ESTUDU BIBLIA
Profeta ho literatura sira
https://www.lds.org/bc/content/shared/content/portuguese/pdf/languagematerials/34589_por.pdf?lang=por
CRISOGNO SOARES FREITAS PEREIRA
Saida mak profeta? • Ro’eh: Ebreu ne’e traduz ba Tétun katak ‘haree nain’, ne’ebé hatudu kapasidade espesiál atu haree realidade espirituál no asuntu sira kona-ba futuru. • Nabi’: profeta mak ema ne’ebé ko’alia ho liafuan sira-ne’ebé mai hosi forsa Maromak nia Espíritu. • ‘Homem de Deus’ (haree iha 2Liurai sira 4:21), • “Servo de Deus” (haree iha Isaías 20:3; Daniel 6:20), • “O Espírito do Senhor Deus” (haree iha Isaías 61:1-3), • “Trono do Senhor” (Jeremias 3:17), • “mensageiro do Senhor” (Ageu 1:13). • Profeta sira mós intrepreta mehi sira ne’ebé ho lisan profesia http://www.universocatolico.com.br/index.php?/ profetas-profecias.html
Livru profeta sira • Obra literature ne'ebé hato’o ba leitór sira iha ida-idak nia situasaun atuál rasik.
Livro Isaías Iha ninia livru kapítulu 1-39 fó mensajen kona-ba – Vokasaun nu’udar profeta, ne’ebé hatudu katak profeta ne’e sente tebes oinsá santidade Maromak povu Israel nian. – Ema fiar-nain. Fiar ba Maromak de’it laiha tan sasán ka ema ne’ebé bele truka Maromak nia fatin. – Ema ne’ebé fó esperansa. Nia lataka matan ba realidade katak Maromak nia povu monu ba sala no halakon santidade ne’ebé povu iha nu’udar Maromak Santu be hadomi nia povu (5: 8-24). Tan ne’e, Isaías halo profesia katak sei mai kastigu boot ba povu Israel tanba moris latuir Maromak nia hakarak. Maski nune’e, Isaías nafatin espera katak povu Israel sei simu kastigu boot maibé restu hosi povu ne’e sei hetan salvasaun tanba sira sei konverta an lo-loos hodi filafali ba dalan loos. – Ema ne’ebé nafatin proklama tempu futuru povu ka nasaun Israel nian, katak hosi nasaun ida ne’e Maksoin sei mai.
Iha kapítulu 40-55 fó mensajen kona-ba • Maromak nia poder: Iha ne’e profeta Isaías hahii no hanai nafatin Maromak nu’udar kriadór, Maromak ida mesak, ne’ebé laiha tan maromak seluk (40: 25-26). • Fó esperansa ba povu Israel sira iha exíliu katak Maromak ne’e fiel nafatin ba nia povu, tanba ne’e povu sira tenke tau konfiansa tomak ba de’it Maromak. • Maromak nia servidór ne’ebé sei haklaken salvasaun ba nasaun hotuhotu sai nu’udar promesa ba ema tomak ho hakesi filafali relasaun íntima entre Maromak ho povu. Promesa ne’e mak sai realidade iha Jezús Kristu rasik (Apóstulu sira-nia hahalok 8:29-35; 1Pedro 2:22-25). Iha kapítulu 56-66 fó mensajen kona-ba: • Nafatin iha tempu aban bain-rua. La’ós ema mak determina bainhira no oinsá mak planu Maromak nian realiza. • Povu Israel nia fidelidade hodi hein ho pasiénsia katak tempu ida Maksoin sei to’o, katak Maromak nia planu sei sai realidade ida.
Livro Jeremias Jeremias mak sai nu’udar ezemplu oinsá fó an tomak totál ba kna’ar no mensajen Maromak nian. Iha ninia livru fó mensajen kona-ba: 1)Povu Israel nu’udar povu ne’ebé Maromak hili. Hodi hatutan profeta Oseias nia liafuan Jeremias afirma liután katak relasaun Maromak nian ho Nia povu nu’udar relasaun domin, hanesan domin entre laen ho nia fen (Jeremias 2:2-3; 3:1-5). Maibé realidade povu Israel ‘halo sala foer ho maromak falsu sira’. 2)Kestaun orasaun no relijiaun be moos kada ema ida-idak responsabiliza (Jeremias 31:2930). 3)Maromak nafatin fiel no lamuda (Jeremias 31:36) sei halo asaun ba povu sira be lahalo tuir Nia hakarak no sira be halo tuir Nia hakarak. 4)Relijiaun puru ka moos iha ninia karakterístika espirituál no privadu. Íntimasaun privadu no espirituál sai baze no abut ba komprensaun loloos. 5)Relijiaun puru mai hosu grasa Maromak nian ne’ebé halo ema koñese Maromak, pesoalmente no íntima ho Nia, hadomi Nia no obedese ba Nia.
Livru lamentasaun • Maromak nia povu lamenta ba mate. • Lamentasaun ne’e la’ós nu’udar livru profétiku. • Arependimentu rezulta esperansa. • Povu Maromak nian nafatin fiar ba Maromak.
Livru Baruc Mensajen: • Espíritu atu konverte, fiar no esperansa (1:15-3:8). • Sala nia rezultadu mak hetan kastigu (4:10 no kontinua). • Povu presiza rekoñese sabedouria Maromak nian (3:9 no kontinua). • Maromak hadi’a kondisaun povu nian (4:30). • Maromak Israel mak boot liu no fórsa liu.
Livru Ezequiel Mensajen: • Tempu hahú Maromak halo istória ho ema, Nia hadomi tebes ema, hili nia no kuidadu nia hodi sai nu’udar Ninia fen. Maibé povu be Maromak hadomi liu estraga nia-an (Kapítulu 16). • Sala povu Israel hahú ho adora maromak falsu sira (Baalizmu) no kontra Lei Torah, liu-liu regulamentu halo orasaun. • Sala povu Israel nian kontra tebes santidade Maromak nian. • Maromak nia Glória ne’ebé prezente iha povu nia leet hodi hatudu katak Nia mak iha poder iha fatin hotu-hotu (bazeia ba 10:1-20; 11:22-25; 43). • Maromak be santu liu maibé ladook An hosi ema sala nain • Povu Israel be Maromak hili ne’e sala nain no lafiel, tanba ne’e povu hetan kastigu todan. • Maromak rasik mak sei muda ema nia fuan no halo nia sai fiel ba promesa, domin, no Maromak nia desizaun. • Relijiaun puru hatuur iha ema nia fuan no nu’udar grasa Maromak nian. • Relijiaun puru ne’e sai nu’udar asuntu privadu mós, tanba ne’e presiza ema idaidak responsabiliza ba ninia relijiaun ‘ba se no saida mak nia fiar’. • Fó esperansa ba povu kona-ba moris futuru sei sai di’ak liu (bazeia ba kapítulu 4048).
Livru Daniel Mensajen: 1. fó ksolok ba povu sira be iha torturasaun nia laran iha tempu governasaun liurai Antiokhus IV Epifanes livru (Daniel kapítulu 1, 2, 3, 4). 2. Hatudu fiar kona-ba sentidu moris hias (3: 16-18; Daniel 12:1-3,13). 3. Hatudu ‘Oan Mane nia sentidu’ (7:27). 4. Finalidade (haree mós Daniel 11:40--12:13).
Livru Amós no Oseias Mensajen: 1. Abuzu direitu ema nian signifika abuzu promesa ho Maromak (Amós 2:6-8; 3:9; 4:1; 5:7-8,15; 6:12; 8:4-6). 2. Profeta Amós fó esperansa, katak restu hosi povu Israel tomak sei hetan salvasaun. Tanba ne’e nia konvida povu atu la’o iha dalan be loos, ho nia liafuan be dehan “Buka ba Maromak, tan ne’e ó bele moris” (5:6). “Buka ba buat di’ak, …tan ne’e ó bele moris” (5:14). Buka Maromak tuir Amós la’ós de’it halo orasaun ba Nia, maibé liu-liu “hadomi buat di’ak, haloos justisa” (5:15) 3. Domin iha kazamentu. (livru Oseias kapítulu 1-3 ) 4. Maromak nia domin no fidelidade sei nunka para ho Nia povu, atu ikus mai ema konverte an (3:5) no hetan forsa filafali (14:2 no kontinua) to’o ‘koñese’ Maromak (2:19)
Livru Miqueias Mensajen hosi livru Miqueias mak: • Kontra injustisa iha sosiedade nia laran (bazeia ba 2:1-5). • Rezeita orasaun no selebrasaun ne’ebé laiha espíritu (6:6-8). • Hatudu hahalok ka atetude justisa, hadomi fidelidade, no moris ho haraik an iha Maromak nia oin (6:8). • Fó esperansa ba povu katak loron ida sei mosu paz (7:7; 5:1-4a).
Livru Sofónias, Naum, no Habacuc Mensajen: 1. Dezeña Maromak nia loron (Sof 1:2-18) katak loron kastigu ne’ebé profetiza tiha ona husi profeta Amós nu’udar loron nakukun. 2. Ema ne’ebé haraik an mak sei konxiénte atu konverte an no ikus mai sai Maromak nia povu loloos ne’ebé sei goza ksolok rohan-laek nian (Sof 3:11-13; 3:14-20). 3. Kastigu inimigu sira no protesaun ba Nia povu be fiar no iha espíritu nasionalizmu (Naum 1:7). 4. Ema loos sei moris husi nia fiar (Hab 2:4), signifika ema sira be fiar metin ba Maromak, no nafatin tau konfiansa iha Nia sei hetan moris lo-loos no salvasaun (Hab 2:4).
Livru Abdias Mensajen hosi profeta Abdias iha nia livru, mak: 1. Maromak nia liafuan ne’e iha nia forsa no sei mosu tuir lo-loos ninia liafuan (ezemplu, Maromak fó malisan ba rai Edom). 2. Haklaken Maromak nia glória, katak Nia de’it mak boot liu buat hotu be eziste. 3. Hein ba Nai nia loron. Katak loron kastigu boot ba nasaun sira be odiu Maromak Israel. 4. Fó dezeñu kona-ba tempu futuru, ihane’ebé Maromak nia povu sei hetan ‘di’ak’. 5. Maromak de’it mak na’in ba reinu hotu.
Livru Ageu no Zacarias Mensajen profeta Ageu & Zacarias iha nia livru, mak: 1. Espíritu Maromak nian (Age 2:6) 2. Harii Maromak nia templu (Age 2:6-10) 3. Templu (Zac 4:9; 1:16; 6:15; 8:9). 4. Moris ho valór ne’ebé di’ak no loos, (Zac 1:1-6; 7:9; 8:16-17). 5. Hamoos fuan (Zac 3:9; 5:5-11). 6. Salvasaun (bazeia ba Zac 1:4,16-17; 2:45). 7. Povu be fiel (Zac 8:11; 5:3-4; 3:2).
Livru Malaquias & Joel Mensajen hosi profeta Malaquias 1. Orasaun (Malaquias) 2. Maromak nia domin (Malaquias). 3. Moris kazamentu nu’udar moris sagradu (Malaquias). Mensajen hosi profeta Joel 1. Konverte an ba, atu imi hotu sei simu grasa ne’e mak Espíritu Santu. 2. Fó importánsia katak dezastre naturais nu’udar kastigu ne’ebé Maromak fó, atu ema konxiénte hodi konverte an (2:18-20). 3. Maromak nia loron nu’udar kastigu boot ida (3:215,19), maibé ba sira be halo di’ak no moris santu, Maromak nia loron ba nia nu’udar salvasaun, ksolok no santidade (3:1,16-18,20-21), iha-ne’ebé sira sei simu grasa Espíritu Santu nian.
Livru Jonas Mensajen hosi profeta Jonas iha nia livru, mak: 1. Sai profeta ka ema ne’ebé laran-sadia, hanesan Maromak laran-sadia ba populasaun Niniwe. 2. Istória Jonas ne’e hanorin, haksi’ak no hadi’a provizoriamente povu Israel ne’ebé laran la sadia. 3. Maromak nia laran-sadia ba ema hotu inklui balada sira. Ninia domin la limite. 4. Kontra fanitizmu ba relijiaun ne’ebé esplika katak nia de’it mak loos iha mundu ida ne’e, no sai alvu ba Maromak nia domin. 5. Maromak haku’ak relijiaun hotu-hotu.
TTL Reflete – Hakerek – Fahe (Profeta nia hanorin) Bazeia ba sirania mensajen. 1. Profeta ida ne'ebé mak nia hanorin kona ha’u nia esperiensia moris? tanba sá? 2. Mensajen saida mak nia fó mai ha’u atu muda ha’u-nia moris pesoál iha komunidade? 3. Oinsá ha’u bele halo desizaun atu moris tuir nia hanorin?