Crowne Plaza Borjomi Magazine 2018 - 2nd Edition by Crowne Plaza Borjomi

HOTEL PORTA CAUCASIA KAZBEGI Feel at home in Caucasus

The name of the hotel â&#x20AC;&#x153;Porta Caucasiaâ&#x20AC;? has great significance, meaning 'Gate of the Caucasus.' This newly-established 4 star hotel in the heart of Kazbegi offers alpine style sophistication and elegance. The hotel stands out for its exquisite tasteful interior and creates a peaceful and relaxing atmosphere for guests. A combination of earthy materials and ecofriendly manufacturing makes this beautiful hotel ideal for all tastes.

The hoTel offers: * 33 Deluxe and suite rooms with excellent panoramic views over the Mkinvartsveri and Kuro Mountain * World Class service * Georgian and european restaurants with unique and delightful cuisine * spa & Beauty salon and sauna * Wine shop by Winery Khareba

host you o t d r a forw egi looking Caucasia Kazb at Por ta

Address: 2 Tergdaleulebi St., Stepantsminda (Kazbegi), Georgia Tel: +995 322 25 77 70 Mail: info@portacaucasia.com FB: @PortaCaucasiaKazbegi

ძვირფასო სტუმრებო,

Dear Guests,

მოგესალმებით და მადლობას გიხდით ჩვენი სასტუმროს არჩევისთვის. თქვენ დაუვიწყარი თავგადასავალი გელით. „არაჩვეულებრივი თავგადასავლების ქრონიკაში“ გაეცნობით, თუ როგორ არჩევანს გთავაზობთ კურორტი ბორჯომი დასვენებისა და განტვირთვისათვის.

We welcome you and thank you for choosing our hotel. You have an incredible adventure ahead of you, which you can find in and outside of Crowne Plaza Borjomi. To get you acquainted with all the possibilities, we decided to show you the guest’s perspective, bringing together “Chronicles of Extraordinary Adventures”.

ჟურნალში გვინდა ბორჯომზე გავამახვილოთ ყურადღება. გამორჩეული მდებარეობა მსოფლიოში ცნობილ საკურორტო ქალაქში, ეროვნულ პარკთან ორიოდე ნაბიჯში, ცხადია, ჩვენი სასტუმროს მთავარი უპირატესობაა. კურორტი ბორჯომი უნიკალურია მსოფლიოში არა მარტო თავისი ბუნებრივი თბილი მინერალური წყლებით და გოგირდის აბანოებით, არამედ ჯანმრთელობისთვის სასარგებლო კლიმატით, წიწვოვანი და შერეული ტყეებით. ბორჯომში სტუმრობა წლის ნებისმიერ დროს სასარგებლოა, თუმცა განსაკუთრებით გამორჩეულია ნაძვის „უყვავილო ყვავილობის“ პერიოდი, რომელიც აპრილში იწყება და ივნისის ბოლომდე გრძელდება.

In this issue, we wanted to focus on Borjomi. Our exceptional location in this world-renowned resort town, in proximity with the National Park, is most certainly an appealing advantage. Borjomi is unique in the world not just for its natural warm mineral waters and sulfur baths, but also for its climatic health benefits and coniferous and mixed forests. It is worth visiting any time of the year, but especially during the pine “flowerless blooming” period, which begins in April and lasts until the end of June.

ბორჯომის რეგიონის სამკურნალო თვისებებს ემატება ჩვენი სასტუმროს სპა და გამაჯანსაღებელი ცენტრი, რომლის ანალოგიც სამხრეთ კავკასიაში არ არსებობს. სპა-ცენტრს 2400 მ2 უჭირავს და 22 სხვადასხვა სახის ექსკლუზიურ პროცედურას გთავაზობთ. წელს, ბევრ სხვა სიახლესთან ერთად, დეტოქსიკაციის ინდივიდუალური პროგრამით სარგებლობაც შეგიძლიათ. თუ განტვირთვა გსურთ, იოგას დარბაზს შეგიძლიათ ესტუმროთ და ყოველი დილა დადებითი შეგრძნებებით დაიწყოთ. ზემოთქმულის დასტურია შარშან მიღებული მთავარი ჯილდო „სტუმრის კმაყოფილების“ ნომინაციაში ევროპაში არსებულ Crowne Plaza-ს 86 სასტუმროს შორის. წელს კი ჩვენი სასტუმროს რესტორანი საერთაშორისო სარესტორნო მეგზურის _ Gault & Millau-ს რჩეულ 50 ქართულ რესტორანს შორის მოხვდა. აქ შეგიძლიათ მიიღოთ არაჩვეულებრივი კულინარიული გამოცდილება და სახელგანთქმული ქართული ღვინოც მიირთვათ ჩვენს ღვინის ბარში. ეს ყველაფერი ქმნის ადგილს, რომელიც ბუნების, სტუმართმოყვარეობის, ადამიანების და კომფორტის შესანიშნავი ერთობლიობაა. დარწმუნებული ვართ, რომ „ქრაუნ პლაზა ბორჯომში“ გატარებული დრო თქვენთვის დაუვიწყარი თავგადასავლებით იქნება სავსე. სასიამოვნო დასვენებას გისურვებთ!

„ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ გუნდი

Health benefits of Borjomi region are complemented by our Spa & Wellness Center - a 2400 sqm area offering 22 different types of exclusive procedures to our guests. It is the only one of its kind in the South Caucasus. This year, along with many other innovations, our Spa Center will be offering individually adjusted detox programs of various durations. In addition, we have a Yoga Room and terrace - the perfect place to begin each morning with positive sensations of yoga, taught by Indian instructor. The proof of our professionalism is the award for “Guest Satisfaction”, which we received last year amongst 86 Crowne Plaza chain hotels in Europe. This year, the Restaurant of the hotel was rated among Georgia’s top 50 by the international restaurant guide Gault & Millau. Here, you can receive superior dining experience, complemented by the famous Georgian wine in our Wine Bar. All of these experiences bound together bring out the power of the place which is the perfect combination of nature, hospitality, people and comfort. We are confident that your stay here in Crowne Plaza Borjomi will be filled with unforgettable adventures. We wish you a pleasant visit!

THE CROWNE PLAZA BORJOMI TEAM

Contents 8/26 CHRONICLES OF EXTRAORDINARY ADVENTURES

52/59 GEORGIA

BORJOMI “FOREST THERAPY”

A Touristic Oasis; Nature Reserves and National Parks Georgian Writing; Christianity and Georgian Culture; An ancient hub of goldsmithery and numismatics; Vine, Wine, and Kvevri

38 YOGA AS AN INCOMPARABLE SYSTEM FOR PERFECTING ONE’S MENTAL AND PHYSICAL CONDITION

piece of World Literature

EXOTIC AND COZY WINE BAR

UNFORGETTABLE WORLD OF PHOKA NUNNERY

60 “THE KNIGHT IN THE PANTHER’S SKIN” A Georgian Master-

Editor-In-Chief: Nino Lursmanashvili Design: Nino Kavelashvili Journalists: Tamar Otiashvili, Eka Bujiashvili Proofreader: Nino Kariauli Translation and editing: Mareh Shervashidze Publisher: FIRST FLOOR GROUP Media Holding 39 Tskneti Highway, 0162 Tbilisi, Georgia Tel: +995 322 90 57 38

CROWNE PLAZA BORJOMI HOTEL 9 Baratashvili st, 1200 Borjomi, Georgia Phone: +995 322 221221 | Email: info@cpborjomi.com

#2, 2018

სარჩევი 8/26 არაჩვეულებრივი თავგადასავლების ქრონიკა

52/59 საქართველო

ბორჯომის „ტყის თერაპია“

38 იოგა იდეალური სისტემა ადამიანის სრულყოფისა და ჰარმონიისთვის

ტურისტული ოაზისი; ეროვნული პარკები; ქართული დამწერლობა; ოქრომქანდაკებლობის და სამონეტო ცივილიზაციის უძველესი კერა; ვაზი, ღვინო და ქვევრი

60 „ვეფხისტყაოსანი“ მსოფლიო ლიტერატურის ქართული შედევრი

ღვინის ბარის ეგზოტიკა და სიმყუდროვე

ფოკის დედათა მონასტრის დაუვიწყარი სამყარო

მთავარი რედაქტორი: ნინო ლურსმანაშვილი დიზაინერი: ნინო ყაველაშვილი ჟურნალისტები: თამარ ოთიაშვილი, ეკა ბუჯიაშვილი კორექტორი: ნინო კარიაული ინგლისური თარგმანი და კორექტურა: მარეხ შერვაშიძე გამომცემელი: მედიაჰოლდინგი FIRST FLOOR GROUP წყნეთის გზატკეცილი 39, თბილისი 0162, საქართველო ტელ.: +995 322 90 57 38 სასტუმრო „ქრაუნ პლაზა ბორჯომი“ ბარათაშვილის ქ. 9, ბორჯომი 1200, საქართველო ტელ.: +995 322 221221 | Email: info@cpborjomi.com

#2, 2018

Crowne Plaza Borjomi

WELCOME

the best host among 86 Crowne Plaza hotels in Europe

საუკეთესო მასპინძელი ევროპის 86 სასტუმრო CROWNE PLAZA-ს შორის 5

„ქრაუნ პლაზა“ მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი სასტუმროების ქსელის InterContinental Hotels Group (IHG)-ის ბრენდია და ბორჯომში თავისი ცნობილი ელიტური მომსახურებით შემოვიდა, რაც ნიშნავს, რომ მისი სტანდარტი თავიდანვე მაღალი იყო. სასტუმროს 101 კეთილმოწყობილი, უახლესი ტექნოლოგიებით აღჭურვილი ოთახი აქვს. ოთხსართულიან შენობაში ნულოვან სართულზე განლაგებულია რესტორნები, მიმღები განყოფილება და შეხვედრის დარბაზები, ნომრები კი პირველი სართულიდან იწყება.

სტუმრების განკარგულებაშია 6 საკონფერენციო დარბაზი, რომელთა შორის ყველაზე პატარა 10 ადამიანზეა გათვლილი, ყველაზე დიდი კი _ 200-ზე.

Crowne Plaza is an elite brand introduced in Borjomi by Intercontinental Hotels Group (IHG) - one of the biggest hotel chains in the world, meaning that the hotel’s standards were high from the very beginning. Crowne Plaza boasts 101 fully furnished rooms equipped with the latest technology. The ground floor of the fourstory building includes restaurants, meeting rooms and the reception space, while the rooms are located on upper floors.

Guests can also benefit from 6 conference rooms _ the smallest one accommodates up to10 people, the largest – up to 200.

WELCOME

შეხვედრებისა და წვეულებების ორგანიზებისთვის Crowne Plaza-ს ბრენდი იდეალური არჩევანია.

In general, Crowne Plaza is the perfect place for organizing meetings and events.

Crowne Plaza hotels are part of the first and largest loyalty program in the hotel industry _ the IHG Rewards Club. Guests of Crowne Plaza Borjomi are able to become members and collect points allowing them to stay in IHG hotels worldwide for free. 7

ADVENTURE

Chronicles of Extraordinary Adventures არაჩვეულებრივი თავგადასავლების ქრონიკა ეკა ბუჯიაშვილი | EKA BUJIASHVILI

„ქრაუნ პლაზა ბორჯომში“ დილა იოგათი იწყება: გაზაფხულიდან ადრეულ შემოდგომამდე _ სასტუმროს ტერასაზე, ცივ სეზონზე კი _ იოგას შესანიშნავ დარბაზში, რომლის გვერდითაც შთამბეჭდავი დიზაინის მედიტაციის ოთახებია. ვარჯიშებს ინდოელი სპეციალისტი რავიკუმარ რავინდრენი ატარებს. რავისთან იოგას სეანსი არა ჩვეულებრივი გამოცდილებაა, განსაკუთრებით _ ტერასაზე. წარმოიდგინეთ: იოგას ვარჯიშებს ასრულებ, თან უსმენ მდინარის ხმას, ჩიტების ჭიკჭიკს, ბუნებას, რომელიც მზის ამოსვლასთან ერთად ნელ-ნელა იღვიძებს. ღრმად ჩაისუნთქავ და ყველა შეგრძნებით ეგებები მზეს, როგორც სამყაროს წონასწორობისა და ჰარმონიის მთავარ სიმბოლოს.

In Crowne Plaza Borjomi, morning starts out with yoga: from springtime till autumn – on the hotel’s terrace, and in cold season – in a wonderful yoga room surrounded with impressively designed meditation rooms. The sessions are led by an instructor from India, Ravikumar Raveendran. Yoga with Ravi is a remarkable experience, especially – one on the terrace. Imagine: you are doing yoga while listening to the river, birdsongs, and the nature that is slowly waking up with the rising sun. You breathe in deeply and salute the sun with all your senses, as the main symbol of balance and harmony in the world.

ასეთი დაუვიწყარი განცდებითა და შთაბეჭდილებებით იყო დატვირთული ის რამდენიმე დღე, რომელიც „ქრაუნ პლაზა ბორჯომში“ გავატარე. სასტუმროში რომ მოვდიოდი, წარმოდგენაც არ მქონდა, თუ ამდენი არაჩვეულებრივი თავგადასავალი მელოდა...

The few days I spent in Crowne Plaza Borjomi were full of unforgettable experiences and impressions. When I was on my way to this hotel, I had no idea that so many extraordinary adventures were ahead of me…

ბორჯომში ჩასულს, კითხვაზე: „როგორ მივიდე სასტუმრო „ქრაუნ პლაზამდე“? _ ნებისმიერი ადგილობრივი დაუფიქრებლად გიპა სუხებთ, რომ სასტუმრო ბორჯომ-პარკის შესასვლელთანაა. ასე უწოდებენ აქაურები ჯერ კიდევ მეფის რუსეთის დროს გაშენებულ, უმეტესად, წიწვოვანი ხეების პარკს, სადაც ბორჯომის მინერალური წყლის პავილიონია _ ისიც მეფის რუსეთის დროინდელი, იმ პერი ოდიდან სახელგანთქმული და ახლა ხომ უკვე საქვეყნოდ ცნობილი უნიკალური მინერალური სამკურნალო წყლით, რომელიც 8-10 კმ-ის სიღრმიდან მიწის ზედაპირზე თბილი ამოდის.

As you arrive in Borjomi and ask “how do I get to the Crowne Plaza Hotel?”, any local person will reply straight away that it’s near the entrance of Borjomi Park. This is how they call the park made up of coniferous trees dating back to the times of the Russian Empire and made up of coniferous trees mostly, and where the Borjomi mineral water pavilion is located _ also dating back to the same period. This pavilion _ already famous then and world-renowed now, is the spot where the unique curative mineral water springs from a depth of 8-10 km, still warm as it arrives to the surface.

პარკის სიგრძე ერთ კილომეტრამდეა და ის ბორჯომის ერთ-ერთი გამორჩეული ღირსშესანიშნაობაა. აქ შეგიძლია ულამაზესი ბუნებით დატკბე, სამკურნალო წყალი დალიო, ისეირნო მოპირკეთებული ბილიკებით, მიაყურადო ტყის ჩურჩულს, აუყვე ქვებზე მოჩხრიალე ბორჯომულას ხეობას... ეს პატარა მდინარე ბაკურიანის მაღალ მთებში იღებს სათავეს, პარკს გადაივლის, სასტუმრო „ქრაუნ პლაზას“ გვერდით ჩაუვლის, ქალაქს გაჰყვება და ბორჯომის ტერიტორიაზე მტკვარში ჩაედინება.

The Park is approximately one kilometer long and is one of the most remarkable sights of Borjomi. Here, you can enjoy the beauty of the nature, drink curative water, take a stroll down the paved paths, listen to the murmuring forest, follow up the Borjomula valley where the river splashes against the rocks… this small river springs from the high mountains of Bakuriani, flows through the Park, passes next to the Crowne Plaza hotel,

დღეისათვის შენობა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლია, მის დარბაზში გამოფენილი ფოტოები კი ბორჯომის წყლის ჩამოსხმის ისტორიას ასახავს. ამ ისტორიის ნაწილია ორნამენტებიანი თუჯის სვეტებიც, რომლებიც მიხეილ რომანოვმა საფრანგეთიდან ჩამოატანინა საგანგებოდ ამ ქარხნისთვის. საბჭოთა პერიოდში ისინი მარმარილოს ფილებით დაუფარავთ, ახლა კი ისევ პირვანდელ სახეს უბრუნებენ.

follows the town and joins the river Mtkvari as it leaves Borjomi. The idyllic peacefulness of Borjomi Park is contagious. You can rest on a bench, relax under gazebo, work out on the newly installed exercise machines, travel in the “fairy tale town” with your children, have fun on the amusement rides, or take a peek into the building located at the entrance of the Park (if you are interested in history and old tales). This building was commissioned to be built in the 1890’s by the Viceroy of the Caucasus, the Grand Duke Mikhail Romanov. Until the middle of the 20th century,the place served as the factory of Borjomi waters. This is where straw boxes full of green bottles were taken from by a “Kukushka” train to Charkhistskali station, and from where Borjomi water was exported first into the Russian Empire and later around the entire world. Nowadays, the building is a cultural heritage monument, and the photos displayed in its halls depict the history of how Borjomi water used to be bottled. The part of this history are the adorned cast iron pillars that Mikhail Romanov had brought from France for the factory. In Soviet times, these pillars were covered with marble tiles, but they are now being restored to their initial condition.

მალე ახალ სიცოცხლეს დაიბრუნებს და ამ ტერიტორიას ელექტროენერგიით ისევ მოამარაგებს პარკში არსებული ჰიდრო ელექტროსადგურიც, რომელიც 120 წლისაა.

Soon, the hydroelectric station built in the Park 120 years ago will also be brought back to life and will provide the city with power once again.

ბორჯომის პარკის იდილიური გარემოს სიმშვიდე გადამდებია. შეგიძლია ძელსკამზე ჩამოჯდე, ფანჩატურს შეაფარო თავი, ახლახან დამონტაჟებულ ტრენაჟორებზე ივარჯიშო, ბავშვი „ზღაპრის ქალაქში“ ამოგზაურო, ატრაქციონებზე გაართო, ანდა შესასვლელში მდებარე შენობაში შეიხედო (თუკი ისტორია და ძველი ამბები გაინტერესებს). ეს შენობა 1890-იან წლებში ააგებინა კავკასიის მეფისნაცვალმა, დიდმა მთავარმა მიხეილ რომანოვმა.

ADVENTURE

XX საუკუნის შუახანებამდე აქ ბორჯომის ჩამომსხმელი ქარხანა იყო განთავსებული. სწორედ აქედან მიჰქონდა ჩალის ყუთებში შეფუთული მწვანე ბოთლები „კუკუშკა“ მატარებელს ჩარხისწყლის სადგურზე, საიდანაც მინერალურმა წყალმა ბორჯომმა ჯერ მეფის რუსეთში, შემდეგ კი მთელ მსოფლიოში გაიკვალა გზა.

SPA

სპას მრავალფეროვანი სამყარო „ქრაუნ პლაზას“ სპა-ცენტრში ნამდვილი თავგადასავლები გელოდებათ. სპას 2400 მ2 ფართობი უჭირავს და არათუ ბორ ჯომსა და საქართველოში, მისი ანალოგი სამხრეთ კავკასიის მთელ რეგიონშიც კი არ მოიძებნება. ამ სივრცეში მოხვედრი ლი, მაშინვე უჩვეულო, განსხვავებულ სამყაროში იგრძნობთ თავს _ აქ თითქოს ნელდება ყოველდღიური ცხოვრების გიჟუ რი რიტმი, ტაილანდური მუსიკის ნაზ ჰანგებს კი ისეთი სიმსუ ბუქის განცდა მოაქვს, რომ უკვე ხვდები: სწორედ იმ ადგილას ხარ, რომელიც დიდი ხანია გჭირდებოდა.

THE DIVERSE SPA SPACE Real adventures await you in the Spa Center of Crowne Plaza Borjomi. The Spa takes up a total area of 2400 sq. m. and is unrivalled not only in Borjomi or Georgia, but through the entire Southern Caucasus region. As soon as you enter this space, you will feel as if you are in an unusual, different world: the crazy daily rush of life slows down here and soft Thai music tunes make you feel weightless, as you realize you are exactly where you have been needing to be for a while now.

In addition to an indoor swimming pool, a gym, saunas and steam rooms, the Spa Center covers 22 procedure rooms where guests can enjoy various interesting treatments. Here, you can have herbal, geothermic, curative and relaxing massages; attend group or individual yoga sessions and meditate; treat yourself to hydrotherapy with Borjomi mineral water; try out extraordinary skin care products, clay masks, massages with mixtures of natural herbs and oils for rejuvenation of the face, neck and entire body; you can take a walk on the “Kneipp Path”, which consists of five small pools of hot and cold water and provides a hydromassage of our feet, restoring your immune system and blood circulation; you can also enjoy safe tanning in the Italian solarium of the latest technology – the Spa Center offers a very wide choice of procedures.

SPA

დახურული საცურაო აუზის, სავარჯიშო დარბაზისა და მშრალი და სველი საუნების გარდა სპაში 22 საპროცედურო ოთახია, სადაც სტუმარს არაერთი საინტერესო სეანსი ელის. აქ შეგიძლიათ გაიკეთოთ მცენარეული, გეოთერმული, სამკურნალო და სარელაქსაციო მასაჟები; დაესწროთ ჯგუფურ თუ ინდივიდუალურ იოგა თერაპიას და მედიტაციას; ჩაიტაროთ ჰიდროთერაპია, სურვილისამებრ, ბორჯომის მინერალური წყლის აბაზანებით; შეგიძლიათ გამოიყენოთ თავის მოვლის ეფექტური საშუალებები _ გაიკეთოთ თიხის ნიღბები, მასაჟები ბუნებრივი ბალახებისა და ზეთების ნაზავით სახის კანისა და მთელი სხეულის გაახალგაზრდავებისთვის; გაისეირნოთ „კნეიპის ბილიკზე“, რომელიც ცხელი და ცივი წყლის ხუთი მცირე აუზისგან შედგება და ფეხისგულების ჰიდრომასაჟით სისხლის მიმოქცევას აუმჯობესებს და იმუნიტეტს აძლიერებს; შეგიძლიათ უსაფრთხო რუჯიც მიიღოთ ახალი ტექნოლოგიით აღჭურვილ იტალიურ სოლა რიუმში _ „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სპა-ცენტრი მრავალფეროვან არჩევანს გთავაზობთ. განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს ძალიან მნიშვნელოვანი სიახლე: სტუმრებს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დაავადებების პრევენციისთვის „ქრაუნ პლაზას“ სპაში გამაჯანსაღებელ, დეტოქს-პროგრამას სთავაზობენ. დეტოქსი, ორგანიზმის გაწმენდა წიდებისა და ტოქსინებისგან, წონაში კლების და გაახალგაზრდავების საუკეთესო საშუალებაა. არის სამდღიანი, ხუთდღიანი, შვიდდღიანი პაკეტები და ყველა სტუმარს ინდივიდუალურ პროგრამას ურჩევენ. ეს პროგრამები მოიცავს როგორც წყლის სწორად მიღებას, ისე ნაღვლის ბუშტის გამორეცხვას, ჰიდროკოლონოთერაპიას (ამ პროცედურისთვის „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სპაში არსებული უნიკალური დანადგარი მსოფლიოში სულ რამდენიმეა), მინერალური წყლის აბაზანებს, მასაჟს საჭიროების მიხედვით, ჯანსაღ, დიეტურ კვებას. თითოეული სტუმრისთვის დგება სპეციალური მენიუ, რომლის საფუძველზეც მას სასტუმროს სამზარეულოში შესაბამის კერძებს დაუმზადებენ. პროცედურების დაწყების წინ,

A very important innovation is definitely worth noting: Crowne Plaza Borjomi Spa & Wellness Center now offers its guests a therapeutic detox program for prevention of gastro-intestinal diseases. The detox, in addition to cleansing the body from harmful organisms and toxins, is a great procedure in procedure for weight loss and rejuvenation as well. There are detox packages of three, five and seven days, individually selected for each guest. These programs include everything from correct water intake to gallbladder rinsing, colon hydrotherapy (the unique system for this procedure is one of a few existing around the world), mineral water baths, massages as needed, and healthy nutrition - special diet is combined for each guest, base on which meals are prepared by the chef. Naturally, before beginning of the program, guests are consulted with a highly qualified gastroenterologist. The Spa of Crowne Plaza Borjomi offers such a wide selection of procedures that you will probably not have enough time to try them all during your stay, especially since undergoing more than 2 or 3 procedures per day is not recommended. And it is not easy to choose either, since each option is quite tempting. But if you ask the Spa Manager for help, she will select a program perfect for you. For instance, I chose the Himalayan Salt Steam Room: the beautiful, milky orange walls of this extraordinary room are covered with salt from the Himalayan mountains. As soon as you close the door, your body is shrouded in pleasant

რა თქმა უნდა, თითოეულ სტუმარს კონსულტაციას მაღალკვალი ფიციური გასტროენტეროლოგი უწევს. „ქრაუნ პლაზაში“ სპა-პროცედურების ისეთი არჩევანია, ყველას ერთ ჩამოსვლაზე ალბათ ვერც მოასწრებთ, მით უმეტეს, რომ დღეში 2, მაქსიმუმ 3 პროცედურის ჩატარებაა რეკომენდებული. არჩევაც არ არის ადვილი, რადგან ყველა მათგანი ძალიან მომხიბვლელია, მაგრამ თუ სპა-მენეჯერს სთხოვთ დახმარებას, ის შესანიშნავ პროგრამას შეგირჩევთ. მაგალითად, მე „ჰიმალაის მარილის ორთქლის ოთახი“ ავირჩიე. ამ ოთახის ულამაზესი რძისფერ-მონარინჯისფრო კედლები ჰიმალაის მთების მარილითაა მოპირკეთებული. კარის დახურვისთანავე სხეული სასიამოვნო ორთქლში ეხვევა. მისი ტემპერატურა 38-45 გრადუსია და ჰიმალაის მთებში მოპოვებული მარილით და მის ქანებში არსებული 80-ზე მეტი ელემენტით არის გაჯერებული (ამდენივე ელემენტია ჩვენი სისხლის შემადგენლობაში). ეს უნიკალური კრისტალები მილიონობით წელს ითვლის. ორთქლში გახსნილი მარილის იონების მეშვეობით ელემენტები კანში აღწევს და სასწაულებრივ ზემოქმედებას ახდენს იმუნიტეტზეც და სასუნთქ გზებზეც, სხეულს კი უჩვეულო სიმსუბუქეს ანიჭებს. კედელზე ანთებულ ეკრანზე ერთმანეთს ცვლის ჰიმალაის ფლორისა და ფაუნის თვალწარმტაცი სურათები და ისეთი განცდა გეუფლება, თითქოს ამ საოცარ ადგილებში მოგზაურობ. ჰიმალაის მარილის ორთქლის ოთახის შემდეგ რეკომენდებულია მასაჟი, რომლის მეშვეობითაც სხეული სრულ რელაქსაციას აღწევს, უარყოფითი ენერგიისგან მთლიანად თავისუფლდება და ახალი, და დებითი ენერგიით ივსება.

steam. The temperature is 38-45°C and the main component of the steam is also the salt from the Himalayan Strata, which comprises over 80 minerals (that are also present in our blood). These unique crystals are millions of years old. During the steam allocation, salt mineral ions penetrate the skin and have an amazing effect on the immune system and the respiratory tract, making your body feel weightless. A screen on the wall displays breathtaking images of Himalayan flora and fauna, taking you on a visual trip to these amazing places. After the procedure in the Himalayan Salt Steam Room, it is recommended to have a massage, which will allow your body to relax completely, get rid of any and all negative energy, and refill with positive energy. The Borjomi mineral water hydro-bath is one of the most popular procedures in the Spa Center. The curative mineral water flows in straight from the natural spring. The green light spectrum in the bath slowly changes and activates all the elements the great Mendeleev himself was working on… The tiny bubbles sticking to your body are saturated with beneficial minerals. The bubbles burst from time to time, providing a light, pleasant tingling sensation. They enter the body through the skin and cleanse it from toxins. Borjomi water hydro-bath provides deep nutrition and hydration for the skin. It is also incomparable in terms of restoring metabolism and getting rid of harmful elements. This 20-minute procedure is great for skin rejuvenation and elasticity and perfectly prepares your body for a massage.

ბორჯომის წყლის ჰიდროაბაზანა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პროცედურაა სპაში. სამკურნალო მინერალური წყალი აქ პირდაპირ ბუნებრივი წყაროდან შემოედინება. მწვანე სინათლის სპექტრი აბაზანაში ნელ-ნელა იცვლება და ყველა იმ ელემენტს ააქტიურებს, რომლებსაც თვით დიდი მენდელეევი უტრიალებდა. სასარგებლო მინერალებით არის გაჯერებული ტანზე აკრული პაწაწინა ბუშტუკები, რომლებიც დროდადრო სკდებიან და მსუბუქად, სასიამოვნოდ ისუსხებიან. ისინი კანის საშუალებით აღწევენ ორგანიზმში და ტოქსინებისგან წმენდენ მას. ბორჯომის წყლის ჰიდროაბაზანა ღრმად კვებავს და ატენიანებს კანს. ის ასევე შეუცვლელია ორგანიზმში მეტაბოლიზმის აღსადგენად და მავნე ნივთიერებების გამოსადევნად. ეს 20-წუთიანი პროცედურა კანს ელასტიკურობას უბრუნებს და სხეულს საუკეთესოდ ამზადებს მასაჟისათვის.

SPA

ჰიმალაის მარილის ორთქლის ოთახის კედლები ჰიმალაის მთების მარილითაა დაფარული. კარის დახურვისთანავე სხეული სასიამოვნო ორთქლში ეხვევა, რომლის ტემპერატურა 38-45 გრადუსია და ჰიმალაის მთებში მოპოვებული მარილის 80-ზე მეტი ელემენტით არის გაჯერებული.

As soon as you close the door, your body is shrouded in pleasant steam. Its temperature is 38-45Â°C and its main component is also salt from the Himalayan strata, which comprises over 80 minerals. These unique crystals are millions of years old. During the steam allocation, salt mineral ions penetrate the skin and have an amazing effect on the immune system and the respiratory tract, making your body feel weightless. 17

SPA

ფლოტაციის აუზში 15 წუთით ყოფნა რვასაათიან სრულფასოვან ძილს უდრის და ეს უკვე მეცნიერულად დამტკიცებულია. სპას ეს სიახლე „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სტუმრებისთვის კიდევ ერთი უნიკალური შესაძლებლობაა, დაისვენონ, სრულად განიტვირთონ და ახალი ენერგიით აღსავსე დაუბრუნდნენ ცხოვრების ჩვეულ რიტმს.

15 minutes in a Flotation Bath equals 8 hours of uninterrupted sleep, as has been scientifically proven. This is another opportunity for the hotel’s guests to recuperate, fully unwind and return to their ordinary life rhythm rested and full of renewed energy. 18

მინერალური ქვების ორთქლის ოთახი / Mineral Stones Steam Room მარგალიტოვანი აუზი / Pearl Pool

HEALTH

გოგირდის აუზები პარკის ბოლოდან დაახლოებით ორი კილომეტრის მა ნძილზე თვალწინ მდელო გადაგეშლებათ. ცივ სეზონზე, შემოდგომიდან გაზაფხულამდე, მას უცნაური ოხშივარი ასდის და შეიძლება ხევში ჩაწოლილი რძისფერი ნისლი გეგონოთ. ეს თბილი გოგირდოვანი წყლების აუზებია, რომ ლებიც ბორჯომის წყლის მსგავსად, დიდი ხნის ისტორიას ითვლის.

SULFUR POOLS About two kilometers from the end of the Park, a field will appear before your eyes. During the cold season, from autumn till springtime, a strange steam lifts from the field and one may think they are looking at milky mist nestled in the valley. These are warm sulfur water pools, which, just like Borjomi waters, have a long history.

HEALTH

„ქრაუნ პლაზაში“ ყოფნისას მოწყენა ნამდვილად არ გემუქრებათ. პირიქით, მალე მიხვდებით, რომ ის რამდენიმე დღე, საკმარისი რომ გეგონათ, არ გყოფნით აქაური თავგადასავლების სრულად განსაცდელად; მით უმეტეს, რომ გემრიელი საუზმის ან სადილის შემდეგ დიდია კომფორტულ ოთახში ნებივრობის, კარგად გამოძინების ცდუნებაც _ ძილი ხომ ყველას გვაკლია ამ სტრესულ დროში. თუმცა გაცილებით უკეთესი ალტერნატივებიც არსებობს და როდესაც გამოცდილი ექიმი, სპა-მენეჯერი ნინო ლურსმანაშვილი გირჩევთ, რომ ოთახში ნებივრობისთვის დრო არ დაკარგოთ და აქტიური დასვენება აირჩიოთ, უნდა დაუჯეროთ. მით უმეტეს, რომ „ქრაუნ პლაზას“ სპაში ახლახან ახალი მომსახურება დაინერგა: ფლოტაციის აუზი, რომელშიც 15 წუთით ყოფნა რვასაათიან სრულფასოვან ძილს უდრის და ეს უკვე მეცნიერულად დამტკიცებულია. სპას ეს სიახლე „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სტუმრებისთვის კიდევ ერთი უნიკალური შესაძლებლობაა, დაისვენონ, სრულად განიტვირთონ და ახალი ენერგიით აღსავსე დაუბრუნდნენ ცხოვრების ჩვეულ რიტმს. მე, მაგალითად, დავუჯერე სპა-მენეჯერს და „ქრაუნ პლაზადან“ 3 კილომეტრში მდებარე გოგირდის აუზებზე წავედი. გამოხვალ სასტუმროდან ადრიანად და დილის სიგრილე და სუფთა ჰაერი გამოგაცოცხლებს; პარკში შეხვალ, გაუყვები მდინარის გასწვრივ მოკირწყლულ ბილიკს, 1000 მეტრს გაივლი ხეებს შორის და პარკის ტერიტორია დამთავრდება. შემდეგ უკვე გზა ფერწერული ტყის ბილიკით მიუყვება ბორჯომულას ხეობას. ტყის მომაჯადოებელი სუნი, ფოთლების შრიალი, ტოტების ტკაცუნი ფეხქვეშ, ჩიტების გადაფრენა და ჭიკჭიკი, ერთად დიდი ხანია რომ აღარ გსმენია, ზღაპარში გაგრძნობინებს თავს.

During your stay in Crowne Plaza Borjomi, there is no way you can get bored. On the contrary - you will soon realize that these few days you thought would be enough are insufficient to experience all the local adventures; especially due to the strong temptation to relax in a comfortable room and catch up on some sleep after a tasty breakfast or lunch - after all, we all lack sleep in these stressful times. Although there are much better alternatives and when the experienced doctor and Spa Manager Nino Lursmanashvili recommends not to waste time chilling in your hotel room and instead to choose active vacationing, you should take her advice. Especially since a new service was recently introduced in the Crowne Plaza Spa Center: A flotation bath, 15 minutes in which equals 8 hours of uninterrupted sleep, as has been scientifically proven. This is another opportunity for the hotel’s guests to recuperate, fully unwind and return to their ordinary life rhythm rested and full of renewed energy.

გადაივლით რომანოვების დროინდელ ხიდებს, რომლებსაც განსხვავებული ფორმის, არქიტექტურის თუ სხვა ნიშნის მიხედვით აქვთ შერჩეული სახელები („კასოი“, „მალენკი“, „სადგერსკი“...) და პარკის ბოლოდან დაახლოებით ორი კილომეტრის მანძილზე თვალწინ მდელო გადაგეშლებათ. ცივ სეზონზე, შემოდგომიდან გაზაფხულამდე, მას უცნაური ოხშივარი ასდის და შეიძლება ხევში ჩაწოლილი რძისფერი ნისლი გეგონოთ.

Personally, I decided to take the advice and went to the sulfur pools located 3 kilometers from Crowne Plaza Borjomi. As you leave the hotel bright and early, fresh and clean morning air revives you; entering the Park, you follow the paved path along the river, you walk 1000 meters surrounded by trees and the Park territory ends. From there, a picturesque forest path goes up the Borjomula valley. The enchanting forest smell, the rustling of the tree leaves, the twigs snapping under your feet, singing of the birds - all the sounds you have not heard simultaneously in a long time make you feel like you are in a fairy tale.

ეს თბილი გოგირდოვანი წყლების აუზებია, რომლებიც ბორჯომის წყლის მსგავსად, დიდი ხნის ისტორიას ითვლის და მემატიანეთა უძველეს წყაროებშიც არის მოხსენიებული. ღია ცის ქვეშ მოლივლივე ნახევარწრის ფორმის აუზში ყველაზე თბილი წყალია, რადგან ჭასთან ახლოს მდებარეობს; მართკუთხა აუზი უფრო დიდია

You will pass bridges from the Romanoff times, named according after their special shapes, architectural styles, or other characteristics (“Kasoi”, “Malenki”, “Sadgerski”…) and about two kilometers from the end of the Park, a field will appear before your eyes. During the cold season, from autumn till spring-

და სიღრმეც აქვს, შეგიძლია გაცურო; მომცრო კი ბავშვებისთვის არის განკუთვნილი. სამკურნალო წყლის ტემპერატურა საშუალოდ 32-38° გრადუსია და აქ ზამთარ-ზაფხულ შეგიძლია ისიამოვნო ბუნებრივი გამაჯანსაღებელი პროცედურით.

time, a strange steam lifts from the field and one may think they are looking at milky mist nestled in the valley. These are warm sulfur water pools, which, just like Borjomi waters, have a long history. and are mentioned in records by chroniclers from ancient times.

გოგირდოვანი წყლები ძალიან სასარგებლოა ჯანმრთელობისთვის: ზოგი აქ პერიფერიული ნერვული სისტემის გასაჯანსაღებლად ამოდის, ზოგიერთი ხერხემლის, სახსრების ან კანის პრობლემების გამო; ამ აბაზანებს წარმატებით იყენებენ ინფარქტის შემდგომი რეაბილიტაციის პერიოდშიც.

The semicircle-shaped open air pool has the warmest water, as it is the closest one to the well; the rectangular pool is larger and deeper _ you can swim in it; the smallest one is for children.

Wi-fi-ს თავისუფალი ზონა დიდ კომფორტს ქმნის _ ხის ფანჩატურში შეგიძლია ლეპტოპით იმუშაო, მერე კი შენივე საგზლით წაიხემსო. ზაფხულში შესანიშნავი კაფე-ბარიც მასპინძლობს სტუმრებს; აქვეა გასახდელები და საშხაპეები. ზამთარში ეს არემარე შეიძლება დათოვლილი დაგხვდეს და სრულიად ეგზოტიკურ გარემოში აღმოჩნდე: ღია ცის ქვეშ, ცხელ წყალში ბანაობ და თავზე გათოვს, ტკბები ამ ხედებით, ოდესღაც არცთუ უსაფრთხო ადგილებით, რადგან საუკუნეების წინათ აქვე ახლოს, გოგიას ციხეზე ტყვეებს ყიდდნენ თურმე; XIX საუკუნეში კი ამ კლდეებზე სამხედრო პოლკი იდგა, რათა ტერიტორია მტრისაგან დაეცვა და საბანაოდ ამოსულ მეფისნაცვალსაც უსაფრთხოდ მიეღო სამკურნალო აბაზანა. დღეს აქაურობას თავისი დაცვა ჰყავს, დღისითაც და ღამითაც. ლამაზად მოპირკეთებულ აუზებს ყოველ ღამით ცლიან, რეცხავენ და დილით ისევ ავსებენ მიწის წიაღიდან ამომავალი თბილი სამკურნალო წყლით.

The average temperature of the curative water is 32-38° C and you can enjoy natural treatment procedures here during any season of the year. Sulfur water is beneficial for a number of conditions: some people come up here to restore their peripheral nervous system, others because of spinal, joint or skin problems; these pools are also used for rehabilitation after a heart attack. Having a free wi-fi zone here is very comfortable – you can get some work done on your computer in the wooden gazebo, then have a bite of food from the food you have brought with you. In summertime, you can enjoy a very nice café-bar, and there are changing rooms and showers here as well. In winter, the place may be covered in snow, in which case you will find yourself in a totally exotic environment: bathing in hot water outdoors as snowflakes fall on your head, watching and enjoying the views of places that were not so safe in the past, when prisoners were sold in the nearby Gogia Fortress centuries ago; and in the 19th century, a military regiment was positioned on these rocks, to protect the territory from the enemy while the Viceroy bathed in the curative pool. Nowadays, the place has its own round-the-clock security. The beautifully tiled pools are emptied every night, cleaned and refilled each morning with the warm curative water springing from the depths of the earth.

ღია ცის ქვეშ მოლივლივე ნახევარწრის ფორმის აუზში ყველაზე თბილი წყალია, რადგან ჭასთან ახლოს მდებარეობს; მართკუთხა აუზი უფრო დიდია და სიღრმეც აქვს, შეგიძლია გაცურო; მომცრო კი ბავშვებისთვის არის განკუთვნილი. 23

MUST-SEE

TIMOTESUBANI MONASTERY

ბორჯომის შემოგარენში შეგიძლია უამრავი რამ ნახო _ სასტუმრო „ქრაუნ პლაზა ბორჯომი“ კომფორტული ტრანსპორტით მოგემსახურებათ, კვალიფიციური გიდის თანხლებით. შეგიძლიათ ტაბაწყურზე გაემგზავროთ ბორჯომიდან 60 კილომეტრის დაშორებით. ეს ფერწერული ტბა ზღვის დონიდან 1991 მეტრის სიმაღლეზეა და დეკემბრის ბოლოდან მარტის დასაწყისამდე იყინება, წყალი კი ისეთი სუფთაა, საუკუნეების განმავლობაში სასმელად იყენებდა ადგილობრივი მოსახლეობა. გარდა ამისა, ტბაში თევზიც უხვად არის და ამიტომ თევზაობის მოყვარულებიც ხშირად სტუმრობენ მას. ბორჯომის შემოგარენში მდებარე ღირსშესანიშნაობებიდან გირჩევთ ტიმოთესუბანს ესტუმროთ, რომელიც ბორჯომიდან 17 კილომეტრის მანძილზეა და საუკუნეების წინათ ისტორიულ თორის ცენტრს ეკუთვნოდა. ამ სოფელში დღემდეა შემორჩენილი თორის ერისთავთ-ერისთავის, შალვა ახალციხელის მიერ XII-XIII საუკუნეებში აშენებული, ქართული ვარდისფერი აგურით ნაგები ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი, აგრეთვე, კლდეში ნაკვეთი სახლები, რომლებიც, სავარაუდოდ, შუა საუკუნეების დროინდელი უნდა იყოს. პეტრეს ციხე კი ბორჯომის ერთ-ერთ უბანშია _ ლიკანში, კლდოვან მთაზე. ეს შუა საუკუნეების ციხესიმაგრე ავალიშვილების ფეოდალურ საგვარეულოს ეკუთვნოდა. XVI საუკუნეში

There is a multitude of sights to visit in the surroundings of Borjomi. Crowne Plaza Borjomi will provide you with comfortable transportation and a highly qualified guide. You can travel to Tabatskuri, 60 kilometers from Borjomi. This picturesque lake is located 1991 meters from the sea level and remains frozen from the end of December until the beginning of March. Its water is so limpid that the local population used it for consumption throughout centuries. In addition, the abundance of fish in the lake makes it fishermen’s favorite destination. We also recommend discovering sights in the vicinity of Borjomi: for example, visit Timothesubani, which is located 17 kilometers from Borjomi and used to belong to the historic Tori center. The village still boasts the Church of the Dormition of Mother Mary, which was built with Georgian pink brick in the 12th-13th centuries under the patronage of the Georgian nobleman, Lord Shalva Akhaltsikheli of Tori, as well as houses carved in rock, which are presumed date to the the Middle Ages. The Petre Fortress is located in one of the districts of Borjomi – Likani, on a high rocky mountain. This Fortress from the Middle Ages used to belong to the Avalishvili feudal clan. In the 16th century, when Tori was conquered by the Ottomans, Petra Fortress became an Ottoman administrative center. Between its fortified wall

ოსმალთა მიერ თორის დაპყრობის შემდეგ პეტრეს ციხე ოსმალური ადმინისტრაციული ცენტრი იყო. მის გალავანსა და შიდა ციხეს შორის შემორჩენილია სხვადასხვა ნაგებობის ნაშთები, შიდაციხეში კი საცხოვრებელი დარბაზების, ხაროების, ქვევრების ნანგრევებია. გოგიას ციხეც სასტუმროდან ახლოსაა _ ქალაქს ჩრდილოაღმოსავლეთიდან დაჰყურებს თავს. ის XIV საუკუნემდე უნდა იყოს აგებული (რადგან მსგავსი ოთხკუთხა კოშკები ქართულ არქიტექტურაში XIV საუკუნეზე გვიან არ გვხვდება), თუმცა შემდეგ აღუდგენიათ და სათოფურები დაუყოლებიათ. გოგიას ციხეც გვიან ფეოდალურ ხანაში (XVI-XVIII საუკუნეები) თავად ავალიშვილებს ეკუთვნოდათ. მისი ქონგურებიდან ქალაქის ხედების ცქერით შეგიძლიათ დატკბეთ. ბორჯომიდან სულ რაღაც 13 კილომეტრის მანძილზე მდებარე „მწვანე მონასტერი“ _ ჭითახევის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (IX-X საუკუნეების მიჯნა) საგანგებოდ შერჩეული მუქი და ღია მომწვანო ქვებითაა ნაგები. აქედან მოდის მისი სახელწოდებაც. „მწვანე მონასტრის“ ნახვა ნამდვილად ღირს, მით უმეტეს, რომ ის ბორჯომის ხეობის ულამაზეს ადგილას მდებარეობს. ბორჯომიდან სამთო-სათხილამურო კურორტ ბაკურიანში ასვლაც კარგი აზრია ზამთარში _ თხილამურებით სრიალი და საღამოს სასტუმროში დაბრუნება (მანძილი 30 კმ-ია). თუ ბაკურიანში ვიწროლიანდაგიანი რკინიგზით, ე. წ. „კუკუშკა“ მატარებლით წახვალთ, ეს კიდევ ერთი დაუვიწყარი თავგადასავალი იქნება. მსგავსი სილამაზის პეიზაჟები მხოლოდ ზღაპარში თუ შეიძლება ნახოს კაცმა: მატარებელი დათოვლილი ტყეებით დაფარულ მთებს შორის მიიკვლევს გზას, ერთგან თავად გუსტავ ეიფელის დაპროექტებულ ხიდსაც გადაივლის და, თქვენი თხოვნით, მემანქანე ცოტა ხანს გააჩერებს კიდეც მატარებელს სამახსოვრო ფოტოების გადასაღებად.

and the inner fortress, ruins of various buildings still remain, and remnants of the living quarters, granaries and “kvevris” can be seen in the inner ward. The Gogia Fortress is also located close to the hotel – it overlooks the town from the North-East. It must have been built before the 14th century (since such four-corner towers have not been found in Georgian architecture since the 14th century), but has been reconstructed since, as gun-ports have been added. Gogia fortress belonged to the noble Avalishvili family in the late feudal epoch (16th-18th centuries). From its ramparts, you can enjoy the view over the town. Only about 13 kilometers from Borjomi, you will find the ”Green Monastery” – the Chitakhevi St. George Monastery (9th-10th century), built with specially selected dark and light-colored greenish stones, after which the Monastery is named. The “Green Monastery” is definitely worth seeing, especially since it is located in an amazingly beautiful spot of the Borjomi Valley. In wintertime, it is a good idea to go for a day trip from Borjomi to ski resort Bakuriani – you can do some skiing there and come back to the hotel in the evening (the resort is 30 kilometers away). If you take a narrow railway train, the so-called “Kukushka” to Bakuriani, that will be another unforgettable adventure. Landscapes

THE GREEN MONASTERY

ერთ დღეს მთლიანად ღირსშესანიშნაობებს თუ დაუთმობთ, მაშინ სასტუმროს გიდს სთხოვეთ, უფრო ხანგრძლივი ექსკურსია დაგიგეგმოთ: ჯერ ციხე-ქალაქ რაბათს _ ძველი სამცხის ათაბაგთა რეზიდენციას ესტუმრეთ, შემდეგ _ ვარძიას, XII-XIII საუკუნეების კლდეში ნაკვეთ სამონასტრო ანსამბლს, რომელიც იუნესკოს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა საცდელ სიაშია შეტანილი; ამავე სიაშია ხერთვისის X საუკუნის ციხე-ქალაქიც, ხოლო თუ ამ დღის ბოლო დანიშნულების წერტილად ფოკის დედათა მონასტერს აირჩევთ, უკან, სასტუმროში წარმოუდგენელი შთაბეჭდილებებით დაბრუნდებით. ამდენი დადებითი ემოციით სავსეს, ნამდვილად მოგინდებათ ღვინის ბარში განმარტოება და საღამოს ასე ეგზოტიკურ ნოტზე დასრულება. და კიდევ: ბორჯომიდან ისე ნუ წახვალთ, რომ ერთ დღეს პლატოდან არ გადმოხედოთ ქალაქს. სასტუმროსთან ახლოს, პარკის შესასვლელშივე საბაგიროა, რომელიც 120 მეტრი სიმაღლის მთის პლატოზე აგიყვანთ (მგზავრობა ერთი მიმართულებით 3 წუთზე ოდნავ მეტხანს გრძელდება) და შეგიძლიათ ახალაშენებულ წმიდა სერაფიმე საროველის ეკლესიამდე გაისეირნოთ. ზემოდან მთელი ბორჯომის და პარკის თვალწარმტაცი პეიზაჟები იშლება. ხეობაში ჩასმულ ბორჯომს გარშემო ტყიანი გორები ერტყმის, რომლებიც ერთგული მცველებივით უდგანან უნიკალურ საკურორტო ქალაქს.

MUST-SEE

ეს ქალაქი და სასტუმრო ყოველთვის დიდი სითბოთი მიგიღებთ და ისე გიმასპინძლებთ, როგორც სახელგანთქმულ ქართულ სტუმართმოყვარეობას შეეფერება.

of such beauty can only be seen in the winter: the train advances along the mountains covered in snowy forests and crosses the bridge designed by Gustave Eiffel. If you ask the train operator, he will even stop the “Kukushka” so you can take some photos. If you wish to spend an entire day discovering historic sights, then ask the hotel guide to plan a longer excursion for you: first, visit the Rabati Castle – the Samtskhe Atabegate residence, then see Vardzia, a rock-cut monastery complex dating from the 12th-13th centuries, which has been submitted for future inscription on the UNESCO World Heritage List; Khertvisi Fortress of the 10th century, which is in the same list, and if you choose Phoka Nunnery as your last destination for the day, you will come back to the hotel filled with incredible impressions. After all these positive emotions, you will definitely want to spend some time alone in the Wine Bar and end the evening on such an exotic note. Also: do not leave Borjomi without looking over the town from the plateau. Near the hotel, at the entrance of the Park, there is a cable car running up to a 120 meter high mountain plateau (each ride lasts for a little over 3 minutes), where you can take a walk to the St. Seraphim of Sarov Church. From up there, enjoy breathtaking views of the whole Borjomi and the Park. Nestled in the valley, Borjomi is surrounded by forest-covered hills standing like loyal guards around the unique resort town. This town and the hotel will always welcome you warmly and host you according to the famous traditional Georgian hospitality.

ბორჯომის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი ძალიან საინტერესო ექსპოზიციას სთავაზობს მნახველს. ის ერთ-ერთი უძველესია საქართველოში და ამჟამად 36 000-ზე მეტ ექსპონატს ინახავს. თავად შენობაც გამორჩეულია არქიტექტურული თვალსაზრისით.

The Borjomi Museum of Local History offers a very interesting exhibition to its visitors. The museum is one of the oldest in Georgia and houses 36 000 exhibits. The museum building itself stands out with its architecture.

რომანოვების სასახლე Romanov Palace

ეს საოცარი კურორტი ბორჯომი

THE MAGNIFICENT BORJOMI RESORT

ოფიციალურ წყაროებში სახელწოდება „ბორჯომი“ XIX საუკუნიდან გვხვდება, მაგრამ დასახლებები ამ ადგილებში შორეული წარსული დან უნდა იღებდეს სათავეს. XV-XVIII საუკუნეებში ქალაქის ადგილას რამდენიმე სოფელი იყო გაშენებული, 1913 წელს კი მის ტერიტორია ზე არქეოლოგებმა მიაგნეს თლილი ქვით ნაგები აბაზანების ნაშთებს, რომლებიც პირველი საუკუნით დაათარიღეს. ვულკანური წარმოშობის მინერალურ წყალს კი, რომელსაც დღეს „ბორჯომის“ სახელწოდებით იცნობს მსოფლიო, მეცნიერთა აზრით, ჯერ კიდევ ჩვენს წელთაღრი ცხვამდე V საუკუნეში იყენებდნენ სამკურნალოდ.

Official sources use the name "Borjomi" from the 19th century, although settlements must have existed in the area much earlier in the past. In the 15th-18th centuries, a few villages existed where the town is now located, and remainders of baths made out of carved stone and dating back to the 1st century AD were unearthed there in 1913 by archaeologists. According to the experts, the mineral water of volcanic origin known today in the entire world under the name "Borjomi" was already used for medicinal purposes back in the 5th century AD.

როგორც კურორტი, ბორჯომი XIX საუკუნეში ჩამოყალიბდა, 1918 წელს კი მან ქალაქის სტატუსიც მიიღო. აქაური წყლები ძალზე მარგებელი აღმოჩნდა კავკასიის მთავარმართებლის, ევგენი გოლოვინის ქალიშვილისათვის, რომელიც მამამ 1841 წელს ჩამოიყვანა ბორჯომში სამკურნალოდ. ამის გამო გოლოვინმა ერთ-ერთ წყაროს თავისი ქალიშვილის სახელი (ეკატერინსკი) უწოდა, ხოლო მეორეს _ საკუთარი (ევგენიევსკი). მალევე, 1846 წელს კავკასიაში ახალდანიშნულმა მეფისნაცვალმა მიხეილ ვორონცოვმა ბორჯომში თავისი საზაფხულო რეზიდენცია გადაიტანა და ამ პერიოდიდან აქტიურად დაიწყო ქალაქისა და მისი ინფრასტრუქტურის განვითარება. 1850 წელს შემოისაზღვრა და გაშენდა პარკი, რომელიც დღეს ბორჯომის ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობაა თბილი მინერალური წყლის პავილიონითა და ულამაზესი ბუნებით. ბოლო წლებში პარკი თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისად მოეწყო და არაჩვეულებრივი დასასვენებელი ადგილია.

Borjomi was established as a resort in the 19th century, and it received the status of a city in 1918. The local mineral water was found to be beneficial to the health of the daughter of Yevgeny Golovin, the Viceroy of the Caucasus. He brought her to Borjomi for treatment in 1841 and named one of Borjomi springs after his daughter (“Yekaterinski”) and another one after himself (“Yevgenievski”). Soon after, in 1846, The new Viceroy of the South Caucasus, Mikhail Vorontsov, chose Borjomi resort as his summer residence and actively began to develop the town and its infrastructure. In 1850, a park was fenced and built _ now it is one of Borjomi’s main attractions today with its warm mineral water pavilion and magnificent nature. In recent years, the Park has been adapted to modern standards and is a

სამთო-სათხილამურო კურორტ ბაკურიანთან ბორჯომს 1902 წელს გახსნილი ვიწროლიანდაგიანი სარკინიგზო ხაზი აკავშირებს. 1894 წელს ბორჯომსა და ხაშურს შორის გაიყვანეს რკინიგზა, რამაც საგრძნობლად შეამცირა მგზავრობის დრო დედაქალაქ თბილისამდე. ეს ორივე ფაქტი უკვე კავკასიის მეფისნაცვალს, ნიკოლოზ მეორის ბიძას, დიდ მთავარ მიხეილ ნიკოლოზის ძეს მიეწერება, რომელსაც ბორჯომის მამულები 1871 წელს გადაეცა. ამ დროისათვის მთელ რუსეთის იმპერიაში სახელგანთქმულ კურორტს რომანოვების სამეფო ოჯახის წევრები ხშირად სტუმრობდნენ დასვენება-გაჯანსაღებისათვის. ბორჯომში 1892-1895 წლებში აგებული მეფის სასახლე კი, რომლის არქიტექტორიც ლეონტინ ბენუაა, დღეს ქალაქის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ღირსშესანიშნაობას წარმოადგენს.

RESORT

1894 წელსვე დაიწყო მიხეილ რომანოვმა პარკის ტერიტორიაზე ბორჯომის ჩამომსხმელი პირველი ქარხნის მშენებლობა, რომელმაც XX საუკუნის შუახანებამდე იარსება; ორი წლის შემდეგ კი ბორჯომში პირველი შუშის ქარხანაც გაიხსნა, სადაც 1950 წლამდე ბოთლებს ხელით ამზადებდნენ. 1890 წელს ქალაქში კიდევ ერთ მნიშვნელოვან ნაგებობას ჩაეყარა საძირკველი, რომელიც არა მხოლოდ არქიტექტურული თვალსაზრისით, არამედ მშენებლობისას გამოყენებული მასალითაც გამოირჩევა. ამ შენობაში 1926 წელს გაიხსნა საქართველოში ერთ-ერთი უძველესი მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი, სადაც ამჟამად 36 000-ზე მეტი ექსპონატი ინახება. უძველესი ექსპონატების გარდა აქ დაცულია XVIII-XIX საუკუნეების მინის, ბრინჯაოს, ფაიფურისა და ხის მრავალი ნივთი, რომელიც რუსეთის სამეფო ოჯახს ეკუთვნოდა.

great place for relaxation. It is divided in two by the river Borjomula, which springs from Bakuriani mountains and flows into Mrkvari. Bakuriani ski resort is connected to the city by a narrow railway line opened in 1902. Before then, in 1894, a railway was built between Borjomi and Khashuri, significantly decreasing the travel time to the capital city of Tbilisi. Both these constructions are owed to the Governor General of the Caucasus, the uncle of Nicholas II, Grand Duke Mikhail Nikolayvich, upon whom Borjomi lands were bestowed in 1871. At the time, the resort was renowned throughout the Russian Empire and frequently visited for recreational and health restoration purposes by the Russian royal family, the Romanov dynasty. The Royal Palace built in Borjomi in 1892-95 by the architect Leon Benois remains one of the most significant landmarks of the town. In 1894, Mikhail Romanov Mikhail Romanov started constructing a bottling factory in the Park, which functioned until the 1950s; two years later, the first glass factory opened in Borjomi, where handmade bottles were produced until 1950. In 1890, another important construction began in the town, significant not only for its architectural value but for the building material itself as well. This building - one of the oldest regional history museums in Georgia - opened in 1926, and now houses more than 36 000 exhibits.

დიდ ფართობზე გადაჭიმული მწვანე საფარი წელიწადში 1850-1900 საათის განმავლობაში ჟანგბადით ამდიდრებს ჰაერს _ სწორედ ამდენ ხანს ანათებს აქ მზე ოთხივე სეზონის მანძილზე. მთებით გარშემორტყმული და დაცული ეს იშვიათი ჰავა სასარგებლოა სასუნთქი გზების, გულ-სისხლძარღვთა პათოლოგიების, ნევროზებისა და სხვა დაავადებების დროს.

XX საუკუნის დასაწყისიდან ბორჯომის, როგორც კურორტის, პოპუ ლარობა ყოველწლიურად იზრდება მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. ამას ხელს უწყობს მისი აღიარება და გამარჯვება ბელგიის, გერმანიის, რუსეთის საერთაშორისო გამოფენებზე. დღეს ბორჯომი ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი კურორტია არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც. ბორჯომის უნიკალური მდებარეობა მესხეთის და თრიალეთის ქედებს შორის, ულამაზეს ხეობაში, ქმნის დაბალმთიანი ტყის კლიმატს, ზომიერად ცივი, მცირეთოვლიანი ზამთრითა და ზომიერად ცხელი ზაფხულით. მთასა და ბარს შორის გარდამავალ ზომიერად ნოტიო ჰავას ყველა სტუმარი იოლად ეგუება, მათ შორის, ბავშვებიც. ბორჯომის ჰაერს გამორჩეულ თვისებებს სძენს მთების ფერდობებზე შეფენილი ფართოფოთ ლოვანი და წიწვოვანი ტყეები და ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი, რომელიც ქალაქს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება. ბორჯომის მუნიციპალიტეტის თითქმის 2/3 ტყის დიდ მასივებსა და ბუჩქნარებს უკავია. ნაძვნარ-სოჭნარისა და ნაძვნარ-წიფლნარის გარდა ამ ულამაზეს ლანდშაფტებში გვხვდება ფიჭვნარიც. დიდ ფართობზე გადაჭიმული მწვანე საფარი წელიწადში 1850-1900 საათის განმავლობაში ჟანგბადით ამდიდრებს ჰაერს _ სწორედ ამდენ ხანს ანათებს აქ მზე ოთხივე სეზონის მანძილზე. მთებით გარშემორტყ მული და დაცული ეს იშვიათი ჰავა სასარგებლოა სასუნთქი გზების, გულ-სისხლძარღვთა პათოლოგიების, ნევროზებისა და სხვა დაავადებების დროს. ასეთი უნივერსალური თვისებების გამო ბორჯომი სულ უფრო გამორჩეულ ადგილს იმკვიდრებს არა მარტო საქართველოს, არამედ მსოფლიოს სხვა ქვეყნების ცნობილ კურორტებს შორისაც და ყოველწლიურად უამრავ სტუმარს იზიდავს მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხიდან.

In addition to ancient artefacts, many 18th-19th century glass, bronze, porcelain and wooden items that formerly belonged to the Russian royal family are kept here. Since the beginning of the 20th century, the popularity of Borjomi as of a health resort increases yearly worldwide. This recognition was encouraged by winning prizes in Belgian, German and Russian international exhibitions. Nowadays, Borjomi is one of the most famous resorts in Georgia, as well as abroad. The town is located in a beautiful valley between the Meskheti and Trialeti Ranges, 800-900 meters above the sea level (155 kilometers from the capital Tbilisi). Its unique location provides Borjomi with a low-mountain forest climate, with cold, mildly snowy winters and moderately hot summers. The moderately humid climate, transitioning from mountain to lowlands, is easily adaptable for any visitor, including children. The special properties of the air in Borjomi are due to the deciduous and broadleaved trees covering the slopes of the mountains and the Borjomi-Kharagauli National Park bordering the resort from the East. Nearly 2/3 of Borjomi municipality is covered by forests and shrubbery. In addition to mixed spruce, fir and beech woods, these gorgeous landscapes are also made up of pine forests. The vegetation cover is spread over the wide area and enriches the atmosphere with oxygen for 18501900 hours yearly – this is the amount of sunshine the resort gets throughout the four seasons. Surrounded and protected by mountains, this rare climate is beneficial for the respiratory tract, cardiovascular pathologies, neuroses and other disorders. Because of these universal properties, Borjomi becomes more and more established as a unique place among Georgian and famous foreign resorts and attracts a multitude of visitors from all around the world every year.

Borjomi “Forest Therapy” ბორჯომის „ტყის თერაპია“

HEALTH

თამარ ოთიაშვილი | TAMAR OTIASHVILI

„რამდენიმესაათიანი გასეირნება ტყეში იდეალური თერაპიაა _ ხსნის სტრესს და დაღლილობას, აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას და წნევას, ბორჯომის ჰავის სამკურნალო თვისებებიდან გამომდინარე კი საუკე თესოა იმუნიტეტის გასაძლიერებლად“, _ ამბობს მაღალკვალიფიციური ექიმი, „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სპა-მენეჯერი, გასტროენტეროლოგი ნინო ლურსმანაშვილი.

“Walking in the forest for a couple of hours is an ideal therapy – it helps combat stress and fatigue, improves blood circulation and blood pressure. Due to the healing properties of Borjomi climate, walking is also perfect for strengthening immunity”, says gastroenterologist Nino Lursmanashvili, a highly qualified doctor and Spa Manager of Crowne Plaza Borjomi.

ქალბატონო ნინო, ბორჯომის კლიმატი ყოველთვის გამოირჩეოდა თა ვისი სამკურნალო თვისებებით, განსაკუთრებით წიწვოვნების ყვავი ლობის პერიოდში. კონკრეტულად რას გვეტყვით ამ თემაზე?

Dr. Lursmanashvili, Borjomi’s climate has always been distinguished with its medicinal properties, especially during blossoming period. What could you share on this topic?

ბორჯომი დაბალმთიანი კურორტების ჯგუფს მიეკუთვნება. ის მესხე თისა და თრიალეთის ქედებს შორის, ულამაზეს ხეობაშია გაშენებული. ქედების ფერდობები ფართოფოთლოვანი და წიწვოვანი ტყეებით არის დაფარული. მარადმწვანე მცენარეებს შორის ჯანმრთელობისთვის განსაკუთრებით სასარგებლო თვისებებით ნაძვი (ლათ. Picea) გამოირჩევა. მისი ყვავილობა, უფრო სწორად, „ყვავილობა ყვავილების გარეშე“, რადგან რეალურად ნაძვს ყვავილი არ აქვს, გაზაფხულზეა, როცა ბუნება იღვიძებს. ეს პერიოდი აპრილის ბოლოს იწყება და ზაფხულის პირველი თვის, ივნისის ჩათვლით გრძელდება. ულამაზესი სანახაობაა, როდესაც ნაძვის ხეზე ჩნდება მამრობითი და მდედრობითი გირჩები. ნაძვის მამრობითი გირჩები გვერდით ტოტებზეა განლაგებული და სწორედ მათში წარმოიქმნება მტვრიანა, რომლის მტვერსაც ქარი გააბნევს რამდენიმე კილომეტრზე, ან მწერი წაიღებს. მდედრობითი გირჩები კი ნაძვის წვერზე წარმოიქმნება, მკვეთრი წითელი ან ჟოლოსფერია და ზემოთ არის მიმართული, რათა უკეთ დაიმტვეროს. მტვრიანას გამომუშავების შემდეგ მამრობითი გირჩები ძირს ცვივა, დამტვერილი მდედრობითი გირჩები კი ფერს იცვლის. საბოლოოდ ისინი იშლებიან, მათგან თესლი მიწაზე იყრება და ნაძვი მრავლდება. ნაძვის მტვერი შეიცავს ფიტონციდებს, მიკრო და მაკროელემენტებს, ეთერზეთებს, დიდი რაოდენობით C და D ვიტამინებს და საუკეთესოა ზედა სასუნთქი გზების დაავადებების და ფილტვების სამკურნალოდ. რინიტები, ალერგიები, ბრონქიტები, ბრონქული ასთმა და ტუბერკულოზიც კი შეიძლება განიკურნოს სწორედ ამ მტვრით, დამტვერვის პერიოდში. გაზაფხულის ბოლო და ზაფხულის დასაწყისი ბორჯომში ბუნების დიდი საჩუქარია ადამიანებისთვის.

Borjomi is a lower mountain resort. It is located in a beautiful gorge between Meskheti and Trialeti ridges. The slopes of the ridges are covered with broadleaf and coniferous forests. The spruce tree (Picea in Latin) is distinguished with the most healing properties among the evergreen vegetation. Its flowering, or rather, “blossoming without flowers”, since the spruce has no actual flowers, takes place in the spring, when the nature awakens. This period starts at the end of April and lasts until the end of June, the first month of summer. It is a spectacular sight, when male and female cones appear on spruce trees. The male cones are located on side branches. They form the pollen, which winds or an insect will carry at a distance of up to a few kilometers away. The female cones are arranged on a top of a spruce tree, sharp red or crimson. They are directed upwards, for better pollination. After producing the pollen, the male cones fall down, while the pollenated cones change the color. Finally, they break up, the seeds fall to the ground and the spruces are multiplied. The spruce pollen contains phytoncides, micro and macro elements, essential oils, large amounts of vitamins C and D and is the best for treating upper respiratory and lung dieseases: rhinitis, allergies, bronchitis, bronchial

„სასტუმრო „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სტუმრებს ყოველთვის ვურჩევ, აუცილებლად გაისეირნონ ფეხით, ხანგრძლივი დრო გაატარონ აქვე, ბორჯომის ტყეში, სუფთა ჰაერზე, რათა ყველანაირმა პროცედურამ უფრო კარგი შედეგი გამოიღოს. გასეირნება ბუნებაში იდეალური თერაპიაა“.

შეიძლება ითქვას, რომ ეს დრო ყველაზე აქტიური პერიოდია ბორჯომში? დიახ, ყველაზე აქტიური პერიოდია, თუმცა, გამომდინარე იქიდან, რომ ნაძვი მარადმწვანე მცენარეა, პროცესი ამით არ მთავრდება. ნაძვი მთელი წლის განმავლობაში დიდი რაოდენობით გამოყოფს ფიტონციდებს, რომელიც, თავის მხრივ, შთანთქავს გარემოში არსებულ შხამებს და ჰაერს ასუფთავებს. სუფთა ჰაერი კი დაავადებებისგან თავის არიდებისა და სიცოცხლის გახანგრძლივების საუკეთესო საშუალებაა. სხვადასხვა დაავადების სამკურნალოდ აქტიურად გამოიყენება ნაძვის ფისიც _ მას უნიკალური ბაქტერიოციდული თვისება აქვს. სასარგებლო თვისებებით ხასიათდება ნაძვის გირჩიც. ვიტამინებით მდიდარი ნაძვის წიწვების, ღეროებისა და გირჩების ნახარში იმუნიტეტს აძლიერებს, წიწვების აბაზანა კი რეკომენდებულია დაღლილობის მოსახსნელად. გარდა ამისა, ნაძვი თავისი მარადმწვანე ბუნებით ზამთარშიც კი საგაზაფხულო, ფერად განწყობას ქმნის და ადამიანებში დადებით ემოციებს იწვევს. ნაძვნარის სიახლოვეს ცხოვრება, მის წიაღში გასეირნება ჯანმრთელობისა და საუკეთესო დასვენების მნიშვნელოვანი წინაპირობაა.

HEALTH

ბორჯომში ჩამოსულ ტურისტებს რას ურჩევთ, ტყეში, სუფთა ჰაერზე რამდენი დრო უნდა გაატარონ? სასტუმრო „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სტუმრებს ვურჩევ, რომ აუცილებლად გაისეირნონ ფეხით, ხანგრძლივი დრო გაატარონ ტყეში, სუფთა ჰაერზე, რათა უფრო კარგი შედეგი გამოიღოს ყველანაირმა სპა-პროცედურამ. მოძრაობა არის სიცოცხლე, მით უმეტეს, ბორჯომის ტყეში. ჩემი პაციენტების შედეგებიდან გამომდინარე, თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ინფარქტის გადატანის შემდგომ, რეაბილიტაციის პერიოდში, ბორჯომის ტყეში სეირნობისა და გოგირდის თერმული წყლების გამოყენების შედეგად, მათ სრულად აღუდგათ შრომისუნარიანობა. რამდენიმესაათიანი გასეირნება ბუნებაში, ტყეში იდეალური თერაპიაა _ ეს ბოლო ხანს წარმოებული კვლევებითაც დაამტკიცეს სხვადასხვა ქვეყნის მეცნიერებმა; მაგ., იაპონიის ჯანდაცვის სამინისტრომ ოფიციალურად შემოიტანა ტერმინი: „ტყის თერაპია“ _ ხსნის სტრესს და დაღლილობას, აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას და არეგულირებს წნევას, ბორჯომის ჰავის სამკურნალო თვისებებიდან გამომდინარე კი, საუკეთესოა იმუნიტეტის გასაძლიერებლად. ბორჯომის, როგორც მთაგორიანი კურორტის, ჰავა ქრონიკული დაავადებების, თუნდაც ალერგიის გამწვავებას ხომ არ იწვევს, მაგალითად, ბავშვებში? პირიქით, ბორჯომის ჰავა განსაკუთრებით ბავშვებისთვის არის საუკეთესო. პრობლემური მოზარდები, რომლებსაც იმუნიტეტი დაქვეითებული აქვთ, ხშირად ემართებათ ბრონქიტი, ანგინა, ლიმფური ჯირკვლების პრობლემები, ტონზილიტები, პრაქტიკულად, გაჯანსაღებულები მიდიან აქედან. დაავადების გამწვავება მოსალოდნელი არ არის, რადგანაც ბორჯომი საშუალოდ 800-900 მეტრის სიმაღლეზეა და რბილი ჰავაა. შეიძლება ბორჯომის ბუნებრივი წყალი ბავშვმაც დალიოს ყოველდღე? ბორჯომის ბუნებრივი მინერალური წყლის მიღება ბავშვებისთვის 4-5 წლის ასაკიდან არის დასაშვები, თუმცა მცირე დოზით. ზრდასრულმა ადამიანმა დღე-ღამეში 0,75-იდან 1 ლიტრამდე ბორჯომის ბუნებრივი წყალი უნდა დალიოს, ბავშვისთვის მისაღები დღიური დოზა კი შედარებით მცირეა, 250 მლ-მდე, მაგრამ აუცილებელია, რადგან ეს უნიკალური წყალი ისეთ მინერალებს შეიცავს, რომლებიც ყველა ცოცხალ ორგანიზმს სჭირდება. სხვათა შორის, ტონზილიტების შემთხვევაში ბორჯომის ბუნებრივი თერმული წყალი ყელში გამოსავლებადაც გამოიყენება. ბორჯომის ბუნებრივი მინერალური წყალი ჩვენს სპა-ცენტრსაც მიეწოდება და ბევრი პროცედურა სწორედ ამ წყლით ტარდება. ეს ჩვენი განსაკუთრებული მოცემულობაა, რაც ძალიან დიდ უპირატესობას გვანიჭებს.

asthma and even tuberculosis can be cured by this pollen, during the pollination period. The end of spring and beginning of summer in Borjomi is a great gift to humans from Mother Nature. Is this the most active period in Borjomi? Yes, it is the most active period. However, since the spruce is an evergreen plant, the process does not end here. The spruce produces large amounts of phytochemicals throughout the year, which, in turn, absorb toxins in the environment and clear the air. Clean air is the best way to avoid diseases and increase longevity. Spruce resin is also used for the treatment of various diseases - it has unique bactericidal properties. Cones have useful properties as well. Stems, needles and cones are rich in vitamins and their stew boosts immunity, while a needle bath is recommended for fatigue. In addition, the spruce and its evergreen nature creates a springy, colorful mood in winter, bringing positive emotions. Living near the spruce trees, walking in the forest is the best way to restore health and have a good vacation. How much time would you recommend for Borjomi guests to spend in the fresh air? In order to make spa procedures more effective, I recommend that Crowne Plaza Borjomi guests take a stroll, spend a long time in the forests of Borjomi, and breathe clean air. Movement is life, especially in the Borjomi forest. Based on the results of my patients, I am certain that full rehabilitation following a heart attack can be achieved by walking through Borjomi forests and treatments with the use of thermal waters. Walking in the forest for a couple of hours is an ideal therapy. Lately, this opinion has been confirmed by several researches. For example, Japan’s Ministry of Health has officially introduced the term “Forest Therapy” – it helps combat stress and fatigue, improves blood circulation and blood pressure. Due to the healing properties of Borjomi’s climate, it is also perfect for strengthening immunity. Borjomi is a mountain resort, does the climate cause aggravation of chronic diseases, including allergies, for example, in children? On the contrary - climate of Borjomi is especially good for children. Adolescents - the immunity of whom is low, are often prone to bronchitis, angina, lymphatic gland problems, and tonsillitis. They leave Borjomi practically healed. Symptom aggravation is not expected, since Borjomi is located at an altitude of 800-900 meters and has a soft climate. Can we drink Borjomi natural water every day?

The spruce tree (Picea in Latin) is distinguished with the most healing properties among the evergreen vegetation.

Borjomi natural mineral is allowed for children 4-5 years old and older, although in small doses. Adults should drink from 0.75 to 1 liter of Borjomi every day, while the daily dose for a child is significantly smaller – less than 250 ml, but nevertheless essential, as it contains unique minerals necessary for all living organisms. By the way, in case of tonsillitis, Borjomi natural thermal water is also used for gargling. Borjomi natural spring water is supplied to our spa center and many procedures are carried out using this water. This special circumstance constitutes an enormous advantage.

Mineral Water Borjomi

MINERAL WATER

მინერალური წყალი ბორჯომი საქართველო თავისი უნიკალური ლანდშაფტის გამო მდიდარია მინერალური და თერმული წყლებით. მათ შორის გამორჩეულია ბორჯომის წყალი, რომელიც დიდი ხანია პირველი კლასის ბუნებრივ წყლად არის აღიარებული.

Due to its unique landscape, Georgia is rich with mineral and thermal waters. Borjomi water stands out amongst them. It has been long recognized as the ultimate standard of the first class natural mineral waters.

გეოლოგები და ქიმიკოსები 1890 წლიდან იკვლევენ ბორჯომის მინერალურ წყალს. მათი მტკიცებით, ის მთელი ამ ხნის განმავლობაში უცვლელი რჩება თავისი შემადგენლობით და, შესაბამისად, ფიზიკური და ქიმიური თვისებებით. ის ასევე შეიცავს ნატრიუმის ჰიდროკარბონატს, რომელიც სასიკეთოდ მოქმედებს გულ-სისხლძარღვთა, კუნთოვან და სასუნთქ სისტემებზე, წმენდს ღვიძლს და აქვს ძლიერი ანტიოქსიდანტური ეფექტი; წყალში არსებული ნახშირორჟანგი კი აუმჯობესებს სუნთქვას, ასუფთავებს ფილტვებს და არეგულირებს არტერიულ წნევას.

Geologists and chemists have been researching Borjomi mineral water since 1890; they claim that its composition, its physical and chemical properties, remain unchanged throughout the time.

სპეციალისტების რჩევით, ბორჯომის წყალი წონის კორექციაშიც დაგეხმარებათ, თუმცა გასახდომად ის გაზგასული უნდა მიირთვათ. ამ წყალში არსებული ვულკანური წარმოშობის მინერალთა უნიკალური კომპლექსი შესანიშნავად წმენდს ორგანიზმს, აძლიერებს იმუნიტეტს და დაბერების პროცესს ანელებს. 60-მდე მინერალის შემცველობა ბორჯომში უნივერსალურად არის დაბალანსებული, ამიტომ მას სვამენ, როგორც სუფრის წყალს, თუმცა სასურველია დღეში ერთ ლიტრზე მეტი არ მიიღოთ. ბორჯომის მინერალური წყლის საბადო მესხეთის ქედის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს, ზღვის დონიდან 760-920 მეტრის სიმაღლეზე. წყალი დედამიწის წიაღიდან, 8-10 კმ სიღრმიდან ზედაპირზე 38-41°C-მდე გამთბარი და ორგანიზმისთვის საჭირო ელემენტებით გაჯერებული ამოდის. საბადოს სხვადასხვა უბანზე წყლის მინერალიზაცია 2-იდან 7 გ/ლ-მდეა, ამასთან, ის ეკოლოგიურად სუფთაა. კვლევების შედეგად ისიც დადგინდა, რომ ბორჯომის მინერალური წყალი შეიცავს ფტორიდისა და იოდიდის იონებს და კარიესისგან იცავს კბილებს; კარგია ბორჯომის ყელში გამოვლება ტონზილიტის დროს, თუმცა ის მაინც განსაკუთრებულად სასარგებლოა საჭმლის მომნელებელი სისტემისათვის: უზმოზე ამ წყლის პირდაპირ ბუნებრივი წყაროდან დალევა კუჭ-ნაწლავის ბევრ პრობლემას აგვარებს და მეტაბოლიზმის პროცესს აუმჯობესებს, ამიტომ ბორჯომის წყალს წარმატებით იყენებენ საჭმლის მომნელებელი სისტემისა თუ ნივთიერებათა ცვლის დარღვევით გამოწვეული დაავადებების პროფილაქტიკისა და მკურნალობისას, როგორიცაა: ქრონიკული გასტრიტი, კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადება, კოლიტი, ღვიძლისა და სანაღვლე გზების პრობლემები, პანკრეატიტი და შაქრიანი დიაბეტი.

It also contains sodium hydrogen carbonate, which has a healing effect on cardiovascular, muscular and respiratory systems, cleanses the liver and has a strong antioxidant effect; carbon dioxide in water improves breath, cleanses lungs and regulates blood pressure. Experts recommend using Borjomi water for weight loss. For this purpose, you would need to take it non-carbonated. The unique complex of minerals of volcanic origin in the water perfectly cleanses the body, strengthens the immune system and slows down the aging process. Up to 60 minerals present in Borjomi water are balanced and can be used as a table water, although consumption of more than one liter per day is not recommended. The Borjomi water basin is located in the central part of Meskheti ridge, at an altitude of 760-920 meters above sea level. Borjomi springs from the depths of 8-10 km. It rises to the surface, warmed up to 38-41°C and saturated with elements essential for the body. The mineralization of water ranges from 2 to 7 g / l, and it is ecologically pure. Research has demonstrated that that Borjomi mineral water contains fluoride and iodine ions and protects teeth from decay; It can be used for gargling during tonsillitis. It is especially good for the digestive system: taking a drink directly from the spring before breakfast heals gastrointestinal tract and improves metabolism. Borjomi water is successfully used for treatment of the digestive system and metabolic process ailments, such as: chronic gastritis, gastric and duodenal ulcers, colitis, liver and biliary tract problems, pancreatitis, and diabetes.

100 გრამი ბორჯომის შემცველობა ასეთია / The content of 100 grams of Borjomi is as follows: კალიუმი / Potassium – 3.0 mg კალციუმი / Calcium – 13.0 mg სილიციუმი / Silicon – 10.0 mg მაგნიუმი / Magnesium – 20.0-150.0 mg ნატრიუმი / Sodium – 200.0 mg გოგირდი / Sulfur – 0.8 mg ქლორი / Chlorine – 50.0 mg ალუმინი / Aluminum – 100.0 mcg ბორიუმი / Borium – 1200.0 mcg ტიტანიუმი / Titanium – 4.0 mcg ფტორი / Color – 800.0 mcg სტრონციუმი / Strontium – 480.0 mcg

ამ ყველაფრის შემდეგ გასაკვირი სულაც არ არის ის დიდი პოპულარობა, რომლითაც ბორჯომის წყალი სარგებლობდა და სარგებლობს არა მარტო საქართველოში, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც. ამის საილუსტრაციოდ ისტორიამ არაერთი ფაქტი შემოგვინახა: ცნობილია, რომ უინსტონ ჩერჩილს საბჭოთა კავშირში ვიზიტისას მაგიდაზე ყოველთვის ედგა „ბორჯომი“ და ეს ოფიციალური პროტოკოლის განუყოფელი ნაწილი იყო. ლეგენდარულმა რეჟისორმა ანდრეი ტარკოვსკიმ კი ბორჯომის წყლის ბოთლის ეტიკეტი საგანგებოდ არ დამალა ფანტასტიკური ჟანრის ფილმის, „სოლარისის“ კადრში, რადგან მიაჩნდა, რომ „ბორჯომი“ შორეულ მომავალშიც იარსებებდა და ყოველთვის პოპულარული იქნებოდა.

Therefore, the popularity of Borjomi in Georgia and abroad it is not surprising. For example, it is a wellknown fact that while Winston Churchill visited the Soviet Union, “Borjomi” was always placed on his table and it was an integral part of the official protocol. The legendary director Andrei Tarkovsky did not hide the Borjomi label on the bottle appearing in a scene of his science fiction film “Solaris”, because he believed that “Borjomi” would still exist in the distant future and would always stay popular.

Yoga as an incomparable system for perfecting one’s mental and physical condition იოგა _ იდეალური სისტემა ადამიანის სრულყოფისა და ჰარმონიისთვის

YOGA

თამარ ოთიაშვილი | TAMAR OTIASHVILI

სიტყვა „იოგა“ სანსკრიტული იოჯიდან (იუჯიდან) მომდი ნარეობს და ფართო მნიშვნელობა აქვს: ის გულისხმობს კავშირს, ერთობას, გონების კონცენტრირებას, ძალას, ვარჯიშს, ჰარმონიას... _ ყველაფერს ერთად თავმოყ რილს, რაც ადამიანის სრულყოფისათვის აუცილებელია. იოგა საქართველოში მეოცე საუკუნის 90-იანი წლებიდან დღითიდღე მყარად იკიდებს ფეხს და ადამიანებს ძვე ლინდურ კულტურას აზიარებს. იოგასთან დაკავშირებულ საკითხებზე „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ ინდოელი იოგას ტრენერი რავიკუმარ რავი ნდრენი გვესაუბრება. The word “Yoga“ is derived from the Sanskrit root “Yuji” and has a broad meaning including "union", "unity", "mental concentration", "power", "training", "harmony", etc. – all of those components combined are necessary for human perfection. Since the 1990s, yoga has been steadily establishing itself in Georgia, introducing people to this ancient Indian cultural tradition. We spoke about yoga with Ravikumar Reveendran the Indian Yoga Instructor of Crowne Plaza Borjomi.

YOGA

„ახალგაზრდობაში ჩემთვის ცხოვრებას არც ჰქონდა განსაკუთრებული მნიშვნელობა. ამიტომ დღევანდელ ასაკს არ გავცვლი იმ დროზე, რადგან ახლა სავსე, ჰარმონიული და ბედნიერი ცხოვრებით ვცხოვრობ. ეს კი, უპირველესად, იოგას დამსახურებაა. მან მოახდინა სასწაული მაშინ, როდესაც ჩემი სხეული ავადმყოფობდა და ბერდებოდა, სული კი იტანჯებოდა წუხილით. ღრმად ვარ დარწმუნებული, იოგა შეუდარებელი სისტემაა ადამიანის ფსიქოლოგიისა და ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად“. ბერნარდ შოუ 40

„In my younger years, life did not really have special significance for me. Therefore, I would not trade my current age for those times, as today I lead a full, harmonious and happy life. This is, foremost, thanks to yoga. It worked miracles when my body was sick and growing old, while my soul was suffering from anguish. I am deeply confident that yoga is an incomparable system for perfecting one’s mental and physical condition.“ George Bernard Shaw 41

YOGA

This is the dimension where the Earth joins the Earth in the winter, and in the summer the sun goes down to the ground.

ზოგისთვის იოგა ფიზიკური ვარჯიშების კომპლექსია, ზოგისთვის აერობიკა, ზოგს რელიგია ჰგონია, ზოგსაც აკრობატული ილეთე ბის ნაირსახეობა; ბევრნი ფილოსოფიურ მიმდინარეობასა და ალტერნატიულ მედიცინას შორის მერყეობენ. თქვენ რას გვე ტყვით, რა არის იოგა? იოგა ნიშნავს „ერთობას“, რომელიც რეალობაში გაბრუნებს. მას არავითარი კავშირი არ აქვს რელიგიასთან ან ეროვნებასთან, მისაღები და სასარგებლოა ყველასთვის. კი, იყო ასეთი მოსაზრება, რომ იოგა რელიგიის განშტოებაა, მაგრამ ასე არ არის. იოგა არის სწავლება ცხოვრების შესახებ, რომელიც მოიცავს სუნთქვის კონტროლს, მედიტაციისა და ვარჯიშის მეშვეობით საკუთარი სხეულის კონტროლის შესაძლებლობას. იოგა მთელ სხეულს აბალანსებს, ჰარმონიაში მოჰყავს, ხელს უწყობს გონების კონტროლს, ხსნის სტრესს... იოგა სწორად ცხოვრებაა. იოგას სისტემით ვარჯიში ყველანაირი ფიზიკური მონაცემების მქონე ადამიანს შეუძლია? რა ასაკში შეიძლება იოგათი დაკავდეს ადამიანი? იოგა ყველასთვისაა. ვარჯიში პატარებისთვისაც შესაძლებელია, თუმცა დასაწყისისთვის საუკეთესო ასაკი 12 წელია. თავად რა ასაკიდან დაინტერესდით იოგათი და ვინ არის თქვენი მასწავლებელი? ეს ჩვენი ტრადიცია, ჩვენი ქვეყნის წესია. ვარჯიში ძალიან პატარამ დავიწყე, სერიოზულად კი 12 წლიდან დავინტერესდი. ჩემი გურუ ჰიმალაიდან არის და მეც იქ ვცხოვრობდი პერიოდულად _ ხან ერთი კვირა, ხან ერთი თვე; შარშანაც ერთი თვე ჰიმალაიში გავატარე, კიდევ ახალი ცოდნა რომ შემეძინა და საქართველოში, ბორჯომში ჩამომეტანა.

For some, yoga is a complex of physical exercises, for others – it’s aerobics; some believe it to be a religion, while others consider it as a kind of acrobatic stunts. Many people place it somewhere between a branch of philosophy and alternative medicine. What is yoga, in your opinion? Yoga means “union” that brings us back to reality. It has nothing to do with any religion or nationality. It is acceptable to and useful for everyone. Yes, there existed such an opinion that yoga was a branch of religion. However, this is not true. Yoga is a teaching about life which involves the ability to control one’s own body through breath control, meditation and exercises. It brings yoga brings the entire body into a balance, state of harmony; it helps to control the mind and releases the stress… Yoga is a proper way of life. Is practicing yoga suitable for individuals in any physical condition? In general, at what age can a person start practicing yoga? Yoga is for everyone… It can be practiced even by children; however, the best age to start is at 12 years. How old were you when you took an interest in yoga and who was your first instructor? Yoga is our tradition, a kind of rule that our country is following. I started practicing at a very young age and took it even more seriously from the age of 12. My guru comes from the Himalayas. I too have lived there from time to time, sometimes - for a week and other times - for a month; even last year, I spent one month there in order to acquire new knowledge and bring it to Borjomi, Georgia… Yoga and the town Borjomi- what is so special about this combination? Why would a person practice yoga in Borjomi specifically? The strikingly beautiful landscape and amazing nature of this town captures me, as a yoga practitioner. Borjomi is an ideal place for promoting this system: modern people lead a tense life - they hurry to go to work, eat in haste, are unable to take good rest; the latter is essential to human health. Those wishing to escape their strained rhythm of life will receive much support from Borjomi’s abundant nature the environment saturated with oxygen - in relaxation and revitalization. Practicing yoga considerably improves mood and character, enhances enthusiasm for life and makes individuals more energized and motivated. You have been invited to work at Crowne Plaza Borjomi based on your experience and personal characteristics. I can feel that you are very calm, balanced, friendly, good-natured and full of energy… Yes, I think that my personal qualities, commitment, responsibility and professionalism allow me to meet the high standards set by Crowne Plaza Borjomi. Each of its visitors – whether they are beginners or experienced in yoga prac-

ინდოელი იოგას სპეციალისტი რავიკუმარ რავინდრენი სამი წელია საქართველოშია, „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სპაში მუშაობს და აქ ჩამოსულ სტუმრებს საკუთარ ცოდნასა და გამოცდილებას უზიარებს. რავი ინდოეთში დაიბადა, ქალაქ კერალაში _ აიურვედას სამშობლოში. მას 13-წლიანი გამოცდილება აქვს ტრადიციულ აიურვედულ თერაპიაში, არის სპა თერაპევტ-მასაჟისტი, იოგას, რეიკისა და ვატსუს სპეციალისტი; იგი წლების განმავლობაში მუშაობდა ინდოეთის სხვადასხვა ქალაქში (მათ შორის, დელიში), აიურვედას ჰოსპიტალში, სასტუმროებსა თუ გამაჯანსაღებელ ცენტრებ ში, აქვს სათანადო კვალიფიკაცია და სერტიფიკატები: Diploma in Ayurveda health care practises, Yoga teacher _Yoga alliance International 200 hrs, Reiki, and Watsu. Ravikumar Reveendran is a yoga master from India who has been working in the Spa Center of Crowne Plaza Borjomi for the past three years and sharing his knowledge and experience with its guests.

YOGA

Ravi was born in Kerala, India – the cradle of Ayurveda. He has 13 years of experience in traditional Ayurveda therapy, is a spa massage therapist and a specialist in yoga, reiki and watsu; for years, he worked in various cities of India (including Delhi), Ayurvedic hospitals, hotels and wellness centers, and holds the corresponding qualifications and certificates: a diploma in Ayurveda health care practises, Yoga teacher _ Yoga alliance International 200 hrs, Reiki, and Watsu.

იოგა ბორჯომში _ ეს „ტანდემი“ რით არის აღსანიშნავი? რატომ უნდა დაკავდეს ადამიანი იოგათი სწორედ ბორჯომში? ბორჯომის ულამაზესი ლანდშაფტი და საოცარი ბუნება იპყრობს ჩემს, როგორც იოგას მიმდევრის, ყურადღებას. ბორჯომი იდეალური ადგილია იოგას პოპულარიზაციისთვის: თანამედროვე ადამიანის ცხოვრება დაძაბულია _ სამსახურში ეჩქარება, სწრაფად ჭამს, ნორმალურად ვერ ისვენებს, ადამიანის ჯანმრთელობისთვის კი დასვენებას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს. მათ, ვისაც დაძაბული ცხოვრების რიტმისგან თავის დაღწევა სურს, ბორჯომის მდიდარი ბუნება, ჟანგბადით გაჯერებული გარემო იოგასთან ერთად დაეხმარება მოდუნებასა და ძალების აღდგენაში. იოგას ვარჯიში ბევრად აუმჯობესებს განწყობას და ხასიათს, ზრდის ცხოვრების ხალისს, ენერგიულს და მოტივირებულს ხდის ადამიანს. თქვენ „ქრაუნ პლაზა ბორჯომში“ მოგიწვიეს სამუშაოდ თქვენი გა მოცდილებისა და პერსონალური თვისებების გამო. ვხედავ, რომ ძა ლიან მშვიდი, გაწონასწორებული, კეთილგანწყობილი და ენერგიული ხართ... დიახ, ვფიქრობ, რომ ჩემი პერსონალური თვისებები, მონდომება, პასუხისმგებლობა და პროფესიონალიზმი საშუალებას მაძლევს, დავაკმაყოფილო „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ მაღალი სტანდარტები. ჩემთვის ყველა სტუმარი მნიშვნელოვანია, დამწყებიც და გამოცდილი იოგას მიმდევარიც, ყველას პასუხისმგებლობით ვუდგები და, რაც მთავარია, თითოეულს ინდივიდუალურად ვურჩევ პროგრამას.

tice - matters to me alike. I treat every guest with equal responsibility and and most importantly, I select individual training programs for them. Which is the best time of day to practice? At sunset and sunrise. Which dietary regime must one maintain when following yoga? It is recommended to allow at least two hours to elapse after taking a meal before starting training. After the practice, it is preferable to eat fruit and vegetable. In addition, consuming large amounts of water is essential. How many yoga sessions are required for a person to be able to practice independently? The most important thing is to breathe properly. After a person masters basic exercises necessary for improving flexibility, he or she can practice without instructor’s supervision. Is yoga applied also for healing? Yes, however, yoga is not intended for a specific organ system or for a one-time treatment only. It makes the en-

დღის რომელ პერიოდში ჯობია ვარჯიში? მზის ამოსვლისას და მზის ჩასვლისას.

tire body healthier and improves the immune system. The results become apparent after a certain period of time, gradually, as the practice fills the body with energy and therefore, improves the quality of life.

კვების რეჟიმი როგორი უნდა იყოს, თუ იოგას მისდევ? How would you define the concept of Ayurveda? რეკომენდებულია ვარჯიშის დაწყებამდე დაახლოებით ორი საათი მაინც იყოს გასული საკვების მიღებიდან. ვარჯიშის შემდეგ უმჯობესია ხილი და ბოსტნეული მიირთვათ, დიდი რაოდენობით წყლის მიღება კი აუცილებელია. რამდენი სეანსის შემდეგ შეძლებს ადამიანი, რომ დამოუკიდებლად ივარჯიშოს? უმთავრესი სწორად სუნთქვაა, მოქნილობისთვის საჭირო საბაზო ვარჯიშების ეტაპობრივად ათვისების შემდეგ კი დამოუკიდებლად ვარჯიშიც შესაძლებელია. იოგა სამკურნალო მიზნითაც გამოიყენება? დიახ, თუმცა იოგა არ არის გათვლილი ერთ რომელიმე კონკრეტულ სისტემაზე და მხოლოდ ერთჯერად მკურნალობაზე _ ის მთლიანად ორგანიზმს აჯანსაღებს, იმუნიტეტს აძლიერებს. შედეგი გარკვეული დროის შემდეგ, თანდათანობით ვლინდება, ავსებს ორგანიზმს ენერგიით და, შესაბამისად, ხელს უწყობს ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებას.

Ayurveda is a science about life („Ayur“ _ meaning life and „veda“ _ science or knowledge). It aims at balancing the state of a human being by by maintaining harmony in the body, thinking, soul and environment. It is an individual approach to health and includes proper nutrition, exercises, massages (a large number of different oils _ only natural ones _ are used) and all other aspects of healthy lifestyle. The ancient manuscripts about Ayurveda list diseases, treatment recommendations and useful recipes for maintaining and improving health. Therefore, Ayurveda is called a “set of rules for a healthy lifestyle” which aims to balance one’s life through through traditional Ayurvedic therapy and yoga.

აიურვედას როგორ განმარტავდით? აიურვედა არის მეცნიერება ცხოვრების შესახებ (Ayur = სიცოცხლე, Veda = მეცნიერება ან ცოდნა) და მისი მიზანია, დააბალანსოს ადამიანის მდგომარეობა სხეულის, აზროვნების, სულისა და გარემოს შერწყმით. ეს არის ინდივიდუალური მიდგომა ჯანმრთელობისადმი და მოიცავს სწორ კვებას, ვარჯიშს, მასაჟს (გამოიყენება სხვადასხვა სახის ნატურალური ზეთები) და ჯანსაღი ცხოვრების წესის ყველა სხვა ასპექტს. აიურვედას შესახებ დაწერილ ძველ ტრაქტატებში მოცემულია დაავადებათა ნუსხა, სამკურნალო ხასიათის რჩევადარიგებანი და ჯანმრთელობის შენარჩუნება-განმტკიცებისთვის სასარგებლო რეცეპტები, ამიტომ აიურვედას „ჯანსაღი ცხოვრების წესთა კრებულსაც“ უწოდებენ. ის მიზნად ისახავს, აგრეთვე, დააბალანსოს ცხოვრების სტილი ტრადიციული აიურვედული თერაპიისა და იოგას საშუალებით. კონკრეტულად რას სთავაზობთ „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ სტუმრებს? სტუმრებს ვთავაზობთ იოგას ჯგუფურ და ინდივიდუალურ სერვისებს, რომლებსაც სტუმრის ასაკის, იოგას გამოცდილებისა და ფიზიკური შესაძლებლობების მიხედვით ვადგენთ. სერვისები მოიცავს: მედიტაციასა დასუნთქვით ვარჯიშებს ჰიმალაის მარილის ოთახში; Hatha იოგას – ტრადიციული იოგას ფორმა; Aerial იოგას – იოგა ჰამაკზე; Aqua იოგას – იოგა წყალში. დაბოლოს, ერთი რომელიმე პრაქტიკული რჩევა მოგვეცით, თუ შეი ძლება.

What specifically do you offer to the visitors of Crowne Plaza Borjomi? We offer to our guests group and individual services (sessions) in yoga training. We have developed service packages which take into consideration guests’ age, experience with yoga and physical capabilities. The services include: •

Meditation and breathing exercises in the Himalayan Salt Steam Room;

•

Hatha Yoga – a traditional form of yoga;

•

Aerial Yoga – i.e. yoga in a hammock;

•

Aqua Yoga – yoga in the water.

And finally, could you give us some practical advice?

შეგიძლიათ ძილის დროს იწვეთ მარჯვენა ან მარცხენა მხარეს (მეტაბოლიზმისთვისაა კარგი), ან ზურგზე _ როგორც გიყვართ, მაგრამ ყოველთვის მარჯვენა მხარეს ადექით, გულისთვის ასე ჯობია.

At night, you can sleep on your right or left side (it is good for metabolism) or on the back – you can do as you prefer, but always get up on the right side, as it is better for your heart.

დიდი მადლობა.

Thank you very much.

CUISINE

„ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ რესტორანი მსოფლიოში ცნობილი რესტორნების ფრანგული გზამკვლევის, Gault & Millau Georgia-ს კატალოგში მოხვდა საქართველოს 50 საუკეთესო რესტორანს შორის.

Money bag with seafood filling and shrimp sauce მანიბეგი ზღვის ნობათის შიგთავსით და კრევეტების სოუსით

შემადგენლობა: კარჩხანა _ 40 გ რვაფეხა _ 40 გ ნორვეგიული ორაგული _ 40 გ სამეფო კრევეტები _ 40 გ ზღვის ბიბილო _ 40 გ მიდიები _ 30გ ხახვი _ 20 გ მწვანე ხახვი _ 10 გ ნიორი _ 5 გ კოჭა _ 20 გ ჭარხალი _ 20 გ სტაფილო _ 20 გ ნიახურის ბოლქვი _ 5 გ ოხრახუში _ 10 გ ლიმონი _ 1 ცალი სეზამის ზეთი _ 10 მლგ ზეითუნის ზეთი _ 10 მლგ მზესუმზირის ზეთი _ 20 მლგ სოიის სოუსი _ 10 მლგ ნაღები _ 60 მლგ კარაქი _ 25 გ წითელი ღვინო _ 150 მლგ კონიაკი _ 30 მლგ კარამელიზებული მარწყვის სიროფი _ 20 მლგ ფერადი საღებავის სითხე, ნებისმიერი ფერი _ 3 გ წყალი _ 80 მლგ ბრინჯის ცომი _ 1 ფირფიტა სიმინდის ფქვილი _ 15გ

მომზადების წესი: ვიწყებთ სოუსისთვის საჭირო პროდუქტის დამარინადებით. მარინადში (კოჭა, ლაიმი, ნიორი, როზმარინი, პილპილი, სოიის სოუსი და სეზამის ზეთი) 3 სთ-ის განმავლობაში ვტოვებთ ზღვის პროდუქტებს _ კრევე ტებს, ზღვის ბიბილოს, ორაგულს, კარჩხანას და მიდიებს. უკვე მარინირებულ პროდუქტს ვდებთ ბრინჯის ცომში და თავს მოვუკრავთ მოწალული მწვანე ხახვით. ვათავსებთ ღუმელში 10 წუთი 180 გრადუსზე.

Ingredients: Crucian carp _ 40 g Octopus _ 40 g Norwegian salmon _ 40 g King prawns _ 40 g Scallops _ 40 g Mussels – 30 g Onion _ 20 g Green onions _ 10 g Garlic _ 5 g Ginger _ 20 g Beetroot _ 20 g Carrot _ 20 g Celery root _ 5 g Parsley _ 10 g Lemon _ 1 pc Sesame oil _ 10 mg Olive oil – 10 mg Sunflower oil – 20 mg Soy sauce _ 10 mg Cream _ 60 mg Butter – 25 g Red wine _ 150 mg Cognac _ 30 mg Caramelized strawberry syrup _ 20 mg Food coloring, any color – 3 mg Water – 80 mg Rice flour dough _ 1 sheet Corn flour – 15 g

Directions: We begin by placing some of the ingredients for the filling in a marinade. Marinade (in ginger, lime, garlic, rosemary, pepper, soy sauce and sesame oil) the seafood – prawns, scallops, salmon, carp and mussels – for 3 hours. Then move the seafood onto the rice flour dough and tie the dough up with blanched green onions. Bake in oven for 10 minutes at 180 degrees.

სოუსის მოსამზადებლად დაგვჭირდება თევზის ბულიონი. მასში ვათავ სებთ წინასწარ ერთად მოშუშულ კრევეტების ჯავშანს, ხახვს, ნიორს, ოხრახუშს, სტაფილოს, ნიახურის ბოლქვს, წითელ ღვინოს, კონიაკს და კარაქს და 48 სთ-ის განმავლობაში ვხარშავთ. გამზადებულ მასას ვუმატებთ კარაქს, ნაღებს და მარილს გემოვნებით. მომზადების ბოლო ეტაპზე ემატება შემწვარი ბოსტნეულის (სტაფილო და ჭარხალი) ჟულიენი, მარწყვის კარამელიზებული სიროფი და ფერადი სიმინდის პური.

To prepare the sauce, we will need fish broth. Stir in the roasted prawn shells, onion, garlic, parsley, carrot, celery root, red wine, Cognac, butter and cook for 48 hours. Then add butter, cream and salt to taste. Just before serving, add roasted vegetables (carrot and beetroot) julienne, caramelized strawberry syrup and color cornbread.

ფერადი სიმინდის პურის მომზადება: 80 მლგ წყალში ჩავყრით სიმინდის ფქვილს, ჩავასხამთ საღებავის სითხეს, 20 მლგ მზესუმზირის ზეთს და მიღებულ ნარევს დავასხამთ 200 გრადუსამდე გაცხელებულ ტაფაზე. მივიღებთ სიმინდის დეკორაციას, რომელსაც აწყობილ კერძზე ზემოდან მოვათავსებთ გასაფორმებლად.

Directions for cornbread: Add the corn flour to 80 mg of water, pour in the food coloring, 20 mg of sunflower oil and pour the mixture on a pan heated to 200 degrees. Place the cooked cornbread on top of the prepared dish for embellishment.

Sulguni burrata with ricotta filling, arugula leaves, maple syrup dressing and toasted garlic baguette bread

CUISINE

სულგუნის ბურატა რიკოტის შიგთავსით, რუკოლის ფოთლებით, ნეკერჩხლის სიროფით და ბაგეტის ნივრიანი პურით

შემადგენლობა: რიკოტა _ 150 გ რძე (3.2%) _ 200 მლგ ნაღები (35%) _ 100 მლგ ლიმონი _ 3 ცალი სუფრის მარილი _ 3 გ რუკოლის ფოთოლი _ 100 გ სულგუნი _ 150 გ ზეითუნის ზეთი _ 25 მლგ ნეკერჩხლის სიროფი _ 10 მლგ მზეზე გამომშრალი პომიდორი _ 20 გ პომიდორი ჩერი _ 40 გ კარაქი (82%) _ 20 გ ბაგეტის პური _ 2 ნაჭერი

Ingredients: Ricotta _ 150 g Milk (3.2%) _ 200 mg Cream (35%) _ 100 mg Lemons _ 3 pcs Table salt _ 3 g Arugula leaves _ 100 g Sulguni cheese _ 150 g Olive oil _ 25 mg Maple syrup _ 10 mg Sun-dried tomatoes _ 20 g Cherry tomatoes _ 40 g Butter (82%) _ 20 g Baguette bread _ 2 slices

მომზადების წესი: რძეს და ნაღებს დავასხამთ ლიმონის წვენს, დავაყრით მარილს და დაბალ ცეცეხლზე გავაჩერებთ ადუღებიდან 5-6 წუთს. რძე რომ აიჭრება, გადავწურავთ საწურში მშრალი მასის მისაღებად. სულგუნს ვჭრით პატარა ნაჭრებად. დაჭრილ სულგუნს ადუღებულ წყალში ვყრით ერთიანი მასის მისაღებად, რის შემდეგადაც გავაბრტყელებთ ყველს, გულსართად ჩავუდებთ გადაწურულ რიკოტას და ხინკალივით მოვახვევთ.

Directions: Combine the milk and cream together with the lemon juice; add salt, bring to boil, reduce to a simmer for 5-6 minutes. Once the milk develops the topping, strain it and preserve the solid mass. Cut the Sulguni cheese into small cubes and add into boiling water until the mass is homogenous, then roll out the cheese “dough”, place the strained ricotta filling on it and pleat and pinch the dough like a Khinkali.

დრესინგის მომზადების წესი: ნეკერჩხლის სიროფს დავუმატებთ ზეითუნის ზეთს და ცოტაოდენ ლიმონის წვენს. მომზადებულ დრესინგს მოვასხამთ რუკოლის ფოთლებს, დავუმატებთ მზეზე გამომშრალ პომიდორს და ჩერის. ბაგეტის პურს შევწვავთ კარაქში ცოტა ნიორთან ერთად.

Directions for the dressing: Add olive oil and a little bit of lemon juice to the maple syrup. Drizzle the dressing over arugula leaves, mix in sun-dried tomatoes and cherry tomatoes with the leaves. Cook the baguette bread slices in butter with a little garlic.

Crowne Plaza Borjomi Restaurant has been included as one of Georgiaâ&#x20AC;&#x2122;s top 50 restaurants in worldwide French culinary guide Gault & Millau.

WINE BAR

Exotic and Cozy Wine Bar ღვინის ბარის ეგზოტიკა და სიმყუდროვე „ქრაუნ პლაზა ბორჯომში“ დამსვენებლის დიდ ინტერესს იმსახურებს კონცეპტუალური დიზაინით გამორჩეული ღვინის ბარი. ბარის კონცეფციაში მთავარი ნამდვილი ქართული გარემოს შექმნაა. მშვიდ და სასიამოვნო გარემოში მომხმარებელს საშუალება აქვს კომპანია „მეღვინეობა ხარებას“ მიერ წარმოებული ყველა სახეობის ღვინო დააგემოვნოს, მათ შორის, ქვევრის ღვინოებიც _ მოგეხსენებათ, ქვევრის ღვინის დაყენების ქართული ტრადიციული მეთოდი იუნესკომ მსოფლიო არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ნუსხაში შეიტანა.

Guests of Crowne Plaza Borjomi always show special interest for its Wine Bar, which stands out with its original conceptual design. The core concept here was to create a genuinely Georgian atmosphere. Visitors can enjoy all kinds of wines produced by Winery Khareba in a peaceful and pleasant environment, including “qvevri” wines - as you know, Georgia’s ancient traditional qvevri method of wine-making has been added to UNESCO’s world heritage list.

როგორც ღვინის ბარის მთავარი სომელიე ირაკლი ჭურღულია ამბობს, უცხოელი დამსვენებლები უპირატესობას სწორედ ქვევრის ღვინოს ანიჭებენ, რადგან ეს მათთვის ერთგვარი სიახლეა და ინტერესიც დიდია. „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ ულამაზეს ღვინის ბარში ნებისმიერ დაინტერესებულ მომხმარებელს შეუძლია გასინჯოს საუცხოო ღვინოები, აგრეთვე, საქართველოში ღვინის დაყენების მეთოდებს გაეცნოს. „ღვინის ბარში სტუმრებს „მეღვინეობა ხარებას“ ღვინის დეგუსტაცია შეუძლიათ. ვთავაზობთ როგორც ქართული ტრადიციული (ქვევრის), ისე ევროპული მეთოდით დაყენებულ ღვინოს; დეგუსტაციის კრებულში, აგრეთვე, წარმოდგენილია „მეღვინეობა ხარებას“ პრემიუმკლასის ღვინოები, რომლებსაც მრავალი ჯილდო აქვს მოპოვებული სხვადასხვა ქვეყანაში“.

According to Wine Bar’s head sommelier Irakli Churghulia, qvevri wine is what foreign guests usually go for, since they are discovering something new and interesting.. In addition to tasting excellent wines, any interested customer of Crowne Plaza Borjomi’s beautiful Wine Bar also has the opportunity to learn about Georgian wine-making traditions. “In our Wine bar, we offer guests a tasting menu of Winery Khareba’s wines made using Georgian traditional method (qvevri) as well as European technology. In addition, the selection includes Winery Khareba’s premium-class wines that have won numerous awards in various countries”.

ღვინის ბარი სტუმრებს საღამოს 7-იდან ღამის 12 საათამდე ემსახურება. „ქრაუნ პლაზა ბორჯომის“ ლობი-ბარში კი მრავალფეროვანი სასმელები, შესაფერის კერძებთან ერთად, 24 საათის განმავლობაში შეგიძლიათ მიირთვათ _ სასურველი ღვინისთვის შესაფერის კერძს შემოგთავაზებენ როგორც სავახშმოდ, ისე სადეგუსტაციოდ.

Wine Bar is open to guests from 7 pm until midnight, while the Lobby Bar of Crowne Plaza Borjomi offers a diverse choice of drinks and complimentary delicious meals at any time of the day or night. Suitable meals will be suggested in accordance to the selected wine for the dinner or for the wine-tasting.

GEORGIA

საქართველო

საქართველო _ მსოფლიოს ერთ-ერთი ულამაზესი და მრავალფეროვანი ლანდშაფტის მქონე ქვეყანა, რომლის ფართობი 69 700 კვ. კილომეტრია, სამხრეთ კავკასიაში მდებარეობს. დასავლეთიდან მას შავი ზღვა ესაზღვრება, ჩრდილოეთიდან _ რუსეთის ფედერაცია, სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან _ აზერბაიჯანი, სამხრეთიდან _ სომხეთი და თურქეთი. ევროპისა და აზიის გასაყარზე მდებარე საქართველო ოდითგანვე დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ცივილიზაციების დამაკავშირებელ „ხიდს“ წარმოადგენდა. აქ გადიოდა აბრეშუმის დიდი გზა _ ტრანსკონტინენტური სავაჭრო-საქარავნო მარშრუტი, რომელიც ჩინეთს ხმელთაშუა ზღვის და შავი ზღვის სანაპიროებთან აკავშირებდა. აბრეშუმის სავაჭრო გზით სარგებლობა ძვ. წ. II საუკუნიდან იწყება. საქართველომ ეს ფუნქცია თანამედროვე ეპოქაშიც აღიდგინა.

TRAVEL

საქართველოს მთელ მსოფლიოში იცნობენ, როგორც პირველი ევროპელების სამშობლოს. ადამიანის ნაშთები, რომლის ასაკი, მეცნიერთა დასკვნით, დაახლოებით 1.8 მილიონი წელია, საქართველოს ტერიტორიაზე, დმანისში 1991 წელს აღმოაჩინეს. ეს ევროპაში ნაპოვნი ადამიანის უძველესი ნაშთებია და მას მეცნიერებმა „ჰომო გეორგიკუსი“ უწოდეს. Georgia – a country with one of the world’s most beautiful and diverse landscapes, extending on a territory of 69,700 km2, is located in the South Caucasus. To the west, it is bordering the Black Sea, to the North – the Russian Federation, to the South-East – Azerbaijan, and to the South – Armenia and Turkey. Located at the crossroads of Europe and Asia, Georgia has served as a connecting bridge between Western and Eastern civilizations since the ancient times. The Great Silk Road – a transcontinental trade and caravan route linking China to the Mediterranean and Black Sea coasts, used to pass through it. The commercial use of the Silk Road began in the 2nd century BC, and today, Georgia has regained its function as a trade route connecting the two continents. Georgia is known around the world as the homeland of the first Europeans. Human remains dating to 1.8 million years have been found in Dmanisi, on Georgian territory in 1991. They are the oldest human remains discovered in Europe, and scientists have classified them as belonging to “Homo Georgicus”.

საქართველოში (ოკუპირებული ტერიტორიების გარდა) 3 720 400 ადამიანი ცხოვრობს (საქსტატი, 2016 წ.). საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილი მართლმადიდებელია. ის ისტორიულად ყოველთვის გამოირჩეოდა შემწყნარებლობით და მისი მოსახლეობა დღესაც მრავალფეროვანია როგორც ეთნიკური, ისე რელიგიური კუთვნილების მიხედვით. ქართველების გვერდით ქვეყანაში მშვიდობიანად თანაცხოვრობენ აზერბაიჯანელები, სომხები, რუსები, ოსები, იეზიდები, ებრაელები, უკრაინელები, ბერძნები, ასირიელები, ქისტები და სხვები. საქართველო საპარლამენტო რესპუბლიკაა. აღმასრულებელ ხელისუფლებას ხელმძღვანელობს პრემიერ-მინისტრი. ქვეყნის ოფიციალური სახელწოდებაა „საქართველო“. მისი დევიზია: „ძალა ერთობაშია“. საქართველოს საერთაშორისო კოდია GE. There are 3,720,400 inhabitants in Georgia according to Sakstat’s 2016 estimate – excluding the occupied territories (GeoStat, 2016). The majority of Georgian population is Christian orthodox. the history, the country has distinguished itself with its tolerance too all religions and to this day, both its ethnic and religious composition is very diverse. Azerbaijanis, Armenians, Russians, Ossetians, Yazidis, Jews, Ukrainians, Greeks, Assyrians, Kists and others are cohabitating in peace among Georgians. Georgia is a parliamentary republic. The executive government is headed by the Prime Minister. The official name of the country is “Sakartvelo” (the Georgian word for Georgia). Its motto _ “Strength is in Unity”. The international code for Georgia is GE.

ტურისტული ოაზისი

A TOURISTIC OASIS

მთაგორიანი საქართველო დიდი კლიმატური მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. შედარებით მცირე ფართობის მიუხედავად საქართველოში წარმოდგენილია დედამიწაზე არსებული ჰავის თითქმის ყველა ტიპი, რაც განპირობებულია ქვეყნის მდებარეობით სუბტროპიკული და ზომიერი კლიმატური სარტყლების მიჯნაზე და რელიეფის თავისებურებებით; აგრეთვე, მნიშვნელოვანია შავი ზღვის გავლენა.

The mountainous Georgian climate is characterized by great diversity. Despite its relatively small territory, Georgia comprises almost all the climates that can be found on Earth, which is due to its location at the crossroad of subtropical and moderate climate zones, and its geological features; the presence of the Black Sea is also an important factor.

ასე რომ, აქ ყველაფერს ნახავთ _ სუბტროპიკებიდან კავკასიონის მყინვარებამდე. უმაღლესი მწვერვალია შხარა (5068 მ), უდაბლესი ადგილი _ შავი ზღვის სანაპირო.

In other words, you will be able to see everything here – from subtropical regions to the glaciers of the Caucasus. The highest summit is Shkhara (5068 m), and the lowest elevation is the coast of the Black Sea. 26060 rivers flow in this country rich in water resources, amounting to a total length of 60 thousand kilometers. The most affluent one is Rioni (western Georgia), and the longest one is Alazani (eastern Georgia; the Alazani Valley is one of the most beautiful places of the Kakheti region). But the “mother river” remains Mtkvari, perhaps because it flows in the central part of Georgia and is the main river of Tbilisi, embellishing the capital.

წყლის რესურსებით მდიდარი ქვეყნის ტერიტორიაზე 26 060 მდინარე მიედინება, რომელთა საერთო სიგრძე 60 ათას კმ-ს აღწევს. ყველაზე წყალუხვია რიონი (დასავლეთ საქართველო), ყველაზე გრძელი კი _ ალაზანი (აღმოსავლეთ საქართველო; ალაზნის ველი კახეთში ერთერთი ულამაზესი ადგილია), თუმცა „დედა მდინარედ“ მაინც მტკვარი მიიჩნევა, ალბათ იმიტომ, რომ ის საქართველოს ცენტრალურ ნაწილში მიედინება და თბილისის მთავარი მდინარეა, რომელიც ასე ამშვენებს დედაქალაქს.

TRAVEL

დასავლეთ საქართველოში შავი ზღვის აჭარის სანაპირო ევროპაში ერთ-ერთი ყველაზე უხვნალექიანი ადგილია; აღმოსავლეთით კი, კახეთში, არის უდაბნო, რომელშიც წვიმა თითქმის არ მოდის; შავი ზღვის სანაპიროზე საქართველოში ისეთ ადგილსაც მოძებნით, სადაც თოვლიანი მთიდან ერთი საათის სავალზე შეძლებთ თაკარა მზეს მიეფიცხოთ.

In western Georgia, the Black Sea coast of the Adjara region is one of the most humid places in Europe, while in the East, you will find a desert in the region of Kakheti, where it almost never rains; there is also a place on the Black Sea coast where you can go from snowy mountains to the beach in less than an hour, and relax in the blazing sunshine.

NATURE RESERVES AND NATIONAL PARKS The protection of natural territories started centuries ago in Georgia. Back in the 12th century, Queen Tamar issued an order to protect several territories. The first official natural reserve was created in the region of Kakheti in 1912, and it was called the Lagodekhi Nature Reserve. Today, the total area of protected territories in Georgia amounts to 600,490.04 ha, about 8.62% of Georgian territory. 75% of them are covered in forests. According to data from 2014, there are 14 national reserves, 11 national parks, 19 wildlife refuges, 41 natural monuments and two conservation areas in Georgia. Tourist trails arranged in conformity with modern standards will allow enthusiasts of the unrivaled “art” of nature to fill their visits with unforgettable impressions. The Borjomi-Kharagauli National Park is the largest national park in Europe. Located on the territories of the regions Samtskhe-Javakheti, Imereti and Shida Kartli, 170 km from Tbilisi, this park meets all international standards. Its biological diversity is spectacular. The surroundings of the parks are also rich in historic monuments. Amateurs of history and antiquities will be able to visit interesting historic architectural and religious monuments (the Churches Timotesubani, Nedzvi, Nunisi, the Gogia Fortress...).

ნაკრძალები და ეროვნული პარკები საქართველოში ბუნებრივი ტერიტორიების დაცვა საუკუნეების წინათ, ჯერ კიდევ თამარ მეფის დროს დაიწყო, თუმცა პირველი ოფიციალური ნაკრძალი 1912 წელს კახეთში შეიქმნა და მას ლაგოდეხის ნაკრძალი ეწოდა. დღეს ქვეყნის დაცული ტერიტორიების საერთო ფართობია 600 490,04 ჰა, რაც საქართველოს ტერიტორიის დაახლოებით 8.62%-ია. დაცული ტერიტორიების 75%-მდე ტყით არის დაფარული. 2014 წლის მონაცემებით, საქართველოში 14 სახელმწიფო ნაკრძალი, 11 ეროვნული პარკი, 19 აღკვეთილი, 41 ბუნების ძეგლი და 2 დაცული ლანდშაფტია. თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისად მოწყობილ ტურისტულ ბილიკებზე ბუნების შეუდარებელი „ფერწერის“ ჭეშმარიტი დამფასებლები დაუვიწყარი შთაბეჭდილებებით აღსავსე დღეებს გაატარებენ. ბორჯომ-ხარაგაულის ბუნებრივი ნაკრძალი ერთ-ერთი უდიდესი ეროვნული პარკია ევროპაში. საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი ეს პარკი სამცხე- ჯავახეთის, იმერეთისა და შიდა ქართლის მხარეების ტერიტორიაზე მდებარეობს, თბილისიდან 170 კმ-ის დაშორებით. მისი ბიომრავალფეროვნება ძალზე შთამბეჭდავია. ეროვნული პარკის შემოგარენი ისტორიული ძეგლების სიმრავლითაც იპყრობს მნახველის ყურადღებას. სიძველისა და ისტორიის მოყვარულთათვის განსაკუთრებით საინტერესოა უძველესი არქიტექტორულ-რელიგიური, ისტორიული ძეგლების (ტიმოთესუბნის, ნეძვის, ნუნისის ეკლესიები, გოგიას ციხე...) მონახულება.

ბეგთაბეგისეული „ვეფხისტყაოსანი“, XVII ს. შესრულებულია მხედრულით.

TRAVEL

“Begtabegi” copy of “The Knight in the Panther’s Skin”, 17th century. Written in the “Mkhedruli” script.

ქართული დამწერლობა _ კაცობრიობის კულტურული მემკვიდრეობა

GEORGIAN WRITING – CULTURAL HERITAGE OF HUMANITY

საქართველოს ერთ-ერთი მთავარი, გამორჩეული მახასიათებელი და სიამაყე ქართული ანბანია, რომელიც მსოფლიოში არსებულ ორიგინალურ ანბანებს შორის ერთ-ერთი უძველესია.

One of the most characteristic features of Georgia is the Georgian alphabet, which is one of the oldest among original alphabets of the world.

ისტორიკოსები მის შექმნას ძველი წელთაღრიცხვით IV საუკუნეში ვარაუდობენ და ქართლის მეფე ფარნავაზ პირველის სახელს უკავშირებენ. არსებობს ქართული ანბანის სამი ნაირსახეობა: ასომთავრული, ნუსხა-ხუცური და მხედრული. მეცნიერებს მიაჩნიათ, რომ ამ დამწერლობათაგან ასომთავრული ყველაზე ძველია. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ქართული ასომთავრული წარწერა, რომელიც პალესტინაში, ბეთლემის ტაძარშია შემორჩენილი, ახ. წ. 430 წლით თარიღდება. ის ნახევარი საუკუნით უფრო ძველია, ვიდრე ბოლნისის სიონის ტაძრის ასომთავრული წარწერა.

Historians estimate Historians estimate it to date back to the 4th century BC, and link it to the first King of Kartli, Parnavaz. There are three Georgian writing systems: “Asomtavruli”, “Nuskha-Khutsuri”, and “Mkhedruli”. Scientists think that Asomtavruli is the oldest among the three. One of the oldest Asomtavruli inscriptions was discovered in Palestine, in the Bethleem Church, and dates to 430 AD. It is a half-century older than the Asomtavruli inscription found in the Bolnisi Sioni Church.

2016 წელს „ქართული ანბანის სამი სახეობის ცოცხალი კულტურა“ იუნესკომ კაცობრიობის არამატერიალურ კულტურულ მემკვიდრეობად აღიარა. საქართველოსთვის ეს ამ რანგის მესამე ნომინაციაა _ იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის წარმომადგენლობით სიაში შეტანილია, ასევე, ქართული პოლიფონიური სიმღერები (2001 წ.) და თიხის ქვევრში ტრადიციული მეთოდით ღვინის დაყენების წესი (2013 წ.).

In 2016, the “Living culture of three writing systems of the Georgian alphabet” was inscribed on the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Humanity. This is the third nomination of the sort for Georgia – Georgian polyphonic singing (2001) and the traditional Georgian method of making wine in Kvevris (2013) are also on UNESCO’s list of immaterial cultural heritage.

საინტერესო ფაქტია, რომ ქართული პოლიფონიური სიმღერის ერთ-ერთი გამორჩეული ნიმუში _ „ჩაკრულო“ 1977 წელს ნასამ კოსმოსში გაგზავნა.

It is worth noting that one of the distinguished pieces of traditional Georgian polyphonic singing, ‘Chakrulo’, was sent into the cosmos in 1977.

საერთოდ, ქართული პოლიფონიური სიმღერა კიდევ ერთი გამორჩეული, უნიკალური მახასიათებელია ქართული კულტურისა, რომელიც უცხოელ მუსიკისმცოდნეთა და მუსიკის მოყვარულთა საყოველთაო აღტაცებას იწვევს.

In general, Georgian polyphonic singing is another unique and distinctive feature of Georgian culture, and sparks admiration among both musicologists and music lovers.

„ვისრამიანის“ ხელნაწერი ფურცელი, 1729 წ. Sheet from the “Visramiani” Manuscript, 1729.

ერთ-ერთი გვერდი მინიატურებით მოქვის ოთხთავიდან, 1300 წ. ტექსტი შესრულებულია ნუსხურით ეტრატზე. Page with miniatures from the Mokvi Gospels, 1300. The text is written on parchment in the “Nuskhuri” script.

ქრისტიანობა და ქართული კულტურა

CHRISTIANITY AND GEORGIAN CULTURE

საქართველო ერთ-ერთი უძველესი სახელმწიფოა მათ შორისაც, რომლებმაც ქრისტიანობა მიიღეს, დაამკვიდრეს და მის საფუძველზე მრავალმხრივი კულტურული მემკვიდრეობა შექმნეს.

Georgia is one of the oldest nations to adopt Christianity, establish it and create various cultural heritage pieces and monuments on its basis. (Christianity started spreading here from the 1st century, when Andrew the Apostle and Simon the Zealot were preaching in Georgia; though Christianity was officially adopted by the Kingdom of Kartli in the year 326, after the preaching of Saint Nino)

ქრისტიანობის გავრცელება აქ პირველი საუკუნიდან იწყება, როდესაც საქართველოში იქადაგეს ქრისტეს მოციქულებმა _ ანდრია პირველწო დებულმა და სვიმონ კანანელმა, თუმცა ოფიციალურ რელიგიად ქარ თლის სამეფომ ქრისტიანობა 326 წელს მიიღო წმინდა ნინო განმანათლებლის ქადაგების შემდეგ. უძველესი ქრისტიანული ეკლესია საქართველოში ბოლნისის სიონია. ტაძარი V-VI საუკუნეებით არის დათარიღებული. ქართული ეკლესიამონასტრები არა მარტო სიძველით, არქიტექტურით, მხატვრობითა თუ ისტორიული სვე-ბედით იპყრობს ყურადღებას, არამედ ადგილმდებარეობითაც. ასეთებია: გერგეტის სამება, რომელიც მთის წვერზეა აღმართული და ტაძრამდე ასვლა მხოლოდ ფეხით შეიძლება; დავით გარეჯისა და შიო მღვიმის, უფლისციხისა და ვარძიის კლდეში ნაკვეთი კომპლექსები. განუმეორებელ შთაბეჭდილებას ახდენს გელათის სამონასტრო კომპლექსი, ჯვარი, შუამთა, ბაგრატის ტაძარი...

The oldest Christian church in Georgia is the Bolnisi Sioni Church, dating back to the 5th-6th centuries. Georgian churches and monasteries are not only interesting because of their age, architecture, frescoes or historical destiny, but also because of their locations. For instance, the Gergeti Trinity Church, which was constructed on the top of a mountain, and can only be accessed by foot; the Uplistsikhe and Vardzia, the David Gareji and Shio Mghvime cave complexes are carved in cliffs; the incomparably impressive Gelati Monastery Complex, Jvari, Shuamta, Bagrati Cathedral…

1994 წელს გელათის მონასტერი იუნესკომ მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში შეიტანა; ამ ნუსხაშია მცხეთაში, მთის წვერზე აღმართული VI საუკუნის ჯვრის მონასტერი. კიდევ რამდენიმე ეკლესია-მონასტერი კი ამ სიაში მოხვედრის პრეტენდენტია.

In 1994, UNESCO added the the Gelati Monastery to the World Heritage List; the 6th-century Jvari Monastery, located on top of a mountain next to Mtskheta, is also on the list.

TRAVEL

oqros samkauli, Zv. w. 350-300 ww. Gold Jewelry, 350-300 B.C.

oqros diadema, Zv. w. 400-350 ww. Gold Diadem, 400-350 B.C.

საქართველო _ ოქრომქანდაკებლობის და სამონეტო ცივილიზაციის უძველესი კერა

GEORGIA – AN ANCIENT HUB OF GOLDSMITHERY AND NUMISMATICS

არქეოლოგიური გათხრების დროს ნაპოვნი ოქროს სამკაულები ეროვნული საგანძურის მნიშვნელოვანი ნაწილია და ქართული ოქრომჭედლობის 50-საუკუნოვან ისტორიას აცნობს დამთვალიერებელს _ მუდმივმოქმედი ექსპოზიცია ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმშია წარმოდგენილი; ამავე მუზეუმშია დაცული ნუმიზმატიკური კოლექცია, რომელიც 10 ათასამდე მონეტას მოიცავს და ერთ-ერთი საუკეთესოა მსოფლიოში. საქართველოში მოჭრილი თუ შემოსული უცხოური მონეტები თვალსაჩინო ნიმუში და ნათელი დადასტურებაა იმისა, რომ საქართველო ფულის მიმოქცევის 27-საუკუნოვანი ისტორიით სამონეტო ცივილიზაციის ერთ-ერთი უძველესი კერაა მსოფლიოში.

The golden jewelry found during archaeological researchesis an important part of the national treasure, and presents the 50-centuries-old history of goldsmithery in Georgia to visitors. The permanent exhibition is held at the Simon Janashia Museum of Georgia; the same museum houses a numismatic collection consisting of up to 10 thousand coins and considered to be one of the best in the world. Coins minted in Georgia or imported from abroad are clearly attesting to the fact that with its 27-centuries-long history of money circulation, Georgia is one of the oldest hubs of monetary civilizations.

საუკუნეთა განმავლობაში ქართულ ეკლესია-მონასტრებში იქმნებოდა ქართული ხუროთმოძღვრული, ფერწერული, მუსიკალური თუ ლიტერატურული შედევრები. საქართველოს კულტურული თუ არქეოლოგიური მონაპოვარი თბილისისა და რეგიონების მუზეუმებშია დაცული.

For centuries, architectural, pictorial, musical and literary masterpieces have been created in Georgian churches and monasteries. Georgian cultural and archaeological artefacts are preserved in museums of Tbilisi and regions around the country.

kolxuri oqros samajurebi Colchian Gold, Bracelets

yelsabami Citebis gamosaxulebiT, kolxuri oqro, Zv. w. 400-350 ss. Necklace with Bird Pendants, Colchian Gold, 400-350 B.C.

ვაზი, ღვინო და ქვევრი

VINE, WINE, AND KVEVRI

საქართველო ღვინის სამშობლოა _ ეს უკვე საყოველთაოდაა აღიარებული ქართველი და უცხოელი სპეციალისტების მიერ ჩატარებული მეცნიერული კვლევებისა და არქეოლოგიური აღმოჩენების საფუძველზე. კულტურული ვაზისა და ღვინის უძველესი კვალი (ძვ. წ. 8500-4000 წწ., ნეოლითის ხანა) სწორედ საქართველოში, თბილისის სამხრეთით, მარნეულის ველზე, დანგრეული გორის (ხრამის გორა) ნასახლარზეა აღმოჩენილი. ამაზე ნათლად მეტყველებს ქვეყნის ტერიტორიაზე არსებული გარეული და კულტურული აბორიგენული ვაზის ჯიშების მრავალფეროვნება.

Georgia is the cradle of wine - both, Georgian and foreign specialists now agree on this based on scientific research and archaeological discoveries. The earliest evidence of domesticated vine and wine (8500-4000 AD, during the Neolithic period) was found precisely in Georgia, south of Tbilisi, in Marneuli Municipality’s village Gadachrili Gora. This is confirmed by the diversity of wild and domesticated aboriginal vines found on the country’s territory.

დღეს საქართველოში ვაზის 500-მდე ადგილობრივი ჯიშია, რომელთაგან სტანდარტულ ასორტიმენტში შეტანილია 62 ჯიში, მათ შორის, 29 საღვინე და 9 სუფრის. ყველაზე გამორჩეული მაღალხარისხოვანი ქართული საღვინე ვაზის ჯიშებია: რქაწითელი, საფერავი, მწვანე, ხიხვი, ქისი, ჩინური, ცოლიკოური, კრახუნა, ალექსანდროული, ოჯალეში, ჩხავერი, ალადასტური, მუჯურეთული და სხვა. მათგან მზადდება სხვადასხვაგვარი: ბუნებრივად მშრალი, ნახევრადმშრალი, ნახევრადტკბილი, შემაგრებული თუ სადესერტო ღვინოები. ღვინო საქართველოში პირველად 8 ათასი წლის წინათ დააყენეს და ამ ტრადიციას დღემდე ინარჩუნებენ. ყურძენი იწურება და დაწურული ყურძნის წვენს მიწაში მოთავსებულ ქვევრებში (კვერცხის მსგავსი ფორმის კონუსური, იშვიათ შემთხვევაში _ ბრტყელი ძირის მქონე ჭურჭელი) ასხამდნენ, რომელშიც რამდენიმე თვის განმავლობაში ინახავდნენ. ეს უძველესი ადგილობრივი მეთოდი დღესაც შენარჩუნებულია და განსაკუთრებით გავრცელებულია კახეთის რეგიონში.

Today, there are up to 500 local sorts of vine in Georgia, from which 62 are in the standard classification including 29 that produce wine and nine for table grape. Among the most distinguished high-quality grape varieties for the production of wine, one can find Rkatsiteli, Saperavi, Mtsvane, Khikhvi, Kisi, Chinuri, Tsolikouri, Krakhuna, Aleksandrouli, Ojaleshi, Chkhaveri, Aladasturi, and Mujuretuli. Various wines are prepared from these varieties – naturally dry, semi-dry, semi-sweet, fortified or dessert wines.

Wine was made in Georgia 8,000 years ago, and the tradition is still very much alive. After the pressing of the grapes, the juice is poured in underground kvevris (egg-shaped earthenware vessels with pointy – more rarely, flat bases) and kept in them for several months. This most ancient local method has survived until this very day, and is particularly well-spread in the region of Kakheti.

LITERATURE „ვეფხისტყაოსნის“ ილუსტრაცია, რუსუდან ფეტვიაშვილი Rusudan Fetviashvili. Illustration

“The Knight in the Panther’s Skin” A Georgian Masterpiece of World Literature „ვეფხისტყაოსანი“ მსოფლიო ლიტერატურის ქართული შედევრი ნინო ლურსმანაშვილი | NINO LURSMANASHVILI

„როგორც ჰომეროსია ელადა, დანტე _ იტალია, შექსპირი _ ინგლისი, სერვანტესი _ ესპანეთი, ისე რუსთაველი საქართველოა. რუსთაველი განასახიერებს ქართველი ერის კეთილ სულს“, _ წერდა ცნობილი რუსი პოეტი კონსტანტინე ბალმონტი მსოფლიო ლიტერატურის შედევრზე, შოთა რუსთაველის გენიალურ პოემა „ვეფხისტყაოსანზე“.

As Homer represents Hellas, Dante – Italy, Shakespeare – England, Cervantes – Spain, Rustaveli represents Georgia. “Rustaveli embodies the kind soul of the Georgian nation”, famous Russian poet Konstantin Balmont wrote about a masterpiece of literature, Shota Rustaveli’s genius poem “The Knight in the Panther’s Skin”.

„ვეფხისტყაოსნით“ იწყება რენესანსის ეპოქა საქართველოში. პოემის დაწერის ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა მწირ ისტორიულ, ფოლკლორულ თუ ლიტერატურულ ცნობებზე, აგრეთვე, თავად ნაწარმოების ტექსტზე დაყრდნობით, მკვლევრები ვარაუდობენ, რომ „ვეფხისტყაოსანი“ XII საუკუნის ბოლოს უნდა იყოს შექმნილი, თამარის მეფობის პერიოდში, საქართველოს ოქროს ხანაში.

“The Knight in the Panther’s Skin” marks the beginning of Rennaissance epoch in Georgia. The exact date of the poem’s creation is unknown, but based on the scarce historical, folklore and literature records, as well as the contents of the poem itself, researchers estimate that “The Knight in the Panther’s Skin” must have been written towards the end of the 12th century, during the reign of King Tamar, in the Georgian Golden Age.

სამწუხაროდ, დღემდე იდუმალების ბურუსშია გახვეული ამ შედევრის ავტორი და მისი ცხოვრება. რუსთაველის ბიოგრაფიული მონაცემების დასადგენად, სხვა ცნობებთან ერთად, ერთ-ერთი ძირითადი წყარო თავად პოემაა. შოთა რუსთაველი სამეფო კარის დიდმოხელე (მეჭურჭლეთუხუცესი), თამარ მეფესთან დაახლოებული პირი ყოფილა, რომელსაც კულ ტურულ მემკვიდრეობაზე ზრუნვა ევალებოდა. მეცნიერები პოეტის დაბადების სავარაუდო თარიღად 1160-1165 წლებს მიიჩნევენ. არსებობს მოსაზრება, რომ შოთა რუსთაველი სიცოცხლის მიწურულს იერუსალიმში გაემგზავრა და ბერად აღიკვეცა. ამ ვარაუდს ამყარებს რუსთაველის ფრესკა იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში, რომელიც პოეტის ჩვენამდე მოღწეული ერთადერთი პორტრეტია. საგულისხმოა, რომ შოთა ქართველი დიდებულისთვის დამახასიათებელ მეწამულ საერო სამოსშია გამოწყობილი, რაც შეიძლება იმასაც მოწმობდეს, რომ იგი სიცოცხლის ბოლომდე საერო პირი იყო. შესაძლებელია, იქვე იყოს პოეტის საფლავიც, რომლის ადგილმდებარეობა დღემდე უცნობია.

Unfortunately, this masterpiece’s author and his life remain shrouded in mystery to this day. One of the main sources of information on Rustaveli’s biographical data is the epic poem itself. Shota Rustaveli was a high treasurer of the royal court and a familiar of King Tamar’s, and he was in charge of cultural heritage. Researchers assume him to have been born between 1160 and 1165. According to some, toward the end of his life, Rustaveli went to Jerusalem and became a monk there. This assumption is corroborated by a fresco representing Rustaveli in the Monastery of the Holy Cross in Jerusalem, which is the only known contemporary portrait of him.

„ვეფხისტყაოსნის“ ავტორმა, რომელიც, ერთ-ერთი ვარაუდით, წარმოშობით სამხრეთ საქართველოდან, დაბა რუსთავიდან იყო, რუსთველოლოგთა აზრით, ბრწყინვალე განათლება მიიღო ჯერ საქართველოში, იყალთოს აკადემიაში, შემდეგ კი _ ბიზანტიაში; შეისწავლა ბერძნული, არაბული და სპარსული ენები. იგი იცნობდა არა მარტო ქართველ მოაზროვნეთა, მათ შორის, ფსევდოდიონისე არეოპაგელის (პეტრე იბერის) მსოფლმხედველობას („ბოროტიმცა რად შეექმნა კეთილისა შემოქმედსა“), არამედ ანტიკურ ფილოსოფიას: ემპედოკლეს, ჰერაკლიტესა და პლატონის ნაშრომებს, ასევე, აღ მოსავლურ ლიტერატურას (ფირდოუსი, გორგანი, ნიზამი და სხვა).

ყოველივე ეს, აგრეთვე, პოეტის განსწავლულობა ისეთ სფეროებში, როგორიცაა: ასტრონომია, ასტროლოგია, გეოგრაფია, მედიცინა, ფილოსოფია, სამართალი, ისტორია, სამხედრო საქმე და სხვა _ რუსთაველის პოემას სიბრძნისა და ცოდნის უშრეტ წყაროდ აქცევს. მხატვრული თვალსაზრისით კი ნაწარმოები წარმოუდგენელ სიმაღლეებს აღწევს. „ვეფხისტყაოსანში“ განუმეორებელი მეტაფორებითა და მხატვრული სახეებით შემკულ სტრიქონებში გადმოცემულია მძაფრი ადამიანური ვნებები: სიყვარული, მეგობრობა, ერთგულება, სიკეთე, თავდადება... „სიყვარული აღგვამაღლებს“; „სიცრუე და ორპირობა ავნებს ხორცსა მერმე სულსა“; „სჯობს სახელისა მოხვეჭა ყოველსა მოსახვეჭელსა“; „რასაცა გასცემ შენია, რაც არა დაკარგულია“, _ „ვეფხისტყაოსნის“ ეს აფორიზმები დღესაც ღრმად არის გამჯდარი ქართველთა ცნობიერებაში. თეზა _ „ბოროტსა სძლია კეთილმან, არსება მისი გრძელია“ ლაიტმოტივად გასდევს მთელ პოემას, რითაც ის სახარების მთავარ თემას („მე მიძლევიეს სოფელსა“) ეხმიანება.

LITERATURE

ქართველთათვის „ვეფხისტყაოსანი“ იმდენად ძვირფასი იყო, რომ ბევრმა ზეპირად იცოდა მისი 16-მარცვლიანი შაირით დაწერილი 1600-ზე მეტი სტროფი; ჩვენი წინაპრები საუკუნეების განმავლობაში ხელით იწერდნენ ძვირფას პოემას. ზოგი ხელნაწერი მდიდრული ორნამენტებითა და მინიატურებითაა გაფორმებული. ისტორიული ძნელბედობის გამო დაიკარგა და განადგურდა „ვეფ ხისტყაოსნის“ უძველესი ხელნაწერები, მათ შორის, პოემის ორიგინალი (ავტოგრაფიული ნუსხა), ჩვენამდე მხოლოდ 160-მდე ვერსიამ მოაღწია, რომელთაგან ყველაზე ძველია მამუკა თავქარაშ ვილისეული, XVI საუკუნის ნუსხა, რომელიც გადამწერს მინიატურებით გაუფორმებია.

რუსთაველის ფრესკა იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში Rustaveli’s fresco in the Jvari Monastery of Jerusalem

It is worth noting that Shota Rustaveli is represented wearing dark red secular clothing characteristic to Georgian nobility, which may indicate that he remained a non-religious figure until his death. The grave of the poet may also be located there, although its exact whereabouts also remain unknown. The author of “The Knight in the Panther’s Skin” is thought by some to be from Southern Georgia, village Rustavi, and according to rustvelologists, he received an excellent education first in Georgia, in Ikalto academy, and then in the Byzantine Empire; he learned Greek, Arabic and Persian languages. He was versed not only in the views of Georgian scholars, including Pseudo-Dionysius the Areopagite’s (Peter the Iberian’s) philosophy (“And why would He who created good, create evil by its side?”), but also the philosophies of the Classical Antiquity: works by Empedocles, Heraclitus and Plato, as well as Oriental literature (Ferdowsi, Gorgan, Nizami and others). All this and the poet’s literacy in fields such as astronomy, astrology, geography, medicine, philosophy, law, history, military, etc, make Rustaveli’s poem an endless source of wisdom and knowledge. In terms of artistic merit, the work reaches unmatched heights. “The Knight in the Panther’s Skin” uses phrases embellished with unique metaphors and figurative expressions to convey intense human sentiments: love, friendship, faithfulness, kindness, self-sacrifice… “love exalteth us”; “Falsehood and two-facedness injure the body and then the soul”; “It is better to get glory than all goods!“; “That which we give makes us richer, that which is hoarded is lost” – these aphorisms of “The Knight in the Panther’s Skin” are still deeply rooted in Georgian people’s minds to this day. The thesis – “Good hath overcome ill; the essence of (good) is lasting” is a recurrent theme throughout the epic poem, echoing the main theme of the gospel (“I have overcome the world”).

მიხაი ზიჩის ილუსტრაცია „ვეფხისტყაოსნიდან“. 1887 Illustration of Mihai Zichi from “the Panther’s Skin”. 1887

მინიატურა მამუკა თავაქარაშვილისეული ნუსხიდან, XVII ს. Mamuka Tavakalashvili’s Miniature. XVII c.

მინიატურა წერეთლისეული ხელნაწერი „ვეფხისტყაოსნიდან“, XVIII ს. Miniature from Tsereteli’s manuscript “The Panther’s Skin”. XVIII c.

„ვეფხისტყაოსნის“ ილუსტრაცია, სერგო ქობულაძე Sergo Kobuladze. Illustration.

„ვეფხისტყაოსნის“ ილუსტრაცია, ლადო გუდიაშვილი Lado Gudiashvili. Illustration

„ვეფხისტყაოსნის“ ხელნაწერები ქვეყნიდან მიჰქონდათ მისიო ნერებსა თუ უცხოელ ელჩებს, XVII და XVIII საუკუნეების უნიკალური ხელნაწერები ოქსფორდის ბოდლეს ბიბლიოთეკის უორდროპისეულ კოლექციაშია დაცული, 1702 და 1811 წლებში გადაწერილი ვერსიები კი პარიზის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში ინახება. რუსთველოლოგიის ყველა ეპოქის მკვლევრები ერთხმად აღიარებენ, რომ „ვეფხისტყაოსანი“ თავისი იდეურ-მსოფლმხედველობითი პრობლემატიკით შუა საუკუნეებისა და რენესანსის ეპოქის ევროპულ მსოფლმხედველობას ეხმიანება და შეესაბამება. ევროპა შუა სა უკუნეებში რომ იცნობდა „ვეფხისტყაოსანს“, ამ ვარაუდს ფაქტებზე დაყრდნობით გამოთქვამს პროფესორი ელგუჯა ხინთიბიძე. ქართ ველი ფილოლოგის დაკვირვებით, რუსთაველის პოემის სიუჟეტური ქარგა მეორდება შექსპირისა („ციმბელინი“) და მისი თანამედროვე დრამატურგების პიესებში. პირველი ნაბეჭდი „ვეფხისტყაოსანი“ 1712 წელს ვახტანგ VI-მ გამოსცა თბილისში მის მიერვე დაარსებულ სტამბაში.

LITERATURE

დღეს „ვეფხისტყაოსანს“ მთელი მსოფლიო იცნობს, ის 50-ზე მეტ ენაზეა თარგმნილი, მათ შორის, რუსულ, ინგლისურ, ფრანგულ, გერმანულ, უკრაინულ, კორეულ, ბერძნულ, არაბულ, აზერბაიჯანულ, სომხურ, ებრაულ, ესპანურ, იაპონურ, იტალიურ, ბასკურ, ჩინურ, სპარსულ და სხვა ენებზე. „ვეფხისტყაოსნის“ მხატვრული გაფორმება შუა საუკუნეებიდან იწყება. სხვადასხვა დროს პოემის ილუსტრირებაზე მუშაობდნენ ცნობილი მხატვრები, მათ შორის, უნგრელი მხატვარი მიხაი ზიჩი (რომელიც 1881 წელს ჩამოვიდა თბილისში ქართველი ინტელიგენციის თხოვნით), ლადო გუდიაშვილი, სერგო ქობულაძე და სხვები. გასტონ ბუაჩიძის მიერ ფრანგულად ნათარგმნ „ვეფხისტყაოსანს“ რუსუდან ფეტვიაშვილის ზღაპრული ილუსტრაციები ამშვენებს. საქართველოში „ვეფხისტყაოსნის“ ბეჭდური გამოცემები და ხელ ნაწერები თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკის არქივსა და ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში ინახება. „ვეფხისტყაოსნის“ მნიშვნელობა და ადგილი მსოფლიო ლიტე რატურის საგანძურში გამორჩეულია. შოთა რუსთაველის 850 წლის იუბილე მსოფლიომ აღნიშნა 2016 წელს, რომელიც იუნესკომ რუსთაველისა და „ვეფხისტყაოსნის“ წლად გამოაცხადა.

“ The Knight in the Panther’s Skin”” was so precious to Georgians that many of them knew the entire poem consisting of over 1600 quatrains made up of four 16-syllable shairi lines each; our ancestors would copy the inestimable copy by hand for centuries. Some manuscripts are adorned with exquisite ornaments and miniatures. Historical adversities caused the earliest manuscripts of “The Knight in the Panther’s Skin” to be lost and destroyed, including the original poem (autographical version), and only about 160 versions made it to our times, the oldest of them dated from the 16th century and adorned with miniatures by its calligrapher Mamuka Tavakarashvili. Copies of “The Knight in the Panther’s Skin” were taken outside the country by missionaries and foreign ambassadors, and unique manuscripts from the 17th and 18th century are kept in the Oxford University Bodleian Library’s Wardrop collection. Versions copied in 1702 and 1811 can be found in the National Library of France in Paris. Rustaveli researchers from every epoch agree that the ideology and problematics conveyed by “The Knight in the Panther’s Skin” reflect and correspond to the European convictions of the Middle Ages and the Renaissance. Professor Elguja Khintibidze presumed that Europe knew of “The Knight in the Panther’s Skin” in the Middle Ages, and bases this assumption on some facts. The Georgian philologist observed that the thematic line of Rustaveli’s poem is repeated in plays by Shakespeare (Cymbeline) and other playwrights of his time. The first printed version of “The Knight in the Panther’s Skin” was published in 1712 by Vakhtang the 6th in the printinghouse he himself had founded in Tbilisi. Nowadays, “The Knight in the Panther’s Skin” is known around the world, and has been translated into over 50 languages, including Russian, English, French, German, Ukrainian, Korean, Greek, Arabic, Azerbaijani, Armenian, Hebrew, Spanish, Japanese, Italian, Basque, Chinese, Persian and others. The artistic illustration of “The Knight in the Panther’s Skin” begins from the Middle Ages. Various renowned artists worked on its illustrations throughout the centuries, including Hungarian artist Mihaly Zichy (who came to Tbilisi in 1881 upon invitation by Georgian scholars), Lado Gudiashvili, Sergo Kobuladze and others. The French translation of “The Knight in the Panther’s Skin” by Gaston Buachidze is adorned by marvelous illustrations by Rusudan Petviashvili. In Georgia, printed and hand-written versions of “The Knight in the Panther’s Skin” are preserved in the Tbilisi State University Library Archive and the Georgian National Center of Manuscripts. “The Knight in the Panther’s Skin” holds a special significance and place in the treasure of world literature. The entire world celebrated the 850th anniversary of Shota Rustaveli’s birth in 2016, which was declared the year of Rustaveli and “The Knight in the Panther’s Skin” by UNESCO.

თინათინის და ავთანდილის შეხვედრა. რუსუდან ფეტვიაშვილის ილუსტრაცია Meeting of Tinatin and Avtandil. Rusudan Petviashvili Illustration

Unforgettable World of Phoka Nunnery ფოკის დედათა მონასტრის დაუვიწყარი სამყარო ეკა ბუჯიაშვილი | EKA BUJIASHVILI

ბორჯომში ყოფნისას აქაურების რჩევას თუ დაუჯერებთ და ფოკის წმინდა ნინოს სახელობის დედათა მონასტრის მონახულებას გა დაწყვეტთ, ეს იქნება ერთ-ერთი ყველაზე დაუვიწყარი მოგზაურობა თქვენს ცხოვრებაში.

PHOKA NUNNERY

ბორჯომიდან ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის სოფელ ფოკამდე 170 კმ-ია, გზა მოასფალტებულია და 2,5 საათი მაინც სჭირდება, რადგან ძნელია გაუძლო ცდუნებას და გზადაგზა არ გაჩერდე გამაოგნებელი სილამაზის პეიზაჟებისა და ისტორიულ-არქიტექტურული ძეგლების თვის ფოტოს გადასაღებად...

If you take the advice of the locals during your stay in Borjomi and decide to visit the Phoka St.Nino’s Nunnery, it will be one of the most memorable trips of your life. The distance between Borjomi and Ninotsminda municipality village Phoka is 170 kilometers. The road is paved with asphalt and the drive takes at least 2,5 hours, or even longer, as it is difficult to resist the temptation to stop along the way to take pictures of the gorgeous landscapes and historic-architectural monuments…

ფოკაში საოცარი შთაბეჭდილებები გელოდებათ _ ბუნების ჯადოს ნური ფუნჯით მოხატულ ლანდშაფტზე, კამკამა ჰაერზე, ულამაზეს ტბასა და ისტორიულ-არქეოლოგიურ ღირსშესანიშნაობებზე რომ არაფერი ვთქვათ, შეიძლება ერთგვარი „კულტურული და კულინარიული შოკიც“ მიიღოთ, რადგან ფოკის მონასტრის დედები საოცარ ხელნაკეთ ნიმუშებსა და უგემრიელეს პროდუქტებს ქმნიან, მათ შორის, რამდენიმე სახეობის ყველსა და შოკოლადსაც.

Village Phoka is located on the Javakheti Plateau, 2080 meters above the sea level, although you hardly notice the altitude as you go up almost 1200 meters, look around and suddenly realize the mountains that seemed very high are now at your level. Amazing impressions await you in Phoka – even if we put aside the magical natural landscapes, the limpid air, the beautiful lake and historical-architectural sights, we may still be put in a state of “cultural and culinary shock”, as the nuns of Phoka convent create extraordinary handmade crafts and produce exquisite cheeses and chocolates among other food items.

თუმცა, მოდით, თანმიმდევრობით გიამბობთ.

But let’s start from the beginning.

გზა სოფელ ფოკამდე ბორჯომიდან ჯერ მტკვრის ხეობას მიუყვება, შემდეგ კი _ დათოვლილ ქედებს. უკან ჩამოიტოვებს მთის ფერდობებზე შეფენილ სოფლებს, ტერასოვან ბორცვებს, X საუკუნის ხერთვისის ციხეს (რომელიც აქვე ახლოს მდებარე ვარძიის კლდეში ნაკვეთ ქალაქთან ერთად იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდ რეობის საცდელ სიაშია შეტანილი), გასცდება მდინარეზე დაკიდულ ხიდს, პატარა საყდარსაც მთაზე...

The road to village Phoka from Borjomi first follows the Mtkvari valley, then snowy mountain ridges, leaving behind villages nestled on the mountain slopes, terraced hills, the 10th century Khertvisi fortress (which has been submitted for inscription into the UNESCO World Heritage List), past the bridge hanging above the river, a small church on a mountain…

სოფელი ფოკა ჯავახეთის ზეგანზე, ზღვის დონიდან 2080 მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობს, თუმცა ვერც კი გრძნობ, ისე ადიხარ თითქ მის 1200 მეტრით ზემოთ: მოიხედავ და უეცრად ხვდები, რომ მთები, რომლებიც ძალიან მაღლა მოჩანდა, ახლა ხელის გაწვდენაზეა.

Then the meandering road becomes straight, goes around Saghamo lake (according to legend, King Tamar saw this lake in the evening and was so amazed by its beauty that the lake has since then been referred poetically as Saghamo – “evening” – lake)… takes a turn to the left and… you suddenly find yourself in a strange world: you feel like you have stepped onto the sky’s vault. In winter, it is very hard to tell where the earth ends and the sky begins. You just need to believe it when people tell you that in this vast white space, there are houses on that side, a lake over there, fields further on… in summertime, the view is bathing in the golden light of sunshine.

PHOKA NUNNERY

მერე ეს მიხვეულ-მოხვეული გზა გასწორდება, საღამოს ტბას გვერდს აუვლის (გადმოცემის თანახმად, თამარ მეფეს ეს ტბა საღამოხანს უნახავს და მისი სილამაზით აღტაცებულა, ამიტომაც შეურქმევიათ ტბისთვის ამგვარი პოეტური სახელი), მარცხნივ გადაუხვევს და... უეცრად უჩვეულო სამყაროში აღმოჩნდები: ისეთი განცდა გეუფლება, თითქოს ცის კაბადონზე შედგი ფეხი. აქ ზამთარში ძნელია გარჩევა, სად მთავრდება დედამიწა და სად იწყება ზეცა. უბრალოდ, უნდა დაუჯერო, როცა გიამბობენ, რომ ამ გადათეთრებულ არემარეზე აქეთ სახლებია, იქით _ ტბა, უფრო შორს _ მდელო... ზაფხულში კი მზის გულზე აბრიალებული ეს სივრცე ოქროსფერ სინათლეში ლივლივებს. v

ფოკის მთავარი ღირსშესანიშნაობაა წმინდა ნინოს დარბაზული ეკლესია _ XI საუკუნის შუა წლების ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი. ჩვენამდე მოღწეული ერთ-ერთი პირველი ქართული ისტორიული თხზულების, „მოქცევაჲ ქართლისაჲს“ თანახმად, საქართველოში ჯავახეთის მთებით შემოსული წმინდა ნინო კაბადოკიელი სწორედ ამ ადგილას შეჩერებულა. ამიტომაც აუგიათ აქ 7 საუკუნის შემდეგ მის სახელზე ეკლესია, რომლისგანაც გასული საუკუნის 90-იან წლებში კედლებიღა იყო შემორჩენილი. ტაძარი მხოლოდ მას შემდეგ აღდგა და განახლდა, რაც 1992 წელს ამ მიდამოებში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმინდესისა და უნეტარესის, ილია მეორის ძალისხმევით დედათა მონასტერს ჩაეყარა საფუძველი.

The main sight of village Phoka is the St. Nino Hall Church – a Georgian architecture monument from the middle of the 11th century. According to “The Conversion of Kartli”, one of the earliest surviving Georgian historic compendium, this is the place where St. Nino of Cappadocia made her first stop as she entered Georgia through the mountains of Javakheti. This is why a church was built there in her name 7 centuries later, only walls of which were remaining in the 90’s of the last century. The church was restored after a nunnery was founded in the area as an initiative by the Catholicos-Patriarch of all Georgia Ilia II. Nowadays, seven nuns live and work in the Phoka nunnery. They pray, do artistic and educational work, labor and create a quiet and peaceful environment for visitors. The nuns have opened a parish school for the children of Phoka, where they first taught them English, mathematics and computer skills, and then added Georgian language as well (since the local population is mainly composed of ethnic Armenians; there are approximately 1800 inhabitants in Phoka). The nuns are also planning to open a professional school with support from the Ministry of Education, for the purpose of teaching professions to the local youth that will be useful for the young people themselves as well as the region. v

Mural art and iconography are not characteristic to Javakheti churches. As a result of the strict climate and environment, the architecture was developed accordingly. meager decor, just a play on geometrical figures and accentuated stones. The St. Nino Church in Phoka is similar – its walls are bare,

დღეს ფოკის დედათა მონასტერში შვიდი მონაზონი მოღვაწეობს. ისინი ლოცულობენ, სახელოვნებო და საგანმანათლებლო საქმია ნობას ეწევიან, შრომობენ და დღეს ამ ეზოში მშვიდ და მყუდრო გარემოს ახვედრებენ სტუმრებს.

without mural art. Decorative elements have survived only on the Sought façade. The enamel icons kept in the church were crafted in the first church workshop founded in the Phoka Nunnery.

დედებს ფოკელი ბავშვებისთვის სამრევლო სკოლა აქვთ გახსნილი, რომელშიც თავიდან ინგლისურს, მათემატიკასა და კომპიუტერულ უნარებს ასწავლიდნენ, მერე კი _ ქართულსაც (რადგანაც აქა ური მოსახლეობა ეთნიკურად სომეხია; საერთოდ, ფოკაში 1800-მდე მცხოვრებია).

This workshop gave a new life to cloisonné enamel technology of Byzantine-Georgian (mostly Georgian) origins – the fine cloisonné enamel works created here are widely known beyond the borders of Georgia. A byzantinestyle mosaic was also crafted in the Phoka nunnery workshop and used to decorate the wall of the altar of the Church. This colorful work of art adds a special aesthetic side to the strict and bare walls of the construction.

მონაზვნებს განათლების სამინისტროსთან ერთად პროფესიული სასწავლებლის გახსნაც აქვთ დაგეგმილი, რათა აქაურ ახალგაზრდებს ისეთი პროფესიები შეასწავლონ, თავადაც რომ გამოადგებათ და რეგიონსაც. v

მხატვრობა და ხატწერა ჯავახეთის ტაძრებს არ ახასიათებს. მკაცრი კლიმატისა და გარემოს გამო აქ საუკუნეთა მანძილზე არქიტექტურაც ასეთივე ჩამოყალიბდა: ნაკლები დეკორით, მხოლოდ გეომეტრიული ფიგურების თამაშითა და კვადრებზე აქცენტით. ფოკის წმ. ნინოს ტაძარიც ასეთია _ სადა, მოუხატავი კედლებით. დეკორატიული მორთულობა მხოლოდ სამხრეთ ფასადზეა შემონახული. ტაძარში არსებული მომინანქრებული ხატები ფოკის მონასტერში დაარსებულ პირველ საეკლესიო სახელოსნოშია შექმნილი. ამ სახელოსნოში ბიზანტიურ-ქართული (და უფრო მეტად ქართუ ლი) საწყისების მქონე ტიხრული მინანქრის ტექნოლოგიამ ახალი სიცოცხლე შეიძინა _ აქ შექმნილი ტიხრული მინანქრის დახვეწილი ნიმუშები ფართოდაა ცნობილი არა მარტო საქართველოში.

As you walk around the Nunnery, you feel overcome by the impression that you are stepping on St. Nino’s tracks. These are the mountains and the roads St. Nino of Cappadocia walked in the third decade of the 4th century to reach the kingdom of Kartli, as she head heard that the Seamless Robe of Jesus had been buried there, in Mtskheta. She was walking there and bringing the Christian faith, which was established as the state religion of the kingdom of Kartli in year 326 by King Mirian, who was previously a pagan. As reported, shepherds gave her directions in this spot: they told her to go down the river (which locals referred to as JavakhuriMtkvari) to the point where it would join the second river (the real Mtkvari) and bring her to the kingdom of Kartli.

წმ. ნინოს სახელობის ეკლესია, XI ს. St. Nino hall church, 11th century

ფოკის მონასტრის სახელოსნოში შეიქმნა ბიზანტიური სტილის მოზაიკაც, რომლითაც საკურთხევლის კედელია მოპირკეთებული. ეს ფერადოვანი ხელოვნების ნიმუში სულ სხვა ესთეტიკას ქმნის ტაძრის მკაცრი და სადა კედლების ფონზე. v

PHOKA NUNNERY

დადიხარ მონასტრის მიდამოებში და ისეთი განწყობა გეუფლება, თითქოს წმინდა ნინოს ნაკვალევზე დააბიჯებ. სწორედ ამ მთებითა და გზებით მოდიოდა წმინდა ნინო კაბადოკიელი IV საუკუნის მესამე ათწლეულში ქართლის სამეფოში, რადგან სმენოდა, რომ იქ, მცხეთაში უფლის კვართი იყო დაფლული. მოდიოდა და ქრისტეს რჯული მოჰქონდა, რომელსაც 326 წელს ქართლის სამეფოს ოფიციალურ რელიგიად გამოაცხადებს მანამდე კერპთაყვანისმცემელი მეფე მირიანი. გადმოცემის თანახმად, მწყემსებმა სწორედ ამ ადგილას ასწავლეს გზა: მდინარის კალაპოტს უნდა წაჰყოლოდა (რომელსაც აქაურები ჯავახურ მტკვარს უწოდებენ), ხერთვისთან ის მეორე მდინარეს (ნამდვილ მტკვარს) შეუერთდებოდა, რომელიც ქართლის სამეფომდე ჩაიყვანდა. ჯავახური მტკვარი ფარავნის ტბიდან იღებს სათავეს, რომლის სამხრეთ ნაპირას მდებარეობს სოფელი ფოკა. ფარავნის ლეგენ დარული ტბა კიდევ ერთი ღირსშესანიშნაობაა სამხრეთ საქართ ველოში. მარტო მის სანახავადაც კი ღირს ამხელა გზაზე წამოსვლა: ვულკანურ-ტექტონიკური ტიპის ეს ულამაზესი ტბა საქართველოში უდიდესია ზედაპირის ფართობით. ის ჯავახეთის ვულკანური მთიანეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილშია განფენილი, სამსარისა და ჯავახეთის ქედებს შორის მდებარე ქვაბულში, ზღვის დონიდან 2073 მეტრის სიმაღლეზე. ზამთრობით ფარავნის ტბა ისე იყინება, რომ გაღმა სოფლების მოსახლეობა მანქანებით გადმოდის აქეთა ნაპირზე. ტბის სარკესავით მოლივლივე ზედაპირს ზემოდან დაჰყურებს დიდი და პატარა აბულის მთები, რომელთა შორისაც გადიოდა უძველესი აბრეშუმის გზა _ სოფლებში დღემდეა შემორჩენილი იმდროინდელი ქარვასლები.

Javakhuri Mkvari begins from the Paravani Lake, on the south side of which is located village Phoka. The legendary Paravani Lake is another extraordinary sight of Southern Georgia. It is worth driving all the way there just to see the place, as this beautiful volcanic-tectonic lake is the biggest in surface area in all of Georgia. It is located in the northeastern part of the Javakheti volcanic mountainous area, between Abul-Samsari and Javakheti ranges, 2073 meters above the sea level In wintertime, Paravani freezes over and inhabitants of villages on the other side of the lake can drive to this side by car, straight through the lake. The mirror-like undulating surface of the lake reflects the higher and lower Abuli mountains, between which the ancient Silk Road used to pass – there are still caravanserais from those days in the villages. v

The first snow in Phoka falls around September 21 - the birth date of Mother Mary. and the climatic conditions cause the shorter road that connects the place with the capital city in 135 kilometers to close down from October till April. This leaves you cut off from the rest of the world, with these mountains, alpine meadows, God and your own self, so you need to discover new ways to survive: in summertime, you use all the bounties of the alpine nature to gather supplies for the winter. That is how, long ago, locals developed strange technologies to process fish and meats. The nuns of the Phoka convent use these traditions to produce innovative, exotic, unusual and delicious food items. They have created recipes based on the many kinds of herbs found on the meadows and locally grown vegetables. Their culinary masterpieces will enchant and amaze the most refined palates.

პირველად ფოკაში ღვთისმშობლის შობისთვის, 21 სექტემბერს მოთოვს და მძიმე ზამთრის პირობებში ის მოკლე გზა, რომელიც დედაქალაქამდე მანძილს 135 კილომეტრით ამცირებს, ოქტომბრიდან აპრილამდე ჩაიკეტება. ასე რჩები სამყაროს მოწყვეტილი ამ მთების, ალპური მდელოების, ღვთისა და საკუთარი თავის ანა ბარად, ამიტომაც ახალ-ახალი აღმოჩენები უნდა გააკეთო თავის გადასარჩენად: ზაფხულში ალპური ბუნების ყველა ნობათი მაქ სიმალურად უნდა გამოიყენო ზამთრის მარაგის შესაქმნელად.

One day, the nuns tried to make chocolate with their own recipe, they liked it, so they began using imported cocoa beans and mastered the entire process of production for this marvelous sweet. According to Mother Elisabed, it is truly a mystical process, very laborious, with mysterious layers and stages. It takes 3-6 months in total to achieve producing various chocolates with refined flavors from cocoa beans.

ასე მიაგნეს აქაურებმა ოდესღაც თევზისა და ხორცის გამოყვანის უჩვეულო ტექნოლოგიებს. ამ ტრადიციით ამზადებენ ფოკის მონასტრის დედებიც ახალ-ახალ, ეგზოტიკურ, უჩვეულო და უგემრიელეს პროდუქტებს. ასე მიიღეს ამ მდელოებზე მოძიებული ათასგვარი ბალახისა და მოყვანილი ბოსტნეულის კერძების რეცეპტებიც. მათ მიერ შექმნილი კულინარიული შედევრები ყველაზე დიდ გურმანებსაც კი მოხიბლავს და განაცვიფრებს. ერთხელაც მონაზვნებმა საკუთარი რეცეპტით შოკოლადის შექმნა სცადეს, მოეწონათ, მერე კაკაოს მარცვლების შემოტანაზე იზრუნეს და ამ საოცარი ნუგბარის დამზადების მთელ პროცესში დახელოვნდნენ. მონასტრის წინამძღვრის, დედა ელისაბედის თქმით, ეს მართლაც მისტიკური პროცესია, ძალზე შრომატევადი, იდუმალი შრეებითა და ეტაპებით. მთლიანობაში 3-6 თვეა საჭირო კაკაოს მარცვლებიდან სხვადასხვაგვარი, დახვეწილი გემოების შოკოლადის მისაღებად. ასე შეიქმნა ფოკის დედათა მონასტერში რამდენიმე სახის შოკოლადი, განსხვავებული გემოთი, კონცენტრაციითა და ბუნებრივი დანამატებით. ისინი ვიზუალურადაც ნამდვილი ხელოვნების ნიმუშებია. ფერწერულ ნახატს ჰგავს თეთრი შოკოლადი _ ალპური ღიღილოთი და ვარდის კოკრებით. შოკოლადის საიდუმლო მის ხარისხშიაო, ასე ამბობს დედა ელისაბედი. ხარისხის ნიშნითაა გამორჩეული ყველა პროდუქტი, რომელიც მონასტრის ეზოში მდებარე მაღაზიაში იყიდება. აქ შეგიძლიათ შეიძინოთ სხვადასხვაგვარი შოკოლადი და ტრიუფელი, ათასგვარი ჩაი, რომელშიც დედები ამ მთების უცნაურ ბალახებსა და ალპურ ყვავილებს ურევენ და საოცრად მარგებელია, დედა სიდონიას არომატული ფუტკრის თაფლი, ნაირ-ნაირ კენკრაზე დამზადებული უგემრიელესი ლიქიორები, ველური ქონდრის არაყი, სხვადასხვა ხილის ჯემები, მონასტრის სახელოსნოში შექმნილი სამკაულები თუ მოხატული ჭურჭელი...

This is how several sorts of chocolates were created in Phoka nunnery, with different tastes, concentrations and natural additives. Visually, they are works of art as well. The white chocolate looks like a painting, with alpine cornflowers and rosebuds. The secret of the chocolate is in its quality, says Mother Elisabed. High quality is a must for every product for sale in the shop located in the nunnery yard. Here, you can buy: different chocolates and truffles, a variety of teas in which the nuns mix unusual mountain herbs and alpine flowers and which are extremely beneficial for your health, Mother Sidonia’s aromatic bee honey, delicious liqueurs based on various berries, wild thyme vodka, artisanal fruit jams, jewellery and hand-painted crockery crafted in the nunnery workshop… v

What stands out the most among the things produced in Phoka Nunnery is cheese. This is a great place to produce Roquefort – this is what Catholic nuns reportedly said when they saw the alpine meadows of Phoka. This happened during the period of expansion of the Ottoman Empire into southern Georgia, when locals were converted to Islam, and part of them converted to Catholicism so they would not be entirely cut off from Christianity. Catholicism ensued in catholic missions, and these missions came with a foreign culture, its own traditions and small

ფოკის დედათა მონასტერში შექმნილი პროდუქტებიდან განსაკუთრებით გამორჩეული მაინც ყველია. აქ მშვენიერი როკფორი დამზადდე ბაო, _ გადმოცემის თანახმად, სწორედ ასე უთქვამთ კათოლიკე მონაზვნებს ფოკის ალპური მდელოების დანახვისას. ეს მაშინ მოხდა, სამხრეთ საქართველოს ოსმალეთის ექსპანსიის პერიოდში, გამუსულმანების ხანაში, როცა აქაური მოსახლეობის ნაწილმა კათოლი კობა მიიღო, რათა ძირფესვიანად არ მოსწყვეტოდა ქრისტიანობას. კათოლიკობას კათოლიკური მისიები მოჰყვა, კათოლიკურ მისიებს კი _ უცხო კულტურა, თავისი ტრადიციებითა და პატარ-პატარა საიდუმლოებებით. მათ შორის იყო ყველის დამზადების ტექნოლო გიაც, რომლის ჩანასახი დღემდეა შემორჩენილი ადგილობრივ მოსახლეობაში. ასე ჩაეყარა საფუძველი ფოკის მონასტრის ყველს _ ცოტა ფრანგული და ცოტაც ქართული საწყისებით. მერე მას მონაზვნებმაც შეავლეს თავიანთი მადლიანი ხელი და დღეს ისინი უკვე 19 სახეობის ყველს ამზადებენ სეზონურად. თითოეულს თავისი ლამაზი სახელი აქვს, ფერის, ფორმისა და გემოს მიხედვით. ყველს აქ ისე ეპყრობიან, როგორც გამორჩეულ დელიკატესს. მისი ამოყვანა, დედა ელისაბედის თქმით, კარგი ღვინის დაყენებას ჰგავს.

secrets. Among them was the cheese-making technology, elements of which the local population uses to this day. This is how the cheese production began in the Phoka Nunnery - with a bit of French and a bit of Georgian traditions. The nuns added their own personal touch and they now produce 19 kinds of seasonal cheese. Each sort has its own beautiful name, chosen based on its color, shape and taste.

PHOKA NUNNERY

ფოკის დედათა მონასტრის მონაზვნების მიერ ხელით მოხატული ჭურჭელი ცალკე საამბობი თემაა _ ამ ულამაზესი ხელოვნების ნიმუშებითა და ორიგინალური, საოცრად გემრიელი კერძებით გაწყობილ სუფრასთან დედებთან ერთად ტრაპეზი არაჩვეულებრივი კულინარიული მოგზაურობის ტოლფასია.

Here, cheese is treated as a special delicacy. According to Mother Elisabed, its preparation resembles the making of a good wine. The crockery painting is a story to be told separately: a supper with the nuns, at a table set with these marvelous pieces of art and original, delicious dishes equals an extraordinary culinary trip.

მონაზვნების კეთილგანწყობა და სტუმართმოყვარეობა კიდევ ერთი დაუვიწყარი შთაბეჭდილებაა, რომელიც ფოკის დედათა მონასტ რიდან გამოგყვებათ.

The nuns’friendliness and hospitality is another unforgettable impression that will remain with you after your visit of the nunnery.

In winter, it is very hard to tell where the earth ends and the sky begins. You just need to believe it when people tell you that in this vast white space, there are houses on that side, a lake over there, fields further on… in summertime, the view is bathing in the golden light of sunshine. 72