VLEESSECTOR JA N 2 014
STRIJD TEGEN SOCIALE FRAUDE IN HET VLEES
AG ? A D N A V J I AN W WAAR STA In januari 2010 voerde ACV Voeding en Diensten actie bij het vleesbedrijf Locks in Gent. We merkten dat er steeds meer gefraudeerd werd in de vleessector. Dit kon zo niet verder. Onze actie maakte vele reacties los bij de pers, de werkgevers en de overheid. Het was het startschot voor een reeks initiatieven om de misbruiken in de sector aan te pakken. In deze Nieuwsflash kan je lezen waar we drie jaar later staan. VAN ZWARTWERK TOT UITBUITING: HET ACV TROK AAN DE ALARMBEL In de Belgische vleessector loopt er de laatste jaren heel wat mis. Er zijn veel onderaannemers actief die diensten leveren aan de bedrijven, zoals uitbenen en versnijden van vlees. Ze werken niet correct. Hun personeel wordt in het zwart tewerkgesteld, ze worden onderbetaald en leven soms in erbarmelijke omstandigheden. In sommige gevallen gaat het over regelrechte sociale dumping en uitbuiting van het personeel. Via onze actie in 2010 wilden we de strijd tegen deze wantoestanden en misbruiken op gang trekken. We overtuigden alle andere partijen om samen met ons deze strijd aan te gaan. Ondertussen werken we samen met de werkgeversorganisaties en de overheid tegen het illegale werk, de sociale fraude en de frauduleuze praktijken betreffende de voedingsveiligheid. We willen de arbeiders informeren over hun rechten en hen helpen wanneer deze geschonden worden. Want het aantal “cowboys” nam steeds toe, ondermeer wegens de openstelling van de grenzen in Europa.
Deze onderaannemers zijn oneerlijke concurrentie voor de bedrijven die hun personeel wel correct behandelen. Wij willen vermijden dat de goede jobs in de sector plaats moeten ruimen voor slechte jobs : onderbetaalde arbeid, zwartwerk, uitbuiting,…
VAN ACTIES TOT MAATREGELEN Actievoeren is één, maar resultaat boeken is nog belangrijker. Het ACV zat sinds de actie van 2010 niet stil. • Met de werkgevers van de voedingsindustrie werd een akkoord gesloten om samen de strijd aan te binden tegen de sociale fraude. Op ons voorstel werden een aantal principes vastgelegd over hoe we deze strijd zouden voeren. • Bij de overheid hebben we aangedrongen op wettelijke maatregelen om de fraude in te dijken. Recent zijn een aantal van deze maatregelen in werking getreden (zie verder). • Vanuit het paritair comité voor de voedingsindustrie werd er in 2011 een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met de inspectiediensten (zie verder). Deze maatregelen zullen niet alle probleem oplossen. Ze mochten voor ons nog wat verder gaan. Maar zij betekenen wel een belangrijke stap vooruit.
Het ACV heeft in dit dossier steeds een voortrekkersrol gespeeld. We moesten vaak alleen de kar trekken, maar gezien het belang van dit dossier laten we dit niet los.
Š I P V- I F P / LI E S WI LLA E RT
ENKELE BEGRIPPEN De fraude in de vleessector is vaak moeilijk te bestrijden omdat er ingewikkelde constructies worden opgezet. In een vleesbedrijf werken niet enkel personeel van het vleesbedrijf zelf, maar ook personeel van aannemers en onderaannemers. Zo wordt het onduidelijk wie er nu eigenlijk de werkgever is. De verschillende partijen steken zich achter elkaar weg en proberen zo alle verantwoordelijkheid te ontlopen. De nieuwe maatregelen proberen hier een einde aan te maken.
Opdrachtgever
Dit is een vleesbedrijf dat met een aannemer een contract sluit om bepaalde diensten te verlenen (bijvoorbeeld uitsnijden van vlees).
Aannemer
Dit is een bedrijf of zelfstandige dat in opdracht van een vleesbedrijf bepaalde activiteiten uitvoert.
Onderaannemer
Dit is een bedrijf of zelfstandige dat in opdracht van een aannemer van een vleesbedrijf bepaalde activiteiten uitvoert.
Hoofdelijke aansprakelijkheid
Vaak doen de vleesbedrijven als opdrachtgever bewust beroep op frauderende aannemers om op die manier de prijs te drukken. De opdrachtgevers schuiven de verantwoordelijkheid door naar de aannemers, want zij zijn strikt gesproken niet de werkgever van het personeel van de aannemer. Zo blijven zij zelf buiten schot. Hoofdelijke aansprakelijkheid maakt dit veel moeilijker. Hoofdelijke aansprakelijkheid zorgt ervoor dat opdrachtgevers die werken met frauderende (onder)aannemers, zelf ook kunnen verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor wat fout loopt bij de (onder)aannemers waarmee zij werken. De opdrachtgevers zullen in bepaalde gevallen zelf moeten opdraaien voor de schulden van de (onder)aannemers bij de belastingen of bij de sociale zekerheid, of voor de achterstallige lonen van het personeel van de aannemers.
Ketenaansprakelijkheid
De opdrachtgever, aannemers en onderaannemers vormen een keten. Om te vermijden dat opdrachtgevers zouden werken met ingewikkelde constructies om zo hun aansprakelijkheid voor de achterstallige lonen bij de (onder)aannemers te ontlopen, werd voorzien in een ketenaansprakelijkheid. Concreet betekent dit dat eens de aansprakelijkheid vast staat, de werknemer de achterstallige lonen kan vorderen bij gans de keten. Zo kunnen we achterstallige lonen voortaan opvragen bij het bedrijf dat financieel gezond is.
-2-
verwittigt dat de aannemer niet correct handelt, dan kan de opdrachtgever het contract met de aannemer stopzetten. Dit kan slechts onder bepaalde voorwaarden zodat we kunnen vermijden dat opdrachtgevers die ter kwader trouw zijn, zomaar aan de hoofdelijke aansprakelijkheid kunnen ontsnappen.
De regering heeft recent onder druk van de acties van het ACV een reeks maatregelen genomen die fraude door aannemers in het vlees moeilijker maakt.
2. De hoofdelijke aansprakelijkheid inzake sociale zekerheid en inhoudingsplicht (sinds 1 november 2013)
NIEUWE WETTELIJKE MAATREGELEN
De opdrachtgever moet eerst nagaan of een aannemer schulden heeft bij de RSZ of bij de fiscus (belastingen). Dat kan via de databanken van de RSZ en van de fiscus. Als bij het afsluiten van het contract blijkt dat de aannemer geen schulden heeft, dan kan de opdrachtgever nooit hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden. Ook bij elke betaling van een factuur, moet de opdrachtgever nagaan of de aannemer geen schulden heeft. Wanneer de aannemer schulden heeft, dan moet de opdrachtgever op de bedragen van de factuur een gedeelte inhouden en doorstorten aan de belastingen en/of aan de RSZ.
Op wie zijn deze maatregelen van toepassing ? Alle vleesactiviteiten worden geviseerd: van levend dier tot verwerkt product, inclusief het vervoer, opslag en distributie. Dit zijn dus vleesbedrijven in de ruime zin : uitsnijderijen, slachthuizen en ondernemingen die vleesbereidingen en vleesproducten maken. Het gaat om de bedrijven die onder het paritair comité voor de voedingsnijverheid (PC 118) en/of het paritair comité voor de voedingshandel (PC 119) vallen.
Welke activiteiten vallen onder deze maatregel ?
• •
• • •
ontvangst van grondstoffen, hulpgrondstoffen en verpakkingsmateriaal, met daarbij ook het bijeendrijven van het slachtvee in het slachthuis, het schoonmaken van veewagens en kisten, …. opslag van grondstoffen productie, zoals het slachten, uitbenen en versnijden, vleesproducten maken, de voorbereiding hiervan, … opslag van de eindproducten verpakken en etiketteren, dus ook het versnijden opslaan en de distributie (logistiek)
•
15% van de factuur aan de belastingen in geval van schulden bij de belastingen; 35% van het factuur aan de Sociale Zekerheid in geval van sociale schulden.
Bij een buitenlandse aannemer, die geen sociale schulden heeft in België, moet er geen inhouding op facturen gebeuren als de werkgever kan aantonen dat er bijgedragen wordt aan de sociale zekerheid in het land van oorsprong.
© I PV-I FP/ I VAN PUT
•
•
Welke maatregelen heeft de regering genomen ? 1. De hoofdelijke aansprakelijkheid voor het loon (sinds 1 september 2013) Als een (onder)aannemer het personeel niet correct betaalt, dan zal de opdrachtgever dat voortaan moeten doen. Wanneer de Sociale Inspectie vaststelt dat het personeel minder betaald wordt dan het laagste loonbarema, dan zullen ze de opdrachtgever hiervan schriftelijk verwittigen. De aansprakelijkheid voor het loon begint te lopen 14 dagen na deze kennisgeving door de inspectie en geldt gedurende een termijn die door de Inspectie wordt bepaald (tot maximaal 1 jaar). De opdrachtgever kan vanaf dan aangesproken worden om de lonen van de werknemers van de onderaannemer te betalen. Het gaat dan enkel over lonen die vanaf dan betaald moeten worden, niet om lonen uit het verleden. Wanneer de Sociale Inspectie de opdrachtgever schriftelijk
3. De contractmeldingen (vanaf 1 november 2013) Als een aannemer vlees activiteiten uitvoert voor een opdrachtgever, dan moeten alle inlichtingen die nodig zijn om de aard en de belangrijkheid van de werken te schatten elektronisch aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) bezorgd worden. Ze moeten ook melden wie de opdrachtgever en de onderaannemers zijn. Na ontvangst van deze inlichtingen deelt de RSZ de aannemer een identificatienummer mee.
-3-
AALST Hopmarkt, 45 053/73.45.38 ANTWERPEN Aalmoezenierstraat 14-16 03/222.70.70 BRUGGE Oude Burg, 17 050/44.41.61
WAT BRENGT DE TOEKOMST? Als ACV vinden we dat er nog strenge maatregelen nodig zijn om de fraude voorgoed uit te roeien. We pleiten daarom voor de registratie van de aanwezigheid van werknemers en een tijdsregistratie met prikklokken, het verbod op het in de hand uitbetalen van loon, een betere definiëring van het begrip zelfstandige of werknemer
BRUSSEL Kartuizersstraat 70B 02/500.28.80 GENT Poel, 7 09/265.43.41 IEPER St.-Jacobsstraat, 34 059/34.26.36 KORTRIJK P. Kennedypark, 16D 056/23.55.55 LEUVEN Martelarenlaan 8 3010 Kessel-Lo 016/21.94.60 HASSELT Mgr. Broekxplein, 6 011/29.09.52 MECHELEN Onder den Toren, 5 015/71.85.50 OOSTENDE Dr. L. Colensstraat, 7 059/55.25.57 ROESELARE H. Horriestraat, 31 051/26.55.22 ST.-NIKLAAS H. Heymanplein, 7 03/765.23.50 TURNHOUT Korte Begijnenstraat, 20 014/44.61.45 NATIONAAL SECRETARIAAT (BRUSSEL) Kartuizersstraat, 70 02/500.28.11 Volg ons op Facebook Of neem een kijkje op:
www.acv-voedingdiensten.be
om zo schijnzelfstandigen te weren, ….. Wij zullen hier blijven voor pleiten. ACV werkt actief mee aan de nieuwe maatregelen. We volgen ze kritisch op en zullen bijsturingen vragen waar nodig. De werknemers uit de vleessectoren kunnen op ons blijven rekenen. Wij zullen hun jobs met correcte lonen en voorwaarden blijven verdedigen tegen fraudeurs.
PC118 VOEDINGSNIJVERHEID VOEDINGSINDUSTRIE
DE REGISTRATIECOMMISSIE VLEES Het ACV voert echter al langer strijd tegen fraude in de vleessector. In de jaren ’90 waren er vooral Franse onderaannemers actief, die zich niet hielden aan de Belgische wetgeving. Op 15 februari 1996 werd daarom in het Paritair Comité voor de voedingsnijverheid, op ons initiatief, een akkoord gesloten over de “arbeidsovereenkomsten en aanneming – detachering”. Aannemers in het vlees konden zich laten registreren bij de registratiecommissie. Deze controleerde of de onderaannemer in orde was met de sociale zekerheid en de
SAMENWERKINGSOVEREENKOMST In 2011 sloten vakbonden en werkgevers uit de voedingsindustrie een samenwerkingsovereenkomst met de bevoegde overheidsdiensten : de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), de overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, de Sociale Zekerheid en het Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen. Zo brengen we de verschillende inspectiediensten bij elkaar. Voortaan kunnen ze samen controles uitvoeren, de sector sensibiliseren en informeren en ingrijpen
belastingen. Hoewel dit niet verplicht was, heeft de registratiecommissie lange tijd goed gewerkt. Vleesbedrijven werkten met geregistreerde aannemers, en zo kwam er orde in het wereldje van de onderaannemers. De collectieve arbeidsovereenkomst werd in binnen- en buitenland geroemd als een doeltreffend middel tegen zwartwerk en koppelbazen. Het ACV heeft als enige vakbond zijn verantwoordelijkheid genomen en heeft steeds actief deelgenomen aan deze registratiecommissie. Nu de overheid eindelijk zelf maatregelen genomen heeft, kan deze registratiecommissie opgedoekt worden.
bij problemen. Een secretariaat zal deze activiteiten coördineren. Vakbonden en werkgevers vergaderen een aantal keren per jaar met deze diensten om informatie uit te wisselen : vaststellingen vanop het terrein, nieuwe fenomenen die zich voordoen, algemene informatie over de uitgevoerde controles, … Zo kunnen wij problemen melden aan de inspecties, die er dan tegen kunnen optreden. Het initiatief werd genomen in het paritair comité voor de voedingsnijverheid, maar ook de sector van de voedingshandel wordt betrokken bij de strijd tegen de sociale fraude.
Werk jij in een vleesbedrijf dat met (onder)aannemers werkt, en twijfel je of hun personeel wel correct betaald wordt? Ken jij een vleesbedrijf waar de loon-en arbeidsvoorwaarden niet gerespecteerd worden? Wil je weten of je zelf correct betaald wordt? Neem dan met ons contact op zodat we het kunnen melden.
-4-
Verantwoordelijke uitgever: Bart Vannetelbosch - Kartuizersstraat 70, 1000 Brussel
CONTACTEER ONS