http://svitlytsia.crimea.ua
¹ 5 (1677)
Ï ßÒÍÈÖß , 3 ëþòîãî 2012 ð.
Âèäàºòüñÿ ç 31 ãðóäíÿ 1992 ð.
ÙÎÁ ÍÅ ÇÃÈÍÓ ÄÎÑÂ²Ä ÏÎÊÎ˲ÍÜ Ç Áåê³ðîì Àáëàºâèì íàø³ ÷èòà÷³ âæå çíàéîì³: ó «Êðèìñüê³é ñâ³òëèö³» íåùîäàâíî äðóêóâàëèñÿ äåÿê³ éîãî îïîâ³äàííÿ. À «ðîçãëåä³â» éîãî ïåðøèì íàø ëüâ³âñüêèé êîðåñïîíäåíò Ñåðã³é Ëàùåíêî çà ïðèíöèïîì: âåëèêå áà÷èòüñÿ íà â³äñòàí³. Ïðîòå øêîëÿð ³ç ñìò. Íèæíüîã³ðñüêîãî âèÿâèâñÿ çîâñ³ì ìàëåíüêèì, õóäîðëÿâèì 12ð³÷íèì õëîï÷èíîþ, êîòðîãî ùå íàâ³òü ï³äë³òêîì íå íàçâåø. Äîðîñë³, ÿê ïðàâèëî, ïðè éîãî îäíîë³òêàõ ïðèïèíÿþòü ñåðéîçí³ ðîçìîâè, à íà ¿õí³ çàïèòàííÿ â³äïîâ³äàþòü: «Áàãàòî çíàòèìåø, ñêîðî ç³ñòàðèøñÿ». À îñü ä³äóñü Áåê³ðà òà éîãî ìîëîäøîãî áðàòà Íàä³ðà Àáäóðåøèò-àãà òàê íå ãîâîðèâ. ² õî÷à ìèíóëî ïîíàä òðè ðîêè, ÿê íàçàâæäè â³í ðîçëó÷èâñÿ ç óëþáëåíèìè âíóêàìè, â³í óæå òîä³ ðîçìîâëÿâ ç íèìè, çîâñ³ì ìàëþêàìè, ïðî òàê³ ñåðéîçí³ ðå÷³, ïðî ÿê³ íå çàâæäè íàñì³ëþþòüñÿ ãîâîðèòè ïîì³æ ñîáîþ çð³ë³ ëþäè.  öüîìó ¿ì çàâàæàþòü ³äåîëîã³÷í³ íàøàðóâàííÿ, îñîáëèâîñò³ âèõîâàííÿ òà äåùî ³íøå.
Ö³íà äîãîâ³ðíà
ÕÎËÎÄ-2012
ijäóñü Àáäóðåøèò ðîçïîâ³äàâ ìàëþêàì ïðî âñå, à íàéãîëîâí³øå, ùî ùèðî ³ ïðàâäó. ² öþ ïðàâäó â³ääçåðêàëèâ ó ñâî¿õ ìàëåíüêèõ îïîâ³äÿõ þíèé Áåê³ð. Ñêëàëè âîíè êíèæå÷êó «Ðîçïîâ³ä³ ìîãî ä³äóñÿ». À â îñòàíí³é äåíü ñ³÷íÿ â³äáóëàñÿ ¿¿ ïðåçåíòàö³ÿ â êðèìñüêîòàòàðñüê³é á³áë³îòåö³ ³ì. ². Ãàñïðèíñüêîãî ó ѳìôåðîïîë³. Ùå òàì ÿ ïðî÷èòàëà ïåðøå îïîâ³äàííÿ õëîï÷èêà «Âîíè æèâóòü â ìî¿é ïàì ÿò³» ³ ëåäü íå ðîçïëàêàëàñÿ, áî â³ä÷óëà, ÿêèì áóâ áè ùàñëèâèì Áåê³ð, àáè íà ö³é ïðåçåíòàö³¿ áóâ íå ëèøå éîãî òàòî, àëå é ä³äóñü, íó õî÷à á â îáðàç³ ïòàøêè, ÿêà ñòóêàëà äî íèõ ó â³êîíöå ï³ñëÿ ñìåðò³ áàáóñ³, à ïîò³ì îäðàçó äâ³, êîëè ñë³äîì çà íåþ ï³øîâ ³ ¿¿ ÷îëîâ³ê. «Ìè, çâè÷àéíî æ, çäîãàäóâàëèñÿ: öå ïðèëåò³ëè íàø³ áàáóñÿ òà ä³äóñü. Âîíè ñï³âàëè ÿê³ñü ñâî¿ ïòàøèí³ ï³ñí³, áóëè ùàñëèâèìè, âîíè çíîâó áóëè ðàçîì», ïèøå Áåê³ð, îá³öÿþ÷è ïåðåïîâ³ñòè öþ ³ñòîð³þ ñâî¿ì ä³òÿì ³ îíóêàì. Ìîæëèâî, ³ ¿õ â³í çðîáèòü êîëèñü îñü òàêèìè
×È ÇÌÎÆÅ ÓÊÐÀ¯ÍÀ ÂÈÉÒÈ Ç ÅÍÅÐÃÅÒÈ×Íί ÊÐÈÇÈ?
ñòîð.
ÌÎÂÀ ÏÐÎ ÌÎÂÓ ÌÎÂÍÀ ÑÈÒÓÀÖ²ß Â ËÀÒ²¯ Î×ÈÌÀ ÓÊÐÀ¯ÍÖ²Â
ñòîð. æ îáäàðîâàíèìè, ïðàâäèâèìè ³ ïåðåäàñòü ¿ì äëÿ ïîäàëüøîãî çáåðåæåííÿ âñå, ùî îäåðæàâ â³ä ä³äóñÿ. À öå, ïî-ïåðøå, ïîâîºííèé ïåð³îä æèòòÿ, êðèìñüêîòàòàðñüêèé ïîáóò, çîêðåìà, çàáåçïå÷åíî¿ ðîäèíè, ÿêà áàãàòî òðóäèëàñÿ, àëå íå ãðåáóâàëà ³ ïðàöåþ áàòðàê³â, êîòð³ çíàëè, ùî òàêå ãîñïîäàðåâà íàãàéêà (òàêèé âèñíîâîê ìîæíà çðîáèòè ³ç êîíòåêñòó îïîâ³äàííÿ «Ä³ä Àáëà ³ íàø ñêàêóí Äæåéðåí»). Öå ³ ñòàâëåííÿ äî âñòóïó â êîëãîñïè, êîëè òîé æå ïðàä³äóñü Àáëà çíèùèâ äîðîãîö³ííó îòàðó êàðàêóëåâèõ ñåëåêö³éíèõ îâåöü, ïóñòèâøè ¿õ íà ì ÿñî, àáè ëèøå íå çäàâàòè â êîëãîñï. Âò³ì, éîãî òåæ ìîæíà çðîçóì³òè, ÿê çðîçóì³â ³ ìàëåíüêèé Áåê³ð. Ïî-äðóãå, öå Âåëèêà ³ò÷èçíÿíà â³éíà, ÿêà ÷åðåç ê³ëüêà ïîêîë³íü ïðîðîñëà êîëþ÷èì òåðåíîì ó ñåðö³ êðèìñüêîòàòàðñüêî¿ äèòèíè ³ âèêëèêຠâ í³é ïàòð³îòè÷í³ ïî÷óòòÿ àäæå éîãî ä³äóñü âîþâàâ, ìຠáàãàòî íàãîðîä. «Ï³ñëÿ òîãî, ïðî ùî äîâ³äàâñÿ, ÿ ñòàâ ùå á³ëüøå ïèøàòèñÿ ñâî¿ì ä³äîì, ÿêèé ðÿòóâàâ ëþäñòâî â³ä êîðè÷íåâî¿ ÷óìè», ç³çíàºòüñÿ Áåê³ð â îïîâ³äàíí³ «²ñòîð³ÿ îäí³º¿ íàãîðîäè». (Ïðîäîâæåííÿ íà 16-é ñòîð.)
«ªÄÍÀÉÌÎÑß ÇÀÐÀÄÈ ÓÊÐÀ¯ÍÈ!..»
Ç ìåòîþ ò³ñí³øî¿ ñï³âïðàö³ ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é òà ì³ñöåâèõ îñåðåäê³â ïîë³òè÷íèõ ïàðò³é Êîíãðåñ óêðà¿íö³â Ñåâàñòîïîëÿ 28 ñ³÷íÿ ïðîâ³â «êðóãëèé ñò³ë». Îðãàí³çàòîðè çàõîäó ïðàãíóëè ïîäîëàòè ãîñòð³ ñóïåðå÷íîñò³ òà ï³äïèñàòè óãîäó ïðî ñï³âïðàöþ. ×èìàëî ïðåäñòàâíèê³â ÃÎ òà îñåðåäê³â ïîë³òè÷íèõ ïàðò³é, çàïðîøåíèõ íà «êðóãëèé ñò³ë», ìîâ÷êè ïðî³ãíîðóâàëè çàõ³ä, äåõòî íàä³ñëàâ ëèñòè ç â³äìîâîþ, ÿê, ñêàæ³ìî, Êîíãðåñ óêðà¿íñüêèõ íàö³îíàë³ñò³â. ³äãóêíóëèñÿ íà çàêëèê ïðî îá ºäíàííÿ: Ñîþç óêðà¿íîê, ÃÎ «Ñîþç ï³äïðèºìö³â Ëåí³íñüêîãî ðàéîíó Ñåâàñòîïîëÿ», «Îðãàí³çàö³ÿ óêðà¿íñüêèõ íàö³îíàë³ñò³â-äåðæàâíèê³â», ÃÎ «Ë³ãà óêðà¿íñüêèõ
æ³íîê», ÃÎ «Ìåä³à IPC» òà «Âåòåðàíñüêà îðãàí³çàö³ÿ êàòåðíèê³â», ÃÎ «Ñòàíèöÿ Ñåâàñòîïîëü» ÏËÀÑÒ Íàö³îíàëüíà ñêàóòñüêà îðãàí³çàö³ÿ Óêðà¿íè». Ç ì³ñöåâèõ îñåðåäê³â ïîë³òè÷íèõ ïàðò³é îá ºäíóâàòèñÿ áóëè ãîòîâ³: «Ôðîíò Çì³í», Óêðà¿íñüêà ïëàòôîðìà «Ñîáîð», Óêðà¿íñüêà Íàðîäíà Ïàðò³ÿ, Ïàðò³ÿ «Ðåôîðìè ³ ïîðÿäîê» òà «Óêðà¿íà ìàéáóòíüîãî». Ó õîä³ ïðîâåäåííÿ «êðóãëîãî ñòîëó» éîãî ó÷àñíèêè çíàéîìèëèñÿ, ðîçïîâ³äàëè ïðî ä³ÿëüí³ñòü ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é òà ïîë³òè÷íèõ ïàðò³é, ïåðåéìàëèñÿ ñòàíîì óêðà¿íñüêî¿ ìîâè òà êóëüòóðè ó Ñåâàñòîïîë³, âíîñèëè ïðîïîçèö³¿ ïðî ôîðìè é ìåòîäè ïîäàëüøî¿ ñï³âïðàö³, à òàêîæ ðîáèëè çàóâàæåííÿ
òà äîïîâíåííÿ äî ïðîåêòó óãîäè. ϳä ÷àñ îáãîâîðåííÿ ïðîåêòó äîêóìåíòà ñòîðîíè çîáîâ ÿçàëèñÿ: ñï³ëüíî â³äçíà÷àòè äåðæàâí³ é íàö³îíàëüí³ ñâÿòà, ïðîâîäèòè òðåí³íãè, ñåì³íàðè, «êðóãë³ ñòîëè», à òàêîæ îá ºäíàòè çóñèëëÿ ï³ä ÷àñ âèáîð³â äî Âåðõîâíî¿ Ðàäè Óêðà¿íè. Êîæåí ³ç çàïðîøåíèõ ìàâ çìîãó âèñëîâèòè ñâîþ äóìêó, ïðîòå êîíñòðóêòèâó íå âèñòà÷àëî. Íà ôîòî: âèñòóïຠ÷ëåí ì³ñöåâîãî îñåðåäêó ïàðò³¿ Óêðà¿íñüêà ïëàòôîðìà «Ñîáîð» ³òàë³é Îñàä÷èé (äî ñëîâà, îäèí ³ç ñïîíñîð³â öüîãîð³÷íîãî ìîâíî-ë³òåðàòóðíî³ñòîðè÷íî-ï³ñåííîêîìï þòåðíîãî êîíêóðñó ó «Êðèìñüê³é ñâ³òëèö³») (Ïðîäîâæåííÿ íà 6-é ñòîð.)
3
4
ÊÐÈÌÑÜÊÈÉ ÌÀÉÄÀÍ «ÇÀÏÐÎØÓÉÒÅ Ó «Ñ²ÒËÈÖÞ» ÏÎÁ²ËÜØÅ ÄÎÁÐÈÕ ËÞÄÅÉ!»
ñòîð.
11
ÓÊÐÀ¯ÍÀ ÁÀ×ÈÒÜ ÑÂΪ ÌÀÉÁÓÒͪ  ªÂÐÎÑÎÞDz ÇÀÑÍÎÂÍÈÊÈ: ̳í³ñòåðñòâî êóëüòóðè ³ òóðèçìó Óêðà¿íè, Âñåóêðà¿íñüêå òîâàðèñòâî «Ïðîñâ³òà» ³ìåí³ Òàðàñà Øåâ÷åíêà, òðóäîâèé êîëåêòèâ ï³äïðèºìñòâà «Îá ºäíàíà ðåäàêö³ÿ ãàçåòè «Êðèìñüêà ñâ³òëèöÿ» Çà âàãîìèé âíåñîê ó ñïðàâó óêðà¿íñüêîãî íàö³îíàëüíîãî â³äðîäæåííÿ, ðîçáóäîâó òà çì³öíåííÿ Óêðà¿íñüêî¿ äåðæàâè ðåäàêö³ÿ ãàçåòè "Êðèìñüêà ñâ³òëèöÿ" íàãîðîäæåíà ìåäàëëþ Âñåóêðà¿íñüêîãî òîâàðèñòâà "Ïðîñâ³òà" "ÁÓIJÂÍÈ×ÈÉ ÓÊÐÀ¯ÍÈ"
Ãîëîâíèé ðåäàêòîð ³êòîð ÊÀ×ÓËÀ Ãàçåòà çàðåºñòðîâàíà ̳í³ñòåðñòâîì þñòèö³¿ Óêðà¿íè Ðåºñòðàö³éíå ñâ³äîöòâî Ê ¹ 12042-913ÏÐ â³ä 30.11 2006 ð. ²íäåêñ: 90269 Ðåäàêö³ÿ íå çàâæäè ïîä³ëÿº äóìêè àâòîð³â ïóáë³êàö³é, â³äïîâ³äàëüí³ñòü çà äîñòîâ³ðí³ñòü ôàêò³â íåñóòü àâòîðè. Ðóêîïèñè íå ðåöåíçóþòüñÿ ³ íå ïîâåðòàþòüñÿ. Ëèñòóâàííÿ ç ÷èòà÷àìè - íà ñòîð³íêàõ ãàçåòè. Ðåäàêö³ÿ çàëèøຠçà ñîáîþ ïðàâî ñêîðî÷óâàòè ïóáë³êàö³¿ ³ âèïðàâëÿòè ìîâó. ÒÅËÅÔÎÍÈ: ãîëîâíîãî ðåäàêòîðà (0652) 51-13-24 â³ää³ë³â - 51-13-25 ÀÄÐÅÑÀ ÐÅÄÀÊÖ²¯: 95006, ì. ѳìôåðîïîëü, âóë. Ãàãàð³íà, 5, 2-é ïîâ., ê. 13 - 14 å-mail: kr_svit@meta.ua http://svitlytsia.crimea.ua Äðóêàðíÿ: ÒΠ«Ìåãà-Ïîë³ãðàô» âóë. Ìàðêà Âîâ÷êà,12/14 Êè¿â, 04073 Âèäàâåöü ÄÏ «Íàö³îíàëüíå ãàçåòíî-æóðíàëüíå âèäàâíèöòâî» Ãåíåðàëüíèé äèðåêòîð Îëåñÿ Á²ËÀØ 03040, ì. Êè¿â, âóë. Âàñèëüê³âñüêà, 1, òåë./ôàêñ (044) 498-23-63 Ð/ð 37128003000584 â ÓÄÊ ó ì. Êèºâ³ ÌÔÎ 820019 êîä ªÄÐÏÎÓ 16482679 E-mail: vidavnictvo@gmail.com Ïåðåäïëàòíà êàìïàí³ÿ íà âèäàííÿ ÄÏ «Íàö³îíàëüíå ãàçåòíî-æóðíàëüíå âèäàâíèöòâî», â ò. ÷. ³ íà òèæíåâèê «Êðèìñüêà ñâ³òëèöÿ», çä³éñíþºòüñÿ çà íàñòóïíèìè ðåêâ³çèòàìè: âóë. Âàñèëüê³âñüêà,1, ì. Êè¿â, 03040, 2 ïîâåðõ, 6 êîðïóñ. ³äïîâ³äàëüíà îñîáà çà ïåðåäïëàòó ²âàí Ïîðõóí. Òåë./ôàêñ (044) 498-23-64.
Óêðà¿íà áà÷èòü ñâîº ìàéáóòíº â ªâðîïåéñüêîìó Ñîþç³ ³ ïðàãíå ñòàòè ïîâíîïðàâíèì ÷ëåíîì ªÑ. Ïðî öå çàÿâèâ Ïðåçèäåíò Óêðà¿íè ³êòîð ßíóêîâè÷ íà ñåñ³¿ Âñåñâ³òíüîãî åêîíîì³÷íîãî ôîðóìó «Ìàéáóòíº ªâðà糿». Ãëàâà äåðæàâè çàóâàæèâ, ùî ÷ëåíñòâî â ªâðîñîþç³ º çàïîðóêîþ äåìîêðàòè÷íîãî ðîçâèòêó Óêðà¿íè, ¿¿ åêî-
íîì³÷íîãî ïðîöâ³òàííÿ, îñîáèñòî¿ ñâîáîäè é äîáðîáóòó êîæíîãî ãðîìàäÿíèíà. Ïðåçèäåíò îö³íèâ 2011 ð³ê ÿê ïë³äíèé ó êîíòåêñò³ ºâðî³íòåãðàö³¿ Óêðà¿íè. ³í, çîêðåìà, íàãàäàâ ïðî çàâåðøåííÿ ïåðåãîâîð³â ùîäî Óãîäè ïðî àñîö³àö³þ, âêëþ÷àþ÷è ñòâîðåííÿ ïîãëèáëåíî¿ òà âñåîõîïëþþ÷î¿ çîíè â³ëüíî¿ òîðã³âë³.
ÍÅ ÃÀÇÎÌ ªÄÈÍÈÌ
Ïðåçèäåíò Óêðà¿íè ³êòîð ßíóêîâè÷ àíîíñóâàâ ïîâåðíåííÿ äåðæàâíî¿ ïðîìèñëîâîñò³ äî çàñòîñóâàííÿ âóãëåõ³ì³¿. ßê ïåðåäຠêîðåñïîíäåíò ÓͲÀÍ, ïðî öå â³í ïîâ³äîìèâ ï³ä ÷àñ ïðåñ-êîíôåðåíö³¿ â ʳðîâîãðàä³, äå ïåðåáóâàâ ç ðîáî÷èì â³çèòîì. «Ìè óõâàëèëè ïðîãðàìó, ÿêà áóäå çàéìàòèñÿ åíåðãîçáåðåæåííÿì, äèâåðñèô³êàö³ºþ äæåðåë ïîñòà÷àííÿ ãàçó â Óêðà¿íó òà çàì³ùåííÿ áëàêèòíîãî ïàëèâà íà ³íø³ åíåðãîíîñ³¿. Öå ñòîñóºòüñÿ âèêîðèñòàííÿ âóã³ëëÿ, ïðè÷îìó â ð³çíèõ íàïðÿìêàõ, çà ð³çíèìè òåõíîëîã³ÿìè. Ç âóã³ëëÿ ìîæíà âèðîáëÿòè ãàç, ïàëèâî, ìàçóò òîùî. Öå îðãàí³êà, ç ÿêî¿ ìîæíà ðîáèòè ð³çí³ ïðîäóêòè. Êîëèñü â Óêðà¿í³ áóëà äóæå ðîçâèíóòà ãàëóçü âóãëåõ³ì³¿, ïîò³ì ¿¿ ïîñóíóëè, àëå ìè äî íå¿ ïîâåðòàºìîñü. Æèòòÿ íàñ ïîâåðòàº, ³ çàðàç ìè âóãëåõ³ì³ºþ áóäåìî çàéìàòèñÿ», íàãîëîñèâ Ïðåçèäåíò.
Âîäíî÷àñ, çàóâàæèâ Ïðåçèäåíò, ùå îäíèì ³ç ïð³îðèòåò³â çîâí³øíüî¿ ïîë³òèêè Óêðà¿íè º ðîçøèðåííÿ ãåîãðàô³¿ íàøèõ ì³æíàðîäíèõ â³äíîñèí, íàëàãîäæåííÿ ñï³âïðàö³ ç íîâèìè ïàðòíåðàìè íà âñ³õ ìàòåðèêàõ, íàñàìïåðåä ç êðà¿íàìè À糿. Â. ßíóêîâè÷ òàêîæ íàãîëîñèâ, ùî Óêðà¿íà çàëèøàºòüñÿ íàä³éíèì ïàðòíåðîì â åíåðãåòè÷í³é ñôåð³, ÿêèé ó ïîâíîìó îáñÿç³ âèêîíóâàâ ³ âèêîíóâàòèìå ñâî¿ çîáîâ ÿçàííÿ.
Çà ñëîâàìè Â. ßíóêîâè÷à, äåðæàâí³ ³ ì³ñöåâ³ îðãàíè âëàäè îñòàíí³ì ÷àñîì âåäóòü ïåðåãîâîðè ç ³íîçåìíèìè ³íâåñòîðàìè ùîäî ìîæëèâîñò³ âèäîáóòêó áóðîãî âóã³ëëÿ. «Âåëèêèé ³íòåðåñ âèÿâëÿº Êèòàé. ß ââàæàþ, ùî âèð³øåííÿ öüîãî ïèòàííÿ äàñòü ìîæëèâ³ñòü ïîáà÷èòè øëÿõ, ÿê ìè áóäåìî âèêîðèñòîâóâàòè áóðå âóã³ëëÿ. Ùîäî â³äíîâëåííÿ âèäîáóòêó íà ʳðîâîãðàäùèí³ öå ö³êàâî äëÿ åêîíîì³êè ðåã³îíó, äëÿ ñòâîðåííÿ ðîáî÷èõ ì³ñöü, äëÿ îòðèìàííÿ äîäàòêîâèõ äæåðåë ô³íàíñóâàííÿ áþäæåòó. ² ìè áóäåìî öå ðîáèòè», ï³äêðåñëèâ Â. ßíóêîâè÷. ßê ïîâ³äîìëÿâ ÓͲÀÍ, ó ñ³÷í³ öüîãî ðîêó êèòàéñüêà êîìïàí³ÿ China Coal Technology and Engineering Group Corporation çàÿâèëà ïðî íàì³ðè ³íâåñòóâàòè 50 ìëí. äîë. íà ïåðøîìó åòàï³ â áóä³âíèöòâî çàâîäó ç ïåðåðîáêè áóðîãî âóã³ëëÿ íà ð³äêå ïàëèâî íà òåðèòî𳿠ʳðîâîãðàäñüêî¿ îáëàñò³.
«ÍÈͲØÍß ÑÈÒÓÀÖ²ß Â ÅÍÅÐÃÅÒÈÖ² ÇÀÃÐÎÆÓª ÍÀÖ²ÎÍÀËÜÍ²É ÁÅÇÏÅÖ²...»
Ó ðàìêàõ Ðàäè íàö³îíàëüíî¿ áåçïåêè òà îáîðîíè Óêðà¿íè ìຠáóòè ñòâîðåíî ñïåö³àëüíèé êîì³òåò, ÿêèé çàéìàòèìåòüñÿ âèð³øåííÿì åíåðãåòè÷íèõ ïðîáëåì. Òàêó äóìêó âèñëîâèâ åêñ-ì³í³ñòð ïàëèâà òà åíåðãåòèêè Óêðà¿íè, ãîëîâà Íàãëÿäîâî¿ ðàäè ÏÀÒ «Êè¿âåíåðãî» ²âàí Ïëà÷êîâ ó õîä³ «êðóãëîãî ñòîëó» íà òåìó: «Ãàçïðîì» ìîíîïîë³çóº ºâðîïåéñüêèé ãàçîâèé ðèíîê?», îðãàí³çîâàíîãî ²íñòèòóòîì Ãîðøåí³íà. Çà éîãî ñëîâàìè, íåâèïðàâäàíî âèñîêà ö³íà íà ðîñ³éñüêèé ãàç ïðèçâåëà äî òîãî, ùî ñèòóàö³ÿ, ÿêà ñêëàëàñÿ â óêðà¿íñüê³é åíåðãåòèö³, áåçïîñåðåäíüî çàãðîæóº íàö³îíàëüí³é áåçïåö³ êðà¿íè. «Êîëè ðî-
çâèíåí³ êðà¿íè ñòèêàþòüñÿ ç ïîä³áíèìè ïðîáëåìàìè, äåðæàâà çîñåðåäæóºòüñÿ íà ¿õ âèð³øåíí³. ß ââàæàþ, ùî â ðàìêàõ ÐÍÁÎ ìຠáóòè ñòâîðåíî ñïåö³àëüíèé êîì³òåò, ÿêèé çàéìàòèìåòüñÿ âèêëþ÷íî ïèòàííÿìè åíåðãåòè÷íî¿ áåçïåêè.  ñâîþ ÷åðãó Âåðõîâíà Ðàäà ïîâèííà íàä³ëèòè éîãî ñïåö³àëüíèìè ïîâíîâàæåííÿìè, ìàêñèìàëüíî äåïîë³òèçóâàâøè éîãî ä³ÿëüí³ñòü. Öåé îðãàí ìຠïî÷àòè íàðåøò³ çàéìàòèñÿ âèð³øåííÿì ïðîáëåì, à íå îáãîâîðþâàòè ¿õ», ñêàçàâ ². Ïëà÷êîâ. Åêñ-ïðåì ºð-ì³í³ñòð, ïðåçèäåíò Óêðà¿íñüêîãî ñîþçó ïðîìèñëîâö³â ³ ï³äïðèºìö³â Àíàòîë³é ʳíàõ òàêîæ ââàæàº, ùî âëàäà ïîâèííà êè-
íóòè âñ³ êàäðîâ³, ³íòåëåêòóàëüí³ é ô³íàíñîâ³ ðåñóðñè íà âèð³øåííÿ ïðîáëåì óêðà¿íñüêî¿ åíåðãåòèêè. «Îñíîâí³ íàø³ ðèçèêè â ïèòàíí³ çàáåçïå÷åííÿ åíåðãåòè÷íî¿ áåçïåêè êðà¿íè öå âíóòð³øí³ ðèçèêè. ß õî÷ó íàâåñòè îäèí ïðèêëàä. Ó âåðåñí³ 2011 ðîêó Ïðåçèäåíò Óêðà¿íè âèäàâ ðîçïîðÿäæåííÿ ïðî çàõîäè ç ï³äâèùåííÿ åíåðãîåôåêòèâíîñò³ é åíåðãîçáåðåæåííÿ ç ìåòîþ çíèæåííÿ íåãàòèâíîãî âïëèâó íà åêîíîì³êó êðà¿íè âèñîêèõ ö³í íà ïðèðîäíèé ãàç. Ñüîãîäí³ ó íàñ 2012 ð³ê, à æîäåí ïóíêò öüîãî ðîçïîðÿäæåííÿ íå òå, ùî íå âèêîíàíèé, äî ¿õ âèêîíàííÿ íàâ³òü íå ïðèñòóïàëè. Öå ìåíå òóðáóº íàâ³òü á³ëüøå, í³æ åíåðãåòè÷íà ïîë³òèêà Ðîñ³éñüêî¿ Ôåäåðàö³¿», çàçíà÷èâ Àíàòîë³é ʳíàõ.
ÓÏÐÀÂ˲ÍÍß ÄÅÐÆÀÂÍί ÑËÓÆÁÈ ÁÎÐÎÒÜÁÈ Ç ÅÊÎÍÎ̲×ÍÎÞ ÇËÎ×ÈÍͲÑÒÞ ÃÎËÎÂÍÎÃÎ ÓÏÐÀÂ˲ÍÍß ÌÂÑ ÓÊÐÀ¯ÍÈ Â ÀÂÒÎÍÎÌÍ²É ÐÅÑÏÓÁ˲ֲ ÊÐÈÌ ²ÍÔÎÐÌÓª
Øàíîâí³ ãðîìàäÿíè! Ó ðàç³ âèÿâëåííÿ ôàêò³â âèìàãàííÿ õàáàð³â, êîðóïö³éíèõ ä³é ç áîêó ïîñàäîâèõ îñ³á îðãàí³â ì³ñöåâîãî ñàìîâðÿäóâàííÿ, êîíòðîëþþ÷èõ îðãàí³â, äåðæàâíèõ ñëóæáîâö³â ó ñôåð³ îñâ³òè, ìåäèöèíè, çåìåëüíèõ â³äíîñèí, êîìóíàëüíîãî ãîñïîäàðñòâà, âàì íåîáõ³äíî çâåðòàòèñÿ äî ÓÄÑÁÅÇ ÃÓÌÂÑ Óêðà¿íè â ÀÐ Êðèì äëÿ ïðîâåäåííÿ ïåðåâ³ðêè çà àäðåñîþ: ì. ѳìôåðîïîëü, âóë. Áîãäàíà Õìåëüíèöüêîãî, 4, àáî çà òåëåôîíîì: 099-627-30-92.
×ÅÐÅÇ ÌÎÐÎÇÈ ÇÀÊÐÈÒ² ØÊÎËÈ
 Óêðà¿í³ ÷åðåç ìîðîçè ïðèçóïèíåíà ðîáîòà 6,4 òèñ. çàãàëüíîîñâ³òí³õ íàâ÷àëüíèõ çàêëàä³â, ÿê³ â³äâ³äóþòü ìàéæå 900 òèñ. ä³òåé. ³äïîâ³äí³ äàí³ îïðèëþäíåíî íà îô³ö³éíîìó ñàéò³ ̳í³ñòåðñòâà îñâ³òè ³ íàóêè, ìîëîä³ òà ñïîðòó Óêðà¿íè. «Ó çâ ÿçêó ç ñèëüíèì çíèæåííÿì òåìïåðàòóðè ïîâ³òðÿ áóëî ïðèçóïèíåíî íàâ÷àííÿ ó 6,4 òèñ. çàãàëüíîîñâ³òí³õ íàâ÷àëüíèõ çàêëàä³â, ÿê³ â³äâ³äóþòü 898,6 òèñ. ä³òåé», éäåòüñÿ ó ïîâ³äîìëåíí³. Íàéá³ëüøå øê³ë çàêðèòî ó Äí³ïðîïåòðîâñüê³é (972 øêîëè, â ÿêèõ íàâ÷àþòüñÿ 111 523 ó÷í³), ²âàíî-Ôðàíê³âñüê³é (754 49 843), Õìåëüíèöüê³é (607 56 686), гâíåíñüê³é (596 93 912) òà Æèòîìèðñüê³é (518 80 834) îáëàñòÿõ. Ó Êðèìó íà ïîçà÷åðãîâ³ êàí³êóëè ó çâ'ÿçêó ç íåãîäîþ äî íàñòóïíîãî â³âòîðêà çàêðèòî 496 øê³ë ³ 139 äèòÿ÷èõ ñàäê³â.
«ßÊ ÁÎà ÄÀÑÒÜ...»
Ïîðîìíå ñïîëó÷åííÿ ì³æ Êðèìîì ³ Êðàñíîäàðñüêèì êðàºì Ðîñ³¿ ç 30 ñ³÷íÿ ñêàñîâàíî ÷åðåç íåñïðèÿòëèâ³ ïîãîäí³ óìîâè. Ïðî öå êîðåñïîíäåíòó ÓͲÀÍ òåëåôîíîì ïîâ³äîìèâ ñï³âðîá³òíèê äèñïåò÷åðñüêî¿ ñëóæáè ïåðåïðàâè. «Ðóõ ïîðîì³â ïîíîâèòüñÿ ï³ñëÿ ïîêðàùåííÿ ïîãîäè. Êîëè ñàìå âàæêî ïðîãíîçóâàòè. ßê Áîã äàñòü», ñêàçàëà ñï³âðîá³òíèê àãåíòñòâà. Ðåñïóáë³êàíñüêèé êîì³òåò ³ç òðàíñïîðòó òà çâ ÿçêó ïîâ³äîìëÿº, ùî íà àâòîñòàíö³ÿõ ³ âîêçàëàõ Êðèìó ïðèïèíåíî ïðîäàæ êâèòê³â íà àâòîáóñè, ÿê³ ïðÿìóþòü íà ðîñ³éñüêó òåðèòîð³þ ÷åðåç Êåð÷.
ÁÓIJÂÍÈÖÒÂÎ Á²Ëß ÌÓÇÅÞ Ó ßËÒ² ÏÐÈÇÓÏÈÍÅÍÎ
Äåïàðòàìåíò êóëüòóðíî¿ ñïàäùèíè òà êóëüòóðíèõ ö³ííîñòåé ̳í³ñòåðñòâà êóëüòóðè Óêðà¿íè ³íôîðìóº ùîäî ñèòóàö³¿ íàâêîëî íåçàêîííîãî ñïîðóäæåííÿ áóä³âë³ ïîðó÷ ç Áóäèíêîì-ìóçåºì À. ×åõîâà â ßëò³. Íà çàïèò ̳í³ñòåðñòâà êóëüòóðè Óêðà¿íè â³ä 16 ãðóäíÿ 2011 ðîêó Ðåñïóáë³êàíñüêèé êîì³òåò Àâòîíîìíî¿ Ðåñïóáë³êè Êðèì ç îõîðîíè êóëüòóðíî¿ ñïàäùèíè ïî³íôîðìóâàâ ̳í³ñòåðñòâî êóëüòóðè Óêðà¿íè ïðî òå, ùî íà çåìåëüí³é ä³ëÿíö³ ïî âóë. Ìóçåéí³é, 2 ó ì³ñò³ ßëòà, áåçïîñåðåäíüî á³ëÿ ïàì ÿòêè íàö³îíàëüíîãî çíà÷åííÿ Áóäèíêó-ìóçåþ À. Ï. ×åõîâà, ïðîâîäÿòüñÿ áóä³âåëüí³ ðîáîòè áåç ïîãîäæåíî¿ ïðîåêòíî¿ äîêóìåíòàö³¿ òà â³äïîâ³äíîãî äîçâîëó íà ïðîâåäåííÿ ðîá³ò. Ç ìåòîþ âæèòòÿ çàõîä³â ðåàãóâàííÿ Ðåñêîì³òåò çâåðíóâñÿ äî ïðîêóðàòóðè ì³ñòà ßëòà òà ïðîêóðàòóðè Àâòîíîìíî¿ Ðåñïóáë³êè Êðèì. Ïðèïèñîì ÿëòèíñüêî¿ ïðîêóðàòóðè â³ä 06.01.2012 áóä³âåëüí³ ðîáîòè íà âêàçàí³é ä³ëÿíö³ ïðèïèíåíî.
Ó ÄÎÍÅÖÜÊÓ Â²ÄÑÒÎßËÈ ÓÊÐÀ¯ÍÎÌÎÂÍÓ ØÊÎËÓ
Âîðîøèëîâñüêèé ðàéîííèé ñóä ì. Äîíåöüêà ï³ä ãîëîâóâàííÿì ñóää³ Îëåãà Îðºõîâà ñêàñóâàâ ð³øåííÿ Äîíåöüêî¿ ì³ñüêî¿ ðàäè ïðî ë³êâ³äàö³þ óêðà¿íîìîâíî¿ øêîëè ¹ 111. Ïðî öå ïîâ³äîìèëà ÓͲÀÍ ïðàâîçàõèñíèöÿ, ïðåäñòàâíèöÿ ïîçèâà÷à â ñóä³ Ìàð³ÿ Îë³éíèê.  óõâàëåí³é ñóäîì ïîñòàíîâ³ çàçíà÷åíî: «Âèçíàòè ïðîòèïðàâíèì ³ ñêàñóâàòè ð³øåííÿ Äîíåöüêî¿ ì³ñüêî¿ ðàäè â³ä 15.04.2011 ð. ïðî ë³êâ³äàö³þ Äîíåöüêî¿ çàãàëüíîîñâ³òíüî¿ øêîëè I III ñòóïåí³â ¹ 111». Òàêîæ ñóä íàãàäàâ, ùî íà öå ð³øåííÿ â 10-äåííèé òåðì³í ìîæå áóòè ïîäàíî Äîíåöüêîþ ì³ñüêðàäîþ àïåëÿö³éíó ñêàðãó. Àäâîêàò Êàòåðèíà Ãàéòàíà, ÿêà ïðåäñòàâëÿëà ³íòåðåñè áàòüê³â ó ñóä³, ï³äêðåñëèëà, ùî â ñóä³ áóëî äîâåäåíî, ùî çàêðèòòÿ øêîëè â³äáóëîñÿ ³ç ñóòòºâèìè ïîðóøåííÿìè. «Ëèøå çàâäÿêè îá ºäíàíèì çóñèëëÿì áàòüê³â òà ãðîìàäñüêîñò³ âäàëîñÿ â³äñòîÿòè óêðà¿íîìîâíó øêîëó â Äîíåöüêó», ñêàçàëà àäâîêàò. Çà ¿¿ äàíèìè, ì³ñüêà ðàäà ïëàíóº îñêàðæèòè öå ð³øåííÿ ñóäó. «Ìè ç áàòüêàìè áóäåìî ³ äàë³ â³äñòîþâàòè øêîëó â àïåëÿö³éí³é ³íñòàíö³¿», çàïåâíèëà àäâîêàò. ßê ïîâ³äîìëÿëîñÿ ðàí³øå, ó Äîíåöüêó ð³øåííÿì ì³ñüêî¿ ðàäè â³ä 15 êâ³òíÿ 2011 ðîêó áóëî ë³êâ³äîâàíî çàãàëüíîîñâ³òíþ øêîëó ¹ 111, îäíàê áàòüêè â îñîá³ ãîëîâè ³í³ö³àòèâíî¿ ãðóïè áàòüê³â ó÷í³â ². Êðóãëîâî¿ â ñóäàõ äîáèëèñÿ çàáåçïå÷åííÿ ïîçîâó ³ òîãî, ùî ç 1 âåðåñíÿ ìèíóëîãî ðîêó á³ëüø ÿê 240 ä³òåé ïîíîâèëè íàâ÷àííÿ â öüîìó çàêëàä³. Ïðîòå ì³ñüêà âëàäà íå çàëèøàëà ñïðîá ë³êâ³äóâàòè øêîëó ³ ï³ä ÷àñ íàâ÷àëüíîãî ðîêó, êîëè éøëè ñóäîâ³ ðîçãëÿäè...
ÊÐÈÌÑÜÊÀ Ì²Ë²Ö²ß ÒÅÏÅÐ ÂÑÒÈÃÀÒÈÌÅ Êåð³âíèöòâî ÌÂÑ Óêðà¿íè ïðåêðàñíî ðîçó쳺, íàñê³ëüêè âàæëèâà ìàòåð³àëüíî-òåõí³÷íà ï³äòðèìêà ïðàâîîõîðîíö³â. Ñàìå â³ä íå¿ áàãàòî â ÷îìó çàëåæèòü òå, íàñê³ëüêè óñï³øíîþ ³ ðåçóëüòàòèâíîþ áóäå áîðîòüáà ç³ çëî÷èíí³ñòþ, íàñê³ëüêè ñïîê³éíî ³ çàõèùåíî áóäóòü ïî÷óâàòè ñåáå ãðîìàäÿíè. 26 ñ³÷íÿ â. î. íà÷àëüíèêà ÃÓÌÂÑ Óêðà¿íè â ÀÐ Êðèì ãåíåðàë-ìàéîð ì³ë³ö³¿ Ìèõàéëî Ñëºïàíüîâ âðó÷èâ ïðàö³âíèêàì êðèìñüêî¿ ì³ë³ö³¿ êëþ÷³ â³ä 70 íîâåíüêèõ àâòîìîá³ë³â. 67 îäèíèöü àâòîòðàíñïîðòó áóëè ïåðåäàí³ êðèìñüêèì ïðàâîîõîðîíöÿì Äåïàðòàìåíòîì ô³íàíñîâî-ðåñóðñíîãî çàáåçïå÷åííÿ ÌÂÑ Óêðà¿íè, òðè àâòîìîá³ë³ ïðèäáàí³ çà ðàõóíîê êîøò³â ì³ñöåâîãî áþäæåòó â ðàìêàõ ïðîãðàìè ïðîô³ëàêòèêè áîðîòüáè ç³ çëî÷èíí³ñòþ â ðåã³îí³. Ïðàö³âíèêè ð³çíèõ ï³äðîçä³ë³â êðèìñüêî¿ ì³ë³ö³¿, â òîìó ÷èñë³ ñïåöï³äðîçä³ëó «Áåðêóò», ïàòðóëüíî¿ ñëóæáè ì³ë³ö³¿, Äåðæàâòî³íñïåêö³¿, ðÿäó îïåðàòèâíèõ ñëóæá ³ òåðèòîð³àëüíèõ ï³äðîçä³ë³â, áóäóòü
2
Ç ïîòîêó æèòòÿ
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
íåñòè ñëóæáó íà íîâåíüêèõ «Äåó», «Ñàí Éîíãàõ», «Ðåíî» ³ ð³çíèõ ìîäåëÿõ «ÂÀÇ». Ïðè ðîçïîä³ë³ àâòîòðàíñïîðòó ïð³îðèòåò îòðèìàëè ò³ ï³äðîçä³ëè ì³ë³ö³¿, íà òåðèòî𳿠îáñëóãîâóâàííÿ ÿêèõ ñïîñòåð³ãàºòüñÿ ìàêñèìàëüíèé íàïëèâ â³äïî÷èâàþ÷èõ ó ïåð³îä ë³òíüî-êóðîðòíîãî ñåçîíó. Ñüîãîäí³ ïåðåä äåðæàâîþ ñòîÿòü íåëåãê³ çàâäàííÿ ùîäî ðåôîðìóâàííÿ ñèñòåìè îðãàí³â âíóòð³øí³õ ñïðàâ, çàçíà÷èâ ãåíåðàë-ìàéîð ì³ë³ö³¿ Ñëºïàíüîâ. Âïðîâàäæóâàí³ íîâàö³¿ âèìàãàþòü â³ä íàñ çíà÷íèõ ñèë, äîñâ³äó ³ âäîñêîíàëåííÿ ïðîôåñ³éíèõ íàâè÷îê. Çðîñòàþ÷³ ÿê³ñíî íîâ³ âèìîãè äåðæàâè ³ ñóñï³ëüñòâà äî ðîáîòè ïðàâîîõîðîííèõ îðãàí³â ñòèìóëþþòü íàñ äî âèêîíàííÿ ïîñòàâëåíèõ çàâäàíü ìàêñèìàëüíî îïåðàòèâíî, ãðàìîòíî ³ ÷³òêî. Òîìó ö³ ìàøèíè, ÿê³ íàì ñüîãîäí³ äàëè, öå äëÿ íàñ âåëè÷åçíèé ïîäàðóíîê, öå íàì äîïîìîæå, ïåðø çà âñå, çàîùàäèòè ÏÌÌ, äîçâîëèòü â÷àñíî ³ øâèäêî âè¿õàòè íà áóäü-ÿêèé âèêëèê ãðîìàäÿí, íó ³, çâè-
÷àéíî, öå, ïåðø çà âñå, çîâí³øí³é âèãëÿä. Ìè ïîâèíí³ íàáëèæàòèñÿ äî ºâðîïåéñüêèõ ñòàíäàðò³â. Ç òàêîþ òåõí³êîþ áóäå ïðèºìíî ïîäèâèòèñÿ íà êðèìñüêó ì³ë³ö³þ. Ñüîãîäí³øíº ïîïîâíåííÿ àâòîïàðêó êðèìñüêî¿ ì³ë³ö³¿, áåçóìîâíî, äîçâîëèòü íàì
âèêîíóâàòè ñâîþ ðîáîòó íà á³ëüø âèñîêîìó ð³âí³. Àäæå íå ñåêðåò, ùî ÷àñòî â íàø³é ðîáîò³ ðàõóíîê éäå íà õâèëèíè. ² â³ä îïåðàòèâíîñò³ ì³ë³ö³îíåðà ìîæå çàëåæàòè ÷èºñü æèòòÿ. ß âïåâíåíèé ó òîìó, ùî îòðèìàíà àâòîòåõí³êà áóäå ñïðèÿòè, â òîìó ÷èñë³, çì³ö-
íåííþ ïðàâîïîðÿäêó íà ï³âîñòðîâ³, ï³äñóìóâàâ Ìèõàéëî Àíàòîë³éîâè÷. Íîâåíüê³ àâòîìîá³ë³ îñâÿòèâ ³ºðåé õðàìó-êàïëèö³ Ãåîðã³ÿ Ïîáºäîíîñöÿ îòåöü Îëåã ³ áëàãîñëîâèâ êðèìñüêèõ ì³ë³ö³îíåð³â íà ðàòíó ñëóæáó íà áëàãî êðèì÷àí. Ñåêòîð çâ ÿçê³â ç ãðîìàäñüê³ñòþ ÃÓÌÂÑ Óêðà¿íè â ÀÐ Êðèì
3
ÎÔ²Ö²ÉÍÎ
Ã
àðàíòóâàííÿ åíåðãîáåçïåêè º îñíîâíèì ôàêòîðîì ïîáóäîâè íîâî¿ åíåðãåòè÷íî¿ àðõ³òåêòóðè Óêðà¿íè. Ïðî öå çàÿâèâ Ïðåçèäåíò Óêðà¿íè ³êòîð ßíóêîâè÷ ó Äàâîñ³ â ñâîºìó âèñòóï³ íà ñåñ³¿ Âñåñâ³òíüîãî åêîíîì³÷íîãî ôîðóìó (ÂÅÔ) «Íîâà åíåðãåòè÷íà àðõ³òåêòóðà: ìîæëèâå òà åôåêòèâíå ïåðåòâîðåííÿ». Ãëàâà äåðæàâè âèñëîâèâ ïåðåêîíàííÿ, ùî ³íòåãðàö³ÿ Óêðà¿íè â åíåðãåòè÷íèé ïðîñò³ð ªâðîïè ìຠñïðèÿòè çì³öíåííþ åíåðãîáåçïåêè ðåã³îíó. Â. ßíóêîâè÷ òàêîæ ï³äêðåñëèâ, ùî íàøà äåðæàâà é íàäàë³ çàëèøàòèìåòüñÿ íàä³éíèì ïàðòíåðîì ó ñôåð³ òðàíçèòó âóãëåâîäí³â. Çà ñëîâàìè Ïðåçèäåíòà, Óêðà¿íà, êð³ì òîãî, çàö³êàâëåíà ó ðîçâèòêó êîíñòðóêòèâíî¿ òà âçàºìîâèã³äíî¿ ñï³âïðàö³ ç óñ³ìà ïàðòíåðàìè ùîäî ôîðìóâàííÿ íîâèõ åíåðãåòè÷íèõ òðàíñïîðòíèõ êîðèäîð³â. Ãëàâà äåðæàâè çâåðíóâ îêðåìó óâàãó íà çíà÷íèé íåâèêîðèñòàíèé ïîòåíö³àë Óêðà¿íè ó ñôåð³ àëüòåðíàòèâíî¿ åíåðãåòèêè. Ïðåçèäåíò âèñëîâèâ óïåâíåí³ñòü, ùî ñï³ëüíèìè çóñèëëÿìè âäàñòüñÿ çä³éñíèòè åôåêòèâíå ïåðåòâîðåííÿ ³ñíóþ÷î¿ àðõ³òåêòóðè åíåðãåòèêè â ªâðîï³ íà íîâó òà 䳺âó ìîäåëü. * * * êðà¿íà ³ Ðîñ³ÿ ïðîäîâæóþòü ïåðåãîâîðè ùîäî ö³íè íà ãàç ³ óñâ³äîìëþþòü âàæëèâ³ñòü ïîøóêó êîìïðîì³ñó ç äàíîãî ïèòàííÿ. Ïðî öå çàÿâèâ Ïðåçèäåíò Óêðà¿íè ³êòîð ßíóêîâè÷ ï³ä ÷àñ äèñêóñ³¿ ç Àëåêñàíäðîì Êâàñíåâñüêèì íà 8-é Óêðà¿íñüê³é ëàí÷-êîíôåðåíö³¿ â Äàâîñ³. «Ìè äâà ðîêè ïåðåáóâàºìî â ïåðåãîâîðíîìó ïðîöåñ³. Ìè ³ Ðîñ³ÿ, ³ Óêðà¿íà ðîçó쳺ìî, ùî «ïðèðå÷åí³» ïðèéíÿòè öå ð³øåííÿ, çíàéòè êîìïðîì³ñ. Ïðîöåñ òðèâàº, àëå ïîêè ùî ð³øåííÿ íåìົ, çàóâàæèâ Ãëàâà äåðæàâè. ³êòîð ßíóêîâè÷ âêîòðå ï³äêðåñëèâ, ùî âíàñë³äîê ï³äïèñàíî¿ â 2009 ðîö³ ãàçîâî¿ óãîäè ì³æ Óêðà¿íîþ òà Ðîñ³ºþ íàøà äåðæàâà ïëàòèòü çà ãàç íåïîì³ðíî âèñîêó ö³íó. «Öÿ ñèòóàö³ÿ äëÿ íàñ äóæå êðèòè÷íà, òîìó ùî Óêðà¿íà ìຠíàéâèùó ö³íó íà ãàç ó ñâ³ò³ áåç æîäíèõ ñóìí³â³â», çàçíà÷èâ Ïðåçèäåíò. Ó ðåçóëüòàò³ òàêîãî ñòàíó ñïðàâ, çàçíà÷èâ â³í, ñòðàæäຠåêîíîì³êà íàøî¿ äåðæàâè. «Ñèòóàö³ÿ â ãàçîâ³é ñôåð³ â Óêðà¿í³, ÿ á ñêàçàâ, ìຠâñ³ îçíàêè çàãðîçè íàö³îíàëüí³é áåçïåö³. Áåç ïåðåá³ëüøåííÿ», íàãîëîñèâ Ïðåçèäåíò. Ïðåçèäåíò çàóâàæèâ, ùî ñüîãîäí³ Óêðà¿íà âæå çíà÷íî ñêîðîòèëà îáñÿãè ñïîæèâàííÿ ðîñ³éñüêîãî ãàçó ³ äàë³ «áóäå éòè öèì øëÿõîì».
Ó
* * * êðà¿íà ðåàë³çîâóº ïðîãðàìó ç åíåðãîåôåêòèâíîñò³, åíåðãîçáåðåæåííÿ òà äèâåðñèô³êàö³¿ ïîñòà÷àííÿ åíåðãîíîñ³¿â. Ïðî öå Ïðåçèäåíò Óêðà¿íè ³êòîð ßíóêîâè÷ çàÿâèâ ï³ä ÷àñ äèñêóñ³¿ ç Àëåêñàíäðîì Êâàñíåâñüêèì. «Ìè ïðèéíÿëè ð³øåííÿ, äóæå æîðñòêå, ïðî ïèòàííÿ åíåðãîåôåêòèâíîñò³ ³ åíåðãîçáåðåæåííÿ Äèâåðñèô³êàö³ÿ ïîñòà÷àííÿ åíåðãîíîñ³¿â, çàì³íà ãàçó íà ³íø³ åíåðãîíîñ³¿ öå äóæå àêòóàëüíî. ³äïîâ³äíà ïðîãðàìà çàòâåðäæåíà, âîíà âèêîíóºòüñÿ», ï³äêðåñëèâ ³êòîð ßíóêîâè÷.
Ó
* * * îö³àëüíî íåçàõèùåí³ âåðñòâè íàñåëåííÿ Óêðà¿íè íå ïîâèíí³ ñòðàæäàòè ÷åðåç âèñîêó ö³íó íà ãàç. Òàêå ïåðåêîíàííÿ âèñëîâèâ Ïðåçèäåíò Óêðà¿íè ³êòîð ßíóêîâè÷ íà 8-é Óêðà¿íñüê³é ëàí÷-êîíôåðåíö³¿ â Äàâîñ³. «Íàì í³êóäè á³ëüøå «íàâàíòàæóâàòè» ö³íîþ íà ãàç íàñåëåííÿ ³ æèòëîâî-êîìóíàëüíå ãîñïîäàðñòâî», çàóâàæèâ Ïðåçèäåíò. ³í íàãîëîñèâ íà âàæëèâîñò³ äîòðèìàííÿ â íàø³é êðà¿í³ ïðèíöèïó ñîö³àëüíî¿ ñïðàâåäëèâîñò³. Ãëàâà äåðæàâè òàêîæ çâåðíóâ óâàãó íà òå, ùî íåïîì³ðíà ö³íà íà ðîñ³éñüêèé ãàç íåãàòèâíî âïëèíóëà íà êîíêóðåíòîñïðîìîæí³ñòü ð³çíèõ ãàëóçåé ïðîìèñëîâîñò³ Óêðà¿íè, âíàñë³äîê ÷îãî áàãàòî ç íèõ ñüîãîäí³ ïðàöþþòü íà ìåæ³ ðåíòàáåëüíîñò³.
Ñ
Õîëîä-2012
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
ÎÑÒÀÍͪ ÏÎÏÅÐÅÄÆÅÍÍß ÓÊÐÀ¯Í²
×È ÇÌÎÆÅ ÄÅÐÆÀÂÀ ÂÈÉÒÈ Ç ÅÍÅÐÃÅÒÈ×Íί ÊÐÈÇÈ? Ëþòà çèìà çíîâó íàãàäàëà, ùî ëþäÿì ïîòð³áíå òåïëî. À òåïëî çàëåæèòü â³ä òîãî, ÷è º âäîìà ãàç, âîäà, âóã³ëëÿ, äðîâà, ñâ³òëî. Ëþäèíà ñòàëà çàëåæíîþ â³ä áàãàòüîõ ñêëàäîâèõ ñó÷àñíî¿ öèâ³ë³çàö³¿. Ïðèãàäóþ äåíü 2 ëèñòîïàäà 1974 ðîêó â ²âàíî-Ôðàíê³âñüêó çðàíêó ï³øîâ ñïî÷àòêó äð³áíèé äîù, ï³çí³øå â³í ïîñèëèâñÿ ³ ïàäàâ ç íåáà äî 11-¿ ãîäèíè âå÷îðà, à ïîò³ì ïî÷àâ ïàäàòè ìîêðèé ñí³ã. ³í âêðèâ òîâñòèì øàðîì äåðåâà, áóä³âë³, åëåêòðîäðîòè. Áëèçüêî ïåðøî¿ ãîäèíè íî÷³ ïîäóâ óïðîäîâæ 15 õâèëèí ð³çêèé ñèëüíèé â³òåð. Íà âóëèö³ âñå çàãóä³ëî ² ðàïòîì ùåçëî âñå îñâ³òëåííÿ íà âóëèö³ òà â áóäèíêàõ. Çà ö³ ï ÿòíàäöÿòü õâèëèí â³òåð ïîðâàâ ë³í³¿ åëåêòðîïåðåäà÷, çâ ÿçêó ïî âñ³é îáëàñò³. Òîä³ ùå ìîá³ëüíèõ òåëåôîí³â íå áóëî ³ äîäçâîíèòèñÿ äî ñâî¿õ çíàéîìèõ òà ð³äíèõ áóëî íåìîæëèâî. Âîäà ïåðåñòàëà íàäõîäèòè äî êâàðòèð. Õòî ìàâ ñâ³÷êè, òî çàïàëþâàâ ¿õ, à ó êîãî ¿õ íå áóëî, òî ìóñèâ ÷åêàòè äî ðàíêó äåííîãî ñâ³òëà. Çà í³÷ ñí³ãó âèïàëî òàê áàãàòî, ùî ïåðåêðèëî äîðîãè ïî âñ³é ²âàíî-Ôðàíê³âñüê³é îáëàñò³.  êâàðòèðè íàäõîäèâ ëèøå ãàç ³ òèì ìè îá³ãð³âàëèñÿ. Íàø³é ìàëåíüê³é äî÷ö³ éøîâ 8-é ì³ñÿöü, áåç òåïëà áóëî äóæå ñóòóæíî. Íå ïîäàâàëàñÿ âîäà ³ â òóàëåò. Íà íàøå ùàñòÿ çà 100 ìåòð³â â³ä íàøîãî áóäèíêó áóëà êðèíèöÿ, ³ òóäè çðàíêó âèøèêóâàëèñÿ ó ÷åðç³ ñîòí³ ëþäåé ç â³äðàìè, áàíêàìè. Ó òîé ÷àñ ó ìàãàçèíàõ ùå íå ïðîäàâàëèñÿ áóòë³ ç âîäîþ, òîæ ºäèíèì äæåðåëîì âîäè äëÿ íàøèõ äîì³âîê áóëè ö³ êîëîäÿç³ (¿õ íèí³, íà æàëü, âæå íåìà) ³ âîíè ðÿòóâàëè íàñ ó òó ñêðóòíó ãîäèíó. Íà â³äíîâëåííÿ ë³í³¿ åëåêòðîïåðåäà÷ (³ çâ ÿçêó) ï³øëî ï ÿòü ä³á. Çàâîäè ³ ôàáðèêè ïî âñ³é îáëàñò³ íå ïðàöþâàëè. ijòè íå õîäèëè äî øêîëè, à ñòóäåíòè â ³íñòèòóòè. Äîáðå, ùî íà òîé ÷àñ ó ²âàíî-Ôðàíê³âñüêó íå áóëî áóä³âåëü âèùå äåâ ÿòè ïîâåðõ³â, òà é 9-ïîâåðõ³âîê áóëî ìàëî. Çà ö³ äí³ íîðìàëüíå æèòòÿ áóëî ïàðàë³çîâàíå íå ïðàöþâàëè õë³áîïåêàðí³, ¿äàëüí³, ìàãàçèíè. Òðàíñïîðò õîäèâ ç âåëèêèìè ïåðåáîÿìè. Íå áóëî òåïëà â ë³êàðíÿõ, ó ïîëîãîâèõ áóäèíêàõ. Òîä³ ìåí³ áà÷èëîñÿ, ùî íàøå æèòòÿ ðÿòóâàâ ãàç. Àëå ÿêáè ³ éîãî òîä³ â³äêëþ÷èëè, òî íå çíàþ, ÷èì öå
ÏÐÎØÓ ÑËÎÂÀ!
ìîãëî ñê³í÷èòèñÿ äëÿ ñòàðøèõ ëþäåé, äëÿ õâîðèõ, äëÿ ìàëåíüêèõ ä³òåé. ×è òðåáà áóëî á íà âèïàäîê â³éíè êèäàòè íà çåìëþ ñòðàøí³ áîìáè ç íåáà? Íàïåâíî, í³. Áî äëÿ âåëèêèõ ì³ñò ç éîãî áàãàòîïîâåðõ³âêàìè äîñòàòíüî íà ñ³ì-äåñÿòü äí³â â³äêëþ÷èòè ë³í³¿ åëåêòðîïåðåäà÷, ïðèïèíèòè ïîñòà÷àííÿ ãàçó (à öå çðîáèòè ëåãêî), ³ íàñòàâ áè êîëàïñ, ÿêèé âèïðàâèòè ñòàëî á íåìîæëèâî. Öå âæå ìîãëà á áóòè â³éíà ç âåëè÷åçíèìè ëþäñüêèìè âòðàòàìè. ×è âðàõîâàí³ òàê³ ñèòóàö³¿ â äåðæàâí³é ïîë³òèö³? Ó 2006 ðîö³ çàìîðîçèëè âçèìêó Àë÷åâñüê. ² äîáðå, ùî âäàëîñÿ çà äåíü-äâà ç³áðàòè ñîòí³ ðåìîíòíèõ áðèãàä ç óñ³º¿ Óêðà¿íè, ùîá â³äíîâèòè ïî-
â³äñîòê³â âèòðàò â³ä îá³ãð³âó. ²íäèâ³äóàëüíå îïàëåííÿ áóäèíê³â òåæ ñêîðî÷óº âèòðàòè ãàçó íà ñò³ëüêè æ. ×è òðåáà ãîâîðèòè ïðî âèêîðèñòàííÿ åíåð㳿 â³òðó, ñîíöÿ òà òåïëà Çåìë³? Öå âñå â³äîì³ ðå÷³ ³ äîáðå âèïðîáóâàí³ â ïðàêòèö³ áàãàòüîõ êðà¿í ñâ³òó. Àëå âîíè âèìàãàþòü íà ïåðøèõ ïîðàõ çíà÷íèõ êîøò³â. Ïîòð³áåí ÷àñ äëÿ ðåàë³çàö³¿ öèõ çàì³ùóþ÷èõ äæåðåë åíåð㳿. À öå îçíà÷àº, ùî äëÿ Óêðà¿íè ðåàë³çàö³ÿ íîâèõ òåõíîëîã³é ïîâèííà ïî÷èíàòèñÿ íåâ³äêëàäíî. Íå êàæó âæå ïðî çàñòàð³ë³ òåõíîëî㳿 â íàøèõ òåïëîöåíòðàëÿõ, ùî âèòðà÷àþòü ó÷åòâåðî á³ëüøå ãàçó ÷è âóã³ëëÿ, í³æ â ºâðîïåéñüêèõ êðà¿íàõ. Öå âæå ìàðíîòðàòñòâî, ÿêå äàâíî ïîò-
Ðîìàí ßðåì³é÷óê äà÷ó òåïëà òà âîäîïîñòà÷àííÿ. À ùî áóëî á òîä³, ÿêáè öåé ïîãîäíèé ôàêòîð ñïðàöþâàâ íà âåëèê³é ÷àñòèí³ íàøî¿ äåðæàâè? Õòî ì³ã áè ïðèéòè íà äîïîìîãó ëþäÿì? ×èì öå âñå ìîãëî á ñê³í÷èòèñÿ? Âåëèê³ ì³ñòà, ìåãàïîë³ñè º íàäçâè÷àéíî âðàçëèâèìè äëÿ ëþäåé, íåçàëåæíî â³ä ïðè÷èí âèíèêíåííÿ öüîãî êîëàïñó, â³ä ïîìèëîê ó ìèíóëîìó, â³ä ð³çíèõ ïîãîäíèõ óìîâ ÷è â³ä äîáðå ñïëàíîâàíèõ âîºííèõ ä³é. Íà Óêðà¿íó â íèí³øí³ ñ³÷íåâ³ äí³ íàâàëèâñÿ ëþòèé õîëîä. Çàìåðçàþòü íà âóëèö³ áåçïðèòóëüí³, ïðèïèíÿþòüñÿ çàíÿòòÿ â øêîëàõ. Çàëåæí³ñòü ëþäåé â³ä ñó÷àñíî¿ öèâ³ë³çàö³¿ äóæå âåëèêà. Ëþäñòâó òðåáà çíàõîäèòè âèõ³ä ç òàêèõ ñèòóàö³é. ² òóò íå òðåáà øóêàòè ùîñü íàäçâè÷àéíå. Óòåïëåííÿ áóä³âåëü çäàòíå åêîíîìèòè 30
ð³áíî áóëî á ë³êâ³äóâàòè. Äåðæàâí³ ìóæ³ çàãîâîðèëè íà ïîâíèé ãîëîñ ïðî íåîáõ³äí³ñòü çá³ëüøåííÿ âèäîáóâàííÿ ãàçó â Óêðà¿í³, â òîìó ÷èñë³ ïðî ïðèñêîðåíå îñâîºííÿ ðåñóðñ³â íàôòè ³ ãàçó íà ×îðíîìó òà Àçîâñüêîìó ìîðÿõ. Âåäóòüñÿ ïåðåìîâèíè ïðî îñâîºííÿ ãàçîâèõ ïîêëàä³â Äîíáàñó, ñëàíöåâîãî ãàçó ç Îëåñüêîãî òà Þç³âñüêîãî ðîäîâèù. Íå äîõîäÿòü ðóêè â óêðà¿íñüêîìó óðÿä³ äî îñâîºííÿ ðåñóðñ³â òåïëà çåìë³ íà Êåð÷åíñüêîìó ï³âîñòðîâ³ Êðèìó òà â Çàêàðïàòò³. Íå çíàþ, ÷îìó â Óêðà¿í³ íå ãîâîðÿòü ïðî âèêîðèñòàííÿ òåïëîâèõ íàñîñ³â, õî÷à â³äîìî, ùî ßïîí³ÿ îñòàíí³ìè ðîêàìè âèãîòîâëÿº òà ïóñêຠâ åêñïëóàòàö³þ áëèçüêî 6,5 ì³ëüéîíà ¿õ, à ÑØÀ á³ëüøå òðüîõ ì³ëüéîí³â. Íàâ³òü Á³ëîðóñü âèãîòîâëÿº òà ïîñòà÷ຠâ ͳìå÷÷èíó 350 òèñÿ÷ òàêèõ íàñîñ³â.
Ñêëàäàºòüñÿ âðàæåííÿ, ùî íàø óðÿä í³ÿê íå ñïðîìîæåòüñÿ äî çàëó÷åííÿ íàóêîâö³â äëÿ ñòâîðåííÿ åíåðãîçàì³ùóþ÷èõ ùîäî ãàçó äæåðåë, äî ïîºäíàííÿ öèõ ïðîåêò³â ³ç ô³íàíñîâèìè ìîæëèâîñòÿìè íàøî¿ äåðæàâè. Òðåáà, ùîá ðåàë³çàö³ÿ öèõ ïðîåêò³â áóëà âèã³äíà äëÿ ìàëîãî òà âåëèêîãî á³çíåñó, ïîâèííà áóòè âèã³äíîþ ³ äëÿ ïðîñòîãî ãðîìàäÿíèíà Óêðà¿íè. Ïðèêëàä³â ðåàë³çàö³¿ öèõ ïðîåêò³â ó ñâ³ò³ áàãàòî öå ³ äîñâ³ä Àðãåíòèíè, Ïîëüù³, êðà¿í ªâðîïåéñüêîãî Ñîþçó, ßïîí³¿. Íàø³ ïîñîëüñòâà, êîíñóëüñòâà ïîâèíí³ íàäàòè óðÿäó íåîáõ³äíó ³íôîðìàö³þ ç öèõ ïèòàíü. Ïîñèëàþòüñÿ íà äåøåâèé âëàñíèé ãàç, ãîâîðÿòü, ùî öå íå äàñòü çá³ëüøóâàòè âàðò³ñòü êîìóíàëüíèõ ïîñëóã. Àëå íå ãîâîðÿòü, ùî äëÿ âèäîáóâàííÿ âëàñíîãî ãàçó òðåáà âêëàäàòè âåëèê³ êîøòè â áóð³ííÿ ñâåðäëîâèí, îñâîºííÿ ðîäîâèù íà ñóø³ òà íà ìîð³. À ïðè äåøåâîìó ãàç³ ðîçâèâàòè âëàñíó ãàçîâèäîáóâíó ³íäóñòð³þ íå âäàñòüñÿ. Ùî ñòîñóºòüñÿ çá³ëüøåííÿ âèäîáóâàííÿ ãàçó (³ íàôòè) ç ìàòåðèêîâèõ ðîäîâèù Óêðà¿íè, òî âîíè çàëåæàòü âèêëþ÷íî â³ä åíåðãåòè÷íî¿ ïîë³òèêè óðÿäó. Òðåáà íå «ëàòàòè ä³ðêè», à øèòè íîâèé åíåðãåòè÷íèé «îäÿã». Ñüîãîäí³ äëÿ Óêðà¿íè íàäàêòóàëüíèì º çìåíøåííÿ åíåðãîâèòðàò ó âñ³õ ñôåðàõ íàðîäíîãî ãîñïîäàðñòâà. Öå íàéâàæëèâ³øå çàâäàííÿ, îñê³ëüêè Óêðà¿íà º îäí³ºþ ç íàéá³ëüø åíåðãîâèòðàòíèõ êðà¿í ñâ³òó ³, íà äóìêó áàãàòüîõ ó÷åíèõ, öå ìîæå âèêèíóòè íàñ íà óçá³÷÷ÿ ñâ³òîâî¿ öèâ³ë³çàö³¿. Íàéïðèêð³øèì º òå, ùî ñüîãîäí³ â³ä âèð³øåííÿ åíåðãåòè÷íèõ ïðîáëåì â³äëó÷åí³ â÷åí³ íàøèõ óí³âåðñèòåò³â, à êîëèøí³ íàóêîâî-äîñë³äí³ ãàëóçåâ³ ³íñòèòóòè «ïðèêàçàëè äîëãî æèòü», ¿õ ïîïðîñòó âæå íåìàº. Ðîçðèâ ì³æ áàæàííÿìè, íåîáõ³äí³ñòþ òà ðåàëüí³ñòþ äóæå âåëèêèé. ×è çó쳺 íèí³øíÿ âëàäà ñèíòåçóâàòè ö³ òðè ñêëàäîâ³ åíåðãåòè÷íî¿ ïðîáëåìè íå çíàºìî. À áåç ¿¿ âèð³øåííÿ, áåç ðîçóì³ííÿ, ùî åíåðãåòè÷íà ïðîáëåìà äëÿ Óêðà¿íè º íàö³îíàëüíîþ, ùî â³ä ¿¿ ðåàë³çàö³¿ çàëåæèòü íàøà íåçàëåæí³ñòü, íàøå ìàéáóòòÿ â Óêðà¿í³, íå áóäå ìàéáóòíüîãî. Òîìó âîíà º íàéãîëîâí³øîþ íàö³îíàëüíîþ ïðîáëåìîþ íà íàéáëèæ÷³ 7-10 ðîê³â. Ðîìàí ßÐÅ̲É×ÓÊ, äîêòîð òåõí³÷íèõ íàóê, ïðîôåñîð ì. ѳìôåðîïîëü
ÀËÜÒÅÐÍÀÒȲ ÍÅÌÀª ÀËÜÒÅÐÍÀÒÈÂÈ?
ßê â³äîìî, íàÿâí³ñòü àëüòåðíàòèâè (ôð. alternation, ëàòèíîþ alter îäèí ç äâîõ) â áóäü-ÿêîìó ñóñï³ëüñòâ³ îçíàêà äåìîêðàò³¿. Çâè÷àéíî æ, ð³âåíü äåìîêðàò³¿ âèçíà÷ຠ³ ð³âåíü öèâ³ë³çàö³éíîñò³. ßêùî õòîñü ââàæàº, ùî àëüòåðíàòèâà ïîòð³áíà ò³ëüêè â ïîë³òèö³, òîé ãëèáîêî ïîìèëÿºòüñÿ. Ïðàâî íà âèá³ð îäíàêîâî íàëåæèòü äî âñ³õ ñôåð ëþäñüêî¿ ä³ÿëüíîñò³, çîêðåìà é äî åíåðãåòèêè, à äî íå¿, ìîæëèâî, íàéá³ëüøå, òîìó ùî öèâ³ë³çîâàíà åíåðãåòèêà ïåðåäáà÷ຠð³âí³ñòü âèáîðó äîñòóïó äî äæåðåë åíåð㳿, âëàñíå, àëüòåðíàòèâó. Î÷åâèäíî, ùî ïðîáëåìè â ö³é ãàëóç³ ³ñíóþòü ó ãëîáàëüíîìó
Ìèõàéëî Ôàëàãàøâ³ë³
ìàñøòàá³ ³ íàñòèðëèâî á þòü íà ñïîëîõ íà ïëàíåò³ Çåìëÿ. Àäæå ê³ëüê³ñòü âèêîïíèõ (íåâ³äíîâëþâàíèõ) äæåðåë åíåð㳿 íàôòè, ãàçó, âóã³ëëÿ òîùî øàëåíèìè òåìïàìè âèäîáóâàþòüñÿ ³ âæå íå çà ãîðàìè (çà ð³çíèìè îö³íêàìè äåê³ëüêà äåñÿòê³â ðîê³â) î÷åâèäíå ¿õ âè÷åðïàííÿ. Òîæ çà ëîã³êîþ ëþäñòâî ïîâèííî áóëî á çàãîñòðèòè ³ çîñåðåäèòè ñâîþ óâàãó íà âèêîðèñòàíí³ â óñå á³ëüøîìó ìàñøòàá³ àëüòåðíàòèâíèõ äæåðåë åíåð㳿 ñîíöÿ, â³òðó, âîäè, á³îåíåð㳿, øàõòíîãî ìåòàíó, á³îãàçó, åíåð㳿 ïðèïëèâ³â ³ â³äïëèâ³â õâèëü ìîð³â ³ îêåàí³â òîùî. Äåÿê³ êðà¿íè, òàê³, ÿê ÑØÀ, ͳìå÷÷èíà, Ãîëëàíä³ÿ, Äàí³ÿ, Ô³íëÿíä³ÿ, Øâåö³ÿ, òàê ³ ðîáëÿòü, õòî ìåíøîþ, õòî á³ëüøîþ ì³ðîþ, çàëåæíî â³ä ñòóïåíÿ ðîçóì³ííÿ ïðîáëåìè ³, â³äïîâ³äíî, êîøò³â. Á³ëüøå òîãî, ðîçðîáêà òà âèêîðèñòàííÿ àëüòåðíàòèâíèõ âèä³â åíåð㳿 â öèõ êðà¿íàõ ïîñòàâëåí³ íà ñèñòåìíî-äåðæàâíó ³ ïðîãðàìíó îñíîâó. Óêðà¿íà, ÿê óæå ñêëàëîñÿ çà òðàäèö³ºþ, íà æàëü, ïàñå çàäí³õ ³ â ö³é ñôåð³ ëþäñüêî¿ ä³ÿëüíîñò³. ͳ-í³, ñëîâåñíèõ äåêëàðàö³é ïåðåõîäó íà àëüòåðíàòèâí³ âèäè åíåðãåòèêè âèñòà÷ຠé ó íàñ, àëå, íà æàëü,
âñå íà ð³âí³ ò³ëüêè äåêëàðàö³é. ßêùî âæå ñüîãîäí³ â ͳìå÷÷èí³ òà Äàí³¿ â³äñîòîê âèêîðèñòàííÿ àëüòåðíàòèâíèõ (â³äíîâëþâàíèõ) âèä³â åíåð㳿 (â îñíîâíîìó â³òðó) â çàãàëüíîìó åíåðãåòè÷íîìó áàëàíñ³ ñòàíîâèòü áëèçüêî 22 %, òî â Óêðà¿í³ öåé â³äñîòîê ñòàíîâèòü ÿê³ñü æàëþã³äí³ 0,7-1 %. Òîáòî öå âñå, ÷èì ìîæå â³äïîâ³ñòè ñüîãîäí³ íàøà åíåðãåòèêà íà âèêëèêè ÷àñó. ßêáè ñèòóàö³ÿ ç àëüòåðíàòèâíèìè âèäàìè åíåð㳿 â Óêðà¿í³ áóëà õî÷à á òàêîþ, ÿê ó öèõ êðà¿íàõ, ïåðåêîíàíèé, ùî ó íàñ íå áóëî á ùîð³÷íèõ ïåðåãîâîð³â ç ãàçîâèõ ïèòàíü ç Ðîñ³ºþ, ÿê³ ç êîæíèì ðîêîì íàáóâàþòü âñå ñòðàõ³òëèâ³øîãî õàðàêòåðó ³ íàãàäóþòü, ñêîð³øå, ïñèõ³÷í³ ³ ïñèõîëîã³÷í³ â³éíè, í³æ ïåðåìîâèíè äâîõ öèâ³ë³çîâàíèõ êðà¿í. ×îìó òàê? Òà òîìó ùî â Á³ëîêàì ÿíó ¿çäÿòü íàø³ åì³ñàðè ç åíåðãåòè÷íèõ ïèòàíü çàâæäè ÿê ÏÐÎÕÀײ ÏÎÄÀ×ÎÊ Ó ÂÈÃËßIJ ×ÅÐÃÎÂÈÕ ÇÍÈÆÎÊ ÍÀ ÃÀÇ, ÍÅ ÌÀÞ×È ÇÀ ÑÏÈÍÎÞ,  ÒÈËÓ (ÓÊÐÀ¯Í²) ̲ÖÍί ÎÑÍÎÂÈ Ó ÂÈÃËßIJ ÂÈÊÎÐÈÑÒÀÍÍß ÀËÜÒÅÐÍÀÒÈÂÍÈÕ ÂÈIJ ÅÍÅÐò¯ ÒÀ ÄÈÂÅÐ-
ÑÈÔ²ÊÀÖ²¯ ÄÆÅÐÅË ¯Õ ÏÎÑÒÀ×ÀÍÍß (íàðàç³ â³äñîòîê ïîñòà÷àííÿ åíåðãîíîñ³¿â â Óêðà¿íó ç îäíîãî äæåðåëà íàôòè ³ ãàçó (çâè÷àéíî æ, ç Ðîñ³¿) äîõîäèòü äî 70 % ïðè ìàêñèìàëüíîìó áåçïå÷íîìó â³äñîòêó â³ä îäíîãî äæåðåëà 30 %). À ðàç òàê, òî êîæíîãî ðàçó ïåðåãîâîðè ç Ðîñ³ºþ ç öüîãî ïèòàííÿ ìàòèìóòü âèãëÿä ÍŠIJÀËÎÃÓ ÄÂÎÕ Ð²ÂÍÎÏÐÀÂÍÈÕ ÑÒÎвÍ, à ä³àëîã ïðèíèæåíîãî ïðîõà÷à ³ òàêîãî ñîá³ ãîñïîäàðÿ ñèòóàö³¿ «áàð³íà» «õî÷ó äàì, õî÷ó íå äàì, à ÿêùî äàì, òî íå âàì». Ïåâíèì ÷èíîì ö³ ïåðåãîâîðè ç ãàçîâîãî ïèòàííÿ ÿê äëÿ Ðîñ³¿, òàê ³ äëÿ Óêðà¿íè áåçàëüòåðíàòèâí³. ×îìó æ äëÿ Ðîñ³¿ âîíè òàê³? ßê â³äîìî, Ðîñ³ÿ ïîñò³éíî âåäå áîðîòüáó çà â³äíîâëåííÿ íîâ³òíüî¿ «ë³áåðàëüíî¿» ³ìïå𳿠â ìàñøòàáàõ êîëèøíüîãî ÑÐÑÐ ³ º àêñ³îìîþ, ùî áåç çàëó÷åííÿ Óêðà¿íè äî êîëà ö³º¿ ³ìïå𳿠÷è òî ÷åðåç «Ðóññêèé ìèð», ÷è òî ªÂÐàçÅÑ, ÷è Ìèòíèé Ñîþç, ïîòóãè ñòâîðåííÿ íîâ³òíüî¿ ³ìïå𳿠ïðèðå÷åí³ íà ïðîâàë. Ðîçóì³ííÿ âàæëèâîñò³ çàëó÷åííÿ Óêðà¿íè äî öèõ óòâîðåíü ñòâîðþº äëÿ Ðîñ³¿ áåçàëüòåðíàòèâí³ñòü ó ãàçîâèõ ïåðåãîâîðàõ ç Óêðà¿íîþ,
ïðàêòè÷íî óíåìîæëèâëþº ð³âíîïðàâíèé êîíñåíñóñ. Ò³ ïîñòóïêè, ÿê³ ìîæå äåìîíñòðóâàòè Ðîñ³ÿ â íèõ (ïåðåãîâîðàõ), àæ í³ÿê íå â³äïîâ³äí³ äî âèìîã íà çàì³íó çðå÷åííÿ êóðñó íà ªÑ, ïðèºäíàííÿ äî ÌÑ òà âõîäæåííÿ â ïðîñò³ð «ðóññêîãî ìèðà». Ñïðàâà â ò³ì, ùî â Êðåìë³ ïðåêðàñíî ðîçóì³þòü: ó ñëàáêîñò³ Óêðà¿íè ñèëà Ðîñ³¿, ¿é åêîíîì³÷íî ñèëüíà Óêðà¿íà íå ïîòð³áíà (!), áî öå âåäå, âðåøò³-ðåøò, äî íåçàëåæíîñò³ ³ ñàìîñò³éíîñò³. Ìåí³ ìîæóòü çàêèíóòè, ùî, ìîâëÿâ, Óêðà¿íà æ íåçàëåæíà, ìຠâñ³ àòðèáóòè íåçàëåæíî¿ äåðæàâè, àëå áåç åíåðãåòè÷íî¿ íåçàëåæíîñò³ âñ³ ³íø³ íåçàëåæíîñò³ ïóñò³ ñëîâà. Àäæå æ íå âèïàäêîâî ï. Ïóò³í ÿêîñü â îô³ö³éí³é ðîçìîâ³ îáìîâèâñÿ (òðåáà çàçíà÷èòè, ùî öÿ îñîáà í³êîëè «âèïàäêîâî» íå îáìîâëþºòüñÿ), ùî «Óêðà¿íà íàâ³òü íå äåðæàâà». À çâ³äñè é âèñíîâîê íåãëàñíà êîìàíäà äëÿ ÷èíîâíèê³â ïðî ÿê³ ð³âíîïðàâí³ ïåðåãîâîðè ç ð³çíèõ ïèòàíü ìîæå éòè ìîâà, ÿêùî çà ñòîëîì ïåðåãîâîð³â «íàâ³òü íå äåðæàâà». Îñü öþ òåçó íåãëàñíî ñïîâíà é âèêîðèñòîâóº Ðîñ³ÿ ùîäî Óêðà¿íè. (Çàê³í÷åííÿ íà 11-é ñòîð.)
4
Ìîâà ïðî ìîâó
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
ÌÎÂÍÀ ÑÈÒÓÀÖ²ß Â ËÀÒ²¯ Î×ÈÌÀ ÓÊÐÀ¯Íֲ ϳñëÿ ³íòåðâ þ ç Þð³ºì Ñàäëîâñüêèì, êåð³âíèêîì Öåíòðó áàëòèñòèêè ó Ëüâîâ³ («ÊÑ» â³ä 23 ãðóäíÿ 2011 ðîêó), ÷èòà÷³ íàâ³òü òåëåôîíóâàëè ìåí³: íåâæå ³ ñïðàâä³ ó Ëàò⳿ º ïðîáëåìè ñàìå ç ëàòèñüêîþ ìîâîþ? Çà çá³ãîì îáñòàâèí ñòàëîñÿ òàê, ùî ï³ñëÿ ðîçìîâè ç ïàíîì Ñàäëîâñüêèì ó ìåíå â³äáóëàñÿ íå ìåíø ö³êàâà çóñòð³÷ ç³ ñòóäåíòàìè, ÿê³ ïîáóâàëè â Ëàò⳿ ó ëèñòîïàä³ ìèíóëîãî ðîêó. Äëÿ îá ºêòèâíîñò³ âàðòî ïîäàòè ¿õíþ òî÷êó çîðó. Âîíà, çàãàëîì, îïòèì³ñòè÷í³øà, í³æ òî÷êà çîðó ïàíà Þð³ÿ, àäæå òóðèñòè òðàäèö³éíî ñïðèéìàþòü êðà¿íó ó ðîæåâèõ òîíàõ íà â³äì³íó â³ä ëþäåé, ÿê³ ïðîæèëè òàì áàãàòî ðîê³â.
Îëÿ Çàâàëüîíà, ñòóäåíòêà 5 êóðñó ôàêóëüòåòó ì³æíàðîäíèõ â³äíîñèí Ëüâ³âñüêîãî íàö³îíàëüíîãî óí³âåðñèòåòó: Ëàòâ³ÿ íàäçâè÷àéíî ãàðíà êðà¿íà, íàì âîíà äóæå ñïîäîáàëàñÿ! Íàñåëåííÿ íå áàãàòî òðîõè á³ëüøå äâîõ ì³ëüéîí³â, àëå ëþäè íàñò³ëüêè êóëüòóðí³ ³ ïðèâ³òí³, ùî àâòîðèòåò ö³º¿ íåâåëèêî¿ äåðæàâè ìèìîâîë³ çðîñòàº. Ïðèíàéìí³, ç òî÷êè çîðó òóðèñò³â. Êîëè ìè áóëè â ö³é ðåñïóáë³ö³, ïîñò³éíî íàêðàïàâ äîù, ñòîÿëè ãóñò³ òóìàíè, àëå Ðèãà ïîïðè âñå âèãëÿäàëà êàçêîâî ÷àð³âíîþ. Ïîò³ì íàñ çàïðîñèëè â ì³ñòî Ñì³ëòåíå öå ïðèáëèçíî íà 100 ê³ëîìåòð³â ñõ³äí³øå Ðèãè. Îòæå, ïîáà÷èëè ³ «ãëèáèíêó». Ñêð³çü ìè ïðî¿æäæàëè äîñèòü àêóðàòí³ ì³ñ-
Îëüãà Çàâàëüîíà òå÷êà, âñþäè ïðèáðàíî, ÷èñòî, à äîðîãè íà ïîðÿäîê êðàù³, í³æ â Óêðà¿í³ ² ùå çâåðíóëè óâàãó: â Ëàò⳿ äóæå áàãàòî ë³ñ³â! ² íàäçâè÷àéíî ãàðíà àðõ³òåêòóðà âñå öå ãàðìîí³éíî ïîºäíóºòüñÿ. Êèäàºòüñÿ ó â³÷³, ùî â íèõ áàãàòî ïàòð³îòè÷íî íàëàøòîâàíèõ ëþäåé, ÿê³ íàö³ëåí³ íà ðîçáóäîâó Ëàò⳿. Ìîæå, é ñïðàâä³, º á³äí³ ³ íå çàäîâîëåí³ æèòòÿì, àëå òàê³ ìàþòü ìîæëèâ³ñòü ïðàöþâàòè â ªâðîï³, ñóìíèõ ³ íåùàñíèõ ëþäåé íà âóëèöÿõ ìè ïðàêòè÷íî íå çóñòð³÷àëè. Ìàð ÿíà Âåíöåê, âèêëàäà÷êà Ëüâ³âñüêî¿ ë³íãâ³ñòè÷íî¿ ã³ìíà糿: Ìåí³ ïîùàñòèëî ïîáóâàòè â Ðèç³ òðîõè ðàí³øå, ó âåðåñí³ ç íàãîäè ñâÿòêóâàííÿ 100-ð³÷÷ÿ óêðà¿íñüêî¿ ä³àñïîðè â Ëàò⳿. Òóäè, ÿê ïî÷åñí³ ãîñò³, áóëè çàïðîøåí³ äâà êîëåêòèâè ç³ Ëüâîâà: êàïåëà áàíäóðèñò³â «Ãàëè÷àíêà» ³ çðàçêîâèé òåàòð «Êàïðèç». ijòè ïîêàçàëè ñâîº óì³ííÿ, ëàòèø³ ñïðèéìàëè ¿õ äóæå äîáðå, à íàø³ þí³ âèêîíàâö³ äóæå ò³øèëèñÿ òèì, íàñê³ëüêè ñòàðå ì³ñòî â Ðèç³ íàãàäóº öåíòðàëüíó ÷àñòèíó Ëüâîâà. À ñòîñîâíî ìîâè, òî õî÷ ³ êàæóòü, ùî ëàòèø³â ó ñòîëèö³ ëèøå 30 %, àëå ìåí³ çäàëîñÿ, ùî ëàòèñüêî¿ ìîâè íà âóëèöÿõ íå ìåíø, ÿê 50 %. Çâè÷àéíî, ïî-
çèö³¿ ðîñ³éñüêî¿ äîñèòü ñèëüí³, â Ðèç³ êîëèñü áóëà íàâ³òü âóëèöÿ «Ðîñ³éñüêà», íà í³é çäàâíà æèëè ðîñ³éñüê³ êóïö³, ïîä³áíî äî òîãî, ÿê ó Ëüâîâ³ æèëè â³ðìåíè ³ º âóëèöÿ «Â³ðìåíñüêà». Íèí³øíÿ ñòàòèñòèêà, ñïðàâä³, íå íàäòî îïòèì³ñòè÷íà, â³äì³íí³ñòü ïîð³âíÿíî ç ðàäÿíñüêèìè ÷àñàìè ïîëÿãຠâ òîìó, ùî óêðà¿íö³ âæå çíà÷íîþ ì³ðîþ â³äñåïàðóâàëèñÿ â³ä ðîñ³ÿí, ó íèõ óæå º ñâîÿ øêîëà, ñâîÿ ãðåêî-êàòîëèöüêà öåðêâà, ñâî¿ ãðîìàäñüê³ îðãàí³çàö³¿ ² ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî âíàñë³äîê öüîãî âîíè òðîõè òîëåðàíòí³ø³ â³ä ðîñ³ÿí. Îñòàíí³, çà ñâîºþ äàâíüîþ ³ìïåðñüêîþ çâè÷êîþ, íå îáòÿæóþòü ñåáå âèâ÷åííÿì ìîâ êîð³ííèõ íàðîä³â. ßêîñü ìè ¿õàëè â àâòîáóñ³, ³ ó íàñ â³äáóëàñÿ ðîçìîâà ç ì³ñöåâèìè ðîñ³ÿíàìè.
ãðîìàäÿíñòâî. ² âîíè çäàëè ¿¿! ×îìó æ ðîñ³ÿíè öüîãî íå ðîáëÿòü? Íå âèõîäèòü çíàòè ìîâó äîñêîíàëî, òî âèâ÷³òü õî÷à á íà 50 â³äñîòê³â, âñå îäíî öå êðàùå, í³æ êîíôðîíòàö³ÿ Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî ³ ëàòèø³ òîëåðàíòíî ñòàâèëèñÿ á äî ðîñ³éñüêî¿, ÿêáè âîíà íå ïðåòåíäóâàëà íà ÿêåñü ë³äåðñòâî ³ íå íàìàãàëàñÿ á ï³äì³íèòè ñîáîþ äåðæàâíó ìîâó. À ó ÷àñòèíè ðîñ³éñüêîìîâíîãî íàñåëåííÿ òàê³ íàì³ðè, çâ³ñíî, º.
Çë³âà íàïðàâî: Íàòàëêà Êîâàëü÷óê, Ãàëèíà Øâåöü, Ìàð ÿíà Âåíöåê Êîëè âîíè ä³çíàëèñÿ, ùî ìè ó ëüâ³âñüêîìó Öåíòð³ áàëòèñòèêè âèâ÷àºìî ëàòèñüêó ìîâó, òî äóæå çäèâóâàëèñÿ. Îáãîâîðþâàëè ì³æ ñîáîþ: «È çà÷åì ýòî èì? Ìû çäåñü æèâåì, è íàì ëàòûøñêèé íå íóæåí, à îíè òàì, âî Ëüâîâå, åãî ó÷àò » Ìè ðîçïîâ³äàëè ïðî òå, ÿê íàì ïîäîáàºòüñÿ ëàòèñüêà êóëüòóðà, ³ öèì í³áè ï³äòðèìóâàëè ïîçèö³¿ ëàòèø³â. Ïåðåêîíàëèñÿ: öå âïëèâຠíà ðîñ³ÿí! ¯ì í³áè ïåðåäàëîñÿ íàøå ï³äíåñåííÿ, âîíè ïîáà÷èëè, ùî ìîæíà, âèÿâëÿºòüñÿ, øàíóâàòè ñâîº, ð³äíå, àëå é äî ìîâè ëàòèø³â ñòàâèòèñÿ ç ïîâàãîþ. Íàòàëÿ Êîâàëü÷óê, ñòóäåíòêà 5 êóðñó ôàêóëüòåòó ì³æíàðîäíèõ â³äíîñèí ËÍÓ: Êåð³âíèê íàøîãî Öåíòðó áàëòèñòèêè ïîïåðåäæàâ, ùî â Ëàò⳿ áàãàòî ðîñ³éñüêîìîâíîãî íàñåëåííÿ, ³ âñ³ äî íàñ ãîâîðèòèìóòü ðîñ³éñüêîþ. Íàñïðàâä³ æ ðîñ³éñüêó íà âóëèöÿõ ìè ÷óëè íå äóæå ÷àñòî. Ïðèíàéìí³, ð³äøå, í³æ ëàòèñüêó Áàãàòî ëþäåé âîëîä³þòü äâîìà ìîâàìè. Ëàòèø³ ñïîê³éíî ïåðåõîäÿòü íà ðîñ³éñüêó, êîëè ó íèõ ùîñü çàïèòóþòü ö³ºþ ìîâîþ. Ìåí³ çäàëîñÿ, ùî ñòîñóíêè ì³æ äâîìà ìîâíèìè ãðóïàìè äîñèòü öèâ³ë³çîâàí³. Îäíà ðîñ³éñüêîìîâíà ä³â÷èíà ðîçïîâ³äàëà, ùî ó íèõ ìàëà áóòè êîíòðîëüíà ç á³îëî㳿. Â÷èòüñÿ âîíà â ðîñ³éñüê³é øêîë³, àëå òîãî ðàçó â÷èòåëüêà ñêàçàëà, ùî êîíòðîëüíà áóäå ëàòèñüêîþ. Íó, ³ í³÷îãî ñòðàøíîãî: íàïèñàëà ìîÿ çíàéîìà ÿê öå é âèìàãàëîñÿ ëàòèñüêîþ. Òîáòî, öå íå áóëî äëÿ íå¿ âåëèêîþ ïðîáëåìîþ. Äî ðå÷³, ÿ íå ïîì³òèëà, ùîá ìîëîä³ ëàòèø³ âæèâàëè ñëîâà: «ò³ïà», «êàðî÷º», «ïð³êîëüíî», «ä³ñêàòºêà», ÿê³ íåð³äêî ìîæíà ïî÷óòè â³ä óêðà¿íö³â Ëüâîâà. Ùîïðàâäà, çàóâàæèëà: âîíè äîñèòü ÷àñòî êàæóòü: «î êåé». Îòæå, ìîëîä³ ëàòèø³, ñêîð³øå, ñõèëüí³ äî àíãë³çàö³¿, àí³æ äî ðóñèô³êàö³¿... Íàø ð³âåíü ñï³ëêóâàííÿ ëàòèñüêîþ áóâ, ìîæå, é íåäîñòàòíüî
âèñîêèì, òîìó ìè ïåðåõîäèëè ÷àñ â³ä ÷àñó íà àíãë³éñüêó. ² ÿ ïîì³òèëà, ùî ëàòèø³ íåþ ñï³ëêóþòüñÿ ïðàêòè÷íî â³ëüíî. Àëå ðîçóì³þòü ³ ðîñ³éñüêó. Çâè÷àéíî, ëàòèø³ íåâåëèêà íàö³ÿ, ³ âîíè ñâîãî ÷àñó ñòðàæäàëè â³ä ðóñèô³êàö³¿. Àëå â Óêðà¿í³ º ðåã³îíè, äå ö³ ïðîöåñè çàéøëè íàáàãàòî äàë³. ßêîñü ÿ áóëà â Êðèìó ³ çàõîò³ëà êóïèòè â ìàãàçèí³ ñîë³ é öóêðó. Òàê ³ ñêàçàëà: «Äàéòå, áóäü ëàñêà, öóêðó òà ñîë³ » Áóëà çäèâîâàíà, êîëè ïðîäàâùèöÿ ñêàçàëà: «ß íå ïîíèìàþ âàñ » Çàóâàæòå: «ñ³ëü» ³ «ñîëü» çâó÷èòü òàê ïîä³áíî Ìåí³ çäàºòüñÿ, âîíà ïðèíöèïîâî íå õîò³ëà ìåíå çðîçóì³òè Îäíàê íå áóäó êèäàòè ò³íü íà âñ³õ êðèì÷àí; îäíà ãîñïîäèíÿ, â ÿêî¿ ÿ æèëà â ªâïàòîð³¿, ïðîñèëà ìåíå íå ïåðåõîäèòè íà ðîñ³éñüêó ³ ðîçìîâëÿòè ç íåþ ëèøå óêðà¿íñüêîþ. Ãàëèíà Øâåöü, âèïóñêíèöÿ ãåîëîã³÷íîãî ôàêóëüòåòó ËÍÓ: Þð³é Ñàäëîâñüêèé ñòâåðäæóº, ùî Êè¿â ìຠøàíñ çàãîâîðèòè óêðà¿íñüêîþ øâèäøå, í³æ Ðèãà çàãîâîðèòü ëàòèñüêîþ Íå çíàþ ÿê ùîäî Êèºâà, àëå êîëè ìè áóëè â Äîíåöüêó, òî îäíîãî ðàçó ïî÷óëè ïðî ñåáå â³ä ì³ñöåâèõ: «Ñìîòðèòå, ïîëÿêè ïðèåõàëè » ² ùå çàïàì ÿòàâñÿ âèïàäîê. Ìè ¿õàëè â ïîòÿç³, ³ ìàëåíüêà ä³â÷èíêà, ÿêó çâàëè ˳äîþ, îõî÷å áàâèëàñÿ ç ìî¿ìè ä³òüìè. Êîëè íàä³éøîâ ÷àñ ïåðåêóñèòè, ÿ ñêàçàëà: «Ä³òè, ¿ñòè! Ñêàæ³òü ˳ä³, ùî âè éäåòå îá³äàòè!» ² öå ìàëå äèòèí÷à, òàêå ñì³øíå, â îêóëÿðèêàõ, êàæå: «À ìàìà âàøà íà êàêîì ÿçûêå ãîâîðèò íà àíãëèéñêîì?» Ìè ç ÷îëîâ³êîì áóëè øîêîâàí³, à öå æ ³äåòüñÿ íàâ³òü íå ïðî Êðèì, à ïðî Äîíáàñ ðåã³îí, äå ïàñïîðòí³ óêðà¿íö³ ÷èñåëüíî ïåðåâàæàþòü. ͳ, çàãàëîì ìîâíà ñèòóàö³ÿ â Ëàò⳿ êðàùà  ì³ñüêîìó òðàíñïîðò³ ìè âèïàäêîâî ç³òêíóëèñÿ ³ç çåìëÿêàìè: ¿õàëè äâ³ áàáóñ³-óêðà¿íêè ç âíó÷àòàìè ³ ðîçïîâ³ëè, ùî çäàâàëè ëàòèñüêó, êîëè îòðèìóâàëè
Ïåòðî ѳ÷êî, âèïóñêíèê Ïðèêàðïàòñüêîãî íàö³îíàëüíîãî óí³âåðñèòåòó (²âàíî-Ôðàíê³âñüê), ³ñòîðèê, âíóê â³äîìîãî ïîë³òâ ÿçíÿ Ïåòðà ѳ÷êà: Ëàòèñüêó ÿ â÷ó âæå äðóãèé ð³ê. Ùå ïëàíóþ âèâ÷èòè ëèòîâñüêó òà åñòîíñüêó. Âïåðøå ÿ ïîáóâàâ ó Ëàò⳿ 2004 ðîêó, ó ìåíå òàì ðîäè÷³. Òàê îñü, ìîæó ñêàçàòè, ùî äâîþð³äí³ áðàò ³ ñåñòðà, õî÷ ³ óêðà¿íö³, àëå ëàòèñüêîþ âîëîä³þòü äîáðå. Ïðèíàéìí³, êðàùå, í³æ ÿ. Õî÷à ï³ñëÿ íàâ÷àííÿ ó ëüâ³âñüêîìó Öåíòð³ áàëòèñòèêè ÿ ì³ã â³ëüíî ñï³ëêóâàòèñÿ íà âóëè-
Ïåòðî ѳ÷êî öÿõ Ðèãè ëàòèñüêîþ. ² ìóøó ñêàçàòè, ùî ïåðåâàæíî ïåðåõîæ³ â³äïîâ³äàëè ìåí³ ö³ºþ æ ìîâîþ. Àëå áðàò ³ ñåñòðà æèâóòü òàì ïîñò³éíî ³ òîìó ¿õí³é ð³âåíü çíàíü ëàòèñüêî¿ íàáàãàòî âèùèé. Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî âñå çàëåæèòü â³ä â³êîâî¿ ãðóïè æèòåë³â Ðèãè. ßêùî ðîñ³éñüêîìîâí³ ëþäè ñòàðøîãî ïîêîë³ííÿ íå âîëîä³þòü äåðæàâíîþ ³ òîìó ìàþòü ïåâí³ ïðîáëåìè, òî ¿õí³ íàùàäêè ïîñòóïîâî ³íòåãðóþòüñÿ â ëàòèñüêó ñï³ëüíîòó. Ïîáóâàëè ìè ³ â Óêðà¿íñüêîìó êóëüòóðíîìó öåíòð³, ÿêèì êåðóº Îëüãà Áåðåãîâà. Ó íàøèõ çåìëÿê³â, çäàºòüñÿ, íåìຠîñîáëèâèõ ïðîáëåì ç ìîâîþ. Õ³áà ùî ó ñòàðøèõ ² îñü ñàìå òóò, äëÿ á³ëüøî¿ îá ºêòèâíîñò³, ïîäàìî òî÷êó çîðó êîð³ííî¿ ìåøêàíêè Ðèãè. Íàä³ÿ Áîëîííà çàê³í÷èëà ºäèíó â Ëàò⳿ óêðà¿íñüêó ñåðåäíþ øêîëó. ¯¿ ìàìà ðîñ³ÿíêà, à òàòî óêðà¿íåöü, ãàëè÷àíèí. Çàðàç âîíà íàñîëîäæóºòüñÿ Ëüâîâîì, ãîñòþº òóò ó ñâî¿õ ðîäè÷³â. Îòæå, ñëîâî Íà䳿: ß íàðîäèëàñÿ â Ðèç³ ³ æèëà
òàì óâåñü öåé ÷àñ. Òîìó ç óïåâíåí³ñòþ ìîæó ñêàçàòè, ùî ìàéæå âñå ðîñ³éñüêîìîâíå íàñåëåííÿ (ïðèíàéìí³, íå ìåíøå 97 %) ëîÿëüíî ñòàâèòüñÿ äî äåðæàâíîãî ñòàòóñó ëàòèñüêî¿ ìîâè. Ïðè÷îìó, öå ñòîñóºòüñÿ ÿê ìîëîä³, òàê ³ ëþäåé ñòàðøîãî ïîêîë³ííÿ. Ãðîìàäÿí, ÿê³ íåãàòèâíî ñòàâëÿòüñÿ äî ëàòèñüêî¿, íå á³ëüøå òðüîõ â³äñîòê³â. Ùî ñòîñóºòüñÿ ëþäåé «ðàäÿíñüêîãî ãàðòó», òî é âîíè íå ïðîòè ëàòèñüêî¿. Ïðîñòî âîíè õî÷óòü äîäàòêîâî îòðèìóâàòè ³íôîðìàö³þ ùå é ðîñ³éñüêîþ. ßêùî ñêð³çü ëóíຠëèøå ëàòèñüêà, òî âàæêî îòðèìàòè åëåìåíòàðíó êîíñóëüòàö³þ â äåðæàâíèõ óñòàíîâàõ, àïòåêàõ, áàíêàõ òîùî. Ñèòóàö³ÿ äåùî óñêëàäíþºòüñÿ òèì, ùî íà çì³íó ñòàðøîìó ïîêîë³ííþ ïðèõîäèòü ìîëîäü, ÿêà íå âèâ÷ຠðîñ³éñüêî¿ çâ³äñè é ïðîáëåìè ˳òí³ ðîñ³éñüêîìîâí³ ëþäè â Ëàò⳿ ³íôîðìàö³éíî îáìåæåí³. ² öå ñóìíî * * * ßê áà÷èìî, ïîäàí³ òî÷êè çîðó òàêè äåùî â³äð³çíÿþòüñÿ. Çâè÷àéíî, îäíà ñïðàâà ïðè¿õàòè äî êðà¿íè íà äåê³ëüêà äí³â, ³íøà æèòè òàì ïîñò³éíî. Äî òîãî æ, óêðà¿íö³ Ëàò⳿ õî÷ ³ îòðèìàëè ìîæëèâ³ñòü ïîñòóïîâî ïîâåðòàòèñÿ äî ñâî¿õ êîðåí³â, âñå æ äîñ³ º ÷àñòèíêîþ ðîñ³éñüêîìîâíîãî íàñåëåííÿ. ßêùî ìîëîä³ íå ìàþòü ïðîáëåì ç äåðæàâíîþ ìîâîþ, òî, ïðèíàéìí³, ñï³â÷óâàþòü ñâî¿ì ä³äóñÿì ³ áàáóñÿì. Ç ³íøîãî áîêó, ìîæëèâ³ñòü «îòðèìóâàòè ³íôîðìàö³þ ïàðàëåëüíî ùå é ðîñ³éñüêîþ» îçíà÷àëî á íå ùî ³íøå, ÿê ôàêòè÷íå çàïðîâàäæåííÿ äðóãî¿ äåðæàâíî¿ ìîâè Íå ñóìí³âàºìîñÿ, ùî ãðîìàäÿíè Ëàò⳿ ñàì³ âïîðàþòüñÿ ç³ ñâî¿ìè ìîâíèìè ïðîáëåìàìè. Íàøå æ çàâäàííÿ îá ºêòèâíî ³íôîðìóâàòè «ñâ³òëè÷àí» ïðî ñòàí ñïðàâ ó ö³é êðà¿í³. Çàçíà÷èìî ëèøå, ùî îçíàéîìëåííþ ç Ëàò⳺þ äóæå ñïðèÿº ëüâ³âñüêèé Öåíòð áàëòèñòèêè. ² ùî îñîáëèâî ïðèºìíî: ñåðåä éîãî âèêëàäà÷³â ³ ñòóäåíò³â óæå º íàø³ ïåðåäïëàòíèêè! Ñåðã³é ËÀÙÅÍÊÎ
Íàä³ÿ Áîëîííà
5
Äæåðåëà
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
ÒÐÀÄÈÖ²¯ ÌÅÖÅÍÀÒÑÒÂÀ
Åêðåì ÃÀÔÀÐÎÂ
«Ó 90-õ ÂÈÊËÀÄÀÒÈ ÊÐÈÌÑÜÊÎÒÀÒÀÐÑÜÊÓ ÌÅͲ ÁÓËÎ ËÅÃØÅ » Òàê çàâæäè â æóðíàë³ñòñüê³é ðîáîò³: ïî÷èíàºø âèâ÷àòè ÿêóñü òåìó, à âîíà ç ÷àñîì îáðîñòຠáàãàòüìà ö³êàâèìè ïîäðîáèöÿìè. ß õîò³â äîñë³äèòè, â ÿêèõ óìîâàõ ôîðìóâàâñÿ ïèñüìåííèöüêèé òàëàíò íàøîãî þíîãî äîïèñóâà÷à Áåê³ðà Àáëàºâà ç Íèæíüîã³ðñüêà. Çíàþ÷è, ùî ñåìèêëàñíèê ÷óäîâî âîëî䳺 ðîñ³éñüêîþ, ÿ âèð³øèâ íåîäì³ííî çóñòð³òèñÿ ç âèêëàäà÷àìè óêðà¿íñüêî¿ ³ êðèìñüêîòàòàðñüêî¿ ìîâè. Ïðî ³êòîð³þ Àíòîíåíêî ÿ âæå ïèñàâ, à îò ðîçìîâà ç Åêðåìîì Ãàôàðîâèì, íà ì³é ïîãëÿä, âàðòà òîãî, ùîá âèä³ëèòè ¿¿ â îêðåìó ñòàòòþ. ß çàïèòàâ ïåäàãîãà ÿê â³í îö³íþº ð³âåíü ï³äãîòîâêè ñâî¿õ ó÷í³â, ÿê³ º îá ºêòèâí³ òðóäíîù³ ó âèâ÷åíí³ êðèìñüêîòàòàðñüêî¿. ² îñü òóò âèÿâèâ ö³êàâó îáñòàâèíó. Äóìàþ, ùî é äëÿ á³ëüøîñò³ óêðà¿íö³â âîíà áóäå ìàëåíüêèì â³äêðèòòÿì. Àäæå ìàëî õòî ç íàñ ìຠñóìí³â ó ïîçèòèâí³é äèíàì³ö³ ïðîöåñó. Ìîâëÿâ, ÿêùî âæå â äàëåêîìó Óçáåêèñòàí³ çáåðåãëè, íå âòðàòèëè, òî â ð³äíîìó Êðèìó â³äðîäæåííÿ ð³äíî¿ ìîâè öå ëèøå ïèòàííÿ ÷àñó Îäíàê Åêðåì Àáñåëÿìîâè÷ º îïòèì³ñòîì çíà÷íî ìåíøîþ ì³ðîþ. ³í âèñâ³òëèâ ñèòóàö³þ äîêëàäí³øå: Ó 1967 ðîö³ âèéøîâ â³äîìèé óêàç, ÿêèé çí³ìàâ ç íàøîãî íàðîäó îãóëüí³ çâèíóâà÷åííÿ. Êðèìñüêèõ òàòàð â³äíîâèëè â ïðàâàõ, íå áóëî
ëèøå ïðàâà ïîâåðòàòèñÿ íà ð³äíó çåìëþ. Ùîá íàñ «âêîð³íèòè» â Óçáåêèñòàí³, äîçâîëèëè âèâ÷àòè ð³äíó ìîâó. Òîä³ ïî÷àâ âèõîäèòè ÷àñîïèñ «Éûëäûç», ðîçïî÷àëîñÿ âèäàííÿ êðèìñüêîòàòàðñüêèõ êíèæîê, à â äåÿêèõ øêîëàõ äîçâîëèëè ôàêóëüòàòèâíå âèêëàäàííÿ êðèìñüêîòàòàðñüêî¿ ìîâè. Íà áàç³ Òàøêåíòñüêîãî ïåä³íñòèòóòó ³ì. ͳçàì³ â³äêðèâñÿ ôàêóëüòåò òàòàðñüêî¿ ìîâè. Çàóâàæòå, íå êðèìñüêîòàòàðñüêî¿, à «òàòàðñüêî¿». Àëå ìàëàñÿ íà óâàç³ ñàìå êðèìñüêîòàòàðñüêà? Òàê, ³øëîñÿ âñå-òàêè ïðî íàøó ð³äíó ìîâó... Òðåáà ñêàçàòè, ùî òàòàðñüêà ìîâà, àáî ìîâà êàçàíñüêèõ òàòàð, ñóòòºâî â³äð³çíÿºòüñÿ â³ä íàøî¿ ÿê, ñêàæ³ìî, óêðà¿íñüêà â³ä ðîñ³éñüêî¿ ÷è â³ä ïîëüñüêî¿. Ó íàñ ³íøà êóëüòóðà çîâñ³ì ³íø³ ï³ñí³, ³íø³ òàíö³, ³íø³ íàðîäí³ ³íñòðóìåíòè Àëå é ïðè òàê³é íåâ³äïîâ³äí³é íàçâ³ öå áóâ íåàáèÿêèé êðîê óïåðåä. Àäæå áàãàòî ëþäåé çìîãëè îòðèìàòè ´ðóíòîâí³ çíàííÿ ç ð³äíî¿ ìîâè. Òî é âè ð³äíó êðèìñüêîòàòàðñüêó âèâ÷àëè â Óçáåêèñòàí³? ͳ, òàì ÿ çàê³í÷èâ ôàêóëüòåò ðîñ³éñüêî¿ ìîâè ³ ë³òåðàòóðè â Íàìàíãàíñüêîìó ïåä³íñòèòóò³. Ìåí³, ìîæå, é òðîõè ïîùàñòèëî, ùî â öþ øêîëó â³äðàçó âçÿëè ó÷èòåëåì êðèìñüêîòàòàðñüêî¿ ìîâè ³ ë³òåðàòóðè. Àäæå êðèìñüêîòàòàðñüêó ÿ çíàâ ëèøå íà ïî-
ÒÀ ²ÄÄÀÍÎÑÒ² ÍÀÖ²ÎÍÀËÜÍ²É ²Äů
áóòîâîìó ð³âí³ Àëå ìåíå â³äðàçó æ â³äïðàâèëè íà êóðñè, à íà íàñòóïíèé ð³ê ÿ âñòóïèâ äî ѳìôåðîïîëüñüêîãî äåðæàâíîãî óí³âåðñèòåòó òåïåð öå ÒÍÓ. ² çàî÷íî éîãî çàê³í÷èâ, ïðîâ÷èâøèñü ÷îòèðè ðîêè. Àëå â îñíîâíîìó ÿ çàâäÿ÷óþ ñàìîîñâ³ò³ ïî 4-5 ãîäèí ùîäåííî çàéìàâñÿ ìîâîþ. Òåïåð ÿ âæå áåç ñëîâíèê³â ìîæó ïèñàòè êîíñïåêòè, áåç ñëîâíèê³â â³äïîâ³äàþ íà çàïèòàííÿ ä³òåé. Êîëè ìè ïîâåðíóëèñÿ äî Êðèìó, íàì äîçâîëèëè â³äêðèâàòè ð³äí³ øêîëè ³ êëàñè.  íàö³îíàëüíèõ êëàñàõ ä³òè ÷îòèðè ãîäèíè íà òèæäåíü ìîæóòü âèâ÷àòè êðèìñüêîòàòàðñüêó ìîâó ³ ë³òåðàòóðó. Öå, çàãàëîì, íåïîãàíî.  ³íøèõ êëàñàõ ñèòóàö³ÿ ìàéæå êàòàñòðîô³÷íà ãîäèíêà ð³äíî¿ ìîâè íà òèæäåíü ñèòóàö³þ íå ðÿòóº... Çíàºòå, â 90-ò³ ðîêè ìåí³ áóëî ëåãøå âèêëàäàòè êðèìñüêîòàòàðñüêó. Äî êëàñó çàõîäèëè ó÷í³, ÿêèõ â³äðàçó ìîæíà áóëî â÷èòè ïèñüìó, ÷èòàííþ, âèâ÷àòè ç íèìè ë³òåðàòóðó. Âîíè ðîçóì³ëè ìîâó, áî çíàëè ¿¿ â³ä áàòüê³â. Òåïåð æå ñèòóàö³ÿ çì³íèëàñÿ áàòüêàìè ñòàëè ò³, õòî â äåïîðòàö³¿ ïîçàê³í÷óâàâ øêîëè ç ðîñ³éñüêîþ (çà
íåçíà÷íèì âèíÿòêîì óçáåöüêîþ) ìîâîþ âèêëàäàííÿ. Ó ¿õí³õ ä³òåé íàäçâè÷àéíî ìàëèé ñëîâíèêîâèé çàïàñ, òðàïëÿþòüñÿ é òàê³, ç ÿêèìè ð³äíó ìîâó äîâîäèòüñÿ âèâ÷àòè ç íóëÿ. Ðàí³øå âèêëàäà÷àì êðèìñüêîòàòàðñüêî¿ áóëî íàáàãàòî ëåãøå Òàì, äå íåìຠñòàðèõ áàòüê³â, äóæå âàæêî ïîâåðòàòèñÿ äî ð³äíî¿ ìîâè. ß âäÿ÷íèé ñâî¿ì áàòüêàì ìî¿ ä³òè ÷óäîâî ãîâîðÿòü ð³äíîþ ìîâîþ ñòàðøà äîíüêà çàê³í÷èëà êðèìñüêîòàòàðñüêó ô³ëîëîã³þ â Òàâð³éñüêîìó íàö³îíàëüíîìó óí³âåðñèòåò³ (ÒÍÓ), à äðóãà â÷èëàñÿ â ÊIJϲ íà ôàêóëüòåò³ ³íôîðìàòèêè. Ïðîáëåìó êðèìñüêîòàòàðñüêî¿ ìîâè òðåáà âèð³øóâàòè, ìàáóòü, íà ð³âí³ Êèºâà. Àäæå ÀÐÊ ñêëàäîâà ÷àñòèíà Óêðà¿íè, ³ ó íàñ íåìຠ³íøî¿ Áàòüê³âùèíè, îêð³ì Êðèìó. ßêùî êðèìñüê³ óêðà¿íö³ ìàþòü çà ñîáîþ «ìàòåðèêîâó» Óêðà¿íó, ÿêà çäàòíà çáåðåãòè ìîâó, òà é ðîñ³ÿíàì íåìà ÷îãî îñòåð³ãàòèñÿ çà ¿õíüîþ ñïèíîþ âåëè÷åçíà ³ áëàãîïîëó÷íà â ìîâíîìó ïëàí³ Ðîñ³ÿ, òî íàì â³äðîäæóâàòè ð³äíó ìîâó äóæå ñêëàäíî. Ñåðã³é ËÀÙÅÍÊÎ
«ß ÃÎÐÄÈÉ, ÙÎ ÌÎß ÏÐÀÖß ÎÖ²ÍÅÍÀ» Íà ö³ëèõ òðè äí³ êóðîðòíå ì³ñòå÷êî Ñóäàê ñòàëî öåíòðîì æóðíàë³ñòèêè, äå ç 15 äî 17 ãðóäíÿ ïðîõîäèâ Õ Ì³æíàðîäíèé êîíêóðñ ïðîôåñ³éíèõ æóðíàë³ñò³â «Ñð³áíå ïåðî-2011». Ñþäè ç ¿õàëàñÿ æóðíàë³ñòñüêà åë³òà Óêðà¿íè, Êðèìó, ïèøó÷à áðàò³ÿ êðà¿í áëèæíüîãî ³ äàëåêîãî çàðóá³ææÿ, ïîë³òè÷íèé áîìîíä êðà¿íè. Ñåðåä çàïðîøåíèõ íà óðî÷èñòó öåðåìîí³þ íàãîðîäæåííÿ áóâ ³ Ìóñòàôà Àð³ôîâ êåð³âíèê òâîð÷îãî îá ºäíàííÿ þíèõ æóðíàë³ñò³â «Ðîäíèê» Íèæíüîã³ðñüêîãî Öåíòðó äèòÿ÷î¿ òà þíàöüêî¿ òâîð÷îñò³. ³í ïðèâ³ç äèïëîì ³ ìåäàëü ïåðåìîæöÿ â íîì³íàö³¿ «Ï³äãîòîâêà æóðíàë³ñòñüêèõ êàäð³â. Ñó÷àñíèé ï³äõ³ä äî æóðíàë³ñòñüêî¿ îñâ³òè». Íåçâàæàþ÷è íà êðàéíþ çàéíÿò³ñòü, àäæå ñàìå éøëà íàïðóæåíà ðîáîòà ç ï³äãîòîâêè òâîð÷èõ ðîá³ò íà êîíêóðñíó ïðîãðàìó «Ì³é ãîëîñ», Ìóñòàôà ²ñëÿìîâè÷ ëþá ÿçíî ïîãîäèâñÿ â³äïîâ³ñòè íà ê³ëüêà ìî¿õ çàïèòàíü. Ñêàæ³òü, áóäü ëàñêà, ÿê âè ä³çíàëèñÿ ïðî êîíêóðñ ³ íàâàæèëèñÿ âçÿòè ó÷àñòü ó çìàãàíí³ òàêîãî âèñîêîãî ðàíãó? Ïðî òå, ùî â Ñóäàêó â³äáóâàòèìåòüñÿ êîíêóðñ «Ñð³áíå ïåðî-2011», ä³çíàâñÿ çîâñ³ì âèïàäêîâî. Çàçâè÷àé ó ê³íö³ ëèñòîïàäà Ðåñïóáë³êàíñüêèé öåíòð äèòÿ÷î¿ òà þíàöüêî¿ òâîð÷îñò³ ïðîâîäèòü òâîð÷³ ëàáîðàòîð³¿, äå þíêîðè ç óñ³õ êóòî÷ê³â íàøîãî ñîíÿ÷íîãî ï³âîñòðîâà ä³ëÿòüñÿ äîñâ³äîì ðîáîòè. Íà öèõ ëàáîðàòîð³ÿõ ïðîõîäÿòü òàêîæ ìàéñòåð-êëàñè, äå ìàñòèò³ æóðíàë³ñòè ðåñïóáë³êàíñüêèõ ãàçåò íàâ÷àþòü õëîïö³â àçàì æóðíàë³ñòñüêî¿ ïðîôåñ³¿. Öüîãî
ðàçó ïåðåä þíêîðàìè âèñòóïàâ Àíäð³é Òðîôèìîâ âèêëàäà÷ ÒÍÓ, ³, ÿê ç ÿñóâàëîñÿ, ÷ëåí æóð³ êîíêóðñó «Ñð³áíå ïåðî-2011». ³í ñàìå ³íôîðìóâàâ ïðèñóòí³õ ïðî êîíêóðñ ó Ñóäàêó. À íàâàæèòèñÿ áóëî íå òàê ñêëàäíî. Ìè ïîñò³éí³ ó÷àñíèêè áàãàòüîõ ì³æíàðîäíèõ, âñåóêðà¿íñüêèõ æóðíàë³ñòñüêèõ êîíêóðñ³â, ïðàâäà, äèòÿ÷èõ, ³ íà áàãàòüîõ ³ç íèõ ñòàâàëè ïåðåìîæöÿìè. Îò ³ ïîäóìàâ, ìîæå, âàðòî ñïðîáóâàòè ñèëè, ðàïòîì ïîùàñòèòü? ² â ðåçóëüòàò³ îòðèìàâ äèïëîì ³ ìåäàëü ïåðåìîæöÿ â íîì³íàö³¿ «Ï³äãîòîâêà æóðíàë³ñòñüêèõ êàäð³â. Ñó÷àñíèé ï³äõ³ä äî æóðíàë³ñòñüêî¿ îñâ³-
òè». Ìîº ä³òèùå ì³é «Ðîäíèê» ïîñòàâèëè íà îäèí ð³âåíü ç Òàâð³éñüêèì íàö³îíàëüíèì óí³âåðñèòåòîì, Õàðê³âñüêèì äåðæàâíèì óí³âåðñèòåòîì, Íàö³îíàëüíîþ þðèäè÷íîþ àêàäå쳺þ Óêðà¿íè ³ìåí³ ßðîñëàâà Ìóäðîãî òà Êðèìñüêîþ ðåñïóáë³êàíñüêîþ øêîëîþ æóðíàë³ñòèêè. ² öå ðàäóº, ÿ ãîðäèé, ùî ìîÿ ïðàöÿ ã³äíî îö³íåíà. Ùî íàéá³ëüøå ñïîäîáàëîñÿ íà êîíêóðñ³? Ìàáóòü, ñï³ëêóâàííÿ ç ö³êàâèìè, ðîçóìíèìè ³ òàëàíîâèòèìè ëþäüìè. Óÿâ³òü ñîá³, ùî íà êîíêóðñ ïðè¿õàëè ñïðàâæí³ àêóëè ïåðà, â³äîì³ ïðîôåñ³îíàëè ìàñ-ìåä³à, çíàìåíèò³ ïîë³òèêè ³ á³çíåñìåíè ç êðà¿í ÑÍÄ. ² áóëî á íåðîçóìíî íå ïîãîâîðèòè ç íèìè, íå ïîçíàéîìèòèñÿ áëèæ÷å. Çàïàì ÿòàëàñÿ ïðåñ-êîíôåðåíö³ÿ ç åêñ-ãîëîâîþ Äåðæàâíî¿ Äóìè Ðîñ³éñüêî¿ Ôåäåðàö³¿ Ãåííà䳺ì Ñåëåçíüîâèì, êîòðèé òåïåð î÷îëþº îðãêîì³òåò ̳æíàðîäíîãî ê³íîôîðóìó «Ðàçîì», ÿêèé ùîð³÷íî ïðîõîäèòü ó Êðèìó. ³í çàïðîñèâ ïðèñóòí³õ íà ÕV ôåñòèâàëü äî ßëòè. Äóæå ö³êàâèìè ñï³âðîçìîâíèêàìè âèÿâèëèñÿ ³êòîð Ïëàê³äà âèêîíóþ÷èé îáîâ ÿçêè Ïîñò³éíîãî Ïðåäñòàâíèêà Ïðåçèäåíòà Óêðà¿íè â Êðèìó, Áîðèñ Äåé÷ íàðîäíèé äåïóòàò Óêðà¿íè, Áîðèñ Ô³íêåëüøòåéí ãîëîâà ïðàâë³ííÿ Ïðèâàòáàíêó, Áîðèñ Ëåâ³í â³äîìèé òåëå- ³ ðàä³îæóðíàë³ñò, Ãàëèíà Áîãäàíîâè÷ äåêàí ôàêóëüòåòó ñëîâ ÿíñüêî¿ ô³ëîëî㳿 òà æóðíàë³ñòèêè Òàâð³éñüêîãî íàö³îíàëüíîãî óí³âåðñèòåòó, ²ãîð Ëóá÷åíêî ãîëîâà Íàö³îíàëüíî¿ ñï³ëêè æóðíàë³ñò³â Óêðà¿íè, Ëþäìèëà Õîðîøèëîâà çàñëóæåíèé æóðíàë³ñò Óêðà¿íè, ãîëîâà Êðèìñüêîãî â³ää³ëåííÿ
ÍÑÆÓ, Ãðèãîð³é ²îôôå çàñòóïíèê ãîëîâè Âåðõîâíî¿ Ðàäè Êðèìó ³ áàãàòî ³íøèõ, íå ìåíø â³äîìèõ îñîáèñòîñòåé. ßñêðàâî áóëà îðãàí³çîâàíà ñàìà öåðåìîí³ÿ íàãîðîäæåííÿ. Äóìàþ, ùî óðî÷èñò³ñòü öüîãî òîðæåñòâà çàëèøèòüñÿ íàäîâãî â ïàì ÿò³ âñ³õ, õòî áóâ ïðèñóòí³é â àìô³òåàòð³ ó òîé âå÷³ð. Âñå áóëî ïðîâåäåíî íà íàéâèùîìó ð³âí³. ×èì çàïàì ÿòàâñÿ Ñóäàê? Ãîñòèíí³ñòþ îðãàí³çàòîð³â òà ì³ñüêîãî ãîëîâè Âîëîäèìèðà Ѻðîâà, ÷èñòîòîþ çàòèøíèõ âóëè÷îê, ëàñêàâèì ìîðåì ³ Ãåíóåçüêîþ ôîðòåöåþ. Çàõîïëþþ÷îþ áóëà åêñêóðñ³ÿ â «Ñîíÿ÷íó äîëèíó». Àëå íàéá³ëüøå çàïàì ÿòàëîñÿ êóïàííÿ â ìîð³ â ñåðåäèí³ ãðóäíÿ, òåìïåðàòóðà ïîâ³òðÿ â öåé äåíü áóëà 17 ãðàäóñ³â òåïëà, âîäè ïðèáëèçíî 1213 ãðàäóñ³â. Ùî íîâîãî âè á çàïðîïîíóâàëè îðãàí³çàòîðàì êîíêóðñó? Ñòâîðèòè íîâó íîì³íàö³þ, ùîá ó öüîìó êîíêóðñ³ ìîãëè áðàòè ó÷àñòü þí³ æóðíàë³ñòè, àäæå â Êðèìó êîíêóðñ³â òàêîãî ðàíãó íåìàº. À òàëàíîâèòèõ, ðîçóìíèõ õëîïö³â ³ ä³â÷àò áàãàòî, ïðîñòî ¿ì äëÿ ðåàë³çàö³¿ ¿õí³â òàëàíò³â ïîòð³áíå øèðîêå ïîëå ä³ÿëüíîñò³, ÿêèì ìîæå ñòàòè òàêèé ôåñòèâàëü ÷è êîíêóðñ. Áåê³ð ÀÁËÀªÂ, ó÷åíü 7 êëàñó Íèæíüîã³ðñüêî¿ ÇÎØ ¹ 2 â Êðèìó * * * Íàãàäóºìî, ùî äèòÿ÷à ãàçåòà ó «Êðèìñüê³é ñâ³òëèö³» «Äæåðåëüöå» ïðîâîäèòü òâîð÷èé êîíêóðñ ñåðåä øêîëÿð³â, ³ Áåê³ð Àáëàºâ îäèí ç íàéàêòèâí³øèõ éîãî ó÷àñíèê³â. Íà 13-é ñòîð. ÷èòàéòå óìîâè êîíêóðñó ³ ìàòåð³àëè ³íøèõ êîíêóðñàíò³â.
Íàïðèê³íö³ ìèíóëîãî ðîêó â Îäåñüêîìó íàö³îíàëüíîìó óí³âåðñèòåò³ ³ì. ². Ìå÷íèêîâà â³äáóëàñÿ êîíôåðåíö³ÿ, ïðèñâÿ÷åíà ð³÷íèö³ âèäàòíîãî óêðà¿íñüêîãî ìåöåíàòà òà ðåäàêòîðà ïðîâ³äíèõ ÷àñîïèñ³â ïî÷àòêó ÕÕ ñò. ªâãåíà ×èêàëåíêà. Ó ðîáîò³ âçÿëè ó÷àñòü ïðîâ³äí³ íàóêîâö³ ³ñòîðè÷íîãî ôàêóëüòåòó óí³âåðñèòåòó. Îêð³ì òîãî, áóëî çàïðîøåíî êîãîðòó äîñë³äíèê³â ³ç ³íøèõ ðåã³îí³â Óêðà¿íè, ùî çðîáèëî öåé çàõ³ä çàãàëüíîóêðà¿íñüêèì çà ñâî¿ì ìàñøòàáîì. Äîñë³äíèêè âèñòóïèëè ç äîïîâ³äÿìè ïðî ìàëîâ³äîì³ ñòîð³íêè ç æèòòÿ òà ä³ÿëüíîñò³ âèäàòíîãî ìåöåíàòà òà ïóáë³öèñòà. Òàêîæ áóëî îáãîâîðåíî íèçêó ïèòàíü ñó÷àñíîñò³, ïîâ ÿçàíèõ ³ç òåíäåíö³ÿìè, äóæå ñõîæèìè íà ðåà볿 ñòîð³÷íî¿ äàâíèíè. Ãîëîâíà ³äåÿ çàõîäó â³äíîâëåííÿ òðàäèö³¿ óêðà¿íñüêîãî íàö³îíàëüíîãî ðóõó, ´ðóíòóþ÷èñü íà ïðèêëàäàõ ïðîâ³äíèõ ãðîìàäñüêî-ïîë³òè÷íèõ ä³ÿ÷³â ìèíóëîãî. Àäæå íà ñüîãîäí³ â Îäåñ³ ãîä³ é øóêàòè ñåðåä øèðîêîãî çàãàëó ëþäèíó, ÿêà á çìîãëà çãàäàòè õî÷à á ê³ëüêîõ ïðîâ³äíèõ îäåñüêèõ ä³ÿ÷³â íàö³îíàëüíîãî ðóõó. Ïðè÷èíà öüîãî çîâñ³ì íå â òîìó, ùî ¿õ íå áóëî, í³, âîíè áóëè é ³äåÿ ¿õíÿ æèâà, îò ëèøåíü ³äåîëîã³ÿ ìåðòâî¿ ðàäÿíñüêî¿ ñèñòåìè òåæ äîñ³ æèâå! Ñàìå òîìó òàêèì ä³ÿ÷àì, ÿê ªâãåí ×èêàëåíêî, íåìຠäîñ³ â Îäåñ³ íàâ³òü ìåìîð³àëüíî¿ äîøêè. Ç ö³º¿ ïðè÷èíè âàðòî óâàæíî ñòàâèòèñÿ äî òàêèõ âèçíà÷íèõ, õî÷à ³ íå íàäòî ìàñøòàáíèõ ïîä³é, ÿê çãàäàíà êîíôåðåíö³ÿ. ªâãåí ×èêàëåíêî (9. 12. 1861, ñ. Ïåðåøîðè, Îäåñüêà îáë. 20. 06. 1929, ×åõ³ÿ) âèäàòíà ³ çíàêîâà ïîñòàòü äëÿ óêðà¿íñüêî¿ âèäàâíè÷î¿ ñïðàâè ïî÷àòêó ÕÕ ñò., çîêðåìà, ñâîºþ ìåöåíàòñüêîþ òà ïóáë³öèñòè÷íîþ ä³ÿëüí³ñòþ. ³í äóæå äîáðå ðîçóì³â ñèëó ³ âàæëèâ³ñòü äëÿ Óêðà¿íè íàÿâíîñò³ âëàñíîãî äðóêîâàíîãî ñëîâà. ² â óìîâàõ ãîí³ííÿ íà «ìàçåïèíö³â» ðîáèâ óñå, àáè ï³äòðèìóâàòè óêðà¿íñüê³ ÷àñîïèñè: çàêëèêàâ ïðîâ³äíèõ íàóêîâö³â òà ë³òåðàòîð³â äðóêóâàòèñÿ çà ìàë³ ãîíîðàðè, íàìàãàâñÿ çàëàãîäæóâàòè êîíôë³êòè ì³æ íèìè, âñ³ëÿêî ï³äòðèìóâàâ âèäàííÿ ìàòåð³àëüíî, íàâ³òü ö³íîþ ïðîäàæó çåìë³ ³ç âëàñíîãî ðîäèííîãî ìàºòêó. Äî ðå÷³, íàëåæàâ ªâãåí Õàðëàìï³éîâè÷ äî äàâíüîãî êîçàöüêîãî ðîäó, ÿêèé, íåçâàæàþ÷è íà êîëîí³çàö³éíó ïîë³òèêó Ðîñ³éñüêîãî óðÿäó, âñå æ âòðèìàâñÿ íà ï³âäí³ Óêðà¿íè. Ùå îäíå ñâ³ä÷åííÿ öüîãî ó âåëè÷åçí³é åï³ñòîëÿðí³é ñïàäùèí³, ÿêó ñòàíîâëÿòü îïóáë³êîâàí³ ëèñòè, ñïîãàäè òà ùîäåííèêè. ª. ×èêàëåíêî ìàâ íåàáèÿêèé õèñò ïåðåäáà÷åííÿ, çàâäÿêè ÿêîìó ÷³òêî ðîçóì³â, ùî ñó÷àñí³ éîìó ïåðèïåò³¿ ìàþòü áóòè äîíåñåí³ äî íàùàäê³â. Ïðè÷îìó, çðîçóì³âøè, ùî Óêðà¿íà ï³ñëÿ íàö³îíàëüíîâèçâîëüíèõ çìàãàíü 1917 1920 ðð. âòðàòèëà âëàñíó äåðæàâí³ñòü, âèäàòíèé ìåöåíàò çàçíà÷àâ, ùî ìîæëèâî íàñòóïíèé øàíñ áóäå «äåñü ÷åðåç ñòî ðîê³â»
Íåçâàæàþ÷è íà òå, ùî ª. ×èêàëåíêî òðèâàëèé ÷àñ ââàæàâ íàö³îíàë³ñòè÷íó ³äåþ çàíàäòî ðàäèêàëüíîþ òà íàâ³òü øê³äëèâîþ äëÿ ðîçáóäîâè äåðæàâíîñò³, áî áóâ ôåäåðàë³ñòîì, ÿê ³ á³ëüø³ñòü ñó÷àñíî¿ éîìó ³íòåë³ãåíö³¿, â³í íåïîõèòíî ñòîÿâ íà ñòîðîæ³ çáåðåæåííÿ âëàñíî¿ ³äåíòè÷íîñò³ óêðà¿íöÿìè. Ëèøå ïîáà÷èâøè ïîðàçêó óêðà¿íñüêèõ óðÿä³â, â³í ïî÷àâ øóêàòè ïðîðàõóíêè ³ çíàéøîâ ¿õ ñàìå ó áðàêó íàö³îíàë³çìó òà òðàäèö³îíàë³çìó. Òîìó â îñòàíí³é ïåð³îä ñâ ä³ÿëüíîñò³ ª. ×èêàëåíêî ò³ñíî ñï³âïðàöþâàâ ³ç óêðà¿íñüêèìè ìîíàðõ³ñòàìè. Òî â ÷îìó æ ïîëÿãຠâàæëèâ³ñòü âøàíóâàííÿ öüîãî ä³ÿ÷à? Àäæå ÷àñè çàðàç íà÷åáòî ³íø³, ³ ìèíóëå ìîæíà çàëèøèòè â ìèíóëîìó. Ïðîòå öå ëèøå íà ïåðøèé ïîãëÿä, áî ñüîãîäí³, ÿê ³ ñòî ðîê³â òîìó, òà é íàâ³òü ñêëàäí³øèì º ñòàí óêðà¿íñüêî¿ ÿê³ñíî¿ ïåð³îäèêè òà é âçàãàë³ íàøîãî äðóêîâàíîãî ñëîâà. Ò³ ñàì³ õìàðè ìàëîðîñ³éñòâà ³ øîâ³í³çìó
â ðåã³îíàõ íàøî¿ Áàòüê³âùèíè, òîé ñàìèé çàíåïàä íàö³îíàëüíî¿ ñâ³äîìîñò³. Ñêëàäàºòüñÿ âðàæåííÿ, ùî ñòî ðîê³â òîìó áóëî ëåãøå ðåàí³ìóâàòè óêðà¿íñüêó äðóêîâàíó ñëîâåñí³ñòü, áî âîíà áóëà ïîçáàâëåíà õî÷à á ñó÷àñíîãî «çàõ³äíîãî áåçêóëüòóð ÿ». Ñüîãîäí³ æ íåîáõ³äíî øóêàòè ì³öí³ îñíîâè äëÿ â³äðîäæåííÿ íàö³îíàëüíî¿ êóëüòóðè. ² çíàéòè ¿õ âèäàºòüñÿ ìîæëèâèì ëèøå â ñïàäùèí³ ³ çàïîâ³òàõ â³ääàíèõ Óêðà¿í³ ä³ÿ÷³â. Çà óìîâè, ùî ñüîãîäí³ òàêèõ çíàéòè, ì ÿêî êàæó÷è, íå ïðîñòî, ìè ìàºìî çâåðíóòèñÿ äî ïîïåðåäíüîãî åòàïó äåðæàâîòâîðåííÿ, ÿêèé, íåçâàæàþ÷è íà ñâîþ ïîðàçêó, ìàâ á³ëüøå ÿê³ñíèõ òà øëÿõåòíèõ îçíàê ïîð³âíÿíî ³ç ñüîãîäí³øí³ì «òåàòðîì àáñóðäó». ijÿëüí³ñòü òàêèõ ä³ÿ÷³â, ÿê ª. ×èêàëåíêî, ²âàí òà Þð³é Ëèïè, ². Ëóöåíêî, À. ͳêîâñüêèé òà íèçêè ³íøèõ ïðîñâ³òèòåë³â ï³âäíÿ Óêðà¿íè, ìຠñòàòè òèì ñòðèæíåì, ÿêèé òðèìàòèìå íîâ³òí³ ïîñòóëàòè ñó÷àñíî¿ íàö³îíàëüíî¿ ³äå¿. Çàïîâ³òè öèõ «òèòàí³â» ìàþòü çâó÷àòè ãîëîñíî, íåçâàæàþ÷è íà áóäü-ÿê³ ïåðåøêîäè, ³ öå ìຠñòàòè ìåòîþ ñó÷àñíîãî ïîêîë³ííÿ óêðà¿íö³â. Òîìó ïîä³áí³, íåâåëèê³ çà ê³ëüê³ñòþ ó÷àñíèê³â òà ìàñøòàáí³ çà ð³âíåì íàö³îíàëüíî¿ ñâ³äîìîñò³ ³ ïîøàíè äî òðàäèö³¿ ñëàâíèõ ñèí³â Óêðà¿íè çàõîäè º íàäçâè÷àéíî âàæëèâèìè. ² Îäåñà, äîêè â í³é áóäå õî÷ ê³ëüêà óêðà¿íö³â íà ïðîòèâàãó òèñÿ÷àì óêðà¿íîôîá³â, áóäå øàíóâàòè ñâî¿õ ëèöàð³â äóõó òà áîðö³â çà íàö³îíàëüíó ñïðàâó. ²ãîð ÑÒÅÐÍÈ×ÈÉ ì. Îäåñà
ÇÂÅÐÍÅÍÍß ÏÐÅÇÈÄÅÍÒÀ ÓÊÐÀ¯ÍÈ
Ó ÄÅÍÜ ÏÀÌ ßÒ² ÃÅÐί ÊÐÓÒ
Äîðîã³ ñï³ââ³ò÷èçíèêè! Äåâ ÿíîñòî ÷îòèðè ðîêè òîìó á³ëÿ ñòàíö³¿ Êðóòè â³äáóâñÿ á³é, â ÿêîìó ïîëÿãëè óêðà¿íñüê³ þíàêè â³éñüêîâ³ êóðñàíòè, ñòóäåíòè òà ã³ìíàçèñòè. Âîíè â³ðèëè, ùî çàõèùàþòü ³äåàëè ñâîáîäè ³ íåçàëåæíîñò³ Óêðà¿íè. Öÿ ãåðî¿÷íà òà âîäíî÷àñ òðàã³÷íà äàòà â ³ñòî𳿠íàøî¿ äåðæàâè çàâæäè áóäå íàãàäóâàòè íàì ïðî âåëèêó â³äïîâ³äàëüí³ñòü íàñòàâíèê³â ³ êîìàíäèð³â çà ð³øåííÿ, ÿê³ âîíè ïðèéìàþòü. Çãàäàéìî íèí³ ó ìîëèòâ³ äóø³ çàãèáëèõ ãåðî¿â. Õàé ç Áîãîì ñïî÷èâàþòü. ³êòîð ßÍÓÊÎÂÈ× 29 ñ³÷íÿ 2012 ð. * * * Òåðíîïîë³ íà Òåàòðàëüíîìó ìàéäàí³ áëèçüêî 100 ëþäåé âèêëàëè ñâî¿ìè ò³ëàìè ñëîâî «Êðóòè». ßê ïåðåäຠêîðåñïîíäåíò ÓͲÀÍ, çà ñëîâàìè ó÷àñíèê³â çàõîäó, âîíè âèð³øèëè íàãàäàòè, ùî ìîëîäü ïàì ÿòຠïðî ïîäâèã ñòóäåíò³â, ÿê³ çàãèíóëè ó 1919 ðîö³, çàõèùàþ÷è ð³äíó äåðæàâó. Òàêîæ ó òàêèé ñïîñ³á ìîëîä³ ëþäè õîò³ëè àêöåíòóâàòè óâàãó æèòåë³â ì³ñòà íà ñâÿò³, ÿêå â³äçíà÷àºòüñÿ. ×èìàëî ó÷àñíèê³â ôëåø-ìîáó ïðèéøëè ç ÷åðâîíî-÷îðíèìè ñòð³÷êàìè íà ðóêàâàõ. Íà ìàéäàí³ âîíè, âçÿâøèñü çà ðóêè, óòâîðþâàëè ë³òåðè, ç ÿêèõ ìîæíà áóëî ïðî÷èòàòè ñëîâî «Êðóòè». Çäåá³ëüøîãî ó÷àñòü â àêö³¿ âçÿëè ïðåäñòàâíèêè ìîëîä³æíèõ íàö³îíàë-ïàòð³îòè÷íèõ îðãàí³çàö³é. Íà ìàéäàí³ äî ¿õíüîãî çàõîäó äîëó÷èëèñÿ ³ ïåðåñ³÷í³ ïåðåõîæ³. * * * ³ä ÷àñ õîäè, ïðèñâÿ÷åíî¿ ïàì ÿò³ Ãåðî¿â Êðóò, ó Äîíåöüêó ñïðîâîêîâàíî ñóòè÷êó. 29 ñ³÷íÿ î 16.30 á³ëÿ îäíîãî ç êîðïóñ³â Äîíåöüêîãî íàö³îíàëüíîãî óí³âåðñèòåòó ç³áðàëèñÿ áëèçüêî 30 îñ³á ç ìåãàôîíîì, ç ïðàïîðàìè ÂÎ «Ñâîáîäà», ãðîìàäñüêî¿ îðãàí³çàö³¿ «Ñîê³ë» ³ ðîçïî÷àëè õîäó äî ïàì ÿòíèêà Ò. Øåâ÷åíêó, ïðèóðî÷èâøè ñâîþ àêö³þ ïàì ÿò³ Ãåðî¿â Êðóò. Àëå ç ÿâèëèñÿ ê³ëüêà íåâ³äîìèõ ÷îëîâ³ê³â, ÿê³ ïî÷àëè àãðåñèâíî ïîâîäèòèñÿ ñòîñîâíî ó÷àñíèê³â àêö³¿, ó òîìó ÷èñë³ é äî ôîòîæóðíàë³ñò³â, ÿê³ íàìàãàëèñÿ â³äîáðàçèòè ïîä³þ. Ö³ ÷îëîâ³êè âèêðèêóâàëè: «Äîíáàñ öå ðîñ³éñüêèé êðàé», «Áàíäåð³âöÿì ³ ôàøèñòàì ñìåðòü!» ³ ç ïîãðîçàìè çàâàæàëè âåñòè ôîòîãðàôóâàííÿ. Çà ñëîâàìè îäíîãî ç ôîòîêîðåñïîíäåíò³â, «ÿê ì³í³ìóì, ÷îòèðè ôîòîêàìåðè ö³ íåàäåêâàòí³ ëþäè ðîçáèëè àáî ïîøêîäèëè». ̳ë³ö³ÿ, ÿêà ï³çí³øå âòðóòèëàñÿ, â³äò³ñíèëà íàïàäíèê³â, îäíîãî ç íèõ çàòðèìàëà, òèì ñàìèì äîçâîëèëà ó÷àñíèêàì ìàðøó ïðîäîâæèòè õîäó, à æóðíàë³ñòàì âèêîíóâàòè ñâîþ ðîáîòó. Êîìåíòóþ÷è êîðåñïîíäåíòîâ³ ÓͲÀÍ ö³ ïî䳿, ãîëîâà Äîíåöüêî¿ îáëàñíî¿ îðãàí³çàö³¿ ÂÎ «Ñâîáîäà» Âîëîäèìèð Ãóïàëî íàçâàâ ¿õ ïðîâîêàö³ºþ ³ ï³äêðåñëèâ, ùî «Ñâîáîäà» í³êîãî íå óïîâíîâàæóâàëà ïðîâîäèòè õîäó â Äîíåöüêó. «Çàðàç â Äîíåöüêó íåìຠêåð³âíèêà ì³ñüêî¿ îðãàí³çàö³¿ ÂÎ «Ñâîáîäà», òîìó ùî Àðòóð Øåâöîâ, ÿêèé ðàí³øå îá³éìàâ öþ ïîñàäó, áóâ ç ¿çäîì çíÿòèé, ³ öå çàãàëüíîâ³äîìèé ôàêò», ñêàçàâ Â. Ãóïàëî. Ïðè öüîìó â³í äîäàâ: «Õîäó í³õòî íå ïëàíóâàâ. Öå âñå ïðîâîêàö³ÿ, ³íàêøå öþ ïîä³þ ÿ íå îö³íþþ ³ íå õàðàêòåðèçóþ. Öå çâè÷àéí³ ïðîâîêàö³éí³ ä³¿, íå çíàþ íàâ³òü, ç ÷èéîãî áîêó». Ó ñâîþ ÷åðãó çàñòóïíèê ãîëîâè ïîë³òè÷íî¿ ïàðò³¿ «Êîíãðåñ óêðà¿íñüêèõ íàö³îíàë³ñò³â», ãîëîâà Äîíåöüêî¿ îáëîðãàí³çàö³¿ ÊÓÍó Ìàð³ÿ Îë³éíèê òàêîæ âèñëîâèëà äóìêó, ùî çàïëàíîâàíà ðàí³øå ãðóïîþ ãðîìàäÿí ñìîëîñêèïíà õîäà â Äîíåöüêó íà ÷åñòü ïàì ÿò³ Ãåðî¿â Êðóò «ò³ëüêè â³äëÿêóº æèòåë³â». Âîíà ï³äêðåñëèëà, ùî âøàíîâóâàííÿ ïàì ÿò³ Ãåðî¿â Êðóò ïîâèííî ïîëÿãàòè, ïåðø çà âñå, â ðîç ÿñíþâàëüí³é, ïðîñâ³òíèöüê³é ðîáîò³ ñåðåä íàñåëåííÿ Äîíåöüêîãî ðåã³îíó, â ïðîâåäåíí³ ìàñîâèõ «êðóãëèõ ñòîë³â», êîíôåðåíö³é ³ ñåì³íàð³â.
Ó
Ï
6
Ìè ºñòü íàðîä!
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
«ªÄÍÀÉÌÎÑß ÇÀÐÀÄÈ ÓÊÐÀ¯ÍÈ!..»
(Çàê³í÷åííÿ. Ïî÷. íà 1-é ñòîð.) Çà÷åïèâ çà æèâå åìîö³éíèé âèñòóï ãîëîâè ÃÎ «Âåòåðàíñüêà îðãàí³çàö³ÿ êàòåðíèê³â» Âîëîäèìèðà Áåâçà (íà ôîòî óãîð³). ³í ðîçïîâ³â, ùî áîðîòèñÿ çà îá ºäíàííÿ óêðà¿íñòâà ïî÷àâ ùå äâà ðîêè òîìó, êîëè äî ïàì ÿòíèêà Òàðàñîâ³ Øåâ÷åíêó ïî÷àëè õîäèòè ïî ÷åðç³: ïîì³òèíãóâàëè îäí³, çãîðòàþòü ïðàïîðè ³ éäóòü ãåòü, à ïî÷èíàþòü ì³òèíãóâàòè ³íø³. Öå âðàæàëî é ãí³òèëî éîìó äóøó. Ç òèõ ï³ð â³í çàêëèêຠäî îá ºäíàííÿ: «Äîñèòü ìàõàòè ïî ÷åðç³ ñâî¿ìè ïàðò³éíèìè ïðàïîðàìè! ª îäèí äåðæàâíèé ïðàïîð Óêðà¿íè. ϳä íèì äàâàéòå ãóðòóâàòèñÿ. ßêùî ìè, ë³äåðè ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é òà ïîë³òè÷íèõ ïàðò³é, îòóò çàðàç öå çðîçó쳺ìî é õî÷ áè ïîäóìêè îá ºäíàºìîñÿ, òîä³ é ò³, ùî ñòîÿòü çà íàøèìè ñïèíàìè, ïî÷íóòü ºäíàòèñÿ. ß áóâ ó Êèºâ³ á³ëÿ ïàì ÿòíèêà Øåâ÷åíêîâ³, êîëè òàì çáèðàëèñÿ 14 ïàðò³é. Ðîçìà¿òòÿ ïðàïîð³â, êðàñèâî! À ïî÷àâ âñëóõàòèñÿ ó âèñòóïè é ñòàëî ñóìíî ïî÷àâ ðîçóì³òè: íå áóäå îá ºäíàííÿ. É ïîáà÷èâ, ùî íå ëèøå ìåí³ òàê ñóìíî é ã³ðêî. Ïîåò Äìèòðî Ïàâëè÷êî ñòàâ íà êîë³íà é ïî÷àâ áëàãàòè: ëþäè äîáð³, îá ºäíàéòåñÿ! Ìåí³ 82 ðîêè, ÿ õî÷ó ïîáà÷èòè îá ºäíàíó â³ëüíó Óêðà¿íó! Òàê ÿ âàñ çàêëèêàþ çàðàç: ºäíàéìîñÿ çàðàäè Óêðà¿íè. ßê º ÿê³ñü ïèòàííÿ, äàâàéòå âèð³øóâàòè ¿õ òóò!» Íà çàõ³ä áóâ çàïðîøåíèé ïîçàôðàêö³éíèé äåïóòàò ì³ñüêðàäè ²âàí ªðìàêîâ (íà ôîòî ïðàâîðó÷). Äåïóòàòñüêèé ìàíäàò â³í îòðèìàâ ó ñêëàä³ ôðàêö³¿ «Ñèëüíà Óêðà¿íà», ïðîòå ó ïîäàëüøîìó íå ç³éøîâñÿ ïîãëÿäàìè ç êîëå-
ãàìè, âèéøîâ ç ôðàêö³¿ òà ç ïàðò³¿. ²âàí Ôåäîñîâè÷ â³äîìèé ïîâàæíèì ñòàâëåííÿì äî óêðà¿íñüêî¿ ìîâè òà êóëüòóðè, äåÿêèé ÷àñ ò³ñíî ñï³âïðàöþâàâ ç Ñîþçîì óêðà¿íîê ³ ïèøàºòüñÿ öèì ñï³âðîá³òíèöòâîì. Éîìó â³äîì³ ïðîáëåìè óêðà¿íñòâà ó Ñåâàñòîïîë³. ³í ñï³â÷óâຠóêðà¿íñüê³é ãðîìàä³, ùî âîíà ÷åðåç ðîçáðàò é äîñ³ íå ìຠñâîãî ïðåäñòàâíèêà ó ì³ñüêðàä³. Ïðèéøîâøè íà «êðóãëèé ñò³ë», â³í ùèðî çàêëèêàâ óêðà¿íö³â îáëèøèòè ñâî¿ àìá³ö³¿ é ï³ä ÷àñ íàñòóïíèõ âèáîð³â äî îðãàí³â ì³ñöåâîãî ñàìîâðÿäóâàííÿ âèçíà÷èòèñÿ íàðåøò³ ç ºäèíèì êàíäèäàòîì. «Ñüîãîäí³ â Ñåâàñòîïîëüñüê³é ì³ñüêðàä³ º ôðàêö³ÿ «Ðóññêèé áëîê». Ðåøòà äåïóòàò³â ââàæàþòü ñåáå ãðîìàäÿíàìè Óêðà¿íè, àëå âîíè íå º âèðàçíèêàìè ³íòåðåñ³â óêðà¿íñüêî¿ ãðîìàäè ì³ñòà. Ñêàæó â³äâåðòî, îñîáèñòî ÿ çà äðóæáó ç Ðîñ³ºþ ³ Á³ëîðóñ³ºþ é ââàæàþ, ùî öå ïðàâèëüíî. Àëå Óêðà¿íà ìຠïëåêàòè ñâîþ íåçàëåæí³ñòü.
Òåïåð ñòîñîâíî «êðóãëîãî ñòîëó». Âè íà ïðàâèëüíîìó øëÿõó, ïàíîâå, òðåáà îá ºäíóâàòèñÿ, àëå íå çàðàäè îá ºäíàííÿ. Òðåáà ñòàâèòè ö³ë³ é ðóõàòèñÿ ó á³ê ¿õ äîñÿãíåííÿ. ßêùî âè îá ºäíàºòåñÿ é çáèðàòèìåòåñÿ ðàç íà ð³ê, àáè ïîäèâèòèñÿ îäíå íà îäíîãî é ñêàçàòè, ùî êîæåí ç âàñ òàì äåñü ùîñü çðîáèâ, öå íå ðîáîòà. Îñü ïîäèâ³òüñÿ, öüîãî ðîêó óêðà¿íñüêà ãðîìàäà íàâ³òü íå â³äçíà÷àëà Äåíü äåðæàâíîãî ïðàïîðà. Äîáðå, ùî ç³áðàëèñÿ íà Äåíü ñîáîðíîñò³. Äî ðå÷³, ÿ, åòí³÷íèé ðîñ³ÿíèí, õîäæó ó öåé äåíü äî ïàì ÿòíèêà Òàðàñîâ³ íåçàëåæíî â³ä òîãî, êëè÷óòü ìåíå òóäè, ÷è í³. Çíàþ, ùî òàì çáèðàþòüñÿ ëþäè, ³ éäó. ×îìó âè íå éäåòå òóäè ðàçîì ç âëàäîþ, ÿê öå áóëî ðàí³øå, à çáèðàºòåñÿ ï³çí³øå òà ùå é êîæíà îðãàí³çàö³ÿ ÷è ïàðò³ÿ îêðåìî? Íåõàé áè âëàäà ïîáà÷èëà îäðàçó âñþ óêðà¿íñüêó ãðîìàäó ì³ñòà. Àäæå òàê áóëî ðàí³øå? ×îìó æ çàðàç ñåðåä âàñ òàêèé ðîçáðàò? Íàçâ³òü ñåáå, ÿê ââàæàºòå çà ïîòð³áíå, ñêàæ³ìî, îïîçèö³ºþ, àëå ïðèéä³òü óñ³ ðàçîì. Âè âñ³ ñåâàñòîïîëüö³, é íå âàðòî ðîçïîðîøóâàòèñÿ, ïî ÷åðç³ äîâîäÿ÷è êîìóñü, ùî âè á³ëüøå ö³íóºòå ñâÿòî Ñîáîðíîñò³, ÷è êðàùå ñòàâèòåñÿ äî Óêðà¿íè. ßêáè âè òîãî äíÿ ï³ä³éøëè äî ìåíå ³ ÿê äåïóòàòó ñêàçàëè, ùî õî÷åòå âèñòóïèòè (áî á³ëÿ ïàì ÿòíèêà Òàðàñîâ³ òåïåð ÷îìóñü óñ³ ìîâ÷àòü), ÿ áè âñå çðîáèâ, ùîá âàì íàäàëè ñëîâî. Íàñàìê³íåöü ùå õî÷ó ñêàçàòè, ïðîâîäÿ÷è ñïðàâæíþ ñåðéîçíó ðîáîòó íå ëèøå ïåðåä âèáîðàìè, âè ìîãëè áè äàâíî ïðèâåñòè äî ì³ñüêðàäè ñâîãî êàíäèäàòà, ÿêèé çâ³òóâàâ áè çà ðîáîòó ïåðåä
Ó Ñ²ÌÔÅÐÎÏÎ˲ ÂØÀÍÓÂÀËÈ ÏÀÌ ßÒÜ ÃÅÐί ÊÐÓÒ
29 ñ³÷íÿ â ѳìôåðîïîë³ àêòèâ³ñòè íàö³îíàëüíîäåìîêðàòè÷íèõ îðãàí³çàö³é Êðèìó ïðîâåëè çàõîäè, ïðèñâÿ÷åí³ Äíþ ïàì ÿò³ Ãåðî¿â Êðóò. ̳òèíã òðàäèö³éíî â³äáóâñÿ á³ëÿ ïàì ÿòíèêà Ò. Ã. Øåâ÷åíêó. Äåíü ïàì ÿò³ Ãåðî¿â Êðóò öå ïàì ÿòü ïðî òðàã³÷í³ ïî䳿, ùî ñòàëèñÿ â ñ³÷í³ 1918 ðîêó, êîëè 300 ìîëîäèõ óêðà¿íñüêèõ õëîïö³â êóðñàíò³â, ñòóäåíò³â, ã³ìíàçèñò³â âèñòóïèëè íà çàõèñò ñòîëèö³ Óêðà¿íè Êèºâà â³ä 4-òèñÿ÷íî¿ á³ëüøîâèöüêî¿ àð쳿 ³ çàãèíóëè â íåð³âíîìó áîþ á³ëÿ çàë³çíè÷íî¿ ñòàíö³¿ Êðóòè, ùî íà ×åðí³ã³âùèí³.
Öå òðàãåä³ÿ, êîëè ãèíóòü ìîëîä³ ëþäè. Àëå öå é ïðèêëàä âåëè÷³ óêðà¿íñüêîãî äóõó, ñàìîïîæåðòâè, â³ääàíîñò³ íàö³îíàëüí³é ³äå¿, ìóæíîñò³ òà ïàòð³îòèçìó. Ñàìå ö³ ÿêîñò³ ïîâèíí³ ñëóãóâàòè ïðèêëàäîì óêðà¿íöÿì ³ ñüîãîäí³. Ó ðåçîëþö³¿, ùî áóëà óõâàëåíà ó÷àñíèêàìè ì³òèíãó, çîêðåìà, ãîâîðèòüñÿ: «Â³ä íàñ, ñâ³äîìèõ óêðà¿íö³â, çàëåæèòü, àáè äóõîì ãåðî¿â, ùî ïîëÿãëè ï³ä Êðóòàìè â ãåðî¿÷íîìó áîþ òà ¿õí³õ ïîñë³äîâíèê³â íà âñ³õ ïîëÿõ áèòâè çà Ñâîáîäó Óêðà¿íñüêî¿ Â³ò÷èçíè, áóëè ïðîéíÿò³ âñ³ ñó÷àñí³ ³ ìàéáóòí³ ïîêîë³ííÿ óêðà-
êîæíèì ç âàñ. Ìåí³ á äóæå õîò³ëîñÿ, ùîá óêðà¿íñòâî Ñåâàñòîïîëÿ ñòàëî ïîòóæíèì ãðîìàäñüêèì îá ºäíàííÿì. ß áåçïàðò³éíèé ³ ðàäæó âàì çàðàç íå ñïåðå÷àòèñÿ ïðî òå, ÿêó ïàðò³þ ï³äòðèìàòè, à âèáèðàòè äîñòîéíèõ âèðàçíèê³â ñâî¿õ ³íòåðåñ³â. À ïîêè ó ì³ñüêðàä³ ïðåäñòàâíèê³â óêðà¿íñüêî¿ ãðîìàäè íåìàº, çâåðòàéòåñÿ äî ìåíå. ß ãîòîâèé äîíåñòè âàø³ ïðîáëåìè äî íàéâèùèõ ùàáë³â âëàäè é ñïðèÿòè ¿õ âèð³øåííþ. Òîãî äíÿ óãîäà ïðî ñï³âïðàöþ ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é òà ì³ñöåâèõ îñåðåäê³â ïîë³òè÷íèõ ïàðò³é ï³äïèñàíà íå áóëà. ¯¿ ï³äïèñàííÿ â³äêëàëè íà òèæäåíü àæ äî ïîâíîãî âðàõóâàííÿ âñ³õ çàóâàæåíü òà äîïîâíåíü. ˳ä³ÿ ÑÒÅÏÊÎ ì. Ñåâàñòîïîëü
ÒÈÌ ×ÀÑÎÌ...
Ç
àõîäè ç íàãîäè 94-¿ ð³÷íèö³ ïîäâèãó Ãåðî¿â Êðóò ïðîâåëà íà ñòàíö³¿ Êðóòè â ×åðí³ã³âñüê³é îáëàñò³ ïàðò³ÿ «Íàøà Óêðà¿íà». ßê ïîâ³äîìèëè ÓͲÀÍ ó ïðåñ-ñëóæá³ ïàðò³¿, â àêö³¿ ³ç âøàíóâàííÿ ïàì ÿò³ óêðà¿íñüêî¿ ìîëîä³, ÿêà çàãèíóëà â íåð³âíîìó áîþ á³ëÿ ñòàíö³¿ Êðóòè 29 ñ³÷íÿ 1918 ð., â³äñòîþþ÷è ç³ çáðîºþ â ðóêàõ íåçàëåæí³ñòü Óêðà¿íñüêî¿ äåðæàâè, âçÿëè ó÷àñòü ïðåäñòàâíèêè ïðåçè䳿, íàðîäí³ äåïóòàòè-«íàøîóêðà¿íö³», ïðåäñòàâíèêè ìîëîä³æíîãî ðóõó, ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é òà ³íøèõ ïàòð³îòè÷íèõ ïàðò³é. Âèñòóïàþ÷è íà ì³òèíãó, ãîëîâà ×åðí³ã³âñüêî¿ îáëàñíî¿ îðãàí³çàö³¿ ïàðò³¿ Ìèêîëà Îí³ùóê â³äçíà÷èâ, ùî íèí³ ïåðåä Óêðà¿íîþ ñòîÿòü íå ìåíø çíà÷óù³ âèêëèêè, ÿê³ ñòîñóþòüñÿ íàøîãî ïðàâà íà âëàñíó ³ñòîð³þ, âëàñíèõ ãåðî¿â, íà ïðàâî ìàòè âëàñíó ìîâó é çåìëþ, íà íåçàëåæíó ïðàâîâó äåðæàâó. «Çàðàç, ÿê í³êîëè, âàæëèâèì º óñâ³äîìëåííÿ òîãî, ùî ò³ëüêè ºäí³ñòü ìîæå çáåðåãòè íàøó äåðæàâó, çðîáèòè ¿¿ ð³âíîþ â ñ³ì ¿ ºâðîïåéñüêèõ íàðîä³â», íàãîëîñèâ Ì. Îí³ùóê. Ó òîé æå ÷àñ êåð³âíèê Öåíòðàëüíîãî âèêîíêîìó «Íàøî¿ Óêðà¿íè», Ãåðîé Óêðà¿íè Ñåðã³é Áîíäàð÷óê âøàíóâàâ ïàì ÿòü Ãåðî¿â Êðóò á³ëÿ õðàìó ñâ. Ìèêîëè ×óäîòâîðöÿ ó ïàðêó «Àñêîëüäîâà ìîãèëà». «Çãàäóþ÷è Ãåðî¿â Êðóò, ñàìå ÷àñ ñêàçàòè ÷³òêî é îäíîçíà÷íî: ðîç ºäíàí³ñòü ³ áåçä³ÿëüí³ñòü äåìîêðàòè÷íèõ ñèë âåäå Óêðà¿íó äî çàãèáåë³. Ïîäâèã êðóòÿíö³â íàãàäóº íàì ïðî òå, ùî Áàòüê³âùèíó ïîòð³áíî â³äñòîþâàòè íå ëèøå çàêëèêàìè, à é êîíêðåòíèìè ä³ÿìè», ñêàçàâ Ñåðã³é Áîíäàð÷óê.
¿íö³â. Áî ò³ëüêè öå º çàïîðóêîþ íàøî¿ íàö³îíàëüíî¿ Ñâîáîäè!» Íà çàâåðøåííÿ âñ³ ó÷àñíèêè ì³òèíãó ïðîéøëè äî ïðèì³ùåííÿ Óêðà¿íñüêî¿ Ïðàâîñëàâíî¿ Öåðêâè Êè¿âñüêîãî Ïàòð³àðõàòó, äå ç áëàãîñëîâåííÿ àðõ³ºïèñêîïà ѳìôåðîïîëüñüêîãî ³ Êðèìñüêîãî Êëèìåíòà â³äáóëàñÿ ïàíàõèäà çà çàãèáëèìè ï³ä Êðóòàìè ìîëîäèìè âî¿íàìè. Ñâîºþ àêö³ºþ ó÷àñíèêè ïðîäåìîíñòðóâàëè â³ðí³ñòü óêðà¿íñüê³é íàö³îíàëüí³é ñïðàâ³. Ó çàõîä³ âçÿëè ó÷àñòü àêòèâ³ñòè êðèìñüêèõ îðãàí³çàö³é ïîë³òè÷íèõ ïàðò³é ÊÓÍ, ÓÍÏ, «Íàøà Óêðà¿íà» òà ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é. Ïðåñ-ñëóæáà ÃÎ «Óêðà¿íñüêà Ãðîìàäà Êðèìó»
7
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
ÑÓ×ÀÑÍÈÊÈ ÏÐÎ Ä. ². ßÂÎÐÍÈÖÜÊÎÃÎ Óïîðÿäíèê Ìèêîëà ×àáàí. ³äïîâ³äàëüíèé çà âèïóñê Ìèõàéëî Ñëàáîøïèöüêèé. Ìåöåíàò âèäàííÿ Þð³é Êîñòþê (Êàíàäà). Êè¿â, «ßðîñëàâ³â Âàë», 2006 * * * îçàöüêèé áàòüêî ç òàêèì ³ìåíåì óâ³éøîâ ó íàøó ³ñòîð³þ Äìèòðî ßâîðíèöüêèé. Ìàëî ëþäåé çíàëî âñå, ïîâ ÿçàíå ç³ ñëàâíîþ ѳ÷÷þ Çàïîðîçüêîþ, êîçàöüêèì æèòòÿì òà óñ³ìà éîãî ïîõîäàìè, ïåðåìîãàìè, íåáåçïåêàìè ³ âåëè÷÷þ ³ñòî𳿠òàê, ÿê â³í, Äìèòðî ßâîðíèöüêèé, â³äçíà÷ຠâ³äîìèé óêðà¿íñüêèé ïèñüìåííèê, ëàóðåàò Íàö³îíàëüíî¿ ïðå쳿 ³ìåí³ Ò. Ã. Øåâ÷åíêà Ìèõàéëî Ñëàáîøïèöüêèé. ³í ñàì öå ö³ëà íàøà Êîçàöüêà Åíöèêëîïåä³ÿ. Êîëåêòèâíèé ïîðòðåò çàïîðîçüêîãî áàòüêà, íåâòîìíîãî ë³òîïèñöÿ óêðà¿íñüêîãî êîçàöòâà, øóêà÷à ñêàðá³â ìèíóëîãî ñêëàëè ñïîãàäè ñó÷àñíèê³â ïðî æèòòÿ ³ ä³ÿëüí³ñòü âèäàòíîãî óêðà¿íñüêîãî ³ñòîðèêà, àêàäåì³êà Äìèòðà ßâîðíèöüêîãî. Ñâ ñëàâè Äìèòðî ßâîðíèöüêèé äîñÿã íàïîëåãëèâîþ, íåâòîìíîþ ïðàöåþ â ³ì ÿ Óêðà¿íè. «Ìî¿ì ïðàâèëîì ó æèòò³ áóëî ïðàöþé, ïðàöþé, íå çàäèâëÿþ÷èñü óïåðåä ³ íå îçèðàþ÷èñü íàçàä, ïèñàâ ñàì Äìèòðî ²âàíîâè÷, ïðàöþé, íå ñïîä³âàþ÷èñü í³çâ³äêè é í³ â³ä êîãî íàãîäè, í³ ïîõâàëüáè, ïðàöþé äîòè, äîêè íå â³äìîâëÿòü ðóêè é äîêè á ºòüñÿ æèâå ñåðöå ó òâî¿õ ãðóäÿõ; ïðàöþé íà êîðèñòü òâîãî íàðîäó é íà ïîæèòîê êðàþ, ÿêèé òîá³ äîðîãèé». Ñàìå òàêèì ïðàöüîâèòèì ³ çàëèøèâñÿ â ïàì ÿò³ íàùàäê³â àêàäåì³ê Äìèòðî ßâîðíèöüêèé (1855-1940) âèäàòíèé äîñë³äíèê Çàïîðîçüêî¿ Ñ³÷³, ³ñòîðèê, ôîëüêëîðèñò, åòíîãðàô, ëåêñèêîãðàô, ïèñüìåííèê, àðõåîëîã. «...Ïðîôåñîð, à âñ³ ñòåïè ï³øêè îáõîäèâ, â³äçíà÷àâ âèäàòíèé óêðà¿íñüêèé ïèñüìåííèê, àêàäåì³ê Îëåñü Ãîí÷àð íà ñòîð³íêàõ ñâîãî ðîìàíó «Ñîáîð», ñêàæåí³ äí³ïðîâñüê³ ïîðîãè ³ íàéñòðàøí³øèé ³ç íèõ Íåíàñèòåöü, ùîðîêó äîëຠç ëîöìàíàìè íà «äóáàõ», ðóêè-íîãè ïîëàìàâ íà õîðòèöüêèõ ñêåëÿõ, òà âñå ò³º¿ êîçà÷÷èíè äîøóêóºòüñÿ. Âñ³ îò³ ×îðòîìëèêè òà Êàïóë³âêè òîæ â³í ðîçêîïóº, êîæíó ñòåïîâó ìîãèëó ßâîðíèöüêèé îáñòåæèâ, ñêàðáè íå÷óâàí³ çäîáóâ äëÿ ñâîãî ìóçåþ, â òîìó ÷èñë³ ïëÿøêó îêîâèòî¿ ï³ä ãîëîâîþ áóëà ó ÿêîãîñü êîçàðëþãè, òîâàðèñòâî ïîêëàëî éîìó íà òîìó ñâ³ò³ ïîõìåëèòèñü. ³êè ïðîëåæàëà, çàãóñëà, ÿê ìåä. ²ìïåðàòîð ï³ä ÷àñ â³äâ³äèí ìóçåþ ïîïðîñèâ áóâ ïðîáóâàòè êîçàöüêî¿ ãîð³ëêè, àëå ßâîðíèöüêèé â³äïîâ³â äåñïîòîâ³: íå äëÿ òåáå, ìîâëÿâ, öàðþ, ïèòâî, òî íàï³é ëèöàðñüêèé. ²ñíóþòü ïåðåêàçè, í³áè ï³ä ÷àñ ðîçêîïîê íà òåðèòî𳿠îäí³º¿ ç ѳ÷åé àðõåîëîã³÷íà ãðóïà ßâîðíèöüêîãî íàòðàïèëà íà äâ³ ïëÿøêè ãîð³ëêè, âèòðèìêà ÿêî¿ ñÿãàëà 200 ðîê³â. Îäíó ïëÿøêó ñêóøòóâàëè, ³íøó â³äïðàâèëè äî ìóçåþ. Òà âîíà íåäîâãî ïðîáóëà åêñïîíàòîì. Ó 1919 ðîö³ ï³ä ÷àñ ðåâîëþö³éíèõ ïîä³é, êîëè â Êàòåðèíîñëàâ³ íåîäíîðàçîâî çì³íþâàëàñÿ âëàäà, ïëÿøêó êîçàöüêî¿ ãîð³ëêè âèì³íÿëè â Íåñòîðà Ìàõíà íà îõîðîííó ãðàìîòó äëÿ ìóçåþ, ùîá éîãî íå ïîãðàáóâàëè. Íå ãóñòî çóñòð³íåø ó æèòò³ òàêèõ ßâîðíèöüêèõ. Çàòÿòèé, âèäíî, ä³ä! Âîñêðåøຠñëàâó ìèíóëèõ â³ê³â, çàäëÿ íå¿ æèâå, âñüîìó ñâ³òîâ³ ïîêëàâ ðîçïîâ³ñòè ïðî ëèöàð³â êîçàöüêî¿ ðåñïóáë³êè. Îá ºêòèâíî çàâçÿòîãî äîñë³äíèêà â íàø³é êðà¿í³ çà ìóæí³ñòþ, ð³øó÷³ñòþ ³ ñèëîþ äóõó ìîæíà ñì³ëèâî äîð³âíþâàòè äî íàéâ³äâàæí³øîãî âîÿêè! Ãîâîðèòè â ãîëîñ ïðî óêðà¿íñüêèé íàö³îíàëüíèé ãåðî¿çì ÷àñòî-ãóñòî çàáîðîíÿëè. Àëå, íà ùàñòÿ, íàðîäæóâàëèñÿ ëþäè, ÿê³ äîëàëè çàáîðîíè, ùî íå ìàëè àäåêâàòíèõ ïîÿñíåíü... Ö³ë³ òîìè ïðî òó êîçà÷÷èíó ïîíàïèñóâàâ, âñ³ ïåðåêàçè ïðî êîçàöüêèõ ÷àêëóí³âõàðàêòåðíèê³â ïîçáèðàâ, ³ ñàì ñòàâ ÿê õàðàêòåðíèê. ͳ÷îãî, êàæóòü, íå áî¿òüñÿ, í³ Áîãà, í³ ñàòàíè, í³ ñàìî¿ ñìåðò³. ² ñàìîþ ïîñòàâîþ, êðåìåçí³ñòþ, âóñàìè æèâèé çàïîðîæåöü. Áëèçüêî çíàòè òàêó îñîáèñò³ñòü, â³äçíà÷àâ Îëåñü Ãîí÷àð ïðè çâ³ñòö³ â³ä ²âàíà Ìàêñèìîâè÷à Øàïîâàëà ïðî éîãî íîòàòêè çåðíÿòêà ñïîãàä³â ïðî ijäà ßâîðíèöüêîãî, ìàòè çìîãó òðèâàëèé ÷àñ ñï³ëêóâàòèñÿ ç ëþäèíîþ òàêî¿ ìóäðîñò³ ³ ëþáîâ³ çà öå ñïðàâä³ ìîæíà äÿêóâàòè äîë³». Äìèòðî ²âàíîâè÷ ßâîðíèöüêèé, óêðà¿íñüêèé åòíîãðàô, àðõåîëîã, ôîëüêëîðèñò, ïèñüìåííèê, àêàäåì³ê ÀÍ ÓÐÑÐ, áóâ ñàìå òàêîþ ëþäèíîþ. Íàðîäèâñÿ 7 ëèñòîïàäà 1855 ðîêó ó ñåë³ Ñîíö³âö³ (òåïåð Áîðèñ³âêà) Õàðê³âñüêî¿ îáëàñò³ â ðîäèí³ ñ³ëüñüêîãî äÿêà. Ìàâ íàì³ð ñòàòè ñâÿùåíèêîì íàâ÷àâñÿ ó Õàðê³âñüê³é äóõîâí³é ñåì³íàð³¿,
Ê
Ïîñòàò³
ïðîòå ñàíó íå çäîáóâ ÷åðåç òå, ùî, íå äîâ÷èâøèñü, âñòóïèâ äî Õàðê³âñüêîãî óí³âåðñèòåòó íà ³ñòîðèêî-ô³ëîëîã³÷íèé ôàêóëüòåò. Âæå â ñòóäåíòñüê³ ðîêè îáðàâ ïðîáëåìàòèêó íàóêîâèõ äîñë³äæåíü ³ñòîð³þ çàïîðîçüêèõ êîçàê³â, õî÷ íà íå¿ ³ñíóâàëà çàáîðîíà. Ó 1882 ðîö³ âèéøëà ïåðøà ïðàöÿ Äìèòðà ²âàíîâè÷à «Âèíèêíåííÿ ³ áóäîâà Çàïîðîçüêîãî êîøà», íàñë³äêîì ÷îãî áóëî ïîçáàâëåííÿ àâòîðà ñòèïåí䳿. ϳñëÿ íàâ÷àííÿ ïðàöþâàâ âèêëàäà÷åì ³ñòî𳿠â Õàðê³âñüê³é ã³ìíà糿, ¿çäèâ ì³ñöÿìè êîëèøíüî¿ Çàïîðîçüêî¿ Ñ³÷³, çáèðàâ àðõåîëîã³÷í³, ôîëüêëîðíî-åòíîãðàô³÷í³ òà àðõ³âí³ ìàòåð³àëè, ïèñàâ íàóêîâ³ ðîáîòè. Óïîðÿäíèê Ìèêîëà ×àáàí àâòîð ö³ëîãî ðÿäó êíèæîê, çà ÿê³ ìè ïîâèíí³ âêëîíèòèñÿ é ïîäÿêóâàòè íåâòîìíîìó äîñë³äíèêó ³ñòî𳿠é íàøîãî æèòòÿ, çàçíà÷àº: «Íàñë³äêîì éîãî áàãàòîð³÷íî¿ ïðàö³ ñòàëà ö³ëà á³áë³îòåêà ïðàöü ç ³ñòî𳿠êîçàöòâà, â ÿêå â³í áóâ çàëþáëåíèé çìàëêó, ñîòí³ îïóáë³êîâàíèõ íèì àðõ³âíèõ äîêóìåíò³â, äåñÿòêè ðîçêîïàíèõ ìîãèë, òèñÿ÷³ ñë³â æèâî¿ íàðîäíî¿ ìîâè, ç³áðàíèõ íèì. À äëÿ
ñòâî çàïîðîæö³â. Îäíèì òàêèì òâîðîì ìîæíà çàëèøèòèñü â ³ñòîð³¿. Ïîõâàëüíå ñëîâî óïîðÿäíèêîâ³ âèñëîâëþº ïðîçà¿ê-àíàë³òèê Ìèõàéëî Ñëàáîøïèöüêèé, ÿêèé, çîêðåìà, íàãîëîøóº: «Öÿ êíèæêà íå âèïàäêîâèé åï³çîä ó á³îãðàô³¿ Ìèêîëè ×àáàíà ³ íå äàíèíà éîãî çåìëÿöüêîìó ñàíòèìåíòîâ³ äî ßâîðíèöüêîãî. Öå îäèí ³ç ï³äñóìê³â òðèâàëî¿ ³ íàïîëåãëèâî¿ ðîáîòè ïîøóêîâöÿ. Äðóãå, ðîçøèðåíå é äîïðàöüîâàíå, âèäàííÿ ìàòåð³àë³â ïðî Äìèòðà ßâîðíèöüêîãî ñòàëî ðåçóëüòàòîì ñï³âä³ÿëüíîñò³ ö³ëî¿ ãðóïè ëþäåé. Ïîì³æ íèõ ïåðåäîâñ³ì òðåáà íàçâàòè ïàíà Þð³ÿ Êîñòþêà ç Êàíàäè, ñèíà Ìèêîëè Êîñòþêà (â³í ïðàöþâàâ ç ßâîðíèöüêèì, ³ â êíèæö³ º éîãî ö³êàâ³ ïðî òå ñïîãàäè), ÿêèé óìîæëèâèâ ïîÿâó âèäàííÿ ñâîºþ ô³íàíñîâîþ ï³äòðèìêîþ, ÷ëåíà Óïðàâè Áðàòñòâà âåòåðàí³â Óêðà¿íñüêî¿ äèâ³ç³¿ «Ãàëè÷èíà» ïàíà Àíäð³ÿ Êîìîðîâñüêîãî, ÿêèé ìèìîâîë³ îïèíèâñÿ â ðîë³ âèêîíàâ÷îãî äèðåêòîðà é ìåíåäæåðà âèäàâíè÷îãî ïðîåêòó, çà ùî ïðèíàã³äíî ñêëàäàþ éîìó ùèðó ïîäÿêó, ³, çâè÷àéíî æ, óæå íàçâàíîãî ïîïåðåäó óïîðÿäíèêà.
Êàòåðèíîñëàâñüêîãî ³ñòîðè÷íîãî ìóçåþ, çàñíîâíèêîì ³ äèðåêòîðîì ÿêîãî áóâ Ä. ßâîðíèöüêèé ïðîòÿãîì ïîíàä òðèäöÿòè ðîê³â, â³í ç³áðàâ 85 òèñÿ÷ åêñïîíàò³â. Íåëåãêî ñêëàäàëîñÿ æèòòÿ â÷åíîãî ï³ñëÿ 1933 ðîêó, êîëè éîãî, ÿê «³äåîëîãà óêðà¿íñüêîãî êóðêóëüñòâà», «âè÷èñòèëè» ç çàñíîâàíîãî íèì ìóçåþ. ² çíîâ-òàêè ëèøå ïðàöÿ äàâàëà ïîðÿòóíîê». 2005 ðîêó ìèíóëî 150 ðîê³â ç äíÿ íàðîäæåííÿ Äìèòðà ²âàíîâè÷à ßâîðíèöüêîãî. Äî öüîãî þâ³ëåþ äðóãèì âèäàííÿì âèéøîâ çá³ðíèê ñïîãàä³â ïðî íüîãî. ßê ñâ³ä÷àòü ìóçåéí³ ïðàö³âíèêè, «ñïîãàä³â ïðî Äìèòðà ²âàíîâè÷à ä³éøëî äî íàøîãî ÷àñó íåáàãàòî, òà é ò³ êîðîòåíüê³.  àðõ³â³ Äí³ïðîïåòðîâñüêîãî ³ñòîðè÷íîãî ìóçåþ çáåð³ãàþòüñÿ ñïîãàäè ëþäåé, ÿê³ â ò³é ÷è ³íø³é ì³ð³ ñï³ëêóâàëèñÿ ç óêðà¿íñüêèì ó÷åíèì: Ì. Ïîëîòàÿ â³äîìîãî êîáçàðÿ, êåð³âíèêà ïåðøî¿ óêðà¿íñüêî¿ õóäîæíüî¿ êàïåëè êîáçàð³â; Þ. Î. Ñóùåíêà ñòóäåíòà ÄÑÃÓ; ñòóäåíò³â ²ÍÎ Ä. Äåìåðäæ³, Ì. Òîïóçîâà, Ï. Ìàò⳺âñüêîãî; õóäîæíèêà Â. Ñîëÿíèêà; çàâ³äóþ÷îãî â³ää³ëîì îêðóæíîãî âèêîíêîìó Ç. Á. Ãóòíè÷à; õàòíüî¿ ðîá³òíèö³ Ê. ². Ëèòâèíåíêî; ñï³âðîá³òíèêà Ä²Ì ². Ô. ²îñ³êîâà. Ó 1987 ð. äî áóäèíêó-ìóçåþ Ä. ². ßâîðíèöüêîãî íàä³éøëè ñïîãàäè Ïàâëà Âîëîäèìèðîâè÷à Äîâãàëåâñüêîãî...» Ö³êàâ³ íàðèñè ìåìóàðíîãî õàðàêòåðó ç ÿâèëèñÿ ùå çà æèòòÿ Äìèòðà ²âàíîâè÷à. Òóò ìîæíà íàçâàòè, çîêðåìà, âêëþ÷åí³ äî çá³ðíèêà íàðèñè Îëåíè Ï÷³ëêè «Â ãîñòÿõ ó Êàòåðèíîñëàâà» ÷è Âîëîäèìèðà Äàíèë³âà «Êàòåðèíîñëàâñüêèé ìóçåé», îïóáë³êîâàí³ 1908 ðîêó. Âæå â íèõ çíàõîäèìî æèâ³ øòðèõè ñó÷àñíèê³â, ÿê³ â³äçíà÷àþòü éîãî ïðèíöèïîâ³ñòü ó â³äñòîþâàíí³ âàæëèâèõ äëÿ óêðà¿íñüêî¿ íàóêè òà êóëüòóðè ïèòàíü, âèíàõ³äëèâ³ñòü ³ íàïîëåãëèâ³ñòü, ç ÿêîþ Äìèòðî ²âàíîâè÷ êîìïëåêòóâàâ ìóçåéíó çá³ðêó. Òàêîæ ùå çà æèòòÿ Ä. ßâîðíèöüêîãî ç ÿâèëèñÿ «Ñïîãàäè» â³äîìîãî ãðîìàäñüêîãî ä³ÿ÷à, ìåöåíàòà ªâãåíà ×èêàëåíêà. Öå ñâ³ä÷åííÿ, íà íàø ïîãëÿä, ö³ííå òèì, ùî ïîêàçóº âïëèâ ïîïåðåäíèê³â íà ôîðìóâàííÿ îñîáèñòîñò³ ßâîðíèöüêîãî, çîêðåìà, êîëèøíüîãî ÷ëåíà Êèðèëî-Ìåôî䳿âñüêîãî áðàòñòâà Äìèòðà Ïèëü÷èêîâà. Çà 85 ðîê³â ñâîãî æèòòÿ, ñ³ì îñòàíí³õ ç ÿêèõ (ç 1933 äî 1940 ðð.) áóâ ó íåçàñëóæåí³é îïàë³, Ä. ßâîðíèöüêèé ÿê òàëàíîâèòèé ó÷åíèé, âåëèêèé ïðàöåëþá ³ ñïîäâèæíèê íà çàãàëüíîêóëüòóðí³é ïàòð³îòè÷í³é íèâ³ çðîáèâ ñò³ëüêè áàãàòî êîðèñíîãî äëÿ ñâî¿õ íàùàäê³â, ùî áåç éîãî òâîð÷îãî äîðîáêó íå áóëà á ïîâíîö³ííîþ âñÿ ³ñòîðèêî-êóëüòóðíà ñïàäùèíà íàøîãî íàðîäó. Óïðîäîâæ áàãàòüîõ ðîê³â Äìèòðî ²âàíîâè÷ áóâ íåâòîìíèì øóêà÷åì àðõ³âíèõ, àðõåîëîã³÷íèõ, åòíîãðàô³÷íèõ, ôîëüêëîðèñòè÷íèõ äæåðåë, ùî ñòîñóþòüñÿ ³ñòî𳿠çàïîðîçüêîãî êîçàöòâà òà ³ñòî𳿠Óêðà¿íè XV-XVIII ñòîë³òü çàãàëîì. Ç ö³ºþ ìåòîþ â³í çä³éñíþâàâ áàãàòîð³÷í³ ïîäîðîæ³ ïî âñ³õ ì³ñöÿõ, ïîâ ÿçàíèõ ç ³ñíóâàííÿì çàïîðîçüêîãî êîçàöòâà, ïðîâîäÿ÷è àðõåîëîã³÷í³ ðîçêîïêè, âèøóêîâóþ÷è ð³çí³ ìàòåð³àëè é ñâ³ä÷åííÿ ïðî æèòòÿ òà ïîáóò êîçàê³â. Íà ñëàâíîçâ³ñíîìó ïîëîòí³ ²ëë³ Þõèìîâè÷à кï³íà «Çàïîðîæö³ ïèøóòü ëèñòà òóðåöüêîìó ñóëòàíó» º é ñàì ßâîðíèöüêèé. Ïåðñîíàæ, ÿêèé ìàâ îáëè÷÷ÿ Äìèòðà ²âàíîâè÷à, êîçàöüêèé ïèñàð, ÷èºþ ðóêîþ é áóëî íàïèñàíî òîãî ñàìîãî ëèñòà, ùî ñâ³ä÷èâ ïðî áåçñòðàøí³ñòü òà æèòòºëþá-
Íå ìåíøå ï ÿòè ñïîãàä³â Ìèêîëà ×àáàí âèÿâèâ íà ñòîð³íêàõ «Äí³ïðîïåòðîâñüêî¿ ãàçåòè» ³ êðèâîð³çüêîãî «Äçâîíó», äå â 1941-1942 ðð. äðóêóâàëèñÿ ñïîãàäè ëþäåé, ÿê³ çíàëè ßâîðíèöüêîãî, äðóæèíè Ñåðàôèìè ßâîðíèöüêî¿, ïîåòà Ìèõàéëà Ïðîí÷åíêà, ïðîçà¿êà Îëåêñàíäðà Äåâëàäà òà ³íøèõ». 1963 ðîêó âèéøëà êíèãà á³îãðàô³÷íèõ îïîâ³äàíü ïðî ßâîðíèöüêîãî ². Øàïîâàëà «Â ïîøóêàõ ñêàðá³â», à 1972 ðîêó íàóêîâà á³îãðàô³ÿ Ì. Øóáðàâñüêî¿ «Ä. ². ßâîðíèöüêèé. Æèòòÿ, ôîëüêëîðèñòè÷íî-åòíîãðàô³÷íà ä³ÿëüí³ñòü». Ó ñ³÷í³ 1988 ðîêó â ê³ëüêîõ íîìåðàõ ÷àñîïèñó «Óêðà¿íà» ï³ä íàçâîþ «Íåâìèðóùà äóøà Çàïîðîææÿ» ç ÿâèëàñÿ íèçêà ñïîãàä³â ñó÷àñíèê³â ïðî Ä. ßâîðíèöüêîãî, îïóáë³êîâàíèõ ²âàíîì Øàïîâàëîì òà Ìèêîëîþ Øóäðåþ. Òàê ïîñòóïîâî ñòàëà øèðøàòè ìåìóàðíà ë³òåðàòóðà ïðî â÷åíîãî. ßê ïåðåêîíàºòüñÿ ÷èòà÷ íèí³øíüîãî çá³ðíèêà, ñïîãàäè ïðî ßâîðíèöüêîãî äðóêóâàëèñÿ íå ëèøå â Êèºâ³ ÷è Äí³ïðîïåòðîâñüêó, àëå é ó Âàðøàâ³, Ìîñêâ³, ³íí³ïåãó, Òîðîíòî, Ëîíäîí³... Ñêð³çü, êóäè äîëÿ çàêèíóëà óêðà¿íö³â, âîíè çáåðåãëè âäÿ÷íó ïàì ÿòü ïðî «çàïîðîçüêîãî áàòüêà». 1977 ðîêó êîëèøí³é ñòóäåíò Êàòåðèíîñëàâñüêîãî ³íñòèòóòó íàðîäíî¿ îñâ³òè ïèñüìåííèê ³ íàóêîâåöü Âàñèëü ×àïëåíêî (1900-1990) îïóáë³êóâàâ â åì³ãðàö³éíîìó ÷àñîïèñ³ «Ìîëîäà Óêðà¿íà» çáåðåæåíèé íèì ëèñò 1935 ðîêó â³ä àêàäåì³êà Ä. ². ßâîðíèöüêîãî. Ïðî ïîïóëÿðí³ñòü àêàäåì³êà Äìèòðà ßâîðíèöüêîãî ñâ³ä÷àòü ÷èñëåíí³ çãàäêè ³íøèõ ìåìóàðèñò³â, ÷è¿ ñâ³ä÷åííÿ íå ïîòðàïèëè äî öüîãî çá³ðíèêà, àëå ÿêèìè íå ìîæíà çíåõòóâàòè. Òèì á³ëüøå, ùî äåÿê³ ç ìåìóàð³â âèõîäèëè íà Çàõîä³ ³ â³äòàê çäåá³ëüøîãî íåäîñòóïí³ íàøîìó ÷èòà÷åâ³. «Âåëèê³ çàñëóãè ßâîðíèöüêîãî ïåðåä íàóêîþ. Á³ëüøå 1000 êóðãàí³â ðîçêîïàâ â³í. Êðàù³ óí³êàëüí³ çíàõ³äêè éîãî º â Åðì³òàæ³, áàãàòî ¿õ â íàøîìó ìóçå¿, çàçíà÷àëà ó ñòàòò³ «Àêàäåì³ê Ä. ². ßâîðíèöüêèé» éîãî äðóæèíà Ñåðàôèìà Äìèòð³âíà ßâîðíèöüêà. Âîíà äîïîìàãàëà éîìó ³ â òÿæê³ ÷àñè ìàõíîâùèíè, êîëè Äìèòðà ²âàíîâè÷à àðåøòóâàëè, ³ ï³ä ÷àñ òåðîðó á³ëüøîâèê³â, êîëè ðîêó 1933 éîãî áóëî ïîçáàâëåíî ïðàö³ äèðåêòîðîì ³ñòîðè÷íîãî ìóçåþ»... Ò³ñíå çáëèæåííÿ ç íàðîäîì äຠéîìó
ÊÎÇÀÖÜÊÈÉ ÁÀÒÜÊÎ
ìàòåð³àë äëÿ ñêëàäàííÿ ñëîâíèêà óêðà¿íñüêî¿ ìîâè íà 60000 ñë³â, âåëèêèõ çá³ðíèê³â íàðîäíèõ ï³ñåíü, êàçîê, áàéîê. Âåñü ñâ³é ð³çíîìàí³òíèé ìàòåð³àë ç ³ñòî𳿠Çàïîðîææÿ â³í ïåðåäàâ íàùàäêàì ó âèãëÿä³ 150 âåëèêèõ íàäðóêîâàíèõ ðîá³ò. Äìèòðî ßâîðíèöüêèé «Íàâ³êè â ïàì ÿò³ ëþäñüê³é». Ïðî öå ùå é ùå ñâ³ä÷àòü ñïîãàäè ñó÷àñíèê³â... Îñîáëèâèé ³íòåðåñ âèêëèêàëè ñòîñóíêè àêàäåì³êà Äìèòðà ßâîðíèöüêîãî ç âåëèêèì óêðà¿íñüêèì ³ñòîðèêîì, âèçíà÷íèì îðãàí³çàòîðîì óêðà¿íñüêî¿ íàóêè, ïîë³òè÷íèì ä³ÿ÷åì ³ ïóáë³öèñòîì, àêàäåì³êîì Àêàäå쳿 íàóê Óêðà¿íè, àêàäåì³êîì Àêàäå쳿 íàóê ÑÐÑÐ Ìèõàéëîì Ñåðã³éîâè÷åì Ãðóøåâñüêèì... «Äìèòðî ²âàíîâè÷ áóâ ó ãàðíèõ â³äíîñèíàõ ç Ì. Ñ. Ãðóøåâñüêèì», ïðèãàäóº äðóæèíà Äìèòðà ²âàíîâè÷à. Öå çíàéîìñòâî òðèâàëî áàãàòî ðîê³â ³ ï³äòðèìóâàëîñü ïîñò³éíèì ëèñòóâàííÿì. Öå ëèñòóâàííÿ äî öüîãî ÷àñó çáåð³ãàºòüñÿ â àðõ³â³ Äìèòðà ²âàíîâè÷à. Ì. Ñ. Ãðóøåâñüêèé áóâ îäíèì ç òèõ ëþäåé, ÿêèõ Äìèòðî ²âàíîâè÷ ùèðî ëþáèâ òà øàíóâàâ. Óñå ëèñòóâàííÿ öèõ äâîõ âèäàòíèõ îñ³á ïðîíèçàíå ³íòåðåñîì äî íàóêîâèõ ïðàöü, òóðáóâàííÿì ïðî æèòòÿ ³íøîãî, ïîðàäàìè, âêàç³âêàìè. «Çàïîðîçüêèé õàðàêòåðíèê» òàêèì ïîñòຠÄìèòðî ßâîðíèöüêèé ó ñïîãàäàõ óêðà¿íñüêîãî ïîåòà, ãðîìàäñüêîãî ä³ÿ÷à, àêàäåì³êà Àêàäå쳿 íàóê Óêðà¿íè, äèðåêòîðà ³íñòèòóòó ìèñòåöòâîçíàâñòâà, ôîëüêëîðó òà åòíîãðàô³¿ Àêàäå쳿 íàóê Óêðà¿íè Ìàêñèìà Òàäåéîâè÷à Ðèëüñüêîãî, íàïèñàíèõ, ÿê ïåðåäìîâà, äî êíèæêè á³îãðàô³÷íèõ îïîâ³äàíü ïðî Äìèòðà ßâîðíèöüêîãî ²âàíà Øàïîâàëà «Â ïîøóêàõ ñêàðá³â». Öå áóëà íàäçâè÷àéíî ð³çíîñòîðîííÿ ëþäèíà. ³í ìàâ äðóæí³ ñòîñóíêè ³ ö³êàâ³ çóñòð³÷³ ç áàãàòüìà ëþäüìè. Äîñèòü íàçâàòè ñåðåä íèõ ². кï³íà, Ëüâà Òîëñòîãî, Ì. Êðîïèâíèöüêîãî, Ì. Çàíüêîâåöüêó, áðàò³â Òîá³ëåâè÷³â, Ì. Ëèñåíêà, Î. Ñëàñò³îíà, Ëåñþ Óêðà¿íêó, Â. Êîðîëåíêà. Öå áóëè íå âèïàäêîâ³ çíàéîìñòâà, à òðèâàë³ òâîð÷³ ñòîñóíêè. ³í áóâ ä³ÿëüíèì ïîðàäíèêîì кï³íà ó ñòâîðåíí³ ñëàâåòíî¿ êàðòèíè «Çàïîðîæö³» ³ íàâ³òü ïîçóâàâ éîìó â îäÿç³ ñ³÷îâîãî ïèñàðÿ. Ñõîæ³ñòü öüîãî îáðàçó ç íàòóðùèêîì áóëà òàêîþ ðàçþ÷îþ, ùî Ëåâ Òîëñòîé ï³çíàâ ßâîðíèöüêîãî ï³ä ÷àñ ñï³ëüíî¿ ïîäîðîæ³ â çàë³çíè÷íîìó âàãîí³, ïðî ùî é ñàì ó÷åíèé çãàäóâàâ ó òåïëîìó íàðèñ³... ³í ñòîÿâ ïðè êîëèñö³ ñòâîðåíî¿ Ìèêîëîþ Ëèñåíêîì ãåðî¿÷íî-ïàòð³îòè÷íî¿ îïåðè «Òàðàñ Áóëüáà». Äî íüîãî çà ïîðàäàìè çâåðòàëèñÿ âåëèê³ àðòèñòè Êðîïèâíèöüêèé, Ñàäîâñüêèé, Ñàêñàãàíñüêèé... Ñëîâîì, â³í ñòîÿâ ó öåíòð³ òîãî÷àñíî¿ íàøî¿ êóëüòóðè. ...Òâîð÷³ñòü àêàäåì³êà Äìèòðà ßâîðíèöüêîãî ñòàëà é ìåí³ ïåðøîçíà÷íîþ ï³ä ÷àñ â³äâ³äèí Äí³ïðîïåòðîâñüêà, êîëè ïîáóâàâ ó ìóçå¿ ßâîðíèöüêîãî. Ïîùàñòèëî ìåí³ 18 ÷åðâíÿ 1977 ðîêó íà ïàì ÿòíó çóñòð³÷ ç ïèñüìåííèêîì-àêàäåì³êîì Îëåñåì Òåðåíò³éîâè÷åì Ãîí÷àðîì. Ó éîãî «Ùîäåííèêàõ» (òîì 2, ñòîð. 308) º çàïèñ ïðî òîé çíàêîâèé äëÿ ìåíå äåíü: «Çàõîäèâ ñüîãîäí³ ÷îëîâ³ê ³ç ñòåï³â». Òîæ, ùîá õî÷ ÷èìîñü â³ääÿ÷èòè çà çàáðàíèé ó Ìàéñòðà Ñëîâà ÷àñ óæå ³ç Çàïîð³ææÿ íàïèñàâ ëèñòà ³ ïîñëàâ Îëåñþ Òåðåíò³éîâè÷ó êíèãó «Âîëüíîñò³ Çàïîðîçüêèõ êîçàê³â: ³ñòîðèêî-òîïîãðàô³÷íèé íàðèñ». Öÿ ïðàöÿ º ´ðóíòîâíèì äîñë³äæåííÿì òîïîãðàô³¿ çàïîðîçüêèõ çåìåëü, à òàêîæ ãåîãðàô³÷íèõ òà ïðèðîäíî-êë³ìàòè÷íèõ óìîâ, òåðèòîð³¿, ÿêó îá³éìàëè Âîëüíîñò³ ³éñüêà Çàïîðîçüêîãî Íèçîâîãî çà äîáè Íîâî¿ Çàïîðîçüêî¿ Ñ³÷³ (1734-1775). Öÿ êíèãà áóëà âèäàíà ó 1890 ðîö³ ³ îöå ïåðøå âèäàííÿ «Âîëüíîñòåé...» ÿ é ïîñëàâ ó Êè¿â... ² ðàïòîì ó ñâ³é äåíü íàðîäæåííÿ îòðèìóþ áàíäåðîëü, à â í³é êíèãà-ðîìàí «Òðîíêà» ç äàð÷èì íàïèñîì ³ ïîáàæàííÿì «Íà ùàñòÿ â æèòò³». À íà ùåìíó ðàä³ñòü ùå é ëèñò³âêà: «Äÿêóþ çà êíèæêó. Âè íà÷å âãàäàëè, ùî âîíà áóäå ìåí³ äî äóø³. Ç ùèðîþ ïîøàíîþ Îë. Ãîí÷àð». 7.Õ².77 ð. Ö³ëêîì çàêîíîì³ðíî é ñïðàâåäëèâî, ùî 30 ëèñòîïàäà 1995 ðîêó â ì³ñò³ Çàïîð³ææÿ íà îñòðîâ³ Õîðòèöÿ, íà ïðèì³ùåíí³ Íàö³îíàëüíîãî çàïîâ³äíèêà «Õîðòèöÿ» âøàíîâàíî é óâ³÷íåíî ïàì ÿòü îäíîãî ç íàéâèäàòí³øèõ óêðà¿íñüêèõ ó÷åíèõ â³äêðèòî ïàì ÿòíó äîøêó Äìèòðó ²âàíîâè÷ó ßâîðíèöüêîìó, ñïðàâæíüîìó ñï³âöåâ³ ³ñòî𳿠Çàïîðîçüêîãî êîçàöòâà. Àâòîð çàñëóæåíèé õóäîæíèê Óêðà¿íè ²âàí Íîñåíêî ïîäàâ îáðàç âåëåòíÿ óêðà¿íñüêî¿ íàóêè ìîëîäèì, åíåðã³éíèì, ïîâíèì ñèë ³ íàòõíåííÿ ïðàöþâàòè íà áëàãî Óêðà¿íè, ÿêó Äìèòðî ßâîðíèöüêèé òàê áåçìåæíî ³ â³ääàíî ëþáèâ.  ÿ÷åñëàâ ÄÐÈÃÀÉËÎ, çàñëóæåíèé æóðíàë³ñò Óêðà¿íè ì. Çàïîð³ææÿ
˳òåðàòóðà
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
Ï
ðÿìî ç ³íñòèòóòó Äìèòðî Ëàñòîâåíêî ïî¿õàâ äî àåðîïîðòó, õî÷à äî ë³òàêà ëèøàëîñÿ ùå ÷îòèðè ãîäèíè. Ïîêè ¿õàâ íà òàêñ³, ïîêè âå÷åðÿâ â àåðîïîðò³âñüêîìó êàôå, ãîäèííèêîâà ñòð³ëêà ïåðåêðåñëèëà öèôðó «8». Íàäâîð³ âæå ãîð³ëè ë³õòàð³. Âîíè ñêóïî ï³äñâ³÷óâàëè ïóõíàñòèé ñí³ã, ùî òèõî ïàäàâ ç íåáà. Äìèòðî ìàéæå â³äâèê ó Êðèìó â³ä ñí³ãó ³ òîìó ðàä³â éîìó, ìîâ õëîï÷èñüêî. Ñïî÷àòêó ñìèêíóâ ñìåð³÷êó çà ãàëóçêó, é êîëè ñð³áëÿñò³ ñí³æèíêè ïîñèïàëèñÿ âíèç, ï³äñòàâèâ ï³ä íèõ îáëè÷÷ÿ. Ñí³ã ëîñêîòàâ, ñèïàâñÿ çà êîì³ð øê³ðÿíêè. Äìèòðî çàñì³ÿâñÿ, ãîëîñíî âèäèõíóâ: «Óõ òè!» ³ ïîá³ã ïîðîæíüîþ àëåºþ àåðîïîðò³âñüêîãî ñêâåðó, ñòðóøóþ÷è ñí³ã ç óñ³õ ñìåð³÷îê ï³äðÿä. Á³ã ³ ñì³ÿâñÿ ðàä³ñíî. ² ðàïòîì ïî÷óâ çâ³äêèñü çáîêó ä³âî÷èé ñì³õ. Çóïèíèâñÿ, îçèðíóâñÿ îá³ðó÷ ³ ïîáà÷èâ ñòðóíêó ä³â÷èíó. Âîíà ñòîÿëà ó ïàðàëåëüí³é àëå¿, ñâ³òëà êîðîòêà øóáêà áóëà ïðèïîðîøåíà ñí³ãîì. ßêáè âàñ çàðàç ïîáà÷èâ ÿêèéñü ìàëþê, â³í ñêàçàâ áè ìàì³: äèâèñü, äÿäüêî òàêèé âåëèêèé, à ãðàºòüñÿ, ìîâ äèòèíà, âåñåëî ñêàçàëà ä³â÷èíà. À ùî ñêàçàâ áè ìàëþê, ïî÷óâøè îö³ âàø³ ñëîâà? ³ ï³äõîïèâ ³ç çåìë³ øèðîêîþ äîëîíåþ ñí³ã. ßêà ïîãàíà ò³òêà, âîíà çàâàæຠäÿäüêîâ³ ãðàòèñÿ... Àáè ìàëþê òîãî íå ñêàçàâ, ïðèñòàâàéòå äî ìåíå! ãóêíóâ Äìèòðî ³ êèíóâ ñí³æêîþ ó ä³â÷èíó, à ïîò³ì, ïðîâàëþþ÷èñü ïî êîë³íà ó ñí³ã, ïåðåáðàâñÿ íà ñóñ³äíþ àëåþ. ijâ÷èíà, ñì³þ÷èñü, ïîá³ãëà â³ä Ëàñòîâåíêà, ñõîâàëàñÿ çà ñìåð³÷êó, à êîëè Äìèòðî ïîð³âíÿâñÿ ç íåþ, ñòðóñèëà ñí³ã éîìó íà ãîëîâó. Óõ, òè! ðàä³ñíî âèãóêíóâ Ëàñòîâåíêî. Íó, ñòîëè÷íà ñí³ãóðîíüêî, íà÷óâàéòåñÿ! Âàñ î÷³êóº ñòðàøíà ïîìñòà: çàðàç ÿ íàòðó âàñ ñí³ãîì! ͳ êðîêó âïåðåä, âåëèêà äèòèíî! ß íå çëÿêàëàñÿ âàøî¿ ïîìñòè, àëå... êîðîòêî çàñì³ÿëàñü. Àëå ó ìåíå ï³äôàðáîâàí³ â³¿, ïîêàçàëà íà ñâî¿ î÷³. Õ³áà âàì íå æàëü ìî¿õ ï³âãîäèííèõ ñòàðàíü ïåðåä ëþñòåðêîì? Ìåí³ æàëü âàøèõ ñòà-
ðàíü ïåðåä ëþñòåðêîì ³ òîìó ñâîþ ïîìñòó ÿ ïåðåíîøó íà ï³çí³øèé ñòðîê. Àëå ÿ îäðàçó æ âàñ ïîïåðåäæóþ: äîâãî äîâåäåòüñÿ æäàòè, ñòðóøóþ÷è ñí³ã ç øóáêè, ïîñì³õíóëàñü ä³â÷èíà. ß íåâäîâç³ â³äë³òàþ. ß òàêîæ â³äë³òàþ, ñêàçàâ Äìèòðî é çèðêíóâ íà ãîäèííèêà. À æàëü... Ùî â䳺ø, óñ³ ìè êóäèñü ëåòèìî, ¿äåìî, ïëè-
Âàëåð³é ÒÀÐÀÑÎÂ
äèõíóëà: Õî÷åòå, ìàéáóòí³é ³íæåíåðå, ³ ÿ âàì çàðàç ñêàæó êîìïë³ìåíò? Ìåí³ òàêîæ ç âàìè ëåãêî. ß õîò³ëà á ìàòè âàñ ñåðåä ñâî¿õ äðóç³â. Òîä³ äàâàéòå çíàéîìèòèñü, ñåðéîçíî çàïðîïîíóâàâ Äìèòðî ï³ñëÿ êîðîòêî¿ ïàóçè. Î-î, íå òðåáà ïåðåõîäèòè íà ïðîçó... Íåõàé íàøà âèïàäêîâà çóñòð³÷ ó ñòîëè÷íîìó àåðîïîðòó çàëèøèòüñÿ ó ñïîãàäàõ, ÿê ùîñü ðàïòîâî ñâ³òëå, òåïëå. Ìîæå, â îäèí ç ïîõìóðèõ äí³â
Íó ÿê? îáåðíóëà ãîëîâó. Äîìîâëåíî, ñêàçàâ Äìèòðî. Ìîæåòå ç³ ìíîþ òåïåð õî÷ íà êðàé ñâ³òó ëåò³òè. Äÿêóþ, òàê ³ çðîáëþ, çàñì³ÿëàñü ä³â÷èíà. À ÿê æå òåïåð áóòè ç âàøèì êîìïë³ìåíòîì? ͳ÷îãî íå â䳺ø, ñòåíóëà ïëå÷èìà, â³í çàëèøàºòüñÿ â ñèë³. Îáîº çíîâó çàñì³ÿëèñÿ. Àæ íàäòî ðàä³ñíî ñì³ÿâñÿ Äìèòðî. Â³í ³ ñàì íå çì³ã áè çàðàç ïîÿñíèòè, ÷îìó öå ðàïòîì éîìó ñòàëî òàê
õóäîæíèê³â, ÿê ó ïîåò³â ³ ïèñüìåííèê³â, â³äïî÷èíêó íå áóâàº, íàâ³òü ÿêùî ðóêè ³ íå ïðàöþþòü. ...Ó Ñ³ìôåðîïîëü ïðèëåò³ëè áëèçüêî ï³âíî÷³. ̳ñöü â àåðîïîðò³âñüê³é ê³ìíàò³ â³äïî÷èíêó íå áóëî. Ïî¿äó äî ì³ñòà, ñêàçàëà Ñâ³òëàíà. Òàì äåíåáóäü ïåðåíî÷óþ. Ïîñëóõàéòå, íàâ³ùî âàì ¿õàòè äî ì³ñòà? ð³øó÷å çàïèòàâ Äìèòðî. Ïðîïîíóþ ñâ³é âàð³àíò: çà ï³âãîäèíè â³äõîäèòü îñòàíí³é àâòîáóñ ç àåðîïîðòó íà Ôåîäîñ³þ, ïî¿õàëè ç³ ìíîþ, ïåðåíî÷óºòå ó íàñ, à âðàíö³ ïî¿äåòå â Êîêòåáåëü. ...Àâòîáóñ ëåãêî ëåò³â êð³çü ì³ñÿ÷íó í³÷. ϳäñâ³÷åí³ ñð³áëÿñòèì ñâ³òëîì ãîðè, çäàâàëîñÿ, óòðèìóâàëè çîðÿíå íåáî. Ïîãëÿíüòå, ÿêà ÷àð³âí³ñòü ³ êðàñà íàâêðóãè, ìîâáè â êàçö³, íåãîëîñíî âèìîâèâ Äìèòðî. Àæ äóøà ñï³âàº. Ñâ³òëàíà äîâãî äèâèëàñÿ çà â³êíî íà çîð³ é ñð³áëÿñò³ ãîðè, ïîòîìó íàõèëèëàñÿ äî Äìèòðà é òèõî ìîâèëà: Äìèòðå, âàì òðåáà ñïðîáóâàòè â³ðø³ ïèñàòè... Òàê, òàê! Äìèòðî òàê ñàìî òèõî ç³çíàâñÿ: ßêùî áóòè â³äâåðòèì, Ñâ³òëàíî, òàê, â ìåí³ ùîñü òàêå æèâå... Ùîñü òàêå... Îò áà÷èòå, Äìèòðå, ÿ íå ïîìèëèëàñÿ, çðàä³ëà Ñâ³òëàíà, ñïðîáóéòå ïèñàòè â³ðø³. Ó ¿¿ âåëèêèõ î÷àõ â³äáèëèñÿ çîð³, àëå òóò æå é ïðèãàñëè. Ïîãàíî, êîëè â ëþäèí³ íå æèâå îòå «ùîñü»... Çíàëè á, Äìèòðå, ÿê öå ïîãàíî... Äî ñàìî¿ Ôåîäîñ³¿ Ñâ³òëàíà á³ëüøå íå çðîíèëà æîäíîãî ñëîâà. À Äìèòðî â³ä÷óâàâ, ùî âîíà äóìຠïðî ñâîº, ïîòàºìíå, ³ íå íàâàæóâàâñÿ çàãîâîðèòè ïåðøèì. ...Ìàòè íàãîäóâàëà í³÷íèõ ãîñòåé ñìàæåíîþ êàðòîïëåþ ³ êâàøåíîþ êàïóñòîþ â ïåëþñòêàõ, ïîò³ì çàáðàëà Ñâ³òëàíó äî ñåáå â ê³ìíàòó, à Äìèòðîâ³ é ìîëîäøîìó ñèíîâ³ ïîñòåëèëà íà äèâàí³. Âðàíö³, ïðîâîäæàþ÷è äî äâåðåé ãîñòþ é Äìèòðà, ñêàçàëà: Ñêó÷èòå, Ñâ³òëàíî, ïî äîìàøíüîìó òåïëó, ïðîøó â íàø ä³ì. Áóäåìî âàì ðàä³. Ñïàñèá³, ç âäÿ÷í³ñòþ ïîäèâèëàñÿ Ñâ³òëàíà íà ñèâó æ³íêó. Ñâ³òëàíà ïðè¿çäèëà ç Êîêòåáåëÿ äî Ôåîäîñ³¿ äâ³÷³. É
ÇÈÌÀ, ÍÀ ²ßÕ Ñ²ÒßÒÜÑß ÑͲÆÈÍÊÈ... ÎÏβÄÀÍÍß
âåìî. Æèòòÿ öå ðóõ. Íà æàëü, öåé ðóõ íå ò³ëüêè ç ºäíóº, à é ðîç ºäíóº. Âè, ëèáîíü, ïñèõîëîã? çàñì³ÿëàñü ä³â÷èíà. Ìîëîäèé ó÷åíèé êàôåäðè ïñèõîëî㳿 ñòîëè÷íîãî óí³âåðñèòåòó?.. Íå âãàäàëè! ß ðîá³òíèê, òîêàð. Àëå çàðàç ñòîþ ïåðåä âàìè ÿê ñòóäåíò-çàî÷íèê ÷åòâåðòîãî êóðñó ïîë³òåõí³÷íîãî ³íñòèòóòó, ùî óñï³øíî ïåðåòíóâ ô³í³ø çèìîâî¿ ñåñ³¿. Ì³æ ³íøèì, òîêàð ³ ìàéáóòí³é ³íæåíåð òàêîæ ïîâèíåí áóòè ïñèõîëîãîì, ãîëîñ ä³â÷èíè ñòàâ ñåðéîçíèì. Êîæåí ç íàñ íà ðîáîò³ àáî âäîìà, àáî â êîë³ äðóç³â ïîâèíåí áóòè õî÷ òðîõè ïñèõîëîãîì. Íà æàëü, ìè ïî÷èíàºìî öå ðîçóì³òè íàäòî ï³çíî... Ç âàìè ö³êàâî ðîçìîâëÿòè, ñêàçàâ Äìèòðî. Ç âàìè ëåãêî. Ñïðàâä³? ó âåëèêèõ êàðèõ î÷àõ çáëèñíóëè ëåäü ïîì³òí³ ðàä³ñí³ âîãíèêè. Âè ïåðøèé, õòî ìåí³ òàêå ñêàçàâ. ijâ÷èíà ðàïòîì âçÿëà Äìèòðà ï³ä ðóêó, çóïèíèëà. Âäèâëÿþ÷èñü çíèçó â éîãî îáëè÷÷ÿ, ð³øó÷å âè-
íàøîãî æèòòÿ çãàäàºìî ìè ãðó â ñí³æêè, ³ íà äóø³ ñòàíå ëåãøå... Õàé áóäå òàê, ïîãîäèâñÿ Äìèòðî. Éîìó ñòàëî òðîõè ñóìíî, ùî îñü çàðàç âîíè ðîç³éäóòüñÿ ó ð³çí³ ñòîðîíè é â³í í³êîëè íå ïîáà÷èòü öèõ âåëèêèõ ³ ïå÷àëüíèõ î÷åé. Âîíè ëåãêî çóñòð³ëèñÿ, à ðîç³éøëèñÿ çàñìó÷åí³. Îáîº... ßêèì æå áóëî çäèâóâàííÿ, êîëè ¿õí³ ïîãëÿäè çóñòð³ëèñÿ çíîâó! Äìèòðî âæå ñèä³â íà ñâîºìó ì³ñö³ â ñàëîí³ ë³òàêà é ÷èòàâ ñâ³æèé âèïóñê «Âå÷³ðíüîãî Êèºâà», êîëè êðàºì îêà ïîì³òèâ ñâ³òëó øóáêó ³ ñòðóíê³ íîãè â ÷îá³òêàõ. ϳäíÿâ ãîëîâó ³, ÿê áóâàëî â äèòèíñòâ³, â³ä ïîäèâó â³äêðèâ ðîòà. Öå âè? òèõî ñïèòàâ. Öå ÿ, ñïîê³éíî â³äïîâ³ëà ä³â÷èíà, ïðîòå áóëî âèäíî, ùî é âîíà íàäòî çäèâîâàíà. Òàê ñ³äàéòå ïîðó÷, óæå óïîðàâñÿ ç õâèëþâàííÿì Äìèòðî. ß ìàþ ñâîº ì³ñöå. À çâ³äñè ùå ïîïðîñÿòü, ïîñì³õíóëàñü ä³â÷èíà. ѳäàéòå, ñ³äàéòå... ß çàðàç ï³äó äîìîâëþñÿ ç³ ñòþàðäåñîþ. Êîëè ïîâåðíóâñÿ, ä³â÷èíà âæå ñèä³ëà â ñóñ³äíüîìó êð³ñë³ áåç øóáêè é äèâèëàñü â ³ëþì³íàòîð.
ÓÂÀÃÀ: ÊÎÍÊÓÐÑ! Íàö³îíàëüíà ñï³ëêà ôîòîõóäîæíèê³â Óêðà¿íè Äèðåêö³ÿ «Êè¿âñüêîãî ÔÎÒÎßÐÌÀÐÊÓ» ̳æíàðîäíèé ôîòîãðàô³÷íèé ðóõ «Îáðàç áåç êîðäîí³â» 3-É Ì²ÆÍÀÐÎÄÍÈÉ ÔÎÒÎÑÀËÎÍ
«ÏÀÍÎÐÀÌÀ ÌΪ¯ ÊÐÀ¯ÍÈ 2012»
Ðîáîòè ïîâèíí³ íàéá³ëüø ïîâíî â³äîáðàçèòè ñïåöèô³êó êîæíî¿ êðà¿íè íàö³îíàëüíèé êîëîðèò, òðàäèö³¿, åòí³÷í³ îñîáëèâîñò³, ³ñòîð³þ, ëàíäøàôòè, ëþäåé, ïî䳿, ïàì ÿòêè àðõ³òåêòóðè òîùî. Äî ó÷àñò³ â êîíêóðñ³ çàïðîøóþòüñÿ ôîòîãðàôè âñ³õ êðà¿í ñâ³òó. Òåìà âèñòàâêè â³ëüíà. Êîíêóðñ ïðîâîäèòèìåòüñÿ â äâà åòàïè ó äâîõ ñåêö³ÿõ: À ïàíîðàìíèé ôîðìàò,  òðàäèö³éíèé ôîðìàò. Ó êîæí³é ñåêö³¿ àâòîð ìîæå ïîäàòè ìàêñèìóì ï ÿòü ðîá³ò. Ðîáîòè íà ïåðøîìó åòàï³ ïðèéìàþòüñÿ âèêëþ÷íî íà e-mail: photopanorama2010@gmail.com Îñòàííÿ äàòà ïðèéîìó ðîá³ò: 24.00, 5 êâ³òíÿ 2012 ðîêó. Öåðåìîí³ÿ íàãîðîäæåííÿ íà Êè¿âñüêîìó ÔÎÒÎßÐÌÀÐÊÓ 24 òðàâíÿ 2012 ðîêó. Äåòàëüí³øå ïðî óìîâè ôîòîêîíêóðñó ìîæíà äîâ³äàòèñÿ íà ñàéò³ www.photospilka.com Teë./ôaêñ: (044) 239-15-43 Åêñïîçèö³¿ äâîõ ïîïåðåäí³õ ôîòîñàëîí³â ìîæíà ïåðåãëÿíóòè çà àäðåñàìè: http://photospilka.com/gallery/vystavki/panorama-moyi-krayini-2010/ http://photospilka.com/gallery/vystavki/drugiymizhnarodniy-fotosalon-panorama-mo-yi-krayini-2011/
Ëåîí³ä Òèò. Çèìîâà êàçêà
âåñåëî, ëåãêî é ðàä³ñíî? Ìîæå, ïåðåéäåìî äî ïðîçè ³... ïîçíàéîìèìîñÿ? íåñì³ëî çàïðîïîíóâàâ Äìèòðî é íàçâàâ ñâîº ³ì ÿ, ïîò³ì äîäàâ: Ðåøòà âàì â³äîìî. À ìåíå çâàòè Ñâ³òëàíà, çà ôàõîì õóäîæíèê. Ðåøòà... À âò³ì, ðåøòà íåö³êàâî... Âè... õóäîæíèê?! Òàê. À ùî òóò äèâíîãî? Ï ÿòü ðîê³â òîìó çàê³í÷èëà õóäîæí³é ³íñòèòóò, òåïåð òàêà îñü ó ìåíå ðîáîòà. Ñâ³òëàíà â³äêèíóëà ïðàâîþ ðóêîþ ãóñòå ïàñìî êàøòàíîâîãî âîëîññÿ, é ëèø òåïåð Äìèòðî ïîì³òèâ çîëîòó îáðó÷êó. Õîò³â áóëî ñïèòàòè, ÷è íå õóäîæíèê ³ ¿¿ ÷îëîâ³ê, àëå íå íàâàæèâñÿ. Ïîäóìàâ: «Äîáðå, ùî íå ñïèòàâ ïðî ÷îëîâ³êà. Íåãàðàçä âèéøëî á: íàøå òàêå íåçâè÷àéíå çíàéîìñòâî îäðàçó á îáåðíóëîñÿ çâè÷àéí³ñ³íüêèì ôë³ðòîì». Òà Ñâ³òëàíà ìîâáè ïðî÷èòàëà Äìèòðîâ³ äóìêè, ñïîê³éíî ìîâèëà: Ì³æ ³íøèì, ì³é ÷îëîâ³ê íå õóäîæíèê. Çàê³í÷èâ âàø ³íñòèòóò, ïðàöþº ³íæåíåðîì â ñòîëèö³. Óãó, êèâíóâ Äìèòðî, çíà÷èòü, ³íæåíåð... À âè, Ñâ³òëàíî, ó Êðèì â³äïî÷èâàòè? ßê ñêàçàòè... Õî÷ó ïîõîäèòè â ãîðè, íàïèñàòè ê³ëüêà åòþä³â Êàðàäàãó... Ó
8
Äìèòðî áóâ ó íå¿ ê³ëüêà ðàç³â. ßêîñü Äìèòðî ³ Ñâ³òëàíà âèð³øèëè ï³òè íà ãîðó Êëåìåíòüºâà, äî ïàì ÿòíèêà ïëàíåðèñòàì. Ò³ëüêè-íî ï³äíÿëèñÿ íà âåðøèíó, ÿê ç õìàðè, ùî âèïëèâëà ç-çà Êàðàäàãó, ïî÷àâ ñ³ÿòèñÿ íåãóñòèé, àëå ïóõíàñòèé ñí³ã. ßêèé ëàñêàâèé ñí³ã, òèõî çàñì³ÿëàñÿ Ñâ³òëàíà, ñòèðàþ÷è ëåãêèìè äîòèêàìè ïàëüö³â á³ë³ ïóøèíêè ç ãóá, ù³ê, â³é. ßêèé òè ëàñêàâèé, ñí³ã!.. Çèìà, íà â³ÿõ ñâ³òÿòüñÿ ñí³æèíêè... ßê õîðîøå, ÿê ÷àð³âíî. Ïðàâäà, Äìèòðå? ...×åðåç ì³ñÿöü Ñâ³òëàíà ïîâåðíóëàñÿ äî Êèºâà. À ùå ÷åðåç ï³âðîêó, ï³ä ÷àñ ÷åðãîâî¿ åêçàìåíàö³éíî¿ ñåñ³¿, Äìèòðî çàéøîâ ç ê³ëüêîìà îäíîêóðñíèêàìè íà âèñòàâêó òâîð³â êè¿âñüêèõ õóäîæíèê³â. Õëîïö³ éøëè â³ä êàðòèíè äî êàðòèíè, íåãîëîñíî îáãîâîðþþ÷è, ÿê³, íà ¿õí³é ïîãëÿä, ïåðåâàãè é íåäîë³êè êîæíîãî ïîëîòíà. ² ðàïòîì Äìèòðî çóïèíèâñÿ, âðàæåíèé ïîáà÷åíèì: íà ïîëîòí³ áóëà çîáðàæåíà ï³äêîâîïîä³áíà ãîðà Êëåìåíòüºâà ç ïëàíåðîì íà ïîñòàìåíò³ é äâ³ ïîñòàò³ ç³ ñïèíè. Øèðîêîïëå÷èé ÷îëîâ³ê ó øê³ðÿíö³ é ñòðóíêà æ³íêà ó ñâ³òë³é øóáö³. À ç íåáà ïàäàâ ïóõíàñòèé ñí³ã... Íà òàáëè÷ö³ ï³ä êàðòèíîþ çíà÷èëàñÿ íàçâà: «Çèìà, íà â³ÿõ ñâ³òÿòüñÿ ñí³æèíêè»... Äìèòðî ð³çêî îáåðíóâñÿ é ï³øîâ äî âèõîäó. Ëàñòîâåíêî, òè êóäè? ãóêíóâ õòîñü ç îäíîêóðñíèê³â. Äìèòðî í³÷îãî íå â³äïîâ³â, âèá³ã íà âóëèöþ, ï³ä³éøîâ äî òåëåôîíó-àâòîìàòà. Äîâã³-äîâã³ ãóäêè, íàðåøò³ çíàéîìèé ãîëîñ: ß ñëóõàþ âàñ... Ñâ³òëàíî, ùîéíî áà÷èâ âàøó êàðòèíó! Õòî öå?.. Âè, Äìèòðå? íåâïåâíåíèé ãîëîñ ó ñëóõàâö³. Äìèòðå!.. Äìèòðå, çâ³äêè âè òåëåôîíóºòå? Òà îñü æå, äå âèñòàâêà êàðòèí... Îäíå ñëîâî... Õî÷ó ñêàçàòè... Ïîñëóõàéòå, Äìèòðå, í³÷îãî çàðàç íå ãîâîð³òü! Âè ìåíå ÷óºòå? Íó, çâè÷àéíî æ, ÷óºòå!.. ͳêóäè íå éä³òü, ÿ çàðàç äî âàñ ïðè¿äó. Òîä³ âñå ³ ñêàæåòå. Äî÷åêàéòåñü ìåíå! ì. Ôåîäîñ³ÿ
9
Ïîåç³ÿ
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
ÏΪÄÍÀËÈÑÜ ÌÓÇÈÊÀ É ÏÎÅÇ²ß Òàì³ëà ×óïàê ïðàöþº çàâ³äóâà÷êîþ ë³òåðàòóðíîìåìîð³àëüíîãî ìóçåþ Î. Ñ. Ïóøê³íà òà Ï. ². ×àéêîâñüêîãî, ùî â ì³ñò³ Êàì ÿíêà íà ×åðêàùèí³. Ñâîãî ÷àñó ö³ äâà âåëèê³ ãåí³¿ ë³òåðàòóðè òà ìóçèêè áóâàëè â Êàì ÿíö³, òîä³øíüîìó ñåë³ Êè¿âñüêî¿ ãóáåðí³¿, ìàºòêó ïîì³ùèê³â Äàâèäîâèõ, ò³ñíî ïîâ ÿçàíèõ ç äåêàáðèñòñüêèì ðóõîì íà Óêðà¿í³, ïèñàëè òóò ñâî¿ ãåí³àëüí³ òâîðè, çàëèøèëè òåïë³ ñïîãàäè ïðî òèõå, çåëåíå ì³ñòå÷êî íàä ð³÷êîþ Òÿñìèí, «Òåáÿ, ìîé ìèëûé Êàìåíãðàä, ÿ ïîêèäàòü ñîâñåì íå ðàä» (Î. Ïóøê³í) òà «ß ìîæó æèòè ùàñëèâî àáî â Êàì ÿíö³, àáî íà ñàìîò³, ³ ñåðåäèíè ì³æ öèì íåìົ (Ï. ×àéêîâñüêèé). Òóò, ó Êàì ÿíö³, äå âèòຠäóõ âåëèêèõ ãåí³¿â, äå ò³ñíî ïîºäíàëèñÿ Ìóçèêà ³ Ïîåç³ÿ, äå íå ìîæíà íå áóòè ìóçèêàíòîì ÷è ïîåòîì, ó â÷èòåëüñüê³é ðîäèí³ é íàðîäèëàñÿ ä³â÷èíêà Òàì³ëî÷êà, â ìàéáóòíüîìó ÷óäîâèé ìóçèêàíò, êîìïîçèòîð, ñï³âà÷êà ³ ïîåòåñà. Çìàëå÷êó ¿¿ îòî÷óâàëà ìóçèêà, ï³ñíÿ. Áàáóñÿ äóæå ãàðíî ñï³âàëà, çíàëà áàãàòî íàðîäíèõ ï³ñåíü, çîêðåìà é ç ðåïåðòóàðó ñâ óëþáëåíî¿ ñï³âà÷êè, íàøîãî óêðà¿íñüêîãî ñîëîâåéêà, ÿê íàçèâàëè ¿¿ â íàðîä³, Îêñàíè Ïåòðóñåíêî. Áàòüêî âïðàâíî ãðàâ íà áàÿí³, ä³äóñü ó ì³ñöåâîìó äóõîâîìó îðêåñòð³. Ó ñâÿòêîâ³ ÷è âèõ³äí³ äí³ âîíè âëàøòîâóâàëè ³ìïðîâ³çîâàí³ äîìàøí³ êîíöåðòè, â ë³òí³ âå÷îðè á³ëÿ õàòè, çáèðàþ÷è ñîá³ â ñëóõà÷³ ñâî¿õ ñóñ³ä³â-êóò÷àí. Òàì³ëó äóæå çàõîïèëà ìóçèêà ³ âîíà îäíîãî ðàçó çâàæèëàñÿ é çàïèñàëàñÿ äî ì³ñöåâî¿ ìóçè÷íî¿ øêîëè, à çãîäîì óäîñêîíàëþâàëà ñâî¿ ìóçè÷í³ çä³áíîñò³ â ìóçó÷èëèù³ òà â ʳðîâîãðàäñüêîìó ïåäàãîã³÷íîìó ³íñòèòóò³ íà ìóçè÷íî-ïåäàãîã³÷íîìó ôàêóëüòåò³. ³äêðèâøè äëÿ ñåáå ÷àð³âíó ïîåç³þ Ëåñ³ Óêðà¿íêè, ïî÷àëà ïèñàòè íà îêðåì³ â³ðø³ ïîåòåñè ìóçèêó. À çãîäîì â³ä÷óëà, ùî é ¿¿ âëàñíó áåíòåæíó äóøó ïåðåïîâíþº íå ëèøå ìóçèêà, à é ïîåç³ÿ. Òàê íàðîäèëèñÿ âëàñí³ ï³ñí³ íà âëàñí³ â³ðø³. ² íèí³ æîäåí òâîð÷èé âå÷³ð ó ìóçå¿, à âîíè òóò â³äáóâàþòüñÿ äóæå ÷àñòî, íå îáõîäèòüñÿ áåç ó÷àñò³ Òàì³ëè ×óïàê. ¯¿ ÷àð³âíèé ãîëîñ (çíàþ ç âëàñíèõ âðàæåíü, áî íåùîäàâíî Òàì³ëà Ïåòð³âíà íàä³ñëàëà ìåí³ â äàðóíîê åëåêòðîííèé äèñê ç³ ñâî¿ìè âëàñíèìè ï³ñíÿìè òà ï³ñíÿìè, íàïèñàíèìè íà â³ðø³ ³íøèõ ïîåò³â ó ¿¿ âëàñíîìó âèêîíàíí³), ¿¿ äèâíà ìóçèêà, ùî çðèíຠç-ï³ä êëàâ³ø ôîðòåï³àíî, ïîëîíÿòü ñëóõà÷³â. ßê öå ïðåêðàñíî, êîëè â îäí³é ëþäèí³ ïîºäíóºòüñÿ ³ ìóçèêà, ³ ïîåç³ÿ! À íåùîäàâíî â Òàì³ëè ×óïàê ïîáà÷èëà ñâ³ò ïåðøà çá³ðî÷êà â³ðø³â, ç òàêîþ õâèëþþ÷îþ íàçâîþ «ß ìîëþñÿ ï³ñíåþ äî íåáà», ùî óâ³áðàëà â ñåáå í³æí³ ïîðóõè ¿¿ ìóçè÷íî¿ äóø³, ïîåòè÷í³, êðàñèâ³ ñëîâà, ç³òêàí³ ç äèâíèõ çâóê³â íàøî¿ ïðå÷óäîâî¿ ìîâè. Âñëóõàéòåñü ó öþ ñð³áíîäçâîíêó ãðó ñë³â, â àë³òåðàö³éí³ ïåðåëèâè çâóê³â, â öþ, ñïðàâä³ ÷àð³âëèâó ìóçèêó ñëîâåñíîãî ìàëþíêó êàçêîâî¿ çè-
ìîâî¿ íî÷³ ³ âè íå çàëèøèòèñÿ áàéäóæèìè: Ñí³ãîêàçêîþ ñîí, Ñí³æíî-á³ëèé ïîëîí, Ñð³áíîñí³æíî¿ íî÷³ Ïîçàñí³æóâàâ î÷³. Çèìîñíèòü ä³òâîðà Ñí³ãîâ³é, ñí³ãîãðà, Ñí³ãîìèòü ³ Çèìà Çàäð³ìຠé ñàìà. À îñü ÿê ï³ä ñð³áíèì ïåðîì Òàì³ëè ×óïàê îçèâàºòüñÿ ïòàøèíèìè ãîëîñàìè âåñíÿíèé ë³ñ, òîé ë³ñ â óðî÷èù³ Òðîñòÿíêà, ùî â îêîëèöÿõ Êàì ÿíêè, êóäè ùîðàíêó ëþáèâ ìàíäðóâàòè ó ïîøóêàõ ìóçèêè êîëèñü ñàì Ïåòðî ²ëë³÷ ×àéêîâñüêèé, ì³ñÿöÿìè ãîñòþþ÷è ó ñâ ñåñòðè Îëåêñàíäðè ²ëë³âíè, ó çàì³ææ³ Äàâèäîâî¿, â ì³ñòå÷êó, äå íàðîäèëàñÿ, æèâå é ïðàöþº Òàì³ëà ×óïàê. Ïòàõîõîð áåçäèðèãåíòíî, íåçíàíîíîòíî ñòîãîëîñèâ ó ë³ñîçàë³ ³ áåëüêàíòîçâó÷íîìó âåñíÿíîêîíöåðòó ñîíöåàïëîäóâàâ çåëåíîñòîÿ÷è ðàä³ñíîòðàâåíü. Òàì³ëà ×óïàê, ïîåòåñà ³ ìóçèêàíò, ç³çíàºòüñÿ: «Çâóêàìè æèâó ÿ ïëà÷ó ³ ñì³þñÿ». À ùå, îêð³ì çâóê³â ìóçèêè, õóäîæíüîãî ñëîâà, âîíà êîõàºòüñÿ â êâ³òàõ. Âîíè äëÿ íå¿, ÿê ä³òè, ÿê æèâ³ ³ñòîòè îðãàí³÷íî ç ïðèðîäè âëèâàþòüñÿ äî ¿¿ â³ðø³â, îæèâàþòü, íàäèõàþòü ¿¿, ñòàþòü ¿¿ ï³ñíåþ, ìð³ºþ, ëþáîâ þ: Âïëåòó ó â³íîê ïðîë³ñêè ðàäîñò³, ÷îðíîáðèâö³ ùàñòÿ, ìàêè êîõàííÿ, êîíâà볿 í³æíîñò³, ðÿñò ìóäðîñò³. Êâ³òè ç ï³ñíåþ, ì𳿠ç ëþáîâ þ! Ó ïåðåäìîâ³ äî çá³ðî÷êè ÷åðêàñüêà ïîåòåñà, ÷ëåí Íàö³îíàëüíî¿ ñï³ëêè ïèñüìåííèê³â Óêðà¿íè Ëþäìèëà Òàðàíåíêî çàçíà÷àº: «Ïîåòè÷íèé ïðîñò³ð Òàì³ëè ×óïàê ïðîíèçàíèé ñòð³ìêèìè ïåðåïàäàìè ëåòó â³ä ìåëîä³éíî-çàñïîê³éëèâîãî, ïðèçåìëåíîãî êîëèñàííÿ äî â³ëüíîãî ï³äêîðþâàííÿ «íåáà çà íåáîì». ² ¿¿ ó öüîìó ëåò³ çàâæäè ï³äòðèìóþòü äâà ¿¿ êðèëà Ìóçèêà ³ Ïîåç³ÿ. ², íàïåâíå, á³ëüø íàä³éíèõ ³ äóæèõ êðèë ó öüîìó æèòò³ íåìົ. À é ñïðàâä³ íåìàº. ³ðèòüñÿ, ùî ó ñâîºìó ñòð³ìêîìó ëåò³ äî âèñîêèõ ç³ð Ïîå糿, ¿¿, Òàì³ëè ×óïàê, «êðèëîíüêè íå ç³òðóòüñÿ», íå ñòîìëÿòüñÿ íåñòè ëþäÿì ñâ³òëå, ÷èñòå, ïðåêðàñíå íàøå ð³äíå ïîåòè÷íå ñëîâî! Áî ùå æ º, ³ ñïîä³âàºìîñÿ áóäå, ³ ñíàãà, ³ áàæàííÿ, ùîá âèñëîâèòè îòå, ÿê ïèøå ïîåòåñà, «íåïðîêàçàíå ñëîâî ìîº » Äàé, Áîæå, ¿é ó òîìó ëåò³ äî âåðøèí õóäîæíüîãî ñëîâà «íå âïàñòè, âèòðèìàòü, ä³éòè, ïîáà÷èòü ñîíöå (Ïîå糿 Ä. Ê. ) é ïîìîëèòèñü Áîãó!» Õàé ùàñòèòü Âàì, Òàì³ëî, íà øëÿõó, îáðàíîìó ñåðöåì ³ äóøåþ. Íåõàé Âàøèìè â³÷íèìè ñóïóòíèêàìè áóäóòü Ìóçèêà, Ïîåç³ÿ ³ Ëþáîâ! Àäæå ç íèõ, ç ö³º¿ òð³éö³, íàðîäæóºòüñÿ óñå ïðåêðàñíå íà çåìë³! Äàíèëî ÊÎÍÎÍÅÍÊÎ, ÷ëåí Íàö³îíàëüíî¿ ñï³ëêè ïèñüìåííèê³â Óêðà¿íè
* * * Íå ïèòàé, ÷îìó ñóìíèõ ï³ñåíü ñï³âàþ ¯õ ìåíå íàâ÷èëà ïðàáàáóñÿ. Íå ïèòàé, â³ä ÷îãî â ìóçèêó âò³êàþ, Çâóêàìè æèâó ÿ ïëà÷ó ³ ñì³þñÿ. ² ìîëþñÿ ï³ñíåþ äî íåáà, Ñîíöÿ, â³òðó, êâ³ò³â ³ äîùó. Òàê ìåí³ ñóäèëîñÿ, òàê òðåáà. Íå ïèòàé, ÷îìó. * * * Êîëè â³í ïðèñòðàñíî ëþáèâ ¿¿ âñ³ ïëàêàëè. Êîëè, äî ïîðâàíèõ ñòðóí, íåíàâèä³â ñì³ÿëèñÿ. Ó öèõ ëþäåé âñå íàâïàêè, äóìàâ ñìè÷îê, ïîãëÿäàþ÷è â çàë. ×îìó ÿ íå ä³â÷èíà? ç³òõàëà ñêðèïêà, çàäèâèâøèñü íà ñêðèïàëÿ. * * * ª ò³ëüêè öÿ ìèòü òóò ³ òåïåð, ðàä³é íåþ, äèõàé ³ áóäü ùàñëèâèé. Íå ïðîðàõîâóé íàïåðåä à ùî òàì, à ðàïòîì? Ò³ëüêè òóò ³ òåïåð òîá³ ï³äêîðÿþòüñÿ íåáî ³ êðèëà, áî ñàìå â öþ ìèòü òè êàðä³îëîã, òâåðäî ñòî¿ø íà íîãàõ ³ íàâ³òü Çåìëÿ äîâ³ðÿº òîá³ ñâîº ñåðöå, òóò ³ òåïåð. * * * ...Ðîçìèíóëàñÿ ç ìóçèêîþ. Âîíà, á³äîëàøíà, â³äñòàëà â³ä ïîòÿãà, ðîçãóáèëà âñ³ ñâî¿ çâóêè, çàâìåðëà â êðèæàíèõ îá³éìàõ çàáóòî¿ ôåðìàòè, çàõâîð³ëà íà àíã³íó ³ ðàçîì ç ïîäðóæêàìèïàóçàìè âòîíóëà â îêåàí³ áàéäóæîñò³. Òåïåð ìîâ÷èòü. Ìóçèêà ìîãî ñåðöÿ.
Êàçêîâèé ãðóäåíü! À â íüîìó îñ³íü, âåñíà... ² ë³òî. * * * Äóøà êîæíî¿ ëþäèíè áàãàòîñòðóííà, îòæå, âñ³ ìè ìóçèêàíòè, ç³ ñâî¿ìè âëàñíèìè ³íñòðóìåíòàìè. ×îìó æ òàê ëþáèìî ãðàòè íà ñòðóíàõ äóø ³íøèõ ëþäåé? ѲÒËÎÏÐÎÍÈÊͲÑÒÜ Ñîíöå êð³çü ñèòî Ïðîñ³þº ñâ³òëî Íà ñâ³æîñòèãëèé Ñîííèé ñâ³òàíîê. Ñâ³òëîïðîì³ííÿ Ñòð³ïóº ñì³øêè Ñâ³æîïå÷åí³ Âåñí³ íà ñí³äàíîê. Ñí³äຠñâ³òëîì Óñÿ çåìëÿ
Òàì³ëà ×ÓÏÀÊ
* * * ³äïóñêàþ òåáå. Áåç ñë³ç, áåç ñë³â ³ ïðîùàíü, áåç ïðàâà íà ïîâåðíåííÿ, â³äïóñêàþ. Çàëèøàþ: íàøå Â÷îðà, íàøå Ðàçîì, íàø ñàìîòí³é ïîðàíåíèé Ðàé, çàëèøàþ. ³äïëèâàþ ó ÷îâíèêó áåç âåñåë ïî ð³ö³ Áåçâ³ñòè â ͳêóäè. * * * ß ïëàêó÷à âåðáà ͳ÷èÿ. ͳ÷ ³ ÿ. Ò³ëüêè â³òåð øåïî÷å: Ìîÿ... ͳ÷? ×è ÿ? Òåìíîòèøà äð³ìຠí³ìà.
à â ñåðö³ íà äåíö³ êâ³òêà ëþáîâ³ ïëà÷å êðîâ þ. * * * ×îìó íàâêîëî òàê ìàëî ùàñëèâèõ ëþäåé? Âäèâëÿþñü â ð³çíîâèðàçîîáëè÷÷ÿ ×è¿ñü áàéäóæ³, à ÷è¿ñü ñóìí³, ñòóðáîâàí³, ðîçãóáëåíî-çáîë³ë³, çáåíòåæåí³, ñàìîòí³, çëåäåí³ë³. Çàêîõàí³? ¿õ íåáàãàòî þíèõ ³ âðîäëèâèõ. Ùå ìåíøå äèòèííî-áåçòóðáîòíèõ, àäæå ä³òè íàñë³äóþòü äîðîñëèõ. ×îìó íàâêîëî òàê ìàëî ùàñëèâèõ ëþäåé? Äàâàéòå ïîñì³õàòèñÿ ÷àñò³øå! Óñì³øîê êâ³òàìè çàñàäæóâàòü ïëàíåòó,
«ÌÎËÞÑß Ï²ÑÍÅÞ ÄÎ ÍÅÁÀ »
* * * Êîëè ð³÷ ñòຠíåïîòð³áíîþ, ¿¿ âèêèäàþòü íà ñì³òíèê. Êîëè ïðèõîäèòü íîâå êîõàííÿ, à ñòàðå ñòຠíåïîòð³áíèì, éîãî òåæ âèêèäàþòü íà ñì³òíèê? * * * Äîù³ äîñï³âóþòü ë³òî, î÷³ õîâàþòü êâ³òè, õîëîäíî ¿ì ³ ìåí³. Ïèøå ëèñòè îñ³íü, âæå ó ñàäó ¿õ á³ëüøå, í³æ äîñèòü, æîâòîêðèëèõ â³çüìó ³ ñîá³. Æàëü, îñ³ííüî¿ ìîâè íå çíàþ, ìîæå, êâ³òè ¿õ ïðî÷èòàþòü, îñòàíí³, ñåðïíåâî-ñóìí³. Êâ³òè ëèñò³â íå ÷èòàëè, òèõî ç³òõíóâøè, ç³â ÿëè. Çóñòð³íåìîñü íàâåñí³. * * * Íåñòðèìíèé â³òåð-äèðèãåíò âèõîïèâ ç-çà ïàçóõè êëåíîâèé ñàêñîôîí ³ íàòõíåííî ç³ãðàâ îñ³íí³é áëþç ïðîùàííÿ. Ïðèðå÷åíå ëèñòÿ çàêðóæëÿëî â òàíêó, à äåðåâà çàêèâàëè ãîëîâàìè â òàêò ïàâóòèíîâ³é ìåëî䳿 áàáèíîãî ë³òà. * * * Çèìîîñ³íü. Ùî âè ñêàçàëè? Çèìîîñ³íü. Öå, êîëè çèìà çàï³çíþºòüñÿ, à îñ³íü âæå ìèíóëà. Íàñòàâ ãðóäåíü, àëå ñí³ãó ùå íåìà ³ ìîðîçó íåìà. Ó ïàðêó öâ³òóòü ô³àëêè. Òî, ìîæå, öå âåñíà? ßêà æ âåñíà, êîëè íà âóëèö³ ãðóäåíü? Çèìîâåñíà. Ùå ñêàæ³òü «çèìîë³òî». À ÷îìó í³? ³ä ïîñì³øêè íåçíàéîìîãî ïåðåõîæîãî ñòàëî òåïëî, íà÷å âë³òêó. Àëå æ ãðóäåíü...
 ñîíöåâîðîò³ Ñÿéëèâèõ ñï³âàíîê. Ñâ³ò ñâ³òëî÷îëèé Ñòð³÷ຠÂåëèêäåíü  öåé ñâ³òëîîêèé Ñâÿòêîâèé ðàíîê. * * * Ðàíêîâèé ãð³ì ï³äáèòèì ïòàõîì óïàâ íà òèøó çåìë³ ³ç íåáà. Ïîðàíèâ ñïîê³é äåðåâ ³ êâ³ò³â, îðêåñòðîì çëèâè çàðèäàâ. ϳäñòàâëþ ðóêè ï³ä ñëüîçè ãðîìó, âîíè ïðî òåáå íàãàäàþòü. À ÿ íàìîêíó ³ ïîâ³ðþ, ùî Äîù ³ùå îäíå òâîº ³ì ÿ. * * * Äóìêè ïðî òåáå ïîñàäæó â êîñì³÷íèé ë³òàê ³ â³äïðàâëþ íàéáëèæ÷èì ðåéñîì íà ïëàíåòó Çàáóòòÿ â ³íøó ãàëàêòèêó. Ñïîãàäè ïðî òåáå çàìêíó íà çàìîê, à êëþ÷ ïîäàðóþ çíàéîìîìó êâ³òíþ ñâ³äêó íàøî¿ âåñíè, ÿê äîêàç çðàäè. * * * ×óºø, ìèëèé? Âåñíà! Ùå ñí³æíî-ðàííÿ, àëå ð³äíà ³ ëàã³äíà, ñõîæà íà òåáå. Çàñï³âຠíåáî âåñíÿíêó çàñîíöåêâ³òíå äóøà ï³ñëÿ çèìîâîãî ñíó, ðîçòàíå ñåðöåêðèãà, ³ òè, ñòðóìî÷êó ì³é äçâ³íêîãîëîñèé, â³äíàéäåø ñåáå ó ð³ö³ Ëþáîâ³. ×óºø, ìèëèé? Âåñíà!
³òåð í³÷êó â îá³éìàõ òðèìà. Ëèø ïëàêó÷à âåðáà í³÷èÿ. ²... ÿ. * * * Öâ³òå áóçîê ³ ñïîãàäè öâ³òóòü: ìàëåíüêà ä³â÷èíêà øóêຠùàñòÿ â êâ³òàõ ï ÿòü ïåëþñòîê. Öå íåéìîâ³ðíî ö³ëèõ â³ñ³ì! ͳ, óñ³ äâàíàäöÿòü! Ìî¿! Ùàñëèâ³! Òà, íà æàëü, ñêîðîìèíóùèé ñîí äèòèíñòâî. À ùàñòÿ ó äâàíàäöÿòü ïåëþñòîê, çäàëîñÿ, ñòð³ëîñü. Îñü âîíî: «Áåðè ìåíå ÿê êâ³òêó!» Âçÿëà ó ñåðöå, à ïîâ ÿëî ó ðóêàõ. * * * Êîëè òè ï³øîâ ÿ ïîìåðëà. ² ò³ëüêè ìàëåíüêà æìåíüêà ïîïåëó çàëèøèëàñÿ òë³òè íà òîìó ì³ñö³, äå êîëèñü òè âïåðøå ÷èòàâ ìåí³ â³ðø³. * * * ß íåñëà ó äîëîí³ êâ³òêó ëþáîâ³, ì³öíî ïàëüö³ ñòèñêàëà, íå âèïóñêàëà. Äóìàëà çàâæäè ó òåïë³é äîëîí³ çàòèøíî áóäå òâî¿é ëþáîâ³. Äîá𳿠ëþäè ùîá íå íàøêîäèëè, çàçäð³ñí³ î÷³, ùîá íå çóðî÷èëè. Êâ³òíå êîõàííÿ. Ìîëþñü íà ñâ³òàíí³, ãàñíå ñâ³÷à, ó êâ³òêè â î÷àõ æàõ. ...Øðàì íà äîëîí³,
í³êîëè ùîá íå â ÿëè íà óñòàõ ó ìàìè é ñèíà âçèìêó ³ âë³òêó. ² ùîá òåïë³øå, çàòèøí³øå, âåñåë³øå ³ äèõàëîñÿ, ³ ëþáèëîñü íàì! Êâ³òíå çåìëÿ! Ñÿº óñì³øêàìè! Ëåòÿòü íà ñâ³òëî ïðèáóëüö³ ç ³íøèõ ïëàíåò. Íàâêîëî îçèðàþòüñÿ, äèâóþ÷èñü: «ßê áàãàòî íà çåìë³ öâ³òó â ðîçêâ³òëèõ î÷àõ ùàñëèâèõ ëþäåé!» * * * ß äàâíî ¿¿ íå ÷óëà, íå êëèêàëà ³ íå ÷åêàëà, òà âîíà, íå çäàòíà íà çðàäó, ïîâåðíóëàñü, ùîá ïðîëèòè â äóøó ñâ³òëî. Ïîö³ëóíêîì ìåòåëèêà òîðêíóëàñÿ ïàëüö³â ³ ðîçëèëàñÿ ïî ò³ëó ìîëîäèì âèíîì, íàñòîÿíèì íà ö³ëþùèõ ãðîíàõ àêîðä³â, ðÿñíèõ ÿãîäàõ çâóê³â. Îäíèì ëåãêèì ïîäèõîì ðîçòîïèëà êó÷óãóðè ñìóòêó ³ ìàçêàìè íîòíèõ ôàðá ðîçìàëþâàëà äåíü. Òà, ùî äàðóº ñâ³òëî, Ìóçèêà. * * * Òè, ïðèçåìëåíà, áàéäóæà ëþäèíî, âèì³òàºø ç³ ñâîãî äâîðó ñóõå ïîìåðëå ëèñòÿ ³ íå õî÷åø ïðèñëóõàòèñÿ äî ïðîùàëüíî¿ ìåëî䳿 ëèñòîïàäîâîãî íîêòþðíà. Òè, êîðîòêîçîðà áåçêðèëà ëþäèíî, ïîãëÿäàºø ó íåáî, ÷è íå çáèðàºòüñÿ íà äîù, ³ íå ïîì³÷àºø ÿñêðàâî-ðîæåâèõ ç³ðîê, ùî êëè÷óòü ó âèð³é. Òè, ãð³øíà îáìåæåíà ëþäèíî, âäèâëÿþ÷èñü â îáëè÷÷ÿ ñâ çåìë³, äîòîðêàþ÷èñü äî ¿¿ ðîäèìîê ³ çìîðøîê, íå áà÷èø, íå ÷óºø, íå õî÷åø çíàòè ¿¿ íàéçàïîâ³òí³øèõ ìð³é. * * * Ïåðåñòóïèòü ìåæó, íàïåâíî, ëåãøå, í³æ âòðèìàòè ó ñåðö³ ð³âíîâàãó, êîëè âåñü ñâ³ò íàâêðóã ëèø ìîðîê ìóêè. Çðîáèòè êðîê ó ïð³ðâó ³ íå áóòè. ͳ! Âïåðòî âîëþ âèäàâèòü ç³ ñêðîíü ³ ëîçîõîäöåì çðàíåíèì íà ñâ³òëî, ç îñòàíí³õ æèë, ñëüîçèíè íå çðîíèâøè, ÷åðåç «íå ìîæó», ÷åðåç á³ëü ³ çðàäè, íå âïàñòè, âèòðèìàòü, ä³éòè! Ïîáà÷èòü ñîíöå é ïîìîëèòèñü Áîãó.
˳òåðàòóðîçíàâñòâî
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
² ÎÆÈÂ ÐÓÊÎÏÈÑ, ÇÀÃÎÂÎÐÈÂ
Çîëîòå ÷åðåñëî. Êíèãà íàðîäíèõ ðåìåñåë, çâè÷à¿â òà ïîáóòó â Óêðà¿í³, ïèñàíà Êëèìåíò³ºì dzíî⳺âèì, ïîåòîì ê³íöÿ XVII ïî÷àòêó XVIII ñòîë³òü. Êè¿â, «Ìèñòåöòâî», 2009. * * * ª â íàø³é ìîâ³ ñëîâà, ÿê³ í³áèòî é íå çàáóò³, ³ â ñëîâíèêàõ ¿õ ìîæíà çíàéòè, àëå âæèâàþòüñÿ äóæå ð³äêî. Âîíè «çàðàõîâàí³» äî òàê çâàíî¿ ïàñèâíî¿ ëåêñèêè. Óçÿòè õî÷ áè ïðàäàâíº ñëîâî «÷åðåñëî», ùî òëóìà÷èòüñÿ ÿê í³æ, ð³çåöü ó ïëóç³. Áåç öüîãî ñêëàäíèêà ïëóã íå ïëóã. Ñêèáó çà ñêèáîþ êëàäå ÷åðåñëî, ùîá çãîäîì çàâðîæà¿ëàñü äîá³ðíèì çåðíîì íèâà ³ «ïîñ³ÿíå âæàëè ðîáîòÿù³ ðóêè» (çà Ò. Øåâ÷åíêîì). À êîëè ÷åðåñëî ùå é çîëîòå? ×è íå òàê ³ ñëîâà, ïîä³áíî äî ñêèáè, ëÿãàþòü íà ÷èñòèé àðêóø ïàïåðó, àáè ïðîðîñòè äóìàìè? Óïîðÿäíèêè Âàëåð³é Øåâ÷óê, Îëåêñàíäð Øóãàé íàçâàëè öþ íåáóäåííó êíèãó, ïèñàíó âèäàòíèì ïîåòîì Êëèìåíò³ºì dzíî⳺âèì, â äóñ³ ³ ñòèë³ òîãî ÷àñó áàðîêîâèì åï³òåòîì ³ ñòàëîñÿ äèâî! Ñëîâà îæèëè, íàáóëè ãëèáîêîãî çíà÷åííÿ, êîëîðèòíîñò³, ñâ³æîãî çâó÷àííÿ. Áî öå ñàìå ò³ ºäèí³ ñëîâà, ùî òàê âïèñàëèñÿ â êîíòåêñò. Ó ö³é íàçâ³, à çà íåþ é ó òåêñòàõ îçâàëèñÿ äî íàñ ³ äîáà áàðîêî â Óêðà¿í³ XVI XVIII ñòîë³òü ³ îäíîéìåííèé ìèñòåöüêèé íàïðÿì, çàâäàííÿì ÿêîãî áóëî çâîðóøèòè ³ çäèâóâàòè ëþäèíó ³ ñëîâîì, ³ ìóçèêîþ, ³ æèâîïèñîì ²äåÿ âèäàòè ðóêîïèñíó çá³ðêó Ê. dzíî⳺âà, ÿêó ²âàí Ôðàíêî çàðàõóâàâ äî íàéêðàùèõ íàäáàíü óêðà¿í-
ñüêîãî ïèñüìåíñòâà ³ ÿêà ïðîáóëà â áåçâ³ñò³ ï³âòîðà ñòîë³òòÿ, ïîáà÷èâøè ñâ³ò ëèøå 1912 ðîêó, äàâíî âàðèëàñÿ-âèçð³âàëà ó òâîð÷èõ çàäóìàõ Î. Øóãàÿ. ßê çãàäóº â³í ñàì ó ë³òåðàòóðíîìó åñå «ßê òâîðèëàñÿ «Àïîëëîíîâà ëþòíÿ» (Ê., Âèäàâíè÷èé ä³ì «Êèºâî-Ìîãèëÿíñüêà àêàäåì³ÿ», 2007), âñå ïî÷àëîñÿ ç ³íòåðâ þ Â. Øåâ÷óêà â ãàçåò³ «Ìîëîäü Óêðà¿íè» (01.10.1980), äå òîé äîêëàäíî ðîçïîâ³â, çîêðåìà, é ïðî êè¿âñüêèõ ïîåò³â äàâíüî¿ óêðà¿íñüêî¿ ë³òåðàòóðè, òðàäèö³¿ ¿õíüî¿ øêîëè. Öÿ ³íôîðìàö³ÿ íàäèõíóëà òîä³ ùå ìîëîäîãî ðåäàêòîðà âèäàâíèöòâà «Ìîëîäü» Î. Øóãàÿ «óòèñíóòè» ó âèäàâíè÷èé ïëàí íàïðàöþâàííÿ Â. Øåâ÷óêà ïðî òèõ ïîåò³â XVII XVIII ñò. «äîáðîâ³ëüíî ïîêëàâøè íà ñåáå âñ³ îðãàí³çàö³éí³ é ðåäàêòîðñüê³ îáîâ ÿçêè». Íåïðîñòèé çàäóì çà ìîñêîâñüêî-á³ëüøîâèöüêîãî òîòàë³òàðíîãî ðåæèìó. Ö³íîþ íåéìîâ³ðíèõ çóñèëü ðåäàêòîðó âäàëîñÿ «ïðîøòîâõíóòè» â ïëàí ³ âèäàòè îò³ íàïðàöþâàííÿ ó ôîðì³ çá³ðíèêà «Àïîëëîíîâà ëþòíÿ». Î. Øóãàé çãàäóº, ÿê, «çàðàçèâøèñü» â³ä Â. Øåâ÷óêà ³ ïðîôåñîðà Â. ßðåìåíêà òâîð÷³ñòþ äàâí³õ ïîåò³â, âçÿâñÿ ïåðåêëàäàòè (³ ïåðåêëàâ!) ñó÷àñíîþ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ âñ³ â³ðø³ îäíîãî ç íèõ Êëèìåíò³ÿ dzíî⳺âà. Îäíà÷å íàì³ð âèäàòè â ò³ ðîêè éîãî ïîå糿 îêðåìîþ êíèæêîþ òàê ³ ëèøèâñÿ ìð³ºþ. ² ò³ëüêè öüîãîð³÷ ïîáà÷èëà ñâ³ò öÿ óí³êàëüíà êíèãà åíöèêëîïåä³ÿ â éîãî ïåðåêëàäàõ ç äàâíüîóêðà¿íñüêî¿ ñó÷àñíîþ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ. Âñòóïíà ðîçëîãà ñòàòòÿ ³ ïðèì³òêè Â. Øåâ-
ÏÐÎ ËÞÄÅÉ ÇËÈÕ «Ñîõðàíè, â Ïèñàíí³ º, îä âðàã³â âèäèìèõ, íàâ³òü á³ëüøå, í³æ â³ä òèõ âîðîã³â íåçðèìèõ». Îä íåçðèìîãî õðåñòîì äóøó îáîðîíèø, îä âèäèìîãî í³÷èì çðîäó íå â³äìîëèø. ͳ ñâÿòèì õðåñòîì, àí³ âèìîâíèì ïðîõàííÿì, àí³ çíîâ-òàêè òâî¿ì æîäíèì íàñòðàõàííÿì. Áî ÿê ò³ëüêè Ãîñïîäü Áîã â öüîìó íå ïîìîæå, àí³ÿêà æîäíà ð³÷ âðÿòóâàòü íå çìîæå. Òèì-òî ³ ñâÿòèé Äàâèä-Öàð îòàê ìîëèâñÿ ³ â ìîëèòâ³ Ãîñïîäó â³í íå ïîìèëèâñÿ. «Çàáåðè, ïðîñèâ, óñ³õ íåäðóã³â ïîãàíèõ ç íàéñìèðåíí³øèõ ìî¿õ äí³â, òîáîþ äàíèõ. ³ä íåïðàâåäíèõ ìóæ³â âèáàâ íåäîãîäíèõ ³ ñâî¿õ ìåí³ ïðèáàâ ìèëîñòåé Ãîñïîäí³õ». Ö³ áëàãàííÿ ãð³øí³¿ ìóñèø, Áîæå, ÷óòè ³, ùî ïðîñèìî Òåáå, â ò³ì íàñ íå çàáóòè. ÏÐÎ ÍÀÊËÅÏÍÈʲ «Ç êèì çð³âíÿòü íàêëåïíèêà?» Ìîâëþ: «Ç ñàòàíîþ, áî âèíîþ çàïðàâëÿ áóäü-ÿêîþ çëîþ». «À ÷îìó, îäíà÷å, òàê? Ìîæå, ðîçòëóìà÷èø?» Ìîâëþ: «Íåîäì³ííî öå òè ³ ñàì ïîáà÷èø. Òîæ-áî êëÿòèé ñàòàíà ïåðåä Áîãîì ïëåùå, õî÷ ³ ïåðåä ìóêîþ â³÷íîþ òðåïåùå. À îñê³ëüêè á³ñîì º, ïî-á³ñ³âñüêè òâîðèòü, ³ ëþäèíà çëà îòàê íàêëåïè íàâîäèòü. Õî÷ ñåáå ³ âèñòàâëÿ ïðàâåäíèêîì ðåâíèì, òà íàêëåïíèêîì ñòຠêëÿòèì ³ òàºìíèì. Îáåð³ã áè íàñ Ãîñïîäü â³ä òîãî ñóì ÿòòÿ, õî÷ çàðàäè õðåñíîãî äàâíüîãî ðîçï ÿòòÿ. Êîæåí ìຠòîæ ïðî òå Ãîñïîäà ìîëèòè, õàé áè íàñ îä âîðîã³â äàðóâàâ çâ³ëüíèòè». ÏÐÎ ÒÞÒÞÍ ² ÏÐÎ ÒÈÕ, ÙÎ ÂÆÈÂÀÞÒÜ ÉÎÃÎ Çëàÿ âèïëîäèëàñü ð³÷ ³ ïîâñþäè ÿâíà, ùî òþòþí â íàñ ð³çíèé ëþä çàæèâຠçäàâíà À íàéá³ëüøå ó Ëèòâ³ ìîæíà òå çóñòð³òè, áî âæèâàþòü ³ æ³íêè, íàâ³òü ¿õí³ ä³òè. É òóò áàãàòî º òàêèõ, ùî òþòþí âæèâàþòü: ò³ ³ç í³çäð³â ïóñòÿòü äèì, íó, à ò³ âòÿãàþòü. Íàó÷èëèñü äåêîòð³ é ëþëüêîþ òÿãíóòè, õî÷ â³ä òîãî êîí÷å ¿õ òðåáà á îäâåðíóòè. Àäæå çì³øàíèé ³ç íèì òàêîæ äèì ïåêåëüíèé, ³, õòî òÿãíå, â òîãî ç óñò ñìîð³ä íåñòåðïåííèé. Õî÷ ³ âëàäà òÿãíå, âñå æ òå íå çîâñ³ì ÷åìíî, íþõàòü á³ëüøå òîãî çëå, áðèäêî, íåïðèºìíî. Ïîòÿãíóâøè ç ëþëüêè, äèì ç ðîòà ãåòü ïóñêàº, à, íþõíóâøè, òèì ñåáå äóæ÷å îñêâåðíÿº. Àäæå â í³çäðÿõ òà áðèäêà ëèøèòüñÿ îòðóòà, ³ç ÿêî¿ ïîñòຠ÷àñîì íåì³÷ ëþòà,  ãîëîâ³ îä òþòþíó ìîçîê óñèõàº, âëàñíå, òàê, ÿê äóáîì øâåöü øêóðè âè÷èíÿº. Ùî òþòþííèêó öüîìó çàïàõè, ïàõò³ííÿ? ³í äî ñìîðîäó ãëóõèé, ÿê ³ äî öâ³ò³ííÿ. Îòàêîìó ³ â ïîïè éòè çàáîðîíÿþòü, íàâ³òü âèñâÿòèòü éîãî íå óñêð³çü ïóñêàþòü, Áî õòî íîñîì íå â÷óâà, ö³ëèé íå áóâàº, ñêëàäíèêà ÿêîãîñü â³í ó ñîá³ íå ìàº. À ïîï³âñòâî ìຠò³ çâè÷à¿ îäâ³êó,
÷óêà, ùî º ïëîäîì éîãî òðèâàëèõ çàö³êàâëåíü, ðîçäóì³â, ö³ëåñïðÿìîâàíèõ äîñë³äíèöüêèõ ïîøóê³â, ïîºäíàíèõ ç åðóäèö³ºþ é ïðîíèêëèâ³ñòþ óâàæíîãî ÷èòà÷à äàâíüî¿ íàøî¿ ë³òåðàòóðè. Òîæ ìàºìî îäíó ç íàéö³êàâ³øèõ ðóêîïèñíèõ êíèã XVII ñòîë³òòÿ, âèäàíó â ïîâíîìó îáñÿç³ áåç ïðîïóñê³â ³ íàéìåíøèõ êóïþð. Ç äîñê³ïëèâ³ñòþ äåòåêòèâà Â. Øåâ÷óê äîñë³äæóº ñòðàííèöüêå ³ ñòðàäíèöüêå æèòòÿ Ê. dzíî⳺âà, íàâ³òü âñòàíîâèâøè ïðèáëèçí³ äàòè éîãî íàðîäæåííÿ é ñìåðò³ (íàðîäèâñÿ ïðèáëèçíî â 1663 ÷è â 1634 ðîö³, à ïîìåð ì³æ 1701 ³ 1712 ðîêàìè). Áóâ Êëèìåíò³é ñèðîòîþ, à éîãî áàòüêî, ìîæëèâî, êîçàêóâàâ (çãàäàéìî øàíîáëèâå ïîåòîâå ñòàâëåííÿ äî êîçàê³â). Íàâ÷àâñÿ â ÊèºâîÌîãèëÿíñüê³é àêàäå쳿, áóâ ÷åíöåì, ïèñàðåì, ñâÿùåíèêîì. Áàãàòî ìàíäðóâàâ, äóæå äîáðå çíàâ íàðîäí³ çâè÷à¿, ïîáóò, ðåìåñëà, øàíóâàâ ëþäåé ïðàö³, ïðî ùî é ïîâ³äàâ íàì, íàùàäêàì, ó ñâî¿é ðóêîïèñí³é óí³âåðñàëüí³é çá³ðö³, ùî âì³ùóº áëèçüêî ÷îòèðüîõñîò â³ðø³â òà ñîòí³ çàïèñàíèõ ïðèñë³â ¿â ³ ïðèêàçîê. Îòæå, ïîåò âîäíî÷àñ áóâ îäíèì ç ïåðøèõ óêðà¿íñüêèõ åòíîãðàô³â. Çàìèñëèâøè íàïèñàòè êíèãó áóòòÿ ñâîãî íàðîäó, Êëèìåíò³é óêëàäຠ¿¿ çà ðîçä³ëàìè: ïðî ëþäåé ïðàâäèâèõ, ïðî õâîðîáè, ïðî ëþäåé ãð³øíèõ òîùî. Íàéá³ëüøó ãðóïó ñêëàäàþòü ñîö³àëüíî-ïîáóòîâ³ â³ðø³.  íèõ ïðîâ³äíå ì³ñöå ïîñ³äàþòü ðîçäóìè ïðî ìàéíîâó íåð³âí³ñòü (öèêëè «Ïðî áàãàòñòâà ³ çëèäí³», «Ïðî âáîãèõ ³ áàãàòèõ»). À õ³áà íå
ïî-ñó÷àñíîìó çâó÷àòü ïîå糿, â ÿêèõ çàñóäæóºòüñÿ õàáàðíèöòâî, ïðîäàæí³ñòü ñóää³â, ëèõâàðñòâî îðåíäàòîð³â, à ÷åñíó ïðàöþ ïðîñëàâëåíî: Íàä óñ³ ðåìåñëà ð³÷ êàæó â³äîìó Õë³áîðîáñòâî âèã³äíå ñâ³òîâ³ óñüîìó. Áî õî÷ áè õòî ñð³áëî ì³ã, çîëîòî ðîáèòè, À áåç õë³áà ÷è á õîò³â çîëîòî âêóñèòè? Ïåðåêëàäàþ÷è ìàéñòåðíî òâîðè Ê. dzíî⳺âà, Î. Øóãàé ï³äòâåðäèâ äàâíþ ³ñòèíó: ïåðåêëàäà÷, ÿêèé ³ ñàì â³ðøóº, ùîíàéêðàùå ìîæå ïåðåäàòè ñó÷àñíîþ ð³äíîþ ìîâîþ ïîå糿, ñòèë³ñòè÷íî áëèçüê³ éîãî ë³òåðàòóðíîìó îáäàðóâàííþ. Íå çàéâèì áóäå ñêàçàòè é òàêå. Êíèãà «Çîëîòå ÷åðåñëî» ³ íèí³ º àêòóàëüíîþ, ñåðöåì âèâ³ðåíîþ â³äïîâ³ääþ íà çàïèò ÷àñó ïðî çàãàëüíîëþäñüêó é ðàçîì óêðà¿íñüêó ñèñòåìó ö³ííîñòåé, êîëè ïðîáëåìà «ñî-
ùî ïîòð³áíî ö³ëîìó áóòè ÷îëîâ³êó. Àëå æ º òàê³, ùî ¿ì ³ òþòþí â íà¿äêó, ò³ äëÿ Áîãà é äëÿ ñâÿòèõ ó÷èíÿþòü áðèäêî. ² â ãîð³ëêó, â ñóäíà* òåæ äåÿê³ ì³øàþòü íà ïîãèáåëü ñîá³ ëþä ÷åñíèé îñêâåðíÿþòü. Çà òàêå êàðàòè ¿õ ìàëî êèºì áèòè, àëå äåêîìó õî÷ áè ³ æèòòÿ çãóáèòè! Îñîáëèâî æ õòî íàâèê áàðäàêîì òÿãíóòè, ùî ïîì³ã íå îäíîìó íàâ³òü ðîçóì çáóòè. Òàê-áî äåõòî áàðäàêîì òÿãíå-ïîòÿãàº, ùî àæ íàãëó äóøó â³í â ÷àñ òîé âèâåðãàº. ² ñàì³ ñåáå äàþòü á³ñîâ³ â îô³ðó, ÿê îò³, ùî ï ÿí³ ìðóòü, ìîâëþ ïðàâäó ùèðó. Òèì îáîì ïåêåëüíàÿ áóäå íàãîðîäà, áî â³ä³éìåòüñÿ ó íèõ òþòþíó ñâîáîäà**. Íàì ïî-õðèñòèÿíñüêè äàé, Õðèñòå, óìèðàòè ³, ïîçáóâøèñÿ ãð³õ³â, Íåáî âñïàäêóâàòè. * Ñóäíà ïîñóäèíè ** Òîáòî â³ä³éìåòüñÿ ìîæëèâ³ñòü â³ëüíî âæèâàòè òþòþí
ÏÐÎ ÏÅ×ÀËÜ Äèâíà ð³÷, ùî â õàò³ ï³÷, òàê îïîâ³äàþòü, à ïðî ùî çàâîäÿòü ð³÷, ³ ñàì³ íå çíàþòü. Íàçèâàºòüñÿ ïå÷àëü ï³÷÷þ áåçíàä³áíà, ùî óñÿêîìó âîíà áóäå íåïîòð³áíà. Áî êîòðèé ¿¿ ñï³òêàâ, ðàäîñò³ íå ìàº, â íüîãî ñåðöå, íàâïàêè, âàæêî ç³â ÿäàº. Ïðèíåñå ïå÷àëü ³ ñìåðòü ÷àñîì ÷îëîâ³êó, ³ç äóøåþ ðîçëó÷à â ñåðåäèí³ â³êó. Îä ïå÷àë³ âáåð³ãàé íàñ, ²ñóñå-Áîæå, õàé íàñ ëèõî ó æèòò³ ïîäîëàòü íå çìîæå.
ÏÐÎ ÒÈÕ, ÙÎ ÏÅ×ÓÒÜ Õ˲ÁÈ ÏØÅÍÈ×Ͳ, À ÕÎ× ² ÆÈÒͲ ÔÀËÜØȲ, Ç ÃÀËÓÍÎÌ*, ² ÏÐÎÄÀÞÒÜ Âåëüìè ëþäè ³ òàê³ Áîãó ñîãð³øàþòü, ùî ôàëüøè⳿ õë³áè â ïðîäàæ âèñòàâëÿþòü, Áî çàì³øóþòü ãàëóí â ò³ñòî äëÿ ïèøíîòè, ³ õ³áà ùî âîðîã ñàì õâàëèòü ö³ ðîáîòè. ³í-áî íà øê³äëèâåº íàñòàâëÿº ä³ëî, ñîòâîðÿòè âîëþ çëó ïîìàãຠâì³ëî. ² ïåðåïå÷àé** ò³¿ ó÷èòüñÿ íàóêè, çà íàáóòîê çëèé ñåáå äàòè á³ñó â ðóêè. Îøóêàíñòâàìè ñåáå, âëàñíå, îøóêàþòü, ÿê ç³ ñâ³òó ïðîïàäóòü, öå òîä³ ï³çíàþòü. À íàéêðàùå âæå òåïåð ñìåðòü ñâîþ ï³çíàòè ³ îøóêóâàòü ëþäåé çîâñ³ì ïåðåñòàòè. ß âàì, îêàÿíí³¿, òåº ïîðàäæàþ ³ äî÷àñíî Áîæî¿ êàðè âàì áàæàþ. À ò³º¿, â³÷íî¿, ÿê ñîá³, íå õî÷ó, òîãîñâ³òíüî¿ ³ âàì êàðè íå ïðîðî÷ó. Ïîáàæàþ â³÷íîãî çãèíó áóñóðìàíàì, à æèòòÿ Íåáåñíîãî çè÷ó õðèñòèÿíàì. * Ãàëóí ñ³ð÷àíîêèñë³ ñîë³ ** Ïåðåïå÷àé ïåêàð ÏÐÎ ÄÐÓDz ÇÈ×ËÈÂÈÕ Ïðîáóâàâ ³ç äàâåí öå ïîâ÷àííÿ íàøå: íå áàæàé ñîá³ ñòî ê³ï, ÿê ñòî äðóç³â, êàæå. Ùî ñòî ê³ï? ãîâîðÿòü òàê. Ãðîø³ íà÷å ñëèíà, íå çàáóäóòü äðóç³, ÿê á º ëèõà ãîäèíà. Íå äàé, Ãîñïîäè, ïðèãîä, òà é òîä³ ïîìîæóòü, ³ ðÿòóíîê ïîäàäóòü, êîëè ò³ëüêè çìîæóòü. Òèì-òî òðåáà ç óñ³ìà äðóæíî ïðîáóâàòè, ëàñêè ùèðî, â³ä äóø³ â íèõ çàïîá³ãàòè. Õòî æ íå õî÷å ëþäñüêîñò³ âèÿâëÿòè ëþäÿì, òîìó ñêàæóòü: ðÿòóâàòü ìè òåáå íå áóäåì. ßê ãîâîðÿòü: ó æèòò³ íå ëîâè ïðèãîäó, íå äàé, Áîæå, ç òîãî òè ìàé ñîá³ ñâîáîäó. Òèì-òî, ïðîøó, ç óñ³ìà ïðèÿçíî âåä³òüñÿ, ùå é îäèí çà îäíîãî Áîãîâ³ ìîë³òüñÿ. Âàñ, íåìîâ ñèí³â îòåöü, áóäå Áîã ëþáèòè ³ â³ä íàïàñòåé óñ³õ çàâøå áîðîíèòè.
Òàæ ç óòðèìàííÿ òîãî ïîæèòê³â íå ìàþòü! Áî ñòîêðîòíî ¿ì çà öå óùåðáîê áóâàº, ÿê çà ñëüîçè á³äàê³â Áîã òàêèõ êàðàº. Õî÷ ³ ãðîìîâèì îãíåì, õî÷, áóâà, é âîäîþ, òîæ âèõîäÿòü ¿ì îò³ âäåðæàííÿ ç á³äîþ. Òîæ ðîá³òíèê³â ïðîøó âñ³õ íàãîðîäèòè, àí³ øåëÿãîì çà òðóä ¿õ íå îáä³ëèòè. Áî çà ìèëîñòèíþ òèì âñå äîáðî íàñòàíå, õòî òðóä³âíèêàì ïëàòèòü ñïðàâåäëèâî ñòàíå. À òîãî, õòî íàïèñàâ ñëîâî öå, ïðîñò³òå, çäîðîâî é ñïàñåííî â³ê äîâãèé ïðîæèâ³òå. Áî, ñêàçàâøè äîê³ð öåé, Íåáà âàì áàæàþ ³ íà âàøó ëàñêó ÿ ñïîä³âàííÿ ìàþ. ÏÐÎ ÂÈÍÎ, ÀÁÎ Æ ÏÐÎ ÃÎвËÊÓ Íà ïîæèòîê äàâ Ãîñïîäü ³ ãîð³ëêó-òðóíîê, àëå õòî íàäì³ðó ï º, òî ã³ðêèé äàðóíîê Òà õî÷ áè ³ ìàëî ïèâ ìຠñòàòü ïîõèëó, âëàñíèìè ðóêàìè â³í îäí³ìຠñèëó. Àëå âñå-òàêè ÷àñîì íåì³÷ ï³äêð³ïëÿº ³ ïå÷àëüíèõ ³íîä³ òðîõè çâåñåëÿº. Õòî æ õî÷ ìàëî, à ïðîòå ñïîæèâå íàä ñèëó, òî çàëåäâå íå ç³éäå çîïàëó â ìîãèëó. Çîêðåìà, ÿê ãîëîâà áóäå õîðóâàòè, äîáðå, ùîá òîìó ¿¿ çîâñ³ì íå âæèâàòè. Çäîðîâ³øèì ÷îëîâ³ê òîé áè ïî÷óâàâñÿ, ÿê â êèøåí³ ùå é îñüìàê ö³ëèì çîñòàâàâñÿ. Íåïèòóùèé Áîãîâ³ ìåíøå ñîãð³øàº, ïåðåä äîáðèìè ëþäüìè òåæ íå ïðîñòóïàº. ÏÐÎ ÒÂÅÐÅÇÈÕ ² ÏÐÎ Ï ßÍÈÕ ßê òâåðåçîìó, ìîâëÿâ, äîáðå ç ï ÿíèì æèòè, òîä³ çìîæå é ïîðîñÿ ç âîâêîì ïîäðóæèòè. Ò³ëüêè æ â³ðó â ñëîâî öå ãîä³ íàì ïîéíÿòè, ÿê íå ìîæíà é ïîðîñÿ ç âîâêîì ïîºäíàòè. Òîæ òâåðåç³ é íå æèâóòü ç ï ÿíèìè ó çãîä³ ñïîêîíâ³êó ïðàâäó öþ êàæóòü ó íàðîä³. Áî òâåðåçèé ïðî óñå ìèñëèòü, ïîò³ì 䳺, ï ÿíèé äóìຠçðîáèòü, à õ³áà çó쳺? Ùî â òâåðåçîãî, ìîâëÿâ, íà óì³ çîñòàëîñü, òå ó ï ÿíîãî óæå ç ÿçèêà ç³ðâàëîñü. À òîìó íàì, Áîæå, äàé, ùîá òâåðåç³ñòü ìàëè ³ Òåáå í³äå, ³ Òâ³é ëþä íå îñêâåðíÿëè.
ÏÐÎ ÓÁÎÃÈÕ ² ÏÐÎ ÁÀÃÀÒÈÕ Íà çåìë³ ùîðàç á³äà ã³ðøà íàñòóïàº, áî ó âñüîìó ÷îëîâ³ê á³äíèé ïîãèáàº. Ìîæå á³äíèé ó ëþäåé ùîñü ³ çàðîáèòè, à áàãàòèé íå áàæà ñëóøíî çàïëàòèòè. Ùî æ çà êîðèñòü, êîëè ìçäó äàòè íå áàæàþòü?
²Ðز ÊËÈÌÅÍÒ²ß Ç²ÍβªÂÀ
10
áîðó äóø³» ³ çàðàç òàêà æ ãîñòðà é áîëþ÷à, ÿê ³ çà æèòòÿ Ê. dzíî⳺âà, â ïåð³îä òàê çâàíî¿ Ðó¿íè.  öüîìó ÿ ïåðåêîíàâñÿ íåäàâíî, ÿê ó÷èòåëü, íà óðîêàõ ë³òåðàòóðè â 9-ìó êëàñ³. ßêðàç çà ïðîãðàìîþ âèâ÷àëèñü ïîå糿 Êëèìåíò³ÿ dzíî⳺âà, ²âàíà Âåëè÷êîâñüêîãî, Ëàçàðÿ Áàðàíîâè÷à. ×èòàëè ³ îáãîâîðþâàëè â³ðø³ ³ç «Çîëîòîãî ÷åðåñëà» (Î. Øóãàé, ñïàñèá³ éîìó, íàä³ñëàâ îäèí ïðèì³ðíèê öüîãî áåçö³ííîãî âèäàííÿ). Áà÷èëè á âè, ÿê çàö³êàâëåíî ñïðèéìàëè äåâ ÿòèêëàñíèêè ïîåòîâ³ ³íâåêòèâè ïðî áàãàòñòâî, ïðî óáîã³ñòü, ïðî ïèÿöòâî ³ ï ÿíèöü, ³ ïðî íóæäó, ³ ïðî ñêîðáîòè, ³ ïðî ïå÷àë³, ³ ïðî íåñïîê³é. ³í ñàì íàëåæàâ äî áèòèõ ïå÷àëÿìè, àëå éîãî òóðáîòà íå ìàðíî æèòè íà çåìë³ ³ «äîáðèé ïë³ä ó íåáåñà ç ÿâèòè». Çàïàëè ó äóøó ó÷íÿì ïàòð³îòè÷í³ ïî÷óòòÿ àâòîðà: Êîçàê³â, íåìîâ ñâÿòèõ, òðåáà øàíóâàòè, Ïîçàÿê ³ êðîâ ñâîþ â áèòâàõ ïðîëèâàþòü, ² çà â³ðó ïðàâåäíó äóø³ ïîêëàäàþòü. Òèì ç íåáåñ ïîäàé Ñâîþ, Ãîñïîäè, êîðîíó, Õòî äëÿ íàøî¿ çåìë³ ÷èíèòü îáîðîíó. ×èòàºø öþ îøàòíó, ïðåçåíòàáåëüíó êíèæå÷êó ³ íå ïîëèøຠäóìêà: ñïðàâà ìàëî âäÿ÷íà ¿¿ òðåáà ïåðå÷èòóâàòè, âèâ÷àòè. Çà îäí³º¿ óìîâè: ÿêùî ïîùàñòèòü ä³ñòàòè ÷è ïîäàðóþòü àâòîðè. Áî âèéøëà âîíà ï³âòèñÿ÷íèì íàêëàäîì. Íàâ³òü äëÿ ðàéîííèõ á³áë³îòåê íå âèñòà÷èòü. À òðåáà, ùîá âèñòà÷èëî âñ³ì ³ áàòüêàì, ³ ä³òÿì. Âàñèëü ËÀÒÀÍÑÜÊÈÉ, ó÷èòåëü Ïðóä³âñüêî¿ øêîëè Ñîâºòñüêîãî ðàéîíó â Êðèìó
ÏÐÎ ×ÀÐÈ Æ²ÍÎײ ² ÏÐÎ ×ÎËβײ ÏÐÈÑÒÐÀÑÒ² ÄΠƲÍÎÊ, ÇÎÊÐÅÌÀ ÄÎ ×ÓÆÈÕ Â áàãàòüîõ æ³íêè ãð³õàõ âèííèìè áóâàþòü ÷îëîâ³êà â³÷íèõ áëàã, âàáëÿ÷è, çáàâëÿþòü. Õòèâ³ ëåñòîù³ æ³íîê ã³ðø³ â³ä òðóòèçíè ïðîæåíóòü êîãîñü, áóâà, ç âëàñíî¿ â³ò÷èçíè. Õòî, òðàïëÿºòüñÿ, äî íèõ ïðèñòðàñíî ìåòíåòüñÿ, âæå íå çâ³ëüíèòüñÿ òàêèé ³ íå ñõàìåíåòüñÿ. Áî íå çìîæå â³í âîãíþ â ðîçóì³ çãàñèòè, õî÷å, çâàáëåíèé ó ãð³õ, çàâæäè áëóäíî æèòè. ² ïîêè éîãî æèòòÿ áóäå ïàì ÿòàòè, ïðî ñïàñåíí³¿ ä³ëà àí³ ïîìèøëÿòè. Íàñ, î Áîæå, âáåðåæè â³ä îòî¿ ñòðàñò³, ùîá íå ìàëè çà òàêå çë³ñíî¿ íàïàñò³. ÏÐΠƲÍÎÊ, ÙÎ ÂÆÈÂÀÞÒÜ ÁÀÃÀÒÎ ÃÎвË×ÀÍÎÃÎ ÒÐÓÍÊÓ ×È ÁÓÄÜ-ßÊÎÃÎ ÕÌÅËÞ Êîëè æîíà áàãàòî ãîð³ëêè ñïîæèâàº, òî â³ðè ÷îëîâ³êó òàêà íå çáåð³ãàº. Ó ìóæà áóäå ÷àñòî õóäîáó ï³äêðàäàòè ³ âñå ìàéíî äîìàøíº çà â³òðîì ðîçïóñêàòè. Íàâèêíå é ³íø³ ç볿 ä³ëà âîíà òâîðèòè, ä³ëà, ïðî êîòð³ ñòèäíî ëþäèí³ é ãîâîðèòè. ²ç ï ÿíñòâà íå áóâຠäîáðà àí³ÿêîãî, êîëè íå ïåðåñòàíå âïèâàòèñü äî ëèõîãî. Òàêà ³ ÷îëîâ³êà ó çëèäí³ çàãàíÿº, àæ ïîò³ì îçèðíåòüñÿ: é ñàìà í³ùî íå ìàº. Áî ³ñêðà ïîëå ñïàëèòü, ÿê êàæóòü ïîñïîëèò³, à, âèïàëèâøè, ïîò³ì ñàìà çàãèíå â ñâ³ò³. Òàê ë³ïøå âæå áåç æ³íêè-ï ÿíèö³ ïðîáóâàòè, àí³æ òàêó øêàïèíó ³ íåöíîòó òðèìàòè. Íå äàé æå, Áîæå, çëî¿ äðóæèíè ÷îëîâ³êó, ùî äîáðèé, íà âñ³ ë³òà àæ äî êîí÷èíè â³êó. ÏÐÎ ÑÒÀÐÈÕ Ä²Ä²Â, ÙÎ ÆÅÍßÒÜÑß, ² ÏÐÎ ÑÒÀÐÈÕ ÁÀÁ, ÙÎ ÇÀÌ²Æ ²ÄÓÒÜ Ë³ïøå âæå áóëî á ñòàðèì ó âä³âñòâ³ äîæèòè, í³æ âåëèêå ìîëîäèì çã³ðøåííÿ ÷èíèòè. Äóæå ÷àñòî ìè òàêå áà÷èìî íà ñâ³ò³, ùî ñòàð³ ó øëþá ³äóòü, ÿê ìà볿 ä³òè. Îñóäîâèñüêà îòå ëþäñüêîãî äîñòîéíî, áî æåíèòèñÿ ñòàðèì âåëüìè íåïðèñòîéíî. ² õî÷ íà÷å ÿíãîëè âì³ëè á ðàçîì æèòè, àëå õòî ïðî òå íå çíà ñòàíå ¿õ ñóäèòè. Ò³ëüêè á³ëüøå äî ãð³õà òèì ëþäåé øòîâõàþòü, à ùî âàðòî ¿õ ñóäèòü ëþäè ¿õ êàðàþòü. Ïðåñòàðèé ä³äèùå òàê ÷àñîì âèìîâëÿº: ãîñïîäèí³ äëÿ õóä³á â³í ñîá³ íå ìàº.  äâ³ð ïðèñëóãó çà òîé êîøò ìîæíà á ³ íàéíÿòè, àí³æ ïîäèâ íåìàëèé íà ëþäåé ñïðàâëÿòè. Áî ³ êîæåí ÷îëîâ³ê ìîæå çäèâóâàòèñü, ³ â³ä Áîãà âèéäå ãð³õ, ÿê ñòàðèìè áðàòèñü. Äàâ Áîã ëþäÿì ìîëîäèì ÷åñíåº ìàëæåíñòâî*, à ç íåñòàòêó ³ ñòàð³ ÷èíÿòü öå øàëåíñòâî. ijäà ç áàáîþ ïîïó âàðòî á íå â³í÷àòè, õî÷ âîíè éîìó çà òå íå øêîäóþòü ïëàòè. ϳï òàêå ïîâèíåí áè ¿ì çàáîðîíèòè é íàãàäàòü, ùî ñêîðî ñìåðòü ìຠïðèñï³øèòè. * Ìàëæåíñòâî ïîäðóææÿ Ïåðåêëàä ç äàâíüîóêðà¿íñüêî¿ ñó÷àñíîþ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ Îëåêñàíäðà ØÓÃÀß
11
Êðèìñüêèé Ìàéäàí
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
Ç ÐÅÄÀÊÖ²ÉÍί ÏÎØÒÈ
DzËÜÍÈÒÈ ÌÎÑÊÂÓ
Ùå 7 æîâòíÿ 1995 ðîêó íà Óñòàíîâ÷èõ çáîðàõ Âñåñâ³òíüîóêðà¿íñüêîãî ïàòð³îòè÷íîãî îá ºäíàííÿ «Êîðîíà» áóëî óõâàëåíî çâåðíåííÿ äî Âåðõîâíî¿ Ðàäè, äî Ïðåçèäåíòà Óêðà¿íè Ë. Êó÷ìè. Ó íüîìó ãîâîðèëîñü: «7 æîâòíÿ 1253 ð. êíÿçü Äàíèëî Ãàëèöüêèé çà óñï³øí³ ä³¿ ó âèçâîëåíí³ Áàòüê³âùèíè â³ä ìîíãîëî-òàòàðñüêèõ çàâîéîâíèê³â Çîëîòî¿ îðäè áóâ êîðîíîâàíèé õðèñòèÿíñüêîþ Öåðêâîþ, Âàòèêàíîì ³ ñòàâ ïåðøèì êîðîëåì Ðóñ³. ßêùî ó XIII ñòîð³÷÷³ ìîíãîëî-òàòàðñüêèì çàâîéîâíèêàì Çîëîò³é îðä³ íàø³ ïðåäêè ïðîòèñòàâëÿëè ñèëó äóõó ³ ñèëó ô³çè÷íó, òî â ê³íö³ XX ñòîë³òòÿ ìîíãîëî-òàòàðñüê³é Ìîñêî⳿-Ðîñ³¿ óêðà¿íö³ ïîâèíí³ ïðîòèñòàâèòè ñèëó äóõó ³ ñèëó ñâ³äîìîñò³...» Îäíèì ç íàïðÿìê³â ä³ÿëüíîñò³ îá ºäíàííÿ º ïîâåðíåííÿ ³êîíè Âèøãîðîäñüêî¿ (Âîëîäèìèðñüêî¿) Áîæî¿ Ìàòåð³ ³ «Øàïêè Ìîíîìàõà», ÿê³ íèí³ â Ìîñêâ³, â Óêðà¿íó. Ó XV ñòîð³÷÷³, à öå ÷àñ ïàä³ííÿ Çîëîòî¿ îðäè, êðàõ ³çàíò³éñüêî¿ ³ìïåð³¿, âèõèìåðèëè ó ìîñêîâñüêîìó êíÿç³âñòâ³ òåîð³þ «Ìîñêâà òðåò³é Ðèì», çà ÿêîþ êíÿç³â Ìîñêîâùèíè ïî÷àëè ââàæàòè ñïàäêîºìöÿìè âîëîäàð³â «äðóãîãî Ðèìó» ³çàíò³éñüêî¿ ³ìïåð³¿. 1547 ðîêó ²âàí IV Ãðîçíèé ïåðåéìåíóâàâ ñåáå ç êíÿçÿ íà «öàðÿ» ³ ñàìîäåðæöÿ Ìîñêîâñüêîãî, ñïàäêîºìöÿ â³çàíò³éñüêèõ öàð³â, à îòæå, ³ â³çàíò³éñüêîãî îðëà. Ïðî «êîðîíàö³þ» 16-ë³òíüîãî ²âàíà IV Ãðîçíîãî ³íîçåìí³ äåðæàâè äîâ³äàëèñü ëèøå ÷åðåç äâà ðîêè, êîëè ç ÿâèëàñÿ âåëèêà äåðæàâíà ïå÷àòêà ç ³çàíò³éñüêèì îðëîì, óâ³í÷àíèì êîðîíîþ. Àëå öåé îðåë ìàâ îïóùåí³ êðèëà, ³ ò³ëüêè ç ÷àñîì éîìó êðèëà ï³äíÿëè é äîäàëè ùå îäíó êîðîíó. Òàêèì ÷èíîì ó Ðîñ³¿ ç ÿâèâñÿ ãåðá. ³äîìî, ÿê æèòòÿ íàçèâຠòèõ, êîòð³ ñàì³ ñåáå âîçâåëè÷óþòü, êîðîíóþòü, ñàìîçâàíöÿìè. ³äïîâ³äíî äî ³ñòî𳿠ìîñêîâñüêèé «öàð» ²âàí IV Ãðîçíèé òà âñ³ ³íø³ éîãî íàñòóïíèêè áóëè ñàìîçâàíöÿìè. Ñüîãîäí³ Ðîñ³ÿ âèãîòîâëÿº ìåòàëåâèé «ðóáëü» ç äâîãîëîâèì îðëîì áåç êîðîíè. Âèíèêຠçàïèòàííÿ: «Äå æ
êîðîíà?» ²ñòîð³ÿ ÷³òêî äຠâ³äïîâ³äü, ùî ó Ìîñêî⳿Ðîñ³¿ êîðîíè íå áóëî. ßê â³äîìî, êîðîíà ³ñòîðè÷íà ñïàäêîºìí³ñòü Ãàëè÷èíè-Âîëèí³, Óêðà¿íè. ³äîìî òàêîæ, ùî çà ÷àñ³â êíÿçÿ Äàíèëà Ðîìàíîâè÷à (Ãàëèöüêîãî) ïðàïîð Ãàëèöüêî-Âîëèíñüêîãî êíÿç³âñòâà áóâ ñèíüîæîâòèõ êîëüîð³â. Íåïåðåìîæíèé ñèíüî-æîâòèé ñòÿã Ãàëèöüêî-Âîëèíñüêîãî êíÿç³âñòâà, ñëîâ ÿíñüêî¿ äåðæàâè Êè¿âñüêî¿ Ðóñ³ ñòàâ ïðàïîðîì Óêðà¿íñüêî¿ Íàðîäíî¿ Ðåñïóáë³êè (ÓÍÐ) ³ ñüîãîäí³ ìàéîðèòü íàä Âåðõîâíîþ Ðàäîþ Óêðà¿íè â ¿¿ ñòîëèö³ Êèºâ³. Ç ÷àñ³â Êè¿âñüêî¿ Ðóñ³ â³äáóëèñÿ ³ñòîðè÷í³ çì³íè, ñàìå íà ¿¿ ôóíäàìåíò³ óòâîðèëèñü äåðæàâè òðüîõ íàðîä³â: Óêðà¿íà, Á³ëîðóñü ³ Ðîñ³ÿ. Ïðîòå ëèøå îñòàííÿ ïðàãíå ïîãëèíóòè äâ³ ³íø³, ³ ¿¿ íå ïîëèøຠ³ìïåðñüêèé ñèíäðîì. Îòîæ íàñòàâ ÷àñ íàì, ñõ³äíèì ñëîâ ÿíàì óêðà¿íöÿì, á³ëîðóñàì ³ òèì æå ðîñ³ÿíàì, çâ³ëüíèòè ñòîëèöþ Ðîñ³¿ Ìîñêâó (Ìîêâó) â³ä ³äåîëî㳿 Çîëîòî¿ îðäè øîâ³í³çìó ³ìïåðñüêîãî ñèíäðîìó. Ìèðîñëàâ ÌÈÑßÊ, ãîëîâà Âñåñâ³òíüîóêðà¿íñüêîãî ïàòð³îòè÷íîãî îá ºäíàííÿ «Êîðîíà» ì. ßëòà
ÑÂ²É ÄÎ ÑÂÎÃÎ... ÏÎØÓÊ ÂÒÐÀ×ÅÍί ªÄÍÎÑÒ²
Äîáðèé äåíü, øàíîâí³ áðàòòÿ òà ñåñòðè, óêðà¿íö³! Õî÷ó ïðèâåðíóòè âàøó óâàãó äî ïðîáëåìè ºäíàííÿ, çãóðòóâàííÿ, âçàºìíî¿ ï³äòðèìêè óêðà¿íñüêî¿ ñï³ëüíîòè çàãàëîì, ³ â ï³âäåííî-ñõ³äíîìó ðåã³îí³, äå ìຠì³ñöå «äåô³öèò íàö³îíàëüíîãî», çîêðåìà. ß íàðîäèâñÿ ³ ìåøêàþ â Êðèìó. Ñâîãî ÷àñó (19501960 ðð.) ï³âîñòðîâ çàñåëÿâñÿ âèõ³äöÿìè ç ³ííèöüêî¿, Õìåëüíèöüêî¿, Òåðíîï³ëüñüêî¿, Ëüâ³âñüêî¿, гâíåíñüêî¿ òà ³íøèõ îáëàñòåé. ×àñòî ö³ë³ ñåëà ñêëàäàëèñÿ ç ïåðåñåëåíö³â ³ áóëè ö³ëêîâèòî óêðà¿íîìîâíèìè. ß âèð³ñ ó òàêîìó ñåë³. Àëå çà ï³âñòîð³÷÷ÿ ñèòóàö³ÿ çì³íèëàñÿ. Ëþäè ñòàðøîãî â³êó, ïðèñòîñîâóþ÷èñü äî ðàäÿíñüêèõ íîðì, õî÷à é çáåðåãëè ð³äíó ìîâó, àëå òàêîæ äîáðå çàñâî¿ëè òàê çâàíèé «ñóðæèê». Ìîëîä³ æ, çà ð³äê³ñíèì âèíÿòêîì, ìîâîþ ñï³ëêóâàííÿ îáðàëè ðîñ³éñüêó. Òàê, ìîâëÿâ, çðó÷í³øå, ïðè-
ÏÐÎØÓ ÑËÎÂÀ! (Çàê³í÷åííÿ. Ïî÷. íà 3-é ñòîð.) ×îìó áåçàëüòåðíàòèâí³ ç áîêó Óêðà¿íè? Òîìó ùî ¿õàòè äî Á³ëîêàì ÿíî¿ íà ïåðåãîâîðè ç ãàçîâèõ ïèòàíü, íå ìàþ÷è â êèøåí³ äîñÿãíåíü ó âèãëÿä³ ðîçðîáîê àëüòåðíàòèâíèõ ³ â³äíîâëþâàíèõ âèä³â åíåð㳿, ïîñòàâîê íàôòè ³ ãàçó ç äèâåðñèô³êîâàíèõ äæåðåë, ïîáóäîâàíèõ ïðè÷àë³â äëÿ ïðèéîìó òàíêåð³â ç³ ñêðàïëåíèì ãàçîì ç ˳⳿ òà Àçåðáàéäæàíó, àêòèâíèõ ñïðîá äîáóâàííÿ ñëàíöåâîãî ãàçó òîùî, öå âñå îäíî, ùî ç ðîçãîíó áèòèñÿ ãîëîâîþ îá ãðàí³òíó ñêåëþ â íà䳿, ùî âîíà ï³ääàñòüñÿ ³ ðîçëàìàºòüñÿ. Î÷åâèäíî, ÿêáè âñ³ ö³ ðîêè áîðîòüáè ç «Ãàçïðîìîì», ÿê³ âåäå Óêðà¿íà çà çíèæêè íà öå ñìåðäþ÷å áëàêèòíå ùàñòÿ, îñòàííÿ âò³ëþâàëà á ó æèòòÿ ïîñò³éíî, ñèñòåìíî, âñåîõîïëþþ÷å ñòðàòåã³÷íó äåðæàâíó ïðîãðàìó ðîçâèòêó àëüòåðíàòèâíèõ âèä³â åíåð㳿 òà äèâåðñèô³êîâàí³ ïîñòàâêè åíåðãîíîñ³¿â, íàø³ óðÿäîâö³, ìàþ÷è íà ðóêàõ òàê³ êîçèð³, ä³éñíî áóëè á ó çìîç³ íà ð³âíèõ ðîçìîâëÿòè ç ðîñ³ÿíàìè, íå ÷åêàþ÷è íà âæå òðàäèö³éí³ íîâîð³÷í³ ïîäàðóíêè. Íå ñóäèëîñÿ, òîìó ùîð³÷íî ïðèíèæåíî «ñ ïîíèêøåé ãîëîâîé» ³ ïðîòÿãíóòîþ ðóêîþ íàø³ åì³ñàðè êëÿí÷àòü: «Äàéòå íàì ÷åðãîâó çíèæêó íà ãàç, ìè áóäåìî õîðîø³». ¯é-áîãó, öÿ
ðîäí³øå «òàê ðîçìîâëÿþòü óñ³». Ùî ìè ìàºìî â ï³äñóìêó? Ç ÷èì îñîáèñòî ÿ ñòèêàþñü ùîäíÿ ³ ùî ìåíå äóæå áåíòåæèòü? Áàãàòî åòí³÷íèõ óêðà¿íö³â ïîâí³ñòþ àñèì³ëþâàëèñÿ, íå çíàþòü òà íå âæèâàþòü óêðà¿íñüêî¿ ìîâè ³ ââàæàþòü ñåáå «ðóññê³ì³». Ïåâíà ÷àñòèíà ëþäåé, õî÷à ³ âèçíàþòü ñåáå óêðà¿íöÿìè, àëå ñîðîìëÿòüñÿ àáî íå ââàæàþòü çà ïîòð³áíå ñï³ëêóâàòèñÿ óêðà¿íñüêîþ.  óêðà¿íñüê³é ãðîìàä³ â³äñóòíÿ ºäí³ñòü, çãóðòîâàí³ñòü, ï³äòðèìêà îäíå îäíîãî. À öå ïðèçâîäèòü äî ïàñèâíîñò³ ³ áåç³í³ö³àòèâíîñò³ â îðãàí³çàö³¿ òà ïðîâåäåíí³ íàö³îíàëüíèõ ñâÿò, ðîçâèòêó ïðàäàâí³õ ðåìåñåë, çâè÷à¿â, òðàäèö³é. Ìè âêðàé íåîðãàí³çîâàí³ ³ çàíàäòî òåðïëÿ÷³ ó ñïðàâ³ â³äñòîþâàííÿ âëàñíèõ ïðàâ òà ³íòåðåñ³â. Ö³ ïðîáëåìè, íà ì³é ïîãëÿä, º ïðè÷èíîþ íàøèõ á³ä. Áî ðîç ºäíàíèé íàðîä íå º ñèëîþ, ç ÿêîþ ìàëà á ðàõóâàòèñÿ íàøà âëàäà. Äîêè ìè íå â³äðîäèìî â ñîá³ â³ä÷óòòÿ ºäíîñò³ ÿê íàðîäó, äîêè íå íàâ÷èìîñÿ â³ä÷óâàòè ñåáå ñèíàìè ³ äîíüêàìè îäí³º¿ Íàö³¿, äîòè íàñ ââàæàòèìóòü áèäëîì, ïîìèêàòèìóòü íàìè, ìàí³ïóëþâàòèìóòü, äóðèòèìóòü ³ ãðàáóâàòèìóòü. ² íå òðåáà øóêàòè âèííèõ íàâêîëî. Ñë³ä çì³íþâàòè ñåáå ³ ñâîþ ñâ³äîì³ñòü. ²ãîð ÄÓÄÀ ì. ѳìôåðîïîëü
ùîð³÷íà ãàçîâà êàòàâàñ³ÿ ìåí³ (ïåðåêîíàíèé, ùî íå ò³ëüêè ìåí³) íàãàäóº ïîâåä³íêó çàê³í÷åíîãî íàðêîìàíà, ÿêèé îçèðàºòüñÿ íàâêðóãè ó ñâî¿é ñïóñòîøåí³é õàò³ ç ºäèíîþ äóìêîþ, ÿêà íàñòèðíî òåíüêຠâ ãîëîâ³: «Ùî á ³ùå ïðîäàòè íà ÷åðãîâó íàðêîòè÷íó ïàéêó-äîçó?» À ìè, ïåðåñ³÷í³, ÷åêàºìî ³ ìîâ÷èìî, áî ïðèðå÷åí³ íà ´âàëòóâàííÿ ãàçîâîþ çàëåæí³ñòþ â³ä Ðîñ³¿. Áåçóìîâíî, ïðè÷èí òîãî, ÷îìó «Ãàçïðîì»
«ÇÀÏÐÎØÓÉÒÅ Ó «Ñ²ÒËÈÖÞ» ÏÎÁ²ËÜØÅ ÄÎÁÐÈÕ ËÞÄÅÉ!» Äîáðîãî äíÿ, øàíîâíà ðåäàêö³º! Êîëè íå âðàõîâóâàòè âæå â³äñï³âàí³ êîëÿäêè òà ùåäð³âêè ³ íàðèñè ïðî õóäîæíèê³â, òî ïðîñò³ð âàøî¿ ãàçåòè á³ëüøå íàãàäóº Íåêðîïîëü. Áåçïåðå÷íî, â³÷íà øàíà ³ ïàì ÿòü ãåðîÿì ³ íåâèííî óᳺííèì. ² çàðàäè íèõ òðåáà æèòè äàë³, ðîçâèâàòèñÿ, âèõîäèòè ³ç ëàá³ðèíò³â çíåâ³ðè ³ â³ä÷àþ. À ìè âñå ùå â ïîëîí³ ãàíüáè, ùå òàê ÷àñòî íà ì³òèíãàõ ïðèêëèêàþòü (íàâ³ùî?) öàðÿ Ïëàêñ³ÿ. Êàæóòü, ùî ò³ëüêè ìóæí³ ëþäè âì³þòü ïî-ñïðàâæíüîìó ðàä³òè. Òîæ áóäüìî ìóæí³. Íåõàé áàãà÷³ á³ãàþòü çà ïðèìàðíèìè âò³õàìè, à ìè áóäåìî âèðîùóâàòè ñâÿòî â äóø³, ÿê ïðåêðàñíó êâ³òêó, ùî íå â ÿíå. ² äîñèòü çàêëèê³â ëþáèòè ìîâó (³íø³ âàñ ³ íå ÷èòàþòü), à æèâ³òü â óêðà¿íñüê³é ìîâ³ ïðèðîäíèì æèòòÿì ³ ïèø³òü ïðî êîñìîñ, ïðî ïðèðîäó, â³äêðèéòå ³íòåðàêòèâíó ñòîð³íêó, ïåðåäóñ³ì äëÿ êðèì÷àí, ùîá íå ïî÷óâàëèñÿ ðîçð³çíåíèìè, òîæ õàé ëþäè ïèøóòü ïðî ñâî¿õ äðóç³â, êîòèê³â, ñîáà÷îê, ïðî íà䳿 ³ ñïîä³âàííÿ, âñ³ëÿê³ ö³êàâ³ çàìàëüîâêè ç æèòòÿ, õàé íàïîâíèòüñÿ ¿õíº æèòòÿ òâîð÷³ñòþ ³ âèçíàííÿì. Íå çàáóâàéòå ³ ïðî ñ³ëüñüê³ øêîëè, ïðåêðàñíèõ ñ³ëüñüêèõ â÷èòåëüîê óêðà¿íñüêî¿ ìîâè, äëÿ ÿêèõ âè ïîâèíí³
ñòàòè îïîðîþ áî öå æ âîíè âèõîâóþòü ñïðàâæí³õ óêðà¿íö³â. Øóêàéòå ñêð³çü òâîð÷èõ, íàòõíåííèõ, çàêîõàíèõ ó ìîâó, ³ ïîáà÷èòå, ÿê íàñ áàãàòî, ³ òîä³ âæå ä³éñíî íàñ íå ïîäîëàòè. Ìîæíà ùå é êîëîíêó ïñèõîëîãà â³äêðèòè, áî öå íå ò³ëüêè ìîäíî, à é íåîáõ³äíî â íàø ÷àñ ðîçìèòèõ îð³ºíòèð³â. Áî òà æ ïîë³òèêà ãîðåçâ³ñíà ÷àñîì âèäàºòüñÿ ïîçàëþäñüêîþ ôîðìîþ ³ñíóâàííÿ. Îñü âåëüìè âïëèâîâà «ïàòð³îòêà» Íàòàëÿ Êîðîëåâñüêà çâèíóâà÷óº çà ðåêîðäíî æàõëèâó ö³íó íà ãàç óðÿä Àçàðîâà. ßêùî öå ïðàâäà, òî ùî òîä³ áðåõíÿ? ßê ïîÿñíèòè öþ çíåâàãó äî ëþäåé? Âèõîäèòü ïðîñòî ñïðèòíî çàñòîâáè áðåíä ïàòð³îòèçìó ³ âæå ðîáè é êàæè, ùî õî÷åø «ï³ïë âñå ñõàâົ. ßê ³ «ãåðîé ðåâîëþö³¿» ìàéîð Ìåëüíè÷åíêî, ùî øâèäêî îôîðìèâ ÷åðåç ïàòåíòíå áþðî áðåíä, òîáòî òîðãîâó ìàðêó «ïë³âêè Ìåëüíè÷åíêà». Íàâ³òü ó ïðîñòîìó, íåçíà÷óùîìó æèòò³ ìè ðîáèìî ñâ³é, í³áè é íåçíà÷íèé ìîðàëüíèé âèá³ð, ÿêèé, ìîæëèâî, âïëèâຠíå ò³ëüêè íà äîëþ îêðåìî¿ ëþäèíè, à é íàö³¿ çàãàëîì. ² ÿêùî íå âñå ó íàñ ãàðàçä, òî ùî ìè ðîáèìî íå òàê? ßê³ ìàºìî ïð³îðèòåòè ïîçà ãó÷íèìè ãàñëàìè? Õòî
²×ÍÀ ÏÀÌ ßÒÜ
29 ñ³÷íÿ ó Ñåâàñòîïîë³ âøàíóâàëè ïàì ÿòü ãåðî¿â Êðóò. Ìîëåáåíü çà çàãèáëèìè á³ëÿ ïàì ÿòíèêà Òàðàñîâ³ Øåâ÷åíêó òà ó ì³ñöåâ³é Óêðà¿íñüê³é ãðåêî-êàòîëèöüê³é öåðêâ³ ïðîâ³â íàñòîÿòåëü ÓÃÊÖ ç Òåðíîï³ëüùèíè îòåöü Âàñèëü Âàéäà. Ðàí³øå çàãèáëèõ ï³ä Êðóòàìè âøàíîâóâàëè ëèøå ó öåðêâ³. Öüîãî ðîêó àêòèâ³ñòè ãðîìàäñüêèõ îðãàí³çàö³é ïðèéøëè ùå é äî ïàì ÿòíèêà Òàðàñîâ³. ϳñëÿ ìîëèòâè îòåöü Âàñèëü çâåðíóâñÿ äî ç³áðàííÿ ç³ ñëîâàìè: «Âè òàêîæ ãåðî¿, áî ó öüîìó êðà¿ â³äñòîþºòå äåðæàâí³ñòü, áîðåòåñÿ çà óêðà¿íñüêó ìîâó, êóëüòóðó, äåðæàâíó ñèìâîë³êó, óêðà¿íîìîâíó ïðåñó. Âàø òðóä íåëåãêèé ³ íåäîîö³íåíèé, àëå íàñòàíå ÷àñ ³ Óêðà¿íà âøàíîâóâàòèìå ãåðî¿â ñüîãîäí³øí³õ äí³â. Ñëàâà Óêðà¿í³! Ãåðîÿì ñëàâà!» Àäæå öÿ ïðèñóòí³ñòü çîáîâ ÿçóâàëà ³ íàêëàäàëà á â³äïîâ³äàëüí³ñòü. À òàê ä³éñíî ìàºìî òå, ùî ìàºìî. Îò ³ çàðàç îñòàòî÷íà ö³íà íà ãàç íà 2012 ð³ê íå óçãîäæåíà ³ çàêëàäåíà â áþäæåò íà ð³âí³ 500 ó. î. (áåç ñòîäîëàðîâî¿ çíèæêè). 2. Ïîñò³éíà íåãîòîâí³ñòü, à òî÷í³øå, ñëàáêà àðãóìåíòàö³éíà áàçà Óêðà¿íè ùîäî ö³íè íà ãàç. Áàæàííÿ çíèæêè ö³íè íà ãàç, ÿê ñóòòºâî¿ ñêëàäîâî¿ ö³íè ïðîäóêö³¿, çàâæäè â
ëàáðàäîðó Êîíè ïîä õâîñò». Íèí³øíÿ ïðàêòèêà ñïîæèâàííÿ ðîñ³éñüêîãî ãàçó â òåïëîåíåðãåòèö³ Óêðà¿íè òàêà, ùî ö³íó íà íüîãî çíèæóþòü â äåê³ëüêà ðàç³â çà ðàõóíîê âåëè÷åçíèõ äîòàö³é ç áþäæåòó.  ðåçóëüòàò³ éäå çäåøåâëåííÿ éîãî äëÿ íàñåëåííÿ, à åíåðã³ÿ, âèðîáëåíà ç àëüòåðíàòèâíèõ âèä³â, çàëèøàºòüñÿ íåäîòîâàíîþ ³ âèñîêîþ, à çíà÷èòü äîðîãîþ ³ íåâèã³äíîþ. «Åêñïåðò (äèðåêòîð ÍÒÖ «Á³îìàñà»
ÀËÜÒÅÐÍÀÒȲ ÍÅÌÀª ÀËÜÒÅÐÍÀÒÈÂÈ?
(íàðàç³ öå ïîâí³ñòþ àñîö³þºòüñÿ ç Ðîñ³ºþ) òàêèé íåïîñòóïëèâèé ó ïåðåãîâîðàõ ùîäî çíèæåííÿ ö³íè íà ãàç, äóæå áàãàòî, àëå ç ö³º¿ ê³ëüêîñò³ îäíîçíà÷íî ìîæíà (³ ïîòð³áíî) âèä³ëèòè ãîëîâí³: 1. Ó ïåðåãîâîðàõ ç Ðîñ³ºþ îñòàííÿ çàâæäè ïåðåìàãàëà ³ íàâ ÿçóâàëà íàì ÑÂÎÞ Ö²ÍÓ. ßê íà ìåíå, îáóðëèâî, ùî ó öèõ ïåðåìîâèíàõ ç «Ãàçïðîìîì» (ñóá ºêò ãîñïîäàðþâàííÿ) ÷îìóñü çàâæäè âèñòóïຠÄåðæàâà Óêðà¿íà, ç-çà ñïèíè ÿêî¿ ñòèð÷àòü âóõà íàøèõ îë³ãàðõ³â îñíîâíèõ ñïîæèâà÷³â ãàçó òà íàôòè (òåæ ñóá ºêòè ãîñïîäàðþâàííÿ). Ïåðåêîíàíèé, ÿêáè âîíè ÿâíî áóëè îô³ö³éíî ïðèñóòí³ íà ïåðåãîâîðàõ, òî âîíè ìàëè á çîâñ³ì ³íøèé õàðàêòåð.
ìè â ïîâñÿêäåííîìó æèòò³? Ïèø³òü ïðî æèòòÿ, ùîá îæèëà é âàøà ãàçåòà, ³ çàáèëàñÿ æèëêà, çàêàëàòàëî ñåðöå, çàñòóãîí³ëà êðîâ. Ùîá íå çàáóâàëè âñ³ ìè, ùî æèòòÿ âñå-òàêè ïðåêðàñíå. (³ðø ñòàðèé, áî ÿ âæå íå ïèøó òâîð÷à ïóñòêà) Ùîéíî ðàíîê ñïîëîõàíî ñòóêàâ â â³êíî. À âæå ÷àñ ãîòóâàòè âå÷åðþ. ß âñüîãî ëèøå ñò³ë, çà ÿêèì â äîì³íî Ãó÷íî ãóáèòüñÿ ÷àñ ì³é çí³÷åâ ÿ. Íàâ³òü â ñîíí³é çíåìîç³ â³äëóíþº ãðà  â³÷íèõ êëîïîòàõ, íà÷å áåç 䳿. Êîëè æ òèøà ç³ðêàìè ³ç íåáà ñïàäà Çàáóâàþ, ïðî ùî ìåí³ ìð³ÿòü. Êîæåí ç íàñ ìຠñâîþ ïóñòêó â äóø³, ÿêó íàìàãàºòüñÿ íàïîâíèòè â³ðîþ, òâîð÷³ñòþ ³ ñï³ëêóâàííÿì, ùîá íå îñåëèëèñü ó í³é æàõëèâ³ äåìîíè. Äëÿ íàñ, ÷èòà÷³â âàøî¿ ãàçåòè, ñï³ëêóâàííÿì óêðà¿íñüêîþ â³ä ñåðöÿ äî ñåðöÿ. Òîæ çàïðîøóéòå â ñâîþ «Ñâ³òëèöþ» ïîá³ëüøå äîáðèõ ëþäåé, íàïîâíþéòå ¿¿ ñâ³òëîì, íà䳺þ ³ ðàä³ñòþ. Íå îáìàí³òü íàøèõ ñïîä³âàíü! Ç ïîâàãîþ, Ëþáîâ ÌÎÍÖÅÂÀ ì. Áàõ÷èñàðàé
Óêðà¿íè º. Íàø³ æ îïîíåíòè, ðîñ³ÿíè, çíàþ÷è ïðî ïðàêòè÷íó íóëüîâó àðãóìåíòàö³þ Óêðà¿íè (ïðî ÿêó éøëîñÿ âèùå), ñïîâíà êîðèñòóþòüñÿ öèì. ßê ïèøå ²íòåðíåò-âèäàííÿ â êðàñíîìîâí³é ñòàòò³ «Äîæìåò «Ãàçïðîì» Óêðàèíó?»: «Êîíå÷íî, íèêòî íå ïîìåøàåò «Ãàçïðîìó» óñòàíîâèòü öåíó, íàïðèìåð, â 500 äîëëàðîâ. (Ó âàøîãî ïîê³ðíîãî ñëóãè ó ëèñòîïàä³ 2011 ð. áóëà íàâ³òü ñòàòòÿ ç ìàéæå ïðîðî÷îþ íàçâîþ-ö³íîþ «Äàéîø ãàç ïî äîëàðó çà êóáèê?» öå âæå íå «æàëþã³äí³» ÿê³ñü 500 ó. î. çà 1000 êóáèê³â, à îäðàçó 1000 çà 1000 Ì. Ô.). Êóäà ïîäîáíîå ðåøåíèå îòïðàâèò âåñü íàø áþäæåò, à çàîäíî è âñþ ýêîíîìèêó Óêðàèíû? Ïðàâèëüíî, ïóòèíñêîìó
Ã. Ãåëåòóõà) çàêëèêຠäîòóâàòè íå ãàç, à â³äíîâëþâàí³ äæåðåëà åíåð㳿, ùî äîçâîëèëî á ö³é ãàëóç³ ðîçâèâàòèñÿ» («Äåíü», Â. Êíÿæàíñüêèé «Àëüòåðíàòèâà ðîñ³éñüêîìó ãàçó º», ¹ 233 â³ä 21.12.2011 ð.). Çâè÷àéíî æ, Óêðà¿íà â ïðîòèñòîÿíí³ ç «Ãàçïðîìîì» ìîæå çâåðíóòèñÿ çà äîïîìîãîþ äî ºâðîïåéñüêîãî åíåðãåòè÷íîãî ñï³âòîâàðèñòâà, ïîñèëàþ÷èñü íà Åíåðãåòè÷íó õàðò³þ, ï³äïèñàíòîì ÿêî¿ âîíà º, àëå íå ðîáèòü öüîãî, áî áî¿òüñÿ. Àäæå â ðàç³ çâåðíåííÿ äî ªÑ çà äîïîìîãîþ ó â³äñòîþâàíí³ çíèæêè íà ãàç Ðîñ³ÿ îáîâ ÿçêîâî äîð³êíå ¿é, ùî â ä³àëîç³ (õî÷ ïðî ÿêèé ä³àëîã òóò ãîâîðèòè öå ïðîñòî çíóùàííÿ) ùîäî ö³íè íà ãàç ïèòàííÿ íåîá-
õ³äíî âèð³øóâàòè ÑÀÌŠ IJÀËÎDz ² ÏÎËÞÁÎÂÍÎ, à íå æàë³òèñÿ çà áóãðîì. Îò ³ âèõîäèòü, ùî ó öüîìó «ä³àëîç³» Óêðà¿íà çàëèøàºòüñÿ â³÷-íà-â³÷ ç ãàçîâèì ìîíñòðîì ³ ìîíîïîë³ñòîì ïîñòà÷àííÿ ãàçó. Îñü äå ïîòð³áí³ êîçèð³ äèâåðñèô³êàö³¿ äæåðåë ïîñòà÷àííÿ òà íàÿâí³ñòü ó êðà¿í³ ïîòóæíèõ àëüòåðíàòèâíèõ ñïîñîá³â äîáóâàííÿ åíåð㳿. ͳ òîãî, í³ äðóãîãî ïîêè ùî â Óêðà¿í³ ÍÅÌÀª, à ðàç òàê, «Ãàçïðîìó» í³õòî íå çàâàæຠäèêòóâàòè ö³íó íà ãàç äëÿ Óêðà¿íè çà ôîðìóëîþ í³-í³, íå ò³ºþ, ä³éñíî êàáàëüíîþ, ùî áóëà óçãîäæåíà ó äîãîâîð³ 2009 ðîêó ïðåì ºðàìè Òèìîøåíêî òà Ïóò³íèì ³, áåçóìîâíî, âèã³äíîþ Ðîñ³¿, à îñîáëèâîþ, ðîñ³éñüêîþ 2Ï + 4Ñ, ùî îçíà÷àº: 2Ï (Ïîë + Ïîòîëîê) + 4Ñ (×åòûðå Ñòåíû), ÷èì ñïîâíà ³ êîðèñòóºòüñÿ «Ãàçïðîì», «òî-áèøü» Ðîñ³ÿ. Òîáòî «êàê õî÷ó, òàê è âîðî÷ó». ² ïîêè Óêðà¿íà íå âèð³øèòü ïèòàííÿ ç àëüòåðíàòèâíèìè âèäàìè åíåð㳿 òà äèâåðñèô³êàö³ºþ åíåðãîïîñòà÷àííÿ, íå áóòè íàì í³ Íåçàëåæíîþ, í³ Ñàìîñò³éíîþ Äåðæàâîþ, áî ÀËÜÒÅÐÍÀÒȲ ÏÐÎÑÒÎ ÍÅÌÀª ÀËÜÒÅÐÍÀÒÈÂÈ. Äàðóéòå çà òàâòîëîã³þ, àëå êðàùå íå ñêàæåø. Ìèõàéëî ÔÀËÀÃÀز˲ ì. ²ðï³íü
сПІВець уКРаїНсьКОгО сТеПу Âîëîäèìèð Áðîâ÷åíêî – â³äîìèé óêðà¿íñüêèé ïîåò, ÷ëåí Íàö³îíàëüíî¿ ñï³ëêè ïèñüìåííèê³â Óêðà¿íè, ëàóðåàò ë³òåðàòóðíèõ ïðåì³é ³ìåí³ Âîëîäèìèðà Âèííè÷åíêà òà ³ìåí³ Ïàâëà Òè÷èíè, çàñëóæåíèé ä³ÿ÷ ìèñòåöòâ Óêðà¿íè. Íåùîäàâíî â³í â³äçíà÷èâ ñâîº 80-ð³÷÷ÿ. Çà ðîêè ñâ òâîð÷î¿ ä³ÿëüíîñò³, à ïåðøîãî ñâîãî â³ðøà â³í îïóáë³êóâàâ 1951 ðîêó ó Ìàëîâèñê³âñüê³é ðàéîíí³é ãàçåò³ íà ʳðîâîãðàäùèí³, âèäàâ ïîíàä 40 êíèæîêçá³ðîê ïîåç³é òà ïîåì, òðè ï³ñåííèêè, ðîìàí ó â³ðøàõ «ßê Ìàìàé äî Êàíàäè ¿çäèâ», êíèãó ñïîãàä³â «Â³êíèíà…», ó òâîð÷³é ñï³âïðàö³ ç â³äîìèìè êîìïîçèòîðàìè Î. Á³ëàøåì, Á. Áóºâñüêèì, Ëåñåþ Äè÷êî, Ñ. Êîçàêîì, áðàòîì Ïàâëîì Áðîâ÷åíêîì òà ³íøèìè íàïèñàâ íèçêó ï³ñåíü, ÿê³ çâó÷àòü ó êîíöåðòíèõ çàëàõ, ïî ðàä³î ³ òåëåáà÷åííþ. Âîëîäèìèð Áðîâ÷åíêî – ïîåò-ë³ðèê, ïîåò âèñîêîãî ãðîìàäÿíñüêîãî çâó÷àííÿ. Òåìáð éîãî ïîå糿 âèñîêèé, âèðàçíèé, ñâ³òëèé. ² õî÷ â³í çà îñâ³òîþ — ³íæåíåð-ìåõàí³ê ³ íå îäèí ð³ê ïðàöþâàâ íà îäíîìó ç ï³äïðèºìñòâ Õåðñîíà, ìîâà éîãî â³ðø³â äàëåêà â³ä òåõí³öèçì³â, íàâïàêè, äóæå áàðâèñòà, ñîêîâèòà, ìåëîä³éíà, êîòð³é ì³ã áè ïîçàçäðèòè íå îäèí ô³ëîëîã.
Àäæå ïîåò óâ³áðàâ ¿¿, ÿê êàæóòü, ç ìîëîêîì ìàòåð³ – ïðîñòî¿ óêðà¿íñüêî¿ æ³íêè-ñåëÿíêè. À ùå â³ä ñâî¿õ çåìëÿê³â ç äóõìÿíèõ ê³ðîâîãðàäñüêèõ ñòåï³â, äå êîæíà áèëèíêà, êîæíà ñòåïîâà êâ³òî÷êà éîìó ð³äíà, áëèçüêà, çíàéîìà. Ñòåï — òî éîãî ìàòåðèçíà ³ ä³äèçíà, éîãî ìàëà áàòüê³âùèíà, éîãî ïîåòè÷íå íàòõíåííÿ. ³í, ñòåï, äëÿ ïîåòà Â. Áðîâ÷åíêà ÿê æèâà ³ñòîòà ç³ ñâî¿ìè áîëÿìè ³ âò³õàìè, â³í ïðèñóòí³é ó áàãàòüîõ éîãî â³ðøàõ: Ñê³ëüêè äí³â òà áåçñîííèõ ñâ³òàíü Òè â ìåí³ õàçÿéíóºø, ñòåïå! ϳäñòóïè äî î÷åé, óñòàíü, Äàé ìåí³ íàäèâèòèñü íà òåáå. Ãîâîðè, ãîâîðè, ãîâîðè, ß êîõàþñÿ â ñëîâ³ òâîºìó. Ðîçêàæè, ÿê âåäóòü ÿâîðè Ó äîëèíó çåëåíó ïîåìó. Ñòåïå! Êðîâ’þ ³ ïîòîì ïîëèòèé, Ñâ³òàíêîâèìè ðîñàìè âìèòèé. Êîëüîðè, êîëüîðè, êîëüîðè… Í³áè ìîðå ó äîáðó ïîãîäó… Ùî âæå êàçàòè ïðî âåñåëêîâ³ êîëüîðè ñòåïó, ïðî éîãî ðîçìà¿òòÿ êâ³ò³â ³ òðàâ – íàâ³òü êîëþ-
Âîëîäèìèð ÁÐÎÂ×ÅÍÊÎ:
* * * Îäèí á³æèòü â Ìîñêâó, à äðóãèé â ÍÀÒÎ, Íå äîïîìîæóòü äóìè, í³ ñåíàòè. Ïîðà á óæå ìóçèêè âëàñí³ ìàòè, Íå òàíöþâàòü ï³ä äóäî÷êó ÷óæó... Íàä á³ëèì ïîëåì äóøó êîëèøó, Àëå âîíà íå õî÷å çàñèíàòè.
* * * Ïðîñâèñò³ëè... Òî é ÿ ñâèùó, Ñàì ïàí íàä ñîáîþ. Íå áî¿òüñÿ ìîêðèé äîùó, À ãîëèé ðîçáîþ.
ÂÅËÈÊÈÉ ÌÈÑÒÅÖÜÊÈÉ «ÂÈÁÓÕ»
Ó íàñ íà êîæí³ì ïîâîðîò³ Òåïåð Ëó÷àíî Ïàâàðîòò³.
ÐÎÇÄÓÌÈ ÍÅÆÎÍÀÒÎÃÎ
Ìàáóòü, òàêè ï³äó äî Íàñò³ ÿ, Áî íå ïðîäîâæèòüñÿ äèíàñò³ÿ.
ÒÎÌÓ, ÕÒÎ ÑϲÂÀª ϲÑÍÞ «ÊÐÎÏÈÂÀ»
Äåðåçà òè ìîÿ, äåðåçà! Äîâêðóã òåáå ñòðèáຠêîçà. Êðàùå áóäó äî¿òè êîçó, Àí³æ òó êîð÷óâàòü äåðåçó.
* * * — Ìàáóòü, ïîïëåíòàþñü äî øèíêó, — Ïîòèëèöþ ïî÷óõàâ ä³ä-ïîåò, Áî í³êîìó ïîëàãîäèòü ìàøèíêó ² ï³çíî óãëèáàòè â ²íòåðíåò. * * * ×èì äóðí³øèé òåëåïåíü ñêàíäàëüíèé, Òèì éîãî ãó÷í³øà ìàÿ÷íÿ, À êîëè òè ÷îëîâ³ê íîðìàëüíèé, Òî íå äçÿâêíå íàâ³òü öóöåíÿ. * * * ² òàì, äå Ïðèäí³ñòðîâ’ÿ, Íàì Áîã íå äàâ çäîðîâ’ÿ. ² òàì, äå îñòð³â Òóçëà, Ñâîáîäîíüêà çàãðóçëà. * * * «Îé, ãóê, ìàòè, ãóê, äå êîçàêè éäóòü. ² âåñåëàÿ òà äîð³æåíüêà, êóäè âîíè éäóòü». Íà ì³ñòà äèâëþñü ³ íà ñåëà ÿ. Îé, âåñåëàÿ, îé, âåñåëàÿ...
ÊÐÀÕ ÑÒÀÐÎÃÎ ËÎÂÅËÀÑÀ
Ïðåêðàñíà ëåä³ ççàäó é ñïåðåäó. Ïðèõîäü â íåä³ëþ, à ÷è â ñåðåäó.
÷èé áóäÿê ³ òîé óäîñòî¿âñÿ øàíè òà óâàãè ïîåòà. ³í äëÿ íüîãî — íå ïðîñòî êîëþ÷êà, à ñòåïîâèê ç øîâêîâîþ êâ³òó÷îþ ãîëîâîþ, ïðîäóòèé â³òðàìè òà îáö³ëîâàíèé ñîíöåì ³ áäæ³ëêàìè, çàäèâëåíèé ó âèñîêó áëàêèòíó âèñî÷³íü íåáà; â³í – ÿê âàðòîâèé, ùî ñòî¿òü íà ÷àòàõ ð³äíèõ âèäíîêîë³â. Ïîêè ìîëîäå ñ쳺òüñÿ ë³òî, Íàä ñòåïàìè æàéâîðîì çâèñà, ³í óñå, ùî ìຠâ³äáîë³òè, Âèêðè÷èòü â áåçäîíí³ íåáåñà… Òàêèé â³í — ñï³âåöü íàøîãî óêðà¿íñüêîãî ñòåïó — ïîåò Âîëîäèìèð Áðîâ÷åíêî! «Êðèìñüêà ñâ³òëèöÿ» íå ðàç ïóáë³êóâàëà âèñîêîõóäîæí³, åìîö³éíî-íàñíàæåí³ éîãî ïîå糿. À ñüîãîäí³ ìè õî÷åìî ïðåäñòàâèòè íàøèì ÷èòà÷àì Â. Áðîâ÷åíêà ÿê òîíêîãî ³ðîí³çàòîðà, ÿê ïîåòà-ñàòèðèêà, ÿêèé ïèøå, îêð³ì ë³ðèêè, ùå é êîðîòê³ ñàòèðè÷íîïîåòè÷í³ â³ðø³.  éîãî ì³í³àòþðàõ – ¿äêèé ñàðêàçì, íèù³âíà ³ðîí³ÿ, òîíêèé ãóìîð – óñå òå, ùî ïðèòàìàííå ñïðàâæíüîìó óêðà¿íöþ, íàùàäêîâ³ îòèõ âåñåëóí³â-çàïîðîæö³â ç кï³íñüêî¿ êàðòèíè, êîòð³ ïèñàëè ëèñòà òóðåöüêîìó ñóëòàíó. Ç ôåðìè âêðàëè îñòàííþ øèôåðèíó – «Ðîçáóäîâóºì» Óêðà¿íó… * * * Ó ë³êàðí³, ÿê íà ïñàðí³: Øêóðó çí³ìóòü ³ – áåçêàðí³…
Ö³ òà áàãàòî ³íøèõ â³ðø³â-ì³í³àòþð ³ ñêëàëè íîâó êíèæêó Â. Áðîâ÷åíêà «Ìèòü ³ â³÷í³ñòü», ùî ïîáà÷èëà ñâ³ò ó êè¿âñüêîìó âèäàâíèöòâ³ «Ðàäà». ßê çàçíà÷åíî â àíîòàö³¿ äî çá³ðî÷êè, ö³, ïåðåâàæíî ñàðêàñòè÷íîãî øòèáó, ì³í³àòþðè ïåðåéíÿò³ ÷óòòÿìè òðèâîãè çà ã³äíå æèòòÿ óêðà¿íñüêîãî íàðîäó, ñâ³òëèé äåíü Íåçàëåæíîñò³ Óêðà¿íè. «Â³ðøèíêè äèâí³ – äîáð³ é ïðîòèâí³» — òàê íàçâàâ ¿õ àâòîð. Òà âîíî é ñïðàâä³ æ áî òàê: ãëÿíåø – â³ðøèê ìàëåíüêèé, à çàðÿä «ïðîòèâíîñò³» äëÿ òîãî ÷è äëÿ òèõ, êîìó éîãî àäðåñîâàíî – îãî-ãî! â ê³ëüêà ñàòèðè÷íîñàðêàñòè÷íèõ ìåãàòîí! Óñå ïðèñâî¿â – ³ þðìó, é òþðìó, Çàâîäè, çåìë³, àæ äî áóð’ÿíèíè… Òåïåð ëèøå çîñòàëîñÿ éîìó Ïðèñâî¿òè Ãåðîÿ Óêðà¿íè… ² ÿê òóò íå ï³äòâåðäèòè, ùî ñì³õ – öå ïîòóæíà çáðîÿ. ² â ñòîêðàò âîíà, öÿ çáðîÿ, ñòຠïîòóæí³øîþ ³ ìîãóòí³øîþ â ðóêàõ âïðàâíîãî òàëàíîâèòîãî ñòð³ëüöÿ-ñàòèðèêà, êîòðèì ó äàíîìó âèïàäêó º ïîåò Âîëîäèìèð Áðîâ÷åíêî. Ãàäàºìî, øàíîâí³ ÷èòà÷³, âè ñàì³ ìîæåòå â öüîìó ïåðåêîíàòèñü, ïðî÷èòàâøè íèçêó éîãî ñàòèðè÷íî-ñàðêàñòè÷íèõ ì³í³àòþð ç íîâî¿ çá³ðêè «Ìèòü ³ â³÷í³ñòü». Äàíèëî ÊÎÍÎÍÅÍÊÎ
ВІРШИНКИ ДИВНІ – ДОБРІ Й ПРОТИВНІ
Òàê í³ æ, ïðèïëåíòàâñü ó ÷åòâåð. Ïðèéøîâ, ïîáà÷èâ ³... ïîìåð.
* * * ßêîñü çóñòð³ëèñü Á³ë ç äåá³ëîì, Ùîá âèçíà÷èòü, äå ÷îðíå, à äå á³ëå, Òà ïîä³ëèòè âñå íàâï³ë. Ïîãîâîðèëè ëþáî-ìèëî... Çâ³äòîä³ ñòàâ äåá³ë — Äåá³ëëî, Õî÷ ìîðäà âèäຠ— äåá³ë.
12
Поезія
Ï’ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
* * * Áóâàëî, ïðèë³òàëè ãîðîáö³ Êëþâàòè çåðíà íà ìî¿ì áàëêîí³. ßê áà÷èëè, ùî ìàþ ùîñü â ðóö³, Àæ ãîïàêà âòèíàëè íà áåòîí³. Òåïåð ó ìåíå çåðíÿòîê íåìà, Òî é ãîðîáö³â ïîãëèíóëà ï³òüìà. * * * Îäíà ãðóøà äè÷êà, äðóãà ñòåïîâè÷êà... Äàé ¿ì, Áîæå, äîðîñòè äî íåáà Ïàâëè÷êà. * * * Íàä íàøîþ ñòîðîíîþ Ò³ëüêè «àõè» ç «îõàìè». Çàðîñòàºì áóçèíîþ Òà ÷îðòîïîëîõàìè. * * * Çíîâ ïîòîïòàëè äóø³ ìàë³ Çëî䳿 ïðèéøë³, äîìàøí³ çàãðåáè… Ãîëîñ ïðàïðàùóð³â ³ç-ï³ä çåìë³: — Òàê, áðàòîâáèâö³, Òàê âàì ³ òðåáà!
* * * Îñü áóòîí÷èê ãàçîâèé ïîòóõíå — ² áåç ÷àþ çàëèøèøñÿ âìèòü. «Âñå î’êåé, êîçà÷å!» — òàê íà êóõí³ Ðàä³îáðåõóí÷èê øàâêîòèòü.
«ÍÎÂÀÒÎл
Íà ê³í âèõîäèòü áîâäóð ç âèõèëÿñîì Âïåðåì³øêó ìàòþ÷÷ÿ ç ôåíòåç³. Ãàäຠâ³í, ùî îñ³äëàâ Ïåãàñà, Íàñïðàâä³ æ õâàöüêî ¿äå íà êîç³. * * * Îäíà ãîðèëà ãîâîðèëà, Ùî âèéäå çàì³æ çà Ãàâðèëà, Òà ïåðåäóìàëà ãîðèëà, Áî â³ëëà â îáðàíöÿ çãîð³ëà. * * * ßê íå áðåøè, çëîäþæêî, íå âåðòèñü, Íà òåáå æäå Âñåâèøíüîãî ïîêàðà, Îñü ò³ëüêè á çàÿñí³ëà íåáîâèñü É ðîçâ³ÿëàñü ëþäèíîâáèâ÷à õìàðà.  íåáåñí³é êàíöåëÿ𳿠äåñü º Íà êîæíîãî íåã³äíèêà äîñüº.
«ÂÅËÈÊÈÉ ÌÎÂÍÈÊ»
Óñå ïðèñâî¿â — ³ þðìó, é òþðìó, Çàâîäè, çåìë³, àæ äî áóð’ÿíèíè... Òåïåð ëèøå çîñòàëîñÿ éîìó Ïðèñâî¿òè Ãåðîÿ Óêðà¿íè. * * * ßêùî âè íå áà÷èëè òðàã³êîìå䳿, Çàãëÿíüòå ó íàø³ ìàñìå䳿.
ÂѲ — ÍÀ ÂÈÁÎÐÈ!
* * * Ãí³âèâñü íà òèõ, ùî ï³äòèíàëè ìð³þ, Êîëè ³øîâ ó ìîëîäó þðìó. Çìèðèâñü. Òåïåð ïðîùàþ ëèõîä³þ — Âñåâèäÿùèé çà âñå âîçäàñòü éîìó.
Çëîä³ÿêè, áðåõíåþ ï³äêîâàí³,  ï³äâîð³òòÿõ ãîëîòîþ îáìàòþêîâàí³, Äóø³ ëîâèëè ëîâêî. Ñï³âàþ÷è «ùå íå âìåðëà», Îá³öÿëè íàðîäîâ³ ïåðëè, Äàâàëè æ ïåðëîâêó.
* * * ßê º êîð³ííÿ — áóäå é ïàâ³òü. Äí³ïðà íå âèï’º ëþòèé çì³é. Îäíå ëèø òðåáà: íå ëóêàâèòü,  ðóêàõ òðèìàòè ëóê òóãèé.
* * *  êîíãëîìåðàò³ ñëàâè ³ õóëè Õòî âèïðÿìèâñü, à õòî ùå íàâêîë³íö³... ijæäàëèñü: øóñòð³ øóñòåðè ïðèéøëè, Ùîá âèçíà÷àòè êðàùèõ óêðà¿íö³â.
* * * Òóìàí — ïî äîëèí³. Ó÷îðà ³ íèí³. * * * Îëåñü Ãîí÷àð ðîçïî÷èíàâ ñåðæàíòîì,  ïîëîí óçÿâøè ñâ³òîâó áåçìåæ, À òè, òóïàê, îáä³ëåíèé òàëàíòîì, ²ç ãåíåðàëüñüêèì õîäèø àêñåëüáàíòîì, Õî÷ äâîõ ñë³âåöü äîêóïè íå ñêëàäåø.
Ó ÏÎÒÎÉÁ²×ײ
Òóò íåìà í³ äîëàðà, í³ ãðèâí³, ³äêóïèòèñü íå çìîæåø í³ÿê. Òóò óñ³ ïåðåä Ãîñïîäîì ð³âí³ — Îë³ãàðõ ³ îñòàíí³é æåáðàê.
ÍÀ ²ÄÊÐÈÒÒß ÓÐÀÍÎÂί ØÀÕÒÈ Â ÑÒÅÏÓ
Çàðîáèìî ³ íà øòàíè, é íà ïëàõòè, Êîëè â óðàíîâ³ ïîë³çåì øàõòè, ² ìàòèìåì äîáðà òîãî ÷èìàëî, Ùî é íà ïîãðåáí³ ñòà÷èòü ïîêðèâàëà. * * * Ïîêè õîäæó ïî ñâî¿é çåìë³, — Íå íàä³éòåñü! — íå áóäó ìîâ÷àòè. Ïðîòè âàñ, çíàâ³ñí³ë³ çàãàðáíèêè çë³, Îò÷å ñëîâî ïîñòàâëþ íà ÷àòè.
Éîãî ëåãêî ä³ëèòè, áðàòîâå: ß ï³ä ñåáå íå ãð³á îáîìà. ² âèõîäèòü òåïåð, ùî êð³ì Ñëîâà ͳ÷îã³ñ³íüêî â ìåíå íåìà.
* * * Öèêëîíè ³ àíòèöèêëîíè... Äèÿâîëè ³ öèêëîïè Ç Àìåðèêè, À糿 òà ªâðîïè Õî÷óòü, ùîá áèâ ¿ì ïîêëîíè. Íå âèéäå, ï³äñòóïí³ «äîáðî䳿»! Ó ìåíå ñâî¿ ìåëî䳿, Êîð³ííÿ ³ êðîíè.
* * * ³í çà òèõ áóëî çàòèõ, À çà öèõ ³çíîâ áàç³êà. Ùî íå ñêàæå — ñì³õ ³ ãð³õ. Ïîæàë³éìî ÷îëîâ³êà.
* * * Çóñ³á³÷ ìîíñòðè ³ ëèõ³ ïðîÿâè Ëåòÿòü äî íàñ àëþðîì — òðè õðåñòè. Íå äîïóñêàéìî, ùîá ãëóìèâñü äèÿâîë Íà ö³é çåìë³ ëþáîâ³ é äîáðîòè.
ÑÏÀÄÎÊ
* * * Óñå ï³øëî äîíèçó þçîì Ó öåé íåâèçíà÷åíèé ÷àñ. ³í ñòàâ — íà ëèõî! — áîÿãóçîì. Òðåìòèòü. Çà ñåáå ÷è çà íàñ?
²Dzß
ͳ÷ êðóãîì îáëÿãëà, áåçïðîñâ³òíà ³ ãëóïà. ² ÷îãî òè êðè÷èø, ÿê íà ïóïà? ² ÷îãî òè ç åêðàíà ðâåø íà ãðóäÿõ ñîðî÷êó Òà ãëàãîëèø, ùî ëàäåí ïîìåðòè çà Íåíüêó? Òóìàíó íàïóñêàºø íà äóøó ìàëåíüêó, À íà äóìö³: ò³ëüêè á âëàäó òà ãðîø³ — íà áî÷êó.
* * * Íà âóëèö³ âèðîâèùå ãóäå. Áàë ïðàâëÿòü âîðîæáèòè òà áàíäèòè. Íå â³äàº, íà ëèõî, ìîëîäå, Íà öüîìó ñâ³ò³ ÿê äîñòîéíî æèòè. * * * Êîëè äîâêðóã øàë³þòü íåíàæåðö³, Ñâÿòà ëþáîâå, íå ïîãàñíè â ñåðö³! Òè ïóò³âåöü äî ïðàâäè, äî ìåòè Äåðæàâí³é Óêðà¿í³ îñâ³òè. * * * Òàê áóéíî ðîñòå äåðåçà é êðîïèâà, Ïøåíè÷åíüêà æ ëåäâå æèâà... * * * Ç ôåðìè âêðàëè îñòàííþ øèôåðèíó — «Ðîçáóäîâóºì» Óêðà¿íó...
* * * Ëþäèíîëþáö³, ô³ëàíòðîïè Ëåòÿòü äî íàñ, ìîâ ñàðàíà, Ç Ìîñêâè, Àìåðèêè, ªâðîïè, — ² ãîðå çíîâ íå îáìèíà.
* * * Êîëèøí³é äðóã òåïåðà çàïàí³â ² íå áàæຠçíàòèñÿ ³ç òèìè, ßêèõ áëàãàâ, íå ìàþ÷è øòàí³â: — Äîïîìîæ³òü, ð³äíåíüê³ ïîáðàòèìè.
* * * Â÷èíè, Ãîñïîäè, ùå îäíå äèâî: Çàõèñòè îä íåñàìîâèòî¿ êîìàøí³. Îò áè ñòàòü ïðîòè íå¿ ãí³âëèâî, Òàê óêðàëè øàáë³ çàìàøí³...
* * * Íà ì³òèíãàõ â³í, äîáðèé ³ õîðîáðèé, Ïðîðîêóâàâ êðà¿í³ ùàñíèé îáð³é, Òà çíàþ÷è îäíå ëèø «ùå íå âìåðëà», Ïîçáóâñÿ øàáë³, ³ êîíÿ, ³ áåðëà.
ÏÅÐÅÄ ÒÅËÅßÙÈÊÎÌ
² çíîâó íàøà äîëÿ — íà îáî÷³, Ëàâèíîþ — íàõàáíà ìàÿ÷íÿ. Çà ãîëîâó õàïàºòüñÿ ð³äíÿ: ×îìó æ êîçàöüêà ñëàâà — â «çîí³ íî÷³», ×îìó äëÿ íå¿ íåñòà÷ຠäíÿ? * * * Îáëóäíà ³ çíàéîìà âñ³ì ìåëîä³ÿ: ³í êðàäå òà â ìàºòîê ñâ³é ãðåáå, Ãóêຠëþäÿì, ùîá ëîâèëè çëîä³ÿ, Íåìà òîãî, ùîá óï³éìàòü ñåáå. «Ï²ÑÍßÐÈ» ×óæèíåöüêå óñå âçÿëè íà ïðîêàò. Óêðà¿íñüêà äóøà äëÿ íèõ — íå ôîðìàò.
ÂÀÐÀÍ
 ñóìí³é ïóñòåë³
æèâ ñòàðèé âàðàí, Ñòîãíàâ ñîá³ îä íåâèãîéíèõ ðàí, À äèêóíè ñêàçàëè: — Ïðîñèì ïàíà! — É çâàðèëè íåîáà÷íîãî âàðàíà. * * * Äî íàøîãî õóòîðà Ïðèâåçëè êîìï’þòåðà, ² òåïåð ó òîé åêðàí Òóïî äèâèòüñÿ áàðàí.
ÊÀÐÒÈÍÊÀ
Ñõîâàâñÿ äåíü çà íåáîçâ³ä âàæêèé. Âèéìàþòü äóøó ç íàñ õðèñòîïðîäàâö³ Ó ñêâåðèêó ïîáðÿçêóþòü ïëÿøêè — ijâ÷àòà é õëîïö³ áàâëÿòüñÿ íà ëàâö³. * * * Ó ë³êàðí³, ÿê íà ïñàðí³: Øêóðó çí³ìóòü ³ — áåçêàðí³. * * * Ìîæå, ùå ðàç ñïëàêíóòè â æèëåòêó ÷îðòó ×è ñèä³òü ìîâ÷êîìà íà çãàðèù³? Ïîñîâ³òóéòå íàì, ãîñïîäà ³ òîâàð³ù³.. * * * ͳáèòî ãàðí³ áîðäåë³ â Òåõàñ³, Òà â íàñ ùîíàéêðàù³ — ìîá³ëüí³, íà òðàñ³.
* * * ² äå ìîÿ çàïðîïàñòèëàñü äóæ³ñòü, Êîëè äëÿ ïðàö³ íåñòà÷àëî äíÿ? Ó â³÷³ ë³çóòü íàïðîëîì áàéäóæ³ñòü, Çíåâ³ðà, áðàòîâáèâñòâî ³ áðåõíÿ. * * * Êîæíîìó Áîã äàâ ÷àñòêó ñâ áåçì³ðíîñò³, Ðàäîñò³, òóãè, ëþáîâ³ ³ â³ðíîñò³. Ïðèãîùàéñÿ. Òà íå çàáóâàé: Êîëè éòèìåø çà íåáîêðàé, Ïîêèäàþ÷è âèð òèì÷àñîâîñò³, Çîñòàâ íà ð³äí³é çåìë³ òðîÿíäó ñîâ³ñò³. * * * ³ä óñüîãî íà ñâ³ò³ â³ëüí³, Ó çàò³íêó êâîëî¿ áåð³çêè Ñì³þòüñÿ, ÿê áîæåâ³ëüí³, Ïèâîð³çè ³ ïèâîð³çêè... * * * Òàì, äå áóâ îàçèñ êóëüòóðè, Ó ïîïåë³ êóáëÿòüñÿ êóðè...
ÑÈÍÀÌ
Ó ïîøóêàõ ãóìàííèõ ³ñòèí Óì³éòå âîëîä³òü ìå÷åì. Íå ï³ääàâàéòåñÿ íå÷èñòèì, Íå éä³òü ó ñëóæêè äî í³ê÷åì. * * * Òðèìàþ÷è ïî â³òðó íîñà, Â³í ³íøîãî íàíþõàâ áîñà. Çâ³äòîä³ ãîðå-ïåðåá³æ÷èê Äëÿ ìåíå — Áîã ïðîñòèòü — íåá³æ÷èê. * * * Þíàêè ³ ä³âêè çàáàìáóëåí³, Ò³ëüêè é ÷óòè â³ä íèõ «ïåðåìàòü». ² äæåðåëà, ³ äóø³ çàìóëåí³, ² íåìà êîìó ¿õ ðÿòóâàòü. * * * Ïîëîâèíà ëþäó ñêà÷å, Ïîëîâèíà ïëà÷å. Ïîáèâàéñÿ, íå çäàâàéñÿ, Íå æóðèñü, êîçà÷å. Òàê âîíî áóëî é ïðåáóäå ³ä Õðåñòà, Àëëàõà é Áóääè.
13
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
«Äæåðåëüöå»
ÓÂÀÃÀ: ÊÎÍÊÓÐÑ!
«ÌÅͲ ÒÐÈÍÀÄÖßÒÈÉ ÌÈÍÀËÎ...»
Äî 13-ð³÷÷ÿ êðèìñüêî¿ äèòÿ÷î¿ ãàçåòè «Äæåðåëüöå» ï³ä Øåâ÷åíêîâèì ãàñëîì «Ìåí³ òðèíàäöÿòèé ìèíàëî...» îãîëîøóºòüñÿ òâîð÷èé êîíêóðñ ñåðåä þíèõ ÷èòà÷³â øêîëÿð³â Êðèìó ³ âñ³º¿ Óêðà¿íè. Íàäñèëàéòå íà àäðåñó ðåäàêö³¿ (çâè÷àéíîþ àáî åëåêòðîííîþ ïîøòîþ) âàø³ ë³òåðàòóðí³, ïîåòè÷í³, ïóáë³öèñòè÷í³ òâîðè íà áóäü-ÿê³ òåìè, ÿê³ ìîãëè á áóòè íàäðóêîâàíèìè â äèòÿ÷³é ãàçåò³. Êîìïåòåíòíå æóð³, ÿêå î÷îëþº íåçì³ííèé øåôðåäàêòîð «Äæåðåëüöÿ» Äàíèëî Àíäð³éîâè÷ Êîíîíåíêî, îö³íèòü ³ â³äáåðå êðàù³ òâîð÷³ äîðîáêè, àâòîðè ÿêèõ îòðèìàþòü øàíñ âèáîðîòè ñóïåðïðèç òà ³íø³ íàãîðîäè! Êð³ì òâîð÷èõ çàâäàíü, áóäóòü é ö³ëêîì êîíêðåòí³, çà ÿê³ íàðàõîâóâàòèìóòüñÿ äîäàòêîâ³ áàëè. Îñü îäíå ç íèõ:
ÕÎËÎÄÐÈÃÀ
ÊÎËÈ ÂÈÉØΠÏÅÐØÈÉ ÍÎÌÅÐ «ÄÆÅÐÅËÜÖß»? ÕÒÎ, ÍÀ ÂÀØÓ ÄÓÌÊÓ, ÍÀÄÀ ÄËß ÏÅÐÅÌÎÆÖß ÊÎÍÊÓÐÑÓ Ó «ÄÆÅÐÅËÜÖ²» ÖÅÉ ÃÎËÎÂÍÈÉ ÏÐÈÇ ÂÅËÎÑÈÏÅÄ? ×åêàºìî íà âàø³ â³äïîâ³ä³, â³ðø³, îïîâ³äàííÿ, ðåïîðòàæ³, íîâåëè, ñòàòò³. Òâîð³òü! Äåðçàéòå! Ïåðåìàãàéòå!
Ì
åíå çâóòü Ìàñåëêî Íàòàëÿ, ÿ íàâ÷àþñÿ ó 9 êëàñ³ Áîëîæèí³âñüêî¿ ÇÎØ ²-²² ñòóïåí³â íà Ëüâ³âùèí³. Çàõîïëþþñü íàïèñàííÿì ïðîçè. Ïèøó ó æàíðàõ äåòåêòèâó, îïîâ³äàííÿ, êàçêè. Ñâî¿ òâîð÷³ äîðîáêè ïî÷àëà ïèñàòè ùå ó 7 êëàñ³, çîêðåìà, äåòåêòèâè. Ó ìî¿é òâîð÷³é ñêàðáíèö³ º òàê³ òâîðè: «Ëîòîñ», «Òàºìíèöÿ êíèãè», «Íåñëóõíÿí³ çàé÷åíÿòà», «Ìàòè é ìà÷óõà», «Ð³äíà ìîâà» òà áàãàòî ³íøèõ. Òàêîæ ÿ áðàëà ó÷àñòü ó áàãàòüîõ êîíêóðñàõ, çîêðåìà, ó «Ïîäàòêè î÷èìà ä³òåé» (² ì³ñöå â ðàéîííîìó åòàï³, íàïðÿì «Ë³òåðàòóðí³ òâîðè» 2010 ð. òà 2011 ð.), â îáëàñíîìó ôåñòèâàë³-êîíêóðñ³ «² ñëîâî, ³ ï³ñíÿ, ìàòóñþ, òîá³» (ëàóðåàò III ñòóïåíÿ â íîì³íàö³¿ «Àâòîðñüêà ïðîçà»), â îáëàñíîìó êîíêóðñ³ «Áóäó ÿ ïðèðîä³ äðóãîì», «Ñëîâî ð³äíå! Ìîâî ð³äíà!» òà ³í. Ó ìàéáóòíüîìó ìð³þ ñòàòè æóðíàë³ñòîì. Íàäñèëàþ íà âàø êîíêóðñ îäíå ç ìî¿õ îïîâ³äàíü.
Ó ÏÎØÓÊÀÕ ÑËÀÂÈ ÎÏβÄÀÍÍß
Çàê³í÷èâñÿ òðàâåíü. Ïðîëóíàâ îñòàíí³é äçâîíèê. Ìóøó âèçíàòè, ùî ÿ íåàáèÿê ðàä³â ç öüîãî ïðèâîäó: æîäíèõ óðîê³â, æîäíèõ äîìàøí³õ çàâäàíü, âåñåëèñü òà áàéäèêóé, ñê³ëüêè äóøà áàæàº. Ö³ ë³òí³ êàí³êóëè ÿ âèð³øèâ ïðîâåñòè ó áàáóñ³ ç ä³äóñåì ó ìàëüîâíè÷îìó ñåë³ Áîëîæèí³â. À òàì ó ìåíå ñò³ëüêè äðóç³â, ùî é íå ïåðåðàõóºø. Òà íàéá³ëüøå ÿ òîâàðèøóþ ³ç Ñåð㳺ì. Ìè äðóæèìî äàâíî, ùå çìàëå÷êó. Çâ³ñíî, ÿê ³ â êîæí³é äðóæá³, ì³æ íàìè ÷àñòî âèíèêàëè ñóïåðå÷êè, îäíàê ìè çàâæäè çíàõîäèëè ñï³ëüíó ìîâó. Àäæå ñïðàâæíüî¿ äðóæáè í³ùî íå ìîæå çðóéíóâàòè. Ñåðã³é äóæå õîðîøèé õëîïåöü. ³í çàâæäè âåñåëèé ³ æèòòºðàä³ñíèé, îäíàê äóæå ëþáèòü ïðèãîäè ³ ïîñò³éíî âëÿïóºòüñÿ ó ÿê³ñü õàëåïè, âòÿãóþ÷è ó íèõ ³ ìåíå. ×åðåç öå íàì ÷àñòåíüêî ä³ñòàºòüñÿ íà ãîð³õè.
Òà, ìóøó ç³çíàòèñü, ùî ìåí³ öå íàâ³òü ïîäîáàºòüñÿ, àäæå öå òàê ö³êàâî! Îñü îäíîãî ðàçó ì³é íåïîñèäþ÷èé òîâàðèø é êàæå: Àíäð³þ, à äàâàé ñòàíåìî àðõåîëîãàìè? Òè ùî, ç ãëóçäó ç ¿õàâ? ͳ! Òè ò³ëüêè óÿâè ñîá³, ùî ìè àðõåîëîãè ³ çíàõîäèìî âñå á³ëüøå ³ á³ëüøå ñêàðá³â. À çãîäîì â³äêðèºìî ñâ³é âëàñíèé ìóçåé ó ñåë³. Äóæå ñêîðî ñòàíåìî â³äîìèìè íà âåñü ñâ³ò. Ïðî íàñ ïèñàòèìóòü ó ãàçåòàõ é æóðíàëàõ, ïîêàçóâàòèìóòü ïî òåëåáà÷åííþ. Ìè çäîáóäåìî ñëàâó. Çíàºø, ÿê íàì çàçäðèòèìå Îêñàíà? Çàïèòàºòå, õòî òàêà Îêñàíà? Îêñàíà ä³â÷èíà, ÿêà æèâå ïî ñóñ³äñòâó. Âîíà ïîñò³éíî îáçèâຠìåíå äóðíèêîì. Íå çíàþ, ÷è öå ÿ òàê ¿¿ äðàòóþ, ÷è, ìîæå, ¿é ïîäîáàþñÿ. Âàæêî çðîçóì³òè ëîã³êó ä³â÷àò. Òà ìóøó âèçíàòè, ùî âîíà ìåí³ íå áàéäóæà. Òîìó ÿ é ïîãîäèâñÿ íà
Þí³ «ñë³äîïèòè» ³ç ѳìôåðîïîëÿ, âèõîâàíö³ äèòÿ÷î¿ òåàòðàëüíî¿ ñòó䳿 «Ñâ³òàíîê» ²ëëÿ Êîáåëåöüêèé ³ Êàð³íà Ñåëþò³íà â Áîòàí³÷íîìó ñàäó
Î
ñü ³ òàê³ áóâàþòü âåëîñèïåäè, àëå íàø ïðèçîâèé í³÷èì íå ã³ðøèé! Çàêëèêàºìî ÷èòà÷³â «Äæåðåëüöÿ» íàäñèëàòè íà êîíêóðñ âàø³ ðîçïîâ³ä³ ïðî äâîêîë³ñíîãî äðóãà. À ìîæå, õòîñü âèíàéøîâ âëàñíó, ³ùå ôàíòàñòè÷í³øó ìîäåëü âåëîìàøèíè, íàäñèëàéòå ìàëþíêè, óñå çàðàõóºòüñÿ â íàøîìó êîíêóðñ³!
ïðîïîçèö³þ Ñåðã³ÿ. Êîìó æ çàâàæຠñëàâà? Ç ðåàë³çàö³ºþ ³äå¿ ìè äîâãî íå áàðèëèñÿ. Òîæ óæå íàñòóïíîãî ðàíêó ïëàíóâàëè ðîçïî÷àòè àðõåîëîã³÷í³ ðîçêîïêè. Ñâ³òàíîê... Ñîíöå ëåäü-ëåäü âèçèðຠç-çà ë³ñó. Ó ïîâ³òð³ ëèíóòü àðîìàòè ñîñíîâîãî ã³ëëÿ. ², ëèøå äîáðå ïðèñëóõàâøèñü, ìîæíà ïî÷óòè òèõåíüêå äçþð÷àííÿ âîäè ó ð³÷ö³. Ìè âåñåëî êðîêóºìî ç ëîïàòàìè çà ïëå÷èìà ³ â³ðèìî, ùî ñüîãîäí³øí³é äåíü äëÿ íàñ áóäå îñîáëèâèì. Áîÿ÷èñü ïåðåáèòè òèõ³ ì𳿠Ñåðã³ÿ, ÿ âñå æ çàïèòàâ: À äå ìè áóäåìî ïî÷èíàòè àðõåîëîã³÷í³ ðîçêîïêè? Äàâàé, îí òàì, ïîáëèçó ë³ñó. Äî îá³äó ìè, íå ïåðåâîäÿ÷è äóõó, ðîçêîïóâàëè çåìëþ. ×åñíî êàæó÷è, öÿ ðîáîòà íå ç ëåãêèõ. Ìè ñ³ëè, ïîîá³äàëè, ïåðåïî÷èëè ³ çíîâó äî ðîáîòè. Îäíàê í³÷îãî, îêð³ì ÿêèõîñü êîðåíåâèù, öüîãî äíÿ ìè íå çíàéøëè. Àëå íå çàñìó÷óâàëèñÿ, àäæå ³ â àðõåîëîã³â áóâàþòü íåâäàë³ ðîçêîïêè. Òîìó âèð³øèëè ïðàöþâàòè ùå é íàñòóïíîãî äíÿ. Ñîðîìíî ç³çíàâàòèñü, àëå çíîâó íàñ ÷åêàëà ïîðàçêà, õî÷ êîïàëè âæå ïîáëèçó ð³÷êè. Ïðîòå áàæàííÿ áóòè ïðîñëàâëåíèì íà âåñü ñâ³ò âñå á³ëüøå ³ á³ëüøå ñïîíóêàëî íàñ äî ö³º¿ ñêëàäíî¿ ðîáîòè. Ïðàâäó êàæó÷è, ìåíå çàîõî÷óâàëà íå ñò³ëüêè ñëàâà, ñê³ëüêè áàæàííÿ ïåðåêîíàòè Îêñàíó, ùî ÿ íå äóðíèê. Òðåòüîãî äíÿ ÿ é êàæó Ñåð㳺â³: Äàâàé áóäåìî ðîáèòè ðîçêîïêè á³ëÿ äîì³âîê. Òàì ìè âæå òî÷íî çíàéäåìî ùîñü ö³êàâå. ×îìó òè òàêèé âïåâíåíèé? À òîìó, ùî â ö³é ì³ñöåâîñò³ æèâóòü ëþäè. ² ìîæëèâî, ñîòí³ ðîê³â òîìó òàì òàêîæ æèëè ëþäè. Òîæ ìè ³ ïî÷àëè ñâî¿ «àðõåîëîã³÷í³ ïðèãîäè» ïîáëèçó áóäèíêó ì áàáóñ³ Êàòåðèíè. ², çâè÷àéíî, ÿê ³ áóäü-ÿêó ðîáîòó, ìè ç Ñåð㳺ì ðîçïî÷àëè âåñåëî, ç ï³ñíåþ. Âïåâíåí³, ùî õîðîøèé íàñòð³é íàì äîïîìîæå. Êîæåí ç íàñ áóâ ïåðåêîíàíèé, ùî ñüîãîäí³ íàì îáîâ ÿçêîâî ïîùàñòèòü. Ìè ç òîâàðèøåì ñòàðàííî òà ñïðèòíî êîïàëè çåìëþ. ßìà ñòàâàëà âñå ãëèáøîþ ³ ãëèáøîþ. Ðàïòîì ÿ ëîïàòîþ íàòðàïèâ íà ùîñü äóæå òâåðäå. Íå çíàþ÷è, ùî öå, ÿ âñå æ ç ò³º¿ ðàäîñò³ âèãóêíóâ: Óðà! Óðà! Àíäð³þ, ùî ç òîáîþ? í³÷îãî íå âòîðîïàâ Ñåðã³é. ß ùîñü çíàéøîâ! Íà ðàäîùàõ ìè øâèäåíüêî ðîçêîïàëè çåìëþ ³ âèòÿãëè íàø ñêàðá.
Öå áóëà çàë³çíà ñêðèíüêà, ãóñòî âêðèòà ³ðæåþ. Íàì ëåãêî âäàëîñÿ ¿¿ â³äêðèòè, àäæå çàìêà íå áóëî. Ìè àêóðàòíî âèéíÿëè äåðåâ ÿíó ëÿëüêó ³ æîâòèé, ÿê îñ³íí³é ëèñòî÷îê, çãîðíóòèé êëàïòèê ïàïåðó. Êîëè Ñåðã³é éîãî ðîçãîðíóâ, òî ìè ïîáà÷èëè ïîðòðåò ÿêî¿ñü æ³íêè. Áóëî ëåãêî çðîçóì³òè, ùî öå äèòÿ÷à ðîáîòà. À ùå, ñë³ä âèçíàòè, ùî ëÿëüêà áóëà õî÷ ³ äåðåâ ÿíîþ, òà âñå æ äóæå ãàðíîþ. Ìè âèð³øèëè ïîêàçàòè íàøó çíàõ³äêó áàáóñ³. Òîæ øâèäêî ïîá³ãëè äî íå¿. Áàáóñþ, áàáóñþ! Ùî ñòàëîñÿ? Êóäè âè òàê ïîñï³øàºòå? Áàáóñþ, äèâ³òüñÿ, ùî ìè çíàéøëè! Îé! ×îìó öå áàáóñÿ òàêà ñõâèëüîâàíà? ×îìó ïî ¿¿ ñìàãëÿâîìó îáëè÷÷³, ñïîâíåíîìó äîáðîòè, ïîêîòèëàñÿ ñëüîçà? Áàáóñþ, áàáóñþ! Ùî ç âàìè? Äå âè çíàéøëè öþ ñêðèíüêó? Ìè ç Ñåð㳺ì ðîáèëè àðõåîëîã³÷í³ ðîçêîïêè ïîáëèçó íàøî¿ õàòè. Îñü òàì ìè ¿¿ ³ çíàéøëè. Öÿ ð³÷ ñâ³òëèé ïðîì³í÷èê ìîãî äèòèíñòâà. Òî öå âàøà ñêðèíüêà? Òàê, ìîÿ. Áàáóñþ, à ÷îìó âîíà áóëà çàêîïàíà â çåìëþ? Öå áóëî äàâíî. Ùå çà ÷àñ³â Äðóãî¿ ñâ³òîâî¿ â³éíè. Áàòüêî ï³øîâ ñëóæèòè â Óêðà¿íñüêó ïîâñòàíñüêó àðì³þ. Ìè ç ìàìîþ çàëèøèëèñü ñàì³. À êîëè ÷åðåç íàøå ñåëî ïðîõîäèëè í³ìö³, òî âáèëè ìîþ ìàìó. ß äóìàëà, ùî ìåíå ÷åêຠòàêà æ äîëÿ, òîìó âçÿëà íàéö³íí³ø³ ðå÷³, ÿê³ íàãàäóâàëè ìåí³ ìî¿õ áàòüê³â, à ¿õ ÿ äóæå ëþáèëà, ³ çàêîïàëà â çåìëþ. ß íå çíàëà, ÷è ïîáà÷ó ¿õ çíîâó, ÷è í³, àëå äóæå íà öå ñïîä³âàëàñÿ. ² ìîÿ ìð³ÿ çä³éñíèëàñÿ. À ÷îìó æ âè ðàí³øå íå âèêîïàëè ñêðèíüêè? ß çàáóëà, äå ¿¿ çàêîïàëà. Áàáóñþ, à ùî çà æ³íêà çîáðàæåíà íà öüîìó ìàëþíêó? Öå ïîðòðåò ìàìè, ÿêèé ÿ íàìàëþâàëà. À öå ëÿëüêà, ÿêó äëÿ ìåíå çðîáèâ òàòî. Áàáóñÿ ïëàêàëà â³ä ðàäîñò³. Ðàçîì ç íåþ ðàä³ëè ³ ìè. Ìè ïîäàðóâàëè áàáóñ³ íàøó ïåðøó àðõåîëîã³÷íó çíàõ³äêó. Âîíà áóëà äóæå ùàñëèâà. ² òóò ìè çðîçóì³ëè, ùî íàéãîëîâí³øå íå ñëàâà, à ðàä³ñòü ³ ùàñòÿ áëèçüêèõ ëþäåé. À ïðîñëàâèòèñÿ ìè ùå âñòèãíåìî, àäæå ïîïåðåäó ö³ëå æèòòÿ! Íàòàëÿ ÌÀÑÅËÊÎ Ëüâ³âñüêà îáë.
Çâåðõó ñí³ã, à çíèçó êðèãà, íå çèìà, à õîëîäðèãà! ß äî â³ä÷àþ, äî êðèêó íåíàâèäæó õîëîäðèãó! ͳ òîá³ ñêóïàòèñü â ð³÷ö³, í³ ïîïëÿæèòèñü íà ïëÿæ³, ÿê â ïîãàí³é ê³íîñòð³÷ö³, ëèøå æäè, ùî ñòàðø³ ñêàæóòü: íå á³æè, íå õåêàé, âêóòàéñü! Áåðåæè ³ ðóêè, é íîãè! Ñâ³òîì ðóõà çàâ³ðþõà, ñâ³ò çáèâàºòüñÿ ç äîðîãè! Õîëîä-õîëîä-õîëîäðàìà Ïîìàëåíüêó çàãàðòóþñü, º âîäèöÿ õëþïàâèöÿ, â³ä ïðîñòóäè ïîðÿòóþñü! Òàìàðà ÊÎÑÒÅÖÜÊÀ ì. Êè¿â
ÍÀ ÊÎÍÊÓÐÑ!
ÙÎ ÄËß ÌÅÍÅ ÊÎÁÇÀÐ?
Ùî Êîáçàð äëÿ ìåíå º, Âêðà¿íî? Òî äóøà òâîÿ ïðåêðàñíà é ÷àð³âíà ²ç ñòîð³íîê, íà÷å ï³ñíÿ, ëèíå Òèõà, í³æíà é òð³øå÷êè ñóìíà... ϳñíÿ öÿ ïðî ñîíå÷êî ëàñêàâå, ×èñòå íåáî, ñêîøåí³ ïîëÿ, ˳ñ çåëåíèé, êâ³òè, ñ³ð³ ñêåë³ Â ñâ³ò³ íàéïðåêðàñí³øà çåìëÿ! Óêðà¿íà ðàé çåìíèé, ïðåêðàñíèé, ², ÿê ä³ì ñâ³é, ÿ ëþáëþ éîãî: Ìîðå ñèíº, ì³ñÿöü é çîð³ ÿñí³,  ï³ñí³ ö³é º ùàñòÿ ³ äîáðî. ×àñîì ÷óòè â ï³ñí³ ñì³õ äèòÿ÷èé, Î÷³ ñâ³òë³ óÿâëÿþ ÿ. Êîæåí Êîáçàðåâ³ áóäå âäÿ÷íèé, Çðîçó쳺, ìè îäíà ñ³ì ÿ: ijì, ëþáîâ äî ð³äíèõ, Áàòüê³âùèíà Öå ñâÿòå ³ öå Êîáçàð çáåð³ã, Íà÷å ìàòè íàøà Óêðà¿íà. À Êîáçàð íåìîâ íàø îáåð³ã.
ÌÎß ÇÅÌËß
Ìîÿ çåìëÿ, ì³é ð³äíèé êðàé, Ìîÿ ð³äíåñåíüêà êðà¿íà, Çàâæäè æèâè, çàâæäè ñï³âàé, ² êâ³òíè â³÷íî, Óêðà¿íî! Òâ³é øåï³ò ëèñòÿ ó ë³ñàõ Òâîº áëàêèòíå íåáî ÷èñòå,  ìî¿õ â³ä³á ºòüñÿ î÷àõ Çîëîòèì ñîíöåì ïðîìåíèñòèì. ß í³áè çíîâó ÷óþ ñï³â, Òî êîëèñêîâà õâèëü âèñîêèõ, Òî ñòóê³ò â êóçíÿõ êîâàë³â, Òî ãîì³í âîä ð³÷îê ãëèáîêèõ. Ïîëÿ òâî¿ øèðîê³, íåíå, Ñàäè òâî¿ ó êâ³òàõ âñ³, Ïðèéìè, ð³äíåñåíüêà, â³ä ìåíå Íèçüêèé óêë³í òâî¿é êðàñ³! Äå á íå áóëà ìî¿ äóìêè Äî òåáå ëèíóòü, Óêðà¿íî, Äî äîìó ³ ï³ñåíü äçâ³íêèõ, Äî íàéãàðí³øî¿ êðà¿íè! Êàòåðèíà ÐÈÁÀËÊÎ, ó÷åíèöÿ 10-ãî êëàñó Óêðîìí³âñüêî¿ ÇÎØ ²-²²² ñòóïåí³â, ó÷àñíèê ë³òåðàòóðíî-ïîåòè÷íî¿ ñòó䳿 «Ç³ðêîâà âåñåëêà» ïðè á³áë³îòåö³-ô³ë³¿ ¹ 14 ñ. Óêðîìíå ѳìôåðîïîëüñüêîãî ðàéîíó
Êíèæêîâà ïîëèöÿ
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
ÑÏÀÑÈÁ² ÇÀ ÄÐÓÆÁÓ, ÇÀ ÊÍÈÃÈ!
Ó «Êðèìñüêî¿ ñâ³òëèö³» äàâíÿ, ì³öíà ³ íàä³éíà òâîð÷à äðóæáà ç â³äîìèì óêðà¿íñüêèì ïèñüìåííèêîì, àêàäåì³êîì Íàö³îíàëüíî¿ àêàäå쳿 íàóê Óêðà¿íè ²âàíîì Ìèõàéëîâè÷åì Äçþáîþ. ßê íå äèâíî, à ïî÷àëàñÿ âîíà çâ³äòîä³, êîëè ùå ò³ëüêèíî òðèâàëà íåâïèííà ³ íàïîëåãëèâà ðîáîòà ³í³ö³àòèâíî¿ ãðóïè ùîäî ñòâîðåííÿ â Êðèìó óêðà¿íîìîâíî¿ ãàçåòè. Ãðîìàäÿíñüêèì óêðà¿íñüêèì îðãàí³çàö³ÿì Êðèìó, ëþäÿì, ÿê³ âõîäèëè äî ³í³ö³àòèâíî¿ ãðóïè, äîâîäèëîñÿ ïèñàòè ëèñòè â ð³çí³ óðÿäîâ³ óñòàíîâè, ¿çäèòè íà ïðèéîìè äî êè¿âñüêèõ ÷èíîâíèê³â, áî ñâî¿, êðèìñüê³, é ñëóõàòè íå õîò³ëè, äîâîäèòè, ùî óêðà¿íîìîâíà ãàçåòà â Êðèìó êîí÷å ïîòð³áíà. Àäæå íà ï³âîñòðîâ³ çà îô³ö³éíèìè äàíèìè ïðîæèâຠïîíàä 700 òèñÿ÷ óêðà¿íö³â, à çà íåîô³ö³éíèìè, íà íàøå ãëèáîêå ïåðåêîíàííÿ, çíà÷íî á³ëüøå. Äîâîäèëîñÿ çâåðòàòèñÿ é äî ̳í³ñòåðñòâà êóëüòóðè Óêðà¿íè, î÷³ëüíèêîì ÿêîãî íà òîé ÷àñ áóâ ²âàí Ìèõàéëîâè÷ Äçþáà â³äîìèé ïèñüìåííèê, îáîðîíåöü ð³äíî¿ íàö³îíàëüíî¿ äóõîâíîñò³ ìîâè, êóëüòóðè, ë³òåðàòóðè ²âàí Ìèõàéëîâè÷ óñ³ëÿêî ñïðèÿâ òîìó, àáè â Êðèìó, âñóïåðå÷ ñïðîòèâó íåäîáðîçè÷ëèâö³â, óñå æ òàêè âèõîäèëà óêðà¿íîìîâíà ãàçåòà. ² êîëè 31 ãðóäíÿ 1992 ðîêó ïîáà÷èâ ñâ³ò ïåðøèé íîìåð «Êðèìñüêî¿ ñâ³òëèö³», â í³é, íà ïåðø³é ñòîð³íö³, ç-ïîì³æ ïðèâ³òàíü â³ä Îëåñÿ Ãîí÷àðà, Ñåêðåòàð³àòó Ðàäè Ñï³ëêè ïèñüìåííèê³â Óêðà¿íè, Íàðîäíîãî Ðóõó Óêðà¿íè, ãàçåòè «Ë³òåðàòóðíà Óêðà¿íà» áóëà é â³òàëüíà óðÿäîâà òåëåãðàìà ì³í³ñòðà êóëüòóðè Óêðà¿íè ²âàíà Äçþáè. Ó í³é, çîêðåìà, ãîâîðèëîñÿ: «Â³òàþ êîëåêòèâ ç âåëèêîþ ïî䳺þ â êóëüòóðíîìó æèòò³ Óêðà¿íè çàñíóâàííÿì ïåðøî¿ ãàçåòè óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ â Êðèìó. Ãàçåòà «Êðèìñüêà ñâ³òëèöÿ» ìຠñòàòè îñåðåäêîì êðàùèõ òðàäèö³é óêðà¿íñüêî¿ æóðíàë³ñòèêè. Áàæàþ òâîð÷èõ óñï³õ³â, íàòõíåííÿ, äîáðîãî çäîðîâ ÿ». ßê îäèí ³ç ÷èñëà ñï³âçàñíîâíèê³â
ãàçåòè ñêàæó, ùî ñåðåä òèõ íåáàãàòüîõ ³äåéíèõ íàòõíåííèê³â, ÿê³ äîêëàëè ÷èìàëèõ çóñèëü, àáè â Êðèìó ç ÿâèëàñÿ óêðà¿íîìîâíà ãàçåòà, áóâ ³ â³í, òîä³øí³é ì³í³ñòð êóëüòóðè íåäàâíî ïðîãîëîøåíî¿ íåçàëåæíî¿ Óêðà¿íè, ²âàí Ìèõàéëîâè÷ Äçþáà. Öå âåëèêîþ ì³ðîþ çàâäÿêè éîãî ðîçóì³ííþ çíà÷åííÿ ïîÿâè â Êðèìó ñåðåä áàãàòüîõ ðîñ³éñüêîìîâíèõ çàñîá³â ìàñîâî¿ ³íôîðìàö³¿ óêðà¿íîìîâíîãî âèäàííÿ, çàâäÿêè éîãî íàïîëåãëèâîñò³ é ïîñë³äîâíîñò³ ó â³äñòîþâàíí³ íàøèõ íàö³îíàëüíèõ ³íòåðåñ³â ç ÿâèëàñÿ íà ñâ³ò Áîæèé «Êðèìñüêà ñâ³òëèöÿ» ïîêè ùî ºäèíà ó ñâîºìó ðîä³ çàãàëüíî-ïîë³òè÷íà ³ ë³òåðàòóðíî-õóäîæíÿ ãàçåòà óêðà¿íö³â Êðèìó. Îñü óæå ïðîòÿãîì ìàéæå äâàäöÿòè ðîê³â âîíà â³ä³ãðຠêîëîñàëüíó îá ºäíóþ÷ó ðîëü íå ëèøå óêðà¿íñüêî¿ ãðîìàäè Êðèìó, à é ³íøèõ íàö³îíàëüíèõ ãðîìàä, êîòð³ âáà÷àþòü ñâîº íèí³øíº ³ ìàéáóòíº ç Óêðà¿íîþ, ÿêèì íå ÷óæ³ ³ íå áàéäóæ³ ïðèíöèïè óêðà¿íñüêî¿ ³äå¿. ² óñ³ ö³ ðîêè ñòàíîâëåííÿ, òâîð÷î-
ãî ðîçâîþ, ñîö³àëüíî-åêîíîì³÷íèõ ñêðóò ³ óñ³ëÿêèõ íåãàðàçä³â, òàê çâàíèõ «÷îðíèõ ñìóã», ç ÿêèìè, òðàïëÿëîñÿ, âèõîäèëà ãàçåòà, ïèñüìåííèê ²âàí Äçþáà íå âèïóñêàâ ç³ ñâîãî ïîëÿ çîðó óñüîãî òîãî, ÷èì æèëà ãàçåòà. ³í çàâæäè ç³ ñâî¿ì äîáðèì ñëîâîì áóâ ïîðó÷, áóâ ³ çàëèøàºòüñÿ îäíèì ç íåçðàäëèâèõ øàíóâàëüíèê³â ³ ïîñò³éíèì àâòîðîì «Êðèìñüêî¿ ñâ³òëèö³», çà ùî ìè, êîëåêòèâ ðåäàêö³¿, äóæå éîìó âäÿ÷í³. ×èìàëî ãàçåòíèõ ïóáë³êàö³é ïèñüìåííèêà-àêàäåì³êà ²âàíà Äçþáè íà çàõèñò ð³äíî¿ ìîâè, éîãî ãîñòðèõ ïîëåì³÷íèõ ñòàòåé ç ñóïðîòèâíèêàìè íàøîãî íàö³îíàëüíîãî â³äðîäæåííÿ ç ÿâèëîñÿ çà ö³ ðîêè íà ñòîð³íêàõ «Êðèìñüêî¿ ñâ³òëèö³». Òà íå ëèøå ñâî¿ ñòàòò³ ïðåçåíòóº ²âàí Äçþáà äëÿ «Êðèìñüêî¿ ñâ³òëèö³», à é ÷àñ â³ä ÷àñó íàäñèëຠñâî¿ íîâ³ êíèãè. Ò³ëüêè îñòàíí³ì ÷àñîì ìè îòðèìàëè â³ä ²âàíà Ìèõàéëîâè÷à äåâ ÿòèñîòñòîð³íêîâèé òîì éîãî ìåìóàð³â «Ñïîãàäè ³ ðîçäóìè íà ô³í³øí³é ïðÿì³é», íàïèñàíèõ ó 2002-2006 ðîêàõ. Êíèãà ñêëàäàºòüñÿ ç äâîõ ÷àñòèí. Ïåðøà ÷àñòèíà öå ðîçïîâ³äü ïðî ñâîº äèòèíñòâî, ïðî øê³ëüí³ é ñòóäåíòñüê³ ðîêè, ïðî ñ³ì þ, ðîäè÷³â, ñóñ³ä³â Äðóãà ÷àñòèíà ñïîãàä³â â³äòâîðþº ñóñï³ëüíî àêòèâíèé ïåð³îä æèòòÿ àâòîðà: â³ä 1960-õ ðîê³â ³ äî íàøèõ äí³â. Öþ êíèãó ìåìóàðèñòèêè ²âàíà Äçþáè ÿ ÷èòàâ ÿê çàõîïëþþ÷èé ðîìàí. Ìåí³ áóëî ö³êàâî, ÿê ³ç ñ³ëüñüêîãî õëîï÷èêà ç óêðà¿íñüêî¿ Äîíå÷÷èíè âèðîñòàâ ìàéáóòí³é ïèñüìåííèê, ÿê ôîðìóâàâñÿ ñâ³òîãëÿä ö³º¿ íåïåðåñ³÷íî¿ îñîáèñòîñò³, ÿê ç àñï³ðàíòà âèðîñòàâ ìàéáóòí³é àêàäåì³ê, ëàóðåàò Äåðæàâíî¿ ïðå쳿 ³ì. Ò. Ã. Øåâ÷åíêà, Ãåðîé Óêðà¿íè ²âàí Ìèõàéëîâè÷ Äçþáà. Áàãàòî çíàéîìèõ ³ìåí ïèñüìåííèê³â òà ë³òåðàòóðíèõ ïîä³é, ïðî ÿê³ ÿ ÷óâ, ÿê êàæóòü, ëèø êðàºì âóõà, ïîâåðõîâî òðîõè ç ïðåñè, òðîõè ùîñü â³ä çà¿æäæèõ êè¿âñüêèõ ïèñüìåííèê³â, ïîñòàâàëî ïåðåä³ ìíîþ ç³ ñòîð³íîê
«ÑÈËÀ Ì ßÊÎÃÎ ÇÍÀÊÀ» ÍÀÉÁ²ËÜØ ÇÍÀÊÎÂÀ ² ÂÀÃÎÌÀ ÏÎÄ²ß ÑÅÐÅÄ ÍÀÓÊÎÂί ÏÓÁ˲ÖÈÑÒÈÊÈ 2011 ÐÎÊÓ
Äëÿ øèðîêîãî ÷èòàöüêîãî çàãàëó â Óêðà¿í³ òà äëÿ óêðà¿íö³â ó êðà¿íàõ ïîñòêîìóí³ñòè÷íîãî çàðóá³ææÿ ðîçê³øíå âèäàííÿ äîáðå çíàíî¿ òà àâòîðèòåòíî¿ ãàçåòè «Äåíü» º áåçö³ííèì äàðóíêîì. Äëÿ òèõ æå, õòî í³êîëè íå òðèìàâ ó ñâî¿õ ðóêàõ öüîãî óí³êàëüíîãî ÷àñîïèñó, êíèãà º íå ëèøå â³äêðèòòÿì, àëå é ñïðàâæí³ì ³íòåëåêòóàëüíèì òà ³íôîðìàö³éíèì ïîòðÿñ³ííÿì. Á³ëüø³ñòü ìàòåð³àë³â, â³ä³áðàíèõ äëÿ ïóáë³êàö³¿ ó ö³é êíèç³ â ð³çíèé ÷àñ, óæå äðóêóâàëèñü íà øïàëüòàõ «Äíÿ». Ïåðåêîíàíèé, ùî âñ³ ìèñëÿ÷³ ÷èòà÷³ çáåð³ãàþòü ¿õ ó ñâî¿õ àðõ³âàõ. Ïðîòå ç ÷àñîì ãàçåòíèé ìàòåð³àë ÿêîñü ñòèðàºòüñÿ ç ïàì ÿò³. Äî òîãî æ, ãàçåòí³ ï³äøèâêè íå íàéêðàùèé ñïîñ³á ¿õ çáåðåæåííÿ òà âåëüìè íåçðó÷íèé îá ºêò äëÿ ïîâòîðíîãî ÷èòàííÿ. dzáðàí³ â îêðåì³é êíèç³ âîºäèíî âîíè ìàþòü íàäçâè÷àéíó ïðîñâ³òíèöüêó òà ³íòåëåêòóàëüíó 䳺â³ñòü. ßêùî ïîîäèíîê³ ïàòð³îòè÷í³ ïóáë³êàö³¿ ó ïðåñ³ öå õàîòè÷í³ ïîñòð³ëè ïî âîðîæèõ ãí³çäàõ, òî ìàòåð³àëè, ç³áðàí³ â îêðåì³é êíèç³, öå âæå ñòîãîëîñ³ ïîòóæí³ çàëïè, â³ä ÿêèõ ïàäàþòü íå ëèøå âèáóäîâàí³ ñòîë³òòÿìè îêóïàö³éí³ ôîðòåö³, àëå ìîæóòü çàãèíóòè é ñàì³ ³ìïåð³¿. ϳñëÿ ïðî÷èòàííÿ ö³º¿ áàãàòþùî¿ ³íôîðìà-
ö³éíî-³íòåëåêòóàëüíî¿ óêðà¿íîìîâíî¿ åíöèêëîïå䳿 íàâ³òü çàçîìáîâàíèé ³ìïåðñüêî-êîìóí³ñòè÷íîþ ïðîïàãàíäîþ äîâ³ðëèâèé ìàëîðîñ³éñüêèé ëþä ìຠóñâ³äîìèòè, ùî â³÷í³ ïðåòåí糿 «áðàòñüêîãî íàðîäó» íà ñïîêîíâ³÷í³ óêðà¿íñüê³ òåðèòîð³¿, íèùåííÿ óêðà¿íñüêî¿ ìîâè òà ë³òåðàòóðè, ñó÷àñí³ «ãàçîâ³ òà ìîëî÷íî-ì ÿñí³ é öóêðîâ³ â³éíè» öå íå ùî ³íøå, ÿê ïðîäîâæåííÿ ñïîêîíâ³÷íî¿ ³ìïåðñüêî¿ ïîë³òèêè íàøîãî ï³âí³÷íîãî ñóñ³äà, íàìàãàííÿ ïîãëèíóòè Óêðà¿íó òà ðîç÷èíèòè óêðà¿íñüêèé íàðîä â «áåçáðåæíîì ðóññêîì ìèðå». Ïîçà âñÿêèì ñóìí³âîì, çàçíà÷åíà ïðàöÿ áóäå ñïðèÿòè íàö³îíàëüíîìó ïðîáóäæåííþ óêðà¿íñüêîãî íàðîäó, ñâ³äîì³ñòü ÿêîãî óïðîäîâæ ñòîë³òü áóëà äåôîðìîâàíà âñ³ëÿêèìè îêóïàíòàìè òà â³êîâîþ áåçäåðæàâí³ñòþ. Êíèãà «Ñèëà ì ÿêîãî çíàêà» öå îáíàä³éëèâ³ ë³êè â³ä áåçïàì ÿòòÿ, ìàíêóðñòâà, ëàêåéñòâà, ïðèñòîñóâàíñòâà, ïðèñëóæíèöòâà, çðàäíèöòâà (êî÷óáå¿âùèíè), ìàëîðîñ³éñüêî¿ ïðîâ³íö³éíîñò³, íàö³îíàëüíî¿ àïàò³¿ òà ïî÷óòòÿ íåïîâíîö³ííîñò³. Ç ö³ºþ êíèãîþ, ïåðø çà âñå, ìຠîçíàéîìèòèñÿ íàøà ìîëîäü òà ¿¿ íàñòàâíèêè. Íà ïðîçð³ííÿ íàøîãî ìàëîïàòð³îòè÷íîãî òà íåãðàìîòíîãî ÷èíîâíèöòâà ãîä³ ñïîä³âàòèñü. Âîíî áåçíàä³éíî õâîðå ³, ìàáóòü, âæå íå ï³äïàäຠï³ä ë³êóâàííÿ. Òóò ïîòð³áíî â³äâàæèòèñÿ äî ð³øó÷î¿ õ³ðóð㳿. Áóëî á äîáðå, ùîá ³ ïåðø³ îñîáè â äåðæàâ³, ïðèíàéìí³ õî÷à á ¿õí³ ðàäíèêè ç ãóìàí³òàðíèõ ïèòàíü, ïîãîðòàëè öþ áåçö³ííó êíèãó. Ìîæëèâî, òîä³ á âîíè óñâ³äîìèëè, ÿêó ³ñòîð³þ âîíè óñïàäêóâàëè, ùî íàì ïîòð³áíî áóäóâàòè ³ ÷è ìîæíà ç îêóïàíòàìè òà ìàðîäåðàìè ïèñàòè «îáùóþ èñòîðèþ» òà ïîâåðòàòèñÿ äî ñï³ëüíî¿ ñòàéí³ íà «áîëîòíîé ïëîùàäè». Òâåðäî ïåðåêîíàíèé ó òîìó, ùî âèäàâö³ ï³äãîòóþòü äî äðóêó ùå é äðóãå âèäàííÿ òà äðóãèé òîì. Âîíè ìàþòü âèéòè ìàñîâèì íàêëàäîì. Çàçíà÷åíà ïðàöÿ ìຠáóòè ó êîæí³é óêðà¿íñüê³é á³áë³îòåö³ òà ñòàòè íàâ÷àëüíèì ïîñ³áíèêîì äëÿ ñòóäåíòñüêî¿ ìîëîä³. Ïåòðî ÂÎËÜÂÀ×, ãîëîâà Êðèìñüêî¿ ô³ë³¿ ÍÒØ, àêàäåì³ê ÓÅÀÍ, ëàóðåàò ïðå쳿 ³ì. Äìèòðà Íèò÷åíêà P. S.  íàñòóïíèõ ÷èñëàõ «Ñâ³òëèöÿ» ïëàíóº îïóáë³êóâàòè äåÿê³ ðîçä³ëè ç ö³º¿ êíèãè.
ö³º¿ ÷åñíî¿ êíèãè íà ïîâåí çð³ñò ³ ïðî ïîåò³â-«ø³ñòäåñÿòíèê³â», ³ ïðî êíèãó «²íòåðíàö³îíàë³çì ÷è ðóñèô³êàö³ÿ» òà òèõ ïîä³é, ùî âèíèêàëè äîâêîëà íå¿ À ùå ïðî ö³êàâ³ åï³çîäè ç ë³òåðàòóðíî-ìèñòåöüêîãî æèòòÿ òà áàãàòî ÷îãî ³íøîãî. Îñîáëèâî ìåíå âðàçèëè ò³ ñòîð³íêè êíèãè, â ÿêèõ ïèñüìåííèê äîêëàäíî ðîçïîâ³äຠïðî ñâî¿ òþðåìí³ ïîíåâ³ðÿííÿ, ïîâ ÿçàí³ ç ïîÿâîþ éîãî êíèãè «²íòåðíàö³îíàë³çì ÷è ðóñèô³êàö³ÿ». Ïî-ëþäñüêè áóëî øêîäà ïèñüìåííèêà, íà ÿêîãî ÷èíèëè ïñèõîëîã³÷íèé òèñê ó òþðåìíîìó ³çîëÿòîð³, àëå æ ³ âðàæàëà éîãî ñò³éê³ñòü ó â³äñòîþâàíí³ ñâî¿õ ïåðåêîíàíü. Êíèãà, ÿê óæå çàçíà÷àëîñü, ñîë³äíà ³ çà îáñÿãîì, ³ çà ñâî¿ì çì³ñòîì ç íå¿ ìîæíà ÷åðïàòè é ÷åðïàòè áàãàòî ö³êàâîãî. À ùå ²âàí Ìèõàéëîâè÷ íàä³ñëàâ íàì ñâî¿ êíèãè, êîòð³ íåùîäàâíî ïîáà÷èëè ñâ³ò ó êè¿âñüêèõ âèäàâíèöòâàõ ³ äî íàñ ó Êðèì âîíè íàâðÿä ÷è ä³éäóòü Öå, íàñàìïåðåä, êíèãà «Íàãí³òàííÿ ìîðîêó: â³ä ÷îðíîñîòåíö³â ïî÷àòêó ÕÕ ñòîë³òòÿ äî óêðà¿íîôîá³â ïî÷àòêó ÕÕ²» (ïðî çì³ñò ñòàòåé ö³º¿ êíèãè ãîâîðèòü óæå ñàì ¿¿ çàãîëîâîê), òà êíèãó «Êàâêàç» Òàðàñà Øåâ÷åíêà íà òë³ íåïðîìèíàëüíîãî ìèíóëîãî», êîòðó ïèñüìåííèê ïðèñâÿòèâ äî 150-õ ðîêîâèí ñìåðò³ Òàðàñà Øåâ÷åíêà.  àíîòàö³¿ äî öüîãî âèäàííÿ ãîâîðèòüñÿ: «Ïîåìó «Êàâêàç» íàïèñàíî âîñåíè 1845 ðîêó.  ³ñòî𳿠ë³òåðàòóðè íåáàãàòî çíàéäåòüñÿ ïðèêëàä³â, ùîá ïîåòè÷íèé òâ³ð ïîíàä ï³âòîðà ñòîë³òòÿ íå âòðà÷àâ ñâ àêòóàëüíîñò³, áîëþ÷îñò³ é ìîðàëüíî¿ ãîñòðîòè. ×îìó ñàìå êàâêàçüêèé ðåôëåêñ ñòàâ í³áè íåâ³ä ºìíîþ ÷àñòèíîþ ïîë³òè÷íîãî ³ äóõîâíîãî æèòòÿ Ðîñ³¿? Íà öå çàïèòàííÿ ïðàãíå â³äïîâ³ñòè â³äîìèé óêðà¿íñüêèé ïèñüìåííèê, àêàäåì³ê ÍÀÍÓ ²âàí Äçþáà, ñïèðàþ÷èñü íà ³ñòîðè÷í³ äæåðåëà, ïîð³âíþþ÷è ïîãëÿäè ðîñ³éñüêèõ ë³òåðàòîð³â ³ Òàðàñà Øåâ÷åíêà íà êàâêàçüê³ ëèõîä³éñòâà ³ìïåð³¿. Êíèãà ïî÷èíàºòüñÿ ïîåìîþ «Êàâêàç» ìîâîþ îðèã³íàëó ³ â ïåðåêëàä³ ðîñ³éñüêîþ ìîâîþ. Ïåðåäìîâó äî ïåðøîãî âèäàííÿ íà-
Âèñëîâëþâàííÿ òà àôîðèçìè ÿ çáèðàâ ç äèòèíñòâà. Ïðèâàáëþâàëè ÷³òê³ñòü äóìîê, ëàêîí³÷í³ñòü, ãîñòðîòà, ïî÷àñòè ãóìîð, ïîâíîòà, ãëèáèíà îïèñóâàííÿ â êîðîòêîìó ðå÷åíí³ ÿâèùà. Äî ñòâîðåííÿ ñàéòó «Àôîðèçìè» (http://aphorism.org.ua/) ìàâ íàéá³ëüøó çá³ðêó â Ìåðåæ³ öèõ ëàêîí³÷íèõ ïåðëèí ó á³áë³îòåö³ Ìà𳿠Գøåð-Ñëèæ íà ñàéòàõ «Óêðà¿íñüêå æèòòÿ â Ñåâàñòîïîë³» òà «Âåñåëà Àáåòêà». Ñóòòºâó ÷àñòèíó öüîãî ðåñóðñó óêðà¿íñüêî¿ ìóäðîñò³, îêð³ì îñîáèñòî¿ çá³ðêè, ñêëàëè àôîðèçìè ç êíèã «Óêðà¿í-
14
ïèñàâ â³äîìèé ïðàâîçàõèñíèê Ñåðã³é Êîâàëüîâ. Äðóãå âèäàííÿ äîïîâíåíî ïåðåäìîâîþ ²âàíà Äçþáè». Íàä³ñëàâ ïèñüìåííèê ³ êíèãó «²âàí Ïàâëî ²². Ðèìñüêèé òðèïòèõ». «Ðèìñüêèé òðèïòèõ» îñòàííº ç ïðèæèòòºâèõ âèäàíü ïîåç³é Êàðîëÿ Âîéòèëè Ïàïè ²âàíà Ïàâëà ²². Öå âæå ïîå糿 âëàñíå «âàòèêàíñüêîãî» ïåð³îäó éîãî æèòòÿ, âîíè íå âõîäèëè äî ïîïåðåäí³õ çá³ðîê. Ó «Ðèìñüêîìó òðèïòèõó» Êàðîëÿ Âîéòèëè Ïàïè ²âàíà Ïàâëà ²² âèñîêîþ ì³ðîþ ÿâëåíî õàðàêòåðí³ äëÿ éîãî ïîåç³é ñêîíöåíòðîâàí³ñòü äóìêè ³ ù³ëüí³ñòü âèñëîâó, ïðîçîðà ãëèáèíà ñèìâîë³êè. Âèäàííÿ ïîäàíå òðüîìà ìîâàìè óêðà¿íñüêîþ, ðîñ³éñüêîþ ³ ïîëüñüêîþ. Ïåðåäìîâó äî íüîãî íàïèñàâ ²âàí Äçþáà. ² ùå îäíó êíèãó íàä³ñëàâ «Êðèìñüê³é ñâ³òëèö³» ²âàí Ìèõàéëîâè÷, êîòðà ìຠíàçâó «ª ïîåòè äëÿ åïîõ». ßê âè âæå çäîãàäàëèñÿ ó íàçâó êíèãè âèíåñåíî ðÿäîê ç â³äîìîãî â³ðøà íàøî¿ òàëàíîâèòî¿ ïîåòåñè ˳íè Êîñòåíêî: « Ùå íå áóëî åïîõè äëÿ ïîåò³â, àëå áóëè ïîåòè äëÿ åïîõ!» «Ó ö³é êíèç³, ÿê çàçíà÷åíî â àíîòàö³¿, ç³éøëèñÿ äâ³ óí³êàëüí³ òâîð÷³ îñîáèñòîñò³, ÷è¿ ³ìåíà óæå äàâíî ïðîìîâëÿþòü ñàì³ çà ñåáå. Íàòõíåííèé åñåé ²âàíà Äçþáè ïðî òâîð÷³ñòü ˳íè Êîñòåíêî ñóãîëîñíèé áåñ³ä³ ç ïîåòåñîþ, â ÿê³é âîíà óïåðøå òàê ùèðî é âè÷åðïíî ðîçïîâ³äຠïðî ñâîº æèòòÿ ó Ñëîâ³». Êíèãà ïîáà÷èëà ñâ³ò ó êè¿âñüêîìó âèäàâíèöòâ³ «Ëèá³äü» 2011 ðîêó. Óæå ç ïåðåë³êó öèõ êíèã âèäíî, ÿêó âåëè÷åçíó ðîáîòó âèêîíàâ ïèñüìåííèê ²âàí Äçþáà ëèøå îñòàíí³ì ÷àñîì. Ïîáàæàºìî æ éîìó ïîäàëüøî¿ íàòõíåííî¿ ³ òâîð÷î¿ ïðàö³ íà ðàä³ñòü óñ³ì íàì, íà áëàãî íàøî¿ íàö³îíàëüíî¿ ë³òåðàòóðè. Ñïàñèá³ Âàì, ²âàíå Ìèõàéëîâè÷ó, çà Âàø³ êíèãè, ÿê³ Âè ñòâîðèëè ³ íàä³ñëàëè íàì ó äàðóíîê, ñïàñèá³ çà ìîðàëüíó ï³äòðèìêó «Êðèìñüêî¿ ñâ³òëèö³» â óñ³ ÷àñè, çà Âàøó ïàì ÿòü ïðî íàñ, óêðà¿íö³â Êðèìó, çà ùèðó äðóæáó ç íàøîþ ãàçåòîþ. Çäîðîâ ÿ Âàì òà óñ³ëÿêèõ ãàðàçä³â! Áóäåìî ÷åêàòè íà Âàø³ íîâ³ êíèãè! Äàíèëî ÊÎÍÎÍÅÍÊÎ ³ «ÊÐÈÌÑÜÊÀ ѲÒËÈÖß»!
«ÏÎÊÀÇÓÂÀÒÈ ÌÎÆÍÀ Ò²ËÜÊÈ ÇÐß×ÈÌ » ñüêà àôîðèñòèêà», «Óêðà¿íñüê³ ïðèêàçêè, ïðèñë³â ÿ. Çá³ðíèêè Îïàíàñà Ìàðêîâè÷à» Ìàòâ³ÿ Íîìèñà, «Åíöèêëîïåä³ÿ àôîðèçì³â òà êðèëàòèõ ôðàç. Æóðíàë³ñòèêà öå ñïîñ³á æèòòÿ» òà ç ãàçåòè «Ñ³ëüñüê³ â³ñò³». Íàâ³ãàö³ÿ òà ïîøóê ïî ñàéòó º çðó÷íèìè äëÿ â³äâ³äóâà÷³â. Õàé êîæåí â³çüìå ñîá³ òå, ùî éîìó òðåáà. Íèí³ íà ñàéò³ ç³áðàí³ âèñëîâëþâàííÿ 5963 àâòîð³â, 1612 â ðîçä³ë³ «Äàâíÿ ìóä-
Äðóæàòü òiëüêè ç òèìè, äî êîãî âiä÷óâàþòü îñîáëèâå äóõîâíå âàáëåííÿ. Ãðèãîð³é Ñêîâîðîäà Ïîêàçóâàòè ìîæíà ò³ëüêè çðÿ÷èì. Ñï³âàòè ï³ñíþ ò³ëüêè òèì, õòî ÷óº. Äàðóé ñåáå òîìó, õòî áóäå âäÿ÷íèì, Õòî ðîçó쳺, ëþáèòü ³ ö³íóº. Îìàð Õàéÿì ...Áî õòî çà ùî, à ìè çà íåçàëåæí³ñòü. Îòîæ íàì òàê ³ âàæêî ÷åðåç òå. ˳íà Êîñòåíêî Òåðï³òü êàéäàíè òî âñåñâ³òñüêèé ñîðîì, çàáóòü ¿õ, íå ðîçáèâøè, ã³ðøèé ñòèä. Ëåñÿ Óêðà¿íêà Äëÿ ìåíå çàâæäè çàëèøàëîñÿ çàãàäêîþ, ÿê öå ëþäè ââàæàþòü çà ÷åñòü äëÿ ñåáå ïðèíèæóâàòè ñâî¿õ ñï³âãðîìàäÿí. Ìàõàòìà Ãàíä³ Íåìà êîøò³â, òà ÿêáè é ç ÿâèëèñÿ, òî ¿õ âñå îäíî âæå íå áóëî á. Îëåêñàíäð Ïåðëþê ßêùî ïîäîëàòè êîðóïö³þ í³õòî íå îá³öÿº, çíà÷èòü, äî âèáîð³â ùå äàëå÷åíüêî. Îëåêñàíäð Ïåðëþê Îáðàëè íîâèõ äåïóòàò³â, à â³äáèòêè ïàëüö³â ó íèõ çíîâó çàáóëè âçÿòè. Ìèêîëà Ñëüîçêî Ñê³ëüêè ëþäåé ³ç çàäîâîëåííÿì ì³íÿþòü ÷åñòü íà ïî÷åñò³! Àëüôîíñ Êàðð Óêðà¿íñüê³ äåìîêðàòè ïîä³áí³ äî ä³òåé. Áàæàííÿì âåñü ÷àñ íà êîãîñü ð³âíÿòèñÿ. Ðîìàí Êîâàëü Âå÷³ðí³ íîâèíè ïî÷èíàþòüñÿ ñëîâàìè «Äîá-
ð³ñòü», 24519 ïðèñë³â ¿â òà ïðèêàçîê, 2879 íàðîäíèõ ïðèêìåò, 1005 öèòàò ç óêðà¿íñüêîãî ïèñüìåíñòâà, 65 òîñò³â, 11910 àôîðèçì³â ð³çíî¿ òåìàòèêè òà 10041 óêðà¿íñüêèõ àâòîð³â. Çàïðîøóþ ÷èòà÷³â ïîáëóêàòè ïî íàéá³ëüøîìó óêðà¿íñüêîìó ðåñóðñó àôîðèçì³â. À ïîêè ùî ïî÷èòàéòå ê³ëüêà âèáðàíèõ ïåðëèí ó ãàçåò³. Ìèêîëà ÂËÀÄDz̲ÐÑÜÊÈÉ
ðèé âå÷³ð!», ï³ñëÿ ÷îãî ðîçïîâ³äàºòüñÿ, ÷îìó öå íå òàê. Ðîìàí Êðèêóí Êîëè ñëîâà âòðà÷àþòü ñâîº çíà÷åííÿ, íàðîä âòðà÷ຠñâîþ ñâîáîäó. Êîíôóö³é Íàéá³ëüøîãî äîñÿãຠíå òîé, õòî éäå ïðàâèëüíèì øëÿõîì, à òîé, õòî éîãî ïðîêëàäàº. Àíäð³é Êîâàëü Òðàãåä³ÿ ñòàðîñò³ íå ó òîìó, ùî ëþäèíà ñòàð³º, à ó òîìó, ùî äóøåþ âîíà ëèøàºòüñÿ ìîëîäîþ. Îñêàð Óàéëüä Ƴíî÷à äðóæáà öå êîëè äâ³ æ³íêè çàçäðÿòü îäíà îäí³é ìîâ÷êè. Ñåðã³é Ñêîðîáàãàòüêî Ðàíî ÷è ï³çíî çëî÷èíöÿ ñï³éìàþòü. Óñå çàëåæèòü â³ä òðèâàëîñò³ òåëåñåð³àëó. Âàñèëü Ìîìîòþê ×è íå ÷åðåç òå, ùî âëàäà òàê íàïðóæåíî ïðàöþº, â ñóñï³ëüñòâ³ òàêà íàïðóæåí³ñòü? ³êòîð ²ãíàòåíêî Óêðà¿íà äëÿ ëþäåé? Íàçâ³òü ïî³ìåííî! Îëåêñ³é Äîìíèöüêèé Ñê³ëüêè òðåáà íàêðàñòè, ùîá óæå íå áîÿòèñÿ ïðàâîñóääÿ? Îëåêñàíäð Ïåðëþê Ó íàñ, çâè÷àéíî, äåìîêðàò³ÿ, àëå ìè îïòèì³ñòè. Îëåêñàíäð Ïåðëþê Íàéêðàùèé ñïîñ³á ïðèùåïèòè ä³òÿì ëþáîâ äî ³ò÷èçíè ïîëÿãຠâ òîìó, ùîá öÿ ëþáîâ áóëà ó áàòüê³â. Øàðëü äå Ìîíòåñê º
15
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
Îëåñü ÊÎÇÓËß
ÑÅÂÀÑÒÎÏÎËÜ Ì²ÑÒÎ ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊί ÑËÀÂÈ ² ÒÐÀÃÅIJ¯ (Ïðîäîâæåííÿ. Ïî÷àòîê ó ¹ 1-2, 3, 4) Óíòåð-îô³öåð dzí÷åíêî ó çàïåêë³é ñóòè÷ö³, íåçâàæàþ÷è íà ðàíè, çóì³â óðÿòóâàòè ïîëêîâèé ïðàïîð ³ æèòòÿ êîìàíäèðà ñâîãî áàòàëüéîíó. ³í äî îñòàííüîãî íå ïîëèøàâ ïîëÿ áîþ, ïðîäîâæóþ÷è çíèùóâàòè âîðîãà. Ïåðøèé ó Ðîñ³¿ ïàì ÿòíèê íèæíüîìó ÷èíó ³ êð³ïàêîâ³ âñòàíîâëåíî Ãíàòîâ³ Øåâ÷åíêó, ÿêèé âðÿòóâàâ æèòòÿ ñâîºìó êîìàíäèðîâ³, ëåéòåíàíòó Áèðóëüîâó, çàòóëèâøè éîãî âëàñíèì ò³ëîì â³ä ôðàíöóçüêî¿ êóë³. Çà íàêàçîì êîìàíäóâà÷à ÂÌÑ Óêðà¿íè Ãíàòà Øåâ÷åíêà çàðàõîâàíî íàâ³÷íî ïî÷åñíèì ÷ëåíîì åê³ïàæó ðàêåòíîãî êðåéñåðà «Óêðà¿íà».
Ïàì ÿòíèê Ã. Øåâ÷åíêó Îðãàí³çîâàí³ñòþ, âèòðèìêîþ ³ ñì³ëèâ³ñòþ âèä³ëÿâñÿ Âîëèíñüêèé ïîëê ãåíåðàëìàéîðà Õðóùîâà. Âîëèíö³ íåñïîä³âàíèìè êîíòðàòàêàìè ñ³ÿëè ñòðàõ ³ ïåðåïîëîõ ñåðåä ôðàíöóç³â, ùî ñïðè÷èíÿëî ñåðåä íèõ âåëèê³ âòðàòè. Äî ñüîãîäí³ â Ñåâàñòîïîë³ çáåðåãëèñÿ âóëèöÿ Âîëèíñüêà ³ êëàäîâèùå, íà ÿêîìó ïîõîâàíî 3600 âîëèíÿí, ÿê³ çàãèíóëè ó Êðèìñüê³é â³éí³.  îäÿç³ êàâêàçüêèõ ãîðö³â ïîñòàëè ïåðåä çàõèñíèêàìè Ñåâàñòîïîëÿ 1854 ðîêó ïëàñòóíè ó ñêëàä³ äâîõ óêðà¿íñüêèõ ÷îðíîìîðñüêèõ êîçàöüêèõ áàòàëüéîí³â. Çâ³äêè âîíè ç ÿâèëèñÿ? Íàçâà «ïëàñòóíè» ç ÿâèëàñÿ îô³ö³éíî ñïî÷àòêó ó ×îðíîìîðñüêîìó êîçàöüêîìó â³éñüêó 1842 ðîêó, à çãîäîì ó Êóáàíñüêîìó é Òåðñüêîìó. ¯õ çàñíóâàâ ãåíåðàë-ôåëüäìàðøàë ²âàí Ïàñêåâè÷, óêðà¿íåöü ³ç ñòàðîäàâíüîãî êîçàöüêîãî ðîäó. Ó ïëàñòóíè â³äáèðàëè âèòðèâàëèõ ³ êì³òëèâèõ êîçàê³â, ÿê³ íàéêðàùå ñòð³ëÿëè é â³äì³ííî âîëîä³ëè õîëîäíîþ çáðîºþ. ßê ³ ¿õí³ ïðåäêèçàïîðîæö³, âîíè ìîãëè òðèâàëèé ÷àñ ïåðåáóâàòè ó âîä³, â î÷åðåò³, ñåðåä ïîë÷èù êîìàð³â, ï³ä äîùåì ³ íà ñí³ãó. Îòæå, ãîâîðÿ÷è ñó÷àñíîþ ìîâîþ, öå áóëè çàãîíè ñïåöíàçó â êîçàöüêèõ â³éñüêàõ. Íà ôðàíöóç³â ³ àíãë³éö³â âîíè íàâîäèëè æàõ. Ïðî íåéìîâ³ðí³ ïîäâèãè ïëàñòóí³â ñåðåä ñåâàñòîïîëüö³â õîäèëè ëåãåíäè. ³äâàãó âèÿâëÿëè íå ò³ëüêè ñîëäàòè, ìàòðîñè, îô³öåðè, à é öèâ³ëüíå íàñåëåííÿ Ñåâàñòîïîëÿ, ÿêå â ïåðåâàæí³é á³ëüøîñò³ áóëî óêðà¿íñüêèì. ßêó âèòðèìêó òðåáà áóëî ìàòè, ùîá êîæíîãî äíÿ, ï³ä ãðàäîì âîðîæèõ ñíàðÿä³â ñèä³òè çà êåðìîì áàðêàñà, äîâåðõó íàâàíòàæåíîãî áàðèëàìè ç ïîðîõîì, àáî éòè ïîðó÷ ç
ï³äâîäîþ, íàâàíòàæåíîþ áîºïðèïàñàìè, ÷åêàþ÷è êîæíî¿ ìèò³ ôàòàëüíîãî âèáóõó. Ñàìîâ³ääàíîþ ïðàöåþ ïðîñëàâèëèñÿ ë³êàð³, ôåëüäøåðè, ñåñòðè ìèëîñåðäÿ. Ó òÿæêèõ óìîâàõ, êîëè íà êîæíîãî ç íèõ ïðèïàäàëî ïîíàä 300 ïîðàíåíèõ ³ õâîðèõ, êîëè íå âèñòà÷àëî íàéïðîñò³øèõ ìåäèêàìåíò³â, êîëè âèä³ëåí³ íà øïèòàë³ çàñîáè ðîçêðàäàëèñÿ öàðñüêèìè ³íòåíäàíòàìè, âîíè òèæíÿìè íå çàëèøàëè ïåðåâ ÿçóâàëüíèõ ïóíêò³â ÷è ë³êàðíÿíèõ ïàëàò. Îñîáëèâî âåëèêîþ ëþáîâ þ ñåðåä çàõèñíèê³â Ñåâàñòîïîëÿ êîðèñòóâàëàñÿ ïåðøà â ³ìïå𳿠ñåñòðà ìèëîñåðäÿ Äàðèíà, ïðîçâàíà Ñåâàñòîïîëüñüêîþ. Ñîòí³ âî¿í³â çîáîâ ÿçàí³ áóëè ¿é ñâî¿ì æèòòÿì. Ó ì³ñò³ äîáðå çíàëè áåçñòðàøíîãî ³ êì³òëèâîãî äåñÿòèð³÷íîãî õëîï÷èêà Òðîõèìà Òèùåíêà. ³í ï³ä ìàñîâàíèì âîãíåì íîñèâ äî ãàðìàò êàøêåòè ç ïîðîõîì. «Íå çàêëèêàþ÷è â íàêàçàõ í³ äî ãåðîéñòâà, í³ äî ìóæíîñò³ ìàòðîñ³â, çãàäóâàâ ó÷àñíèê îáîðîíè ì³ñòà êàï³òàí-ëåéòåíàíò Ñòåöåíêî, àäì³ðàë Íàõ³ìîâ ï³äòðèìóâàâ ó íèõ îñòàííþ åíåðã³þ ïðîñòèì, àëå íàé䳺â³øèì ñïîñîáîì îñîáèñòèì ïðèêëàäîì». ³í ïîñò³éíî áóâàâ íà áàñò³îíàõ, ç ÿâëÿâñÿ â íàéíåáåçïå÷í³øèõ ì³ñöÿõ ³ äîâãî ñòîÿâ ï³ä êóëÿìè ïðîòèâíèêà, ñïîñòåð³ãàþ÷è çà îáñòàíîâêîþ ³ â³ääàþ÷è ðîçïîðÿäæåííÿ. 28 ÷åðâíÿ 1855 ðîêó Íàõ³ìîâ îá ¿æäæàâ, ÿê çàâæäè, áàñò³îíè çàõèñíî¿ ë³í³¿ ³ ðîáèâ íåîáõ³äí³ ðîçïîðÿäæåííÿ. Ïðèáóâøè íà Ìàëàõ³â êóðãàí, ÿêèé òîãî äíÿ ï³ääàâàâñÿ îñîáëèâî çàïåêëîìó îáñòð³ëîâ³, â³í ï³äíÿâñÿ íà çåìëÿíèé íàñèï ³ ñòàâ ðîçãëÿäàòè â ï³äçîðíó òðóáó 䳿 ôðàíöóç³â. Ó öåé ìîìåíò â³í áóâ ïîðàíåíèé ó ñêðîíþ, à ÷åðåç äåíü, íå ïðèõîäÿ÷è äî òÿìè, ïîìåð. Á³ëÿ òðóíè ç ò³ëîì íàðîäíîãî ãåðîÿ ç³áðàâñÿ óâåñü ñåâàñòîïîëüñüêèé ëþä. ßê ïèøå î÷åâèäåöü, éøëè êàë³êè íà ìèëèöÿõ, äåêîãî íåñëè íà ñõðåùåíèõ ðóêàõ, äåõòî ïðîñòî ïîâç ïî ñóõ³é êàìåíèñò³é çåìë³, ï³äòÿãóþ÷èñü íà ðóêàõ. Áåçðóê³ é îáãîð³ë³, ç ïîâ ÿçêàìè, â ëàòàíèõ ìóíäèðàõ ³ â á³ëèõ ñîðî÷êàõ, ó ë³êàðíÿíèõ õàëàòàõ ³øëè ñîëäàòè é ìàòðîñè. Áóëè òóò ³ æ³íêè, çîâñ³ì áàáóñ³ ³ çäîðîâ³ ìîëîäèö³, ÿê³ äîïîìàãàëè îñëàáëèì ÷îëîâ³êàì, ³íø³ íà ïëå÷àõ íåñëè ìàëèõ ä³òåé. ϳä ãàðìàòíèé áàãàòîðàçîâèé ñàëþò òðóíà ïîâ³ëüíî îïóñêàëàñÿ íîâèìè ñõ³äöÿìè óíèç ó ñêëåï. Ëóíêà íåçâè÷àéíà òèøà íàâèñëà íàä ì³ñòîì. Âîðîã òàêîæ ïðèïèíèâ ñòð³ëÿíèíó, â³ääàþ÷è øàíó ïðîñëàâëåíîìó àäì³ðàëó. Ñâ³ò ä³çíàâñÿ ç òåëåãðàôíèõ ïîâ³äîìëåíü, ùî ãåðî¿÷íèé Ñåâàñòîïîëü âòðàòèâ ñâîãî áàòüêà. Ìèêîëà ² ïðîãðàâ Êðèìñüêó â³éíó, íåçâàæàþ÷è íà ãåðî¿çì ñîëäàò³â, ìàòðîñ³â ³ öèâ³ëüíèõ, ÿê³ íà ñâî¿õ ïëå÷àõ âèíåñëè âåñü òÿãàð â³éíè, îñîáëèâî ó Ñåâàñòîïîë³. ³í ñòàâ ì³ñòîì óêðà¿íñüêî¿ ñëàâè é ì³ñöåì ðîñ³éñüêî¿ ñàìîäåðæàâíî¿ ãàíåáíîñò³. Ó 1856 ðîö³ áóâ ï³äïèñàíèé Ïàðèçüêèé ìèðíèé äîãîâ³ð, çà ÿêèì öàðþ çàáîðîíèëè áóäóâàòè íà ×îðíîìó ìîð³ âåëèê³ êîðàáë³ é ôîðòåö³. Ó 1871 ðîö³ öÿ çàáîðîíà áóëà çíÿòà é öàðñüêèé óðÿä ïî÷àâ áóäóâàòè íîâèé, óæå ïàðîâèé, ïàíöèðíèé ×îðíî-
ìîðñüêèé ôëîò. Íàóêîâî-òåõí³÷íèé ïðîãðåñ, õî÷ ³ çàï³çí³ëî, òîðêíóâñÿ ³ ñàìîäåðæàâíî¿ Ðîñ³¿, ÿêà ëèøàëàñÿ «â ÿçíèöåþ íàðîä³â». Ïðèãíîáëåí³ íàðîäè áóëè ïîçáàâëåí³ îñâ³òè ð³äíîþ ìîâîþ, öàðñüêèé óðÿä àêòèâíî ïðîâîäèâ ïîë³òèêó çðîñ³éùåííÿ. Íàðîñòàííÿ ðåâîëþö³éíîãî âèáóõó ïðèñêîðèëà ³ ïîðàçêà Ðîñ³¿ â ðîñ³éñüêî-ÿïîíñüê³é â³éí³. ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊÈÉ ÐÓÕ ÍÀ ×ÎÐÍÎÌÎÐÑÜÊÎÌÓ ÔËÎÒ² Ó Ñåâàñòîïîë³ ïåðåâàæíà á³ëüø³ñòü íàñåëåííÿ áóëà óêðà¿íñüêîþ. Äîêóìåíòè ïåðåïèñó ïåðåä Êðèìñüêîþ â³éíîþ ñòâåðäæóþòü, ùî òàì æèëî 32000 îñ³á, ç íèõ 24000 óêðà¿íö³â, àëå ïåð³îä ñòàíîâëåííÿ ¿õíüî¿ íàö³îíàëüíî¿ ñâ³äîìîñò³ ïî÷àòîê XX ñòîë³òòÿ. Óêðà¿íåöü ïî÷àâ âèîêðåìëþâàòèñÿ íå ëèøå ïîõîäæåííÿì òà çíàííÿì ³ñòî𳿠âëàñíîãî íàðîäó, à é â³ä÷óòòÿì äóõîâíî¿ ïîòðåáè â óêðà¿íñüê³é ³äå¿ ïîáóäîâ³ ñàìîñò³éíî¿ Óêðà¿íñüêî¿ äåðæàâè. Ïî÷àëè ïîøèðþâàòèñÿ òâîðè Ò. Øåâ÷åíêà, Á. Ãð³í÷åíêà, ². Êîòëÿðåâñüêîãî, Ã. Êâ³òêè-Îñíîâ ÿíåíêà, Î. Ñòîðîæåíêà, ³ äî 1905 ðîêó íå ëèøå óêðà¿íñüêà ³íòåë³ãåíö³ÿ, à é ïðîñò³ ñåëÿíè ïðàãíóëè íåçàëåæíî¿ Óêðà¿íñüêî¿ äåðæàâè. Âîíè çáèðàëèñÿ ãóðòàìè çà âå÷³ðí³ì ÷èòàííÿì êíèã. Ñåâàñòîïîëüñüêà ìîëîäü íàìàãàëàñü àêòèâ³çóâàòè óêðà¿íñüêå æèòòÿ, þíàêè ïèñàëè â³ðø³ é îïîâ³äàííÿ, ìîëèëèñÿ óêðà¿íñüêîþ ìîâîþ, ïåðåêëàäàëè ç ³íøèõ ë³òåðàòóð óêðà¿íñüêîþ, ïðîïàãóâàëè òåàòðàëüíå ìèñòåöòâî, íàñàìïåðåä âèñòàâè ïðî ã³ðêó äîëþ Êîáçàðåâèõ ãåðî¿íü, çðîñòàëî çíà÷åííÿ óêðà¿íñüêî¿ ï³ñí³ òà ìóçèêè. Õîð, ÿêèé ñòâîðèâ ó÷èòåëü Ñåâàñòîïîëüñüêî¿ äåðæàâíî¿ æ³íî÷î¿ ã³ìíà糿 óêðà¿íåöü Ìèêîëà Êàãàðëèöüêèé, ðîáèâ íåïîì³òíó, àëå äóæå âàæëèâó ñïðàâó.  éîãî ðåïåðòóàð³ áóëè ï³ñí³ íà ñëîâà Øåâ÷åíêà «Ïî ä³áðîâ³ â³òåð ⳺», «Çîðå ìîÿ âå÷³ðíÿÿ», «Òàêà ¿¿ äîëÿ», «Äóìè ìî¿, äóìè ìî¿», «Íàùî ìåí³ ÷îðí³ áðîâè», «Ðåâå òà ñòîãíå Äí³ïð øèðîêèé». Íà ïî÷àòêó ìèíóëîãî ñòîë³òòÿ â öüîìó õîð³ ïî÷èíàëà ñâ³é òâîð÷èé øëÿõ ñåâàñòîïîëüñüêà ñï³âà÷êà Îêñàíà Ïåòðóñåíêî.
Ëåâêî Ìàö³ºâè÷ Íàéá³ëüøå óêðà¿íñüêîìó íàö³îíàëüíîìó ðóõó â Ñåâàñòîïîë³ ñïðèÿâ Ëåâêî Ìàö³ºâè÷, êîíñòðóêòîð-ï³äâîäíèê, òåîðåòèê òà ïðàêòèê â³éñüêîâîãî ë³òàêîáóäóâàííÿ, ÿêèé ïðàöþâàâ ó Ñåâàñòîïîëüñüêîìó â³éñüêîâî-ìîðñüêîìó â³äîìñòâ³. ³í 1904 ðîêó ðîçðîáèâ ïðîåêò ìîðñüêîãî âîêçàëó â Ñåâàñòîïîë³, 1905 ðîêó äâà ïðîåêòè ïðîòè ì³ííèõ çàãîðîäæåíü (ïðåì³ÿ 3000 ðóá.), çà 1908-1909 ðð. 14
²ñòîð³ÿ ³ ñó÷àñí³ñòü ïðîåêò³â ï³äâîäíèõ ÷îâí³â, à òàêîæ ñòâîðèâ ïðîåêò ïåðøîãî ã³äðîë³òàêà. Ó áåðåçí³ 1906 ðîêó óêðà¿íñüêà ïàòð³îòè÷íà ³íòåë³ãåíö³ÿ ñòâîðèëà ì³ñüêó ïðîñâ³òíèöüêó îðãàí³çàö³þ «Êîáçàð». Êåð³âíèêîì îáðàëè êàï³òàíà Ëåâêà Ìàö³ºâè÷à. ³í àêòèâíî ïðàöþº äî 1908-ãî, ïîò³ì ¿äå â Ïåòåðáóðã äëÿ îðãàí³çàö³¿ â³éñüêîâîãî ë³òàêîáóäóâàííÿ. Ñòຠàêòèâíèì ÷ëåíîì ïåòåðáóðçüêî¿ óêðà¿íñüêî¿ ãðîìàäè é ìàòåð³àëüíî äîïîìàãຠñåâàñòîïîëüñüê³é îðãàí³çàö³¿ «Êîáçàð», ÿêó î÷îëèâ äèðåêòîð äåðæàâíî¿ æ³íî÷î¿ ã³ìíà糿  ÿ÷åñëàâ Ëèùåíêî. Îðãàí³çàö³ÿ ä³ÿëà â áóäèíêó íà Âåëèê³é Ìîðñüê³é. Âåëèêèé ðåôîðìàòîð, ãîëîâà Ðàäè ì³í³ñòð³â Ðîñ³éñüêî¿ ³ìïå𳿠Ïåòðî Ñòîëèï³í (ïð³çâèùå éîãî ïðåäê³â óêðà¿íñüêå: Ñòîëèïà) ö³êàâèâñÿ àâ³àö³ºþ. Ó 1910 ðîö³ ï³äíÿâñÿ â ïîâ³òðÿ ç³ ñëàâåòíèì óæå íà òîé ÷àñ ëüîò÷èêîì Ìàö³ºâè÷åì. Åñåð³âñüêå êåð³âíèöòâî, ç ÿêèì óêðà¿íñüêèé ïðîñâ³òÿíèí òàêîæ áóâ ïîâ ÿçàíèé, íàêàçàëî ðîçáèòè ë³òàê ðàçîì ç ïðåì ºðîì. Ìàö³ºâè÷ íà öå íå çâàæèâñÿ, à çà äâà äí³ âèëåò³â ñàì ³ ðîçáèâñÿ. Ö³ëêîì ìîæëèâî, ùî ðîñ³éñüê³ òåðîðèñòè, ÿêèõ ô³íàíñóâàâ ãëàâà áàíê³âñüêîãî äîìó «Êóí, Ëåá ³ êîìïàí³ÿ» ßê³â Øèôà (ëþòèé âîðîã Ñòîëèï³íà), íå ïðîáà÷èëè Ëåâêó Ìàö³ºâè÷ó íåïîñëóõó. Îñîáëèâî ðîçãîð³ëèñÿ ïðèñòðàñò³ íà ×îðíîìîðñüêîìó ôëîò³ ÷åðåç ãåíîöèä ïðîòè óêðà¿íö³â. Íà ïàíöåðíèêó «Êíÿçü Ïîòåìêèí Òàâðè÷åñêèé» ñïàëàõíóëî ïîâñòàííÿ. Áåçïîñåðåäíüîþ éîãî ïðè÷èíîþ ñòàëî ñòèõ³éíå çàâîðóøåííÿ ñåðåä êîìàíäè êîðàáëÿ ÷åðåç íåäîáðîÿê³ñíó ¿æó òà âáèâñòâî ðîñ³éñüêèì îô³öåðîì óíòåð-îô³öåðà Ãðèãîð³ÿ Âàêóëåí÷óêà (ðîäîì ³ç Æèòîìèðùèíè), ÿêèé âèñòóïèâ ïîáîðíèêîì ïðàâ ìàòðîñ³â. Î÷îëèâ ïîâñòàííÿ óíòåðîô³öåð Ïàíàñ Ìàòþøåíêî (ðîäîì ³ç Õàðê³âùèíè), äî íüîãî ïðèºäíàâñÿ îô³öåð Îëåêñàíäð Êîâàëåíêî (ðîäîì ³ç Ñóìùèíè). Îáîº òîâàðèøóâàëè ç óêðà¿íñüêèì ó÷åíèì ³ ïèñüìåííèêîì Ãíàòîì Õîòêåâè÷åì ùå ç Õàðêîâà, äå ä³ÿëà Õàðê³âñüêà óêðà¿íñüêà ñòóäåíòñüêà ãðîìàäà. Âîíà ñòàâèëà çà ìåòó «áîðîòüáó çà êðàùó äîëþ ñâîãî íàðîäó, ïîë³ïøåííÿ éîãî ìàòåð³àëüíîãî äîáðîáóòó òà âèñòóïàëà ïðîòè íàö³îíàëüíî-ïîë³òè÷íîãî ðàáñòâà, âèáîðþâàëà ïðàâî æèòè ãîñïîäàðåì íà ñâî¿é âëàñí³é çåìë³». Ç ÷àñîì ìîëîä³ ïàòð³îòè, ñòóäåíòè Õàðê³âñüêîãî óí³âåðñèòåòó Ìèõàéëî Ðóñîâ, Äìèòðî Àíòîíîâè÷ ðàçîì ç Ëåâêîì Ìàö³ºâè÷åì òà Îëåêñàíäðîì Êîâàëåíêîì ó ëþòîìó 1900 ðîêó çàñíîâóþòü íåëåãàëüíó Ðåâîëþö³éíó Óêðà¿íñüêó ïàðò³þ (ÐÓÏ), ³äåîëîãîì ÿêî¿ ñòຠÌèêîëà ̳õíîâñüêèé. Öå áóëà ïåðøà óêðà¿íñüêà ïîë³òè÷íà ïàðò³ÿ, ÿêà îá ºäíóâàëà ó ñâî¿õ ëàâàõ íàääí³ïðÿíñüêó é íàääí³ñòðÿíñüêó ìîëîäü ³ ñòàëà ïåðøîþ ïîë³òè÷íîþ îðãàí³çàö³ºþ, ùî ïîíåñëà â íàðîä ãàñëà ðåâîëþö³éíî¿ áîðîòüáè ç ³ñíóþ÷èì ëàäîì. Íà îäíîìó ³ç çáîð³â ÐÓÏ ó Õàðêîâ³ Ëåâ Ìàö³ºâè÷ ñêàçàâ: «Ó ñàìîñò³éí³é Óêðà¿íñüê³é äåðæàâ³ ïðàâà ïðàöþþ÷îãî ëþäó ïîâèíí³ áóòè øèðîêî çàáåçïå÷åíèìè, áî ³íàêøå ìîæå âèéòè òàê, ùî â ò³é ñàì³é äåðæàâ³ ìàñè ëèøàòüñÿ ïîíåâîëåíèìè ñîö³àëüíî. Âèçâîëåííÿ íàðîäó ç ïîë³òè÷íî¿ òèðàí³¿ ìàëî ùî çíà÷èòèìå, êîëè íå áóäå òàêîæ âèçâîëåííÿ ç åêîíîì³÷íî¿ òèðàí³¿». (Ïðîäîâæåííÿ â íàñòóïíîìó íîìåð³)
ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊÈÉ ÊÀËÅÍÄÀÐ ËÞÒÈÉ 1 1922 ð. ïîë³òáþðî ÖÊ ÊÏ(á)Ó óõâàëèëî ð³øåííÿ ïðî âèâåçåííÿ 8 ìëí. ïóä³â õë³áà ç ãîëîäóþ÷î¿ Óêðà¿íè äî Ðîñ³¿. Íàðîäèëèñÿ: 1815 ð. Ìèõàéëî Âåðáèöüêèé, êîìïîçèòîð, àâòîð ìóçèêè ã³ìíó «Ùå íå âìåðëà Óêðà¿íà». 1897 ð. ªâãåí Ìàëàíþê, óêðà¿íñüêèé ïîåò, ïèñüìåííèê, êóëüòóðîëîã, ë³òåðàòóðíèé êðèòèê. ²äåÿ óòâåðäæåííÿ äåðæàâíîñò³ Óêðà¿íè öåíòðàëüíà ³äåÿ ïîåòè÷íîãî Óí³âåðñóìó ªâãåíà Ìàëàíþêà. 1882 ð. ïîìåð Ïåòðî ʳøêà, ìàòðîñ, ãåðîé Êðèìñüêî¿ â³éíè.
ªâãåí Ãðåá³íêà 2 Íàðîäèëèñÿ: 1812 ð. ªâãåí Ãðåá³íêà, ïèñüìåííèê, ïåäàãîã, âèäàâåöü. ªâãåí Ãðåá³íêà, ÿê ³ áàãàòî õòî â óêðà¿íñüê³é, ðîñ³éñüê³é òà ïîëüñüê³é ë³òåðàòóð³, âäàâàâñÿ â óìîâàõ ìèêîëà¿âñüêî¿ ðåàêö³¿ äî æàíðó áàéêè, ÿêà ìàëà â Óêðà¿í³ äàâí³ òðàäèö³¿ é äîñÿãëà íàéâèùîãî ð³âíÿ ó XVIII ñòîë³òò³ â «Áàñíÿõ Õàðüêîâñêèõ» Ãðèãîð³ÿ Ñêîâîðîäè òà â ðîñ³éñüêèõ áàéêàõ ²âàíà Êðèëîâà. Ãðåá³íêà òâîð÷î ïåðåîñìèñëèâ çäîáóòêè ïîïåðåäíèê³â ó æàíð³ áàéêè é íàäàâ ¿ì øèðøîãî æàíðîâîãî çâó÷àííÿ, ââ³âøè â íèõ óêðà¿íñüê³ ðåà볿 òà äóìêè, ùî â³äîáðàæàþòü ñâ³òîãëÿä óêðà¿íñüêîãî ñåëÿíèíà. Íàéÿñêðàâ³øîþ ãðàííþ òâîð÷îñò³ Ãðåá³íêè º éîãî ë³ðè÷íà ïîåç³ÿ óêðà¿íñüêîþ òà ðîñ³éñüêîþ ìîâàìè. Êðàù³ ç-ïîì³æ óêðà¿íñüêèõ ïîåòè÷íèõ ì³í³àòþð «Óêðà¿íñüêà ìåëîä³ÿ» («Í³, ìàìî, íå ìîæíà íåëþáà ëþáèòü») ñòàëà íàðîäíîþ ï³ñíåþ. À ðîñ³éñüêèé ðîìàíñ íà ñëîâà Ãðåá³íêè «Î÷è ÷åðíûå, î÷è ñòðàñòíûå» ïðèí³ñ éîìó ùå é ñâ³òîâó ñëàâó.  ³ñòî𳿠óêðà¿íñüêî¿ êóëüòóðè Ãðåá³íêà çàëèøèâñÿ íàâ³÷íî ùå é ÿê ùèðèé ó÷àñíèê ó âèð³øåíí³ Øåâ÷åíêîâî¿ äîë³, êîëè áðàâ ó÷àñòü ó âèêóïëåíí³ éîãî ç êð³ïàöòâà òà äîïîì³ã âèäàòè «Êîáçàð» 1840 ðîêó. 1845 ð. ²âàí Ïóëþé, óêðà¿íñüêèé ô³çèê ³ åëåêòðîòåõí³ê, îðãàí³çàòîð íàóêè, ãðîìàäñüêèé ä³ÿ÷. 1901 ð. Âàëåð ÿí ϳäìîãèëüíèé, óêðà¿íñüêèé ïèñüìåííèê ³ ïåðåêëàäà÷, îäèí ç íàéâèäàòí³øèõ ïðîçà¿ê³â óêðà¿íñüêîãî «ðîçñòð³ëÿíîãî â³äðîäæåííÿ». Ðîçñòð³ëÿíèé ó ñîëîâåöüêîìó òàáîð³ â ëèñòîïàä³ 1937 ðîêó. 3 1940 ð. ó ³íí³ïåãó óòâîðåíî Êîì³òåò Óêðà¿íö³â Êàíàäè (ÊÓÊ). Íàðîäèëèñÿ: 1864 ð. Âîëîäèìèð Ñàì³éëåíêî, óêðà¿íñüêèé ïîåòë³ðèê, ñàòèðèê, äðàìàòóðã ³ ïåðåêëàäà÷. Ïîåòè÷íà ñïàäùèíà Ñàì³éëåíêà âêëþ÷ຠë³ðè÷í³ ³ ñàòèðè÷í³ â³ðø³, ïåðåêëàäè òâîð³â ç ðîñ³éñüêî¿ òà çàðóá³æíî¿ êëàñèêè. ²âàí Ôðàíêî ñêàçàâ ïðî íüîãî: «Â³í óêðà¿íåöü,
ñâ³äîìèé óêðà¿íåöü, óñåþ äóøåþ â³ääàíèé ñâî¿é êðà¿í³ òà ñâîºìó íàðîäîâ³, ³ ñå â Ðîñ³¿ òèï ïîêè ùî ñâ³æèé, òèï, ìîæíà ñêàçàòè, áóäóùèíè. Îò òèì-òî â³í òàêèé äîðîãèé ³ ëþáèé êîæíîìó óêðà¿íñüêîìó ñåðöþ, òàêèé ñàìîð³äíèé òà íàö³îíàëüíèé íå øòó÷íèé, à íåìîâ òàê ãîòîâèé óæå âèð³ñ ³ç ð³äíîãî ´ðóíòó. ³í æèâî â³ä÷óâຠâñ³ çíåâàãè ³ âñ³ íà æàëü, òàê³ íå÷èñëåíí³ ðàäîù³ ð³äíîãî íàðîäó». 1952 ð. Ãàëèíà Ëîçêî, óêðà¿íñüêèé åòíîëîã, ðåë³ã³ºçíàâåöü, çàñíîâíèöÿ Îá ºäíàííÿ гäíîâ³ð³â Óêðà¿íè. Äîêòîð ô³ëîñîôñüêèõ íàóê, âïåðøå ðîçðîáèëà êîíöåïö³þ «åòíîðåë³ã³éíîãî ðåíåñàíñó». Ïîìåð: 2009 ð. Ïàâëî Çàãðåáåëüíèé, óêðà¿íñüêèé ïèñüìåííèê, Ãåðîé Óêðà¿íè, ëàóðåàò Äåðæàâíî¿ ïðå쳿 ÑÐÑÐ, Øåâ÷åíê³âñüêî¿ ïðå쳿. 4 1793 ð. âíàñë³äîê äðóãîãî ïîä³ëó Ïîëüù³ Âîëèíü ³ Ïîä³ëëÿ äîëó÷åíî äî Ðîñ³éñüêî¿ ³ìïåð³¿. Íàðîäèëèñÿ: 1880 ð. Êëèìåíò Êâ³òêà, óêðà¿íñüêèé ìóçèêîçíàâåöüôîëüêëîðèñò. ×îëîâ³ê Ëåñ³ Óêðà¿íêè. 1885 ð. Ñòåïàí Áàëåé, óêðà¿íñüêèé i ïîëüñüêèé ïñèõîëîã. Àâòîð «Íàðèñó ïñèõîëîãi¿» (1922) ïåðøîãî óêðà¿íñüêîãî ïiäðó÷íèêà ç ïñèõîëîãi¿ â Ãàëè÷èíi, äâi ïðàö³ ïðèñâÿòèâ ïñèõîëî㳿 òâîð÷îñò³ Ò. Ã. Øåâ÷åíêà. 5 Ïîìåðëè: 1940 ð. Ñîô³ÿ Ðóñîâà, ïåäàãîã ³ ãðîìàäñüêà ä³ÿ÷êà, îäíà ç ï³îíåðîê óêðà¿íñüêîãî æ³íî÷îãî ðóõó, ïèñüìåííèöÿ, ÷ëåí Öåíòðàëüíî¿ Ðàäè. 2000 ð. Àíàòîë³é Ëóïèí³ñ, óêðà¿íñüêèé ïîë³òè÷íèé òà ãðîìàäñüêèé ä³ÿ÷. Ó æîâòí³ 1956 ðîêó çà îðãàí³çàö³þ ñòóäåíòñüêèõ âèñòóï³â éîãî áóëî çààðåøòîâàíî é çàñóäæåíî â³ä Êè¿âñüêîãî ñóäó äî øåñòè ðîê³â óâ ÿçíåííÿ. 1957 ðîêó çà àêòèâíó ó÷àñòü ó ñòðàéêó â 7 òàáîð³ ç âèðîêîì çà «àíòèðàäÿíñüêó àã³òàö³þ òà ïðîïàãàíäó, îðãàí³çàö³þ êîíòððåâîëþö³éíîãî ñàáîòàæó» ä³ñòàâ äåñÿòü ðîê³â óâ ÿçíåííÿ. 22 òðàâíÿ 1971 ðîêó çà âèñòóï á³ëÿ ïàì ÿòíèêà Òàðàñîâ³ Øåâ÷åíêîâ³, â Êèºâ³, â äåíü âøàíóâàííÿ ïàì ÿò³ Êîáçàðÿ, éîãî áóëî çààðåøòîâàíî ÊÄÁ. 12 ðîê³â óòðèìóâàâñÿ ó â ÿçíèöÿõ. Çâ³ëüíèâñÿ 1983 ðîêó. Óðèâîê ç â³ðøà À. Ëóïèíîñà: ßêèé áè ãëóì òåðï³òü íå äîâåëîñÿ, ßêèé áè á³ëü íå ðîçðèâàâ ãðóäåé Ìè çà òâî¿, çà çîëîò³¿ êîñè, Çà ÷èñòóþ áëàêèòü òâî¿õ î÷åé ϳäåì íà á³é, íà çâèòÿã i íà æåðòâè, Ïî ÷àñòö³ êîæåí â³ääàìî ñåáå, Áî êðàùå, ìàìî, íàì ñüîãîäí³ âìåðòè, ͳæ áà÷èòè çáåç÷åùåíó òåáå. (1964, ìîðäîâñüê³ òàáîðè)
Àíàòîë³é Ëóïèí³ñ
16
Äóø³ êðèíèöÿ
Ï ÿòíèöÿ, 3 ëþòîãî 2012 ðîêó
ÙÎÁ ÍÅ ÇÃÈÍÓ ÄÎÑÂ²Ä ÏÎÊÎ˲ÍÜ (Çàê³í÷åííÿ. Ïî÷. íà 1-é ñòîð.) À îñü áðàòó éîãî ä³äóñÿ Àáäóðàêèïó ñóäèëîñÿ ïðîâåñòè ê³ëüêà ðîê³â â îêóïàö³¿ ³ íàâ³òü áóòè ñòàðîñòîþ. Àëå ïñèõîëîã³ÿ éîãî â÷èíêó òà 䳿 çíà÷íî â³äð³çíÿþòüñÿ â³ä òèïîâîãî óÿâëåííÿ ïðî òàêèõ ëþäåé ÿê ïðî âîðîã³â ñâîãî íàðîäó. Âèñóíóòèé ãðîìàäîþ, â³í äáàâ ïðî ëþäåé, âèñòóïàþ÷è ïîñåðåäíèêîì ïîì³æ íèìè òà îêóïàö³éíîþ âëàäîþ ³ ùîäåííî ðèçèêóþ÷è áóòè âèêðèòèì òà ïîêàðàíèì. Ïðèñóòíÿ ó òâîð÷îñò³ Áåê³ðà ùå îäíà âàæëèâà òåìà, à îòæå, é ó æèòò³ éîãî óëþáëåíîãî ä³äóñÿ: öå òåìà ì³æíàö³îíàëüíèõ ñòîñóíê³â. ² âèãëÿäຠâîíà íàñò³ëüêè áëàãîðîäíî, ùî ïðîñèòüñÿ äî
øê³ëüíî¿ õðåñòîìàò³¿: ó ãîëîäíîìó 1933-ìó ðÿòóâàëîñÿ â Àêìàíà¿ ê³ëüêà ðîäèí ³ç Çàõ³äíî¿ Óêðà¿íè. Äâ³ ç íèõ îñåëèëèñÿ ó ä³äóñåâ³é ñàäèá³. Îñîáëèâî òîâàðèøóâàâ â³í ç ²âàíîì ªâòóøåíêîì, ÿêèé ïîò³ì, ï³ñëÿ äåïîðòàö³¿ ñâî¿õ áëàãîä³éíèê³â, çíàéøîâ ¿õ â Óçáåêèñòàí³, à ï³ä ÷àñ öèõ òðàã³÷íèõ ïîä³é íàìàãàâñÿ çàõèñòèòè â³ä çàñëàííÿ. Ùî òóò êîìåíòóâàòè! Ó çá³ðö³, îêð³ì ä³äóñåâèõ ðîçïîâ³äåé, º ³ ïåðåêàçàí³ íèì ïðèò÷³, â ÿêèõ îñï³âóþòüñÿ äîáðîòà, âèíàõ³äëèâ³ñòü, äîòåïí³ñòü òà ³íø³ øàíîâàí³ íàðîäîì ðèñè õàðàêòåðó. ϳä ÷àñ ïðåçåíòàö³¿ âèñòóïèâ ó÷èòåëü íèæíüîã³ðñüêî¿ øêîëè ¹ 2, ÿêèé íàâ÷ຠÁåê³ðà êðèìñüêîòàòàðñüêî¿ ìîâè, à òàêîæ áåðå
âåëèêó ó÷àñòü â äîë³ ö³º¿ îáäàðîâàíî¿ äèòèíè. Åêðåì Ãàôàðîâ äîïîì³ã ó÷íþ ç âèäàííÿì êíèãè (äî ðå÷³, âîíà ó íüîãî íå ºäèíà, ìèíóëîãî ðîêó áóëè âèäàí³ ³ «Ïðèãîäè Òèìêà»), íàïèñàâ äî îáîõ ïåðåäìîâè. ³í ðîçïîâ³â ïðî öþ ïðîñòó ñ³ëüñüêó ðîäèíó (äå áàòüêî Àáêåð³ì ³íæåíåð-ìåõàí³ê, à çàðàç òèì÷àñîâî áåçðîá³òíèé), ÿêà äîêëàäຠ÷èìàëî çóñèëü äî âèõîâàííÿ ñâî¿õ çä³áíèõ ä³òåé, ïîïðè îáìåæåí³ ìàòåð³àëüí³ òà òåðèòîð³àëüí³ óìîâè. Òèì íå ìåíøå, Áåê³ð ïðîäîâæóº äèâóâàòè ïðèñóòí³õ ñïî÷àòêó â³ðòóîçíîþ ãðîþ íà ñêðèïö³ (íàâ÷àºòüñÿ â ñ³ëüñüê³é ìóçè÷í³é øêîë³), ïîò³ì íà ã³òàð³ ³ íàðåøò³ âèõîäèòü ðàçîì ç áðàòîì òàíöþâàòè. Õëîï÷èêè ó íàö³î-
íàëüíèõ êîñòþìàõ ï³ä ÷àñ òàíöþ âèãëÿäàþòü íàñò³ëüêè åôåêòíî, ùî çàëèøàºòüñÿ ëèøå ïîøêîäóâàòè ùîäî òàêî¿ îáìåæåíî¿ àóäèòî𳿠ãëÿäà÷³â. À ùå Áåê³ð ìຠõèñò äåêëàìàòîðà öå çðîçóì³ëî ç éîãî ïðî÷èòàííÿ âëàñíîãî òâîðó. Ïðèñóòí³ íå øêîäóâàëè äîáðèõ ³ ùèðèõ ñë³â äëÿ öüîãî õëîï÷èêà. Ñåðåä òèõ, õòî ìàâ ñëîâî, çàñòóïíèê äèðåêòîðà ç íàóêè ö³º¿ á³áë³îòåêè ˳ëÿ Êàäèðîâà, çàñëóæåíà àðòèñòêà ÀÐÊ, ñï³âà÷êàôîëüêëîðèñòêà Ãóëüçàðà Áåê³ðîâà, ñòàðøèé íàóêîâèé ñï³âðîá³òíèê êðèìñüêîòàòàðñüêîãî ìóçåþ ìèñòåöòâ Àéøå Ìåìåòîâà. Çîêðåìà, ïðîçâó÷àëà ö³êàâà äóìêà ïðî òå, ùî îïîâ³äàííÿ Áåê³ðà, ïåðåêëàäåí³ êðèìñüêîòàòàðñüêîþ ìîâîþ, ìîãëè á áóòè êîðèñíèìè äëÿ øê³ëüíèõ ôàêóëüòàòèâ³â. À ÿ çðîáèëà äëÿ ñåáå ùå é
ßÊÎÞ ÁÓÄÅ «ÎÐò߻ ÏÎ-ÊÐÈÌÑÜÊÈ? Ó Êðèìñüêîìó àêàäåì³÷íîìó óêðà¿íñüêîìó ìóçè÷íîìó òåàòð³ çàâåðøóºòüñÿ ðîáîòà íàä ïîñòàíîâêîþ âèñòàâè «Îðã³ÿ» çà äðàìàòè÷íîþ ïîåìîþ Ëåñ³ Óêðà¿íêè.  öüîìó òâîð³ ïîåòåñà âèêîðèñòîâóº îáðàçè ñâ³òîâî¿ ë³òåðàòóðè, âîäíî÷àñ ïîðóøóþ÷è ïðîáëåìè, ïîä³áí³ äî ïðîáëåì ¿¿ ÷àñó. Ñþæåò ï ºñè ðîçãîðòàºòüñÿ ó ñòàðîäàâíüîìó ãðåöüêîìó ì³ñò³ Êîð³íô³, ïîíåâîëåíîìó ðèìñüêèìè çàâîéîâíèêàìè, ÿê³ â³äêðèòî ãðàáóþòü ãðåöüêèé íàðîä, çíåâàæàþòü éîãî êóëüòóðó, ñõèëÿþòü äî çðàäè êðàùèõ ïðåäñòàâíèê³â ìèñòåöòâà. Ñïîêóñèâøèñü ïîäà÷êàìè ³ ð³çíîãî ðîäó îá³öÿíêàìè, òàíö³âíèöÿ Íåð³ñà, ñï³âàê Õ³ëîí ³ ñêóëüïòîð Ôåäîí éäóòü íà ñëóæ³ííÿ äî ðèìñüêèõ âåëüìîæ. Ñï³âàê Àíòåé çàñóäæóº ¿õ çà öå ³ êàòåãîðè÷íî â³äìîâëÿºòüñÿ ñëóæèòè çàâîéîâíèêàì, ùî ïðèçâîäèòü äî òðàã³÷íîãî ô³íàëó. Ïðîïîíóºìî óâàç³ ÷èòà÷³â ³íòåðâ þ ç ðåæèñåðîì-ïîñòàíîâíèêîì ö³º¿ âèñòàâè, çàñëóæåíèì ä³ÿ÷åì ìèñòåöòâ ÀÐÊ Â³êòîðîì ²âàíîâè÷åì ÃÓÌÅÍÞÊÎÌ (íà ôîòî).
Ùî ïðèâåëî Âàñ äî ðåæèñóðè? ßê ñòàëîñÿ, ùî Âè ïî÷àëè ñòàâèòè âèñòàâè? ß äóæå õîò³â, ùîá ó íàøîìó òåàòð³ ïîñòàâèëè Â. Âèííè÷åíêà, îñîáëèâî éîãî ïñèõîëîã³÷íó ìåëîäðàìó «Áðåõíÿ», ³ îäíîãî ðàçó ðîçäóìóâàâ óãîëîñ ïðî òå, êîìó á çàïðîïîíóâàòè ïîñòàíîâêó öüîãî òâîðó. À Âè â³çüìè òà é ñêàæè: «Âè äîñêîíàëî çíàºòå òâîð÷³ñòü öüîãî äðàìàòóðãà, íàïèñàëè ìîíîãðàô³þ «Ñèëà êðàñè» ïðî öþ éîãî äðàìó, áàãàòî ñòàòåé, ÿê³ îïóáë³êîâàí³ â íàóêîâèõ çá³ðíèêàõ. ×îìó á Âàì íå ñïðîáóâàòè ïîñòàâèòè öþ ï ºñó?» ß âèñòóïèâ ç ³í³ö³àòèâîþ, ÿêó ï³äòðèìàëî êåð³âíèöòâî òåàòðó. Îòàê ç Âàøîãî ëåãêîãî ñëîâà ³ çä³éñíèâñÿ ì³é ðåæèñåðñüêèé äåáþò, ³ âïåðøå çà âñþ ³ñòîð³þ òåàòðó ïð³çâèùå Â. Âèííè÷åíêà òà íàçâà éîãî äðàìàòóðã³÷íîãî øåäåâðà «Áðåõíÿ» ç ÿâèëèñÿ íà àô³øàõ òåàòðó. Ëåñÿ Óêðà¿íêà íàïèñàëà áàãàòî ï ºñ. ×îìó Âè çóïèíèëè ñâ³é âèá³ð ñàìå íà äðàìàòè÷í³é ïîåì³ «Îðã³ÿ»? Âåëèêó ðîëü â öüîìó â³ä³ãðàëî òå, ùî «Îðã³ÿ» íàïèñàíà íà àíòè÷íó òåìó, ÿêîþ Ëåñÿ Óêðà¿íêà áóëà çàõîïëå-
íà, îñîáëèâî â ïåð³îä ñâîãî ïåðåáóâàííÿ ó Êðèìó (òàê³ äóæå äîáðå çíàéîì³ óñ³ì ¿¿ ï ºñè, ÿê «Êàññàíäðà» òà «²ô³ãåí³ÿ â Òàâðèä³», áóëè íàïèñàí³ òóò). Ïðèâåðíóëî ìîþ óâàãó é òå, ùî ï ºñà ãëèáîêî ïñèõîëîã³÷íà, ç ãîñòðîþ ³íòðèãîþ ³ äóæå ä³éîâà. Âåëèêå çíà÷åííÿ ìàëî é òå, ùî ÿ ïîáà÷èâ ó òðóï³ àêòîð³â, ÿê³ ñïðîìîæí³ âèêîíàòè ì³é çàäóì. ˳òåðàòóðîçíàâö³ äåòàëüíî ðîç³áðàëè öåé òâ³ð, â³äêðèëè áàãàòî ïëàñò³â ó ïðîöåñ³ àíàë³çó ï ºñè. Àëå á³ëüø³ñòü àâòîð³â òðàêòóþòü ¿¿ ÿê çàêëèê äî ïðèãíîáëåíèõ íàðîä³â íå êîðèòèñÿ çàâîéîâíèêàì òà ÿê çàêëèê äî ëþäåé ìèñòåöòâà ñëóæèòè ñâîºìó íàðîäîâ³. Òðàäèö³éíèõ òðàêòóâàíü ÿ íå â³äêèäàþ. Àëå õî÷ó çàãîñòðèòè óâàãó ãëÿäà÷³â íà â³÷íèõ ïðîáëåìàõ çáåðåæåííÿ íàö³îíàëüíî¿ êóëüòóðè ³ äáàéëèâîãî äî íå¿ ñòàâëåííÿ òà âàæëèâîñò³ âèáîðó, ïåðåä ÿêèì îïèíÿºòüñÿ õóäîæíèê: ÷è ñëóæèòè âèñîêîìó òà äóõîâíîìó ìèñòåöòâó (â ï ºñ³ öå ó÷àñòü ó ãðåöüêèõ îðã³ÿõ), ÷è â³ääàòè ñâ³é õèñò çàâîéîâíèêàì ÿê öå áóëî â îðã³ÿõ ðèìñüêèõ.
Íà ôîòî «Îðã³ÿ» Ë. Óêðà¿íêè ó ïîñòàíîâö³ ëüâ³â ÿí. Íå ïðîïóñò³òü «Îðã³þ» ïî-êðèìñüêè!
òàêèé âèñíîâîê: ä³äóñ³ ³ áàáóñ³, ÿêèõ ó «öèâ³ë³çîâàíèõ» êðà¿íàõ ùå ïðè ðîçóì³ ³ ïðè ñèë³ â³äâîçÿòü ó áóäèíêè äëÿ ë³òí³õ ëþäåé, àáè «íå âèñìîêòóâàëè åíåðã³þ» ó äîçð³âàþ÷èõ êàíäèäàò³â íà òàêó æ äîëþ (áî æ óñ³ì â³äîìî ìîëîä³ ³ ñòàð³ òàì ðàçîì íå æèâóòü), êîí÷å íåîáõ³äí³ ñâî¿ì îíóêàì ³ ïðàâíóêàì. Öå çàâäÿêè ä³äóñåâ³ Àáäóðåøèòó äâàíàäöÿòèð³÷íèé îíóê óæå ñòàâ íîñ³ºì ö³ëîãî ïëàñòà ³ñòî𳿠òà íàö³îíàëüíèõ òðàäèö³é, ³ éîãî ñòàðò öå ñòàðò ìóäðî¿ ëþäèíè, ÿêà ìຠùå áåçë³÷ ÷àñó äëÿ ïîäàëüøîãî çðîñòàííÿ. À ëþäèíà áåç êîð³ííÿ ãóëÿòèìå ñâ³òîì, ÿê ïåðåêîòèïîëå, ³ ùå íåâ³äîìî, äå ³ çà ùî âîíà çà÷åïèòüñÿ, àëå ö³ëêîì ³ìîâ³ðíî, ùî áóäå âòðà÷åíîþ äëÿ ñâîãî íàðîäó. Òàìàðà ÑÎËÎÂÅÉ Ôîòî Î. Íîñàíåíêà
Ãîëîâíèì äëÿ ñåáå ââàæàþ ÷³òêî ïðîêðåñëèòè ë³í³þ ïîâåä³íêè ó ñòîñóíêàõ ì³æ ëþäüìè. ͳõòî ç ä³éîâèõ îñ³á íå õî÷å ÷óòè ³íøîãî. ͳõòî íå õî÷å éòè íà êîìïðîì³ñ. Íåìຠºäèíî¿ ïðàâäè. Ó êîæíîãî ñâîÿ ïðàâäà. ßê ðåæèñåð-ïîñòàíîâíèê, Âè ïðèçíà÷èëè ñåáå íà ðîëü ñêóëüïòîðà Ôåäîíà. Ó Âàñ º äîñâ³ä àêòîðñüêî¿ ðîáîòè? ßêùî òàê, òî â ÿêèõ òåàòðàõ Âè âèñòóïàëè ÿê àêòîð, ÿê³ ðîë³ ãðàëè? Ó 80-ò³ ðîêè ÿ ïðàöþâàâ ó Æèòîìèðñüêîìó ìóçè÷íîäðàìàòè÷íîìó òåàòð³ çàâ³äóâà÷åì ë³òåðàòóðíî¿ ÷àñòèíè, ïàðàëåëüíî ç öèì ìåíå ïðèçíà÷àëè àñèñòåíòîì ðåæèñåðà òà íà ðîë³. ß ãðàâ ó «ßðîñëàâ³ Ìóäðîìó» ². Êî÷åðãè ñèíà ßðîñëàâà Âîëîäèìèðà, ó êàçö³ Î. ²ëîâàéñüêîãî «Ä³ä Ìîðîç òà Ñàíòà Êëàóñ» Ñàíòó Êëàóñà, ó «Ñîáîð³ Ïàðèçüêî¿ áîãîìàòåð³» Ðîçá³éíèêà. Äî ðå÷³, ³íñöåí³çàö³ÿ öüîãî â³äîìîãî òâîðó Â. Ãþãî áóëà íàïèñàíà âèäàòíèì óêðà¿íñüêèì àðòèñòîì ³ ðåæèñåðîì Ãíàòîì Þðîþ, îäíèì ³ç çàñíîâíèê³â Íàö³îíàëüíîãî àêàäåì³÷íîãî äðàìàòè÷íîãî òåàòðó ³ì. ². Ôðàíêà. «Îðã³ÿ» áóëà íàïèñàíà íà
ïî÷àòêó XX ñòîð³÷÷ÿ. ×èì âîíà áóäå ö³êàâà ñó÷àñíèì ãëÿäà÷àì? Àêòóàëüí³ñòþ ïðîáëåì, ô³ëîñîôñüêîþ ñïðÿìîâàí³ñòþ òà âèäîâèùí³ñòþ. Ó âèñòàâ³ áóäå çàéíÿòà áàëåòíà òðóïà òåàòðó. Àðòèñòè âèêîíàþòü âðàæàþ÷ó áàëåòíó óâåðòþðó «²ìïåð³ÿ», ïðîäåìîíñòðóþòü ïëàñòè÷íó âèðàçí³ñòü ó ñöåí³ «Ðèìñüêà îðã³ÿ» (áàëåòìåéñòåð çàñëóæåíèé ä³ÿ÷ ìèñòåöòâ ÀÐÊ, ëàóðåàò ïðå쳿 ÀÐÊ Î. Áèêîâà). Ö³êàâî çàäóìàíî îôîðìëåííÿ âèñòàâè çà êîëüîðîâîþ ãàìîþ ïåðåõ³ä â³ä ñîíÿ÷íèõ êîëüîð³â äî òðèâîæíîãî ïåéçàæó (õóäîæíèê-ïîñòàíîâíèê Ã. Ëåãóòà). Çâåðíóòü óâàãó ãëÿäà÷³ ³ íà êîñòþìè, ÿê³ íåñóòü íå ò³ëüêè äîñòîâ³ðí³ñòü, à é ïîåòè÷í³ñòü. Ó âèñòàâ³ ïðîçâó÷èòü ìóçèêà Ø. Ãóíî òà À. Õà÷àòóðÿíà. Ëåñÿ Óêðà¿íêà â ö³é ï ºñ³ íå äຠêîíêðåòíèõ íàñòàíîâ. Âèñòàâà ìàòèìå äèñêóñ³éíèé õàðàêòåð. Öå òàêîæ ïîâèííî çàö³êàâèòè ãëÿäà÷³â. Ïðåì ºðà âèñòàâè â³äáóäåòüñÿ 24 ëþòîãî. ²íòåðâ þ ï³äãîòóâàëà Ñâ³òëàíà ×ÎËÊÀ, êåð³âíèê ë³òåðàòóðíîäðàìàòóðã³÷íî¿ ÷àñòèíè òåàòðó, çàñëóæåíèé ïðàö³âíèê êóëüòóðè ÀÐÊ