01
The Cyprus Dossier
Issue °01 — First year / October 2011 People of Cyprus!
Edited by Peter Eramian, Marios Menelaou and Entafianos A. Entafianos
www.cyprusdossier.com
" English and Greek texts
ISSN 1986-3179 (print)
ISSN 1986-3187 (online)
THE CYPRUS DOSSIER ISSUE °01: people of cyprus!
An intellectual journal with one intention, to initiate frequent cross-disciplinary dialogue on political, social and cultural issues faced by the island’s inhabitants, as diversely and impartially as possible.
02 —
The Cyprus Dossier
Εγερτηριο #01
Σήμερα εννά σας πω θκυο κουβέντες να θυμάστε. Κάμετε τα προσευχή πέρκι δούμεν αλλαγή τζιαι εν πάει άλλο σε τούτο το νησί. Καταρχάς, μεν παραμυθκιάζεστε που όσους σας διχάζουν, γράψετε τους τζιαμέ που ξέρετε, τζιαμέ που τους ταιρκάζει. Η Κύπρος μια ένει, τζιαι ε’ σηκώνει διχασμούς, μίσος τζιαι μισαλλοδοξία. Να θυμάστε πάντα, πως του αντρειωμένου ο θάνατος, θάνατος ε’ λογιέται, μα η ζωή του απαθή γλήορα ξεχνιέται. Πάντα λαλούμε λόγια όμορφα, λόγια που αρέσκουν, λόγια που πιστεύκουμε τζιαι που μας νανουρίζουν. Τον εφησυχασμό μας προστατεύκουμε, ο ωχαδερφισμός θρησκεία, αν’ πάτζιε κουραστούμε νακκουρί, πάντα η ευκολία. Πότε εννά κάμουμε συμπολίτες μου την αυτοκριτική μας, όι με τα λόγια μας, αλλά με τον τρόπο της ζωής μας;
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Introduction
Contents
Eγώ ένα πράμα εκατάλαβα τζιαι λαλώ το τζιαι σε ‘σάς. Έννεν τα λόγια που μετρούν αλλά η λεβενγκιά, η αξιοπρέπεια, ο πυθμένας της ψυσιής μας. Τ’ ότι εννά πεθάνουμε εν μονόστρατα για ούλλους, μα τούτα που εννά κάμουμε, τούτα να θωρείτε. Τούτους που εθάψαμε, άδικα των αδίκων, μεν τους κλαίτε μεν τους μοιρολογείτε, τιμήστε τους με τις πράξεις σας, τιμήστε τους με τη ζωή σας. Ξυπνάτε ρε, παλέψετε, κανεί να ανέχεστε! Στρέψετε νάκκο τζείν’ το δει σας σε τζείνους που ‘χουσιν ανάγκη, πέρκι μουσκομυρίσει άνοιξη, σε τούντη γη τζιαι μέσα στη ψησιή μας. Τζιαντάν έρτει το τέλος της μονόστρατας, τζι’ εν τζιαμέ τζιαι καρτερά σας, να μπορείτε τζείνον που ‘ταν πριν που σας, να τον δείτε μες τα μάθκια.
Εις μνήμην των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα των γεγονότων της 11ης Ιουλίου, 2011. — Εκ μέρους της ομάδας του CYDC.
1. Πλοίαρχος Ιωαννίδης Ανδρέας, Διοικητής Ναυτικού/ ΓΕΕΦ 2. Αντιπλοίαρχος Λάμπρου Λάμπρος, Διοικητής της Ναυτικής Βάσης 3. Αρχικελευστής Κλεάνθους Κλεάνθης, Υπαξιωματικός στη Διοίκηση της Ναυτικής Βάσης 4. ΕΠΥ Κελευστής Ηρακλέους Μιχάλης, Υπαξιωματικός στη Διοίκηση της Ναυτικής Βάσης 5. Ναύτης (Εθνοφρουρός) Χριστοφόρου Μιλτιάδης, της Διοίκησης Ναυτικής Βάσης 6. Ναύτης (Εθνοφρουρός) Χριστοφόρου Χριστάκης, της Διοίκησης Ναυτικής Βάσης 7. Αρχιλοχίας Πυροσβεστικής Υπηρεσίας 3591 Ανδρέας Παπαδόπουλος 8. Πυροσβέστης 74 Βασίλης Κρόκος 9. Πυροσβέστης 2446 Σπύρος Τταντής 10. Πυροσβέστης 3520 Παναγιώτης Θεοφίλου 11. Αρχιπυροσβέστης 3311 Γιώργος Γιακουμή 12. Πυροσβέστης 4829 Αδάμος Αδάμου 13. Ναύτης (Εθνοφρουρός) Αντώνης Χαραλάμπους
03
Issue °01 — October 2011
editor’s note
THE CYPRUS DOSSIER ISSUE °01
The Cyprus Dossier (CYD), CYDC’s (the Cyprus Dossier Collective) publication and first public instance within Cypriot society, is a self-fulfilling prophecy.
First year — October 2011 www.cyprusdossier.com
Its message?
04 The Cypriot by — CITIZEN BANE
That this aforementioned Cypriot society can continue to exist only if it embraces all the different possibilities of an honest change, only if it undergoes the miraculous outcome of a healthy and sincere transformation. For those few or many who believe that a truly Cypriot society, a society proud of its unique identity, has not yet been developed, then the Cyprus Dossier is to be understood as one of the many effective efforts that will reinforce its much-expected growth from adolescence into adulthood; an adulthood brimming with upright confidence, free serious thought, active open dialogue and hope untouched by cynicism. Certainly, this fight will not be an easy one, but then, when has anything good worth fighting for been easy?
06 Μια Φλόγα που λεγόταν Κύπρος: Η Κύπρος που είδε ο Διαμαντής by — Ενταφιανός Α. Ενταφιανός
In this issue of the CYD, an issue dedicated to all the
“People of Cyprus”, we asked you to give us your disappointments, scorns, concerns, and optimisms so that we may affectionately and delicately gather the scattered pieces of Cypriot society and put them alongside each other in hope of forming a whole, a clear glimpse of the ruins that, for many of us, stand for a Cyprus seeking urgent attention and care from its people. To the youth of Cyprus, to those whose thoughts have not yet been given voice, to the restless and the unsure:
we welcome you to the Cyprus Dossier.
Contents
10
Constructing National Identity: Concepts of ‘Cypriotness’ and ‘Cypriotism’ by — Sandra Hadjisavva
12 Oi Kύπριοι Ιθαγενείς στη μέγκενη του Νεο-Οθωμανισμού by — Νικόλας Ιωαννίδης 14 Making Sense of the Turkish Cypriots’ Winter of Discontent by — Umut Bozkurt 16 The Seedling by — Philip Philippou 18
Αμφιλεγόμενοι πρωταγωνιστές, σιωπηλοί μάρτυρες: Η αναπόφευκτη μοίρα της σύγχρονης Κυπριακής Ιστορίας by — Πέτρος Σαββίδης
20 The Behaviour of Cypriots towards the Environment by — Charalampos Theopemptou 22 Market by — Antonis Minas 26 Η Βιτρίνα by — Τάσος Γκέκας 28 Πολιορκία και Φιλοσοφία by — Χρίστος Χατζηιωάννου 30 Crisis, Critique, Europe by — Andreas Vrahimis 32
Φασιανός, Χρυσή Κορνίζα και Μπλε Ρουά Βελούδο (ή, Η Τζούλια με Ράσα) by — Χριστόφορος Θεοδώρου
34 Perfume from Hell (Άρωμα Κόλασης), a Critique by — George Georgiou 36 Πες μου πού πίνεις καφέ… να σου πω ποιος είσαι! by — Άντρια Λεωνίδου
38 Notes From a Lizard: Sex in Cyprus – The Youth by — Baret Yacoubian 40 Baileys, Rock & Roll and a Conversation With Minus One by — Marios Menelaou & Sandra Hadjisavva 42 Ιούνιος by — Ηλέκτρα Γεωργιάδου 44 Άνθρωποι του τόπου μου by — Μιράντα Λυσάνδρου 46 Πόση πατρίδα χρειάζεται ο άνθρωπος by — Μενέλαος Πήττας 48 The Big Sleep by — Raul S. Jerusalem 50 The Society Accursed by — Ioannis Ntoou 52 Pause by — Efi Savvides 54 Epilogue
04 —
The Cyprus Dossier
The Cypriot
could only thank his postwar parents.
by — Citizen Bane
Ever since Αντρέας went to νηπιαγωγείο (kindergarten), he entered the wonderful realm of the helplessly spoiled. Son, you just have to be the best, his father used to say. Son, you just have to honor the name of your grandfather, who was once close to holding the illustrious position of the mayor of Nicosia just before the shit started in the fifties. If you're not the best, you're bound to be the second. And nobody, son, gives a shit about the second. During all this lecturing, his mother remained strangely silent.
Bleed the poison. For the love of god, bleed the goddamn poison.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
The Cypriot
Citizen Bane
Once upon a time, so the story goes, there was a Cypriot. This legendary Cypriot, whom those that once knew made sure to forget with extraordinary diligence, could either be gifted with the catchy name of Αντρέας (Andreas), or Γιώργος (Yiorgos), or Κωνσταντίνος (Constantinos). It could be any of these fine Christian names. But let's just put our curious hands in the magic hat and pick one. On the crumpled piece of paper, soft as the eyes of a dead man, is written, with fading letters, the name “Αντρέας”. This Αντρέας, then, whom his snakeeyed friends sometimes called Αντρίκκος (Antrikkos) – not without a few nauseating laughs – and sometimes Άντυς (Andys) – just for the sake of good old spite – was very driven ever since he hit the classrooms. He thought that excelling at school, even though no notion of excelling was yet understood by his kindergarten soul, would be the deciding move that would prognosticate his splendorous success in a world of insubstantial giants. For these shovelfuls of crazy ambition that our friend had stored in him – indeed, even as a wee little boy – he
The time had now come to go to δημοτικό (elementary school). In an honest yet confused attempt to follow his father's advice, he tried to gather as many votes as possible in order to become the president of his class; or, at least, the vice-president; or even the treasurer. Any title seemed fit for him because Αντρέας would one day become a man that everyone would be afraid of. Just like his father. But Αντρέας always seemed to be haunted by a mysterious curse of sorts. Something that didn't allow him to be voted president, or vice-president, or even treasurer. So Αντρέας had to tolerate being counted among those that nobody ever voted, those he considered lesser, those he considered forgettable. He always sat way back in the classroom, next to a kid whose nose was like a tireless fountain of snot. Throughout his years at primary school, Αντρέας gained the sticky reputation of a fledgling asshole that had no mercy for anyone. Indeed, even back then little Αντρέας had the gift of being a true capitalist, giving orations as to why overpriced Nikes should be worn by anyone, even when no one could afford them. Again, though, his so carefully designed hatred didn't stop the other kids from kicking his sorry ass. He was cowardly and weak. In the end, Αντρέας suffered even more because he had to live with the agonizing shame of being beaten by those he hated the most. His parents - who believed in life after death, went to church every Sunday and worked from 7 a.m. to 7 p.m. for some shitty company that closed down in 2010 because of the recession - thought it an ominous sign that Αντρέας never managed to be voted president. Of course, his mother never said anything. Whenever Αντρέας returned home from school, his teenage mind filled with daydreams and huge tits, his father afraid as he was to openly blame God (even though he wanted it so much) - told him that not being voted president would bring disaster; nay, utter calamity to the glorious name of the family. But somehow, in some miraculous and nebulous way, the dreams
that Αντρέας had of being voted president, vice-president, or even treasurer at least once in all his pitiful years at school soon started to rot. His years at δημοτικό went by as fast as they came, his years at γυμνάσιο (middle school) and λύκειο (high school), too. Now, when Αντρέας graduated - the λύκειο was an ενιαίο1 (he went there, to the great disarray of his father, because he failed all the exams that could be taken in order to go to an ιδιωτικό2) and he was in one of those classes where every washout ends up being – it was time to enlist in the army. This was a moment so momentous that Αντρέας began to feel more Greek than Cypriot. It was, perhaps, the only way he could deal with the festering feeling of distrust toward every single thing that had anything to do with his incomprehensible life. The marvelous history his father and teachers thrust so violently upon him was beginning to take hold of him. His father tried pulling the strings so that Αντρέας could find himself at Αθαλάσσα (Athalassa) recruitment center rather than at Πάφος (Paphos) recruitment center, where he originally had to go. He didn't make it. The fabled influence of his father, it seemed, didn't go as far as Αντρέας would like. When - after being exposed to all the maddening madness that could be found in people, all the miserable misery that could be summoned by the hearts of those he slept next to – the training finished at the recruitment center, Αντρέας had already chosen to go to Σταυροβούνι (Stavrovouni) in order to become a λόκατζης. His greatgrandfather was a λόκατζης (special forces soldier), his grandfather was a λόκατζης, his father was a λόκατζης; hell, even his mother could be a λόκατζης. And those that were λοκατζήδες – because they were men, dammit – all fought at wars. World War I, World War II, 1974 – you name it, man. Unfortunately, things didn't go as Αντρέας wanted and so was sent to a dilapidated φυλάκιο (outpost) at the hazy fringes of Λευκωσία (Nicosia), lazily watching the tourists come and go like a stray dog following a lost smell. He smoked some bad hashish, he was AWOL a few times, he backstabbed his treacherous σειράες.3 And he didn't feel anything about it. After all, man, Αντρέας always said with some melancholic longing in his heart, we were in the fucking army.
Our friend got discharged from the army and was ready to spread his tattered wings, to leave behind,
05
once and for all, the scattered ruins that were to become his name. He was leaving home and he didn’t feel too bad about it. After all, he didn’t feel too Greek anymore. Not even too Christian. Let’s burn our bridges, he used to say. His father, afraid and stubborn, still saw something in Αντρέας, some perverted, skewed image of the son he always wanted to build. But it was like resuming the building of the unfinished Tower of Babel, doomed to remain unfinished. Gradually, his father, like his mother, began to grow strangely silent. Αντρέας managed to get accepted at one of those universities in the UK. He was glad about it because he heard a lot of fascinating stories from those that made the mystical trip there and came back to tell them. So he went. In the UK his name was changed again, and he was known as Andrew. Graphics – he chose to do the one thing his father warned him not to do – wasn't Andrew's cup of tea, after all. During the three weird years he spent in labyrinthine London - trying to draw but failing to do so, trying to understand what the hell was happening but achieving nothing of the sort - his head was getting filled more with booze than Graphics. He hated going to the classes, he hated all the other Cypriots he met there, he hated everything. And it all spiraled down to a collapse so grand that the world seemed to weep for him. He quit his classes and returned home. There's a kind of rumor about David Bowie. It goes something like this: during the seventies, he was so wasted, so out of his fucking mind that afterwards he couldn't remember anything about them. Αντρέας – who was Andrew no more – returned to Cyprus but, like Bowie, had no fascinating stories to tell.
Issue °01 — October 2011
He was totally burnt. He was an aloof cuckoo flying over Nicosia, a homeless ghost. He felt more at ease wandering aimlessly in the deserted streets and staying up late until the sun broke through the night like a punch in the groin. At those times when he couldn't really make out the ending of another night and the beginning of another day, when his two poor legs couldn't carry him anymore, something seemed to shine through. Something that was lost sometime in the past. His father didn't know him anymore, nor his grandfather, nor his great-grandfather, whose bones became ash and the ash wind and the wind the intimations of a star. His mother disappeared. Αντρέας ended up dying under a collapsing venetian bridge somewhere in old Nicosia. At that magical, epiphanic moment when everything slowly became quiet, Αντρέας was glad because his life rotted down to nothing, because he failed at everything. Nobody was afraid of him, nobody knew who he was. Things were quiet, and Αντρέας finally understood – just for an instant – that what he was always looking for was the quiet he found just before he died. The wars he had to fight weren't the wars of his great-grandfather, his grandfather, his father: they were the wars of his damned generation. And that made all the fucking difference. — CB
Endnotes 1.
2. 3.
A special kind of school introduced in Cyprus in the early 2000s. Its main difference from a regular high school is that it offers its students the opportunity to combine various classes of their choice rather than choose a path focused, for example, only on economics. Iδιωτικό σχoλείo is the Greek word for private school. The soldiers with whom one serves in the National Guard of Cyprus.
CITIZEN BANE committed suicide at the ripe age of twenty. He now spends his time in limbo, having brief conversations with hideous men. He has also developed the weird habit of writing between tortures.
06 —
The Cyprus Dossier
ΜΙΑ ΦΛΟΓΑ ΠΟΥ ΛΕΓΟΤΑΝ ΚΥΠΡΟΣ: Η ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΥ ΕΙΔΕ Ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
μέρος οποιασδήποτε παιδείας όπως, για παράδειγμα, η ιστορία του τόπου και άνθρωποι ορόσημα.
A FLAME CALLED CYPRUS: THE CYPRUS SEEN BY DIAMANTIS
by — Ενταφιανός Α. Ενταφιανός
Βιογραφικό
Ενταφιανός Α. Ενταφιανός Μια Φλόγα που λεγόταν Κύπρος: Η Κύπρος που είδε ο Διαμαντής Entafianos A. Entafianos A Flame Called Cyprus: Cyprus as Seen by Diamantis CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Στο άρθρο αυτό και τον περιορισμένο χώρο που υπάρχει, αν και σίγουρα θα έχω ξεφύγει, θα γίνει μια αναφορά, περισσότερο, στον Αδαμάντιο Διαμαντή και το μεγάλο του έργο «Ο Κόσμος της Κύπρου». Απώτερος σκοπός είναι να δημιουργηθεί ο ιός της αναζήτησης σε ’σάς, να ψάξετε, να διερωτηθείτε και να ανακαλύψετε το εύρος του ανθρώπου που αποτέλεσε το επίκεντρο σε ένα αθάνατο έργο.
«Προσωπικά θα μείνω πιστός στον κόσμο μου όσο υπάρχει, όσο θα μείνει αληθινός και ζωντανός, όσο θα εξακολουθεί να εμπνέει το σεβασμό μου. Ο κόσμος αυτός μπορεί να είναι ένα πολυμεταμορφωμένο υπόλειμμα του παρελθόντος, για μένα όμως εστάθηκε μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης.»1 — Φωτογραφία από…2
Εισαγωγή Σαν μια κουκκίδα σ’ ένα χάρτη, μια σταγόνα στον ωκεανό, μια παράξενα μα μοναδικά σχηματισμένη νήσος επιπλέει, περιβαλλόμενη από ξηρά και θάλασσα, η οποία έχει σταθεί περήφανη μέσα από την ιστορία και τους αιώνες. Κύπρος. Ένα νησί κάτω από το βλέμμα του ήλιου, όπου αλμυρό νερό αγκαλιάζει χρυσή άμμο, η φυσική ομορφιά ικανοποιεί μανιώδη μάτια και ο αέρας γεμίζει με γεύση κάθε ψυχή. Ωστόσο, παρόλη την μαγεία που αιωρείται, οι νησιώτες είναι, ή τουλάχιστον ήταν, η ουσία που έδινε στο νησί το ξεχωριστό του άρωμα· μάτια που έβλεπαν μπροστά, βάδισμα που ανατάραζε τη γη και άρνηση στη ζωή του περιθωρίου. Το τεύχος με τίτλο «Άνθρωποι της Κύπρου» θα ήταν ελλειπές, κατά την άποψη μου, χωρίς αναφορά στον Αδαμάντιο Διαμαντή. Πρόκειται για έναν άνθρωπο ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως δημιουργός, δάσκαλος, αγωνιστής,3 όμως έχει απουσιάσει και, πιθανόν εξακολουθεί να απουσιάζει, ως θέμα, από τη βασική εκπαίδευση. Αν και ένα είδος εκπαίδευσης δε μπορεί να καλύψει τα πάντα, κάποια πράγματα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο
Γεννημένος στην πρωτεύουσα Λευκωσία (23.01.1900), φοιτητής στο Παγκύπριο Γυμνάσιο (1912-1928), ο Διαμαντής ανακάλυψε από νωρίς το ταλέντο του στη ζωγραφική. Ταξίδεψε στο Λονδίνο για σπουδές (1920) και εγγράφηκε στο St. Martin’s School of Art (1921), όπου ο διευθυντής της σχολής, Louis Fox, τον προέτρεψε να δοκιμάσει να εισαχθεί στο Βασιλικό Κολλέγιο Τέχνης (Royal College of Art). Το ξεχωριστό του ταλέντο του επέτρεψε να παρακαθίσει στις εισαγωγικές εξετάσεις, παρακάμπτοντας έτσι τον κανονισμό που ήθελε τους υποψήφιους κατόχους πτυχίων Σχολών Καλών Τεχνών.4 Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής του θητείας στο Βασιλικό Κολλέγιο Τέχνης, ανακάλυψε διάφορες ζωγραφικές τάσεις στην παγκόσμια τέχνη. Παρόλ’ αυτά, βλέποντας διάφορα εκθέματα Κυπριακής λαϊκής τέχνης στο Victoria and Albert Museum ξύπνησαν μέσα του το αίσθημα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς της πατρίδας του και μέσα του χαράχτηκε η ιδέα δημιουργίας Μουσείου Λαϊκής Τέχνης στην Κύπρο.5 Το 1923 αποφοίτησε από τη Σχολή, τιμώμενος με το Α’ βραβείο σχεδίου και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους επέστρεψε στην Κύπρο και διορίστηκε καθηγητής στο Παρθεναγωγείο Φανερωμένης. Παρόλ’ αυτά, η πολιτιστική μιζέρια που επικρατούσε ήταν αρκετή για να τον οδηγήσουν στην παραίτησή του και πίσω στο Λονδίνο (1924). Τα χρόνια μέχρι το 1926, συνειδητοποίησε την ταυτότητα της τέχνης του και επέστρεψε στην Κύπρο με θέση εκπαιδευτικού στο Παρθεναγωγείο Φανερωμένης καθώς επίσης και στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, αυτή τη φορά δριμύτερος όσον αφορούσε τη μελλοντική τύχη της τέχνης και πολιτιστικής κληρονομιάς στην Κύπρο.6 Το 1931, έτος αποκάλυψης για τον Διαμαντή, επισκέφτηκε τον Άγιο Θεόδωρο του Αγρού, ένα χωριό που είχε παραμείνει μακριά από τα αστικά κέντρα και που είχε καταφέρει να διατηρήσει αγνή και ανεπηρέαστη «όλη τη μεγαλοπρέπεια του Κύπριου χωρικού».7 Από τότε, η καταγωγή του, η τέχνη του, η
ταυτότητά του, έγιναν ένα.
‶Η αρχαιότης του, η αλήθεια του με συγκίνησαν πολύ. Από τότε δεν είδα κανένα άλλο στοιχείο που να με συγκινήσει τόσο όσο η μελέτη του κόσμου της Κύπρου.″8 Τα χρόνια από το 1931 μέχρι και το 1950 υπήρξαν δημιουργικά για τον Διαμαντή, τόσο στον τομέα της τέχνης, όσο και στο διδακτικό του έργο. Παράλληλα, εργάστηκε ακούραστα για να ικανοποιήσει το αθάνατο αίσθημα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.9 Το 1953, γνώρισε τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη με τον οποίο συνδέθηκε και μαζί προσπάθησαν να «αφουγκραστούν μέσα από την κοιμισμένη ύλη τη ‘φωνή της πατρίδας’».10 Αναζήτησαν την ιστορική συνέχεια, δάκρυσαν μαζί για τον ίδιο κόσμο και στοχασμό.
«Πόσο απίστευτο, τι μπορεί να σου μεταδώσει ο ποιητής όταν θέλεις και όταν μπορείς να ακούσεις, αν έχεις το δέκτη στα σωστά κύματα».11 Η περίοδος που ακολούθησε έφερε καλλιτεχνική ύφεση ένεκα του απελευθερωτικού αγώνα εναντίον των Άγγλων. Ο ίδιος ταξίδεψε στο εξωτερικό για να ενημερωθεί σχετικά με την τέχνη στο παγκόσμιο και επιβεβαίωσε αυτό που ήδη γνώριζε· ότι το δικό του καλλιτεχνικό έργο βρισκόταν στον τόπο του.12 Από το 1967 μέχρι το 1972, ο Διαμαντής δημιούργησε το επιστέγασμα του καλλιτεχνικού του έργου, με ονομασία «Ο Κόσμος της Κύπρου». Ο Α. Χριστοφίδης ανέφερε σχετικά, ότι «Πρόκειτ[ο] για την ανασύνθεση και εποπτεία της εθνικής μας ταυτότητας».13 Το 1975, εκδόθηκε το βιβλίο του «Ο Κόσμος της Κύπρου– Αφήγηση». Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Αγγλοκυπριακός Σύνδεσμος οργάνωσε έκθεση έργων του στο Λονδίνο στις Mall Galleries, προβάλλοντας 109 έργα του μαζί με τον «Κόσμο της Κύπρου». Ο κριτικός Richard Seddon έγραψε: «Ο Κόσμος της Κύπρου [δέσποζε] των άλλων πινάκων, όχι μόνο με το μέγεθος, αλλά με την ευφραδή μαστοριά της σχεδιαστικής δεξιοτεχνίας και με τη λεπτότητα της τονικής σύνθεσης».14
07
Issue °01 — October 2011
01.
" σ.21
02.
" σ.21
Καλλιτεχνικό Έργο Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο Διαμαντής κατατάσσεται στη γενιά των ζωγράφων που είχε εντυπωσιαστεί βαθιά από το ισχυρό και συναρπαστικό τοπίο του νησιού και το χαρακτήρα των κατοίκων. Ο ίδιος υπερείχε στη γνήσια και βαθιά ερμηνεία αυτών των χαρακτηριστικών της νήσου.17 Η εμβέλεια του ζωγραφικού του έργου καλύπτει τοπιογραφία, ηθογραφία («Στο Καφενείο», 1941), προσωπογραφία, συμβολικό και διαχρονικό χώρο. Στις περισσότερες και πιο ολοκληρωμένες προσπάθειές του, η ανθρώπινη μορφή και οι συνδυασμοί της αποτελούν τον πυρήνα («Μητέρα και Παιδί», «Αγωνίες», «Ο Κόσμος της Κύπρου») και αποκτούν διαχρονική ουσία.18 Κατά την επιστροφή του στην Κύπρο, ο Διαμαντής ανακάλυψε το φυσικό χώρο του τόπου και μέσα από τα έργα του με θέμα τοπιογραφία και τοπιογραφία με ανθρώπινη μορφή («Φυτεύτριες», 1931-33)19 προέβαλε το χρώμα της Κύπρου που είδαν τα δικά του μάτια. Συγκεντρώθηκε στο τυπικό, τη γυναίκα-μητέρα πηγή της ζωής και τον ουδέτερο χώρο, παρουσιάζοντας το σύνολο σαν μια αιώνια διαδικασία, σαν μια λειτουργία της ζωής που δεν οριοθετείται από τόπο και χρόνο.20 Ο Διαμαντής μας δίνει το αρχετυπικό περιεχόμενο του θέματος, τη γυναίκα που φυτεύει για να συνεχίσει τη ζωή· δεν φυτεύει ένα συγκεκριμένο σπόρο, αλλά κάθε σπόρο, σε ένα χώρο που είναι κάθε χώρος και ο οποίος επεκτείνεται.21 Παρόμοιο είναι και το θέμα της μητρότητας («Μάνα», 1959, «Μητρότητα», 1960-61, 1985),22 με τα έργα του να έχουν αποκτήσει αμέσως συμβολικές διαστάσεις. Οι ανησυχίες του για αυτά που θα ακολουθούσαν το 1974 αναδεικνύονται στα σχεδόν προφητικά του έργα «Τρεις Μάνες» και «Αγωνίες». Στο πρώτο, έχουμε όρθιες τρεις μαυροφορεμένες μητέρες με τα μωρά στην αγκαλιά τους, μητέρες χωρίς συζύγους και παιδιά χωρίς πατέρες. Το κυρίαρχο μαύρο χρώμα, σε συνδυασμό με το ψυχρό των νηπίων που κρατούν στην αγκαλιά τους, δίνει μια καθαρά τραγική
διάσταση στο έργο.23 Στις «Αγωνίες», έργα όπου η μοναδική διέξοδος φαντάζει αδιέξοδο, βλέπουμε γυναικείες μορφές να προσπαθούν να διασώσουν ό,τι πιο πολύτιμο έχουν, το παιδί και τα ζώα τους.24 Το αδιέξοδο είναι εμφανές και στο έργο «Γυναίκα με Απλωμένα Χέρια» (1983-84), το οποίο μπορεί να συμβολίζει την μάνα Κύπρο που προσπαθεί να αγκαλιάσει όλα τα παιδιά της.25
03.
" σ.21
Μέσα από έργα που αποκτούν δική τους φωνή, στο Διαμαντή διακρίνονται η ρωμαλεότητα και εκφραστική του αλήθεια. Ο χρόνος ξεγελιέται αφού το τυπικό μετατρέπεται σε γενικό, το ειδικό σε καθολικό και το χρονικό σε διαχρονικό.27 «Ο Κόσμος της Κύπρου»… που πάει να σβήσει «Ο Κόσμος της Κύπρου»,28 μήκους 17.50 μέτρων και πλάτους 1.75 μέτρων, σε 11 τελάρα διαφόρου μήκους, αποτελεί αναμφισβήτητα το magnum opus του Αδαμάντιου Διαμαντή. Ζωγραφήθηκε από το 1967 μέχρι και το 1972 και είναι βασισμένο πάνω σε σχέδια που έγιναν από το 1931 μέχρι και το 197029 και είχε σαν στόχο του να διατηρήσει ό,τι έζησε και αγάπησε στην Κύπρο του, πιο πολύ ακόμη να «διακηρύξει την πίστη του στην αξία αυτού του κόσμου».30
04.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το έργο δημιουργήθηκε στο εργαστήριό του, ένα χώρο μήκους 9 μέτρων και πλάτους 2.50 μέτρων, γεγονός το οποίο υπήρξε ψυχολογικό εμπόδιο για τον ίδιο. Επιπλέον, υπήρξαν δυσκολίες όσον αφορούσε το υλικό, τον τύπο και διαστάσεις του ξύλου και, γενικότερα, τις δυσκολίες που παρουσίαζαν οι περιστάσεις.34 Το έργο αυτό, που για αρκετό καιρό ήταν χωρίς όνομα, του δημιούργησε ημερονύκτια αμφιβολία. Όπως είχε γράψει και ο ίδιος, «Καταπιάστηκα μ’ αυτή τη δουλειά γιατί για μένα ήταν ανάγκη. Έπρεπε όλο αυτό το πράγμα να βγει έξω, να λυτρωθώ».35 Παρόλ’ αυτά, το μέγεθος του πόθου και της λαχτάρας για τη δημιουργία και ολοκλήρωση του έργου ξεπερνούσαν κατά πολύ τις υπάρχουσες συνθήκες. Όσον αφορά το περιεχόμενο, η όλη εικόνα συγκεντρώνει περίπου 67 πρόσωπα, παρμένα από το φυσικό, 6 από τα οποία είναι δημιουργημένα για σκοπούς προσαρμογής στη σύνθεση της εικόνας. Το ίδιο ισχύει και για το τοπίο· βασίζεται σε περίπου 25 σχέδια τοπίων.36 Ο Διαμαντής απαθανατίζει τα πρόσωπα και τους χαρακτήρες που τον σαγήνευσαν, όπως για παράδειγμα τον Τόμπολα με την «άμεμπτη στολή του»,37 τους ανθρώπους από τη Λύση, στους οποίους είδε τη σημασία του άνδρα που δημιουργούσε δικό του σπιτικό, ενός άντρα του οποίου το τραπέζι πάντοτε φιλοξενούσε «συντρόφους ζωντανούς, σίγουρους και σοβαρούς»,38 τον Παπακωνστάντινο39 από το Πέρα Χωριό της Νήσου, με τη λάμψη του ράσου και της παπαδωσύνης, του οποίου η απόφαση ήταν πάντα σωστή και σεβαστή.40 Ο Διαμαντής παρουσιάζει με σεβασμό την Κύπρια γυναίκα, η οποία σε ένα ανδροκρατούμενο κόσμο κρατούσε δεύτερη θέση, είτε από ανδρική αυθαιρεσία είτε θεληματικά, και με σύνεση και σεβασμό τηρούσε τον ρόλο της μάνας και της κυρίαρχου στο σπίτι.41
" σ.21
05.
Ο ίδιος ο Διαμαντής, στην «Αφήγηση», τονίζει ότι η ιδέα για το έργο αυτό γινόταν ολοένα εντονότερη.32 Αν και η ενιαία εικόνα ήταν απόφαση που θα αντικαθιστούσε τις υπόλοιπες 116 στην έκθεση του 1957 στο Λήδρα Πάλας,33 μπορεί να πει κανείς ότι, υποσυνείδητα τουλάχιστον, ο Διαμαντής γνώριζε το ‘βάρος’ και τη συνέπεια που θα αποκτούσε το έργο αυτό, ιδιαίτερα σε σχέση με το νόημα που είχε γι’ αυτόν.
" σ.21
Οι συγκεκριμένες προσωπικότητες μετατρέπονται σε σύμβολα και το έργο μετασχηματίζεται σε μια διαχρονική κιβωτό. Ο Διαμαντής εντοπίζει την ίδια τη συχνότητα της ζωής και μέσα από το όλο έργο εμφαίνεται η εσωτερική ψυχική
08 —
τραγωδία της Κύπρου. Ιστορία και συνείδηση ταυτίζονται με τον άνθρωπο στο επίκεντρο και την πίστη σ’ αυτόν να παραμένει αθάνατη.43
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
A Flame Called Cyprus: Cyprus as Seen by Diamantis
Entafianos A. Entafianos
Μια Φλόγα που λεγόταν Κύπρος: Η Κύπρος που είδε ο Διαμαντής
Ενταφιανός Α. Ενταφιανός
Διαμαντής, από Τρίτο Οφθαλμό Η ζωγραφική του Αδαμάντιου Διαμαντή διακρίνεται από τη δύναμη της έκφρασης και εσωτερική αλήθεια, την πληρότητα των χρωμάτων και τον πλούτο της δομής. Ως δάσκαλος και ως καλλιτέχνης, είναι αναμφίβολα ένας από τους πατέρες της σύγχρονης Κυπριακής τέχνης και δημιουργίας μορφών που δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν από το πέρασμα του χρόνου.44 Διακρίνεται για την ιδιαίτερη έμφαση στο ουσιώδες, με άλλα λόγια την ικανότητα να αγγίζει τον πυρήνα. Ο «Κόσμος της Κύπρου», με τις μνημειακές του διαστάσεις, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά, πιο ώριμα και πλήρη έργα της σύγχρονης Ευρωπαϊκής τέχνης.45 Επιπλέον, επιβεβαιώνει την ταυτότητα του Διαμαντή ως ένας πραγματικός δημιουργός για την ευρωστία και πληρότητα των μορφών του.46 Ασχολείται με πάθος με το θέμα του, ζωγραφίζοντας με αυστηρή αλλά στοργική αφοσίωση τη ζωή που βλέπει γύρω του.47 Κοιτάζοντας, συγκεκριμένα, έναν πίνακα του Διαμαντή, ο Γιώργος Σεφέρης θυμάται αυτό που είχε γράψει ο Ζορζ Μπρακ, «Δεν είναι αρκετό να κάνεις τους άλλους να δουν τι ζωγραφίζεις, πρέπει να τους κάνεις να το αγγίξουν».48 Μιλώντας γι’ αυτόν, αναφέρει με σπάνιο θαυμασμό ότι όσο περνάει ο χρόνος ‘ανοίγει νέες πηγές φρεσκάδας’.49 Με πλήρη αδιαφορία για σχολεία και μανιφέστα, αναζητά μονάχα αυτό που είναι αληθινό· αλήθεια που φαίνεται στα σαφή του χρώματα, τα μωβ, τα χόρτα στο σφρίγος τους, στα κίτρινα ενός ηλιόλουστου δρόμου.50 Ο ίδιος ο Σεφέρης κατανόησε το αίσθημα του Διαμαντή όταν πήγαν μαζί σε ένα χωριό του νησιού. Ήταν σ’ ένα οπωρώνα που φαινόταν εγκαταλελειμμένος. Στη μέση βρισκόταν ένα πηγάδι (με ρόδα), το λεγόμενο «αλακάτιν» στην Κύπρο. Ολόκληρο καμωμένο από ξύλο, χωρίς καθόλου μέταλλο, ούτε ένα καρφί και οι κουβάδες από πυλό.
Ο Διαμαντής προσπάθησε να το θέσει σε λειτουργία. Το ξύλο βόγγιξε, το άφησε να πάει και το χάιδεψε με τέτοια στοργή σαν να ήταν κάποιος που άνηκε σ’ αυτόν.
The Cyprus Dossier
Τότε ήταν που κατάλαβα με τι τροφοδοτείται η ζωγραφική του και πώς η ζωή του και η τέχνη του είναι ενωμένες.51
«Ο Κόσμος της Κύπρου», με την εσωτερικότητα και τη δύναμη της φωνής του, μετατρέπεται σε ένα κινούμενο μάρτυρα με διαχρονικό περιεχόμενο,54 έργο μαρτυρικό και προφητικό, έργο που δεν κάνει μόνο την ιστορία συνείδηση, αλλά και αποδεικνύει την πίστη του καλλιτέχνη στον άνθρωπο και την ανθρώπινη υπόσταση.55 «Πάντοτε ήμουν εντυπωσιασμένος από τις παραδόσεις, τη γλώσσα και τη φορεσιά και τη δεοντολογία, τη συμπεριφορά και τις συνήθειες που το Νησί έχει κληρονομήσει ως ένα μοναδικό τρόπο ζωής από της ομηρικές και αρχαϊκές εποχές, κατά τη διάρκεια της πολυτάραχης ιστορίας του.»56 — EAE
Απόσμασμα (2η Στροφή) από το ποίημα του Γ. Σεφέρη «Λεπτομέρειες στην Κύπρο» 52
Επίλογος Η ζωγραφική και το έργο του Διαμαντή γενικότερα αποτελούν μαρτυρία για ένα κόσμο που φαίνεται να έχει εξαφανιστεί. Οι πίνακες του συλλαμβάνουν την αλήθεια στην αυστηρότερη της μορφή και παρουσιάζουν τον Κύπριο και την Κύπρια ως χαρακτήρες πλέον αρμόζοντες σε μύθους, χαρακτήρες από τους οποίους ανάβλυζαν οι αρχές και τα ιδανικά, μορφές που υπήρξαν μια ‘άβυσσος’ έμπνευσης γι’ αυτόν.
«Άνθρωποι γεροί, σίγουροι κουβαλούσαν μαζί τους μια κληρονομιά. Συνήθειες, νόμος ζωής, οι πράξεις τους κυβερνημένες σαν μια φιλοσοφική πολιτεία. [Ένας κόσμος] βαρύς, αδρός και σίγουρος, λαός που δέχτηκε το στενό περιθώριο αλλά όχι την περικοπή της ουσίας, της έκφρασης της ζωής του.»53
09
Issue °01 — October 2011
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, Αδαμάντιος Διαμαντής, Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης, 7 Φεβρουαρίου–31 Μαρτίου 1994, σ.31 (εφεξής Αδαμάντιος Διαμαντής) 2. http://www.mykypros.com/pictures/diamantis2.jpg; (accessed on 1st April 2011) 3. Αδαμάντιος Διαμαντής, op. cit., υπ.1, σ.7 4. ibid., σ.25 5. ibid., σ.26 6. ibid., σς.26–27 7. ibid., σ.27 8. Εφημερίδα «Ελευθερία», 8 Μαΐου 1957 (Συνέντευξη Α. Διαμαντή), στο Σύγγραμμα Αδαμάντιος Διαμαντής, ibid., σ.27 9. supra., υπ.1, σ.28 10. ibid., σ.29 11. Α. Διαμαντής και Γ. Σεφέρης, Αλληλογραφία 1953–1971, Φιλολογική επιμέλεια Μ. Πιερής, εκδόσεις Στιγμή, Αθήνα 1985, στο Σύγγραμμα Αδαμάντιος Διαμαντής, ibid., σ.30 12. Αδαμάντιος Διαμαντής, op. cit., υπ.10, σ.30 13. Εφημερίδα «Δημοκρατική», 26 Μαΐου 1975, στο Σύγγραμμα Αδαμάντιος Διαμαντής, ibid., σ.32 14. The Federation of British Artists – Quarterly, Vol.9, No.1 Spring 1980, στο Σύγγραμμα Αδαμάντιος Διαμαντής, ibid., σ.32 15. A. Diamantis, A Retrospective Exhibition of Paintings and Drawings, 1922–1978: Mall Galleries London, 27th November–11th December 1979, organized by the Anglo-Cypriot Society – London, 1979, σ.71 (εφεξής A. Diamantis) 16. ibid., σ.71 17. ibid., σ.5 18. supra., υπ.1, σς.8–9 19. ibid., σς.9–11 20. ibid., 21. ibid., σ.11 22. ibid., σ.17 23. ibid., σ.18 24. ibid., σ.19 25. ibid., σ.20 26. supra., υπ.15, σ.55 27. op. cit., υπ.25, σ.23 28. «Ο Κόσμος της Κύπρου», ως όνομα, είναι του Γ. Σεφέρη, ο οποίος είχε αφιερώσει τα Κυπριακά του ποιήματα «Στον Κόσμο της Κύπρου», το δε έργο του Α. Διαμαντή είναι αφιερωμένο σ’ αυτόν, βλ. σ.49 «Αφήγηση» (βλ. υπ.30) 29. Αδαμάντιος Διαμαντής, Ο Κόσμος της Κύπρου: Αφήγηση, Έκδοση Δήμου Λευκωσίας, Κύπρος 1975, σ.9 30. op. cit., υπ.27 σ.21 31. supra., υπ.15, σ.74 32. op. cit., υπ.29, σ.13 33. ibid., σ.9 34. ibid., σς.14–15 35. ibid., σς.21–22 36. ibid., σ.36 37. ibid., σ.37 38. ibid., σ.38 39. Παπακωνστάντινος με τον τόνο στο ‘στά’ 40. op. cit, υπ.38, σ.42 41. ibid., σ.43 42. A. Diamantis, supra., υπ.15, σ.78 43. Αδαμάντιος Διαμαντής, supra., υπ.1, σ.21 44. A. Diamantis, op. cit, υπ.42, σ.12 45. ibid., σ.13 46. ibid., 47. ibid., σ.7 48. ibid., σ.10 49. ibid., 50. ibid., σς.10–11 51. ibid., σ.11 52. ibid., σ.35 53. supra., υπ.29, σ.48 54. op. cit, υπ.52, σ.13 55. supra., υπ.1, σ.21
01. Μελέτες για τον «Κόσμο της Κύπρου», 1968–71 15
02. Τελευταία Μελέτη για τον «Κόσμο της Κύπρου», 1969 16
03.
«Αγωνίες ΙΙΙ», 1967 26
04.
«Ο Κόσμος της Κύπρου», τελάρα 1 και 2 31
Βιβλιογραφία
56. op. cit, υπ.54, σ.39
— A
Αδαμάντιος Διαμαντής, Ο Κόσμος της Κύπρου: Αφήγηση, Έκδοση Δήμου Λευκωσίας, Κύπρος 1975 Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, Αδαμάντιος Διαμαντής, Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης, 7 Φεβρουαρίου – 31 Μαρτίου 1994
05.
«Ο Κόσμος της Κύπρου», τελάρο 6 42
A. Diamantis, A Retrospective Exhibition of Paintings and Drawings, 1922–1978: Mall Galleries London, 27th November – 11th December 1979, organized by the AngloCypriot Society – London, 1979
10 —
The Cyprus Dossier
Constructing National Identity: Concepts of ‘Cypriotness’ and ‘Cypriotism’
Excerpt I. A.
by — Sandra Hadjisavva Political Sociologist
Constructing National Identity Restorative Reconciliation: ‘Cypriotness’
A socially rather than politically inspired reconciliation would enable a reconciliatory process to occur without an imposed duty to remember the past. The view that Cyprus needs reconciliation from below rather than from above seems to hold ground among Cypriots today. A view expressed by the majority of the interviewed participants from both sides supports that,
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Constructing National Identity: Concepts of ‘Cypriotness’ and ‘Cypriotism’
Sandra Hadjisavva
Department of Sociology, London School of Economics and Political Science, London
‘if it were up to the people… the Problem would be solved’.*
Excerpt from MSc Political Sociology Dissertation “Building a Solution for Cyprus: To what extent can the realization of a common national identity contribute to creating solutions in inter-communal conflicts?”
It cannot be denied that it was essentially a government initiative as they normalized the crossing between the two sides and thus allowed for this social reconciliation, yet it is also evident that within this normalization, a koine-culture of ‘Cypriotness’ is being formed.
This koine-culture represents reconciliation of the social body from its bedrocks.*
Abstract
Greek-Cypriot and Turkish-Cypriot ethno-nationalisms are nationalisms colonized by ideologies of the Greek and Turkish nations respectively. Consequently, if there is going to be any viable solution for the settlement of the Cyprus Problem, it is crucial that initiatives and/or negotiations involved with the reconciliation process address the issues of nationalism, identity and memory in Cyprus. The people of Cyprus must face the past in order to prevent the recurrence of past atrocities, take advantage of the present opportunity of the newly-opened barricaded crossings in order to engage in dialogue of faith and reconstruction, and finally must begin to re-conceptualize the attributes affiliated with a ‘Cypriot national identity’ by addressing the ‘Cypriotness’ of ‘Cypriotism’. It is this transformation in the perception of the national identity by the people of Cyprus themselves, in combination with the multicultural and cosmopolitan values and aspirations of the EU, which will ultimately contribute to solving the inter-communal problems of the Greek-Cypriot and TurkishCypriot communities of Cyprus.
Terkourafi uses the concept koine and koineisation to define the development of language in Cyprus as it became molded in the local dialect (Terkourafi 2004, p. 1). This meant the ‘common’ use of words and phrases shaped through historical, social and political factors. As she correctly explains, primarily due to the ‘isolation’ of the Cypriot land and thus its people, and, ‘weak network ties’ due to the rise and fall of different ethnic bourgeoisie classes relative to the ruling order at a given time, a particular articulation of the language was created (Terkourafi 2004, p. 3-5). The continuous shift between countryside and town by Greek-Cypriots and Turkish-Cypriots, each at different periods, forged a dialect specific to Cypriot – the TC dialect and the GC dialect can be clearly distinguished from those in the Turkish and Greek mainland, respectively. In the course of these shifts between village and town, ‘Cypriotness’ became the language through which the two communities learned to communicate.
Pushing the concept of koine further, koine-Cypriot culture, or ‘Cypriotness’, came to define the practices affiliated with being part of the traditions and customs involved with the land of Cyprus on a daily basis. It was the result of a geographically isolated and an unbounded network, and a segregated system of education in combination with an unconscious disregard for koine-Cypriot culture, which led to a struggle for rights for the land that emerged and became manifested through the adoption of external nationalisms. Yet, in isolation one learns to exchange and in Cyprus people did the same. As documented observations of several Greek-Cypriot and Turkish-Cypriot people, as well as in several literary works, when people lived together before the troubles of the 1960s, they exchanged their services and produce, ultimately contributing to each other’s existences. In an interview with an elderly GreekCypriot female participant in the village of Filousa, she recounts the story of a TurkishCypriot wedding to which she had been invited (GC female-participant, Filousa 2009, pers.comm, 13 Aug.). As many other interviewees of the same age group, she explained how people lived peacefully and how ‘young Turkish girls’ would visit their village to sell plums as their lands were more fertile. Another account of another Greek-Cypriot woman in the village of Koillineia tells of how Turkish-Cypriot midwives were the best at the job. The first Turkish-Cypriot woman interviewed in Lefkoniko/Gecitkale village, labeled “no.1”, also gives an account of her wedding ceremony and how she had invited many Greek-Cypriot friends. An old folk song from Panayia village in Paphos speaks of a true story of ‘Aγαθοκλής’, a Greek-Cypriot man who was shot as he arrived in the Turkish-Cypriot neighboring village of Vretsia when he tried to find his Turkish-Cypriot friend, during the ethnonationalist fighting in 1963-64. Such stories are not rare among members of the older Greek- and Turkish-Cypriot generations. Things change with war and war changes people, yet it will not change a culture that remains common to every Cypriot. The Greek-Cypriot dialect, for instance, is composed of both Greek and Turkish words and in the Turkish-Cypriot dialect it is a similar case. A large proportion of the older Turkish-Cypriot generation speaks the Greek of the Greek-Cypriot dialect. It is to understand the habits of the land, the culture of the people as it is being framed by the land, and thus something material that cannot be altered in the minds and bodies of the people.
11
Issue °01 — August 2011
‘Cypriotness’ is being all the things that only a Cypriot living in the land of Cyprus can relate to, certain words and tastes that can rarely be understood and felt elsewhere, even if concerning something known and relevant to other nationalities. For example, in an account of journalist Ahmet Kismir of Kıbrıs Genç TV, he explains, “I went to Turkey and asked if they had kolokassi, they said it was animal food…I went to Greece, they said the same…only the Cypriots use it for human food” (Kismir 2009, pers.comm. 17 Aug.).
of peaceful co-existence, mutual respect and cooperation of Greek-Cypriots and TurkishCypriots, with aim to remove occupation of the country and reunify our people” (MOEC). Although the ‘Committee for Educational Reform’ was established under the former minister of the Republic, Mr. Papadopoulos, initiatives for educational reforms were essentially activated with the election of the Communist Party AKEL, stating that “…history textbooks should be written in Cyprus” (Ozuyanik & Vural 2008, p. 139). As Papadakis proposes, “If identity is no longer presented in essentialist terms… but rather shown to be constructed in a historical process of choice and change, this leaves the way open for it to be reformulated within a joint future state” (Papadakis 2008, p. 142). People become free to have political choice and space to develop their own position on the past.
Restorative reconciliation must incorporate practices of daily Cypriot culture koine to the land, in order for the people to understand it and therefore more willingly respond to it. It is for this precise reason that it is necessary for Cyprus to transform the definitions it attributes to national identity. Ethnonationalism must be transformed into the new multi-dimensional Cypriot identity which underlines the common and distinct features and practices of the Cypriot people. B.
(R-) ‘Approchement’ Through ‘Cypriotism’
One approach to restorative reconciliation is reform of educational systems. The election of the CTP (Cumhuriyetçi Türk Partisi, Republican Turkish Party) in the north in 2003 facilitated the rewriting of history textbooks taught in Turkish-Cypriot schools. This revision introduced the publication of three new books that were ‘Cyprio-centric’ and based on a model of ‘civic nationalism’ (Papadakis 2008, p. 138). As Papadakis notes, “the new books aim to show the place of Cyprus in world history… to view history from different sources, perspectives and facts…” (Papadakis 2008, p. 138). They use words such as “our country” and “our island” and terms such as “Cypriots” to coin Greek- and Turkish-Cypriots.This Cyprio-centric approach benefits the process of adopting a Cypriotist identity, regardless of the fact that there are still many historical events for which one community still blames the other for. What is essential to notice is the subtraction of ethno-nationalist propaganda from the teaching of history and its presentation through an inter-disciplinary discourse. The reforms of the Greek-Cypriot educational system are highlighted in a declaration by the Ministry of Education and Culture of RoC, to “nurture a culture
Nevertheless, considering the fact that it was after the election of leftist-parties to power in both sides that educational reform took shape, it can be argued that discourse on ‘Cypriotism’ is one of the left, restricted to circles of leftist politicians, elite academic circles, and professionals of the liberal arts. Therefore, if the ‘lifeworld’ has become inhabited by the ‘system’, the concept of ‘Cypriotism’ and the koine-culture forming at the Ledra Street/Lokmaci crossing-point is one that only represents the current ‘system’ that is institutionalized in Cyprus, with no guarantee of the continual promotion of the concept in the future. It is for this reason that now, more than ever, Cyprus has a possibility to resolve the ‘Cyprus Problem’. Many NGOs are taking advantage of the current normalizing conditions to promote initiatives that have mostly taken a bi-communal narrative and a ‘Cypriotist’ ideology. These include initiatives such as those by the Association for Historical Dialogue and the Doves Olympic Movement, the work of academics and liberals such as the production of ‘Our Wall’ documentary by political sociologist Niazi Kızılyurek and film-maker Panicos Chrysanthou, and projects of others that involve what Loizos labels the ‘bicommunal movement’ (Loizos 2006, p. 180). Rapprochement represents the movement in terms of its promotion of bringing the two communities back together after so many years of division. Loizos is correct to suggest, however, that perhaps the term ‘approachement’ rather than ‘rapprochement’, is a better word to use in the current bi-communal movement as the younger generations of both sides had never met before the opening of crossing-points in 2003. This is a critical observation since
most bi-communal projects involve the wide participation of young people and it highlights the necessity of introducing new ideologies to the young people of Cyprus. As many of the older participants in the interviews logically explained, a return to the peaceful co-existence of Cypriot life in the past is no longer possible in Cyprus. Yet many confirmed that regardless of this fact, “we are all Cypriot”. Accordingly, the ‘approachment’ of the two communities taking place through bi-communal projects can still retain a ‘Cypriotist’ ideology on the basis of ‘Cypriotness’ as this will promote an inclusive participation in the reconstruction of the social fabric. The language on ‘Cypriotism’ is delicate and must be addressed with careful considerations in any future settlement or bi-communal initiative. There is a risk that if current and future initiatives adopt a ‘Cypriotness’ notion of national identity and a ‘Cypriotist’ ideology in the process of reconciliation, differences may arise in the conceptualization and definitions of the terms, ultimately causing further divisions between the people. If it is hypothetically assumed that the two communities accept co-existence in a celebrated association to a land that preserves the multiculturalism of multiethnic and multi-religious origins and characteristics, it may be that ‘Cypriotness’ and ‘Cypriotism’ come to cause new social divisions. Perhaps this time they will not concern foreign nationalisms, but an internal one, in which each community will try to either prove that it is more ‘Cypriot’ than the other or there will be conflict in deciding who has the right and how the right is to be exercised in defining what it means to be ‘Cypriot’. — SH References — L Loizos Peter 2006 ‘Bicommunal Initiatives and their Contribution to Improved Relations between Turkish and Greek Cypriots’, South European Society and Politics, vol. 11, no. 1, pp 179-194
— P Papadakis Yiannis 2008 ‘Narrative, Memory and History Education in Divided Cyprus: A Comparison of Schoolbooks on the “History of Cyprus”’, History & Memory, vol. 20, no. 2, pp. 128-148
— M Ministry of Education and Culture (MOEC) 12th Conference of the Committee of Education, Republic of Cyprus, July www.paideia.org.cy
— T Terkourafi Marina 2004 ‘The Cypriot Koine: A Recent Development?’ Proceedings of the Sixth International Conference of Greek Linguistics Rethymnon, 18-21 September 2003. Rethymno: Linguistics Lab.
— O Ozuyanik, Evrim and Vural, Yucel 2008 ‘Redefining Identity in the Turkish-Cypriot School History Textbooks: A Step Towards a United Federal Cyprus’, South European Society and Politics, vol. 13, no. 2, pp 133-154
12 —
The Cyprus Dossier
ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΙΘΑΓΕΝΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΓKΕΝΗ ΤΟΥ ΝΕΟ-ΟΘΩΜΑΝΙΣΜΟΥ
στην Κύπρο υπήρχε απλά μια μειονότητα θρησκευτική, μουσουλμανική -όχι τουρκική- με έντονα κρυπτοχριστιανικά στοιχεία. Ήταν οι λεγόμενοι «λινοβάμβακοι», εξισλαμισθέντες Έλληνες χριστιανοί, οι οποίοι ασπάστηκαν το μωαμεθανισμό για διάφορους λόγους και ήταν δίγλωσσοι σε μεγάλο βαθμό 2. Οι περισσότεροι γνώριζαν την ελληνική καταγωγή τους, μιλούσαν ελληνικά και αρκετοί από αυτούς ψήφισαν υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα το 1950. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αυτό των τεσσάρων ηλικιωμένων μουσουλμάνων από τον Καραβά, οι οποίοι όταν ρωτήθηκαν απάντησαν λακωνικά: «αφού εσείς, τ’ αδέλφια μας, θέλετε Ένωση γιατί εμείς να μη θέλουμε»; 3 Ακόμα και όσοι είναι όντως τουρκικής καταγωγής, θα πρέπει να σέβονται την ελληνικότητα του τόπου και βεβαίως το κράτος θα πρέπει να εγγυάται τα μειονοτικά τους δικαιώματα. Είναι απαράδεκτη η αναγωγή της μουσουλμανικής μειονότητας σε «τουρκική κοινότητα», καθώς με αυτό τον τρόπο χωρίστηκε ο πληθυσμός της Κύπρου εθνοτικά και οι μωαμεθανοί ονομάστηκαν -εντελώς λανθασμένα- Τούρκοι, λαμβάνοντας υπερπρονόμια κατά παράβαση της δημοκρατικής αρχής. Αυτός ο κίβδηλος διαχωρισμός επικυρώθηκε και από τις πρόνοιες του δοτού Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας (άρθρο 2 §§1,2 Σ).
cypriot natives in the vise of neo-ottomanism
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Cypriot Nativesin the Vise of Neo-Ottomanism
Nicholas Ioannides
Oi Kύπριοι Ιθαγενείς στη μέγκενη του Νεο-Οθωμανισμού
Νικόλας Ιωαννίδης
by — Νικόλας Ιωαννίδης
Οι Κύπριοι Ιθαγενείς Στη Μέγκενη Του Νεο-Οθωμανισμού Ήδη από τον 14ο αιώνα π.Χ. η Κύπρος είχε μπολιαστεί από τον ελληνικό πολιτισμό και αυτό το γεγονός, μαζί με την καίρια γεωγραφική της θέση, θα σφράγιζαν διά παντός τη μοίρα των κατοίκων της. Μια μακραίωνη ιστορία γεμάτη κατακτητές, κακουχίες, διωγμούς, δηώσεις. «Χρόνια σκλαβκιές ατέλειωτες τον πάτσον τζιαι τον κλώτσον τους, εμείς τζιαμέ, ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στο ρότσον τους» έγραφε ο ποιητής Κώστας Μόντης, αποτυπώνοντας γλαφυρά την ψυχοσύνθεση των Κυπρίων, οι οποίοι υπέμεναν με στωικότητα κάθε είδους δυσκολία και αγωνίζονταν για να διατηρήσουν την ελληνική καταγωγή και την αξιοπρέπειά τους. Μετά από αιώνες σκλαβιάς, οι Κύπριοι αποφάσισαν να απαιτήσουν το αναφαίρετο δικαίωμα της Αυτοδιάθεσης και συνακόλουθα να διεκδικήσουν την Ένωση με τη μητροπολιτική Ελλάδα. Μετά το Ενωτικό δημοψήφισμα της 15/01/1950, ξεκίνησε μια προσπάθεια των Άγγλων, οι οποίοι ενέπλεξαν την Τουρκία στο Κυπριακό, ούτως ώστε ο λαός αυτού του τόπου να μην ασκήσει ποτέ το διεθνώς κατοχυρωμένο δικαίωμα της Αυτοδιάθεσης 1 και να παραμείνει δέσμιος των συμφερόντων του βρετανοτουρκικού ιμπεριαλισμού. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο διαχωρισμός του λαού της Κύπρου σε δύο εθνικές κοινότητες είναι επίπλαστος. Αυτή ήταν η επιδίωξη των Άγγλων αποικιοκρατών, ούτως ώστε να εφαρμόσουν το δόγμα “divide et impera” και να διαιωνίσουν την παρουσία τους στο νησί μας ως «μεσολαβητές» και «ειρηνευτές». Ωστόσο, εκτός από τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων που ήταν Έλληνες χριστιανοί,
Αφού, λοιπόν, οι ιμπεριαλιστές δίχασαν το λαό μας και παρέδωσαν τους μουσουλμάνους της Κύπρου στις αγκάλες της Τουρκίας, επιδόθηκαν μετ’ επιτάσεως σε μια προσπάθεια απίσχνανσης των εθνικών αντανακλαστικών των Ελλήνων της Κύπρου. Καθώς αντιλήφθηκαν ότι ο λαός μας είναι δυσήνιος, προσπαθούν να τον εξανδραποδίσουν με αθέμιτα μέσα. Το πιο σημαντικό μέσο που χρησιμοποιούν είναι η άμβλυνση των ηθικών αντιστάσεων μέσω της παροχής υλικών αγαθών (φαινόμενο Danegeld).
Οι Βρετανοί άφησαν πίσω τους μια αγγλοθρεμμένη μπουρζουαζία, η οποία λειτούργησε και λειτουργεί διαβρωτικά προωθώντας την κονιορτοποίηση των συνειδήσεων, τον εκφυλισμό της παιδείας και αναπόφευκτα οδηγεί σε μια ιδεολογική σύγχυση τους κατοίκους της Κύπριδας νήσου.
Είναι, όμως, αξιοπερίεργο το ότι οι απόψεις αυτής της κατευθυνόμενης από τη Βρετανία αστικής τάξης συμπίπτουν με τις θέσεις των ούτω καλούμενων «προοδευτικών» διανοουμένων και της «αντιιμπεριαλιστικής» αριστεράς. Προφανώς έχουν τους ίδιους καθοδηγητές-χρηματοδότες και εκφράζουν τις αυτές απόψεις, έστω και αν κατ’ επίφασιν υπάρχει ανάμεσά τους ιδεολογικό χάσμα. Καλλιεργείται εδώ και αρκετά χρόνια (ξεκίνησε επί αποικιοκρατίας και συνεχίστηκε από ημετέρους μετά την ανεξαρτησία) μια «νεοκυπριακή» κουλτούρα που έχει σκοπό να δημιουργήσει «κυπριακή εθνική συνείδηση» και να αποκόψει τους Κυπρίους από την ελληνική τους παράδοση. Θεωρώ πως τέτοια εγχειρήματα είναι σκαιότατα, φαιδρά και αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων. Εξάλλου, δεν υπάρχει καμιά επιστημονικά θεμελιωμένη θεωρία που να αποδεικνύει την ύπαρξη κυπριακού έθνους, απλούστατα γιατί κάτι τέτοιο δεν υφίσταται. Η Κύπρος είναι ένα ελληνικό νησί και αυτό επ’ ουδενί δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως σοβινισμός και μισαλλοδοξία γιατί δε σημαίνει πως εχθρευόμαστε τους αλλοεθνείς όταν επιθυμούμε να διατηρήσουμε τις ρίζες μας. Άλλωστε, ο Ισοκράτης είχε πει πως: «’Ελληνες εισίν οι της ελληνικής παιδείας μετέχοντες». Δεν είναι θέμα εθνικής καταγωγής ή χρώματος, λοιπόν, αλλά ζήτημα παιδείας. Το ότι επικράτησε ο ελληνικός πολιτισμός μετά από τόσους αιώνες και τόσους κατακτητές δείχνει τον πλούτο και την αφομοιωτική του δύναμη. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο, για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας μας, όπως οι αλλοδαποί σέβονται τον πολιτισμό μας. Έτσι, για να αμφισβητηθεί η ελληνικότητα της Κύπρου, οι ιμπεριαλιστές προσπαθούν να πλήξουν τις ρίζες και τις παραδόσεις μας προάγοντας τον κοσμοπολιτισμό, ο οποίος πρεσβεύει την αποδυνάμωση της εθνικής συνείδησης και ταυτότητας μέσω της ενίσχυσης άλλων, πιο σύγχρονων και λιγότερο «διχαστικών» ταυτοτήτων (π.χ. υπερ-εθνικές ταυτότητες, σεξουαλικές ή απορρέουσες από το lifestyle). Όπως σημειώνει ο Νίκος Ψυρούκης, ο κοσμοπολιτισμός λειτουργεί ως «μια ιμπεριαλιστική επιδρομή για να ξεριζωθούν οι πολιτισμοί των λαών [...] και έτσι να υποταχθούν στον τρόπο ζωής που απαιτούν οι ανάγκες του παγκόσμιου κεφαλαίου» 4. Θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι το Κυπριακό πρόβλημα δεν είναι δικοινοτικό, αλλά ζήτημα εισβολής και κατοχής. Η Τουρκία εισέβαλε και κατέχει παράνομα έδαφος ενός κυρίαρχου κράτους που, από το 2004, είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι διεθνές ζήτημα και η Τουρκία είναι υπόλογη για τις έκνομες ενέργειές της σε βάρος της Κύπρου. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να αναλωνόμαστε σε ανούσιες επαναπροσεγγίσεις που αποσείουν το
Issue °01 — October 2011
13
βάρος της ευθύνης από την Τουρκία, αλλά να ασκήσουμε αποτελεσματική διπλωματία με σκοπό να απαλλαγεί ο λαός μας από την τουρκοβρετανική κηδεμονία. Είναι ενθαρρυντικό το ότι οι νέοι του τόπου έρχονται κοντά, όμως αυτό δεν είναι πανάκεια ούτε υποκατάστατο πολιτικής. Ο τουρκικός στρατός και οι έποικοι θα φύγουν μόνο όταν ασκήσουμε μια δυναμική εξωτερική πολιτική διεκδικώντας τα δίκαιά μας μεθοδικά και με αξιοπρέπεια. Αν αντ’ αυτών παραμείνουμε στα ευχολόγια, συνεχίσουμε να υποχωρούμε μπροστά στις υλακές των Τούρκων και να ξεγελιόμαστε από τα τεχνάσματα των Βρετανών, τότε η κατάσταση δε θα βελτιωθεί, καθώς αυτές οι συμπεριφορές μας οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο. Επιπλέον, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι η Τουρκία έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο από τη δεκαετία του 1950 την επανάκτηση της Κύπρου, σύμφωνα με τις εκθέσεις Νιχάτ Ερίμ (1956) 5. Την επιδίωξη αυτή έχουν αναγάγει σε ουσιώδη παράμετρο της πολιτικής τους και οι σημερινοί κυβερνώντες στην Τουρκία, κάτι το οποίο γίνεται ξεκάθαρο από τις απόψεις του πρώτου τη τάξη διπλωμάτη της γείτονος, Ahmed Davutoğlu, ο οποίος αναφέρει χαρακτηριστικά για την Κύπρο: «Ακόμα κι αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί, η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα» 6. Αυτή η ωμή έκφραση των θέσεων των νεο-οθωμανών μας δείχνει εναργώς το με ποιους έχουμε να κάνουμε. Δε νοιάζονται για τους μουσουλμάνους της Κύπρου, παρά μόνο για τα συμφέροντά τους. Αλλ’ όμως αυτό δε θέλουν να το αντιληφθούν οι ημέτεροι υμνητές του Ερντογάν-μπέη.
Δυστυχώς, η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Ο νεο-σουλτάνος χρειάζεται νεοραγιάδες και τους βρίσκει στα πρόσωπα των ξενομανών αστών και των κάθε λογής ψευδοδιανοουμένων, οι οποίοι δεν αντιλαμβάνονται πως για να αντισταθούμε στον ιμπεριαλισμό και να απαλλαγούμε από το σφικτό εναγκαλισμό Βρετανίας και Τουρκίας θα πρέπει να διατηρήσουμε τις εθνικές μας ιδιαιτερότητες. Γίνονται με αυτό τον τρόπο φερέφωνα των τουρκοβρετανών και επιθυμούν να γίνει η Κύπρος δορυφόρος αυτών, ενώ ευαγγελίζονται την αντίσταση και την πρόοδο. Μα ακριβώς, η πραγματική αντίσταση συνίσταται στη διατήρηση της ταυτότητάς μας, χωρίς μίσος προς τους επήλυδες, αλλά με πνεύμα συνεργασίας, ενάντια στο ρεύμα της παγκοσμιοποίησης που ισοπεδώνει τη διαφορετικότητα και επιδιώκει μια μουντή ομοιομορφία αντί ένα πολύχρωμο μωσαϊκό λαό. — NI
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Χάρτης Ηνωμένων Εθνών, άρθρο 1: Σκοποί των Ηνωμένων Εθνών είναι οι εξής: §2 «Να αναπτύσσωσι φιλικάς σχέσεις μεταξύ των Εθνών βασιζομένας εις τον σεβασμόν προς την αρχή της ισότητας των δικαιωμάτων και της αυτοδιαθέσεως των λαών και να λαμβάνωσι άλλα κατάλληλα μέτρα προς ενίσχυσιν της παγκοσμίου ειρήνης». 2. Θέμος Στοφορόπουλος: «Θράκη: Μια άλλη Κύπρος;» Συλλογή κειμένων υπό τον τίτλο «Νεο-οθωμανισμός και ελληνική ταυτότητα», Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2009, σελ. 111. 3. Σάββας Παύλου-Λάκης Πίγγουρας-Βάσος Φτωχόπουλος: «Για την Εθνική Ολοκλήρωση, Αυτοδιάθεση, Ένωση», Εκδόσεις Αιγαίον, Λευκωσία 1983, σελ. 68. 4. Νίκος Ψυρούκης: «Το εθνικό ζήτημα» Εκδόσεις Αιγαίον Κουκίδα, Λευκωσία 2003, σελ. 50. 5. Νεοκλής Σαρρής: «Η άλλη πλευρά» Τόμος Δεύτερος, Βιβλίο Α’, Ι, Εκδόσεις Γραμμή, Αθήνα 1983, σσ. 274-308. 6. Αχμέτ Νταβούτογλου «Το στρατηγικό βάθος-Η διεθνής θέση της Τουρκίας», Εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα 2010, σελ. 279.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Ο Νικόλας Ιωαννίδης κατάγεται από την κατεχόμενη Αμμόχωστο. Αποφοίτησε από το Λύκειο Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Λεμεσό το 2003. Την περίοδο 2003-05 υπηρέτησε ως Έφεδρος Ανθυπολοχαγός στις Δυνάμεις Καταδρομών (ΛΟΚ). Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Την περίοδο 2008-09 διετέλεσε πρόεδρος της ανεξάρτητης φοιτητικής οργάνωσης ΠΕΟΦ (Παγκύπρια Ενιαία Οργάνωση Φοιτητών) Θεσσαλονίκης. Είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στον κλάδο του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου.
14 —
The Cyprus Dossier
Making Sense of the Turkish Cypriots’ Winter of Discontent
On one level, what is happening in the North is quite universal in the context of the global economic crisis. Since the 1970s, the global economy has been experiencing a downturn and the current crisis is the most severe manifestation of this downturn. The fact that the global economy has been suffering from falling rates of profit since the 1970s meant that neoliberal measures such as increased labour flexibility, curbing real wage gains for workers and breaking a linkage between productivity gains and annual wage improvements, shifting production into low-wage, weak-union production zones, have been the underlying logic of capitalist strategies and government policies aimed at boosting profitability (Albo, 2009). As the global crisis made employers more militant in their demands for wage austerity and concessions, the living conditions of masses in every country became more and more difficult. In turn, the crisis led to a spontaneous uprising of angry people. The government of Iceland has been toppled as a result of social upsurge against IMF-driven austerity (McNally, 2009: 78). Similarly, government fell in Latvia as a result of the crisis. There have been widespread revolts in Greece and throughout the EU, with millions in the streets. Most recently, Middle Eastern countries such as Egypt, Yemen, Tunisia, and Libya experienced the Spring of Discontent where people displayed strong symptoms of public anger and discontent against their rulers. The fact that governments have had much less revenue coming in due to the crisis meant that it became very difficult to appease the masses through welfare state concessions (Wallerstein, 2009) which further contributed to the restlessness in the streets.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Making Sense of the Turkish Cypriots’ Winter of Discontent
Umut Bozkurt
by — Umut Bozkurt
This article aims to provide an analysis of the current discontent in the Turkish Cypriot community that manifested in the two rallies held in January and March where thousands of people marched in the streets. The question that needs to be raised is how we can make sense of this recent wave of discontent. Is it a typical reaction to austerity measures on the part of significant sections of the Turkish Cypriot community and, in that sense, similar to the reactions taking place elsewhere? Is it possible to talk about the extension of a spillover effect from the uprisings in Tunisia, Egypt, Yemen, Syria or does this discontent in the north of the island have more peculiar dynamics? Furthermore, how does this current discontent compare to the mobilizations of 2002-2004 that culminated in a predominant “yes” vote to the Annan Plan? In other words,
in this discontent, are there traces of an overall disillusionment with the system that could trigger a process that would contribute to a reunification of the island? I will try to provide answers to these questions in the remaining part of this article.
So the current discontent in the north of Cyprus should be contextualized in the general framework of a global crisis and governments’ inability to meet the demands of the public. On the other hand, the specific dynamics behind the discontent of the Turkish Cypriot community shall not be ignored. Firstly, the discontent cannot be reduced to a reaction against the austerity measures only. The fact that the “TRNC” has a dependency relationship with Turkey – and it is Turkey that is pushing for austerity measures – adds a political dimension to the discontent in the sense that the desire on the part of a significant section of the protestors is not only to achieve economic independence from Turkey, but political independence as well. Secondly, unlike countries such as Greece, Iceland, Hungary and Latvia, the economic crisis in north Cyprus was not a consequence of the global crisis that shook the world economy from 2008 onwards.
Defined by the constraints of a miniature market, trade embargoes, no direct flights and limited export opportunities, the economic system in the North is hardly sustainable any more and the crisis of the economy had already surfaced in the early 2000s which eventually gave way to a massive transformation on the political scene that led to the downfall of nationalist leader Rauf R. Denktaş and the Ulusal Birlik Partisi (Nationalist Unity Party, hereafter UBP), and the rise to power of left wing oriented Mehmet Ali Talat and his party Cumhuriyetçi Türk Partisi-Birleşik Güçler (Republican Turkish Party–United Forces, hereafter CTP-BG). In that respect, the current discontent as well as the discontent of the early 2000s were clearly motivated by economic reasons. Today, the people are out in the streets in order to protest against the austerity package imposed by Turkey which is not willing to pick up the bill of an unsustainable economic structure which Turkey introduced in the first place in order to keep a loyal political elite in power. The package entails the privatization of state economic enterprises including some strategic sectors such as electricity and telephone services, the supression of wages of public workers and levying a tax on pensions. Similarly, the discontent of the early 2000s had started following the banking crisis in December 1999 that led to six banks coming under government control. Later, four of these banks were closed by the decision of the Council of Ministers. Following the banking crisis, Prime Minister Derviş Eroğlu’s government sought financial aid from Turkey. Yet Turkey was not willing to provide unconditional support; instead it imposed an economic austerity package that met widespread resistance on the part of opposition parties, trade unions, as well as the business community (Sonan, 2007 :12-13). As a result of this opposition, the government could not implement the package which led to a shortage of funds. The consecutive delay in the payment of salaries in the public sector and the suspension of compensatory payments to the victims of the banking crisis contributed to the increasing discontent within the Turkish Cypriot community (Sonan, 2007 :14). Turkey deliberately chose not to bear Turkish Cypriot costs in 2000. A year later, when the financial crisis hit the Turkish economy, it became unable to do so. The combined effect of the 1999 banking crisis in north Cyprus and 2001 financial crisis in Turkey turned out to be diminished possibilities for the Turkish Cypriot government “to contain discontent and envisioning of political alternatives through the traditional instruments of patronage and clientalism” (Lacher and Kaymak, 2005: 150).
15
This inability on the part of the government brought forth a significant attitudinal change towards the settlement of the Cyprus problem and the EU on the part of Turkish Cypriots. In an environment where the economic crises not only curbed the distributive capacity of the state, but also generated social unrest, the Annan Plan, with its prospect of immediate membership in the EU, constituted a promising alternative for a new, concrete social project to replace the defunct politico-economic structure (Sonan, 2007: 5). I believe the main difference today is this lack of a promising alternative for a new, concrete social project that presented itself as a political settlement and consecutive EU membership in the first half of the 2000s. Turkish Cypriots’ dissillusionment with the peace process and the widespread belief that the Greek Cypriots are not interested in a solution other than granting them a minority status in the Republic of Cyprus coupled with their dissappointment with the existing parties on the Left had led to a prevailing state of lethargy. Only recently has this lethargy given way to a mobilization that gained momentum thanks to the Turkish Prime Minister’s insulting remarks which characterized Turkish Cypriots as resembling the handmaids of Turkey. Turkey’s replacing its ambassador in Lefkoşa with a controversial figure who made similar insulting remarks about Turkish Cypriots even before the Prime Minister further increased the tension between the Turkish Cypriots and Turkey. Yet the question that needs to be asked is what this mobilization – that is motivated by Turkish Cypriots’ reaction against the austerity measures as well as the north’s dependency on Turkey – will lead to. Is there a potential to channel this discontent into an overall disillusionment with the system in a way to contribute to a reunification of the island? Of course, it is never possible to guess the course of social events due to contingencies, yet we
Issue °01 — October 2011
can observe that certain factors that were existent in the first half of the 2000s are not there anymore. There was more of an optimism prevailing within the Turkish Cypriot community regarding the positions of different parties to the conflict; Republic of Cyprus, Turkey, Greece, US. It was believed that 2004 was a historic moment in terms of bringing so many rare factors together. Nowadays, though, there is no such optimism. Moreover, there is a disillusionment regarding left wing parties and, specifically, CTP-BG which carried out neo-liberal economic policies during its rule. The willingness of Toplumcu Demokrasi Partisi, (Communal Democracy Party, hereafter TDP) to become a coalition partner of UBP was interpreted as TDP not minding to be an accomplice of the UBP in implementing austerity measures for the sake of a few ministries. Therefore, the question that is widely asked is what the political strategy pursued would be and who, within these circumstances, the potential actors could be that would carry out these strategies. Even though certain unions such as Cyprus Turkish Teachers Union KTÖS, Cyprus Turkish Secondary Education Union KTOES, Cyprus Turkish Public Servants Union KTAMS are at the forefront of the protest movements, it is hard to talk about a coherent strategy that will mobilize masses around not only towards the rejection of austerity measures and a reenvisaging of an alternative economic policy but also a settlement of the Cyprus problem. This is probably the greatest challenge ahead for the pro-solution forces in the North… — UB Bibliography —A Albo, G. “Unions and the Crisis: Ways Forward?” The Bullet Socialist Project • E-Bulletin No. 213 May 1, 2009 —L⁄K Lacher H. and Kaymak E. (2005) ‘Transforming Identities: Beyond the Politics of Non-Settlement in North Cyprus’, Mediterranean Politics, Vol. 10, No. 2, July 2005 —M McNally D. ‘From Financial Crisis to World Slump: Accumulation, Financialisation, and the Global Slowdown’, Historical Materialism, Volume 17 Issue 2 2009
—S Sonan, S. “From Bankruptcy to Unification and EU Membership: The Political Economy of PostNationalist Transformation in Cyprus”, RAMSES Working Paper, 9/07, European Studies Centre, University of Oxford, April 2007 —W “This crisis is fundamental crisis of capitalism”. Interviews with renowned sociologist Immanuel Wallerstein. The Hankyoreh, 8 Jan. 2009 (Available at: http://english. hani.co.kr/arti/english_ edition/e_national/332037. html — Accessed on 06.04.2011)
Umut Bozkurt is the program consultant of ICTJ’s (International Center for Transitional Justice) Cyprus programme which aims to help pave the way for the revision of the divisive historical narratives held by each side in Cyprus and contribute to reconciliation among the two communities. She completed her PhD in the Department of Politics in the University of York in 2008. Her dissertation explored the political economy of the Turkish state’s transformations in the last three decades that was characterized by military dictatorship, the retransition to democracy and its deepening relations with the IMF and the EU. She is currently teaching at the Eastern Mediterranean University (EMU), Department of International Relations. Her research interests are state theory, political economy of globalization, and politics of Turkey and Cyprus.
16 —
The Cyprus Dossier
the seedling by — Philip Philippou Philippou
We wake with clouds that remind us of the question qu uestion under r whose bad sign we were born. born.
Brother, Brotherr, comrade, comra ade, friend. friend d. It is winter winter and and I have ha ave this this seedling in n my y hands. ha andss. It is is very cold, cold, almost allmosst lifeless. liifele ess. I breathe breathe e on it to give e it some som me warmth warm mth off my warmth. wa armtth. It is an heirloom. he eirloom m. Our Ou ur legacy. le egac cy. We found it it abandoned aband done ed one one day among am mong the th he leaves leave es that knelt knellt before beforre the the tree e from m which they y fell fe ell like the th he yearss fall from frrom ourr memory. me emo ory.
Philip Philippou
We We are almost almost empty emp pty now. now w. Itt was abandoned ab bandon ned by by those thosse who o became becam me afraid off itss history, the e line that tha at broke brok ke and an nd was was lost losst in the the pathways patthways that that are e not no ot taken ta aken n anymore. an nymore e. They were afraid d off it like lik ke children childrren are the first firsst time they hey hearr about the existence exiisten nce e th
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
The Seedling
of of a life beyond beyond d themselves. the emsselve es. This This seedling, see edling, brother, brotherr, contains con ntains all all of us. All the the desires dessires that tha at rushed rushe ed through th hro ough h the th he blood, blood d, alll the the e hesitations hessitation ns that forbid forbid the the taking taking of other other voyages. vo oya agess. We are e on a voyage vo oyage now now w only on nly because beca ause we trespassed trespasssed the site e of ourr fate without witho out doubt or fear. fe ear. We We make make e every eve ery leaff and root ro oot and tendril tend drill of thiss sacred d seedling, se eedling, every fiber fiber that holds hold ds itss life liffe together. to ogetther. Let Let us plant plant it somewhere som mew wherre where the sun is strong stro ong and d the wind kind d and d merciful. merc cifull. — PP P
17
Issue °01 — October 2011
Let us plant it somewhere where the sun is strong and the wind kind and merciful.
18 —
The Cyprus Dossier
Αμφιλεγομενοι πρωταγωνιστες, σιωπηλοι μαρτυρες: η αναποφευκτη μοιρα της συγχρονης κυπριακης ιστοριας
«πρωταγωνιστών», αναδεικνύονται πολύτιμες για την αποκάλυψη των ερευνητικών κενών και την προσπάθεια τεκμηριωμένης συμπλήρωσής τους. Πόσο αξιόπιστες όμως μπορεί να θεωρηθούν οι σημαντικές αυτές πήγες πρωτογενούς πληροφόρησης;
Controversial Protagonists, Silent Witnesses: The Inevitable Fate of Contemporary Cypriot History
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Controversial Protagonists, Silent Witnesses: The Inevitable Fate of Contemporary Cypriot History
Petros Savvides
Αμφιλεγόμενοι πρωταγωνιστές, σιωπηλοί μάρτυρες: Η αναπόφευκτη μοίρα της σύγχρονης Κυπριακής Ιστορίας
Πέτρος Σαββίδης
by — Πέτρος Σαββίδης
Η επιστημονική καταγραφή και η κριτική ανάλυση των ιστορικών γεγονότων από τον υποτιθέμενο «ιστορικό του μέλλοντος» αποτελεί δίκοπο μαχαίρι. Ενώ από τη μια προσδίδει την αναγκαία αποστασιοποίηση από τα γεγονότα για την αντικειμενική διαχείρισή τους (μετά και την αποδέσμευση πρωτογενών αρχειακών πηγών)1, από την άλλη επιτρέπει στο χρόνο να εξαφανίσει οριστικά σημαντικές ιστορικές μαρτυρίες των φερόμενων ως πρωταγωνιστών κρίσιμων γεγονότων. To θολό συνονθύλευμα που απαρτίζει τη σύγχρονη Κυπριακή Ιστορία – με τις πολλαπλές γνωστές πολιτικές της πτυχές, αλλά και τις αθέατες γεωπολιτικές και τις απόκρυφες εσωτερικές εκφάνσεις της – που καθορίζεται από τις πολυσύνθετες οπτικές γωνίες των έξι ενδιαφερόμενωνεμπλεκόμενων μερών,2 κάθε άλλο παρά αξιόπιστο και ολοκληρωμένο μπορεί να θεωρηθεί. Από την οπτική γωνία της Λευκωσίας, οι μεθοδολογικές δυσκολίες που παρουσιάζονται συχνά σε πρωτογενείς αρχειακές πηγές – όπως η υπεξαίρεση κρίσιμων σελίδων σημαντικών εγγράφων, η απουσία πρακτικών από μυστικές συναντήσεις ή προσωπικές συνομιλίες, η επιλεκτική καταγραφή γεγονότων σε εκθέσεις που αποτρέπουν την αυτοενοχοποίηση των συντακτών τους, η ανυπαρξία εγγράφων για σχεδιαζόμενες παράνομες ενέργειες, η απόκρυψη σημαντικών προσωπικών εγγράφων σε ιδιωτικές συλλογές, κοκ – καθιστούν επιτακτική την ανάγκη εξεύρεσης εναλλακτικών ή συμπληρωματικών πρωτογενών πηγών. Οι προσωπικές μαρτυρίες (υπό τη μορφή συνεντεύξεων) των ανώνυμων και επώνυμων
Η απάντηση κυμαίνεται μεταξύ τριών πόλων· από τη μια της αλήθειας και από την άλλη της σιωπής, ενώ στο μέσον επικρατεί το συγκαλυμμένο ψεύδος, με την υιοθέτηση εκούσιων ανακριβειών, σκόπιμων παραποιήσεων, ηθελημένων παραλείψεων, ή συνειδητών αποκρύψεων, που αποσκοπούν στη συγκάλυψη προσωπικών λαθών, ιδεολογικών αποτυχιών, συλλογικών (παραταξιακών) ευθυνών, ή ακόμη και εθνικών τραγωδιών. Στην πρώτη περίπτωση, οι μαρτυρίες ανδρών που αναλαμβάνουν την ευθύνη και διαθέτουν το θάρρος να αποκαλύψουν (στο επίπεδο της δικής τους εμπλοκήςγνώσης) ειδικές λεπτομέρειες κρίσιμων γεγονότων της Κυπριακής Ιστορίας, αναδεικνύονται πολύτιμες στην ιστορική έρευνα. Πιθανά κίνητρα αποτελούν η ειλικρίνεια του χαρακτήρα, η αναγνώριση προσωπικών ευθυνών, η μεταμέλεια, ακόμη και η προσωπική αναγνώριση μετά από χρόνια σιωπής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η συνέντευξη του Hasan Demirag για την προβοκατόρικη τοποθέτηση εκρηκτικού μηχανισμού στο γραφείο τύπου του τουρκικού προξενείου στις 7 Ιουνίου 1958 από την ίδια την ΤΜΤ,3 οι αποκαλύψεις του τουρκοκύπριου Α.Α. για τις υπόγειες δραστηριότητες της τουρκικής κοινότητας την περίοδο 1955-1964,4 αλλά και η συνέντευξη του ελληνοκύπριου Ν.Κ. για την αμυντική προετοιμασία της ελληνικής πλευράς και ειδικά τον ελλαδικό ρόλο κατά την περίοδο 1961-1964.5 Ανάλογης σημασίας είναι η μαρτυρία και τα αποκαλυπτικά προσωπικά έγγραφα του Σωτήριου Λιανά (Αντιστράτηγου ε.α.) για την πραξικοπηματική ενέργεια και την τουρκική εισβολή του 1974,6 η συνέντευξη του Αλέξανδρου Σημαιοφορίδη (Αντισυνταγματάρχη ε.α.) για τη στρατηγική προειδοποίηση που είχε η ΚΥΠ/Ε για την επικείμενη εισβολή,7 και άλλες μαρτυρίες, ανώνυμων ή επώνυμων, που ρίχνουν φως σε άγνωστες και ομιχλώδεις πτυχές της σύγχρονης Κυπριακής Ιστορίας. Στην αντίπερα όχθη βρίσκονται οι περιπτώσεις των υποτιθέμενων πρωταγωνιστών που κρατούν το στόμα τους ερμητικά κλειστό, οι οποίοι αποφεύγουν επιμελώς να αποκαλύψουν την ύποπτη εμπλοκή τους στα γεγονότα και να αντιμετωπίσουν τις ηθικές τους ευθύνες απέναντι στην Ιστορία.8 Κίνητρα σιωπής δεν αποτελούν μόνο οι ενοχές ή οι ποινικές ευθύνες, αλλά και ιδιοτελείς παράγοντες όπως η ευθυνοφοβία, η αμετανοησία, και ο εγωισμός. Σε αυτή την κατηγορία
ανήκουν και αυτοί, οι οποίοι έχουν ήδη φύγει σιωπηλά από τη ζωή, εξαφανίζοντας οριστικά στοιχεία και ιστορικά τεκμήρια για το δραματικό τους ρόλο στα κυπριακά γεγονότα, συγκαλύπτοντας μέχρι τέλους τη θλιβερή τους υστεροφημία.9 Ενδιάμεσα, παρουσιάζονται διάφοροι άλλοι εκ των υποτιθέμενων πρωταγωνιστών, οι οποίοι, χωρίς αιδώ, εξακολουθούν στις συνεντεύξεις τους να συγκαλύπτουν ή ακόμη να παραποιούν την ιστορική αλήθεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αμετανόητη στάση ορισμένων, οι οποίοι – στην προσπάθειά τους να αποσιωπήσουν τον καρκινογόνο ρόλο της ΕΟΚΑ Β10 και προηγούμενων κινήσεων εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας υπέρ της Ένωσης (ουσιαστικά της Διπλής Ένωσης) – αναβιώνουν με εμπάθεια, ακόμη και σήμερα, «αντιμακαριακά» σενάρια, μερικά από τα οποία αγγίζουν τα όρια της φαιδρότητας.11 Ομοίως, κάποιοι άλλοι που παρεισφρήσαν ιδιοτελώς στο κυβερνητικό περιβάλλον, αποφεύγουν με επιμέλεια να απαντήσουν σε διάφορα σκιώδη ζητήματα, όπως η νομή της εξουσίας μετά την Ανεξαρτησία, ο ρόλος των ενόπλων ομάδων για έλεγχο της εσωτερικής κατάστασης αμέσως μετά τη λήξη του αγώνα, η αποτυχία της Οργάνωσης να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το σχεδιασμό της τουρκικής μειονότητας για δημιουργία αυτόνομων θυλάκων, και η μονολιθική συμπεριφορά του Μακάριου σε διάφορα κρίσιμα ζητήματα.12
Ανάλογη κατάσταση επικρατεί και στον αμφιλεγόμενο ρόλο της υποτιθέμενης αριστεράς η οποία διατηρεί διαχρονικά μια ερμαφρόδιτη πορεία, αποφεύγοντας να δώσει αξιοπρεπείς εξηγήσεις σε διάφορα ομιχλώδη ζητήματα.13 Θλιβερό παράδειγμα ανθελληνικής προκατάληψης αποτελεί ο πρόσφατος ατεκμηρίωτος και προσβλητικός ισχυρισμός για υποτιθέμενες συνδιαλλαγές, αγνοούμενου σήμερα, Ελλαδίτη Αντισυνταγματάρχη στην Κερύνεια με τους τουρκοκύπριους του χωριού Τέμπλος.14 Ανάλογη κατάσταση παρουσιάζεται και στην τουρκική κοινότητα, η οποία ζει εδώ και δεκαετίες υπό το «νόμο της σιωπής» που της επιβλήθηκε από το σκληρό πυρήνα που ελέγχει και χειρίζεται τη ζωή της μειονότητας. Πληθώρα ανατριχιαστικών ζητημάτων που αφορούν την εσωτερική
19
Issue °01 — October 2011
λειτουργία της ίδιας της μειονότητας αλλά και τη σχέση της με την ελληνική πλειοψηφία, παραμένουν επτασφράγιστο «κοινό μυστικό» μεταξύ των μελών της.15
κυβερνήσεις, η υπερεκτίμηση των κυπριακών θέσεων και η υποβάθμιση της τουρκικής απειλής, η υπεροπτική παραγνώριση των ενδείξεων για πραξικόπημα, η αμφιλεγόμενη ομιλία στο Συμβούλιο Ασφαλείας της 19ης Ιουλίου 1974, κοκ. 13. Όπως ο ζοφερός ρόλος της στον αντιαποικιακό αγώνα της ΕΟΚΑ, οι αθέατες σχέσεις της με την Σοβιετική Ένωση αλλά και τη Βρετανία, οι ανθελληνικές προκαταλήψεις της, ο υπερδιογκωμένος φερόμενος αντιστασιακός της ρόλος στο πραξικόπημα εις βάρος των σοσιαλιστών-αντιστασιακών, κοκ. 14. Το υποτιθέμενο γεγονός παρατίθεται ατυχώς (χωρίς την ανάλογη επιβεβαίωση από πολλαπλές πηγές για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα) στο προσωρινό πόρισμα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής του Φακέλου της Κύπρου (Δεκέμβριος 2010) της Βουλής των Αντιπροσώπων. 15. Όπως ο χρόνιος, αυταρχικός ρόλος της εθνικιστικής τουρκοκυπριακής πολιτικοστρατιωτικής «ελίτ» αλλά και τούρκων αξιωματούχων στην Κύπρο για αυθαίρετο έλεγχο της μειονότητας, ακόμη και της προσωπικής ζωής των μελών της. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι «μεταθέσεις» ύπανδρων τουρκοκυπρίων της TMT για υπηρεσία στην ορεινή φρουρά Μπογαζιού «μακριά» από τις συζύγους τους, οι «χάρες» επώνυμων τουρκοκυπρίων προς τούρκους αξιωματούχους, η δολοφονία προοδευτικών τουρκοκυπρίων και η «παρενόχληση» των συζύγων τους μετά το θάνατό τους, κοκ. Ανάλογη σιωπή επικρατεί για τους βιασμούς γυναικών κάθε ηλικίας, τους ξυλοδαρμούς αιχμαλώτων και τις μαζικές δολοφονίες Ελλήνων (αθώων πολιτών ή στρατιωτών) κατά την τουρκική εισβολή.
Εν όψη και των συχνών ελλειμμάτων που παρουσιάζονται στις πρωτογενείς αρχειακές πήγες – αφού η έγγραφη μορφή τους δεν επιβεβαιώνει και την ακρίβεια, την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του περιεχομένου τους – η μεθοδολογική επιβεβαίωση ή αμφισβήτησή τους, όπως και η αποκάλυψη πρωτογενών κενών και η συμπλήρωσή τους, διαμέσου μαρτυριών υπό τη μορφή προσωπικών συνεντεύξεων, καθίσταται εξαιρετικά πολύτιμη στην ερευνητική διαδικασία. Η σημασία και η αξία τους όμως, ως μεθοδολογικού εργαλείου, εξαρτάται από το θάρρος, την εντιμότητα, το ήθος και την ειλικρίνεια του υποτιθέμενου ιστορικού πρωταγωνιστή· είδος σχετικά σπάνιο στη σύγχρονη κυπριακή ιστοριογραφία. — PS
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Πέτρος Σαββίδης
Σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ. Δηλαδή της Λευκωσίας, της Αθήνας, της Άγκυρας, του Λονδίνου, της Washington, και της τουρκικής μειονότητας στο νησί. Συνέντευξη Hasan Demirag (στελέχους της ΤΜΤ), Λευκωσία, 5 Σεπτεμβρίου 2006, Αρχείο Πέτρου Σαββίδη (ΑΠΣ). Συνέντευξη Α.Α. (στελέχους της ΤΜΤ), Λευκωσία, 23 Μαρτίου 2006, ΑΠΣ. Συνέντευξη Ν.Κ. (στελέχους της Οργάνωσης), Λευκωσία, 24 Μαΐου 2006, ΑΠΣ. Συνέντευξη Σωτήριου Λιανά (Αντιστράτηγου ε.α.), Αθήνα, 07 Δεκεμβρίου 2010, ΑΠΣ. 7. Συνέντευξη Αλέξανδρου Σημαιοφορίδη (Αντισυνταγματάρχη ε.α.), Λευκωσία, 25 Νοεμβρίου 2010, και Αθήνα, 08 Δεκεμβρίου 2010, ΑΠΣ. 8. Όπως τα στελέχη της ΕΟΚΑ Β Σταύρος Σταύρου-Σύρος, Κίκης Κωνσταντίνου και Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο υποτιθέμενος Α/ΓΕΕΦ κατά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή Μιχαήλ Γιωργίτσης (Ταξίαρχος ε.α.), ο Διοικητής του 3ου ΤΣ Κερύνειας Στυλιανός Μιχόπουλος (Αντισυνταγματάρχης ε.α), ο Διοικητής της 21 ΕΑΝ Περικλής Κορκόντζελος (Επίλαρχος ε.α.), κοκ. 9. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αποτελούν οι ανείπωτες μαρτυρίες του Αρχηγού της ΕΟΚΑ και της ΕΟΚΑ Β Γεωργίου Γρίβα-Διγενή (Αντιστράτηγου ε.α.), του Αρχιεπισκόπου Μακάριου, του δικτάτορα Δημήτριου Ιωαννίδη (Ταξίαρχου ε.α.), του Α/ΕΔ Γρηγόριου Μπονάνου (Στρατηγού ε.α.), του Διοικητή Καταδρομών Κωνσταντίνου Κομπόκη (Συνταγματάρχη ε.α.), του υποτιθέμενου προέδρου κατά το πραξικόπημα Νικόλαου Σαμψών, κοκ. 10. Οπαδοί της ΕΟΚΑ Β φέρεται να συνέλαβαν και να δολοφόνησαν εν ψυχρώ 84 τουρκοκύπριους άνδρες από το μεικτό χωριό Τόχνη και 126 γυναικόπαιδα από τα τουρκοκυπριακά χωριά Αλόα, Μαράθα, και Σανταλάρης στις 14 Αυγούστου 1974. Παρά το γεγονός ότι τα ονόματα τους είναι γνωστά, εν τούτοις οι διαδοχικές κυπριακές κυβερνήσεις, εσφαλμένα, δεν επιλήφθηκαν του εγκληματικού αυτού ζητήματος για την προσαγωγή των ενόχων στη δικαιοσύνη, με αποτέλεσμα οι μαζικοί βιασμοί, ξυλοδαρμοί και οι εν ψυχρώ δολοφονίες εκατοντάδων ελλήνων από τουρκοκύπριους και τούρκους στρατιώτες, να εξισώνονται με τις εγκληματικές πράξεις μικρού αριθμού οπαδών της ΕΟΚΑ Β, στιγματίζοντας έτσι αδίκως ολόκληρο τον ελληνικό πληθυσμό του νησιού. 11. Όπως υποτιθέμενο σχέδιο Μακάριου για εκδίωξη της Ελληνικής Μεραρχίας το 1967, συνωμοσία του Μακάριου με τον Καραμανλή και το Βασιλέα Κωνσταντίνο για δημιουργία «κρίσης» (πραξικόπημα και εισβολή) με σκοπό την ανατροπή της χούντας, υποτιθέμενη συνάντηση Μακάριου-Ετζεβίτ στο Λονδίνο μετά το πραξικόπημα, ενθάρρυνση της τουρκικής εισβολής από το Μακάριο, κοκ. 12. Όπως η χρονική καταλληλότητα υποβολής των 13 Σημείων, οι συνεχείς τριβές και ρήξεις με τις ελληνικές
Ο Πέτρος Σαββίδης, M.Phil. History (Glasgow), είναι ερευνητής στρατιωτικής ιστορίας. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην πολιτικοστρατιωτική πτυχή της Κυπριακής Ιστορίας μεταξύ 1955-1974.
1. 2. 3. 4. 5. 6.
20 —
The Cyprus Dossier
The Behaviour of Cypriots towards the Environment
years after 1974, the excuse is no longer valid and we ought to have a much better (and greener) set of town-planning rules.
by — Charalampos Theopemptou
In reality, we are taking positive steps towards better environmental management but these are frustratingly slow. We now have systems in operation for recycling packaging, batteries, electrical and electronic goods, old cars, medical waste and dead animals. In addition, sewage treatment plants cover most part of the population centers while an additional ten systems are currently drawn up that will cover ten groups of a geographically close set of villages. In the meantime, legislation for the recycling of tyres has just passed through Parliament and legislation pertinent to the management of construction and demolition waste is soon to follow. Waste is considered one of the prevalent environmental problems in Cyprus and yet
Quite often, when people discuss environmental issues in Cyprus, it is inevitable that a whole array of excuses will, in my mind, be invented to justify our bad environmental performance.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
The Behaviour of Cypriots towards the Environment
Charalampos Theopemptou
We developed all sorts of excuses that we have perfected over the years. When one talks about the need to reduce green house gas emissions, one hears the (by now) standard excuse that “we are such a small country, that it doesn’t really matter what we do, we cannot change anything …”, with “why bother?” as the obvious conclusion. Another popular justification with regard to our serious errors, in the area of town planning, mostly in seaside areas, is that “after the Turkish invasion we had to respond quickly and proper town planning was a luxury at the time”. We are actually situated in a part of the world where every single study concludes that we will suffer from severe temperature increases and substantial reduction in rainfall.
The ethical dilemma
that escapes this argument is that we cannot expect other countries to reduce their emissions while we do nothing simply because it is expensive, in the short run,- to take any such
measures. And we seem to forget that thirty-seven
there is no law that will oblige citizens to recycle their waste. Upon visiting the countryside, one will most definitely notice that the years of neglect have left quite evident scars on the landscape. We have one hundred fourteen officially acknowledged landfills (rubbish dumps) while other unofficial ones spread throughout the island number in the hundreds. Official landfills were only declared in the 1990s. Nonetheless, we are presented with a new set of problems every year while the old ones keep mounting much faster than we can solve them. I remember back in 2007, during my first year as a Commissioner, people trying to stop me from explaining on national television the severe problem of air quality that we have in Cyprus. Three years later, the European Commission initiated legal proceedings against us for exceeding the set levels of particulate matter of 10μm in size. This, of course, is nothing more than extremely small-size dust that goes by the scientific name of PM10. We knew of the problem but failed to take substantial measures; instead, we tried to find excuses. Moreover, simply not to isolate the government as the sole fault bearer, an NGO (Non-governmental Organization) filed a complaint in 2007 to the European Commission’s Directorate General for the Environment that we had failed to protect
the unique Cyprus grass snake Natrix Natrix Cypriaca. The habitat of this particular species is Paralimni Lake, an area which the residents had used for target shooting, waste dumping, motorbike training and housing development. It was only after legal action had been instigated against us and legal measures taken that we managed to clean up the area, three years after the complaint had been filed. The Cypriots’ stance towards the environment has also, to a certain extent, to do with a number of false ideas and misconceptions that are proving quite
difficult to change. One such idea, for instance, is that we ensure the fast movement of cars within a city without regard to the residential area factor. Street corners were and are constructed wide to be taken at maximum speed, while pedestrian crossings are very rare apart from having quite some distance between one another, and bicycle lanes resemble dotted lines which will someday in the very distant future be joined together in some magical way. Another twisted perception is what Cypriots call
“deVELOPment”. Building a golf course or a housing complex to sell to foreigners is considered good development. Building a complex network of cycle lanes, investing in public transport or energy saving is not even worth the attention. The fact that a subsidy system for re-innovating old houses in poor areas, with emphasis on improving the energy performance, will generate jobs for a great number of medium-size businesses and lowincome technicians is not taken into account as this is considered a “bad development”. This will never appear as an option worthy of consideration, even though this was one of the most widely used schemes for fighting the economic recession in Europe. A further shortcoming is our inability to take the environment into account when policies are formulated even though the Environmental Impact Assessment (EIA) Directive provides for a minimum set of obligations. Significant examples of this are the golf course policy, the marina projects and the desalination plants. Of the aforementioned, the marina projects are expected to cause tremendous damage to the Cyprus landscape and even protected areas of natural beauty, the main reason being that these marina projects involve, in reality, large housing unit developments,
Issue °01 — October 2011
21
with multistory buildings and villas built in deep sea waters. In order to erect the artificial islands, enormous amounts of rock will be required which we plainly do not have in any of the current quarry zones. The danger here, of course, is that new quarries will be licensed to operate within what are now protected areas. The policy on golf courses also allows for the construction of housing units and, as a result of this policy, we will end up having housing developments without any planning but rather based only on where the golf course owner has a properly sized property. In addition, the demand on water will be immense and golf courses, in their true sense and form, will eventually require water that would otherwise be used in agriculture and green spaces. In this article, I have made an attempt to illustrate just a few examples of adverse behaviour and neglect towards the environment. It is apparent to anyone dealing with these topics that it is far better to provide workable solutions early and always be mindful of environmental impacts of policy decisions. Sadly, of course, there are many other burning issues like animal welfare, bird trapping, energy consumption and public transport; simply a handful of what makes up the wider notion of nature protection. The important thing we all need to realize is that it is very important to transform our behaviour if we are to maintain our spot in the Mediterranean a green and healthy place to live in. Both for us and our children. — CT Χαράλαμπος Θεοπέμπτου Επίτροπος Περιβάλλοντος "
http://perivallon.eu
Charalampos Theopemptou Mr. Charalampos Theopemptou is the Cyprus Commissioner for the Environment since 2006. He was first appointed by former President of the Republic of Cyprus, Tassos Papadopoulos, on 1st July 2006, and reappointed by the current President, Dimitris Christofias, on 3rd March 2008.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Market Antonis Minas
22 — The Cyprus Dossier
market
by — Antonis Minas
23
Issue °01 — October 2011
24 —
ANTONIS MINAS
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Market
Antonis Minas
Antonis Minas is completing his studies in Applied Multimedia at the University of Nicosia. Static design and photography are his main areas of interest. Nonetheless, his endless curiosity has repeatedly led him to experimentation with other media. Minas works as a freelance photographer and designer, with his work appearing in publications and online media. " www.thinkid.net
The Cyprus Dossier
25
Issue °01 — October 2011
26 —
The Cyprus Dossier
Η ΒΙΤΡΙΝΑ the shop window
by — Τάσος Γκέκας
Τάσος Γκέκας
Κοντοστέκονται για λίγο και απορούν. Τι διάολο γυρεύει αυτό το «πράγμα» στην πράσινη γραμμή;
Η Βιτρίνα
Αφιερωμένο σε όσους στάθηκαν λίγη ώρα παραπάνω σε μια βιτρίνα και άνοιξαν μόνοι τους το πόμολο της πόρτας.
Από το γραφείο συχνά βλέπω τους περαστικούς που κοντοστέκονται στη βιτρίνα. Κοιτάζουν για λίγο, και ύστερα πάλι χάνονται. Ο καθένας το κάνει με το δικό του τρόπο, όμως το πέρασμα τόσων ψυχών αφήνει πίσω του τα χνάρια μιας κοινής φυσιογνωμίας που μαρτυρεί ένα είδος ομαδικής παθολογίας του βλέμματος ή συλλογικής οπτικής δυσκαμψίας.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
The Shop Window
Tassos Gkekas
Πάγωμα της περιέργειας - ακύρωση του θεάματος. Η νεκρή ζώνη υπονομεύει σταδιακά την αρχική ψυχραιμία, η απουσία συνοδοιπόρου πολλαπλασιάζει τη μοναξιά, η έκθεση ολοκληρώνει την αβεβαιότητα... στενή συνεργάτης του φόβου, σκιαγραφείται με την πρώτη ματιά στο πρόσωπο. Η κόρη του ματιού διαστέλλεται, ένας άλλος κόσμος ανοίγει, παραστάσεις διαπερνούν σαν αστραπή, η αγωνία κυριαρχεί – ο διαβάτης δεν είναι έτοιμος για αυτό που βλέπει. Δεν είναι καθόλου σίγουρος πού να το εντάξει και όμως βρίσκεται απέναντί του μια στιγμή. Καμία διαμεσολάβηση, καμία εξήγηση, καμία εισαγωγή. Το μάτι δεν μπορεί να πει: «μου αρέσει» - «δεν μου αρέσει αυτό». Το βλέμμα μένει στεγνό και παγωμένο.
Η βιτρίνα λιώνει, γίνεται καθρέφτης της ψυχής.
Οι ξένοι επισκέπτες, οι «τουρίστες-πολέμου» όπως τους είπε ένας φαντάρος, με συνοδεία ξεναγού κατά μήκος της πράσινης γραμμής, δεν περιμένουν να δουν κάτι περισσότερο από ερείπια... ο νους δεν έχει το χρόνο να συλλάβει κάποια αλλαγή.
Δεν πιστεύουν στα μάτια τους. Για να σιγουρευτούν, βγάζουν φωτογραφίες. Οι πραγματικοί όμως Υπνοβάτες - λες και είναι βγαλμένοι από την τριλογία του Χέρμαν Μπροχ - είναι συνήθεις ύποπτοι. Άνθρωποι καλλιεργημένοι που επισκέπτονται μια έκθεση μόνο στα εγκαίνια. Δημοσιογράφοι που αντιγράφουν συστηματικά δελτία τύπου. Καλλιτέχνες που δεν βλέπουν αυτιστικά άλλο τίποτα, παρά μόνο τη δική τους υπογραφή. Συλλέκτες με ατροφικό ένστικτο και χωρίς καμία συγκεκριμένη κατεύθυνση, που τρέμουν μήπως προστεθεί οτιδήποτε ζωντανό στην πλέον αποστεωμένη συλλογή. Στην ίδια θέση - ακριβώς - που βρίσκεται σήμερα το γραφείο μου, ήταν για δεκαετίες ο πάγκος εργασίας του υποδηματοποιού. Κάτω από τα πόδια μου - ακριβώς - είναι εμφανή τα σημάδια από τις γόμες που χρησιμοποιούσε ο υποδηματοποιός. Αναγκαστικά, το πάτωμα φθείρεται από την καρέκλα στο ίδιο σημείο. Αναγκαστικά, θέλοντας και μη, τα μάτια μας κοιτάζουν τους περαστικούς της δημοσιάς, μέσα από την ίδια βιτρίνα, κάτω από την ίδια οπτική γωνία. Σίγουρα ο κόσμος έξω από τη βιτρίνα έχει αλλάξει οριστικά... αλλά ποιο είναι το βλέμμα που μπορεί να διαπεράσει τη βιτρίνα; Ποια ομάδα ή κοινωνικό υποσύνολο είναι σήμερα σε φόρμα για να κάνει τη δική της έρευνα στην τριγύρω περιοχή; "
27
Issue °01 — October 2011
ΤΑΣΟΣ Τάσος ΓΚΕΚΑΣ Γκέκας Ο Τάσος Γκέκας ασχολείται συστηματικά με το γράψιμο από το 2000. Διατηρεί τη γκαλερί “The Off ice” στην Εντός των Office” Τειχών Λευκωσία. Όταν δεν πραγματοποιεί εκθέσεις φιλοξενεί χειροποίητα ενδύματα του αυστριακού σχεδιαστή Carol Christian Poell.
Ποιοι ψάχνουν συστηματικά – με ρυθμό, ένταση και πείσμα – κάτι καινούργιο σε αυτή την όμορφη χώρα, αυτή την άμορφη εποχή; — TG
28 —
The Cyprus Dossier
ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
κρατήθηκε μόνο η δεύτερη γραφή, εἴργω («αποκλείω»)!
siege and philosophy
Χρίστος Χατζηιωάννου
by — Χρίστος Χατζηιωάννου
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Siege and Philosophy
Christos Hadjioannou
Πολιορκία και Φιλοσοφία
Πολιορκία Μια ετυμολογική ανάλυση της λέξης πολιορκία ξεδιπλώνει το νόημα της έννοιας όπως αυτό εξελίχθηκε ιστορικά. Η λέξη πολιορκία είναι ουσιαστικό που προέρχεται από το αρχαίο ρήμα πολǐορκέω, που συντίθεται από τη λέξη πόλις και ἔρκος 1. Ἔρκος σημαίνει εμπόδιο: κάτι το οποίο περιορίζει την απρόσκοπτη κίνηση, αποτρέποντας την είσοδο ή την έξοδο. Υπ’ αυτή την έννοια, το εμπόδιο λειτουργεί αφενός ως μέσο που αποκλείει κάτι από ένα χώρο, αφετέρου όμως λειτουργεί και ως μέσο που ορίζει τα περιεχόμενα και τα προστατεύει. Έχει επομένως μια διπλή λειτουργία, εγκλεισμού ή/και αποκλεισμού. Αυτή η αμφισημία είναι πιο γλαφυρή στη ρηματική μορφή του λόγου. Ο Όμηρος, κατά την αφήγηση της πολιορκίας της Τροίας στην Ιλιάδα, χρησιμοποιεί κυρίως το ρήμα ἔργω (καθώς επίσης και το ἐέργω) για να εκφράσει αυτή την πράξη. Επί καιρώ Ιωνικής διαλέκτου (στην οποία έγραψε ο Όμηρος) η λέξη ἔργω χρησιμοποιούνταν για να χαρακτηρίσει την πράξη της πολιορκίας· η λέξη διατηρούσε το διπλό νόημα όπως έχουμε εξηγήσει, χωρίς να το διακρίνει. Έπειτα, με την μετεξέλιξη της Ιωνικής διαλέκτου σε Αττική διάλεκτο, το ρήμα ἔργω διακλαδώθηκε σε δύο διακριτές λέξεις με μικρή διαφορά στη γραφή: εἴργω και εἴργω. (H διαφορά έγκειται στο διακριτικό πνεύμα πάνω από το φωνήεν ιώτα, που υποδεικνύει διαφορά στην προφορά της λέξης). H πρώτη, εἴργω, σήμαινε «εγκλεισμός», ενώ η δεύτερη, εἴργω, «αποκλεισμός»· οι δύο αυτές λέξεις μεταφράστηκαν αντίστοιχα, στα λατινικά, σε «includere» και «excludere». Παρόλα αυτά, η Αττική διάκριση δεν επιβίωσε στο χρόνο, και σύντομα
H πράξη της πολιορκίας είναι πάντα μία και η αυτή, όμως η λειτουργία της μπορεί να ερμηνευτεί με αντίθετους τρόπους, αναλόγως σημασιακής έμφασης, είτε ως πράξη αποκλεισμού, είτε ως πράξη εγκλεισμού. Στην πρώτη περίπτωση, η πόλη ενδέχεται να περικυκλωθεί από στρατεύματα ούτως ώστε να αποκλειστεί από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο αποκλεισμός είναι μια άρνηση η οποία δεν έχει απώτερο σκοπό την παράδοση και την κατάκτηση με την έννοια της ενσωμάτωσης, αλλά καθιστά μια κατάσταση εχθρικής άρνησης. Από την άλλη, η πολιορκία ως πράξη εγκλεισμού λειτουργεί υπό την προοπτική της κατάκτησης και της ενσωμάτωσης, κάτι το οποίο συνάδει και με την ερωτική ατζέντα ενός μνηστήρα. Εν πάση περιπτώσει, δεν είναι οι διαλεκτολογικές (γλωσσολογικές) λεπτομέρειες καθαυτές που κεντρίζουν το ενδιαφέρον του γράφοντα, αλλά το πώς αυτές οι διαλεκτολογικές διαφορές μετατρέπονται σε διαλεκτικές διαφορές (δηλ. φιλοσοφικές). Πώς μια διαφορά στο διακριτικό πνεῦμα (λατ: spiritus) αντιστοιχεί σε διαφορά στο φιλοσοφικό πνεύμα που διέπει την πράξη! Μια αναλογία: Φῐλοσοφία και Πολιορκία Μια αναλογία μεταξύ της πολιορκητικής, δηλ. της τέχνης που αφορά στην πολιορκία μιας πόλης, και της φιλοσοφίας, είναι εξαιρετικά γόνιμη για την άρθρωση μεστού πολιτικού λόγου στη Λευκωσία. Όμως η αναλογία μεταξύ των δύο δεν είναι πρόδηλη· χρήζει ανάλυσης. Καταρχάς, η πολιορκητική είναι τέχνη πολεμική και επομένως η σχέση της με τη φιλοσοφία δεν είναι αυτονόητη. Από την άλλη, σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφία, η ετυμολογία μας παραπέμπει στην αντίθετη διάθεση από την πολεμική διάθεση: η φιλοσοφία αρχίζει από έρωτα και θαυμασμό για τον κόσμο. Και όντως: η φῐλοσοφία είναι η φῐλία της σοφίας. Η αναλογία αρχίζει να αποκτά ουσία όταν συλλάβουμε τη διαλεκτική φύση της φιλοσοφίας, η οποία είναι πολεμική: όπως η πολιορκία, έτσι και η φιλοσοφία προσπαθεί να συλλάβει ένα αντικείμενο (κάτι δηλαδή που αντίκειται, που στέκεται απέναντί μας, που αντι-στέκεται), να το καταλάβει. Επιπλέον, η φιλοσοφία έχει πράγματι συνδεθεί από φιλοσόφους, μεταφορικά, με τον πόλεμο: Στον Σοφιστή του Πλάτωνα, ο «ξένος» (χαρακτήρας που λαμβάνει μέρος στον διάλογο) προσδιορίζει την φιλοσοφία ως «γιγαντομαχία περὶ τῆς οὐσίας 2», δηλ. ως μάχη μεταξύ γιγάντων για την ουσία των πραγμάτων 3!
Αντιστρόφως: και η πολιορκία έχει συνδεθεί νοηματικά τόσο με τον πόλεμο όσο και με τον έρωτα. Ορισμένες φορές χρησιμοποιείται μεταφορικά, εννοώντας την ερωτική πράξη: λέμε ότι κάποιος ή κάποια πολιορκεί ένα άτομο για να το κατακτήσει ερωτικά 4. Επίσης, ας μην λησμονηθεί ότι τόσο η πολιορκία όσο και η φιλοσοφία έχουν πολιτική λειτουργία, με την έννοια ότι και οι δύο έχουν ως διαλεκτικό τόπο την πόλη. Αυτή η κοινή τους πολιτική λειτουργία είναι ο λόγος που ο παραλληλισμός μεταξύ τους μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά γόνιμος. Φιλοσοφία ως διαλεκτική κριτική Μια σημαντική προϋπόθεση για αυτή την ανάλυση αποτελεί η θέση ότι οποιαδήποτε φιλοσοφική θέση αποτελεί κριτική θέση, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Οποιαδήποτε μορφή και αν παίρνει η φιλοσοφική πραγματεία, είτε τη μορφή της «αναζήτησης», είτε του «διαλογισμού», της «περιγραφής φαινομένων» κοκ, οι θέσεις επί της ουσίας διάκεινται κριτικά κατά άλλων θεωριών που επιχειρούν να αντικρούσουν. Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, η κάθε ιστορική φιλοσοφική θέση εμπίπτει σε ένα από τα τρία είδη διαλεκτικής κριτικής: 01) ευθεία κριτική, 02) υπερβατολογική κριτική, 03) εσωτερική κριτική. Πριν προχωρήσουμε, είναι αναγκαίο να ειπωθεί ότι δεν υπάρχει καθολική συμφωνία στην ακαδημία περί των διαφορών μεταξύ αυτών των τριών τρόπων κριτικής: μια πιο θεμελιώδης και συστηματική εξέταση αποδεικνύει την αλληλοπεριχώρησή τους. Φιλοσοφία ως πολιορκία Αυτό το μέρος της ανάλυσης εξετάζει την λογική σχέση μεταξύ των διαλεκτικών δομών της φιλοσοφικής κριτικής και των δομών της πολιορκίας. Αναλύονται τα τρία ήδη διαλεκτικής κριτικής (ευθεία κριτική, υπερβατολογική κριτική, εσωτερική κριτική), και συνδέονται με τες δύο έννοιες πολιορκίας, τoν «αποκλεισμό» (εἴργω) ή/και τον «εγκλεισμό» (εἵργω). 01. Ευθεία κριτική: Πρόκειται για είδος κριτικής η οποία στοχεύει στην απόδειξη ότι μια θέση είναι λανθασμένη, με σκοπό να την εκμηδενίσει και να την απορρίψει ολοκληρωτικά. Αυτός ο τρόπος κριτικής εδράζεται στην αρχή της αποκλειστικής διάζευξης, όπου είτε η θέση είναι ορθή είτε η αντίθεσή της είναι ορθή, και οι δύο δεν γίνεται. Η πρόθεση είναι να αποκλειστεί η άλλη θέση χωρίς καμιά συνθετική πρόοδο. Αυτό το είδος κριτικής συνάδει με την λειτουργία του εἵργω (αποκλεισμός). 02. Υπερβατολογική κριτική: Πρόκειται για είδος κριτικής η οποία στοχεύει στην υπαγωγή της άλλης θέσης και τη συμπερίληψή της, (ως υποδεέστερη) στην πιο θεμελιώδη θέση του κριτή.
29
Issue °01 — October 2011
Τα υπερβατολογικά επιχειρήματα χρησιμοποιήθηκαν πρώτα από τον Γερμανό φιλόσοφο του 19ου αιώνα, Ιμμάνουελ Καντ. Πρόκειται για επιχειρήματα που υποδεικνύουν τες προϋποθέσεις που διέπουν μια συγκεκριμένη σκέψη, κρίση ή θέση, οριοθετώντας τη θέση και υποδεικνύοντας τα κριτικά της όρια. Η υπερβατολογική κριτική προσομοιάζει την πολιορκία με την έννοια του εἵργω (εγκλεισμός), εφόσον ο κριτής αφομοιώνει την αντίπαλη θέση χωρίς να μπει στον κόπο να αντιμετωπίσει τα επιμέρους στοιχεία της αντίπαλης θέσης, αλλά αντιμετωπίζοντας αυτά που υπερβαίνουν την θέση, ως sine qua non, και που επιτρέπουν στη συγκεκριμένη θέση να υπάρχει. Η υπερβατολογική κριτική δεν καταστρέφει την αντίπαλη θέση, αλλά την αφομοιώνει, εξουδετερώνοντας την αυτοδυναμία της.
φτωχούς αλλοδαπούς και εναλλακτικούς νέους οι οποίοι αναπτύσσουν έναν ανατρεπτικό πολιτικό λόγο που τάσσεται ενάντια στο κατεστημένο κοκ. Πέραν της πράσινης γραμμής διαμένουν Τουρκοκύπριοι, Τούρκοι έποικοι, αποσχισμένοι από την υπόλοιπη Κύπρο κοκ. Αναμεταξύ αυτών των τριών χώρων δίνεται μια πολιτική μάχη.
03. Εσωτερική κριτική: Πρόκειται για είδος κριτικής που αναμετριέται με μια θέση εκ των έσω, καταλαμβάνοντας εσωτερική θέση μέσα σε ένα σύστημα/ιδεολογία και εξουδετερώνοντάς το υιοθετώντας ενυπάρχοντα κριτήρια χωρίς οποιαδήποτε παραπομπή σε εξωτερικά κριτήρια. Αυτό το είδος κριτικής προσομοιάζει την κατάληξη της τρωικής πολιορκίας: τον τρόπο που λειτούργησε ο Δούρειος Ίππος. Η Τροία κατακτήθηκε εκ των έσω, βάσει της εσωτερικής της λογικής, αφού από μόνοι τους οι Τρώες ενσωμάτωσαν τον Ίππο. Η εσωτερική κριτική, κατά την άποψη του γράφοντα, προσομοιάζει και στες δύο λειτουργίες της πολιορκίας, τόσο τον αποκλεισμό όσο και τον εγκλεισμό. Πολιορκία, φιλοσοφία, και η Λευκωσία Όπως έχει επισημανθεί, ο παραλληλισμός μεταξύ φιλοσοφικής κριτικής και της πολιορκητικής τέχνης έχει πολιτική αξία. Η Λευκωσία τέμνεται από δύο σημαντικά τείχη τα οποία την χωρίζουν σε διαφορετικούς βιoπολιτικούς χώρους: το ενετικό τείχος, που περικλείει την παλιά Λευκωσία και δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα διαλεκτική μεταξύ της παλιάς και της νέας Λευκωσίας· και την πράσινη γραμμή, η οποία διαχωρίζει την κατεχόμενη Λευκωσία από την ελεύθερη, με τες γνωστές πολιτικές συγκρούσεις και διακυβεύματα. Τα δύο τείχη διαμερίζουν τη Λευκωσία σε ασύμμετρες δημογραφικές ζώνες, των οποίων οι «μνηστήρες» προσδιορίζονται (κατά το ήττον ή το μάλλον) από ιδεολογικοπολιτικούς προσανατολισμούς. Η εκτός των τειχών ελεύθερη Λευκωσία κατοικείται από την καθεστηκυία τάξη και διέπεται από καθιερωμένους πολιτικο-κοινωνικούς θεσμούς και ομαλές δομές κοκ. Η εντός των τειχών ελεύθερη Λευκωσία κατοικείται από ηλικιωμένους ιδιοκτήτες παλιών αρχοντικών,
Η ουσία δεν είναι η βιοπολιτική περιγραφή των περιοχών καθαυτών, ή ο προσδιορισμός της φύσης της διαλεκτικής ανταλλαγής αναμεταξύ αυτών των περιοχών· οι περιοχές σκιαγραφούνται προσχηματικά. Έχει παρασχεθεί μια θεωρησιακή ανάλυση όπου προσδιορίζεται η φιλοσοφία ως διαλεκτική κριτική, και κατ’ επέκταση αναλύεται ως τέχνη πολιορκητική. Η ανατροφοδότηση των αφηρημένων εννοιών και συσχετισμών πίσω στο πρακτικό επίπεδο, και η αποκωδικοποίηση της θεωρίας σε συγκεκριμένους τρόπους διάδρασης και προσδιορισμένου πολιτικού λόγου στη Λευκωσία, αποτελεί ευθύνη του ακτιβιστή αναγνώστη και της ακτιβίστριας αναγνώστριας. — CH ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.
Όλες οι ετυμολογικές και λεξικογραφικές πληροφορίες αντλούνται από το Henry G. Liddel & Robert Scott, ΜΕΓΑ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ, μτφ. Ξενοφώντος Π. Μόσχου, Εκδόσεις Ιωάννη Σιδέρη, Αθήναι, 2007
2. Τον 20ο αιώνα, ο Γερμανός φιλόσοφος Μάρτιν Χάιντεγγερ, εκκινά το magnum opus του «Είναι και Χρόνος» με αυτή τη φράση. 3. “καὶ μὴν ἔοικέ γε ἐν αὐτοῖς οἷον γιγαντομαχία τις εἶναι διὰ τὴν ἀμφισβήτησιν περὶ τῆς οὐσίας πρὸς ἀλλήλους”. Πλάτωνος Σοφιστής 246e. 4. Γεώργιου Μπαμπινιώτη, ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε., Αθήνα, 2006, σελ.1419.
Χρίστος Χατζηιωάννου I am a DPhil candidate in the Department of Philosophy. I was born in Nicosia, Cyprus, in 1979. After graduating from college, I served in the National Guard for 2 years. I then attended Old Dominion University (Virginia, U.S.A) where I studied philosophy and psychology. While studying towards my Bachelors degree I became particularly interested in continental philosophy, notably in the thought of Nietzsche, Heidegger and Derrida. After completing my BA I moved to Coventry (U.K.) where I studied for an MA in Continental Philosophy at The University of Warwick. During my study there, I took modules on Hegel under the instruction of Dr. Stephen Houlgate. That’s when I got interested in the “problem of presuppositions”, which I connect with Heidegger’s focus on pre-reflective understanding. My MA dissertation topic was Nietzsche and Aesthetics, supervised by Dr. Keith-Ansell Pearson. After my MA I went back to Cyprus where I worked in commerce for two years. Then I went to Düsseldorf, Germany, where I studied German for four months. I returned to academia in January 2009 when I started working towards a DPhil at The University of Sussex. My research topic is Heidegger and Moods, supervised by Dr. Tanja Staehler and Dr. Michael Morris.In parallel to philosophy, I have an interest and involvement in political journalism and in the arts. I have contributed more than twenty political articles to Cypriot newspapers (Politis, Simerini, Phileleftheros), remaining committed to ademocratic settlement of the Cyprus Problem. I have also collaborated with Cypriot artists in art-exhibitions. Υποψήφιος διδάκτωρ φιλοσοφίας, University of Sussex Ηλεκτρονική Διεύθυνση: c.hadjioannou@sussex.ac.uk
30 —
The Cyprus Dossier
Crisis, Critique, Europe
Philosophers’ talk of crisis, including the Husserlian vision of Europe, owes much to Kant’s legacy.
by — Andreas Vrahimis
One might usefully juxtapose the title of Husserl’s work cited above with the similarly complex titles of Kant’s three critiques.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Crisis, Critique, Europe
Andreas Vrahimis
There are various kinds of crises: one hears of humanitarian crises and crises in the humanities, petrol crises and identity crises, market crises and nuclear crises. It is often the case, as with many of the above examples, that the term crisis is used to denote a certain sort of panic, something which itself demands immediate solution (though not necessarily something one actively seeks an immediate solution to). Such crises are subject to certain temporal limitations, and to call them by the name of crisis implicates them in this consequent teleology. There are, however, different senses of the expression ‘crisis’, and one need take such senses into account if one is to speak of a ‘crisis of identity’ in Cyprus in particular. In his unfinished last work from 1938, entitled The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology, the Moravian philosopher Edmund Husserl wrote (as the book’s title suggests) of a particularly European, perhaps even Eurocentric, trajectory of the theme of crisis. Writing in the midst of the rhetoric of ‘crisis’ which led up to and surrounded the Nazi ascension to power, Husserl responded by producing a vision of Europe as participating in a unique, teleologically infinite, historical process. For Husserl, the ‘crisis’ at hand (i.e. that of the European sciences) came about through an ahistorical, naturalistic, and objectivist view of the European spirit, which is rectified through the phenomenological view of the history of European thought put forth by Husserl.
The widespread use by European intellectuals of a rhetoric of ‘crisis’ (prevalent in Germanophone discourse between the end of the nineteenth century and the Second World War) is at least partly a consequence of post-Kantian philosophy’s preoccupation with critique. Kant appears to have held that, if humanity is to reach the kind of adulthood he famously summarised in the dictum sapere aude, then it can afford neither the dogmatism of traditional rationalistic metaphysics, nor the scepticism involved in scientistic empiricism. PostKantian talk of critique involves the kind of open-ended historical process which Husserl’s teleology of the infinite invokes. The historical process of critical reflection on the most fundamental assumptions of European thought is teleologically infinite. Here we have these two senses of the critical, and one might think that Husserl’s attempt to surpass the rhetoric of ‘crisis’ might be supplemented by the quasi-Kantian fallibilist project. To put it more simply: ‘crisis’, in the sense outlined first (as a kind of panic), can be identified with the failure of the critical project within a culture that has already partly defined itself in terms of that project. In this sense, there is something particularly Eurocentric about crises – crises take place within the defining paradigm of critique. One might often lead to the other: Socrates creates the conditions which lead to his own trial.
European ‘crisis’ rhetoric has often enough been applied to situations which exceed Europe’s geographical bounds (humanitarian crises, petrol crises, etc), though not necessarily Europe’s vision (it is possible that the European portrayal of such issues transforms them into ‘crises’).
What happens, then, when the ‘periphery’ of Europe begins to talk of itself in terms of ‘crisis’? A ‘postmodernist’ intellectual might have failed to entice laughter by making insufficient puns regarding the hypocritical status of the post-Kantian project of critique in such an acritical locale [ακριτική περιοχή] as Cyprus. And one might take this bad joke further by imagining claims regarding the postponement of the critical project due to the
Cyprus problem. Is talk of a ‘crisis of identity’ in Cyprus a mere symptom of the absence of a critical culture, of indifference to fallibilism? Is this ‘crisis of identity’, like a ‘petrol crisis’ or a ‘humanitarian crisis’, a way for Cypriots to describe some phenomenon in the way that (other) European media would project such particularly Occidental terms onto descriptions of apparently remote phenomena?
Is this ‘crisis’ in some sense a quasiOccidentalising intellectual import? What is most intriguing about this ‘reterritorialisation’ of ‘crisis’ rhetoric on the island is the potential for the creation of the project of critique which is necessary for the immanent production of such rhetoric. It might perhaps become a task for indigenous intellectual endeavours to facilitate such crises of identity. — AV
Issue °01 — October 2011
31
Is this ‘crisis’ in some sense a quasiOccidentalising intellectual import? ANDREAS Andreas VRAHIMIS Vrahimis Andreas Vrahimis has recently received his doctorate in philosophy from Birkbeck, University of London, and is currently an Honorary Research Fellow at the London Consortium. " avrahi@hotmail.com
32 —
The Cyprus Dossier
ΦΑΣΙΑΝΟΣ, ΧΡΥΣΗ ΚΟΡΝΙΖΑ ΚΑΙ ΜΠΛΕ ΡΟΥΑ ΒΕΛΟΥΔΟ (Η, Η ΤΖΟΥΛΙΑ ΜΕ ΡΑΣΑ)
η οποία πραγματεύεται το ζήτημα της τέχνης μέσα από την ματιά του Ρόθκο. Πέραν του σημειολογικού ενδιαφέροντος που προκαλεί η ανάγκη ενός αυθεντικού θεατράνθρωπου να ασχοληθεί με την πεμπτουσία της τέχνης στο μέσο της πολυεπίπεδης κρίσης που βιώνει ο ελληνισμός, η παράσταση είναι σημαντική διότι αγγίζει υπαρξιακά ζητήματα που αφορούν τον άνθρωπο και τη σχέση του με την τέχνη. Ο Logan βάζει στο στόμα του Ρόθκο τα ακόλουθα λόγια:
fasianos, golden frame and bleu-de-roi velvet (or, julia with frock)
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Fasianos, Golden Frame and Bleu-de-roi Velvet (or, Julia with Frock)
Christoforos Theodorou
Φασιανός, Χρυσή Κορνίζα και Μπλε Ρουά Βελούδο (ή, Η Τζούλια με Ράσα)
Χριστόφορος Θεοδώρου
by — Χριστόφορος Θεοδώρου
Τελικά αποδεικνύεται ότι το χιούμορ είναι απαραίτητο συστατικό στη θεώρηση των εικαστικών δρωμένων που λαμβάνουν χώρα στην Κύπρο. Γιατί πώς αλλιώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το μπλε ρουά βελούδο σε συνδυασμό με τις κορνίζες από φύλλο χρυσού που περιέβαλλαν τα έργα του Αλέκου Φασιανού στην πολυδιαφημιζόμενη ατομική του έκθεση; Και αν κάθε ατομική έκθεση αποτελεί αυτοτελή εικαστική πρόταση, τότε η πρόταση του Αλέκου Φασιανού να θέσει κορνίζες μεγαλύτερες των έργων αυτών καθ’ εαυτών έχει πολλή δόση χιούμορ και ταυτίζεται με την ιλαροτραγική κατάσταση που βρίσκεται ο πνευματικός και μη κόσμος της Ελλάδος και της Κύπρου: να δίνει δηλαδή μεγαλύτερη ή την ίδια σημασία στο περίβλημα σε σχέση με την ουσία. Είναι βέβαια σημαντικό για την επικοινωνιακή προβολή του κάθε φιλότεχνου που αγοράζει τέχνη με τα ίδια κριτήρια που αγοράζει ένα HUMMER για να το παρκάρει στη Στασικράτους, να φαίνεται ότι το έργο του είναι μεγαλύτερο από αυτό που πράγματι είναι. Λίγη σημασία έχει ότι η αξία του Φασιανού έγκειται στην αποτύπωση, με το ιδιότυπο και έντεχνο λεξιλόγιό του, μιας αθώας και ελπιδοφόρας μεταπολεμικής Ελλάδας που πρέσβευε φως και καθαρότητα. Λίγη σημασία έχει ότι η λιτότητα των εκφραστικών μέσων του Φασιανού ήταν αυτή που δημιουργούσε τον πλούτο στο έργο του. Η τελευταία του ατομική έκθεση κατέδειξε ότι η αθωότητα αυτής της Ελλάδας έχει χαθεί όπως χάθηκε και η καθαρότητα και η λιτότητα στο βλέμμα των Ελλήνων. Στην Αθήνα αυτό το χειμώνα ο Σταμάτης Φασουλής παρουσίασε μια εκπληκτική παράσταση, «Το Κόκκινο», του John Logan,
«Για να είσαι πολιτισμένος πρέπει να ξέρεις που ανήκεις στο συνεχές της τέχνης και του κόσμου.» Η πιο πάνω φράση δεν έλεγε να ξεκολλήσει από το μυαλό μου. Είναι από αυτές τις μεγάλες κουβέντες που σου γεννούν περισσότερα ερωτήματα από ότι απαντήσεις. Ο λόγος του Logan (δια στόματος Ρόθκο), δεν αφορά μόνο την προσέγγιση ενός καλλιτέχνη προς την τέχνη του, είτε αυτή είναι ζωγραφική, είτε χορός, είτε μουσική. Αφορά την στάση ζωής του κάθε ανθρώπου χωριστά αλλά και της κάθε κοινωνίας συλλογικά. Ο όποιος καλλιτέχνης θέλει να θεωρείται πολιτισμένος πρέπει να γνωρίζει που στέκει στο συνεχές της τέχνης και του κόσμου. Και αν ο Αλέκος Φασιανός γνώριζε που στεκόταν στο συνεχές της ελληνικής τέχνης τις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90, προκαλεί θλίψη που η συνέχειά του σταμάτησε εδώ και είκοσι σχεδόν χρόνια.
Σήμερα ο Αλέκος Φασιανός στέκει μονάχα σαν αλλοτινή ανάμνηση, μιας κάποτε σημαντικής δημιουργίας η οποία εκφράστηκε πριν κάποιες δεκαετίες και πέθανε μαζί με τον φυσικό θάνατο των Κόντογλου, Τσαρούχη, Γκάτσο, Χατζηδάκη και Ελύτη. Ο Ρόθκο συνεχίζει με τα απλοϊκά αλλά καίρια ερωτήματα: «Τί σημαίνει αγοράζω, τί πουλάω;… πουλιέμαι… ξεπουλιέμαι;» Σε αυτό το ερώτημα η δική μου απάντηση είναι ότι πριν από κάποια χρόνια αγόραζες
Φασιανό, τώρα απλά ξεπουλιέται ο Φασιανός. Έχει επίσης σημασία ότι πριν κάποια χρόνια αγόραζε κάποιος Φασιανό διότι αναγνώριζε στο έργο του ένα ολόκληρο ιδιότυπο ελληνικό σύμπαν με κατευθείαν ρίζες από την αρχαία Ελλάδα, το θέατρο σκιών, το Βυζάντιο και τη λαογραφία ως εκφράστηκε από τον Θεόφιλο. Σήμερα αγοράζουμε Φασιανό για πολύ πιο χιουμοριστικούς λόγους, όπως π.χ. να τον κρεμάσουμε πάνω από μεταξωτούς καναπέδες και animalprint ριχτάρια. Επιπλέον, δείχνουμε ως λαός ότι είμαστε υπεράνω χρημάτων όταν αγοράζουμε λιθογραφίες του Φασιανού για δύο χιλιάδες ευρώ, (εννοείται ότι περιλαμβάνεται στην τιμή η χρυσή κορνίζα και το μπλε ρουά βελούδο), όταν παρόμοιες λιθογραφίες του πουλιούνται στη Ζουμπουλάκη στο Κολωνάκι, σε κάθε κορνιζάδικο της Ελλάδας και στις δεκάδες δημοπρασίες έργων τέχνης που λαμβάνουν χώρα σε όλη την Ευρώπη για 300 με 500 ευρώ περίπου. Πιο πάνω ανάφερα ότι το ερώτημα στο που βρισκόμαστε στο συνεχές της τέχνης και του κόσμου δεν αφορά μόνο τους καλλιτέχνες αλλά και την κοινωνία συλλογικά. Η Κυπριακή κοινωνία έχει έστω και ενστικτώδη επίγνωση της θέσης της στον παγκόσμιο χάρτη των τεχνών; Γνωρίζουμε γιατί ο Ρόθκο είναι σημαντικός στον παγκόσμιο πολιτισμό; Ή απλά βλέποντας τα έργα του βλέπουμε μόνο κόκκινο; Ή ακόμα χειρότερα δεν είδαμε ποτέ κανένα έργο του και δεν ξέρουμε καν ότι υπήρξε σε αυτό τον κόσμο; Η πραγματικότητα είναι πιο χιουμοριστική και πιο απλή. Δεν θα μας ενδιέφερε ποτέ να κρεμάσουμε Ρόθκο στο σαλόνι διότι δεν υπέγραφε τα έργα του στο μπροστινό μέρος του καμβά αλλά στο πίσω μέρος. Αυτό δημιουργεί αντικειμενικές δυσκολίες στο να καταλάβει ο γείτονας ότι ο πίνακας είναι κάποιου σημαντικού ζωγράφου. Επιπλέον θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα ειρωνικά σχόλια των φιλοξενούμενών μας στα μονόχρωμα μοτίβα του Ρόθκο ότι τέτοια έργα τα κάνει και η φιλιππινέζα τους. Η επιλογή Φασιανού, είναι πολύ ασφαλέστερη εικαστική επιλογή και δεν εμπεριέχει το ρίσκο του ταξιδιού σε μη αναγνωρίσιμα και ίσως άγνωστα μονοπάτια της τέχνης. Είναι ακριβώς το ίδιο κριτήριο που έχει μια κυρία στην επιλογή τσάντας. Παρά να πληρώσει μια χειροποίητη τσάντα από ακριβό δέρμα προτιμά να δώσει τα ίδια χρήματα σε τσάντα από καμβά γεμάτο με τυπωμένα αναγνωρίσιμα λογότυπα. Ή καλύτερα,
έβαλε η Τζούλια ράσα και νόμισε ότι έγινε παπάς.
Issue °01 — October 2011
33
Η πνευματική μας αναζήτηση δεν περιορίζεται μόνο στο να αδιαφορούμε για τον μακρόκοσμο της παγκόσμιας τέχνης, αλλά και στην κατ’ επιλογή αδιαφορία για την Κυπριακή ιστορία της τέχνης. Ποιος απόφοιτος λυκείου γνωρίζει έστω ακουστά τον Διαμαντή, τον Κάνθο, τον Χριστόφορο Σάββα ή σήμερα τον Άγγελο Μακρίδη; Ποιος γνωρίζει γιατί είναι σπουδαίοι αυτοί για τον πολιτισμό μας ώστε στηριγμένος σε αυτούς ή ακόμα καλύτερα, ενσυνείδητα απορρίπτοντάς τους, να φτιάξει τέχνη ή να αγοράσει τέχνη ή να τους φτύσει ώστε να θεωρηθεί πολιτισμένος; Ίσως όλα αυτά να μοιάζουν φιλολογικές φλυαρίες, και ίσως να είναι. Από την άλλη, ενδεχομένως όλα αυτά να εντάσσονται στο ιδιότυπο χιούμορ που έχουμε σαν λαός.
Δεν μας ενδιαφέρει η έκφραση και ο λόγος που ενυπάρχει σε ένα έργο τέχνης ή στις ίδιες τις πράξεις της ζωής μας, αλλά η επιφανειακή εικόνα μας. Καθιστώντας με αυτό τον τρόπο την εικόνα σε ουσία. Εύκολα μπορεί κάποιος να δει στο ίδιο σαλόνι Πανταλέων και Φασιανό. Αυτό από μόνο του έχει εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ. Διότι σαν να λέει ο συλλέκτης και στους δύο: «στα παλαιότερα των υποδημάτων μου τι λέτε εσείς οι δύο… εγώ θα σας κρεμάσω στο σαλόνι μου και δεν με απασχολεί εάν ο ένας εξ ορισμού αναιρεί τον άλλο.» Είμαι από τους ανθρώπους που θεωρώ υψηλή τέχνη την παρωδία. Και ως τέτοια αντιμετώπισα και την έκθεση του Φασιανού που έλαβε χώρα στη Λευκωσία και ως τέτοια αντιμετωπίζω την κυπριακή εικαστική πραγματικότητα, η οποία περιλαμβάνει και πολλούς καλλιτέχνες και πολλές γκαλερί και δημοπράτες και κοινό. Υ.Γ. Σκέφτηκα να γράψω και για την έκθεση του Σάββα Χριστοδουλίδη αλλά τελικά δε θέλω. — CT
34 —
The Cyprus Dossier
Perfume from Hell, a Critique
The scenario was very cleverly written in that all five stories were combined together and presented in unison, keeping the audience focused throughout the whole play. In character, each actress told her own story progressively as, time and again, each would switch to their own story in a sequence that kept suspense high at all times. At the end of the play, writer and director Egli Spyridaki, who is also the founder of ‘Istos’, explained to the audience that she had combined five true stories of women that were forced to work as ‘sex slaves’ in Cyprus. With her scenario, she aimed to demonstrate the truth that nobody wishes to accept; a truth that exists even on an island as beautiful as Cyprus.
by — George Georgiou
A truly remarkable performance and brilliantly-written scenario, to say the least; and one that shed some fresh light on the undersigned’s opinion of ‘Woman’s Day’. Άρωμα Κόλασης
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Perfume from Hell, a Critique
George Georgiou
Woman’s day is celebrated every year on 8th March. This is the day that everyone remembers that women do exist and they have to celebrate. Once again, male politicians speak of the significance of women’s role in every society and female politicians, as special guests, go around to receptions.
Generally, it becomes another typical celebration on our calendar. And yet there was something out of the ordinary at this year’s theatrical play at ARTE (Archontiko Technon) which left spectators with feelings of shock and shame, including the undersigned. The theatrical group ‘Istos’ along with the Cyprus Anti-Trafficking Organization put on a theatrical play called ‘Perfume from Hell’. The story develops around five women who longed for a better life and were forced to leave their countries for work in order to support their families, studies etc. While each one had left their home for a different destination, they all ended up in Cyprus and were forced to work as prostitutes in several Cypriot nightclubs. In the end, out of these five women, one managed to escape and return to her home country, and another committed suicide in order to escape from the hell in which she lived.
I believe it is about time to start addressing some serious issues that have been eating our society like a virus and put aside the glorious speeches that we usually hear on TV. — GG
Issue °01 — October 2011
35
GEORGE George GEORGIOU Georgiou Born in 1984, the Cypriot clarinettist George Georgiou has already established himself as one of the most important Cypriot musicians of our time. He holds degrees from City University (BMus and MA in Advance Instrumental Studies) where he studied clarinet at Guildhall School of Music and Drama (UK) with Julian Farrell and Joy Farall. Currently based in Cyprus, he has been very active as a performer as well as an organizer. He performed many Cyprus premieres of pieces by many composers such as Berio, Cartet, Stockhausen, Muczinsky, Penderecki and Mantovani. His strong interest in contemporary music has led him to work together with many Cypriot composers and performing world premieres of their pieces which most of them are dedicated to him. During spring 2011, his fi rst personal CD will come out with works first by Cypriot Composers for Clarinet and Piano.
(…))
the glorious speeches that we usually hear on TV. Photo by Cyprus STOP Trafficking and Cyprus ANTI Trafficking Organization
36 —
The Cyprus Dossier
ΠΕΣ ΜΟΥ ΠΟΥ ΠΙΝΕΙΣ ΚΑΦΕ... ΝΑ ΣΟΥ ΠΩ ΠΟΙΟΣ ΕΙΣΑΙ!
Γράφει η Άντρια Λεωνίδου
tell me where you have your coffee… so that i tell you who you are
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Tell me where you have your coffee... so that I tell you who you are!
Antria Leonidou
Πες μου πού πίνεις καφέ… να σου πω ποιος είσαι!
Άντρια Λεωνίδου
by — Άντρια Λεωνίδου
Παρακολουθώντας τις δύο κυρίαρχες ομάδες αυτού που θα μπορούσαμε απλά να ονομάσουμε φοιτητικό lifestyle, τους «κουλτουριάρηδες» και τους «trendy», έχεις την αίσθηση ότι η μία ομάδα προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει την άλλη. Απαξιωτικά βλέμματα, υποτιμητικές γκριμάτσες και άλλες εκφράσεις δυσανασχέτησης... είναι μερικές από τις αντιδράσεις των μεν για τους δε. Κι όμως, μιλώντας μαζί τους, διαπιστώνεις ότι παρά τις υπαρκτές διαφορές τους, έχουν αρκετά κοινά. Όσοι τα ανακάλυψαν νωρίς, απορρίπτουν τις ομαδοποιήσεις και απολαμβάνουν τις καλές στιγμές και των δύο πλευρών. Οι «κουλτουριάρηδες»
Πες μου πού πίνεις καφέ… να σου πω ποιος είσαι! × × ×
Κουλτουριάρης ή trendy; Στασικράτους ή παλιά Λευκωσία; Αλκίνοο Ιωαννίδη ή Άννα Βίσση;
Οι φοιτητές επέστρεψαν στις βάσεις τους και η Λευκωσία μπήκε ξανά στους γνωστούς ρυθμούς της. Με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, τα τρία ιδιωτικά πανεπιστήμια και άλλα τόσα κολλέγια, η πρωτεύουσα σφύζει από φοιτητική ζωή. Τα διάφορα στέκια έχουν την τιμητική τους τα απογεύματα – και όχι μόνο – αφού το «σκασιαρχείο» είναι έννοια συνώνυμη με τη φοιτητική ζωή. Μέχρι εδώ όλα καλά… Παρόλο που οι φοιτητές έχουν τις ίδιες ηλικίες και λογικά τα ίδια ενδιαφέροντα, πολλές φορές τους χωρίζει χάσμα, ίσως μεγαλύτερο σε κάποιες περιπτώσεις και από το διάσημο χάσμα γενεών. Όπως χαρακτηρίστηκα λέει και ένα τραγούδι: «Άλλοι μεγάλωσαν με Pokémon και άλλοι με Φρουτοπεία». Από τη μια οι κουλτουριάρηδες της παλιάς πόλης (Λήδρας, Ονασαγόρου, Φανερωμένη…) και από την άλλη οι trendy της σύγχρονης πλευράς της πρωτεύουσας (Μακαρίου, Στασικράτους…).
Βολτάροντας στα δρομάκια της παλιάς Λευκωσίας, τους εντοπίζεις παντού. Στα γραφικά μαγαζάκια, στην πλατεία Φανερωμένης, στα καφέ της περιοχής που θυμίζουν περισσότερο καφενεδάκια. Εκτός από το νεαρό της ηλικίας, η ομάδα αυτή ξεχωρίζει και από το εξωτερικό look (ντύσιμο, κτένισμα, κλπ). Ατημέλητο μακρύ μαλλί και για τα δύο φύλα, συνοδευόμενο από ανέμελο ντύσιμο. Για τους νέους αυτούς, όπως λένε οι ίδιοι, η πνευματική καλλιέργεια είναι πολύ πιο σημαντική από την εμφάνιση. Αυτό φαίνεται κι από τις συζητήσεις τους, που κυμαίνονται σε πιο «κουλτουριάρικα» επίπεδα. Τους συνάντησα σε ένα από τα πιο αγαπημένα τους στέκια, «Τα Kαλά Kαθούμενα», να απολαμβάνουν το «φραπεδάκι» τους, και να συζητούν για τις διάφορες παραστάσεις που γίνονται στο νησί και τους ενθουσιάζουν αφού ολοένα και μεγαλύτερα «ονόματα» παρουσιάζουν τις δουλειές τους στην Κύπρο (σχεδόν όλοι βρέθηκαν στη συναυλία του Goran Bregovic). Η Στέλλα τους μιλά για θέατρο και συγκεκριμένα για το Tape. Προσπαθεί με νύχια και με δόντια να πείσει τα αγόρια να τη συνοδεύσουν. Προσφέρομαι εγώ… Ενθουσιάζεται. Συνεχίζουν τη συζήτηση τους περί καλλιτεχνικών και καταλήγουν να μιλάνε για τις σπουδές και το μέλλον τους. Τους ρωτάω για τη φοιτητική ζωή στη Λευκωσία. Οι περισσότεροι δηλώνουν ικανοποιημένοι, άλλοι όχι και τόσο, για να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι δεν είναι η Λευκωσία που τους ενοχλεί αλλά ο κόσμος της Κύπρου γενικά. Αφού το σκέφτηκαν λίγο καλύτερα αποφάσισαν ότι η παλιά Λευκωσία τους αρέσει πολύ και τους εκφράζει. «Δεν θυμίζει πολύ Κύπρο», λέει η Ελευθερία. «Η γραφικότητα της σε μεταφέρει σε άλλους τόπους, άλλα τοπία». Συνέχιζαν να απαριθμούν τα θετικά και τα αρνητικά της φοιτητικής ζωής στην πρωτεύουσα, όταν τους ρώτησα για την άλλη μεγάλη ομάδα νεαρών που ζει στην πόλη.
Τα μάτια αμέσως έστριψαν. Η δυσανασχέτηση στα πρόσωπα τους ήταν εμφανέστατη.
Οι trendy, κατά τη γνώμη τους, «δεν έχουν υπόθεση». Πιο έντονα, ένιωσα την κόντρα να προέρχεται από τα κορίτσια. Για τις κοπέλες της παρέας, οι «τίκι-τόκο» όπως τις αποκαλούν χαρακτηριστικά, από τον ήχο των τακουνιών τους, έχουν μόνη έγνοια τι θα φορέσουν και πως θα βάψουν τα μαλλιά τους. Τα αγόρια από την άλλη έχουν αρνητική εικόνα απέναντι στην άλλη ομάδα, αλλά δείχνουν να μην ασχολούνται και πολύ. «Απλά δεν ταιριάζουμε μαζί τους», λέει ο Νικόλας. Τα σαββατοκύριακα οι κουλτουριάρηδες δραπετεύουν από τη φασαρία και το καυσαέριο της πόλης, σε μικρά ορεινά χωριουδάκια του νησιού, των οποίων την ύπαρξη δεν γνώριζα καν. Ο Μιχάλης αριθμεί μερικά από αυτά: Κατύδατα, Καμινάρια, Οδού, Ληνού και Μελίνη. Οι «trendy» Είναι η πλειοψηφία. Θα τους δεις στα πιο πολυσύχναστα μέρη της μοντέρνας εκδοχής της Λευκωσίας. Από τις καφετέριες των πανεπιστημίων, στα καφέ της Μακαρίου, της Στασικράτους, της Σπύρου Κυπριανού, στα club τα βράδια να χορεύουν μέχρι τελικής πτώσης. Βλέπουν τη φοιτητική ζωή με εντελώς διαφορετικό μάτι απ’ ότι η άλλη ομάδα. Δεν χάνουν ευκαιρία να βγουν είτε για να διασκεδάσουν σε νυχτερινά κέντρα, είτε απλά για ένα καφέ, συνήθως της οικογένειας του Freddo Cappuccino, στο Mondo ή στο Le Cafe. Η εξωτερική τους εμφάνιση «στην τρίχα». Περιποιημένο μαλλί, συνήθως ισιωμένο και με ξανθές ανταύγειες για τα κορίτσια, ρούχα στην τελευταία λέξη της μόδας και γενικά ένα στυλ που μοιάζει να ξεπηδά από τις βιτρίνες «μοδάτων» καταστημάτων. Η αγάπη τους για τα ρούχα και γενικά για τον πιο μοντέρνο τρόπο ζωής, επηρεάζει και τα θέματα συζήτησης τους. Όταν ζήτησα από τον Αντρέα να τον βγάλω μια φωτογραφία, μου είπε μεταξύ σοβαρού και αστείου
«Περίμενε να φτιάξω λίγο τα μαλλιά μου»! Τα fashion weeks, οι νέες παραλαβές και αφίξεις στα διάφορα καταστήματα της πρωτεύουσας και η περιποίηση προσώπου και μαλλιών απασχολούν κυρίως τον γυναικείο πληθυσμό της
37
Issue °01 — October 2011
ομάδας. Τα αγόρια από την άλλη είναι φανατικοί ποδοσφαιρόφιλοι και δεν χάνουν ευκαιρία να αναλύσουν κάθε επιμέρους φάση των αγώνων του προηγούμενου σαββατοκύριακου.
Στέλλα τη συνάντησα και στις δύο ομάδες φοιτητών. Στη δεύτερη μας συνάντηση, μου εξέφρασε και τον προβληματισμό της για το διαχωρισμό και την ομαδοποίηση που επιχείρησα. «Δεν πιστεύω ότι οι ομάδες για τις οποίες γράφεις είναι σωστές. Υπάρχουν, αλλά κάποιος μπορεί άνετα να ανήκει και στις δύο. Προσωπικά περνώ το ίδιο καλά, είτε πίνοντας καφέ στην παλιά Λευκωσία, είτε βολτάροντας στα μαγαζιά της Μακαρίου και κοιτάζοντας ρούχα και παπούτσια». Η παρατήρηση της είναι σωστή, αφού η μίξη μεταξύ των δύο ομάδων είναι εφικτή και η συνύπαρξη για κάποιους απολύτως φυσιολογική. Αντιπροσωπευτικό δείγμα αποτελεί η στενή φιλία που υπάρχει μεταξύ του «κουλτουριάρη» Αντρέα και του «trendy» Σάββα. Τι τους ευχαριστεί περισσότερο; Το γεγονός ότι η Λευκωσία είναι μια πόλη πλούσια σε επιλογές. — AL
Η ζωή στη Λευκωσία τους αρέσει πολύ αφού συνεχώς όλο και κάτι υπάρχει για να κάνεις. «Σε σύγκριση με τη Λάρνακα όπου ζω, τα clubs εκτός του ότι είναι πιο πολλά είναι και πιο ωραία», λέει η Κική. Για τους νέους αυτούς οποιαδήποτε μεγαλούπολη θα τους ικανοποιούσε. Συχνάζουν πολύ στο Mall και γενικά περνούν αρκετές ώρες σε μαγαζιά και εμπορικά μέρη. Τα Σάββατα τους τα περνούν χαλαρά μέχρι την ώρα που θα βγουν για το καθιερωμένο ξεσάλωμα της βδομάδας. Την Κυριακή την περνούν και πάλι χαλαρά, προσπαθώντας να ανακτήσουν τη χαμένη ενέργεια από την σαββατιάτικη έξοδο.
Δημοσιεύθηκε πρώτα στο περιοδικό Πρωτεύουσα.
Η αναφορά μου στους «κουλτουριάρηδες» ανέμενα να προκαλέσει τουλάχιστον τις ίδιες αντιδράσεις απαξίωσης. Έπεσα έξω. Τα παιδιά της παρέας δεν αντέδρασαν καθόλου. Φαίνεται ότι από τη δική τους πλευρά η συνύπαρξη δεν είναι κάτι που μοιάζει παράλογο. Το μόνο σχόλιο που πήρα είχε να κάνει περισσότερο με τους χώρους που συχνάζουν οι «κουλτουριάρηδες» παρά με τους ίδιους. «Δεν θα μπορούσα ποτέ, για παράδειγμα, να πάω στο Εναλλάξ», λέει η Δέσποινα.
«Θα με πιάσει κατάθλιψη». Στη δική της «δήλωση» συμφώνησαν αρκετοί από την υπόλοιπη παρέα. Το έντεχνο τραγούδι και γενικά η κουλτούρα που το περιτριγυρίζει, τους κάνει να θέλουν «να κόψουν τις φλέβες τους», όπως χαρακτηριστικά λένε. Μουσικές… παραφωνίες Πάντως, παρά τα διαφορετικά γούστα, η αγάπη για τη μουσική αποτελεί σημείο επαφής και για τα δύο φύλα αλλά και για τις δύο ομάδες Οι «κουλτουριάρηδες» ακούνε έντεχνο, rock, blues και jazz. Από ελληνική μουσική, πρώτοι στο δικό τους top ten βρίσκονται ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ο Φίλιππος Πλιάτσικας, ο Σωκράτης Μάλαμας... Οι «trendy» προτιμούν όλα τα είδη pop μουσικής και γενικά ότι είναι στη «μόδα». Σάκη Ρουβά, Δέσποινα Βανδή, Πέγκυ Ζήνα. Ο Χάρης ενθουσιάζεται όταν θίγουμε το θέμα μουσική και μου αναλύει γιατί η Άννα Βίσση είναι η «απόλυτη»… Αρμονική συνύπαρξη Τα σχήματα, ευτυχώς, δεν μπορούν να είναι τόσο απόλυτα, ειδικά όταν μιλάς για νέους ανθρώπους οι οποίοι ακόμη ψάχνουν και ψάχνονται, επιλέγουν και απορρίπτουν. Τη
Άντρια Λεωνίδου Η Άντρια Λεωνίδου έχει σπουδάσει Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και είναι φοιτήτρια σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα με τίτλο “Επικοινωνία και Κοινωνιολογία και Πολιτική Θεωρία”.
38 —
The Cyprus Dossier
Notes From A Lizard: Sex in Cyprus – The Youth
Before we examine this phenomenon, let me make clear that this is a sweeping generalisation and that there are exceptions. Also bear in mind that, being able to talk to a stranger who looks like a nice enough person (or at the very least, has a great ass), shouldn’t be something that is restricted to the exceptional cases.
by — Baret Yacoubian
So why have we become so insular within ourselves? The only way to answer that is to take the history of the sexes on the premise, separately, because they have two very different stories to tell.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Notes From A Lizard: Sex in Cyprus – The Youth
Baret Yacoubian
Let’s begin with the ladies.
When discussing sex, the first part of the body I want to talk about is not that place of happiness between your legs. I want to start with the brain. Recent theory suggests our DNA carries three forms of perception that reside in our brains: Primate, mammalian and reptilian. The basic attitudes these three forms have are as follows: The primate brain says, ‘I want peace and to understand the true nature of self in selflessness as a spiritual being that transcends matter, becoming all and none simultaneously,’ or something like that. The mammalian brain says, ‘I want to be a good person but what I really want first is to get drunk and take that redhead at the end of the bar up to the bathrooms and do terrible, terrible things to her.’ Then you have the reptilian brain that says, ‘Eat, fuck, kill.’
It’s that last lower brain that holds all those base desires and needs.
That’s the one that is responsible for us having wars. It’s also the one that makes us need to have sex without giving regard to emotions or consequence. However, in Cyprus there seems to be a social phenomenon in full swing in this arena. There is a great shortcoming that has become characteristic of our people: the inability to socialise and connect successfully between sexes.
The women of my age group (now in their late twenties, early thirties) grew up in what was and, to a considerable extent, still is, a patriarchal society. Their mothers and grandmothers generally fed them the old system’s values such as, ‘Don’t have sex before marriage,’ ‘Get married soon, pick a man with money, have children quickly,’ ‘Look after your husband no matter what he says or does,’ ‘Don’t shame our name with scandal and sex,’ etc. However, some in their mothers’ generation started questioning these values as they grew older mainly because Cyprus was changing very quickly and becoming a Western-imitating culture. On the other hand, these girls started entering puberty and by the time they were in their mid to late teens, our culture had changed to the extent where there were grounds for a form of liberation which was irresistibly tempting because it involved disagreeing with their parents. These girls’ girlfriends started buying revealing clothes, make-up and expensive drugs. They went out drinking every night, unsure of what they were getting into but knowing that it was different from the possibility of reliving the terrible marriage of their parents by sticking to what they had been told since they were little girls. However, it’s not easy to abandon something you grew up with: Parents with patriarchal values on one side, girlfriends preaching hedonism like a new religion on the other. And so was born what has tormented the young women of this island for years now:
the identity crisis.
There are many examples that portray this but I will mention the one that I feel is most representative: how many times have you seen a young woman walk into a bar or club looking absolutely gorgeous? How many times have you seen her dressed
immaculately with a tasteful application of make-up on her features and a figure you could die for? The answer is, plenty. Now, how many times has this young woman sat at the bar facing the crowd, crossing her legs high and looking around casually as she sips her drink? Again, many times. What does this tell you so far? She wants attention. She wants to feel sexy. She might want her male friends to tell her how lovely she looks. She might want men she doesn’t know to look at her with lust. She might want a man to come up to her and start talking to her, start getting to know her. She might want that man to take her home (or to a car I guess) and give her what that reptilian brain has been licking its scaly lips over. But what happens when that man approaches her? She cuts him down and often in a very vicious manner too. I have, on occasion, seen her do it before he has even spoken. She regards him with a look of pure disgust. At that point I think, ‘Why couldn’t she just politely tell him she’s not interested? No need to cut the guy’s dick off.’ That is the identity crisis. She’s trying to obey her mother’s and her girlfriends’ ideologies at the same time. The reason the result is so ugly is because these two ideologies are diametric opposites. Now I know a platoon of female readers are going nuts at this point saying,
‘Maybe she dresses up just to feel good about herself,’ etc. I know. There are those cases too obviously. I am simply illustrating something I have seen precisely as described above too many times to ignore. So don’t get your ovaries in a twist.
Now it’s the men’s turn.
The Cypriot men of my age group have generally been raised by women who were raised on the old values. This means that these men were provided with everything by their mothers. The only thing they didn’t do was have sex with them. When I say everything I mean laundry, cooking, ironing, mending, cleaning, help with homework – the works. And for the most part, it would happen unquestioningly, no matter how badly the men behaved whether during childhood, puberty or youth.
39
Issue °01 — October 2011
So the first model for a woman for the average Cypriot male is generally an allproviding, all-tolerating servant. With that model he turns to the world to look for something similar and finds the young woman mentioned above, shutting him down coldly.
made them miserable and that it is, in fact, unnecessary. They have started taking better care of themselves, looking after their health. They have realised that they’re at the age where they might want to start considering a life partner and children. They have seen that a complete absence of intimacy for years on end simply isn’t natural. Or for those who took the other extreme, that falling in and out of bed in a drug and alcohol fuelled haze with platoons of men solves nothing aside from the itch for sex. So they are making an effort to become realistic and available. And I applaud them for it because they’ve begun to do so against all odds. The only problem is they’ve made themselves available to the average Cypriot male who, for the most part, has not changed much. After all, growing up with patriarchal values is a lot more comfortably accepted if you happen to be a man. Finally, I’d like to say that despite the exceptions being exceptional and despite the fact that the changes can’t happen fast enough, I hope that when that good connection is made and held between two people, you’ll realise it’s good to dive headlong into it and hold it with both arms and legs. I hope you’ll see that protecting yourselves from the emotional damage that may come from rejection or breaking up is only an apprehension born of fear. So my humble advice is give everything you have to offer to each other if you have one another, forget protecting yourselves from the possibility of future emotional pain.
So he begins to feel inadequate. He begins to think his status in the patriarchal society is lacking. He feels he needs to show wealth. So he asks his parents for a sports car if they have the funds or applies for a loan if they don’t. But she shuts him down again so he starts buying designer clothes. Again, no dice. So he begins to question his own appearance. That’s why we see these steroid-ridden muscle men driving around with rubber-tight Calvin Klein tops and sports cars they’ll be paying off for the rest of their lives. They don’t, however, generally think about whether their approach is lacking or insufficient. They don’t consider that they cannot command a woman to automatically start talking to them, and having sex without fully understanding a new form of communication or indeed any form of real communication at all. This brings me to my male representative example: how many times have you seen a man enter a bar or club, sit with his friends in a corner and stare at the woman he wants to talk to all night and then leave without saying a word? How can he? If that woman were the same model he had been raised with, she’d walk over to him and say ‘I noticed you’ve been looking at me and I know what you want.’ Then she’d take him home, have any kind of sexual interaction he wished for, cook him some dinner and tuck him in. Now take a step back and consider how impossible this situation makes social and sexual connection for the gay community. Consider those who have made the leap and defined their new sexual orientation and accepted it as a minority.
Is there any hope for remedy?
I believe so. Only in recent years, I have observed a change in the female acquaintances I have not been intimately involved in but know socially and so can observe from afar: I have noticed them shed the extremes to which their parents and overly-influenced friends dictated. They have realised that that lifestyle has
If that does happen, take it; hurt. It’s worth it. Then pick yourself up and give everything of what’s left to the next wayward stranger beckoning you closer. — BY
Baret Yacoubian Baret Yacoubian was born on March 11th 1981 in Nicosia, Cyprus. He has spent most of his life there save for travels through Europe and university in London. He began writing poetry as a child until he was twenty at which point he shifted his attention to prose. At twentyfour he published his first novel Avalo (2005) which was a success and became the subject of many newspapers, magazines, literary journals and radio shows. The book expounded Yacoubian’s notion of the disembodied youth of his generation on the island of Cyprus and the energy it portrayed as a tireless and utterly chaotic disintegrating force. The story is set to the music scene of Cyprus in the early years of the new millennium. Yacoubian then completed an unpublished short story collection entitled ‘Dreams, Visions & Fragments’ from which stories were submitted to local art and culture magazines. Yacoubian is currently working on a second novel entitled ‘Immersion’ and still lives in his home town Nicosia, Cyprus. "
bretjake@yahoo.com
40 —
The Cyprus Dossier
Baileys, Rock & Roll and a Conversation with minus one
Chris " Guys, what makes me happy is that people leaving the Minus One show go home and have very happy stinky sex...
by — Marios Menelaou & Sandra Hadjisavva
Antonis " Well, it’s many things combined... it’s the way people feel around other people they didn’t know before.
Francois " Yeah, alcohol does that at the end of the night...but the ambiance is there too!
Francois " It’s like a big party where everyone knows each other. Chris " It’s the way we perform! Francois " When we’re on stage and we go crazy, people feel the comfort to go crazy as well. You can go crazy, it will not hurt you; everyone can play a part in this kind of change of feeling, completely liberated!
It’s around eight, the setting sun has given birth to the night, music is playing in the background, and short glasses are being filled from the Bailey’s bottle sitting on the small square-table. As the ice cubes start bumping into each other, creating a melody of their own, the conversation begins…
George " If you are playing music and you feel it, it’s curing but it also heals the audience, that’s how I feel...In a lot of posts on our facebook-group people say “you are our antidote”. Obviously we are not, but it shows how people feel. Chris " We took a risk, back then, we felt that things were not right and we wanted to try to change them and it worked...People are afraid to take risks here, this is the truth!
Baileys, Rock & Roll and a Conversation With Minus One
Marios Menelaou & Sandra Hadjisavva
George " Do you remember when we decided to play rock every Saturday? Antonis " It was the first time that foreign music would be played on Fridays and Saturdays. Chris " Nowadays, it’s not considered as something great but back then, two years ago, it was considered crazy and radical. George " Everything was Greek rock, Greek music was everywhere. It was really hard in the beginning, people wouldn’t even stand up; Cypriots are generally reserved. I think this thing we are doing kind of opens them up. Antonis " We enjoy our music, we enjoy what we are doing, that’s the difference; to begin with, we do it for us, it makes us happy and this is transmitted to the people. That’s what makes them feel different when we play.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
George " We are trying to be fresh and to have fun with a lot of people on the weekends. Chris " Guys, we are trying to do whatever every kid who picks up his first guitar is trying to do, to get laid of course! No, but the truth is that we are working here, we are making music, we are professionals, we live off music.
George " It’s not a career though, it’s a job, it’s more like a fun job but I wouldn’t call it a career because if you are trying to get your own stuff out in Cyprus, even if it’s really good, really nice and maybe even a lot better than some foreign bands, you wouldn’t get a lot of recognition because Cyprus is a small island. It’s not the people of Cyprus that is the issue; it’s the capacity of the industry. There are no record labels, there is nothing. There are no resources that fund the music scene in Cyprus as much as they should. For example, RIK has stopped funding the Eurovision contesters; this year there have only been around 11 submissions because whoever wins has to fund the whole thing themselves... Antonis " There is no doubt that the atmosphere limits the opportunities for new and young talents to emerge from Cyprus; that’s why many musicians leave Cyprus for Greece. George " But if you think about it it’s like this everywhere...For example I know a band from Vancouver who was not given any recognition and after going to L.A. and receiving that recognition, they went back and were given praise for being from Vancouver. Like the old saying suggests “Oυδείς προφήτης στον τόπο του”. Antonis " There is no doubt that one of the biggest disadvantages in Cyprus, for us, are the limited opportunities that musicians have but, on the other hand, because there is no established music industry, the people place the limits, which means that there is always room for development... George " I am glad that I am here and use Cyprus as my base but the truth is that if it wasn’t for the internet, and the ability to cooperate with musicians abroad, I would probably leave... Chris " Yes, I agree, I think the work that we do through the internet helps in our staying here. Nowadays, you can live in Cyprus and work at the same time for projects anywhere in the world. Francois " Yeah, but despite the limitations the music scene in Cyprus is changing guys. George " I kind of agree, I see a massive change ever since we started playing, ever since we said we are going to do something different because we are tired of the same stuff everywhere; everywhere you went it was the same music, same people, same all... People used to go out and not listen to fun music, unable to take things out of their heads...Instead, they just felt miserable; and it comes from the Greek culture, that’s what they do in Greece.
41
Issue °01 — October 2011
Francois " Because all the Greek songs are talking about being broken hearted and things like that. In Cyprus, the majority will listen to what is given to them and what is given to them always comes from the Greek scene...
the band and what we achieved plays a vital role in this… I was able to find a better balance for my life in Cyprus compared to the time I was abroad.
George Solonos - Guitar
Antonis " I didn’t want to leave Cyprus without a reason, which I had eventually found and that’s how I left for Greece... When I was a kid I did feel the need to leave because I was feeling that what I was doing in Cyprus had no future. But I was afraid that if I ever left I would never come back... I had an opportunity and went to Greece but after a while I got bored of living there. I preferred Cyprus a million times more, the lifestyle not the music scene, the two are different...I was ready to come back to Cyprus and start up something new with musicians that I knew, I mean why not do what I do in Cyprus....
Antonis Loizides - Bass
Antonis " It has to do with the kind of music some people follow, it’s not wrong to like that sort of music...Still that’s fine but we are talking about another type of music; we wanted to make something different because we wanted something different and people followed, for me it shows that people needed that change. Chris " I think we are fucking awesome... I don’t say that because I am some hardheaded idiot, I am just being realistic... I believe we’ve reached a certain high level of acknowledgment/music because our references have always been the whole world, it has never been Greece...too many people in Cyprus have Greece as a reference. George " In Cyprus people want things ready, they don’t want to work for it or to start a new thing from scratch or to put new ideas in and risk basically so they accepted what was served to them... Francois " But nowadays this is changing and youth began to research for themselves not accepting simply what is given to them. George " I think our society passed through a lot due to the war and violence and there is a fear embodied in the people. Let’s face it, we are scared. I see people during daytime being very reserved and it is astonishing how, on Saturdays, especially at the end of the show, they become so loose.... Antonis " People are more reserved because it is such a small place Chris " People need to go out they need to go out, from their everyday reality and pressure. Antonis " Despite our problems the people of this island are as good as they come; okay most of them at least... Francois " We are restricted both psychologically and physically, I mean we have no immediate access to other countries; it’s like the biggest Alcatraz on the planet and the fact that the island has been divided for so long makes things even more complicated. Antonis " But at the end of the day we come from here. Francois " Yes, this is our home...I don’t regret coming back to Cyprus but of course
Chris " Well as you know I never really left Cyprus, at least not for a long time... But, like Antonis, when I was young, I had inclinations to leave Cyprus but I travel a lot and the more I travel the more I realise that I wanted Cyprus to be my base...When you experience other cultures I think you start appreciating yours and what it gives you. But Cyprus is very small and you have to make the effort and leave once in a while. George " All these things we talked about concerning the culture of Cyprus goes back to the fact that we don’t feel free as people. Cyprus is such a small place that we restrict ourselves through our thoughts. But there is evidence that people are craving for a change, it’s like they are in need for something to ignite them... Chris " Yeah, more sex for everybody! Antonis " Cyprus, Alcohol and Rock & Roll! Francois " Be a bit crazy, it won’t hurt you!
I am 100% Cypriot with Australian nationality. I have been playing music since I was a kid... I studied in Athens and Leeds and when that was done I came to Cyprus... I started playing with the guys, but I also have other projects aside... I’ve worked with several artists including Boy George, Tommy Lee Quincy Jones, John Themis, George Doering, Anthony Costa (Boyband ‘Blue’), Ghetto Flex, Marina Solonos, Desi Slava (Bulgarian Diva), Foivos Delivorias, and Loukianos Kelaidonis.
I was born in Cyprus... a lot of years ago,... I am 100% Cypriot... without any other nationality... I didn’t study music, I learned to play music by myself. I worked with well-known artists in Greece for many years, including the Kατσιμιχαίοι band, before moving back to Cyprus. Chris Ioannides - Drums I went to eat Chinese food one day and started playing with chopsticks and from that day I’m still playing with sticks... I saw Tommy Lee on TV and I was inspired... shit happens... years later me and Geroge worked with him... In the early 90’s Antonis and I went to Serbia with our band Armageddon at the time of the NATO bombings to give a live concert... We woke up to the sirens of war, 20 thousand people that had gathered in protest to the bombings were waving Cypriot flags at the square while we played. It was an experience. I will never forget. Francois Micheletto - Vocals I was born in Cyprus, grew up in Cyprus, my mother is Cypriot, my father is French... I loved music since I was a child... I have been singing since I can remember; I was singing on everything... I moved to France when I was 17 to study stuff: music, theatre, languages and I was hanging out with musician friends so I was always jamming left and right with them, then I came back to Cyprus in 2005 and started working with bands here. I played for four years on the north side of the island with TC musicians that I met here on the south... Then I had the opportunity to work with the guys and I said yes because I am really fond of their music, they got a lot of talent... Costantinos Americanos - Guitar Was unable to join us that night but he was there in spirit.
Drawing by Alexandros Mouskos Demetriades Alexandros graduated from the University of Cyprus with a BA in Economics and MBA. His educational background helped develop an interest and concerns about the shortcomings of the current economic, educational and political system. Regardless, this hasn’t stopped him from expressing himself through various unrelated activities and arts. He believes that a step closer to happiness is achieved when people focus on the inner self, develop their creativity and unique skills, and use them for the greater good.
42 —
The Cyprus Dossier
ΙΟΥΝΙΟΣ JUNE E june
εωργιά άδου by — Ηλέκτρα Γ Γεωργιάδου
Ηλέκτρα Γεωργιάδου
1. μεσημέέρια, πάντα.. Ζεστά μεσημέρια, Μεσημ μεριανό στην β εράνντα α στο ον ίσ σκιο Μεσημεριανό βεράντα στον ίσκιο η κλημα αταριά φορτωμένη φορττωμ μένη η κληματαριά ανεμισττήρας ζαλίζει ζα αλίζει τις τις μέλισσες μέέλισ σσεςς τιςς μύγες ο ανεμιστήρας
Ιούνιος
σακούλιια κρεμάμενα κρεμά άμενα στα στα ττσαμπιά σαμ μπιά ά με ε νερό σακούλια ανεμ μιστήρα ας μέλισσες μέλισσ σες μύγες μύγγες η σιωπή ή με εταξύ μα ας ανεμιστήρας μεταξύ μας σχεδό όν δεν δ ιακρ ρίνε εται σχεδόν διακρίνεται καλοκαίρι ξανά ά. Μεσημέρι Με εση ημέρ ρι ξανά. μέσ σα του χχρόνου ρόννου υ μέσα εκ κτυφ φλωτική ή αντηλιά ά υγρασία υγρασ σία ά πνοια ζεσ στός αέρ ρας εκτυφλωτική άπνοια ζεστός αέρας
Electra Georgiades
η θάλασσα θάλασσα α δεν φαίνεται φα αίνετται α πό ‘δω ω από αλλά μπορείς μπορε είς να γευθείς γε ευθείς ττην ην α λμ μύρα α στ τον αέρα α αλλά αλμύρα στον όσα πέρασαν πέρα ασαν όσα όσ σα θα ‘ρ ρθου υν όσα ‘ρθουν 2. ταξε πίσω ω να δεις δε εις όσ σα πέρασα αν κοίτ κοίταξε όσα πέρασαν τιςς βροχές βρο οχές τα α ξύλα που πο ου μάζεψες μάζε εψες φύ ύλαξες γγια ια το τζ ζάκιι φύλαξες τζάκι μιμόζε ες στις μ που υκά άλες μιμόζες μπουκάλες ανιτάρια μαραμένα μαραμέένα ξξερόχορτα ερ ρόχο ορτα α μα μανιτάρια
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
June
α ραιέςς ηλια αχτίδ δες που θύμιζα αν άνοιξη η μέχρι που ένα α πρ ρωί έφερε μ αζί ττου ου τηνν ά νο οιξη. αραιές ηλιαχτίδες θύμιζαν πρωί μαζί άνοιξη. άνο οιξη ήρθε ήρθ θε μ’ ένα ζεστό ζεσ στό αεράκι σαν ν αυτ τά π ου περ ριγράφε ει ο Χ έμ μινγο ουε εϊ. Η άνοιξη αυτά που περιγράφει Χέμινγουεϊ. Ανοίξ ξαμ με τα α παράθυρα παράθ θυρα - θυμάσαι; θυμάσαιι; - τράβηξα τρ ράβ βηξα α πίσ σω τις κ ουρ ρτίννες Ανοίξαμε πίσω κουρτίνες οιξα τα παράθυρα παρά άθυ υρα κι άνο άνοιξα γλάστρε ες στην ανεμόσκαλα ανεμ μόσ σκαλλα γλάστρες έβγ γαλα τα ρούχα απ’ απ’ τη ντουλάπα ντουλλάπ πα τα α συ υγύρισα α έβγαλα συγύρισα βγήκαμε ε έξω ω βγήκαμε ουρανός κρύοςς καφ φές επιτ τέλους μπλε ουρανός καφές επιτέλους περ ριμένναμε να α ‘ρθει αυτό αυτό που πο ου τώ ώρα α αποκα αλούμε παρ ρόν – και περιμέναμε τώρα αποκαλούμε παρόν "
43
Issue °01 — October 2011
3. κο οίταξε τώρα τώρα μπροστά μπ προστά να να δεις δεις όσα α έρχονται έρ ρχονται κοίταξε ψη ητό στο στο φούρνο πατάτες πα ατάτες στην σττην βεράντα βερ ράντα α άδειες άδειε ες μπουκάλες μπουκάλλες κρασιού κρασιού ύ ψητό τις λεμ μονιές στην στηνν αυλή αυ υλή λεμονιές μύγγες τις μέλισσες μέλισσες υγρασία υγρασ σία αλμύρα αλμύρα τις μύγες θα περπατήσουμε περπ πατήσου υμε για μια στι ιγμή ή μοναχά μο οναχά θα στιγμή άμ μμος θαλασσινό θαλασ σσινό νερό νερ ρό στο δέρμα δέρμ μα μας μας στα α πόδια μαςς άμμος ψαρόβ βαρκεςς παρατημένες παρατημένε ες στην άμμο άμμο ονόματα οννόμα ατα κοριτσιών κορ ριτσ σιών γραμμένα γρα αμμένα α στο πλάι πλλάι ψαρόβαρκες μ’ άσπρη μπογ γιά μπογιά πού να παν αυτά ά τα κορίτσια κορ ρίτσ σια πού μιια στιγμή στιγμ μή μοναχά μο ονα αχά για μια προττού χαθούν χαθούν όλα με τις πρώτες πρώ ώτες βροχές βρο οχέςς του το ου Σεπτέμβρη. Σεπτέέμβρ ρη. προτού 4. Ότα αν χάσει χά άσει τα φύλλα φύλλ λλα της το το φθινόπωρο φθινό όπωρ ρο θα θα ‘χει ‘χχει μπει για α τα καλά καλά Όταν θα επιστρέψουμε επισττρέψουμε στο στο σπίτι σπίττι θα δεν είπαμε δεν θα θα τα πούμ με ποτέ - όσα δεν πούμε φύλια στην σττην κούπα κού ύπα στηνν μέση θα θ υμίζου υν καλύτερες καλύτερες μ έρες. σταφ σταφύλια θυμίζουν μέρες. G — EG
44 —
The Cyprus Dossier
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ people of my land
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
People of my Land
Miranda Lysandrou
Άνθρωποι του τόπου μου
Μιράντα Λυσάνδρου
by — Μιράντα Λυσάνδρου
Ένα μικρό «απόσπασμα» από την φωτογραφική δουλειά μου, την οποία παρουσίασα το Νοέμβριο στο τέρμα της Λήδρας. Πενήντα φωτογραφίες δρόμου, ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, χωρίς λεζάντες οι οποίες να παραπέμπουν στην εθνική καταγωγή του κάθε εικονιζόμενου προσώπου. Από τα όσα γράφτηκαν στο βιβλίο των εντυπώσεων, οι άνθρωποι του τόπου μας διαπίστωσαν αυτό που μάθαμε να λέμε ως σύνθημα. Πως εκείνα που μας ενώνουν, είναι περισσότερα απ’ αυτά που μας χωρίζουν. Η φυσιογνωμία μας, η ιδιοσυγκρασία μας και η κουλτούρα μας αποδεικνύουν πως είμαστε ένα αδιαχώριστο σύνολο.
Το ζήτημα είναι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας στην πράξη, ο καθένας τη δική του προσωπική ευθύνη, και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για την συμβίωση, έχοντας πάντα στο νου την ουσία των στίχων του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ, ο οποίος μας υπενθυμίζει ότι την πιο όμορφη θάλασσα ακόμη δεν την έχουμε ταξιδέψει... Οι ξένοι επισκέπτες της έκθεσης μάς το ευχήθηκαν ολόψυχα γιατί αυτός ο λατρεμένος τόπος κι οι άνθρωποι που γέννησε αξίζουν πολύ περισσότερα. — ML
45
Issue °01 — October 2011
46 —
The Cyprus Dossier
ΠΟΣΗ ΠΑΤΡΙΔΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ HOW MUCH homeland HOMELAND how much DOES MAN NEED does man need
by — Μενέλαος Πήττας
Menelaos Pittas
Πόση πατρίδα χρειάζεται ο άνθρωπος
Μενέλαος Πήττας
‶…όσο λιγότερη είναι σε θέση να κουβαλήσει.″ Jean Améry " Πέρα από την Ενοχή και την Εξιλέωση
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
How Much Homeland Does Man Need
1
1. 1.
Ο συγγραφέας αυτού του κειμένου, στηριγμένος στις πλούσιες σκέψεις του Améry, θα ήθελε να εκφράσει το ταπεινό του ευχαριστώ για το βάθος και το πεδίο βλέψης εκείνου του θαυμάσιου ανθρώπου.
2. 2. Barthes, Roland.--Camera Lucida.
47
Issue °01 — October 2011
Το να ζεις στην πατρίδα σημαίνει ότι αυτό που νιώθει κάποιος οικείο αναπαράγεται συνέχεια μπροστά του.
Συσχετίζοντας με τον εξωτερικό μας κόσμο όσα σύμβολα αφομοιώσαμε στο πρώιμο στάδιο της ζωής μας, στα πρώτα δώδεκα περίπου χρόνια όπως ορίζεται και από τον Roland Barthes2, αυτά αναδεικνύονται σε δομικά στοιχεία της προσωπικότητας μας.
Σε αυτή την όμορφη μισή χώρα, η οποία κατοικείται από προκομμένους και μοντέρνους ανθρώπους, δεν μπορώ παρά να νιώθω μια πνιγηρή έλλειψη ανάπαυσης.
Η μητρική γλώσσα και η πατρίδα μεγαλώνουν μαζί μας, καλλιεργώντας σταδιακά μια γερή αίσθηση οικειότητας η οποία εγγυάται την ασφάλεια μας. Το πρόσωπο της μητέρας, η ευωδία του γιασεμιού, τα χέρια και τα παραμύθια των ηλικιωμένων γιαγιάδων.
Ο λόγος είναι προφανής. Ανήκω σε εκείνο το είδος των ανθρώπων που, ευτυχώς, τείνει προς εξαφάνιση και περιλαμβάνει όλους όσους, κατά γενική ομοφωνία, αποκαλούνται θύματα του Τουρκικού μεθοδευμένου επεκτατισμού.
Πατρίδα τελικά είναι ο τόπος της παιδικής ηλικίας και της νιότης. Όποιος την χάσει παραμένει μετέωρος ακόμα κι αν κάποια στιγμή, ζώντας εκτοπισμένος σε ξένους τόπους, μάθει να μην τρεκλίζει πια σαν μεθυσμένος, αλλά να πατά το πόδι του στο έδαφος με όσο το δυνατόν λιγότερο φόβο.
Τα πάντα, στο τέλος, πιθανόν να βουλιάξουν στο γενικό και επικίνδυνο ιδεολόγημα, “περασμένοι καιροί της βαρβαρότητας”. Τα θύματα θα εμφανιστούν ως αδιόρθωτοι, ασυμφιλίωτοι ή αντιδραστικοί.
Όταν νιώθει ότι έχασε την πατρίδα του, υποτάσσεται στην έλλειψη τάξης, στη σύγχυση και στο αίσθημα αποπροσανατολισμού.
Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει επιστροφή. Δεδομένου, φυσικά, ότι ο χαμένος χρόνος ουδέποτε ανακτάται με την επάνοδο σε έναν τόπο. Κοντεύω να μην μπορώ να πω “εμείς”, και για αυτό από συνήθεια και δίχως συναίσθηση ταυτότητας, περιορίζομαι στο “εγώ”. Αλλά νιώθω ότι έχω χάσει το “εγώ” και μαζί το δικαίωμα να ζω μέσα στο “εμείς”.
Δεν έχω παρελθόν, μήτε ιστορία – μονάχα ένα θολό γενεαλογικό δέντρο. Άραγε πόση πατρίδα χρειάζεται ο άνθρωπος; Τόση όσο να πάψει να την έχει ανάγκη. Όπως προαπαιτούμενο για το στοχασμό είναι να κατέχει κάποιος το πεδίο της απλής λογικής προκειμένου να υπερβεί τα όρια της και να διεισδύσει σε πιο γόνιμες περιοχές του πνεύματος. Βαδίζω παραπαίοντας μέσα από έναν κόσμο τα σύμβολα του οποίου μου φαίνονται ακατανόητα. Το παράξενο είναι ότι ανάμεσα στους συμπολίτες μου νιώθω πιο τρωτός παρά από έναν εχθρό για τον οποίο γνωρίζω με απόλυτη βεβαιότητα ότι είναι απολίτιστος, μοχθηρός κι ότι επιβουλεύεται τη ζωή μου. Πατρίδα σημαίνει ασφάλεια σε ένα πεδίο ομόριζων λέξεων όπως “εμπιστεύομαι”, “πιστός”, “εμπιστοσύνη”. Όλες αυτές ανήκουν στο ευρύτερο ψυχολογικό φάσμα αυτού που αποκαλούμε αίσθημα ασφάλειας.
Αμερικανοί πολεοδόμοι φλερτάρουν με την ιδέα να αναγάγουν την κατοικία σε καταναλωτικό αγαθό. Σε τακτά διαστήματα, που θα κυμαίνονται από είκοσι μέχρι είκοσι πέντε χρόνια, τα σπίτια θα ισοπεδώνονται και θα ανοικοδομούνται δεδομένου ότι οι επιδιορθώσεις θα είναι οικονομικά επιζήμιες.
Συνειδητοποιώ ότι αυτό που νιώθω πατρίδα είναι τελικά χώρα ή χώρος του εχθρού. Σε μένα παραμένει ένα αίσθημα ευχάριστης, παρήγορης μεμψιμοιρίας, γιατί βρίσκω ευχαρίστηση σε γλυκόπικρες αναπολήσεις. Όμως η πραγματική νοσταλγία έχει διαφορετική φύση και μας στοιχειώνει όταν μένουμε μόνοι με τον εαυτό μας. Τότε, κάθε τραγούδι, κάθε ρομαντική ανάμνηση χαμένων τοπίων, κάθε βουρκωμένο μάτι δεν είναι πλέον μεμψιμοιρία, αλλά αυτοκαταστροφή. Οδηγεί σε κομματιαστή αποσυναρμολόγηση του παρελθόντος μας, η οποία προϋποθέτει την αυτοπεριφρόνηση και το μίσος ενάντια στο χαμένο “εγώ”. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι μελλοντικές γενιές δεν θα αναγκαστούν να τα βγάλουν πέρα χωρίς πατρίδα. Η μετάλλαξη του ανθρώπου, η ψυχική αφομοίωση της τεχνολογικής και επιστημονικής επανάστασης είναι αναπόφευκτη. Ο νέος κόσμος επιδιώκει να μετατραπεί σε ενιαία επικράτεια, σε Ενωμένη Ευρώπη. Τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης αποδεικνύονται πλήρως ανταλλάξιμα και δεν κουβαλούν καθόλου συναισθηματική επένδυση.
Η υπεροψία του εχθρού δεν διαγράφεται πλέον στα αποφασιστικά, σφιγμένα σαγόνια, αλλά αστράφτει με την ικανοποίηση που του δίνουν η ήσυχη συνείδηση και η ευνόητη χαρά ότι τα κατάφερε και πάλι. Δεν επικαλείται πλέον τους ηρωισμούς του στο πεδίο της μάχης, αλλά στη μοναδική στον κόσμο ανάπτυξη του. Η υπεροψία του, όμως, παραμένει η ίδια, όπως και η δική μας αδυναμία όσο θέλουμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας αδύναμους. Αλίμονο στους ηττημένους όσο θέλουν να παραμένουν ηττημένοι. — MP
ΜΕΝΈΛΑΟΣ ΠΉΤΤΑΣ Ο φωτογράφος Μενέλαος Πήττας γεννήθηκε στη Λευκωσία τον Οκτώβριο του 1958. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε προσωπικές φωτογραφικές εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Εκπροσώπησε την Κύπρο σε διάφορα πολιτιστικά γεγονότα, ενώ από το 1995 ασχολείται με τη φωτογραφία σαν εκδότης, εκδίδοντας επτά φωτογραφικές συλλογές κάτω από το δικό του εκδοτικό οίκο, το Ραβδοσκόπο.
48 —
The Cyprus Dossier
The big sleep
In the years that followed and up to that fateful summer of 1974, protests and unrest were common features on the streets of the nation’s capital. People were opinionated and passionate enough about those opinions to take to the streets in an attempt to influence others and promote their visions. I feel that at this stage I must make it clear that I do not in any way advocate the use of violence in order to achieve change and do acknowledge that a lot of the unrest which I mentioned above has led to atrocities being committed, and in a way to the division of our island.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
The Big Sleep
Raul S. Jerusalem
by — Raul S. Jerusalem
At the first meeting of the group of artists and artisans, amateur journalists and professional hell raisers that make up the Cyprus Dossier team, we were encouraged to put forward our suggestions for the topic of the first issue of the paper in its current form. By an overwhelming majority the decision was reached that the topic of the inaugural issue would be the People of Cyprus. I write the following article fully aware that the words printed below will in some cases cause offence and risk alienating the very People of Cyprus who are intended to read the article and which I have the duty of writing about.
The Republic of Cyprus was born in 1960 through revolution, blood and turmoil by a group of visionaries, men and women with true convictions and with ideas which they stood by to the death. These people had become aware of the dissatisfying conditions which colonialism had forced them to live in and fought tooth and nail in order to change the status quo.
Fast forward some 35 years and we now live in a land where those people who had played an active part in the abovementioned revolutionary actions are the political and economic leaders of the country. Yet with all their power and influence it appears that they have not been able to avoid the fate which time inflicts on every ageing man. The dreams which moved them in their teens and in their twenties have been replaced with complacency due to the comfort which their fruitious lives have bestowed upon them. Power, it seems, has managed to corrupt these once revolutionary and passionate minds, but then again, this was expected. What we see in Cyprus, however, is a phenomenon which to my eyes at least appears to be unique the world over. Even though the people in power have actively strayed away from the promotion of any form of revolutionary idea (after all, any such action will be in direct opposition to their best interests), the people , the youth in particular, have also strayed away from any reactionary activity and in many cases to an even greater length. One rather extreme example which stands out, but proves the point, is the case of the two students who were brutally detained and beaten by members of the police department back in 2005. For those who are not aware of this case I recommend you visit YouTube where, at the risk of being sickened, you may watch the amateur video which was taken on that night, showing every detail of this savage attack. A brief synopsis of the case is this. On 20th December 2005, two students studying in Greece, who had returned home for the Christmas holidays, were driving home after a night out. The police were out in full force during this period as a serial rapist nicknamed “the dragon” by the media was on the loose and at large. A little after 3 a.m., plain-clothed police patrolling the busy Armenias Avenue stopped the two students in order to question them regarding the serial sex offender. What was said between the police and the students is not known but what ensued is well documented.
Two officers handcuffed the two students, put them to the floor and invited their colleagues around to participate in some good old-fashioned police brutality. This lasted for almost one hour and involved at least ten officers. The ten officers shown in the video taken that night, nine male and one female, were charged with a list of crimes and at the farce of a trial which ended in 2009, the Criminal Court in Nicosia found the police officers “not guilty” based on a technicality regarding the use of the video tape of the beating as evidence,
once again proving that justice is not only blind but retarded as well. Anger was rife during this period, at least in my circles, and despite the tragedy I saw hope in the events. Hope that the people of Cyprus would finally become impassioned about a cause and would through protest achieve a positive change and strike a mighty blow in favour of human rights. A series of protests and music events were quickly announced and facebook users all over the world expressed their solidarity for the cause. I went to the protests where anti-police banners were held and slogans shouted. What I noticed though was that it was the same 300 people who had participated at every such event. Where was everyone? I would have assumed that the whole island, or at least the island’s youth would be out in numbers, for this was not a strike purely against the two victims but against society as a whole. The people who we arm with guns and batons in order to protect us had turned against us and no one seemed to care. The movement quickly lost momentum and within a couple of weeks, people had decided to go on with their lives. The above example is just one case where the Cypriot people proudly waived the banner of subservience and complacency. We, as a people, are every crooked politician’s wet dream of a population, too concerned with our own little worlds to care about anyone or anything else. This is, in part, due to the fact that we live in such a small country and are not afforded the anonymity which people living in more populated areas have. We are constantly being judged by our fellow Cypriots and
49
Issue °01 — October 2011
any form of self expression which strays from the mainstream is frowned upon.
advertising space. It is in the industry’s best interests to keep people in the dark about certain truths and continue to produce shiny happy consumers who will continue to purchase the products sold by their clients. People will spend a lot less if they hear about unemployment and recession than if they spend their time concerned with the beautiful people and with the outcome of some glorified karaoke contest.
We are judged by the clothes we wear, our jobs, the colour of our hair, the things we say etc., and any deviation from what is socially acceptable automatically marks you as an outcast. How can someone express his own views if he knows that he runs the risk of alienating himself from the rest of society? Any view expressed could lead to catastrophic consequences and thus many important discussions are destined to have a reduced audience of close friends and confidants. Another reason for this attitude or as punk rockers would say “lack of attitude” is the economic boom of the 1990s. During this period Cyprus was marketed successfully as a safe and worthwhile place for foreign investment. Various multinational companies from all over the world invested in Cyprus and everyone made a bundle. The whole country went stock-market crazy as new trading records were set daily. Everyone from the banker to the farmer had benefited and now, despite the financial difficulties which the recent recession has brought, we find it difficult to let go of the habits which were once so easy to maintain. As the recent unrest in Tunisia and Egypt has showed us, a hungry man is an angry man. The people in Cyprus have been cultivating their fat, souvla-fuelled bodies with ease for the past twenty years and have had no need to concern themselves with any of the world’s problems. So Cypriots still go out and spend €200 on a pair of jeans and pay extortionate amounts for a latte, pretending in their ignorance that the good times are going to last forever. The people, however, are not the only ones to blame here. The country’s media has also played an active part in the decay of thought. Our leading economists are constantly warning us about the hardships that lie ahead, but no one seems to be listening.
The media is guilty of manufacturing consent and to what I call the ‘dumbing down’ of the nation. People are way more concerned with who will win this year’s X Factor or who will be the Next Top Model than with issues of true significance such as the rising unemployment. The media industry survives by revenues generated from selling
Our parents are also guilty. They have inadvertently failed us, by smothering us and keeping us so sheltered from the real world that few of us, especially in Nicosia, have the ability to survive on our own. We have learnt that a phone call from our father can solve all our problems, whether they are a speeding ticket, a lieutenant in the army who is picking on us or just that we can’t be fucked to get a job and would rather spend the next fifteen years living the student life. Our mothers and fathers would gladly pay our rent, our bills, give us pocket money and food just so their little babies won’t have any complaints, and their babies have learnt to milk it for all that it’s worth. So sheep, to bring this little piece of social commentary to an end, I urge you to stop caring about what others think and to start caring about others, to raise your voice in anger when something is wrong and not to shy away in self-censorship, to stop placing your destiny in the hands of your father’s connections and your faith in meaningless materialism. The world can be a better place but it takes the whole world to change it. — RSJ
Author’s Note - The above article was first written in March 2011, when the Arab Spring was, at least in terms of where it will be by August 2011, still in its infancy. Since then a lot has occurred and now, five months later, we are on the cusp of the overthrow of the Arab World’s most notorious dictator, Libya’s General Gaddafi. In Cyprus too, rage and discontent flowed through the veins of the people and for a very brief period in time it seemed that the great awakening I had pleaded for in my article was about to occur, unfortunately brought about by the tragic loss of 13 of our fellow human beings. The events though highlighted another flaw of the people of Cyprus, namely our goldfish-like attention span. Whereas our Arab brothers were willing to risk life and limb for months on end in order to achieve the goals they had set out to achieve, we were confronted with the slightest resistance and were allowed to decide for ourselves that working on the perfect tan in Protaras was the priority during the hot summer months.
Raul S. Jerusalem Raul S. Jerusalem was born in London in 1983. Those were turbulent times as the grip which Margaret Thatcher had around the throats of the working class was at its tightest, and Raul was given a very ‘hands on’ lesson early in life on the evils of capitalism. He has since these early days been possessed by the ghost of Tom Joad and has strived throughout his life to fight the good fight and correct all wrongs. Despite the David and Goliath proportions of this battle he remains optimistic and as the ink carved on his chest attests, he still believes that one day ‘We shall Overcome’.
50 —
The Cyprus Dossier
The society accursed
How can they not see the contradiction?
by — Ioannis Ntoou
AND while these wretched foreigners, these aliens, serve us we simultaneously hate them for it; AND we despise them. AND you, great worshippers of ancient Greek grandeur that you have forsaken. AND you have distorted the most positive, the most benign, the most beneficial elements of the civilization built by those you consider your ancestors and forefathers. AND not before long, these wretched foreigners in Cyprus will end up praying in Greek gods for protection, or have you forgotten that this civilization you invoke AND you usurp
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
The society accursed
Ioannis Ntoou
Greek-Cypriot society, the society of the Republic of Cyprus is cursed because of ubiquitous hypocrisy; AND this society will decline and History will pass it but not “for trespasses known to God”, but because Society as such ceases to exist when certain basic codes of conduct, of thought and ethics are left unobserved; quite simply such a society implodes; it collapses from within. AND these are the symptoms: " In a society where, according to gallops*, 88% of its members believe in the existence of the god of Christianity, there also exist latent tendencies of racism and bigotry, and xenophobia and intolerance of difference and diversity**. But in exactly what god do they actually believe? In the god of “love one another” and of “love thy neighbor as thyself”? In the god who spoke of the Good Samaritan? AND how can they not see, these defenders of Hellenic-Orthodox triumphalism, (Movement of Hellenic Resistance-Kinema Hellenikis Antistasis, ELAM-ΕΛΑΜ) the Koulies (ΔΗΚΟ-Democratic Party Member of Parliament) of this world, but also those of the Greek Cypriots who tacitly support them (and they exist in every party and transversally in the electorate);
AND you claim as your own, this civilization conceived Xenius Zeus and Athena Xenia? You are so blatantly selective. AND the entire society is selectively scandalized when a granddad brainwashes his grandson into loving the 21st April Greek Junta and hating Turks and Communists. AND he has him say that he is going to kill people belonging to both groups. But would the government and society have been as scandalized if the boy were taught to kill only Turks? AND what if he were taught to say he was going to kill Indians (native Americans)? AND what are children being taught at school? AND what version of history are they taught? The granddad just turned it up a notch. AND society is outraged when young students leave everything behind and get enclosed in monasteries. But what does the state and society teach them at school? They are not taught theology, or world religions; AND religious education in the Republic of Cyprus is a Greek/Orthodox confession of faith. AND what right do the parents of these monks have to accuse the monasteries of proselytizing? Children here are proselytized into unreason at school and in the family. AND once one forswears “Orthologism” they can only embrace “An-orthologism”. AND there is no way to qualify and quantify irrationality.
AND is society claiming that these newly recruited monks are just more irrational than the average faithful? " This is a society, which not only puts up with, but perpetuates jobbery and favours (ρουσφέτι-rousfeti) and hence a-meritocracy. AND no one can trust anyone; AND if someone gets a position or a promotion or a favour, or if his/her speeding tickets disappear through a “connection”, this person is to be feared AND respected AND favoured. AND if someone accomplishes something through merit, it means that this person has no “political backbone”. AND in fact he has to be punished because his/her presence reminds to all the rest how they themselves got there. AND in the long term the absence of meritocracy entrenches governance by the mediocre and the plain incapable; AND this in turn leads to a disdain for democracy to such a degree that it could jeopardise the constitutional order, such as it is, through the corrosion and eventual collapse of social institutions, social bonds, social peace and solidarity as well as the state. AND governance by the mediocre constitutes embezzlement of public funds because it leads to poor performance of state machinery; AND it sets the prospects of a society afire. AND my neighbour may attend church, AND she may give to charity, AND she may virtually adopt cats and dogs over the internet, but she herself acting as a vulture has depredated the job and psychological health of the poor overqualified bastard who did not have the “connections”, and who now will most probably turn his/her back on society. AND s/he might even choose to fight the system that regurgitated him/her because it couldn't stomach him/her and his/her potential. " This is a society that handled the issue of the missing persons in such a manner as to bury alive, along with the
51
Issue °01 — October 2011
dead, their relatives; at checkpoints holding pictures of their missing loved ones, day after day, decade after decade;
AND conditioned them
parrot to say he is pro-solution.
AND in which they are immersed.
AND in the solitude of the room that gnaws away at the insides.
AND this society is inspired by the same septic, rotten anti-values;
AND at the same time international actors are accused of impartiality, yes impartiality, or even straight-out hostility towards GreekCypriot interests.
AND all this in the name of some arbitrarily and poorly defined, undetermined, unspecified and elusive higher national interest.
AND it is characterized by the same hypocrisy.
AND Greek-Cypriot society is cursed.
AND these same people told the refugees that they should reject the opportunity to go back to their homes in 2004, because they would bring them a better deal,
AND because you can never count on an empty sky, I believe that the punishment, the Nemesis, will not come from an Otherworld, in the form of some divine justice. It will be accomplished by the internal decline and dissolution of this society.
AND in the name of some vaguely formulated and defined, idiotically pseudo-noble “long, perdurable struggle”, which in the end became the absolute disrespect and betrayal of these people's tragic lot; both the missingdead and the living-dead. AND what could one say about the manipulative treatment of the enclaved persons by the authorities of the Republic of Cyprus in the name of the national interest? " This society, by tolerating and supporting the political party-system, has sold out. It has sold out 37% of its homeland;
AND now they are asking them to make further sacrifices towards the “long struggle”. AND when some of the displaced who have seen through their lies and their pretences, decide to resort to the Compensation Committee, a committee which according to international law is entirely legal, then they are dubbed traitors, AND they are derided, AND they are denigrated;
AND its memories;
AND they are stigmatized by those who not only have not sacrificed anything for the struggle, but they have gained riches and prestige only by braying,
AND the graves;
AND by their verbalism,
AND it has sold down the river its own conscience which has been desensitized and numbed.
AND by being loud about their purported and ever verbose, abstract patriotism and uncompromising observance of the dictates of national duty and interest.
AND its homes;
AND the political forces, parties and voters, who purport to be striving for a bi-zonal, bi-communal federation as a resolution to the Cyprus Problem have for four decades not managed to come together and cooperate, AND the members of this society have put up with them and they have cheered them on, AND they sold out to keep their clientelist state, AND their favours AND their posts AND their public offices. And all the while everyone without exception vociferously proclaims the dedication of their lives to the service of the country. AND all of them should be submitted to the lie detector, AND they should be barred from “public life”. But how could they be? They are the faithful reflection of the society that bore them,
AND our culture, our society, has thus developed an idiomatic linguistic code based on the hypocrisy that underlies the chasm between our declared intentions and our actual goals. AND consequently the code is all about the illocutionary force of the combinations of utterances it makes possible. AND in this sense what we have is an entire society employing an entirely allegorical linguistic variety. AND this is evidenced by the failure of the Greek-Cypriot state (RoC) to effectively communicate with the international community or in international-regional contexts and settings be they the UN or the EU or the Council of Europe. AND the domestic audience understands the intended meaning but the international actors who are not aware of its sincerity conditions and who naturally do not speak this “Greek-Cypriot-ish”, are left bewildered; except maybe for Alexander Downer when he said that you can teach a
AND the erosion of the interpersonal bonds in society will bring Nothingness about; AND society will no longer exist in the absence of instituted but also unwritten, collectively agreed on, rules of conduct, which normally define the present and the future of a group of people. AND already, our so-called “society” resembles a jungle, AND we don’t seem to mind; and watch us stomp around our fire chanting; and we don’t seem to mind; to the point that we seem to celebrate our return to a “nature [that] is red in tooth and claw” (Alfred Lord Tennyson). — IN *
a) Special Eurobarometer ‘Social Values, Science and Technology’ (2005) and b) Politis 16.11.2010 ** European Social Survey, European University of Cyprus (2008-2009) (reported in Fileleftheros 10.3.2011, Alithia 10.3.2011, Kathimerini 9.3.2011)
Ioannis Ntoou Ioannis came out of a coma in a field somewhere between Nicosia and Kyrenia sometime in August 1974. She had suffered severe amnesia and her age and origins remain a mystery for doctors who speculate that she was around 17 at the time. When she came to, she spoke the Greek Cypriot and Turkish Cypriot dialects fluently and she was equally proficient in both. One of her adopted parents is slender and the other is a Greek Cypriot. Her mother-in-law is a violinist and her father-in-law is a Roma Gypsy. Ioannis is a professional-dilettante selfconscious and reflexive meme collector. Early on, she vested herself with Greek Cypriot, Turkish Cypriot, Greek and Turkish Cultures and mentalities. She is now a qualified Greek Cypriot, Turkish Cypriot, Cypriot, Greek, Turk, Middle easterner, and European. She is also a naturalized Earthling. At present, she is working on her culinary ultra-nationalism, which she also defines as an expression of one of her patriotisms, and specifically her middle-eastern one. In furtherance of this, she walks the supermarkets of Europe damaging the containers of foreign-made halloumi and baklava emulations. When authoring the thoughts above she felt a moderate Greek Cypriot. She aspires to be buried at sea.
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Pause
Efi Savvides
52 —
In the early 90s, Efi Savvides was a regular visitor at the recently demolished hospital of Nicosia. She went there not as a patient, but as an investigator of sorts. Her aim was to take a series of pictures of women who would just walk out of the x-ray ward. The images – which, much like the x-ray scanner, succeed in bringing lives to a standstill – bear a different expression each – some women are evidently worried, others seem to be absentmindedly thinking of other things. But there is one thing that binds all of them: they all hold the big brown envelope that contains the x-ray scans. Yet it is as if the big brown envelope bares something more precious in it as well. These women hold their envelopes so affectionately and tenderly that one would think that their own poor souls, along with the almost fluorescent bones and flesh, were also captured by the probing x-ray scanner. Or, perhaps, among the broken body parts and the blossoming tumours they could also identify the deep, unhealed wound of their personal histories. Some of these women might have died by now either by age or by what the x-ray scans discovered in their bodies. Either living or dead, it feels as if they were all pulled apart along with the hospital. — Philip Philippou
Efi Savvides is a Cypriot artist whose work has been exhibited in group and solo exhibitions, both in Cyprus as well as abroad since 1990. Since 1985, Efi Savvides has been teaching art and has been active organising and delivering educational symposia on contemporary art.
The Cyprus Dossier
53
Issue °01 — October 2011
pause by — Efi Savvides
Efi Savvides From the series Pause " 1994 black & white photographs / 25×20 cm / each
54 —
The Cyprus Dossier
EPILOGUE “People of Cyprus!” is the budding brainchild of a number of strange, almost incidental, meetings; meetings that felt as if those partaking had just stepped into the room without knowing exactly what they were there for. A gathering? A joke? A high hope?
CYD / °01 www.cyprusdossier.com
Epilogue
Colophon
This unpredictable ambiguity is what gave those meetings that magical quality that made them, at least for me, instances of a rapturous greatness. I still see us, the team of The Cyprus Dossier Collective, sitting in some room at a coffee shop in the old town of Nicosia, some of us expressing our thoughts with passion, others remaining silent but watchful, all brimming with ambition, hope, and the feeling that, somehow, we just might pull off one of the greatest things ever pulled off under the searing sun of Cyprus. We are certainly not modest in our ambition, and neither are we prepared to downgrade our vision by listening to cynics disguised as realists. There were, and still are, of course, many issues that had to be faced in order to make this issue a reality. But there was one particular issue that made things a little bit more complicated and difficult, that of language. Language is a beautiful, fascinating entity - but it is also a dangerous one, ready, like the sea, to devour whoever tries to approach it without the necessary degree of caution and cunning. What should be, we all asked ourselves, the language representing the CYD? The nature of this difficulty reflects one of the very fundamental issues faced by Cypriot society. Cyprus is a country of three languages and, perhaps, of three minds, much like the speaker in the second part of the famous poem by Wallace Stevens. Greek-Cypriots, the majority of the island’s inhabitants, speak Greek (or, to be a bit more precise, a dialect of Greek) as their mother tongue. Turkish is the second language, given that Turkish-Cypriots constitute 18-20% of the population. The third, English, a remnant of former British rule, is a language that functions not only as the bridge between Turkish-Cypriots and Greek-Cypriots (since there are few Greek-Cypriots who can speak Turkish and vice-versa anymore), but also as the language that bridges our communication with the international community.
We resorted, then, to an organic symbiosis, a publication that would employ both Greek and English, at the choice of the contributor. But why, some of you may ask, is Turkish not in the company of the other two languages? Greek, because the greater portion of Cyprus speaks Greek. English, because it is the language most easily understood by both mother tongues. At this stage, including Turkish would make things difficult, especially as we are a non-Turkish speaking editorial team. However, we haven’t ruled out the possibility for future issues. We sincerely hope you enjoyed Issue 01 of the Cyprus Dossier. It is an issue put together with much love and respect for all those that will take it in their hands. We begin from here, together.
Let us take it as far as it can go, for the Cyprus we all await and hope for.
55
Issue °01 — October 2011
Δελτίο Τύπου Εκστρατεία κατά της Σεξουαλικής Βίας που ασκείται στα παιδιά «ΕΝΑ ΣΤΑ ΠΕΝΤΕ»
απλό οδηγό προς του γονείς προκειμένου να εξηγήσουν στα παιδιά, ποια σημεία του σώματος τους δεν πρέπει να αγγιχθούν, πώς να αντιδράσουν και που να κοιτάξουν για βοήθεια. Συγκεκριμένα, ο κανόνας αναφέρει ότι «ένα παιδί δεν πρέπει να αγγιχτεί από άλλους στα μέρη του σώματος που καλύπτεται συνήθως από το εσώρουχό τους. Και δεν πρέπει να αγγίξουν το σώμα άλλων σε εκείνες τις περιοχές. Βοηθά επίσης να εξηγηθεί στα παιδιά ότι το σώμα τούς ανήκει, ότι υπάρχουν καλά και κακά μυστικά και καλές και κακές αφές. Τα παιδιά μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό και καίριο ρόλο στην αυτοπροστασία τους, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μέσω της εφαρμογής του κανόνα «The Underwear Rule».
Ο Οργανισμός «HFC “Hope For Children” UNCRC Policy Center» σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης έχουν ξεκινήσει εκστρατεία με τίτλο «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» κατά της σεξουαλικής βίας που ασκείται στα παιδιά. Η εκστρατεία στην Κύπρο τελεί υπό την αιγίδα της Βουλευτή Αθηνάς Κυριακίδου καθώς έχει οριστεί από τη Βουλή, λόγω της συμμετοχής της στην κυπριακή αντιπροσωπεία που εκπροσωπεί τη Βουλή των Αντιπροσώπων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ως Βουλευτής – Σύνδεσμος για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης που ασκείται στα παιδιά. Στόχοι της εκστρατείας είναι η μαζική συλλογή υπογραφών υπέρ της συνθήκης, η επικύρωση και η εφαρμογή της Συνθήκης του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την προστασία των παιδιών ενάντια στη σεξουαλική εκμετάλλευση και τη σεξουαλική κακοποίηση (Συνθήκη Lanzarote). Η εκστρατεία έχει ως στόχο την ενημέρωση και την εκπαίδευση των παιδιών, των γονιών, των εκπαιδευτικών αλλά και όλων όσων ασχολούνται με τα παιδιά, σχετικά με το μέγεθος του προβλήματος καθώς επίσης και τη μεταφορά πληροφοριών που μπορούν να λειτουργήσουν θετικά στο τομέα της πρόληψης. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υπογράψει στις 25 Οκτωβρίου 2007 την Συνθήκη Lanzarote, ωστόσο δεν την έχει ακόμη επικυρώσει με αποτέλεσμα να παραμένει ένα σημαντικό κενό ως προς την αντιμετώπιση του προβλήματος και την προστασία που το κράτος πρέπει να παρέχει στους πολίτες του. Για την επίτευξη των στόχων της εκστρατείας έχουν πραγματοποιηθεί και προγραμματιστεί μια σειρά από ενέργειες και επαφές από τον οργανισμό «HFC “Hope For Children” UNCRC Policy Center». Έχουν ήδη γίνει επαφές με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, το Υπουργείο Παιδείας και άλλα συναφή τμήματα για την εκστρατεία. Έχει αναπτυχθεί πλούσια αρθρογραφία στον τύπο και έχουν προγραμματιστεί διαλέξεις και σεμινάρια σε όλη την Κύπρο. Επίσης, η εκστρατεία προωθείται από τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης. Επιπρόσθετα σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μεταφραστεί στα ελληνικά η σελίδα του κανόνα «The Underwear Rule» από τον οργανισμό μας. Ο κανόνας, αποτελεί ένα
Τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο της σεξουαλικής βίας έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Οι συνέπειες της σεξουαλικής βίας έχουν διάρκεια και επηρεάζουν την μετέπειτα ζωή του παιδιού καθώς λειτουργούν ως πολιορκητικός κλοιός στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Το παιδί μετατρέπεται σε έναν ενήλικα με έντονα προβλήματα αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης, με έντονη δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων αγάπης και εμπιστοσύνης, παρουσιάζοντας συχνά τάσεις προς επιβλαβείς συνήθειες. Τα άτομα που έχουν υποστεί τέτοιου είδους κακοποίηση, πιθανότατα να παρουσιάσουν αντικοινωνικές συμπεριφορές, προβλήματα προσαρμοστικότητας και συχνά υποφέρουν από διαταραχές άγχους και κατάθλιψης. Τα ίδια αυτά θύματα ενδέχεται να προβούν σε ενέργειες κακοποίησης όταν ενηλικιωθούν. Η σεξουαλική εκμετάλλευση αποτελεί μια φοβερή και βαθιά τραυματική εμπειρία και τα θύματά της υποφέρουν σιωπηλά. Τα σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά, συχνά παίρνουν καταφύγιο στη σιωπή επειδή νιώθουν ντροπή, ενοχές και φόβο. Ακόμα, κάποια θύματα λόγω του νεαρού της ηλικίας τους, δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τι πραγματικά τους συμβαίνει. Έχουμε υποχρέωση απέναντι στα παιδιά μας να δράσουμε συλλογικά. Στην προσπάθεια αυτή μπορούμε και πρέπει να συμμετέχουμε όλοι μας προκειμένου να θέσουμε τέλος στα κρούσματα σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης. “In serving the best interests of children, we serve the best interests of all humanity.” — Carol Bellamy www.uncrcpc.org — info@uncrcpc.org
The Cyprus Dossier Issue °01 — First year / October 2011 www.cyprusdossier.com Editors Marios Menelaou Peter Eramian Entafianos A. Entafianos Philip Philippou Sandra Hadjisavva Kypros Kleanthous Graphic design / Art direction TWO / Think Work Observe Piero Di Biase / Alberto Moreu www.t-wo.it Graphic design intern Elena Georghiadou Back cover illustration Elena Xausa www.ex-designer.it Printing size 235 x 297 mm / 1000 copies woodfree uncoated paper 80 g/m2 weight 4/4 color printing by PRINTCO LTD We would like to thank Andreas Entafianos Law Office for their support and advice Typefaces Grotesque MT Dutch 801 P22 Underground Pro Akkurat Mono
"
Next issue: Sexual Tensions
56
Issue °01 — First year / October 2011 People of Cyprus!
The Cyprus Dossier
THE CYPRUS DOSSIER ISSUE °01: people of cyprus!
" CONTRIBUTORS CITIZEN BANE / Umut Bozkurt / Ενταφιανός Α. Ενταφιανός / Ηλέκτρα Γεωργιάδου / George Georgiou Τάσος Γκέκας / Χρίστος Χατζηιωάννου / Sandra Hadjisavva / Νικόλας Ιωαννίδης / Raul S. Jerusalem / Άντρια Λεωνίδου Μιράντα Λυσάνδρου / Marios Menelaou / Antonis Minas / Ioannis Ntoou / Philip Philippou / Μενέλαος Πήττας / Efi Savvides Πέτρος Σαββίδης / Χριστόφορος Θεοδώρου / Charalampos Theopemptou / Andreas Vrahimis / Baret Yacoubian "
www.cyprusdossier.com