CuLtuurkaart
MaGaZInE Voor doCent en eduCatieF Medewerker jaargang 4, nuMMer 1, oktober 2010 Cultuurkaart.nl
beeLd eN geLuid Voor één dag de baas van het journaal
CuLtuurtips Maak plannen voor het nieuwe jaar
ONderZOek Naar jONgereN eN CuLtuur ‘jongeren zijn veel conservatiever dan vaak wordt gedacht’
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 1
9/20/10 11:07:07 AM
Theatergroep ROET presenteert
De show gaat beginnen! Theatergroep ROET presenteert de voorstelling Actor Factor voor de onderbouw klas 1, 2, 3 VMBO, HAVO, VWO, GYM. In deze wervelende finaleshow van het fictieve programma Actor Factor gaat de jury op zoek naar de beste acteur van Nederland. Wie van de vier kandidaten wint de felbegeerde hoofdrol in de nieuwste film van regisseur Steven Verhoeven? Heeft de Gooische Fleur genoeg in huis om de jury te verleiden? Valt het publiek meer voor de straatkwaliteiten van rapper Mike, geeft de ervaring van moeder Ans de doorslag of wordt het toch Glenn die al een soapster is? Wie zal er gaan winnen?!
In deze 50 minuten durende theatervoorstelling staat het medium theater zelf centraal. Er wordt uitvoerig ingegaan op de basisprincipes van acteren: inlevingsvermogen, schakelen, schijn/werkelijkheid en het gebruiken van je verbeelding. De voorstelling kan gezien worden als een eerste kennismaking met theater of als een aanvulling op de dramalessen. De theatertermen vliegen je om de oren, het spelenthousiasme knalt er vanaf en de personages zijn hilarisch. Met een knipoog naar de talentenprogramma’s is Actor Factor volledig gericht op de belevingswereld van de leerlingen.
De show:
De finalisten: Glenn
Fleur
moeder Ans
Mike
Binnenkort bij jullie op school? ROET / C.A. Thiemestraat 30 / 6828 DX Arnhem / 026-7440020 / 06-28622464 / www.roet.nl / info@roet.nl cultuurkaart.nl Fotografie: Bert de Leeuw fotografie (finalisten en afvallers) / Geert Snoeijer (de live foto’s) / Grafisch ontwerp: Duplo studio
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 2
9/20/10 11:07:08 AM
t an op kelen, g. De king
iasme knipig
nl
inhoud
voorwoord
drempels Paleis Soestdijk is nog open tot het einde van dit jaar en de gemiddelde leeftijd van de bezoeker is zestig jaar. Dit las ik vanochtend in de krant. In het bericht stond verder dat culturele instellingen wel wat meer aandacht mogen hebben voor de bezoekers van zestig jaar en ouder. Ouderen krijgen vaak te veel (soms letterlijke) drempels opgeworpen bij een bezoek, terwijl deze doelgroep wel tijd en interesse heeft voor culturele uitstapjes. Exact dezelfde discussie wordt over jongeren en cultuur gevoerd. Het is als culturele organisatie belangrijk om je af te vragen waarom je een bepaalde groep bezoekers wilt bereiken en wat je daarvoor moet doen en laten. Door de komst van de Cultuurkaart moest het aanbod van instellingen meer dan ooit aansluiting vinden bij de vraag van scholen en leerlingen. De onderlinge dynamiek die hierdoor is ontstaan, is de grote winst van de Regeling Cultuurkaart. De culturele instellingen die het meeste Cultuurkaart-geld binnenhalen, blijken meer dan gemiddeld te luisteren naar de wensen vanuit de scholen. De Cultuurkaart past dus prima bij de nieuwe politieke werkelijkheid, waarin het gaat over de noodzaak van cultureel ondernemerschap. Aan ons allen de taak om de nieuwe regering daarvan te overtuigen. Met vriendelijke groet, Walter Groenen Directeur CJP
COLOFON Cultuurkaart Magazine jaargang 4, nummer 1, oktober 2010 CULTUURKAART MAGAZINE IS HET MAGAZINE OVER CULTUUREDUCATIE VOOR DOCENTEN EN EDUCATIEMEDEWERKERS VAN CULTURELE INSTELLINGEN. PERSBERICHTEN KUNT U MAILEN NAAR corine@CJP.NL Redactie: Corine van Renswoude Eindredactie: Arne van Terphoven, Suzan Damen en Kim van der Meulen Basisontwerp: lava.nl (Daan Hornstra) Vormgeving: Marie Beerenhout Bladmanagement: Hester Leeflang Uitgever: CJP Drukwerk: Roto Smeets Grafiservices Distributie: Sandd ISSN: 1877-7112
04
Nieuws
06
Interview
09
Achtergrond
Belangrijke checklist
De Cultuurkaart in de praktijk
Hoe wordt de Cultuurkaart door u en leerlingen beoordeeld?
10
Cultuureducatietips
12
Contact gezocht
Voor het nieuwe schooljaar
Een brug tussen jongeren en cultuur
14
Mijn Cultuur
15
Prikbord
16
Reportage
19
Column Peter Heerschop
Sem en zijn kaart
Inspiratie voor cultuureducatie
Beeld en Geluid
Het nieuwe jaar
service MEDEWERKERS MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER: Hülya Kiliçaslan, Gwen Mustamu, Bas Delmee, Peter Heerschop. MET DANK AAN Walter Groenen, Anneke van der Vaart en Jennet Sintenie. Redactieadres Cultuurkaart Magazine, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam, tel: 020 - 521 02 45. Persberichten kunt u mailen naar corine@cjp.nl.
OVER CJP CJP stelt jongeren in staat hun culturele smaak te ontwikkelen en hun culturele horizon in Nederland en wereldwijd te verbreden. CJP brengt jongeren in contact met cultuur in de breedste zin en geeft daarbij voordeel en voorrang.
Adverteren in Cultuurkaart Magazine Mail voor informatie en tarieven naar Anneke van der Vaart; anneke@cjp.nl.
Cultuurkaart kwijt, inloggegevens vergeten of andere praktische vragen? Telefoon: 010 - 264 60 30 E-mail: administratie@cultuurkaart.nl Zie www.cultuurkaart.nl/instellingen of www.cultuurkaart.nl/scholen voor het allerlaatste nieuws rond de Cultuurkaart.
Foto cover: Hülya Kiliçaslan
Foto cover: Alwin Slomp
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 3
9/20/10 11:07:09 AM
nieuws docenten
4
kNip uit, haNg Op eN viNk aF! wat: weborders seizoen 2009-2010 goedkeuren wie: budgethouders wanneer: uiterlijk 7 oktober
wat: stimuleer leerlingen hun individuele tegoed van schooljaar 2009-2010 op te maken wie: alle docenten wanneer: in de maand oktober; het individuele tegoed vervalt op 31 oktober
wat: leerlingen- en docentengegevens aanleveren wie: projectcoördinator wanneer: zo snel mogelijk, maar in ieder geval voor 10 januari 2011
wat: budgethouders toewijzen wie: projectcoördinator wanneer: geen deadline, maar deze handeling is noodzakelijk om het cultuurkaart-tegoed uit te kunnen geven
wat: budget verdelen in een klassikaal en/of individueel deel wie: budgethouders wanneer: geen deadline, maar deze handeling is noodzakelijk om het cultuurkaart-tegoed uit te kunnen geven
wat: nieuwe cultuurkaarten verspreiden onder docenten en laten activeren wie: projectcoördinator wanneer: vanaf 5 oktober; de afleverdatum is afhankelijk van de datum waarop de school de docentengegevens heeft aangeleverd
wat: nieuwe cultuurkaarten verspreiden onder leerlingen en laten activeren wie: projectcoördinator wanneer: vanaf 12 oktober, de afleverdatum is afhankelijk van de datum waarop de school de leerlingengegevens heeft aangeleverd. De leerlingenkaarten worden een week na de docentenkaarten geleverd. Het laten activeren van de leerlingenkaarten is noodzakelijk om het cultuurkaart-tegoed uit te kunnen geven (m.u.v. VSO- en PrO-scholen) cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 4
9/20/10 11:07:10 AM
nl
5
nieuws instellingen
beLaNgrijk:
meLd je vOOr 1 NOvember OpNieuw aaN aLs CuLtuurkaart-aCCeptaNt Wil je dat scholen en leerlingen vanaf 1 november 2010 bij jouw organisatie kunnen blijven betalen met de cultuurkaart? Dan is heraanmelden noodzakelijk! Ga naar www.cultuurkaart.nl, log in en klik op ‘Heraanmelden nieuw jaar’. Vergeet niet meteen je contactgegevens te controleren.
advertereN iN Cjp-media breng je aanbod extra onder de aandacht van docenten en/of jongeren door te adverteren in de media van Cjp. dit zijn onze mogelijkheden: DEC 2009
CuLtuurkaart
WWW.CJP.NL
NUMMER 6
MAGAZINE Voor doCent en eduCatieF Medewerker Maart 2010 Cultuurkaart.n l
S KER LAMEMAMAD REC MEN ? KLOPT HET BEELD UIT
N t SROMA ar urTERka CuLtuDOK JENNIFER HOFFMAN
MAGAZINE HET ZWARTE SCHAAP
MET OVERTUIGING ÉN
VAN DE BOEKENKAST
ANGST HET TONEEL OP
Voor doCent en eduCatieF Medewerker juni 2010 Cultuurkaart.nl
16-11-09 18:18 _DEF.indd 1
CJP #6 2009_LAVA
sameNwerkeN werk t Museumgroe
Magazines • Doelgroep 18+: CJP Magazine • Doelgroep docenten: Cultuurkaart Magazine internet • Banners in twee verschillende formaten op www.cultuurkaart.nl/leerlingen of www.cultuurkaart.nl/scholen.
p leiden en de Vip-school
mediawijsheid
WWW.CJP.NL
NUMMER 4
AUG 2010
Mediaonderwijs past binnen
elk vak
geeN tijd VOOr CuLtu
ureduCatie?
the
kenners geven advies
tunes
Folk-’n-Roll
eeN jONgere versie vaN CuLtuur
net niet veRscHenen enen boeken
nodig of overbodig?
ere wOrkshOps bijzONd GU MMBA H
nieuwsbrief • Banner in nieuwsbrief voor leerlingen en nieuwsbrief voor docenten (vanaf december 2010 beschikbaar).
Van klei-animatie tot afvalexperiment
vsb-tieNtje bLijFt
Mail voor meer informatie en tarieven naar anneke@cjp.nl.
en meer nieuws over het volgende Cultuurkaart-jaar
CK MAGAZINE 2010-2.indd 1
naassr rdin
5/31/10 3:35:40 PM
dchar
Het jaaR van de dooR bRaak
cjP deals: nieuwe toPkoRtingen!
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 5
9/20/10 11:07:21 AM
interview
6
De Cultuurkaart in de praktijk De Cultuurkaart bestaat twee jaar, dus het werken met de kaart gaat over het algemeen steeds sneller en makkelijker. CJP blijft graag op de hoogte van eventuele knelpunten en spreekt daarom twee cultuurcoördinatoren, Sietse Hoogeboom en Mimi Pattinama, over hun ervaringen met het systeem. Projectleider Cultuurkaart Jennet Sintenie verheldert tijdens het interview de nog bestaande onduidelijkheden. Hoe bevalt het werken met de Cultuurkaart? SH: ‘Ik vind de Cultuurkaart een prachtige uitvinding. Het is heel fijn dat er nu zo veel geld beschikbaar is voor cultuur op school. Bijkomend voordeel is dat we nu ook worden gedwongen om beter na te denken over wat we als school met cultuur willen doen. Omdat het Cultuurkaart-
tegoed virtueel geld is en je het dus kwijt bent als je het niet gebruikt, móet je wel concrete plannen maken voor de besteding ervan.’ MP: ‘Onze school heeft ook een duidelijk bestedingsplan gemaakt. We werken met een jaarprogramma en proberen zo veel mogelijk te variëren in het aanbod. Het Cultuurkaart-budget
V.l.n.r.: Jennet Sintenie (JS): projectleider Cultuurkaart bij CJP, Sietse Hoogeboom (SH): conrector + cultuurcoördinator Gymnasium Beekvliet, Sint-Michielsgestel, Mimi Pattinama (MP): cultuurcoördinator + CKV-docent Jeroen Bosch College, Den Bosch cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 6
9/20/10 11:07:24 AM
nl
foto: Hülya Kiliçaslan
wordt niet alleen voor CKV gebruikt, maar ook voor andere vakken, zoals geschiedenis en aardrijks kunde. Ik vind het Cultuurkaart-systeem vooral een stuk makkelijker geworden. Met name het betalen met de weborders vind ik een groot voordeel van de Cultuurkaart. Je krijgt een mail als er een ‘Grotere instellingen zouden wat minder formeel mogen zijn’ weborder is aangemaakt door de instelling en als je de weborder goedkeurt, krijg je meteen een bevestiging dat de betaling is gelukt. Ideaal.’ SH: ‘Ik hoor alleen weleens van culturele instellingen dat zij soms lang op hun geld moeten wachten.’ JS: ‘Dat kan meerdere oorzaken hebben. Het Cultuurkaart-tegoed is virtueel geld en staat dus niet meteen op de bankrekening, zoals een normale pinbetaling. De betreffende docent moet eerst een weborder goedkeuren. Na goedkeuring komt de order bij CJP terecht. CJP controleert namelijk elke transactie voordat tot uitbetaling wordt overgegaan. Omdat CJP veel transacties moet verwerken, duurt deze controle ongeveer drie tot vier weken. Daarna wordt het geld overgemaakt naar de rekening van de culturele instelling.’ Bij het goedkeuren van een weborder kunt u aangeven voor welke klassen het geld is uitgegeven. Hoe vult u dit in? MP: ‘Ik vul altijd netjes in welke klassen het geld hebben uitgegeven. Zo veel werk is dat niet.’ SH: ‘Ik vraag me eerlijk gezegd af wat daar de zin van is en wie nog naar deze gegevens kijkt. Ik ben daarom vaak geneigd om voor de snelste oplossing te kiezen: alles aan dezelfde klas toewijzen.’ JS: ‘Als de gegevens goed worden ingevuld, kunnen we achteraf precies zien waar het Cultuurkaarttegoed aan uitgegeven is en door welke doelgroep. Deze informatie kan gebruikt worden voor weten schappelijk onderzoek, maar is ook interessant voor
77
scholen zelf. Over een paar jaar kunnen scholen precies zien wat de leerlingen in de verschillende schooljaren hebben gedaan, hoe dit zich heeft ontwikkeld en wat de leerlingen individueel ondernomen hebben. Ook culturele instellingen kunnen met deze informatie zien welke doel groepen hen bezoeken. Het verrijken van gegevens bij het goedkeuren van een weborder heeft dus wel degelijk nut en is niet bedacht om het systeem onnodig ingewikkeld te maken.’ Welke problemen komt u tegen bij het werken met de Cultuurkaart? SH: ‘Ik vind het laten activeren van de kaarten door de leerlingen veel gedoe. In het eerste jaar heb ik een rooster voor het computerlokaal gemaakt en het activeren klassikaal laten doen. Toen haalden we in alle klassen gemakkelijk de activeringsdrempel van 75%, maar het vergt veel organisatie. Het tweede jaar heb ik de leer lingen gevraagd het activeren thuis te doen. Toen is het in een aantal klassen niet gelukt om de activeringsnorm te halen.’ MP: ‘Ik vind dat activeren niet zo’n probleem. Ik geef de kaarten aan een coördinator en die zorgt ervoor dat de mentoren van de verschillende klassen de kaarten activeren met de leerlingen. Leerlingen zelfstandig laten activeren levert vaak problemen op. Ze zijn erg slordig en raken bijvoorbeeld hun kaart kwijt. Ik vind het daarom ‘De Cultuurkaart is een prachtige uitvinding’ belangrijk dat het activeren georganiseerd gebeurt.’ JS: ‘Sommige scholen koppelen het activeren aan het bezoek aan de schoolfotograaf. Ze zetten een computer neer en laten de leerling ter plekke de kaart activeren. We horen vaker dat docenten het activeren veel werk vinden, maar het is bedacht in het belang van de leerlingen. Tijdens het activeren
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 7
9/20/10 11:07:25 AM
interview
8
jaar gebruiken. Daarom adviseren we iedereen ook hun oude kaart door te knippen en weg te gooien. Ook is het belangrijk dat leerlingen op cultuurkaart.nl hun cultuurkaart-tegoed checken voordat ze naar een bioscoop, theater of museum gaan. Gebruikt de leerling een geldige kaart en staat er voldoende tegoed op, dan kan het zijn dat de magneetstrip beschadigd is. Dan kunnen ze de cultuurkaart-administratie bellen voor een nieuwe pas.’ (010 - 264 60 30; red.)
‘De weborders zijn een groot voordeel van het Cultuurkaartsysteem’ krijgen ze informatie over de cultuurkaart en over wat ze ermee kunnen doen. We merken dat leerlingen door deze informatieverstrekking de kaart steeds actiever gebruiken. Omdat de cultuurkaart steeds bekender wordt en we scholen ook tegemoet willen komen, komt het klassikale tegoed vanaf dit jaar al vrij als 66% van de klas de cultuurkaart heeft geactiveerd. Hiermee wordt het systeem weer wat eenvoudiger voor de scholen.’ zijn er nog Meer knelpunten? Mp: ‘We horen af en toe van leerlingen dat zij niet met hun cultuurkaart kunnen betalen bij de pinterminal van culturele instellingen. Ze moeten dan alsnog het bedrag zelf betalen.’ js: ‘Het kan zijn dat leerlingen hun pas van vorig
HeeFt u tips Voor andere doCenten oF Culturele instellingen? Mp: ‘Wij geven het cultuurkaart-budget in principe klassikaal uit, maar als leerlingen zelf iets willen doen, kunnen ze naar mij toe komen en geld op hun eigen kaart krijgen. Ze moeten dan wel achteraf een verslag inleveren en het toegangsbewijs bijvoegen. Zo kunnen leerlingen op een gecontroleerde manier toch individueel iets cultureels ondernemen. Dit werkt bij ons op school erg goed.’ sH: ‘Ik heb een tip voor culturele instellingen. Grotere instellingen zouden wat minder formeel en bureaucratisch mogen zijn. Veel instellingen houden hun hoge drempel in stand en jongeren moeten maar zien hoe ze daar overheen komen. Dat komt soms arrogant over. Ook is het werken met de cultuurkaart bij sommige acceptanten nog niet bekend genoeg. Ze hebben het idee dat het heel moeilijk is om met het systeem te werken, terwijl elke organisatie een weborder zou moeten kunnen aanmaken. Dat vind ik een gemiste kans.’ Verbeteringen Cultuurkaart-systeem • Vanaf dit jaar komt het Cultuurkaart-tegoed al vrij als 66% van de klas de kaart heeft geactiveerd. • Leerlingen van het SO en PrO hoeven hun cultuurkaart niet te activeren. • Budgethouders toewijzen, budgetten verdelen en weborders goedkeuren kan voor meerdere klassen, of zelfs de hele school, tegelijk. cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 8
9/20/10 11:07:29 AM
nl
achtergrond
9
CuLtuurkaart iN de LiFt net als in 2009 onderzocht Cjp ook dit jaar het gebruik en de beoordeling van de Cultuurkaart. uit het onderzoek blijkt dat leerlingen, docenten en culturele instellingen positief zijn over de Cultuurkaart, steeds bekender worden met het systeem en de kaart steeds vaker gebruiken. de bekendHeid leerlingen weten waarvoor ze de cultuurkaart kunnen gebruiken. • 94% weet wat ze met de kaart kunnen doen. • Cultuurkaart staat voor ‘korting krijgen’ en ‘leuke aanbiedingen’. • Leerlingen noemen de kaart ‘echt iets voor mij’.
de waardering rapportcijfers per doelgroep en per jaar.
Hoe vaker docenten de kaart gebruiken, hoe bekender de mogelijkheden van de kaart zijn. Een paar handelingen worden ‘onduidelijk’ of ‘vervelend’ genoemd, met name omdat ze tijdrovend gevonden worden. Dit geldt voor: • Het aanmelden. • Het verdelen van de tegoeden.
leerlingen • Leerlingen vinden de kaart ‘leuk’ en ‘handig’. • De Cultuurkaart zet aan tot culturele uitstapjes. • De waardering stijgt naarmate de kaart meer gebruikt wordt.
culturele instellingen zijn goed op de hoogte van de werking van de cultuurkaart. • Bij de helft van de instellingen zijn alle medewerkers bekend met de cultuurkaart. • 60% neemt initiatief om docenten te benaderen. • 20% communiceert aanbod via media van CJP. Het gebruik In een jaar tijd is het cultuurkaart-gebruik onder leerlingen bijna verdubbeld (van 39% naar 69%). • 56% gebruikt de kaart minimaal 1x per maand. • 75% heeft de Cultuurkaart altijd bij zich. Ook bij docenten is het gebruik van de cultuurkaart gestegen (van 51% naar 79%). • De helft gebruikt de Cultuurkaart regelmatig. • Het privégebruik is met 10% gestegen.
2009
2010
Docenten
6,5
7,0
culturele instellingen
6,6
7,0
leerlingen
7,8
7,4
docenten • De Cultuurkaart is een handige, veilige en makkelijke manier om culturele uitstapjes te regelen. • De Cultuurkaart leidt tot ontwikkeling van cultureel beleid op scholen. • De docenten vinden de gebruiksvriendelijkheid van het systeem verbeterd. • Minpunt: er moeten veel handelingen worden verricht, dus het systeem vergt veel tijd. Culturele instellingen • De Cultuurkaart en CJP zorgen ervoor dat jongeren beter kunnen worden bereikt. • Bij veel instellingen heeft de kaart het aantal klassikale bezoeken vergroot. • Een derde van de instellingen heeft hun beleid door de cultuurkaart veranderd (jongeren worden actiever benaderd en de programmering wordt vaker aan jongeren aangepast).
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 9
9/20/10 11:07:30 AM
cultuureducatietips
10
vOLg de pijLeN wat wiLt u dOeN?
iets met muZiek
iets met theater
ZeLF muZiek makeN Op sChOOL
ZeLF iN eeN vOOrsteLLiNg speLeN
beats, bytes & Music – the Musiczone leerlingen maken een hiphop- of dancenummer door geluiden op te nemen, zelf te spelen op een keyboard, te mixen en op te peppen met effecten. aan het einde van de workshop krijgen ze de track mee op een usb-stick. the MusicZone neemt laptops, software en alle accessoires mee die nodig zijn voor deze workshop. wanneer: het hele schooljaar waar: bij u op school Voor wie: vanaf klas 3; alle niveaus info: www.themusiczone.nl
Van schrijven tot spelen – kunstgebouw Hoe kom je tot interessant en speelbaar tekstmateriaal? En hoe maak je van dit materiaal een presentatie? tijdens deze workshop maken leerlingen met gerichte schrijfopdrachten een korte (theater)tekst. De groep bespreekt deze teksten en schaaft ze bij. Daarna geven ze onder begeleiding een theatrale presentatie. wanneer: het hele schooljaar waar: in ZuidHolland bij u op school Voor wie: alle niveaus en alle leerjaren info: www.kunstgebouw.nl
Naar eeN CONCert
Naar eeN vOOrsteLLiNg
Helden – nederlands philharmonisch orkest In deze boeiende voorstelling wordt het thema ‘helden’ verkend in verschillende kunstdisciplines. De muziek van het orkest wordt aangevuld met theater, beeld en live geschilderd werk van beeldend kunstenaar norman Perryman. Vooraf gaan de leerlingen in de klas aan de slag met het thema en de muziek. wanneer: do 2 december 2010 (13:00 en 15:00 uur) waar: concertgebouw amsterdam Voor wie: bovenbouw havo/vwo info: www.concertgebouw.nl
piMp – zep Onder het motto low culture, high level presenteert theatergroep ZEP zijn nieuwe voorstelling PIMP. In dit nieuwe stuk heeft regisseur Peter Pluymaekers The beggar’s opera van John Gay met rap, dans en zang doorspekt. Bij de voorstelling kunnen verschillende workshops worden geboekt. wanneer: t/m 17 december 2010 waar: in theaters in heel nederland; workshops bij u op school Voor wie: alle niveaus; vanaf 14 jaar info: www.zep.nu
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 10
9/20/10 11:08:06 AM
nl
11
op 1 november komt het nieuwe Cultuurkaart-tegoed weer beschikbaar, maar u kunt nu al beginnen met het inplannen van activiteiten. Volg het onderstaande schema en kom uit bij de perfecte tip voor uw school.
iets met FOtOgraFie
ZeLF FOtO’s makeN Cyanotypie – Heden leerlingen gaan aan de slag met een oude fotografische techniek; de cyanotypie, oftewel de blauwdruk. Er wordt geleerd hoe je een fotografische afdruk maakt zonder camera. Er wordt gewerkt met lichtgevoelige chemie en er wordt onderzocht wat er nodig is voor een mooie afdruk op papier of stof. wanneer: het hele schooljaar waar: In een atelier of bij u op school (alleen in Groot Den Haag) Voor wie: alle niveaus en leerjaren info: www.heden.nl
iets met teChNiek
ZeLF met teChNiek aaN de sLag twents techniekmuseum Heim naast interessante tentoonstellingen (met kijkwijzer) heeft dit museum ook lokalen waar leerlingen zelf aan het werk kunnen gaan. Ze kunnen solderen, proefjes doen op het gebied van natuurkunde en techniek en in teams bruggen bouwen van balsahout. wanneer: het hele schooljaar waar: twents techniekmuseum Heim, Hengelo Voor wie: klas 1 en 2; alle niveaus info: www.twentstechniekmuseum.nl
Naar eeN museum
Naar eeN teNtOONsteLLiNg
rondleidingen – nederlands Fotomuseum Verschillende aspecten van de fotografie komen in de tentoonstellingen van het museum aan bod; mode-, kunst-, nieuws-, documentaire- en reclamefotografie, video en film. Deskundige museumdocenten bekijken en bespreken het werk met de leerlingen. wanneer: het hele schooljaar waar: nederlands fotomuseum in rotterdam Voor wie: alle niveaus en leerjaren info: www.nederlandsfotomuseum.nl
strp sCHool StrP ScHOOl is vakoverschrijdend en koppelt kunst en creativiteit aan technologie. Het programma bestaat uit een tentoonstelling van interactieve en technologische kunst, lichtkunst, robots, animaties en multimediaperformances. Er is ook een lespakket ter voorbereiding en speciale begeleiding tijdens het bezoek. wanneer: ma 22 november t/m wo 24 november 2010 waar: klokgebouw, Eindhoven Voor wie: alle niveaus en leerjaren info: www.strp.nl
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 11
9/20/10 11:08:44 AM
contact gezocht
12
jongeren begrijpen = jongeren bereiken ‘Aan cultuur doen’ stuit nog altijd op veel weerstand bij jongeren. Nieuw onderzoek van YoungWorks, in opdracht van CJP, toont aan hoe dat komt. Instellingen blijken niet altijd bekend te zijn met de behoeftes van jongeren, maar met een paar simpele wijzigingen is er meteen vooruitgang te boeken. Het begint bij culturele instellingen met gevoel krijgen voor de belevingswereld van jongeren. Door de serieuze toon en benadering van veel instellingen leeft bij jongeren het idee dat ze tijdens een bezoek iets moeten leren in plaats van gewoon te genieten. Dit leidt tot afwijzing (‘verplicht iets leren in je vrije tijd is stom’) of onzekerheid (‘ik snap dit niet, dus ik zal wel dom zijn’). Jongeren willen best iets leren, maar hier geldt altijd: eerst inspireren, dan informeren. Ze moeten dus eerst geprikkeld worden voor ze open kunnen staan voor kunst en cultuur. Belangrijk hierbij zijn onder meer interactie en beleving. Jongeren van nu groeien op in een uitdagende wereld vol interactieve elementen. Passief luisteren of kijken versterkt het verplichte imago. Het wordt steeds belangrijker dat jongeren actief mee kunnen doen, waarbij bij voorkeur de mogelijkheid bestaat om jezelf te uiten. Ongeschreven regels Met kennis van de belevingswereld van jongeren kunnen culturele instellingen hun diensten en producten beter afstemmen op de behoeftes van de doelgroep. Kaartjes voor theatervoorstellingen in maart moeten vaak al in september van het jaar daarvoor besteld worden, terwijl uit veel hersenonderzoek blijkt dat vooruitdenken
en plannen juist geen sterke kanten zijn van het puberbrein. Andersom ontbreekt het ook de jongeren aan kennis over de culturele wereld. De onderzoekers ontdekten allerlei gedragscodes, ongeschreven regels en gebruiken die voor de medewerkers en de ervaren volwassen ‘Culturele instellingen moeten onderwerp van gesprek worden bij jongeren’ bezoekers vanzelfsprekend waren, maar voor de jongere bezoeker niet. Bij een bioscoop ga je bijvoorbeeld met popcorn en een drankje de zaal in, dus waarom kan dat bij een theater niet? Behoefte aan structuur Een belangrijk inzicht is dus, dat de jonge doelgroep van duidelijkheid en zekerheid houdt. Ze hebben zelfs nog meer behoefte aan structuur dan volwassenen. Ze zijn veel conservatiever dan vaak gedacht wordt. En hoe onbekender het terrein dat jongeren betreden, hoe belangrijker dit element is. Dat geldt voor processen en gedragsregels, maar ook voor het aanbod. Bij kunst is het bijvoorbeeld zo dat vage, abstracte uitingen lastiger te begrijpen zijn en dus meer cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 12
9/20/10 11:08:45 AM
nl
tEKst: WaltER GRoEnEn En Bas DElMEE
13
moeten meer onderwerp van gesprek worden bij jongeren, want zij luisteren vooral naar de mening van leeftijdsgenoten. Het rozentheater in amsterdam werkt bijvoorbeeld al jaren met jongerenambassadeurs, die de instelling met veel succes bij de doelgroep onder de aandacht brengen.
uitleg behoeven; bij toneel en film heeft een duidelijke verhaallijn de voorkeur. Jongeren willen ‘aan de hand genomen’ worden. Het is een misverstand dat alle jongeren van nature houden van een uitdagende, vernieuwende of experimentele vormgeving en inhoud. Of het nu gaat om een groot museum of een bezoek aan een website. De boodschap en structuur moeten helder en overzichtelijk zijn, anders is iedere investering in vormgeving weggegooid geld. bevestiging en bewegwijzering naast duidelijkheid en zekerheid willen de jongeren ook bevestigd worden; zeker weten dat ze op de goede plek zijn of dat iets voor hen bestemd is. In gebouwen of grote terreinen geldt dit zelfs heel letterlijk, denk aan goede bewegwijzering en routing. Ook de aanwezigheid of aandacht van andere jongeren is belangrijk bij het vinden van die bevestiging. culturele instellingen onderschatten nog weleens hoe belangrijk leeftijdsgenoten zijn voor jongeren. Een brochure, flyer of site werkt alleen als jongeren al een keer van anderen gehoord hebben dat het ‘oké’ was. Culturele instellingen
Iedere culturele instelling kan aantrekkelijker worden voor jongeren door rekening te houden met deze factoren. Hoe je die doorvoert, blijft een kwestie van maatwerk en uitproberen. Daarbij werkt het aansluiten op de jongerenwereld altijd beter als je de doelgroep daadwerkelijk betrekt bij de organisatie. Dat kan bijvoorbeeld via stages, bijbaantjes of door jongerenambassadeurs aan te stellen. Zo krijg je vrijwel automatisch meer inzicht in de jongerenwereld en een continue check op je aanbod en communicatie. Bovendien is contact ‘Jongeren willen zeker weten dat iets voor hen bestemd is’ met jongeren gewoon inspirerend en leuk. cJP pleit ervoor dat culturele instellingen elkaar meer opzoeken en kennis en ervaringen delen. Het is zaak om slim en vooral gezamenlijk te opereren. Want de werkelijke concurrent van de culturele sector is niet de collega-instelling, maar juist de andere vormen van vrijetijdsbesteding zoals media, gamen en sport. Sectoren waarin miljoenen (marketing)euro’s omgaan om de potentiële klant te verleiden. Om deze concurrenten van formaat te verslaan is veel inventiviteit en wilskracht nodig. Walter Groenen is directeur van CJP Bas Delmee is projectmanager onderzoek bij YoungWorks Dit artikel verscheen eerder in de Volkskrant van 11 augustus 2010.
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 13
9/20/10 11:08:49 AM
mijn cultuur
14
‘Een cultuurkaart-sticker bij elke kassa lijkt me handig’ of bij de kassa hangt als je korting krijgt.’
Sem
Is er bij jou op school aandacht besteed aan de Cultuurkaart? ‘Ik kreeg mijn Cultuurkaart tijdens de les en we moesten de kaart toen meteen in het computerlokaal activeren. De leraar legde uit wat je met de kaart kunt doen en vertelde ook wat we klassikaal met het geld gingen doen. We zijn bijvoorbeeld naar een toneelvoorstelling geweest. Die voorstelling was wel goed, maar ik vond het meer iets voor oudere mensen.’
Leeftijd: 14 School: Cals College IJsselstein Klas: vmbo-tl 2 Televisie: Dennis vs Valerio Boek: Eclips van Bernlef Film: The Hangover Theater: The Wiz Muziek: Top 40
Waarom? ‘Ik vind voorstellingen leuker als het onderwerp me aanspreekt, bijvoorbeeld als het over jonge mensen gaat of over dingen die ik interessant vind. Ik ben zelf in Kenia geweest en als ergens een voorstelling is die over Afrika gaat, ga ik er meteen naartoe.’
Heb je je Cultuurkaart altijd bij je? ‘Ja, hij zit standaard in mijn portemonnee. Ik heb zelf geen tegoed op mijn kaart staan, maar ik gebruik hem wel voor winacties op de site of voor korting bij America Today. Ik weet dat ik
met de Cultuurkaart ook korting krijg in de bioscoop en in het theater, maar ik denk er vaak niet aan. Het is niet altijd duidelijk te zien dat je ergens korting krijgt en dan vergeet ik het gewoon. Het lijkt me handig als er altijd een Cultuurkaart-sticker op de deur
Wat vind je nog meer leuk om te doen met je Cultuurkaart? ‘Ik hou ook van film en musea. Met mijn klas zou ik het liefst naar een museum zoals NEMO gaan. Je kunt er lekker rondlopen en er zelf ook van alles doen. Met de hele klas naar de film hoeft voor mij niet, daar ga ik zelf wel naartoe.’ cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 14
9/20/10 11:08:51 AM
nl
prikbord
15
Dag van de Literatuur In 2011 vindt voor de twaalfde keer de Dag van de literatuur plaats, het grootste eendaagse literatuurfestival in nederland voor leerlingen en leerkrachten van de tweede fase. De Dag van de literatuur is voor jongeren een unieke gelegenheid om kennis te maken met bekende en minder bekende auteurs. De scholen die zich aanmelden krijgen adviezen en lesinformatie om de Dag van de literatuur in het literatuuren ckV-onderwijs te integreren. wanneer: 17 maart 2011 (10:00 -16:00 uur). waar: doelen, rotterdam. info: www.dagvandeliteratuur.nl
School@Pathé School@Pathé biedt toegankelijke, makkelijk in te passen, kant-en-klare lespakketten op het gebied van film in de bioscoop. De pakketten sluiten aan bij de leerdoelen en eindtermen van vakgebieden zoals ckV, Maatschappijleer, nederlands en Geschiedenis. Via www.pathe.nl/school hebben docenten toegang tot educatief materiaal dat te combineren is met een filmbezoek bij een bioscoop van Minerva en Pathé. De lesprogramma's zijn gratis. wanneer: hele schooljaar. waar: pathé- en Minervabioscopen. info: www.pathe.nl/school.
Workshop Jazz - maX Music tijdens de workshop Jazz krijgen leerlingen binnen een uur alles te horen over het ontstaan van jazzmuziek, maar natuurlijk horen ze vooral hoe jazz klinkt. Jazzband newday speelt voorbeelden van jazzstromingen als ragtime, dixieland, swing, bebop en fusion. De leerlingen leren ondertussen zelf verschillende zanglijnen en ritmes aan en worden zo continu betrokken bij het optreden. Doordat de workshop in concertvorm is, is deze ook geschikt voor grote groepen. wanneer: hele schooljaar. waar: bij u op school. info: www.maxmusic.nl. plaats uw eigen prikbordtip op www.cultuurkaart.nl. log in en klik op ‘nieuwe
prikbordtip opgeven’.
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 15
9/20/10 11:08:59 AM
reportage
16
Nieuwsjager voor een dag Bij Beeld en Geluid Wat doen scholen met hun klassikale Cultuurkaart-budget? CJP kijkt elke editie met een klas mee tijdens een culturele activiteit. Deze keer gaan we met derdeklassers van ORS Lek en Linge uit Culemborg naar Beeld en Geluid, waar ze een workshop ‘Nieuws’ volgen en in de Experience ontdekken hoe radio en televisie gemaakt wordt.
John Leek, Hoofd educatie en mediawijsheid bij Beeld en Geluid ‘De leerlingen maken vandaag in 2,5 uur een eigen nieuwsuitzending. Ze houden een redactievergadering, schrijven interviews, nemen een nieuwsitem op met professionele, maar eenvoudige apparatuur en bewerken de beelden. In de Experience kunnen jongeren onder andere ervaren hoe het is om nieuwslezer of quizmaster te zijn. Met ons educatieve programma willen we jongeren laten zien hoe audiovisuele media werken en welke processen erachter schuilgaan. Als je weet wat er achter de schermen gebeurt, ga je vanzelf ook kritischer naar media kijken.’
1, Na een korte instructie en redactievergadering, beginnen de leerlingen met de voorbereiding van hun interview. cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 16
9/20/10 11:09:04 AM
nl
17
2, De opnames: ‘Heel leuk dit, maar ik vind het moeilijk om alles in één keer goed te zeggen.’
voor 4, Dan is het tijd de Experience: een ontdekkingstocht
door de
radio en geschiedenis van
ert elk op tape staat, monte 3, Als het interview hopbegeleider newsitem. De works groepje z’n eigen rnaaluitzending. samen tot een jou voegt alle filmpjes
maakt televisie. Iedereen en eerst een profiel aan gaat op de foto.
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 17
9/20/10 11:09:21 AM
reportage
18
en leerlingen 5, Op diverse schermen test hun kennis van de media.
6, Dankzij ‘green screen’, auto cue en camera voel je je hier even een echte nieuwslezer.
docent, ben boon, afdelingsleider vmbo-tl en CkVors lek en linge uit Culemborg cultuur. In onze ‘Onze school besteedt veel aandacht aan we nu de en culturele module De Verdieping behandel vandaag dit we discipline film en als introductie bezoeken wustzijn bij iabe med museum. We hopen leerlingen wat meer te leren. Het aan eden te brengen, maar ook praktische vaardigh achteraf wat en is een is erg leuk om te zien hoe enthousiast ieder vorig die n inge aantal leerl met de opgedane kennis gedaan wordt. Een aakt. gem lm lfi spee lopen zomervakantie een eigen korte jaar De Verdieping volgden, hebben afge Met trailer en al, en erg goed ook!’ zelf de experience online ervaren? kijk op experience.beeldengeluid.nl. cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 18
9/20/10 11:09:31 AM
nl
column peter heerschop
19
Het nieuwe jaar je al zin in de herfstvakantie. Jammer dus, dat die niet bestaat in het theater. Vlak na die herfstvakantie worden de dagen korter en het weer slechter. Je begint uit te rekenen hoe vaak je nog moet optreden tot de kerst. Het is dan ook extra jammer dat voor veel theatermakers ook de kerstvakantie niet bestaat. Foto: Alwin Slomp
Voor heel veel mensen begint het nieuwe jaar op 1 januari. Nu heb je natuurlijk ook een joods Nieuwjaar, een islamitisch Nieuwjaar en weer andere Nieuwjaren voor diegenen die niet rekenen vanaf de geboorte van Jezus, maar er is nog een heel ander begin van een nieuw jaar: het nieuwe schooljaar. Theatermakers denken in seizoenen, maar iedereen die lesgeeft denkt in schooljaren. En het mooie is dat die twee vaak precies hetzelfde verlopen. Ik heb eigenlijk het meest aan een lerarenagenda. En als die niet zo belachelijk saai waren zou ik die ook kopen. Maar daar gaat het nu niet om. Het gaat erom, dat theater en school hetzelfde seizoen hebben. Met dezelfde verschijnselen. Aan het begin van het theaterseizoen is iedereen weer helemaal fris. Op een aantal mensen na, die zelf een nieuw programma moeten schrijven en daar de hele vakantie aan hebben gedacht. Dat gaat ook zo op school. De eerste dag is het nog jammer dat de vakantie voorbij is, maar ben je blij om je collega’s weer te zien. Na drie dagen ben je eigenlijk alweer helemaal kapot van alle nieuwe indrukken en het opeens weer functioneren in de hoogste versnelling. Na twee weken school, of twee weken repeteren, krijg
Eenmaal na de kerst heeft iedereen weer erg veel zin om te beginnen. Veel theatermensen spelen nog steeds hetzelfde programma, sommigen zijn alweer aan het repeteren voor een nieuw stuk en spelen ’s avonds door. Toch maar vast even tellen hoeveel dagen het is tot de ‘Maar heel weinig docenten krijgen na de les langdurig applaus' krokusvakantie, zelfs als je weet dat krokus vakantie helemaal niet bestaat in het theater. Net als de paasvakantie of meivakantie. En toch wordt daar ook halsreikend naar uitgekeken. Want in blije afwachting van de zomervakantie blijkt dat je intussen volledig uitgeput bent. Gelukkig kennen bijna alle theatervormen wél zomervakantie, en daar ben je dan ook aan toe. Nu klinkt theater misschien zwaarder dan onderwijs, maar ik weet heel goed dat er op scholen om het lesuur een dwingende bel gaat, dat sommige leerlingen niet graag naar de lessen komen en dat er maar heel, heel weinig docenten zijn die na de les langdurig applaus krijgen. Maar als het gaat om de structuur, lijken onderwijs en theater meer op elkaar dan je denkt.
cultuurkaart.nl
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 19
9/20/10 11:09:34 AM
AmarSpeeltCJP.pdf
1
10-09-10
16:12
AMAR SPEELT... - ADVERTENTIE -
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
BOEK EEN CKV-SCHOOLVOORSTELLING VAN CABARETIER & STAND-UP COMEDIAN AMAR! Geschikt voor onder- en bovenbouw (VMBO, HAVO/ VWO) Voor informatie, prijsopgave of boeking: lara@amarspeelt.nl (Lara Verheij) Kijk ook op www.amarspeelt.nl BETALEN MET CULTUURKAART? JA! AMAR SPEELT IS CULTUURKAART ACCEPTANT FOTOGRAFIE: PIEK / VORMGEVING: DESKINNYKID.NL
CK MAGAZINE 2010-3x.indd 20
9/20/10 11:09:34 AM