DANST N2 / juni 2020

#02 2020

04

08

13

20

Danst in beeld met David Jacobs

Creëren in coronatijd: Kato kan het

Geluid resoneert niet alleen op de oren maar ook op het lichaam

Een stem achter de schermen: Elena Werner

22

26

31

33

Weerbare kunstenaars: blijf bij je lijf

Corona­ portretten

Column On the road

High five met Wim De Witte

34 #danstagram

colofon Red a ctie Si nt-Salvators traat 18a, 9000 Gent Coö rd i na ti e I lo n a Ro es li Te kst H i ld eg a rd De Vu yst, Ine Dubois, Lara Groeneweg, E lodie Ko n a , Li es elo re Rema n s, Li s e S urmo nt en Ma u d Ti elem ans E indredactie Lut Firlefyn, E li en Lefevere, I ri s Ra s po et en I lo n a Ro esl i C overbeeld Dav id Jacobs Design E lv ire Dela n ote × H ermi n e Co o rema n Duur z a m e druk Bem a G raphics Periodicitei t 4 × per j a a r Opl a g e 5.000 ex.

Volgend num m er s eptem ber 2020 Ab o nne me nt 14 euro

dansbeeldig

Binnen. Blijf bij mij. Blijf van mij. Alles wat van mij is wil hieruit. Mijn lichaam blijft thuis. Mijn lichaam is mijn huis. Het kronkelt. Het wringt. Het wentelt elke trap repetitief af om die ene kamer te betreden die nog niet bezocht was. Het FOTO ISABELLE WENZEL

vergt enige inleving om die plankenvloer steeds opnieuw te ontmoeten. Alsof ik die ene holte nog niet eerder kende. Alsof dit de eerste keer is dat mijn kous achter die spijker blijft haken. Wachten. Blijven wachten. Ik leg mij erbij neer en ik sta weer op. Ik versnel terwijl al het andere vertraagt. De tijd stilt alles buiten mijn L ies elo re Remans ziet dans a l s een veel voud van elegantie wa a r na a r ze enkel s chrijvend

linkerkuitspier. Die trilt stiekem verder.

Die wil almaar verder. Verder wachten.

Blijven. Blokjes wandelen en hokjes lopen.

ka n streven. Als toes chouwer

Het haalt niets uit. De choreografische

o b ser veer t ze licham en vanuit

herhaling wekt nog meer honger op.

meerd ere ku ns tdis ciplines en

Ik honger naar echt. Ik balanceer op

g eb r u i kt ze d e lenigheid van

de afstand. Wachten. Op de verboden

de ta a l o m ze te begrijpen.

aanraking. De verwarming van lucht en de ontdooiing van huid. De wil van ver en de goesting van dicht. De geruststelling van daar en de angst van hier. Wij dijen uit.

Reiken uit. Kijken uit. Smachten. Strekken elke ledemaat tot de overkant. Versnellen.

Verhitten. Verheugen. Vertrappen. We blijven trappen. We blijven. We blijven wachten. Dat wat komt. Dat wat zal zijn.

En dan eindelijk. Buiten.

DANST — 3

#02 2020

#dansttt

DANST — 4

#dansttt

#dansttt

DANST — 5

#dansttt

#dansttt

DANST — 6

#dansttt

#dansttt

— DAN ST IN BEEL D Davi d Jacobs Op jonge leeftijd startte David Jacobs aan capoeira en breakdance. Toen hij begon te experimenteren met zijn moeders digitale camera, nam hij deze mee naar de plek waar hij het vaakst was: op battles. Hij battlede onder de naam Jacowbski, een naam die hij verder uitwerkte in het logo van zijn fotografische praktijk.

David beschrijft zichzelf als een sociale fotograaf die vaak de buitenlucht opsnuift en mopjes maakt om de ander gerust te stellen. Hij probeert buitenlocaties te vinden die samenvallen met de danser en dansstijl die hij fotografeert en schuwt geen enscenering. In zijn zoek­ tocht naar een unieke foto, worden posities in samenspraak met de danser herhaald en gefotografeerd. Zo worden zijn foto’s co-creaties van fotograaf en performer.

www.jacowbski.com instagram @david_jacowbski Facebook-Square @jacowbski

DANST — 7

Hoewel David veel fotografeerde in de hiphopscene, heeft hij een grote liefde voor alle dansstijlen. Zo groeide hij op in een dansant gezin met een zus die aan ballet deed en een moeder die van jongs af aan naast ballet ook jazzles en pilates volgde. “Dansers zijn enorm lichaamsbewust,” zegt David, “wat hen de ideale modellen maakt.” Ondertussen is hij niet alleen blijven breakdancen en fotograferen, maar heeft hij zich ook als visuele duizendpoot het videomedium toegeëigend.

#dansttt

DANST — 8

Creëren in coronatijd: Kato kan het De coronacrisis laat zich in elke sector en in elk aspect van onze samenleving voelen. Zo ook in de kunst en cultuur waar het met name voor aankomende professionals onzekere tijden zijn.

Kato Mergan is zo’n jong, aanstormend talent. Als laatstejaarsstudente aan de Academie voor Danseducatie van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg, stond ze voor de uitdaging om haar afstudeertraject op een andere manier vorm te geven. Welke kansen en alternatieven biedt deze crisis aan de kunstenaar? Hoe kun je als dansdocent en dansmaker een creatieproces verderzetten nu het fysiek werk in de studio of het theater niet mogelijk is? Kato kan het.

Op geheel eigen en creatieve wijze zet ze haar afstudeertraject verder, ook in tijden van corona.

—

T E K S T I N E D U B O I S F O T O N O O R VA N G E S T E L

Kato, je bent laatstejaarsstudente aan

in het moment. Dat gevoel van interactie

de bacheloropleiding Docent Dans aan de

is niet echt te evenaren via een scherm of

dansacademie in Tilburg. Hoe ben je bij deze

van op afstand. Op mijn studie hebben de

opleiding terechtgekomen? Dat is eigenlijk

coronamaatregelen wel een grote invloed. Voor

eerder toevallig gebeurd. Als tiener volgde

een van de projecten wilde ik samen met mijn

ik dansles naast mijn opleiding humane

klasgenoot Lucca van der Ploeg een voorstel­

wetenschappen. Ik danste toen heel wat

lingsavond organiseren: Makers Werk Ontbloot.

uurtjes per week. Toch dacht ik er niet meteen

Daarin wilden we ons werk presenteren aan

aan om van dansen mijn beroep te maken. Ik had

programmatoren van dansfestivals, theaters

niet echt een duidelijk beeld van een carrière

en andere dans­professionals. Het zou een

in dans. Biologie interesseerde me wel en zag

work­-in-­progress­-voorstelling zijn geworden dat

ik ook als mogelijke vervolgstudie. Het was mijn

in het teken zou staan van kennismakingen met

moeder die me aanspoorde om toch auditie te

mogelijke samenwerkingspartners, het leggen

doen. Dat zette me aan het denken. Waarom

van nieuwe contacten en het ontvangen van

zou ik het inderdaad niet proberen en kijken

feedback. We keken er naar uit om in gesprek

wat het me brengt? Met die gedachte in het

te gaan met ons publiek en zo ons werk te

achterhoofd en een gezonde portie nieuwsgie­

kunnen uitdiepen en verbeteren. Helaas heeft

righeid, waagde ik mijn kans. Ik schreef me in

de voorstelling wegens de maatregelen niet

voor verschillende toelatingsproeven en werd

kunnen plaatsvinden. Om toch nog iets van

aangenomen bij de opleiding Docent Dans van

de voorstelling te laten zien en in contact te

de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg.

treden met een publiek, hebben we gekozen

Ik heb meteen de stap gezet en heb er nog

om een korte teaser te verspreiden en de

geen seconde spijt van gehad. Het onderzoeken

kijkers om feedback te vragen. Dat proces

en delen van ervaringen in beweging vind ik

kent een wisselend succes. Enerzijds werd het

fantastisch. Dans is onlosmakelijk met mij

filmpje al heel vaak bekeken en wisten we een

verbonden als persoon.

groot publiek te bereiken. Anderzijds is het moeilijk om online tot verdiepende feedback

We zijn nu vier jaar verder en je zit in de

te komen. We merken dat de drempel om het

afstudeerfase van je opleiding. Afstuderen

feedbackformulier in te vullen toch groot is.

in tijden van corona vraagt ongetwijfeld heel

Dat is jammer, maar we begrijpen wel dat het

wat aanpassingen. Welke impact hebben

medium een bepaalde afstand creëert, wat het

de maatregelen op jou? Op mijn privéleven

geven van feedback moeilijker maakt. Lucca en

hebben de maatregelen minder impact.

ik zijn vooral tevreden dat er via deze weg al

Iedereen in mijn omgeving is gezond en wel

een eerste ontmoeting kon plaatsvinden met

en dat vind ik het allerbelangrijkste. Ik merk

iedereen die het wou zien. Uiteraard vonden we

dat ik het isolement wel kan volhouden. Ik

het samen creëren van het dansmateriaal voor

kan me makkelijk bezighouden en ik heb

de teaser ook gewoon heel leuk.

wandelen, mannetjes boetseren, dansen op

Naast de voorstellingsavond werk je ook nog

de meest gekke momenten van de dag of

aan een andere opdracht. Welke invloed hebben

gewoon babbelen met mijn zussen. Anderzijds

de maatregelen daarop gehad? Dat klopt.

ben ik heel sociaal: ik kom graag onder de

We kregen ook de opdracht een afstudeer­

mensen en mis mijn vriendinnen. Ook het samen

onderzoek vorm te geven. Daarin bepaalden we

dansen en zweten in de studio mis ik. Ik had

een onderzoeksvraag waarrond we via literatuur­

nog een aantal mooie plannen deze periode

studie en veldonderzoek informatie verzamelden.

zoals buitenschoolse workshops volgen bij

De resultaten worden in de praktijk getest

Tictac Art Centre in Brussel. Dat is allemaal

en er wordt een product gecreëerd. De vorm

niet meer mogelijk en dat vind ik wel jammer.

van dat product is helemaal vrij te kiezen. De

Er zijn veel online alternatieven om fysiek

onderzoeksvraag voor mijn research luidde: “Hoe

op peil te blijven maar voor mij is dansen

kan een choreograaf cohesief gedrag tussen

ook een sociaal gebeuren. Het samenzijn

dansers van verschillende leeftijden tijdens een

DANST — 9

genoeg invulling om mijn tijd te verdrijven zoals

creatief proces stimuleren?” In deze tijden werd

als gevolg van de coronamaatregelen, was

die vraag natuurlijk al snel aangepast naar hoe je

dit ook niet mogelijk. Het liefst had ik er een

dit kan bewerkstelligen in de nieuwe realiteit van

artistieke dansfilm van gemaakt, maar dat

dansen zonder fysiek contact. Zo kwam ik op het

was nu niet haalbaar. Ik ben blij dat ik de

idee om een online dansexperiment te creëren.

stap heb genomen om voor een andere vorm

Ik verzamelde een groep dansers rond me die

te kiezen. De dansreportage INSIDE/INSIGHT

bereid waren het experiment aan te gaan. De

biedt de toeschouwers een inkijk in het online

bedoeling was om gedurende een korte periode

dansexperiment. Voor mij is dit het begin van

elke dag een online meeting te houden waarin ik

een nieuw thema dat ik na de coronaperiode

de dansers voorbereidde op een dansopdracht.

graag verder wil ontdekken in de studio. Het

Daarna gingen de laptops dicht en gingen de

analoge sociaal contact is namelijk heel

dansers thuis aan de slag. Het resultaat van

belangrijk om tot een creatie te komen. Het

de opdrachten kreeg ik via video. Die filmpjes

vluchtige van dans, of dat nu een voorstelling,

bundelde ik in een dansreportage. Het leuke aan

een repetitie of een training is, spreekt mij

deze opdrachten was dat de dansers, naast

enorm aan. Wat er gebeurt in dat moment valt

elkaar, ook hun eigen huis beter leerden kennen.

niet te omschrijven en enkel wie erbij was kan

We haalden namelijk inspiratie uit de omgeving

erover meepraten. Dat is nu eenmaal eigen aan

waarin we ons bevonden.

dans en is misschien ook wel de reden waarom

Om de dansers op verschillende manieren met

ik dans. Dat gevoel en die energie vallen niet op

elkaar in contact te laten komen en zo ook

te nemen. Zouden we de opdrachten daar ook

mogelijk sociaal cohesief gedrag te stimuleren,

op een fysiekere manier kunnen uitvoeren? Een

werkten we met een doorgeefsysteem. Ik

interessant onderzoek voor de toekomst!

DANST — 10

gaf hen bijvoorbeeld de opdracht om een kamer in hun huis te beschrijven waar ze nooit

Hoe heb je de groep dansers, waarmee je

langer dan vijf minuten waren. Deze diende als

het digitale proces aanging, gevonden? In

bewegingsbron voor de andere danser.

2019 startte ik in mijn thuisbasis Opwijk met

Nog een andere opdracht was dat de dansers

een dansinitiatief voor kinderen en jongeren:

een heel kleine plek gingen beschrijven. Ze

Dansklas19. Daar geef ik lessen in hedendaagse

spraken de tekst in en stuurden deze naar een

dans en improvisatie, maar verzorg ik ook

van hun mededansers. Zo creëerde iedereen een

workshops op scholen. Aangezien ik door de

dansfrase, geïnspireerd op andermans tekst,

maatregelen rond het coronavirus geen lessen

audio-opname of video en ontstond er een

meer mocht organiseren, vond ik al snel een

gedeelde belevingswereld.

aantal dansers bereid om aan mijn onlineproject

Dit online dansexperiment is uitgemond in

mee te werken. Daarnaast deed ik een oproep

een interessant creatieproces, maar het is

via Wisper, een kunsteducatieve organisatie die

geen choreografie geworden. Door de snelle

cursussen aanbiedt voor volwassenen. Zo had

aanpassingen die we hebben moeten maken

ik algauw heel wat enthousiastelingen bij elkaar.

De groep kent een grote verscheidenheid in

Hoe ziet je leven er binnenkort als afgestudeerde

leeftijd en achtergrond. De jongste is 8 jaar, de

dansprofessional idealiter uit? Ik denk dat het

oudste 64. Het is een uitdaging om deze dansers

net interessant is om niet naar een ideaalbeeld

te verenigen maar anderszijds spreekt het me

werken maar in het nu te blijven. Wat vind ik nu

enorm aan om met dansers van verschillende

interessant? Waar gaat mijn intuïtie naartoe?

achtergronden aan het werk te gaan. Ik wil

Dat zijn vragen die ik me nu stel. Welke vragen

creëren met de mens én voor de mens in de

dat morgen zullen zijn, kan ik nu nog niet

ruime context van het woord. Van professionele

vertellen. Ik denk dat ik gaandeweg wel zal

dansers tot circusartiesten, van kinderen tot

aanvoelen waar mijn ideale pad naartoe loopt.

60-plussers. Door niemand op het toneel uit

Misschien kom ik net niet op dat ideale pad als

te sluiten en zo een breed beeld van de mens

ik er te veel over nadenk of het wil sturen. Ik

en zijn maatschappij in de kijker te zetten, ben

geloof dat de weg die ik het liefst wil inslaan

ik ervan overtuigd dat er een diepe connectie

vanzelf zal uitkristalliseren. Wat ik voor nu

en betrokkenheid ontstaat tussen dansers

wel weet, is dat ik heel graag wil maken. Ik wil

en publiek, wat het delen van kunst des te

beweging en dans onderzoeken, zowel in mijn

krachtiger maakt.

eigen lijf als welke plaats of functie dans heeft vandaag. Creëren zie ik als iets heel waardevols.

naar de toekomst? Ik zie mezelf als iemand

Je doet het zowel als docent tijdens het maken

die openstaat voor nieuwe ervaringen en

van lessen of als danser om bewegingsmateriaal

werkwijzen, maar alle ervaringen van deze

eigen te maken. Mijn eigen creaties op festivals

periode hebben mijn blik nog sterker verruimd. Ik

of in theaters brengen, lijkt me geweldig. De

moet toegeven dat ik er eerst minder positief

creatie Holding Horses die ik maakte voor

tegenover stond, maar nu zou ik sneller een

de Nacht van de Kunsten, was geselecteerd

digitale uitdaging durven aangaan. Ik heb de

voor de Fontys Entreeprijs van het Boulevard

waarde van digitaal ingezien. Je werk wordt

Theaterfestival. Daar presenteren de uitgekozen

automatisch gedocumenteerd en dat biedt

Fontys-studenten hun werk en bepaalt een

de kans om oorspronkelijk vluchtige kunst te

jury van professionals de winnaar. Helaas kan

bewerken op een ander niveau. Daarnaast denk

door deze crisis het festival niet plaatsvinden.

ik dat ik het in de toekomst fijn zou vinden om

Hopelijk komen er nog mogelijkheden om mijn

interdisciplinair te werken. Dat wordt uiteraard

werk aan een publiek voor te stellen. Als maker

wel al gedaan, maar ik heb gemerkt dat een

wil ik ook graag in staat zijn om mijn werk onder

andere discipline bij je werk betrekken heel

woorden te brengen. Ik merk dat het belangrijk

inspirerend kan zijn en je ook veel kan leren over

is om je publiek in begrijpelijke taal te kunnen

je eigen vak. Samen brainstormen en zoeken

vertellen waar je creaties over gaan. Zo vergroot

met de juiste personen zorgt voor verdieping in

je de connectie met het publiek en wordt je

je werk. Het is bijzonder om te zien hoe de mens

werk waardevol. Ik geloof dat je zo je publiek

zich aanpast en gedraagt. De prikkels die we

kan uitnodigen en uitdagen en dat er een

normaal krijgen in het dagelijks leven, krijgen

waardevolle connectie ontstaat. Dat ik me graag

we nu meer online. Maar toch wordt tijd anders

wil verdiepen in het makerschap, moge duidelijk

ingedeeld en ontstaat er een ander ritme in ons

zijn! Daarom denk ik er ook over na om mijn studie

dagelijks patroon. Ook al is dat soms lastig,

te verdiepen met een opleiding choreografie bij

het heeft ons ook op een andere manier laten

Fontys. Dat lijkt me een mooi toekomstplan!

reflecteren. Ik denk dat een periode als deze nieuwe inzichten en nieuwe input brengt en dat

—

blijft voor kunstenaars belangrijk. Vanuit dat gegeven denk ik dat ik als dansmaker zou willen proberen om video en live dans met elkaar te combineren. De vluchtige en niet-vluchtige vormen van kunst verbinden. Dat lijkt me een

Dansreportage INSIGHT/INSIDE

mooi gegeven om mee te experimenteren.

— Kato Mergan vimeo.com/414882524

DANST — 11

of kan hebben in onze maatschappij de dag van Wat neemt je uit deze nieuwe ervaring mee

INFO & INSCHRIJVEN: WWW.WISPER.BE/DANS

LUX HEDENDAAGSE DANS INTENSIEVE DANSOPLEIDINGEN VOOR BEGINNERS EN GEVORDERDEN

/ 6 WEEKENDS ZONDER OVERNACHTING / VAN NOVEMBER 2020 TOT MAART 2021 / IN GENT (BIJ DANSPUNT OP DOK NOORD)

foto: joeri thiry

ZEG JE GEDACHT OVER DANST

Wat vind jij van ons tijdschrift?

Danspunt hoort graag jouw input!

Als steunpunt voor al wie gebeten is door dans, hopen we met een sterke inhoud zoveel mogelijk honger naar meer te stillen.

Maar omdat een tijdschrift niets is zonder haar lezers, organiseren we een tweede publieksonderzoek i.s.m. Universiteit Antwerpen en Local Market Research.

Voor enkele minuten van jouw tijd krijg je heel veel dankbaarheid terug!

En maak je kans op een duoticket voor een publieke dansvoorstelling in Vlaanderen of Brussel naar keuze, of op een jaarabonnement voor DANST. VUL DE ENQUÊTE IN VIA WWW.DANST.BE

Verzekering voor je leden Voor jouw dansgroep of dansschool wil je het beste dus laat je je deelnemers verzekeren.

Bij Danspunt kan je een voordelige verzekering Lichamelijke ongevallen en Burgerrechterlijke aansprakelijkheid afsluiten.

Waarom kiezen voor de Danspuntverzekering?

• Betaal per jaar slechts 3€/lid • Kies de formule die best bij je past: van september 2020 tot augustus 2021 of van januari 2021 tot december 2021 Ontdek alle voordelen op www.danspunt.be/verzekeringen Interesse? Vragen? Mail naar verzekeringen@danspunt.be.

Geluid resoneert niet alleen op de oren maar ook op het lichaam Muziek en dans zijn geen aparte leefwerelden.

Hierover zijn Stijn Dickel en Ingo Reulecke het eens. Stijn bekijkt geluid en beweging vanuit het perspectief van luisterkunstenaar, terwijl Ingo als danser benadrukt dat de versmelting van dans en livemuziek een performance compleet maakt. Om het belang van muziek in dans te onderstrepen, klopte Danspunt virtueel aan bij beiden en legde haar oor ten luister.

T E KS T E LO D I E KO N A F O T O BA RT G R I E T E N S E N RO B E RTO D UA RT E

Stijn Dickel is improviserend componist,

heb mezelf als lichaam leren kennen omdat

performer en beweger. Hij noemt zichzelf

ik door Jan werd aangemoedigd om op zoek

luisterkunstenaar en is artistiek coördinator

te gaan naar mijn lichaam als bewegend

bij aifoon, een organisatie die werkt rond

instrument. Hij zocht naast technisch

geluid, luisteren en al luisterend bewegen. “Als

aan­g elegde dansers, ook performers die geen

luisterend mens onderzoek ik mijn lichaam, hoe

danservaring hadden om zo een contrast te

het beweegt in de ruimte en op welke manier

creëren. Ik heb helemaal geen (professionele)

het zich verhoudt tot de wereld rondom mij.”

dansopleiding gehad. En die vier lessen tango tellen niet mee. (lacht) Zo zie je maar. Als ik mij

Hoe maakte je de overgang van muzikant naar

moet voegen naar regels van de compositie

luisterkunstenaar?

of danspassen, dan word ik een lichaam van

Stijn Na mijn studies ben ik gaan toeren

iemand anders, kan ik mezelf niet ontplooien

als muzikant-performer met Jan Fabre. Op

en word ik het snel beu.

het einde van die vier jaar was het aandeel

Door vanuit het luisteren te vertrekken, zette

performen groter dan het muziek spelen. Ik

ik de eerste stap om mezelf als beweger te

DANST — 13

—

ontdekken. Als luisterkunstenaar ben ik minder

geluidscomposities. Ik wil het publiek aanzetten

dan een geluidskunstenaar geïnteresseerd in

om na te denken en te reflecteren over hoe wij

de schoonheid van een geluid en meer in de

al luisterend samenleven. Zo wil ik hun blik op

mentale en fysieke resonantiewaarde ervan. Ik

het auditieve aspect verruimen.

zie geluid als een ervaring. Geluid als evenement hoeft voor mij niet esthetisch te zijn om een

Hoe doe je onderzoek naar de relatie tussen

impact te genereren op de luisterervaring

geluid en beweging? Ik onderzoek geluid en

van het publiek. Het auditief onderzoek is

beweging op verschillende manieren. Zo trok

dus ontstaan vanuit dans of beweging. Dit

ik voor tien dagen naar Marrakesh, Marokko,

ben ik verder blijven onderzoeken als luister­

om geluiden op te nemen met een recorder en

kunstenaar, maar ook door af en toe terug te

microfoon. Ik wandelde er rond en het eerste

keren naar dans.

geluid dat mij triggerde, volgde ik. Ik legde in

DANST — 14

feite luistertrajecten af. De mensen waren Je werkt niet via een strikte muzikale

altijd supernieuwsgierig omdat ik met mijn

compositie. Hoe ga je te werk in het creëren

recorder in de hand door de straten liep. Ze

van geluiden of muziek? Als jonge muzikant

spraken mij aan en ik vond dat wel sympathiek,

schreef ik liever voor tentoonstellingen en

maar ik werd iedere keer afgeleid van mijn

theatervoorstellingen, dan te spelen in een

parcours. Dus ben ik mijn opnames anders gaan

band. Muzieknummers creëren was fijn, maar

aanpakken door oortjes te dragen met super

keer op keer hetzelfde nummer spelen, ging

kleine microfoontjes aan de buitenkant. Op

tegen mijn natuur in. Ik creëer composities wars

deze manier kon ik door de stad lopen zonder

van de codes en de modes die de muziektheorie

menselijke inmenging, want mensen dachten

en -industrie me probeert op te leggen. Zoals

dat ik gewoon muziek aan het luisteren was.

Ido Portal, een bekende bewegingsleraar,

Ik was geluid aan het opnemen en hoorde

probeer ik vanuit de beginner’s mind te

tegelijkertijd wat ik opnam, echt handig. Zo

vertrekken; de mindset waarbij iedere keer dat

kon ik door verschillende (hoofd)bewegingen te

ik een gitaar neem, ik doe alsof het de eerste

maken al opnemend componeren doorheen de

keer is. De creaties die daaruit voortkomen zijn

stad. Mijn lichaam werd een composing tool . Dit

veel interessanter dan voor de zoveelste keer

waren geen opnames om een compositie mee

Blackbird van The Beatles te spelen.

te maken. Integendeel, de opnames waren de

Ik wil ontdekken terwijl ik componeer, in

compositie zelf. Nog beter: mijn wandelingen

plaats van te creëren volgens een canon. Mijn

waren composities.

composities hebben zich over de jaren heen van het podium naar de publieke ruimte verplaatst.

Welke projecten hebben je ogen, of beter

Mijn werk vermengt zich met de auditieve ruimte

gezegd, oren geopend? Na een geslaagde

waarin we leven. Aangezien ik met draagbare

samenwerking tussen Grensgeval, een

composities vooral surround werk, spreek ik

collectief van theatermakers, en aifoon is er

eerder van geluidschoreografieën dan van

een speciale klik ontstaan tussen beiden. Een

paar jaar later kwam Grensgeval met de vraag

ik dansen bij de Tanzfabrik Berlin, die twee jaar

of we samen een voorstelling, Plock!, wilden

geleden haar 40-jarig jubileum heeft gevierd.

maken, met Camiel Corneille als performer.

Het was een van de eerste hedendaagse

De invalshoek was action painting, dus zeer

dansgezelschappen in Berlijn, in die tijd

visueel, maar ik kon vanuit het luisteren richting

eigenlijk meer een collectief van dansers dan

geven aan de manier waarop het publiek keek.

een gezelschap. Eind jaren zeventig werd

Door mensen met geluiden te beïnvloeden,

hedendaagse of moderne dans populairder,

kan je de kijkrichting en beleving van de kijkers

maar slechts een kleine groep mensen kwam

artistiek manipuleren. Tijdens het creatieproces

in aanraking met deze stijl. Al vroeg raakte ik

kwamen auditieve elementen aan bod die ons

meer vertrouwd met improvisatie als middel

te ver van Plock! zouden brengen. Op den duur

om dansmateriaal te creëren. In het begin was

was er genoeg materiaal om er een nieuwe

het niet aan de dansers om danspassen uit te

voorstelling, Murmur, van te maken die vertrok

vinden, het was hun taak om te reproduceren

vanuit het luisteren.

wat de choreograaf hen leerde. Het leek heel

Camiel staat in het midden omringd door het

erg op de wereld van het klassiek ballet, maar

publiek. Hij componeert live door speakers in de

dan in de hedendaagse dansscene.

ruimte te plaatsen en moduleert geluiden door

Regina Baumgart, een hedendaagse danseres

speakers in knie- en elleboogholtes te openen

en choreografe, introduceerde een vloeiende

en te sluiten. Deze nieuwe bewegingstaal

klassieke dansmethode, die haar oorsprong

creëert ook nieuwe visuele associaties.

vond in de VS, en liet me zien dat verschillende

Naast de speakers die Camiel door de ruimte

benaderingen gecombineerd konden worden

beweegt en slingert, draagt ook het publiek

met conventionele technieken van het klassiek

een rugzak waar geluiden uit komen. Deze hyper

ballet. In dat opzicht had ik het geluk dat ik in

surround voorstelling dompelt iedereen onder in

contact kwam met deze nieuwe benaderingen

een geluidenwereld.

waaronder improvisatie. Omdat ik een van de zeldzame mannelijke dansers was, kreeg ik

Hoe is luisterkunst een meerwaarde voor

veel jobaanbiedingen en kon ik deelnemen aan

iemands danskwaliteiten? Dat is nog moeilijk te

verschillende projecten en regelmatig optreden.

zeggen. De bewegingskwaliteit en het onderzoek

Bovendien begon ik technische danslessen te

met geluid is eigenlijk zeer interessant geweest

geven en raakte ik al heel vroeg geïnteresseerd

met Camiel. Het heeft hem als mens en

in choreografie. Zo begon ik solo’s te maken,

performer wellicht beïnvloed. In mijn onderzoek

zodat ik mijn vaardigheden als dansmaker kon

als luisterkunstenaar ben ik door beweging

verbeteren. Ik kon van een functie als danser

geluid meer gaan beluisteren vanuit de ruimte en

naar choreograaf springen, een dansproject

het lichaam. Geluid resoneert niet alleen op de

maken waar ik de leiding over had, of lesgeven

oren maar ook op het lichaam en nog een stapje

indien ik geen job als choreograaf of danser te

verder op de gedachten en ons welzijn.

pakken kreeg. Dus eigenlijk was ik het hele jaar door bezig met dans.

Ingo Reulecke is een Duitse danser, choreograaf en dansdocent die graag met

Terug naar de jaren negentig

lingen maakt door improvisatie en realtime

Met de val van de Berlijnse Muur (1989) ontstond

compositie. Hij ziet muziek en dans niet als

een ongelooflijk levendige muziek- en dansscene.

twee aparte entiteiten, maar als verstrengelde

In een mum van tijd reisden er muzikanten

kunstvormen die beide deel uitmaken van een

naar Berlijn om hun vaardigheden en kennis

performance.

te verspreiden en onderling uit te wisselen. Ik kwam met veel van deze innovatieve muzikanten

Ingo Toen ik met mijn danstraining begon, was

samen tijdens jamsessies. Deze sessies waren

er niet zoveel aanbod in hedendaagse dans als

hun manier van oefenen en om van elkaar te

nu, mijn dansopleiding was zeer conventioneel.

leren. Ik kon in vorm blijven en mijn instinct

Vrij snel na mijn klassieke balletopleiding ging

voor realtime compositie behouden, terwijl ik

DANST — 15

livemuzikanten werkt en interactieve voorstel-

met livemuzikanten werkte die zelf hun eigen

niet alleen kennis opdoen door jezelf te trainen.

composities creëerden. Rond het einde van de

De uit­wisselingen die je hebt met muzikanten,

jaren negentig was de conceptuele uitvoering

dansers of andere artiesten moeten evenzeer

in volle gang en maakte ik meer deel uit van

belangrijke leerervaringen zijn die je als

de traditionele danswereld. Het werd steeds

artiest meeneemt.

moeilijker om werk te vinden als een, laten we Livemuziek creëert interactie

zeggen, conventionele danser. Berlijn werd een innovatieve omgeving voor de conceptuele dans en andere conceptuele kunstvormen.

Vooraf opgenomen nummers zijn nooit interactief, omdat je als danser de muziek

Improvisatie is oefenen

volgt die uit de stereo komt. Er is geen manier

DANST — 16

om een dialoog te starten tussen dansers en Er wordt niet veel geïmproviseerd onder

muzikanten. Deze muziek bestaat meestal uit

jonge dansers. Als dansers oefenen in het

regelmatige melodieën en bevat nauwelijks

improviseren, kunnen ze met hun lichaam

interessante variaties. In de hedendaagse muziek

geweldige creaties bekomen in relatie tot de

is er echter al een verschil en zijn er fricties ten

ruimte, de muzikanten en het publiek. Eigenlijk

opzichte van de mainstream muziek. Zelfs kleine

kan iedereen improviseren, maar dit gebeurt

aanpassingen zoals het draaispel van een DJ

meestal onbewust. Dat maakt het net zo

of gewoon het aan- en uitzetten van de muziek

moeilijk. Om beter te kunnen improviseren,

op onregelmatige momenten, kunnen al een

moet je een paar vaardigheden aanscherpen.

interessant verschil maken in de performance.

Als eerste heb je een instrument nodig en

Livemuzikanten zijn ook performers. Ze

moet je het trainen. Voor muzikanten kan dat

gaan de interactie aan met het publiek en

hun gitaar zijn, hun stem. Voor dansers is dit

de dansers. Dat is geen optie bij gebruik

vooral hun lichaam. Bij improvisatie moet je

van vooraf opgenomen nummers. Door de

een relatie opbouwen met je instrument, maar

interactie kunnen dansers en muzikanten veel

ook een zekere openheid hebben om nieuwe

verrassingen en originele momenten in een

dingen uit te proberen. Elke dag van het jaar

voorstelling creëren. Tien jaar lang zat ik in

een uurtje oefenen op improvisatie en je

een groep met dansers en een muzikant, we

beheerst de kunst. Beweeg je vrij in de ruimte,

hebben samen meer dan honderd voorstellingen

doe gewoon wat in je opkomt. Maar je moet wel

gegeven. We kenden elkaars vaardigheden en

veel discipline en uithoudingsvermogen hebben

vertrouwden elkaar. Dit maakte het mogelijk

om elke dag aan die planning vast te houden.

om grote risico’s te nemen op het podium en

Het is namelijk veel gemakkelijker om naar

het publiek, en soms onszelf, te verrassen.

een dansles te gaan, de stereo aan te zetten, te

Muzikanten durven meer bewegingsgerichte

dansen op een eenvoudige 4/4 maat en iemand

acts te doen en gaan de interactie aan met

te volgen die je de passen geeft. Dit is de manier

de dansers. Zo zie je maar, enerzijds worden

waarop we allemaal dans hebben gestudeerd

muzikanten door samenwerking met dansers

en met dans mee zijn geëvolueerd. Dat is

flexibeler. En met flexibel bedoel ik niet dat

ook wat dans populair heeft gemaakt onder

ze in grand écart zitten natuurlijk (lacht). Ze

mensen die geen hedendaagse dansfreaks of

zijn in staat om ter plaatse te improviseren en

improvisatoren zijn. Hedendaagse muziek is

niet alleen met hun instrument, maar ook met

vaak niet erg leuk of makkelijk te beluisteren,

hun lichaam. Anderzijds leren dansers luisteren

maar om geluiden te begrijpen die anders

naar in realtime componerende muzikanten en

zijn dan de mainstream muziek, moet je net

improviseren op originele muziek en geluiden.

meer naar geluiden luisteren. Veel mensen zijn niet gewend aan deze eigenaardige geluiden,

—

omdat ze vooral naar die alledaagse muziek luisteren. De appreciatie voor het hedendaagse

Stijn Dickel en Ingo Reulecke zullen allebei

muziekgenre is en blijft dus zeer beperkt. Je

workshops geven over dans en muziek tijdens

moet letterlijk je oren trainen. (lacht) En je moet

Out of the Toolbox (19-23 augustus).

19

23

Dompel je onder in beweging, choreografie, stijlen en methodes.

Doe inspiratie op, leer alles over nieuwe (les)technieken, en sta nadien vol zelfvertrouwen en met vernieuwde energie op de vloer of voor de klas.

Onder leiding van Anne-Lore Baeckeland en Evelien Maes Ben je een amateur of semiprofessionele danser (uit om het even welke dansstijl) en ben je op zoek naar tools en basiskaders die je helpen bij het lesgeven, dan is deze opleiding voor jou!

Inhoud en praktische info op www.danspunt.be/opleiding-dansdocent Interesse? Geef ons een seintje via info@danspunt.be en we houden je op de hoogte van de infomomenten.

nieuwe docenten­ opleiding van start in november

# 02 2020

#SABIENCLEMENT

een stem achter de schermen

DANST — 20

—

TEKST LISE SURMONT FOTO ENZO MANSILLA

De culturele sector heeft altijd een fragiel

General San Martín. De stap naar België was een

financieel beleid gekend. De impact van de

logisch gevolg van de connecties die ze toen

coronacrisis is groot: alle cultuurhuizen moeten

had. Sinds haar vijftiende kwam ze elke zomer op

sluiten en dit betekent een braakliggend

vakantie in Gent bij haar ‘Belgische mama’, die

dans- en theaterlandschap. De zalen blijven nog

haar later ook ondersteunde bij haar studies aan

zeker de hele zomer leeg en het is wachten op

het KASK.

perspectief. Een voorstelling komt tot stand in

“De lockdown en bijkomende besparingen waren

handen van heel wat medewerkers.

daarom voor mij een grote klap in het gezicht:

Elena Werner volgt op de voet wat ze kan

mijn werk is mijn grote passie.”

verwachten en dat is met een bang hart. Ze is

10 maart kwam het nieuws dat Concertgebouw

kostuumontwerpster en assisteert achter de

Brugge alle voorstellingen zou annuleren. Daar

schermen in Concertgebouw Brugge. Haar passie

werkt Elena al meer dan tien jaar als assistente

voor kostuums ontstond op jonge leeftijd, ze was

voor het onderhoud en de voorbereiding

heel timide en groeide op met haar broer. In haar

van kostuums bij dansvoorstellingen. Ze is

thuisland Argentinië keek ze heel geboeid naar

betrokken van begin tot einde en de schakel in

voorstellingen van opera en ballet via de televisie.

communicatie tussen de verschillende productie­

Ze herinnert zich nog levendig de scene in Romeo

leiders. Enkele weken later kreeg ze telefoon van

en Julia die voor haar een droom opriep.

regisseur Mien Bogaert dat de samenwerking

“Ik weet nog dat ik mij toen afvroeg: hoe doen ze

voor de opera Edelwild uitgesteld wordt naar

dat om die emotie van Julia haar dood weer te

volgend seizoen.

geven in een zalig vallen van die stof? Ik dacht:

Het ontwerpen van kostuums voor dansers vergt

dat wil ik bereiken.”

een specifieke aanpak. Het is een groeiproces

Toen ze vanuit het platteland naar Buenos Airos

dat zich ontwikkelt per scène. Zo’n proces duurt

trok, zag ze voor het eerst een live-opera op

maandenlang, in samenspraak met de licht- en

podium. Ze ging naar een privéschool en was

decorontwerper en de regisseur of choreograaf

amper twaalf toen ze zo als jonge spruit begon

van het stuk. Een dramaturg kijkt toe op de

met het schetsen van ontwerpen en patronen.

samenhang van die verschillende componenten.

Daar ontstond de basis voor haar eigen kostuums

“Er is een vastgelegde datum met een

later. Ze leerde er over Dior, Chanel, Dries Van

presentatie­moment, dan moet ik mijn ontwerp aan

Noten … een nieuwe wereld ging voor haar open.

de hand van schetsen voorstellen aan het hele

Ze startte haar studies Mode en Textiel in de

team: de productieleider, de verantwoordelijke

hoofdstad van Argentinië. Daarnaast volgde

van financiën … Bij opera verandert er doorgaans

ze Kostuumontwerp aan het beroemde Teatro

niet veel meer nadien, maar bij dansvoorstellingen

moet ik flexibel zijn. Op basis van een beginnend

temperatuur van bezoekers zal gemeten worden.

idee, soms een tekst of stuk muziek, start ik

“De laatste twee jaar was er een trend waarbij

en dit kan veranderen tot vaak heel kort voor

veel belang gehecht wordt aan heel mooie en ook

de première. Je krijgt een enorme vrijheid die

bombastische kostuums in opera. Daar was ik

beperkter wordt naarmate de try-out nadert.”

blij om, maar daar zal zeker op bespaard worden

Belangrijk is ook dat de kledij functioneel moet

in een tijd van crisis. Een vraag die ik mij ook stel

zijn voor dansers om vlot in te kunnen bewegen. Er

is hoe ik een danser zal helpen met het wisselen

komt dus een grote verantwoordelijkheid bij kijken.

van kostuum. Dat zal een aanpassing zijn om met

Vaak wordt de keuze voor de belichting pas aan

mondmasker en handschoenen te werken.”

het einde van een creatie vastgelegd, wat ook

Toen voor het eerst sprake was van mondmaskers,

naar de kostuums toe voor veel spanning zorgt.

klonk dit voor Elena apocalyptisch. “Als kind

“Kostuums zijn vaak datgene waar toeschouwers

had ik een encylopedie met een afbeelding met

als eerste een mening over uitspreken wanneer

gasmaskers, een voorspelling van wat we in de

ze een voorstelling gezien hebben en uit de zaal

21 e eeuw mochten verwachten als gevolg van

naar buiten komen.”

klimaatsverandering en luchtvervuiling. Ik had

Volgens Elena zal de impact van de crisis zich

toen een afspraak gemaakt met mezelf dat ik

uiten in kleinere producties en zal het nog zeker

een einde aan mijn leven zou maken als ik ooit zo

een jaar duren vooraleer voorstellingen opnieuw

naar buiten zou moeten gaan. Ik ervaarde dan ook

in een normale setting kunnen plaatsvinden.

een enorme weerstand en wou niet als een gek

Ook vreest ze dat veel opera’s en cultuurhuizen

beginnen met het maken van mondmaskers.”

failliet dreigen te gaan en ze stelt dan ook dat

De vraag werd vanaf eind april prangender. Elena

het de morele verantwoordelijkheid is van de

werd aangesproken door familie en vrienden,

Vlaamse regering om hierin ondersteuning te

alsook door een fabrikant van ecologische

bieden. Een gevolg van de regels rond social

producten om honderd maskers te maken. De

distancing is dat er een beperkt aantal mensen

nodige elastiek en lintjes moest ze in Nederland

op scène kunnen staan. Daarnaast dreigt het

bestellen. De stoffen haalde ze uit eigen

verlies van een derde tot de helft van het publiek,

voorraad. Zo ontstond uit noodzaak een nieuwe

wanneer de bezetting ingeperkt wordt. Ook voor

bron van inkomsten, al droomt ze er vooral van

een live-orkest wordt het heel moeilijk 1,5 meter

opnieuw kostuums te ontwerpen.

afstand te bewaren.

“Tot oktober zijn heel wat producties gratis

“Zoals ik las in een artikel uit Nederland, geloof ik

online te bekijken. Normaal doe ik dit niet door

dat ik nu door een zure appel moet bijten, maar

de werkdruk, maar nu kan ik er ook van genieten.

dat ik daarna wakker gekust zal worden. Het gaf

Toch kan dit niet voor onbepaalde tijd, dat heeft

aan dat de theaters misschien wel een jaar in

een limiet. Ook artistiek werk heeft een prijs.

slaapmodus zouden moeten gaan, zodanig dat

Naar kostuums toe zie ik een grote uitdaging in

ondertussen het geld gevonden wordt om alles

digitalisering, de toeschouwer ziet de details van

draaiende te houden.”

dichtbij en een goed resultaat is dus minstens zo

Niemand uit het veld in België, noch internationaal

belangrijk. Die verantwoordelijkheid zie ik als de

lijkt reeds te weten hoe de toekomst eruit zal

volgende grote stap.”

zien. Elena volgde diverse webinars met onder

Een digitaal alternatief waarbij voorstellingen

meer de directeur van Theatro Royal in Madrid en

niet meer live doorgaan, betekent dat het

het Grand Palais in Parijs. In Duitsland is sprake

publiek online een ticket koopt en van thuis uit

van verschillende opties, waarvan de eerste

via het scherm kijkt. Kosten voor techniekers,

een heropstart in september, een tweede in

kostuums … vallen daarmee niet weg. Er moet

november, een derde in januari en een laatste

nog onderzocht worden hoe dit financieel te

in april-mei van 2021. Alles is afhankelijk van

verwezenlijken is. Bovendien wil je toch graag

politieke keuzes, van het plan van financiën en

van dichtbij en in werkelijkheid toekijken? De

de ontwikkeling van een vaccin. In Vlaanderen

toekomst, of een utopie?

laat vooral het eerste scenario zich horen.

Mondmaskers worden daarbij wellicht deel

—

van het beeld in de theaterzaal en ook de

www.elenawerner.eu

DANST — 21

elena werner

Weerbare kunstenaars: blijf bij je lijf

DANST — 22

Koninklijk Conservatorium en Toegepaste Psychologie van de AP Hogeschool en HeArts van Universiteit Antwerpen onderzoeken hoe podium­ kunstenaars mentale belasting ervaren en ermee omgaan. In het project ‘Weerbare Kunstenaars’ kijken de onderzoekers naar het psychisch welbevinden in de podiumkunsten. Ze trachten een preventieprogramma op te stellen om de uitdagingen in de artistieke praktijk vandaag de dag aan te pakken en te voorkomen. Daarvoor werken ze samen met het kenniscentrum Antwerp HeArts. In gesprek met de drie onderzoekers Bart Michiels, Elise Wauters en Magda Thielemans behandelen we in dit artikel de eerste resultaten en zoomen we in op het dansveld.

—

T E KS T M AU D T I E L E M A N S

De uitdagingen voor podium­kunstenaars zijn

dansers in spe. Om een duurzame carrière te

talrijk en specifiek, maar weinig onderzocht. Ze

kunnen waarborgen voor podium­kunstenaars

situeren zich op het fysieke, psychologische

waren we tot nu toe heel erg bezig met

en sociaal-artistieke domein. Het werkveld,

het fysieke preventieluik. Hoe voorkom je

waaronder het Koninklijk Conservatorium

overbelasting en blessures? Dansstudenten

Antwerpen (AP Hogeschool), was bezorgd

krijgen daarom vakken als pilates, yoga en

over het psychisch welbevinden van podium­

kinesitherapie. Maar het mentale luik ontbrak.

kunstenaars en kunststudenten en trok aan de

Heel veel podium­kunstenaars geven aan dat

alarmbel. Eerder onderzoek focuste vooral op

een deel van hun stress, en dus overbelasting,

het fysieke aspect van welzijn. Het bleek toen

net zijn oorzaak vindt in het mentale luik. We zijn

dat er een grote connectie met het psychische

daarom een samenwerkingsverband aangegaan

welzijn te benoemen was. Het onderzoeks­

met de afdeling toegepaste psychologie om

project ‘Weerbare Kunstenaars’ zal vanuit een

grondig te weten te komen welke weerbaarheid

multidisciplinaire aanpak (kunsten, psychologie,

aanwezig is en welke wij nog kunnen versterken.

geneeskunde en gezondheidswetenschappen) deze materie uitdiepen gedurende vier jaar

Wat is de meerwaarde van dat

lang. Het onderzoek kent verschillende fasen

samenwerkingsverband?

en bevindt zich momenteel in de opstart.

Bart De multidisciplinariteit was voor ons ontzettend belangrijk omdat we een

Waarom wordt er precies nu aan de alarmbel

alles­omvattend preventieprogramma willen

getrokken over het psychologisch welbevinden

creëren. Daarin willen we inzichten uit de

bij podium­kunstenaars? Is dat een nieuw

kunsten, de psychologische en medische

fenomeen?

wetenschap combineren. Enerzijds moeten we

Magda Het lijkt alsof we bij het luiden van de

begrijpen hoe podium­kunstenaars bepaalde

alarmbel een voorspellende rol hebben gehad

problematieken ervaren. Anderzijds is het

in deze coronatijden. Ons onderzoek is echter

belangrijk om mee te nemen wat er in de

opgestart vertrekkend vanuit een verder

psychologie al geweten is over de behandeling

verleden. Door mijn rol als docent lichamelijk

van bepaalde mentale problemen. Tot slot zal

bewustzijn zijn mijn collega’s en ik al jaren bezig

ook de kennis over het behandelen van fysieke

met de preventie van overbelasting bij onze

problemen een rol spelen. Daarom zijn we de

Opleiding Toegepaste Psychologie

opleidingen aan in Dans, Drama en Muziek en

– AP Hogeschool

aansluitende lerarenopleidingen. Als opleider van

De Opleiding Toegepaste Psychologie focust

de volgende generatie kunstenaars hebben zij

op het begrijpen van menselijk gedrag en het

mee aan de alarmbel getrokken.

begeleiden van kinderen, jongeren, volwassenen en groepen. Vanuit de klinische psychologie,

Antwerp HeArts

arbeids- en organisatiepsychologie en

Antwerp HeArts is een multidisciplinair expertise­

pedagogische psychologie brengen zij inzichten

centrum voor de preventie en behandeling van

bij het onderzoek.

klachten bij kunstenaars en gelinkt aan het universitair ziekenhuis in Antwerpen. Zij hebben

Opleiding Koninklijk Conservatorium

al onderzoek verricht naar de belasting van

– AP Hogeschool

kunstenaars maar met een specifieke insteek

Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen biedt

op het fysieke.

DANST — 23

Achtergrondinformatie onderzoekspartners

— we willen een volledig preventie­ programma aan­bieden dat zoveel mogelijk kennis uit verschillende wetenschappelijke disciplines combineert en niet meer een eng beeld geeft van een bepaald stukje

samenwerking met Antwerp HeArts aangegaan.

heel erg af van bijvoorbeeld het instrument,

Dit kenniscentrum is al langer bezig met

het genre of de leeftijd. We kozen daarom voor

soortgelijk onderzoek naar fysiek welzijn.

het persoonlijke verhaal van iedere kunstenaar.

In het preventieprogramma maken we een

Op welke manier verzamelen jullie de

opdeling tussen de verschillende podiumkunsten

informatie voor het samenstellen van het

die we onderzoeken met aandacht voor de

preventieprogramma?

gemeenschappelijke factoren. De uitdagingen

Elise Om data te verzamelen gaan we op

van studenten aan het conservatorium zijn

verschillende kwalitatieve wijzen te werk. Een

namelijk heel anders dan iemand die al jaren in

deel van de respondenten wordt bevraagd aan

de uitvoerende praktijk staat.

de hand van diepte-interviews. Daarbij praat je één op één met personen over de thematiek

Wat zijn precies de uitdagingen van

van het onderzoek. Daarnaast houden we

kunstenaars in het werkveld?

ook focusinterviews, dat zijn kleine groeps­

Bart Een belangrijk aspect is dat artiesten

interviews met het voordeel dat je mensen

vaak een perfectionistische kant hebben en

van verschillende podiumkunsten samen kan

hooggevoelig zijn. Die combinatie van persoon­

brengen. Als onderzoeker laat je ze discussiëren

lijkheidskenmerken kan zorgen voor psychische

om te kijken of ze overeenstemming vinden.

problemen bij het uitvoeren van hun kunst

Als de coronacrisis het toelaat gaan we in

bijvoorbeeld door negatieve feedback van audities

toekomstige fasen over naar participerende

of docenten. Daarnaast is er een constant gevoel

observaties. Een aantal kunstenaars worden

van de druk om je te bewijzen. Het zijn zaken die

daarbij gevolgd in hun dagelijkse praktijk.

op termijn tot een burn-out kunnen leiden. Een

DANST — 24

ander belangrijk aspect, dat zich in deze tijd Waarom focussen jullie in het onderzoek op die

nog meer manifesteert, is de werkonzekerheid.

dagelijkse praktijk, op de subjectieve ervaring

Er is gewoon weinig geld voor de kunsten en

van de kunstenaar?

kunstenaars kunnen op niet veel terugvallen.

Elise Dit doen we omdat er aan de alarmbel getrokken is. We weten dus dat er een mentale

Kampen dansers met dezelfde uitdagingen?

belasting is. Het is onze taak deze beter in

Magda Dansspecifiek kijk ik naar de studenten

kaart brengen voor podium­kunstenaars.

van het conservatorium, diegenen die er nog

Bart We merkten ook dat veel podium­

aan moeten beginnen. Wat daar nog meer tot

kunstenaars een ontzettend individueel traject

uiting komt is dat hun lichaam hun instrument

hebben dat moeilijk kwantitatief te onderzoeken

is. Ze worden dus ook grotendeels op uiterlijk

is. De uitdagingen waarmee kunstenaars

gekozen. Je uiterlijk en fysieke kenmerken zijn

worstelen, zelfs binnen één discipline, hangen

ontzettend doorslaggevend. Het gaat in het

werkveld, op audities, helaas vaak nog altijd

Welke resultaten uit het onderzoek kunnen jullie

minder om wat je kan. Ik heb de indruk dat dat

al delen met de lezers van DANST?

een groot deel onzekerheid en nog meer perfec­

Elise Uit de beginfase van ons onderzoek kunnen

tionisme meebrengt. Het voortdurend presteren

we afleiden dat er een aantal thema’s zijn

onder druk herken ik zelf als oud-danser en

waarvan we verwachten dat die voor dansers

dansdocent. Het moet altijd goed zijn. Het kan

aan de oorzaak liggen van mentale problemen.

niet minder zijn. Dat brengt soms niet enkel

Ik denk aan een verkorte carrière, het lichaam

een mentale maar ook een fysieke en creatieve

als instrument en waarschijnlijk kan ook genre

‘burn-out’ met zich mee. Het is niet omdat je

een invloed hebben. Daarnaast spelen eveneens

aan kinderen lesgeeft dat je niet creatief of

de context en het netwerk mee.

hoog technisch bezig bent. Het doorgeven van je kunstenaarschap is een essentieel onderdeel.

Hoe gaat het onderzoek zich in de komende

Bart Er is een bevraging geweest bij Belgische

maanden verder ontwikkelen?

kunstenaars over hoeveel procent van hun

Bart Op dit moment hadden we gepland om

totale werktijd ze zich artistiek geëngageerd

veldwerk te verrichten waarin we een selectie

voelden. Over alle disciplines heen lag dat

van podium­kunstenaars intensief zouden volgen.

ontzettend laag. De mentale belasting, van alle

Door de coronacrisis ging dit niet door en werden

extra’s naast de artistieke activiteit, mag niet

er online diepte-interviews afgenomen. We

onderschat worden. (Spelen op het scherp van

houden daarbij rekening met de resultaten die

de snee in tijdschrift Etcetera, n.v.d.r.)

we eerder vergaarden om zo telkens een nieuw stuk van de puzzel te verkrijgen. Via een proces

Wat zien jullie vandaag in de praktijk van

van herhalingen proberen we alle bronnen van

dansers al gebeuren om aan preventie te doen?

mentale belasting van de podiumkunstenaar te

Magda Binnen AP en het Conservatorium hebben

plaatsen en te begrijpen. Dit zal aanleiding geven

we al een opvangnet mentale steun gecreëerd

tot een theoretisch kader dat als uitgangspunt

voor de kunststudenten. Er is zo onder andere

zal worden gebruikt om het preventieprogramma

eenmaal per week permanentie van een

uit te werken en af te toetsen.

gegeven. Dit onderzoek is erop gericht om uit

Hoe ziet de concrete inbedding van het

dit kluwen van aanbiedingen de juiste te halen.

preventie­programma in de praktijk eruit?

Voor de dansafdeling speelt de manier van

Bart Momenteel zijn we nog onderzoek aan het

feedback geven een grote rol. Studenten komen

doen naar het juiste format. We zijn er wel over

daarin op de eerste plaats en sturen mee hoe

uit dat preventie moet beginnen bij de start

dat gebeurt. Als je leert omgaan met feedback

van de kunstopleidingen. Binnen het curriculum

vergroot je ook je mentale weerbaarheid.

zullen we dan ook preventiegerichte vakken

Bart In de literatuur is bekend dat dansers

uitwerken. Ik denk aan workshops, cursussen

mentaal een moeilijke periode meemaken naar

of langer lopende trajecten. Tegelijkertijd is het

het einde van hun uitvoerende carrière toe.

ook voor het bredere kunstenaarsveld belangrijk

Vaak moeten dansers omwille van blessures

een programma op te stellen. Hierbij denken we

gedwongen stoppen. Die leeftijd is bij dansers

aan een online zelfhulptool en online cursussen

heel laag. Het zou goed zijn deze levensfase

om mensen te onderwijzen.

heel bespreekbaar te maken. Dat de community

Magda Ik zie in het online gegeven mooie

van de danser de overgang naar andere

aanzetten in deze tijden van corona. Iedereen

activiteiten, zoals lesgeven, ondersteunt.

is aan het oefenen met wat wel en niet werkt.

Uit de interviews zien we dat het constant

Daar gaan we in de toekomst voordeel uit

moeten verdedigen van de keuze voor kunst

kunnen halen.

zwaar weegt in een wereld die gedreven is door economisch rationalisme. De nuttigheid

We hopen allemaal op een periode post-corona.

van kunst moet verdedigd worden tegenover

Kunnen jullie inschatten wat de gevolgen zijn

anderen die het eerder als vrijblijvend en

op de weerbaarheid van kunstenaars door deze

vermaak zien en niet als iets essentieels.

coronacrisis?

DANST — 25

psycholoog en er worden tal van workshops

Elise Het is een moeilijke oefening om dit in te

Bart Durf te praten en je open te stellen voor

schatten. De onzekerheid van werk en financiën

collega’s.

was er al en ik denk dat dat niet minder zal

Elise Doorbreek het taboe. We moeten nu met

worden.

sensibiliseren starten.

Magda Bij kunststudenten merk ik dat ze zich

Magda Blijf bij je lijf. Luister naar wat je lijf en

vragen stellen over het recht dat ze nog hebben

hoofd zeggen.

om voor kunst te kiezen terwijl heel veel mensen het economisch zo moeilijk hebben.

—

Bart Ik denk dat deze periode ontzettend belangrijk is geweest om het belang van kunst in te zien. Iedereen gebruikt nu kunst om alles te verwerken. Ook niet-artistieke mensen hebben momenteel veel steun aan kunst. De noodzaak van kunst in de maatschappij wordt

Wil je zelf meewerken aan het

onderstreept.

onderzoek? Neem contact op met de onderzoekers via

Kunnen jullie vanuit het onderzoek nog 1 tip

www.weerbarekunstenaars.com

meegeven voor onze lezers? Hoe maakt een

of via elise.wauters@ap.be of

danser zich weerbaarder!?

bart.michiels@ap.be.

Speciaalzaak dansschoenen en balletartikelen

Tiensesteenweg 257 3360 Lovenjoel (Belgium) & + 32 (0)473/29 48 51 • inge@ritmik.be Openingsuren WOENSDAG VAN 12.00 TOT 18.00 UUR DONDERDAG VAN 12.00 TOT 20.00 UUR Elke donderdag “Late evening shopping”!

VRIJDAG ZATERDAG

VAN 10.00 TOT 18.00 UUR VAN 10.00 TOT 17.00 UUR Maandag, dinsdag, zon-& feestdagen: gesloten

© SG-DESIGN 2019

DANST — 26

Inge Van Emelen

coronaportretten Online initiatieven en dansfilms schieten als paddenstoelen uit de grond: op TikTok, Facebook en Instagram kun je door het bos de bomen niet meer zien. Maar hoe zetten dansers hun werk en voorstellingen voort en tot welke nieuwe ideeën leidt het digitale leven hen? Danspunt sprak twee jonge makers over hun initiatieven nu en in de toekomst.

—

T E K S T L A R A G R O E N E W E G F O T O W O L F G O VA E R T S E N T O M H E R B O T S

wolf govaerts

om te werken rond het thema ‘klimaat’.

Toen de lockdown begon besloten we om

Wolf Govaerts is een jonge, professionele

het project toch door te trekken, zo zijn we

danser en choreograaf gevestigd in Brussel.

begonnen met de workshops te organiseren

Hij studeerde onder andere aan de Koninklijke

via het video­conferentie­platform Zoom. In de

Balletschool van Antwerpen, de Kunsthumaniora in

paasvakantie was er een workshop van een hele

Brussel en de Amsterdamse Hogeschool voor de

week, en sindsdien werken we iedere zaterdag

Kunsten. Momenteel werkt hij als freelancer aan

aan de voorstelling.

verschillende projecten en voor dansgezelschap OFFProjects van Amos Ben-Tal in Amsterdam.

Hoe gaat het precies in zijn werk om online te

Ook tijdens de lockdown blijft hij bezig, zo is

repeteren voor een dansvoorstelling? Online

hij op dit moment samen met de jongeren van

dansworkshops geven is voor mij een erg

dansschool Bal Spécial uit Luik aan het werken

nieuwe manier van werken. Dat maakt het zowel

aan een dansvoorstelling over het klimaat.

interessant als heel zwaar. Maar naarmate de mijn manier van werken leent improvisatie zich

quarantaine te werken aan een dans­voorstelling?

het beste voor digitale workshops. Ik geef de

Het idee om een dansvoorstelling te maken met

studenten de tools om te onderzoeken en om te

de leerlingen van Bal Spécial was er eigenlijk

leren hun grenzen te verleggen, waarop ik hen

al veel langer, van vorige zomer, toen ik daar

dan feedback geef. Ik verdeel hen tijdens de

een workshop had gegeven. Iedereen was

sessies in groepen zodat ik iedereen beter kan

toen erg enthousiast, dus wilden we graag

zien, en zodat de studenten elkaar ook aan het

onze samenwerking verderzetten. Er werd een

werk kunnen zien. Net zoals tijdens een gewone

workshop gepland in de Paasvakantie. Het was

les eigenlijk.

de bedoeling om tijdens deze workshop een voorstelling te creëren met een toonmoment in

Zijn jullie ook na de lockdown bij het thema

augustus. De jongeren hadden ervoor gekozen

‘klimaat’ gebleven, of is jullie focus verschoven?

DANST — 27

lockdown vorderde lukte het steeds beter. Bij Hoe is het idee ontstaan om tijdens de

huidige situatie erg heftig, school valt weg en er worden enorm veel taken gegeven. Net daarom zijn de leerlingen superenthousiast en erg blij om aan de voorstelling te kunnen werken. Onlangs vroegen ze mij om de lessen langer te maken omdat ze de hele dag niet veel te doen hadden.

Dans geeft hen de afleiding die ze net nu zo hard nodig hebben.

Hoe zie je de afloop van het project? Ik zou graag toewerken naar een traditionele voorstelling in een theatersetting. Maar ik ben zeker flexibel.

We hebben nog geen richtdatum, maar ik denk dat we toch graag een toonmoment zouden organiseren op het einde van dit jaar. Misschien is het tegen dan nog niet mogelijk om te werken in een theater, dus dan moeten we op zoek naar een nieuwe locatie of andere manieren onderzoeken om het eindresultaat op te voeren.

Ondanks dat het thema ‘klimaat’ erg speelde bij de jongeren, heeft ons onderzoek ons toch

Hoe ga je deze ervaring meenemen naar

geleid in de richting van de quarantaine en het

de toekomst? Ik hoop vooral dat we snel

effect van de quarantaine op ons als mens. Ik

terug kunnen samenwerken met mensen in

ben met mijn leerlingen nu vooral bezig om te

studio’s, elkaar kunnen aanvoelen, maken,

onderzoeken welk effect de lockdown heeft op

improviseren, creatief bezig zijn. Bovenal

onze bewegingstaal. De uiteindelijke voorstelling

hoop ik dat de quarantaine ogen zal openen,

zal daarom elementen bevatten die aan de

vooral van niet-artiesten. Dat mensen inzien

quarantaine doen denken. Het eindresultaat

dat ze nood hebben gehad aan kunst en een

zal niet direct een exacte weerspiegeling zijn

nieuwe appreciatie tonen voor kunstenaars.

van deze crisis, maar omdat we nu binnen de

Het belangrijkste is daarbij denk ik dat we niet

context van lockdown aan het onderzoeken zijn,

op deze periode terugblikken als negatief.

beïnvloedt dit de bewegingen en creativiteit

Kunstenaars worden op pauze gezet, dat is erg

enorm. Onze voorstelling draait rond aspecten

vervelend, maar we moeten zoveel mogelijk de

als ‘vrijheid’, wat het betekent om opgesloten

positieve kant bekijken en deze moeilijke periode

te zitten en welk effect dit heeft op ons, zowel

gebruiken als een nieuwe drijfkracht om te

fysiek als mentaal.

creëren. Als kunstenaars blijft het onze plicht om de huidige politieke situatie en samenleving

Hoe verloopt het project nu? Fragment per

naar buiten te brengen in artistiek werk, vooral

fragment, dezelfde werkwijze die ik normaal

tijdens moeilijkere periodes.

hanteer. De jongeren zijn erg enthousiast. Ze werken goed, dat geeft mij veel energie. Het

DANST — 28

eindresultaat zal door de lockdown wel totaal

zoë demoustier

verschillen van wat we hadden gepland. Er is een evolutie naar de voorstelling toe die totaal

Zoë Demoustier is choreografe, danseres/

anders is dan hoe ik het mij had voorgesteld,

performer en initiatiefneemster van Platform

maar ik kijk er wel naar uit.

In De Maak vzw. Het platform werd opgericht voor nieuwe makers in de podiumkunsten, om

Hoe ervaren je leerlingen deze nieuwe

hen in contact te brengen met een publiek en

werkwijze? De groep waarmee ik werk zijn

elkaar. Platform In De Maak richt zich verder

voornamelijk 17-jarigen, middelbareschool­

op het ondersteunen van nieuwe makers door

studenten dus. Voor deze doelgroep is de

hen meer zichtbaarheid te geven. In tijden

van corona werd er via hun website een online archief gelanceerd. Nieuwe makers in de podiumkunsten konden hun afstudeerwerken, eerste voorstellingen, work-in-progress of fragmenten inzenden om te laten opnemen in het online archief. Als promo voor dit archief werd er een postkaartenactie gestart.

Hoe is het idee van het archief en de postkaarten­actie tot stand gekomen? Het archief werd opgericht binnen het kader van Platform In De Maak vzw. Dit is een erg jong vzw die officieel startte in september 2019. Ons doel is om een soort van steunpunt en draagvlak te ontwikkelen, waar beginnende makers in contact kunnen komen met andere kunstenaars binnen de podiumkunsten, maar ook scenografen, belichtingswerkers en produc­ tiemedewerkers. Dit willen we onder andere verwezenlijken via een festival met een systeem

momenteel de verzend- en drukkosten mee

van organisatie bij de kern: het programma

betalen. We lijden gelukkig dus geen zwaar

wordt mee gemaakt door de artiesten, er is

verlies terwijl we de zichtbaarheid voor het

niet één programmator. Mensen die hun werk

online archief toch aanzienlijk kunnen vergroten.

draait om uitwisseling en het vinden van een

Verzamelen jullie in het archief werken van

democratisch systeem. Dit is een moeilijke

nieuwe makers van meerdere disciplines, of

zoektocht, we zijn nog steeds op zoek naar een

draait jullie project vooral rond podiumkunsten?

goede samenwerking.

Wij hanteren ‘podiumkunsten’ niet als strikt

De eerste editie was in september 2019, we

afgebakende term. De focus ligt vooral op

hopen op een volgende editie in het voorjaar

podiumkunsten, maar we hebben dit begrip

van 2021. Op lange termijn zouden we ook graag

zeer breed geïnterpreteerd. In ons archief zijn

meerdere korte events organiseren tijdens het

zo bijvoorbeeld ook beelden terug te vinden

jaar. De organisatie van een tweede editie van

van video’s en installaties. Op dit moment

het festival ligt momenteel stil, maar we wilden

hebben we ervoor gekozen om iedereen die we

wel steun blijven bieden aan nieuwe makers.

steun kunnen aanbieden verder te helpen. De

Daarom moesten we ons herorganiseren. We

postkaarten zelf zijn een tiental beelden uit de

hebben er uiteindelijk voor gekozen om een

eerste inzendingen, maar ondertussen kun je al

archief in te richten op onze website waarvoor

veel meer interessant werk terugvinden op onze

jonge kunstenaars inzendingen konden doen.

website. We moedigen iedereen dus ook zeker

Momenteel kun je het werk bekijken van een

aan om het archief een keertje te bezoeken om

23-tal makers. Van de eerste tien inzendingen

het werk van nieuwe makers te bewonderen.

hebben we beelden geselecteerd en gedrukt op

Nieuwe makers zijn ook zeker altijd welkom om

postkaarten. Zo hebben we de afgelopen weken

hun werk op te sturen.

tot honderd postpakketten verstuurd met tien postkaarten. Op deze manier hopen we de

Hoe vorderen het archief en de postkaarten­-

zichtbaarheid voor nieuwe makers te vergroten.

actie momenteel? Het archief zal hopelijk blijven groeien, we hopen op veel meer inzendingen

De postkaarten zijn dus volledig gratis? Dat

van nieuwe makers. Het postkaartenproject is

klopt, het draait vooral om visibiliteit voor de

al een tijdje geleden gelanceerd, dus dat is nu

vzw en de jonge makers. Het is wel mogelijk

een beetje aan het stagneren. Maar het blijft in

om vrije bijdragen te leveren, daar kunnen we

beweging. Eigenlijk was Platform In De Maak in

DANST — 29

tonen, kunnen bijvoorbeeld ook cureren. Het

de periode tussen het festival en de lockdown

Hoe zie je de afloop van dit project? Het archief

stilgevallen omdat iedereen het druk had, maar

zal sowieso blijven bestaan. Ik zou het graag

de lockdown heeft ervoor gezorgd dat het

uitwerken tot iets waarbinnen er gemakkelijker

project nieuwe energie heeft gekregen.

dialoog kan ontstaan, zoals bijvoorbeeld een blog, zodat artiesten meer ruimte hebben om

Als choreografe werk je normaal met ‘kunst in

de pagina zelf in te vullen. De postkaartenactie

beweging’. Hoe was het voor jou om tijdelijk over

zal stopgezet worden, deze was voornamelijk

te stappen op stille beelden? Dat was voor mij

om bekendheid te geven aan de website en

een dubbel gevoel. Enerzijds zijn de stille beelden

de artiesten. Er wordt nu overgeschakeld op

op postkaarten erg statisch. Maar het idee van

sociale media, daar zal nog dagelijks kort iets

het postkaartensysteem ontstond omdat het

op gepost worden over de artiesten die te zien

een tastbaarheid geeft aan ons archief, een

zijn in het archief en op de postkaarten.

analoge kant geeft aan het digitale. Postkaarten zijn tactieler dan een online archief, gaan van

—

hand tot hand, hebben iets ambachtelijks. Maar het is inderdaad toch een gemis om niet meer met beweging en met elkaar te kunnen werken, de quarantaine begint erg zwaar door te wegen.

www.platformindemaak.be

WWW.BEBILLIE.BE

FOTO ISABELLE WENZEL

Wij besloten onze dementerende vader te bevrijden uit het woonzorgcentrum (wzc) waarin hij opgesloten zat. De dag nadat zijn wzc dichtging, kreeg ik van een personeelslid dat even naar buiten wilde komen, te horen dat hij niet getest zou worden en niet naar het ziekenhuis gebracht zou worden.

Het had veel weg van een terdoodveroordeling. Het duurde nog bijna twee weken voor we de nodige zorg aan huis op poten hadden, in een combinatie van verpleging en familiehulp. Gelukkig had mijn moeder, die tijdens de lockdown terugkeerde uit een revalidatiekliniek na een rugoperatie, beslist om de tillift nog niet van de hand te doen. Op 31 maart was het zover en werd mijn vader, in mijn hoofd begeleid door de fanfare en vlaggen en wimpels, in werkelijkheid moederziel alleen, in zijn rolstoel naar huis geduwd. Normaal gezien zou ik in deze rubriek verslag doen van mijn wereldwijde escapades. Maar de wereld is gekrompen, als na een foute wasbeurt.

Terwijl de meeste mensen in hun kot vastzaten, bleef ik door de velden van mijn dorp heen en weer lopen naar mijn ouders. Ik was technisch werkloos, zoals zowat de helft van de werkende bevolking, en kon die vrijgekomen tijd zinvol invullen door voor hen te zorgen. Ook al mocht het strikt genomen niet. Het heeft mij een paar dingen doen inzien. Het is misdadig wat er in sommige woonzorgcentra gebeurt. Ik wil niet generaliseren maar wat ik in Aaigem zag, was het primeren van commerciële

Het zijn niet alleen de zorgcentra die schuld treffen.

Wat wij met onze ouders doen, met onze ouderen, het is in de ogen van vele andere culturen, van waar ook buiten West-Europa, een aberratie. En geef ze ongelijk. In onze cultus van eeuwig jong en gezond stoppen wij al het andere achter slot en grendel. De dood eerst en meest. Maar ook aftakeling en ziekte.

Uitbesteden. Zag u ook die documentaire Mother waarin een Zwitsers gezin hun dementerende 57-jarige moeder naar Thailand begeleidt? De Thaise verzorgsters (3 per patiënt!!) verwaarlozen hun eigen gezinnen om voor westerlingen te zorgen waarvan de familieleden zich vrijkopen met de best mogelijke zorg. Dat zijn de dingen waar ik aan moet denken als ik mijn vader zie hangen in zijn tillift. Als een zak vlees en botten aan 2 haken. Een vreselijk ding. Maar zonder dat marteltuig zouden we hem thuis niet kunnen verzorgen. Mijn moeder heeft haar rug kapot gemaakt door hem te versleuren.

‘Al die materialen,’ verzuchtte hij eens toen hij weer vastgehaakt werd. Het moeilijkste moment is het luchtledige tussen bed en rolstoel. De angst in zijn ogen om dat moment van zweven in volle overgeleverd-zijn. Maar nog pijnlijker wordt het als de machine gestopt wordt tussenin. Want dat is het moment om hem te verschonen. Een hulpeloze oude man uitgezakt tussen twee metalen armen, van top tot teen gevuld met schaamte, met zijn broek op zijn enkels en een volle pamper. Hij slaat de ogen neer, zucht, grimast. Zijn handen verkrampen om twee handgrepen die hem een illusie van eigen kracht geven. Ik moet hem niet verschonen. Dat doet de verpleging. Ik mag hem met de tillift uit bed halen na zijn middagslaapje. Ik draai hem recht, en ga naast hem zitten op de bedrand. Mijn arm om hem

belangen op zorg. Ik zag onderbemanning, één verpleegkundige voor een hele verdieping, en laagopgeleid personeel dat allicht slecht betaald wordt. Wanneer zal iemand het management van deze instellingen in gebreke stellen en aanklagen voor nalatigheid? In plaats van hen te compenseren voor de bedden die ze moesten derven?

heen. Mag niet volgens de voorschriften. Doe het toch. Daardoor is hij de enige mens die ik gevoeld heb de afgelopen maanden. Mijn bloedeigen vader.

Daarna race ik met hem rond door het lege dorp. Vier dagen na zijn bevrijding uit zijn wzc duiken de eerste bevestigde besmettingen op. Vandaag zijn achttien bewoners overleden.

DANST — 3 1

Hildegard De Vuyst is dramaturge en werkt waar het ware leven lonkt. Ze neemt je mee op haar contemplatieve escapades on the road, dansend, op een koord van kunst en kritiek, van horizontaal zoeken en verticaal vinden.

Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record... ...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat.

Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.

high five met Wim De Witte

01

02

. Als we nog thuis vastzitten en – geef

Als alles een beetje meezit kan je deze zomer

toe – op onze honger blijven na heel Netflix doorzocht te hebben, zijn er fantastische alternatieven. Maar het is vooral MUBI, dé arthouse-schatkist, die je nog een paar weken in je kot zoet zal houden.

een herstart van je cinemabezoek doen met Monos van Alejandro Landes.

Deze kindsoldatenfabel is een mix van Apocalypse Now, Lord of the Flies en Embrace of the Serpent die je gegarandeerd beduusd achterlaat.

03

04

05

Chantal Akerman wordt wereldwijd gezien als een van de belangrijkste cinasten. Dat vonden de programmatoren van het Nederlandse filmmuseum Eye ook. Nog tot eind augustus kan je er terecht voor de expo Passages met een achttal filminstallaties van deze markantste Belgische cineaste.

Jeanne Dielamn, 23, Quai Du Commerce, 1080 Bruxelles van Chantal Akerman is een minimalistische portret van de dagelijkse bezigheden van een Brusselse huisvrouw annex parttime prostituee.

De film is een absolute mijlpaal in de vaderlandse filmgeschiedenis en het boegbeeld van de feministische avantgarde cinema.

Te ontlenen in de lokale bib.

Wim De Witte is sinds 2019 programma­ directeur van Film Fest Gent, dat van 13 tot 24 oktober voor de 47ste keer plaatsvindt. “Uiteraard gaan we het liefst naar de echte cinema,” mailt hij Danspunt, maar tot die tijd kun je je filmhonger stillen met deze vijf tips.

Voor Les enfants d’Isadora van Damien Manivel moet je nog even wachten tot Film Fest Gent. De film volgt vier vrouwen die ieder op hun eigen wijze de choreografie Mother van de wereldberoemde danser en choreograaf Isadora Duncan tot leven proberen te brengen. Een ontroerende zoektocht naar de essentie van de dans.

#FOMO? Up-to-date agenda op danspunt.be

DANST — 33

FOTO BAS BOGAERTS

#cultuurtips

#danstagram

#ambae_company

#karen_unraveled

DANST — 3 4

#danst

Dans is alles en alles is dans: post je meest memorabele, hilarische, alledaagse dansplaatje op Instagram, Facebook of Twitter met de hashtag #dansdanserdanst. Springt je foto in het oog, dan krijg je een flitsend Danspunt-flipboekje ĂŠn een ereplaats in de volgende editie van DANST.

DANST bij jou in de bus?

DANST abonnee 4 nummers/jaar 14€

DANST adverteerder oplage 5.000 nummers

NIEUW: vriend van DANST Verspreid mee het dansvuur en krijg gratis advertentieruimte

meer info? danst.be

DANST mee Dans je met woorden, beelden, ideeën, lijnen, armen en benen …?

Wil je een bijzonder dansverhaal delen of meewerken aan dit magazine?

Mail naar dansdanser@danst.be

en ma ken wi j d e v lo er v ri j vo o r vervo eri n g . I n Vla a n deren , Brussel en ver daarbui ten . dans p u nt.be

Da n s punt o n d erz o ek t, o ntvo uwt, verb i n d t . Vo o rb i j a lle st i j len c reëren w i j kan sen , bi eden w i j perspec t i ef

leer, b o ug eer. Als ma ker, a ls d a n s er, a ls d a n s fa n pur s an g. Dan spunt van gt op, duw t voo r t, g eeft steun .

Da n s d a n s er d a n s t . Va n mi d d el tot punt . Va n mot i e tot emot i e tot alle gren zen vervagen . O b serveer,

Gratis in 200 cultuurhuizen, musea, scholen … in Vlaanderen en Brussel

DANST is een driemaandelijkse uitgave van Danspunt en verschijnt

4 maal per jaar - P209281 - Afgiftekantoor Antwerpen X

VU: Iris Raspoet, p/a Danspunt, Sint-Salvatorstraat 18a, 9000 Gent

JRG 19/N2 juni 2020

danspunt.be

MAGDA THI EL EMAN S, P. 26

blijf bij je lijf. Luister naar wat je lijf en hoofd zeggen