#02 2020
04
08
13
20
Danst in beeld met David Jacobs
Creëren in coronatijd: Kato kan het
Geluid resoneert niet alleen op de oren maar ook op het lichaam
Een stem achter de schermen: Elena Werner
22
26
31
33
Weerbare kunstenaars: blijf bij je lijf
Corona portretten
Column On the road
High five met Wim De Witte
34 #danstagram
colofon Red a ctie Si nt-Salvators traat 18a, 9000 Gent Coö rd i na ti e I lo n a Ro es li Te kst H i ld eg a rd De Vu yst, Ine Dubois, Lara Groeneweg, E lodie Ko n a , Li es elo re Rema n s, Li s e S urmo nt en Ma u d Ti elem ans E indredactie Lut Firlefyn, E li en Lefevere, I ri s Ra s po et en I lo n a Ro esl i C overbeeld Dav id Jacobs Design E lv ire Dela n ote × H ermi n e Co o rema n Duur z a m e druk Bem a G raphics Periodicitei t 4 × per j a a r Opl a g e 5.000 ex. Volgend num m er s eptem ber 2020 Ab o nne me nt 14 euro
dansbeeldig
Binnen. Blijf bij mij. Blijf van mij. Alles wat van mij is wil hieruit. Mijn lichaam blijft thuis. Mijn lichaam is mijn huis. Het kronkelt. Het wringt. Het wentelt elke trap repetitief af om die ene kamer te betreden die nog niet bezocht was. Het FOTO ISABELLE WENZEL
vergt enige inleving om die plankenvloer steeds opnieuw te ontmoeten. Alsof ik die ene holte nog niet eerder kende. Alsof dit de eerste keer is dat mijn kous achter die spijker blijft haken. Wachten. Blijven wachten. Ik leg mij erbij neer en ik sta weer op. Ik versnel terwijl al het andere vertraagt. De tijd stilt alles buiten mijn L ies elo re Remans ziet dans a l s een veel voud van elegantie wa a r na a r ze enkel s chrijvend
linkerkuitspier. Die trilt stiekem verder. Die wil almaar verder. Verder wachten. Blijven. Blokjes wandelen en hokjes lopen.
ka n streven. Als toes chouwer
Het haalt niets uit. De choreografische
o b ser veer t ze licham en vanuit
herhaling wekt nog meer honger op.
meerd ere ku ns tdis ciplines en
Ik honger naar echt. Ik balanceer op
g eb r u i kt ze d e lenigheid van
de afstand. Wachten. Op de verboden
de ta a l o m ze te begrijpen.
aanraking. De verwarming van lucht en de ontdooiing van huid. De wil van ver en de goesting van dicht. De geruststelling van daar en de angst van hier. Wij dijen uit. Reiken uit. Kijken uit. Smachten. Strekken elke ledemaat tot de overkant. Versnellen. Verhitten. Verheugen. Vertrappen. We blijven trappen. We blijven. We blijven wachten. Dat wat komt. Dat wat zal zijn. En dan eindelijk. Buiten.
DANST — 3
#02 2020
#dansttt
DANST — 4
#dansttt
#dansttt
DANST — 5
#dansttt
#dansttt
DANST — 6
#dansttt
#dansttt
— DAN ST IN BEEL D Davi d Jacobs Op jonge leeftijd startte David Jacobs aan capoeira en breakdance. Toen hij begon te experimenteren met zijn moeders digitale camera, nam hij deze mee naar de plek waar hij het vaakst was: op battles. Hij battlede onder de naam Jacowbski, een naam die hij verder uitwerkte in het logo van zijn fotografische praktijk. David beschrijft zichzelf als een sociale fotograaf die vaak de buitenlucht opsnuift en mopjes maakt om de ander gerust te stellen. Hij probeert buitenlocaties te vinden die samenvallen met de danser en dansstijl die hij fotografeert en schuwt geen enscenering. In zijn zoek tocht naar een unieke foto, worden posities in samenspraak met de danser herhaald en gefotografeerd. Zo worden zijn foto’s co-creaties van fotograaf en performer.
www.jacowbski.com instagram @david_jacowbski Facebook-Square @jacowbski
DANST — 7
Hoewel David veel fotografeerde in de hiphopscene, heeft hij een grote liefde voor alle dansstijlen. Zo groeide hij op in een dansant gezin met een zus die aan ballet deed en een moeder die van jongs af aan naast ballet ook jazzles en pilates volgde. “Dansers zijn enorm lichaamsbewust,” zegt David, “wat hen de ideale modellen maakt.” Ondertussen is hij niet alleen blijven breakdancen en fotograferen, maar heeft hij zich ook als visuele duizendpoot het videomedium toegeëigend.
#dansttt
DANST — 8
Creëren in coronatijd: Kato kan het De coronacrisis laat zich in elke sector en in elk aspect van onze samenleving voelen. Zo ook in de kunst en cultuur waar het met name voor aankomende professionals onzekere tijden zijn. Kato Mergan is zo’n jong, aanstormend talent. Als laatstejaarsstudente aan de Academie voor Danseducatie van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg, stond ze voor de uitdaging om haar afstudeertraject op een andere manier vorm te geven. Welke kansen en alternatieven biedt deze crisis aan de kunstenaar? Hoe kun je als dansdocent en dansmaker een creatieproces verderzetten nu het fysiek werk in de studio of het theater niet mogelijk is? Kato kan het. Op geheel eigen en creatieve wijze zet ze haar afstudeertraject verder, ook in tijden van corona. —
T E K S T I N E D U B O I S F O T O N O O R VA N G E S T E L
Kato, je bent laatstejaarsstudente aan
in het moment. Dat gevoel van interactie
de bacheloropleiding Docent Dans aan de
is niet echt te evenaren via een scherm of
dansacademie in Tilburg. Hoe ben je bij deze
van op afstand. Op mijn studie hebben de
opleiding terechtgekomen? Dat is eigenlijk
coronamaatregelen wel een grote invloed. Voor
eerder toevallig gebeurd. Als tiener volgde
een van de projecten wilde ik samen met mijn
ik dansles naast mijn opleiding humane
klasgenoot Lucca van der Ploeg een voorstel
wetenschappen. Ik danste toen heel wat
lingsavond organiseren: Makers Werk Ontbloot.
uurtjes per week. Toch dacht ik er niet meteen
Daarin wilden we ons werk presenteren aan
aan om van dansen mijn beroep te maken. Ik had
programmatoren van dansfestivals, theaters
niet echt een duidelijk beeld van een carrière
en andere dansprofessionals. Het zou een
in dans. Biologie interesseerde me wel en zag
work-in-progress-voorstelling zijn geworden dat
ik ook als mogelijke vervolgstudie. Het was mijn
in het teken zou staan van kennismakingen met
moeder die me aanspoorde om toch auditie te
mogelijke samenwerkingspartners, het leggen
doen. Dat zette me aan het denken. Waarom
van nieuwe contacten en het ontvangen van
zou ik het inderdaad niet proberen en kijken
feedback. We keken er naar uit om in gesprek
wat het me brengt? Met die gedachte in het
te gaan met ons publiek en zo ons werk te
achterhoofd en een gezonde portie nieuwsgie
kunnen uitdiepen en verbeteren. Helaas heeft
righeid, waagde ik mijn kans. Ik schreef me in
de voorstelling wegens de maatregelen niet
voor verschillende toelatingsproeven en werd
kunnen plaatsvinden. Om toch nog iets van
aangenomen bij de opleiding Docent Dans van
de voorstelling te laten zien en in contact te
de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg.
treden met een publiek, hebben we gekozen
Ik heb meteen de stap gezet en heb er nog
om een korte teaser te verspreiden en de
geen seconde spijt van gehad. Het onderzoeken
kijkers om feedback te vragen. Dat proces
en delen van ervaringen in beweging vind ik
kent een wisselend succes. Enerzijds werd het
fantastisch. Dans is onlosmakelijk met mij
filmpje al heel vaak bekeken en wisten we een
verbonden als persoon.
groot publiek te bereiken. Anderzijds is het moeilijk om online tot verdiepende feedback
We zijn nu vier jaar verder en je zit in de
te komen. We merken dat de drempel om het
afstudeerfase van je opleiding. Afstuderen
feedbackformulier in te vullen toch groot is.
in tijden van corona vraagt ongetwijfeld heel
Dat is jammer, maar we begrijpen wel dat het
wat aanpassingen. Welke impact hebben
medium een bepaalde afstand creëert, wat het
de maatregelen op jou? Op mijn privéleven
geven van feedback moeilijker maakt. Lucca en
hebben de maatregelen minder impact.
ik zijn vooral tevreden dat er via deze weg al
Iedereen in mijn omgeving is gezond en wel
een eerste ontmoeting kon plaatsvinden met
en dat vind ik het allerbelangrijkste. Ik merk
iedereen die het wou zien. Uiteraard vonden we
dat ik het isolement wel kan volhouden. Ik
het samen creëren van het dansmateriaal voor
kan me makkelijk bezighouden en ik heb
de teaser ook gewoon heel leuk.
wandelen, mannetjes boetseren, dansen op
Naast de voorstellingsavond werk je ook nog
de meest gekke momenten van de dag of
aan een andere opdracht. Welke invloed hebben
gewoon babbelen met mijn zussen. Anderzijds
de maatregelen daarop gehad? Dat klopt.
ben ik heel sociaal: ik kom graag onder de
We kregen ook de opdracht een afstudeer
mensen en mis mijn vriendinnen. Ook het samen
onderzoek vorm te geven. Daarin bepaalden we
dansen en zweten in de studio mis ik. Ik had
een onderzoeksvraag waarrond we via literatuur
nog een aantal mooie plannen deze periode
studie en veldonderzoek informatie verzamelden.
zoals buitenschoolse workshops volgen bij
De resultaten worden in de praktijk getest
Tictac Art Centre in Brussel. Dat is allemaal
en er wordt een product gecreëerd. De vorm
niet meer mogelijk en dat vind ik wel jammer.
van dat product is helemaal vrij te kiezen. De
Er zijn veel online alternatieven om fysiek
onderzoeksvraag voor mijn research luidde: “Hoe
op peil te blijven maar voor mij is dansen
kan een choreograaf cohesief gedrag tussen
ook een sociaal gebeuren. Het samenzijn
dansers van verschillende leeftijden tijdens een
DANST — 9
genoeg invulling om mijn tijd te verdrijven zoals
creatief proces stimuleren?” In deze tijden werd
als gevolg van de coronamaatregelen, was
die vraag natuurlijk al snel aangepast naar hoe je
dit ook niet mogelijk. Het liefst had ik er een
dit kan bewerkstelligen in de nieuwe realiteit van
artistieke dansfilm van gemaakt, maar dat
dansen zonder fysiek contact. Zo kwam ik op het
was nu niet haalbaar. Ik ben blij dat ik de
idee om een online dansexperiment te creëren.
stap heb genomen om voor een andere vorm
Ik verzamelde een groep dansers rond me die
te kiezen. De dansreportage INSIDE/INSIGHT
bereid waren het experiment aan te gaan. De
biedt de toeschouwers een inkijk in het online
bedoeling was om gedurende een korte periode
dansexperiment. Voor mij is dit het begin van
elke dag een online meeting te houden waarin ik
een nieuw thema dat ik na de coronaperiode
de dansers voorbereidde op een dansopdracht.
graag verder wil ontdekken in de studio. Het
Daarna gingen de laptops dicht en gingen de
analoge sociaal contact is namelijk heel
dansers thuis aan de slag. Het resultaat van
belangrijk om tot een creatie te komen. Het
de opdrachten kreeg ik via video. Die filmpjes
vluchtige van dans, of dat nu een voorstelling,
bundelde ik in een dansreportage. Het leuke aan
een repetitie of een training is, spreekt mij
deze opdrachten was dat de dansers, naast
enorm aan. Wat er gebeurt in dat moment valt
elkaar, ook hun eigen huis beter leerden kennen.
niet te omschrijven en enkel wie erbij was kan
We haalden namelijk inspiratie uit de omgeving
erover meepraten. Dat is nu eenmaal eigen aan
waarin we ons bevonden.
dans en is misschien ook wel de reden waarom
Om de dansers op verschillende manieren met
ik dans. Dat gevoel en die energie vallen niet op
elkaar in contact te laten komen en zo ook
te nemen. Zouden we de opdrachten daar ook
mogelijk sociaal cohesief gedrag te stimuleren,
op een fysiekere manier kunnen uitvoeren? Een
werkten we met een doorgeefsysteem. Ik
interessant onderzoek voor de toekomst!
DANST — 10
gaf hen bijvoorbeeld de opdracht om een kamer in hun huis te beschrijven waar ze nooit
Hoe heb je de groep dansers, waarmee je
langer dan vijf minuten waren. Deze diende als
het digitale proces aanging, gevonden? In
bewegingsbron voor de andere danser.
2019 startte ik in mijn thuisbasis Opwijk met
Nog een andere opdracht was dat de dansers
een dansinitiatief voor kinderen en jongeren:
een heel kleine plek gingen beschrijven. Ze
Dansklas19. Daar geef ik lessen in hedendaagse
spraken de tekst in en stuurden deze naar een
dans en improvisatie, maar verzorg ik ook
van hun mededansers. Zo creëerde iedereen een
workshops op scholen. Aangezien ik door de
dansfrase, geïnspireerd op andermans tekst,
maatregelen rond het coronavirus geen lessen
audio-opname of video en ontstond er een
meer mocht organiseren, vond ik al snel een
gedeelde belevingswereld.
aantal dansers bereid om aan mijn onlineproject
Dit online dansexperiment is uitgemond in
mee te werken. Daarnaast deed ik een oproep
een interessant creatieproces, maar het is
via Wisper, een kunsteducatieve organisatie die
geen choreografie geworden. Door de snelle
cursussen aanbiedt voor volwassenen. Zo had
aanpassingen die we hebben moeten maken
ik algauw heel wat enthousiastelingen bij elkaar.
De groep kent een grote verscheidenheid in
Hoe ziet je leven er binnenkort als afgestudeerde
leeftijd en achtergrond. De jongste is 8 jaar, de
dansprofessional idealiter uit? Ik denk dat het
oudste 64. Het is een uitdaging om deze dansers
net interessant is om niet naar een ideaalbeeld
te verenigen maar anderszijds spreekt het me
werken maar in het nu te blijven. Wat vind ik nu
enorm aan om met dansers van verschillende
interessant? Waar gaat mijn intuïtie naartoe?
achtergronden aan het werk te gaan. Ik wil
Dat zijn vragen die ik me nu stel. Welke vragen
creëren met de mens én voor de mens in de
dat morgen zullen zijn, kan ik nu nog niet
ruime context van het woord. Van professionele
vertellen. Ik denk dat ik gaandeweg wel zal
dansers tot circusartiesten, van kinderen tot
aanvoelen waar mijn ideale pad naartoe loopt.
60-plussers. Door niemand op het toneel uit
Misschien kom ik net niet op dat ideale pad als
te sluiten en zo een breed beeld van de mens
ik er te veel over nadenk of het wil sturen. Ik
en zijn maatschappij in de kijker te zetten, ben
geloof dat de weg die ik het liefst wil inslaan
ik ervan overtuigd dat er een diepe connectie
vanzelf zal uitkristalliseren. Wat ik voor nu
en betrokkenheid ontstaat tussen dansers
wel weet, is dat ik heel graag wil maken. Ik wil
en publiek, wat het delen van kunst des te
beweging en dans onderzoeken, zowel in mijn
krachtiger maakt.
eigen lijf als welke plaats of functie dans heeft vandaag. Creëren zie ik als iets heel waardevols.
naar de toekomst? Ik zie mezelf als iemand
Je doet het zowel als docent tijdens het maken
die openstaat voor nieuwe ervaringen en
van lessen of als danser om bewegingsmateriaal
werkwijzen, maar alle ervaringen van deze
eigen te maken. Mijn eigen creaties op festivals
periode hebben mijn blik nog sterker verruimd. Ik
of in theaters brengen, lijkt me geweldig. De
moet toegeven dat ik er eerst minder positief
creatie Holding Horses die ik maakte voor
tegenover stond, maar nu zou ik sneller een
de Nacht van de Kunsten, was geselecteerd
digitale uitdaging durven aangaan. Ik heb de
voor de Fontys Entreeprijs van het Boulevard
waarde van digitaal ingezien. Je werk wordt
Theaterfestival. Daar presenteren de uitgekozen
automatisch gedocumenteerd en dat biedt
Fontys-studenten hun werk en bepaalt een
de kans om oorspronkelijk vluchtige kunst te
jury van professionals de winnaar. Helaas kan
bewerken op een ander niveau. Daarnaast denk
door deze crisis het festival niet plaatsvinden.
ik dat ik het in de toekomst fijn zou vinden om
Hopelijk komen er nog mogelijkheden om mijn
interdisciplinair te werken. Dat wordt uiteraard
werk aan een publiek voor te stellen. Als maker
wel al gedaan, maar ik heb gemerkt dat een
wil ik ook graag in staat zijn om mijn werk onder
andere discipline bij je werk betrekken heel
woorden te brengen. Ik merk dat het belangrijk
inspirerend kan zijn en je ook veel kan leren over
is om je publiek in begrijpelijke taal te kunnen
je eigen vak. Samen brainstormen en zoeken
vertellen waar je creaties over gaan. Zo vergroot
met de juiste personen zorgt voor verdieping in
je de connectie met het publiek en wordt je
je werk. Het is bijzonder om te zien hoe de mens
werk waardevol. Ik geloof dat je zo je publiek
zich aanpast en gedraagt. De prikkels die we
kan uitnodigen en uitdagen en dat er een
normaal krijgen in het dagelijks leven, krijgen
waardevolle connectie ontstaat. Dat ik me graag
we nu meer online. Maar toch wordt tijd anders
wil verdiepen in het makerschap, moge duidelijk
ingedeeld en ontstaat er een ander ritme in ons
zijn! Daarom denk ik er ook over na om mijn studie
dagelijks patroon. Ook al is dat soms lastig,
te verdiepen met een opleiding choreografie bij
het heeft ons ook op een andere manier laten
Fontys. Dat lijkt me een mooi toekomstplan!
reflecteren. Ik denk dat een periode als deze nieuwe inzichten en nieuwe input brengt en dat
—
blijft voor kunstenaars belangrijk. Vanuit dat gegeven denk ik dat ik als dansmaker zou willen proberen om video en live dans met elkaar te combineren. De vluchtige en niet-vluchtige vormen van kunst verbinden. Dat lijkt me een
Dansreportage INSIGHT/INSIDE
mooi gegeven om mee te experimenteren.
— Kato Mergan vimeo.com/414882524
DANST — 11
of kan hebben in onze maatschappij de dag van Wat neemt je uit deze nieuwe ervaring mee
INFO & INSCHRIJVEN: WWW.WISPER.BE/DANS
LUX HEDENDAAGSE DANS INTENSIEVE DANSOPLEIDINGEN VOOR BEGINNERS EN GEVORDERDEN
/ 6 WEEKENDS ZONDER OVERNACHTING / VAN NOVEMBER 2020 TOT MAART 2021 / IN GENT (BIJ DANSPUNT OP DOK NOORD)
foto: joeri thiry
ZEG JE GEDACHT OVER DANST
Wat vind jij van ons tijdschrift? Danspunt hoort graag jouw input! Als steunpunt voor al wie gebeten is door dans, hopen we met een sterke inhoud zoveel mogelijk honger naar meer te stillen. Maar omdat een tijdschrift niets is zonder haar lezers, organiseren we een tweede publieksonderzoek i.s.m. Universiteit Antwerpen en Local Market Research. Voor enkele minuten van jouw tijd krijg je heel veel dankbaarheid terug! En maak je kans op een duoticket voor een publieke dansvoorstelling in Vlaanderen of Brussel naar keuze, of op een jaarabonnement voor DANST. VUL DE ENQUÊTE IN VIA WWW.DANST.BE
Verzekering voor je leden Voor jouw dansgroep of dansschool wil je het beste dus laat je je deelnemers verzekeren. Bij Danspunt kan je een voordelige verzekering Lichamelijke ongevallen en Burgerrechterlijke aansprakelijkheid afsluiten. Waarom kiezen voor de Danspuntverzekering? • Betaal per jaar slechts 3€/lid • Kies de formule die best bij je past: van september 2020 tot augustus 2021 of van januari 2021 tot december 2021 Ontdek alle voordelen op www.danspunt.be/verzekeringen Interesse? Vragen? Mail naar verzekeringen@danspunt.be.
Geluid resoneert niet alleen op de oren maar ook op het lichaam Muziek en dans zijn geen aparte leefwerelden. Hierover zijn Stijn Dickel en Ingo Reulecke het eens. Stijn bekijkt geluid en beweging vanuit het perspectief van luisterkunstenaar, terwijl Ingo als danser benadrukt dat de versmelting van dans en livemuziek een performance compleet maakt. Om het belang van muziek in dans te onderstrepen, klopte Danspunt virtueel aan bij beiden en legde haar oor ten luister. T E KS T E LO D I E KO N A F O T O BA RT G R I E T E N S E N RO B E RTO D UA RT E
Stijn Dickel is improviserend componist,
heb mezelf als lichaam leren kennen omdat
performer en beweger. Hij noemt zichzelf
ik door Jan werd aangemoedigd om op zoek
luisterkunstenaar en is artistiek coördinator
te gaan naar mijn lichaam als bewegend
bij aifoon, een organisatie die werkt rond
instrument. Hij zocht naast technisch
geluid, luisteren en al luisterend bewegen. “Als
aang elegde dansers, ook performers die geen
luisterend mens onderzoek ik mijn lichaam, hoe
danservaring hadden om zo een contrast te
het beweegt in de ruimte en op welke manier
creëren. Ik heb helemaal geen (professionele)
het zich verhoudt tot de wereld rondom mij.”
dansopleiding gehad. En die vier lessen tango tellen niet mee. (lacht) Zo zie je maar. Als ik mij
Hoe maakte je de overgang van muzikant naar
moet voegen naar regels van de compositie
luisterkunstenaar?
of danspassen, dan word ik een lichaam van
Stijn Na mijn studies ben ik gaan toeren
iemand anders, kan ik mezelf niet ontplooien
als muzikant-performer met Jan Fabre. Op
en word ik het snel beu.
het einde van die vier jaar was het aandeel
Door vanuit het luisteren te vertrekken, zette
performen groter dan het muziek spelen. Ik
ik de eerste stap om mezelf als beweger te
DANST — 13
—
ontdekken. Als luisterkunstenaar ben ik minder
geluidscomposities. Ik wil het publiek aanzetten
dan een geluidskunstenaar geïnteresseerd in
om na te denken en te reflecteren over hoe wij
de schoonheid van een geluid en meer in de
al luisterend samenleven. Zo wil ik hun blik op
mentale en fysieke resonantiewaarde ervan. Ik
het auditieve aspect verruimen.
zie geluid als een ervaring. Geluid als evenement hoeft voor mij niet esthetisch te zijn om een
Hoe doe je onderzoek naar de relatie tussen
impact te genereren op de luisterervaring
geluid en beweging? Ik onderzoek geluid en
van het publiek. Het auditief onderzoek is
beweging op verschillende manieren. Zo trok
dus ontstaan vanuit dans of beweging. Dit
ik voor tien dagen naar Marrakesh, Marokko,
ben ik verder blijven onderzoeken als luister
om geluiden op te nemen met een recorder en
kunstenaar, maar ook door af en toe terug te
microfoon. Ik wandelde er rond en het eerste
keren naar dans.
geluid dat mij triggerde, volgde ik. Ik legde in
DANST — 14
feite luistertrajecten af. De mensen waren Je werkt niet via een strikte muzikale
altijd supernieuwsgierig omdat ik met mijn
compositie. Hoe ga je te werk in het creëren
recorder in de hand door de straten liep. Ze
van geluiden of muziek? Als jonge muzikant
spraken mij aan en ik vond dat wel sympathiek,
schreef ik liever voor tentoonstellingen en
maar ik werd iedere keer afgeleid van mijn
theatervoorstellingen, dan te spelen in een
parcours. Dus ben ik mijn opnames anders gaan
band. Muzieknummers creëren was fijn, maar
aanpakken door oortjes te dragen met super
keer op keer hetzelfde nummer spelen, ging
kleine microfoontjes aan de buitenkant. Op
tegen mijn natuur in. Ik creëer composities wars
deze manier kon ik door de stad lopen zonder
van de codes en de modes die de muziektheorie
menselijke inmenging, want mensen dachten
en -industrie me probeert op te leggen. Zoals
dat ik gewoon muziek aan het luisteren was.
Ido Portal, een bekende bewegingsleraar,
Ik was geluid aan het opnemen en hoorde
probeer ik vanuit de beginner’s mind te
tegelijkertijd wat ik opnam, echt handig. Zo
vertrekken; de mindset waarbij iedere keer dat
kon ik door verschillende (hoofd)bewegingen te
ik een gitaar neem, ik doe alsof het de eerste
maken al opnemend componeren doorheen de
keer is. De creaties die daaruit voortkomen zijn
stad. Mijn lichaam werd een composing tool . Dit
veel interessanter dan voor de zoveelste keer
waren geen opnames om een compositie mee
Blackbird van The Beatles te spelen.
te maken. Integendeel, de opnames waren de
Ik wil ontdekken terwijl ik componeer, in
compositie zelf. Nog beter: mijn wandelingen
plaats van te creëren volgens een canon. Mijn
waren composities.
composities hebben zich over de jaren heen van het podium naar de publieke ruimte verplaatst.
Welke projecten hebben je ogen, of beter
Mijn werk vermengt zich met de auditieve ruimte
gezegd, oren geopend? Na een geslaagde
waarin we leven. Aangezien ik met draagbare
samenwerking tussen Grensgeval, een
composities vooral surround werk, spreek ik
collectief van theatermakers, en aifoon is er
eerder van geluidschoreografieën dan van
een speciale klik ontstaan tussen beiden. Een
paar jaar later kwam Grensgeval met de vraag
ik dansen bij de Tanzfabrik Berlin, die twee jaar
of we samen een voorstelling, Plock!, wilden
geleden haar 40-jarig jubileum heeft gevierd.
maken, met Camiel Corneille als performer.
Het was een van de eerste hedendaagse
De invalshoek was action painting, dus zeer
dansgezelschappen in Berlijn, in die tijd
visueel, maar ik kon vanuit het luisteren richting
eigenlijk meer een collectief van dansers dan
geven aan de manier waarop het publiek keek.
een gezelschap. Eind jaren zeventig werd
Door mensen met geluiden te beïnvloeden,
hedendaagse of moderne dans populairder,
kan je de kijkrichting en beleving van de kijkers
maar slechts een kleine groep mensen kwam
artistiek manipuleren. Tijdens het creatieproces
in aanraking met deze stijl. Al vroeg raakte ik
kwamen auditieve elementen aan bod die ons
meer vertrouwd met improvisatie als middel
te ver van Plock! zouden brengen. Op den duur
om dansmateriaal te creëren. In het begin was
was er genoeg materiaal om er een nieuwe
het niet aan de dansers om danspassen uit te
voorstelling, Murmur, van te maken die vertrok
vinden, het was hun taak om te reproduceren
vanuit het luisteren.
wat de choreograaf hen leerde. Het leek heel
Camiel staat in het midden omringd door het
erg op de wereld van het klassiek ballet, maar
publiek. Hij componeert live door speakers in de
dan in de hedendaagse dansscene.
ruimte te plaatsen en moduleert geluiden door
Regina Baumgart, een hedendaagse danseres
speakers in knie- en elleboogholtes te openen
en choreografe, introduceerde een vloeiende
en te sluiten. Deze nieuwe bewegingstaal
klassieke dansmethode, die haar oorsprong
creëert ook nieuwe visuele associaties.
vond in de VS, en liet me zien dat verschillende
Naast de speakers die Camiel door de ruimte
benaderingen gecombineerd konden worden
beweegt en slingert, draagt ook het publiek
met conventionele technieken van het klassiek
een rugzak waar geluiden uit komen. Deze hyper
ballet. In dat opzicht had ik het geluk dat ik in
surround voorstelling dompelt iedereen onder in
contact kwam met deze nieuwe benaderingen
een geluidenwereld.
waaronder improvisatie. Omdat ik een van de zeldzame mannelijke dansers was, kreeg ik
Hoe is luisterkunst een meerwaarde voor
veel jobaanbiedingen en kon ik deelnemen aan
iemands danskwaliteiten? Dat is nog moeilijk te
verschillende projecten en regelmatig optreden.
zeggen. De bewegingskwaliteit en het onderzoek
Bovendien begon ik technische danslessen te
met geluid is eigenlijk zeer interessant geweest
geven en raakte ik al heel vroeg geïnteresseerd
met Camiel. Het heeft hem als mens en
in choreografie. Zo begon ik solo’s te maken,
performer wellicht beïnvloed. In mijn onderzoek
zodat ik mijn vaardigheden als dansmaker kon
als luisterkunstenaar ben ik door beweging
verbeteren. Ik kon van een functie als danser
geluid meer gaan beluisteren vanuit de ruimte en
naar choreograaf springen, een dansproject
het lichaam. Geluid resoneert niet alleen op de
maken waar ik de leiding over had, of lesgeven
oren maar ook op het lichaam en nog een stapje
indien ik geen job als choreograaf of danser te
verder op de gedachten en ons welzijn.
pakken kreeg. Dus eigenlijk was ik het hele jaar door bezig met dans.
Ingo Reulecke is een Duitse danser, choreograaf en dansdocent die graag met
Terug naar de jaren negentig
lingen maakt door improvisatie en realtime
Met de val van de Berlijnse Muur (1989) ontstond
compositie. Hij ziet muziek en dans niet als
een ongelooflijk levendige muziek- en dansscene.
twee aparte entiteiten, maar als verstrengelde
In een mum van tijd reisden er muzikanten
kunstvormen die beide deel uitmaken van een
naar Berlijn om hun vaardigheden en kennis
performance.
te verspreiden en onderling uit te wisselen. Ik kwam met veel van deze innovatieve muzikanten
Ingo Toen ik met mijn danstraining begon, was
samen tijdens jamsessies. Deze sessies waren
er niet zoveel aanbod in hedendaagse dans als
hun manier van oefenen en om van elkaar te
nu, mijn dansopleiding was zeer conventioneel.
leren. Ik kon in vorm blijven en mijn instinct
Vrij snel na mijn klassieke balletopleiding ging
voor realtime compositie behouden, terwijl ik
DANST — 15
livemuzikanten werkt en interactieve voorstel-
met livemuzikanten werkte die zelf hun eigen
niet alleen kennis opdoen door jezelf te trainen.
composities creëerden. Rond het einde van de
De uitwisselingen die je hebt met muzikanten,
jaren negentig was de conceptuele uitvoering
dansers of andere artiesten moeten evenzeer
in volle gang en maakte ik meer deel uit van
belangrijke leerervaringen zijn die je als
de traditionele danswereld. Het werd steeds
artiest meeneemt.
moeilijker om werk te vinden als een, laten we Livemuziek creëert interactie
zeggen, conventionele danser. Berlijn werd een innovatieve omgeving voor de conceptuele dans en andere conceptuele kunstvormen.
Vooraf opgenomen nummers zijn nooit interactief, omdat je als danser de muziek
Improvisatie is oefenen
volgt die uit de stereo komt. Er is geen manier
DANST — 16
om een dialoog te starten tussen dansers en Er wordt niet veel geïmproviseerd onder
muzikanten. Deze muziek bestaat meestal uit
jonge dansers. Als dansers oefenen in het
regelmatige melodieën en bevat nauwelijks
improviseren, kunnen ze met hun lichaam
interessante variaties. In de hedendaagse muziek
geweldige creaties bekomen in relatie tot de
is er echter al een verschil en zijn er fricties ten
ruimte, de muzikanten en het publiek. Eigenlijk
opzichte van de mainstream muziek. Zelfs kleine
kan iedereen improviseren, maar dit gebeurt
aanpassingen zoals het draaispel van een DJ
meestal onbewust. Dat maakt het net zo
of gewoon het aan- en uitzetten van de muziek
moeilijk. Om beter te kunnen improviseren,
op onregelmatige momenten, kunnen al een
moet je een paar vaardigheden aanscherpen.
interessant verschil maken in de performance.
Als eerste heb je een instrument nodig en
Livemuzikanten zijn ook performers. Ze
moet je het trainen. Voor muzikanten kan dat
gaan de interactie aan met het publiek en
hun gitaar zijn, hun stem. Voor dansers is dit
de dansers. Dat is geen optie bij gebruik
vooral hun lichaam. Bij improvisatie moet je
van vooraf opgenomen nummers. Door de
een relatie opbouwen met je instrument, maar
interactie kunnen dansers en muzikanten veel
ook een zekere openheid hebben om nieuwe
verrassingen en originele momenten in een
dingen uit te proberen. Elke dag van het jaar
voorstelling creëren. Tien jaar lang zat ik in
een uurtje oefenen op improvisatie en je
een groep met dansers en een muzikant, we
beheerst de kunst. Beweeg je vrij in de ruimte,
hebben samen meer dan honderd voorstellingen
doe gewoon wat in je opkomt. Maar je moet wel
gegeven. We kenden elkaars vaardigheden en
veel discipline en uithoudingsvermogen hebben
vertrouwden elkaar. Dit maakte het mogelijk
om elke dag aan die planning vast te houden.
om grote risico’s te nemen op het podium en
Het is namelijk veel gemakkelijker om naar
het publiek, en soms onszelf, te verrassen.
een dansles te gaan, de stereo aan te zetten, te
Muzikanten durven meer bewegingsgerichte
dansen op een eenvoudige 4/4 maat en iemand
acts te doen en gaan de interactie aan met
te volgen die je de passen geeft. Dit is de manier
de dansers. Zo zie je maar, enerzijds worden
waarop we allemaal dans hebben gestudeerd
muzikanten door samenwerking met dansers
en met dans mee zijn geëvolueerd. Dat is
flexibeler. En met flexibel bedoel ik niet dat
ook wat dans populair heeft gemaakt onder
ze in grand écart zitten natuurlijk (lacht). Ze
mensen die geen hedendaagse dansfreaks of
zijn in staat om ter plaatse te improviseren en
improvisatoren zijn. Hedendaagse muziek is
niet alleen met hun instrument, maar ook met
vaak niet erg leuk of makkelijk te beluisteren,
hun lichaam. Anderzijds leren dansers luisteren
maar om geluiden te begrijpen die anders
naar in realtime componerende muzikanten en
zijn dan de mainstream muziek, moet je net
improviseren op originele muziek en geluiden.
meer naar geluiden luisteren. Veel mensen zijn niet gewend aan deze eigenaardige geluiden,
—
omdat ze vooral naar die alledaagse muziek luisteren. De appreciatie voor het hedendaagse
Stijn Dickel en Ingo Reulecke zullen allebei
muziekgenre is en blijft dus zeer beperkt. Je
workshops geven over dans en muziek tijdens
moet letterlijk je oren trainen. (lacht) En je moet
Out of the Toolbox (19-23 augustus).
19
23
Dompel je onder in beweging, choreografie, stijlen en methodes. Doe inspiratie op, leer alles over nieuwe (les)technieken, en sta nadien vol zelfvertrouwen en met vernieuwde energie op de vloer of voor de klas.
Onder leiding van Anne-Lore Baeckeland en Evelien Maes Ben je een amateur of semiprofessionele danser (uit om het even welke dansstijl) en ben je op zoek naar tools en basiskaders die je helpen bij het lesgeven, dan is deze opleiding voor jou!
Inhoud en praktische info op www.danspunt.be/opleiding-dansdocent Interesse? Geef ons een seintje via info@danspunt.be en we houden je op de hoogte van de infomomenten.
nieuwe docenten opleiding van start in november
# 02 2020
#SABIENCLEMENT
een stem achter de schermen
DANST — 20
—
TEKST LISE SURMONT FOTO ENZO MANSILLA
De culturele sector heeft altijd een fragiel
General San Martín. De stap naar België was een
financieel beleid gekend. De impact van de
logisch gevolg van de connecties die ze toen
coronacrisis is groot: alle cultuurhuizen moeten
had. Sinds haar vijftiende kwam ze elke zomer op
sluiten en dit betekent een braakliggend
vakantie in Gent bij haar ‘Belgische mama’, die
dans- en theaterlandschap. De zalen blijven nog
haar later ook ondersteunde bij haar studies aan
zeker de hele zomer leeg en het is wachten op
het KASK.
perspectief. Een voorstelling komt tot stand in
“De lockdown en bijkomende besparingen waren
handen van heel wat medewerkers.
daarom voor mij een grote klap in het gezicht:
Elena Werner volgt op de voet wat ze kan
mijn werk is mijn grote passie.”
verwachten en dat is met een bang hart. Ze is
10 maart kwam het nieuws dat Concertgebouw
kostuumontwerpster en assisteert achter de
Brugge alle voorstellingen zou annuleren. Daar
schermen in Concertgebouw Brugge. Haar passie
werkt Elena al meer dan tien jaar als assistente
voor kostuums ontstond op jonge leeftijd, ze was
voor het onderhoud en de voorbereiding
heel timide en groeide op met haar broer. In haar
van kostuums bij dansvoorstellingen. Ze is
thuisland Argentinië keek ze heel geboeid naar
betrokken van begin tot einde en de schakel in
voorstellingen van opera en ballet via de televisie.
communicatie tussen de verschillende productie
Ze herinnert zich nog levendig de scene in Romeo
leiders. Enkele weken later kreeg ze telefoon van
en Julia die voor haar een droom opriep.
regisseur Mien Bogaert dat de samenwerking
“Ik weet nog dat ik mij toen afvroeg: hoe doen ze
voor de opera Edelwild uitgesteld wordt naar
dat om die emotie van Julia haar dood weer te
volgend seizoen.
geven in een zalig vallen van die stof? Ik dacht:
Het ontwerpen van kostuums voor dansers vergt
dat wil ik bereiken.”
een specifieke aanpak. Het is een groeiproces
Toen ze vanuit het platteland naar Buenos Airos
dat zich ontwikkelt per scène. Zo’n proces duurt
trok, zag ze voor het eerst een live-opera op
maandenlang, in samenspraak met de licht- en
podium. Ze ging naar een privéschool en was
decorontwerper en de regisseur of choreograaf
amper twaalf toen ze zo als jonge spruit begon
van het stuk. Een dramaturg kijkt toe op de
met het schetsen van ontwerpen en patronen.
samenhang van die verschillende componenten.
Daar ontstond de basis voor haar eigen kostuums
“Er is een vastgelegde datum met een
later. Ze leerde er over Dior, Chanel, Dries Van
presentatiemoment, dan moet ik mijn ontwerp aan
Noten … een nieuwe wereld ging voor haar open.
de hand van schetsen voorstellen aan het hele
Ze startte haar studies Mode en Textiel in de
team: de productieleider, de verantwoordelijke
hoofdstad van Argentinië. Daarnaast volgde
van financiën … Bij opera verandert er doorgaans
ze Kostuumontwerp aan het beroemde Teatro
niet veel meer nadien, maar bij dansvoorstellingen
moet ik flexibel zijn. Op basis van een beginnend
temperatuur van bezoekers zal gemeten worden.
idee, soms een tekst of stuk muziek, start ik
“De laatste twee jaar was er een trend waarbij
en dit kan veranderen tot vaak heel kort voor
veel belang gehecht wordt aan heel mooie en ook
de première. Je krijgt een enorme vrijheid die
bombastische kostuums in opera. Daar was ik
beperkter wordt naarmate de try-out nadert.”
blij om, maar daar zal zeker op bespaard worden
Belangrijk is ook dat de kledij functioneel moet
in een tijd van crisis. Een vraag die ik mij ook stel
zijn voor dansers om vlot in te kunnen bewegen. Er
is hoe ik een danser zal helpen met het wisselen
komt dus een grote verantwoordelijkheid bij kijken.
van kostuum. Dat zal een aanpassing zijn om met
Vaak wordt de keuze voor de belichting pas aan
mondmasker en handschoenen te werken.”
het einde van een creatie vastgelegd, wat ook
Toen voor het eerst sprake was van mondmaskers,
naar de kostuums toe voor veel spanning zorgt.
klonk dit voor Elena apocalyptisch. “Als kind
“Kostuums zijn vaak datgene waar toeschouwers
had ik een encylopedie met een afbeelding met
als eerste een mening over uitspreken wanneer
gasmaskers, een voorspelling van wat we in de
ze een voorstelling gezien hebben en uit de zaal
21 e eeuw mochten verwachten als gevolg van
naar buiten komen.”
klimaatsverandering en luchtvervuiling. Ik had
Volgens Elena zal de impact van de crisis zich
toen een afspraak gemaakt met mezelf dat ik
uiten in kleinere producties en zal het nog zeker
een einde aan mijn leven zou maken als ik ooit zo
een jaar duren vooraleer voorstellingen opnieuw
naar buiten zou moeten gaan. Ik ervaarde dan ook
in een normale setting kunnen plaatsvinden.
een enorme weerstand en wou niet als een gek
Ook vreest ze dat veel opera’s en cultuurhuizen
beginnen met het maken van mondmaskers.”
failliet dreigen te gaan en ze stelt dan ook dat
De vraag werd vanaf eind april prangender. Elena
het de morele verantwoordelijkheid is van de
werd aangesproken door familie en vrienden,
Vlaamse regering om hierin ondersteuning te
alsook door een fabrikant van ecologische
bieden. Een gevolg van de regels rond social
producten om honderd maskers te maken. De
distancing is dat er een beperkt aantal mensen
nodige elastiek en lintjes moest ze in Nederland
op scène kunnen staan. Daarnaast dreigt het
bestellen. De stoffen haalde ze uit eigen
verlies van een derde tot de helft van het publiek,
voorraad. Zo ontstond uit noodzaak een nieuwe
wanneer de bezetting ingeperkt wordt. Ook voor
bron van inkomsten, al droomt ze er vooral van
een live-orkest wordt het heel moeilijk 1,5 meter
opnieuw kostuums te ontwerpen.
afstand te bewaren.
“Tot oktober zijn heel wat producties gratis
“Zoals ik las in een artikel uit Nederland, geloof ik
online te bekijken. Normaal doe ik dit niet door
dat ik nu door een zure appel moet bijten, maar
de werkdruk, maar nu kan ik er ook van genieten.
dat ik daarna wakker gekust zal worden. Het gaf
Toch kan dit niet voor onbepaalde tijd, dat heeft
aan dat de theaters misschien wel een jaar in
een limiet. Ook artistiek werk heeft een prijs.
slaapmodus zouden moeten gaan, zodanig dat
Naar kostuums toe zie ik een grote uitdaging in
ondertussen het geld gevonden wordt om alles
digitalisering, de toeschouwer ziet de details van
draaiende te houden.”
dichtbij en een goed resultaat is dus minstens zo
Niemand uit het veld in België, noch internationaal
belangrijk. Die verantwoordelijkheid zie ik als de
lijkt reeds te weten hoe de toekomst eruit zal
volgende grote stap.”
zien. Elena volgde diverse webinars met onder
Een digitaal alternatief waarbij voorstellingen
meer de directeur van Theatro Royal in Madrid en
niet meer live doorgaan, betekent dat het
het Grand Palais in Parijs. In Duitsland is sprake
publiek online een ticket koopt en van thuis uit
van verschillende opties, waarvan de eerste
via het scherm kijkt. Kosten voor techniekers,
een heropstart in september, een tweede in
kostuums … vallen daarmee niet weg. Er moet
november, een derde in januari en een laatste
nog onderzocht worden hoe dit financieel te
in april-mei van 2021. Alles is afhankelijk van
verwezenlijken is. Bovendien wil je toch graag
politieke keuzes, van het plan van financiën en
van dichtbij en in werkelijkheid toekijken? De
de ontwikkeling van een vaccin. In Vlaanderen
toekomst, of een utopie?
laat vooral het eerste scenario zich horen. Mondmaskers worden daarbij wellicht deel
—
van het beeld in de theaterzaal en ook de
www.elenawerner.eu
DANST — 21
elena werner
Weerbare kunstenaars: blijf bij je lijf
DANST — 22
Koninklijk Conservatorium en Toegepaste Psychologie van de AP Hogeschool en HeArts van Universiteit Antwerpen onderzoeken hoe podium kunstenaars mentale belasting ervaren en ermee omgaan. In het project ‘Weerbare Kunstenaars’ kijken de onderzoekers naar het psychisch welbevinden in de podiumkunsten. Ze trachten een preventieprogramma op te stellen om de uitdagingen in de artistieke praktijk vandaag de dag aan te pakken en te voorkomen. Daarvoor werken ze samen met het kenniscentrum Antwerp HeArts. In gesprek met de drie onderzoekers Bart Michiels, Elise Wauters en Magda Thielemans behandelen we in dit artikel de eerste resultaten en zoomen we in op het dansveld. —
T E KS T M AU D T I E L E M A N S
De uitdagingen voor podiumkunstenaars zijn
dansers in spe. Om een duurzame carrière te
talrijk en specifiek, maar weinig onderzocht. Ze
kunnen waarborgen voor podiumkunstenaars
situeren zich op het fysieke, psychologische
waren we tot nu toe heel erg bezig met
en sociaal-artistieke domein. Het werkveld,
het fysieke preventieluik. Hoe voorkom je
waaronder het Koninklijk Conservatorium
overbelasting en blessures? Dansstudenten
Antwerpen (AP Hogeschool), was bezorgd
krijgen daarom vakken als pilates, yoga en
over het psychisch welbevinden van podium
kinesitherapie. Maar het mentale luik ontbrak.
kunstenaars en kunststudenten en trok aan de
Heel veel podiumkunstenaars geven aan dat
alarmbel. Eerder onderzoek focuste vooral op
een deel van hun stress, en dus overbelasting,
het fysieke aspect van welzijn. Het bleek toen
net zijn oorzaak vindt in het mentale luik. We zijn
dat er een grote connectie met het psychische
daarom een samenwerkingsverband aangegaan
welzijn te benoemen was. Het onderzoeks
met de afdeling toegepaste psychologie om
project ‘Weerbare Kunstenaars’ zal vanuit een
grondig te weten te komen welke weerbaarheid
multidisciplinaire aanpak (kunsten, psychologie,
aanwezig is en welke wij nog kunnen versterken.
geneeskunde en gezondheidswetenschappen) deze materie uitdiepen gedurende vier jaar
Wat is de meerwaarde van dat
lang. Het onderzoek kent verschillende fasen
samenwerkingsverband?
en bevindt zich momenteel in de opstart.
Bart De multidisciplinariteit was voor ons ontzettend belangrijk omdat we een
Waarom wordt er precies nu aan de alarmbel
allesomvattend preventieprogramma willen
getrokken over het psychologisch welbevinden
creëren. Daarin willen we inzichten uit de
bij podiumkunstenaars? Is dat een nieuw
kunsten, de psychologische en medische
fenomeen?
wetenschap combineren. Enerzijds moeten we
Magda Het lijkt alsof we bij het luiden van de
begrijpen hoe podiumkunstenaars bepaalde
alarmbel een voorspellende rol hebben gehad
problematieken ervaren. Anderzijds is het
in deze coronatijden. Ons onderzoek is echter
belangrijk om mee te nemen wat er in de
opgestart vertrekkend vanuit een verder
psychologie al geweten is over de behandeling
verleden. Door mijn rol als docent lichamelijk
van bepaalde mentale problemen. Tot slot zal
bewustzijn zijn mijn collega’s en ik al jaren bezig
ook de kennis over het behandelen van fysieke
met de preventie van overbelasting bij onze
problemen een rol spelen. Daarom zijn we de
Opleiding Toegepaste Psychologie
opleidingen aan in Dans, Drama en Muziek en
– AP Hogeschool
aansluitende lerarenopleidingen. Als opleider van
De Opleiding Toegepaste Psychologie focust
de volgende generatie kunstenaars hebben zij
op het begrijpen van menselijk gedrag en het
mee aan de alarmbel getrokken.
begeleiden van kinderen, jongeren, volwassenen en groepen. Vanuit de klinische psychologie,
Antwerp HeArts
arbeids- en organisatiepsychologie en
Antwerp HeArts is een multidisciplinair expertise
pedagogische psychologie brengen zij inzichten
centrum voor de preventie en behandeling van
bij het onderzoek.
klachten bij kunstenaars en gelinkt aan het universitair ziekenhuis in Antwerpen. Zij hebben
Opleiding Koninklijk Conservatorium
al onderzoek verricht naar de belasting van
– AP Hogeschool
kunstenaars maar met een specifieke insteek
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen biedt
op het fysieke.
DANST — 23
Achtergrondinformatie onderzoekspartners
— we willen een volledig preventie programma aanbieden dat zoveel mogelijk kennis uit verschillende wetenschappelijke disciplines combineert en niet meer een eng beeld geeft van een bepaald stukje
samenwerking met Antwerp HeArts aangegaan.
heel erg af van bijvoorbeeld het instrument,
Dit kenniscentrum is al langer bezig met
het genre of de leeftijd. We kozen daarom voor
soortgelijk onderzoek naar fysiek welzijn.
het persoonlijke verhaal van iedere kunstenaar. In het preventieprogramma maken we een
Op welke manier verzamelen jullie de
opdeling tussen de verschillende podiumkunsten
informatie voor het samenstellen van het
die we onderzoeken met aandacht voor de
preventieprogramma?
gemeenschappelijke factoren. De uitdagingen
Elise Om data te verzamelen gaan we op
van studenten aan het conservatorium zijn
verschillende kwalitatieve wijzen te werk. Een
namelijk heel anders dan iemand die al jaren in
deel van de respondenten wordt bevraagd aan
de uitvoerende praktijk staat.
de hand van diepte-interviews. Daarbij praat je één op één met personen over de thematiek
Wat zijn precies de uitdagingen van
van het onderzoek. Daarnaast houden we
kunstenaars in het werkveld?
ook focusinterviews, dat zijn kleine groeps
Bart Een belangrijk aspect is dat artiesten
interviews met het voordeel dat je mensen
vaak een perfectionistische kant hebben en
van verschillende podiumkunsten samen kan
hooggevoelig zijn. Die combinatie van persoon
brengen. Als onderzoeker laat je ze discussiëren
lijkheidskenmerken kan zorgen voor psychische
om te kijken of ze overeenstemming vinden.
problemen bij het uitvoeren van hun kunst
Als de coronacrisis het toelaat gaan we in
bijvoorbeeld door negatieve feedback van audities
toekomstige fasen over naar participerende
of docenten. Daarnaast is er een constant gevoel
observaties. Een aantal kunstenaars worden
van de druk om je te bewijzen. Het zijn zaken die
daarbij gevolgd in hun dagelijkse praktijk.
op termijn tot een burn-out kunnen leiden. Een
DANST — 24
ander belangrijk aspect, dat zich in deze tijd Waarom focussen jullie in het onderzoek op die
nog meer manifesteert, is de werkonzekerheid.
dagelijkse praktijk, op de subjectieve ervaring
Er is gewoon weinig geld voor de kunsten en
van de kunstenaar?
kunstenaars kunnen op niet veel terugvallen.
Elise Dit doen we omdat er aan de alarmbel getrokken is. We weten dus dat er een mentale
Kampen dansers met dezelfde uitdagingen?
belasting is. Het is onze taak deze beter in
Magda Dansspecifiek kijk ik naar de studenten
kaart brengen voor podiumkunstenaars.
van het conservatorium, diegenen die er nog
Bart We merkten ook dat veel podium
aan moeten beginnen. Wat daar nog meer tot
kunstenaars een ontzettend individueel traject
uiting komt is dat hun lichaam hun instrument
hebben dat moeilijk kwantitatief te onderzoeken
is. Ze worden dus ook grotendeels op uiterlijk
is. De uitdagingen waarmee kunstenaars
gekozen. Je uiterlijk en fysieke kenmerken zijn
worstelen, zelfs binnen één discipline, hangen
ontzettend doorslaggevend. Het gaat in het
werkveld, op audities, helaas vaak nog altijd
Welke resultaten uit het onderzoek kunnen jullie
minder om wat je kan. Ik heb de indruk dat dat
al delen met de lezers van DANST?
een groot deel onzekerheid en nog meer perfec
Elise Uit de beginfase van ons onderzoek kunnen
tionisme meebrengt. Het voortdurend presteren
we afleiden dat er een aantal thema’s zijn
onder druk herken ik zelf als oud-danser en
waarvan we verwachten dat die voor dansers
dansdocent. Het moet altijd goed zijn. Het kan
aan de oorzaak liggen van mentale problemen.
niet minder zijn. Dat brengt soms niet enkel
Ik denk aan een verkorte carrière, het lichaam
een mentale maar ook een fysieke en creatieve
als instrument en waarschijnlijk kan ook genre
‘burn-out’ met zich mee. Het is niet omdat je
een invloed hebben. Daarnaast spelen eveneens
aan kinderen lesgeeft dat je niet creatief of
de context en het netwerk mee.
hoog technisch bezig bent. Het doorgeven van je kunstenaarschap is een essentieel onderdeel.
Hoe gaat het onderzoek zich in de komende
Bart Er is een bevraging geweest bij Belgische
maanden verder ontwikkelen?
kunstenaars over hoeveel procent van hun
Bart Op dit moment hadden we gepland om
totale werktijd ze zich artistiek geëngageerd
veldwerk te verrichten waarin we een selectie
voelden. Over alle disciplines heen lag dat
van podiumkunstenaars intensief zouden volgen.
ontzettend laag. De mentale belasting, van alle
Door de coronacrisis ging dit niet door en werden
extra’s naast de artistieke activiteit, mag niet
er online diepte-interviews afgenomen. We
onderschat worden. (Spelen op het scherp van
houden daarbij rekening met de resultaten die
de snee in tijdschrift Etcetera, n.v.d.r.)
we eerder vergaarden om zo telkens een nieuw stuk van de puzzel te verkrijgen. Via een proces
Wat zien jullie vandaag in de praktijk van
van herhalingen proberen we alle bronnen van
dansers al gebeuren om aan preventie te doen?
mentale belasting van de podiumkunstenaar te
Magda Binnen AP en het Conservatorium hebben
plaatsen en te begrijpen. Dit zal aanleiding geven
we al een opvangnet mentale steun gecreëerd
tot een theoretisch kader dat als uitgangspunt
voor de kunststudenten. Er is zo onder andere
zal worden gebruikt om het preventieprogramma
eenmaal per week permanentie van een
uit te werken en af te toetsen.
gegeven. Dit onderzoek is erop gericht om uit
Hoe ziet de concrete inbedding van het
dit kluwen van aanbiedingen de juiste te halen.
preventieprogramma in de praktijk eruit?
Voor de dansafdeling speelt de manier van
Bart Momenteel zijn we nog onderzoek aan het
feedback geven een grote rol. Studenten komen
doen naar het juiste format. We zijn er wel over
daarin op de eerste plaats en sturen mee hoe
uit dat preventie moet beginnen bij de start
dat gebeurt. Als je leert omgaan met feedback
van de kunstopleidingen. Binnen het curriculum
vergroot je ook je mentale weerbaarheid.
zullen we dan ook preventiegerichte vakken
Bart In de literatuur is bekend dat dansers
uitwerken. Ik denk aan workshops, cursussen
mentaal een moeilijke periode meemaken naar
of langer lopende trajecten. Tegelijkertijd is het
het einde van hun uitvoerende carrière toe.
ook voor het bredere kunstenaarsveld belangrijk
Vaak moeten dansers omwille van blessures
een programma op te stellen. Hierbij denken we
gedwongen stoppen. Die leeftijd is bij dansers
aan een online zelfhulptool en online cursussen
heel laag. Het zou goed zijn deze levensfase
om mensen te onderwijzen.
heel bespreekbaar te maken. Dat de community
Magda Ik zie in het online gegeven mooie
van de danser de overgang naar andere
aanzetten in deze tijden van corona. Iedereen
activiteiten, zoals lesgeven, ondersteunt.
is aan het oefenen met wat wel en niet werkt.
Uit de interviews zien we dat het constant
Daar gaan we in de toekomst voordeel uit
moeten verdedigen van de keuze voor kunst
kunnen halen.
zwaar weegt in een wereld die gedreven is door economisch rationalisme. De nuttigheid
We hopen allemaal op een periode post-corona.
van kunst moet verdedigd worden tegenover
Kunnen jullie inschatten wat de gevolgen zijn
anderen die het eerder als vrijblijvend en
op de weerbaarheid van kunstenaars door deze
vermaak zien en niet als iets essentieels.
coronacrisis?
DANST — 25
psycholoog en er worden tal van workshops
Elise Het is een moeilijke oefening om dit in te
Bart Durf te praten en je open te stellen voor
schatten. De onzekerheid van werk en financiën
collega’s.
was er al en ik denk dat dat niet minder zal
Elise Doorbreek het taboe. We moeten nu met
worden.
sensibiliseren starten.
Magda Bij kunststudenten merk ik dat ze zich
Magda Blijf bij je lijf. Luister naar wat je lijf en
vragen stellen over het recht dat ze nog hebben
hoofd zeggen.
om voor kunst te kiezen terwijl heel veel mensen het economisch zo moeilijk hebben.
—
Bart Ik denk dat deze periode ontzettend belangrijk is geweest om het belang van kunst in te zien. Iedereen gebruikt nu kunst om alles te verwerken. Ook niet-artistieke mensen hebben momenteel veel steun aan kunst. De noodzaak van kunst in de maatschappij wordt
Wil je zelf meewerken aan het
onderstreept.
onderzoek? Neem contact op met de onderzoekers via
Kunnen jullie vanuit het onderzoek nog 1 tip
www.weerbarekunstenaars.com
meegeven voor onze lezers? Hoe maakt een
of via elise.wauters@ap.be of
danser zich weerbaarder!?
bart.michiels@ap.be.
Speciaalzaak dansschoenen en balletartikelen
Tiensesteenweg 257 3360 Lovenjoel (Belgium) & + 32 (0)473/29 48 51 • inge@ritmik.be Openingsuren WOENSDAG VAN 12.00 TOT 18.00 UUR DONDERDAG VAN 12.00 TOT 20.00 UUR Elke donderdag “Late evening shopping”! VRIJDAG ZATERDAG
VAN 10.00 TOT 18.00 UUR VAN 10.00 TOT 17.00 UUR Maandag, dinsdag, zon-& feestdagen: gesloten
© SG-DESIGN 2019
DANST — 26
Inge Van Emelen
coronaportretten Online initiatieven en dansfilms schieten als paddenstoelen uit de grond: op TikTok, Facebook en Instagram kun je door het bos de bomen niet meer zien. Maar hoe zetten dansers hun werk en voorstellingen voort en tot welke nieuwe ideeën leidt het digitale leven hen? Danspunt sprak twee jonge makers over hun initiatieven nu en in de toekomst. —
T E K S T L A R A G R O E N E W E G F O T O W O L F G O VA E R T S E N T O M H E R B O T S
wolf govaerts
om te werken rond het thema ‘klimaat’. Toen de lockdown begon besloten we om
Wolf Govaerts is een jonge, professionele
het project toch door te trekken, zo zijn we
danser en choreograaf gevestigd in Brussel.
begonnen met de workshops te organiseren
Hij studeerde onder andere aan de Koninklijke
via het videoconferentieplatform Zoom. In de
Balletschool van Antwerpen, de Kunsthumaniora in
paasvakantie was er een workshop van een hele
Brussel en de Amsterdamse Hogeschool voor de
week, en sindsdien werken we iedere zaterdag
Kunsten. Momenteel werkt hij als freelancer aan
aan de voorstelling.
verschillende projecten en voor dansgezelschap OFFProjects van Amos Ben-Tal in Amsterdam.
Hoe gaat het precies in zijn werk om online te
Ook tijdens de lockdown blijft hij bezig, zo is
repeteren voor een dansvoorstelling? Online
hij op dit moment samen met de jongeren van
dansworkshops geven is voor mij een erg
dansschool Bal Spécial uit Luik aan het werken
nieuwe manier van werken. Dat maakt het zowel
aan een dansvoorstelling over het klimaat.
interessant als heel zwaar. Maar naarmate de mijn manier van werken leent improvisatie zich
quarantaine te werken aan een dansvoorstelling?
het beste voor digitale workshops. Ik geef de
Het idee om een dansvoorstelling te maken met
studenten de tools om te onderzoeken en om te
de leerlingen van Bal Spécial was er eigenlijk
leren hun grenzen te verleggen, waarop ik hen
al veel langer, van vorige zomer, toen ik daar
dan feedback geef. Ik verdeel hen tijdens de
een workshop had gegeven. Iedereen was
sessies in groepen zodat ik iedereen beter kan
toen erg enthousiast, dus wilden we graag
zien, en zodat de studenten elkaar ook aan het
onze samenwerking verderzetten. Er werd een
werk kunnen zien. Net zoals tijdens een gewone
workshop gepland in de Paasvakantie. Het was
les eigenlijk.
de bedoeling om tijdens deze workshop een voorstelling te creëren met een toonmoment in
Zijn jullie ook na de lockdown bij het thema
augustus. De jongeren hadden ervoor gekozen
‘klimaat’ gebleven, of is jullie focus verschoven?
DANST — 27
lockdown vorderde lukte het steeds beter. Bij Hoe is het idee ontstaan om tijdens de
huidige situatie erg heftig, school valt weg en er worden enorm veel taken gegeven. Net daarom zijn de leerlingen superenthousiast en erg blij om aan de voorstelling te kunnen werken. Onlangs vroegen ze mij om de lessen langer te maken omdat ze de hele dag niet veel te doen hadden. Dans geeft hen de afleiding die ze net nu zo hard nodig hebben. Hoe zie je de afloop van het project? Ik zou graag toewerken naar een traditionele voorstelling in een theatersetting. Maar ik ben zeker flexibel. We hebben nog geen richtdatum, maar ik denk dat we toch graag een toonmoment zouden organiseren op het einde van dit jaar. Misschien is het tegen dan nog niet mogelijk om te werken in een theater, dus dan moeten we op zoek naar een nieuwe locatie of andere manieren onderzoeken om het eindresultaat op te voeren. Ondanks dat het thema ‘klimaat’ erg speelde bij de jongeren, heeft ons onderzoek ons toch
Hoe ga je deze ervaring meenemen naar
geleid in de richting van de quarantaine en het
de toekomst? Ik hoop vooral dat we snel
effect van de quarantaine op ons als mens. Ik
terug kunnen samenwerken met mensen in
ben met mijn leerlingen nu vooral bezig om te
studio’s, elkaar kunnen aanvoelen, maken,
onderzoeken welk effect de lockdown heeft op
improviseren, creatief bezig zijn. Bovenal
onze bewegingstaal. De uiteindelijke voorstelling
hoop ik dat de quarantaine ogen zal openen,
zal daarom elementen bevatten die aan de
vooral van niet-artiesten. Dat mensen inzien
quarantaine doen denken. Het eindresultaat
dat ze nood hebben gehad aan kunst en een
zal niet direct een exacte weerspiegeling zijn
nieuwe appreciatie tonen voor kunstenaars.
van deze crisis, maar omdat we nu binnen de
Het belangrijkste is daarbij denk ik dat we niet
context van lockdown aan het onderzoeken zijn,
op deze periode terugblikken als negatief.
beïnvloedt dit de bewegingen en creativiteit
Kunstenaars worden op pauze gezet, dat is erg
enorm. Onze voorstelling draait rond aspecten
vervelend, maar we moeten zoveel mogelijk de
als ‘vrijheid’, wat het betekent om opgesloten
positieve kant bekijken en deze moeilijke periode
te zitten en welk effect dit heeft op ons, zowel
gebruiken als een nieuwe drijfkracht om te
fysiek als mentaal.
creëren. Als kunstenaars blijft het onze plicht om de huidige politieke situatie en samenleving
Hoe verloopt het project nu? Fragment per
naar buiten te brengen in artistiek werk, vooral
fragment, dezelfde werkwijze die ik normaal
tijdens moeilijkere periodes.
hanteer. De jongeren zijn erg enthousiast. Ze werken goed, dat geeft mij veel energie. Het
DANST — 28
eindresultaat zal door de lockdown wel totaal
zoë demoustier
verschillen van wat we hadden gepland. Er is een evolutie naar de voorstelling toe die totaal
Zoë Demoustier is choreografe, danseres/
anders is dan hoe ik het mij had voorgesteld,
performer en initiatiefneemster van Platform
maar ik kijk er wel naar uit.
In De Maak vzw. Het platform werd opgericht voor nieuwe makers in de podiumkunsten, om
Hoe ervaren je leerlingen deze nieuwe
hen in contact te brengen met een publiek en
werkwijze? De groep waarmee ik werk zijn
elkaar. Platform In De Maak richt zich verder
voornamelijk 17-jarigen, middelbareschool
op het ondersteunen van nieuwe makers door
studenten dus. Voor deze doelgroep is de
hen meer zichtbaarheid te geven. In tijden
van corona werd er via hun website een online archief gelanceerd. Nieuwe makers in de podiumkunsten konden hun afstudeerwerken, eerste voorstellingen, work-in-progress of fragmenten inzenden om te laten opnemen in het online archief. Als promo voor dit archief werd er een postkaartenactie gestart. Hoe is het idee van het archief en de postkaartenactie tot stand gekomen? Het archief werd opgericht binnen het kader van Platform In De Maak vzw. Dit is een erg jong vzw die officieel startte in september 2019. Ons doel is om een soort van steunpunt en draagvlak te ontwikkelen, waar beginnende makers in contact kunnen komen met andere kunstenaars binnen de podiumkunsten, maar ook scenografen, belichtingswerkers en produc tiemedewerkers. Dit willen we onder andere verwezenlijken via een festival met een systeem
momenteel de verzend- en drukkosten mee
van organisatie bij de kern: het programma
betalen. We lijden gelukkig dus geen zwaar
wordt mee gemaakt door de artiesten, er is
verlies terwijl we de zichtbaarheid voor het
niet één programmator. Mensen die hun werk
online archief toch aanzienlijk kunnen vergroten.
draait om uitwisseling en het vinden van een
Verzamelen jullie in het archief werken van
democratisch systeem. Dit is een moeilijke
nieuwe makers van meerdere disciplines, of
zoektocht, we zijn nog steeds op zoek naar een
draait jullie project vooral rond podiumkunsten?
goede samenwerking.
Wij hanteren ‘podiumkunsten’ niet als strikt
De eerste editie was in september 2019, we
afgebakende term. De focus ligt vooral op
hopen op een volgende editie in het voorjaar
podiumkunsten, maar we hebben dit begrip
van 2021. Op lange termijn zouden we ook graag
zeer breed geïnterpreteerd. In ons archief zijn
meerdere korte events organiseren tijdens het
zo bijvoorbeeld ook beelden terug te vinden
jaar. De organisatie van een tweede editie van
van video’s en installaties. Op dit moment
het festival ligt momenteel stil, maar we wilden
hebben we ervoor gekozen om iedereen die we
wel steun blijven bieden aan nieuwe makers.
steun kunnen aanbieden verder te helpen. De
Daarom moesten we ons herorganiseren. We
postkaarten zelf zijn een tiental beelden uit de
hebben er uiteindelijk voor gekozen om een
eerste inzendingen, maar ondertussen kun je al
archief in te richten op onze website waarvoor
veel meer interessant werk terugvinden op onze
jonge kunstenaars inzendingen konden doen.
website. We moedigen iedereen dus ook zeker
Momenteel kun je het werk bekijken van een
aan om het archief een keertje te bezoeken om
23-tal makers. Van de eerste tien inzendingen
het werk van nieuwe makers te bewonderen.
hebben we beelden geselecteerd en gedrukt op
Nieuwe makers zijn ook zeker altijd welkom om
postkaarten. Zo hebben we de afgelopen weken
hun werk op te sturen.
tot honderd postpakketten verstuurd met tien postkaarten. Op deze manier hopen we de
Hoe vorderen het archief en de postkaarten-
zichtbaarheid voor nieuwe makers te vergroten.
actie momenteel? Het archief zal hopelijk blijven groeien, we hopen op veel meer inzendingen
De postkaarten zijn dus volledig gratis? Dat
van nieuwe makers. Het postkaartenproject is
klopt, het draait vooral om visibiliteit voor de
al een tijdje geleden gelanceerd, dus dat is nu
vzw en de jonge makers. Het is wel mogelijk
een beetje aan het stagneren. Maar het blijft in
om vrije bijdragen te leveren, daar kunnen we
beweging. Eigenlijk was Platform In De Maak in
DANST — 29
tonen, kunnen bijvoorbeeld ook cureren. Het
de periode tussen het festival en de lockdown
Hoe zie je de afloop van dit project? Het archief
stilgevallen omdat iedereen het druk had, maar
zal sowieso blijven bestaan. Ik zou het graag
de lockdown heeft ervoor gezorgd dat het
uitwerken tot iets waarbinnen er gemakkelijker
project nieuwe energie heeft gekregen.
dialoog kan ontstaan, zoals bijvoorbeeld een blog, zodat artiesten meer ruimte hebben om
Als choreografe werk je normaal met ‘kunst in
de pagina zelf in te vullen. De postkaartenactie
beweging’. Hoe was het voor jou om tijdelijk over
zal stopgezet worden, deze was voornamelijk
te stappen op stille beelden? Dat was voor mij
om bekendheid te geven aan de website en
een dubbel gevoel. Enerzijds zijn de stille beelden
de artiesten. Er wordt nu overgeschakeld op
op postkaarten erg statisch. Maar het idee van
sociale media, daar zal nog dagelijks kort iets
het postkaartensysteem ontstond omdat het
op gepost worden over de artiesten die te zien
een tastbaarheid geeft aan ons archief, een
zijn in het archief en op de postkaarten.
analoge kant geeft aan het digitale. Postkaarten zijn tactieler dan een online archief, gaan van
—
hand tot hand, hebben iets ambachtelijks. Maar het is inderdaad toch een gemis om niet meer met beweging en met elkaar te kunnen werken, de quarantaine begint erg zwaar door te wegen.
www.platformindemaak.be
WWW.BEBILLIE.BE
FOTO ISABELLE WENZEL
Wij besloten onze dementerende vader te bevrijden uit het woonzorgcentrum (wzc) waarin hij opgesloten zat. De dag nadat zijn wzc dichtging, kreeg ik van een personeelslid dat even naar buiten wilde komen, te horen dat hij niet getest zou worden en niet naar het ziekenhuis gebracht zou worden. Het had veel weg van een terdoodveroordeling. Het duurde nog bijna twee weken voor we de nodige zorg aan huis op poten hadden, in een combinatie van verpleging en familiehulp. Gelukkig had mijn moeder, die tijdens de lockdown terugkeerde uit een revalidatiekliniek na een rugoperatie, beslist om de tillift nog niet van de hand te doen. Op 31 maart was het zover en werd mijn vader, in mijn hoofd begeleid door de fanfare en vlaggen en wimpels, in werkelijkheid moederziel alleen, in zijn rolstoel naar huis geduwd. Normaal gezien zou ik in deze rubriek verslag doen van mijn wereldwijde escapades. Maar de wereld is gekrompen, als na een foute wasbeurt. Terwijl de meeste mensen in hun kot vastzaten, bleef ik door de velden van mijn dorp heen en weer lopen naar mijn ouders. Ik was technisch werkloos, zoals zowat de helft van de werkende bevolking, en kon die vrijgekomen tijd zinvol invullen door voor hen te zorgen. Ook al mocht het strikt genomen niet. Het heeft mij een paar dingen doen inzien. Het is misdadig wat er in sommige woonzorgcentra gebeurt. Ik wil niet generaliseren maar wat ik in Aaigem zag, was het primeren van commerciële
Het zijn niet alleen de zorgcentra die schuld treffen. Wat wij met onze ouders doen, met onze ouderen, het is in de ogen van vele andere culturen, van waar ook buiten West-Europa, een aberratie. En geef ze ongelijk. In onze cultus van eeuwig jong en gezond stoppen wij al het andere achter slot en grendel. De dood eerst en meest. Maar ook aftakeling en ziekte. Uitbesteden. Zag u ook die documentaire Mother waarin een Zwitsers gezin hun dementerende 57-jarige moeder naar Thailand begeleidt? De Thaise verzorgsters (3 per patiënt!!) verwaarlozen hun eigen gezinnen om voor westerlingen te zorgen waarvan de familieleden zich vrijkopen met de best mogelijke zorg. Dat zijn de dingen waar ik aan moet denken als ik mijn vader zie hangen in zijn tillift. Als een zak vlees en botten aan 2 haken. Een vreselijk ding. Maar zonder dat marteltuig zouden we hem thuis niet kunnen verzorgen. Mijn moeder heeft haar rug kapot gemaakt door hem te versleuren. ‘Al die materialen,’ verzuchtte hij eens toen hij weer vastgehaakt werd. Het moeilijkste moment is het luchtledige tussen bed en rolstoel. De angst in zijn ogen om dat moment van zweven in volle overgeleverd-zijn. Maar nog pijnlijker wordt het als de machine gestopt wordt tussenin. Want dat is het moment om hem te verschonen. Een hulpeloze oude man uitgezakt tussen twee metalen armen, van top tot teen gevuld met schaamte, met zijn broek op zijn enkels en een volle pamper. Hij slaat de ogen neer, zucht, grimast. Zijn handen verkrampen om twee handgrepen die hem een illusie van eigen kracht geven. Ik moet hem niet verschonen. Dat doet de verpleging. Ik mag hem met de tillift uit bed halen na zijn middagslaapje. Ik draai hem recht, en ga naast hem zitten op de bedrand. Mijn arm om hem
belangen op zorg. Ik zag onderbemanning, één verpleegkundige voor een hele verdieping, en laagopgeleid personeel dat allicht slecht betaald wordt. Wanneer zal iemand het management van deze instellingen in gebreke stellen en aanklagen voor nalatigheid? In plaats van hen te compenseren voor de bedden die ze moesten derven?
heen. Mag niet volgens de voorschriften. Doe het toch. Daardoor is hij de enige mens die ik gevoeld heb de afgelopen maanden. Mijn bloedeigen vader. Daarna race ik met hem rond door het lege dorp. Vier dagen na zijn bevrijding uit zijn wzc duiken de eerste bevestigde besmettingen op. Vandaag zijn achttien bewoners overleden.
DANST — 3 1
Hildegard De Vuyst is dramaturge en werkt waar het ware leven lonkt. Ze neemt je mee op haar contemplatieve escapades on the road, dansend, op een koord van kunst en kritiek, van horizontaal zoeken en verticaal vinden.
Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record... ...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat. Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.
high five met Wim De Witte
01
02
. Als we nog thuis vastzitten en – geef
Als alles een beetje meezit kan je deze zomer
toe – op onze honger blijven na heel Netflix doorzocht te hebben, zijn er fantastische alternatieven. Maar het is vooral MUBI, dé arthouse-schatkist, die je nog een paar weken in je kot zoet zal houden.
een herstart van je cinemabezoek doen met Monos van Alejandro Landes. Deze kindsoldatenfabel is een mix van Apocalypse Now, Lord of the Flies en Embrace of the Serpent die je gegarandeerd beduusd achterlaat.
03
04
05
Chantal Akerman wordt wereldwijd gezien als een van de belangrijkste cinasten. Dat vonden de programmatoren van het Nederlandse filmmuseum Eye ook. Nog tot eind augustus kan je er terecht voor de expo Passages met een achttal filminstallaties van deze markantste Belgische cineaste.
Jeanne Dielamn, 23, Quai Du Commerce, 1080 Bruxelles van Chantal Akerman is een minimalistische portret van de dagelijkse bezigheden van een Brusselse huisvrouw annex parttime prostituee. De film is een absolute mijlpaal in de vaderlandse filmgeschiedenis en het boegbeeld van de feministische avantgarde cinema. Te ontlenen in de lokale bib.
Wim De Witte is sinds 2019 programma directeur van Film Fest Gent, dat van 13 tot 24 oktober voor de 47ste keer plaatsvindt. “Uiteraard gaan we het liefst naar de echte cinema,” mailt hij Danspunt, maar tot die tijd kun je je filmhonger stillen met deze vijf tips.
Voor Les enfants d’Isadora van Damien Manivel moet je nog even wachten tot Film Fest Gent. De film volgt vier vrouwen die ieder op hun eigen wijze de choreografie Mother van de wereldberoemde danser en choreograaf Isadora Duncan tot leven proberen te brengen. Een ontroerende zoektocht naar de essentie van de dans.
#FOMO? Up-to-date agenda op danspunt.be
DANST — 33
FOTO BAS BOGAERTS
#cultuurtips
#danstagram
#ambae_company
#karen_unraveled
DANST — 3 4
#danst
Dans is alles en alles is dans: post je meest memorabele, hilarische, alledaagse dansplaatje op Instagram, Facebook of Twitter met de hashtag #dansdanserdanst. Springt je foto in het oog, dan krijg je een flitsend Danspunt-flipboekje ĂŠn een ereplaats in de volgende editie van DANST.
DANST bij jou in de bus? DANST abonnee 4 nummers/jaar 14€
DANST adverteerder oplage 5.000 nummers
NIEUW: vriend van DANST Verspreid mee het dansvuur en krijg gratis advertentieruimte
meer info? danst.be
DANST mee Dans je met woorden, beelden, ideeën, lijnen, armen en benen …? Wil je een bijzonder dansverhaal delen of meewerken aan dit magazine? Mail naar dansdanser@danst.be
en ma ken wi j d e v lo er v ri j vo o r vervo eri n g . I n Vla a n deren , Brussel en ver daarbui ten . dans p u nt.be
Da n s punt o n d erz o ek t, o ntvo uwt, verb i n d t . Vo o rb i j a lle st i j len c reëren w i j kan sen , bi eden w i j perspec t i ef
leer, b o ug eer. Als ma ker, a ls d a n s er, a ls d a n s fa n pur s an g. Dan spunt van gt op, duw t voo r t, g eeft steun .
Da n s d a n s er d a n s t . Va n mi d d el tot punt . Va n mot i e tot emot i e tot alle gren zen vervagen . O b serveer,
Gratis in 200 cultuurhuizen, musea, scholen … in Vlaanderen en Brussel
DANST is een driemaandelijkse uitgave van Danspunt en verschijnt
4 maal per jaar - P209281 - Afgiftekantoor Antwerpen X
VU: Iris Raspoet, p/a Danspunt, Sint-Salvatorstraat 18a, 9000 Gent
JRG 19/N2 juni 2020
danspunt.be
MAGDA THI EL EMAN S, P. 26
blijf bij je lijf. Luister naar wat je lijf en hoofd zeggen