DANST 2021 N2

#02 2021

04

08

13

20

Danst in beeld met Joke Van Den Heuvel

Zo vrij als een vogel

Dubbel Dansplezier

Dansvanger

22

27

31

33

Robots met gevoel voor ritme

Luisteren naar dans

Column On the road

High five met Merel Vercoutere

34 #danstagram

colofon Red a ctie Si nt-Salvators traat 18a, 9000 Gent Coö rd i na ti e Eli en Lefevere en I lo n a Ro es li Teks t El eni Debus s chere, Ine Dubois, Lara G roe n eweg, Ga b ri elle Jo h a n s s o n , Ami n S ra sra en L i s e S urm ont Eindredactie E leni Debu s s c h ere, Lut Fi rlefy n , Eli en Lefevere en Ir i s Ra sp oet Coverbeeld Joke Van Den Heuve l De si g n Elv i re Dela n ote × H ermi n e C o o rema n Duurzam e druk Bem a G raphics Period i c i te i t 4 × per j a a r Opl a g e 3.5 00 ex.

Volgend num m er s eptem ber 2021 Ab o nne me nt 14 euro

dansbeeldig

Dansen is niet alleen een fysieke en creatieve uitlaatklep, ook het sociale aspect is voor veel dansers belangrijk.

Het verenigt mensen van alle leeftijden.

Juist dit onderdeel is weggevallen de voorbije periode. Maar sinds kort mogen FOTO ISABELLE WENZEL

we weer SAMEN dansen. Dat we tijdens de lockdowns massaal de natuur in zijn gaan duiken, is geen geheim. Onze dansvanger (p.20) trok eropuit tijdens een danswandeling om artistieke vogels te spotten. Ook Rebecca Lenaerts heeft iets met vogels (p.8). Zij verzamelt veren en naait ze op een deken. Wat zou ze hiermee doen tijdens haar performance?

.

Van vogels naar robots. Ugo Dehaes experimenteert met dansende robots (p.22). Hij streeft ernaar zichzelf te vervangen door artificial intelligence.

Maar is dit een toekomst waar we naartoe willen? De Kunsthumaniora Brugge en het Lemmensinstituut Leuven houden het liever bij dansende jongeren.

Beide scholen startten een preprofessionele dansopleiding op (p.13).

Veel leesplezier!

Eleni Debusschere Stagiaire communicatie

DANST — 3

#02 2021

#dansttt

DANST — 4

#dansttt

#dansttt

DANST — 5

#dansttt

#dansttt

DANST — 6

#dansttt

#dansttt

— DAN ST IN BEEL D Jo ke Van D en He uv e l Toen Joke haar man, een professionele danser, leerde kennen, nam hij haar mee naar talloze voorstellingen. Ze heeft sindsdien een mateloze bewondering voor wat dansers, en bij uitbreiding bewegingsartiesten in het algemeen, presteren. De intensiteit van hoe bewegingskunstenaars hun werk tonen, is iets wat haar als mens en als fotografe erg aanspreekt.

Joke fotografeert artiesten wanneer ze volop aan het werk zijn: tijdens een voorstelling, een repetitie, creatiemoment of training. Ze probeert het gevoel van dat moment mee te nemen in haar beelden. De beweging die ze vastlegt is zelden of nooit afgesproken: “ik wil de artiesten tonen zoals ze zijn wanneer ze het beste van zichzelf geven en helemaal opgaan in hun kunnen.”

Om te begrijpen wat het verhaal is van de dansers, praat ze vooraf met hen. Elkaar vertrouwen geven en hun werk leren kennen, is belangrijk voordat ze aan de slag gaat. Ze laat ze zoveel mogelijk opgaan in hun werk en verdwijnt als fotograaf tijdens hun werkproces. Achteraf selecteren ze de beelden en zoeken ze samen naar een compromis tussen de beweging in en de visuele sterkte van het beeld.

#dansttt

www.jokevandenheuvel.be instagram @joke_vdh

DANST — 7

Door te werken met bewegingsonscherpte toont ze waar een beweging heengaat. Zo zoekt ze naar de grenzen van bewegingen in beelden. Net over de grens gaan, kan ervoor zorgen dat je gewoon een vage foto met strepen krijgt. Met die spanning werkt ze graag. Ook probeert ze net die mooie scherpe lijn te vinden in een beweging. Dat moment wanneer een artiest op het hoogste punt in de lucht zweeft, het lichaam dat een sterke vorm aanneemt: essentiële onderdelen van hun verhaal.

Zo vrij als een vogel

DANST — 8

Interview met Rebecca Lenaerts In 2015 begon Rebecca Lenaerts spontaan veren op straat op te rapen. Enkele jaren later naaide ze de veren één voor één op een deken. Een monnikenwerk. Er ontstond een verenmantel en ‘Birdwoman’ werd geboren. In oude mythen is zij de poortwachtster tussen de mensen- en dierenwereld. Zo groeide Still a bird, een intieme solo performance zonder woorden, op de grens tussen theater, dans en beeldende kunst, waarin Lenaerts het spanningsveld bloot legt tussen verschijnen en verdwijnen, tussen de waarnemings- en verbeeldingswereld.

—

TEKST LISE SURMONT FOTO SHANA BOOGERS

rebecca lenaerts

Op je Facebookpagina verwijs je naar

veren te rapen en ze te bewaren. Daar zorg

een citaat uit Het winterkoninkje van de

voor te dragen. En tegelijk zorg te dragen

Gebroeders Grimm. Ligt hier de basis voor

voor mezelf. Veren rapen was een ritueel. Ik

jouw voorstelling? Die zin komt uit het boek De

verzamelde er vooral die je in steden vindt:

mooiste vogelverhalen. Het is een verzameling

van duiven, kraaien, kauwen, eenden, ganzen

kortverhalen van verschillende auteurs met

... Toen kwam er een fase waarin ook vrienden

telkens een andere vogel in de hoofdrol. Ik heb

en familie mij veren begonnen te geven. Ik

die zin gekozen omdat het je meteen in een

kreeg pauwenveren, veren van fazanten en

andere tijd brengt. Een onbepaalde tijd zoals we

sierkippen, zeemeeuwen, een buizerdveer … Ik

die kennen in sprookjes en mythen.

kreeg geleidelijk aan het beeld van een soort

Uit het boek heb ik zinnen gehaald die mij

cape of mantel van vogelveren. Die ben ik dan

aantrekken en ze samengevoegd tot een tekst.

beginnen te naaien. Het vergde veel tijd om

Deze tekst werd de basis voor de bewegingen

uit te zoeken welke naald en draad, welk soort

en de choreografie. Het is een methode die

deken. Het afstemmen tussen handenarbeid en

ik via de Japanse Butoh leerde kennen. De

het hoofd werd iets meditatiefs. Dat doelloos

woorden zelf komen niet in de voorstelling aan

scheppen omwille van het ding an sich was een

bod, maar ze voeden de verbeelding om van

verademing. Pas door langzaam een verenkleed

daaruit te bewegen. Vanuit mijn achtergrond in

te zien ontstaan, ontstond ook de vraag wat ik

theater klopt het om zo te werken. Achter alles

ermee zou kunnen doen.

wat je ziet in Still in bird, schuilt een verhaal dat

Ondertussen zijn er al weer twee jaar verstreken

de toeschouwer niet woordelijk kan horen, maar

en heb ik er al veel mee gewerkt. De veren

dat wel doorschemert en voelbaar is.

vergaan na een tijdje en er is ook herstelwerk nodig. Ik ben nog altijd veren aan het rapen en

Vanwaar jouw interesse in Japanse Butoh voor

nieuwe op het deken aan het naaien. Op die

de bewegingstaal? Butoh is een kunstvorm die

manier blijft het kostuum transformeren. Net als

groeide uit de Japanse avant-garde scene van

de performance zelf trouwens.

de wereld uitdeinde. Van de Butoh performer

Je omschrijft de voorstelling als ‘een

wordt gezegd dat hij/zij beweegt van binnenuit:

ceremonie’. Wat bedoel je daarmee? In Butoh

“Je beweegt niet, je wordt bewogen.” In de

is de manier waarop de natuur beweegt en

meeste westerse kunstopleidingen word je net

de cyclische processen van openbloeien en

heel erg aangespoord om je naar buiten uit te

afsterven een bron van inspiratie. Een Butoh

drukken voor een publiek (to express). In Butoh

performance is een ervaring waar zowel de

valt de intentie om iets te moeten vertellen en

performer als de toeschouwer doorheen

uit te drukken weg. Het verhaal is al aanwezig

gaan. Door de traagheid kom je in een ander

in het lichaam en resoneert van binnen naar

bewustzijn, een andere frequentie. Het is

buiten. Ik vond het een opluchting om me te

alsof je naar iets kijkt dat al heel lang bezig

realiseren dat ik vooral minder mocht doen in

is en dat nog heel lang blijft duren. Maar

plaats van meer en beter. Het ego maakt plaats

ondertussen gebeurt er wel iets met je. Je

voor iets authentieks. Het lichaam wordt een

gaat als toeschouwer anders buiten dan dat

canvas waarop het publiek zijn eigen verhaal

je binnenkwam. Die transformatieve ervaring

kan projecteren. Die frictie tussen bewegen en

is voor mij de maatstaf van een goede

bewogen worden, zit heel erg in de performance

voorstelling. Performancekunst is ceremonie:

verweven. De vraag was dan ook: “Hoe doet dit

een moment van stilstand waarbij je in de

verendeken mij bewegen? Wat doet het met mij?”

donkerte van de zaal in verbinding bent met jezelf en jouw plaats in het grote geheel. In

In 2015 startte je met veren rapen. Is het

onze maatschappij, waarin kloktijd, planningen,

lange creatieproces vooral verbonden met

agenda’s en doelstellingen zo belangrijk zijn,

het maken van het kostuum? Ik ben niet

zijn we dat soort van tijdservaringen aan het

begonnen aan dit ‘project’ met het doel een

verliezen. We leren het af om vertrouwen te

performance te maken. Ik ben begonnen met

hebben in wat op ons afkomt.

DANST — 9

de jaren vijftig en de afgelopen 60 jaar over

Die kruisbestuiving tussen performance en

van het mogelijke tracht ik Tijen in die transitie

ceremonie is iets wat ik graag nog verder wil

te blijven betrekken.

onderzoeken. In veel niet-westerse culturen is dans verbonden aan de seizoensfeesten, aan

Merk je dat er het afgelopen jaar veranderingen

overgangsrituelen binnen de gemeenschap of

ontstaan zijn in de seizoenswerking binnen

aan een eerbetoon voor goden of koningen.

de cultuursector? Een mooie evolutie van het

Dans wordt gezien als medicijn om los te

afgelopen jaar is dat er meer ingezet wordt

komen van jezelf en in verbinding te komen met

op residenties en artistiek onderzoek, zonder

iets hogers. Om die reden koos ik om samen

dat er per se iets getoond moet worden.

te werken met een Dafspeler. De Daf is een

Kunstenaars kunnen ook zonder publiek blijven

trommel die vooral in suficeremonies gebruikt

werken. Niet alles wat gemaakt wordt, moet

wordt om dat proces van transcenderen

ook getoond worden. Veel cultuurhuizen hebben

muzikaal te begeleiden.

hun deuren opengezet om kunstenaars ruimte

DANST — 10

te bieden om te werken. Ik denk dat het goed Voor dit project werkte je samen met

is dat de cultuursector wakker geschud werd

Tijen Lawton, een professionele danseres,

om te beseffen in wat voor productiesystemen

performer en docent. Welke rol speelde zij in

ook deze sector verzeild geraakt is. Er werd

het creatieproces? Tijen was van in het begin

snel duidelijk dat de kunstenaar veelal aan het

bij het creatieproces betrokken. Ze benadert

kortste eind trekt. Die situatie was al voor de

het lichaam altijd vanuit het potentieel, de

uitbraak van de pandemie onhoudbaar. Het

mogelijkheden, om daar schoonheid en kwaliteit

denken in culturele seizoenen is veelal in functie

uit te halen. Ze gaf me veel vertrouwen in het

van de planning, en de programmabrochure

ontwikkelen van mijn bewegingstaal. Ik ben

die op tijd gedrukt moet worden. Creatie is

niet opgeleid als danser en voor mezelf was dit

een proces dat zich niet in seizoenen laat

een heel groeiproces om mijn lichaam en mijn

vastzetten. Voor mij mag de programma-

fysieke aanwezigheid zo centraal te zetten.

brochure volledig op de schop. Het laat

Ondertussen voel ik dat ik vrijer ben, waardoor

programmatoren toe om flexibeler te zijn in hun

de kwaliteit van de bewegingen nog steeds

programmatie en korter op de bal te spelen in

evolueert. In vergelijking met een jaar geleden

plaats van alles al twee jaar op voorhand vast

is het meer dans geworden. Ik vind het fijn dat

te leggen.

op die manier de performance blijft veranderen

Ik denk dat het ook goed is om na te denken

en mee evolueert. Op een paar ankerpunten na,

over andere manieren van productie en van

ligt de voorstelling niet vast. Ik kan mij inbeelden

ontmoeting tussen kunstenaar en publiek.

dat de performance op een gegeven moment

Het publiek zien als noodzakelijk deel van een

afsterft en overgaat in iets nieuws. In de mate

voorstelling, zou al een mooie evolutie zijn. De

rebecca lenaerts

laatste jaren voelde ik me vaak afhaken tijdens

Die verschillende manieren van omgaan met

voorstellingen omdat ik mij niet betrokken

een situatie zijn net interessant. Het moet ook

voelde met wat er daar op het podium

mogelijk zijn om als toeschouwer weg te gaan. Ik

gebeurde.

vind het boeiend om de codes van het theater uit te dagen. Het is niet de bedoeling dat ik op

Heeft jouw idee om de performance meermaals

het einde ga buigen en dat was het dan. Ik kan

binnen de programmatie van eenzelfde

ook niet voorspellen hoe lang de performance

cultuurhuis aan te bieden daar ook mee te

exact gaat duren. Veel hangt af van de context

maken? Dat programmeren in seizoenen zorgt

en het moment. Processen in de natuur zijn

ervoor dat voorstellingen snel afgeschreven zijn.

ook niet klokvast. Alles heeft zijn eigen tijd. We

Het is alles behalve duurzaam. De inspanning om

zijn het zo verleerd om iets te laten gebeuren,

tot creatie te komen, ook financieel, staat niet

zonder aan een bepaalde tijdspanne vast te

in verhouding tot de duur dat de voorstelling

hangen.

kan spelen in het professionele circuit. Dat projectgebonden werken is uitputtend. Ik verken

Kies je daarom ook voor een niet-klassieke

op het moment een meer cyclische manier

opstelling binnen de blackbox? De klassieke

van werken waarin het ene project het andere

verdeling tussen podium en tribune zorgt voor

kan overlappen en het ene uit het andere

veel afstand terwijl ik net de verbinding wil. Het

voortvloeit. Proces en resultaat wisselen elkaar

publiek mag ook van plaats veranderen en, net

zo voortdurend af.

als bij een sculptuur in een museum, een ander

Vroeger streek een circus voor maanden neer

standpunt nemen. Maar na enkele try-outs blijkt

in een stad. Als de griot, de verhalenverteller,

dat mensen uiteindelijk toch snel hun plekje

een Afrikaans dorp bereikt had, verspreidde

kiezen en zich dan niet meer verroeren.

het nieuws zich als een lopend vuurtje en kwam

Kinderen doen dat niet. Afhankelijk van de

de gemeenschap bij volle maan samen om te

context zou je deze performance net zo goed

luisteren. Ik vind dat inspirerende voorbeelden.

in een white cube kunnen laten zien. Het is

Kunstenaars langdurig aan een huis verbinden of

perfect mogelijk om de performance enkele

voorstellingen terugkerend programmeren, laat

keren na elkaar te herhalen als een doorlopende

toe mond-tot-mond reclame z’n werk te laten

installatie. Het zou fijn zijn mochten dat soort

doen. Als je iets moois gezien hebt, vertel je het

van vrijheden kunnen. Ik wil dat liever niet

verder. Misschien kom je de volgende maand nog

afbakenen op voorhand, maar open laten

eens kijken. Still a bird is een performance die je

naargelang de mogelijkheden zich aandienen.

gerust meerdere keren kan zien omdat ze altijd anders zal zijn. Omdat je er als toeschouwer ook

—

telkens anders zal bij zitten. Alles is voortdurend in verandering.

Je hebt ook een voorkeur voor een inter-­ generationeel publiek, van kinderen tot senioren. Waarom is dit belangrijk? Die programmabrochure leidt er ook toe dat

DANST — 11

voorstellingen in categorieën en rubrieken moeten passen. Ik wil mij niet vastpinnen op het maken van voorstellingen voor kinderen of volwassenen, voor dans of theater. Kinderen reageren anders dan volwassenen. Ze willen de veren aanraken. Ze willen weten wat eronder zit en komen kijken. Sommigen zijn bang en willen weg. Sommige toeschouwers krijgen het

rebeccalenaerts.net

snel lastig met de traagheid terwijl anderen

instagram.com/rebeccalenaerts

net gefascineerd zijn door het minimalisme.

facebook.com/stillabirdwoman

Michiel Vandevelde Daniel Linehan Meytal Blanaru Dan Mussett Marco Torrice & vele anderen

Dubbel Dansplezier Lemmensinstituut Leuven en Kunsthumaniora Brugge gestart met een preprofessionele dansopleiding

—

TEKST INE DUBOIS FOTO HUGO MARIS

DANST — 13

De coronacrisis laat zich in zowat elke sector en in elk aspect van onze samenleving voelen.

Zeker binnen de kunst -en cultuursector waar er wordt gesnakt naar wat ademruimte, is het een uitdaging om nieuwe dansinitiatieven uit de grond te stampen. Toch breidt het Vlaamse preprofessionele danslandschap uit. En hoe! Zowel het Lemmensinstituut in Leuven als Kunsthumaniora Brugge, startten in september 2020 met een nieuwe studierichting dans. Met de komst van maar liefst twee nieuwe opleidingen in het middelbaar onderwijs, kent Vlaanderen intussen een rijk studieaanbod voor jong talent. Hoog tijd voor DANST om in gesprek te gaan met de initiërende docenten Goedele De Raeymaeker, leerkracht aan het Lemmensinstituut, en docent Jonas Vlerick van Kunsthumaniora Brugge.

DANST — 14

Hoe is de implementatie van de nieuwe

Waarin verschillen juliie van andere opleidingen?

opleiding dans tot stand gekomen? Wie waren

Waarop wordt de nadruk gelegd?

initiatiefnemers of drijvende krachten?

Goedele Wie naar het Lemmensinstituut komt,

Goedele Ik kende de school al van tijdens mijn

kiest voor een polyvalente dansopleiding.

eigen dansopleiding via Ian Steyn du Toit. Ian

We vinden een technische basis in klassieke

gaf klassieke dans in het Lemmensinstituut

en hedendaagse dans erg belangrijk, maar

aan de leerlingen van de opleidingen muziek en

zetten ook in op de brede verkenning van

woordkunst-drama. Twee jaar geleden verving ik

verschillende danstechnieken. Zo kunnen onze

hem toen hij wegens een blessure afwezig was

leerlingen proeven van diverse stijlen en in hun

en raakte zo in gesprek met directeur Tom De

verdere loopbaan ontdekken waar hun kracht

Haes. Ik liet me ontvallen dat een dansopleiding

en interesse ligt. We bieden een programma

perfect zou passen bij de reeds bestaande

aan van 14 uur dans per week. De vier uur

studierichtingen woordkunst-drama en muziek. In

klassieke dans neem ik voor mijn rekening. Vier

eerste instantie was Tom enthousiast, maar zag

uur hedendaagse dans wordt gedoceerd door

in de beperkte infrastructuur ook een uitdaging.

Jennifer Regidor. Verder krijgen onze leerlingen

Met de mooie studio’s van Danscentrum Aike

nog twee uur moderne dans. Daarin kiezen

Raes op wandelafstand van de school, werd al

we voor Horton, een techniek die inzet op het

snel een oplossing gevonden. Samen met Jennifer

gebruik van het centrum en verlenging. Deze

Regidor en Ginie Klaassen zetten Tom en ik onze

les wordt gegeven door Leen Declercq. Ook

schouders onder dit project en dienden een

urban dance krijgt een plaats in het curriculum.

aanvraag in. Na een aantal maanden in spanning

Daar hebben we gekozen voor een semestriële

afwachten, kwam het verlossende bericht dat we

gastdocent die een specifieke urbanstijl

mochten starten!

introduceert. Dit jaar werken we samen met

Jonas Ik was 14 jaar actief als professioneel

Tamara Arruti en Aiko Terweduwe. Daarnaast

danser en internationaal choreograaf en volgde

geeft Ginie Klaassen Pilates en fysieke training,

ook de Specifieke Lerarenopleiding dans aan

omdat de opbouw van kracht, lenigheid en

het Koninklijk Conservatorium Antwerpen.

conditie ook een belangrijk onderdeel van een

Toen ik hoorde dat onze directeur Jo Decoster

opleiding tot danser vormt. Uiteraard is het

het plan opvatte om een dansopleiding op te

ontwikkelen van de creatieve vaardigheden ook

richten, waagde ik mijn kans om te solliciteren

belangrijk. In de tweede graad zijn improvisatie

en mee mijn schouders te zetten onder het

en compositie een onderdeel van de technische

project. Deze is er concreet gekomen op vraag

lessen of worden ze in projecten aangeraakt.

van onze leerlingen uit woordkunst-drama.

In de derde graad worden improvisatie en

In deze richting is dans een heel beperkt

compositie als vak geïntroduceerd.

onderdeel van het pakket. Enkelen onder hen

Het Lemmensinstituut is een kleine school waar

hadden de ambitie om over te stappen naar

veel aandacht is voor het individuele traject

een dansrichting, maar op onze school was die

van de leerlingen. Het is een school met een

mogelijkheid er niet. Door de jaren heen zijn er

jarenlange traditie van kunstonderwijs en heeft

een aantal leerlingen geweest die mits heel

daarin een sterkte reputatie uitgebouwd.

wat extra uren hun droom tot het volgen van

Daarnaast heerst er ook een warme, familiale

een dansopleiding waar konden maken, maar

sfeer. Ook binnen het dansteam dragen we die

dat is uiteraard verre van ideaal. Aangezien

kernwaarden uit. De docenten hebben allemaal

er nog geen hedendaagse pre-professionele

een pedagogisch diploma en zijn gepassioneerd

dansopleiding in West-Vlaanderen was, zagen

met hun vak bezig. Daarnaast kunnen we

ook wij dit als een hiaat dat we graag wilden

rekenen op de steun van de stad Leuven en

opvullen. Gelukkig hadden we de nodige

hebben we een intensieve samenwerking met

infrastructuur om een dansopleiding aan te

Kunstencentrum STUK, waardoor onze dansers

bieden al voorhanden binnen onze school, dus

voorstellingen kunnen bezoeken en de sfeer

zijn we ervoor gegaan!

achter de schermen kunnen opsnuiven.

Jonas Wij kozen voor een dansprogramma van 13 uur met een sterke nadruk op hedendaagse

Wat is de missie en visie van jullie opleiding?

dans per week. Dat is stevig, maar we geloven

Goedele Jongeren met een artistieke interesse,

dat dit noodzakelijk is voor de technische

motivatie en vooropleiding dans kunnen bij ons

ontwikkeling van een hedendaagse danser.

terecht voor een geïntegreerd programma van

Daarnaast krijgen de leerlingen twee uur

algemene en artistieke vakken. Bij de artistieke

hedendaagse en twee uur moderne dans per

vakken bieden we zoals gezegd een polyvalente

week, gegeven door Morgane Ribbens, tevens

dansopleiding aan. De leerkrachten begeleiden

alumna van onze school, en Gwen Hamerlijnck.

en inspireren vanuit een sterke teamgeest

We vinden het ook belangrijk dat onze leerlingen

onze leerlingen intensief, met aandacht voor

hun eigen danstaal ontwikkelen en creatief

zowel het collectieve van samen leren als

worden uitgedaagd. Daarvoor hebben we de

voor het individuele traject. We stimuleren de

lessen improvisatie/compositie en performance

persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen tot

die ik, naast de klassieke lessen, voor mijn

open, maatschappij-betrokken, zelfstandig

rekening neem. Ter fysieke ondersteuning

reflecterende en creatieve jongvolwassenen.

bieden we ook Pilates aan, een les waarin

Doorheen de opleiding bouwen de leerlingen

aan het centrum, kracht en lenigheid wordt

een visie en een sterke technische basis op

gewerkt. In al onze danslessen staat het eigen

en ontwikkelen ze hun creatieve vaardigheden

unieke ik van de leerling centraal, zowel op

via improvisatie en compositie. Zo bereiden we

persoonlijk als op artistiek vlak. Met een locatie

hen voor op hoger onderwijs in het algemeen

in de binnenstad van Brugge, staan we nauw

en indien gewenst en haalbaar op een hogere

in contact met het culturele hart van de stad.

dans- of andere kunstvakopleiding. Omdat het

Dankzij de samenwerking met Concertgebouw

niveau van de algemene vakken ook voldoende

Brugge, krijgen onze dansers de kans om

hoog is, kunnen de leerlingen ook andere studies

dansvoorstellingen zowel voor als achter

aanvatten na hun middelbare schoolcarrière.

de schermen mee te maken. We willen in de

Tenslotte weten we niet of een danser te maken

toekomst ook samenwerken met choreografen

krijgt met een blessure of om één of andere

uit hun dansprogrammatie.

reden toch onderweg de motivatie verliest en

DANST — 15

dans. Zo krijgen onze dansers zes uur klassieke

een andere professionele weg inslaat.

ons mag je er zijn, met je eigen unieke ik en je

Jonas Wij willen een opleiding bieden waarin

eigen stijl, met respect voor iedereen en ieders

onze leerlingen ondersteund worden in hun

uitingen. Onze school voert al jarenlang een

zoektocht naar hun eigen unieke danstaal,

strikt opgevolgd beleid rond gelijke onderwijs-

gesteund door een gemotiveerd en competent

kansen voor elk van haar leerlingen. We bieden

team. Onze school is gevestigd in het hartje

elke leerling alle mogelijke slaagkansen. Op

van Brugge en dat merk je: waardevolle

die manier worden de gelijke onderwijskansen

samenwerkingen met culturele partners

gewaarborgd door het volledige schoolteam.

uit de stad is een belangrijk aspect binnen

Diversiteit betekent immers verrijking.

onze visie. Ook samenwerkingen binnen onze

Daarnaast is het vakoverschrijdend werken

eigen school zijn voor ons van waarde, zowel

iets wat we hoog in het vaandel dragen. Van

interdisciplinair tussen de verschillende vakken

elkaars kunstdisciplines leren en geïnspireerd

van de dansopleiding, maar ook richtingover-

worden, daar gaan we voor. Verder streven we

stijgend. Denk aan projecten tussen dans en

naar het vormen van hedendaags technisch

audiovisuele vorming bijvoorbeeld. We hebben

sterke dansers die een sterke persoonlijkheid en

een fijn dansteam waarin zowel leraren van de

eigenheid hebben.

dansafdeling als van de woordkunst-dramaopleiding samenwerken in een vakgroep. Die

Voor geïnteresseerde lezers: waar kijken

nauwe, intense samenwerking is heel fijn en

jullie naar bij de auditie? Wat zijn de

inspirerend voor onszelf, maar we zijn ervan

toelatingscriteria?

overtuigd dat dit ook onze leerlingen te goede

Goedele Wie bij ons auditeert, krijgt een korte

komt. Daarnaast bestaat onze missie erin

les in drie technische dansvakken: klassiek

elke leerling succesvol te laten doorstromen

ballet, hedendaagse dans en urban dance.

naar het hoger onderwijs en vervolgens naar

Daarin kijken we naar je technische achtergrond

de arbeidsmarkt. Om dat te bewerkstelligen,

maar ook naar je groeimogelijkheden. Om in het

dompelen we hen onder in een kunstig bad,

derde jaar te starten, heb je een technische

met de laatste hedendaagse danstrends als

basis nodig. Zonder ervaring auditeren kan,

centraal uitgangspunt.

maar aangezien we je “slechts” in vier jaar

DANST — 16

klaarstomen om door te stromen naar het hoger Wat zijn specifieke kenmerken of pluspunten

kunstonderwijs, is ervaring een voordeel. Zeker

van de opleiding?

als je weet dat het gevraagde instroomniveau

Goedele Een belangrijk pluspunt van onze

bij hogescholen elk jaar pittiger wordt. Naast

opleiding, is dat zeer veel aandacht gaat naar een

de technische lessen vragen we kandidaten ook

goede persoonlijke begeleiding van de leerlingen

een korte solo voor te bereiden van ongeveer

op alle vlakken. Ik ben als leerkracht klassieke

1,5 minuut waarin de creatieve vaardigheden

dans ook co-titularis van 3 Dans en ik merk een

worden getoetst en de danser de kans krijgt zijn

hele grote betrokkenheid van het lerarenteam

of haar persoonlijke danstaal te laten zien. Tot

naar verschillende aspecten die leven bij onze

slot volgt een motivatiegesprek om te peilen

leerlingen. Wij hebben heel wat klassenraden en

naar je beweegredenen om deze opleiding te

vergaderingen om onze leerlingen optimaal te

volgen. Kinderen kiezen op een relatief jonge

ondersteunen bij verschillende kleine of grotere

leeftijd voor een veeleisend vak. Het is belangrijk

uitdagingen. Daarnaast biedt onze school veel

dat de kandidaat-leerlingen zich hier bewust

mogelijkheden tot multidisciplinaire samenwer-

van zijn en overtuigd kiezen voor deze opleiding.

kingen met de andere opleidingen, waar we in de

Aan het einde van het schooljaar, bieden we

toekomst nog meer op willen inzetten.

een tweedaagse dansstage “Lemmedance”

Jonas We zijn een heel diverse school die

aan. Voor onze huidige leerlingen is dit een fijne

verschillende opleidingen huisvest. Dat merk

laatste training voor de zomervakantie. Voor

je ook in het samenleven op school: het is een

geïnteresseerden is het uiteraard de uitgelezen

fijne smeltkroes van verschillende invloeden.

kans om de school te leren kennen en een

We vinden het ook belangrijk om individualiteit

weloverwogen keuze te kunnen maken.

en creativiteit bij de leerlingen te stimuleren. Bij

Jonas Onze auditie bestaat uit verschillende

onderdelen. Allereerst volgen de dansers een

die de school ons biedt, verder exploreren.

klassieke en hedendaagse dansles. We geven

Hopelijk hebben we tegen die tijd heel wat

de auditanten ook een korte schrijfopdracht

leerlingen weten te enthousiasmeren voor dans

mee. Daarin vragen we de dansers naar hun

en hen weten te ondersteunen in hun verdere

achtergrond: waar volgde je les? In welke

dansopleiding op hogeschool niveau.

dansstijlen heb je ervaring? Welke voorstellingen

Jonas We hopen dat we binnen tien jaar dat

heb je bezocht? Wat is je persoonlijke connectie

multidisciplinair werken nog meer hebben

met dans? Ervaring is absoluut een pluspunt,

verdiept, alsook onze samenwerking met

maar we kijken vooral naar de technische en

Concertgebouw hebben geïntensiveerd.

artistieke mogelijkheden van de kandidaten.

Daarnaast willen we graag veel mooie voorstel-

Aansluitend volgt er een fysieke test waarin

lingen maken, waaronder de Interdisciplinaire

we eventuele fysieke problemen, die zich nu

voorstelling “Connect” en het Dansfestival

of in de toekomst zouden kunnen stellen,

Dans KSO Brugge dat we uit de grond willen

kunnen detecteren. Zo kunnen we de leerlingen

stampen. Wie weet komt er wel een interna-

dansanatomisch goed begeleiden. Daarna

tionale samenwerking met een gelijkaardige

presenteren de kandidaten de solo-opdracht

school? Ik zou het een mooie aanvulling vinden

die ze voorafgaand aan de auditie thuis hebben

om ook op internationaal gebied bruggen te

voorbereid. Voor deze auditieronde gaven

slaan en nieuwe inzichten op te doen, zowel

we de deelnemers drie dansfragmenten van

voor de leerlingen als voor ons als team. Op

vooraanstaande choreografen mee: een werk

termijn staat ook de implementatie van een

van Sidi Larbi Cherkaoui, Wim Vandekeybus en

eerste graad op het programma en willen we

Anne Teresa de Keersmaeker. Ze presenteren

als gelijkwaardige partner meedraaien binnen

en verdedigen deze interpretatieopdracht voor

de pre-professionele dansopleidingen in

de jury. Wij bevragen de kandidaten op hun

Vlaanderen. En last but not least natuurlijk: dat

gemaakte keuzes en de uitwerking ervan. Door

we heel wat leerlingen succesvol hebben kunnen

middel van verschillende opdrachten, proberen

begeleiden in hun professionele danscarrière!

we een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de kandidaat-leerling en na te gaan of onze

—

opleiding bij hen past. We organiseren tijdens de zomervakantie een dansstage waar geïnteresseerden van harte welkom zijn om de school te leren kennen.

Wat hopen jullie met de opleiding te bereiken?

Waar staan jullie idealiter over tien jaar?

Goedele We hopen dat we binnen tien jaar al tevreden kunnen terugblikken op een mooie fijne familiale sfeer die nu op school en onder

Meer informatie over het

het team heerst, kunnen behouden en verder

Lemmensinstituut?

kunnen uitbouwen. Ik hoop ook dat dit gaat

www.kso-lemmensinstituut.be/dans

resoneren bij dansminnend Vlaanderen en dat onze opleiding een positieve bijklank krijgt bij

instagram Lemmeninstituut Dans facebook Lemmensinstituut KSO

het grote publiek; in die zin dat we hopelijk

Lemmedance op 28 en 29/6

bekend zullen staan als een polyvalente en

Toelatingsproeven op 1/7 en 20/8

technisch degelijke opleiding die een warme, persoonlijke leeromgeving weet te creëren waar

Meer informatie over

alle leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen.

Kunsthumaniora Brugge?

Daarnaast willen we graag verschillende

www.kunsthumaniorabrugge.be

samenwerkingen binnen de stad op poten

facebook DANS – Kunsthumaniora Brugge

zetten en de multidisciplinaire mogelijkheden

Toelatingsproeven op 2/7 en 30/8

DANST — 17

start. Die start is voor mij geslaagd als we de

#02 2021

#SHAMISADEBROEY

FOTO BRAM GERINCKX

dansvanger DANST — 20

Elke editie vragen we een of twee gepassioneerde danser(s) naar dé dansvoorstelling die zijn/ haar blik vangt. Hoe kijken dansers zélf naar dansvoorstellingen? Een dansaardig verslag.

vangst : Spot the dancer – Dance the spot (een CODE DANS-project) waar : Stedelijk Natuurreservaat BourgoyenOssemeersen Gent

Wil je zelf eens een dans(voorstelling) vangen?

Mail jouw idee naar dansdanser@danst.be

Van een spetterende namiddag gesproken.

Op zondag 16 mei trok ik mijn regenlaarzen aan om, alweer, te gaan wandelen. Tijdens deze langdurige lockdowns heb ik enorm veel wandelroutes uitgeprobeerd. Elk landweggetje, zijstraatje en bosje in de buurt heb ik nu wel gezien. Ik denk dat ik niet de enige ben. De natuur zag nog nooit zoveel publiek als het afgelopen jaar.

Maar deze keer was het niet zomaar een wandeling. In de Bourgoyen in Gent kon je dit weekend artistieke vogels spotten.

Na een halfuur schuilen in de auto voor de regen vertrok ik met mijn ouders en hond, die ondertussen mijn vaste wandelpartners zijn geworden. Nog geen 10 meter verder spotten we de eerste danser al. De paradijsvogel. Mijn eerste gedachte was “wat een prachtig kostuum”. Ik bleef even kijken naar de kleine choreografie die ze opvoerde. Heel subtiel, maar toch interessant. Ik nam een infoboekje uit de doos en volgde de gele route, spoorwegdijkpad. Er waren drie routes tussen de twee en vijf kilometer.

Na een tiental minuten kwam ik een nieuwe vogel tegen. De pauw. Deze danseres had een mooie cape aan die ze gebruikte in haar choreo. Met haar lange wimpers probeerde ze mijn blik te vangen.

De laatste danseres die ik op de route tegenkwam, was een vlinder. Ik zag haar al van ver met haar roze vleugels. Opnieuw bleef ik even staan om te kijken naar haar fascinerende dansbewegingen. Ikzelf ben ook een danseres en vind het moeilijk om te bewegen zonder muziek. Deze dansers hadden hier geen probleem mee. Ze bewogen op het geluid van de natuur.

De andere vogels heb ik niet gespot, enkel op foto. Zij stonden op andere routes.

Onder hen had je de zwarte zwaan, de ijsvogel en de schietmot.

Ik vond het een spectaculaire wandeling.

Mijn hond dacht daar misschien net iets anders over. Zij zag de dansers als echte dieren en wou met hen spelen. Dat kan alleen maar een compliment zijn. Proficiat!

DANST — 21

danser : Eleni Debusschere

DANST — 22

In zijn nieuwste stuk onderzoekt Ugo Dehaes het concept ‘dansers van de toekomst’. Hij nam daarvoor de drastische maatregel om al zijn dansers te ontslaan en ze te vervangen door robots. Hij streeft ernaar zichzelf te vervangen door artificial intelligence. Als kind droomde Ugo van een wereld waarin al het werk door robots wordt uitgevoerd, waardoor mensen gewoon kunnen genieten van het leven. Maar is dit een toekomst waar we naartoe willen?

—

TEKST LARA GROENEWEG FOTO UGO DEHAES

Robots met gevoel voor ritme

planningen en afspraken alles pas werkte de dag voor de première. Opnieuw realiseerde ik mij dat ik niet afhankelijk wou zijn van andere mensen. Ik heb mij toen nog verder verdiept in verschillende onderwerpen, van werken met kleine computertjes tot programmeertalen. Ik bedacht en ontwikkelde mijn eigen systemen. Zo ontstond de tafelvoorstelling Simple Machines, het eerste luik van de Forced Labor Cycle, waarbij ik het publiek rond een tafel wou uitnodigen voor

Wat inspireerde je om met robots te werken? In

een voorstelling met kleine robots. Twee jaar

2015 en 2016 kreeg mijn gezelschap kwaad bloed

geleden was de eerste try-out. De première kon

structurele subsidies, waarmee ik op lange

echter niet doorgaan door corona, omdat het

termijn kon denken en mensen kon betalen. In

de bedoeling is dat mensen vlak naast elkaar

2017 werden deze subsidies stopgezet. Ik wist

zitten rond de tafel. Dus heb ik in de plaats

toen niet goed hoe ik verder moest gaan, ik wou

daarvan Arena gemaakt, een installatie met

niet opnieuw van nul beginnen. Daarom ging ik

acht robots. In Arena onderzocht ik hoe ik mijn

op zoek naar een manier om onafhankelijker

robots kon trainen. Hiervoor verdiepte ik mij in

te zijn. Daarbij worstel ik al langer met de

AI (artificial intelligence, n.v.d.r.). Het volgende

frustratie dat de kunsten steeds meer worden

luik binnen de Forced Labor Cycle is Limp. In

behandeld als bedrijfjes. Ook wordt er in de

de eerste twee luiken probeerde ik dansers te

culturele sector nog eens enorm bespaard. Ik

vervangen door robots en AI. In het derde deel

besloot daarom om dit alles in het belachelijke

focus ik eerder op een samenwerking, waarbij

te trekken door al mijn dansers te ontslaan en

mijn dansers en ik steun krijgen van AI en robots.

ze te vervangen door robots. Mijzelf probeer

Limp wordt daarom ontwikkeld met een danser

ik te vervangen door artificial intelligence. Als

met een high tech-voetprothese van Axiles

dit lukt zijn we aangekomen in een toekomst

Bionics, een start-up van de VUB. Het zal een

waar veel bedrijven nu naar streven: zo weinig

samenwerking zijn tussen mij, de danser en een

mogelijk lonen en belastingen betalen met als

computer. Het idee is dat ik aan de hand van

enige doel winst maken.

tekeningen en animaties de computer moet uitleggen welke bewegingen ik goed vind. De

Zou je het proces achter de Forced Labor Cycle

computer maakt dan zelf bewegingspatronen

wat meer willen toelichten? Nadat ik had beslist

die ik moet beoordelen zodat hij mijn stijl leert

om met robots te werken ben ik onderzoek

kennen. Zo proberen we tot een systeem te

beginnen te doen. Ik kwam toen terecht op

komen waar de computer dansmateriaal kan

de website www.willrobotstakemyjob.com. Op

creëren dat ik normaal gezien goed zal vinden.

die website kun je nagaan hoeveel kans er is

Het ideale eindresultaat is dat de computer zelf

dat je job over twintig jaar ingenomen zal zijn

de voorstelling maakt, maar dat is voorlopig

door robots. Voor dansers is dit percentage

toekomstmuziek.

0,4% kans dat hun job geautomatiseerd zal

De ‘Forced Labor Cycle’ zal uiteindelijk een

worden. Ik vond het interessant om hier een

drieluik worden? Ik voel dat ik nog niet klaar ben

spel van te maken, ik stelde mijzelf de vraag

met de robots. Het was van het begin af aan de

wat ik kon doen om dat percentage naar boven

bedoeling dat dit terug op het podium terecht

te krijgen en om mijzelf uiteindelijk overbodig te

zou komen. Ik wil nog verder onderzoeken hoe we

maken. Ik heb toen een beurs aangevraagd om

robots met mensen kunnen combineren. In Limp

onderzoek te doen naar robotica. Hierna heb ik

werken we met een puur functionele robot, de

samengewerkt met een aantal ingenieurs, onder

voetprothese. Maar ik wil ook nog een voorstelling

andere van de KU Leuven. In samenwerking met

maken waar dansers met ‘draagbare robots’

fABULEUS maakten wij een voorstelling met

werken. Stukken aan hun lijf waarmee ze kunnen

drones. Dit was frustrerend, omdat ondanks alle

bewegen, zoals een soort extra staart of arm. Of

DANST — 23

aanzienlijk laag, voor choreografen is er slechts

robots die over de dansers hun lichaam kruipen.

kunstindustrie stopt daarbij ook uiteraard niet

Hiervoor werd ik geïnspireerd door het lichaam

enkel bij de kunstenaars en het publiek. Er zijn

van een tiener, waarbij alles buiten proportie

erg veel mensen betrokken in deze sector, zoals

groeit. Dat gevoel dat je lichaam niet meewerkt.

technici, horeca, vervoer en toerisme. Steden

Dit zou een eerder humoristisch stuk worden.

pakken ook steeds uit met kunst en cultuur

Geen samenwerking of concurrentie meer, maar

om toerisme te stimuleren. We vergeten vaak

de robot als metafoor voor het veranderende

dat kunst veel meer is dan de nichevormen

lichaam. Ik ben nog niet zeker of ik dit stuk mee

alleen. Iedereen consumeert kunst en cultuur.

zal nemen in de Forced Labor Cycle, maar ik wil

Daarbij zijn commerciëlere kunstvormen zoals

zeker nog blijven verder werken met robots.

bijvoorbeeld musicals steeds geworteld in wat ooit experiment was. Het ene sluit het andere

Vormt de Forced Labor Cycle kritiek op de

niet uit, beide voeden elkaar. Er moet ruimte zijn

huidige maatschappij? Een kritiek, of misschien

om te onderzoeken en uit te proberen. Er zijn

eerder het in vraag stellen: is dit echt waar

ook kunstvormen die helemaal niet winstgevend

we naartoe willen? Met Simple Machines, de

zijn, maar dit lijkt mij net goed. Ik zou het jammer

tafelvoorstelling, is het mijn bedoeling om

vinden als er enkel economisch winstgevende

te beginnen met een woordje uitleg en een

kunst zou bestaan, net zoals ik het jammer zou

demonstratie van de robots. Daarbij betrek ik het

vinden als er enkel experiment zou zijn.

publiek en laat ik hen mee de robots besturen en beoordelen. Op een bepaald moment wil ik

Je verwijst naar jezelf als ‘choreograaf van

verdwijnen zodat de mensen alleen overblijven

dingen’. Zou je hier wat meer over kunnen

met de robots. Het publiek zal dan samen met

vertellen? Ik koos voor deze benaming omdat ik

de robots de voorstelling autonoom afmaken.

altijd met dansers heb gewerkt. Lichamen waren

Ik hoop dat wanneer ik weg ben, het moment

mijn ‘verf’. Dit menselijke aspect viel nu deels weg.

dat mijn ‘job is verdwenen’, mensen beseffen

Ik heb nog steeds plannen om een voorstelling te

dat ze hebben meegewerkt aan die evolutie

maken, maar mijn werk danste opeens op de lijn

die mij overbodig maakt en daar dan ook een

tussen beeldende kunst en podiumkunst. Omdat

wrang gevoel bij krijgen. Een meer concreet

ik kijk naar mijn robots met de ogen van een

voorbeeld van deze evolutie die momenteel

choreograaf, vond ik ‘choreograaf van dingen’ een

in gang is gezet, is dat van de selfscan in de

goede term. Mijn focus blijft beweging en de vorm

supermarkt. Personeel in supermarkten probeert

die mijn robots aannemen.

DANST — 24

klanten altijd zo veel mogelijk door te verwijzen naar de selfscan. Ze willen niets liever dan dat

Hoe voelt het voor jou om robots en dingen

iedereen het werk zelf doet, maar uiteindelijk

te choreograferen in plaats van mensen?

staat hun eigen job op het spel. Net zoals bij

Het is een heel ander gegeven. Ik moet nu in

het systeem van de selfscan, worden mensen

de eerste plaats creatief zijn met software,

bij mijn voorstelling actief betrokken in het

pas daarna kan ik creatief zijn met beweging.

proces van andere mensen hun job afnemen. De

Een robot doet enkel wat je zegt. Menselijke

vraag blijft dan of dit is waar we naartoe willen,

dansers kunnen zelf nadenken en hebben oog

of dat we nog steeds een voorliefde hebben

voor detail. Anderzijds zal een robot wel perfect

voor vakmanschap. Neem nu bijvoorbeeld een

hetzelfde opnieuw herhalen. Bij dansers gebeurt

strijkkwartet, in de tijd van Mozart kostte dit

het soms dat ze iets fantastisch doen wat ze

evenveel als vandaag. Dit terwijl we nog steeds

dan achteraf niet kunnen reproduceren. Wat

vier muzikanten nodig hebben die evenveel

ook een verschil is, is dat er in een menselijk

moeten repeteren als vroeger. Dat systeem van

lichaam honderden spieren en gewrichten

sneller, beter, goedkoper werkt niet voor kunst.

zitten. Technisch is het wel mogelijk om een robot te maken met een paar honderd

Wat is jouw visie op het economische belang

motortjes, maar dit is erg veel werk om te

van kunst? Het economische belang van de

programmeren. Bij robots is er verder veel meer

creatieve en culturele sector in Europa is

voorbereidend werk. Eens alles werkt, kunnen

groter dan die van de bouw of de landbouw. De

achteraf sneller nieuwe stukken gegenereerd

worden. Het grootste voordeel voor mij aan

hebben ze geen eten of drinken nodig, op deze

werken met robots is dat ik veel meer vrijheid

manier zijn er voor werkgevers veel voordelen

heb. Ik kan werken wanneer ik wil en hoe ik wil.

aan verbonden. Dezelfde voordelen die ik nu zelf

Wat ik wel mis, is menselijk contact. Werken met

ondervind. Ik kan zoals ik al eerder vermeldde

robots is erg eenzaam.

werken met mijn robots wanneer ik wil, ik kan hen vijf voorstellingen na elkaar laten dansen zonder

Hoe speelt het aspect van ‘falen’ mee in robots

dat zij klagen en ze zijn erg low maintenance.

vs. mensen? Als je een klein beetje getraind bent als performer, kun je al heel zwaar falen

Bewegende robots, kan je dat eigenlijk wel

zonder dat het publiek het door heeft. Mijn

dansers noemen? Het hangt er natuurlijk van af

robots anderzijds zullen nooit falen in de zin van

welke definitie je gebruikt voor dans. Voor mij

een verkeerde beweging doen. Maar als ze falen,

is dans ‘beweging in tijd en ruimte’. Robots zijn

falen ze veel zwaarder. Een kleine faling van een

misschien enkel uitvoerende dansers, creatief

dansende robot zou overeenkomen met een

zijn met beweging kunnen ze nog niet. Maar er

menselijke danser die midden in de voorstelling

zijn ook puur uitvoerende menselijke dansers.

zijn been breekt. Een fout die alles stillegt. Ik

Ik vind het daarbij interessant om te zien hoe

probeer natuurlijk altijd systemen in te bouwen

snel het publiek eigen gevoelens projecteert op

waardoor falen zo veel mogelijk uitgesloten

robots. De emotie van mensen tegenover robots

wordt. Daarbij werken mijn robots allemaal

is echter heel gelaagd. Als een robot niet op

met aparte kleine computers. Als ze allemaal

een mens lijkt, kunnen we daar heel gemakkelijk

gestuurd zouden worden door één computer

mee associëren en er gevoelens aan toewijzen,

die crasht voor de voorstelling, dan is alles

net zoals wij met dieren doen. Als de robot dan

natuurlijk weg.

iets te veel op een mens begint te lijken, wordt echt een exacte kopie is van de mens, zou die

terecht gekomen? Sinds vorig jaar bestaat het

wel terug positieve emoties kunnen opwekken.

woord ‘robot’ honderd jaar. Het woord werd uit

Maar zover zijn we nog niet geraakt.

het Russisch overgenomen in een toneelstuk van een Tsjechische schrijver en betekent

Was het confronterend om het concept

forced labor, verplichte arbeid. De ‘robots’ in

‘dansers van de toekomst’ te onderzoeken?

dat toneelstuk waren slaven die gratis werkten.

Ik heb mij tot nu toe nooit bedreigd gevoeld

Deze betekenis blijft relevant tot op de dag van

door mijn robots. Ik heb ooit een duet gemaakt

vandaag. Wanneer je forced labor opzoekt, kom

dat erg fysiek en persoonlijk was. We speelden

je uit op slavenarbeid. Dit is iets wat mij bezig

deze voorstelling zeker honderd keer. Op een

blijft houden. Buiten het feit dat robots gratis

bepaald moment besloten wij dat het genoeg

werken, kunnen ze in theorie 24/7 doorwerken,

was en zochten we naar nieuwe dansers. Het

DANST — 25

het ongemakkelijk of zelfs eng. Pas als de robot Hoe ben je bij de titel ‘Forced Labor Cycle’

besef dat jongere dansers mijn rol even goed

helaas niet zo utopisch. Het maakt de rijken nog

konden doen, vond ik veel confronterender. Toen

rijker en de armen veel armer. In deze zin begint

realiseerde ik mij ineens dat ik vervangbaar ben,

het verhaal steeds meer te neigen naar een

wat mij tot dan niet mogelijk leek. Met de robots

dystopie, iets waarin ik mensen zelf verantwoor-

heb ik dat gevoel niet. Ik denk niet dat binnen

delijkheid wil geven. Maar hoe de Forced Labor

dit en honderd jaar alle dansers door robots

Cycle echt zal eindigen, weet ik nog niet. Ik hou

vervangen zullen worden.

er ook niet van om een mening bij mensen in te lepelen. Ik toon waar ik mee bezig ben en dan

Heeft u al een idee van hoe de Forced Labor

moet het publiek voor zichzelf beslissen of het

Cycle zal eindigen? Het toekomstbeeld dat

een utopie of dystopie is. De wetenschap is een

ik onderzoek in de Forced Labor Cycle heeft

trein die we niet meer kunnen stoppen, of deze

op een bepaald niveau iets utopisch. Als kind

nu richting een betere of een slechtere wereld

droomde ik altijd van een wereld waarin robots

gaat. Voorlopig is dans gelukkig één van de

al het werk deden en mensen hun tijd kunnen

weinige sectoren die nog niet geautomatiseerd

invullen zoals zij zelf willen. Indien robots

kan worden.

belasting zouden betalen zoals mensen, dan zou het sociaal systeem blijven werken en dan

—

zouden mensen halftijds of minder kunnen

DANST — 26

Foto: Rudy Carlier

werken. In realiteit is het concept van robots

DANS IS OVERAL.*

*EN ZEKER OOK BIJ WISPER DEZE ZOMER! BODYWORK | FYSIEKE TRAINING | IMPROVISATIETRAINING | BASISLESSEN | VERDIEPINGSREEKSEN ...

Luisteren naar dans Generation XIII is een documentairepodcast die je meeneemt op een drie jaar durende trip doorheen het leven van vijf studenten aan dansschool P.A.R.T.S. in Brussel: Kia uit NieuwZeeland, Zoé uit Frankrijk, Marllon uit Brazilië, Renátó uit Hongarije en Eleni uit Griekenland.

Gedurende drie jaar volgt socioloog Delphine Hesters de studenten. Elke aflevering gaat over een semester aan P.A.R.T.S., van september 2019 tot de graduation in de zomer van 2022.

—

T E K S T G A B R I E L L E J O H A N S S O N F O T O O LY M P E T I T S

Hoe ben je als socioloog terecht gekomen bij

in de werking en dynamieken van de dansschool.

een dansschool zoals P.A.R.T.S.? Ik ben al zo’n

Je zou kunnen zeggen dat ik zowel de danswereld

15 à 20 jaar als socioloog aan de slag in de

als de werking van P.A.R.T.S. goed ken, wat mij de

kunstensector. Mijn interesse lag tijdens mijn

bagage gaf om dit project aan te vatten.

ging over de carrières van hedendaagse

Hoe kwam je op het idee om een podcast te

dansers en de manier waarop die vorm

maken? Het doel van dit project is om een groter

krijgen. Later ben ik aan de slag gegaan bij

publiek binnen te trekken in de wereld van de

het Vlaams Theaterinstituut en Kunstenpunt,

dans, wat soms wordt beschouwd als een moeilijk

waar ik onderzoek deed over thema’s zoals de

toegankelijk medium. Het idee van de podcast

precaire positie van kunstenaars, diversiteit

is om in de eerste plaats het verhaal van de

en fair practices in de kunsten. Ik was ook

studenten te horen en vijf van hen gedurende

steeds het aanspreekpunt voor en over de

drie jaar intensief te volgen. Welke ervaringen

danssector in Vlaanderen en Brussel. P.A.R.T.S.

en ontwikkelingen komen we op het spoor, zowel

is een dansschool die ik al jarenlang volg, van

op vlak van hun dans en kunstenaarschap, als

toen ik zelf nog studeerde. Ik heb er meerdere

in hun groei als jongvolwassene? P.A.R.T.S. is ook

generaties zien afstuderen en was steeds

een dansschool met een kleine en zeer diverse

gefascineerd door de dansers die daar hun

community, met studenten van over de hele

vorming krijgen. Ook heb ik er persoonlijke

wereld. Wat speelt zich allemaal af binnen zo’n

banden die mij door de jaren veel inzicht gaven

groep tijdens die drie intense jaren? Ik wil het

DANST — 27

studies al bij dans en kunst. Mijn masterthesis

dan de geluiden van de dansstudio, de muziek, de dansers en leraren aan het werk, maar ook het gebabbel en gegiechel in de gang of het geklingel van bestek in de refter. Al die opnames konden gelukkig veilig verlopen. Voor dit audiowerk heb je geen grote crew nodig. En ook bij het verspreiden van mijn project heb ik geen problemen ondervonden, integendeel. In deze tijd is een podcast net ideaal, want mensen luisteren online en individueel. Als er soms lessen niet doorgingen door de coronamaatregelen of als er studenten in quarantaine zaten en ik daardoor minder opnames kon doen, was dat jammer, maar dat is net ook een deel van de realiteit die ik in mijn verhaal capteer. Ik documenteer het leven zoals het zich aandient!

Wat betekent het auditieve medium van een podcast voor dans, dat een beeldende kunstvorm is? De podcast vertelt het verhaal van deze generatie studenten via de ervaringen en inzichten van de dansers zelf. Het publiek ziet ze ruime publiek de kans geven om kennis te maken

niet dansen, maar je kan meekijken in hun hoofd

met hedendaagse dans, maar ook met wat het

en binnenstappen in hun leefwereld, met alle

betekent om kunstenaar te zijn. Niet alleen in de

uitdagingen en plezierige kanten die erbij horen. Er

zin van het harde werken, maar ook hoe hun leven

zitten enkele thematieken in de afleveringen die

eruitziet naast de dansstudio. Dansers gaan ‘s

inzichten geven in dans die je niet kan ontdekken

avonds ook naar huis om te koken, hebben ook

als je een voorstelling gaat bekijken. Sommige

moeders die ze missen en moeten ook hun fiets

dansers vertellen bijvoorbeeld hoe het is om bij

laten repareren wanneer die stuk is. Het zijn

nieuwe leraren terecht te komen, en de zaken die

allemaal herkenbare verhalen en ik hoop dat er via

ze vroeger geleerd hebben nu moeten afleren

die verhalen clichés over Kunst met een grote K –

of ‘omleren’. Of over de uitdagingen voor een

die soms leven bij mensen die er wat verder vanaf

balletdanser die plots nieuwe hedendaagse

staan – als vanzelf doorbroken worden en voor

technieken moet leren of een hiphopper die voor

veel mensen de drempel wat lager gaat liggen.

het eerst dagelijks balletles volgt. Ik heb heel

DANST — 28

bewust gekozen voor een diverse groep mensen, De podcast in de praktijk opnemen, hoe heb

op vlak van de landen waar ze vandaan komen, de

je dat aangepakt? En heb je beperkingen

gezinnen waarin ze opgroeiden, hun achtergrond in

ondervonden door de coronamaatregelen?

de dans en hun ambities in de danswereld. Al deze

Mijn materiaal is gebaseerd op drie soorten

informatie zou je niet krijgen door een voorstelling

geluidsopnames. In de eerste plaats op de

bij te wonen. Ook ben ik ervan overtuigd dat het

interviews met de vijf protagonisten. Elk

verhaal helemaal anders zou kleuren mocht ik

schooljaar hou ik met deze mensen drie lange

een documentairefilm gemaakt hebben. Beeld

interviews, één voor de start van het schooljaar

is een zeer dominant medium waarin mensen

en dan telkens op het einde van een semester.

sneller tot conclusies of oordelen komen over wie

Een tweede vorm van opnames zijn voice­

ze zien. Met audio creëer je een opener veld. Je

berichten, die de studenten zelf opnemen met

krijgt de stemmen en emoties te horen. De rest

hun telefoon en die ze me doorheen het jaar

moet je er vaak maar zelf bijpuzzelen.Dat maakt

toesturen. Deze fungeren als dagboekberichtjes

het allemaal net iets interessanter. Ook schept

in de podcast. Tot slot maak ik opnames voor

het de mogelijkheid om de dansers intiemer te

de soundscapes in de school zelf. Zo verzamel ik

leren kennen.

Je werkt sinds 2019 met dezelfde studenten

Zijn er hierdoor tendensen die je als socioloog

aan dit project, hoe vergaat het hen op dit

ondervindt? Ik merk dat sommige verschillen

moment? Vorig jaar was geen eenvoudig

tussen studenten, die anders meer op de

jaar. Halfweg de tweede aflevering van de

achtergrond blijven, plots meer uitgesproken

podcast komt de coronacrisis stap voor stap

worden. Wie kan het zich permitteren om naar

binnenvallen, wat de school en het leven van de

huis te gaan en wie niet, tijdens een lockdown? In

studenten uiteindelijk op z’n kop zette. Vanaf

welk soort gezin komen de studenten thuis, als ze

half maart zijn alle lessen, tot het einde van

maanden opnieuw thuis onder een dak moeten?

het schooljaar, online gegeven. Dit schooljaar

Marllon, de Braziliaanse student uit de podcast

kan er wel fysiek op school gedanst worden,

heeft zijn familie al twee jaar niet gezien, omwille

maar de hele coronasituatie heeft nog altijd

van financiële redenen en omdat de pandemie in

een grote impact, zowel op dansvlak als op

Brazilië hard toeslaat en hij niet weet of hij veilig

sociaal vlak. Er is geen sprake meer van volle

kan gaan en ook terugkomen. Dat in tegenstelling

dagen dansen met de hele groep. Zoals op vele

tot de Franse Zoé, die al verschillende weekends

scholen wordt een deel van de lessen online

en vakanties bij haar moeder en oude vrienden

gegeven en is het aantal uren noodgedwongen

heeft doorgebracht. De Hongaarse student

teruggeschroefd. Ook is de groep, die normaal

Renátó komt uit een dorpje buiten Budapest

gezien uit 40 dansers bestaat, in twee gesplitst

en zijn ouders en jongere broer begrijpen maar

voor de lessen en vaak nog in kleinere bubbels.

weinig van waar hij mee bezig is. Van daaruit

De hechte groep die in het begin is ontstaan,

online lessen proberen te volgen is al een pak

valt zo uiteen en dat is triest. Ook hebben

moeilijker dan voor Eleni, die tijdens de lockdown

de dansers niet de rijke ervaring die Brussel

in hartje Athene verbleef bij haar moeder, een

normaal gezien biedt. Dit is een fantastische

choreografe. En dan is er Kia uit Nieuw-Zeeland,

dansstad, met veel voorstellingen waar zoveel

die aan het einde van de zomer helemaal in dubio

te ontdekken valt.

was en niet wist of ze vanuit haar coronavrije thuisland wel terug naar Brussel kon komen.

DANST — 29

Corona maakt die verschillen erg zichtbaar.

Welke zaken hebben jou het meest verrast,

hebben. Het draait rond de groep mensen en

bewogen of geëmotioneerd? P.A.R.T.S. is dé

het belang van het samenzijn en samen werken.

internationale topschool met fantastische dansers. Mensen denken dan al snel aan

Wat hoop je nu te bereiken met deze podcast?

het clichébeeld van een groep ambitieuze,

Ik wil jonge dansers een ‘blik achter de

competitieve, zelfs arrogante mensen, maar

schermen’ gunnen van deze bijzondere school,

ik ondervind alleen maar het tegendeel. Ik

waardoor ze – wie weet - wel zin krijgen om er

sta er steeds van versteld wat voor een

ook te gaan studeren en merken dat het ook

fijne persoonlijkheden er bij P.A.R.T.S. worden

iets voor hen kan zijn.

geselecteerd. De dansers zijn gedreven mensen, die openstaan om bij te leren, niet alleen over

—

dans maar ook over de wereld daarbuiten. Wat mij boeit is de generositeit die er heerst in de groep. In de podcast geven zowel Eleni als Zoé duidelijk aan hoezeer ze van elkaar leren en

Je kan Generation XIII beluisteren

met elkaar willen samenwerken. Het draait bij

op Apple podcast, Google podcast,

P.A.R.T.S. niet alleen om het programma van de

Spotify en bij de selectie cultuur van

school en om wat de topleraren hen te bieden

De Standaard.

18

22

DOK NOORD DANSPUNT GHENT BELGIUM

18 19 20 21 22

outofthetoolbox.be

AUGUST—2021

vanzelfsprekend en een bewuste keuze. Wie opzij voor mij en mijn zussen. Ze probeerde om zou anders voor haar zus en vier broers gezorgd in België haar carrière als ontwerpster verder Wil je weten welke voorstellingen hebben? Mama was amper veertien toen ze voor te zetten, maar de bij taalbarrière en culturele het eerst de rol van moeder op zich nam.

Als vooroordelen speelden haar parten. Op de jou in de buurt doorgaan? oudste dochter zorgde ze er samen met haar vader werkvloer begrepen ze haar niet en haar jarenlange Check www.codedans.be. voor dat er elke dag eten op tafel stond. Enkele werkervaring bij de befaamde couturiers werd jaren later verloor ze haar vader en nam ze de door Belgische ontwerpers niet erkend. Bovendien volledige verantwoordelijkheid op zich. bleef ze botsen op discriminerende woorden en F O T OBelgië.

T H E S EHaar N S U Aliefde L S I D Evoor — ­ ANNA KAREN INA LAMBREC T © D A V I D kunnen J A C O B S (vatten J A C O Wdat B S K zo I ) een Liefde bracht mama naar haatgedrag.

IkH heb nooit mijn vader, Allah yarhmou (rust in vrede), zorgde ultracreatieve geest zomaar verpletterd werd. ervoor dat ze Tunesië en alles wat haar vertrouwd Mama is een vrouw met zelfrespect en respect was, inruilde voor het onbekende. Mijn vader voor anderen. Ondanks haar moeilijke levenspad, woonde toen in België en had twee kinderen uit een blijft ze stralen. Ik ben enorm trots op haar en ander huwelijk. Dit hield mijn moeder niet tegen, ze ik hoop dat ik haar op mijn beurt ook trots kan voedde hen op alsof het haar eigen kinderen waren. maken. Ondanks haar tegenslagen gaf ze ons Verhuizen naar België was een eenzame zoektocht haar creativiteit, oneindige liefde en enorme om zich ergens opnieuw thuis te voelen; mijn vader bagage aan cinematografie en muziek uit het werkte toen veertien uur per dag. Plots waren er Midden-Oosten mee. Ze was gepassioneerd geen mensen meer die je spontaan groeten op door muzikanten als Um Khaltoum, Farid straat of geen buren die langskomen op de koffie.

Latrich, Warda en ook Whitney Houston. Het Mama voelde zich vaak alleen, maar ze beet op zijn slechts enkele van de vele voorbeelden van haar tanden en onderging haar lot omdat ze alle artiesten waarmee ze ons tijdens onze jeugd liet vertrouwen had. kennismaken. Films zoals Lahn el Wafa’ met Abdel In Tunesië ontwierp mama haar eigen kledij en Halim Hafez en Chadia, Lahn al Kholoud met werkte ze samen met modeontwerpsters die nu hele grote namen zijn in Tunesië: madame Gharsallah en madame Trabelsi. Ze was een jonge vrouw met een passie voor mode en ontwerp, die de hele familie en haar buurt voorzag van de mooiste stukken in hun garderobe. Die passie nam ze mee naar België.

Farid Latrach en zelfs Pretty Woman met Richard Gere en Julia Roberts waren in het weekend onze go to-movies.

Waarom ik graag creatief bezig ben met dans, muziek, fashion en cultuur valt plots goed te verklaren. De appel valt niet ver van de boom.

Daarom in alles wat ik doe, ode aan mijn mama.

FOTO ISABELLE WENZEL

DANST — 3 1

Eindelijk kunnen we opnieuw samen genieten van dans!

In het najaar van 2020 riep Danspunt choreografen en makers op om dans­­ creaties te maken voor buiten­locaties.

En jullie reageerden massaal! Met de Amin Srasra is danser en choreograaf en werkt Oorspronkelijk zou haar verblijf in België van ondersteuning Danspunt zullen er was een gastarbeider waar het ware leven lonkt.

Hij neemt je mee van op korte duur zijn.

Mijn vader zijn escapades on the50 road, dansend, makend, en verbleef al enkele jaren voorstellingen getoond worden op in België. Mijn ouders gidsend: op het snijvlak van zijn docentschap en lang in België blijven. Ze hadden het unieke locaties zoals inwilden eenniet skatepark, makerspraktijk, zoekend naar woorden. plan voor ogen om terug te keren naar Tunesië, op het strand of op een waaronverwachte mama eindelijk haar grote droom kon September 1982 staatplaats nog steedsin in het geheugen waarmaken: haardansers eigen atelier en modelijn de stad. Onze creatieve van mijn mama gegrift, want dan kwam ze aan starten. Vandaag, 39 jaar en vier kinderen later is verrassen jullie met performances, in België. Toen nog een prille dertiger, vol met het korte verblijf wel héél erg lang geworden. expo’s, danswandelingen, festivals dromen en net getrouwd.

Ze was schandelijk ik kijk enorm op naar en mijn mama, voor mij is ze laat getrouwd, maar voor mijn mama was dit de sterkste vrouw op aarde.

Ze zette haar dromen nog zo veel meer.

Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record... ...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat.

Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.

high five met Merel Vercoutere F O T O M E LO P E E D E D E U RWA E R D E R

#cultuurtips

01

Dansand! — de combinatie van

podium bij kunstencentrum KAAP. Ze is mede drijvende kracht achter Gent Bougement en danseres bij ’t Schoon Vertier. Merel gelooft sterk in het ondersteunen van onderscheidend jong talent.

Changes — de tweede plaat

zomer, strand, dijk en heel veel van Uma Chine. De perfecte (jong) bruisend danstalent soundtrack om liggend in is een onuitputbare formule. het gras de wolken voorbij te Na zoveel edities staan zien drijven. Ik vind het een choreografen nog steeds te bijzondere mix van pop en springen om er exclusieve jazz met daarbovenop mooie creaties voor unieke locaties harmonieuze stemmen die te maken en de danskriebels tot niet-alledaagse maar slaan steevast over naar magisch dromerige songs het publiek. heeft geleid.

03

04

Generation XIII — een documentairepodcast van Delphine Hesters. Zij volgde een generatie P.A.R.T.S.studenten tijdens hun studietijd. Er zijn al twee afleveringen te beluisteren waar je kennis maakt met dansers die hun droom achterna gaan, er hun thuisland voor hebben verlaten en zo een heel intense periode kennen.

In other words — Ingrid Berger Myhre: ik maakte enkel nog maar een try-out mee van deze dansvoorstelling, maar ik was al heel enthousiast.

Het is een revelatie hoe deze Noors-Brusselse choreografe met haar dansers erin slaagt met frisse humor en pretentieloos de semiotiek van taal en dans te verbinden. Vernuft en met inhoud! Ik hoop dat ze deze gauw mag loslaten op een publiek.

05 TM — Ontroerend Goed: De poging om via livestream theater en dans bij de mensen te brengen is waardevol, maar het wekt vaak frustratie op omdat je er niet bij bent. Ontroerend Goed slaagde er met deze interactieve online voorstelling in om twee elementen te verbinden: ik en mijn positie ten opzichte van de wereld.

Je wordt onderdeel van een “beweging”.

#FOMO? Up-to-date agenda op danspunt.be

DANST — 33

Merel Vercoutere is artistiek coördinator

02

#danstagram

#caterina.campo

#a.stridie

DANST — 3 4

#danst

Dans is alles en alles is dans: post je meest memorabele, hilarische, alledaagse dansplaatje op Instagram, Facebook of Twitter met de hashtag #dansdanserdanst. Springt je foto in het oog, dan krijg je een flitsend Danspunt-flipboekje én een ereplaats in de volgende editie van DANST.

DANST bij jou in de bus?

DANST abonnee 4 nummers/jaar 14€

DANST adverteerder oplage 5.000 nummers

NIEUW: vriend van DANST Verspreid mee het dansvuur en krijg gratis advertentieruimte

meer info? danst.be

DANST mee Dans je met woorden, beelden, ideeën, lijnen, armen en benen …?

Wil je een bijzonder dansverhaal delen of meewerken aan dit magazine?

Mail naar dansdanser@danst.be

en ma ken wi j d e v lo er v ri j vo o r vervo eri n g . I n Vla a n deren , Brussel en ver daarbui ten . dans p u nt.be

Da n s punt o n d erz o ek t, o ntvo uwt, verb i n d t . Vo o rb i j a lle st i j len c reëren w i j kan sen , bi eden w i j perspec t i ef

leer, b o ug eer. Als ma ker, a ls d a n s er, a ls d a n s fa n pur s an g. Dan spunt van gt op, duw t voo r t, g eeft steun .

Da n s d a n s er d a n s t . Va n mi d d el tot punt . Va n mot i e tot emot i e tot alle gren zen vervagen . O b serveer,

Gratis in 200 cultuurhuizen, musea, scholen … in Vlaanderen en Brussel

DANST is een driemaandelijkse uitgave van Danspunt en verschijnt

4 maal per jaar - P209281 - Afgiftekantoor Antwerpen X

VU: Iris Raspoet, p/a Danspunt, Sint-Salvatorstraat 18a, 9000 Gent

JRG 20/N2 juni 2021

danspunt.be

UGO D EH AES, P. 25

voor mij is dans ‘beweging in tijd en ruimte’