#02 2021
04
08
13
20
Danst in beeld met Joke Van Den Heuvel
Zo vrij als een vogel
Dubbel Dansplezier
Dansvanger
22
27
31
33
Robots met gevoel voor ritme
Luisteren naar dans
Column On the road
High five met Merel Vercoutere
34 #danstagram
colofon Red a ctie Si nt-Salvators traat 18a, 9000 Gent Coö rd i na ti e Eli en Lefevere en I lo n a Ro es li Teks t El eni Debus s chere, Ine Dubois, Lara G roe n eweg, Ga b ri elle Jo h a n s s o n , Ami n S ra sra en L i s e S urm ont Eindredactie E leni Debu s s c h ere, Lut Fi rlefy n , Eli en Lefevere en Ir i s Ra sp oet Coverbeeld Joke Van Den Heuve l De si g n Elv i re Dela n ote × H ermi n e C o o rema n Duurzam e druk Bem a G raphics Period i c i te i t 4 × per j a a r Opl a g e 3.5 00 ex. Volgend num m er s eptem ber 2021 Ab o nne me nt 14 euro
dansbeeldig
Dansen is niet alleen een fysieke en creatieve uitlaatklep, ook het sociale aspect is voor veel dansers belangrijk. Het verenigt mensen van alle leeftijden. Juist dit onderdeel is weggevallen de voorbije periode. Maar sinds kort mogen FOTO ISABELLE WENZEL
we weer SAMEN dansen. Dat we tijdens de lockdowns massaal de natuur in zijn gaan duiken, is geen geheim. Onze dansvanger (p.20) trok eropuit tijdens een danswandeling om artistieke vogels te spotten. Ook Rebecca Lenaerts heeft iets met vogels (p.8). Zij verzamelt veren en naait ze op een deken. Wat zou ze hiermee doen tijdens haar performance?
.
Van vogels naar robots. Ugo Dehaes experimenteert met dansende robots (p.22). Hij streeft ernaar zichzelf te vervangen door artificial intelligence. Maar is dit een toekomst waar we naartoe willen? De Kunsthumaniora Brugge en het Lemmensinstituut Leuven houden het liever bij dansende jongeren. Beide scholen startten een preprofessionele dansopleiding op (p.13). Veel leesplezier!
Eleni Debusschere Stagiaire communicatie
DANST — 3
#02 2021
#dansttt
DANST — 4
#dansttt
#dansttt
DANST — 5
#dansttt
#dansttt
DANST — 6
#dansttt
#dansttt
— DAN ST IN BEEL D Jo ke Van D en He uv e l Toen Joke haar man, een professionele danser, leerde kennen, nam hij haar mee naar talloze voorstellingen. Ze heeft sindsdien een mateloze bewondering voor wat dansers, en bij uitbreiding bewegingsartiesten in het algemeen, presteren. De intensiteit van hoe bewegingskunstenaars hun werk tonen, is iets wat haar als mens en als fotografe erg aanspreekt. Joke fotografeert artiesten wanneer ze volop aan het werk zijn: tijdens een voorstelling, een repetitie, creatiemoment of training. Ze probeert het gevoel van dat moment mee te nemen in haar beelden. De beweging die ze vastlegt is zelden of nooit afgesproken: “ik wil de artiesten tonen zoals ze zijn wanneer ze het beste van zichzelf geven en helemaal opgaan in hun kunnen.”
Om te begrijpen wat het verhaal is van de dansers, praat ze vooraf met hen. Elkaar vertrouwen geven en hun werk leren kennen, is belangrijk voordat ze aan de slag gaat. Ze laat ze zoveel mogelijk opgaan in hun werk en verdwijnt als fotograaf tijdens hun werkproces. Achteraf selecteren ze de beelden en zoeken ze samen naar een compromis tussen de beweging in en de visuele sterkte van het beeld.
#dansttt
www.jokevandenheuvel.be instagram @joke_vdh
DANST — 7
Door te werken met bewegingsonscherpte toont ze waar een beweging heengaat. Zo zoekt ze naar de grenzen van bewegingen in beelden. Net over de grens gaan, kan ervoor zorgen dat je gewoon een vage foto met strepen krijgt. Met die spanning werkt ze graag. Ook probeert ze net die mooie scherpe lijn te vinden in een beweging. Dat moment wanneer een artiest op het hoogste punt in de lucht zweeft, het lichaam dat een sterke vorm aanneemt: essentiële onderdelen van hun verhaal.
Zo vrij als een vogel
DANST — 8
Interview met Rebecca Lenaerts In 2015 begon Rebecca Lenaerts spontaan veren op straat op te rapen. Enkele jaren later naaide ze de veren één voor één op een deken. Een monnikenwerk. Er ontstond een verenmantel en ‘Birdwoman’ werd geboren. In oude mythen is zij de poortwachtster tussen de mensen- en dierenwereld. Zo groeide Still a bird, een intieme solo performance zonder woorden, op de grens tussen theater, dans en beeldende kunst, waarin Lenaerts het spanningsveld bloot legt tussen verschijnen en verdwijnen, tussen de waarnemings- en verbeeldingswereld. —
TEKST LISE SURMONT FOTO SHANA BOOGERS
rebecca lenaerts
Op je Facebookpagina verwijs je naar
veren te rapen en ze te bewaren. Daar zorg
een citaat uit Het winterkoninkje van de
voor te dragen. En tegelijk zorg te dragen
Gebroeders Grimm. Ligt hier de basis voor
voor mezelf. Veren rapen was een ritueel. Ik
jouw voorstelling? Die zin komt uit het boek De
verzamelde er vooral die je in steden vindt:
mooiste vogelverhalen. Het is een verzameling
van duiven, kraaien, kauwen, eenden, ganzen
kortverhalen van verschillende auteurs met
... Toen kwam er een fase waarin ook vrienden
telkens een andere vogel in de hoofdrol. Ik heb
en familie mij veren begonnen te geven. Ik
die zin gekozen omdat het je meteen in een
kreeg pauwenveren, veren van fazanten en
andere tijd brengt. Een onbepaalde tijd zoals we
sierkippen, zeemeeuwen, een buizerdveer … Ik
die kennen in sprookjes en mythen.
kreeg geleidelijk aan het beeld van een soort
Uit het boek heb ik zinnen gehaald die mij
cape of mantel van vogelveren. Die ben ik dan
aantrekken en ze samengevoegd tot een tekst.
beginnen te naaien. Het vergde veel tijd om
Deze tekst werd de basis voor de bewegingen
uit te zoeken welke naald en draad, welk soort
en de choreografie. Het is een methode die
deken. Het afstemmen tussen handenarbeid en
ik via de Japanse Butoh leerde kennen. De
het hoofd werd iets meditatiefs. Dat doelloos
woorden zelf komen niet in de voorstelling aan
scheppen omwille van het ding an sich was een
bod, maar ze voeden de verbeelding om van
verademing. Pas door langzaam een verenkleed
daaruit te bewegen. Vanuit mijn achtergrond in
te zien ontstaan, ontstond ook de vraag wat ik
theater klopt het om zo te werken. Achter alles
ermee zou kunnen doen.
wat je ziet in Still in bird, schuilt een verhaal dat
Ondertussen zijn er al weer twee jaar verstreken
de toeschouwer niet woordelijk kan horen, maar
en heb ik er al veel mee gewerkt. De veren
dat wel doorschemert en voelbaar is.
vergaan na een tijdje en er is ook herstelwerk nodig. Ik ben nog altijd veren aan het rapen en
Vanwaar jouw interesse in Japanse Butoh voor
nieuwe op het deken aan het naaien. Op die
de bewegingstaal? Butoh is een kunstvorm die
manier blijft het kostuum transformeren. Net als
groeide uit de Japanse avant-garde scene van
de performance zelf trouwens.
de wereld uitdeinde. Van de Butoh performer
Je omschrijft de voorstelling als ‘een
wordt gezegd dat hij/zij beweegt van binnenuit:
ceremonie’. Wat bedoel je daarmee? In Butoh
“Je beweegt niet, je wordt bewogen.” In de
is de manier waarop de natuur beweegt en
meeste westerse kunstopleidingen word je net
de cyclische processen van openbloeien en
heel erg aangespoord om je naar buiten uit te
afsterven een bron van inspiratie. Een Butoh
drukken voor een publiek (to express). In Butoh
performance is een ervaring waar zowel de
valt de intentie om iets te moeten vertellen en
performer als de toeschouwer doorheen
uit te drukken weg. Het verhaal is al aanwezig
gaan. Door de traagheid kom je in een ander
in het lichaam en resoneert van binnen naar
bewustzijn, een andere frequentie. Het is
buiten. Ik vond het een opluchting om me te
alsof je naar iets kijkt dat al heel lang bezig
realiseren dat ik vooral minder mocht doen in
is en dat nog heel lang blijft duren. Maar
plaats van meer en beter. Het ego maakt plaats
ondertussen gebeurt er wel iets met je. Je
voor iets authentieks. Het lichaam wordt een
gaat als toeschouwer anders buiten dan dat
canvas waarop het publiek zijn eigen verhaal
je binnenkwam. Die transformatieve ervaring
kan projecteren. Die frictie tussen bewegen en
is voor mij de maatstaf van een goede
bewogen worden, zit heel erg in de performance
voorstelling. Performancekunst is ceremonie:
verweven. De vraag was dan ook: “Hoe doet dit
een moment van stilstand waarbij je in de
verendeken mij bewegen? Wat doet het met mij?”
donkerte van de zaal in verbinding bent met jezelf en jouw plaats in het grote geheel. In
In 2015 startte je met veren rapen. Is het
onze maatschappij, waarin kloktijd, planningen,
lange creatieproces vooral verbonden met
agenda’s en doelstellingen zo belangrijk zijn,
het maken van het kostuum? Ik ben niet
zijn we dat soort van tijdservaringen aan het
begonnen aan dit ‘project’ met het doel een
verliezen. We leren het af om vertrouwen te
performance te maken. Ik ben begonnen met
hebben in wat op ons afkomt.
DANST — 9
de jaren vijftig en de afgelopen 60 jaar over
Die kruisbestuiving tussen performance en
van het mogelijke tracht ik Tijen in die transitie
ceremonie is iets wat ik graag nog verder wil
te blijven betrekken.
onderzoeken. In veel niet-westerse culturen is dans verbonden aan de seizoensfeesten, aan
Merk je dat er het afgelopen jaar veranderingen
overgangsrituelen binnen de gemeenschap of
ontstaan zijn in de seizoenswerking binnen
aan een eerbetoon voor goden of koningen.
de cultuursector? Een mooie evolutie van het
Dans wordt gezien als medicijn om los te
afgelopen jaar is dat er meer ingezet wordt
komen van jezelf en in verbinding te komen met
op residenties en artistiek onderzoek, zonder
iets hogers. Om die reden koos ik om samen
dat er per se iets getoond moet worden.
te werken met een Dafspeler. De Daf is een
Kunstenaars kunnen ook zonder publiek blijven
trommel die vooral in suficeremonies gebruikt
werken. Niet alles wat gemaakt wordt, moet
wordt om dat proces van transcenderen
ook getoond worden. Veel cultuurhuizen hebben
muzikaal te begeleiden.
hun deuren opengezet om kunstenaars ruimte
DANST — 10
te bieden om te werken. Ik denk dat het goed Voor dit project werkte je samen met
is dat de cultuursector wakker geschud werd
Tijen Lawton, een professionele danseres,
om te beseffen in wat voor productiesystemen
performer en docent. Welke rol speelde zij in
ook deze sector verzeild geraakt is. Er werd
het creatieproces? Tijen was van in het begin
snel duidelijk dat de kunstenaar veelal aan het
bij het creatieproces betrokken. Ze benadert
kortste eind trekt. Die situatie was al voor de
het lichaam altijd vanuit het potentieel, de
uitbraak van de pandemie onhoudbaar. Het
mogelijkheden, om daar schoonheid en kwaliteit
denken in culturele seizoenen is veelal in functie
uit te halen. Ze gaf me veel vertrouwen in het
van de planning, en de programmabrochure
ontwikkelen van mijn bewegingstaal. Ik ben
die op tijd gedrukt moet worden. Creatie is
niet opgeleid als danser en voor mezelf was dit
een proces dat zich niet in seizoenen laat
een heel groeiproces om mijn lichaam en mijn
vastzetten. Voor mij mag de programma-
fysieke aanwezigheid zo centraal te zetten.
brochure volledig op de schop. Het laat
Ondertussen voel ik dat ik vrijer ben, waardoor
programmatoren toe om flexibeler te zijn in hun
de kwaliteit van de bewegingen nog steeds
programmatie en korter op de bal te spelen in
evolueert. In vergelijking met een jaar geleden
plaats van alles al twee jaar op voorhand vast
is het meer dans geworden. Ik vind het fijn dat
te leggen.
op die manier de performance blijft veranderen
Ik denk dat het ook goed is om na te denken
en mee evolueert. Op een paar ankerpunten na,
over andere manieren van productie en van
ligt de voorstelling niet vast. Ik kan mij inbeelden
ontmoeting tussen kunstenaar en publiek.
dat de performance op een gegeven moment
Het publiek zien als noodzakelijk deel van een
afsterft en overgaat in iets nieuws. In de mate
voorstelling, zou al een mooie evolutie zijn. De
rebecca lenaerts
laatste jaren voelde ik me vaak afhaken tijdens
Die verschillende manieren van omgaan met
voorstellingen omdat ik mij niet betrokken
een situatie zijn net interessant. Het moet ook
voelde met wat er daar op het podium
mogelijk zijn om als toeschouwer weg te gaan. Ik
gebeurde.
vind het boeiend om de codes van het theater uit te dagen. Het is niet de bedoeling dat ik op
Heeft jouw idee om de performance meermaals
het einde ga buigen en dat was het dan. Ik kan
binnen de programmatie van eenzelfde
ook niet voorspellen hoe lang de performance
cultuurhuis aan te bieden daar ook mee te
exact gaat duren. Veel hangt af van de context
maken? Dat programmeren in seizoenen zorgt
en het moment. Processen in de natuur zijn
ervoor dat voorstellingen snel afgeschreven zijn.
ook niet klokvast. Alles heeft zijn eigen tijd. We
Het is alles behalve duurzaam. De inspanning om
zijn het zo verleerd om iets te laten gebeuren,
tot creatie te komen, ook financieel, staat niet
zonder aan een bepaalde tijdspanne vast te
in verhouding tot de duur dat de voorstelling
hangen.
kan spelen in het professionele circuit. Dat projectgebonden werken is uitputtend. Ik verken
Kies je daarom ook voor een niet-klassieke
op het moment een meer cyclische manier
opstelling binnen de blackbox? De klassieke
van werken waarin het ene project het andere
verdeling tussen podium en tribune zorgt voor
kan overlappen en het ene uit het andere
veel afstand terwijl ik net de verbinding wil. Het
voortvloeit. Proces en resultaat wisselen elkaar
publiek mag ook van plaats veranderen en, net
zo voortdurend af.
als bij een sculptuur in een museum, een ander
Vroeger streek een circus voor maanden neer
standpunt nemen. Maar na enkele try-outs blijkt
in een stad. Als de griot, de verhalenverteller,
dat mensen uiteindelijk toch snel hun plekje
een Afrikaans dorp bereikt had, verspreidde
kiezen en zich dan niet meer verroeren.
het nieuws zich als een lopend vuurtje en kwam
Kinderen doen dat niet. Afhankelijk van de
de gemeenschap bij volle maan samen om te
context zou je deze performance net zo goed
luisteren. Ik vind dat inspirerende voorbeelden.
in een white cube kunnen laten zien. Het is
Kunstenaars langdurig aan een huis verbinden of
perfect mogelijk om de performance enkele
voorstellingen terugkerend programmeren, laat
keren na elkaar te herhalen als een doorlopende
toe mond-tot-mond reclame z’n werk te laten
installatie. Het zou fijn zijn mochten dat soort
doen. Als je iets moois gezien hebt, vertel je het
van vrijheden kunnen. Ik wil dat liever niet
verder. Misschien kom je de volgende maand nog
afbakenen op voorhand, maar open laten
eens kijken. Still a bird is een performance die je
naargelang de mogelijkheden zich aandienen.
gerust meerdere keren kan zien omdat ze altijd anders zal zijn. Omdat je er als toeschouwer ook
—
telkens anders zal bij zitten. Alles is voortdurend in verandering. Je hebt ook een voorkeur voor een inter- generationeel publiek, van kinderen tot senioren. Waarom is dit belangrijk? Die programmabrochure leidt er ook toe dat
DANST — 11
voorstellingen in categorieën en rubrieken moeten passen. Ik wil mij niet vastpinnen op het maken van voorstellingen voor kinderen of volwassenen, voor dans of theater. Kinderen reageren anders dan volwassenen. Ze willen de veren aanraken. Ze willen weten wat eronder zit en komen kijken. Sommigen zijn bang en willen weg. Sommige toeschouwers krijgen het
rebeccalenaerts.net
snel lastig met de traagheid terwijl anderen
instagram.com/rebeccalenaerts
net gefascineerd zijn door het minimalisme.
facebook.com/stillabirdwoman
Michiel Vandevelde Daniel Linehan Meytal Blanaru Dan Mussett Marco Torrice & vele anderen
Dubbel Dansplezier Lemmensinstituut Leuven en Kunsthumaniora Brugge gestart met een preprofessionele dansopleiding
—
TEKST INE DUBOIS FOTO HUGO MARIS
DANST — 13
De coronacrisis laat zich in zowat elke sector en in elk aspect van onze samenleving voelen. Zeker binnen de kunst -en cultuursector waar er wordt gesnakt naar wat ademruimte, is het een uitdaging om nieuwe dansinitiatieven uit de grond te stampen. Toch breidt het Vlaamse preprofessionele danslandschap uit. En hoe! Zowel het Lemmensinstituut in Leuven als Kunsthumaniora Brugge, startten in september 2020 met een nieuwe studierichting dans. Met de komst van maar liefst twee nieuwe opleidingen in het middelbaar onderwijs, kent Vlaanderen intussen een rijk studieaanbod voor jong talent. Hoog tijd voor DANST om in gesprek te gaan met de initiërende docenten Goedele De Raeymaeker, leerkracht aan het Lemmensinstituut, en docent Jonas Vlerick van Kunsthumaniora Brugge.
DANST — 14
Hoe is de implementatie van de nieuwe
Waarin verschillen juliie van andere opleidingen?
opleiding dans tot stand gekomen? Wie waren
Waarop wordt de nadruk gelegd?
initiatiefnemers of drijvende krachten?
Goedele Wie naar het Lemmensinstituut komt,
Goedele Ik kende de school al van tijdens mijn
kiest voor een polyvalente dansopleiding.
eigen dansopleiding via Ian Steyn du Toit. Ian
We vinden een technische basis in klassieke
gaf klassieke dans in het Lemmensinstituut
en hedendaagse dans erg belangrijk, maar
aan de leerlingen van de opleidingen muziek en
zetten ook in op de brede verkenning van
woordkunst-drama. Twee jaar geleden verving ik
verschillende danstechnieken. Zo kunnen onze
hem toen hij wegens een blessure afwezig was
leerlingen proeven van diverse stijlen en in hun
en raakte zo in gesprek met directeur Tom De
verdere loopbaan ontdekken waar hun kracht
Haes. Ik liet me ontvallen dat een dansopleiding
en interesse ligt. We bieden een programma
perfect zou passen bij de reeds bestaande
aan van 14 uur dans per week. De vier uur
studierichtingen woordkunst-drama en muziek. In
klassieke dans neem ik voor mijn rekening. Vier
eerste instantie was Tom enthousiast, maar zag
uur hedendaagse dans wordt gedoceerd door
in de beperkte infrastructuur ook een uitdaging.
Jennifer Regidor. Verder krijgen onze leerlingen
Met de mooie studio’s van Danscentrum Aike
nog twee uur moderne dans. Daarin kiezen
Raes op wandelafstand van de school, werd al
we voor Horton, een techniek die inzet op het
snel een oplossing gevonden. Samen met Jennifer
gebruik van het centrum en verlenging. Deze
Regidor en Ginie Klaassen zetten Tom en ik onze
les wordt gegeven door Leen Declercq. Ook
schouders onder dit project en dienden een
urban dance krijgt een plaats in het curriculum.
aanvraag in. Na een aantal maanden in spanning
Daar hebben we gekozen voor een semestriële
afwachten, kwam het verlossende bericht dat we
gastdocent die een specifieke urbanstijl
mochten starten!
introduceert. Dit jaar werken we samen met
Jonas Ik was 14 jaar actief als professioneel
Tamara Arruti en Aiko Terweduwe. Daarnaast
danser en internationaal choreograaf en volgde
geeft Ginie Klaassen Pilates en fysieke training,
ook de Specifieke Lerarenopleiding dans aan
omdat de opbouw van kracht, lenigheid en
het Koninklijk Conservatorium Antwerpen.
conditie ook een belangrijk onderdeel van een
Toen ik hoorde dat onze directeur Jo Decoster
opleiding tot danser vormt. Uiteraard is het
het plan opvatte om een dansopleiding op te
ontwikkelen van de creatieve vaardigheden ook
richten, waagde ik mijn kans om te solliciteren
belangrijk. In de tweede graad zijn improvisatie
en mee mijn schouders te zetten onder het
en compositie een onderdeel van de technische
project. Deze is er concreet gekomen op vraag
lessen of worden ze in projecten aangeraakt.
van onze leerlingen uit woordkunst-drama.
In de derde graad worden improvisatie en
In deze richting is dans een heel beperkt
compositie als vak geïntroduceerd.
onderdeel van het pakket. Enkelen onder hen
Het Lemmensinstituut is een kleine school waar
hadden de ambitie om over te stappen naar
veel aandacht is voor het individuele traject
een dansrichting, maar op onze school was die
van de leerlingen. Het is een school met een
mogelijkheid er niet. Door de jaren heen zijn er
jarenlange traditie van kunstonderwijs en heeft
een aantal leerlingen geweest die mits heel
daarin een sterkte reputatie uitgebouwd.
wat extra uren hun droom tot het volgen van
Daarnaast heerst er ook een warme, familiale
een dansopleiding waar konden maken, maar
sfeer. Ook binnen het dansteam dragen we die
dat is uiteraard verre van ideaal. Aangezien
kernwaarden uit. De docenten hebben allemaal
er nog geen hedendaagse pre-professionele
een pedagogisch diploma en zijn gepassioneerd
dansopleiding in West-Vlaanderen was, zagen
met hun vak bezig. Daarnaast kunnen we
ook wij dit als een hiaat dat we graag wilden
rekenen op de steun van de stad Leuven en
opvullen. Gelukkig hadden we de nodige
hebben we een intensieve samenwerking met
infrastructuur om een dansopleiding aan te
Kunstencentrum STUK, waardoor onze dansers
bieden al voorhanden binnen onze school, dus
voorstellingen kunnen bezoeken en de sfeer
zijn we ervoor gegaan!
achter de schermen kunnen opsnuiven. Jonas Wij kozen voor een dansprogramma van 13 uur met een sterke nadruk op hedendaagse
Wat is de missie en visie van jullie opleiding?
dans per week. Dat is stevig, maar we geloven
Goedele Jongeren met een artistieke interesse,
dat dit noodzakelijk is voor de technische
motivatie en vooropleiding dans kunnen bij ons
ontwikkeling van een hedendaagse danser.
terecht voor een geïntegreerd programma van
Daarnaast krijgen de leerlingen twee uur
algemene en artistieke vakken. Bij de artistieke
hedendaagse en twee uur moderne dans per
vakken bieden we zoals gezegd een polyvalente
week, gegeven door Morgane Ribbens, tevens
dansopleiding aan. De leerkrachten begeleiden
alumna van onze school, en Gwen Hamerlijnck.
en inspireren vanuit een sterke teamgeest
We vinden het ook belangrijk dat onze leerlingen
onze leerlingen intensief, met aandacht voor
hun eigen danstaal ontwikkelen en creatief
zowel het collectieve van samen leren als
worden uitgedaagd. Daarvoor hebben we de
voor het individuele traject. We stimuleren de
lessen improvisatie/compositie en performance
persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen tot
die ik, naast de klassieke lessen, voor mijn
open, maatschappij-betrokken, zelfstandig
rekening neem. Ter fysieke ondersteuning
reflecterende en creatieve jongvolwassenen.
bieden we ook Pilates aan, een les waarin
Doorheen de opleiding bouwen de leerlingen
aan het centrum, kracht en lenigheid wordt
een visie en een sterke technische basis op
gewerkt. In al onze danslessen staat het eigen
en ontwikkelen ze hun creatieve vaardigheden
unieke ik van de leerling centraal, zowel op
via improvisatie en compositie. Zo bereiden we
persoonlijk als op artistiek vlak. Met een locatie
hen voor op hoger onderwijs in het algemeen
in de binnenstad van Brugge, staan we nauw
en indien gewenst en haalbaar op een hogere
in contact met het culturele hart van de stad.
dans- of andere kunstvakopleiding. Omdat het
Dankzij de samenwerking met Concertgebouw
niveau van de algemene vakken ook voldoende
Brugge, krijgen onze dansers de kans om
hoog is, kunnen de leerlingen ook andere studies
dansvoorstellingen zowel voor als achter
aanvatten na hun middelbare schoolcarrière.
de schermen mee te maken. We willen in de
Tenslotte weten we niet of een danser te maken
toekomst ook samenwerken met choreografen
krijgt met een blessure of om één of andere
uit hun dansprogrammatie.
reden toch onderweg de motivatie verliest en
DANST — 15
dans. Zo krijgen onze dansers zes uur klassieke
een andere professionele weg inslaat.
ons mag je er zijn, met je eigen unieke ik en je
Jonas Wij willen een opleiding bieden waarin
eigen stijl, met respect voor iedereen en ieders
onze leerlingen ondersteund worden in hun
uitingen. Onze school voert al jarenlang een
zoektocht naar hun eigen unieke danstaal,
strikt opgevolgd beleid rond gelijke onderwijs-
gesteund door een gemotiveerd en competent
kansen voor elk van haar leerlingen. We bieden
team. Onze school is gevestigd in het hartje
elke leerling alle mogelijke slaagkansen. Op
van Brugge en dat merk je: waardevolle
die manier worden de gelijke onderwijskansen
samenwerkingen met culturele partners
gewaarborgd door het volledige schoolteam.
uit de stad is een belangrijk aspect binnen
Diversiteit betekent immers verrijking.
onze visie. Ook samenwerkingen binnen onze
Daarnaast is het vakoverschrijdend werken
eigen school zijn voor ons van waarde, zowel
iets wat we hoog in het vaandel dragen. Van
interdisciplinair tussen de verschillende vakken
elkaars kunstdisciplines leren en geïnspireerd
van de dansopleiding, maar ook richtingover-
worden, daar gaan we voor. Verder streven we
stijgend. Denk aan projecten tussen dans en
naar het vormen van hedendaags technisch
audiovisuele vorming bijvoorbeeld. We hebben
sterke dansers die een sterke persoonlijkheid en
een fijn dansteam waarin zowel leraren van de
eigenheid hebben.
dansafdeling als van de woordkunst-dramaopleiding samenwerken in een vakgroep. Die
Voor geïnteresseerde lezers: waar kijken
nauwe, intense samenwerking is heel fijn en
jullie naar bij de auditie? Wat zijn de
inspirerend voor onszelf, maar we zijn ervan
toelatingscriteria?
overtuigd dat dit ook onze leerlingen te goede
Goedele Wie bij ons auditeert, krijgt een korte
komt. Daarnaast bestaat onze missie erin
les in drie technische dansvakken: klassiek
elke leerling succesvol te laten doorstromen
ballet, hedendaagse dans en urban dance.
naar het hoger onderwijs en vervolgens naar
Daarin kijken we naar je technische achtergrond
de arbeidsmarkt. Om dat te bewerkstelligen,
maar ook naar je groeimogelijkheden. Om in het
dompelen we hen onder in een kunstig bad,
derde jaar te starten, heb je een technische
met de laatste hedendaagse danstrends als
basis nodig. Zonder ervaring auditeren kan,
centraal uitgangspunt.
maar aangezien we je “slechts” in vier jaar
DANST — 16
klaarstomen om door te stromen naar het hoger Wat zijn specifieke kenmerken of pluspunten
kunstonderwijs, is ervaring een voordeel. Zeker
van de opleiding?
als je weet dat het gevraagde instroomniveau
Goedele Een belangrijk pluspunt van onze
bij hogescholen elk jaar pittiger wordt. Naast
opleiding, is dat zeer veel aandacht gaat naar een
de technische lessen vragen we kandidaten ook
goede persoonlijke begeleiding van de leerlingen
een korte solo voor te bereiden van ongeveer
op alle vlakken. Ik ben als leerkracht klassieke
1,5 minuut waarin de creatieve vaardigheden
dans ook co-titularis van 3 Dans en ik merk een
worden getoetst en de danser de kans krijgt zijn
hele grote betrokkenheid van het lerarenteam
of haar persoonlijke danstaal te laten zien. Tot
naar verschillende aspecten die leven bij onze
slot volgt een motivatiegesprek om te peilen
leerlingen. Wij hebben heel wat klassenraden en
naar je beweegredenen om deze opleiding te
vergaderingen om onze leerlingen optimaal te
volgen. Kinderen kiezen op een relatief jonge
ondersteunen bij verschillende kleine of grotere
leeftijd voor een veeleisend vak. Het is belangrijk
uitdagingen. Daarnaast biedt onze school veel
dat de kandidaat-leerlingen zich hier bewust
mogelijkheden tot multidisciplinaire samenwer-
van zijn en overtuigd kiezen voor deze opleiding.
kingen met de andere opleidingen, waar we in de
Aan het einde van het schooljaar, bieden we
toekomst nog meer op willen inzetten.
een tweedaagse dansstage “Lemmedance”
Jonas We zijn een heel diverse school die
aan. Voor onze huidige leerlingen is dit een fijne
verschillende opleidingen huisvest. Dat merk
laatste training voor de zomervakantie. Voor
je ook in het samenleven op school: het is een
geïnteresseerden is het uiteraard de uitgelezen
fijne smeltkroes van verschillende invloeden.
kans om de school te leren kennen en een
We vinden het ook belangrijk om individualiteit
weloverwogen keuze te kunnen maken.
en creativiteit bij de leerlingen te stimuleren. Bij
Jonas Onze auditie bestaat uit verschillende
onderdelen. Allereerst volgen de dansers een
die de school ons biedt, verder exploreren.
klassieke en hedendaagse dansles. We geven
Hopelijk hebben we tegen die tijd heel wat
de auditanten ook een korte schrijfopdracht
leerlingen weten te enthousiasmeren voor dans
mee. Daarin vragen we de dansers naar hun
en hen weten te ondersteunen in hun verdere
achtergrond: waar volgde je les? In welke
dansopleiding op hogeschool niveau.
dansstijlen heb je ervaring? Welke voorstellingen
Jonas We hopen dat we binnen tien jaar dat
heb je bezocht? Wat is je persoonlijke connectie
multidisciplinair werken nog meer hebben
met dans? Ervaring is absoluut een pluspunt,
verdiept, alsook onze samenwerking met
maar we kijken vooral naar de technische en
Concertgebouw hebben geïntensiveerd.
artistieke mogelijkheden van de kandidaten.
Daarnaast willen we graag veel mooie voorstel-
Aansluitend volgt er een fysieke test waarin
lingen maken, waaronder de Interdisciplinaire
we eventuele fysieke problemen, die zich nu
voorstelling “Connect” en het Dansfestival
of in de toekomst zouden kunnen stellen,
Dans KSO Brugge dat we uit de grond willen
kunnen detecteren. Zo kunnen we de leerlingen
stampen. Wie weet komt er wel een interna-
dansanatomisch goed begeleiden. Daarna
tionale samenwerking met een gelijkaardige
presenteren de kandidaten de solo-opdracht
school? Ik zou het een mooie aanvulling vinden
die ze voorafgaand aan de auditie thuis hebben
om ook op internationaal gebied bruggen te
voorbereid. Voor deze auditieronde gaven
slaan en nieuwe inzichten op te doen, zowel
we de deelnemers drie dansfragmenten van
voor de leerlingen als voor ons als team. Op
vooraanstaande choreografen mee: een werk
termijn staat ook de implementatie van een
van Sidi Larbi Cherkaoui, Wim Vandekeybus en
eerste graad op het programma en willen we
Anne Teresa de Keersmaeker. Ze presenteren
als gelijkwaardige partner meedraaien binnen
en verdedigen deze interpretatieopdracht voor
de pre-professionele dansopleidingen in
de jury. Wij bevragen de kandidaten op hun
Vlaanderen. En last but not least natuurlijk: dat
gemaakte keuzes en de uitwerking ervan. Door
we heel wat leerlingen succesvol hebben kunnen
middel van verschillende opdrachten, proberen
begeleiden in hun professionele danscarrière!
we een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de kandidaat-leerling en na te gaan of onze
—
opleiding bij hen past. We organiseren tijdens de zomervakantie een dansstage waar geïnteresseerden van harte welkom zijn om de school te leren kennen. Wat hopen jullie met de opleiding te bereiken? Waar staan jullie idealiter over tien jaar? Goedele We hopen dat we binnen tien jaar al tevreden kunnen terugblikken op een mooie fijne familiale sfeer die nu op school en onder
Meer informatie over het
het team heerst, kunnen behouden en verder
Lemmensinstituut?
kunnen uitbouwen. Ik hoop ook dat dit gaat
www.kso-lemmensinstituut.be/dans
resoneren bij dansminnend Vlaanderen en dat onze opleiding een positieve bijklank krijgt bij
instagram Lemmeninstituut Dans facebook Lemmensinstituut KSO
het grote publiek; in die zin dat we hopelijk
Lemmedance op 28 en 29/6
bekend zullen staan als een polyvalente en
Toelatingsproeven op 1/7 en 20/8
technisch degelijke opleiding die een warme, persoonlijke leeromgeving weet te creëren waar
Meer informatie over
alle leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen.
Kunsthumaniora Brugge?
Daarnaast willen we graag verschillende
www.kunsthumaniorabrugge.be
samenwerkingen binnen de stad op poten
facebook DANS – Kunsthumaniora Brugge
zetten en de multidisciplinaire mogelijkheden
Toelatingsproeven op 2/7 en 30/8
DANST — 17
start. Die start is voor mij geslaagd als we de
#02 2021
#SHAMISADEBROEY
FOTO BRAM GERINCKX
dansvanger DANST — 20
Elke editie vragen we een of twee gepassioneerde danser(s) naar dé dansvoorstelling die zijn/ haar blik vangt. Hoe kijken dansers zélf naar dansvoorstellingen? Een dansaardig verslag.
vangst : Spot the dancer – Dance the spot (een CODE DANS-project) waar : Stedelijk Natuurreservaat BourgoyenOssemeersen Gent
Wil je zelf eens een dans(voorstelling) vangen? Mail jouw idee naar dansdanser@danst.be
Van een spetterende namiddag gesproken. Op zondag 16 mei trok ik mijn regenlaarzen aan om, alweer, te gaan wandelen. Tijdens deze langdurige lockdowns heb ik enorm veel wandelroutes uitgeprobeerd. Elk landweggetje, zijstraatje en bosje in de buurt heb ik nu wel gezien. Ik denk dat ik niet de enige ben. De natuur zag nog nooit zoveel publiek als het afgelopen jaar. Maar deze keer was het niet zomaar een wandeling. In de Bourgoyen in Gent kon je dit weekend artistieke vogels spotten. Na een halfuur schuilen in de auto voor de regen vertrok ik met mijn ouders en hond, die ondertussen mijn vaste wandelpartners zijn geworden. Nog geen 10 meter verder spotten we de eerste danser al. De paradijsvogel. Mijn eerste gedachte was “wat een prachtig kostuum”. Ik bleef even kijken naar de kleine choreografie die ze opvoerde. Heel subtiel, maar toch interessant. Ik nam een infoboekje uit de doos en volgde de gele route, spoorwegdijkpad. Er waren drie routes tussen de twee en vijf kilometer. Na een tiental minuten kwam ik een nieuwe vogel tegen. De pauw. Deze danseres had een mooie cape aan die ze gebruikte in haar choreo. Met haar lange wimpers probeerde ze mijn blik te vangen. De laatste danseres die ik op de route tegenkwam, was een vlinder. Ik zag haar al van ver met haar roze vleugels. Opnieuw bleef ik even staan om te kijken naar haar fascinerende dansbewegingen. Ikzelf ben ook een danseres en vind het moeilijk om te bewegen zonder muziek. Deze dansers hadden hier geen probleem mee. Ze bewogen op het geluid van de natuur. De andere vogels heb ik niet gespot, enkel op foto. Zij stonden op andere routes. Onder hen had je de zwarte zwaan, de ijsvogel en de schietmot. Ik vond het een spectaculaire wandeling. Mijn hond dacht daar misschien net iets anders over. Zij zag de dansers als echte dieren en wou met hen spelen. Dat kan alleen maar een compliment zijn. Proficiat!
DANST — 21
danser : Eleni Debusschere
DANST — 22
In zijn nieuwste stuk onderzoekt Ugo Dehaes het concept ‘dansers van de toekomst’. Hij nam daarvoor de drastische maatregel om al zijn dansers te ontslaan en ze te vervangen door robots. Hij streeft ernaar zichzelf te vervangen door artificial intelligence. Als kind droomde Ugo van een wereld waarin al het werk door robots wordt uitgevoerd, waardoor mensen gewoon kunnen genieten van het leven. Maar is dit een toekomst waar we naartoe willen? —
TEKST LARA GROENEWEG FOTO UGO DEHAES
Robots met gevoel voor ritme
planningen en afspraken alles pas werkte de dag voor de première. Opnieuw realiseerde ik mij dat ik niet afhankelijk wou zijn van andere mensen. Ik heb mij toen nog verder verdiept in verschillende onderwerpen, van werken met kleine computertjes tot programmeertalen. Ik bedacht en ontwikkelde mijn eigen systemen. Zo ontstond de tafelvoorstelling Simple Machines, het eerste luik van de Forced Labor Cycle, waarbij ik het publiek rond een tafel wou uitnodigen voor
Wat inspireerde je om met robots te werken? In
een voorstelling met kleine robots. Twee jaar
2015 en 2016 kreeg mijn gezelschap kwaad bloed
geleden was de eerste try-out. De première kon
structurele subsidies, waarmee ik op lange
echter niet doorgaan door corona, omdat het
termijn kon denken en mensen kon betalen. In
de bedoeling is dat mensen vlak naast elkaar
2017 werden deze subsidies stopgezet. Ik wist
zitten rond de tafel. Dus heb ik in de plaats
toen niet goed hoe ik verder moest gaan, ik wou
daarvan Arena gemaakt, een installatie met
niet opnieuw van nul beginnen. Daarom ging ik
acht robots. In Arena onderzocht ik hoe ik mijn
op zoek naar een manier om onafhankelijker
robots kon trainen. Hiervoor verdiepte ik mij in
te zijn. Daarbij worstel ik al langer met de
AI (artificial intelligence, n.v.d.r.). Het volgende
frustratie dat de kunsten steeds meer worden
luik binnen de Forced Labor Cycle is Limp. In
behandeld als bedrijfjes. Ook wordt er in de
de eerste twee luiken probeerde ik dansers te
culturele sector nog eens enorm bespaard. Ik
vervangen door robots en AI. In het derde deel
besloot daarom om dit alles in het belachelijke
focus ik eerder op een samenwerking, waarbij
te trekken door al mijn dansers te ontslaan en
mijn dansers en ik steun krijgen van AI en robots.
ze te vervangen door robots. Mijzelf probeer
Limp wordt daarom ontwikkeld met een danser
ik te vervangen door artificial intelligence. Als
met een high tech-voetprothese van Axiles
dit lukt zijn we aangekomen in een toekomst
Bionics, een start-up van de VUB. Het zal een
waar veel bedrijven nu naar streven: zo weinig
samenwerking zijn tussen mij, de danser en een
mogelijk lonen en belastingen betalen met als
computer. Het idee is dat ik aan de hand van
enige doel winst maken.
tekeningen en animaties de computer moet uitleggen welke bewegingen ik goed vind. De
Zou je het proces achter de Forced Labor Cycle
computer maakt dan zelf bewegingspatronen
wat meer willen toelichten? Nadat ik had beslist
die ik moet beoordelen zodat hij mijn stijl leert
om met robots te werken ben ik onderzoek
kennen. Zo proberen we tot een systeem te
beginnen te doen. Ik kwam toen terecht op
komen waar de computer dansmateriaal kan
de website www.willrobotstakemyjob.com. Op
creëren dat ik normaal gezien goed zal vinden.
die website kun je nagaan hoeveel kans er is
Het ideale eindresultaat is dat de computer zelf
dat je job over twintig jaar ingenomen zal zijn
de voorstelling maakt, maar dat is voorlopig
door robots. Voor dansers is dit percentage
toekomstmuziek.
0,4% kans dat hun job geautomatiseerd zal
De ‘Forced Labor Cycle’ zal uiteindelijk een
worden. Ik vond het interessant om hier een
drieluik worden? Ik voel dat ik nog niet klaar ben
spel van te maken, ik stelde mijzelf de vraag
met de robots. Het was van het begin af aan de
wat ik kon doen om dat percentage naar boven
bedoeling dat dit terug op het podium terecht
te krijgen en om mijzelf uiteindelijk overbodig te
zou komen. Ik wil nog verder onderzoeken hoe we
maken. Ik heb toen een beurs aangevraagd om
robots met mensen kunnen combineren. In Limp
onderzoek te doen naar robotica. Hierna heb ik
werken we met een puur functionele robot, de
samengewerkt met een aantal ingenieurs, onder
voetprothese. Maar ik wil ook nog een voorstelling
andere van de KU Leuven. In samenwerking met
maken waar dansers met ‘draagbare robots’
fABULEUS maakten wij een voorstelling met
werken. Stukken aan hun lijf waarmee ze kunnen
drones. Dit was frustrerend, omdat ondanks alle
bewegen, zoals een soort extra staart of arm. Of
DANST — 23
aanzienlijk laag, voor choreografen is er slechts
robots die over de dansers hun lichaam kruipen.
kunstindustrie stopt daarbij ook uiteraard niet
Hiervoor werd ik geïnspireerd door het lichaam
enkel bij de kunstenaars en het publiek. Er zijn
van een tiener, waarbij alles buiten proportie
erg veel mensen betrokken in deze sector, zoals
groeit. Dat gevoel dat je lichaam niet meewerkt.
technici, horeca, vervoer en toerisme. Steden
Dit zou een eerder humoristisch stuk worden.
pakken ook steeds uit met kunst en cultuur
Geen samenwerking of concurrentie meer, maar
om toerisme te stimuleren. We vergeten vaak
de robot als metafoor voor het veranderende
dat kunst veel meer is dan de nichevormen
lichaam. Ik ben nog niet zeker of ik dit stuk mee
alleen. Iedereen consumeert kunst en cultuur.
zal nemen in de Forced Labor Cycle, maar ik wil
Daarbij zijn commerciëlere kunstvormen zoals
zeker nog blijven verder werken met robots.
bijvoorbeeld musicals steeds geworteld in wat ooit experiment was. Het ene sluit het andere
Vormt de Forced Labor Cycle kritiek op de
niet uit, beide voeden elkaar. Er moet ruimte zijn
huidige maatschappij? Een kritiek, of misschien
om te onderzoeken en uit te proberen. Er zijn
eerder het in vraag stellen: is dit echt waar
ook kunstvormen die helemaal niet winstgevend
we naartoe willen? Met Simple Machines, de
zijn, maar dit lijkt mij net goed. Ik zou het jammer
tafelvoorstelling, is het mijn bedoeling om
vinden als er enkel economisch winstgevende
te beginnen met een woordje uitleg en een
kunst zou bestaan, net zoals ik het jammer zou
demonstratie van de robots. Daarbij betrek ik het
vinden als er enkel experiment zou zijn.
publiek en laat ik hen mee de robots besturen en beoordelen. Op een bepaald moment wil ik
Je verwijst naar jezelf als ‘choreograaf van
verdwijnen zodat de mensen alleen overblijven
dingen’. Zou je hier wat meer over kunnen
met de robots. Het publiek zal dan samen met
vertellen? Ik koos voor deze benaming omdat ik
de robots de voorstelling autonoom afmaken.
altijd met dansers heb gewerkt. Lichamen waren
Ik hoop dat wanneer ik weg ben, het moment
mijn ‘verf’. Dit menselijke aspect viel nu deels weg.
dat mijn ‘job is verdwenen’, mensen beseffen
Ik heb nog steeds plannen om een voorstelling te
dat ze hebben meegewerkt aan die evolutie
maken, maar mijn werk danste opeens op de lijn
die mij overbodig maakt en daar dan ook een
tussen beeldende kunst en podiumkunst. Omdat
wrang gevoel bij krijgen. Een meer concreet
ik kijk naar mijn robots met de ogen van een
voorbeeld van deze evolutie die momenteel
choreograaf, vond ik ‘choreograaf van dingen’ een
in gang is gezet, is dat van de selfscan in de
goede term. Mijn focus blijft beweging en de vorm
supermarkt. Personeel in supermarkten probeert
die mijn robots aannemen.
DANST — 24
klanten altijd zo veel mogelijk door te verwijzen naar de selfscan. Ze willen niets liever dan dat
Hoe voelt het voor jou om robots en dingen
iedereen het werk zelf doet, maar uiteindelijk
te choreograferen in plaats van mensen?
staat hun eigen job op het spel. Net zoals bij
Het is een heel ander gegeven. Ik moet nu in
het systeem van de selfscan, worden mensen
de eerste plaats creatief zijn met software,
bij mijn voorstelling actief betrokken in het
pas daarna kan ik creatief zijn met beweging.
proces van andere mensen hun job afnemen. De
Een robot doet enkel wat je zegt. Menselijke
vraag blijft dan of dit is waar we naartoe willen,
dansers kunnen zelf nadenken en hebben oog
of dat we nog steeds een voorliefde hebben
voor detail. Anderzijds zal een robot wel perfect
voor vakmanschap. Neem nu bijvoorbeeld een
hetzelfde opnieuw herhalen. Bij dansers gebeurt
strijkkwartet, in de tijd van Mozart kostte dit
het soms dat ze iets fantastisch doen wat ze
evenveel als vandaag. Dit terwijl we nog steeds
dan achteraf niet kunnen reproduceren. Wat
vier muzikanten nodig hebben die evenveel
ook een verschil is, is dat er in een menselijk
moeten repeteren als vroeger. Dat systeem van
lichaam honderden spieren en gewrichten
sneller, beter, goedkoper werkt niet voor kunst.
zitten. Technisch is het wel mogelijk om een robot te maken met een paar honderd
Wat is jouw visie op het economische belang
motortjes, maar dit is erg veel werk om te
van kunst? Het economische belang van de
programmeren. Bij robots is er verder veel meer
creatieve en culturele sector in Europa is
voorbereidend werk. Eens alles werkt, kunnen
groter dan die van de bouw of de landbouw. De
achteraf sneller nieuwe stukken gegenereerd
worden. Het grootste voordeel voor mij aan
hebben ze geen eten of drinken nodig, op deze
werken met robots is dat ik veel meer vrijheid
manier zijn er voor werkgevers veel voordelen
heb. Ik kan werken wanneer ik wil en hoe ik wil.
aan verbonden. Dezelfde voordelen die ik nu zelf
Wat ik wel mis, is menselijk contact. Werken met
ondervind. Ik kan zoals ik al eerder vermeldde
robots is erg eenzaam.
werken met mijn robots wanneer ik wil, ik kan hen vijf voorstellingen na elkaar laten dansen zonder
Hoe speelt het aspect van ‘falen’ mee in robots
dat zij klagen en ze zijn erg low maintenance.
vs. mensen? Als je een klein beetje getraind bent als performer, kun je al heel zwaar falen
Bewegende robots, kan je dat eigenlijk wel
zonder dat het publiek het door heeft. Mijn
dansers noemen? Het hangt er natuurlijk van af
robots anderzijds zullen nooit falen in de zin van
welke definitie je gebruikt voor dans. Voor mij
een verkeerde beweging doen. Maar als ze falen,
is dans ‘beweging in tijd en ruimte’. Robots zijn
falen ze veel zwaarder. Een kleine faling van een
misschien enkel uitvoerende dansers, creatief
dansende robot zou overeenkomen met een
zijn met beweging kunnen ze nog niet. Maar er
menselijke danser die midden in de voorstelling
zijn ook puur uitvoerende menselijke dansers.
zijn been breekt. Een fout die alles stillegt. Ik
Ik vind het daarbij interessant om te zien hoe
probeer natuurlijk altijd systemen in te bouwen
snel het publiek eigen gevoelens projecteert op
waardoor falen zo veel mogelijk uitgesloten
robots. De emotie van mensen tegenover robots
wordt. Daarbij werken mijn robots allemaal
is echter heel gelaagd. Als een robot niet op
met aparte kleine computers. Als ze allemaal
een mens lijkt, kunnen we daar heel gemakkelijk
gestuurd zouden worden door één computer
mee associëren en er gevoelens aan toewijzen,
die crasht voor de voorstelling, dan is alles
net zoals wij met dieren doen. Als de robot dan
natuurlijk weg.
iets te veel op een mens begint te lijken, wordt echt een exacte kopie is van de mens, zou die
terecht gekomen? Sinds vorig jaar bestaat het
wel terug positieve emoties kunnen opwekken.
woord ‘robot’ honderd jaar. Het woord werd uit
Maar zover zijn we nog niet geraakt.
het Russisch overgenomen in een toneelstuk van een Tsjechische schrijver en betekent
Was het confronterend om het concept
forced labor, verplichte arbeid. De ‘robots’ in
‘dansers van de toekomst’ te onderzoeken?
dat toneelstuk waren slaven die gratis werkten.
Ik heb mij tot nu toe nooit bedreigd gevoeld
Deze betekenis blijft relevant tot op de dag van
door mijn robots. Ik heb ooit een duet gemaakt
vandaag. Wanneer je forced labor opzoekt, kom
dat erg fysiek en persoonlijk was. We speelden
je uit op slavenarbeid. Dit is iets wat mij bezig
deze voorstelling zeker honderd keer. Op een
blijft houden. Buiten het feit dat robots gratis
bepaald moment besloten wij dat het genoeg
werken, kunnen ze in theorie 24/7 doorwerken,
was en zochten we naar nieuwe dansers. Het
DANST — 25
het ongemakkelijk of zelfs eng. Pas als de robot Hoe ben je bij de titel ‘Forced Labor Cycle’
besef dat jongere dansers mijn rol even goed
helaas niet zo utopisch. Het maakt de rijken nog
konden doen, vond ik veel confronterender. Toen
rijker en de armen veel armer. In deze zin begint
realiseerde ik mij ineens dat ik vervangbaar ben,
het verhaal steeds meer te neigen naar een
wat mij tot dan niet mogelijk leek. Met de robots
dystopie, iets waarin ik mensen zelf verantwoor-
heb ik dat gevoel niet. Ik denk niet dat binnen
delijkheid wil geven. Maar hoe de Forced Labor
dit en honderd jaar alle dansers door robots
Cycle echt zal eindigen, weet ik nog niet. Ik hou
vervangen zullen worden.
er ook niet van om een mening bij mensen in te lepelen. Ik toon waar ik mee bezig ben en dan
Heeft u al een idee van hoe de Forced Labor
moet het publiek voor zichzelf beslissen of het
Cycle zal eindigen? Het toekomstbeeld dat
een utopie of dystopie is. De wetenschap is een
ik onderzoek in de Forced Labor Cycle heeft
trein die we niet meer kunnen stoppen, of deze
op een bepaald niveau iets utopisch. Als kind
nu richting een betere of een slechtere wereld
droomde ik altijd van een wereld waarin robots
gaat. Voorlopig is dans gelukkig één van de
al het werk deden en mensen hun tijd kunnen
weinige sectoren die nog niet geautomatiseerd
invullen zoals zij zelf willen. Indien robots
kan worden.
belasting zouden betalen zoals mensen, dan zou het sociaal systeem blijven werken en dan
—
zouden mensen halftijds of minder kunnen
DANST — 26
Foto: Rudy Carlier
werken. In realiteit is het concept van robots
DANS IS OVERAL.*
*EN ZEKER OOK BIJ WISPER DEZE ZOMER! BODYWORK | FYSIEKE TRAINING | IMPROVISATIETRAINING | BASISLESSEN | VERDIEPINGSREEKSEN ...
Luisteren naar dans Generation XIII is een documentairepodcast die je meeneemt op een drie jaar durende trip doorheen het leven van vijf studenten aan dansschool P.A.R.T.S. in Brussel: Kia uit NieuwZeeland, Zoé uit Frankrijk, Marllon uit Brazilië, Renátó uit Hongarije en Eleni uit Griekenland. Gedurende drie jaar volgt socioloog Delphine Hesters de studenten. Elke aflevering gaat over een semester aan P.A.R.T.S., van september 2019 tot de graduation in de zomer van 2022. —
T E K S T G A B R I E L L E J O H A N S S O N F O T O O LY M P E T I T S
Hoe ben je als socioloog terecht gekomen bij
in de werking en dynamieken van de dansschool.
een dansschool zoals P.A.R.T.S.? Ik ben al zo’n
Je zou kunnen zeggen dat ik zowel de danswereld
15 à 20 jaar als socioloog aan de slag in de
als de werking van P.A.R.T.S. goed ken, wat mij de
kunstensector. Mijn interesse lag tijdens mijn
bagage gaf om dit project aan te vatten.
ging over de carrières van hedendaagse
Hoe kwam je op het idee om een podcast te
dansers en de manier waarop die vorm
maken? Het doel van dit project is om een groter
krijgen. Later ben ik aan de slag gegaan bij
publiek binnen te trekken in de wereld van de
het Vlaams Theaterinstituut en Kunstenpunt,
dans, wat soms wordt beschouwd als een moeilijk
waar ik onderzoek deed over thema’s zoals de
toegankelijk medium. Het idee van de podcast
precaire positie van kunstenaars, diversiteit
is om in de eerste plaats het verhaal van de
en fair practices in de kunsten. Ik was ook
studenten te horen en vijf van hen gedurende
steeds het aanspreekpunt voor en over de
drie jaar intensief te volgen. Welke ervaringen
danssector in Vlaanderen en Brussel. P.A.R.T.S.
en ontwikkelingen komen we op het spoor, zowel
is een dansschool die ik al jarenlang volg, van
op vlak van hun dans en kunstenaarschap, als
toen ik zelf nog studeerde. Ik heb er meerdere
in hun groei als jongvolwassene? P.A.R.T.S. is ook
generaties zien afstuderen en was steeds
een dansschool met een kleine en zeer diverse
gefascineerd door de dansers die daar hun
community, met studenten van over de hele
vorming krijgen. Ook heb ik er persoonlijke
wereld. Wat speelt zich allemaal af binnen zo’n
banden die mij door de jaren veel inzicht gaven
groep tijdens die drie intense jaren? Ik wil het
DANST — 27
studies al bij dans en kunst. Mijn masterthesis
dan de geluiden van de dansstudio, de muziek, de dansers en leraren aan het werk, maar ook het gebabbel en gegiechel in de gang of het geklingel van bestek in de refter. Al die opnames konden gelukkig veilig verlopen. Voor dit audiowerk heb je geen grote crew nodig. En ook bij het verspreiden van mijn project heb ik geen problemen ondervonden, integendeel. In deze tijd is een podcast net ideaal, want mensen luisteren online en individueel. Als er soms lessen niet doorgingen door de coronamaatregelen of als er studenten in quarantaine zaten en ik daardoor minder opnames kon doen, was dat jammer, maar dat is net ook een deel van de realiteit die ik in mijn verhaal capteer. Ik documenteer het leven zoals het zich aandient! Wat betekent het auditieve medium van een podcast voor dans, dat een beeldende kunstvorm is? De podcast vertelt het verhaal van deze generatie studenten via de ervaringen en inzichten van de dansers zelf. Het publiek ziet ze ruime publiek de kans geven om kennis te maken
niet dansen, maar je kan meekijken in hun hoofd
met hedendaagse dans, maar ook met wat het
en binnenstappen in hun leefwereld, met alle
betekent om kunstenaar te zijn. Niet alleen in de
uitdagingen en plezierige kanten die erbij horen. Er
zin van het harde werken, maar ook hoe hun leven
zitten enkele thematieken in de afleveringen die
eruitziet naast de dansstudio. Dansers gaan ‘s
inzichten geven in dans die je niet kan ontdekken
avonds ook naar huis om te koken, hebben ook
als je een voorstelling gaat bekijken. Sommige
moeders die ze missen en moeten ook hun fiets
dansers vertellen bijvoorbeeld hoe het is om bij
laten repareren wanneer die stuk is. Het zijn
nieuwe leraren terecht te komen, en de zaken die
allemaal herkenbare verhalen en ik hoop dat er via
ze vroeger geleerd hebben nu moeten afleren
die verhalen clichés over Kunst met een grote K –
of ‘omleren’. Of over de uitdagingen voor een
die soms leven bij mensen die er wat verder vanaf
balletdanser die plots nieuwe hedendaagse
staan – als vanzelf doorbroken worden en voor
technieken moet leren of een hiphopper die voor
veel mensen de drempel wat lager gaat liggen.
het eerst dagelijks balletles volgt. Ik heb heel
DANST — 28
bewust gekozen voor een diverse groep mensen, De podcast in de praktijk opnemen, hoe heb
op vlak van de landen waar ze vandaan komen, de
je dat aangepakt? En heb je beperkingen
gezinnen waarin ze opgroeiden, hun achtergrond in
ondervonden door de coronamaatregelen?
de dans en hun ambities in de danswereld. Al deze
Mijn materiaal is gebaseerd op drie soorten
informatie zou je niet krijgen door een voorstelling
geluidsopnames. In de eerste plaats op de
bij te wonen. Ook ben ik ervan overtuigd dat het
interviews met de vijf protagonisten. Elk
verhaal helemaal anders zou kleuren mocht ik
schooljaar hou ik met deze mensen drie lange
een documentairefilm gemaakt hebben. Beeld
interviews, één voor de start van het schooljaar
is een zeer dominant medium waarin mensen
en dan telkens op het einde van een semester.
sneller tot conclusies of oordelen komen over wie
Een tweede vorm van opnames zijn voice
ze zien. Met audio creëer je een opener veld. Je
berichten, die de studenten zelf opnemen met
krijgt de stemmen en emoties te horen. De rest
hun telefoon en die ze me doorheen het jaar
moet je er vaak maar zelf bijpuzzelen.Dat maakt
toesturen. Deze fungeren als dagboekberichtjes
het allemaal net iets interessanter. Ook schept
in de podcast. Tot slot maak ik opnames voor
het de mogelijkheid om de dansers intiemer te
de soundscapes in de school zelf. Zo verzamel ik
leren kennen.
Je werkt sinds 2019 met dezelfde studenten
Zijn er hierdoor tendensen die je als socioloog
aan dit project, hoe vergaat het hen op dit
ondervindt? Ik merk dat sommige verschillen
moment? Vorig jaar was geen eenvoudig
tussen studenten, die anders meer op de
jaar. Halfweg de tweede aflevering van de
achtergrond blijven, plots meer uitgesproken
podcast komt de coronacrisis stap voor stap
worden. Wie kan het zich permitteren om naar
binnenvallen, wat de school en het leven van de
huis te gaan en wie niet, tijdens een lockdown? In
studenten uiteindelijk op z’n kop zette. Vanaf
welk soort gezin komen de studenten thuis, als ze
half maart zijn alle lessen, tot het einde van
maanden opnieuw thuis onder een dak moeten?
het schooljaar, online gegeven. Dit schooljaar
Marllon, de Braziliaanse student uit de podcast
kan er wel fysiek op school gedanst worden,
heeft zijn familie al twee jaar niet gezien, omwille
maar de hele coronasituatie heeft nog altijd
van financiële redenen en omdat de pandemie in
een grote impact, zowel op dansvlak als op
Brazilië hard toeslaat en hij niet weet of hij veilig
sociaal vlak. Er is geen sprake meer van volle
kan gaan en ook terugkomen. Dat in tegenstelling
dagen dansen met de hele groep. Zoals op vele
tot de Franse Zoé, die al verschillende weekends
scholen wordt een deel van de lessen online
en vakanties bij haar moeder en oude vrienden
gegeven en is het aantal uren noodgedwongen
heeft doorgebracht. De Hongaarse student
teruggeschroefd. Ook is de groep, die normaal
Renátó komt uit een dorpje buiten Budapest
gezien uit 40 dansers bestaat, in twee gesplitst
en zijn ouders en jongere broer begrijpen maar
voor de lessen en vaak nog in kleinere bubbels.
weinig van waar hij mee bezig is. Van daaruit
De hechte groep die in het begin is ontstaan,
online lessen proberen te volgen is al een pak
valt zo uiteen en dat is triest. Ook hebben
moeilijker dan voor Eleni, die tijdens de lockdown
de dansers niet de rijke ervaring die Brussel
in hartje Athene verbleef bij haar moeder, een
normaal gezien biedt. Dit is een fantastische
choreografe. En dan is er Kia uit Nieuw-Zeeland,
dansstad, met veel voorstellingen waar zoveel
die aan het einde van de zomer helemaal in dubio
te ontdekken valt.
was en niet wist of ze vanuit haar coronavrije thuisland wel terug naar Brussel kon komen.
DANST — 29
Corona maakt die verschillen erg zichtbaar.
Welke zaken hebben jou het meest verrast,
hebben. Het draait rond de groep mensen en
bewogen of geëmotioneerd? P.A.R.T.S. is dé
het belang van het samenzijn en samen werken.
internationale topschool met fantastische dansers. Mensen denken dan al snel aan
Wat hoop je nu te bereiken met deze podcast?
het clichébeeld van een groep ambitieuze,
Ik wil jonge dansers een ‘blik achter de
competitieve, zelfs arrogante mensen, maar
schermen’ gunnen van deze bijzondere school,
ik ondervind alleen maar het tegendeel. Ik
waardoor ze – wie weet - wel zin krijgen om er
sta er steeds van versteld wat voor een
ook te gaan studeren en merken dat het ook
fijne persoonlijkheden er bij P.A.R.T.S. worden
iets voor hen kan zijn.
geselecteerd. De dansers zijn gedreven mensen, die openstaan om bij te leren, niet alleen over
—
dans maar ook over de wereld daarbuiten. Wat mij boeit is de generositeit die er heerst in de groep. In de podcast geven zowel Eleni als Zoé duidelijk aan hoezeer ze van elkaar leren en
Je kan Generation XIII beluisteren
met elkaar willen samenwerken. Het draait bij
op Apple podcast, Google podcast,
P.A.R.T.S. niet alleen om het programma van de
Spotify en bij de selectie cultuur van
school en om wat de topleraren hen te bieden
De Standaard.
18
22
DOK NOORD DANSPUNT GHENT BELGIUM
18 19 20 21 22
outofthetoolbox.be
AUGUST—2021
vanzelfsprekend en een bewuste keuze. Wie opzij voor mij en mijn zussen. Ze probeerde om zou anders voor haar zus en vier broers gezorgd in België haar carrière als ontwerpster verder Wil je weten welke voorstellingen hebben? Mama was amper veertien toen ze voor te zetten, maar de bij taalbarrière en culturele het eerst de rol van moeder op zich nam. Als vooroordelen speelden haar parten. Op de jou in de buurt doorgaan? oudste dochter zorgde ze er samen met haar vader werkvloer begrepen ze haar niet en haar jarenlange Check www.codedans.be. voor dat er elke dag eten op tafel stond. Enkele werkervaring bij de befaamde couturiers werd jaren later verloor ze haar vader en nam ze de door Belgische ontwerpers niet erkend. Bovendien volledige verantwoordelijkheid op zich. bleef ze botsen op discriminerende woorden en F O T OBelgië. T H E S EHaar N S U Aliefde L S I D Evoor — ANNA KAREN INA LAMBREC T © D A V I D kunnen J A C O B S (vatten J A C O Wdat B S K zo I ) een Liefde bracht mama naar haatgedrag. IkH heb nooit mijn vader, Allah yarhmou (rust in vrede), zorgde ultracreatieve geest zomaar verpletterd werd. ervoor dat ze Tunesië en alles wat haar vertrouwd Mama is een vrouw met zelfrespect en respect was, inruilde voor het onbekende. Mijn vader voor anderen. Ondanks haar moeilijke levenspad, woonde toen in België en had twee kinderen uit een blijft ze stralen. Ik ben enorm trots op haar en ander huwelijk. Dit hield mijn moeder niet tegen, ze ik hoop dat ik haar op mijn beurt ook trots kan voedde hen op alsof het haar eigen kinderen waren. maken. Ondanks haar tegenslagen gaf ze ons Verhuizen naar België was een eenzame zoektocht haar creativiteit, oneindige liefde en enorme om zich ergens opnieuw thuis te voelen; mijn vader bagage aan cinematografie en muziek uit het werkte toen veertien uur per dag. Plots waren er Midden-Oosten mee. Ze was gepassioneerd geen mensen meer die je spontaan groeten op door muzikanten als Um Khaltoum, Farid straat of geen buren die langskomen op de koffie. Latrich, Warda en ook Whitney Houston. Het Mama voelde zich vaak alleen, maar ze beet op zijn slechts enkele van de vele voorbeelden van haar tanden en onderging haar lot omdat ze alle artiesten waarmee ze ons tijdens onze jeugd liet vertrouwen had. kennismaken. Films zoals Lahn el Wafa’ met Abdel In Tunesië ontwierp mama haar eigen kledij en Halim Hafez en Chadia, Lahn al Kholoud met werkte ze samen met modeontwerpsters die nu hele grote namen zijn in Tunesië: madame Gharsallah en madame Trabelsi. Ze was een jonge vrouw met een passie voor mode en ontwerp, die de hele familie en haar buurt voorzag van de mooiste stukken in hun garderobe. Die passie nam ze mee naar België.
Farid Latrach en zelfs Pretty Woman met Richard Gere en Julia Roberts waren in het weekend onze go to-movies. Waarom ik graag creatief bezig ben met dans, muziek, fashion en cultuur valt plots goed te verklaren. De appel valt niet ver van de boom. Daarom in alles wat ik doe, ode aan mijn mama.
FOTO ISABELLE WENZEL
DANST — 3 1
Eindelijk kunnen we opnieuw samen genieten van dans! In het najaar van 2020 riep Danspunt choreografen en makers op om dans creaties te maken voor buitenlocaties. En jullie reageerden massaal! Met de Amin Srasra is danser en choreograaf en werkt Oorspronkelijk zou haar verblijf in België van ondersteuning Danspunt zullen er was een gastarbeider waar het ware leven lonkt. Hij neemt je mee van op korte duur zijn. Mijn vader zijn escapades on the50 road, dansend, makend, en verbleef al enkele jaren voorstellingen getoond worden op in België. Mijn ouders gidsend: op het snijvlak van zijn docentschap en lang in België blijven. Ze hadden het unieke locaties zoals inwilden eenniet skatepark, makerspraktijk, zoekend naar woorden. plan voor ogen om terug te keren naar Tunesië, op het strand of op een waaronverwachte mama eindelijk haar grote droom kon September 1982 staatplaats nog steedsin in het geheugen waarmaken: haardansers eigen atelier en modelijn de stad. Onze creatieve van mijn mama gegrift, want dan kwam ze aan starten. Vandaag, 39 jaar en vier kinderen later is verrassen jullie met performances, in België. Toen nog een prille dertiger, vol met het korte verblijf wel héél erg lang geworden. expo’s, danswandelingen, festivals dromen en net getrouwd. Ze was schandelijk ik kijk enorm op naar en mijn mama, voor mij is ze laat getrouwd, maar voor mijn mama was dit de sterkste vrouw op aarde. Ze zette haar dromen nog zo veel meer.
Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record... ...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat. Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.
high five met Merel Vercoutere F O T O M E LO P E E D E D E U RWA E R D E R
#cultuurtips
01
Dansand! — de combinatie van
podium bij kunstencentrum KAAP. Ze is mede drijvende kracht achter Gent Bougement en danseres bij ’t Schoon Vertier. Merel gelooft sterk in het ondersteunen van onderscheidend jong talent.
Changes — de tweede plaat
zomer, strand, dijk en heel veel van Uma Chine. De perfecte (jong) bruisend danstalent soundtrack om liggend in is een onuitputbare formule. het gras de wolken voorbij te Na zoveel edities staan zien drijven. Ik vind het een choreografen nog steeds te bijzondere mix van pop en springen om er exclusieve jazz met daarbovenop mooie creaties voor unieke locaties harmonieuze stemmen die te maken en de danskriebels tot niet-alledaagse maar slaan steevast over naar magisch dromerige songs het publiek. heeft geleid.
03
04
Generation XIII — een documentairepodcast van Delphine Hesters. Zij volgde een generatie P.A.R.T.S.studenten tijdens hun studietijd. Er zijn al twee afleveringen te beluisteren waar je kennis maakt met dansers die hun droom achterna gaan, er hun thuisland voor hebben verlaten en zo een heel intense periode kennen.
In other words — Ingrid Berger Myhre: ik maakte enkel nog maar een try-out mee van deze dansvoorstelling, maar ik was al heel enthousiast. Het is een revelatie hoe deze Noors-Brusselse choreografe met haar dansers erin slaagt met frisse humor en pretentieloos de semiotiek van taal en dans te verbinden. Vernuft en met inhoud! Ik hoop dat ze deze gauw mag loslaten op een publiek.
05 TM — Ontroerend Goed: De poging om via livestream theater en dans bij de mensen te brengen is waardevol, maar het wekt vaak frustratie op omdat je er niet bij bent. Ontroerend Goed slaagde er met deze interactieve online voorstelling in om twee elementen te verbinden: ik en mijn positie ten opzichte van de wereld. Je wordt onderdeel van een “beweging”.
#FOMO? Up-to-date agenda op danspunt.be
DANST — 33
Merel Vercoutere is artistiek coördinator
02
#danstagram
#caterina.campo
#a.stridie
DANST — 3 4
#danst
Dans is alles en alles is dans: post je meest memorabele, hilarische, alledaagse dansplaatje op Instagram, Facebook of Twitter met de hashtag #dansdanserdanst. Springt je foto in het oog, dan krijg je een flitsend Danspunt-flipboekje én een ereplaats in de volgende editie van DANST.
DANST bij jou in de bus? DANST abonnee 4 nummers/jaar 14€
DANST adverteerder oplage 5.000 nummers
NIEUW: vriend van DANST Verspreid mee het dansvuur en krijg gratis advertentieruimte
meer info? danst.be
DANST mee Dans je met woorden, beelden, ideeën, lijnen, armen en benen …? Wil je een bijzonder dansverhaal delen of meewerken aan dit magazine? Mail naar dansdanser@danst.be
en ma ken wi j d e v lo er v ri j vo o r vervo eri n g . I n Vla a n deren , Brussel en ver daarbui ten . dans p u nt.be
Da n s punt o n d erz o ek t, o ntvo uwt, verb i n d t . Vo o rb i j a lle st i j len c reëren w i j kan sen , bi eden w i j perspec t i ef
leer, b o ug eer. Als ma ker, a ls d a n s er, a ls d a n s fa n pur s an g. Dan spunt van gt op, duw t voo r t, g eeft steun .
Da n s d a n s er d a n s t . Va n mi d d el tot punt . Va n mot i e tot emot i e tot alle gren zen vervagen . O b serveer,
Gratis in 200 cultuurhuizen, musea, scholen … in Vlaanderen en Brussel
DANST is een driemaandelijkse uitgave van Danspunt en verschijnt
4 maal per jaar - P209281 - Afgiftekantoor Antwerpen X
VU: Iris Raspoet, p/a Danspunt, Sint-Salvatorstraat 18a, 9000 Gent
JRG 20/N2 juni 2021
danspunt.be
UGO D EH AES, P. 25
voor mij is dans ‘beweging in tijd en ruimte’