DANST december 2020 / N4

#04 2020

04

08

13

20

Danst in beeld met Olympe Tits

Tender Men: een hoopvolle poëzie

Roel Verniersprijs: een duwtje in de rug voor jonge makers

Dansvanger

23

27

27

31

Wat betekent het om succesvol te zijn?

Historische dans is niet stoffig en traag

Column On the road

High five met Matthias Phlips

34 #danstagram

colofon Red a ctie Si nt-Salvators traat 18a, 9000 Gent Coö rd i na ti e I lo n a Ro es li Te kst H i ld eg a rd De Vu yst, I ne Dubois, Lara Groeneweg, Anaïs La uwa er t, Juli e M erc k x, Li es elo re Rema ns en Lis e S urm ont Eindredactie Lut Firlefy n , Eli en Lefevere, I ri s Ra s po et en Il o na Ro esl i Coverbeeld O lym pe Tits Design E lv i re Dela n ote × H ermi n e Co o rema n Duur z a m e druk Bem a Graphics Periodicitei t 4 × per j a a r Opl a g e 3.5 00 ex.

Volgend num m er m aar t 2021 Ab o nne me nt 14 euro

dansbeeldig

‘We moeten dansen op drijfzand.’

Niemand beschikt over een betere danstaal dan Anne Teresa De Keersmaeker. Een wankele evenwichtspoging op iets wat ooit steenhard was, ik wist niet dat er FOTO ISABELLE WENZEL

zekerheid viel te rapen in een discours van onzekerheid.

Het is gevaarlijk om het lichaam als een louter talig instrument te zien, maar het is nog gevaarlijker om haar metafoor met drijfzand te laten liggen. Nooit eerder klonk de huidige instabiliteit van dans zo helder als bij De Keersmaeker. Ergens L ies elo re Remans ziet dans a l s een veel voud van elegantie wa a r na a r ze enkel s chrijvend

tussen zand en water, tussen vloeibaar en vast, tussen traditie en afwijking, staat nu het dansende lichaam. Het

ka n streven. Als toes chouwer

resultaat van dilatantie, een staat van

o b ser veer t ze licham en vanuit

ongekende substantie.

meerd ere ku ns tdis ciplines en

Met die instabiliteit gaat evenzeer een

g eb r u i kt ze d e lenigheid van

dreiging gepaard: het gevaar van het

de ta a l o m ze te begrijpen.

lichaam om toe te geven aan de inzakking in het drijfzand. Het voelt eindeloos om erin vast te zitten, het is zinloos om je eruit te wringen. Een totale overgave zou een voorgeschreven oplossing zijn, maar lijkt die niet al te gemakkelijk?

Erin of eruit, het wordt misschien hoog tijd om de tussenstaat van het lichaam te waarderen. Geen marge, geen grijze zone, geen gevaar, het dansen op drijfzand als een volwaardige aggregatietoestand die lichtjes afwijkt met dat wat we gewoon zijn. Een omarming van de onzekerheid, een uitgebalanceerde liefde voor de instabiliteit.

DANST — 3

#04 2020

#dansttt

DANST — 4

#dansttt

#dansttt

DANST — 5

#dansttt

1

P. A . R . T. S . W O R K S H O P

2

PEEPING TOM — KIND

#dansttt

DANST — 6

#dansttt

#dansttt

1

2

— DAN ST IN BEEL D O l ymp e Ti ts Olympe Tits ontdekte na een opleiding aan de Koninklijke Balletschool van Antwerpen de hedendaagse dans en werd aangenomen op het Koninklijk Conservatorium Antwerpen.

In haar tweede jaar kreeg ze een blessure. Stilzitten kon ze niet, dus pakte ze haar camera op om foto’s te nemen tijdens de danslessen.

Als fotografe zoekt Olympe een onbestaande plek, een nieuw universum en het verhaal achter de performer of maker. In haar werelden heersen vrouwen die ergens naartoe willen maar daar niet geraken. Ze reiken naar het onbereikbare en zijn vaak verstrengeld in het decor, waardoor absurditeit en humor het beeld insluipen. Haar fotografie is op die manier verweven met haar dans- en makerspraktijk.

Energie, sfeer en gevoeligheid vormen belangrijke onderdelen van haar samenwerkingen tijdens een shoot. Wanneer ze in opdracht werkt, zoals bij portretfotografie, legt Olympe vast wat er binnen de persoon en beweging schuilt. Humor is een belangrijke opening om de ander op het gemak te stellen. “Ik ga ervan uit dat iedereen talent heeft, maar dat het soms gestimuleerd moet worden. Ik wil van anderen iets nieuws zien en leren.”

www.olympephotography.com www.kopseer.be instagram olympe.tits Exposities 11 februari – 14 maart, Obsidian Gallery, Brussel 1 – 30 mei, Unknown Masterpieces, Cultuurcentrum Knokke-Heist

DANST — 7

Met haar dans- en theatergezelschap KOPSEER (met Stan Nieuwenhuis en Aline Goffin) maakt ze kindervoorstellingen. Heel af en toe is ze als danser te vinden op het podium.

#dansttt

DANST — 8

In zijn nieuwste voorstelling Tender Men gaat choreograaf en performer Koen De Preter op zoek naar een nieuw perspectief op non-seksuele aanrakingen en de verschillende soorten relaties die mannen met elkaar opbouwen. Tijdens de voorstelling dansen de performers op de grenzen van sensualiteit, vriendschap en ruwheid.

—

TEKST LARA GROENEWEG FOTO BART GRIETENS

Tender Men: een hoopvolle poëzie van dans, gevoeligheden en mannelijkheid Wat inspireerde je om dit project te starten?

af en toe ook met beweging. In juni konden we

Ik had initieel het idee om een liefdesduet te

dan eindelijk beginnen met repetities waarbij

maken over relaties tussen mannen, maar later

iedereen aanwezig mocht zijn, maar met de

evolueerde dit naar een kwartet over mannen in

nodige afstand. We moesten toen creatief zijn

het algemeen. De aanzet om deze voorstelling

en repeteerden bijvoorbeeld met handschoenen

te maken komt vanuit mijn observatie dat

en mondmaskers. Ondanks de beperkingen zijn

aanrakingen onder mannen vaak geseksua-

hier toch een aantal interessante scènes uit

liseerd worden, terwijl dit niet altijd het geval

ontstaan. Vanaf juli werden de dansers een

is. Onze maatschappij is geconditioneerd om

bubbel van professionele contacten waar ikzelf

op deze manier naar zachte aanrakingen onder

ook onderdeel van mocht zijn. Ik hield toen

mannen te kijken. Daarbij was de grootste

zoveel mogelijk afstand, wat voor mij een hele

trigger dat ik mij geviseerd voel als ik met mijn

aanpassing was. Normaal gezien sta ik vaak mee

vriend hand in hand over straat loop. We krijgen

op de dansvloer, om iets voor te doen, om dingen

altijd aandacht, positief of negatief. Het gaat

aan te voelen in de groep of om feedback te

nooit onopgemerkt voorbij. Ik zou hier graag

kunnen geven. Dit kon nu niet. Ik moest vooral

verandering in brengen.

kijken en analyseren wat ik zag. Vanaf dat de bubbel kleiner werd, ben ik eruit moeten gaan

Hoe verliep het werkproces? Het werkproces

en werden enkel de dansers een bubbel.

coronacrisis. De pandemie zorgde ervoor dat

Er was dus nood aan grote flexibiliteit?

het verloop een echte rollercoaster werd.

Flexibiliteit is sowieso een vereiste in de

Normaal gezien had deze voorstelling een

culturele sector, maar nu werd dit zo voelbaar.

seizoen geleden klaar moeten zijn, maar toen

Doorheen deze moeilijke periode ben ik wel

was er een hele slechte subsidieronde waarbij

blijven proberen om er steeds het beste van te

erg weinig mensen geld kregen. Wij grepen er

maken. Ik ben erg blij dat er nog evenementen

toen net naast. Uiteindelijk konden we toch aan

konden doorgaan. In de periode dat we samen

de slag gaan, maar twee weken voor we van

mochten repeteren, waren er om de zoveel tijd

start gingen was het lockdown. Dit gooide ons

nieuwe maatregelen. Bovendien waren op elke

volledige repetitieschema door elkaar. Gelukkig

plek waar we werkten andere regels. Dat was

kon de Belgische première wel doorgaan, de

iedere keer opnieuw aanpassen. Ik ben erg blij

Nederlandse première moesten we uitstellen.

dat we de première gehaald hebben. Wanneer de voorstellingen zelf startten, was de situatie

Hoe gingen de repetities praktisch in hun werk?

niet veel beter. In CC Berchem werden de

In het begin repeteerden wij een uurtje per

maatregelen bijvoorbeeld verstrengd nadat er

week op Zoom. Er werden discussies gevoerd

al tickets verkocht waren. De regel veranderde

over de verschillende thema’s en we werkten

van een meter afstand naar een anderhalve

DANST — 9

kan niet losgekoppeld worden van de

koen de preter

meter, dus werden ze genoodzaakt om de

iemand anders jou wilt aanraken en dat je

capaciteit te beperken. Zo hebben ze op de

daar toestemming voor geeft. Dansers zijn het

dag van de voorstelling zelf zeventig mensen

sowieso gewend om buiten hun comfortzone te

moeten afbellen. Dat was erg vervelend, want

treden en om nieuwe dingen uit te proberen. De

de zaal was volzet. Ook op internationaal vlak

dansers die meewerkten, waren hier gelukkig

werd onze Nederlandse tour verhuisd naar het

heel open in. Wij zijn een erg gemengde groep

voorjaar. Wij mochten dan weer wel last minute

op vlak van seksuele geaardheid, maar ook op

optreden in de Warande in Turnhout omdat

vlak van diversiteit en achtergrond. Dit was

er daar een internationale voorstelling was

ook het opzet: ik had de voorstelling niet willen

weggevallen. Op dat vlak wordt er veel meer

maken met vier homoseksuele mannen, of vier

kort op de bal gewerkt dan anders. Normaal

witte mannen. Dan was het iets heel anders

gezien wordt alles een jaar tot anderhalf jaar

geworden. Gaandeweg is er een groeps­

op voorhand vastgelegd.

dynamiek ontstaan, het is een erg hechte groep geworden. In deze tijden was dat in het

Hoe waren deze constante aanpassingen voor

begin moeilijk te verwezenlijken, omdat er door

de dansers? We moesten heel wendbaar zijn en

corona andere grenzen ontstonden op vlak van

ervoor blijven gaan, ik ben erg blij dat mijn team

aanraking. Ik wou bijvoorbeeld graag beginnen

daar zo in meeging. Er waren veel praktische

met contactimprovisatie en partnerwerk om

obstakels die we moesten overwinnen. Twee

deze groepsdynamiek te versterken, maar dat

van de dansers wonen bijvoorbeeld in Wallonië.

kon helaas niet.

Door de avondklok hadden die een bewijs nodig om naar huis te gaan en dat ze van hun werk

Waar gaat de voorstelling inhoudelijk over?

kwamen na de voorstelling. Op zich was het al

De voorstelling gaat voor een deel over

handig dat er twee dansers van dezelfde stad

homo­seksualiteit, maar het hangt ook af van

moesten komen. De twee andere dansers wonen

het perspectief waarmee je naar de voorstelling

in Berlijn, maar één ervan woonde aan het begin

kijkt. Er zit een grote ambiguïteit in beweging.

van de creatie nog in Amsterdam, die was net

Zo zijn er bijvoorbeeld veel scènes met zachte

afgestudeerd. Hun flexibiliteit was erg belangrijk.

aanrakingen, maar ook een aantal ruwere scènes.

DANST — 10

Er is een scène die voor mij persoonlijk over gay In Tender Men worden de grenzen opgezocht

bashing gaat, maar voor iemand anders kan

tussen sensuele, vriendschappelijke en ruwe

het weer iets helemaal anders betekenen. Dat

aanrakingen. Hoe was het voor de dansers

vind ik het mooie aan dans, dat er ruimte is voor

zelf om deze grenzen te onderzoeken?

interpretatie. Ik denk dat er heel veel mensen

Zowel door ons onderzoek naar verschillende

op een verschillende manier iets hebben aan de

perspectieven op aanraking tussen mannen

voorstelling, ontroerd kunnen worden, of zichzelf

als door de coronamaatregelen moesten we

kunnen inleven in een ander. De voorstelling toont

ons extra focussen op ‘toestemming’. Rond

ook beelden die voor mij een politieke dimensie

toestemming werken was sowieso al van groot

hebben. Ik bestempel mijn werk daarom niet

belang, maar nu kreeg dit een extra dimensie.

direct als politiek, maar op een bepaalde manier

Open communicatie was erg belangrijk. Enerzijds

is het dat toch wel. Ik ben ervan overtuigd dat

moesten we afbakenen waar de dansers hun

onze maatschappij een soort hoopgevende

grenzen stelden met betrekking tot corona,

poëzie nodig heeft, zeker in deze tijden. Je

anderzijds ging het ook over toestemming

voelt dat dans iets teweegbrengt, zeker omdat

geven voor bepaalde aanrakingen, over waar

we elkaar op dit moment niet zomaar mogen

de grenzen worden getrokken op vlak van

aanraken. Dit mag enkel binnen onze intieme

ongewenste aanrakingen. Hiervoor heb ik mij

kring. Ook op deze manier geeft de huidige crisis

vooral gebaseerd op The Wheel of Consent

een extra dimensie aan de voorstelling: werken

van de Amerikaanse seksuologe Betty Martin.

rond aanraking in tijden dat dit een taboe is

Dit zijn regels over wat je toelaat, op welke

geworden. Dat vind ik net het mooie van dans,

manier je iemand mag of kunt aanraken, hoe

dat het die gelaagdheid heeft. Die poëtische

je zelf aangeraakt kunt en wilt worden, hoe

kracht hebben we nu zo hard nodig.

Zou je wat meer toelichting kunnen geven

op het gevoel. Dat is voor mij de kracht van

over de taboes rond aanraking? Ook voor

dans. Als mensen op een natuurlijke wijze moeten

corona waren aanrakingen vaak al erg

nadenken over ras, mannelijkheid of seksualiteit,

ambigu. Door bijvoorbeeld #MeToo zijn we

heeft het een groter effect. Sommige mensen

ons gelukkig meer en meer bewust geworden

kijken heel erg met hun hoofd. Ik hoop dat er naar

van ongewenste aanrakingen. Anderzijds kan

mijn voorstelling ook vanuit het hart gekeken

het er ook voor zorgen dat mensen elkaar

wordt. Ik geloof dat Tender Men een voorstelling

minder durven aanraken. Maar er is nog altijd

is die een breed publiek kan aanspreken.

iets als toestemming vragen voordat je actie onderneemt. Misschien is dat iets waar we door

Hoe kwam je terecht bij deze specifieke groep van

en na corona meer rekening mee gaan houden.

vier dansers? Van de 150 dansers die zich hadden

Vragen of het oké is om iemand een knuffel

aangemeld, werden er een veertigtal uitgenodigd

of kus te geven in plaats van zomaar iemand

op auditie. De dansers kwamen soms van erg ver.

opeens in de armen te vliegen.

Het was waanzinnig hoeveel goede dansers er wist ik dat ik sowieso geen groep van vier witte

initieel verwachtte? Als ik voor mijzelf spreek,

mannen wou. Ik wou graag diversiteit, dat de

en misschien ook voor dans in het algemeen,

dansachtergronden ook zo divers zouden zijn was

heb ik nooit de uitkomst exact in mijn hoofd. Dat

niet mijn uitgangspunt. Maar het klopte eigenlijk

groeit gaandeweg door samenwerking en door

wel met de rest van mijn werk. Ik speel ook vaak

individualiteit. Individualiteit is erg belangrijk

met verschillende dansstijlen. Ik heb uiteindelijk

in mijn werk. Heel veel materiaal komt van de

gekozen voor een klassiek geschoolde danser,

dansers, gaat over de wisselwerking tussen de

een hedendaagse danser, een experimentele

dansers onderling en tussen mij en de dansers.

danser en een autodidact freestyle b-boy. Deze

Ik werk ook met dramaturgie van muziek, wat

wisselwerking zegt voor mij ook iets over hoe

tijdens het proces groeit. Ik heb soms aan het

uiteenlopend mannelijkheid kan zijn. Je hebt

begin van mijn proces muziek waarvan ik denk

bijvoorbeeld de elegantie van een geschoolde

dat ik het zeker in de voorstelling wil hebben.

danser tegenover de meer directe manier van

Vaak blijven daar elementen van over, soms ook

bewegen van een breakdancer. Enerzijds botst

niet. De titel kwam bijvoorbeeld vrij snel in mijn

dit, maar anderzijds weerspiegelt dit ook perfect

vooronderzoek en in mijn creatief proces tot

het idee dat mannelijkheid door iedereen op een

stand. Ik werk op een heel intuïtieve manier.

andere manier ingevuld kan worden.

Wat is het doel van de voorstelling? Het was mijn

Wat betekent ‘mannelijkheid’ voor jou? Ik denk

bedoeling om de performance in te laten werken

dat mannelijkheid erg uiteenlopend is, maar dat

DANST — 11

aanwezig waren. Zoals ik al eerder had gesteld, Is de voorstelling die is ontstaan ook wat je

koen de preter

er in de huidige maatschappij toch nog vaak in stereotypes gedacht wordt. Bijvoorbeeld, het beeld van de typische stoere omgang dat mannelijkheid bij velen oproept. Dit gevoel wordt steeds minder en minder, want ik denk dat wij als maatschappij ook zoekende zijn rond gender.

Er wordt steeds meer nagedacht over het idee dat mannen kwetsbaar kunnen of mogen zijn en dat mannelijkheid niet gelijk hoeft te staan aan machismo. Maar in realiteit zijn de normen van de witte, heteroseksuele mannen nog steeds dominant. Dat is het geval in heel veel sectoren.

Dit is aan het veranderen, maar erg traag.

Mensen moeten eraan leren wennen. Wij zijn het meer gewend om harde aanrakingen te zien en te accepteren tussen mannen. Maar er zijn ook zachte manieren waarop mannen onderling elkaar kunnen aanraken, die daarom niet per se als romantisch geïnterpreteerd moeten worden.

Als maatschappij vergeten we dit vaak. Als je bijvoorbeeld kijkt naar jongens, lopen die tot op een bepaalde leeftijd nog steeds hand in hand, maar daarna stopt dat. Meisjes blijven dit wel doen. Ook in andere culturen is er een erg groot verschil. In India is het bijvoorbeeld sociaal geaccepteerd dat mannen hand in hand lopen, ook op veel latere leeftijd. Het fascineert mij dat er daar een kameraadschappelijke lichamelijkheid bestaat tussen vrienden die hier vaak nog ontbreekt.

Je ging in de voorstelling aan de slag met het beeld van een wereld zonder homofobie.

Hoe was het om hierrond te werken? Het is op dit moment een utopische, maar wel een wondermooie gedachte. Ik probeer met de voorstelling hier iets over te vertellen en het publiek iets te laten voelen. Het moment dat zachte aanrakingen tussen mannen tot het alledaagse beeld behoren, en er niet van

23.01 DE WOORDENAAR

Bruno Vanden Broecke | Muziektheater De Kolonie

— 2.02 & 3.02 A CONCERT CALLED LANDSCAPE

Josse De Pauw & Kris Defoort | LOD

— 11.02 WHO’S AFRAID OF VIRGINIA WOOLF?

Wolf Wolf | trappelend talent

— 19.02 & 20.02 IN TOPVORM

Muziektheater De Kolonie | première

— 23.02 MAN IN DE MIST Het nieuwstedelijk

— 27.02 DE SUNSHINE BOYS Comp. Marius

— 9.03 DISSIDENT

Lara Staal | NTGent

— 12.03 OUDER KIND

Bruno Vanden Broecke & Raven Ruëll | KVS

— 26.03 BIDBOEK

Elena Peeters | trappelend talent

— 1.04 DE GROTE AFHANKELIJKHEIDSSHOW

Rebekka de Wit | De Nwe Tijd | première

— 10.04 I LOST MY MOM AT THE SUPERMARKET Sien Vanmaele | première

— 23.04 PLATINA

Abke Haring | Zuidpool & Toneelhuis

verdwijnen. Ik hoop op zo’n toekomst.

— 29.04 & 30.04 DE ONZICHTBAREN

—

— 5.05 & 6.05 BONANZA

wordt opgekeken, dan is homofobie aan het

Tutti Fratelli Berlin

— 12.05 GALM

Dounia Mahammed & Alan Van Rompuy Speellijst Tender Men: www.koendepreter.com

CCBE Driekoningenstraat 126 | Berchem TICKETS www.ccBe.be | Bibliotheek De Poort INFO 03 286 88 20

De coronacrisis raast onvermoeibaar door en zet het socioculturele leven nog maar eens op een lager pitje. De cultuurhuizen en theaters moeten noodgedwongen de deuren sluiten en met name voor jonge makers zijn het onzekere tijden. Dat is ook het team van Het TheaterFestival niet ontgaan. Met de Roel Verniersprijs ondersteunen zij jaarlijks jong, aanstormend talent uit het brede podiumkunstenveld. Theater, dans, slam, performance, spoken word, film: op Het TheaterFestival zijn alle disciplines welkom.

Omdat de crisis er stevig op inhakt, komt de organisatie dit jaar met een primeur: maar liefst twee laureaten ontvangen een co-productiebedrag van 6000 euro en een plek op Het TheaterFestival 2021 in Antwerpen. Hiermee krijgen twee jonge, beloftevolle choreografen een extra duwtje in de rug: de uit Congo afkomstige Lucas Katangila en de Costa Ricaans-Nicaraguaanse Mario Barrantes Espinoza.

—

T E K S T I N E D U B O I S F O T O @ M I N H _ A R T P H ( L U C A S K ATA N G I L A , L I N K S ) E N AY L I N H A Z E L ( M A R I O B A R R A N T E S E S P I N O Z A , R E C H T S )

DANST — 13

De Roel Verniersprijs: een duwtje in de rug voor jonge makers

DANST — 14

Lucas en Mario, gefeliciteerd met het winnen

manieren worden vormgegeven. Je mocht een

van de Roel Verniersprijs. Hoe kwamen jullie in

geschreven aanvraag indienen, maar je kon

contact met de organisatie?

ook een filmpje opsturen. Ik koos voor de film.

Lucas Een vriendin die danseres is, stuurde

Op die manier kon ik mijn werkwijze laten zien

me informatie over de wedstrijd door. Ik

en kon ik de jury ook een idee geven van de

vond het heel interessant, maar vroeg haar

muziek en de beelden die ik wilde gebruiken. Ik

meteen waarom ze deze kans niet zelf zou

vond het belangrijk om audiovisuele referenties

grijpen. Ze vertelde dat ze in mij geloofde en

mee te geven. Na het insturen van de video,

dat ik mijn kans moest wagen. Waarom niet,

kreeg ik bericht dat ik mijn project persoonlijk

dacht ik. Ik ga altijd graag nieuwe uitdagingen

mocht voorstellen aan de jury. Die jury bestond

aan, dus mijn interesse was meteen gewekt.

echter uit andere mensen dan het team die

Ondanks dat ik in die periode drukbezet was

de inzendingen hadden geselecteerd. Ik moest

met andere dansprojecten in Parijs, besloot ik

dus een groep mensen die mijn film nog niet

ervoorte gaan.

hadden gezien, weten te enthousiasmeren voor

Mario Ook ik leerde de Roel Verniersprijs kennen

mijn project. Daarna kreeg ik bericht dat ik een

via bevriende kunstenaars. Een paar mensen uit

van de winnaars was. Ik vind het fijn dat de

mijn kennissenkring hadden reeds deelgenomen

Roel Verniersprijs deelnemers de mogelijkheid

en spoorden me aan om me aan te melden.

geeft een idee te presenteren dat nog in

Vorige editie nam ik ook deel, maar toen werd

de kinderschoenen staat. Vaak wordt er bij

ik niet uitgekozen. Zoals zoveel dingen in mijn

subsidieaanvragen of andere initiatieven naar

leven, gebeurde ook dit wat per toeval. Ik had

een volledig uitgewerkt concept gevraagd.

niet verwacht dat ik geselecteerd zou worden,

Mede door de coronaperikelen, had ik enkel een

maar toch lukte het. Dat was uiteraard een

artistiek idee. Dat was voor hen voldoende om

geweldig moment!

in mij en mijn project te geloven.

Hoe verliep de aanmeldingsprocedure?

Wat waren de inspiratiebronnen voor jullie

Mario De deelnemers mochten hun artistieke

voorstelling?

ideeën insturen. Dat idee kon op verschillende

Lucas Mijn familie vormt de grootste inspiratie-

eerste Centraal-Amerikaanse land waar

name mijn grootvader heeft mijn ontwikkeling als

het homohuwelijk werd gelegaliseerd. Dat

kunstenaar sterk beïnvloed. Hij leidde in Congo

is een geweldige overwinning, want er

een dansgezelschap dat traditionele Afrikaanse

wordt al zeventien jaar lang gevochten voor

dans bracht. Als kind zag ik Het epos van Lianja

LGBTQ-rechten. Uiteraard had ik dit graag

op televisie en die film heeft me geïnspireerd

met vrienden gevierd, maar door de lockdown

voor later werk. Later leerde ik van kunstenaars

was dat helaas niet mogelijk. Daarnaast heeft

als Martha Graham, Pina Bausch, Michael Jackson

de coronacrisis voor een verandering in onze

en Maurice Béjart en werd ik beïnvloed door hun

communicatie gezorgd die tot dan toe, zowel

oeuvre. Voor de creatie van deze voorstelling,

in Costa Rica als in de rest van de wereld, niet

startte ik vanuit een persoonlijke anekdote. Ik

vanzelfsprekend was. Zoom meetings, online

wil graag mijn ervaringen delen met de wereld

conferenties en bijscholingen: opeens was het

en met de voorstelling tonen hoe kinderen

mogelijk om lezingen over Centraal-Amerikaanse

uit mijn land worden uitgebuit, hoe zij dag en

kunstuitingen te volgen. In een van die lezingen

nacht moeten werken voor nieuwe westerse

vertelde de spreker over hoe weinig er in de

technologieën en hoe zij ingezet worden als

wereld geweten is over Centraal-Amerikaanse

kindsoldaten in de politieke oorlog die er woedt.

kunst. Er wordt meteen naar Mexicaanse en

Kinderen worden in het leger kadogo genoemd,

Colombiaanse kunst gekeken, maar de zeven

wat vrij vertaald “klein, onbeduidend ding”

Centraal-Amerikaanse landen zijn amper bekend.

betekent. Zo wordt er in Congo met kinderen

Dat herken ik zelf ook. Als ik mensen in Europa

omgegaan. Met deze dansvoorstelling claim ik

vertel dat ik uit Costa Rica kom, komen de

hun mensenrechten en wil ik de politieke leiders

meesten niet verder dan de stereotiepe

van mijn land laten inzien dat het tijd is dat deze

kenmerken als zon, zee, strand. Niemand weet

mishandeling stopt. Het is tijd dat Congo kiest

wat er op politiek of sociocultureel vlak speelt

voor vrede en kinderen naar school stuurt in

in het land, laat staan op kunstzinnig vlak. Daar

plaats van naar het leger.

wil ik met dit project aan bijdragen. Ik hoop dat

Mario Mijn project is geïnspireerd op plancha,

de toeschouwers door mijn voorstelling meer

een muziekgenre en social event dat in Costa

inzicht krijgen in de Centraal-Amerikaanse

Rica populair werd. Deze muziekstroming

LGBTQ-gemeenschap, meer specifiek in die

ontstond rond 2010 en spreekt mij erg aan.

van Costa Rica. Vanuit Europees oogpunt is

Daarnaast komt dit project voort uit twee

een gaybar kunnen binnen stappen een heel

belangrijke socio-­culturele gebeurtenissen.

normaal gegeven, maar in Costa Rica is er nog

In mei van dit jaar werd Costa Rica het

een lange weg te gaan in het normaliseren van

DANST — 15

­bron. Ik kom uit een grote, artistieke familie. Met

gewoontes rond en het accepteren van de

bepaalde vorm van solidariteit onder de mensen.

LGBTQ-gemeenschap.

Ik heb me ook ingezet voor de kwetsbaren in mijn omgeving. Zo hielp ik oudere mensen en

Hoe zouden jullie je bewegingsmateriaal of

deed ik hun boodschappen. Daarnaast heb ik

artistieke signatuur beschrijven?

ook de tijd genomen voor dingen waar in de

Lucas Ik zou mijn artistieke taal, mijn bewegings-

dagelijkse rompslomp niet altijd tijd voor is. Ik

materiaal omschrijven als een brief, opgedragen

heb veel gelezen en heel wat geschreven rond

aan alle onderdrukte mensen in mijn land:

egocentrisme. Natuurlijk heb ik ook veel gedanst

de kindsoldaat, de onderdrukte vrouw, de

in mijn woonkamer die plots ook de functie van

getraumatiseerde, de zwakke, de gekwetste. Mijn

dansstudio kreeg.

artistieke handtekening is een personificatie van

Mario De coronaperiode was in eerste instantie

mijn voorouders die mij leiden, in elke stap van

een bezinningsmoment voor mij. Ik vroeg me af

mijn ontwikkeling. Zij geven mij de wijsheid en het

wat ik zou doen: naar mijn familie terugkeren of

inzicht om het juiste te doen in een wereld waar

in België blijven. Ik koos voor het laatste omdat

zoveel onrecht plaatsvindt.

ik mijn leven nu hier heb opgebouwd samen met

Mario Deze voorstelling is mijn eerste groter

mijn partner, maar toch kriebelde het om in

opgezet project, dus een doorontwikkelde

moeilijke tijden terug te keren naar mijn roots. Ik

artistieke signatuur heb ik nog niet. Ik weet wel

voelde me opeens weer een immigrant. Ook al

waar mijn interesses liggen en welke theatrale

woon ik al zeven jaar in België, het voelde opeens

vormen ik wil ontdekken en uitwerken. Ik wil graag

niet meer als thuis. Anderzijds net wel omdat

met tekst werken, ook voorgelezen, en kijken

mijn leven zich nu hier afspeelt. Het was een

wat het effect daarvan is op het publiek. Ook

interessante dualiteit. De situatie liet me ook

het polyvalente gebruik van stem, van zingen

reflecteren over mijn positie als kunstenaar, hoe

en praten tot fluisteren en meer experimentele

ik door in België te leven naar Costa Rica kijk als

vormen. Ik ben heel geïnteresseerd in geluid en

buitenstaander. Het was een confronterende

stem en uiteraard komt daar als danser ook het

tijd. Ik dacht opnieuw aan mijn beweegredenen

fysieke aspect bij. De popcultuur in Costa Rica

om naar Europa te trekken, naar de positie die

waar ik mee opgroeide, vormt ook een inspira-

Europa zich aanmatigt in de wereld, naar hoe

tiebron die mijn werk beïnvloedt: de plancha,

dat mij als persoon en als kunstenaar heeft

telenovelles, Costa Ricaanse popmuziek, … Ik hou

veranderd. Deze gedachtestromen werden de

van het goedkope, de kitsch en het populaire

motor van dit project: hoe kan ik die gevoelens

gevoel dat hier bijhoort. Mijn intuïtie vertelt

externaliseren en overdragen naar het publiek? Ik

me dat ik rond deze elementen moet werken.

probeer de kunst die ik breng te decentraliseren

Centraal-Amerika heeft verschillende identiteiten

en te dekolonialiseren. Ik was me niet bewust van

en dat wil ik in deze voorstelling laten zien. Ik ben

mijn eurocentrische opvattingen over kunst, maar

het enige zichtbare “lichaam” op het podium,

nu merk ik dat ik ook bepaalde denkpatronen in

maar ik werk samen met een inter­disciplinair team

stand hou. De coronacrisis gaf me deze inzichten

dat mij ondersteunt in licht, geluid, scenografie,

en liet me toe om dieper na te denken over dit

kostuumontwerp, …

project. Ik weet niet wat de toekomst brengt, maar ik blijf verder werken en we zien wel waar

Hoe heeft de huidige situatie jullie artistieke

we uitkomen.

DANST — 16

werk beïnvloedt?

Lucas Ik merk dat mijn werk en artistieke leven

Wat zijn jullie toekomstplannen met de

enorm worden beïnvloed. Het is een moeilijke

voorstellling en de steun van de Roel Verniers­prijs?

periode voor mij. De tour van een dansproject

Welke plannen, doelen, dromen koesteren jullie?

en heel wat shows werden geannuleerd. Voor mij

Lucas Ik hoop theaters en cultuurhuizen te vinden

betekent dit een groot verlies aan inkomsten,

die geïnteresseerd zijn in het programmeren van

die niet meteen door andere middelen kunnen

mijn voorstelling of co-producenten te engageren

worden gecompenseerd. Toch zijn er ook fijne

die mij verder kunnen helpen. Daarnaast hoop ik

aspecten. Het bracht me mogelijkheden om te

mensen te ontmoeten die veel inspiratie bieden

bezinnen en te mediteren. Er ontstond ook een

en droom ik ervan mijn eigen artistieke visie uit te

kunnen bouwen. Mijn ultieme droom is dat ik via

Mario Als ik naïef zou mogen dromen en dat

kunst de twee werelden die het Westen en Afrika

mag want dromen zijn altijd een beetje naïef,

zijn, samen kan brengen. Met zowel Afrikaanse

(lacht) dan denk ik dat ik het heel leuk zou vinden

als Europese dansers zou ik via de lichamelijke

als er meer kunstenaars zijn die de Centraal-

ervaring van dans bruggen willen bouwen tussen

Amerikaanse kunst promoten en de waarden van

volkeren die nuttig kunnen zijn voor volgende

onze samenleving uitdragen. Ik heb het gevoel

generaties. Een wereld waar gelijkheid is op alle

dat niet veel kunstenaars hiermee bezig zijn en

gebieden, ook op artistiek vlak. Daarnaast zou

ik mis een beetje het samenhorigheidsgevoel.

ik graag workshops opzetten voor kinderen in

Dat gevoel heerst wel tussen de Centraal-

zowel Europa als in Afrika, maar steeds met de

Amerikaanse landen, maar het mag meer aan

dialoog tussen de verschillende werelddelen als

de oppervlakte komen. Als ik wild mag dromen,

uitgangspunt. Ik wil hen meegeven dat dans je

hoop ik dat er via kunst een interesse groeit in

wereld kan verbreden en kan transformeren,

deze regio en dat het publiek de waarde van

net zoals dans dat voor mij heeft gedaan. Met

Costa Ricaanse kunst en bij uitbreiding Centraal-

de financiële steun van de Roel Verniersprijs

Amerikaanse kunst leert kennen en waarderen.

wil ik ook kinderen helpen die door financiële problemen niet naar school kunnen of geen

—

middelen hebben om schoolboeken, kleding

Foto: Rudy Carlier

of eten te kopen.

KOM DANSEN BIJ WISPER!

CORONA OF GEEN CORONA, VANAF FEBRUARI STARTEN WIJ ONS VOORJAAR WEER OP. VANAF 11/1 KAN JE OP ONZE WEBSITE KIEZEN UIT DRIE TYPES DANSCURSUSSEN: LIVE, ONLINE OF BLENDED.

#04 2020

#SABIENCLEMENT

FOTO NETFLIX

dansvanger DANST — 20

Elke editie vragen we een gepassioneerde amateurdanser naar dé dansvoorstelling die zijn/haar blik vangt. Hoe kijken dansers zélf naar dansvoorstellingen? Een dansaardig verslag.

danser: Julie Merckx vangst: Move, Featuring Akram Kahn waar: Netflix

Wat een jaar, 2020. Vele maanden zonder voorstellingen. Zonder de geur van het theater, het stemmen van violen of het geluid van pointes op het podium. Gelukkig is er nog Netflix. Ons dansershart snakte naar dans, en dat hebben ze gehoord.

Bedankt Netflix, om Move te maken!

Mijn favoriete aflevering is die met Akram Khan. Ik ken zijn werk, maar zijn achtergrond niet. Vooral de combinatie van en kruisbestuiving tussen zijn training in kathak (een klassieke Indiase dans) en moderne dans interesseerde me. Het gebeurt niet veel dat we de persoon achter de danser en choreograaf te zien krijgen. De verhalen die zijn moeder vertelt, de emotie van zijn vader. Het is een unieke kijk op het leven, en het geeft ons het gevoel Akram een beetje beter te leren kennen. Misschien begrijpen we zo zelfs beter wat hij wil vertellen in zijn stukken? Ik in ieder geval wel.

Klein, levend museum

Wil je zelf eens een dans(voorstelling) vangen?

De ouders van Akram verhuisden na de oorlog in Bangladesh naar Londen. Daar aangekomen wilden ze het leven, en de doden, vieren. De moeder van Akram vond dat ze dat het beste kon doen door Akram en zijn zus te trainen in de klassieke dans. Zo werden Akram en zijn zus kleine, levende musea van het leven van hun ouders in Bangladesh. Dat zou Akram zijn hele leven meedragen, en verweven in zijn stukken.

Mail jouw idee naar

DANST — 21

dansdanser@danst.be

danser: Julie Merckx vangst: Move, Featuring Akram Kahn

DANST — 22

waar: Netflix

‘My mother tongue is movement’

Wat die choreografieën van Akram zo krachtig maakt, is de passie die er vanaf spat, het gevoel dat de dansers weten over te brengen. Akram beschrijft dat zelf heel mooi. “Obsessed en possessed”.

Dat is wat hij wil zien op het podium. “My mother tongue is movement” zegt hij zelf.

In de aflevering zien we Akram en zijn dansers toewerken naar een belangrijk optreden in Bangladesh. In de laatste tien minuten van de aflevering zien we eindelijk het stuk. Eindelijk gaat het over dans. En de boodschap die zij brengen is zo krachtig en emotioneel. Zelfs als je niets weet over de geschiedenis van Bangladesh, begrijp je hoe belangrijk dit moment is. Alleen al voor die laatste tien minuten is het het waard de hele aflevering te bekijken.

Wat betekent het om succesvol te zijn?

Dit jaar co-produceert Danspunt samen met fABULEUS, Passerelle vzw en Concertgebouw Brugge de film Au suivant. De jongeren in de film komen uit de audities voor de jaarlijkse voorstellingen van fABULEUS. Au suivant draait dan ook rond de vraag wat het betekent om succesvol te zijn. Bérengère Bodin verzorgt de choreografie en regisseert de kortfilm.

T E K S T L I S E S U R M O N T F O T O T U U R U Y T T E N H O V E F I L M S T I L L S © AU S U I VA N T

Dag Bérengère, zou je ons iets meer kunnen

Hoe verloopt het creatieproces, wie maakt

vertellen over de opstart van dit project, hoe

nog meer deel uit van het artistieke team? We

werd de groep jonge dansers uitgekozen? De

organiseerden aan het einde van de zomer twee

groep bestaat uit negentien jongeren tussen

weekends met workshops in het Concertgebouw

13 en 21 jaar. Er zit dus een grote diversiteit

Brugge. Ik koos een artistiek team uit van

in leeftijd. Het onderwerp van de kortfilm is

mensen waar ik al lang mee samenwerk, zoals

‘auditie’, maar ik was vrij om dit in te vullen en

Lenneke Rasschaert. Maar ook Arend Pinoy

vorm te geven. Ik maakte geen selectie, de

sprak ik aan, ik ken hem al lange tijd, maar

deelnemers zijn gekozen via fABULEUS volgens de

had nog nooit eerder met hem samengewerkt.

volgorde van inschrijving. Ze werden uitgenodigd

Jakob Ampe assisteert op muzikaal vlak.

om twee vragen te beantwoorden: “waar droom

Philippe Piffet en Bram De Waele zijn aanwezig

je van?” en “waar ben je bang voor?”.

voor het vastleggen van de beelden en zijn

DANST — 23

—

au suivant

ook tot aan het einde van het creatieproces

professioneel te gaan werken. Ik was bezig met

betrokken voor de montage. De bedoeling is om

allerlei andere hobby’s zoals piano, klimmen,

een kortfilm van ongeveer een kwartier te maken.

paardrijden, ... Ik ontdekte dat het leuk is om verschillende werelden als inspiratiebron te

De kortfilm gaat over ‘auditie’, hoe vullen

nemen. Het is voor mij belangrijk om nooit je

jullie dit thema in? We hebben een inhoudelijk

interesse te beperken. Allemaal hebben we

narratief bedacht over een man die 80 jaar

naast ons werk ook een privéleven, familie,

later terugblikt op een auditie die hij niet heeft

vrienden, vrijetijdsbestedingen … We zijn

durven doen, uit angst om niet succesvol te

samengesteld uit al die delen in ons leven. Ik ben

zijn. Vragen als “wat is succes?” komen dan ook

er altijd bewust van hoe die factoren onderdeel

naar voren. Wanneer hij op zijn leven terugblikt,

zijn van iemands persoonlijkheid. Het is nooit

vraagt hij zich af of hij kansen heeft laten

goed om in hokjes te denken.

liggen. Ik heb de jonge mensen uit de workshops

In een artistiek proces weet ik waar ik mee

gevraagd om hierover te reflecteren en in de

van start wil gaan, maar het eindresultaat

schoenen van die man te gaan staan. Ze deden

heb ik nog niet voor ogen, dat laat ik open. De

een oefening om in de huid te kruipen van een

bedoeling is om de jongeren op zo’n manier uit

oudere persoon die terugblikt op zijn leven en

te dagen dat er ook veel van hun kant komt.

het was verrassend hoe ver hun verbeeldings-

Ook de blik door hun ogen is belangrijk en niet

kracht ging.

alleen mijn eigen visie. Ik wil hen zoveel mogelijk betrekken. Ik zit niet in hun lichaam of ken hun

Hoe gaan jullie te werk om dit verhaal in beeld

verhaal en verlangen niet, ik voel mij dan ook

te brengen? Ik stelde mij de vraag hoe het

niet in de positie om hen te zeggen hoe ze

mogelijk is om iedereen aan bod te laten komen.

moeten dansen. In het begin is het altijd heel

Muziek zie ik als de eerste partner voor de

spannend om met een nieuwe groep mensen te

dansers en dit was dan ook het belangrijkste

werken. Dan ontdek je telkens weer hoe uniek

vertrekpunt van de workshops. Tijdens het

iedereen is, de fragiliteit ontroert mij. Soms

laatste weekend zijn we vertrokken vanuit de

zie ik tijdens de repetities jongeren spontaan

stem van de deelnemers. Het idee is dat deze

jumpen, daar komt een heel sterke energie uit

soundscape op zichzelf kan staan en je ernaar

en dat is wat ik ook probeer terug te geven.

DANST — 24

kan luisteren zonder beeld. Visueel zoeken we nog naar manieren om dit met beeld te

Hoe ervaren jullie als dansers de invloed van de

ondersteunen, mogelijk met de afwisseling van

huidige gezondheidstoestand in de wereld en de

kleur en zwart-wit.

noodzakelijke maatregelen? Het is moeilijk om

In het werkproces ga ik steeds op zoek naar

als dansers te werken zonder elkaar te mogen

verschillende manieren van expressie, soms is

aanraken in deze omstandigheden. Wanneer je

dit met woorden, soms in lichaamstaal of via

zweet tijdens de repetities en fysiek contact

geluiden. Zo stelde ik bijvoorbeeld de vraag:

maakt, dan helpt dit om dieper te gaan in

“wat zou je doen opdat mensen niet kunnen

het proces, want het is niet iets wat je in het

weerstaan om je te knuffelen?”. Door vanuit

dagelijkse leven doet. Dit soort contact is nu

vragen te vertrekken, nodigde ik hen uit om

onmogelijk en dat roept vragen op voor mezelf

met actie te antwoorden. De jongeren waren

over wat ik voor hen kan betekenen. Daarin zie

daarbij vrij om dat via de stem te doen of niet.

ik de kans om hen te laten genieten van hun

Ze mochten schreeuwen of zingen, zo doen

eigen lichaam, van de muziek, van de vreugde

we onderzoek naar beweging in combinatie

om iets te creëren. Nog meer in deze tijd is het

met geluid.

van belang om de boodschap te brengen dat ze mogen dromen over hun toekomst. Soms heb ik

Kun je iets vertellen over jouw eigen carrière

het gevoel dat dit nu veel moeilijker is dan toen

binnen de danswereld? Hoe voelt het om

ik jong was en de wereld voor mij openlag.

met een groep jongeren te werken? Ik begon zelf pas laat te dansen, ik was vijftien. Zeker

Wanneer mogen we het resultaat van de

meisjes beginnen veel vroeger te dansen om

kortfilm verwachten? De première van de

DANST — 25

kortfilm is voorzien voor april 2021 in het

zijn tijdens December-Dance dit jaar, maar zal

Concertgebouw Brugge. Graag zou ik het

wegens de nieuwe maatregelen niet kunnen

resultaat al wat vroeger afwerken om voor de

doorgaan. Dit is een volgende grote stap en ik

groep een presentatie te doen. Als we rond

hoop de voorstelling toch te kunnen afwerken

Kerstmis een eerste keer kunnen kijken en

en op een later moment te presenteren. Ik

hierover samenzitten, blijft het een work-in-

heb altijd geprobeerd om naast mijn carrière

progress om aanpassingen te doen of stukken

als danser voor gezelschappen ook eigen

te wissen. De jongeren kijken ernaar uit en

zijprojecten te doen, maar deze zijn minder

vroegen al of er mooie kostuums zullen zijn voor

zichtbaar geweest naast de grote voorstel-

de officiële première (lacht).

lingen waarin ik mocht meedoen. Ik werkte via

Wat andere projecten betreft, dans ik opnieuw

Passerelle ook eerder samen met jongeren.

in de voorstelling C(h)oeur van Alain Platel, die

Alles is natuurlijk koffiedik kijken op dit moment.

DANST — 26

in 2022 hernomen zal worden. Mijn eigen solo

Une île zou in het programma van KAAP te zien

—

Au suivant is een ode aan de jeugd die schittert,

kijken. Tenzij we kunnen ervaren wat er áchter

aan het vuur dat jongeren bezielt. Een fictieve

de coulissen gebeurt. Tenzij we hun droom

documentaire die getuigt van hun poëzie.

kunnen beleven, als een stralende belofte aan

Geschreven door, voor en met hen.

de volwassenen van morgen …

We kijken naar hen, luisteren naar hen,

Ze geloven in bewegen, zweten en boven zichzelf

observeren hen, bespieden hen.

uitstijgen. Op een auditie komen ze samen, als een lange stoet zwetende pelgrims, hopend dat

Artistieke assistentie: Lenneke Rasschaert,

het doek voor hen zal opgaan.

Arend Pinoy en Jakob Ampe Camera: Philippe Piffet en Bram De Waele

De jongeren gooien hun lichamen in de strijd.

(VISIONAIRES)

Ze vergeten zichzelf en gaan helemaal op in de dans. “Velen zijn geroepen, maar weinigen uitverkoren …” Tenzij we áchter het doek kunnen

Speellijst via www.danspunt.be

Sigrid T’Hooft is gespecialiseerd in renaissanceen barokdans. Zij is internationaal actief als operaregisseur, en onderwees historische dans aan het muziekconservatorium van Trossingen en barokke acteertechnieken in Leipzig en Den Haag. Met haar dansgezelschap Corpo Barocco reconstrueert zij grote historische balletten, vaak als onderdeel van operavoorstellingen. Voor de uitoefening van historische dans zijn niet alleen kracht, precisie, snelheid en geheugen onontbeerlijk. Er is veel geschiedkundig onderzoek nodig om te weten hoe dans er in het verleden juist uitzag. Geen gemakkelijke, maar wel een heel plezierige onderneming!

—

T E KS T A N A Ï S L AU WA E RT F O T O J O N AS L A M P E N S

DANST — 27

Historische dans is niet stoffig en traag

Hoe kwam je in de wereld van de historische

Kunnen ook de sporen van oude dans die

dans terecht? Van kinds af volgde ik ballet- en

aanwezig zijn in nog levende dansvormen

muzieklessen. Geïntrigeerd door de oude muziek

bronnen zijn? Dat denk ik niet. Klassiek ballet is

en het zoeken naar bronnen, ging ik musicologie

een overblijfsel van barokdans. Heel veel Engelse

studeren. Sindsdien ben ik blijven zoeken naar

gezelschapsdansen zijn overblijfsels van de

de relatie tussen oude muziek en dans.

countrydances (Engelse sociale hofdans, n.v.d.r.)

Ik heb heel veel geluk gehad. Midden jaren 80

uit de zeventiende en achttiende eeuw. Het is

vond in Gent een historische dans-bijeenkomst

interessant om te zien waar historische dans

plaats, in d'Oude Kapel. Ik heb daar veel pioniers

naartoe is gegaan, maar voor mij zijn dat geen

van de oude dans leren kennen, en bij hen zoveel

bronnen. Er is enorm veel materiaal uit de tijd

mogelijk cursussen gevolgd. Die mensen waren

zelf, dus ik heb altijd die weg genomen. Als je het

heel vrijgevig wat betreft bronnen en materiaal.

ballet als bron neemt en van daaruit probeert

Vanuit mijn musicologische achtergrond ging ik

terug te gaan, kom je vaak bij een karikatuur

algauw ook zelf bronnen opzoeken en lezen.

terecht, ver weg van de toenmalige realiteit.

Welke bronnen gebruik je voor de reconstructie van historische dans? Er bestaat zeer precieze informatie. Je kan niet zo dicht mogelijk bij de historische waarheid komen als je maar één soort bron bekijkt. Je moet verder kijken dan de danshandleidingen uit de renaissance- en barokperiode, waarin specifieke dansen gedetailleerd werden beschreven. In reisbeschrijvingen werden dansvoorstellingen bekritiseerd, of in geschriften over kunst of filosofie werden bepaalde aspecten van dans aangekaart. Er zijn moralistische geschriften vanuit de kerk, waarin dansen verboden werd. Dat is allemaal informatie die het beeld compleet maakt. Je kan veel leren van beschrijvingen van het hof, of van de inhuldiging van een nieuw operagebouw, of van een nieuwe compagnie die zich presenteert in een Londens theater. Hoe groot de compagnie was, hoe de dansers werden betaald, hoe lang ze repeteerden, hoe ze werden gewaardeerd, enzovoort. Er is veel concrete informatie: hoe je een pas moet uitvoeren, hoe je je voeten, je bovenlijf en armen moet houden, hoe je

DANST — 28

kostuum eruit moet zien, welke figuren je moet maken, hoe groot je passen moeten zijn. In

Hoe ziet dat er dan uit wanneer je bepaalde

historische afbeeldingen kan je de evolutie zien

historische dansen probeert te reconstrueren?

van verschillende kostumeringen. Bijvoorbeeld,

Wat moet ik me daarbij voorstellen?

in het professionele dansen geven de kostuums

In de Franse barokdans bestaat de Feuillet-

steeds meer ruimte voor grotere bewegingen

notatie, vernoemd naar Raoul-Auger Feuillet, een

met het lichaam, en gestrekte benen en voeten.

zeventiende-eeuwse danser en choreograaf.

Deze dingen zag je in de zestiende eeuw niet,

Dit is een grondpatroon, waarop alle passen

omdat het kostuum dat niet toeliet. Er is dus

aangeduid staan, en de kwaliteit van de passen:

heel veel materiaal, dat verder gaat dan alleen

glijden, springen, kruisen voor-achter, draaien,

maar dansboekjes.

enzovoort. Vaak kan je hier niet aan uit, en soms ontdek je zelfs fouten in de notatie.

Een andere soort dansnotatie is de beschrijving

vrijheid. Daardoor krijg je een levendigheid, en

in woorden. Ook hier kan verwarring ontstaan.

blijft het geen dode letter. Maar dat heb je als

Bijvoorbeeld, hoe kan je nu springen vanuit twee

je zelf muzikant en danser bent gewoon in je lijf.

voeten als je een soort chassé doet? Soms

Er zijn ook veel mensen die elementen uit

probeer je dingen met verschillende mensen uit,

historische dans nemen, en daarmee moderne

en kijk je naar ieders interpretatie. Soms is iets

voorstellingen maken. In dat geval is de

overtuigend om te zien, maar voelt het weinig

historische dans slechts een inspiratie. Dat is

overtuigend in het eigen lichaam. Ik zoek altijd

zeker en vast legitiem, maar dat doe ik niet.

naar een logische fysieke dynamiek. Proberen,

Anderzijds zijn er veel mensen, vooral in

proberen en opnieuw proberen, totdat je voelt:

Engeland en Duitsland, die veel met historische

dit is het. Maar door omstandigheden kan je

dans bezig zijn als re-enactment (het naspelen

toch weer tot een andere conclusie komen. Er

van historische gebeurtenissen, n.v.d.r.). Zij

zijn dansbeschrijvingen, vooral uit de eerste

gebruiken schitterende historische kostuums,

helft van de zeventiende eeuw, waarvan we nog

en reconstrueren bals uit de tijd van Jane Eyre,

altijd niet weten hoe we ze moeten uitvoeren.

of van Queen Elisabeth, of wat dan ook. Zij proberen zelfs met de hapjes die ze serveren zo

Maar je probeert toch zo dicht mogelijk bij

dicht mogelijk bij de realiteit van toen te komen.

de historische dans zoals ze écht was te

Dat heeft ook zijn kracht en zijn charme!

historische waarheid, want niet alles is bewaard.

Hoe verhoudt hofdans zicht tot volksdans?

Het is onmogelijk iets totaal te reconstrueren.

Dans heeft altijd zijn mosterd gehaald bij

Daarenboven, we doen het vandaag, dus we

allerlei dingen in de wereld, onder andere bij de

hebben ook onze eigen bagage mee. Dat heeft

volksdansen. Vooral de kringdansen aan het

invloed op de manier waarop we de dingen

hof komen duidelijk uit het volkse niveau, maar

bekijken. Maar het is belangrijk om zoveel

dan uitgevoerd op een hoofse, geraffineerde

mogelijk te reconstrueren, en niet een klein

manier. Het is moeilijk om het te tracen: de

beetje. Als je dan je boeken sluit en begint te

volksdans werd namelijk niet neergeschreven.

creëren, kan je dat met een grote historische

Er bestaan beschrijvingen en afbeeldingen van

woordenschat doen, maar ook met artistieke

bijvoorbeeld een branle, een rondedans, aan

DANST — 29

komen? Ja! Natuurlijk, er bestaat voor mij geen

het Franse hof in de zestiende eeuw: begeleid

complex en heel snel, of van iets zeer snel en

met doedelzak, maar gedanst in vol ornaat van

complex naar een héél langzaam tempo. Het

hoofse kledij. Op scène gaat men zich voor zulke

heeft ook altijd iets met ratio te maken, met

gelegenheden dan weer wel verkleden in herders

het hoofd. Het heeft iets edel, iets verfijnd. En

en herderinnen, maar deze dansers dansen

wat me altijd heeft aangetrokken in de sociale

perfect theatrale dans, die niks met volksdans

dans, is die heel bijzondere relatie tussen jou en

te maken heeft.

je danspartner. Aantrekking en afstoten, samen dansen, weer van elkaar weggaan. Dit gebeurt

Er is dus een verschil tussen hofdans en

zelfs in een groepsdans als een contredanse

theaterdans? In het kader van historische

française (Franse sociale hofdans, n.v.d.r.),

dans, spreken we meestal alleen over hofdans,

waarbij er wel acht of tien mensen samen

en denken we te vaak aan amateurdansers.

dansen. Je raakt elkaar nooit aan, of zeer

Al vanaf de zestiende eeuw waren er profes-

zelden, maar toch is er heel veel contact. Ik vind

sionelen, die met theaterdans bezig waren.

dat zeer spannend. Het is een heel sprekende,

Dans functioneerde in een hoofs en later een

hoofse taal, maar fysiek zeer uitdagend. En dat

burgerlijk kader. Maar daarin bestonden twee

contrast vind ik ongelofelijk boeiend.

werelden: een wereld van sociale baldans en plezier maken, en een wereld van professionele

Wat raad je liefhebbers van historische dans, die

mensen die schitterende balletten maakten,

zoveel mogelijk willen leren, aan? In het Engels,

choreografische voorstellingen. In de zestiende

Frans en Duits is er veel gepubliceerd, en op

eeuw waren er al ballets de cours, masques

het internet is zeer veel te vinden. Op YouTube

en intermedi, grote balletten opgevoerd

en Vimeo staan zeer interessante video’s van

door professionele dansers. Tot de helft van

professionele groepen. Er zijn ook veel cursussen

de zeventiende eeuw stonden zeer goede,

en zomerstages in het buitenland. Op de Duitse

niet-professionele dansers uit het hof mee

website earlydance.de, staat een kalender met

op scène met professionelen. Toen werd de

een groot aanbod van evenementen.

Académie de Ballet gesticht, en ontstond er

Jammer genoeg worden in België geen nieuwe

een groep van professionele mensen die zelfs

generaties aangesproken. In Frankrijk is er

een soort eigen vakbond hadden.

bijvoorbeeld een werking van mensen die met

Historische dans is dus niet stoffig en traag,

historische dans bezig zijn die zeer groot is

met de handjes hoog. Een groot deel van

op pedagogisch niveau. Daar zijn school­

de honderden gaillarde-variaties (snelle,

voorstellingen, waar de jonge generaties worden

gesprongen dans, n.v.d.r.) die gepubliceerd zijn,

aangesproken, zowel in amateurscholen als in

heb ik zelfs in mijn jongste jaren nooit kunnen

professionele dansopleidingen.

dansen omdat ze zo moeilijk zijn, en zoveel

Ik heb jaren dansles gegeven in Sint-Niklaas,

fysieke kracht vergen. Je hebt ongelofelijk veel

bij Balletstudio’s Laffont – Du Toit, de enige

springkracht nodig, en ook een enorm geheugen

school in België waar je nog steeds barokdans

om al die variaties te onthouden.

kan leren. Daar ben ik mijn compagnie

DANST — 3 0

Corpo Barocco begonnen. Ik heb in België in Wat is er voor jou speciaal aan de wereld

verschillende dansscholen iets proberen op te

van de historische dans? Het heeft vooral te

starten, maar die initiatieven zijn niet blijven

maken met die innige band tussen de muziek

leven. Ik heb ook met Passo Ostinato, mijn

en de dans, die zo goed bij elkaar passen. Het

renaissancedansgroep in België, voorstellingen

ene versterkt het andere, waardoor het voor

georganiseerd en prachtige dingen kunnen

mij heel emotioneel wordt. Het dansen vraagt

doen. Maar toen ik ermee ben gestopt, heeft

zeer veel precisie en balans. Bijvoorbeeld in het

niemand het vaandel overgenomen. Het is tijd

quattrocento heb je misschien maar een tiental

dat jonge mensen er weer mee bezig zijn!

soorten passen, waarmee enorm veel choreografieën worden gemaakt. Die veelzijdigheid trekt mij erg aan. Van iets heel kleins, heel langzaam, heel eenvoudig, naar iets ongelofelijk

—

FOTO ISABELLE WENZEL

Wij hadden al alles geschrapt bij les ballets C de la B. Aan het begin van de pandemie hadden we de tourneeplanning schoongeveegd tot de zomer van 2021. Dan wordt Gardenia hernomen, de ‘travestietenshow’, met negen 80-jarigen, op voorwaarde dat een doeltreffend vaccin beschikbaar is. Toen de agenda leeg was, drong zich de vraag op: wat kan er wel nog binnen het speelterrein dat door protocollen afgebakend wordt? Velen kozen voor schaalverkleining, wij wilden het groot blijven zien. Want les ballets C de la B, dát is het gezelschap van het grote gebaar. Geen solo’s aan ons lijf. Hoe zouden wij iets kunnen maken met veel volk voor veel volk?

Op het moment van de lockdown waren we op één week van de première van C(h)oeurs 2020 in samenwerking met Kunsthuis, het samengaan

centrum van Gent, naast het S.M.A.K. De stad Gent wilde mee, corona had toch al gaten geslagen in de kalender. We kregen veertien dagen, de vakbonden bij OBV wilden mee, de Vooruit deed mee als expert in publieksontvangst. Een ongeziene alliantie kreeg vorm. Artistiek zouden we van de nood een deugd maken: een samengesteld programma met repertoire dat koor en orkest in de vingers hadden, geen nieuwe stukken die repetities vergden. Het orkest kon veilig op het binnenplein van ‘t Kuipke plaatsnemen, het koor zou in één toeschouwersvak opgesteld worden. De dansers konden vanuit de catacomben een te bouwen catwalk oplopen, boven de hoofden van de orkestleden. Regisseur Alain Platel voorzag een drietal interventies voor de dansers, en aan het eind zou iedereen samen Va pensiero zingen, bekend als het slavenkoor uit Nabucco van Verdi. “O mio patria si bella e perduta.” Misschien wel voorafgegaan door de woorden van Riccardo Muti: “dat het vaderland verloren is als de cultuur gedood wordt.” Toen hij die historische woorden uitsprak in de opera van Milaan alvorens het publiek uit te nodigen mee te zingen (maar in de maat!), sloegen zijn woorden op de besparingen die ook in Italië de cultuur troffen.

Vandaag komt daarbovenop een virus dat niet alleen longen aantast, maar de cultuur aanvreet.

Dat elke gezamenlijke beleving onmogelijk maakt, dat afscheid nemen reduceert tot naaste familie en de gemeenschap buitensluit, dat de ander tot een potentieel gevaar maakt waar we in een bocht omheen lopen. Wij hadden daar met les ballets C de la B een groot en troostend gebaar willen tegenoverstellen. We zijn tot het uiterste gegaan, tot en met de keuring van het ventilatiesysteem

van de Vlaamse Opera en het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. Ook daar zat iedereen verplicht werkloos thuis: een heel orkest, een koor, een gezelschap van 40 dansers. Dat een orkestbak niet geschikt is als werkplek in tijden van besmetting, spreekt voor zich. We moesten uitbreken, ons oog viel op ‘t Kuipke, de prachtige velodroom in het

van ‘t Kuipke, noodzakelijk om een uitzondering te krijgen op beperkte toeschouwersaantallen.

Maar de tweede lockdown heeft een kruis gemaakt over alle goede intenties. Stel het u voor: een 1000-koppig publiek dat helemaal coronaproof zou kunnen opgaan in samenzang. Zou dat niet fantastisch geweest zijn?!

De laatste vluchtweg. Waar kunnen we nog heen wanneer we niet meer de wijde wereld in kunnen?

In lang vervlogen tijden hebben we in deze rubriek Teheran bezocht, we waren in Sydney en Broome, in Tunis, in Marseille, in Ramallah en Nabloes.

We hebben ons suf gesurft op het wereldwijde web (Les Indes galantes van Cogitore, snel nog eens kijken op YouTube). We hebben ons gebogen over huidhonger en dansdeprivatie. Ons resten de onvervulde dromen en gedwarsboomde plannen.

Dit is mijn laatste bijdrage.

DANST — 3 1

Hildegard De Vuyst is dramaturge en werkt waar het ware leven lonkt. Ze neemt je mee op haar contemplatieve escapades on the road, dansend, op een koord van kunst en kritiek, van horizontaal zoeken en verticaal vinden.

Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record... ...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat.

Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.

high five met Matthias Phlips

F O T O S T U D I O E D E LW E I S S

#cultuurtips

01

02

Avoid This van Brian

Ik bestelde onlangs Don’t Worry,

Rea is een zeer mooi uitgegeven boekje waarin de kunstenaarillustrator een reeks hedendaagse situaties schetst die je beter kan vermijden. Het resultaat is een grappige verzameling van slecht gedrag.

een plaat van Lord Stornway a.k.a Iain Shaw met lyrics en artwork van David Shrigley. Verwacht opzwepende en eigenzinnige rock afgewisseld met zachtere nummers, een emotionele emmer humor waarin stukjes verdriet drijven. Mijn bestelling is nog steeds niet aangekomen maar ‘don’t worry’ denk ik.

03

04

05

Mandibules, (Quentin Dupieux, beter bekend als Mr. Oizo) gaat over twee vrienden die in de koffer van een auto een gigantische vlieg vinden en beslissen om deze te trainen en er daar geld mee te verdienen.

De film ging in première op het Filmfestival van Venetië en is in december bij ons te zien, mét Roméo Elvis, die er zijn acteerdebuut maakt.

Drunk van de Deense Thomas Vinterberg (o.a.

Festen) gaat over vier middelbare schoolleraren die een theorie testen waarin beweerd wordt dat een constant alcoholpercentage van 0,5 promille ervoor zou zorgen dat je jezelf meer openstelt en creatievere, betere beslissingen neemt.

Herkenbaar?

voor o.a. De Standaard. De roze Daniël is een van zijn vaste personages in zijn absurde en lichtvoetige wereld van humor

in your face. Hij heeft vijf cultuurtips om de lockdown aangenamer te maken. Zijn werken en boeken horen daar natuurlijk ook bij: www.matmatmat.be.

Onlangs heb ik het Middelheimpark nog eens herontdekt, een wandeling in deze inspirerende kunstoase kan ongelooflijk deugd doen. Check zeker de geniale installaties van Erwin Wurm en Dennis Tyfus, die maakten mij alleszins heel blij.

#FOMO? Up-to-date agenda op danspunt.be

DANST — 33

Matthias Phlips is illustrator-cartoonist

#danstagram

#esterbosschaert

#purna_sevenants

#pagadderke.ekeren

DANST — 3 4

#danst

Dans is alles en alles is dans: post je meest memorabele, hilarische, alledaagse dansplaatje op Instagram, Facebook of Twitter met de hashtag #dansdanserdanst. Springt je foto in het oog, dan krijg je een flitsend Danspunt-flipboekje ĂŠn een ereplaats in de volgende editie van DANST.

DANST adverteerder oplage 5.000 nummers

NIEUW: vriend van DANST Verspreid mee het dansvuur en krijg gratis advertentieruimte

meer info? danst.be

DANST mee Dans je met woorden, beelden, ideeën, lijnen, armen en benen …?

Wil je een bijzonder dansverhaal delen of meewerken aan dit magazine?

Mail naar dansdanser@danst.be

en ma ken wi j d e v lo er v ri j vo o r vervo eri n g . I n Vla a n deren , Brussel en ver daarbui ten . dans p u nt.be

Da n s punt o n d erz o ek t, o ntvo uwt, verb i n d t . Vo o rb i j a lle st i j len c reëren w i j kan sen , bi eden w i j perspec t i ef

leer, b o ug eer. Als ma ker, a ls d a n s er, a ls d a n s fa n pur s an g. Dan spunt van gt op, duw t voo r t, g eeft steun .

Da n s d a n s er d a n s t . Va n mi d d el tot punt . Va n mot i e tot emot i e tot alle gren zen vervagen . O b serveer,

DANST bij jou in de bus?

DANST abonnee 4 nummers/jaar 14€

DANST is een driemaandelijkse uitgave van Danspunt en verschijnt

4 maal per jaar - P209281 - Afgiftekantoor Antwerpen X

VU: Iris Raspoet, p/a Danspunt, Sint-Salvatorstraat 18a, 9000 Gent

JRG 19/N4 december 2020

danspunt.be

HILDE GAR D D E VUYST, P. 31

velen kozen voor schaalverkleining, wij wilden het groot blijven zien