#04 2020
04
08
13
20
Danst in beeld met Olympe Tits
Tender Men: een hoopvolle poëzie
Roel Verniersprijs: een duwtje in de rug voor jonge makers
Dansvanger
23
27
27
31
Wat betekent het om succesvol te zijn?
Historische dans is niet stoffig en traag
Column On the road
High five met Matthias Phlips
34 #danstagram
colofon Red a ctie Si nt-Salvators traat 18a, 9000 Gent Coö rd i na ti e I lo n a Ro es li Te kst H i ld eg a rd De Vu yst, I ne Dubois, Lara Groeneweg, Anaïs La uwa er t, Juli e M erc k x, Li es elo re Rema ns en Lis e S urm ont Eindredactie Lut Firlefy n , Eli en Lefevere, I ri s Ra s po et en Il o na Ro esl i Coverbeeld O lym pe Tits Design E lv i re Dela n ote × H ermi n e Co o rema n Duur z a m e druk Bem a Graphics Periodicitei t 4 × per j a a r Opl a g e 3.5 00 ex. Volgend num m er m aar t 2021 Ab o nne me nt 14 euro
dansbeeldig
‘We moeten dansen op drijfzand.’ Niemand beschikt over een betere danstaal dan Anne Teresa De Keersmaeker. Een wankele evenwichtspoging op iets wat ooit steenhard was, ik wist niet dat er FOTO ISABELLE WENZEL
zekerheid viel te rapen in een discours van onzekerheid. Het is gevaarlijk om het lichaam als een louter talig instrument te zien, maar het is nog gevaarlijker om haar metafoor met drijfzand te laten liggen. Nooit eerder klonk de huidige instabiliteit van dans zo helder als bij De Keersmaeker. Ergens L ies elo re Remans ziet dans a l s een veel voud van elegantie wa a r na a r ze enkel s chrijvend
tussen zand en water, tussen vloeibaar en vast, tussen traditie en afwijking, staat nu het dansende lichaam. Het
ka n streven. Als toes chouwer
resultaat van dilatantie, een staat van
o b ser veer t ze licham en vanuit
ongekende substantie.
meerd ere ku ns tdis ciplines en
Met die instabiliteit gaat evenzeer een
g eb r u i kt ze d e lenigheid van
dreiging gepaard: het gevaar van het
de ta a l o m ze te begrijpen.
lichaam om toe te geven aan de inzakking in het drijfzand. Het voelt eindeloos om erin vast te zitten, het is zinloos om je eruit te wringen. Een totale overgave zou een voorgeschreven oplossing zijn, maar lijkt die niet al te gemakkelijk? Erin of eruit, het wordt misschien hoog tijd om de tussenstaat van het lichaam te waarderen. Geen marge, geen grijze zone, geen gevaar, het dansen op drijfzand als een volwaardige aggregatietoestand die lichtjes afwijkt met dat wat we gewoon zijn. Een omarming van de onzekerheid, een uitgebalanceerde liefde voor de instabiliteit.
DANST — 3
#04 2020
#dansttt
DANST — 4
#dansttt
#dansttt
DANST — 5
#dansttt
1
P. A . R . T. S . W O R K S H O P
2
PEEPING TOM — KIND
#dansttt
DANST — 6
#dansttt
#dansttt
1
2
— DAN ST IN BEEL D O l ymp e Ti ts Olympe Tits ontdekte na een opleiding aan de Koninklijke Balletschool van Antwerpen de hedendaagse dans en werd aangenomen op het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. In haar tweede jaar kreeg ze een blessure. Stilzitten kon ze niet, dus pakte ze haar camera op om foto’s te nemen tijdens de danslessen. Als fotografe zoekt Olympe een onbestaande plek, een nieuw universum en het verhaal achter de performer of maker. In haar werelden heersen vrouwen die ergens naartoe willen maar daar niet geraken. Ze reiken naar het onbereikbare en zijn vaak verstrengeld in het decor, waardoor absurditeit en humor het beeld insluipen. Haar fotografie is op die manier verweven met haar dans- en makerspraktijk. Energie, sfeer en gevoeligheid vormen belangrijke onderdelen van haar samenwerkingen tijdens een shoot. Wanneer ze in opdracht werkt, zoals bij portretfotografie, legt Olympe vast wat er binnen de persoon en beweging schuilt. Humor is een belangrijke opening om de ander op het gemak te stellen. “Ik ga ervan uit dat iedereen talent heeft, maar dat het soms gestimuleerd moet worden. Ik wil van anderen iets nieuws zien en leren.”
www.olympephotography.com www.kopseer.be instagram olympe.tits Exposities 11 februari – 14 maart, Obsidian Gallery, Brussel 1 – 30 mei, Unknown Masterpieces, Cultuurcentrum Knokke-Heist
DANST — 7
Met haar dans- en theatergezelschap KOPSEER (met Stan Nieuwenhuis en Aline Goffin) maakt ze kindervoorstellingen. Heel af en toe is ze als danser te vinden op het podium.
#dansttt
DANST — 8
In zijn nieuwste voorstelling Tender Men gaat choreograaf en performer Koen De Preter op zoek naar een nieuw perspectief op non-seksuele aanrakingen en de verschillende soorten relaties die mannen met elkaar opbouwen. Tijdens de voorstelling dansen de performers op de grenzen van sensualiteit, vriendschap en ruwheid. —
TEKST LARA GROENEWEG FOTO BART GRIETENS
Tender Men: een hoopvolle poëzie van dans, gevoeligheden en mannelijkheid Wat inspireerde je om dit project te starten?
af en toe ook met beweging. In juni konden we
Ik had initieel het idee om een liefdesduet te
dan eindelijk beginnen met repetities waarbij
maken over relaties tussen mannen, maar later
iedereen aanwezig mocht zijn, maar met de
evolueerde dit naar een kwartet over mannen in
nodige afstand. We moesten toen creatief zijn
het algemeen. De aanzet om deze voorstelling
en repeteerden bijvoorbeeld met handschoenen
te maken komt vanuit mijn observatie dat
en mondmaskers. Ondanks de beperkingen zijn
aanrakingen onder mannen vaak geseksua-
hier toch een aantal interessante scènes uit
liseerd worden, terwijl dit niet altijd het geval
ontstaan. Vanaf juli werden de dansers een
is. Onze maatschappij is geconditioneerd om
bubbel van professionele contacten waar ikzelf
op deze manier naar zachte aanrakingen onder
ook onderdeel van mocht zijn. Ik hield toen
mannen te kijken. Daarbij was de grootste
zoveel mogelijk afstand, wat voor mij een hele
trigger dat ik mij geviseerd voel als ik met mijn
aanpassing was. Normaal gezien sta ik vaak mee
vriend hand in hand over straat loop. We krijgen
op de dansvloer, om iets voor te doen, om dingen
altijd aandacht, positief of negatief. Het gaat
aan te voelen in de groep of om feedback te
nooit onopgemerkt voorbij. Ik zou hier graag
kunnen geven. Dit kon nu niet. Ik moest vooral
verandering in brengen.
kijken en analyseren wat ik zag. Vanaf dat de bubbel kleiner werd, ben ik eruit moeten gaan
Hoe verliep het werkproces? Het werkproces
en werden enkel de dansers een bubbel.
coronacrisis. De pandemie zorgde ervoor dat
Er was dus nood aan grote flexibiliteit?
het verloop een echte rollercoaster werd.
Flexibiliteit is sowieso een vereiste in de
Normaal gezien had deze voorstelling een
culturele sector, maar nu werd dit zo voelbaar.
seizoen geleden klaar moeten zijn, maar toen
Doorheen deze moeilijke periode ben ik wel
was er een hele slechte subsidieronde waarbij
blijven proberen om er steeds het beste van te
erg weinig mensen geld kregen. Wij grepen er
maken. Ik ben erg blij dat er nog evenementen
toen net naast. Uiteindelijk konden we toch aan
konden doorgaan. In de periode dat we samen
de slag gaan, maar twee weken voor we van
mochten repeteren, waren er om de zoveel tijd
start gingen was het lockdown. Dit gooide ons
nieuwe maatregelen. Bovendien waren op elke
volledige repetitieschema door elkaar. Gelukkig
plek waar we werkten andere regels. Dat was
kon de Belgische première wel doorgaan, de
iedere keer opnieuw aanpassen. Ik ben erg blij
Nederlandse première moesten we uitstellen.
dat we de première gehaald hebben. Wanneer de voorstellingen zelf startten, was de situatie
Hoe gingen de repetities praktisch in hun werk?
niet veel beter. In CC Berchem werden de
In het begin repeteerden wij een uurtje per
maatregelen bijvoorbeeld verstrengd nadat er
week op Zoom. Er werden discussies gevoerd
al tickets verkocht waren. De regel veranderde
over de verschillende thema’s en we werkten
van een meter afstand naar een anderhalve
DANST — 9
kan niet losgekoppeld worden van de
koen de preter
meter, dus werden ze genoodzaakt om de
iemand anders jou wilt aanraken en dat je
capaciteit te beperken. Zo hebben ze op de
daar toestemming voor geeft. Dansers zijn het
dag van de voorstelling zelf zeventig mensen
sowieso gewend om buiten hun comfortzone te
moeten afbellen. Dat was erg vervelend, want
treden en om nieuwe dingen uit te proberen. De
de zaal was volzet. Ook op internationaal vlak
dansers die meewerkten, waren hier gelukkig
werd onze Nederlandse tour verhuisd naar het
heel open in. Wij zijn een erg gemengde groep
voorjaar. Wij mochten dan weer wel last minute
op vlak van seksuele geaardheid, maar ook op
optreden in de Warande in Turnhout omdat
vlak van diversiteit en achtergrond. Dit was
er daar een internationale voorstelling was
ook het opzet: ik had de voorstelling niet willen
weggevallen. Op dat vlak wordt er veel meer
maken met vier homoseksuele mannen, of vier
kort op de bal gewerkt dan anders. Normaal
witte mannen. Dan was het iets heel anders
gezien wordt alles een jaar tot anderhalf jaar
geworden. Gaandeweg is er een groeps
op voorhand vastgelegd.
dynamiek ontstaan, het is een erg hechte groep geworden. In deze tijden was dat in het
Hoe waren deze constante aanpassingen voor
begin moeilijk te verwezenlijken, omdat er door
de dansers? We moesten heel wendbaar zijn en
corona andere grenzen ontstonden op vlak van
ervoor blijven gaan, ik ben erg blij dat mijn team
aanraking. Ik wou bijvoorbeeld graag beginnen
daar zo in meeging. Er waren veel praktische
met contactimprovisatie en partnerwerk om
obstakels die we moesten overwinnen. Twee
deze groepsdynamiek te versterken, maar dat
van de dansers wonen bijvoorbeeld in Wallonië.
kon helaas niet.
Door de avondklok hadden die een bewijs nodig om naar huis te gaan en dat ze van hun werk
Waar gaat de voorstelling inhoudelijk over?
kwamen na de voorstelling. Op zich was het al
De voorstelling gaat voor een deel over
handig dat er twee dansers van dezelfde stad
homoseksualiteit, maar het hangt ook af van
moesten komen. De twee andere dansers wonen
het perspectief waarmee je naar de voorstelling
in Berlijn, maar één ervan woonde aan het begin
kijkt. Er zit een grote ambiguïteit in beweging.
van de creatie nog in Amsterdam, die was net
Zo zijn er bijvoorbeeld veel scènes met zachte
afgestudeerd. Hun flexibiliteit was erg belangrijk.
aanrakingen, maar ook een aantal ruwere scènes.
DANST — 10
Er is een scène die voor mij persoonlijk over gay In Tender Men worden de grenzen opgezocht
bashing gaat, maar voor iemand anders kan
tussen sensuele, vriendschappelijke en ruwe
het weer iets helemaal anders betekenen. Dat
aanrakingen. Hoe was het voor de dansers
vind ik het mooie aan dans, dat er ruimte is voor
zelf om deze grenzen te onderzoeken?
interpretatie. Ik denk dat er heel veel mensen
Zowel door ons onderzoek naar verschillende
op een verschillende manier iets hebben aan de
perspectieven op aanraking tussen mannen
voorstelling, ontroerd kunnen worden, of zichzelf
als door de coronamaatregelen moesten we
kunnen inleven in een ander. De voorstelling toont
ons extra focussen op ‘toestemming’. Rond
ook beelden die voor mij een politieke dimensie
toestemming werken was sowieso al van groot
hebben. Ik bestempel mijn werk daarom niet
belang, maar nu kreeg dit een extra dimensie.
direct als politiek, maar op een bepaalde manier
Open communicatie was erg belangrijk. Enerzijds
is het dat toch wel. Ik ben ervan overtuigd dat
moesten we afbakenen waar de dansers hun
onze maatschappij een soort hoopgevende
grenzen stelden met betrekking tot corona,
poëzie nodig heeft, zeker in deze tijden. Je
anderzijds ging het ook over toestemming
voelt dat dans iets teweegbrengt, zeker omdat
geven voor bepaalde aanrakingen, over waar
we elkaar op dit moment niet zomaar mogen
de grenzen worden getrokken op vlak van
aanraken. Dit mag enkel binnen onze intieme
ongewenste aanrakingen. Hiervoor heb ik mij
kring. Ook op deze manier geeft de huidige crisis
vooral gebaseerd op The Wheel of Consent
een extra dimensie aan de voorstelling: werken
van de Amerikaanse seksuologe Betty Martin.
rond aanraking in tijden dat dit een taboe is
Dit zijn regels over wat je toelaat, op welke
geworden. Dat vind ik net het mooie van dans,
manier je iemand mag of kunt aanraken, hoe
dat het die gelaagdheid heeft. Die poëtische
je zelf aangeraakt kunt en wilt worden, hoe
kracht hebben we nu zo hard nodig.
Zou je wat meer toelichting kunnen geven
op het gevoel. Dat is voor mij de kracht van
over de taboes rond aanraking? Ook voor
dans. Als mensen op een natuurlijke wijze moeten
corona waren aanrakingen vaak al erg
nadenken over ras, mannelijkheid of seksualiteit,
ambigu. Door bijvoorbeeld #MeToo zijn we
heeft het een groter effect. Sommige mensen
ons gelukkig meer en meer bewust geworden
kijken heel erg met hun hoofd. Ik hoop dat er naar
van ongewenste aanrakingen. Anderzijds kan
mijn voorstelling ook vanuit het hart gekeken
het er ook voor zorgen dat mensen elkaar
wordt. Ik geloof dat Tender Men een voorstelling
minder durven aanraken. Maar er is nog altijd
is die een breed publiek kan aanspreken.
iets als toestemming vragen voordat je actie onderneemt. Misschien is dat iets waar we door
Hoe kwam je terecht bij deze specifieke groep van
en na corona meer rekening mee gaan houden.
vier dansers? Van de 150 dansers die zich hadden
Vragen of het oké is om iemand een knuffel
aangemeld, werden er een veertigtal uitgenodigd
of kus te geven in plaats van zomaar iemand
op auditie. De dansers kwamen soms van erg ver.
opeens in de armen te vliegen.
Het was waanzinnig hoeveel goede dansers er wist ik dat ik sowieso geen groep van vier witte
initieel verwachtte? Als ik voor mijzelf spreek,
mannen wou. Ik wou graag diversiteit, dat de
en misschien ook voor dans in het algemeen,
dansachtergronden ook zo divers zouden zijn was
heb ik nooit de uitkomst exact in mijn hoofd. Dat
niet mijn uitgangspunt. Maar het klopte eigenlijk
groeit gaandeweg door samenwerking en door
wel met de rest van mijn werk. Ik speel ook vaak
individualiteit. Individualiteit is erg belangrijk
met verschillende dansstijlen. Ik heb uiteindelijk
in mijn werk. Heel veel materiaal komt van de
gekozen voor een klassiek geschoolde danser,
dansers, gaat over de wisselwerking tussen de
een hedendaagse danser, een experimentele
dansers onderling en tussen mij en de dansers.
danser en een autodidact freestyle b-boy. Deze
Ik werk ook met dramaturgie van muziek, wat
wisselwerking zegt voor mij ook iets over hoe
tijdens het proces groeit. Ik heb soms aan het
uiteenlopend mannelijkheid kan zijn. Je hebt
begin van mijn proces muziek waarvan ik denk
bijvoorbeeld de elegantie van een geschoolde
dat ik het zeker in de voorstelling wil hebben.
danser tegenover de meer directe manier van
Vaak blijven daar elementen van over, soms ook
bewegen van een breakdancer. Enerzijds botst
niet. De titel kwam bijvoorbeeld vrij snel in mijn
dit, maar anderzijds weerspiegelt dit ook perfect
vooronderzoek en in mijn creatief proces tot
het idee dat mannelijkheid door iedereen op een
stand. Ik werk op een heel intuïtieve manier.
andere manier ingevuld kan worden.
Wat is het doel van de voorstelling? Het was mijn
Wat betekent ‘mannelijkheid’ voor jou? Ik denk
bedoeling om de performance in te laten werken
dat mannelijkheid erg uiteenlopend is, maar dat
DANST — 11
aanwezig waren. Zoals ik al eerder had gesteld, Is de voorstelling die is ontstaan ook wat je
koen de preter
er in de huidige maatschappij toch nog vaak in stereotypes gedacht wordt. Bijvoorbeeld, het beeld van de typische stoere omgang dat mannelijkheid bij velen oproept. Dit gevoel wordt steeds minder en minder, want ik denk dat wij als maatschappij ook zoekende zijn rond gender. Er wordt steeds meer nagedacht over het idee dat mannen kwetsbaar kunnen of mogen zijn en dat mannelijkheid niet gelijk hoeft te staan aan machismo. Maar in realiteit zijn de normen van de witte, heteroseksuele mannen nog steeds dominant. Dat is het geval in heel veel sectoren. Dit is aan het veranderen, maar erg traag. Mensen moeten eraan leren wennen. Wij zijn het meer gewend om harde aanrakingen te zien en te accepteren tussen mannen. Maar er zijn ook zachte manieren waarop mannen onderling elkaar kunnen aanraken, die daarom niet per se als romantisch geïnterpreteerd moeten worden. Als maatschappij vergeten we dit vaak. Als je bijvoorbeeld kijkt naar jongens, lopen die tot op een bepaalde leeftijd nog steeds hand in hand, maar daarna stopt dat. Meisjes blijven dit wel doen. Ook in andere culturen is er een erg groot verschil. In India is het bijvoorbeeld sociaal geaccepteerd dat mannen hand in hand lopen, ook op veel latere leeftijd. Het fascineert mij dat er daar een kameraadschappelijke lichamelijkheid bestaat tussen vrienden die hier vaak nog ontbreekt. Je ging in de voorstelling aan de slag met het beeld van een wereld zonder homofobie. Hoe was het om hierrond te werken? Het is op dit moment een utopische, maar wel een wondermooie gedachte. Ik probeer met de voorstelling hier iets over te vertellen en het publiek iets te laten voelen. Het moment dat zachte aanrakingen tussen mannen tot het alledaagse beeld behoren, en er niet van
23.01 DE WOORDENAAR
Bruno Vanden Broecke | Muziektheater De Kolonie
— 2.02 & 3.02 A CONCERT CALLED LANDSCAPE
Josse De Pauw & Kris Defoort | LOD
— 11.02 WHO’S AFRAID OF VIRGINIA WOOLF?
Wolf Wolf | trappelend talent
— 19.02 & 20.02 IN TOPVORM
Muziektheater De Kolonie | première
— 23.02 MAN IN DE MIST Het nieuwstedelijk
— 27.02 DE SUNSHINE BOYS Comp. Marius
— 9.03 DISSIDENT
Lara Staal | NTGent
— 12.03 OUDER KIND
Bruno Vanden Broecke & Raven Ruëll | KVS
— 26.03 BIDBOEK
Elena Peeters | trappelend talent
— 1.04 DE GROTE AFHANKELIJKHEIDSSHOW
Rebekka de Wit | De Nwe Tijd | première
— 10.04 I LOST MY MOM AT THE SUPERMARKET Sien Vanmaele | première
— 23.04 PLATINA
Abke Haring | Zuidpool & Toneelhuis
verdwijnen. Ik hoop op zo’n toekomst.
— 29.04 & 30.04 DE ONZICHTBAREN
—
— 5.05 & 6.05 BONANZA
wordt opgekeken, dan is homofobie aan het
Tutti Fratelli Berlin
— 12.05 GALM
Dounia Mahammed & Alan Van Rompuy Speellijst Tender Men: www.koendepreter.com
CCBE Driekoningenstraat 126 | Berchem TICKETS www.ccBe.be | Bibliotheek De Poort INFO 03 286 88 20
De coronacrisis raast onvermoeibaar door en zet het socioculturele leven nog maar eens op een lager pitje. De cultuurhuizen en theaters moeten noodgedwongen de deuren sluiten en met name voor jonge makers zijn het onzekere tijden. Dat is ook het team van Het TheaterFestival niet ontgaan. Met de Roel Verniersprijs ondersteunen zij jaarlijks jong, aanstormend talent uit het brede podiumkunstenveld. Theater, dans, slam, performance, spoken word, film: op Het TheaterFestival zijn alle disciplines welkom. Omdat de crisis er stevig op inhakt, komt de organisatie dit jaar met een primeur: maar liefst twee laureaten ontvangen een co-productiebedrag van 6000 euro en een plek op Het TheaterFestival 2021 in Antwerpen. Hiermee krijgen twee jonge, beloftevolle choreografen een extra duwtje in de rug: de uit Congo afkomstige Lucas Katangila en de Costa Ricaans-Nicaraguaanse Mario Barrantes Espinoza. —
T E K S T I N E D U B O I S F O T O @ M I N H _ A R T P H ( L U C A S K ATA N G I L A , L I N K S ) E N AY L I N H A Z E L ( M A R I O B A R R A N T E S E S P I N O Z A , R E C H T S )
DANST — 13
De Roel Verniersprijs: een duwtje in de rug voor jonge makers
DANST — 14
Lucas en Mario, gefeliciteerd met het winnen
manieren worden vormgegeven. Je mocht een
van de Roel Verniersprijs. Hoe kwamen jullie in
geschreven aanvraag indienen, maar je kon
contact met de organisatie?
ook een filmpje opsturen. Ik koos voor de film.
Lucas Een vriendin die danseres is, stuurde
Op die manier kon ik mijn werkwijze laten zien
me informatie over de wedstrijd door. Ik
en kon ik de jury ook een idee geven van de
vond het heel interessant, maar vroeg haar
muziek en de beelden die ik wilde gebruiken. Ik
meteen waarom ze deze kans niet zelf zou
vond het belangrijk om audiovisuele referenties
grijpen. Ze vertelde dat ze in mij geloofde en
mee te geven. Na het insturen van de video,
dat ik mijn kans moest wagen. Waarom niet,
kreeg ik bericht dat ik mijn project persoonlijk
dacht ik. Ik ga altijd graag nieuwe uitdagingen
mocht voorstellen aan de jury. Die jury bestond
aan, dus mijn interesse was meteen gewekt.
echter uit andere mensen dan het team die
Ondanks dat ik in die periode drukbezet was
de inzendingen hadden geselecteerd. Ik moest
met andere dansprojecten in Parijs, besloot ik
dus een groep mensen die mijn film nog niet
ervoorte gaan.
hadden gezien, weten te enthousiasmeren voor
Mario Ook ik leerde de Roel Verniersprijs kennen
mijn project. Daarna kreeg ik bericht dat ik een
via bevriende kunstenaars. Een paar mensen uit
van de winnaars was. Ik vind het fijn dat de
mijn kennissenkring hadden reeds deelgenomen
Roel Verniersprijs deelnemers de mogelijkheid
en spoorden me aan om me aan te melden.
geeft een idee te presenteren dat nog in
Vorige editie nam ik ook deel, maar toen werd
de kinderschoenen staat. Vaak wordt er bij
ik niet uitgekozen. Zoals zoveel dingen in mijn
subsidieaanvragen of andere initiatieven naar
leven, gebeurde ook dit wat per toeval. Ik had
een volledig uitgewerkt concept gevraagd.
niet verwacht dat ik geselecteerd zou worden,
Mede door de coronaperikelen, had ik enkel een
maar toch lukte het. Dat was uiteraard een
artistiek idee. Dat was voor hen voldoende om
geweldig moment!
in mij en mijn project te geloven.
Hoe verliep de aanmeldingsprocedure?
Wat waren de inspiratiebronnen voor jullie
Mario De deelnemers mochten hun artistieke
voorstelling?
ideeën insturen. Dat idee kon op verschillende
Lucas Mijn familie vormt de grootste inspiratie-
eerste Centraal-Amerikaanse land waar
name mijn grootvader heeft mijn ontwikkeling als
het homohuwelijk werd gelegaliseerd. Dat
kunstenaar sterk beïnvloed. Hij leidde in Congo
is een geweldige overwinning, want er
een dansgezelschap dat traditionele Afrikaanse
wordt al zeventien jaar lang gevochten voor
dans bracht. Als kind zag ik Het epos van Lianja
LGBTQ-rechten. Uiteraard had ik dit graag
op televisie en die film heeft me geïnspireerd
met vrienden gevierd, maar door de lockdown
voor later werk. Later leerde ik van kunstenaars
was dat helaas niet mogelijk. Daarnaast heeft
als Martha Graham, Pina Bausch, Michael Jackson
de coronacrisis voor een verandering in onze
en Maurice Béjart en werd ik beïnvloed door hun
communicatie gezorgd die tot dan toe, zowel
oeuvre. Voor de creatie van deze voorstelling,
in Costa Rica als in de rest van de wereld, niet
startte ik vanuit een persoonlijke anekdote. Ik
vanzelfsprekend was. Zoom meetings, online
wil graag mijn ervaringen delen met de wereld
conferenties en bijscholingen: opeens was het
en met de voorstelling tonen hoe kinderen
mogelijk om lezingen over Centraal-Amerikaanse
uit mijn land worden uitgebuit, hoe zij dag en
kunstuitingen te volgen. In een van die lezingen
nacht moeten werken voor nieuwe westerse
vertelde de spreker over hoe weinig er in de
technologieën en hoe zij ingezet worden als
wereld geweten is over Centraal-Amerikaanse
kindsoldaten in de politieke oorlog die er woedt.
kunst. Er wordt meteen naar Mexicaanse en
Kinderen worden in het leger kadogo genoemd,
Colombiaanse kunst gekeken, maar de zeven
wat vrij vertaald “klein, onbeduidend ding”
Centraal-Amerikaanse landen zijn amper bekend.
betekent. Zo wordt er in Congo met kinderen
Dat herken ik zelf ook. Als ik mensen in Europa
omgegaan. Met deze dansvoorstelling claim ik
vertel dat ik uit Costa Rica kom, komen de
hun mensenrechten en wil ik de politieke leiders
meesten niet verder dan de stereotiepe
van mijn land laten inzien dat het tijd is dat deze
kenmerken als zon, zee, strand. Niemand weet
mishandeling stopt. Het is tijd dat Congo kiest
wat er op politiek of sociocultureel vlak speelt
voor vrede en kinderen naar school stuurt in
in het land, laat staan op kunstzinnig vlak. Daar
plaats van naar het leger.
wil ik met dit project aan bijdragen. Ik hoop dat
Mario Mijn project is geïnspireerd op plancha,
de toeschouwers door mijn voorstelling meer
een muziekgenre en social event dat in Costa
inzicht krijgen in de Centraal-Amerikaanse
Rica populair werd. Deze muziekstroming
LGBTQ-gemeenschap, meer specifiek in die
ontstond rond 2010 en spreekt mij erg aan.
van Costa Rica. Vanuit Europees oogpunt is
Daarnaast komt dit project voort uit twee
een gaybar kunnen binnen stappen een heel
belangrijke socio-culturele gebeurtenissen.
normaal gegeven, maar in Costa Rica is er nog
In mei van dit jaar werd Costa Rica het
een lange weg te gaan in het normaliseren van
DANST — 15
bron. Ik kom uit een grote, artistieke familie. Met
gewoontes rond en het accepteren van de
bepaalde vorm van solidariteit onder de mensen.
LGBTQ-gemeenschap.
Ik heb me ook ingezet voor de kwetsbaren in mijn omgeving. Zo hielp ik oudere mensen en
Hoe zouden jullie je bewegingsmateriaal of
deed ik hun boodschappen. Daarnaast heb ik
artistieke signatuur beschrijven?
ook de tijd genomen voor dingen waar in de
Lucas Ik zou mijn artistieke taal, mijn bewegings-
dagelijkse rompslomp niet altijd tijd voor is. Ik
materiaal omschrijven als een brief, opgedragen
heb veel gelezen en heel wat geschreven rond
aan alle onderdrukte mensen in mijn land:
egocentrisme. Natuurlijk heb ik ook veel gedanst
de kindsoldaat, de onderdrukte vrouw, de
in mijn woonkamer die plots ook de functie van
getraumatiseerde, de zwakke, de gekwetste. Mijn
dansstudio kreeg.
artistieke handtekening is een personificatie van
Mario De coronaperiode was in eerste instantie
mijn voorouders die mij leiden, in elke stap van
een bezinningsmoment voor mij. Ik vroeg me af
mijn ontwikkeling. Zij geven mij de wijsheid en het
wat ik zou doen: naar mijn familie terugkeren of
inzicht om het juiste te doen in een wereld waar
in België blijven. Ik koos voor het laatste omdat
zoveel onrecht plaatsvindt.
ik mijn leven nu hier heb opgebouwd samen met
Mario Deze voorstelling is mijn eerste groter
mijn partner, maar toch kriebelde het om in
opgezet project, dus een doorontwikkelde
moeilijke tijden terug te keren naar mijn roots. Ik
artistieke signatuur heb ik nog niet. Ik weet wel
voelde me opeens weer een immigrant. Ook al
waar mijn interesses liggen en welke theatrale
woon ik al zeven jaar in België, het voelde opeens
vormen ik wil ontdekken en uitwerken. Ik wil graag
niet meer als thuis. Anderzijds net wel omdat
met tekst werken, ook voorgelezen, en kijken
mijn leven zich nu hier afspeelt. Het was een
wat het effect daarvan is op het publiek. Ook
interessante dualiteit. De situatie liet me ook
het polyvalente gebruik van stem, van zingen
reflecteren over mijn positie als kunstenaar, hoe
en praten tot fluisteren en meer experimentele
ik door in België te leven naar Costa Rica kijk als
vormen. Ik ben heel geïnteresseerd in geluid en
buitenstaander. Het was een confronterende
stem en uiteraard komt daar als danser ook het
tijd. Ik dacht opnieuw aan mijn beweegredenen
fysieke aspect bij. De popcultuur in Costa Rica
om naar Europa te trekken, naar de positie die
waar ik mee opgroeide, vormt ook een inspira-
Europa zich aanmatigt in de wereld, naar hoe
tiebron die mijn werk beïnvloedt: de plancha,
dat mij als persoon en als kunstenaar heeft
telenovelles, Costa Ricaanse popmuziek, … Ik hou
veranderd. Deze gedachtestromen werden de
van het goedkope, de kitsch en het populaire
motor van dit project: hoe kan ik die gevoelens
gevoel dat hier bijhoort. Mijn intuïtie vertelt
externaliseren en overdragen naar het publiek? Ik
me dat ik rond deze elementen moet werken.
probeer de kunst die ik breng te decentraliseren
Centraal-Amerika heeft verschillende identiteiten
en te dekolonialiseren. Ik was me niet bewust van
en dat wil ik in deze voorstelling laten zien. Ik ben
mijn eurocentrische opvattingen over kunst, maar
het enige zichtbare “lichaam” op het podium,
nu merk ik dat ik ook bepaalde denkpatronen in
maar ik werk samen met een interdisciplinair team
stand hou. De coronacrisis gaf me deze inzichten
dat mij ondersteunt in licht, geluid, scenografie,
en liet me toe om dieper na te denken over dit
kostuumontwerp, …
project. Ik weet niet wat de toekomst brengt, maar ik blijf verder werken en we zien wel waar
Hoe heeft de huidige situatie jullie artistieke
we uitkomen.
DANST — 16
werk beïnvloedt? Lucas Ik merk dat mijn werk en artistieke leven
Wat zijn jullie toekomstplannen met de
enorm worden beïnvloed. Het is een moeilijke
voorstellling en de steun van de Roel Verniersprijs?
periode voor mij. De tour van een dansproject
Welke plannen, doelen, dromen koesteren jullie?
en heel wat shows werden geannuleerd. Voor mij
Lucas Ik hoop theaters en cultuurhuizen te vinden
betekent dit een groot verlies aan inkomsten,
die geïnteresseerd zijn in het programmeren van
die niet meteen door andere middelen kunnen
mijn voorstelling of co-producenten te engageren
worden gecompenseerd. Toch zijn er ook fijne
die mij verder kunnen helpen. Daarnaast hoop ik
aspecten. Het bracht me mogelijkheden om te
mensen te ontmoeten die veel inspiratie bieden
bezinnen en te mediteren. Er ontstond ook een
en droom ik ervan mijn eigen artistieke visie uit te
kunnen bouwen. Mijn ultieme droom is dat ik via
Mario Als ik naïef zou mogen dromen en dat
kunst de twee werelden die het Westen en Afrika
mag want dromen zijn altijd een beetje naïef,
zijn, samen kan brengen. Met zowel Afrikaanse
(lacht) dan denk ik dat ik het heel leuk zou vinden
als Europese dansers zou ik via de lichamelijke
als er meer kunstenaars zijn die de Centraal-
ervaring van dans bruggen willen bouwen tussen
Amerikaanse kunst promoten en de waarden van
volkeren die nuttig kunnen zijn voor volgende
onze samenleving uitdragen. Ik heb het gevoel
generaties. Een wereld waar gelijkheid is op alle
dat niet veel kunstenaars hiermee bezig zijn en
gebieden, ook op artistiek vlak. Daarnaast zou
ik mis een beetje het samenhorigheidsgevoel.
ik graag workshops opzetten voor kinderen in
Dat gevoel heerst wel tussen de Centraal-
zowel Europa als in Afrika, maar steeds met de
Amerikaanse landen, maar het mag meer aan
dialoog tussen de verschillende werelddelen als
de oppervlakte komen. Als ik wild mag dromen,
uitgangspunt. Ik wil hen meegeven dat dans je
hoop ik dat er via kunst een interesse groeit in
wereld kan verbreden en kan transformeren,
deze regio en dat het publiek de waarde van
net zoals dans dat voor mij heeft gedaan. Met
Costa Ricaanse kunst en bij uitbreiding Centraal-
de financiële steun van de Roel Verniersprijs
Amerikaanse kunst leert kennen en waarderen.
wil ik ook kinderen helpen die door financiële problemen niet naar school kunnen of geen
—
middelen hebben om schoolboeken, kleding
Foto: Rudy Carlier
of eten te kopen.
KOM DANSEN BIJ WISPER!
CORONA OF GEEN CORONA, VANAF FEBRUARI STARTEN WIJ ONS VOORJAAR WEER OP. VANAF 11/1 KAN JE OP ONZE WEBSITE KIEZEN UIT DRIE TYPES DANSCURSUSSEN: LIVE, ONLINE OF BLENDED.
#04 2020
#SABIENCLEMENT
FOTO NETFLIX
dansvanger DANST — 20
Elke editie vragen we een gepassioneerde amateurdanser naar dé dansvoorstelling die zijn/haar blik vangt. Hoe kijken dansers zélf naar dansvoorstellingen? Een dansaardig verslag.
danser: Julie Merckx vangst: Move, Featuring Akram Kahn waar: Netflix
Wat een jaar, 2020. Vele maanden zonder voorstellingen. Zonder de geur van het theater, het stemmen van violen of het geluid van pointes op het podium. Gelukkig is er nog Netflix. Ons dansershart snakte naar dans, en dat hebben ze gehoord. Bedankt Netflix, om Move te maken! Mijn favoriete aflevering is die met Akram Khan. Ik ken zijn werk, maar zijn achtergrond niet. Vooral de combinatie van en kruisbestuiving tussen zijn training in kathak (een klassieke Indiase dans) en moderne dans interesseerde me. Het gebeurt niet veel dat we de persoon achter de danser en choreograaf te zien krijgen. De verhalen die zijn moeder vertelt, de emotie van zijn vader. Het is een unieke kijk op het leven, en het geeft ons het gevoel Akram een beetje beter te leren kennen. Misschien begrijpen we zo zelfs beter wat hij wil vertellen in zijn stukken? Ik in ieder geval wel.
Klein, levend museum
Wil je zelf eens een dans(voorstelling) vangen?
De ouders van Akram verhuisden na de oorlog in Bangladesh naar Londen. Daar aangekomen wilden ze het leven, en de doden, vieren. De moeder van Akram vond dat ze dat het beste kon doen door Akram en zijn zus te trainen in de klassieke dans. Zo werden Akram en zijn zus kleine, levende musea van het leven van hun ouders in Bangladesh. Dat zou Akram zijn hele leven meedragen, en verweven in zijn stukken.
Mail jouw idee naar
DANST — 21
dansdanser@danst.be
danser: Julie Merckx vangst: Move, Featuring Akram Kahn
DANST — 22
waar: Netflix
‘My mother tongue is movement’
Wat die choreografieën van Akram zo krachtig maakt, is de passie die er vanaf spat, het gevoel dat de dansers weten over te brengen. Akram beschrijft dat zelf heel mooi. “Obsessed en possessed”. Dat is wat hij wil zien op het podium. “My mother tongue is movement” zegt hij zelf. In de aflevering zien we Akram en zijn dansers toewerken naar een belangrijk optreden in Bangladesh. In de laatste tien minuten van de aflevering zien we eindelijk het stuk. Eindelijk gaat het over dans. En de boodschap die zij brengen is zo krachtig en emotioneel. Zelfs als je niets weet over de geschiedenis van Bangladesh, begrijp je hoe belangrijk dit moment is. Alleen al voor die laatste tien minuten is het het waard de hele aflevering te bekijken.
Wat betekent het om succesvol te zijn? Dit jaar co-produceert Danspunt samen met fABULEUS, Passerelle vzw en Concertgebouw Brugge de film Au suivant. De jongeren in de film komen uit de audities voor de jaarlijkse voorstellingen van fABULEUS. Au suivant draait dan ook rond de vraag wat het betekent om succesvol te zijn. Bérengère Bodin verzorgt de choreografie en regisseert de kortfilm. T E K S T L I S E S U R M O N T F O T O T U U R U Y T T E N H O V E F I L M S T I L L S © AU S U I VA N T
Dag Bérengère, zou je ons iets meer kunnen
Hoe verloopt het creatieproces, wie maakt
vertellen over de opstart van dit project, hoe
nog meer deel uit van het artistieke team? We
werd de groep jonge dansers uitgekozen? De
organiseerden aan het einde van de zomer twee
groep bestaat uit negentien jongeren tussen
weekends met workshops in het Concertgebouw
13 en 21 jaar. Er zit dus een grote diversiteit
Brugge. Ik koos een artistiek team uit van
in leeftijd. Het onderwerp van de kortfilm is
mensen waar ik al lang mee samenwerk, zoals
‘auditie’, maar ik was vrij om dit in te vullen en
Lenneke Rasschaert. Maar ook Arend Pinoy
vorm te geven. Ik maakte geen selectie, de
sprak ik aan, ik ken hem al lange tijd, maar
deelnemers zijn gekozen via fABULEUS volgens de
had nog nooit eerder met hem samengewerkt.
volgorde van inschrijving. Ze werden uitgenodigd
Jakob Ampe assisteert op muzikaal vlak.
om twee vragen te beantwoorden: “waar droom
Philippe Piffet en Bram De Waele zijn aanwezig
je van?” en “waar ben je bang voor?”.
voor het vastleggen van de beelden en zijn
DANST — 23
—
au suivant
ook tot aan het einde van het creatieproces
professioneel te gaan werken. Ik was bezig met
betrokken voor de montage. De bedoeling is om
allerlei andere hobby’s zoals piano, klimmen,
een kortfilm van ongeveer een kwartier te maken.
paardrijden, ... Ik ontdekte dat het leuk is om verschillende werelden als inspiratiebron te
De kortfilm gaat over ‘auditie’, hoe vullen
nemen. Het is voor mij belangrijk om nooit je
jullie dit thema in? We hebben een inhoudelijk
interesse te beperken. Allemaal hebben we
narratief bedacht over een man die 80 jaar
naast ons werk ook een privéleven, familie,
later terugblikt op een auditie die hij niet heeft
vrienden, vrijetijdsbestedingen … We zijn
durven doen, uit angst om niet succesvol te
samengesteld uit al die delen in ons leven. Ik ben
zijn. Vragen als “wat is succes?” komen dan ook
er altijd bewust van hoe die factoren onderdeel
naar voren. Wanneer hij op zijn leven terugblikt,
zijn van iemands persoonlijkheid. Het is nooit
vraagt hij zich af of hij kansen heeft laten
goed om in hokjes te denken.
liggen. Ik heb de jonge mensen uit de workshops
In een artistiek proces weet ik waar ik mee
gevraagd om hierover te reflecteren en in de
van start wil gaan, maar het eindresultaat
schoenen van die man te gaan staan. Ze deden
heb ik nog niet voor ogen, dat laat ik open. De
een oefening om in de huid te kruipen van een
bedoeling is om de jongeren op zo’n manier uit
oudere persoon die terugblikt op zijn leven en
te dagen dat er ook veel van hun kant komt.
het was verrassend hoe ver hun verbeeldings-
Ook de blik door hun ogen is belangrijk en niet
kracht ging.
alleen mijn eigen visie. Ik wil hen zoveel mogelijk betrekken. Ik zit niet in hun lichaam of ken hun
Hoe gaan jullie te werk om dit verhaal in beeld
verhaal en verlangen niet, ik voel mij dan ook
te brengen? Ik stelde mij de vraag hoe het
niet in de positie om hen te zeggen hoe ze
mogelijk is om iedereen aan bod te laten komen.
moeten dansen. In het begin is het altijd heel
Muziek zie ik als de eerste partner voor de
spannend om met een nieuwe groep mensen te
dansers en dit was dan ook het belangrijkste
werken. Dan ontdek je telkens weer hoe uniek
vertrekpunt van de workshops. Tijdens het
iedereen is, de fragiliteit ontroert mij. Soms
laatste weekend zijn we vertrokken vanuit de
zie ik tijdens de repetities jongeren spontaan
stem van de deelnemers. Het idee is dat deze
jumpen, daar komt een heel sterke energie uit
soundscape op zichzelf kan staan en je ernaar
en dat is wat ik ook probeer terug te geven.
DANST — 24
kan luisteren zonder beeld. Visueel zoeken we nog naar manieren om dit met beeld te
Hoe ervaren jullie als dansers de invloed van de
ondersteunen, mogelijk met de afwisseling van
huidige gezondheidstoestand in de wereld en de
kleur en zwart-wit.
noodzakelijke maatregelen? Het is moeilijk om
In het werkproces ga ik steeds op zoek naar
als dansers te werken zonder elkaar te mogen
verschillende manieren van expressie, soms is
aanraken in deze omstandigheden. Wanneer je
dit met woorden, soms in lichaamstaal of via
zweet tijdens de repetities en fysiek contact
geluiden. Zo stelde ik bijvoorbeeld de vraag:
maakt, dan helpt dit om dieper te gaan in
“wat zou je doen opdat mensen niet kunnen
het proces, want het is niet iets wat je in het
weerstaan om je te knuffelen?”. Door vanuit
dagelijkse leven doet. Dit soort contact is nu
vragen te vertrekken, nodigde ik hen uit om
onmogelijk en dat roept vragen op voor mezelf
met actie te antwoorden. De jongeren waren
over wat ik voor hen kan betekenen. Daarin zie
daarbij vrij om dat via de stem te doen of niet.
ik de kans om hen te laten genieten van hun
Ze mochten schreeuwen of zingen, zo doen
eigen lichaam, van de muziek, van de vreugde
we onderzoek naar beweging in combinatie
om iets te creëren. Nog meer in deze tijd is het
met geluid.
van belang om de boodschap te brengen dat ze mogen dromen over hun toekomst. Soms heb ik
Kun je iets vertellen over jouw eigen carrière
het gevoel dat dit nu veel moeilijker is dan toen
binnen de danswereld? Hoe voelt het om
ik jong was en de wereld voor mij openlag.
met een groep jongeren te werken? Ik begon zelf pas laat te dansen, ik was vijftien. Zeker
Wanneer mogen we het resultaat van de
meisjes beginnen veel vroeger te dansen om
kortfilm verwachten? De première van de
DANST — 25
kortfilm is voorzien voor april 2021 in het
zijn tijdens December-Dance dit jaar, maar zal
Concertgebouw Brugge. Graag zou ik het
wegens de nieuwe maatregelen niet kunnen
resultaat al wat vroeger afwerken om voor de
doorgaan. Dit is een volgende grote stap en ik
groep een presentatie te doen. Als we rond
hoop de voorstelling toch te kunnen afwerken
Kerstmis een eerste keer kunnen kijken en
en op een later moment te presenteren. Ik
hierover samenzitten, blijft het een work-in-
heb altijd geprobeerd om naast mijn carrière
progress om aanpassingen te doen of stukken
als danser voor gezelschappen ook eigen
te wissen. De jongeren kijken ernaar uit en
zijprojecten te doen, maar deze zijn minder
vroegen al of er mooie kostuums zullen zijn voor
zichtbaar geweest naast de grote voorstel-
de officiële première (lacht).
lingen waarin ik mocht meedoen. Ik werkte via
Wat andere projecten betreft, dans ik opnieuw
Passerelle ook eerder samen met jongeren.
in de voorstelling C(h)oeur van Alain Platel, die
Alles is natuurlijk koffiedik kijken op dit moment.
DANST — 26
in 2022 hernomen zal worden. Mijn eigen solo
Une île zou in het programma van KAAP te zien
—
Au suivant is een ode aan de jeugd die schittert,
kijken. Tenzij we kunnen ervaren wat er áchter
aan het vuur dat jongeren bezielt. Een fictieve
de coulissen gebeurt. Tenzij we hun droom
documentaire die getuigt van hun poëzie.
kunnen beleven, als een stralende belofte aan
Geschreven door, voor en met hen.
de volwassenen van morgen … We kijken naar hen, luisteren naar hen,
Ze geloven in bewegen, zweten en boven zichzelf
observeren hen, bespieden hen.
uitstijgen. Op een auditie komen ze samen, als een lange stoet zwetende pelgrims, hopend dat
Artistieke assistentie: Lenneke Rasschaert,
het doek voor hen zal opgaan.
Arend Pinoy en Jakob Ampe Camera: Philippe Piffet en Bram De Waele
De jongeren gooien hun lichamen in de strijd.
(VISIONAIRES)
Ze vergeten zichzelf en gaan helemaal op in de dans. “Velen zijn geroepen, maar weinigen uitverkoren …” Tenzij we áchter het doek kunnen
Speellijst via www.danspunt.be
Sigrid T’Hooft is gespecialiseerd in renaissanceen barokdans. Zij is internationaal actief als operaregisseur, en onderwees historische dans aan het muziekconservatorium van Trossingen en barokke acteertechnieken in Leipzig en Den Haag. Met haar dansgezelschap Corpo Barocco reconstrueert zij grote historische balletten, vaak als onderdeel van operavoorstellingen. Voor de uitoefening van historische dans zijn niet alleen kracht, precisie, snelheid en geheugen onontbeerlijk. Er is veel geschiedkundig onderzoek nodig om te weten hoe dans er in het verleden juist uitzag. Geen gemakkelijke, maar wel een heel plezierige onderneming! —
T E KS T A N A Ï S L AU WA E RT F O T O J O N AS L A M P E N S
DANST — 27
Historische dans is niet stoffig en traag
Hoe kwam je in de wereld van de historische
Kunnen ook de sporen van oude dans die
dans terecht? Van kinds af volgde ik ballet- en
aanwezig zijn in nog levende dansvormen
muzieklessen. Geïntrigeerd door de oude muziek
bronnen zijn? Dat denk ik niet. Klassiek ballet is
en het zoeken naar bronnen, ging ik musicologie
een overblijfsel van barokdans. Heel veel Engelse
studeren. Sindsdien ben ik blijven zoeken naar
gezelschapsdansen zijn overblijfsels van de
de relatie tussen oude muziek en dans.
countrydances (Engelse sociale hofdans, n.v.d.r.)
Ik heb heel veel geluk gehad. Midden jaren 80
uit de zeventiende en achttiende eeuw. Het is
vond in Gent een historische dans-bijeenkomst
interessant om te zien waar historische dans
plaats, in d'Oude Kapel. Ik heb daar veel pioniers
naartoe is gegaan, maar voor mij zijn dat geen
van de oude dans leren kennen, en bij hen zoveel
bronnen. Er is enorm veel materiaal uit de tijd
mogelijk cursussen gevolgd. Die mensen waren
zelf, dus ik heb altijd die weg genomen. Als je het
heel vrijgevig wat betreft bronnen en materiaal.
ballet als bron neemt en van daaruit probeert
Vanuit mijn musicologische achtergrond ging ik
terug te gaan, kom je vaak bij een karikatuur
algauw ook zelf bronnen opzoeken en lezen.
terecht, ver weg van de toenmalige realiteit.
Welke bronnen gebruik je voor de reconstructie van historische dans? Er bestaat zeer precieze informatie. Je kan niet zo dicht mogelijk bij de historische waarheid komen als je maar één soort bron bekijkt. Je moet verder kijken dan de danshandleidingen uit de renaissance- en barokperiode, waarin specifieke dansen gedetailleerd werden beschreven. In reisbeschrijvingen werden dansvoorstellingen bekritiseerd, of in geschriften over kunst of filosofie werden bepaalde aspecten van dans aangekaart. Er zijn moralistische geschriften vanuit de kerk, waarin dansen verboden werd. Dat is allemaal informatie die het beeld compleet maakt. Je kan veel leren van beschrijvingen van het hof, of van de inhuldiging van een nieuw operagebouw, of van een nieuwe compagnie die zich presenteert in een Londens theater. Hoe groot de compagnie was, hoe de dansers werden betaald, hoe lang ze repeteerden, hoe ze werden gewaardeerd, enzovoort. Er is veel concrete informatie: hoe je een pas moet uitvoeren, hoe je je voeten, je bovenlijf en armen moet houden, hoe je
DANST — 28
kostuum eruit moet zien, welke figuren je moet maken, hoe groot je passen moeten zijn. In
Hoe ziet dat er dan uit wanneer je bepaalde
historische afbeeldingen kan je de evolutie zien
historische dansen probeert te reconstrueren?
van verschillende kostumeringen. Bijvoorbeeld,
Wat moet ik me daarbij voorstellen?
in het professionele dansen geven de kostuums
In de Franse barokdans bestaat de Feuillet-
steeds meer ruimte voor grotere bewegingen
notatie, vernoemd naar Raoul-Auger Feuillet, een
met het lichaam, en gestrekte benen en voeten.
zeventiende-eeuwse danser en choreograaf.
Deze dingen zag je in de zestiende eeuw niet,
Dit is een grondpatroon, waarop alle passen
omdat het kostuum dat niet toeliet. Er is dus
aangeduid staan, en de kwaliteit van de passen:
heel veel materiaal, dat verder gaat dan alleen
glijden, springen, kruisen voor-achter, draaien,
maar dansboekjes.
enzovoort. Vaak kan je hier niet aan uit, en soms ontdek je zelfs fouten in de notatie.
Een andere soort dansnotatie is de beschrijving
vrijheid. Daardoor krijg je een levendigheid, en
in woorden. Ook hier kan verwarring ontstaan.
blijft het geen dode letter. Maar dat heb je als
Bijvoorbeeld, hoe kan je nu springen vanuit twee
je zelf muzikant en danser bent gewoon in je lijf.
voeten als je een soort chassé doet? Soms
Er zijn ook veel mensen die elementen uit
probeer je dingen met verschillende mensen uit,
historische dans nemen, en daarmee moderne
en kijk je naar ieders interpretatie. Soms is iets
voorstellingen maken. In dat geval is de
overtuigend om te zien, maar voelt het weinig
historische dans slechts een inspiratie. Dat is
overtuigend in het eigen lichaam. Ik zoek altijd
zeker en vast legitiem, maar dat doe ik niet.
naar een logische fysieke dynamiek. Proberen,
Anderzijds zijn er veel mensen, vooral in
proberen en opnieuw proberen, totdat je voelt:
Engeland en Duitsland, die veel met historische
dit is het. Maar door omstandigheden kan je
dans bezig zijn als re-enactment (het naspelen
toch weer tot een andere conclusie komen. Er
van historische gebeurtenissen, n.v.d.r.). Zij
zijn dansbeschrijvingen, vooral uit de eerste
gebruiken schitterende historische kostuums,
helft van de zeventiende eeuw, waarvan we nog
en reconstrueren bals uit de tijd van Jane Eyre,
altijd niet weten hoe we ze moeten uitvoeren.
of van Queen Elisabeth, of wat dan ook. Zij proberen zelfs met de hapjes die ze serveren zo
Maar je probeert toch zo dicht mogelijk bij
dicht mogelijk bij de realiteit van toen te komen.
de historische dans zoals ze écht was te
Dat heeft ook zijn kracht en zijn charme!
historische waarheid, want niet alles is bewaard.
Hoe verhoudt hofdans zicht tot volksdans?
Het is onmogelijk iets totaal te reconstrueren.
Dans heeft altijd zijn mosterd gehaald bij
Daarenboven, we doen het vandaag, dus we
allerlei dingen in de wereld, onder andere bij de
hebben ook onze eigen bagage mee. Dat heeft
volksdansen. Vooral de kringdansen aan het
invloed op de manier waarop we de dingen
hof komen duidelijk uit het volkse niveau, maar
bekijken. Maar het is belangrijk om zoveel
dan uitgevoerd op een hoofse, geraffineerde
mogelijk te reconstrueren, en niet een klein
manier. Het is moeilijk om het te tracen: de
beetje. Als je dan je boeken sluit en begint te
volksdans werd namelijk niet neergeschreven.
creëren, kan je dat met een grote historische
Er bestaan beschrijvingen en afbeeldingen van
woordenschat doen, maar ook met artistieke
bijvoorbeeld een branle, een rondedans, aan
DANST — 29
komen? Ja! Natuurlijk, er bestaat voor mij geen
het Franse hof in de zestiende eeuw: begeleid
complex en heel snel, of van iets zeer snel en
met doedelzak, maar gedanst in vol ornaat van
complex naar een héél langzaam tempo. Het
hoofse kledij. Op scène gaat men zich voor zulke
heeft ook altijd iets met ratio te maken, met
gelegenheden dan weer wel verkleden in herders
het hoofd. Het heeft iets edel, iets verfijnd. En
en herderinnen, maar deze dansers dansen
wat me altijd heeft aangetrokken in de sociale
perfect theatrale dans, die niks met volksdans
dans, is die heel bijzondere relatie tussen jou en
te maken heeft.
je danspartner. Aantrekking en afstoten, samen dansen, weer van elkaar weggaan. Dit gebeurt
Er is dus een verschil tussen hofdans en
zelfs in een groepsdans als een contredanse
theaterdans? In het kader van historische
française (Franse sociale hofdans, n.v.d.r.),
dans, spreken we meestal alleen over hofdans,
waarbij er wel acht of tien mensen samen
en denken we te vaak aan amateurdansers.
dansen. Je raakt elkaar nooit aan, of zeer
Al vanaf de zestiende eeuw waren er profes-
zelden, maar toch is er heel veel contact. Ik vind
sionelen, die met theaterdans bezig waren.
dat zeer spannend. Het is een heel sprekende,
Dans functioneerde in een hoofs en later een
hoofse taal, maar fysiek zeer uitdagend. En dat
burgerlijk kader. Maar daarin bestonden twee
contrast vind ik ongelofelijk boeiend.
werelden: een wereld van sociale baldans en plezier maken, en een wereld van professionele
Wat raad je liefhebbers van historische dans, die
mensen die schitterende balletten maakten,
zoveel mogelijk willen leren, aan? In het Engels,
choreografische voorstellingen. In de zestiende
Frans en Duits is er veel gepubliceerd, en op
eeuw waren er al ballets de cours, masques
het internet is zeer veel te vinden. Op YouTube
en intermedi, grote balletten opgevoerd
en Vimeo staan zeer interessante video’s van
door professionele dansers. Tot de helft van
professionele groepen. Er zijn ook veel cursussen
de zeventiende eeuw stonden zeer goede,
en zomerstages in het buitenland. Op de Duitse
niet-professionele dansers uit het hof mee
website earlydance.de, staat een kalender met
op scène met professionelen. Toen werd de
een groot aanbod van evenementen.
Académie de Ballet gesticht, en ontstond er
Jammer genoeg worden in België geen nieuwe
een groep van professionele mensen die zelfs
generaties aangesproken. In Frankrijk is er
een soort eigen vakbond hadden.
bijvoorbeeld een werking van mensen die met
Historische dans is dus niet stoffig en traag,
historische dans bezig zijn die zeer groot is
met de handjes hoog. Een groot deel van
op pedagogisch niveau. Daar zijn school
de honderden gaillarde-variaties (snelle,
voorstellingen, waar de jonge generaties worden
gesprongen dans, n.v.d.r.) die gepubliceerd zijn,
aangesproken, zowel in amateurscholen als in
heb ik zelfs in mijn jongste jaren nooit kunnen
professionele dansopleidingen.
dansen omdat ze zo moeilijk zijn, en zoveel
Ik heb jaren dansles gegeven in Sint-Niklaas,
fysieke kracht vergen. Je hebt ongelofelijk veel
bij Balletstudio’s Laffont – Du Toit, de enige
springkracht nodig, en ook een enorm geheugen
school in België waar je nog steeds barokdans
om al die variaties te onthouden.
kan leren. Daar ben ik mijn compagnie
DANST — 3 0
Corpo Barocco begonnen. Ik heb in België in Wat is er voor jou speciaal aan de wereld
verschillende dansscholen iets proberen op te
van de historische dans? Het heeft vooral te
starten, maar die initiatieven zijn niet blijven
maken met die innige band tussen de muziek
leven. Ik heb ook met Passo Ostinato, mijn
en de dans, die zo goed bij elkaar passen. Het
renaissancedansgroep in België, voorstellingen
ene versterkt het andere, waardoor het voor
georganiseerd en prachtige dingen kunnen
mij heel emotioneel wordt. Het dansen vraagt
doen. Maar toen ik ermee ben gestopt, heeft
zeer veel precisie en balans. Bijvoorbeeld in het
niemand het vaandel overgenomen. Het is tijd
quattrocento heb je misschien maar een tiental
dat jonge mensen er weer mee bezig zijn!
soorten passen, waarmee enorm veel choreografieën worden gemaakt. Die veelzijdigheid trekt mij erg aan. Van iets heel kleins, heel langzaam, heel eenvoudig, naar iets ongelofelijk
—
FOTO ISABELLE WENZEL
Wij hadden al alles geschrapt bij les ballets C de la B. Aan het begin van de pandemie hadden we de tourneeplanning schoongeveegd tot de zomer van 2021. Dan wordt Gardenia hernomen, de ‘travestietenshow’, met negen 80-jarigen, op voorwaarde dat een doeltreffend vaccin beschikbaar is. Toen de agenda leeg was, drong zich de vraag op: wat kan er wel nog binnen het speelterrein dat door protocollen afgebakend wordt? Velen kozen voor schaalverkleining, wij wilden het groot blijven zien. Want les ballets C de la B, dát is het gezelschap van het grote gebaar. Geen solo’s aan ons lijf. Hoe zouden wij iets kunnen maken met veel volk voor veel volk? Op het moment van de lockdown waren we op één week van de première van C(h)oeurs 2020 in samenwerking met Kunsthuis, het samengaan
centrum van Gent, naast het S.M.A.K. De stad Gent wilde mee, corona had toch al gaten geslagen in de kalender. We kregen veertien dagen, de vakbonden bij OBV wilden mee, de Vooruit deed mee als expert in publieksontvangst. Een ongeziene alliantie kreeg vorm. Artistiek zouden we van de nood een deugd maken: een samengesteld programma met repertoire dat koor en orkest in de vingers hadden, geen nieuwe stukken die repetities vergden. Het orkest kon veilig op het binnenplein van ‘t Kuipke plaatsnemen, het koor zou in één toeschouwersvak opgesteld worden. De dansers konden vanuit de catacomben een te bouwen catwalk oplopen, boven de hoofden van de orkestleden. Regisseur Alain Platel voorzag een drietal interventies voor de dansers, en aan het eind zou iedereen samen Va pensiero zingen, bekend als het slavenkoor uit Nabucco van Verdi. “O mio patria si bella e perduta.” Misschien wel voorafgegaan door de woorden van Riccardo Muti: “dat het vaderland verloren is als de cultuur gedood wordt.” Toen hij die historische woorden uitsprak in de opera van Milaan alvorens het publiek uit te nodigen mee te zingen (maar in de maat!), sloegen zijn woorden op de besparingen die ook in Italië de cultuur troffen. Vandaag komt daarbovenop een virus dat niet alleen longen aantast, maar de cultuur aanvreet. Dat elke gezamenlijke beleving onmogelijk maakt, dat afscheid nemen reduceert tot naaste familie en de gemeenschap buitensluit, dat de ander tot een potentieel gevaar maakt waar we in een bocht omheen lopen. Wij hadden daar met les ballets C de la B een groot en troostend gebaar willen tegenoverstellen. We zijn tot het uiterste gegaan, tot en met de keuring van het ventilatiesysteem
van de Vlaamse Opera en het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. Ook daar zat iedereen verplicht werkloos thuis: een heel orkest, een koor, een gezelschap van 40 dansers. Dat een orkestbak niet geschikt is als werkplek in tijden van besmetting, spreekt voor zich. We moesten uitbreken, ons oog viel op ‘t Kuipke, de prachtige velodroom in het
van ‘t Kuipke, noodzakelijk om een uitzondering te krijgen op beperkte toeschouwersaantallen. Maar de tweede lockdown heeft een kruis gemaakt over alle goede intenties. Stel het u voor: een 1000-koppig publiek dat helemaal coronaproof zou kunnen opgaan in samenzang. Zou dat niet fantastisch geweest zijn?!
De laatste vluchtweg. Waar kunnen we nog heen wanneer we niet meer de wijde wereld in kunnen? In lang vervlogen tijden hebben we in deze rubriek Teheran bezocht, we waren in Sydney en Broome, in Tunis, in Marseille, in Ramallah en Nabloes. We hebben ons suf gesurft op het wereldwijde web (Les Indes galantes van Cogitore, snel nog eens kijken op YouTube). We hebben ons gebogen over huidhonger en dansdeprivatie. Ons resten de onvervulde dromen en gedwarsboomde plannen. Dit is mijn laatste bijdrage.
DANST — 3 1
Hildegard De Vuyst is dramaturge en werkt waar het ware leven lonkt. Ze neemt je mee op haar contemplatieve escapades on the road, dansend, op een koord van kunst en kritiek, van horizontaal zoeken en verticaal vinden.
Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record... ...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat. Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.
high five met Matthias Phlips
F O T O S T U D I O E D E LW E I S S
#cultuurtips
01
02
Avoid This van Brian
Ik bestelde onlangs Don’t Worry,
Rea is een zeer mooi uitgegeven boekje waarin de kunstenaarillustrator een reeks hedendaagse situaties schetst die je beter kan vermijden. Het resultaat is een grappige verzameling van slecht gedrag.
een plaat van Lord Stornway a.k.a Iain Shaw met lyrics en artwork van David Shrigley. Verwacht opzwepende en eigenzinnige rock afgewisseld met zachtere nummers, een emotionele emmer humor waarin stukjes verdriet drijven. Mijn bestelling is nog steeds niet aangekomen maar ‘don’t worry’ denk ik.
03
04
05
Mandibules, (Quentin Dupieux, beter bekend als Mr. Oizo) gaat over twee vrienden die in de koffer van een auto een gigantische vlieg vinden en beslissen om deze te trainen en er daar geld mee te verdienen. De film ging in première op het Filmfestival van Venetië en is in december bij ons te zien, mét Roméo Elvis, die er zijn acteerdebuut maakt.
Drunk van de Deense Thomas Vinterberg (o.a. Festen) gaat over vier middelbare schoolleraren die een theorie testen waarin beweerd wordt dat een constant alcoholpercentage van 0,5 promille ervoor zou zorgen dat je jezelf meer openstelt en creatievere, betere beslissingen neemt. Herkenbaar?
voor o.a. De Standaard. De roze Daniël is een van zijn vaste personages in zijn absurde en lichtvoetige wereld van humor
in your face. Hij heeft vijf cultuurtips om de lockdown aangenamer te maken. Zijn werken en boeken horen daar natuurlijk ook bij: www.matmatmat.be.
Onlangs heb ik het Middelheimpark nog eens herontdekt, een wandeling in deze inspirerende kunstoase kan ongelooflijk deugd doen. Check zeker de geniale installaties van Erwin Wurm en Dennis Tyfus, die maakten mij alleszins heel blij.
#FOMO? Up-to-date agenda op danspunt.be
DANST — 33
Matthias Phlips is illustrator-cartoonist
#danstagram
#esterbosschaert
#purna_sevenants
#pagadderke.ekeren
DANST — 3 4
#danst
Dans is alles en alles is dans: post je meest memorabele, hilarische, alledaagse dansplaatje op Instagram, Facebook of Twitter met de hashtag #dansdanserdanst. Springt je foto in het oog, dan krijg je een flitsend Danspunt-flipboekje ĂŠn een ereplaats in de volgende editie van DANST.
DANST adverteerder oplage 5.000 nummers
NIEUW: vriend van DANST Verspreid mee het dansvuur en krijg gratis advertentieruimte
meer info? danst.be
DANST mee Dans je met woorden, beelden, ideeën, lijnen, armen en benen …? Wil je een bijzonder dansverhaal delen of meewerken aan dit magazine? Mail naar dansdanser@danst.be
en ma ken wi j d e v lo er v ri j vo o r vervo eri n g . I n Vla a n deren , Brussel en ver daarbui ten . dans p u nt.be
Da n s punt o n d erz o ek t, o ntvo uwt, verb i n d t . Vo o rb i j a lle st i j len c reëren w i j kan sen , bi eden w i j perspec t i ef
leer, b o ug eer. Als ma ker, a ls d a n s er, a ls d a n s fa n pur s an g. Dan spunt van gt op, duw t voo r t, g eeft steun .
Da n s d a n s er d a n s t . Va n mi d d el tot punt . Va n mot i e tot emot i e tot alle gren zen vervagen . O b serveer,
DANST bij jou in de bus? DANST abonnee 4 nummers/jaar 14€
DANST is een driemaandelijkse uitgave van Danspunt en verschijnt
4 maal per jaar - P209281 - Afgiftekantoor Antwerpen X
VU: Iris Raspoet, p/a Danspunt, Sint-Salvatorstraat 18a, 9000 Gent
JRG 19/N4 december 2020
danspunt.be
HILDE GAR D D E VUYST, P. 31
velen kozen voor schaalverkleining, wij wilden het groot blijven zien