Electric Life: interview met Elisabeth Borgermans en Thomas Vantuycom

DANST — 12

Fysieke gretigheid in het klankuniversum van Electric Life Opzwepende muziek, gebracht door een live filharmonisch orkest, een unieke locatie en een energieke groep dansers, geleid door twee kunstenaars pur sang. Dat is Electric Life, de nieuwe voorstelling van Elisabeth Borgermans en Thomas Vantuycom. In opdracht van fABULEUS en Concertgebouw Brugge, creëren ze, samen met negen jongeren tussen 15 en 24 jaar, een dansstuk met Igor Stravinsky’s muzikale meesterwerk Petrouchka als inspiratiebron. Een onderzoek naar de veranderende ritmische patronen, die symbool staan voor de eeuwwisseling met haar industriële revolutie, vormt het uitgangspunt van deze bijzondere dansproductie.

—

TEKST INE DUBOIS FOTO CLARA HERMANS

Thomas en Elisabeth, jullie zijn beiden dansers

hebben we natuurlijk allebei associaties

en choreografen. Is Electric Life jullie eerste

of ideeën bij. Op het moment dat je alleen

samenwerking?

creëert, kun je deze meteen in de praktijk gaan

Elisabeth In het dagelijks leven ben ik

uitproberen om te kijken of een idee werkt.

choreografe, maar ik heb in het verleden

In dit proces moeten we eerst elkaars ideeën

ook als freelance danseres en dansdocente

leren begrijpen, terwijl je vanuit enthousiasme

gewerkt bij onder andere Kunsthumaniora

meteen iets wilt uitproberen. Soms wil je ook

Brussel. Dit seizoen werk ik aan de dansvoor-

verder gaan op je ‘gedachtentrein’ zonder dat

stelling Zäsur, een solo op de symfonische

je deze als helder kunt of wilt maken voor een

muziek van Gustav Mahler met invloeden van

ander.

Duitse poëzie en verschillende metal genres.

Elisabeth Soms hebben we ook een bepaald

Op deze wijze maak ik een soort collage,

idee besproken met elkaar voor we het met

een lappendeken, van deze elementen in een

de groep delen. Als Thomas de opdracht dan

choreografie. Verder lees ik veel boeken als

uitlegt aan de dansers, kom ik soms tot inzicht

onderzoek voor mijn creaties en ontkom ik

dat ik het helemaal anders had begrepen.

helaas niet aan administratief werk als e-mails

(lacht) Soms moet je die trein dan laten

sturen en online meetings. (lacht) Naast dit

gaan. Je kan niet altijd de repetitie stilleggen

alles maak ik samen met Thomas, Electric Life.

omdat je een opdracht of idee anders had

Thomas Ik ben voornamelijk performer en

geïnterpreteerd. Hoewel dat niet altijd prettig

werkte de voorbije jaren met choreografen als

is, komen uit de misverstanden vaak mooie

Salva Sanchis, Francesco Scavetta en Anne

fricties en interessante vragen naar boven. Het

Teresa De Keersmaeker als lid van het dansge-

doet ons als makers stilstaan bij hoe we een

zelschap Rosas. Deze productie wordt de

bepaalde beweging zien of ervaren.

eerste waarin ik uitsluitend als choreograaf aan

Thomas Ik heb nooit het gevoel gehad dat uit

het werk ga. Deze voorstelling kwam tot stand

de compromissen die we sluiten, er een flauw

na een vraag van Concertgebouw Brugge aan

afkooksel komt van het basisidee komt. Of dat

het Leuvense productiehuis fABULEUS om een

we dan maar een combinatie van onze beide

jongerenproductie te maken rond muziek van de

voorstellen bij elkaar gooien. We kunnen ons net

vroege twingste-eeuwse meesters. fABULEUS

voldoende in elkaars denkwereld verplaatsen

is op haar beurt op zoek gegaan naar makers

waardoor we elkaar versterken en we zijn het

die interesse hadden om dit project vorm te

ook heel vaak gewoon met elkaar eens. (lacht)

Life is onze eerste intensieve samenwerking.

Jullie gebruiken de muziek van Igor Stravinsky

We hebben in het verleden reeds samen een

als uitgangspunt. Vanwaar dit idee en hoe

kortere voorstellingsreeks gemaakt voor onder

vertaalt zich dat in de voorstelling?

andere Midzomerfestival in Leuven een aantal

Thomas Zoals gezegd wilde het Concertgebouw

jaar terug. We zijn ook geïnteresseerd in en

heel graag iets doen rond de muziek van de

betrokken bij elkaars werk als repetitor of

late negentiende, begin twintigste eeuw. De

artistiek adviseur. We hebben dus in andere

specifieke keuze voor de muziek van Stravinsky

contexten al vaak samengewerkt, maar een

en de concrete uitwerking van het project,

echte co-creatie als deze doen we voor het

lagen bij ons. We kozen voor Petrouchka het

eerst.

stuk waarmee hij samen met Le Sacre Du

Elisabeth Dat is best een uitdaging, in die zin

Printemps en de Vuurvogel, het bekendst is

dat we in dit proces soms in elkaars hersenpan

geworden bij het grote publiek.

proberen te kruipen om van elkaar te begrijpen

Elisabeth We zijn gestart met het maken

waar we met de voorstelling heen willen. In

van een shortlist van werken die mogelijk in

deze creatie proberen we heel concreet twee

aanmerking kwamen. Op deze lijst stonden

denkprocessen op elkaar te laten aansluiten en

stukken van Igor Stravinsky, Béla Bartók,

dat is niet altijd eenvoudig.

Maurice Ravel en andere componisten uit

Thomas Soms zitten we in de studio samen

de gekozen tijdsperiode. Samen zijn we alle

te kijken naar pas gecreëerd materiaal. Daar

stukken gaan beluisteren. Ik herinner me dat

DANST — 13

geven en kwamen zo bij ons terecht. Electric

we bij het horen van Petrouchka voor het

aan de slag te gaan. Benader je de muziek

eerst choreografie konden visualiseren. De

letterlijk zoals Stravinsky of ga je toch die

muziek nodigde meteen uit tot het denken

associatieve vertaalslag maken? Dat is een

in danssequenties en theatrale beelden. In

interessante vraag waarmee we op onze eigen

tegenstelling tot de andere werken die we

manier in de choreografie mee omgaan.

onder de loep namen, klonk Petrouchka heel

Thomas Deze voorstelling kent ook een

sprankelend. Het is snelle muziek met veel

andere interessant parallel met het werk

wisselingen in maatsoorten en tempi die veel

van Stravinsky, in die zin dat hij Petrouchka

vaart en dynamiek suggereert vanuit een

creëerde in opdracht van Sergei Diaghilev,

soort “vooruit buitelende energie”. Het gaf ons

van de Ballet Russes en wij op onze beurt

meteen veel goesting om op deze muziek dans

in opdracht van Concertgebouw Brugge

te gaan creëren. Het is een kort en krachtig

en fABULEUS deze voorstelling maken. De

stuk dat goed past bij de jonge, energieke en

voorstelling gebruikt overigens niet enkel muziek

enthousiaste spirit van onze groep performers.

van Stravinsky. Na het 35-minuten durende

Voor de verdere uitwerking namen we muziek-

Petrouchka volgt er een epiloog, geschreven

dramaturg Alain Franco onder de arm. Samen

door Raphaël Hénard en onze muziekdramaturg

met hem zijn we de muziek tot in de puntjes

Alain Franco. Omdat Petrouchka zo’n vaart in

gaan analyseren, zowel op muziektheoretisch

zich draagt en weinig ruimte geeft, werd er een

als historisch en associatief gebied.

epiloog gecreëerd die een reflectie vormt op de

Thomas In de muziek zit er een boeiende

muziek van Petrouchka. Het is als het ware een

discrepantie tussen wat Stravinsky met zijn

herinterpretatie van het klankuniversum en de

muziek wilde uitdragen en waarom de muziek

associaties die bij het stuk.

DANST — 14

werd geschreven. Petrouchka is programmamuziek, een stuk gemaakt voor een verhalend

Hoe kwam het bewegingsmateriaal voor deze

ballet. Echter meende Stravinsky dat elke vorm

voorstelling tot stand? Betrekken jullie de

van associatie of interpretatie bij muziek niet

performers in het maakproces?

hoort. Een bepaald beeld voor ogen hebben

Thomas De muziek van Stravinsky kan worden

bij het luisteren naar muziek, zoals het zien

gezien als een blokkendoos. Hij componeert

van de velden bij het horen van Beethoven,

modules en plaatst blokken over of naast

was naar Stravinsky’s opvattingen zeker

elkaar, waarbij de overgangen soms vrij abrupt

niet van toepassing. Nochtans zijn er in de

zijn. Hij speelt met combinaties en met de

muziek momenten die een hoog “Peter en de

frequentie waarin hij bepaalde delen terug

Wolf-gehalte” hebben, waar je een politieman

laat komen. Wij zijn deels op dezelfde manier

hoort binnenkomen of de beer met de

te werk gegaan. We hebben een repertoire

dreigende ondertoon ten tonele komt. Er zit dus

verzameld van blokken waarmee we ook

een interessante tegenstelling tussen de wens

konden choreograferen. Elk blok had een

van Stravinsky om enkel “muziek” te brengen en

andere insteek of maakte gebruik van andere

wat deze muziek toch lijkt te communiceren.

parameters, om het materiaal vorm te geven.

Elisabeth Dit is ook een werkelijk element uit de

We hebben gewerkt met ritmische parameters

muziek en niet enkel een filosofische kwestie.

waarin het bewegingsvocabularium vrij was,

Enerzijds zijn er delen die amper associaties

maar er een gedeeld ritmisch patroon was. We

oproepen. Ze zoomen in op ritmestructuren en

hebben gewerkt rond intensiteit waarin we met

benaderen muzikale elementen als objecten

de dansers probeerden niet mee te gaan in de

die achter elkaar worden gemonteerd.

vaart of de power van de muziek. We speelden

Anderzijds zijn er delen die net wel sterke

met spanning en focus en met de relaties

beelden oproepen. Het wordt soms bijna een

tussen de dansers.

letterlijke figuratie waarin je, zoals Thomas ook

Elisabeth In het bewegingsmateriaal uit dit

aangaf, bijna letterlijk de beer op de kermis

zich heel concreet in het gebruik van veel

ziet dansen. (lacht) De eerste keer geeft dit

details en gebaren. De structuur van een

een humoristisch effect. Deze tegenstelling

bewegingsfrase werd aangevuld met kleine,

stimuleerde ons eveneens om met deze muziek

minimalistische gebaren die een betekenis

oproepen, zonder dat we deze er altijd bewust

nog net, maar er was geen kans om de hele

in verwerkten. Deze toevoeging bracht een

groep te leren kennen. We hebben wel gemerkt

subjectieve laag op het objectief gegeven van

dat deze situatie ervoor gezorgd heeft dat de

het bewegingsmateriaal.

groep langzamer naar elkaar toe is gegroeid,

Thomas We hebben ook vaak gerefereerd

maar dat is intussen helemaal verdwenen.

naar film, zowel naar de montagetechnieken

Thomas We zijn met de dansers op zoek gegaan

als naar de kracht van het medium om iets te

naar een manier om hun fysieke gretigheid in te

suggereren zonder dat het er daadwerkelijk is.

zetten in een combinatie van objectiviteit en

Denk aan de bekende westerns bijvoorbeeld.

subjectiviteit. De zoektocht naar het spel en

Door de sfeer die gecreëerd wordt, weet je

naar de intensiteit, naar de theatrale zeggings-

meteen dat je in een gevecht bent belandt, nog

kracht van het weinig doen. Het is een uitdaging

voor er een wapen wordt getrokken. (lacht) Uit

om voor ons om woorden te vinden en voor hen

de kracht van die suggestie haalden we ook

om ons te begrijpen. Daar groeien we allemaal

interesse voor Electric Life.

in, maar het blijft een zoektocht tot aan de première. De extra laag verf moet er nog op.

Electric Life is een voorstelling voor en door

Elisabeth Of zoals Thomas al vertelde in een

jongeren. Hoe ervaren jullie het werken met de

ander interview: “we kijken niet alleen naar

jongeren?

de carrosserie of naar het design van de

Thomas Als heel fijn! Het is een energieke,

wagen, maar door het open raampje ook naar

gretige groep bewegers die gezien mag worden.

de bestuurder.” Een mooie metafoor voor de

Voor hen in de eerste plaats, is het jammer

creatie van Electric Life!

dat corona roet in het eten blijft gooien. Onze première die op 23 april plaatsvindt, zal helaas

—

intern doorgaan en zonder livemuziek van het Brussels Philharmonic. Jammer genoeg laten de coronamaatregelen het werken met zo’n grote groep muzikanten niet toe. Gelukkig zijn er wel nog wat voorstellingen gepland en behoort een eventuele post-corona première met livemuziek tot de mogelijkheden.

Elisabeth We kijken er heel erg naar uit, mede omdat we deze groep de bijzondere ervaring van een première in het Concertgebouw mét publiek heel graag gunnen. We werken met negen bewegers tussen de 15 en de 24 jaar met heel uiteenlopende achtergronden.

Sommigen volgen een opleiding aan de Koninklijke Balletschool Antwerpen of aan een kunsthumaniora voor hedendaagse dans of zijn er net klaar mee. Anderen studeren psychologie, filosofie, cultuurwetenschappen

DANST — 15

of volgen fotografie of performance. Een heterogene groep maar allemaal hebben ze een grote passie voor dans gemeen. Het was voor hen ook een atypische start van het project, aangezien ze elkaar leerden kennen onder de afstandsmaatregelen. Ik herinner me nog dat we een residentie hadden in de Destelheide in Dworp en dat alle dansers een stoel afstand

Meer over Elisabeth Borgermans:

moesten houden tijdens het eten. Een gesprek

www.elisabethborgermans.com

voeren met diegene op anderhalve meter lukte

Speeldata: fabuleus.be/electric-life