DANST — 22
In augustus is het weer tijd om inspiratie op te doen voor het nieuwe dansjaar. En waar kan dat beter dan op het internationale dansworkshopfestival Out of the Toolbox. Dansdocenten, dansers en choreografen uit verschillende hoeken van Europa zakken af naar Gent om de deelnemers onder te dompelen in nieuwe dansstijlen en -methodes. Onder hen ook de Sloveense improvisatie-expert Jurij Konjar, die na zijn studie aan P.A.R.T.S – de school van Anne Teresa De Keersmaeker in Brussel – de hele wereld rondreisde met één doel: mensen ontmoeten door middel van de dans. Bevlogen en gepassioneerd vertelt Jurij over zijn vele uiteenlopende bezigheden en ervaringen. —
TEKST INE DUBOIS FOTO NADA ŽGANK
jurij konjar
Out Of The Contact Toolbox
ermee verder wilde. Na mijn middelbare studies, kreeg ik een beurs voor een privé musicalopleiding in Londen. Maar jammer genoeg was de school niet goed georganiseerd en heerste er een demotiverende werksfeer. Ik had er één hedendaagse dansles per week, en die viel nog vaak weg ook. We kregen wel hele goede tapdanslessen, daar kon ik me drie keer per week in uitleven. Helaas was het leven in Londen ook niet altijd even makkelijk. Om rond te komen, werkte ik nachtshifts bij McDonalds en ging ik overdag naar school. Het weinige geld dat ik van mijn moeder opgestuurd kreeg, ging meteen op
Van Argentijnse tango over hedendaagse dans
aan basisinkopen.
beoefend. Hoe ben je met dans in aanraking
Hoe ben je uiteindelijk bij de Brusselse
gekomen? In Slovenië zijn partnerdans en de
dansschool P.A.R.T.S. terechtgekomen? Twee
bijhorende wedstrijden heel populair. Toen ik
dagen voor de eindejaarsvoorstelling aan mijn
dertien jaar was, startte ik zoals zoveel jongeren
school in Londen werd ik aangereden door een
met lessen koppeldans en trainde ik een paar
busje en belandde ik in het ziekenhuis. Ik had
keer per week. Waar anderen er na een tijdje
mijn schouder gekwetst en moest maanden
de brui aan gaven, bleef ik doorgaan. Dansen
revalideren. Het was een hele moeilijke tijd,
opende voor mij de deur naar een kleurrijke
maar met de steun van mijn toenmalige vriendin
wereld waarin ik me goed voelde. Ik kreeg ook
krabbelde ik overeind. Zij wilde heel graag auditie
de bevestiging dat ik het goed kon en voelde me
doen bij hedendaagse dansgezelschappen en
goed in de entourage van de dansschool waar
maakte plannen om Europa rond te trekken.
ik les volgde. Het was de start van een lange
Op dat moment duwde één van mijn Sloveense
loopbaan vol uiteenlopende ervaringen.
docenten me ook een flyer in de hand van
Toen mijn danspartner geblesseerd raakte vlak
P.A.R.T.S en ze vertelde me enthousiast over de
voor een grote wedstrijd, kreeg ik meer interesse
school. Ze verzekerde me dat Brussel dé plek
in stijlen die je ook alleen kunt beoefenen. Zo kon
bij uitstek was voor hedendaagse dans en dat
je in dezelfde dansschool waar ik partnerdans
ik er zeker heen moest. Ik geraakte door de
beoefende ook jazzlessen volgen. Samen met drie
eerste auditie en zo trok ik met mijn vriendin naar
andere jongens en heel veel meisjes namen we in
Brussel. Ik wist niet dat een plek als P.A.R.T.S.
groep deel aan showdanswedstrijden. Ik herinner
bestond: ik hoefde er niet te vechten voor
me dat we kleurrijke pakjes droegen en dat de
repetitieruimte. Ik had inspirerende docenten
jongens vooral instonden voor het liften van de
die geïnteresseerd waren in mijn groeiproces,
danseressen. We werden in Slovenië zelfs wereld-
die me erbij hielpen maar me ook ruimte gaven
kampioen showdans, wat achteraf bekeken niet
voor mijn eigen visie en ontwikkeling. De jaren
veel voorstelde want niet veel mensen wisten af
dat ik in Brussel woonde, waren fantastisch. De
van het bestaan van de wedstrijd. Maar het gaf
Belgische dansscene was “hot”en ik leerde er
ons wel een boost.
heel veel. Na een periode te hebben gewerkt als
De eerste figuur die me inspireerde, was een
freelance danser, ondervond ik dat je pas echt
docent uit Guadeloupe, Fred Lassere, die ‘s
het verschil kon maken als choreograaf. Dat was
ochtends hedendaagse danslessen gaf. Om zijn
ook een beetje de vibe die er heerste bij P.A.R.T.S.
lessen te kunnen volgen, ging ik in de voormiddag
We werden gestimuleerd om eigen werk te maken
niet naar school. Terwijl mijn interesse in mijn
en de school wilde heel graag een grote bijdrage
middelbare studies verwaterde, werd mijn passie
leveren aan de nieuwe generatie dansmakers.
voor dans alleen maar groter. Hoewel er in
Zelf worstelde ik met die mentaliteit omdat ik
Slovenië maar een beperkt aantal professionele
wilde dansen, zweten. Ik wilde op het podium
hedendaagse dansers waren, wist ik dat ik
staan, niet zozeer creëren. Mijn vooropleiding had
DANST — 23
tot musical, je hebt zo goed als alle dansstijlen
jarenlang gedraaid rond nog hoger springen, nog
concrete stukken choreografeerde. Parallel aan
meer draaien, nog beter performen. Ik had geen
dit alles ontwikkelde ik een passie voor tango.
voedingsbodem als basis om te choreograferen.
Toen ik in Brussel woonde, kreeg ik op een dag les
Dat bleek ook toen mijn toenmalige Australische
van Oliver Koch en Marisa van Andel, die beiden
vriendin, Gabrielle Nankivell, en ik onze voorstel-
deel uitmaakten van Rosas en een tangokoppel
lingen aan de man te probeerden te brengen. Dat
vormden. Ik was meteen verkocht. Op dagen
werd niet echt een succes. Achteraf bekeken
waarop we bij P.A.R.T.S. minder dansuren hadden,
begrijp ik waar we toen de mist in zijn gegaan,
trok ik ’s avonds naar de clubs en danste ik de
maar we waren jong, gemotiveerd en misschien
hele nacht tango. Het was ontzettend inspirerend
een beetje naïef.
om samen te dansen, te improviseren. Ik ging ook salsa dansen en leerde gaandeweg de Brusselse
Toch ben je later succesvol aan de slag gegaan
partnerdansscene kennen waar ik tijdens mijn
als dansmaker. Op een dag werd ik wakker in het
studie fantastische momenten beleefde. De
ziekenhuis. De dokters vertelden mij dat ik was
basis van tango is het improviseren met een
aangevallen en dat ik een hersenbloeding had
ander lichaam, het versmelten met elkaar. Ik
gehad. Ik had niet alleen veel hoofdpijn, maar
zag dus overeenkomsten en raakvlakken met de
ook problemen met mijn kortetermijngeheugen
verschillende aspecten van mijn werk.
DANST — 24
en evenwicht. Opeens werd mijn leven on hold gezet: van een gepassioneerde doener werd ik
Waar ben je op dit moment mee bezig? Op
gedwongen in de rol van overlever. Mijn leven, dat
dit moment ben ik vaak in Vermont in het
zich altijd had afgespeeld in de toekomst, druk
noordoosten van de VS, waar ik verblijf op een
plannen makend, werd herleid tot het hier en nu.
boerderij die werd opgestart door hippies in de
Ik keek uur per uur vooruit en werkte aan mijn
jaren 60, als een zelfvoorzienende community.
herstel. Gelukkig stond ik met de steun van mijn
Nu is het een ontmoetingsplek, waar ook veel
familie twee maanden later weer in de dansstudio
dansers en choreografen een tijd verbleven.
en begon ik aan een nieuw dansstuk. Opeens
Steve Paxton woont er al 50 jaar. Ik hou van
stond ik anders in mijn vak. De vraag waarom dit
de mogelijkheden die deze plek schept om
mij was overkomen hield me bezig en zorgde voor
gewoon te “zijn”. Ik kan eerst in de tuin werken
nieuwe inspiratie. Vlak voor het ongeval werkte
en dan dansen, ik kan geïnspireerd raken door
ik aan een project rond het deel uitmaken van
een gesprek of ontmoeting met een andere
de ruimte en het luisteren naar je omgeving bij
kunstenaar in een ongedwongen sfeer, niet
het ontwikkelen van nieuw materiaal. Ik begon
wetend wat er straks of morgen zal gebeuren.
me te focussen op het hier en nu, op werken in
Alle ervaringen voeden de volgende, niets is ooit
het moment. Vanuit die gedachte begon ik te
volledig. Het antwoord van vandaag kan de vraag
werken rond improvisatie, rond creëren in het
van morgen zijn. Het leven hier is onlosmakelijk
moment. Want plannen zijn uiteindelijk maar
verbonden met kunst, of misschien wordt het
plannen tot het moment dat ze uitgevoerd
leven wel meer kunst, ik weet het niet. In elk geval
worden, ze bestaan niet in het moment. Ik begon
vind ik het onvoorspelbare leven hier geweldig. Ik
het concept improvisatie te onderzoeken vanuit
was ook erg onder de indruk van de gastvrijheid
de Goldberg Variations van Steve Paxton. Twee
en de vrijgevigheid van kunstenaars die hun
jaar heb ik er rond gewerkt, zowel specifiek rond
methodes, ervaringen en kennis met elkaar
de video van Paxton als rond het concept ervan.
delen. Verder ben ik actief in de internationale
Waarom vind ik dit interessant, wat houdt mijn
gemeenschap van de contactimprovisatie. Ik dans
aandacht vast, waar gaat dit over? Ik was er
vaak in improvisatievoorstellingen, geef er les in en
dagelijks mee bezig en voerde een vergaand
organiseer “impro jams” die inspirerend zijn voor
onderzoek met en over Steve Paxton. Dat
zowel het publiek als de performers. Daarnaast
markeerde eigenlijk de start van een diepgaande
heb ik ook een collectief opgericht in Slovenië
samenwerking met hem en een zoektocht
waarmee we onlangs de voorstelling “Monday at
naar het proces, menselijke gedragingen,
Eight” hebben gemaakt. En ik was ook betrokken
ontmoetingen en improvisatie. 11 jaar lang werkte
bij het research lab “Contactimprovisatie als een
ik bijna puur rond improvisatie, zonder dat ik nog
onderzoeksparadigma” in Parijs. Daarenboven
jurij konjar
organiseer ik “Habitat”, een residentie waar
een samensmelting van contactimprovisatie
dansers leren van het publiek en van andere
en tango. Omdat ik beide stijlen deed, vonden
dansers door naar elkaars werk te kijken. In juni
veel mensen dat ik Contango maar eens moest
staat er eentje gepland in Ljubljana en in oktober
uitproberen. In eerste instantie verzette ik me
trekken we naar Napels, waar ik The Goldberg
wat tegen het idee, maar uiteindelijk probeerde
Variations zal dansen. Onlangs heb ik ook Paxtons
ik het toch. Pas later begreep ik vanwaar mijn
werk Satisfying Lover gebracht op een opening
initiële verzet kwam (lacht): als je de vorm,
van een tentoonstelling in Reims. Dit “walking
de muziek, de stijlcodes, de geschiedenis van
piece” werd gemaakt voor 42 performers, een hele
tango wegneemt, is het eigenlijk te herleiden tot
fijne ervaring. Mijn solovoorstelling Petruschka,
contactimprovisatie. Op een bepaalde manier
waarin ik samenwerk met vijf muzikanten, heeft
hebben die twee heel wat overeenkomsten, terwijl
in Slovenië en Oostenrijk gestaan. Naast dat alles
ze toch ook heel verschillend zijn. Contact is de
trek ik ook vaak naar tango-marathons. Dat vind
basis van de menselijke ontmoeting en ervaring:
ik bijzonder inspirerend. Dansers komen er samen
gewicht geven, vertrouwen opbouwen, een relatie
om uren met elkaar te dansen en te improviseren.
opbouwen met de omgeving, ruimte geven en
Het danstechnisch niveau is er ook erg hoog,
nemen. Eigenlijk is dat een samenvatting van wat
wat een ideale voedingsbodem vormt om elkaar
er idealiter zal gebeuren in de workshop. Zo werk
te inspireren.
ik ook in de “Habitats” die ik organiseer. Voor mij met menselijkheid, met mens zijn. Soms zie ik in
een danser, omdat ik op een bepaalde manier
de contactimprovisatie-community een soort
waarde wil geven aan het woord “danser”. Dat
“overgebruik” van aanrakingen, van allemaal
is was ik doe. Ik dans. Ik articuleer wat ik denk
hetzelfde willen doen, van “over-acceptatie”. Op
en doe. Ik stel mezelf zo op dat de mensen
die manier wordt contactimprovisatie een soort
die zitten en kijken, het publiek kunnen zijn en
van utopie, waarin dans maar een beperkte plek
zelf niks hoeven te doen. Ik probeer duidelijk te
heeft. Ik zal in de workshop werken rond contact
maken wat ik doe zodat mensen die mijn fysieke
in de brede zin van het woord, toepasbaar voor
activiteit niet delen, toch begrijpen wat ik doe.
mensen met verschillende achtergronden die op
Ik heb een zevental jaar met Steve Paxton
hun beurt met verschillende doelgroepen werken.
gewerkt aan zijn oeuvre en heb samen met hem
Ik zal bewegingsspelletjes en -opdrachten rond
nieuwe stukken gecreëerd. Ik merk nu dat ik
contact en improvisatie introduceren, maar ik
graag nieuw concreet werk zou willen maken.
wil vooral de ruimte scheppen om mensen van
Nu ik in Vermont ben, heb ik de tijd om weer in
mij en vooral van elkaar te laten leren. Dat lijkt
de routine van het creëren te komen. Omdat ik
me veel interessanter dan enkel over te dragen
met veel verschillende projecten bezig ben en
wat ik ken. Ik wil een kader creëren waarbinnen
geweest ben, heb ik weinig tijd gehad om me
iedereen kan leren wat hij of zij op dat moment
echt te concentreren op het maakproces. Als je
kan opnemen. Niemand moet voldoen aan een
bezig bent met het organiseren en produceren
ideaal leertraject. Leren vertrouwen te hebben
van projecten, zit je in een andere vibe. Creatie
door je gewicht te geven aan een partner is een
vraagt tijd en die wil ik in de toekomst weer gaan
van de geweldige tools die ik graag wil aanbieden.
reserveren voor choreografie, voor het maken
Contact is iets heel analoog. Als “zien” digitaal
van iets concreet.
is omdat de perceptie ervan in je hersenen moet worden gedecodeerd, dan is aanraking analoog.
In augustus ben je te gast op het workshop-
Je voelt een aanraking meteen, het doet iets
festival “Out of the Toolbox”. Ik hoor je vaak
met je, het roept onmiddellijk een gevoel op, je
over improvisatie en contactimprovisatie
hoeft het niet te vertalen. In salsa en tango werk
vertellen. Vormt improvisatie de basis van je
je bijvoorbeeld heel vaak met handcontact. In
workshop? Ja, voor mij is contactimprovisatie
tango raak je elkaar aan met je torso, een heel
eigenlijk de meest pure vorm van menselijke
persoonlijk deel van je lichaam. Contact is dus
gedragingen. Daar ben ik achtergekomen
een belangrijk element dat in de workshop aan
toen iemand mij vertelde over “Contango”,
bod zal komen.
DANST — 25
is contactimprovisatie onlosmakelijk verbonden Hoe zou je jezelf omschrijven? Ik noem mezelf
Jurij Konjar geeft op het internationale dansworkshopfestival Out of the Toolbox de workshop ‘Tools at work, tools that work’. Kies tussen een tweedaagse ‘intensive’ (op 22/08 en 23/08) of de ‘light’ versie (op 24/08). outofthetoolbox.be
Wat brengt de toekomst voor jou, Jurij? Wat hoop
uitmaken van een inspirerende gemeenschap van
je nog te mogen bereiken? Het leven heeft me
dansers, bewegers en onderzoekers. Ik heb mijn
al zoveel gegeven, dat ik eigenlijk niet veel meer
eigen “perfecte” leven als danser uitgebouwd,
nodig heb. Ik heb geen plek of doel waar ik wil
op een heel zelfstandige manier. Maar ik ben ook
zijn. Plannen geeft me sowieso een wat claustro-
nieuwsgierig naar de andere kant. Hoe zou het zijn
fobisch gevoel. Ik weet alleen dat de ervaringen
om deel uit te maken een echte gemeenschap
die ik in de nabije toekomst zal beleven, weer
die ik de mijne kan noemen? Hoe zou het zijn om
zullen leiden tot nieuwe ervaringen, die op hun
langere samenwerkingsverbanden aan te gaan,
beurt weer andere met zich mee zullen brengen.
projecten te organiseren op langere termijn en
Ik merk dat ik me in mijn dagelijkse bezigheden
op één plek? Dat zou heel anders zijn dan mijn
heel bewust ben van de manier waarop ik ze
leven nu. Op dit moment ben ik nergens langer
uitvoer of doe. Ik probeer ze ook steeds op een
dan één maand. Ik ben dus heel nieuwsgierig naar
andere wijze of met een andere aanpak te doen.
andere mogelijkheden die wat meer tijd op een
Dat is de manier waarop ik ook artistiek al tien
en dezelfde plek vragen. Zowel op sociaal als
jaar werk en dat is onlosmakelijk verbonden
artistiek vlak lijkt dat me interessant. Tenminste,
met het leven. Ik hoop dat ik mijn leven op deze
dat denk ik op dit moment. Morgen kan weer een
manier kan blijven vormgeven, maar mocht dat
heel ander verhaal zijn. Ik wil in elk geval blijven
veranderen, vertrouw ik er ook op dat dat even
dansen, performen, schrijven en in de tuin werken.
bevredigend zal zijn. Alles verandert, ook ik. Op dit moment heb ik het geluk deel te mogen
—
DO 20 SEP 2018 BELGISCHE PREMIÈRE
8 Minutes Alexander Whitley Dance Company
Dansers en wetenschappers in een kosmische relatie met de zon 8 minuten, zo lang doet het licht over de afstand van de zon tot de aarde. De jonge Britse choreograaf Alexander Whitley brengt een verbluffende ruimtelijke voorstelling. De loepzuivere beelden van Tal Rosner maken deze meeslepende mix van dans, muziek en film af.
Info & tickets: +32 70 22 12 12 concertgebouw.be In&Uit: ‘t Zand 34, Brugge