RUKUN NEGARA
Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut:
KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia)
RUKUN NEGARA.indd 1
28/09/16 7:53 PG
KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH
PENULIS RAMAN A/L YUNOS TUYUT A/L LABOH
EDITOR AZIZAH BINTI AHMAD
PEREKA BENTUK NURUL AIN BINTI AZNAN
ILUSTRATOR MOHD KHAIRI BIN MORAD NOR AZLAN BIN TUNGOL HAZWANULHASSAN BIN MOHD NOR
Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016
PENGHARGAAN
No. Siri Buku: 0143 KK 499-221-0102081-49-1078-20101 ISBN 978-983-49-1078-5 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Blue-T Communications Sdn. Bhd., 12, Jalan 3/4C, Desa Melawati, 53100 Kuala Lumpur. Muka Taip Teks: Azim Saiz Muka Taip Teks: 18 poin Dicetak oleh: Percetakan Nasional Malaysia Berhad, Jalan Chan Sow Lin, 50554 Kuala Lumpur.
Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: •
Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia.
•
Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia.
•
Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia.
• Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. •
Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka.
•
Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka.
•
Jabatan Kemajuan Orang Asli (JAKOA).
•
Muzium Orang Asli Gombak, Selangor.
•
AEON Taman Maluri, Cheras, Kuala Lumpur.
•
MEASAT Broadcast Network System Sdn. Bhd.
•
DD Animation Studio Sdn. Bhd.
KENANDUG Pemulak iv Pekenal v TEMA 1:
DUNIAK ENG UNIT 1 KAMPUG ENG DE BOR UNIT 2 PEMBANGUNAN KU KAMPUG ENG UNIT 3 DIRIK ENG SIHAT UNIT 4 NEUROS DIRIK UNIT 5 ENG NGHOK PERINGAK ENG UNIT 6 CERITE PERINGAK UNIT 7 SEKULAH ENG DE BOR UNIT 8 EKTIVITI KU SEKULAH
1 2 7 12 17 22 27 32 37
TEMA 2:
DUNIAK CERITE UNIT 9 CERITE TELADAN UNIT 10 CERITE JAMAN MANAH UNIT 11 HIHOK ALAM UNIT 12 NEPENTENG TENUMBOH UNIT 13 KAMPUG RU BANDAR UNIT 14 JAMAN HUNEN
43 44 49 54 59 64 69
TEMA 3:
DUNIAK LEMU PENANEI UNIT 15 ENG NGHOK BERENGSEH UNIT 16 KERILENG DE BOR UNIT 17 TEKNOLOJI JAMAN HUNEN UNIT 18 BERENNOR TEKNOLOJI UNIT 19 KU PADEH BEMULAK CITE-CITE ENG UNIT 20 BEBACAK NEAMAL DE BOR
75 76 81 86 91 96 101
iii
PEMULAK Bob teks Bahasa Semai Tahun 1 an bigunak ku tahut 2017 jijoi Dokumen Standard Kurikulum Sekolah Rendah (KSSR) Bahasa Semai. KSSR Bahasa Semai adeh bigubal ya Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia. Bob teks Bahasa Semai bipeteros transformasi Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) de bimulak ju tahut 2011. Standard Kenandug ru Standard Belajar kateh Standard Kurikulum Bahasa Semai Sekolah Rendah bigubal ha petukok lemu penanei mureb. Elemen-elemen kirentas kurikulum begei kretiviti ru inovasi, Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) ru keusahawanan bipermuj kateh bob teks Bahasa Semai ha petukok penanei mureb-mureb. Selaen ajeh, mureb-mureb jugak bitekan ha nilei KBAT (Kemahiran Berfikir Aras Tinggi) selaras ru heknod Falsafah Pendidikan Negara. Mentok moduler kateh bob teks Bahasa Semai sekulah rendah kikandug limak cenempet iaajeh cenempet cerngai ru belwal, bebacak, betules, seni engrok ru tatamengwal. Selaen ajeh, ektiviti kenukoh ru nelateh bibeh dek mureb naipekukoh cenempet gunak Bahasa Semai de betol kateh sinui lienai. Bob teks adeh bibeh ju nik tema iaajeh tema Duniak Eng, Duniak Cerite ru Duniak Lemu Penanei de bipileh ju Standard Kurikulum Bahasa Semai. Bob teks adeh jugak mong 20 unit jijoi tema de bipetetap. Tema nanek mong lapan unit, tema nar ru nik mong enam unit. Ju segik perengneng kateh bob teks KSSR Bahasa Semai Tahun 1, jap tema bicerlah ya nanek halaman nerangsang. Halaman nerangsang adeh buleh bigunak ya guru ha pekenal tajok-tajok an naibelajar ya mureb ataupen bigunak sebegei set induksi ru nepandu Belajar ru Neajar. Bob teks KSSR Bahasa Semai bigunak ikon tetentuk ha pesernang igenunak. Ikon-ikon ajeh kiwakel rimdij cenempet kateh KSSR ajeh. Buku Teks Cerngai ru Belwal Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb naiha cerngai, belwal, becerite ru bebincang secare bengwal. Cenempet adeh jugak kihod mureb saleng naibelwal. Bei Bebacak Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb bebacak, naipaham ru naitaakol bebegei bahan ru betol ru tepat. Bei Betules Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb naiha betules ru perlei maklumat betules nu mai kilek. Tatamengwal Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb naiha berkep ru gunak tatamengwal ru betol jijoi konteks. • Engrok Muh Am • Engrok Muh Khas • Suku Kate Tetutop ru Tebukak • Penjudoh Benilag
iv
Seni Engrok Ikon adeh ialoh pokes de utame kaha ujik cerendek mureb naiha sebot, paham ru nairegak engrok de bor jijoi belajar de sernuk secare didek hibor. • Bei Belakon • Bei Besajak • Bei Becerite • Bei Bepantut • Bei Bedindag
Ektiviti
Ektiviti Ikon adeh kihod mureb naibeh ektiviti de mong ku kateh bob teks Bahasa Semai. Ektiviti Betules Ikon adeh kihod mureb naibeh ektiviti betules.
1.1.1 2.1.1 BA 1
Standard Belajar Ikon adeh kipenyate standard belajar kateh muke surat. Numbor standard belajar de bikale ceher ialoh pokes utame ru bikale belak ialoh pokes senampeng. Pekukoh Ikon adeh ialoh ikon de kihod mureb naibeh ektiviti naiha pekukoh pengham ha topik de mong kateh nunanek unit.
Nota Guru
Nota Guru Ikon adeh kiog nepandu ha guru de kaha beh ektiviti de mong ku muke surat tetentuk. Info Ikon adeh ialoh ikon de kiog maklumat ha nanek pekare. KBAT Ikon adeh kipegalak mureb naiserngik ru gunak peniker de tinggik ha selsei ektiviti de lebeh mencabar. Ikon DVD Ikon adeh ialoh kipenyate laguk, engrok, ru puisi de mong ku kateh bob teks.
Penules had beharap guru buleh naigunak bob teks KSSR Bahasa Semai Tahun 1 adeh secare optimem dek buleh kipetingkat lemu penanei mureb secare luas. Penules jugak beharap dek memureb naiberkep cenempet engrok kek de bekesan ru naipejeoi kosa engrok bahase Semai secare meluas. Semoge usehe adeh buleh hipegalak mureb-mureb tahut nanek naikep penanei ru cenempet de begunak kateh sinui hunen ru mase nungar. Panel Penules, RAMAN A/L YUNOS TUYUT A/L LABOH
v
Pekenal
Wak Semah
Bah Puad Wak Fisah
Bah Roni
Wak Emi
Bah Norman
Bah Ali Wak Masni vi
Bah Rimi
Wak Biah
TEMA 1 DUNIAK ENG
KAMPUNG PAYAK PELONG
1
Tema 1
Kampug Eng
1
KAMPUG ENG DE BOR
i ru Be a g n r e C
lwal
Cerngai, kernal, ceryak ru dadek.
Pengres Atak
Cerngai, kernal ru dadek engrok menatag de biog ku kateh bob teks.
2
Nota Guru
• Guru kipecerngai bebegei engrok menatag ru engrok kilek de mong ku kateh gambar. • Semanj mureb kidadek engrok menatag ku kateh gambar. • Semanj mureb kikermuh menatag ku kateh gambar. • Guru kikermuh bebegei menatag de mong ku kateh gambar ru mureb kiui engrok menatag ajeh. • Rujok audio 2.
1.1.1 2.1.1 BA 1
Tema 1 Kampug Eng
Bei Bebacak Sebot hurop vokal ru konsonan ku kerop.
d
e
g
f
h
i
Bende-Bende ku Kerileng Eng j
c
l
b a
k
i
e
a
o
u
m n o p q r s
z
y
x
w
v
u
t
1. Neng gambar ku kemil, bacak maklumat de biog. 2. Sebot hurop vokal ru konsonan ku kemil. 2.1.1, 3.1.1 1.1.3, BA 2, BA 3, BA 4, BA 5
Nota Guru
• Bimbeng mureb kibacak abjad ru kiceryak hurop vokal. • Semanj mureb kicerngai, kikernal, ru kisebot muh abjad ru tepat. • Bimbeng mureb kibacak a – z jijoi laguk ABC. • Rujok audio 3.
3
Tema 1
Ije ru bacak.
Gutong-ruyong ku Kampug
Kampug Eng
Bei Betules
susut
pes
pej
cet koh
1. Belwal ha ektiviti ku kemil. 2. Tules nekate ha ektiviti de mong ku gambar. 4
Nota Guru
• Mureb-mureb naikernal ru naisebot ektiviti ku kateh gambar. • Mureb naiije nekate de bekait ru ektiviti ku kateh gambar. • Mureb naitules nekate de biog ku gambar.
3.1.1 2.4.2 BA 6
Tema 1 Kampug Eng
Bei Bedindag Bacak ru dindag.
Nanek Malaysia Hik
Senoi Malaysia Senoi besamak, Senoi Malaysia bebilag senoi besamak bangsak Jagak negare 2x Jagak nehubug, Samut seneru jagak nehubug Samut seneru nanek Malaysia Sesamak senoi Kuat beusehe, kuat beusehe Nanek Malaysia Lei hik bejaye Nanek Malaysia neharap semuak Irama laguk: Anak Ayam
Ektiviti 1. Bacak ru nyanyik laguk ku kemil. 2. Becerite ha gambar ku kemil. 3. Kek ru tampal banse leknog tradisionel kateh bob tules. 4.1.1 2.2.2
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak ru paham seni kate laguk. • Bimbeng mureb nyanyik laguk jijoi irama ru beh gerak berog. • Rujok audio 4.
5
Tema 1 Kampug Eng
Engrok Muh Am Pelenkap jadual ku kerop.
Jadual Gutong-ruyong Kampug cot ked
suj trayel
Wak Semah Bah Hairey Wak Fisah
Bah Norman Bah Jalil Bah Roni
pes ked
sediak caknak ru ngeknut
Bah Puad Wak Nor Bah Ali
Wak Biah Wak Nita Wak Rina Tugas
Muh Wak Nita Wak Nor
sediak caknak ru ngeknut cot ked suj trayel
Bincang ru pelenkap jadual ku kemil. 6
Nota Guru
• Semanj mureb bacak ru paham maklumat. • Guru kibesual jawab ru mureb ha maklumat ku kemil. • Bimbeng mureb kicatat maklumat ku jadual de biog.
5.1.1 3.1.2
Tema 1 Kampug Eng
PEMBANGUNAN KU KAMPUG ENG
2
u Belwal r i a g n r Ce
Ije ru bacak.
Mesuarat ku Balei Raye kening jehuk kipas selak tingkap
papat biyeg
cep
mutu BALAI RAYA KAMPUNG PAYAK PELONG
mije
kemor
kasot
selepa
1. Becerite jijoi gambar. 2. Kernal ru sebot abjad. 3. Perneng hurop de kisebot ya guru. 1.1.2 2.1.2
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite jijoi gambar. • Semanj mureb kikernal ru kisebot abjad. • Semanj mureb kiternyul hurop de kisebot ya guru. • Rujok audio 5.
7
Tema 1
Ije ru bacak.
Menman ku Laman
Kampug Eng
Bei Bebacak
a: amek
u: upeh
o: oren
i: itek
e: enam
1. Neng gambar ru bacak nekate de biog. 2. Cerite ha ektiviti de mong ku gambar. 8
Nota Guru
• Bimbeng mureb kisebot hurop vokal. • Ujik sembot hurop vokal mureb. • Rujok audio 6.
2.1.1 3.1.1 BA 7
Tema 1 Kampug Eng
Bei Betules Ije ru bacak.
Kulam Kak Apak Eng matjis
jehuk tengroj
batuk kurak selak tabeg
1. Bacak ru cerite jijoi gambar ku kemil. 2. Tules nej nekate ku kateh bob tules. 3.1.3 2.2.1 BA 8, 9
Nota Guru
• Bimbeng mureb kernal bebegei suku kate tebukak ru tetutop. • Tules suku kate ku bob tules. • Rujok audio 7.
9
Tema 1
Bacak ru dindag.
Tok Batin Kampug Eng
Kampug Eng
Bei Bedindag
Mong Tok Batin Mong Tok Batin Ku Payak Pelong Ku Payak Pelong Numom batin de rajit Numom batin de rajit Ilei had bernor Ilei had bernor Mong nong rayak Mong tadika Ru dewan entoi Ru dewan entoi Jeoi pembangunan Jeoi pembangunan Ilei had bernor Ilei had bernor Irama laguk: Are You Sleeping
1. Dindag laguk ku kemil secare beulag-ulag. 2. Dindag ru ui gerak berog. 10
Nota Guru
• Nyanyik entoi ku kelas. • Rujok audio 8.
4.1.2 2.1.4 BA 10
Tema 1 Kampug Eng
Engrok Muh Am Bei kek engrok muh am.
Becuti ku Kampug
Senarei ru tules engrok muh am de mong ku gambar. 5.1.1 3.1.2 BA 11, 12
Nota Guru
• Bimbeng mureb senarei ru tules engrok muh am de mong ku gambar.
11
Tema 1 Dirik Eng
3
DIRIK ENG SIHAT
i ru Be a g n r e C
lwal
Ije ru bacak.
Berog Sihat Kelop Cerdas
menman
lumpat
joging cekcip
1. Kernal hurop konsonan kateh nekate. 2. Sebot ru ije nekate secare entoi. 12
Nota Guru
• Guru besual jawab ru mureb ha situasi ku gambar. • Semanj mureb senarei cuntoh alat mennan jijoi kenenjip memasig.
1.2.1 2.1.2 BA 13
Tema 1 Dirik Eng
Bei Bebacak
Ije, bacak ru paham.
Eng Berseh Teros Sihat Jam luceng kibeengrok idirik pukol 6 huper. Bah Roni kikus ju beknet teros kiberseh idirik. Telas ajeh, Bah Roni kisekyap kaha et nu sekulah.
1
geros lemunj
2
6 et nu sekulah
mamuh
3
5
Bah Roni caknak huper
4
gid berog
pakei penakei berseh 1. Bacak ru paham maklumat ku kemil. 2. Tules nej maklumat ku kateh bob tules. 2.2.1 3.1.1 BA 14
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak frasa ru tules nej nekate de biog. • Semanj mureb cerite pekare de naibeh peksendok caknak huper. • Rujok audio 9.
13
Tema 1
Dirik Eng
Bei Betules Neng, ije ru bacak.
Berog Eng sog mat kui entag empag kanang
teg
jaras kurol jug cengros jug
1. Bacak ru ije anggote berog ku kemil. 2. Lukes anggote berog ku kateh bob tules. 14
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nekate. • Semanj mureb ternyul anggote berog de bibacak. • Lukes ru label gambar anggote berog.
3.3.1 1.2.2 BA 15
Tema 1 Dirik Eng
Bei Bedailog
Bacak ru paham dailog.
Caknak de Sihat Hai, eng ruti. Eng mong karbohidrat. Eng ngog kenderat.
Hai, eng lobak ceher. Eng mong jeoi vitamin. Eng buleh ngjagak mat.
Hai, eng kak. Eng mong jeoi protein. Eng tulug pekuat ketahanan berog.
Hai, eng susu. Eng buleh ngog lemunj ru jeag kuat.
1. Bacak nej maklumat de biog. 2. Lakon dailog ku kemil. 4.2.1 3.3.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb kiujar dailog de biog. • Semanj mureb senarei memerip caknak de behasiat. • Bimbeng mureb tules berennor caknak de behasiat. • Rujuk audio 10.
15
Tema 1
Ije betol ru jelos.
Dirik Eng
Engrok Muh Khas
Menara Malaysia Kuala Lumpur
Sang Becog
Pahang
Si Tompok
Proton Saga
Bah Goli
Wak Saadiah
1. Bacak ru paham ceti engrok muh khas. 2. Ije dikdij engrok muh khas ku kemil jijoi guru.
16
Nota Guru
• Bimbeng mureb sebot ru ije nekate. • Semanj mureb tules engrok muh khas secare beulag-ulag. • Semanj mureb tules engrok muh khas biog ya guru. • Rujok audio 11.
5.1.2 3.1.2
Tema 1 Dirik Eng
NEUROS DIRIK
4
u Belwal r i a g n r Ce Bacak nepetek ku kerop.
Eng Semyak
Hai, muh eng Bah Ali. Eng ngbesekulah ku Sekolah Kebangsaan Cenan Pakoh. Eng senalo berseh ru semyak peksendok ngcip nu sekulah. Amen hik semyak jeoi bisukak ya mai.
1. Cerite ha sengyap peksendok cip nu sekulah. 2. Cerite ha ektiviti de kibeh ya Bah Ali. 1.3.1 2.1.4
Nota Guru
• Peterang nu mureb dek mai panei yama perlu semyak peksendok et nu sekulah. • Rujok audio 12.
17
Tema 1 Dirik Eng
Bei Bebacak
Bacak maklumat ku kerop.
Jadual Nunyenis Eng Hai, eng Bah Roni. Umor eng tujuh tahut. Adeh ialoh jadual nunyenis eng. Ektiviti
Mase 6.00 huper
Kus, mamuh, seryap dirik
6.30 huper
Caknak huper
7.00 huper
Cip nu sekulah
1.00 dijis
Ju sekolah
1.30 dijis
Caknak dijis
3.00 dui
Beh kerjak sekulah
5.00 dui
Menman ku padag
6.00 dui
Berseh dirik
7.00 mengot
Caknak mengot
8.00 mengot
Ulag kaji mate pelajaran
10.00 mengot
Bekbed
1. Cerite nunoh nej maklumat ku kemil. 2. Tules nej maklumat ku bob tules. 18
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak jadual. • Semanj mureb tules ektiviti genenmar lienai. • Rujok audio 13.
2.2.3 3.1.2 BA 16
Tema 1 Dirik Eng
Bei Betules
Neng ru belwal ha gambar ku kerop.
Care-Care Berengseh Lemunj Hik Wak Masni kikus pukol 6.30 huper. Iamek kibesat hod kigeros lemunj ru mamuh. Wak Masni kiternyul care-care ha geros lemunj de betol.
1
2
4
3
5
1. Becerite ha gambar ku kemil. 2. Tules maklumat jijoi gambar ru benimbeng guru. 3.1.2 2.2.1 BA 17, 18
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nepetek. • Semanj mureb cerite care-care geros lemunj jijoi gambar. • Mureb ru guru bebincang penenteng berengseh lemunj.
19
Tema 1
Bacak ru dindag.
Dirik Eng
Bei Bedindag
Laguk Kus Huper Hikus huper Geros lemunj Hisuj matmoh, ru himamuh Ngut teu kupi, hicak ruti Cip sekulah, kerakmik (ulag 6x) Irama laguk: Bangun Pagi
Info
matmoh = renes
Ektiviti 1. Bacak ru paham seni kate laguk. 2. Nyanyik laguk ru beh gerak berog. 3. Cerite secare lisan ha gambar de biog. 20
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik laguk ru naiui gerak berog jijoi laguk. • Semanj mureb tules muh ektiviti de naibeh ku jis huper. • Rujok audio 14.
4.1.2 1.3.2
Tema 1 Dirik Eng
Nekate Nuceti Bacak ru paham.
Genmar Eng Muh eng Bah Rimi. Umor eng tujuh tahut. Eng ngsukak man bula. Eng ngcip nu padag ha man bula. Eng senalo ngmenman ru kawat. Jeoi kekawat eng naimenman bula ku padag.
Ektiviti 1. Bacak ayat-ayat ku kemil. 2. Kernal nekate nuceti ha nekate de bekale. 3. Beh ayat senang gunak nekate de bekale. 5.3.1 3.2.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb bebacak ayat senang. • Semanj mureb bacak ru ije nekate de biog. • Rujok audio 15.
21
Tema 1 Peringak Eng
5
ENG NGHOK PERINGAK ENG
u Belwal r i a g n r Ce Ije ru bacak.
Numengot ru Peringak Eng
bulang
meskar
gasig
gelas
ceruk
jaber
Info
bulang = topi 1. Cerite kenenjip de sernuk ha perenneng bungak os. 2. Sebot ru ije nekate ku gambar. 22
Nota Guru
• Semanj mureb kernal ru sebot nekate ku kemil. • Sebot ru kernal suku kate tebukak ru tetutop. • Semanj mureb kiije ru kibatag suku kate ku kemil. • Rujok audio 16.
1.3.1 2.2.1 BA 19
Tema 1 Peringak Eng
Bei Bebacak Bacak ru paham.
Jug nu Kampug Adeh deg atak ru ajak Bah Rimi. Bah Rimi ru iperingak kinandang liubai ku cuti sekulah gecek canuk. Ku kampug atak, mong kulam kak, kandag kerbau, deg pug, kandang kambig ru nenneng de bor.
Info
nandang = suweg 1. Bacak nepetek ru ije nekate de biog. 2. Cerite situasi de mong ku gambar. 2.4.1 1.4.3 BA 20
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nepetek. • Rujok audio 17.
23
Tema 1 Peringak Eng
Bei Betules Bacak ru tules.
Menang Eng
1
Eng mong menang kerdor.
2
Menang eng bermuh Wak Emi.
3
Iumor empat tahut.
4
Ilei kigemar menman meskar.
Salit ru ije ayat ku kemil kateh bob tules.
24
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak ayat. • Semanj mureb sebot nekate de bemulak ru hurop entoi. • Semanj mureb tules nekate ru kemas.
3.1.3 2.2.4
Tema 1 Peringak Eng
Bei Bedindag Bacak ru dindag.
Apak Kijug ju Kedei
Apak eng kijug ju kedei nyak Apak eng kibelik kerite Kerite macot kaler ceher Buleh eng ngen nu sekulah Pon pon pon pon pon pon pon pon pon Kerite macot eng beengrok Beiloh kekawat bei hik tebot Buleh eng ngen buruk ajak (ulag laguk) Irama laguk: Papaku Pulang dari Kota
1. Dindag laguk ku kemil. 2. Ije ru bacak secare betol ru jelos. 4.1.1 2.2.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb sebot, ije ru bacak secare jelos. • Rujok audio 18.
25
Tema 1 Peringak Eng
Engrok Muh Khas Neng gambar ru bacak maklumat ku kerop.
Cekcip ku Pekan Kuala Krau
Bah Roni
Wak Biah
Bah Norman
Wak Masni
• Jis adeh jis Senayan. • Jeoi mai bicekcip ku pekan Kuala Krau. • Enai naibelik barang ku kedei. • Mong jugak mai bibelik barang ku pasar huper. • Jik jicip nu pekan Kuala Krau jap-jap minggu.
1. Bincang ru cerite ha gambar ku kemil. 2. Beh nelateh ku kateh bob ektiviti. 26
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak ayat-ayat senang. • Semanj mureb tules muh khas de mong ku kateh gambar.
5.1.2, 2.4.1 BA 21, 22
Tema 1
CERITE PERINGAK
Peringak Eng
6
u Belwal r i a g n r Ce Neng gambar ru sebot muh alat de mong ku degwal.
Menasak Amek
1. Sebot muh alat ru caknak ku kemil. 2. Ije ru betol nekate ku kemil. 1.2.3 2.2.1 BA 23
Nota Guru
• Bimbeng mureb sebot ru ije nekate. • Semanj mureb tules muh ru pekakas degwal de biog. • Rujok audio 19.
27
Tema 1 Peringak Eng
Bei Bebacak Bacak ru paham.
Kambig Bah Puad
1
2
Bah Puad kibelak nar ikor kambig. Kambig ajeh kiog muh Tompok ru Kelabu.
Jap-jap huper, Bah Puad kiog caknak kambig.
3
4
Tompok ru Kelabu baigei ku kandag.
Jap-jap jis Bah Puad kisuj ikandag kambig.
1. Bacak ayat ku kemil secare entoi. 2. Cerite nu kelas ha kenenjip menglak menatag memasig.
28
Nota Guru
• Semanj mureb bacak ayat de biog. • Semanj mureb bacak nekate de bikale.
2.1.4 3.1.2
Tema 1 Peringak Eng
Bei Betules Neng bacak ru tules.
Empal Peringak Wak Fisah
Peringak Wak Fisah mong iempal. Empal peringak Wak Fisah mong jeoi senubai. Wak Fisah senalo kijoi iapak ru iamek nu empal. Wak Fisah kigemar tulug iapak ru iamek ceh senubai.
1. Cerite ha gambar ku kemil. 2. Tules ayat de bipecerngai ya guru. 3.3.1 1.3.2 BA 24
Nota Guru
• Semanj mureb becerite ha gambar. • Kermuh senubai de mong ku gambar.
Info
empal = kebun
29
Tema 1 Peringak Eng
Bei Bedindag Ije, bacak ru paham.
Amek de Nghok
Amek amek Junloh ratu ku nus eng Amen eng ngsedeh Jun hibor eng senalo (ulag 3x) Amek amek Junloh ratu ku nus eng
Irama laguk: Ibu Nyanyik laguk ru ui gerak berog. 30
Nota Guru
• Semanj mureb sebot, ije ru bacak seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik sambel ui gerak berog. • Rujok audio 20.
4.1.1 2.2.1 BA 25
Tema 1 Peringak Eng
Engrok Muh Khas Bacak ru paham.
Jiran Pai
Eng mong jiran pai. Muh jiran eng Akonj Bah Puad. Ikenah bermuh Amok Wak Semah. Ilei mong nik urag ikenon iaajeh Wak Fisah, Bah Roni ru Wak Emi. Ilei mong nuikor kucig bermuh Si Comel. Jiran eng had ibernor.
1. Bacak ru paham nepetek ku kemil. 2. Tules engrok muh khas de mong ku nepetek. 5.1.2 3.1.2 BA 26
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nepetek ru becerite ha jiran memasig. • Semanj mureb kek engrok muh khas de mong ku nepetek. • Rujok audio 21.
31
Tema 1 Sekulah Eng
7
SEKULAH ENG DE BOR
i ru Be a g n r e C
lwal
Bacak ru paham.
Sekolah Kebangsaan Cenan Pakoh
kemas papat kenyataan
cucik tingkap
perlet papat tules
susut mije
lap mije komputer
kemas sudut benacak
1. Cerite ha gambar de biog. 2. Bacak entoi prasa de mong ku kemil. 32
Nota Guru
• Semanj mureb cerite ru bacak entoi prasa ku kemil. • Rujok audio 22.
1.3.3 2.5.1 BA 27
Tema 1 Sekulah Eng
Bei Bebacak Neng gambar, bacak ru paham.
Taman Sains Sekulah Bah Roni Jis adeh Bah Roni ru ikekawat naibeh ektiviti berengseh Taman Sains sekulah.
Bah Roni kicot ked. Wak Siti kiceh bungak. Bah Ali kisusut pasuk bungak. Wak Fisah ru Wak Masni kicot butol. Wak Alin kiog caknak kak. Bah Rimi kijaj nyok ku beg kulam. Bah Alang kitukok teu kulam kak.
Taman sains
1. Bacak entoi ayat tungal. 2. Senarei nekate de kikandug suku kate tetutop ru suku kate tebukak. 2.2.4 3.1.3 BA 28
Nota Guru
• Bimbeng mureb kek suku kate tetutop. • Semanj mureb senarei nekate de kikandug suku kate tetutop. • Rujok audio 23.
33
Tema 1 Sekulah Eng
Bei Betules Bacak ru paham dailog ku kerop.
Jis Petame ku Sekulah Eng Jis adeh jis petame eng besekulah ku tahut satu. Eng ngkenal jeoi kawat pai. Bor huper, muh eng Bah Rimi. Eng ju Kampung Payak Pelong. Hek ju belok?
Bor huper, _________. Eng ju Kampung Cenan Pakoh.
j__b__t teg
j__nj__g t__rg__k
Muh eng _________. Eng ju ___________.
gei ku ker____s____
bacak b____b
1. Tules nej prasa bipecerngai ya guru kateh bob tules. 2. Bacak entoi prasa ru intonasi de betol. 34
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite ha jis petame ku sekulah. • Semanj mureb cerite ru bacak entoi prasa ku kemil.
3.3.1 2.2.1 BA 29
Tema 1 Sekulah Eng
Bei Bedindag Bacak ru dindag.
Bor Huper Bor huper semuak Jik jiserape Nu semuak cikgu Jugak kekawat La la la li lu La la la li lu La la la li lu La la la (ulag 2x)
Bor huper semuak Jik jiserape Nu semuak cikgu Jugak kekawat La la la li lu La la la li lu La la la li lu La la la (ulag 2x)
Irama laguk: Selamat Pagi (Muzik KSSR)
1. Bacak seni kate laguk ku kemil. 2. Dindag laguk ku kemil ru ui gerak berog. 4.1.2 2.2.4 BA 30
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak seni kate laguk ku kemil. • Semanj mureb dindag ru ui gerak berog. • Rujok audio 24.
35
Tema 1 Sekulah Eng
Engrok Muh Am Bacak ru paham.
Minggu Bahasa Malaysia Cerite eng betajok “Nelenkap Kelas Eng”. Kelas tahut satu mong jeoi nelenkap begei kerusi, mije, kipas, lampu, papat tules, jadual waktu, tong ked ru penes. Nelenkap ajeh bisediak ya pehak sekulah ha hik belajar dek bor. Kerusi ru mije bigunak ha ginei ru betules. Jadik, hik hodloh hijagak nelenkap adeh dek tok rusak. Had adehloh cerite eng. Abor.
1. Ceryak ru sebot muh am. 2. Salit muh am kateh bob tules. 36
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nepetek ku kemil. • Semanj mureb kek ru sebot engrok muh am de mong kateh nepetek.
5.1.1 3.1.2
Tema 1 Sekulah Eng
EKTIVITI KU SEKULAH ENG
8
u Belwal r i a g n r Ce Belwal ha ektiviti ku kerop.
Sukan Sekulah
1. Kermuh banse ektiviti semase jis sukan sekulah. 2. Senarei memerip paedah besukan. 1.3.1 2.5.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb belwal ha ektiviti ku kemil. • Semanj mureb sebot muh ektiviti sukan ku kemil. • Peterang nu mureb dek mai panei paedah besukan.
37
Tema 1 Sekulah Eng
Bei Bebacak Bacak ru paham.
Penenteng Hihol nu Sekulah
Sekulah ialoh tempat de had sernuk. Ku sekulah, hik hikernal hurop, bebacak, betules ru hikirak numbor. Sekulah jugak tempat hik hiberkep lemu penanei. Selaen ajeh, hik buleh hibedindag, besukan ru buleh hikep jeoi kawat. Dij adeh penteng ha sinui hik ku mase nungar.
1. Bacak nekate de kikandug suku kate. 2. Tules nekate de kikandug suku kate. 38
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nepetek ku kemil. • Semanj mureb sebot nekate de kikandug suku kate tetutop.
2.2.2 3.1.3 BA 31
Tema 1 Sekulah Eng
Bei Betules Bacak ru pelenkap.
Nelateh Nepasok Bula Sipak Sekulah padag bula penjagak gol
kipergol kasot bula
Pelenkap ayat. 1. Bah Rimi kiman bula ku _______________. 2. Amen hik himan bula hod hilog ___________. 3. Bah Roni kijadik ______________. 4. Bah Rimi bejaye ______________.
Bacak ru pelengkap ayat de biog. 3.3.1 2.2.4 BA 32
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nekate ku kemil. • Bimbeng mureb bacak ru pelenkap ayat ku kemil.
39
Tema 1 Sekulah Eng
Bei Bedindag Bacak ru dindag.
Taman Bungak Mawar Eng ngcet kening bungak Bungak mawar bikermuh Eng ngceh ru ngbajak Leu-leu kijadik entoi (korus) Eng ngham bungak mawar Eng ngdek ku kemil kui Eng ngcip ditah-direh Ingoi ceeng nggemar Irama laguk: Bungak Mawar
1. Bacak seni kate laguk ku kemil. 2. Dindag sambel pog teg ru beh gerak berog.
40
Nota Guru
• Semanj mureb sebot ru bacak seni kate laguk. • Semanj mureb kinyanyik laguk jijoi irama ru beh gerak berog. • Rujok audio 25.
4.1.2 2.2.2 BA 33
Tema 1 Sekulah Eng
Engrok Muh Am Bacak ru paham nekate ku kerop.
Jis Kenten gerei
canak teu
mai jelwal koi
mureb mije
1. Belwal ha gambar gunak engrok muh am ku kemil. 2. Beh ayat senang ha nekate de biog. 5.1.1 3.1.2 BA 34
Nota Guru
• Bimbeng mureb belwal ha jis kenten sekulah ku kemil. • Semanj mureb sebot muh caknak ru ngeknut de mong ku kemil. • Semanj mureb tules engrok muh am de mong ku kemil. • Rujok audio 26.
41
Tema 1 Sekulah Eng
Pekukoh Pelenkap carta ku kerop ru ektiviti de sesuei. Penenteng Hihol nu Sekulah
Tempat hiberkep penanei
Kicungkel bakat
Pelenkap pete jehuk ku kemil.
42
Nota Guru
• Bimbeng mureb pelenkap ektiviti ku kemil. • Semanj mureb tules hurop vokal ku tempat kusong.
TEMA 2
DUNIAK CERITE
43
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
9
CERITE TELADAN
Belwal u r i a g n Cer Bacak ru paham.
Cermor Seri Pahang
Ku nanek arik, Seri Pahang kiburuk pengleg. Ilei kinyek bekungsi ru ikenon kenah. Imengot ajeh, ilei pen kipegoh ru kicak pengleg ajeh serakngek. Telas kicak, Seri Pahang kikenjip beket iberog. Ilei pen kimamuh ku batagari kaha serngej iberog. Tibak-tibak, iberog kijadik ngleg nagak. Ilei kikenjip had isendeh mende tok buleh kijug madeg. Ikenah ru ikenon had isendeh. Ubai berakpok baiburuk Seri Pahang. Ilei kior ikenon ru ikenah beh kenurik. Seri Pahang kibesat nu ikenon kenah, dek baijagak dirik. Telas ajeh Seri Pahang kihiler batagari teros kijadik nuikor nagak.
1. Cerite nej cermor ku kemil ru benimbeng guru. 2. Og nekate nuceti ha nekate de bekale. 44
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak ru intonasi de betol. • Galak mureb naibesual jawab ha cerite ku kemil. • Rujok audio 27.
1.4.2 3.2.1 BA 35
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Bei Bebacak Bacak ru paham.
Yama Kak Tapah Kicak Kak Kelik Lubok Janin mong jeoi kak. Kak tapah ialoh
1 rajak kak pajeh. Kak kelik ialoh ipenulug.
Kak tapah mong imisei. Dikdij kak naianggap 2 kak tapah sebegei ketue. Kak kelik kisabek.
Mengot ajeh kak tapah kibekbed. Kak kelik
3 kisej misei kak tapah. Ilei kipakei misei ajeh.
4
Kak kelik kinyamar sebegei ketue. Dikdij kak naijoi iernor. Kak tapah had kibelal. Ilei kibese kak 5 kelik. Ilei kibesumpah an kicak kak kelik. Ajehloh ikayat yama kak tapah kicak kak kelik.
1. Bacak entoi cerite ku kemil. 2. Senarei engrok kerjak de mong kateh nepetek. 2.6.1 5.1.3
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak ru paham cerite ku kemil. • Rujok audio 28.
45
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Bei Betules Neng ru beh cerite.
Hilenglod Hirugik 1
2
Tulug! Tulug! Tulug! Mong mergas.
3
4
Hahaha ... Eng nglenglod. Tok bemergas.
6
5
7
Maap. Eng ngnyesal mende nglenglod. 1. Beh cerite gunak nekate lilei. 2. Tules cerite ha gambar ku kemil. 46
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite ha gambar. • Semanj mureb bacak ayat ku kemil. • Bimbeng mureb kek nilei moral de mong kateh cerite.
3.3.2 1.4.1 BA 36
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Bei Besajak Lapas gunak intonasi de betol.
Juhalap ru Bungsuk Juhalap Tenek raknak berog entoi Ilei kuat ru bor isengik Ramah tok kirak bok Jujor tok kirak mase Senalo kijadik mangse Bungsuk Menang de had penanei Tegas tok buleh bikecok ya mai Senalo kijagak itenek de kihok Ilei panei jagak dirik Kiui bor bepade-pade Kiui jahat tok sekalik
1. Bimbeng mureb lapas sajak ku kemil gunak intonasi de betol. 2. Tules nej sajak de biog secare betol ru kemas kateh bob tules. 4.2.2 3.4.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb lapas sajak ku kemil gunak intonasi de betol. • Semanj mureb lapas entoi kateh kelas. • Semanj mureb tules sajak ku kemil kateh bob tules. • Rujok audio 29.
47
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Engrok Kerjak Bacak ru paham cerite ku kerop.
Cermor Teu Bebar
Teu Bebar ialoh teu de bor ru teros. Ku pajeh mong jeoi kak. Mai kampug naisukak bejalak ru tirok kak. Mase Tok Batin kibekbed ilei kiempok nuikor kak tapah. Kak tapah ajeh had kibelal mende mai kampug maperdat ikak sesukak nus. Tok Batin kiog panei ha iempok nu mai kampug tapik tok naipecayak. Tok leu ju kenjeh, tibak tikak hoj. Jeoi kak naidat. Bile tikak hoj dij, tibak manik lebat. Teu Bebar kibaag ru ikale belak. Dij mai nainyesal. Info
hoj = kemarau teros = merlong
Salit limak ayat de mong engrok kerjak ku kateh bob tules. 48
Nota Guru
• Bimbeng mureb kek ayat senang. • Bimbeng mureb bebacak ru beije nekate de bikale. • Rujok audio 30.
5.1.3 2.6.1 BA 37, 38
Tema 2
CERITE JAMAN MANAH
Cerite Lagenda Mai Serag
10
u Belwal r i a g n r Ce Bacak ru paham.
Becog ru Kercau
Ku nanek serag, kigei nuikor becog ru nuikor kercau. Becog senalo kinye kercau kicip pelahat. Becog kiajak kercau belumbe. Kercau kisetujuk ru kikep nanek cerendek. Kercau kikumpol jeoi ikekawat. Kercau kior ikekawat berencip ku tempat memasig ku rong nong. Becog pen kitibak. Ubai pen mulak baibelumbe. Becog kiceloi kercau. Kercau kilek de kipoj ku depan kisahot engrok becog. Becog kibese lei ilei kigehel tapik kercau lekat ku depan. Ku ipenyudah, kercau pen kilei nu genares penamat. Becog kingakuk alah. Becog kisemanj maap. Becog kibejanyik tok kinye kercau nej. Info
kiceloi = kipangil, kicereg 1. Semanj mureb becerite ha gambar. 2. Ije nekate de bekale mong ku nepetek. 1.4.3, 2.2.1 BA 39, 40
Nota Guru
• Bimbeng mureb ije memerip nekate de bekale ku nepetek. • Bimbeng mureb kibacak ayat senang. • Rujok audio 31.
49
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Bei Bebacak Bacak ru paham cerite adeh.
Yama Puyoh Tok Besentak 1
2
1 2 3 4 5 6
3
Puyoh ru kerbau baibekawat bor. Puyoh mong isentak de bor. Kerbau had kisakik ha sentak puyoh ajeh. Kerbau kijebat sentak puyoh lei laleh. Puyoh had kibelal teros kisipak lemunj kerbau lei begod. Lei hunen hik buleh hineng puyoh tok besentak ru kerbau tiktok belemunj ku isemakdek nyengkak.
Info
begod = begel, patah nyengkak = rahang semakdek = tengah-tengah sakik = nej nus
1. Ije ru bacak cerite adeh. 2. Bincang neajar de mong ku kateh ayat ku kemil. 50
Nota Guru
• Bimbeng mureb beije ru bebacak nekate de bikale ku ayat. • Tules ayat senang jijoi nekate de bikale. • Rujok audio 32.
2.4.1 1.4.2 BA 41
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Bei Betules Bacak ru paham.
Tik Sarep
Ku nanek jis de bor, mai kampug naibeh gutong-ruyong naicet bak cenan. Mong numom sayet kidajal ha cokdog. Ilei kisul ru kijeg jeag pug nu cokdog sambel kileklug. Numom kerdor engrak kirok ha sayet ajeh. Ilei kisengoh ha terlaj tapik tok naiirau ya mai sayet. Tibak-tibak, ijis kikerlap ru kiberipes ku was deg. Kerdor engrak ajeh kidek nu Cenan Pakoh. Ijis pen kimanik pes engkuk. Dij mai ku was deg ajeh bitinlap kateh tik. Manah entem, was deg ajeh kijadik daneng tapik hunen ya kijadik redang. Info
cokdog = beruk daneng = tasek
1. Bacak ru paham cerite ku kemil. 2. Susut gambar jijoi nepetek ku kemil. 3.3.3 2.4.2 BA 42
Nota Guru
• Semanj mureb kibacak ru kipaham cerite ku kemil. • Mureb kisusut gambar jijoi cerite. • Rujok audio 33.
51
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Bei Besajak Lapas entoi gunak intonasi de betol.
Dayang Tekukor
Tesebotloh kesah Nuurag sayet kerdor Senalo bidere ya iamek Jap-jap jis, besedehloh ilei Cep tekukorloh tempat ilei kibeaduk Imenang kaha cak bus Dayang kikohloh Tapik ilei bipet ya iamek Dayang kisedeh hadloh isendeh Tok tetanggong kikenjip, kijoiloh cep tekukor Leiloh nanek jis, ilei kijadik cep tekukor Iamek ru iapak bainyesal tok tekirak
1. Lapas sajak jijoi guru. 2. Salit sajak adeh ku bob tules. 52
Nota Guru
• Bimbeng mureb lapas sajak adeh. • Lapas sajak ru cerngai irama ju redio. • Rujok audio 34.
4.2.1 3.4.1
Tema 2 Cerite Lagenda Mai Serag
Engrok Kerjak Bacak ru paham cerite ku kerop.
Merak ru Egag
Ku jaman manah, Merak ru Egag baibekawat. Sentol ubai ikale biyeg. Ku nanek jis, Egag kiajak Merak kale sentol ubai. Egag kikale sentol Merak had ibernor. Lei geniler Merak kikale Egag, ijis pen kikerlap ru kiberipes. Egag tok kipanei iberog bikale ya belak. Ku ihuper, Egag kikekjet kineng iberog bekale belag. Egag had kibelal. Laluk, Egag pen kinyek bekawat ru Merak. Kayat ajehloh lei hunen hik hineng sentol Merak had ibernor tapik sentol Egag bekale belak.
1. Cerite nej nepetek ku kemil. 2. Kernal ru tules engrok kerjak de mong ku kemil. 5.1.3 2.6.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak ru paham cerite ku kemil. • Bimbeng mureb bacak, ije ru tules muh menatag de bisebot. • Rujok audio 35.
53
Tema 2
HIHOK ALAM
Cerite Tentang Alam
11 i ru Be a g n r e C Bacak ru paham.
lwal
Naseb Eng
Muh eng batagari. Eng had iberengseh. Ku jaman imanah eng ngsukak ru alam kerileng. Jeoi tenumboh ru kak sernuk naigei ku kateh was eng.
2
1
Pai-pai adeh, mong pembangunan bibeh ku kerileng eng. Jeoi tenumboh bigik, cenan bitarah, ked ru toksik bipej ku kateh eng. 3
Ipenyudah eng ya tecemar. Eng ngjadik belak. Jeoi kak naidat ru kerileng eng berngoi seeg. Eng pen ngjadik batagari de niknej. Eng ngkenjip had isendeh.
1. Bincang ru lakon jijoi cerite ku kemil. 2. Tules langkah-langkah ha de bor jagak batagari dek berseh. 54
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite ha gambar ru gunak ayat tungal. • Semanj mureb kinyate langkah de bor ha jagak batagari dek berseh ru tok tecemar. • Rujok audio 36.
1.4.1 3.3.1 BA 43
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Bei Bebacak Bacak ru paham cerite ku kerop.
Cerite Hik 1
Kak: Wahai Cep, tulug pangil Og, mong cenenmas. Cep: Yeloh Kak. 2
Og: Yama Kak? Kak: Neng ajeh, mong mai bipekutor batagari hik, tulug Og. Luwei: Yeloh, eng pen ngha tulug jugak. 3
4
Og: Serag! Luwei: Sej! Sengoi: Tulug!
Kak:
Abor haknuk kawat-kawat. Og, Luwei, Cep: Abor Kak, hunen hik ya selamat.
Bacak ru paham dailog adeh. 2.2.4 4.2.2 BA 44
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite ha gambar ru dailog ku kemil. • Bebincang ru mureb ha kenandug cerite. • Semanj mureb bacak ru kilakon watak. • Rujok audio 37.
55
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Bei Betules Cerite ha gambar ku kerop.
Sinui Menatag ku Serag
1. Kermuh ha gambar menatag ku kemil. 2. Catat muh menatag ku gambar. 3. Cerite ru tules ha menatag pengres memasig. 56
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite jijoi gambar ku kemil. • Semanj mureb kitules muh menatag kateh gambar.
3.1.3 1.4.3 BA 45
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Bei Bedindag Bacak ru dindag.
Cep Kakak Tue Cep kakak tue Debag ku beg tingkap Jajak ya kiraknak Ilemunj pen tik nar Letchum letchum letchum olala... Letchum letchum letchum olala... Letchum letchum letchum olala... Cep kakak tue (ulag 2x) Irama laguk: Burung Kakak Tua
1. Bacak ru paham iceti seni kate laguk. 2. Dindag ru pog teg jijoi laguk. 4.1.2 2.4.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak ru paham seni kate laguk. • Semanj mureb kinyanyik ru kibeh gerak berog. • Rujok audio 38.
57
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Pola Ayat Bacak ru beh ayat.
Pug Pengres Eng
Muh eng Bah Ali. Eng nggei ku Kampung Pian. Menatag de nghok ialoh Si Jalak. Si Jalak ialoh pug de bor ru entoi. Sentol Si Jalak ikale ceher ru belaer. Si Jalak kigemar cak cacig. Tenader Si Jalak kuat.
Tules ayat de bipecerngai ya guru.
58
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak teks ku kemil. • Guru kipeterang mentok ayat bepola FN+FN. • Bimbeng mureb beh ayat FN+FN. • Rujok audio 39.
5.3.1 3.3.1 BA 46
Tema 2
NEPENTENG TENUMBOH
Cerite Tentang Alam
12
u Belwal r i a g n r Ce Bacak ru paham.
Alam Kerileng Ciptaan Jenang
Bungak Ros: Bungak Matjis: Bungak Serkap Pug: Bungak Oked:
Bengketloh jis adeh. Hoohloh. Neng kekawat hik ya layuk. Betol, amen begei adeh hik buleh hidat. Hoohloh, hik hihod teu ha teros hires. Eng ngharap tuan buleh kijagak hik bor-bor.
Nyate care-care ha jagak bungak. 1.4.2 2.3.2 BA 47
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite kenenjip memasig ku taman bungak. • Semanj mureb kibacak dailog ku kemil. • Rujok audio 40.
59
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Bei Bebacak Bacak ru paham ayat ku kerop.
Hihok Tenumboh
Tenumboh kiog sumber caknak nu sengoi ru menatag.
Tenumboh kibekal oksigen nu mende sui kibenapas.
Tenumboh kicerleh mengket bumik ru kiog oksigen nu sengoi ru menatag. Info
mengket = kepanasan 1. Sebot nekate de bikale ru bacak ayat ku kemil. 2. Belwal ha kesan amen bumik tiktok tenumboh. 60
Nota Guru
• Semanj mureb kibacak ru kitaakol gambar. • Semanj mureb kinyate nekate belawan de bikale. • Rujok audio 41.
2.3.1, 3.2.1 1.4.2, BA 48
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Bei Betules Neng gambar ku kerop.
Jasak Tenumboh
1. Bincang ru mureb ha genunak tenumboh. 2. Tules maklumat jijoi gambar. 3.1.2 1.3.2
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite ha maklumat ku gambar. • Bimbeng mureb tules maklumat ku gambar de biog.
61
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Bei Bedindag Bacak entoi gunak intonasi de betol.
Cekcip ku Taman Bungak Eng ngcekcip ku taman bungak Eng ngneng jeoi bekerekbag Jeoi ikale had ibernor Ngkek bungak ceeng Eng ngcekcip nu kateh serag Eng ngneng cep, perog ru becog Dikdijloh naibeengrok renyah Hadloh ngkerakmik
Irama laguk: Ke Taman Bunga
1. Bacak seni kate laguk ku kemil. 2. Nyanyik ru ui gerak berog. 62
Nota Guru
• Semanj mureb sebot ru bacak seni kate laguk. • Semanj mureb kinyanyik laguk jijoi irama ru ui gerak berog. • Rujok audio 42.
4.1.1 2.2.3
Tema 2 Cerite Tentang Alam
Engrok Kerjak Bacak nepetek ku kerop.
Bungak Tenek Eng Adeh tenek eng, Wak Fisah. Ilei had kigemar bungak. Bungak de kigemar ialoh bungak ros. Tenek eng kicet bungak kateh pasuk. Jap-jap jis tenek eng senalo kiceh bungak. Tenek eng senalo kijaj nyok ru kicup bajak. Bungak tenek eng er.
1. Tules nekate de bikale. 2. Beh ayat gunak engrok kerjak. 5.3.1 3.3.1 BA 49, 50
Nota Guru
• Bimbeng mureb kibacak nepetek. • Semanj mureb kikod imlak engrok kerjak de bikale. • Terang mentok ayat bepola FN+FK. • Rujok audio 43.
63
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
13
KAMPUG RU BANDAR
i ru Be a g n r e C
lwal
Bacak ru jawab senual ku kerop.
Deg Bah Ali Adeh deg Bah Ali. Bah Ali kigei ku deg banglo. Deg Bah Ali ku Taman Perwira. Deg Bah Ali berseh ru bor. Jap-jap jis iamek kipes ru kiseryap deg. Ku jis cuti, Bah Ali kigemar tulug iamek berseh bilek manuh. Telas ajeh, ilei kiberseh bilek beknet. Bah Ali kitulug iapak suj trayel ru kipes laman. Bah Ali kigemar deg de berseh ru bor.
1. Bacak nepetek ku kemil. 2. Jawab senual ku kerop adeh. a. Ku belok Bah Ali kigei? b. Ma kibeh ya Bah Ali ku jis cuti? c. Ma nilei-nilei de bor mong ku Bah Ali? 64
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nepetek ku kemil. • Semanj mureb kijawab senual ha nepetek. • Rujok audio 44.
1.4.2 2.3.2 BA 51
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Bei Bebacak Bacak ru paham nepetek ku kerop.
Sinui ku Kampug ru Bandar Adeh kampug eng. Ku kampug eng nggemar cip nu selai ru atak. Ku kampug jugak, eng ngtulug atak jagak ipengres. Ku idui, eng ngmamuh ku batagari. Teu batagari berseh ru sengej.
Pai adeh, apak eng kibelik deg ku bandar Jerantut. Deg ku bandar adeh entoi ru mong bepagar. Ku padeh rek beg pasar raye ru bank. Selaen ajeh, mong jugak bisediak taman mennan. Eng senalo ngcip nu taman mennan ru amek. Info
rek = nyon Tules nekate belawan ha nekate de bikale. 2.4.1 3.2.1 BA 52
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nepetek ku kemil. • Semanj mureb bacak nekate de bikale de mong ku nepetek. • Semanj mureb tules nekate belawan ha nekate de bikale.
65
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Bei Betules Bacak dailog ku kerop.
Belik Barang ku Ransom Bah Man
Akonj Bah Man, merip 1 regak gulak ru koi adeh? 3 Merip regak pingsel ru susu adeh?
2 Nukilo gulak RM2.80. Nusenapod koi RM4.30, Bah Rimi. 4 Pingsel RM0.20 nubatag ru nuten susu RM3.00.
5 Eng nghod teu soya. Merip nubutol?
6 Nubutol teu soya RM1.20.
7 Merip rimdij iregak?
8 Rimdij regak arap adeh ialoh RM11.50. nusenapod = nucengop
Senarei nekate penjudoh benilag de mong ku dailog. 1. _______________________ 2. _______________________ 3. _______________________ 4. _______________________ 66
Nota Guru
• Bimbeng mureb kibacak dialog ku kemil. • Bimbeng mureb kibacak nekate penjudoh benilag de mong ku dailog. • Semanj mureb kilakon dailog ku kemil ru gaye kretip. • Rujok audio 45.
3.2.1 5.1.4 BA 53
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Cerite ha gambar ku kerop.
Nanek Jis ku Pasar Raye 1 Cerenglah penakei
Amek kipileh bajuk ku cerenglah penakei.
3 Cerenglah barangan ngeknut
Apak kikot memerip butol teu oren ku cerenglah ngeknut.
2 Cerenglah senubai
Tenek kitimbang labuk ku cerenglah senubai.
4 Kaunter benayar
Amek ru tenek ubai behator ku tempat benayar. cerenglah = bahagian
1. Cerite ma de mong ku gambar. 2. Senarei muh barang mong ku gambar. 3. Cerite pengalaman memasig semase ku pasar raye. 4.2.2 2.5.1
Nota Guru
• Bimbeng mureb kicerite ha gambar. • Semanj mureb kisenarei muh barang de mong ku gambar.
67
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Engrok Kerjak Bacak entoi ru senarei engrok kerjak de mong.
Bingkel Mutu Apak
Adeh apak eng. Apak eng kibukak bingkel mutu.
Apak eng kigantik tiob mutu Wak Semah.
Nanek jis, mutu Wak Semah kipancat. Ilei kijuros imutu nu bingkel apak.
Wak Semah kibayar regak tiob nu apak.
1. Bacak entoi ayat ku kemil. 2. Senarei engrok kerjak de mong ku ayat. 68
Nota Guru
• Bimbeng mureb kibacak ayat ku kemil. • Bimbeng mureb kisenarei engrok kerjak de mong ku ayat.
5.1.3 2.5.1 BA 54
Tema 2
14
Cerite Simui Hik Nunyenis
JAMAN HUNEN
Neng ru bacak maklumat ku kerop.
Man Mennan Vidio Skrin tiwi kiperneng gambar ru kiperhol engrok ju unit konsol.
Alat kenawal mennan vidio. Unit konsol ialoh komponen utame ha pruses isyarat mennan vidio. Bicerot ku tiwi.
Ibernor ru iniknej man mennan vidio. kitukok peniker kretip
kijadik yal
kitukok penanei kateh bidag komputer
kijadik tenageh man mennan vidio nyep tenumpuk ku pelajaran
isik mase lapang
1. Cerite ektiviti de mong ku gambar. 2. Bacak entoi maklumat de biog. 1.4.2 2.2.2
Nota Guru
• Bimbeng mureb kisebot muh komponen mennan vidio. • Bimbeng mureb kibacak maklumat de biog.
yal = lalai
69
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Bei Bebacak Bacak entoi dailog ku kerop.
Nerancang Senukak Eng Wak Fisah: Bah Ali:
Wak Fisah: Bah Ali: Wak Fisah: Bah Ali: Wak Fisah: Bah Ali:
Bah Ali, ma icerite de hek gemar ku tiwi? Eng nggemar nerancang TV Sayet. Ku TV Sayet mong jeoi nerancang de bor. Hik buleh hibelajar ju nerancang ajeh. Mabahrip nerancang de mong? Mong nerancang belajar Sains, belajar bahase Inggeris, bula sipak ru kekilek nej. Mong nerancang tenandig nyanyik ru cerite katon? Mong, tenandig bula jaring pen biperneng jugak! Buleh eng ngneng tiwi ku deg hek? Buleh. Hik buleh hineng samak-samak.
Senarei nerancang tiwi ku jadual jijoi maklumat ku dailog. Nerancang nehibor
Nerancang sukan
1. Bacak entoi dailog ku kemil. 2. Kelas maklumat jijoi ikategeri. 70
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak dailog ku kemil. • Bimbeng mureb pelenkap jadual jijoi ikategeri. • Rujok audio 46.
Nerancang pendidikan
mabahrip = ma nej 2.4.2 3.3.1 BA 55
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Bei Betules Bacak ru tules.
Neng Tiwi ku Deg Wak Masni 1
Bor huper. Nerancang jis adeh ha belajar nekate nuceti. Nekate nuceti ialoh nekate de samak iceti ru nekate kilek. Cuntoh nekate nuceti ialoh begei jadual biperneng adeh.
2
Cuntoh nekate nuceti: cucok = cerog kelem = mengot kalei = gehel
Pelenkap nukate nuceti ku jadual ku kerop.
Nekate caceh
Iceti • panei
cerdek
• betej
gemar
• mengot
kelem
• sukak
1. Bacak entoi nepetek ku kemil. 2. Pelenkap jadual nekate nuceti. 3.2.1 2.5.1 BA 56
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak entoi nepetek ku kemil. • Bimbeng mureb pelenkap jadual nekate nuceti.
71
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Nyanyik ru paham seni kate laguk.
Seringget Due Kupang Seringget si due kupang 2x Belik kapas hiuiloh benang Mase terek hikenjip senang 2x Mende mong duet, duet senimpat
Seringget si due kupang 2x Cip nu kedei kibelik tepong Duet de gek agok hijendak 2x Borloh hidek ku kateh tabong
Seringget si due kupang 2x Seringget si due kupang Belok samak kucig bereklet 2x Belik beltop ha terbor pelog Duniak de it hikenjip lawas 2x Duet de gek jadik nugudang Amen ku lihik jeoi beduet 2x Amenloh hidek peragek-ragek (ulag rangkap 1) Irama laguk: Seringgit Si Dua Kupang
1. Nyanyik laguk ku kemil ru beh gaye kretip. 2. Kernal nilei duet de biperneng ya guru. 72
Nota Guru
• Bimbeng mureb kinyanyik laguk ru beh gaye kretip. • Bimbeng mureb kikernal nilei duet. • Rujok audio 47.
4.1.2 2.5.1 BA 57
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Engrok Tanyak Bacak ru paham.
Huj Bas ru Kawat Nanek jis Bah Roni kipoj bas ku peknoj bas. Mase kipoj bas, kawat Bah Roni kihol majeh. Ubai baicip samak nu bandar. 1
Ma hek poj?
3 Eng ngha cip nu bandar. 5
Eng ngha belik bet sekulah. Bet sekulah manah ya rusak.
7 Pukol merip bas kilei? 9 Bei hibehator.
2
Eng ngpoj bas. Nu belok hek ha cip? 4
Ma hek kek ku bandar?
6 Eng pen ngha belik bet ru kasot. Kasot eng ya betenj. 8 Ajeh, bas ya kilei. Hik hod hibehator mase hihuj bas.
1. Bacak dailog ru intonasi de betol. 2. Gares engrok tanyak ku kateh dailog. 5.1.4 2.3.2
Nota Guru
• Bimbeng mureb kibacak dailog ku kemil. • Bimbeng mureb kikernal engrok tanyak ku kateh dailog. • Rujok audio 48.
73
Tema 2 Cerite Simui Hik Nunyenis
Pekukoh Pelenkap pete pelbegei aler ku kerop.
mengket
tik
sarep
berseh
kutor
berseh
kutor
sengoi
beket
beasid
Kesan tok hijagak alam
Sebab hijagak alam Kiog sumber caknak
1. baag 2.
1. 2. menatag Penenteng Hiselamat Alam
Kibekal 1. udare 2. teu Kipekurang 1. 2. tik
74
Nota Guru
• Bimbeng mureb kipelenkap pete pelbegei aler.
1. udare 2. teu
1. manik 2. birel
sarep
TEMA 3 TEMA
DUNIAK LEMU PENANEI
75
Tema 2 Jenagak Alam Kerileng
15
ENG NGHOK BERENGSEH
Neng gambar ku kerop.
Hihok Berengseh ru Neindah Alam
1. Cerite ha ektiviti de bibeh. 2. Sebot bende de mong kateh gambar ku kemil. 3. Tules muh bende de mong ku gambar. 76
Nota Guru
• Bimbeng mureb kibecerite ha gambar. • Semanj mureb kinyate ektiviti de bibeh.
1.3.1 3.1.2 BA 58
Tema 2 Jenagak Alam Kerileng
Bei Bebacak Bacak ru paham.
Jis Gutong-ruyong Wak Fisah ru mai kampug mabegutong-ruyong. Mai kampug jis adeh maberseh batagari. Mong mai macot ked, mapermuj ked ku kateh pelastek ru mapej ked. Mai keral macop lubang laluk mai kerdor macet bungak. Bungak ajeh macet ku beg batagari. Mai keral macep papat tandak.
Telas ajeh, dij mai mabeparik sambel macakcak.
1. Bacak teks ku kemil secare jelos ru pintan. 2. Kernal tandak bacak de betol. 2.3.2 5.1.3 BA 59
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak teks ru sembot de betol. • Bimbeng mureb kernal tandak bacak ru betol. • Bimbeng mureb ceryak engrok kerjak.
77
Tema 2 Jenagak Alam Kerileng
Bei Betules Tules suku kate tetutop.
Berengseh Tanggongjawab Besamak
Mai kampug masediak alat gutong-ruyong.
Nik urag keral naisuj trayel.
Nar urag keral baikoh cag jehuk.
Nik urag kerdor naipes ru naipermuj ked kateh pelastek.
Nar urag keral baimisen nyok.
Mai kampug mabeparik sambel naingut teu.
1. Bacak ayat de biog. 2. Tules nekate de bikale kateh bob tules. 78
Nota Guru
• Semanj mureb kibacak ayat de biog. • Semanj mureb kitules nekate de bikale kateh bob tules.
3.1.3 2.1.3 BA 60
Tema 2 Jenagak Alam Kerileng
Nyanyik ru ui gaye.
Hihok Alam Taman bungak de bor Jeoi bicet bungak Pek buleh hitelog Hik hod hihok ilei
Singah nok beparik Besamak Bah Amar Jagak batagari Agokloh tecemar (ulag 2x) Irama laguk: Anak Itik Tok Wi telog = begod
1. Bacak seni kate ru nyanyik laguk ku kemil. 2. Bacak ru paham seni kate laguk. 4.1.2 2.6.1 BA 61
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Bimbeng mureb nyanyik laguk ru ui gerak berog. • Rujok audio 49.
79
Tema 3 Jenagak Alam Kerileng
Engrok Muh Khas Neng ru bacak nepetek ku kerop.
Pinui de Laap
Adeh Taman Rekreasi Cenan Pakoh. Peringak Bah Puad senalo naijoging ku padeh. Jap-jap dui, jeoi mai ma beriadah ku padeh. Taman adeh jugak had iberseh ru bor. Jeoi mai sukak cip ku padeh.
1. Semanj mureb bacak ayat de betol. 2. Sebot ru tules engrok muh khas de mong kateh gambar ru nepetek. 80
Nota Guru
• Semanj mureb bacak ayat de betol. • Bimbeng mureb kisenarei engrok muh khas de mong ku kemil kateh bob tules.
5.1.2 3.3.1
Tema 3
KERILENG DE BOR
Jenagak Alam Kerileng
16 Belwal ru bacak.
Piker Peksendok Pej
kacak
pelastek / ten aluminium
1. Belwal ha ektiviti kitar semulak. 2. Bacak nekate de biog ku kemil. 1.4.3 2.2.2 BA 62
Nota Guru
kertas
• Semanj mureb kitaakol gambar. • Bimbeng mureb kinyate banse tong kitar semulak. • Bimbeng mureb kinyate banse bahan kitar semulak. • Rujok audio 50.
81
Tema 3 Jenagak Alam Kerileng
Bei Bebacak Bacak ru lakon.
Pej ku Tempat de Betol
Adeh deg eng. Deg eng berseh ru bor. Amek senalo kibesat nu eng, pej ked ku kateh tong ked. Kawat eng Bah Roni senalo kipej ked ku kembeg deg. Teu kideg kateh ten de kipej. Ku nanek jis, eng ngcerngai engrok siren ambulen. Amek kiog panei nu eng, Bah Roni bien nu hospitel mende kinyik denggi. Eng ngkenjip had isendeh. Eng ngbejanyik an ngjagak berengseh kembeg ru kateh deg. deg = bertakung 1. Bacak teks ku kemil ru intonasi de betol. 2. Beh nelakon ha situasi pej ked ku tempat de betol. 82
Nota Guru
• Bimbeng mureb bebacak ru betol. • Semanj mureb becerite ha care-care pej ked de betol. • Semanj mureb beh simulasi situasi pej ked. • Rujok audio 51.
2.5.1 5.1.3 BA 63
Tema 3 Jenagak Alam Kerileng
Bei Betules Lapas ru salit pantut ku kerop.
Bumik Eng Sihat Ku kateh serag jeoi selak bed; Hipej ked ku kateh tong ked.
Alam kerileng hodloh hik jagak; Bumik hik sihat mai bisukak.
Jeoi caknak Wak Biah kisediak; 22 April Jis Bumik Seduniak.
1. Salit nej pantut ku kemil kateh bob tules. 2. Bacak ru lapas pantut ru intonasi de betol. 3. Belwal ha care-care jenagak bumik de betol. 3.4.1 2.6.1
Nota Guru
• Semanj mureb salit nej rangkap pantut de betol. • Semanj mureb kilapas pantut ru intonasi de betol. • Bimbeng mureb belwal ha care-care jenagak bumik.
83
Tema 3 Jenagak Alam Kerileng
Bacak ru lakon.
Kiselamat Alam 1 Apak, adeh jeoi taya manah. 3 Ooo... jadik tok payahloh hipej taya adeh.
2
Hooh... jeoi genunak taya manah adeh. Hik buleh beh pasuk bungak ru pagar nehias. 4 Betol.
1. Bacak ru lakon dailog ku kemil adeh. 2. Belwal ha genunak bende-bende tepakei. 3. Tules nej cerite de bipecerngai ya guru.
84
Nota Guru
• Semanj mureb kilakon dailog ku kemil. • Semanj mureb kinyate genunak barang-barang tepakei. • Guru kibacak nanek dailog ru mureb naitules (ui imlak ru mureb). • Rujok audio 52.
4.2.2 3.3.2
Tema 3 Jenagak Alam Kerileng
Penjudoh Benilag Bacak ru tules.
Empal Telei Bah Norman
nuhelei
nusegar
nubar nutarek nutandan
1. Ije ru bacak penjudoh benilag de biog ku kemil. 2. Tules nej penjudoh benilag de biog ku bob tules. 5.4.1 3.1.2 BA 64
Nota Guru
• Semanj mureb kiije ru kibacak nekate ku kateh gambar. • Bimbeng mureb kitules penjudoh benilag de sesuei ru gambar. • Rujok audio 53.
85
Tema 3 Teknoloji de Pai
17
TEKNOLOJI JAMAN HUNEN
Bacak ru belwal.
Ring Ring Engrok Telipon Atak ku kampug Apak ku bandar
Apak kitelipon atak ku kampug. Atak kior jik nuperingak jug becuti nu kampug. Apak kisureh atak kikirep salam nu jik.
1. Belwal ku kateh kelas ha menaju teknoloji de mong ku jaman hunen. 2. Beh simulasi jijoi situasi ku kemil. 86
Nota Guru
• Mureb bipecerngai cerite ya guru jijoi gambar. • Semanj mureb becerite gunak ayat tungal. • Semanj mureb kibeh simulasi ha situasi ku kemil.
1.4.3 2.2.4 BA 65
Tema 3 Teknoloji de Pa
Bei Bebacak Bacak ru paham.
Telipon Pai
Adeh nanek telipon. Telipon adeh bejename OKIA. Telipon adeh had ibernor. Ilei sesuei ha dij mai. Telipon OKIA adeh mong bekemere digitel. Iregak pen murah. Telipon adeh buleh kirakam laguk. Telipon adeh mong redio. Telipon OKIA jugak mong aplikasi Internet.
1. Neng ru bacak nepetek ku kemil. 2. Peterang ibernor genunak telipon. 2.2.4 3.3.1 BA 66
Nota Guru
• Bimbeng mureb kibacak nepetek. • Semanj mureb kisalit ru kicatat genunak telipon ku bob ektiviti. • Rujok audio 54.
87
Tema 3 Teknoloji de Pai
Bei Betules Neng ru lebel.
Bei Belajar Betaep
Y, U, J, H, __,__
W, __, X E, D, __
I, K
O, __
__, __,G, F, V, B P, ;
__, A, Z
Kekunci anjak Bar jarak 1 . Neng ru besual jawab ha gambar ku kemil. 2 . Lebel hurop ku jaras de betol. 88
Nota Guru
• Guru besual jawab ru mureb ha gambar. • Bimbeng mureb kilebel jijoi gambar. • Guru sediak papat kekunci sebenar.
3.3.3 2.5.1 BA 67
Tema 3 Teknoloji de Pa
Nyanyik ru ui gerak berog.
Helo Helo Helo helo Bok imai ajeh Jawab jawab bok imai ajeh Ma muh hek, belok hek gei Ogloh panei bei hibekawat Helo helo Bok imai ajeh Jawab jawab bok imai ajeh Ma muh hek, belok hek gei Ogloh panei bei hibekawat
Irama laguk: Baa Baa Black Sheep
1 . Bacak ru paham ceti seni kate laguk. 2 . Nyanyik, pog teg ru ui gerak berog. 3 . Tules nej seni kate laguk ku kemil adeh. 4.1.2 3.1.2
Nota Guru
• Bimbeng mureb bebacak ru kek ceti seni kate laguk. • Semanj mureb bacak ru jelos ru betol. • Semanj ru bimbeng mureb nyanyik ru beh gerak berog. • Rujok audio 55.
89
Tema 3 Teknoloji de Pai
Ayat Tanyak Kernal ayat tanyak.
Belok Nanek 1
Wak Biah, belok telipon de hek sukak?
3 Amen begei ajeh, eng ngbelik telipon OKIAloh. 5
Bor hitanyak nu ituan kedei.
2 Eng pen tok ngpanei Wak Semah. 4 Telipon SAMSAL ru OKIA inenneng begei bor. 6 Hoohloh, merip regak telipon adeh?
1. Bacak ru paham dailog ku kemil. 2. Kernal tandak sual ru tandak noktah de betol. 3. Beh ayat senang gunak tandak sual ru tandak noktah de betol. 90
Nota Guru
• Semanj mureb bacak dailog ru intonasi de betol. • Bimbeng mureb kek memerip ayat tanyak kateh dailog. • Semanj mureb kiog memerip cuntoh ayat tanyak.
5.1.4 2.6.1
Tema 3
BERENNOR TEKNOLOJI
Teknoloji de Pa
18
Belwal ru bacak dailog.
Komputer Top Bah Rimi Hai kawat-kawat, eng komputer top. Tuan eng bermuh Bah Rimi. Iapak kihadiah eng nu Bah Rimi.
Adeh ialoh cerenglah berog eng. Bei hik hikermuh cerenglah berog eng.
1. Belwal ha komputer top, bacak ru paham dailog ku kemil. 2. Kermuh, sebot ru ije muh cerenglah komputer top. 1.4.3 2.2.4
Nota Guru
• Bimbeng mureb kernal cerenglah komputer icuntoh: monitor, pemacu cakera, pad kekunci ru pad sesentuh. • Bimbeng mureb kibacak teks secare jelos ru intonasi de betol. • Semanj mureb becerite ha genunak komputer. • Semanj mureb cerite kenenjip lienai naigunak komputer top.
91
Tema 3 Teknoloji de Pai
Bei Bebacak Bacak ru jawab kerendei.
Kawat Eng Mentok eng bulat ru cerenglang. Eng buleh ngdek data, pilem ru maklumat. Eng mong empag tapik pek pernah ngcakcak. Amen eng ngkek, kihol kertas mong becetak.
Eng mong besuarak tapik tiktok beempag. Eng ngperhol engrok. Eng mong renis. Eng buleh ngneng hek. Kadang-kadang matmoh eng kinyep ya ilei. Bok eng? Berog eng macot. Eng senang ngdek maklumat. Eng mong kateh bebegei mentok.
Jaman manah saes eng entoi. Jaman hunen saes eng macot ru engsei. Eng buleh bigunak ha neng pilem, betaep ru layar Internet.
cerenglang = bekilat engsei = nipis kerendei = teka-teki 1. Jawab dikdij kerendei ku kemil. 2. Bacak ru paham teks de biog ku kemil. 92
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak teks ku kemil. • Bimbeng mureb kek jenawab kerendei. • Semanj mureb cerite ha berennor komputer.
2.3.1 3.3.1 BA 68
Tema 3 Teknoloji de Pa
Bei Betules Bacak ru tules maklumat.
Genunak Eng dek maklumat
taep nekate
cerngai laguk
cetak tenules ru grapik
neng pilem
layar Internet
1. Bacak ru paham maklumat de biog. 2. Tules maklumat de biog kateh bob tules. 3. Beh ayat senang gunak nekate de biog ku kemil. 3.1.2 5.1.1 BA 69
Nota Guru
• Semanj mureb sebot maklumat de biog. • Bimbeng mureb beh ayat senang jijoi maklumat de biog.
93
Tema 3 Teknoloji de Pai
Nyanyik ru ui gerak berog.
Tebot Kerite Os Agejloh menang agej Hitebot kerite os Hicip nu kedei entoi Nus hik sukak sengik pen senang Amen menang kaha panei Kerite os kicip deras La la la la la la la (2x) Menang tebot agej Hilei nu kedei entoi Ga sip tebot monorel Hineng kentop ru kengwil Bernor penandag ku kedei entoi Irama laguk: Lompat Si Katak Lompat
1. Ije ru bacak seni kate laguk. 2. Nyanyik laguk sambel pog teg ru ui gerak berog. 94
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik laguk ru ui gerak berog. • Rujok audio 56.
4.2.2 2.2.1
Tema 3 Teknoloji de Pa
Neimboh ku Imulak Bacak ru kernal neimboh.
Eng Nanek Kipas
Eng nanek kipas. Eng ngyos ku kilang ku Selangor. Eng bien nu pasar raye. Tugas eng ialoh pelaap udare de beket. Eng bibelik ya numom kerdor. Jap-jap jis eng ngpelaap bilek ilei. Eng ngkenjip had isernuk behidmat nu ilei. Tuan kijagak eng ru bor.
1. Bacak nepetek ku kemil ru intonasi de betol. 2. Beh ayat senang gunak nekate de bikale. 5.2.1 2.5.1 BA 70
Nota Guru
• Semanj mureb bacak nepetek ku kemil secare jelos ru betol. • Bimbeng mureb kernal nekate mong neimboh ki, bi, be, pe. • Bimbeng mureb beh ayat senang ru nekate de bikale.
95
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
19
KU PADEH BEMULAK CITE-CITE ENG
Belwal ru cerite. 1 Bor dui Bah Rimi.
Abor Kawat
3 Yama hek tok hesekulah jis adeh? 5 Yama hek heberanduk? Apak hek tok kiles ka? 7 Huperdoh, cikgu kiajar tajok pai. Hek hod hehol nu sekulah.
2 Bor dui Bah Roni. 4
Eng ngberanduk.
6 Weh, terok eng biles ya apak ru amek! 8 Eng ngnyesal tok nghol jis adeh. 9
Abor haknuk, telas adeh eng ngjanyik tok ngbeh nej.
1. Belwal jijoi dailog ku kemil. 2. Cerite nej ha dailog ru sembot de pintan ru intonasi de betol. 96
Nota Guru
• Bimbeng mureb becerite ha dailog. • Semanj mureb bacak entoi dailog ku kemil. • Rujok audio 57.
1.3.2 2.4.1 BA 71
Tema 3
Bacak ru cerite.
Sekulah Jik Sekulah jik mong jeoi ektiviti de bibeh jap-jap gecek. Antare ektiviti sekulah gecek adeh ialoh:
tenandig karoke
kelas musik
tenandig sukan sekulah
senamut “Jis Rayak Aidilfitri”
1. Bacak entoi maklumat de biog. 2. Cerite jijoi gambar. 2.4.1 1.4.3
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak nekate de biog ku kemil. • Semanj mureb becerite jijoi gambar.
97
Penenteng Lemu Pendidikan
Bei Bebacak
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
Bei Betules Catat maklumat ku kerop.
Bengsat Guru Cikgu Razi kaha en imemureb Tahut Satu Bestari nu pusat sumber. Cikgu Razi kior Bah Lan perlei ibengsat nu ikawat.
Cikgu Razi kior hik et nu pusat sumber pukol 10.45 huper. Hik hod hien pingsel, perenglet, pembares ru bob tules. Mase hicip nu pusat sumber hod hibebares. Ga renyah dek kelas kilek tok tegangguk. Perlet suis kipas ru lampu bile hihol ju kelas. Cikgu kipoj ku pusat sumber.
1. Semanj mureb kisenarei barang de bipecerngai ya guru. 2. Perlei bengsat guru nu kekawat jijoi maklumat de biog. 98
Nota Guru
• Bimbeng mureb bacak entoi nepetek ku kemil. • Semanj mureb perlei bengsat guru nu kekawat kateh kelas. • Rujok audio 58.
3.3.1 1.4.1 BA 72
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
Nyanyik ru paham.
Cip Sekulah Cerngai bengsat amek Cerngai bengsat apak Hod hibacak bob Hod hiet nu sekulah
Cerngai bengsat cikgu Seryap kerjak sekulah Baruk tulug amek Baruk tulug apak
Kring kring kring Pukol tujuh huper Lah hibelajar Ru ucap bor huper
Rajit menang rajit Rajit et sekulah Bile ya hek raknak Ingat bengsat apak
Irama laguk: Air Pasang Dalam
1. Nyaknyik ru ui gerak berog. 2. Jawab senual guru ha laguk ku kemil. 4.1.2 2.2.2
Nota Guru
• Semanj mureb bacak seni kate laguk ku kemil. • Semanj mureb nyanyik ru ui gerak berog. • Guru kisediak senual lilei ha laguk. • Rujok audio 59.
99
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
Pola ayat FN + FK Kernal pola ayat.
Nelawat nu Muzium Pai adeh, sekulah eng kibeh nelawat nu Muzium Orang Asli Gombak. Kateh muzium mong jeoi perenneng ha sinui hik sengoi. • Perenneng nepasok Senoi Praaq Senoi Praaq adeh jeoi ijasak nu negare iaajeh kilawan musoh komunis. Enai had penanei naiceryak musoh ku serag.
• Cerenglah penglai Sengoi hik had penanei kateh bidang penglai tradisionel. Enai rajit naiceryak penglai ju serag.
• Cerenglah kerjak teg Hik sengoi had penanei tentaj ceruk ju sekek. Ceruk bigunak ha senglop beknet. senglop = alas 1. Kernal pola ayat FN + FK ku nepetek. 2. Salit ayat pola FN + FK de bipecerngai kateh bob tules. 100
Nota Guru
• Bimbeng mureb kernal ru catat pola ayat. • Semanj mureb salit ru bacak pola ayat FN + FK.
5.1.3 3.3.1 BA 73
Tema 3
20
Penenteng Lemu Pendidikan
BEBACAK NEAMAL DE BOR
Cerite ru lakon.
Pusat Sumber Sekulah Wak Fisah kigemar bacak bob. Ilei kaha pinyap bob ju pepustakaan. Begeiharok eng ngha pinyap bob ju pepustakaan adeh? Eng ngha pinyap bob cerite adeh. Merip bob de buleh eng ngpinyap? Telas ngperjug bob adeh eng ngha pinyap nej. Abor.
Bob ma hek ha pinyap? Og madeh. Eng ngha catat ru ngcop tareh pinyap ru perenjug bob. Nunoh pinyap had nar bob taleh. Timpoh peninyap nar minggu. Telas heperjug bob adeh, buleh hepinyap bob kilek. Abor.
1. Cerite nej dailog ru gunak ayat lilei. 2. Bacak ru lakon dailog ku kemil. 1.4.3 2.2.4
Nota Guru
• Semanj mureb bacak ru lakon dailog ku kemil. • Bimbeng mureb cerite nej dailog ru gunak nekate lilei. • Rujok audio 60.
101
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
Bei Bebacak Bacak entoi ru paham.
Sernuk Bebacak Bah Puad kigemar belik bob ha ikenon. Kenon Bah Puad buleh kibacak bob ru pipe had ijenglos. Bah Puad kikerakmik mende dij ikenon panei bebacak. Bah Puad kiog panei paedah bebacak had ibernor nu ikekenon. Kenon Bah Puad buleh kitukok ilemu penanei ju benacak. Bebacak bebegei bob buleh hiberkep jeoi maklumat ru hitukok cenempet engrok. Ektiviti bebacak ialoh ektiviti bepaedah. Selaen ajeh, bebacak buleh kiperwer hik ju pekare de niknej. Bah Puad kipejadik budaye bebacak sebegei neamal peringak ilei.
1. Bacak entoi nepetek ku kemil ru intonasi de betol. 2. Tules ayat de bipecerngai ya guru. 102
Nota Guru
• Semanj mureb bacak ru tules ayat. • Rujok audio 61.
2.3.2 3.3.1 BA 74
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
Bei Betules Beh bob cenatat.
Bob Cenatat
Jis Selase • Belajar ui ayat majmok. • Tules limak ayat majmok de ngbelajar. • Belateh menyanyik ru kekawat. Jis Rabu • Belajar operasi tolak. • Belateh bula sipak. Jis Senayan • Belajar bebacak ru tules nekate pai. • Belajar Sains. • Cip nu majeles yesnos Wak Fisah.
1. Susut maklumat ku kemil. 2. Cerite ha ektiviti nunyenis memasig. 3.3.3 1.3.2 BA 75
Nota Guru
• Bimbeng mureb susut maklumat ku kemil. • Semanj mureb beh bob cenatat memasig.
103
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
Sebot ru nyanyik.
Limak Bob Limak bob mong ku kemil mije Didi kikot nanek kibacak Jadik terwes empat taleh nej Bok imai nej hod bebacak Empat bob mong ku kemil mije Nana kikot nanek kibacak Jadik terwesloh nik taleh nej Bok imai nej hod bebacak Nik bobloh mong ku kemil mije Jojo kikot nanek kibacak Jadik terwesloh nar taleh nej Bok imai nej hod bebacak
Nar bobloh mong ku kemil mije Bingo kikot nanek kibacak Jadik terwes nanek taleh nej Bok imai nej hod bebacak Nanek bob mong ku kemil mije Tatak kikot nanek kibacak Beiloh kekawat hik bebacak Pejadik neamal lihik... yea
Irama laguk: Lagu 5 Buku (Didi & Friends)
1. Bacak ru paham seni kate laguk ku kemil. 2. Nyanyik laguk ru ui gerak berog jijoi irama. 104
Nota Guru
• Semanj mureb bacak seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik laguk ru ui gerak berog. • Rujok audio 62.
4.1.2 2.6.1 BA 76
Tema 3
Bacak ru paham.
Tokoh Nilam Tahut Nanek Wak Masni bipileh sebegei tukoh Nilam sekulah eng. Wak Masni bipileh mende jeoi bob kibacak ju mai kilek. Wak Masni kigemar bacak bob cerite bahase Melayu ru bob bahase Inggeris. Wak Masni mulak kibacak bob ju kisayet besamak-samak ru iapak amek. Amek Wak Masni senalo kiingat peribahase hipergou awat hod ju irebog. Apak Wak Masni senalo kibesat bebacak penantar lemu. Wak Masni jugak senalo kiingat bengsat iapak lemu pelite sinui ru usehe rangkal nejaye. Bengsat adeh kijadik semangat nu Wak Masni ha teros bebacak. Ihasel, ilei kikep anugerah Tokoh Nilam Sekulah.
1. Bacak entoi nepetek ku kemil. 2. Bacak ru tules nej peribahase de bikale. 5.4.1 2.6.1
Nota Guru
• Semanj mureb bacak nepetek ku kemil. • Semanj mureb ije ru tules peribahase de bikale. • Guru kipeterang iceti peribahase de bikale.
105
Penenteng Lemu Pendidikan
Peribahase
Tema 3 Penenteng Lemu Pendidikan
Pekukoh Pelenkap pete benulat ku kerop ha penenteng bebacak.
Penenteng Bebacak
benacak de jelos
benacak de pintan
1. Pelenkap pete benulat ku kemil. 2. Cerite ha maklumat de bipelenkap ku pete benulat. 106
Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.
Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ________________________________________ Tahun
Darjah
Nama Penerima
Tarikh Terima
Nombor Perolehan: __________________________________ Tarikh Penerimaan: __________________________________
BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL