Η ήμερη βελανιδιά δε σταματά να μας εκπλήσσει! Στις 26/8/2012 στους ανατολικούς πρόποδες της Πάρνηθας ξέσπασε πυρκαγιά σε υπερώριμο πευκόδασος, με αποτέλεσμα να καεί μια έκταση από τις Αφίδνες ως το στρατόπεδο του Αγίου Στεφάνου. Η πρώτη έκπληξη ήρθε με τη διαπίστωση ότι ανάμεσα στα πεύκα υπήρχαν αρκετές ήμερες βελανιδιές, από αιωνόβιες έως και μικρά δενδρύλλια ολίγων ετών. Τη δεύτερη έκπληξη τη δοκιμάσαμε όταν ήδη στις 22/09/2012 –δηλαδή ούτε ένα μήνα μετά την πυρκαγιά και μέσα στην κάψα του καλοκαιριού– αντικρύσαμε καινούργιους βλαστούς μέχρι 30 εκατοστά μήκος και 6-7 χιλιοστά διάμετρο με ωραία, ζωηρά φύλλα στην κώμη νεαρών δέντρων! (φωτ. 1) Άρχισα τότε να παρατηρώ και τις άλλες βελανιδιές, όπως την Quercus coccifera και την Quercus ilex. Όμως εκεί που εντόπισα πολύ μικρούς βλαστούς ήταν μόνο στην Γκορτσιά (Pyrus amygdaliformis), όπου και πάλι στην κώμη νεαρών δέντρων υπήρχαν βλαστοί 5-10 εκατοστών. Τα άλλα φυτά δεν είχαν δείξει σημάδια αναβλάστησης. Μόνο τα σπαράγγια εμφανιστήκαν και η Urginea maritima άνθι-
1
σε ανενόχλητα (φωτ. 2). Έκτοτε πήγα ξανά και ξανά (03/10/12, 16/10/12, 26/12/12, 28/12/12, 22/01/13, 29/01/13, 06/02/13) για να παρακολουθήσω την πορεία της θαυμάσιας αυτής ανάκαμψης. Ακολούθησε επίσκεψη στις 20/05/13. Ενδείξεις άνθησης δεν βρήκα. Μόνο πολύ έντονη αναβλάστηση (φωτ. 3 στις 22/09/2012 και το ίδιο δέντρο φωτ. 4 στις 20/05/2013). Στις 25, 29 και 30/08/13 αρχίσαμε να καθαρίσουμε σταδιακά τα καμένα κλωνάρια. Πριν και μετά τον καθαρισμό φωτ.5 και 6). Πλέον διαπιστώσαμε εκτεταμένη αντικατάσταση του καμένου φλοιού (φωτ. 7). Το αποκορύφωμα συνέβη στις επόμενες επισκέψεις μου (17/09/2013 και 19/10/2013), όταν είδα ωραία, καλά αναπτυγμένα βελανίδια! Και τα βελανίδια αυτά ήταν σαφέστατα σε φετινούς βλαστούς, παρότι «σε κανονικές συνθήκες» η Quercus ithaburensis ωριμάζει τους καρπούς της σε δύο χρόνια (φωτ.8, 9). Νόμισα ότι ονειρευόμουν! Παρακάλεσα τον κύριο Ε. Μπαλιούση (διακεκριμένο βιολόγο) και τον κύριο Erwin Bergmeier, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Göttingen (Γερμανία) να μου το επιβεβαιώσουν και να είναι μάρτυρές μου. Αναμφίβολα έχουμε να κάνουμε με ένα θαυμάσιο δέντρο! Που, επιπλέον, έχει προσαρμοστεί τέλεια στο μεσογειακό περιβάλλον με τις πολλές πυρκαγιές! Ένα δάσος ή βοσκότοπος εμπλουτισμένος με την ήμερη βελανιδιά μπορεί, δηλαδή, να θρέψει, ήδη από την επόμενη της φωτιάς χρονιά, τον πληθυσμό των εκεί διαβιούντων ζώων! Πότε επιτέλους θα ξεκινήσουν εκτεταμένες σποροφυτεύσεις ήμερης βελανιδιάς;
Ίρις Θεοδωρίδου
2
42
3 5
4
6
7
8
9
43