Davidsfonds Cultuurmagazine maart 2014 by Davidsfonds

03.2014 www.davidsfonds.be . 3 euro

Herman Van Rompuy blikt terug

VERSCHIJNT VIER KEER PER JAAR. | AFGIFTEKANTOOR GENT X

“Niemand wil terug naar de tijd van vóór de EU, behalve een paar gekken dan” 24

HET LEVEN ZOALS HET WAS

BELGISCHE BIEREN BOVEN

EEN ONTZETTEND LANG VERLEDEN

Straffe verhalen uit WO I

Bierboek met 40 recepten

Opgravingen in de basiliek van Tongeren

advertentie

ThOMAS GUSTAV BARMAN, KAPITEIN BIj RED STAR LINE, 1901-1920

Tom Barman maakt zijn eigen droom waar, zijn grootvader die van duizenden anderen. “Dat we Ellis Island naderden, kon ik telkens weer op hun gezichten aflezen. Eén blik op het Vrijheidsbeeld: meer hadden mijn duizenden passagiers niet nodig om hun droom in vervulling te zien gaan. De Lady of Liberty moest hen zelfs geen

‘succes’ of ‘goede reis’ wensen. Nee, want dat kon je daar in Amerika allemaal zelf maken.” Ontdek straks in het Red Star Line Museum de persoonlijke verhalen van tal van minder bekende maar daarom niet minder boeiende mensen.

Het red star Line museum: over miljoenen mensen en één droom

Reserveer uw ticket via www.redstarline.be

Geïnspireerd op het waargebeurd verhaal van Gustav Barman, kapitein van 1901 - 1920. U ontdekt zijn verhaal in het Red Star Line Museum. v.u. Luc Verheyen, p/a Red Star Line Museum, Rijnkaai 15, 2000 Antwerpen.

De grootvaDer van tom Barman was ook BekenD van antwerpen tot new York

www.redstarline.be

CMB

toerisme

vlaanderen

+32 3 232 01 03

peter

Geschiedenis helpt

Ook wij geloven dat het mogelijk is dat niet de oorlogsgezinde, maar de vredesgezinde strekkingen in een samenleving het kunnen halen

k ben ervan overtuigd dat geschiedenis een grote hulp kan zijn om met het heden om te gaan.” Die overtuiging zette de Canadese historica Margaret MacMillan kracht bij op de Elfnovemberlezing die ze vorig jaar in Ieper gaf. Vanzelfsprekend focuste ze daarbij op de Eerste Wereldoorlog. “Er bestaan altijd spanningen tussen oorlogsgezinde en vredes gezinde strekkingen in een samenleving,” betoogt MacMillan. Toch mogen we volgens haar niet denken dat het onvermijdelijk is dat de oorlogsgezinde strekkingen het op een bepaald moment halen. De Eerste Wereldoorlog had net zo goed vermeden kunnen worden: dat is een van de conclusies van haar historisch onderzoek. Het verleden biedt geen blauwdrukken voor heden of toekomst. Geschiedenis leidt wel tot een beter inzicht in actuele vraagstukken. Geschiedenis helpt om gevaarlijke mythes of argumenten te ontleden en om vragen te formuleren over het heden door soortgelijke situaties, trends, veronderstellingen en gebeurtenissen onder de aandacht te brengen. Het pleidooi van Margaret MacMillan om verleden en heden met el kaar in dialoog te laten treden, neemt het Davidsfonds ter harte. Omdat ook wij geloven dat inzicht in het verleden kan helpen bij onze keuzes en beslissingen. Omdat ook wij geloven dat het mogelijk is dat niet de oorlogsgezinde, maar de vredesgezinde strekkingen in een samenleving het kunnen halen, en dat historisch besef daarbij van dienst kan zijn. De herdenking van de Eerste Wereldoorlog biedt uitgelezen kansen om de geschiedenis te laten spreken tot heden en toekomst. Het Davids fonds levert in dat verband een niet geringe bijdrage: van boeken over cursussen en bezoeken tot De Nacht van de Geschiedenis. We hopen dat ook u zich laat aanspreken. Peter Peene nationaal voorzitter PS: De integrale lezing van prof. MacMillan vindt u terug op de site van het Vlaams Vredesinstituut www.vlaamsvredesinstituut.eu. 3

INTERVIEW

bladwijzer

“Intussen is wel duidelijk dat ik geen poesjenel ben”

BOEKEN

CURSUSSEN

EVENEMENTEN

Het leven zoals het was: WO I Vier straffe verhalen over het oorlogsleven

24 KORT

Belgische bieren boven Nieuw bierboek met 40 recepten

Herman Van Rompuy over zijn Europese carrière

29 Evenementen 36 Boeken 43 Cursussen 47 Reizen

COLUMNS 15 Kurt Van Eeghem 37 Kristl Strubbe

EN OOK 6 Cultuur beleven 8 Agenda 30 Cultuur maken 48 Cultuur smaken 50 Wedstrijd

CURSUSSEN

“Opgraven is gedocumenteerd vernielen” 2000 jaar archeolo gische vondsten in de basiliek van Tongeren

REIZEN

38 Van dumpling tot spotted dick

WIN

Luc Hoornaert over zijn eetcultuurreis naar Londen

COLOFON Davidsfonds Cultuurmagazine Hoofdredactie: Filip Salmon Redactiecoördinatie: Lieselotte De Snijder Teksten: Evelyn Demey, Bert De Smet, Sieglinde Michiel, Peter Peene, Kristl Strubbe, Annick Van den Eynde, Kurt Van Eeghem Foto’s: Davidsfonds, Jimmy Kets, Wouter Van Vooren, Shutterstock Beeld cover: Marco Mertens Concept, eindredactie en opmaak: Jansen&Janssen, www.jaja.be Advertenties: Publicarto, contactpersoon: Ann De Leeuw, tel. 053/826.092 Druk: Corelio Printing

Verantwoordelijke uitgever: Jeroen Sleurs, Davidsfonds, Blijde-Inkomststraat 79-81, 3000 Leuven, tel. 016/310.600, fax 016/310.608, www.davidsfonds.be, cultuurmagazine@davidsfonds.be

GRATIS TICKETS 09 Expo Van Palmzondag tot Pinksteren, 15 gratis duotickets 12 Expo Once upon a Castle, 20 gratis duotickets 13 Opera Lady Macbeth, 20 gratis duotickets 14 Festival aan Zee, gratis vippakket voor 5 personen 14 Theatervoorstelling Maestro, 15 gratis duotickets 50 Nekka-Nacht, 10 gratis duoviptickets

VOLG ONS OP Het Davidsfonds is niet verant woordelijk voor de inhoud van de commerciële advertenties.

www.facebook.com/davidsfondsevenementen www.twitter.com/davidsfonds www.pinterest.com/davidsfonds

Christel Cautreels (46), huishoudhulp Familiehulp Boekentip: Vreemdgaan? In de keuken! Gezinnen van verschillende nationa liteiten koken voor elkaar en vertellen honderduit over hun levensgeschiede nis en eetcultuur. Muziektip: Onder het motto What we play, is what you get speelt Hoover phonic een reeks nieuwe concerten, o.a. op 28 maart in Capitole Gent. Niet te missen: Op 12 maart gunt professor Tom Swaenepoel ons bij Davidsfonds Zandhoven een blik achter de schermen van Vaticaanstad.

Bart Van Vosselen (45), industrieel ingenieur Boekentip: Bierkenner Erik Verdonck bezocht 150 brouwers en bundelde hun bierverhalen samen met een lijst van biercafés- en restaurants, brouwerijmusea en bierroutes in Bij de brouwer. Muziektip: Raymond van het Groenewoud – tekstdichter, filosoof en clown – op 1 maart te zien in de Warande in Turnhout. Niet te missen: De Nacht van de Geschiedenis op 25 maart bij Davidsfonds Zandhoven, waar archivaris Willem S egers komt vertellen over de archieven van WO I.

cultuur beleven

Jonas Verhaegen (16), student humane wetenschappen Boekentip: Gevangen van Stephen King, over een dorp dat gevangen wordt gehouden door een mysterieuze koepel. Het boek is in 2013 bewerkt tot een televisieserie. Theatertip: Vanaf 17 april speelt bij ’t Zandtheater, de toneelgroep waarin Jonas meespeelt, Christoffel zonder mijter, een reeks sketches gebaseerd op Een lachschotel van Jack Staal. Niet te missen: Bij Davidsfonds Lier start op woensdag 12 april de cursus Missie DNA, waarin professor Cassiman en zijn medewerkers alles vertellen over ons DNA.

De Davidsfonds familie In elk nummer van Davidsfonds Cultuurmagazine zetten we een Davidsfonds familie in de kijker. In dit nummer is dat het gezin Van Vosselen-Cautreels. Bart, Christel en Jonas werden lid van Davidsfonds Zandhoven in 2010 en sindsdien nemen ze elk jaar deel aan de Zomerzoektocht. Ze pikken ook veel plaatselijke activiteiten mee, want zo leren ze de mensen uit de buurt beter kennen. Ook de cursussen van Davidsfonds Academie vinden ze bijzonder, vanwege de goede organisatie en de boeiende spre kers. Christel en Jonas gingen bijvoorbeeld samen naar het dagevenement over Sagalassos in het Gallo-Romeins Museum. Maar ook Bart neemt graag deel aan de cursussen: met z’n drieën woonden ze het evene ment over de Tweede Wereld oorlog in de Dossinkazerne bij. Het gezin is niet alleen lid van het Davidsfonds, maar ook van verschillende fossielverenigin gen: ze verzamelen mineralen en fossielen die ze zelf gaan zoeken en kappen.

WILT U OOK GRAAG MET UW FAMILIE IN DAVIDSFONDS CULTUURMAGAZINE STAAN? LAAT HET ONS DAN WETEN VIA CULTUURMAGAZINE@DAVIDSFONDS.BE. 7

agenda

Korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart Uit het ruime culturele aanbod selecteerden we voor u een aantal topevenementen die u niet mag missen.

LEDENVOORDELEN

Van Palmzondag tot Pinksteren

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart + 15 gratis duotickets

— Van 1 maart tot 15 juni 2014 Passie associëren de meesten van ons met harts tocht, maar niet met religie. Toch is de Passie – het lijdensverhaal – van Christus een belang rijk onderdeel van het christelijke geloof en zijn er tal van feestdagen waarop die Passie wordt herdacht. In 2012 verwierf het Groeninge museum 36 bladen van een prentenreeks met Passietaferelen, ontworpen door de Bruggeling Jan van der Straet, beter bekend als Stradanus (1523-1605). Die meester, zijn Passie en de feestdagen rond Pasen staan centraal in de expo Van Palmzondag tot Pinksteren. Passieprenten van Johannes Stradanus.

INFO www.museabrugge.be. Met uw Davidsfonds cultuurkaart betaalt u 6 i.p.v. 8 euro. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 15 duotickets weggeven voor de expo in Brugge.

Tot en met mei krijgt u korting en/of andere voordelen bij de volgende cultuurhuizen: • MAS & RED STAR LINE MUSEUM, ANTWERPEN: korting op de toegangs prijs voor twee personen. INFO www.mas.be en www.redstarline.be • M – MUSEUM LEUVEN: 2 euro korting op de toegangsprijs van de expo’s Ravage (vanaf 20 maart), Isabelle Cornaro (vanaf 18 april) en Gerard Herman (nog tot 23 maart). INFO www.mleuven.be • VLAAMSE OPERA, ANTWERPEN/GENT: 20% korting op tickets in cate gorie één tot en met vier voor de opera Lady Macbeth uit het district Mtsensk van Sjostakovitsj op 26 maart, 1 en 6 april in Antwerpen. Bestel online met couponcode ‘BORIS0214’. INFO www.vlaamseopera.be • GALLO-ROMEINS MUSEUM, TONGEREN: reductietarief voor de permanente collectie. INFO www.galloromeinsmuseum.be • CONCERTGEBOUW, BRUGGE: 20% korting op het concert van de Bramberger Symphoniker op zaterdag 22 maart en het familie concert van het Brussels Philharmonic op zondag 4 mei om 20 uur. INFO www.concertgebouw.be • MUSEA BRUGGE, BRUGGE: reductietarief voor de permanente col lecties in alle 16 musea én voor alle tijdelijke tentoonstellingen. INFO www.museabrugge.be • NEKKA-NACHT, SPORTPALEIS ANTWERPEN: 4 euro korting op de ticketprijs voor Nekka-Nacht op vrijdag 25 april als u bestelt via 016/310.600 of evenementen@davidsfonds.be. • T,ARSENAAL, MECHELEN: reductietarief voor de voorstellingen De Parel, Scarlatti en Maestro of De Man Zonder Tanden. INFO www.tarsenaal.be • FLAGEY, BRUSSEL: 25% korting op Old New World van Zita Swoon Group op 14 maart, New York City of Jazz van Brussels Jazz Orchestra op 25 april en Gavriel Lipkind en Anna Lipkind op 7 mei. INFO www.flagey.be • KASTEEL VAN GAASBEEK, GAASBEEK: reductietarief voor de vaste collectie en voor het project Once upon a Castle… (vanaf 20 april). INFO www.kasteelvangaasbeek.be • MU.ZEE, OOSTENDE: reductietarief voor de expo’s Cinema Joostens (tot 15 juni) Conversation Piece (tot 14 december 2014) en voor de vaste collectie. INFO www.muzee.be • WIELS, BRUSSEL: reductietarief voor alle tentoonstellingen. INFO www.wiels.org • HANDELSBEURS, GENT: reductietarief voor alle concerten in de genres klassiek, jazz, fado en flamenco. INFO www.handelsbeurs.be INFO www.davidsfonds.be (bij ‘over Davidsfonds/Partners’) en natuurlijk ook op de website van onze partners zelf 9

agenda

Maart is boekenmaand

Het land van duizend heuvels

— Van 8 tot 30 maart 2014

— Vanaf 12 maart 2014

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart

Het is een jaarlijkse traditie: eind maart wordt het jonge volkje overspoeld door een stort vloed van jeugdliteratuur. Dit jaar staat de Jeugdboekenweek tussen 15 en 30 maart in het teken van gevaar, want lezen is vaak heel span nend. Maar ook volwassen boekenliefhebbers komen in maart aan hun trekken: van 8 tot 16 maart vindt de Boekenweek plaats, met als thema reizen. Voor het eerst in de geschiedenis promoten Vlaanderen en Nederland dan samen het Nederlandstalige boek. Voortaan is maart dus synoniem voor boekenmaand!

INFO www.jeugdboekenweek.be

Vipconcert Nationaal Orkest van België in Bozar — Zondag 30 maart 2014

Al meer dan 75 jaar brengt het Nationaal Or kest van België met veel enthousiasme zowel klassieke als eigentijdse symfonische muziek. Op zondag 30 maart 2014 speelt het orkest in Bozar met begenadigd violist en dirigent Julian Rachlin. Voor en na serveert muziekdirecteur Andrey Boreyko Russische muziek van Sil vestrov en Sjostakovitsj. Naar aanleiding van Brussel Exclusief koppelen we aan dit concert

Gezocht: schrijftalent voor de Zoute Zoen 10

In een driedelige cursus van Davidsfonds Academie vertellen auteur Koen Peeters, antro poloog Lode Van Pee en BRS-medewerker Kurt Moors om beurten over Rwanda. De sprekers zijn vrienden en delen maar al te graag hun passie voor het land en hun geloof in micro financiering als oplossing voor armoede. De cursus wordt georganiseerd in samenwerking met FARO naar aanleiding van Erfgoeddag, die plaatsvindt op zondag 27 april 2014. Het thema van die dag is dit jaar Grenzeloos. Wilt u graag zelf Rwanda ontdekken? In het najaar organiseert Davidsfonds Cultuurreizen een beleefreis naar het land in samenwerking met BRS en o nder begeleiding van Wim Moens.

INFO www.davidsfonds.be/academie, www.davidsfonds.be/ cultuurreizen en www.erfgoeddag.be.

een rondleiding in Bozar, een inleiding op het concert en een driegangenmenu mét de muzi kanten aan uw tafel.

INFO www.davidsfonds.be/evenementen

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart

De Nacht van de Geschiedenis — Dinsdag 25 maart 2014 Bent u benieuwd naar de weerslag van de Eerste Wereldoorlog op uw dorp of stad? Naar de verhalen van mensen uit de buurt over die historische gebeurtenis? Kom dan op dinsdag 25 maart 2014 naar De Nacht van de Geschiedenis, die op meer dan 200 plekken in Vlaanderen tegelijk plaatsvindt. Aan de hand van getuigenissen, filmpjes, lezingen, tentoonstellingen, voorstellingen en andere boeiende evenementen ontdekt u dat WO I ook bij u in de buurt sporen heeft nagelaten. Op pagina 24 in dit magazine en in de bijgevoegde programmakrant ontdekt u het programma van dit jaar.

INFO www.davidsfonds.be/nacht

Om de twee jaar organiseert Davids fonds Uitgeverij samen met de gemeente Knokke-Heist de Zoute Zoen, een manuscriptenprijs voor jeugdboeken. Hebt u een verhaal voor 12-plussers geschreven en droomt u ervan om het uitgegeven te zien? Stuur

uw tekst dan voor 1 januari 2015 in. Omdat we de wedstrijd nog aantrek kelijker willen maken voor schrijvers én lezers, lichten we momenteel de wedstrijdformule door. Hou dus onze website in de gaten voor meer nieuws over het reglement, de vakjury en de

prijzenpot. Eén ding is zeker: u hoeft niet te wachten om uw verbeelding aan het werk te zetten!

INFO www.zoutezoen.be

agenda

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart + 20 gratis duotickets

Once upon a Castle … — Van 20 april t.e.m. 9 november 2014 Dit jaar wekt het Britse kunstenaarscollectief WildWorks het Kasteel van Gaasbeek en zijn voormalige bewoners weer tot leven, zoals ze dat onlangs deden met Kensington Palace in Londen. Het Kasteel van Gaasbeek wordt in hun handen een levend organisme dat zijn eeuwenoude herinneringen op u loslaat. Performance, installaties, soundscapes, lichten schaduwspel zorgen voor dramatische of intieme momenten en heffen de grenzen tussen erfgoed en kunst, tussen geschiedenis en fictie op. Jeroen D’hoe componeerde een nieuwe kasteelpartituur en Tim Van Steenbergen stelt een aantal van zijn kostuums tentoon.

3.500 jaar textielkunst in Katoen Natie — Donderdag 3 april 2014 Wist u dat de Antwerpse Katoen Natie een col lectie van 3.500 jaar textielkunst in huis heeft? De expo toont de geschiedenis van Egypte aan de hand van 600 textielobjecten en andere ar cheologische vondsten. Daarnaast vindt u er ook werken van onder meer Gustave Van de Woestyne, Jan Toorop, Emile Claus en Cobrakunstenaars, naast installaties van Jan Fabre, Panamarenko en Wim Delvoye en hedendaag se Argentijnse en Uruguayaanse kunst. In het kader van Antwerpen Exclusief krijgt u bij het bezoek aan de expo een uitleiding door Caro line Dekyndt, hoofd van de kunstcollectie, een uitgebreide hapjesreceptie en de catalogus.

INFO www.davidsfonds.be/evenementen

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart

INFO www.kasteelvangaasbeek.be. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart geniet u tot eind juni van het reductietarief van 8 i.p.v. 10 euro. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 20 duotickets weggeven voor de expo.

Foto van de maand

De Grote Oorlog in het Talbot House — Tot en met 23 april 2014 Every Man’s Club. Zo heet het Talbot House in Poperinge ook wel. Tijdens de Eerste Wereld oorlog konden soldaten er terecht voor een zeldzaam moment van rust en ontspanning. Vandaag brengt het huis de verhalen over WO I weer tot leven. Tot en met 23 april ontdekt u hoe de oorlog binnensloop in school- en leesboekjes voor kinderen, op basis van de prenten uit het Davidsfonds boek De Grote Oorlog voor kleine kinderen van Anthony en Nicky Langley. Bo

vendien ziet u er de resultaten van de wedstrijd die Davidsfonds Uitgeverij, Talbot House en Brouwerij Sint-Bernardus uitschreven om voor elke organisatie een reclamecampagne te beden ken in de stijl van het boek Kassa! Kassa!. Het winnende beeld voor Davidsfonds U itgeverij, van de hand van Bart Simoens, ziet u hier, voor de andere moet u naar Poperinge.

INFO www.davidsfonds.be/uitgeverij en www.talbothouse.be.

Lady Macbeth uit het district Mtsensk — Vanaf 21 maart 2014

Hebt u deelgenomen aan een Davids fonds Cultuurreis en mooie foto’s gemaakt? Doe dan mee aan de fotowed strijd van Davidsfonds Cultuurreizen en maak kans op een leuke prijs. Alle foto’s die u op een van onze reizen hebt gemaakt – van landschappen, gebou

INFO www.vlaamseopera.be. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u 20% korting op tickets in categorie één tot

en met vier voor de voorstelling van 26 maart, 1 en 6 april in Antwerpen. Bestel de tickets online met couponcode ‘BORIS0214’. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 20 duotickets weggeven voor de voorstelling op zondag 6 april om 15u in Antwerpen.

wen en mensen – kunt u insturen. Elke maand kiezen we een winnaar uit de in zendingen van de maand en eind 2014 bepaalt het publiek welke maandfoto de grote winnaar wordt. In de prijzenpot zitten boekenpakketten en reiswaarde bons, en de hoofdprijs is een reis naar

Fris sen

maar tegelijk ook een daverend succes bij het publiek. Calixto Bieito, enfant terrible van het hedendaagse muziektheater, voert ons naar een postapoca lyptische wereld, geïnspireerd door industriële spooksteden.

Vee

r le

Katerina wil via een passionele liefde ontsnappen aan de onder drukking door haar i mpotente echtgenoot en haar autoritaire schoonvader. Ze vindt de liefde in de armen van Sergej. Vast besloten haar stomende relatie met hem door te zetten, belandt ze in een spiraal van geweld. De adembenemende opera van Sjostakovitsj was controversieel,

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart + 20 gratis duotickets

Malta. De eerste winnaar is al bekend: Michel V. uit Veerle-Laakdal reisde in 2011 met Davidsfonds Cultuurreizen naar Marokko en fotografeerde daar twee mannen in de woestijn.

INFO www.davidsfonds.be/cultuurreizen

agenda

gratis vippakket voor 5 personen

Maestro of De Man Zonder Tanden — Woensdag 21 mei 2014 om 20.15 uur

Festival aan Zee in De Panne — Zaterdag 26 en zondag 27 april 2014 Festival aan Zee blaast dit jaar 10 kaarsjes uit. De opener van het festivalseizoen strijkt op za terdag 26 en zondag 27 april neer op het strand en de zeedijk van De Panne. Op de affiche staan onder andere Kraantje Pappie, Customs, Mar ble Sounds en Paulien Mathues. Het festival is dit jaar volledig gratis en focust voornamelijk op jongeren en jonge gezinnen. Naast de mu zikale optredens wordt er in flink wat kinder animatie en -activiteiten voorzien.

INFO www.festivalaanzee.be. Davidsfonds Cultuur magazine mag een vippakket voor 5 personen weg geven. Het hele festival lang krijgen u en 4 vrienden of familieleden gratis eten en drinken (in de vorm van drank- en eetbonnetjes).

Trompettist John Dyke is een topper in de jazzwereld. Op een dag slaat het noodlot toe: hij raakt zijn tanden kwijt in een vechtpartij. Hij kan nog spelen, maar zijn magische klank is hij kwijt. John blijft niet bij de pak ken zitten en componeert een aantal stukken die de grootheid en de tragiek van zijn kunste naarschap illustreren. Zo slaagt hij erin om uit het bittere noodlot toch nog pure schoonheid te dis tilleren. Een heerlijk a bsurde en theatrale muziekvoorstelling van Warre Borgmans, Hugo Matthy sen, Brussels Jazz O rchestra en t,arsenaal.

INFO www.tarsenaal.be. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart geniet u van

het reductietarief op de voorstelling in t,arsenaal. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 15 duoviptickets weggeven voor de voorstelling op 21 mei: u krijgt een drankje en een meet&greet met de acteurs en de muzikanten.

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart + 15 gratis duotickets

GRATIS TICKETS Om kans te maken op gratis tickets voor Van Palmzondag tot Pinksteren, Once upon a Castle, Lady Macbeth, Festival aan Zee of Maestro stuurt u vóór vrijdag 14 maart 2014 een mail naar c ultuurmagazine@davidsfonds.be met in de onderwerpregel de titel van het agenda-item

aarvoor u een ticket wilt. Vermeld steeds uw naam, w adres, lidnummer en e-mailadres. Inzendingen die niet aan de bovenstaande criteria voldoen, zijn niet geldig. De winnaars krijgen kort na de deadline bericht.

Satirisch, serieus of scherp: radiopresentator en cultuurkenner Kurt Van Eeghem is altijd even spits en rad van tong. In elk Davidsfonds Cultuurmagazine neemt hij cultureel Vlaanderen onder de loep en vertelt hij wat hem mateloos ergert of net grenzeloos fascineert. Verderop in dit nummer, op pagina 37, geeft Kristl Strubbe haar visie op de culturele actualiteit.

Voo ren

kurt & kristl

Van

Het monster van de VRT

Als ik van mijn microfoon opkijk naar de treurige binnenplaats, verwacht ik elk moment een relict van Ceauşescu’s stoottroepen.

ut Wo

ver enkele jaren gaat het gigantische VRT-complex aan de Reyerslaan tegen de grond. Het massieve betonnen blok, waar ik nu al bijna 40 jaar mijn kostje ver dien, is een monster. Je hoort mij dus klagen noch zuchten, maar eerder popelen van on geduld. Laat de kogels maar inbeuken op het betonrot en de marsmannetjes maar aanruk ken om het asbest te verwijderen. Go, go, go! Als ik van mijn microfoon opkijk naar de treurige binnenplaats, verwacht ik elk moment een relict van Ceausescu’s stoot troepen te zien. Het VRT-gebouw werd gebouwd door een twaalftal architecten, zorgvuldig geselecteerd op basis van hun partijkaarten en mooi verdeeld over de beide landstalen. De RTBF woont naast ons, zie je. Dan krijg je vanzelf een consensusarchitec tuur en is een Oost-Europees communis tisch sfeertje nooit veraf. Toch maak ik mij zorgen. Ten eerste ben ik bang dat ‘het monster’ niét tegen de grond gaat omdat erfgoedfundamentalisten gaan dwarsliggen. Je gelooft het nooit, maar er bestaan fundi’s die ‘het monster’ een uniek voorbeeld van naoorlogse overheids architectuur noemen. Dus handen af! Aan die jongens kan ik alleen maar vragen om er te komen werken. Vanaf dag één heb ik dit gebouw verfoeid. Goed, ik heb nog het wonderlijk mooie schip aan het Flageyplein

meegemaakt – het contrast was groot. Maar de aperte lelijkheid, ondoorgrondelijke structuur en gruwelijke materialen waaruit ‘het monster’ is opgetrokken, zijn evenzoveel redenen om het te verfoeien. Het enige goede is de overvloed aan toiletten. Duw om het even welke deur open en je hebt één kans op twee dat je op een pot belandt. Ten tweede maak ik mij zorgen over wat er in de plaats komt. Je wordt niet vrolijk van de grote overheidsgebouwen die de voor bije jaren werden gerealiseerd. Kijk naar de nieuwbouw in de Noordwijk van Brussel en probeer rustig te blijven – mij lukt dat niet. En wat is de achterliggende agenda? Ik hoor van alle kanten dat het wel eens hét moment zou kunnen zijn om het apparaat te saneren. Minder studio’s, want die kun nen we uitbesteden. Minder kantoren, want we hebben een flexibel personeelsbestand. Minder zenders, want de overheid moet zich niet bemoeien … Wat we wel zien groeien, is het aantal consultants bij overheidsdiensten. Het out sourcen naar externe goeroes is een nieuwe Vlaamse ziekte. Genoeg gezeurd: een mooi, fris gebouw waar de creatieve jongens en meisjes van de VRT ongeremd mogen uitgaan van de eigen kracht, dat is waar ik op hoop. En gooi dat monster nu maar neer! ¶ 15

interview

TEKST

Filip Salmon BEELD

Marco Mertens

“Intussen is wel duidelijk dat ik geen poesjenel ben” Herman Van Rompuy over zijn Europese carrière

In 2010 werd Herman Van Rompuy de allereerste Europese president. Eind dit jaar loopt zijn mandaat af – en daarmee ook zijn politieke carrière. Dan is het tijd voor een nieuwe pagina, zoals hij zelf zegt. Naar aanleiding van het essay over zijn visie op Europa, dat weldra bij Davidsfonds Uitgeverij verschijnt, blikt Van Rompuy terug op zijn voorzitterschap. Een tijd van branden blussen, maar tegelijk een hoogtepunt in zijn carrière.

interview

et oogt toch een beetje vreemd: een grote vlag van het Griekse voorzitter schap van de EU op het gebouw van de Europese Raad in Brussel. De relatie t ussen de Grieken en Europa is de laatste jaren immers niet altijd evident geweest – om het zacht uit te drukken. Dat heeft Herman Van Rompuy (66), nu al vier jaar voorzitter van de Europese Raad, mogen ervaren. Ster ker nog: zijn allereerste Europese top, in februari 2010, werd meteen gekaapt door de Griekse crisis die in het gezicht van Europa ontplofte en het oude continent een hele tijd in de ban hield. Het is een belangrijk moment geweest in Van Rompuys Europese carrière en hij begint er ook zijn essay mee, in ware thrillerstijl.

Niemand wil terug naar de tijd van vóór de EU, behalve een paar gekken dan

“Dat de financiële problemen van Grieken land zó groot waren, wist ik ook niet toen ik als Europees president begon … Ja, we wisten allemaal dat er problemen waren, maar niet dat ze zó existentieel of imminent waren. Naarmate 10 februari 2010 – de dag van de Europese top – naderde, werd echter duidelijk dat we iets zouden moeten doen. Een signaal geven dat we vertrouwen had den in Griekenland, anders zou het land alle kredietwaardigheid verliezen. Maar dat betekende wel dat ik de 27 staats- en regeringsleiders die naar de top kwamen op één lijn moest krijgen, terwijl ik niet 18

eens zeker wist of de twee grootste landen – Frankrijk en Duitsland – dezelfde mening deelden. En terwijl ik weinig internationale ervaring had. Dus heb ik een tactiek uit de Belgische politiek toegepast.”

En die was? “Eerst een voorvergadering in beperkte kring houden in het gebouw van de Raad. Met de Franse president, de Duitse bonds kanselier, de premier van Griekenland en ikzelf, plus nog een aantal andere mensen – we waren met acht. Die voorvergadering sleepte langer aan dan verwacht en in tussen zaten de andere leiders te wachten in de Solvay Bibliotheek in Brussel. Gelukkig sneeuwde het en had een aantal regerings leiders vertraging, maar ik heb iedereen toch twee uur moeten laten wachten. Uiteindelijk zijn we eruit gekomen en heb ik mijn tekst voorgelegd aan alle staats- en regeringslei ders met de vraag of er iemand problemen mee had. Niemand had problemen. Ik kon met een gezamenlijke boodschap naar de pers trekken. Een groot succes.”

Die boodschap zorgde meteen ook voor een incidentje. Op een persfoto leek het alsof de Duitse bondskanselier Merkel u moederlijk vooruitduwde. “Alleen de Belgische pers heeft daar een incident van gemaakt – il faut le faire. Merkel zei op dat moment gewoon tegen mij: ‘Herman, jij bent de auteur van de tekst, het komt jou toe om hem voor te stellen.’ Het was dus net een teken van erkenning. Bon, niemand herinnert zich dat nu nog en intussen is wel duidelijk geworden dat ik geen poesjenel ben. Maar het hele gebeuren van die top, dat blijf ik me wel herinneren als een merkwaardig moment.”

U schrijft in uw essay dat er vier jaar geleden zelfs geen toolbox was om zo’n crisis aan te pakken. Ook merkwaardig. “Klopt. En die was er niet omdat zo’n crisis in theorie nooit had mogen bestaan. Bij de lancering van de euro had men afgesproken dat elke lidstaat zijn begrotingen en schul den onder controle zou houden. Overname van schulden door andere landen mocht niet. Bijgevolg kon deze crisis niet gebeuren en mochten we ook de schulden niet over nemen. Maar toen was er plots wél een crisis en stonden we daar … Griekenland bleek een begrotingstekort van niet 6 maar 15% te hebben! Er was onvoldoende controle geweest en onvoldoende verantwoordelijk heidszin. Maar wat moesten we nu doen? We hebben toen afgesproken dat, als Grieken land niemand meer zou vinden om het land te financieren, andere lidstaten leningen zouden geven. Die moesten de Grieken na tuurlijk wel terugbetalen. Daarom hebben we ook regels opgelegd aan Griekenland.”

Waarmee u zich dan weer de woede van de Grieken op de hals haalde. “Maar zij hadden sowieso een correctie moeten uitvoeren! We hielpen de Grieken, maar de indruk rees dat er maatregelen werden opgelegd door het boze Brussel, het hardvochtige Europa. Terwijl elk land met zo’n deficit ingrijpende maatregelen moet nemen. België heeft dat in de jaren 1980 trouwens ook moeten doen.”

Het past wel in het beeld dat nog vaak van Europa opduikt als een instantie die vooral regels oplegt. Zoals afmetingen voor groenten en fruit. “In de media kun je elk detail uitvergroten, natuurlijk. Ten eerste kunnen al die Euro

WIE IS Herman Van Rompuy? Herman Van Rompuy (1947) studeerde eind jaren 1960 wijsbegeerte en economische wetenschappen aan de KU Leuven. Begin jaren 1970 kon hij aan de slag als attaché op de studiedienst van de Nationale Bank en later werd hij adviseur op het kabinet van voormalig premier Leo Tindemans en voormalig minister van Financiën Gaston Geens. Midden jaren 1970 startte ook zijn politieke carrière, die hij combineerde met een academische. Hij was onder meer onderhandelaar in de (vele) regeringenMartens, in de regering-Dehaene en in die van Leterme en hij bekleedde ook functies in Senaat en Kamer. Van die laatste werd hij voorzitter, tot hij in 2008 premier werd. Een jaar later werd hij benoemd tot v oorzitter van de Europese Raad of Europees president.

interview

Herman Van Rompuy & muziek “Muziek beluister ik bijna nooit. Tenzij om mijn vrouw een plezier te doen, dan ga ik wel eens mee naar een opera of een concert. Maar ik heb nog nooit een plaat of cd opgezet om naar muziek te luisteren. Ik heb geen muzikaal oor.”

pese regels niet opgelegd worden zonder de goedkeuring van de lidstaten – als er al regels zijn, moeten de lidstaten dat aan zichzelf wijten. Daarnaast hoor ik ook veel klagen over de Vlaamse regelgeving of de federale. We leven nu eenmaal in een vrij gereguleerde maatschappij, op alle niveaus van bestuur, en dat is ook nodig als je d ingen zoals milieu, ruimtelijke ordening enz. goed wil aanpakken. Nu ja, als je iemand niet graag ziet, is elk detail er een te veel. Dat is ook zo met de EU. De crisis in de euro zone wordt aan Europa geweten, terwijl men de landen waar het allemaal om draait veel eerder had moeten dwingen om maat regelen te nemen. In die zin zijn we tekort geschoten, we hadden de toestand zelf veel eerder moeten beginnen te saneren.”

Ontstaat die foute perceptie van te veel regels of ‘de schuld van Europa’ ook niet omdat Europa nog voor veel mensen ondoorzichtig is? “Hebt u zicht op alles wat de federale regering doet? Of de Vlaamse?”

Nee, maar ik kan er mij wel meer bij voorstellen. “Wel, wij zijn in Europa bezig met de verde diging van de euro. Daar kan ik mij heel wat bij voorstellen. En de mensen ook. Net door de crisis en de bijbehorende maatregelen die zich allebei deden voelen in hun portemonnee heb ben ze een heel goed idee gekregen van waar het om gaat. Daarom waren er ook zulke felle reac ties. Alleen is de perceptie gecreëerd dat Europa de grote zondebok is, en dat is het probleem.”

Ligt een stuk van de verantwoordelijkheid voor die perceptie ook niet bij de politici zelf? Moeten zij Europa niet harder verdedigen? Zeker nu er Europese verkiezingen aankomen. “Ik vind dat wie tijdens deze Europese campagne verantwoordelijkheid opneemt, er zich goed van bewust moet zijn dat dit cruciale verkiezingen worden. Het euro negativisme is groot, groter dan ooit tevoren. Wie het Europese project wil verdedigen, zal moeten samenwerken om dezelfde boodschap uit te sturen. Want als we elkaar ook nog vliegen afvangen over wie de zuiverste Europeaan is of de meest rea listische, dan zullen we het onszelf moeilijk maken. En daarnaast: men moet ook goed

Dat toestanden zoals in Griekenland zich zouden herhalen, dat is ondenkbaar nagaan wat er achter dat euronegativisme zit. Volgens mij vooral frustratie, omdat het beleid te weinig resultaten heeft behaald. Niemand wil immers terug naar de tijd van vóór de EU, behalve een paar gekken dan.”

gedwongen om zijn koers te corrigeren. We hebben de problemen laten rotten, omdat het al bij al toch niet zo slecht ging. En de financiële crisis heeft al die onderliggende problemen aan het licht gebracht. Precies daarom duurt het zo lang voor het crisis beleid resultaten oplevert: omdat de proble men die men nooit of te laat heeft onder kend zo groot waren.”

En zijn we nu beter beschermd tegen zo’n crisis? “Dat toestanden zoals in Griekenland zich zouden herhalen, dat is ondenkbaar. Er zijn nu mechanismen om te controleren en te sanctioneren. Omdat er een centraal bankentoezicht is, maar ook omdat we nu al vanaf de eerste tekenen kunnen ingrijpen, vragen om te corrigeren en indien nodig sanctioneren. Dat instrumentarium hebben we opgebouwd in twee jaar. Het vertrouwen in de munt hebben we kunnen herstel len, maar dat heeft zich nog niet vertaald in een sterke economische heropleving of een heropleving van de werkgelegenheid. Hoewel we het in België bijvoorbeeld niet slecht doen op dat vlak, als je vergelijkt met bijvoorbeeld Nederland en Frankrijk. Maar dat mag je in België niet zeggen. Wie goed nieuws brengt is een spelbederver, het móet slecht gaan.”

Wie uitgesproken euronegatief is, is dus een proteststemmer.

Over goed nieuws gesproken: eind 2012 ontving u de Nobelprijs voor de Vrede. Een mooi moment, tussen de crisissen door.

“Ik denk het wel – en ik kan dat tot op zekere hoogte begrijpen. Een aantal landen uit de EU heeft het vóór de financiële crisis niet goed gedaan. Echt niet goed. We heb ben onvoldoende toezicht uitgeoefend op de banken – en veel banken zijn lichtzinnig te werk gegaan in de beleggingen die ze deden. We hebben ook te weinig toezicht uitgeoe fend op de economieën en nooit een land

“Dat was een unieke ervaring. Ik had nooit gedacht dat ik ooit in het stadhuis van Oslo zou staan, waar zoveel belangrijke figuren voor mij hebben gestaan, Mandela, Kissinger … De prijs was wel niet voor mij persoonlijk bedoeld, natuurlijk, maar ik mocht wel spreken namens de Europese Unie. Ik denk dat ik daar de beste toespraak uit mijn leven gehouden heb. Van de vijf

Herman Van Rompuy & reizen “Ik reis omdat ik moet. Mijn vrouw reist graag en ik reis mee, zeg ik altijd. Maar zodra ik vertrokken ben, ga ik er wel in mee. Het probleem is niet in China aankomen, maar uit Vilvoorde vertrekken, zei Brel. Wel, ik heb datzelfde gevoel. Nu heb ik natuurlijk voor mijn functie veel moeten reizen. Zoveel zelfs dat ik de reizen in Europa al niet meer meetel.”

Herman Van Rompuy & haiku’s “Haiku Herman is still to come, heb ik onlangs op een haikusymposium in Brussel gezegd. In 2004 ben ik ermee gestart als een echte sport en intussen zijn er al twee bundels met mijn haiku’s uitgegeven. Van de eerste zijn meer dan 3.000 exemplaren verkocht. Ik ben ook al in Matsuyama geweest, de haikuhoofdstad in Japan. Ach, het is een uit de hand gelopen hobby en het is – zoals ze dat vandaag in het nieuw Nederlands zeggen – best ‘leuk’.”

interview

jaar voorzitterschap is dát het moment dat ik zal koesteren.”

Ik ben in mijn hele loopbaan een achtergrondfiguur geweest en het heeft mij niet belet om premier te worden

Waren er nog zulke memorabele momenten? “Op politiek vlak: het feit dat we een meer jarenbegroting hebben kunnen maken met 28 landen met een budget dat krimpt. Voor mij als bruggenbouwer was dat een belang rijk moment. En op persoonlijk vlak: eind mei mag ik de Karelsprijs van de stad Aken ontvangen, een prijs voor prominenten of

organisaties die zich voor de eenwording van Europa verdienstelijk hebben gemaakt. Dat doet mij iets, want ik treed daarmee in de voetsporen van Leo Tindemans, op wiens kabinet ik ooit begon. Voor mij persoonlijk is dat een heel mooi afscheidscadeau.”

Daar zal Nigel Farage, de Britse euroscepticus die u ooit het charisma van een natte dweil toedichtte, niet van terug hebben. “Dat is ook iets dat alleen in België blijft terugkomen, nooit confronteert men mij daarmee in het buitenland. Ach, je hebt overal onnozelaars. Ik heb daar toen totaal niet op gereageerd. Tout ce qui est excessif est insignifiant, luidt het in het Frans. De man heeft een tijd later een vliegtuigongeluk

Ik heb altijd geleefd volgens het principe van de serendipiteit: je vindt wat je nooit hebt gezocht g ehad, was er erg aan toe en is pas na maan den herstel naar het parlement teruggekeerd. Ik ben toen gaan vragen hoe het met hem was. The robbed that smiles, steals something from the thief, schreef Shakespeare.”

Maar heeft u het nooit vervelend gevonden dat men u vaak een achtergrondfiguur noemde? “Ik ben in mijn hele loopbaan altijd iemand van de achtergrond geweest en het heeft mij niet belet om premier te worden. Dat is mijn natuur én het is een belangrijke troef geble ken om voorzitter te worden. Iedereen zegt

me trouwens dat mijn opvolger ook zo’n profiel moet hebben. Logisch: als je met 28 een akkoord moet sluiten, moet je niet bezig zijn met jezelf. Daarom heb ik ook vijf jaar lang bijna geen interviews gegeven – en dat kan ik iedereen aanraden. Wie interviews geeft, wordt de gevangene van zijn woor den, men blijft ernaar verwijzen. Bij een toespraak ben je meester van wat je zegt en wat niet. Al had mijn kabinet het daar in het begin wel moeilijk mee. ‘Een gebrek aan visibiliteit,’ klonk het.”

Nochtans bent u actief op Twitter en Facebook. “Hebt u mijn tweets al eens goed bekeken? Daar staan alleen nuchtere feiten in. Ik heb nog nooit zelf getwitterd, dat doen mijn medewerkers. Facebook onderhoud ik wel zelf, maar daar zet ik nooit echt persoonlijke dingen op.”

Eind november komt er een eind aan uw mandaat als Europees president. Zult u het niet missen? “Nee. En ik stop dan ook met de politiek, maar ik doe dat in de beide gevallen zon der spijt. Wie zou ik zijn als ik niet met tevredenheid kan terugblikken? Ik heb veel kansen gekregen, ik heb ervan gemaakt wat ik dacht dat ik kon doen and that’s it. En dan komt er een nieuwe pagina, iets anders. Ik weet nog helemaal niet wat – en ja, ik heb wel al aanbiedingen gekregen, maar ik ga alleszins niet meer zestien uur per dag wer ken zoals nu. Ik zeg altijd: waarom zouden de herfst en de winter van het leven minder mooi zijn dan de lente en de zomer? Maar vaste plannen heb ik dus niet. Ik heb altijd geleefd volgens het principe van de serendi piteit: je vindt wat je nooit hebt gezocht. En dat zal ik blijven doen.” ¶

Het boek In april verschijnt bij Davidsfonds Uitgeverij Europa in de storm, een krachtig essay over het verleden én de toekomst van Europa. Wijs en gevat gaat Herman Van Rompuy geen enkel delicaat thema uit de weg. Op die manier krijgt u een uniek en boeiend inzicht in het belang, de werking en de toekomst van Europa. Het boek telt 128 pagina’s en kost 14,95 euro. U kunt het – met korting – bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij. INFO www.davidsfonds.be/uitgeverij

De lezing In het kader van Brussel Exclusief vertelt Herman Van Rompuy speciaal voor het Davidsfonds over zijn Europese presidentschap en de rol van Europa. Vooraf krijgen de deelnemers een welkomstwoord van Europarlementariër Ivo Belet, achteraf genieten ze van een gezellige receptie. De lezing vindt plaats op 28 april in het Europees Parlement en is al volledig uitverkocht. INFO www.davidsfonds.be/evenementen

evenementen TEKST

Bert De Smet & Lieselotte DeÂ Snijder

Het leven zoals het was: WO I Vier straffe verhalen over het oorlogsleven Op dinsdag 25 maart 2014 vindt voor de twaalfde keer De Nacht van de Geschiedenis plaats. Op zo’n 225 plaatsen in Vlaanderen ontdekt u hoe het dagelijkse leven tijdens de Eerste Wereldoorlog eruitzag, ook bij u in de buurt. Wij pikken er alvast vier straffe verhalen uit die u helemaal in de sfeer brengen van een van de grootste geschiedenisevenementen in Vlaanderen.

1. Legendarische Duitse piloot in Marke De naam Manfred von Richthofen klinkt misschien niet bekend in de oren, maar zijn bijnaam de Rode Baron doet allicht wel een belletje rinkelen. Hij was de schrik van de Britten – wie hem kon neerhalen kreeg het Victoria Cross, een grote geldsom én zijn eigen vliegtuig. Om beter weerstand te bieden aan de grotere vliegformaties van de Britten en Fransen hadden de Duitsers hun eskaders – de Jagdstaffel (Jasta’s) 4, 6, 10 en 11 – in Marke verenigd onder de naam Jagdgeschwader 1. Dat stond onder leiding van de Rode Baron. Tussen juni en oktober 1917 nam hij zijn intrek in kasteel de Bethune in Marke. Von Richthofen testte daar ook zijn bekendste vliegtuig, de befaamde rode driedekker Fokker Dr. I. “Von Richthofen kwam in Marke terecht omdat zijn vader in Harelbeke gelegerd was. Bovendien lag het kasteel dicht bij de Duitse Jasta-vliegvelden,” De Rode Baron, oftewel de Duitse piloot Manfred von Richthofen, nadat hij neergehaald werd en een zware hoofdwonde opliep.

vertelt Philip Olieux van Davidsfonds Marke. Olieux woonde een tijd in de schaduw van het kasteel en het verhaal van de Rode Baron fascineert hem dan ook enorm.

Omdat de Rode Baron zich in Marke bevond, werd het dorp een geliefde schietschijf “Het hele kasteel werd opgeëist voor het Jagd geschwader van Von Richthofen. De familie de Bethune vluchtte met haar personeel naar Leuven, want de piloten toonden zich niet van hun beste kant: ze stalen of verpatsten kostbaarheden en bevuilden en vernielden gebouwen.” Ten tijde van de Duitse bezet ting moesten meisjes dienst nemen in het kasteel, werden vakmannen verplicht te wer ken voor de Duitsers en moesten vrouwen in het onderhoud van de soldaten voorzien.

Olieux: “Het dagelijks leven in Marke werd erg verstoord, zo blijkt uit vele getuigenissen. De directe invloed van Von Richthofen was misschien beperkt, maar omdat hij zich in Marke bevond, werd het dorp wel een gelief de schietschijf.” Pittig detail: het is tijdens zijn Markse tijd dat Von Richthofen neergehaald werd en een zware hoofdwonde opliep. “Als je een foto ziet van de Rode Baron met een hoofdverband, weet je dat die foto in Marke is genomen,” vertelt Olieux gepassioneerd. “Het gebeurde toen hij nog geen tien dagen in Marke was en hij bleef twee maanden buiten strijd.” Dankzij de medewerking van Stichting de Bethune kan het evenement over Von Richthofen op het kasteel zelf plaatsvin den. U kunt de historische site bezoeken en krijgt aan de hand van beelden filmfrag menten een blik op de doortocht van de Rode Baron in Marke en de vliegtuigen die in die periode werden gebruikt. INFO Davidsfonds Marke, Philip Olieux 0478/22.02.09, philip.olieux@telenet.be 25

evenementen Martha Cnockaert uit Westrozebeke.

2. Ik was een spionne Een West-Vlaamse spionne met wereldfaam in Engeland maar onbekend in Vlaanderen. Dat is Martha Cnockaert uit Westrozebeke. Aan het begin van WO I vluchtte ze met haar familie naar Roeselare, waar ze aan de slag ging in herberg De Kroon en in het Klein Seminarie, dat toen een Duits hospitaal herbergde. De ideale uitvalsbasis voor een spionne. “Martha Cnockaert zou anderhalf jaar lang informatie hebben doorgespeeld

Martha Cnockaert was een ster in Engeland, maar in Vlaanderen werd haar verhaal verzwegen

DE NACHT VAN DE GESCHIEDENIS DINSDAG 25 MAART 2014

µµMeerµdanµ200µhistorischeµµ activiteitenµopµéénµavondµ µµDagelijksµlevenµtijdensµdeµµ EersteµWereldoorlogµuitgelichtµ µµUitreikingµderdeµDavidsfondsµ Geschiedenisprijsµ

wetenschap

Memo geschiedenis

www.davidsfonds.be/nacht•016/310.600

De Nacht van de Geschiedenis De Nacht van de Geschiedenis vindt plaats op dinsdag 25 maart 2014 en staat in het teken van het dagelijkse leven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Wat er bij u in de buurt te doen is, leest u in de programma krant die als bijlage bij dit nummer zit. INFO www.davidsfonds.be/nacht

over munitietransporten, opslagplaatsen en de eerste gifgasaanval in Steenstraete, maar geloof waardig lijken die verhalen niet,” vertelt Johan Strobbe, leerkracht-archivaris in het Klein Seminarie Roeselare en voor zitter van het Davidsfonds daar. “Na de oor log trouwde Martha met een Britse soldaat, die haar verhaal optekende in het boek I Was a Spy. Het is een van de weinige documen ten over haar, maar het is duidelijk g ekleurd.” Het boek werd een gigantisch succes, kreeg een voorwoord van Winston Churchill mee en werd zelfs verfilmd. Strobbe: “De film speelt zich af in Roeselare, maar er werd hier nooit gefilmd. Alles werd nagebootst in een Engelse studio.” Frappant is dat het boek I Was a Spy pas recent in het Nederlands werd uitgegeven, en dan nog als addendum bij Martha’s biografie, in 2000 geschreven door Roger Quaghebuer. Martha Cnockaert was een ster in Engeland, maar in Vlaanderen werd haar verhaal verzwegen. “Was het jaloezie? Of wa ren haar verhalen allemaal verzonnen? We weten het nog altijd niet goed,” geeft Strobbe toe. “Het is moeilijk om haar verhaal te re

construeren, net omdat ze een spionne was. In elk geval staat vast dat ze als spionne werd gearresteerd – al gebeurde zoiets in WO I soms ook onterecht. Ook een feit: aan het eind van de oorlog zat ze in de gevangenis van Brussel en na de oorlog ontving ze een hoge Britse onderscheiding. Ze zal dus zeker iets gedaan hebben.” In Roeselare ontdekt u tijdens De Nacht van de Geschiedenis het verhaal van een gewoon meisje dat een meesterspionne werd. Bovendien wordt de film I Was a Spy uit 1933 op groot scherm vertoond – waarschijnlijk voor het eerst in Vlaanderen. INFO Davidsfonds Roeselare, Johan Strobbe, 051/20.98.72, johanstrobbe@hotmail.com

Dit is de enige foto waarop de Duitse zeppelin LZ 37 te zien is terwijl hij uit de fabriek komt – meteen het bewijs dat hij wel degelijk echt heeft bestaan.

3. Brandend luchtschip boven Gent In 1915 stortte een Duitse zeppelin neer in het centrum van Sint-Amandsberg. Dat zo weinig mensen dat weten, heeft alles te maken met het lange stilzwijgen van de Duitsers. Tot begin jaren 90 ontkenden ze het bestaan van zeppelin LZ 37. Frederik Vanderstraeten, gepensioneerd leerkracht uit Sint-Amandsberg, is gepassioneerd door het onderwerp. “Ik kwam als student toevallig in contact met ooggetuigen. Het verhaal was

De bommenraids door Duitse zeppelins waren dé schrik van de Londenaars een openbaring: niemand had er ooit over geschreven en pas na veertig jaar onderzoek heb ik het voorval kunnen reconstrueren.” In de nacht van 6 op 7 juni vloog het lucht schip naar Londen om de stad te bombar deren, maar door de mist kon het niet over het Kanaal en moest het terugkeren naar de hangars in Brussel. Op hetzelfde moment

vlogen vier Britse piloten naar Brussel om die hangars te bombarderen. Door allerlei toevalligheden stootte een van de Britse piloten, Reginald Warneford, op de zeppe lin. Vanderstraeten: “Zeppelins waren toen geen spek voor de Britse pilotenbek, maar Warneford was een eigenzinnige kerel, dus viel hij het luchtschip toch aan. En hij had geluk, want hij haalde als eerste Britse piloot een zeppelin neer.” Die overwinning was erg belangrijk voor de Londense bevolking. Tot dan waren de bommenraids door lucht schepen dé schrik van de stadsbewoners. Geen krijgsraad dus voor de Britse piloot, maar wel een Victoria Cross. Het neerhalen van zeppelin LZ 37 ver anderde het dagelijkse leven in Londen, maar liet ook in Sint-Amandsberg sporen na. Nadat het luchtschip geraakt was, dreef het nog acht kilometer brandend voort, tot het ontplofte boven Sint-Amandsberg. “Het eerste slachtoffer was een achtjarig meisje dat bij haar tante begijntje logeerde. Een wrakstuk viel pal op haar slaapkamer en ze was op slag dood. Het brandende gedeelte kwam even verder op het klooster

terecht, op de slaapkamers van de zusters. Eén kloosterzuster verbrandde levend, een andere was zwaargewond. Ook zeven van de acht bemanningsleden kwamen om.” De Duitsers waren gekrenkt. Hoewel ze hard nekkig het bestaan van LZ 37 ontkenden, is de foto waar het luchtschip uit de fabriek in Friedrichhafen komt authentiek. “Vrij snel na de ramp verzegelden de Duitsers de buurt en kalkten ze Französischer Zeppelin op de treinwagons met de wrakstukken,” vertelt Vanderstraeten. “In twee dagen tijd was het wrak weg. Er mochten geen foto’s genomen worden, niemand mocht er nog over spreken.” Voor de Sint-Amands bergenaren werd de neergestorte zeppelin al snel een fait divers. “Er waren weinig slacht offers en het dagelijkse leven in de gemeente leed er niet onder. De impact in Londen was veel groter.” Frederik Vanderstraeten vertelt alles over het gebeuren tijdens De Nacht in Wondelgem. INFO Davidsfonds Wondelgem, Nadine Lenssens, 0485/71.75.95, nadine.lenssens@telenet.be 27

evenementen Het transport van een kleine U-boot naar Zeebrugge.

4. Oorlog onder water Wist u dat de Duitsers als gekken onder zeeboten begonnen te bouwen zodra ze de Vlaamse kust in handen hadden? Tussen 1914 en 1918 hadden 93 van die U-boten hun uitvalsbasis in een Vlaamse haven. Onder waterarcheoloog Tomas Termote deed er onderzoek naar, schreef er het boek Oorlog onder water over en komt er alles over vertellen tijdens De Nacht van de Ge schiedenis in Linden.

De Duitse duikbooteenheid in Zeebrugge kelderde niet minder dan 2.554 geallieerde schepen

Het boek Het boek Oorlog onder water van Tomas Termote wordt uitgegeven bij Davidsfonds Uitgeverij en verschijnt in april. Het boek telt ca. 320 pagina’s en kost 37,50 euro. U kunt het – met korting – bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij. INFO www.davidsfonds.be/uitgeverij

“Van die 93 U-boten zijn er 73 g ezonken. Ze liggen in Belgische, Nederlandse, Franse of Britse wateren. In totaal kwamen er bijna 1.200 mensen om.” Tegen het eind van de oorlog ging zo’n duikboot al verloren na twee reizen, wat neerkwam op een verlies van drie à vier boten per maand. Ondanks – of misschien wel dankzij – de lage overle vingskansen, hadden de matrozen op zo’n U-boot ontzettend veel aanzien. “Afhan kelijk van de grootte van de boot waren er 14 tot 34 matrozen aan boord,” vertelt Termote. “Hun leven was erg zwaar, maar als troost kregen ze wel het beste voedsel.”

Het strafste was dat het meestal vrijwilligers waren. Tegen het einde van de oorlog was de U-Flottille Flandern erin geslaagd om niet minder dan 2.554 g eallieerde schepen te kelderen. Zo’n grote operatie ging natuurlijk niet onopgemerkt voorbij. Termote: “De klein ste duikboten kwamen in stukken met de trein naar Antwerpen, waar ze in het groot ste geheim geassembleerd werden. De hele omgeving werd afgespannen met zeildoe ken, zodat niemand kon zien wat er gebeur de.” Toch wist de bevolking in de buurt wat er gaande was. Zodra de schepen in elkaar zaten, werden ze via de kanalen naar Gent en Brugge gevoerd. En daar zijn wel wat foto’s van. In zijn boek bundelt Termote veel onge publiceerde beelden die verband houden met de U-boten en die hij zelf verzamelde op basis van veldonderzoek in B elgië, Duits land en Engeland. Ook de wrakken heeft hij zelf onderzocht. “Toen ik 13 jaar oud was, maakte ik mijn eerste duik. Die passie is nooit meer weggegaan. Samen met mijn vader, een pionier in het onderwateronder zoek, zoeken we intensief naar scheepswrak ken.” Eerder publiceerde Termote al Schatten en scheepswrakken, over de 277 wrakken die op de bodem van onze Noordzee liggen. INFO Davidsfonds Linden, Hubert Meulemans, 016/62.27.32, hubert.meulemans@skynet.be

evene menten kort Het hele jaar door organiseert Davidsfonds Evenementen grote en kleine activiteiten in heel Vlaanderen. Ook bij onze cultuurpartners kunt u van alles beleven. Dit is een kleine greep uit het aanbod. Meer activiteiten vindt u op www.davidsfonds.be/evenementen.

Junior Journalisten in spanning In het eerste semester van dit schooljaar daagden we het jonge Vlaamse schrijfgeweld uit om een spannend verhaal, een straf inter view of een scherp opiniestuk te schrijven over het thema oorlog en vrede. Dat onder werp sloeg duidelijk aan, want zo’n 35.000

Op ontdekking tussen Hasselt en Genk De Davidsfonds Zomerzoektocht is al aan zijn 28ste editie toe, maar heeft nog niets van zijn pluimen verloren – integendeel! Dit jaar ontdekt u via een ontspannend auto-, fiets- en wandelparcours de mooiste plekjes van Midden-Limburg. Het startpunt is Has selt, de Hoofdstad van de Smaak, maar ook van nog veel meer: jenever, mode, shopping, de Japanse tuin, het Heilig Paterke, actuele kunst in Z33, het literair museum enz. Van Hasselt gaat het heen en terug naar Genk. Die stad gaat prat op een indrukwekkend mijnverleden dat nieuw leven krijgt ingebla zen door de culturele trekpleister C-Mine. Ook Bokrijk en het domein Kattevennen laten zich deze zomer van hun mooiste kant zien. Van zaterdag 31 mei tot en met zondag 14 september 2014 kunt u opnieuw deelnemen aan de klassieke Zomerzoek tocht met uitdagende vragen of de speelse Gezinszoektocht voor de hele familie.

INFO www.davidsfonds.be/zomerzoektocht

Daguitstap naar het In Flanders Fields Museum 100 jaar geleden was de streek rond Ieper het decor van een van de meest verwoestende conflicten uit de geschiedenis. Nu de laatste getuigen gestorven zijn, is het vernieuwde In Flanders Fields Museum meer dan ooit de poort naar WO I in Vlaanderen. Vanaf 16 maart 2014 kunt u met verschillende Davidsfonds afdelingen de impact van de Groote Oorlog op de frontstreek ontdekken. Piet Chielens of Dominiek Dendooven ge ven een inleiding voor uw tentoonstellings bezoek en daarna krijgt u een rondleiding door Ieper of langs de Ieperboog.

INFO www.davidsfonds.be/evenementen

jongeren uit zo’n 850 scholen haalden hun creatieve pen boven. Nu de lokale voor rondes erop zitten, is het spannend aftellen naar de grote nationale finale. Die zal op zondag 27 april plaatsvinden op het hoofd podium van Festival aan Zee. Daar wordt per leeftijdscategorie de nationale winnaar bekendgemaakt. Ketnet-wrapster Sien deelt die dag de prijzen uit: een publicatie in De Jommekeskrant, een vakantieweekend voor vier in Park Molenheide, een redactiestage bij Ketnet … Nog even nagelbijten dus!

INFO www.facebook.com/juniorjournalist en www.davidsfonds.be/juniorjournalist

bestuurslid Danielle Vaneynde losse medewerker Dorien Marissens

ÂŠ Wouter Van Vooren

bestuurslid Eric Zegels

cultuur maken

De Davidsfonds afdeling bestuurslid Christine Van Oostveld

Afdeling: Lint Aantal leden: 159 Aantal vrijwilligers: 16, van wie 5 vrouwen en 11 mannen Aantal activiteiten dit seizoen: 50, onder meer Toast Literair, De Nacht van de Geschiedenis, Lint zingt, busuitstapjes, cause rieën, workshops, samenkom sten van de toneel- en fotokring, tweedehandsboekenbeurzen … Activiteit op de foto: 10 jaar ge leden richtten we samen met de bibliotheek een kinderleesclub op. Een tiental leerlingen uit het 4de en 5de leerjaar bespre ken vijf keer per jaar een jeugd boek onder begeleiding van be stuurslid Danielle Van Eynde. Op 25 januari was dat Benno en de griezelfabriek van Eric Clavi. Meest memorabele moment: De oprichting van vzw Roeland in 1982. Door een schenking werden we eigenaar van een ver vallen feestzaal, die we hebben verbouwd en in 1992 feestelijk in gebruik hebben genomen. Een eigen zaal hebben is voor een vereniging onbetaalbaar. Niet te missen activiteit: Op de Nacht van de G eschiedenis, op 25 maart, leest ex-burgemeester en auteur Paul Janssens voor uit de oorlogsdagboeken van Lintenaar Gomaar Janssen. DNA van de afdeling: Veel dynamiek en heel veel initia tieven die we samenstellen met een gemotiveerd bestuur. Motto: Cultuur maakt van iedereen een volwaardig mens.

ÂŠ Xxx

boeken

TEKST

Lieselotte De Snijder BEELD

Roos Mestdagh

Belgische bieren boven Nieuw bierboek met 40 recepten Onlangs werd Jeroen Meus door bierhoofdstad Leuven uitgeroepen tot Beer & Gastronomy Ambassadeur 2014. Dat bier en gastronomie uitstekend samengaan, weet bierkenner en Davidsfonds auteur Erik Verdonck al lang. Na de biergids Bij de brouwer publiceert hij dit jaar Bordje+bier, waarin hij laat zien dat bij elk bord een bier past.

n uw vorige boek – Bij de brouwer – reisde u langs 150 brouwerijen om bierverhalen vast te leggen. Waarover gaat uw nieuwste boek? Verdonck: “Bordje bier gaat in essentie over food pairing. In het boek staan 40 recepten met bijbehorende bieren die door drie biermusketiers geproefd werden, telkens

Geur en smaak zijn een snelweg voor het geheugen vanuit een ander aspect. Brouwer Bart Durlet bekijkt het technisch, bierkok Hilaire S preuwers culinair en bierproever Ariël Meeusen beoordeelt de smaak. Met

die complementaire invalshoeken willen we een breed publiek warm maken om met een frisse blik naar bier te kijken.”

Krijgt bier dan niet de aandacht die het verdient? “Niet helemaal, nee. Veel mensen zien bier nog steeds als een banaal product. Dat merk je goed in de supermarkt, waar bier weg gestopt zit, terwijl wijn uitgestald wordt en er meestal wel een medewerker met wijnkennis rondloopt. Zeker als het om drank bij het eten gaat, denken de meeste mensen meteen aan wijn, maar bier is een perfect alternatief. Het smaakpalet is ontzettend breed. En dat willen we met dit boek aantonen.”

Toch staan we in het buitenland bekend als biernatie. “Absoluut, en dat is ook de manier om onze landgenoten weer trots te maken op hun eigen streekproducten. De brouwers

Het boek Bordje+bier bundelt 40 recepten met bij behorende bieren, deskundig voorgeproefd door bierkok Hilaire Spreuwers, brouwer Bart Durlet en bierproever Ariël Meeusen, met foto’s van Roos Mestdagh. Het boek telt 208 pagina’s en kost 27,50 euro. U kunt het – met korting – bestellen via onze website. Bekijk daar zeker ook het filmpje waarin auteur Erik Verdonck meer vertelt over het boek. INFO www.davidsfonds.be/uitgeverij

boeken

Bavarois van witte chocolade en geitenkaas met brownie van stout Benodigdheden Voor de bavarois · 100 g zachte geitenkaas · 125 g witte chocolade · 6 dl room

· 1 el fijne kristalsuiker · 5 blaadjes gelatine, geweekt in koud water en uitgewrongen

Bereiding Smelt de kaas met de chocolade en 1 dl room au bain-marie. Klop de rest van de room op met de suiker. Voeg de geweekte gelatine toe aan de kaasmengeling. Spatel de room onder de kaas wanneer die koud begint te worden. Doe het beslag in vormpjes en laat het 4 uur opstijven in de koelkast.

Voor de brownie · 280 ml stout · 50 g cacao · 180 g bruine basterdsuiker · 60 g roomboter

· 130 g bloem · 1tl bicarbonaat (zuiveringszout) · 1 ei · snuifje zout

Smelt de cacao, de boter en de suiker met de stout op het vuur. Zeef de bloem met het bicarbonaat en het zout. Doe het vloeibare bij het droge mengsel. Voeg het ei toe en klop kort op. Bak af op 180°C gedurende 12 minuten.

federatie voerde onlangs nog campagne door mensen uit andere landen – Amerika, Japan, Frankrijk – te laten opscheppen over ons bier. B elgische speciaalbieren zijn een echte hype in het buitenland. Zure bieren als geuze doen het erg goed. Zo goed zelfs dat andere landen er hun eigen ding mee gaan doen. Gelukkig komt er in Europa een bescherming voor originele bieren, zoals onze Rodenbach en de oude geuze.”

Hoe kunnen we onze bieren weer leren appreciëren? “Gewoon: door ze te proeven. Veel mensen zeggen dat ze geen bier lusten, maar dan denken ze meestal aan een klassieke pils. Maar er zijn zo veel verschillende smaken dat je zeker een smaak vindt die je bevalt. Je mag je niet laten afleiden door vooroordelen. We willen mensen ertoe aanzetten om met een onbevangen blik naar bier te kijken en blind te proeven. De combinatie van smaken – of food pairing – staat dan ook centraal in het boek. Het is vaak erg verrassend wat zo’n combinatie kan oproepen: geur en smaak zijn een snelweg voor het geheugen.”

Door welke combinatie bent u zelf verrast? Werk af met basilicum.

“Door het recept dat we bij Orval presen teren. Orval is een unieke trappist, omdat

Orval: een zeer bijzondere tripel, uniek in zijn soort

er vóór het bottelen wilde gisten aan wor den toegevoegd, wat voor rinse toetsen zorgt. Dat hebben we gecombineerd met ingrediënten die je niet meteen samen zou voegen: een bavarois van witte chocolade en geitenkaas met brownie van stout. Het resul

Belgische speciaalbieren zijn een echte hype in het buitenland taat is niet vanzelfsprekend, maar verbluf fend lekker. Maar ook traditionele bieren passen in verrassende combinaties. Zo gaat witbier goed samen met romige visbereidin gen en salades. Donker bier past dan weer perfect bij gerechten met blauwe kaas of Gentse waterzooi met witte balsamico.”

Zodra de kroon eraf is, kun je met andere woorden niet meer stoppen. “Klopt. En het leuke is dat Vlaanderen gezegend is met ontzettend veel lekkere, lokale bieren. Er ligt een hele bierwereld om elke hoek. Die willen we de lezers laten ontdekken!” ¶

Brasserie de l’Abbaye Notre-Dame d’Orval 6,2% VOL. ALC. / 39 EBC / 40 IBU / 33 cl. fles Werkelijk alcoholpercentage bij analyse 5,9%, bij 11,6° Plato (De graad plato is een maat voor de sterkte van het wort waarvan bier gebrouwen wordt.) Vergistingsgraad van het bier: 96% pH-waarde: 3,97 Biertype: tripel; categorie III Andere bieren van dit type: Orval is een stijl op zich. Enkele brouwerijen hebben ooit een kloon proberen te maken en de beste poging lijkt Schuppenaas van brouwerij Het Nest te zijn. Serveer tussen 7° en 10°C in een droog merkglas.

Koperblond, voorzien van een mooie, romige schuimkraag van fijn hagelwit schuim. De koolzuurbubbels zijn zeer fijn, maar constant aanwezig in het glas.

Hopbitterheid, honing, anijs en fruitige citrusaroma’s vechten om de aandacht, wat een overwegend zoete geur tot gevolg heeft. Verlies hierbij de typische gistgeur (ook weer voorzien van een overeenkomstig anijsaroma) niet uit het oog.

Zeer fris mondgevoel waarin alle aroma’s die in de geur waren opgemerkt tot hun recht komen. Voor een tripel zeer licht in alcohol, maar qua smaak zeer competitief met de tripels in de hogere alcoholechelons. Uniek in zijn soort, vanwege de toevoeging van wilde gist (brettanomyces) en het drooghoppen (dry hopping). Daardoor ook droog in de afdronk, al is er naast de fruitige bitterheid van de hop ook een bijzondere nasmaak van de gist.

Het bier is complex genoeg om een gerecht met een complexe smaaksamenstelling te vergezellen. Elk ingrediënt van het recept – brownie, geitenkaas, witte chocolade en basilicum – past bij het bier. Alle smaken samen vormen waarschijnlijk een van de beste combinaties ooit. Tip! Vanwege de gemengde gisting met een vergistingsgraad die tegen de 100% loopt, is het een van de weinige bieren die geschikt zijn voor diabetici.

boeken kort Met de regelmaat van de klok publiceert Davidsfonds Uitgeverij nieuwe boeken. In deze rubriek stellen we met stip vijf van die boeken voor. U kunt alle boeken – mét korting – bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij. Daar vindt u ook het volledige aanbod van Davidsfonds Uitgeverij.

Rode oortjes gegarandeerd Het beeld van de hoofse, zedige middel eeuwen wordt in Wulpse wijven, geile gasten helemaal overboord gegooid. Het boek brengt meer dan veertig pikante, erotische tot zelfs schunnige verhalen, raadsels, gedichten en liederen samen, vertaald uit het Oudfrans, Middelnederlands, Middel hoogduits en Middelengels. Lees o.a. over overspelige vrouwen en jonge knapen die geld verdienen aan het liefdesspel.

INFO Wulpse wijven, geile gasten van Ludo Jongen, Martine Meuwese, Bart Veldhoen en Norbert Voorwinden telt 176 pagina’s en kost 32,50 euro (ISBN 978 90 5908 525 1).

Magische cijfertrucjes Onze wereld zit boordevol getallen, num mers, patronen en vormen. Vaak gebruiken we ze zonder het te beseffen. Of u nu gaat winkelen, een spel speelt of op tijd wilt komen op een afspraak: wiskunde hebt u overal en altijd nodig. Met dit boek wordt 36

u in geen tijd een wiskundig genie, dankzij de vele logische puzzels, doe-opdrachten, breinbrekers en experimenten.

INFO Hoe word ik een wiskundig genie telt 128 pa gina’s en kost 15,95 euro (ISBN 978 90 5908 521 3).

Vraag en antwoord over de kerk Bart Giedts, godsdienstleerkracht in het secundair onderwijs, krijgt dagelijks vragen over christelijke rituelen en gewoontes die voor jongeren vandaag de dag niet meer vanzelfsprekend zijn. Hij geeft een helder antwoord op de vijftig interessantste, grap pigste, meest verrassende en meest oprechte vragen van jongeren over de Kerk.

INFO Waarom doet meneer pastoor de afwas tijdens de mis? van Bart Giedts telt 128 pagina’s en kost 14,95 euro (ISBN 978 90 5826 998 0).

De waarheid achter BHV Als staatssecretaris voor Staatshervorming maakte Servais Verherstraeten de zesde

05 staatshervorming van dichtbij mee. Aan de hand van anekdotes vertelt hij hoe de her vorming tot stand kwam, welke gevolgen ze heeft en hoe ze past in de overgang van het unitaire naar het federale België. Met o.a. gesprekken met Leo Tindemans, Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene, Yves Leterme en Wouter Beke.

INFO In de machinekamer van de politiek van Servais Verherstraeten telt 118 pagina’s en kost 14,95 euro (ISBN 978 90 5908 523 7).

Kleurrijke avonturen Cobi Aditi verlaat op haar veertiende het ouderlijke huis. Op haar voeten verschijnt in pigmentvlekken een route die haar elke dag verder dwingt. Onderweg krijgt ze het gezelschap van de zwijgzame Per en groeit ze uit tot een sterke jonge vrouw die e igen keuzes maakt, los van familietradities. De pigmentroute is een intrigerend, kleur rijk verhaal vol bijzondere ontmoetingen en avonturen.

INFO De pigmentroute van Hilde Van Cauteren telt 303 pagina’s en kost 17,50 euro (ISBN 978 90 5908 536 7).

kristl & kurt

Voo ren

Mama, directeur van Herita en fervente cultuurliefhebster: Kristl Strubbe is het allemaal, en nog veel meer. Als columniste voor Davidsfonds Cultuurmagazine laat ze voortaan haar licht schijnen over het Vlaamse cultuurlandschap. Over wat haar opvalt, verwondert en beroert. Vooraan in dit nummer, op pagina 15, geeft Kurt Van Eeghem zijn visie op de culturele actualiteit.

ut Wo

Van

Kunst is kinderspel

Kinderen willen in een kunstencentrum alles betasten en naar hartenlust klauteren. Laat het Rood Klooster in Oudergem dat nu net niét doen.

tel, je bent een kunstencentrum en je wilt ‘een schakel zijn tussen kunst en schrijven’. Dan organiseer je natuurlijk een kleine maar fijne tentoonstelling over il lustraties in kinderboeken. De tekeningen van Tom Schamp en Mattias De Leeuw, bijvoor beeld, zijn onversneden kunst als u het mij vraagt, en kinderen smullen ervan. Bon, je kunt er dus van uitgaan dat heel wat gezinnen met kinderen wel zin hebben in zo’n tentoonstelling. En de gezinnen die eerder voor Plopsa zouden kiezen, kunnen misschien wel zin krijgen. Wie weet stappen ze later dan wel eens een ‘moeilijker’ museum binnen. Met eenvoudige ingrepen lukt het zeker om een tentoonstelling kindvriendelijk te maken. Kinderen willen nu eenmaal alles betasten en naar hartenlust klauteren, niet? Laat het kunstencentrum van het Rood Klooster in Oudergem dat nu net niét doen. Meer nog, aan de balie hangt de waarschu wing: DIT IS GEEN SPEELRUIMTE! Nu moet je weten dat dit kunstencentrum gehuisvest is in het Rood Klooster, een dot van een historische abdijsite aan de rand van het Zoniënwoud en een trekpleister voor ge zinnen. Wat een kans om kinderen daar met hun neus in de boeken te duwen – letterlijk. Maar mogen we niet een ietsje meer verwach ten dan een saaie rij prenten? Het cultuurcentrum van Mechelen heeft net

nog een fijne tentoonstelling gewijd aan Dick Bruna, de geestelijke vader van Nijntje, samen met Art Basics for Children vzw. In elke zaal stond een werkstation waar kinderen konden knutselen. Voor de tentoonstelling over Fiep Westendorp (van Jip en Janneke) werden dan weer speciale vitrines gemaakt waar kinderen op konden klauteren. Hoeveel leuker is het dan om kunst te proeven! Dat vraagt natuurlijk enige creativiteit en ja, dat kost ook geld. Maar toen we die zondag in het Rood Klooster binnenkwamen, kregen we te horen dat ‘de toegang vandaag gratis is’. Is die geste wel nodig? Reken maar uit wat dat scheelt aan inkomsten. Met dat geld kun je er misschien toch voor zorgen dat de kinderen kunnen klauteren en knutselen! Als je je tentoonstelling gratis maakt, doe je bovendien afbreuk aan wat je te tonen hebt. En zeggen dat er zulke prachtige tekeningen te zien waren, heerlijk relativerend ook. Zoals de uitbundige reeks over dieren op het toilet: een leeuw op een boomstronk met een rol wcpapier in de aanslag, een vleermuis onderste boven op zijn potje. En dan dat ondeugende roodharige meisje dat een olifant of een giraf als huisdier wil. Van haar ouders, die het maar niet willen begrijpen, krijgt ze … een goudvis. Die teleurstelling bleef ook bij mij hangen, daar in het kunstencentrum. Het had zoveel leuker kunnen zijn. 37

cursussen

TEKST

Lieselotte De Snijder BEELD

Wouter Van Vooren

“Opgraven is gedocumenteerd vernielen” 2000 jaar archeologische vondsten in de basiliek van Tongeren Het oudste gebouw van het land. Die eretitel komt toe aan de Onze-LieveVrouwebasiliek van Tongeren. Uit opgravingen blijkt dat daar vroeger niet alleen andere kerken stonden, maar ook een Romeinse stadswoning. Over de boeiende ontstaansgeschiedenis van de basiliek gaan zowel een dagevenement van Davidsfonds Academie als een boek van Davidsfonds Uitgeverij in samenwerking met het agentschap Onroerend Erfgoed.

og voor je in de stad bent, zie je hem al staan: de toren van de Onze-LieveVrouwebasiliek van Tongeren steekt trots uit boven de omliggende boomgaarden. Maar wat ons naar de oudste stad van het land voert, is niet de toren, maar wel de kel der van de basiliek. Toen het kerkorgel een tiental jaar geleden aan restauratie toe was, werd beslist om een nieuwe vloerverwar ming aan te leggen. Dat was meteen de aan leiding om de archeologische schatten in de ondergrond bloot te leggen en op te graven. Dat heeft – in verschillende fasen – 10 jaar monnikenwerk onder de kerkvloer gekost. “Je moet je zo’n opgraving voorstellen als één grote puzzel, waarbij je laag na laag blootlegt,” vertelt archeoloog Geert Vynckier

van het agentschap Onroerend Erfgoed. Samen met zijn collega Alain Vanderhoeven voert hij ons via een smeedijzeren poort achter in de kerk naar de basiliekkelder, een doolhof van gangen die tussen de restanten van verschillende Romeinse en middel eeuwse gebouwen door kronkelen. Alain Vanderhoeven: “We bevinden ons hier in het midden van de Romeinse en de middel eeuwse stad. Daarom vinden we ontzettend veel restanten terug. Vanaf 10 voor Christus hebben we hier zo’n vijfhonderd jaar lang Romeinse stadsontwikkeling gekend. Daar na werden hier zowat 1500 jaar lang kerken gebouwd die werden afgebroken of door branden en stormen werden verwoest – tot de kerk die er nu staat.” 39

cursussen

Romeinse burenruzie

(boven) Alain Vanderhoeven (rechts) en Geert Vynckier deden archeologisch onderzoek in de kerk en geven allebei een rondleiding op het dagevenement van Davidsfonds Academie. (onder) De eerste stenen Romeinse muur die in Tongeren ooit gebouwd is, is een terrasen perceelscheidingsmuur.

Het oog van een kenner, dat heb je nodig om wijs te raken uit alle stenen muurtjes die op, onder, naast, tussen en in elkaar staan onder de kerk. Gelukkig weten Alain Vanderhoeven en Geert Vynckier uit de kleinste details – een andere kleur mortel, een stukje houts kool tussen de stenen – de geschiedenis van de basiliek te reconstrueren. Zo weten we nu dat in de Romeinse tijd een elftal generaties elkaar hebben opgevolgd. Ze bouwden hui zen, braken die weer af, bouwden op, braken af … Drie keer in die vijfhonderd jaar zijn de huizen ook afgebrand. Vanderhoeven: “De eerste Romeinse muur die hier ooit gebouwd is, is een terrasen perceelscheidingsmuur die het hele terrein onder de kerk in twee delen verdeelt. In het achterste deel van de

Respect voor oude gebouwen is een 19de-eeuwse uitvinding Geert Vynckier

kerk is dat één gezamenlijke muur, in het voorste deel worden dat twee muren die nau welijks 10 centimeter van elkaar staan. Dat is natuurlijk belachelijk. Een van de m uren is aan de buitenkant bovendien beschilderd, wat alleen kan betekenen dat de andere muur er later tegenaan gezet is. De conclusie: tussen de buren moet er een tijdlang heibel zijn geweest.” Terwijl we over houten planken van de ene kant naar de andere kant van de kelder lopen, blijven de twee archeologen maar 40

unieke vondsten aanwijzen en vertellen ze honderduit boeiende verhalen. Toch zijn nog niet alle mysteries ontrafeld. Aan het eind van de derde eeuw waren er geen stads woningen meer. Daarop volgt een periode waarop de onderzoekers moeilijk greep krij gen. “We weten dat hier vlakbij een nieuwe stadsmuur werd gebouwd en dat het ter rein onder de kerk als steengroeve d iende,” legt Vanderhoeven uit. Graaf machines waren er vroeger niet: er werd dus altijd maar bovenop de restanten gebouwd. Dat verklaart waarom onder de kerk resten uit verschillende tijdperken bewaard zijn geble ven, in totaal zo’n vijf meter dik. “Respect voor oude gebouwen is een 19de-eeuwse uitvinding,” voegt Vynckier eraan toe. “In die tijd is men ook in Tongeren aan de opgravingen begonnen.”

De kerken onder de kerk “In het midden van de 4de eeuw wordt hier een basilica gebouwd,” gaat Vanderhoeven enthousiast verder, want we moeten nog zo’n 1600 jaar overbruggen. Een basilica is een rechthoekige vergaderzaal met apsis. Uit geschreven bronnen weten we dat er in die periode in Tongeren een bisschop leef de: Servatius. “De vraag die we ons stellen is of de basiliek misschien de kerk van die Servatius was. Als je streng bent, mag je al leen maar van een kerk spreken als er een vroegchristelijke inscriptie of afbeelding mee verbonden is. En die hebben we niet. Maar als je gelooft, maak je daar een kerk van. Ik ben geneigd om naar de gelovige kant over te hellen, maar ik kan het niet hard maken.” Wat denkt Vynckier? “Het kan ook een ver gaderzaal zijn die later tot kerk omgebouwd is. De bouwers van de eerste vroegmiddel eeuwse kerk, in de 6de eeuw, hebben de

Een andere kleur steen of mortel, een stukje houtskool tussen de stenen: de kleinste details onthullen de geschiedenis van de basiliek.

Romeinse basilica in hun kerk hergebruikt – daar zijn genoeg bewijzen van.” Dat was de eerste Merovingische kerk, die aan het begin van een lange reeks kerken staat: de tweede Merovingische kerk, de Karolingische kerk, de Ottoonse kerk, de romaanse toren en de gotische kerk, die ook nog eens twee fasen heeft gekend. De groot te van die kerken wisselde sterk en roept archeologische vraagstukken op. “Zo is het een punt van discussie of de 9de-eeuwse Ka rolingische kerk wel afgewerkt is,” geeft Van derhoeven toe. “Hoe meer je vindt, hoe meer vragen er rijzen. Als ooit de laatste vraagstuk ken worden opgehelderd, zijn wij er al lang niet meer.” Van de Ottoonse kerk, die bijna volledig breekt met de voorgaande kerk, zijn dan weer veel overblijfselen bewaard. Later werd daar een enorme romaanse toren aan toegevoegd en vanaf 1240 wordt de kerk stap voor stap afgebroken en vervangen door de gotische basiliek die er nu staat.

Het stof van eeuwen Alle overblijfselen in de basiliek kunt u vanaf 2017 zelf bekijken, want dan opent in de kelder een museum. “Een uitdaging,” geeft Vanderhoeven toe. “Het boek dat nu verschijnt, mikt op een breed publiek, maar daarna volgen nog vijf gespecialiseerde boe ken die ook als basis zullen dienen voor de

Het boek Anton Ervynck, Kris Vandevorst en Evelien Oomen bundelden de resultaten van het archeologisch onderzoek in de basiliek van Tongeren in een boeiend boek dat werd uitgegeven bij Davidsfonds Uitgeverij, in samen werking met het agentschap Onroerend Erfgoed. De Onze-Lieve-Vrouwbasiliek van Tongeren. Een ontzettend lang verleden telt 138 pagina’s en kost 29,95 euro. U kunt het – met korting – bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij. INFO www.davidsfonds.be/uitgeverij

cursussen

Uit de basiliek kwamen zo’n 46.000 Romeinse en middeleeuwse scherven.

museuminrichting.” De overblijfselen zien er nu nog goed uit, maar als ze niet be schermd worden, takelen ze onvermijdelijk af. Een blik op onze schoenen zegt genoeg, die zitten onder het stof van eeuwen. “Oude muren worden alleen kleiner, niet groter,” merkt Vynckier nuchter op. “En misschien beslissen ze over honderd jaar wel om alles weg te doen.” Vanderhoeven valt zijn collega bij: “De publicatie is een enorme opluchting. Een opgraving is namelijk pas gered als ze te boek staat. Opgraven is gedocumenteerd vernielen: wat in die 2000 jaar werd opge bouwd wordt door ons afgebroken. Alleen wordt die afbraak massaal vastgelegd, zodat de informatie kan worden gebruikt om de reconstructie te beschrijven.” Dat gebeurt niet alleen op basis van gebouwresten en grondverkleuringen, maar ook met scher ven, munten en dierenbeenderen. “Uit de 42

basiliek kwamen zo’n 46.000 Romeinse en middeleeuwse scherven van aardewerk,” zegt Vanderhoeven. “En dat is maar een fractie van wat er ooit in Tongeren en omgeving uit

Als ooit de laatste vraagstukken opgehelderd worden, zijn wij er al lang niet meer Alain Vanderhoeven

de grond is gehaald.” Als we anderhalf uur la ter de kelder weer uitkomen, lacht Ambiorix ons op het marktplein toe: de erfenis van zijn stad zal niet snel verloren gaan. ¶

Het dagevenement Davidsfonds Academie organiseert een dagevenement rond de opgravingen in de basiliek van Tongeren waarin de boeiende ontstaansgeschiedenis van de kerk ontrafeld wordt. Na een lezing en een lunch geniet u van een rondleiding in de museumkelder, die pas in 2017 geopend wordt voor het grote publiek. Het dagevenement op 21 maart is al uitverkocht, maar het programma wordt herhaald op vrijdag 25 april en daar is wel nog plaats. INFO www.davidsfonds.be/academie

cur sussen kort De voorjaarscursussen van Davidsfonds Academie zijn volop aan de gang, maar er staat nog heel wat boeiends te gebeuren. We pikken er vier cursussen voor u uit. Het volledige aanbod vindt u op www.davidsfonds.be/ academie en in de cursusgids, die u gratis kunt aanvragen via academie@davidsfonds.be of op 016/310.670.

INFO Het dagevenement vindt plaats in Concert gebouw Brugge op donderdag 13 maart.

De tweede Weense School Aan het eind van de 19de eeuw bruist het in Wenen van de muziek. Waar een eeuw

Beirens geeft een heldere toelichting bij deze bijzondere muzikale dialoog.

INFO De cursus vindt plaats in De Bijloke in Gent op zondag 6 april en omvat ook een heerlijke brunch.

INFO De cursus vindt plaats in Concertgebouw Brugge op 18 en 25 maart en 1 april, en met een concert op 3 april.

Cole Porter, de Amerikaanse componist die hits als Let’s Misbehave, I’ve Got You Under My Skin en C’est Magnifique schreef, staat centraal in de cursus van Mark Van den Hoof. De jazzkenner vertelt u alles over het leven en werk van Amerika’s grootste songwriter. Als afsluiter brengen zanger Wilfried Van den Brande en Brussels Philharmonic de liedjes van Cole Porter, geflankeerd door symfonisch werk van Porters tijdgenoten en vrienden Darius Milhaud en George Gershwin.

Amerika’s grootste songwriter

eerder Mozart, Haydn en Beethoven het voortouw namen, ontstaat rond 1900 een nieuwe Weense school met Schönberg, Berg en Webern. Yves Senden vergelijkt de mu zikale evoluties in Wenen met die van tijd genoten als Mahler en Strauss en bekijkt ook het veranderende klimaat in de beeldende kunsten. Bij de cursus hoort het concert Wiener Walzer, waarin u de evolutie van de westerse muzikale taal hoort tijdens de overgang van de 19de naar de 20ste eeuw.

Bach versus Goeyvaerts In april stelt De Bijloke het lijden van de soldaat en zijn omgeving centraal tijdens de festivalweek Soldaat. Om de week af te sluiten, staat het concert Geef ons vrede op het programma. Barokorkest B’Rock brengt daarvoor twee componisten samen: Johann Sebastian Bach (1685-1750) en Karel Goey vaerts (1923-1993). De verschillen tussen de barokcomponist en de nieuwlichter zijn natuurlijk erg groot, maar ze delen de thematiek van lijden en verlossing. Maarten

Ignace Bossuyt verdiept zich in het leven en werk van een van de grootste barokcompo nisten aller tijden: Jean-Philippe Rameau (1683-1764). Rameau is vooral bekend om zijn opera’s, maar hij schreef ook balletmu ziek, muziek voor klavecimbel, cantates en motetten. Na twee lezingen over de com ponist sluiten we het evenement af met een concert van Capriccio Stravagante en Colle gium Vocale. Onder leiding van Skip Sempé spelen ze de Messe des morts van Jean Gilles in de versie van 1764, zoals die werd uitge voerd bij de uitvaart van Rameau.

INFO Het dagevenement vindt plaats in Concert gebouw Brugge op vrijdag 9 mei.

INFO www.davidsfonds.be/academie. Inschrijven kan via de website, via academie@davidsfonds.be of op 016/310.670. 43

ÂŠ Marco Mertens

reizen

Sieglinde Michiel

tte

rsto ck.c om

Van dumpling tot spotted dick Luc Hoornaert over zijn eetcultuurreis naar Londen Engeland, het land van slecht weer en slecht eten? Niet voor foodie Luc Hoornaert. Al 25 jaar lang maakt hij culinaire reizen naar Londen en vanaf september begeleidt hij ook een Davidsfonds Cultuurreis ernaartoe. Wat er in de Britse hoofdstad op het programma staat, verklapt hij u nu al.

arkten

Hoornaert: “Ik heb de markten van Londen leren kennen toen ik er meer dan 25 jaar geleden ging winkelen met En gelse vrienden. De absolute topper is Borough Market, een van de oudste publieke markten van Londen. Je kijkt er je ogen uit, niet alleen vanwege de topkwaliteit van professionele sla gers, kaashandelaars, vis- en fruitboeren, maar ook vanwege de vele kraampjes van mensen die zelfgemaakte producten verkopen. Het is er altijd een gezellige boel, zeker voor mij, om dat ik heel wat handelaars persoonlijk ken. We gaan ook langs op de markt in Little India, vol felle kleuren en intense geuren. Je waant je er zo in de straten van Mumbai! De derde markt die we aandoen is die aan Camden Lock. Daar kun je van zowat elke keuken proeven, van Thais en Libanees tot Marokkaans, maar je

vindt er ook Poolse worst of jerk chicken uit Jamaica. Wie hier niets naar zijn smaak vindt, zal het nergens vinden.”

Exotiek Hoornaert: “De Chinese wijk in Londen is niet erg groot en de gewone toerist komt er zelden, wat natuurlijk een van de redenen is waarom wij er wel naartoe gaan. Er is geen betere manier om de essentie van de Zuid-Chinese keuken te leren kennen dan een dimsumlunch. Misschien wel het beste Chinese restaurant buiten China is Hak kasan. De service is waanzinnig, de sfeer onbeschrijfelijk en het interieur adembe nemend. Ik ken de plek al van dag één: ik was aanwezig bij de opening in 2001, maar de chef is een kluizenaarstype. Ik heb hem pas een drietal jaar geleden leren kennen

toen ik een dag bij hem in de keuken stond. Hakkasan heeft één Michelinster, maar voor mij is dit het meest volmaakte restaurant ter wereld. We gaan ook eten bij Amaya, een van

Wie hier niets naar zijn smaak vindt, zal het nergens vinden de weinige Indische restaurants met een Mi chelinster en gespecialiseerd in grillgerech ten en kebabs. We sluiten de reis af met een lunch bij Zuma, een van de meest trendy Japanse restaurants in Londen.” 45

reizen

tte

rsto ck.c om

De reis

Andere culinaire reizen Davidsfonds Cultuurreizen organiseert nog meer eetcultuurreizen. Zo kunt u van 11 t.e.m. 14 september 2014 samen met Willem Asaert naar Valencia met de reis Culinaire verrassingen en smakelijke hoogtepunten. Tapas, sherry, ansjovis, de beste Spaanse charcuterie en natuurlijk ook paella: culinair recensent Willem Asaert gidst u door de rijke culinaire tradities van Valencia en omstreken! Of wat denkt u van een reis naar Emilia-Romagna met Alain Coninx? De reis Intens genieten van culinair en cultureel erfgoed vindt plaats van 8 t.e.m. 11 september 2014. U vindt de streekproducten van EmiliaRomagna – Parmezaanse kaas, olijfolie, balsamicoazijn en parmaham – in elke supermarkt, maar nergens smaken ze zo lekker als in hét culinaire hart van Italië zelf. Bovendien proeven we ze o.a. in het beste Italiaanse restaurant ter wereld. INFO www.davidsfonds.be/cultuurreizen

De reis Het beste uit de hele wereld op ons bord met Luc Hoornaert naar Londen vindt plaats van 25 t.e.m. 28 september 2014.

Warenhuizen Hoornaert: “Dé klepper onder de Londense warenhuizen blijft natuurlijk Harrods. Oer traditioneel, maar zelfs na 100 bezoeken ben ik nog altijd onder de indruk. Harvey Ni chols is dan weer veel moderner en trend gevoeliger. Je vindt er bijvoorbeeld heel wat producten van kleine bioproducenten. Fort num & Mason staat vooral bekend om zijn

Hakkasan heeft één Michelinster, maar voor mij is dit het meest volmaakte restaurant ter wereld enorme selectie losse thee, maar wij staan er stil bij de dry aged beef. In onze contreien werd rundsvlees traditioneel urenlang ge stoofd, maar de Britten hingen het vlees aan een haak en lieten het tot enkele maanden rijpen, om het daarna te grillen. Wij hebben onze biefstuk dus aan de Engelsen te dan ken! We gaan ook kazen bekijken, ruiken en

proeven bij het prestigieuze Neal’s Yard. De meeste Belgen kennen wel cheddar en stil ton, maar van die soorten alleen al bestaan er in Engeland tientallen varianten.”

Britse klassiekers “Wie Engeland zegt, zegt natuurlijk afternoon tea. Een étagère met cucumber sandwiches, scones with clotted cream en tea cakes: pure Britse klasse. En waar kun je beter je thee drinken dan in het poepchique Ritz Carlton Hotel? Een typisch Brits avondmaal eet je natuurlijk in de pub: pastei, worst met puree of gestoomde pudding met gedroogd fruit – ook wel spotted dick genoemd. Een goede pub heeft meestal een beperkte kaart die bijna dagelijks wisselt. Café-eigenaars kopen een half varken en koken ermee tot het op is, oren en poten inbegrepen. Fergus Henderson, de chef van restaurant St. John, kookt volgens dat principe, maar dan wel op een radicaal nieuwe manier. Het enfant terrible van de Londense kookscène is erin geslaagd om het eten van ingewanden sexy te maken. Henderson heeft een cultstatus én sleepte een Michelinster in de wacht, gewoon door zichzelf te blijven. Ik hoop dat iedereen dat zelf kan ontdekken op de reis.” ¶

reizen kort WO I is overal dit jaar: niet alleen in cursussen, boeken, evenementen en uitstappen van het Davidsfonds, maar ook in het buitenland. Verschillende cultuurorganisaties in het Landesverband Rheinland (LVR) slaan de handen in elkaar voor een groots interdisciplinair project: WO I in het Rijnland. Davidsfonds Cultuurreizen stelt één expo uit het rijke aanbod aan u voor.

Kunstenaar in oorlogstijd

1912 heeft hij een eerste expo en in 1914 reist hij naar Parijs. In dat jaar breekt ook de oorlog uit en moet Max Ernst in dienst. Het Max Ernst Museum in Brühl, de ge boorteplaats van de schilder, toont de ont wikkeling van Max Ernst als kunstenaar. De expo laat niet alleen heel wat werk van Ernsts artistieke helden zien, maar ook de invloed van de oorlog op zijn werk én zijn fascinatie voor cultusobjecten uit Oceanië en Afrika.

Expo Seine Augen trinken Alles in het Max Ernst Museum

Zijn ogen drinken alles wat in zijn blikveld komt: poëtische woorden waarmee sur realistisch kunstenaar Max Ernst zichzelf omschrijft tijdens zijn studie aan de Uni versiteit van Bonn. Hij komt er in contact met het werk van Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri Matisse, Wassily Kandinsky en August Macke. Hun kunst staat in schril contrast met de conservatieve smaak in het Duitsland van de Kaiser en heeft een grote invloed op de jonge Ernst. Hij zet zijn studie stop en legt zich toe op de schilderkunst. In

INFO www.rheinland1914.lvr.de en www.maxernstmuseum.lvr.de. Seine Augen trinken Alles loopt van 23 februari tot 29 juni 2014 in het Max-Ernstmuseum in Brühl in Duitsland (met de auto op een dikke twee uur rijden van Brussel).

UW TESTAMENT EEN PUZZEL? ONS BOEKJE HELPT U

Het Rode Kruis merkt dat veel mensen niet weten wanneer een testament voordeel biedt, of het moeilijk vinden om een testament te maken. Daarom hebben we een handig boekje samengesteld en organiseren we gratis infonamiddagen. U zult merken dat het niet ingewikkeld hoeft te zijn. Nadenken over uw testament, niemand kijkt ernaar uit. Toch geeft het idee dat alles goed geregeld is, veel rust en zekerheid. Zowel voor u als voor uw naasten. Kom naar een gratis infonamiddag ‘Hoe besparen op successierechten?’ Alle info op www.rodekruis.be.

BON VOOR GRATIS GIDS ‘UW TESTAMENT GOED GEREGELD IN 5 STAPPEN’  dhr

 mevr

voornaam:

naam: straat: postcode:

nr:

bus:

gemeente: DVDSFNDS

telefoon: geboortedatum: e-mail*: * Enkel in te vullen als u akkoord bent om onze informatie via e-mail te ontvangen.

Vraag uw gratis gids aan. Mail naar legaten@rodekruis.be, bel 015/44 34 24 en vermeld uw aanvraagcode: GRATIS GIDS-06. Of stuur de ingevulde bon terug naar: Rode Kruis-Vlaanderen, DA 852-570-7, 2800 Mechelen. Een postzegel is niet nodig. RKV 2014-02264-ad-legaten_DAVIDSFONDS_182x118,5.indd 1

13/02/14 16:28

cultuur smaken

Uw mening

naar verschillende sferen, zowel klassiek, jazz als wereldmuziek. Een geslaagde avond in Gent, waarvoor dank!

Nieuwjaarsconcert Brussels Philharmonic Ik ben een kleinkunstman. Daar zullen de jaren ’60 wel verantwoordelijk voor zijn. Toch heb ik nooit andere muziekgenres ge weerd. Toen ik op internaat zat, kreeg ik de liefde voor muziek ingelepeld door Flor Ber kenbosch, priester-leraar in Sint-Truiden en VRT-producer. Zijn muziektest: de instru menten uit Peter en de wolf van Prokofjev herkennen. Toen ik als lezer van de Davids fonds nieuwsbrief van november een duo ticket ontving voor het nieuwjaarsconcert in Flagey, was ik aangenaam verrast. Wat ons op 4 januari meteen verbaasde, was de zeer jonge leeftijd van gastdirigent Jamie Phillips: 22 jaar. Maar het enthousi asme waarmee hij over muziek sprak, deed ons verstommen. Geen greintje zenuwach tigheid. Zodra de instrumenten gestemd waren, volgden de populaire walsen en polka’s elkaar snel op. Strauss, Tsjaikovski, Kabalevski: een streling voor het oor. Heel bijzonder was de Cuban Ouverture van George Gershwin. Met een versterkte slag werkbezetting was dit een prachtige afsluiter van het eerste deel. Jamie dirigeerde met volle overgave, hij 48

maakte soms een sprongetje en zwiepte met zijn heupen om de muzikanten nog meer te motiveren. Iedereen genoot – Jamie, de muzikanten en de toeschouwers. En na tuurlijk kon men niet eindigen zonder de Radetzkymars. Toen ik thuiskwam, heb ik mijn gitaar na bijna twee jaar weer eens uit de hoes ge nomen. Na het overlijden van mijn goede vriend was de motivatie weg. Jamie heeft me opnieuw laten voelen dat er in een leven zonder muziek iets ontbreekt. Dimitri van Toren zong vroeger: “Er huist in mij, een an dere hij, en als die boven water komt, dan zet hij mij opzij.” Die muziekman is terug. Dank u wel, Jamie! Dank u wel, Davidsfonds! Henri Bots, Reppel (Bocholt)

Jazz in de Handelsbeurs Dankzij de duotickets in de Davidsfonds nieuwsbrief van december beleefden we een leuke avond in de Handelsbeurs in Gent. We ontdekten en genoten van de virtuositeit van Joachim Badenhorst, een jong, Belgisch jazztalent, die ons telkens weer verbaasde en verraste met de waaier van klanken die hij uit zijn instrumenten toverde. Het Oaktree Trio bracht ons met accordeon, cello en zang

Bernard Mattelaer, Marke

Stef Bos in de AB “Pessimisme is het kijken naar de werke lijkheid op de korte termijn.” Met dat citaat bracht Stef Bos onmiddellijk het hoofdthe ma van zijn concert in de AB aan, dat we konden bijwonen dankzij de gratis tickets in de Davidsfonds nieuwsbrief van oktober. Eén duidelijke lijn uitzetten en daar liedjes aan koppelen uit een rijk gevulde schatkist, het lijkt zo eenvoudig. Zeker als je kunt steunen op een stevig kwartet muzikanten. Zij slaagden erin om de bekende nummers

Bent u geraakt door een artikel in dit magazine? Hebt u er iets aan toe te voegen? Of hebt u een leuk evenement meegemaakt? Misschien wilt u wel een goede cultuurtip verklappen of wilt u gewoon uw mening kwijt. Uw reactie – van maximaal 1.000 tekens inclusief spaties – en foto zijn welkom op cultuurmagazine@davidsfonds.be. In elke nummer maken we een geredigeerde selectie uit het aanbod.

toch net iets anders neer te zetten. Stef zong met gemak en praatte de songs zo spontaan aan elkaar dat je als toeschouwer de indruk kreeg dat alle beschouwingen ter plekke op borrelden … Na de pauze presenteerde hij zich even als de dirigent van het orkest. Met uitvergrote bewegingen maakte hij duide lijk dat zijn helpers uiteindelijk brachten wat hij wilde. Zo toonde hij zijn ware meester schap: hij had de touwtjes in handen. Stef bewees niet alleen een begenadigde singersongwriter te zijn, maar ook een rasechte acteur en regisseur. Een optreden van Stef biedt daarom altijd iets extra’s. Met een ver se dosis optimisme stappen we huiswaarts. De winter mag lang duren. Christian De Ketelaere, Nazareth

SOCIALE MEDIA

Het Davidsfonds is actief in heel Vlaanderen – en dus ook op Facebook, Pinterest en Twitter. Steeds meer mensen ontdekken ons daar en laten leuke berichtjes voor en over ons achter. @KristinHelene: Wederom een interessante cursus van het #Davidsfonds: Washington en de wereld in #Brasschaat – 31 januari 2014 @RikVergote: Genieten van a capella met Odiel Vancaeyzeele en een knipoog @Davidsfonds @DFMeulebeke – 25 januari 2014 @PVanGompel: O ja, ik “geniet” elke dag van mijn kalender “Beleef elke dag uit de Eerste Wereldoorlog 2014-2018” @Davidsfonds – 20 januari 2014 @bartmoeyaert: Performance for winner Joke Boeydens and her nineteen favorites #toastliterair2014 @Davidsfonds – 19 januari 2014 @ArmandVervaeck: Vandaag paperassen ontvangen voor mijn #Davidsfonds bedevaarts#reis naar #Ethiopië (Pasen). God zal vloeken als hij mij daar ziet (ongelovige) – 16 januari 2014 @Qlurichaun: Hoort Mieke Van Hecke een serieus pleidooi doen voor vrijheid van onderwijs en vrij heid van de organisatie ervan #Davidsfonds #Schilde – 14 januari 2014 @mkofab: Heel aangenaam verrast door uw prachtig magazine Gulliver, vandaag bij @destandaard. Wat een aanbod! #reizen #reismagazine – 7 januari 2014 @RuthMaertens: Las net het artikel met @Baked Louies in Davidsfonds Cultuurmagazine. Nu krijg ik zin om zo’n Oreotaart te bakken! – 3 januari 2014

WILT U OOK UW MENING MET ONS DELEN? VOLG ONS DAN OP www.facebook.com/davidsfondsevenementen www.twitter.com/davidsfonds

Ontdek onze eigenzinnige collecties 3500 JAAR TEXTIELKUNST I BELGISCHE MODERNE KUNST HEDENDAAGSE BELGISCHE KUNST I COBRA-BEWEGING ZUID-AMERIKAANSE KUNST I HEDENDAAGSE KUNST

Een bezoek aan HeadquARTers? Een uitstekend idee! U kan reserveren voor een rondleiding. Meer info op: www.headquarters-katoennatie.com

Van Aerdtstraat 33 I 2060 Antwerpen T 03 221 68 11 I info@katoennatie.com 49

wedstrijd TEKST

Nekka-Nacht BEWERKING

Filip Salmon

Gratis viptickets

De laatste noten van De Nieuwe Snaar De Nieuwe Snaar sluit afscheidstournee af op Nekka-Nacht Eind april vindt in het Sportpaleis in Antwerpen de 21ste editie plaats van Nekka-Nacht, het festival van het Nederlandstalige lied. Eregast is De Nieuwe Snaar. Ze nodigen hun muzikale vrienden uit, maar brengen vooral voor de laatste keer hun repertoire. Want na Nekka-Nacht stopt de Nieuwe Snaar definitief.

ekka-Nacht staat dit jaar helemaal in het teken van De Nieuwe Snaar, want Vlaan derens bekendste folk- en cabaret groep stopt ermee. Maar de mannen eindigen in stijl: als centrale gast van Nekka-Nacht 2014. Op vrijdagavond 25 april 2014 maakt De Nieuwe Snaar tijdens de Nekka-Nacht een echte ereronde. Ze nodigen tal van speci ale gasten uit die alle aspecten van de groep extra zullen accentueren en uitvergroten. Reken dus maar op een totaalspektakel!

Korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart Met uw Davidsfonds Cultuur kaart geniet u van vier euro korting op de ticketprijzen van Nekka-Nacht. Tickets bestellen kunt u via 016/310.600 of evenementen@davidsfonds.be. Alle tarieven vindt u terug op www.davidsfonds.be/nekka.

win 10 duoviptickets voor Nekka-Nacht In samenwerking met Nekka-Nacht mag het Davidsfonds tien koppels een heel bijzondere avond bezorgen. Zij worden in vipstijl ontvangen op Nekka-Nacht, krijgen mooie plaatsen, een voorbehouden parkeerplaats, een voortreffelijke ontvangst, drankjes à volonté … Een exclusieve belevenis dus. Wilt u zo’n pakket winnen? Stuur dan vóór vrijdag 14 maart 2014 een mail naar cultuurmagazine@davidsfonds.be met in de onderwerpregel ‘Nekka-Nacht’. Vermeld zeker uw naam, adres, lidnummer en e-mailadres. Inzendingen die niet aan de bovenstaande criteria voldoen, zijn niet geldig. De winnaars krijgen kort na de deadline bericht.

In de aanloop naar Nekka-Nacht vinden naar goede gewoonte ook nog de muzikale namiddagen Houden Van/Griffelrock plaats, op dinsdag 22 en donderdag 24 april. Centrale gast daar is Bart Kaëll. Ook hij brengt heel wat vrienden en vriendinnen mee, zoals Johan Verminnen en Barbara Dex. En tot slot wordt er ook nog uit volle borst gezongen op het 77ste Vlaams Nationaal Zangfeest op zondag 16 maart.

INFO www.nekka.be en www.hetzangfeest.org

advertentie

Hoe ver moet Brussel uitbreiden? De Brusselse bevolking blijft groeien. Is een grote uitbreiding van de stad de oplossing? De boeiendste opinies en debatten over de hoofdstad vindt u op brusselnieuws.be

Nieuws

Cultuur

Eten & Drinken

Opinie

advertentie

Eos Memo

een frisse kijk op geschiedenis Kent u de geschiedenis van Memo? Dit magazine is een initiatief van het wetenschapsblad Eos. Iedere editie schrijft Memo geschiedenis vanuit de actualiteit. Historische inzichten, verfrissend en verrassend gebracht.

ABONNEER NU VOOR SLECHTS €

Memo

Met een frisse kijk op het verleden

GESCHIEDENIS

EN GENIET EEN JAAR LANG VAN EOS MEMO!

nummer 8

Opgepast: deze actie is geldig t.e.m. 31 mei 2014

Surf snel naar

WWW.EOSWETENSCHAP.EU/GESCHIEDENIS

DOSSIER

WETENSCHAP

GESCHIEDENIS

001-001 cover memo

v4 1308.indd 1

ROMEINSE ZEERO UTE NAAR INDIA

Zeerovers en koop lui in de clinch

DE RODE KONINGIN

Elisabeth & het Oos tblok

Memo

1500 JAAR ROMA-LEED

Memo 08 - Prijs: € 4,95 - P915830 Driemaandelijks

'Oorlog was niet zinlo het slagveld • De Groo os' • Wielerwedstrijd langs te Oorlog op het grote scherm

11/27/13 11:13 AM

PARTNER NACHT VAN DE GESCHIEDENIS