PENDERECKI, SJOSTAKOVITSJ, JONGEN, CLARKE wo | 22.12.10 | 20:00 Nathan Braude en Jean-Claude VanDen Eynden
PROGRAMMA
UITVOERDERS
Krzysztof Penderecki (°1930) Cadenza voor altvioolsolo (1984)
Nathan Braude | altviool Jean-Claude Vanden Eynden | piano
Dmitri Sjostakovovitsj (1906-1975) Sonata voor altviool en piano, opus 147 (1975) 1. Aria (of Novello) - Moderato 2. Scherzo - Allegretto 3. Adagio Pauze Joseph Jongen (1873-1953) Deuxième étude de Concert voor piano, opus 65 nr. 2 (1920) Concertino voor altviool en piano, opus 111 Rebecca Clarke (1886-1979) Sonata voor altviool en piano (1919) 1. Impetuoso 2. Vivace 3. Adagio
HERBELUISTER dit concert op Klara! De opnames van dit concert worden uitgezonden op maandag 3 januari 2011 om 20 uur in het programma In de loge.
Aandacht! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.
2
TOELICHTING Penderecki, Sjostakovitsj, Jongen, clarke FRANK Pauwels De altviool is altijd een van Penderecki’s favoriete instrumenten geweest, dat kunnen we afleiden uit de behandeling van het instrument zowel in zijn kamermuziek als orkestmuziek. In 1983 componeerde hij een concerto voor altviool. In de periode dat hij dit concerto en de cadenza schreef, was hij helemaal de laat-romantische taal ontgroeid waarin stukken als het ‘Vioolconcerto’ (1976), ‘Symfonie nr. 2’ (1979-80), en het ‘Celloconcerto’ (1982) baadden. Karakteristiek daarin zijn het post-Wagneriaanse chromatisme en de passionele expressie. Het best kennen we Penderecki wellicht voor zijn beruchte ‘Threnody voor de Slachtoffers van Hiroshima’ (1960) voor 52 strijkers, een stuk dat extreme, speciale effecten aanwendt en heel bizarre, angstaanjagende klanken creëert. Het ‘Altviool concerto’ (1983) en de ‘Cadenza voor altvioolsolo’ (1984) – een appendix van het concerto, geen cadenza die geïntegreerd wordt in het concerto – markeren het begin van een nieuwe stijl, waarin hij de avantgardestijl van zijn beginjaren combineert met het romantisme van de stukken die hij schreef in de jaren ‘70 en vroege jaren ‘80. De creatie van het werk door Grigorij Schlislin, een Russische violist/altviolist die vertrouwd was met Penderecki’s altviool- en vioolconcertos, had plaats op Penderecki’s Kamermuziekfestival in Luslawsice in september 1984. De cadenza is in een soort ABA-vorm geschreven, begint in ‘lento’, groeit in intensiteit, houdt een tijd een luide gewelddadige klank aan en eindigt dan weer rustig in hetzelfde lento tempo. Sjostakovitsj had zijn ‘Sonate opus 147’, zijn laatste werk, opgedragen aan Fjodor Droezjinin, docent aan het Tsjaikovski Conservatorium van Moskou en (alt-)violist van het Beethoven Quartet, het befaamde kwartet dat de meeste kwartetten van Sjostakovitsj creëerde. Toen Sjostakovitsj aan deze compositie begon, was hij al ernstig ziek en lag hij in het ziekenhuis. Hij begon op 25 juni 1975 en was met de schetsen klaar op 6 juli 1975. Daarna heeft hij verder gewerkt aan deze compositie en voltooide haar op 6 augustus 1975. Drie dagen later, 9 augustus 1975, stierf de componist aan zijn zoveelste hartinfarct. Het manuscript is zeer slordig, aangezien Sjostakovitsj zijn rechterhand bijna niet meer kon gebruiken. De privé-première vond postuum plaats in de woning van de componist op 25 september 1975 (dat zou de 69ste verjaardag van de componist geweest zijn). De première met publiek vond plaats in Leningrad, Glinka Hal, op 1 oktober 1975 door Droezjinin die begeleid werd door pianist Mikhail Muntyan. Het werk is geschreven met de dood meeglurend over de schouder: hartver-
TOELICHTING scheurend, bol van droefenis en wanhopige uitbarstingen. De Luikenaar Joseph Jongen gaf al op zeer jonge leeftijd blijk van buitengewone muzikale bekwaamheden. In 1897 behaalde hij de prijs van Rome voor zijn cantate ‘Comala’. Hij stond bekend als een buitengewoon organist en een bevlogen recitalsolist. Tijdens de oorlog verbleef hij als vluchteling in Engeland. Na zijn terugkeer werd hij in 1925 directeur aan het Conservatorium van Brussel tot 1939. Componeren gebeurde tot dan toe tijdens de verlofperiodes. Jongens stijl valt moeilijk te classificeren. Hoogromantisch zeer zeker, geïnspireerd op componisten als Mendelssohn en Chopin maar ook beïnvloed door Wagner en Franck. Jongen was een fantastisch colorist, vooral in zijn kamermuziek waarin ook opvallende invloeden van Debussy te bespeuren vallen. De altvioolmuziek van Jongen is volledig gefocust op de melodische lijn, met episodes van vervoering en indrukwekkende schoonheid, gespekt met bravoure en virtuositeit. Hoewel de Engelse Rebecca Clarke door haar aanstelling als altvioliste in het Queen’s Hall Orchestra één van de eerste professionele vrouwelijke orkestmusici was, is de andere kant van haar muzikale talent - het componeren - lange tijd onbelicht gebleven. In 1907 was ze de eerste vrouwelijke leerling in het klasje aan de Royal Academy of Music waar de Ierse componist Charles Villiers Stanford compositieles gaf. Stanford raadde de talentvolle leerlinge aan ook altviool te gaan studeren. Dat was een nuttige wenk, want als componiste had ze weinig perspectief. Als altvioliste verdiende Clarke later in orkest en kamerensembles heel behoorlijk haar brood. Van haar composities, die voornamelijk uit kamermuziek bestaan, zijn er twee die met een prijs werden onderscheiden tijdens het Berkshire Festival in de VS: de ‘Sonate voor altviool en piano’ uit 1919 en haar ‘Pianotrio’ uit 1921.
3
4
TOELICHTING
Nathan Braude
BIO Nathan Braude De Belgisch-Israëlische violist Nathan Braude werd geboren in 1984 in Antwerpen. Hij studeerde bij zijn vader Benjamin Braude, Nobuko Imai, Carol Rodland en Kim Kashkashian. Op 19-jarige leeftijd won hij de tweede prijs op de ‘Elfde Internationale Brahms Competitie’ in Oostenrijk. Braude trad op in Noord-Amerika en in Europa onder andere in België, Nederland, Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland, Luxemburg, Italië en Duitsland, waar hij live optrad voor de SDR (Süddeutsche Rundfunk). Hij is veel gevraagd als solist bij diverse orkesten zoals Solistes Européens Luxembourg, Orchestre de chambre d’Auvergne, Orquesta filarmonica de Gran Canaria, Orchestre de chambre de Gèneve, Symfonisch Orkest van de Munt. In september 2010 werd hij eerste altist van Brussels Philharmonic. Nathan Braude nam deel aan tal van festivals zoals het Verbier Festival in Zwitserland, Chigiana Festival in Sienna, Ravinia Festival in Chicago, Colmar Festival, Cannes Music Festival en het Juventus Festival Cambrai, waar hij in 2008 bekroond werd tot ‘Lauréat Juventus’. In 2009 trad hij toe tot het befaamde Aviv Quartet waarmee hij optrad in Flagey, Wigmore Hall London en het Berlin Konzerthaus. Het engagement met het kwartet moest hij deze maand opgeven wegens tijdgebrek. Tot zijn kamermuziekpartners behoren musici en ensembles als Miriam Fried, Ilya Gringolts, Jean-Claude Vanden Eynden, Grigori Zhislin, Michel Strauss, Marc Coppey, Gil Sharon, Paul Katz, Philippe Bernold, Bertrand Chamayou, Finghin Collins, Graf Mourja, Ferenc Vizi, Oxalys ensemble, Amati Ensemble, European Camerata… Jean-Claude Vanden Eynden Jean-Claude Vanden Eynden is geboren in Brussel, waar hij al op 12-jarige leeftijd naar het Koninklijk Muziekconservatorium ging. Hij studeerde zowel aan het conservatorium als later aan de Muziekkapel Koningin Elisabeth, onder leiding van Eduardo del Pueyo. Nauwelijks zestien jaar oud werd hij laureaat van de Koningin Elisabethwedstrijd, waarna hij zijn carrière als solist startte. Hij speelde samen met vele symfonische orkesten, zoals dat van SintPetersburg, het Royal Philharmonic Orchestra Londen, het Residentie Orkest Den Haag en diverse Belgische orkesten. Hij musiceerde met orkesten als I Fiamminghi en Franz Liszt (Boedapest), en werkte samen met befaamde orkestleiders als Rudolf Barshaï, Paul Kletsky en Yuri Temirkanov. Jean-Claude Vanden Eynden speelde met Augustin Dumay, Silvia Marcovici, Michaela Martin, Miriam Fried, Gérard Caussé, Frans Helmerson, José van Dam, Walter Boeykens, het Enesco kwartet, het Melos kwartet, het Ysaije kwartet en vele anderen. Zijn repertoire omvat de meeste grote concerten,
5
6
BIO een ruim gamma aan kamermuziek en het volledige oeuvre voor pianosolo van Maurice Ravel. Hij nam vele cd’s op o.a. met Philippe Hirshhorn en Walter Boeykens. Jean-Claude Vanden Eynden treedt geregeld op als jurylid bij de Internationale Wedstrijd Koningin Elisabeth en bij andere internationale wedstrijden. Hij nam deel aan de festivals van Korsholm (Finland), Umea (Zweden), Prades (Frankrijk) en Stavelot, waar hij sinds 1987 artistiek raadgever is. Momenteel is hij professor aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel, de Muziekkapel Koningin Elisabeth en aan het Europees Centrum voor Pianomeesterschap Eduardo del Pueyo, waarvan hij ook artistiek directeur is.
7
NIEUWS Fijne feesten Muziekcentrum De Bijloke wenst u een prettige eindejaarsperiode en een fantastisch 2011 vol muziek ! Op zoek naar een muzikaal eindejaarsgeschenk? Doe dan een Bijloke-geschenkbon cadeau! U bepaalt zelf de waarde van de bon en gedurende één jaar (vanaf de datum van uitgifte) kan de ontvanger de bon inruilen voor alle voorstellingen uit ons programma en dit tot het totaalbedrag is bereikt. Om de bon extra feestelijk te maken, voorziet Muziekcentrum De Bijloke een leuke verpakking. De Bijloke is eveneens opgenomen in de ‘Bongo Theater’-bon. Eindejaarssluiting Kantoren en onthaal van Muziekcentrum De Bijloke Gent zijn gesloten vanaf vrijdag 24 december tot en met maandag 3 januari.
Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be Colofon Tekst programmaboekje | Frank Pauwels Programmaboekjes | Sophie Cocquyt, Frank Pauwels, Frederik Styns, Johan Van Acker en Veerle Vogelaere v.u. | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)
8
BiNNENKORT WO | 12.01.11 20:00
VR | 28.01.11 20:00 | Voix gras +
B’Rock, Lod, Frank Vandenbroucke
RIAS Kammerchor, Michael Alber
(redenaar)
(dirigent)
De triomf van de menselijkheid, Lecture
Liebeslieder
Songs part 2 VR | 04.02.11 20:00 | Miry+ DO | 13.01.11 20:00 | Musica Antiqua 1
Carolyn Sampson (sopraan), Kristian
Le Concert Spirituel, Hervé Niquet
Bezuidenhout (piano)
(dirigent)
Mozart, Schubert, Mendelssohn
Ode aan leven en dood DO | 10.02.11 20:00 | Jazz Mix (in Vooruit) VR | 14.01.11 20:00 | Miry
Anouar Brahem Quartet
Aviv Quartet Haydn, Sjostakovitsj, Brahms
VR | 12.02.11 20:00 | Musica Antiqua 2 Anima Eterna, Jos van Immerseel (diri-
VR | 14.01.11 20:00 | Symfonisch 2
gent), Pascal Amoyel (pianoforte)
Symfonieorkest Vlaanderen, Jonas Alber
Totentanz
(dirigent), Isabelle Faust (viool) Wagner, Stravinski, Rachmaninov
WO | 16.02.11 20:00 | Jazz+ Pierre Vaiana Quartet, Stefano Bollani
ZA | 15.01.11 20:00 | Symfonisch 1
Quintet
deFilharmonie, Philippe Herreweghe
Itinerari Siciliani
(dirigent), Dietrich Henschel (tenor)
I Visionari
Rott, Mahler VR | 18.02.11 20:00 | Miry DO | 20.01.11 20:00 | East of Eden
Arcanto Quartet
Ashkan Kamangari (zang), Sardar
Dutilleux, Brahms, Mozart, Britten
Mohammadjani (tar), Ali Rahimi (tombak & daf)
ZO | 20.02.11 15:00 | Symfonisch 3
Perzische liedkunst
Brussels Philharmonic, Vlaams Radio Koor, Yoel Levi (dirigent), Alexander
VR | 21.01.11 20:00 | Musica Antiqua 2+
Gavrylyuk (piano)
Theatrum Affectuum
Mendelssohn, Liszt, Holst
Versiering en improvisatie VR | 25.02.11 20:00 | Musica Antiqua 1+ ZO | 23.01.11 16:00 | De Bijloke Jong
Phantasm, Magid el Bushra (contra-
deFilharmonie, Dirk Brossé (dirigent),
tenor)
Sven Ronsijn, Dominique Collet (acteur)
Come, Pretty Babe
Kidconcert: Robin Hood (6+)