Volg je onze social media al? @debijloke FACEBOOK facebook.com/debijloke
Ticketbalie Di tot en met vr 13:00-17:00 | Bij concerten: 1 uur voor het concert Colofon Coördinatie & eindredactie Maarten Byttebier Vormgeving Taisia Migova Tekst Maarten Byttebier, Bart T’Jampens, Bram Van Haelter, Anna Vermeulen Beeld Björn Comhaire (cover), Michiel Devijver, Gina Geysen Druk Graphius Adverteren? maarten.byttebier@debijloke.be Verantwoordelijke uitgever Geert Riem
“Veel mensen denken dat ze het kind in zichzelf nooit zijn kwijtgeraakt. Dat is dus totaal niet waar.” Slik. Duwt die Maaike Cafmeyer ons daar even met de neus op de feiten, in het interview over haar sprookjesvoorstelling (blz. 6).
De eerste zin van dit voorwoord: jaaa!
Maar die tweede zin: als we heel eerlijk zijn, moeten we toegeven dat die helaas ook klopt. We geloven zo graag dat we nog kunnen spelen, dromen en lachen als een kind. Maar tussen droom en daad
staan todolijstjes in de weg en praktische bezwaren.
Herkenbaar? Misschien kan het enthousiasme van geboren speelvogels zoals Cafmeyer wel helpen om het kind in ons weer wakker te kussen. Sprookjes en verhalen zijn de snelste weg naar de kindertijd.
Wie dat ook begrepen heeft, zijn auteur Annemarie Peeters en tekenares Emilie Lauwers. Ze maakten een prachtig boek vol verhalen over componisten.
‘Hoofd vol klanken’ duikt in het leven en de fantasiewereld van die muzikale genieën. Niet alleen met droge lettertjes op wit papier, maar in een even speels als stijlvol samenspel van tekeningen, foto’s, schilderijtjes, lettertypes, muzieknoten en kleuren. We waren er zo van onder de indruk dat we ineens een Bijlokeboekenshop oprichtten en een voorstelling puurden uit het boek (blz. 5) Nog zo’n feest dat artiesten volledig vrij spel geeft, is het Ear To The Ground Festival (blz. 14). Ja, er zitten vaak concepten achter de concerten. Maar de muzikanten voelen zich zo vrij en gaan zo op in hun spel, dat hun liveshow voor iederéén een ervaring is. Bovendien zijn de performances altijd kort: als bezoeker kan je zo onbezorgd proeven, ontdekken en zappen, van dat subtiele en bedwelmende tubaconcert in de abdijrefter – hop – naar die uitzinnige rockexplosie in de dramastudio. Als je van al die inspirerende ideeën zin hebt gekregen om zelf te experimenteren, dan volgt op het einde van dit magazine nog een uitnodiging van onze Gangmaker luisteren Anna Vermeulen (blz. 18). Zij is gepassioneerd door field recordings en trekt er vaak op uit met een geluidsrecorder. Ze leent jou graag haar apparaatje uit, zodat je op stap kan gaan in de buurt van Muziekcentrum De Bijloke. Je zal versteld staan van wat je allemaal te horen krijgt in de koptelefoon: alsof je met kinderlijke oren de wereld rondom jou herontdekt. Dat alles zette ons aan het denken. Voor één uitzonderlijke keer was de cover van dit magazine de allereerste pagina die klaar was. De vormgeefster fotoshopte op het oorspronkelijke beeld een toverstaf, een blinkend rode appel en vuurvliegjes. Dagenlang lag het op ons bureau: kan je dat doen, zo spelen met een foto, en daar dan ook nog eens de cover van een informatief magazine van maken? Dagenlang hebben we erover getwijfeld. Tot de allerlaatste pagina van dit magazine – dit voorwoord – uit onze pen vloeide en klaar en duidelijk het antwoord gaf. Jaaa!
Componist Mark Applebaum in het boek ‘Hoofd vol klanken’. c Emilie Lauwers
Ik heb altijd stress. Zelfs al moet ik maar drie akkoorden spelen voor een toonmoment van leerlingen. Dat is gewoon deel van hoe ik het doe
Pianiste Emmy Wils in onze podcast ‘Vlak voor de gong’, die je kan beluisteren op www.bijloke.be/podcast
Maarten Quanten en Anna Vermeulen op Soiree Elpee #2
Luisteren naar hedendaagse muziek: hoe doe je dat eigenlijk? Welke waarde hebben cd-opnames binnen de nieuwe muziek? En wat als er maar één opname van een nieuw werk beschikbaar is? Het komt allemaal aan bod op de tweede avond van onze platenclub Soiree Elpee. Programmator nieuwe muziek Maarten Quanten en Gangmaker luisteren Anna Vermeulen proberen een antwoord te formuleren. En Vermeulen zal vast een zijsprong maken naar haar grote passie: de wereld van de field recordings.
Wo 29.01 | 19:00 | Café | €8 (drankje inbegrepen)
Kom naar de muzikale avond rond melancholie van Gangmaker Sofie Vanden Eynde
Gangmaker Sofie Vanden Eynde krijgt carte blanche in ons Café en nodigt je uit op een rituele, medita tieve avond met melancholische muziek en poëzie. Waarom is melancholie zo waardevol en verdient ze een grotere plaats in ons leven? Op maandag 16 december gaat Vanden Eynde daar samen met jou naar op zoek. Wie dat wil, kan de avond als bezoeker mee inkleuren met inspirerende teksten. Lindah Nyirenda modereert, sitarspeler en zanger Shahab Azinmehr brengt meditatieve ‘evensongs’, soefi-literatuur en muziek van John Dowland. Textielartieste Margo Veeckman weeft een kunstwerk. En jij wordt uitgenodigd om een partituur van componist Thomas Smetryns vorm te geven. En zo ontspint zich langzaam maar zeker een verbindende avond over de kracht van melancholie.
Ma 16.12 | 19:00 | Café | €12
Deplatenclub
Vlak voordego
Op zoek naar
een origineel cadeau?
Schenk een bon voor een onvergetelijke ervaring
Voor de snelle beslissers: extra tickets Tomma Wessel
‘Fast nur Luft’, het concert waarin Tomma Wessel de grenzen van het blokfluitrepertoire aftast én verlegt, was al een tijdje uitverkocht. Het goede nieuws? We verplaatsten de avond van het Kraakhuis naar de Concertzaal, waardoor er opnieuw tickets te koop zijn. Een kans voor de snelle beslissers: de gevierde blokfluitiste speelt al heel binnenkort.
Do 28.11 | 20:00 | Concertzaal | €26
Nieuw: koop een boek waar muziek in zit
Wist je dat je sinds kort in De Bijloke ook boeken kan kopen?
Aan de balie en op www.bijloke.be/shop vind je twee luxueuze uitgaves waar muziek in zit. ‘Bad Composers’ bundelt de theaterteksten die auteur Gaea Schoeters schreef voor onze veelbesproken happening uit 2022. Programmatoren Tom Janssens en Maarten Quanten schreven er een voorwoord bij over componisten met een slechte naam in het veranderende tijdsgewricht waarin we leven. En ‘Hoofd vol klanken’ is een prachtig boek van auteur Annemarie Peeters en tekenares Emilie Lauwers, vol verhalen over componisten en de klanken in hun hoofd. Een heerlijke uitgave bestemd voor jonge en oude oren, doorgewinterde muziekkenners of mensen met een voorzichtige interesse in klassiek. Op dinsdag 25 februari komt een van de verhalen uit het boek trouwens tot leven op een concertparcours in De Bijloke. Meer info binnenkort in onze nieuwsbrief!
€ 29,99 € 14,99
MaaikeCafmeyer & Martijn Dendievel
‘En ze leefden nog lang en gelukkig?
Zo ging het helemaal niet!’
Klaar om wakker gekust te worden? Met de hulp van Hans, Grietje, Maurice Ravel en Moeder de Gans blazen actrice Maaike Cafmeyer, dirigent Martijn Dendievel en Symfonieorkest
Vlaanderen onze oude liefde voor sprookjes nieuw leven in. ‘Veel mensen denken dat ze het kind in zichzelf nooit zijn kwijtgeraakt. Dat is dus totaal niet waar.’
Bart T'Jampens | Björn Comhaire
Helemaal op het einde van het interview geeft Maaike Cafmeyer ons een milde – en voor alle duidelijkheid: verbale – pedagogische tik. We spreken elkaar zo’n drie maanden voor de voorstelling en ze zit nog volop in het maakproces, samen met dirigent Martijn Dendievel en regisseuse Mareille Labohm. Vragen over wat we precies mogen verwachten zijn misschien logisch, maar ook wat voorbarig. En een beetje jammer, vindt ze. “Het is des mensen om te willen begrijpen. Maar kunst begint daar waar je het niet meer kunt benoemen, waar je je moet overleveren aan het gevoel. ‘Wat is dit? Wat stelt dit voor? Wat is de betekenis?’ Neen, laat je prikkelen, leer iets nieuws kennen, laat je verbazen.” Genoteerd. Maar we hadden de vraag nu eenmaal zo gesteld:
Jullie brengen een voorstelling over sprookjes, voor volwassenen nog wel. Wat mogen we daar precies bij verwachten?
Cafmeyer: “Sprookjes bevinden zich als het ware ergens in een slapend hersengebied bij veel mensen, en wij gaan dat proberen wakker te maken. We gaan de mensen in de nevelen van de fantasie trekken. Het zal geen ‘normale’ concertbeleving zijn, het wordt iets helemaal anders. Martijn heeft de muziek aangeleverd, ik heb
geluisterd en mij afgevraagd: wat maakt dit allemaal in mij los? Wat me fascineert aan sprookjes, is dat ze vaak over heel alledaagse mensen gaan. De houthakker, de spinster, jij en ik dus. Het zijn gewone mensen die eens uit het alledaagse willen ontsnappen. Of verdwalen, zo je wil. In een fantasiewereld, in het sprookjesbos… En ik bedacht me nog: eigenlijk komt de helft van alle instrumenten uit een orkest uit het bos. (lacht)”
Dendievel: “Meer dan de helft zelfs. Had ik nog nooit zo over nagedacht, maar het klopt wel.”
De muziek die we te horen zullen krijgen, is puur orkestraal. Kan muziek echt een verhaal vertellen, zonder woorden?
Dendievel: “Zeker. De stukken die we brengen, rusten net op dat idee: het is de muziek die het sprookje brengt. Maar we willen het breder trekken dan louter het verhaal, er is ook altijd meer dan één moraal. Vergelijk het met Disneyfilms: je hebt die als kind wel gezien, maar als je er als volwassene opnieuw naar kijkt, ontdek je nieuwe lagen.”
Cafmeyer: “Ik heb mij wat in Disney verdiept voor deze voorstelling, en het valt op hoezeer zij de verhalen naar de tijdgeest trekken. In de vroegere verhalen, of het nu gaat over
Assepoester, Sneeuwwitje of Doornroosje, zijn de prinsessen allemaal vrouwen die (knipt met vingers) een korte ontmoeting hebben met een man, en dat mondt dan uit in één moment van schittering. Maar de vrouwen zijn er redelijk passief. Als je echter kijkt naar modernere sprookjes, zoals ‘Vaiana’ of ‘De prinses en de kikker’, dan zie je allemaal ondernemende meisjes. Ze hebben hun eigen leven, ze zijn niet meer onderdanig en smachtend naar een prins.”
“Het boekje ‘De ongeschminkte Grimm’ (dat de oerversies van de sprookjes van de gebroeders Grimm brengt, red.) toont die evolutie ook mooi. In ‘De kleine zeemeermin’ die wij kennen, komt het op het einde allemaal goed. In het oorspronkelijke verhaal: niets daarvan! De zeemeermin krijgt haar stem níét terug, ze verandert in het schuim van de zee. Toen ik die versie in de jaren 80 eens op tv zag, heb ik zitten snikken dat het niet normaal was. Veel sprookjes eindigden niet met ‘ze leefden nog lang en gelukkig’. De romantiek, en later ook Disney, ze hebben er serieus mee gesjoefeld (lacht)”
Zijn sprookjes eigenlijk wel iets voor volwassenen?
Cafmeyer: “Bij uitstek! Veel mensen denken dat ze het kind in zichzelf nooit zijn kwijtgeraakt. Dat is dus totaal niet waar. Dat besef je als je
sprookjes leest of hoort: dan komen herinneringen boven die je echt kwijt was. Hoe je je kon overgeven aan een verhaal, die band van toen met je vader of moeder die in bed kwam voorlezen, hoe veilig je je voelde. Uiteindelijk zijn het ook allemaal verhalen die in de kern gaan over onze diepste angsten en verlangens, over anders of meer willen zijn, iets wat elke volwassene wel herkent.”
Beethoven met de trein
Behoeft Maaike Cafmeyer (51) geen introductie meer, dan is Martijn Dendievel (29) bij het brede publiek misschien minder bekend. Een paar woorden vormen de rode draad in zijn biografie: “al op jonge leeftijd”. Begon als 3-jarige met vioollessen. Besliste op zijn 11e dat hij dirigent wou worden. Werd nog voor zijn 15e (!) toegelaten tot het Koninklijk Conservatorium van Brussel. Maar een filmpje op Youtube valt misschien nog het meeste op. Samen met een Duits collectief bracht hij in 2020 Beethovens ‘Ode an die Freude’ op een wel heel bijzondere manier: het publiek zit in een voorbijrijdende trein en luistert via oude FM-radio’s naar de symfonie, live gebracht door muzikanten die verspreid staan over 2,7 kilometer langs de spoorweg. “Het was het langste podium ter wereld”, zegt hij.
Martijn Dendievel
29 jaar
Vanaf volgend seizoen chefdirigent van Symfonieorkest Vlaanderen
Dirigeerde al internationale orkesten zoals London Symphony Orchestra, het WDR
Sinfonieorchester Köln, de Staatskapelle Weimar en het Orchestra della Svizzera Italiana Won verschillende prijzen, waaronder de Deutsche Dirigentenpreis 2021
Volgde Conservatorium Brussel vanaf zijn 14 jaar
Speelde viool vanaf zijn 3 jaar
De romantiek en later ook Disney: ze hebben serieus 'gesjoefeld' met die sprookjes van vroeger
En nu breng je een voorstelling over sprookjes, in samenwerking met een actrice. Je houdt wel van het experimentele?
Dendievel: “Ik heb evengoed een drang naar de ‘normale’ aanpak, hoor: concerto voor de pauze, nadien een symfonie, alleen maar muziek. Maar in tijden waarin we het moeten opnemen tegen sociale media, tegen Netflix en co., is het ook zoeken naar andere manieren om mensen in contact te brengen met klassiek. Want waarom zouden mensen naar een klassiek concert gaan als ze het niet kennen? Het duurt lang, het is duur – alhoewel, spotgoedkoop in vergelijking met een kaartje voor Taylor Swift …”
Cafmeyer: “Moeilijk, vinden mensen ook vaak.”
Dendievel: “Onlangs las ik over een onderzoek naar de grootste drempels voor een klassiek concert. Blijkt dat mensen vooral schrik hebben om niet te weten waar het toilet in de zaal is! Ze weten ook niet goed wat ze moeten aantrekken, waar ze zullen moeten zitten, wanneer ze moeten applaudisseren…”
Cafmeyer: “Moh, da’s straf!”
Dendievel: “Dus ik probeer op andere manieren die drempels te overwinnen.”
En toch kies je voor relatief onbekende namen?
Dendievel: “We weten dat Beethoven verkoopt, dat het ‘Requiem’ van Mozart verkoopt… Maar als ze de naam Suk zien…”
Cafmeyer: “(lacht) Run, Forrest, run!”
Dendievel: “En toch is het prachtige muziek. Iedereen die ze hoort, zegt mij: ‘Waarom ken ik dat niet?
Waarom wordt dat niet gespeeld?’
De uitdaging is dus om mensen tot in de zaal te krijgen.”
Hoe pak je dat aan?
Cafmeyer: “Via samenwerking. Martijn beseft dat het op een andere manier kan, en ik ben een enorme klassiekliefhebber. Ik herken dat onderzoek trouwens van bij mijn grootmoeder.
Naar Bach gaan kijken? Ze dacht: al die chique mensen die daar zitten, wat gaan die wel peinzen van mij?
Maar als ze keek naar een Duitse film met muziek van Brahms erin, zat ze te bleiten als een klein kind. Soms moeten mensen de kans krijgen om iets te ontdekken.”
Dendievel: “Daarom dat we dit bewust geen theatervoorstelling of klassiek concert noemen, we trekken de grenzen open. De voorstelling past niet in deze of gene categorie, en dat is net de bedoeling.”
Cafmeyer: “Misschien zeggen ze: ik weet het niet. Maar ‘ik weet het niet’: ik vind dat ook goed. (lacht)”
Chantal
Op het moment van het interview heeft Maaike Cafmeyer net het derde seizoen van de tv-serie ‘Chantal’ opgenomen, de bijzonder succesrijke spin-off van de reeks ‘Eigen kweek’. Zoals we Cafmeyer daar zien, in de huid van wijkcommissaris Chantal Vantomme, kennen we haar het best: eigenzinnig, grappig, every inch West-Vlaanderen. Maar haar palet is breder dan dat.
Zal humor een plaats hebben in deze voorstelling?
Cafmeyer: “Het is niet de bedoeling dat iedereen platligt van het lachen. Maar, ja, ik hoop het. Ik denk het. Het is onvermijdelijk. (lacht)”
Maar we moeten geen
Chantal-West-Vlaams verwachten?
Cafmeyer: “Neen, dat denk ik niet. Tenzij… Nee, sorry (lacht).”
Dendievel: “Brugs misschien?”
Cafmeyer: “Ja, we zijn niet ver van elkaar opgegroeid. Er zat alleen maar een groot bos tussen, het bos van
Zedelgem zeker? (Dendievel is van Oostkamp, Cafmeyer van Torhout, red.)
Kijk, daar is wéér dat bos.”
Dendievel: “Het kan wel mooi zijn dat Maaike een keer géén humor brengt. Ik ben bijvoorbeeld een grote fan van
Maaike Cafmeyer
51 jaar
Gevierde actrice in theater (NTGent) en op tv (onder meer ‘De twaalf’, waarvoor ze een Ensor kreeg)
Haar personage in ‘Eigen kweek’ kreeg een eigen spin-offreeks: ‘Chantal’
Graag geziene gast in tvprogramma’s zoals ‘De slimste mens ter wereld’, ‘De droomfabriek’ en ‘The Masked Singer’
Rowan Atkinson. Iedereen kent hem als Mr. Bean, maar wat hij in de reeks ‘Maigret’ gedaan heeft, is pas echt geweldig: hij speelt er een heel andere rol, totaal gespeend van humor. Hij is er gewoon een deeply troubled man.” Cafmeyer: “Mensen associëren mij met humor, dus waren er velen geschrokken toen ze mij in ‘De twaalf’ zagen (waarin ze de hoofdverdachte van een moord vertolkt, red.). Dan denk ik: ja maar, daar ben ik wel voor naar school geweest, hé! Ik heb in het NTGent heel vaak drama gespeeld, als jonge vrouw werd ik alleen maar gevraagd voor getormenteerde rollen. En het is ook dat wat ik graag doe: in de huid van iemand anders kruipen en die persoon worden.”
Dendievel: “Maar nu ga je jezelf zijn?”
Cafmeyer: “(lacht geheimzinnig) Mmm, misschien. Of toch zo dicht mogelijk daartegen.”
Zo 19.01 | 20:00 | Concertzaal Rang 1 €44 | Rang 2 €38 | Rang 3 €32
Charles Ives: ‘The unanswered question’ Engelbert Humperdinck: ‘Prelude’ uit ‘Hänsel und Gretel’ Maurice Ravel: ‘Ma Mère l’Oye’, suite Josef Suk: ‘Pohádka, opus 16’ SYMFONISCH
Julia Hagen, rijzende ster op Big Little
Music
‘Optreden met de Wiener Philharmoniker was onwezenlijk’
Julia Hagen ‘the next big thing’ noemen zou de celliste oneer aandoen, want ze is heel erg ‘now’. De jonge Oostenrijkse beschikt over een goedgevulde prijzenkast, een breed oeuvre, een innemende persoonlijkheid maar bovenal: een buitenaardse klank in scherpe kleuren.
Bram Van Haelter
Julia Hagen werd amper dertig jaar geleden geboren in een bijzonder muzikaal gezin in Salzburg. Vooral papa Clemens, cellist in het vermaarde Hagen Quartett, scheerde hoge toppen. Ze leek dus wel voorbestemd voor een carrière in de klassieke muziek. “Maar eigenlijk ben ik eerder ondanks dan dankzij mijn ouders professioneel muzikant geworden”, zegt ze daar zelf over. “Hij weet als geen ander wat het inhoudt, en wou ons beschermen tegen de schaduwkant van het artiestenleven.” Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan, en mede door de passie van leraar Enrico Bronzi ging de cello een almaar belangrijker plaats in haar leven innemen. Dus speelde ze een felgesmaakte opname van Brahms’ cellosonates bij elkaar. De sterrenrecensies volgden elkaar in sneltempo op, de zalen waarin ze stond werden almaar groter en de orkesten met wie ze musiceerde steeds roemrijker. Een carrière in crescendo, met een voorlopig hoogtepunt afgelopen zomer: Hagen won de UBS Young Artist Award (voorheen ‘Credit Suisse Young Artist Award’). Die prijs was
eerder al de deuropener naar een internationale loopbaan voor onder meer Patricia Kopatchinskaja, Sol Gabetta en Martin Helmchen.
‘Onwezenlijk’
Maar nog belangrijker dan deze pronkgalerie waarin Hagen zichzelf wist te strijken, is de prijs die aan de award verbonden is: een kans om als solist op te treden met de Wiener Philharmoniker op het Luzern Zomerfestival. “Dat was onwezenlijk”, zegt Hagen. “Al bij de eerste repetitie voelde ik de magie. De muzikanten luisteren onredelijk aandachtig, reageren pijlsnel en begeleiden uiterst delicaat. Voor aanvang kreeg ik excuses op mijn bord: het orkest had het Schumannconcerto al lang niet meer gespeeld, en ze verontschuldigden zich voor een mogelijks rommelige repetitie. Maar niets van dat alles. Het orkest wordt vaak een soort mythische status toegeschreven, en dat is niet bij de haren getrokken. Daar heeft Christian Thielemann zeker zijn aandeel in. Ik heb me nog nooit zo op mijn gemak gevoeld bij een dirigent. Hij laat je doen wat je wil en hij ís er, wat je ook doet. Een vangnet dat zijn gelijke niet kent.”
Het concert bleek overigens een schot in de roos: publiek en critici waren unaniem lovend over de prestatie van de
Recensenten loven de warmte en bijna serene expressie die allesbehalve natuurlijk is voor haar jonge leeftijd
celliste. Hagen navigeerde stoutmoedig door de extreme hoogte- en dieptepunten van het concerto en bewees haar creativiteit door subtiele differentiaties in de ritmiek aan te brengen. De gespecialiseerde website Bachtrack schreef over “een warmte en bijna serene expressie die allesbehalve natuurlijk is voor haar jonge leeftijd”. Dat kan tellen.
Kaneelbanaan
Toch is het niet altijd peis en vree, en Hagen is niet te beroerd om het ook daarover te hebben. “Het concert met Wiener Philharmoniker was een ongelofelijke ervaring die ik nooit zal vergeten, maar het kostte me weken, misschien zelfs maanden, om me daar mentaal op voor te bereiden. Er komt onvermijdelijk heel wat stress bij kijken als je met dergelijke iconen het podium deelt, en de druk die zo’n prijs met zich brengt is niet te onderschatten. Daar reageert elke muzikant anders op, maar ikzelf zou nooit dertig dagen per maand kunnen toeren. Om op mijn best te presteren heb ik rust en mentale ruimte nodig. Daar maak ik zeer bewust tijd voor.”
Dat uit zich ook in een uitgekiende reeks van kleine gewoontes voor elk concert: een powernap, een kop thee en
ademhalingsoefeningen. “Vroeger hield ik er vreemdere gebruiken op na. Ik wou bijvoorbeeld geen podium bestijgen voordat ik een met kaneel besprenkelde banaan had gegeten. Maar dat liep enigszins uit de hand: toen bleek dat ik voor een belangrijk concert de kaneel vergeten was, heb ik in allerijl mijn broer naar de supermarkt laten rennen.”, vertelt ze lachend. “Dan ben ik er maar mee gestopt: zulke zaken geven alleen maar méér stress.”
Op 25 januari speelt Julia Hagen op Big Little Music, het kamermuziekfestival van curator Anneleen Lenaerts. Dat ‘s lands bekendste harpiste daarvoor maar wat graag vrienden-muzikanten uitnodigt, is algemeen bekend, en dat is in dit geval niet anders. “Anneleen is een goede vriendin, misschien wel een van de belangrijkste mensen in mijn leven. Ik bewonder haar als mens, maar natuurlijk ook als muzikant. De manier waarop ze muziek ademt, de expressie waarmee ze klanken kleur geeft… Het is die rauwe eerlijkheid waar ik naar opkijk.”
Net als Anneleen schakelt Julia almaar vaker tussen de bombarie van het grote orkest en de intimiteit van het kleine podium. Haar recital in De Bijloke, met cellosonates van Debussy, Prokofjev en Sjostakovitsj, hoort thuis in die laatste categorie. “Maar kamermuziek is zeker niet eenvoudiger”, zegt ze daarover. “Het vergt precisiewerk in je speltechniek, maar vooral in de interacties met je collega-muzikanten.” Afwachten hoe ze het ervan afbrengt, zo zonder kaneelbanaan.
Big Music Little
Prinsheerlijke prachtmuziek
Quatuor Arod & Anneleen Lenaerts
Za 25.01 | 17:00 | Kraakhuis | €28
Passie en suspense
Julia Hagen & Annika Treutler
Za 25.01 | 20:00 | Kraakhuis | €28
Trio met brio
Timothy Ridout, Adam Walker & Anneleen Lenaerts
Zo 26.01 | 11:00 | Kraakhuis | €28
Groot slotconcert
Anneleen Lenaerts & friends
Zo 26.01 | 15:00 | Concertzaal | €28
Big Little Music Competition
Ontdek het kamermuziektalent van morgen
Donderdag 23.01.25
Halve finale 10:00 Vrijdag 24.01.25
Finale 19:00
↑
23 aug
Overnachtingsconcert
Nocturnes for a Society
Twee nachten lang was de kerk van het Groot Begijnhof in Sint-Amandsberg het decor van ‘Nocturnes for a Society’. Geluidskunstenares Myriam Van Imschoot bouwde er samen met de concertbezoekers aan een bezwerende soundscape. Het resultaat? Een verbindende belevingsvoorstelling met klanken die je oren en geest masseerden van ‘s avonds laat tot ‘s morgensvroeg.
Gina Geysen
Carte blanche voor onze
T e rugblik
Gangmaker Jonas Roelens
Gangmaker gender Jonas Roelens kreeg carte blanche en had het in ons Café over sodomieliederen en homo-erotische poëzie uit de 12e eeuw.
Met de hulp van zanger Divan, sopraan Lieselot De Wilde en Thomas Beaté op viola da gamba gaf hij zo de perfecte aftrap voor de carte blanche-avonden van Sofie Vanden Eynde (ma 16.12) en Elisabeth De Loore (ma 31.03).
Michiel Devijver → 21 okt
ARK voor peuters en kleuters
21 okt
Elke keer opnieuw blijft het genieten: zien hoe klassieke muziek zelfs de allerkleinsten – letterlijk én figuurlijk – kan bewegen. Ook voor cellist Benjamin Glorieux (foto). Onze baby- en peuterconcerten zijn een groot succes, maar voor de editie met hedendaagse muziek (ma 03.02) en symfonisch (zo 27.04 en ma 28.04) zijn er nog enkele plaatsen. Snel zijn is de boodschap.
Michiel Devijver
Norwegian Jazz Night
Wat hebben de fenomenale pianist
13 okt
Tord Gustavsen, het prettig gestoorde
Trondheim Jazz Orchestra en de creatieve duizendpoot Marthe Lea gemeen? Ze maakten van onze Norwegian Night een uiterst boeiende trip langs alle uithoeken van de Noorse jazz. Wie zijn ogen dicht deed, zag in zijn verbeelding zó de fjorden opdoemen.
Bjorn Comhaire
Zaterdag 07.12.24 14:30
LA RUTA NATURAL
17:30 | 20:00 | 21:30 | KASKcinema
Wie? Zero Years Kid en Rinus Van de Velde
Wat? De band van Joachim Badenhorst speelt live muziek bij een film van kunstenaar Rinus Van de Velde
Ga kijken want Rinus Van de Velde, die faam verwierf met gigantische houtskooltekeningen, exposeerde al van in het S.M.A.K. over Bozar en Museum Voorlinden tot in Noorwegen en China. En wat doe je als een van de grootste beeldend kunstenaars van het land een verbond smeedt met een van de creatiefste jazzartiesten van het moment? Zorgen dat je daarbij bent, natuurlijk!
MONOCHROMES
Doorlopend 16:00-23:00
Performance-studio KASK
Wie? Ingrid Laubrock (compositie, sax), Tom Rainey (drums), Robert Landfermann (contrabas), Joachim Badenhorst (klarinet, sax), Microtub (tubatrio) en wie weet duiken er nog artiesten op
Wat? Een klankinstallatie, maar dan wel mét interventies van livemuzikanten
Ga kijken want de uiterst veelzijdige componiste en centrale gast Ingrid Laubrock brengt ‘Monochromes’ voor de eerste keer als geluidsinstallatie. De artiesten die op de festivalaffiche staan, nodigde ze uit om er live interventies bij te brengen. En dat vinden wij alvast even spannend als de muzikanten zelf. Oren en ogen openhouden is de boodschap!
PLANETARY SYSTEM (IC EXTRACTION)
16:00 | 19:00 | 21:00 | Anatomisch Theater
Wie? Gitaarduo Maarten Stragier en Pierre Bibault en componist Jessie Cox
Wat? De première van een werk dat Jessie Cox samen met het duo componeerde
Ga kijken want dit belooft een bovenwerelds concert te worden van vier (!) straffe partijen. De Zwitserse componist en drummer Jessie Cox denkt na over migratie, planeet en kosmos. Met afrofuturisme als inspiratiebron hoeft het niet te verwonderen dat de Harvardprofessor al in zee ging met Sun Ra Arkestra. compositie komt hij naar Ear To The Ground samen met de gitaristen Maarten Stragier en Pierre Bibault. En met … een onwaarschijnlijke massa ruimteafval. Op de website ASTRIAGraph zie je in realtime alle objecten die door de ruimte zweven, en dat verkeer maakt deel uit van de immer veranderende partituur die Stragier en Bibault met een stevige dosis improvisatie naar klank vertalen. En het plastic, katoen en rubber tussen hun snaren? Dat verwijst naar de bergen plastic afval en de plundertochten van kolonisten in ‘onontgonnen ruimtes’ uit het verleden. Een première met een boodschap die naar de sterren reikt!
THIN PEAKS
16:30 | 20:30 | 22:30 | Abdijrefter STAM
Wie? Microtub is Robin Hayward, Peder Simonsen en Martin Taxt. Alle drie op tuba, jawel!
Wat? Het eerste microtonale tuba-ensemble ter wereld
Ga kijken want de in Berlijn residerende Brit Robin Hayward en de Noren Peder Simonsen en Martin Taxt brengen met Microtub al platen uit sinds 2011. Ze laten niet alleen hun eigen instrumenten bouwen, maar gebruiken ook geregeld hun zelf ontwikkelde Hayward Tuning Vinesoftware om microtonaal te componeren. En als er één plek is waar die bedwelmende subtiele klankverschuivingen van drie tuba’s een extra dimensie krijgen, moet het wel de goddelijk galmende kloosterrefter van het STAM zijn.
En verder
ABACAXI
17:00 | 20:00 | 21:30 | Dramastudio
Wie? Julien Desprez (gitaar), Jean Francois Riffaud (bas) en Francesco Pastacaldi (drums, electronics)
Wat? Een spastische splinterbom waarvan je even zal moeten bekomen
Ga kijken want het powertrio Abacaxi (Portugees voor ‘ananas’) van gitarist Julien Desprez serveert zijn noisy en funky rockexplosies onversneden. Met hun energieke moves sturen ze geschifte geluidseffecten en flikkerlichten de zaal in, en je zintuigen alle kanten op. Een aanslag op oren en ogen, maar dan wel van het soort waar je maar niet genoeg van krijgt.
Listening into Silence: verstillende totaalervaring met violiste Clara Levy | TUNE: opmerkelijke combi van stem, cimbalen en basdrums | Liaisons: intense performance van Myrthe Bokelmann en harpiste Jenna Vergeynst | Diptych: Belgische première op Oud-Griekse aulos en altviool | Safety Last Soundpainting Ensemble: met grondlegger Walter Thompson | Unveiled: SPECTRA brengt werk van Ingrid Laubrock | Autophagy III: klankinstallatie met live interventies | Slotconcert met Zero Years Kid: Joachim Badenhorst ontbindt zijn duivels
ROBERT LANDFERMANN
Abdijrefter STAM Anatomisch Theater
Wie? Een even vernieuwende als eigenzinnige contrabassist uit Keulen
Wat? Twee keer alleen op contrabas, twee keer in een andere ruimte, twee keer met een andere akoestiek
Ga kijken want Landfermann wint de grootste prijzen (waaronder de Deutscher Jazzpreis in verschillende categorieën), speelt in de grootste zalen (Sydney Opera House, Elbphilharmonie Hamburg) en met de grootste artiesten (Lee Konitz, John Scofield). Improviseren in traditionele jazz of experimenteren in de avantgarde? De bassist doet het allemaal met evenveel passie en finesse. Op Ear To The Ground laat hij zich twee keer inspireren door de specifieke akoestiek van een andere ruimte. Dus hou je oren gespitst en misschien valt je mond wel open.
INGRID LAUBROCK & TOM RAINEY
16:00 | 19:00 | 22:30 | Concertzaal koorbanken
Wie? Ingrid Laubrock (sax) en Tom Rainey (percussie)
Wat? De centrale gast op dit festival klimt op het podium met haar wederhelft
Ga kijken want Laubrock werkte al samen met artiesten van Anthony Braxton tot Jason Moran, Rainey zit in de telefoonlijst van pianist Fred Hersch en avant-garde-icoon Tim Berne. Op hun album ‘Brink’ (2024) gaan de twee geboren improvisatoren in dialoog met elkaar. En wel zo intens dat ze je meermaals naar adem doen happen.
SHIMMER
18:30 | 21:00 | Concertzaal
Wie? Marlies Debacker (piano)
Wat? Piano zoals je die nog nooit hoorde
Ga kijken want België werd al snel te klein voor de jonge Marlies Debacker, die vanuit Keulen de grenzen van de pianomuziek verlegt. Pseudo-elektronische klanken, prepared piano, akoestische fenomenen: Debacker gebruikt en manipuleert haar instrument zowel in eigen improvisaties als in nieuwe werken van bekende componisten. Nu ze heel even niet op internationale tournee is met haar eigen Trio Abstrakt of met ICTUS en Anne Teresa De Keersmaeker (‘Rain’), geeft ze een zeldzaam concert in haar geboorteland. Zijn wij blij dat ze haar nagelnieuwe klanken in onze eeuwenoude Concertzaal laat weerklinken.
De wondere wereld van de field recordings
In elk magazine krijgt een Gangmaker van Muziekcentrum De Bijloke het woord. Gangmaker luisteren Anna Vermeulen vertelt in dit artikel over haar grote passie: field recordings. Én ze nodigt je uit om zelf op stap te gaan met haar geluidsrecorder.
Anna Vermeulen
Zelfs al zegt de term field recording je niets, toch hoor je er vaak voorbeelden van: denk aan de omgevingsgeluiden in films en podcasts. Field recording slaat op de praktijk waarbij artiesten de muziekstudio verlaten om de akoestische wereld erbuiten op te nemen. Zo eenvoudig de definitie, zo moeilijk om na te vertellen waar die praktijk vandaan komt en hoe ze een kunstvorm werd. Field recording is namelijk een samenvloeisel van verschillende
historische praktijken. Net dat maakt haar zo interessant.
Tussen wetenschap en entertainment
Eigenlijk is field recording bijna even oud als geluidsopnametechnologie zelf. Volgens sommigen begon het allemaal met de Amerikaanse etnoloog Jesse Walter Fewkes. In 1890 trok hij naar Maine om de muziek van de Native American Passamaquoddy te
documenteren met de pas ontwikkelde Edison-fonograaf. Fewkes zag geluidsopnames als een soort conservenblikken voor de Passamaquoddy-traditie, waarvan hij dacht dat ze zou verdwijnen onder de opmars van de westerse moderniteit. Vele anderen trokken in zijn zog de wereld rond om muziek en verhalen te ‘conserveren’ en zo werd field recording al snel vaste kost in de antropologie en etnomusicologie. Anderen leggen het begin een jaar vroeger, toen de Duitse vogelspotter Ludwig Koch voor het eerst met een fonograaf de tsjilp van een vogel opnam. De studie van dierengeluiden via opnames zou later uitgroeien tot een belangrijke tak van de biologie. Maar ‘wildlife recording’ brak pas echt door eens filmhuizen en radiozenders zich ervoor begonnen te interesseren. Op zoek naar authentieke geluidseffecten financierden ze de dure apparatuur en opname-expedities die daarvoor nodig waren. Zo assisteerden ornithologen in de jaren 1920 filmgeluidbedrijven. Koch maakte opnames van dierenleven voor wetenschappers en natuurwetenschappelijke radioprogramma’s van de BBC, waarin luisteraars rust zochten na hun luide, stresserende stadsleven.
Beethoven versus een gillende paling
Tegen de jaren 1960 was zo een lucratieve markt voor niet-muzikale geluiden ontstaan. “Wie heeft Beethoven nodig als je kan luisteren naar de gil van een paling of een paard in volle galop?”, kopte een Amerikaans platenmagazine. Dat al de geluiden van de buitenwereld als muziekmateriaal konden dienen, was dus lang geen fetisj van een handjevol avant-gardisten meer, toen meerdere artiesten eropuit begonnen te trekken met taperecorders. Componisten (zoals Luc Ferrari, Else Marie Pade, Halim El-Dabh…) dropten etnografische, natuurlijke of stedelijke field recordings in hun stukken. Zo konden ze de politieke realiteit binnenbrengen in de abstracte
kunstvorm muziek, of haalden ze de verborgen melodieën en ritmes uit de alledaagse werkelijkheid naar boven. Met de toegenomen aandacht voor de klankomgeving kwam ook bezorgdheid over haar verwaarloosde toestand. R. Murray Schafer bracht rond 1970 een Canadese groep componisten samen in zijn ‘World Soundscape Project’. Hun stelling: auto’s en radio- en televisiegekakel reduceren het klanklandschap van veel plekken tot een noisy geluidssoep. Tegelijk dreigden betekenisvolle klankfenomenen zoals misthoorns en klokken te verdwijnen. Met field recordings in steden en dorpjes bewaarden ze zulke klankbakens (geheel volgens Fewkes’ conservenblik-logica) en wilden ze luisteraars bewustmaken van hun
luisterti
Filmregisseur Walter Ruttmann maakte in 1929 voor de Duitse radio een akoestisch portret van een weekend in Berlijn. Sommige geluiden van ‘Weekend’ zijn in de studio nagebootst, maar veel werd met een opnamebusje in de straten, fabrieken en metrostations van Berlijn opgenomen. Ruttmann had twee doelen voor oren: de ritmiek van het stadsleven weergeven en via klank verschillende ruimtes verkennen.
De muziekwereld kibbelt vandaag nog steeds over wat ‘Presque rien n°1’ (1970) van Luc Ferrari is. Het werk bestaat uit één lange, schijnbaar onbewerkte, statische field recording van een Kroatisch vissersdorpje dat ontwaakt. Muziekcompositie of realistisch klankdocument? Wie goed luistert, hoort dat niets toevallig is in dit werk: in het hondengeblaf, motorgeronk en cicadegebrul zitten motieven en texturen.
De field recordings uit dit artikel beluisteren? Zoek naar 'Muziekcentrum De Bijloke' op Spotify of scan de afgedrukte code.
klankomgeving. Vandaag zijn ze schatkisten aan informatie over hoe de wereld vroeger klonk. Etnografie, biologie, filmgeluiddesign en soundscape hebben allemaal een plek in de hedendaagse field recording-praktijk, die dankzij toegankelijker apparatuur flink groeit. Biologen en geluidskunstenaars leveren met opnames van barstende poolkappen en stervende koraalriffen akoestische bewijslast voor de klimaatverandering. Steeds meer audiodocumentaires en online klankarchieven wereldwijd geven via geluid inzicht in de leefwereld van groepen, buurten, werkplekken, politieke bewegingen... De rode draad? Een fascinatie voor ongehoorde klankwerelden. Met als welgekomen surplus het aanscherpen van onze luisteraandacht.
In de soundscape-klassieker ‘Kits Beach Soundwalk’ (1989) neemt Hildegard Westerkamp je mee op klankwandeling langs het strand bij Vancouver. Fijntjes laat ze horen hoe ook de meest realistisch aandoende field recordings op studiowerk en klankmanipulatie berusten: stap voor stap filtert ze het geruis van de stad weg om het minuscule geklik van het water dat over zeepokken spoelt te onthullen.
Geïnspireerd geraakt door dit artikel? Gangmaker Anna Vermeulen nodigt je uit om zelf op stap te gaan en je eigen field recording te maken. Als eerste voorwerp in de Gangmakers-vitrinekast legde ze een geluidsrecorder. Leen hem uit en trek eropuit in de buurt van Muziekcentrum De Bijloke. Je zal versteld staan van wat je allemaal te horen krijgt in de koptelefoon. En wie weet duikt je opname later wel op in een project van Vermeulen. Alle info op www.bijloke.be/gaoppad
Succesformule met internationale uitstraling
Onder de noemer ‘Jazz Meets Symphonic’ brengen Muziekcentrum De Bijloke en Flagey grote jazzartiesten samen met Brussels Philharmonic. Wat maakt die concerten zo prestigieus dat zelfs Amerikaanse platenlabels als Blue Note ze maar wat graag als liveplaat uitbrengen?
Maarten Byttebier | Michiel Devijver
Grote namen
De voorbije jaren passeerden al pianist Brad Mehldau (2016), contrabassist Avishai Cohen (2016), pianist Uri Caine (2018), pianist Tigran Hamasyan (2019) en gitarist Bill Frisell (2022). Op 17 januari 2025 staat pianist Craig Taborn in onze Concertzaal, in 2026 tekent gitarist Jakob Bro present.
Once in a lifetime
Of je een concert op poten wil zetten met een symfonisch orkest? Een telefoontje met zo’n vraag krijg je als artiest maar één keer in je leven. Het is een unieke kans om je palet te verbreden en een nieuw muzikaal universum uit te bouwen. Alleen Bill Frisell had dat al eens eerder gedaan, met BBC Symphony Orchestra, en dat was hem zo bevallen dat hij het absoluut nog eens wou doen.
Intense wisselwerking
In Amerika spelen jazzartiesten wel vaker met orkest, maar dat is nogal formulair: het orkest ondersteunt en begeleidt de jazzmuziek. Bij ‘Jazz Meets Symphonic’ gaat het er heel anders aan toe. We brengen de partners jaren op voorhand samen, de artiesten mogen het orkest formeren of deformeren naar eigen wens, het repetitieproces is lang en intens. Zo voegde Uri Caine DJ Olive aan het orkest toe of hebben Bill Frisell en arrangeur Mike Gibbs tijdens het repetitieproces nog bijgestuurd. Craig Taborn nam eerst een arrangeur in de arm, maar kreeg er en cours de route zoveel zin in dat hij uiteindelijk zelf nieuwe arrangementen schreef.
Spannende mix van improvisatie en compositie
We zoeken bewust naar artiesten die een meerwaarde kunnen bieden. Ze laten improviserende muzikanten opbloeien en boren de vele mogelijkheden en schitterende kleuren van een orkest optimaal aan. Trouwens: ook het orkest krijgt vaak veel vrijheid. Die rol is Brussels Philharmonic op het lijf geschreven.
Liveplaten met internationale allure
Zeker vanaf de Uri Caine-editie in 2018 was ‘Jazz Meets Symphonic’ een echte wisselwerking met unieke muziek als resultaat. Het Duitse label Winter & Winter bracht de opname uit op plaat en sindsdien ging de bal aan het rollen. De plaat van Bill Frisell op Blue Note kreeg in Amerikaanse media als de New York Times lovende recensies. Dus ook van de komende edities komt er ongetwijfeld een succesvolle liveregistratie.
Vr 17.01 | 20:00 | Concertzaal Rang 1 €38 | Rang 2 €32
Craig Taborn Quartet & Brussels Philharmonic Jazz Meets Symphonic
Bill Frisell Trio en Brussels Philharmonic in 2022.
DECEMBER
ZO 01 DEC | 15:00 FILMCONCERT
BRYGGEN & Jolente De Maeyer
Waltz with Bashir
DO 05 DEC | 20:00 OUDE MUZIEK
La Cetra & Andrea Marcon
Advent met Monteverdi
Ear To The Ground Festival
Ontdekkingsfestival voor open oren
ZO 15 DEC | 14:00
Historische rondleiding
Met een gids door het oudste concertgebouw ter wereld
ZO 15 DEC | 20:00
Brax’ Tree + Anna Webber
Bijloke Music Club
JANUARI
ZA 04 JAN | 16:00 FAMILIE
De notenkraakster
Familieconcert van Symfonieorkest Vlaanderen
MA 06 JAN | 20:00 360° BOULEZ
Sarah Aristidou, Les Siècles & Franck Ollu
Weelderige klankverbeelding
EAR TO THE G OUND #5
VR 13 DEC | 20:00 PIANO
Tom Borrow
Tom’s Temptations
MA 16 DEC | 19:00 GANGMAKERS
ZA 14 DEC | 20:00 GRENZELOOS
Soolmaan
Hildegard goes East
Carte blanche Sofie Vanden Eynde
Een avond met onze Gangmaker welzijn
DO 19 DEC | 20:00 GRANDIOOS SYMFONISCH
Nikolai Lugansky & Brussels Philharmonic
Prokofjev en Skrjabin
VR 20 DEC | 20:00
Kerstconcert
The Sixteen
WO 08 JAN | 20:00 SYMFONISCH
Alexander Melnikov & B'Rock Orchestra
In het hoofd van Beethoven
DO 09 JAN | 20:00 GRANDIOOS SYMFONISCH
Antwerp Symphony Orchestra & Maxim Emelyanychev
Tsjajkovski’s Pathétique
ZO 12 JAN | 14:00
Historische rondleiding
Met een gids door het oudste concertgebouw ter wereld
DO 16 JAN | 20:00 PIANO
Anna Vinnitskaja
Karakterstukken & klankpoëzie
VR 17 JAN | 11:00 JAZZ
Craig Taborn Quartet & Brussels Philharmonic
Jazz Meets Symphonic
ZA 18 JAN | 20:00 GRENZELOOS
Marco Beasley & Ensemble Constantinople Il ponte di Da Vinci
