BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00 t. 09 269 92 92 e. tickets@debijloke.be w. www.debijloke.be DE BIJLOKE BISTRO Ma - vr 12:00 - 18:00 Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert t. 09 277 07 04 e. info@debijlokebistro.be w. www.debijlokebistro.be OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK? Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw keuze. Te verkrijgen aan onze balie. OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES? In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, 2970 Schilde t. 03-384 29 70 e. info@tklavervier.be AANDACHT! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen. Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be) COLOFON Tekst programmaboekje | Frank Pauwels Coverafbeelding | Joseph Haydn Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt Verantwoordelijke uitgever | Daan Bauwens © Muziekcentrum De Bijloke Gent
HAYDN PIANOTRIO’S françois fernandez rainer zipperling bojan vodenitsjarov DO | 10.06.10 | 20:00
Dit concert wordt opgenomen door Klara en uitgezonden in ‘In de Loge’ op 28 juni 2010 om 20u 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
3
4
HAYDN PIANOTRIO’S Programma
Uitvoerders
J. Haydn (1732-1809):
François Fernandez
Pianotrio in A, Hob. XV:18
viool
1. Allegro moderato
Rainer Zipperling
2. Andante
cello
3. Allegro
Bojan Vodenitsjarov
Pianotrio in C, Hob. XV:21
pianoforte
1. Adagio pastorale / Vivace assai 2. Molto andante 3. Finale presto Pianotrio in Es, Hob. XV:10 1. Allegro moderato 2. Presto Pauze J. Haydn (1732-1809): Sonata for pianoforte in G, Hob. XVI:40 Allegretto innocente / Presto W. A. Mozart (1756-1791): Pianotrio in Bes, KV. 502 1. Allegro 2. Larghetto 3. Allegretto
WWW.DEBIJLOKE.BE
TOELICHTING Haydn en het pianotrio Frank pauwels
De oorsprong van het pianotrio ligt in de barok. In een aantal sonatesettings werden strijkers, door de band violisten, begeleid door een klavier (orgel, klavecimbel ...), waarbij de baslijn van het klavier werd meegespeeld door een gamba of cello. Het accent lag toen op de violist. In de loop van de eerste helft van de 18de eeuw verhuist het accent in de trio’s van het strijkinstrument naar het klavier. De viool wordt begeleidend en de lage strijker, de cello, blijft de rol van verdubbelende baslijn behouden. Vaak wordt de partij niet eens afzonderlijk afgedrukt. Langzaam voltrekt zich een belangrijke ontwikkeling naar gelijkwaardigheid van de stemmen. Het klavier begint zijn dominante rol te delen met de andere instrumenten: zij worden gelijkwaardige partners in het muzikale betoog. Haydn geldt in dat opzicht als de peetvader: in zijn strijkkwartetten wordt die gelijkwaardigheid voor het eerst duidelijk uitgewerkt. Dezelfde evolutie zien we bij het pianotrio, hoewel Haydn nog niet de volledige gelijkwaardigheid bereikt. Haydns vroege trio’s dateren uit midden van de jaren 1750, toen hij muziekdirecteur was bij graaf Morzin. De werken waren geconcipieerd in de stijl van de barokke triosonates. Als titels vinden we ‘Divertimento’, ‘Capriccio’ of ‘Partita’ terug. Dat maakt het al moeilijk om exact aan te geven hoeveel composities specifiek onder de noemer pianotrio vallen. In tegenstelling tot de vroege trio’s, prijkt bovenaan Haydns triocomposities van de 1780er en 1790er jaren steevast ‘Sonate’ of ‘Sonata’. Deze trio’s zijn representatief voor het genre ‘pianosonate met begeleiding’, waarbij de focus lag op de piano. Met de latere werken is de gelijkwaardigheid tussen de drie stemmen al beter in kaart gebracht: de cello wordt geleidelijk aan ontheven van zijn louter harmonisch begeleidende functie. Deze late trio’s zijn veel sterker uitgewerkt en vragen een veel grotere virtuositeit van de musici. 09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
5
6
TOELICHTING In Londen kwam Haydn in contact met de uitgevers en pianobouwers Longman & Broderip. Zij gaven in eerste instantie de pianotrio’s uit die Haydn had geschreven voordat hij naar Londen was vertrokken: het betreft Hob.XV:18-20 uit 1794 en Hob. XV:24-26 uit 1795, opgedragen aan respectievelijk prinses Maria Anna Esterházy en prinses Josepha Hermenegild Esterházy. Een andere reeks, Hob.XV:21-23, opgedragen aan Haydns vriendin en maîtresse Rebecca Schroeter, was intussen verschenen bij Preston & Son. In de laatste twee decennia van de 18de eeuw stond Haydn op het hoogtepunt van zijn faam en schreef zulke composities voor een groeiende markt van amateurmuzikanten in de opkomende Europese burgerij. Belangrijk om te weten is dat de trio’s niet bestemd waren voor uitvoering in de concertzaal, voor een groot publiek, maar voor de intimiteit van kleine ruimten, in kleine kring, met veel aandacht voor het speelplezier. De twee prinsessen en Rebecca Schroeter bijvoorbeeld waren amateurmusici. Haydn hield daar rekening mee. Bovendien was het in de Weense saloncontext de gewoonte dat een vrouwelijke pianiste een elegante muzikale conversatie aanging met twee mannen, én dat de vrouw (piano) de leidende rol speelde. Pas na Haydn zal het pianotrio zich als genre verder ontwikkelen in de richting van absolute gelijkwaardigheid tussen de drie partijen. Mozart haalde het pianotrio uit de huiskring en verhief het tot een professioneel genre voor het concertpodium. In de trio’s van Mozart valt enerzijds een onafhankelijker stemvoering van de cello op, anderzijds zwijgt de cello vaak, heeft de cellist niets te doen!
WWW.DEBIJLOKE.BE
BIO François Fernandez François Fernandez begon reeds op twaalfjarige leeftijd barokviool te spelen. Hij vervolmaakte zich bij Sigiswald Kuijken aan het Conservatorium van Den Haag, waar hij in 1978 het einddiploma behaalde. Gedurende zes jaar was hij concertmeester van La Petite Bande; hij maakte ook deel uit van het Orkest van de 18de eeuw. Vooral met het Ricercar Consort en het Kuijken Kwartet realiseerde hij talloze opnamen van kamermuziek. Hij is werkzaam over heel Europa alsook in Australië, de Verenigde Staten en Japan. Rainer Zipperling Rainer Zipperling studeerde o. a. in Nederland, en is een wereldvermaard cellist en gambist. Hij is tevens de oprichter van het ensemble Camerata Köln. Hij verleende zijn bijdrage aan meer dan 400 opnames o.a. met het Orkest van de 18de eeuw, English Baroque Soloists, Ricercar Consort... Rainer Zipperling is tevens een vermaard docent. Zo doceerde hij van 2003 tot 2007 viola da gamba aan het conservatorium van Den Haag. Samen met Philippe Pierlot en François Fernandez stichtte hij in 2001 het cd-label Flora. Bojan Vodenitsjarov Bojan Vodenitsjarov werd in Bulgarije geboren. In 1979 begon hij te studeren aan het staatsconservatorium van Sofia, nadat hij twee jaar eerder reeds de tweede prijs op het internationaal concours van Senigallia (Italië) in de wacht had gesleept. Reeds meer dan 12 jaar legt Vodenitsjarov zich ook toe op het bespelen van oude instrumenten. In deze context werkte hij samen met grote specialisten zoals Ryo Terakado, Marcel Ponseele en Sigiswald Kuijken. Van 1987 tot 1991 was Bojan Vodenitsjarov professor piano aan het staatsconservatorium van Sofia. Vervolgens was hij docent piano en kamermuziek aan de Koninklijke Conservatoria van Gent en Luik. Vodenitsjarov, ook actief als componist, is tegenwoordig professor piano en improvisatie aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel.
09 269 92 92 - tickets@debijloke.be
7
8
BiNNENKORT ZA | 12.06.10 20:00 | MA.XS
VR | 24.09.10 20:00 | Symfonisch 1 / 1+
deFilharmonie, Edo de Waart
deFilharmonie olv Philiippe
(dirigent)
Herreweghe, Dagmar Peckova (mez-
Laureatenconcert Koningin Elisabeth
zosopraan)
Wedstrijd piano
Mahler, Bruckner
Z0 | 18.07.10 15:00 |
ZA | 25.09.10 20:00 |
Sint-Baafsabdijconcerten
Musica Antiqua 2 / 2+
Pascal Schumacher (vibrafoon),
Capriccio Stravagante olv Skip
Francesco Schlimé (piano)
Sempé
Dialogues
Les 24 Violons du Roi
MA | 19.07.10 15:00 |
WO | 29.09.10 20:00 |
Sint-Baafsabdijconcerten
Voix Gras / +
Ustad Sayeeduddin Dagar (zang),
Concerto Italiano olv Rinaldo
Bert Cornelis (surbahar)
Alessandrini
Pandit Mohan Shyam Sharma
Musica Sacra a Roma
(pakawaj) Drupad
DO | 30.09.10 20:00 | Musica Antiqua 1 / 1+
DI | 20.07.10 15:00 |
Scherzi Musicali olv Nicolas Achten
Sint-Baafsabdijconcerten
La Catena d’Adone
Christine Busch (viool), Olivier Marron (cello)
ZA | 02.10.10 20:00 |
Schulhoff, Britten, Glaser, Ravel
East of Eden + Ensemble Dialogos
WO | 21.07.10 15:00 |
Barlaam en Josaphat - het christelijke
Sint-Baafsabdijconcerten
Boeddhaverhaal
Kristian Bezuidenhout (piano), Esther Yoo (viool)
ZO | 10.10.10 11:00 | Kantata!
Beethoven, Haydn, Kreisler, Bach
Ex Tempore olv Florian Heyerick Graupner, Cantates voor de 19de zon-
DO | 22.07.10 15:00 | Sint-Baafsabdijconcerten Skip Sempé (klaveceimbel), Olivier Fortin (klavecimbel) A.-L. Couperin, F. Couperin, Rameau, Scarlatti
WWW.DEBIJLOKE.BE
dag na Trinitatis