Filantropiekrant 2011 NL by Decom

De Filantropiekrant

10 mei 2011

Dag van de Filantropie Al verscheidene jaren kunnen filantropen die hun vrijgevigheid zo efficiënt en strategisch mogelijk willen aanpakken, voor advies en begeleiding terecht bij het Centrum voor Filantropie van de Koning Boudewijnstichting. Net als in andere Europese landen zien we ook bij ons een belangrijke evolutie in de sector van de filantropie. Filantropen werken tal van initiatieven uit, waarvoor ze een beroep doen op nieuwe methodes ten dienste van het algemeen belang.

ijna 3 jaar na de eerste editie besloot het

en vaak een voorbeeldfunctie vervullen.

ming met de waarden die hij

Centrum voor Filantropie om in 2011 een

De Dag van de Filantropie richt zich eigenlijk niet

persoonlijk belangrijk vindt.

tweede grote Dag van de Filantropie te or-

op initiatieven van de grote filantropen van deze

Daarbij wil hij op tal van ma-

ganiseren. Samen met nagenoeg 600 filantropen,

wereld, hoewel zij zeker van cruciaal belang zijn

nieren investeren om zijn soci-

notarissen, vermogensbeheerders, bankiers, ver-

voor de sector van de filantropie. De Dag spitst zich

ale doelstellingen te realiseren.

tegenwoordigers van organisaties en stichtingen

vooral toe op meer bescheiden, maar daarom niet

Het filantropische taalgebruik

en journalisten wordt op die dag gediscussieerd

minder nuttige en doeltreffende filantropische ini-

wordt tegenwoordig gekenmerkt

over de filantropische evoluties, de plaats die de

tiatieven die dichter bij ons staan. Want in België

door termen als efficiëntie, eva-

filantropie inneemt in onze maatschappij en de

en in Europa kiezen steeds meer personen ervoor

luatie, sociaal engagement, return,

impact die de economische crisis zou kunnen heb-

om zich met hun eigen middelen, hun doelstel-

beheer en impact. De filantropie evolu-

ben op het filantropische engagement. Omdat het

lingen en werkwijzen te engageren.

eert en de methoden volgen. Dat is één van de doelstellingen van deze tweede Dag van de

A society grows great when old men plant trees whose shade they know they shall never sit in. – Greek Proverb

Filantropie: duidelijk maken dat er niet één juiste manier is om het algemeen belang te dienen,

de filantropische initiatieven, in al hun verschei-

maar dat iedere aanpak zijn nut heeft, afhankelijk

denheid. Zowel projecten op wereldvlak als plaat-

van de situatie die men wil verbeteren en de pro-

selijke initiatieven bouwen stuk voor stuk aan

blemen die men wil oplossen. Of het nu gaat om

een harmonieuzere samenleving. Naast de vele

giften, steun, oproepen, leningen, microkredieten

mooie verhalen die in deze krant worden ver-

veelzijdige karakter van de filantropie, het succes

De filantropische methodes verschillen dan wel

of filantropische investeringen…

teld, zijn er natuurlijk nog vele andere waarover

dat eruit voortvloeit en de moeilijkheden waarmee

naargelang het initiatief, toch hebben ze alle-

In het verlengde van deze tweede Dag van de

we het ook hadden kunnen hebben. We hopen

ze soms te maken krijgt, het waard zijn om te wor-

maal de bedoeling om onze maatschappij mooier

Filantropie en om iedereen die er niet bij kon zijn,

dat de volgende pagina’s u zullen sterken in uw

den voorgesteld en gedeeld. Omdat de verworven

te maken. De filantroop wil één of meer doelen

de kans te geven om er toch van mee te genie-

overtuiging dat filantropie nuttig, toegankelijk en

ervaringen inspirerend werken, vernieuwend zijn

van algemeen belang steunen, in overeenstem-

ten, neemt deze Krant een kijkje in het hart van

nodig is. 

ALS WERELDBURGERS KUNNEN WE ALLEMAAL IETS DOEN

er moet een vorm van private diplomatie wor-

hebben vergaard in de zakenwereld, of door een bedrijf dat ze zelf hebben opgericht, te verkopen.

In het spoor van Bill Gates is in China, in het

je weet dat de Stichting Bill en Melinda Gates

Die nieuwe filantropen willen tegenwoordig een

Midden-Oosten, maar ook in Europa en in België

een budget heeft dat groter is dan dat van de

deel van hun fortuin gebruiken om anderen te

een nieuwe generatie ‘filantropische kapitalisten’

Wereldgezondheidsorganisatie, dan kan men

helpen, en nog met eigen ogen zien waar hun

ontstaan. Verscheidene studies tonen aan dat de

zich vragen stellen over de nieuwe macht die de

acties toe leiden. Bill Gates is wellicht het be-

rijksten onder ons gemiddeld 7 tot 10% van hun

grote filantropen uitoefenen over de staten en in-

kendste voorbeeld van deze nieuwe generatie fi-

fortuin besteden aan doelen van openbaar nut.

ternationale organisaties.

lantropen. In 2000 kondigde hij de oprichting aan

Zo ontstaat wereldwijd een steeds groter wor-

Zijn zij bewust of onbewust de voorboden van

van zijn Stichting Bill and Melinda Gates, waar hij

dende groep filantropen en stichtingen, niet en-

een verantwoordelijker kapitalisme? Ze wijzen de

vanaf het begin 29 miljard dollar in pompte. Tien

kel bij ons, maar overal ter wereld. Stilaan tekent

voordelen of principes van het kapitalisme alvast

jaar later vragen Bill Gates en Warren Buffet hun

zich een ware geopolitieke filantropie af.

niet af, maar doen een beroep op meer verant-

collega-miljardairs om de helft van hun fortuin te

Ook belangrijk voor deze evolutie is de uitbouw van

woordelijkheidszin en een grotere vrijgevigheid.

besteden aan het algemeen belang.

de informatiemaatschappij. Niemand kan nog be-

In dit opzicht moet een echte schenkingscultuur

Sindsdien hebben al zowat 10% van alle

weren niet op de hoogte te zijn van de sociale en

kunnen uitgroeien. In een wereld die geteisterd

Amerikaanse miljardairs de helft van hun for-

milieukundige problemen waarin onze planeet ver-

wordt door politieke strubbelingen, aardbevingen

tuin weggegeven. Die recordbedragen hebben

keert. Die alomtegenwoordige informatie weegt

en gewelddadige opstanden moet de filantropie

het belang van de filantropie eens te meer on-

zwaar door op het geweten van ieder sociaal be-

worden heruitgevonden, moet een nieuwe vorm

derstreept. In de Verenigde Staten is de non-

trokken individu – en niet alleen van de rijken. Als

van filantropie worden gecreëerd, die integraal

profitsector goed voor meer dan 2% van het

wereldburgers kunnen we allemaal iets doen.

deel uitmaakt van het sociale en individuele le-

Filantropie in beweging De nieuwe uitdagingen waarmee onze maatschappij te maken krijgt, zet filantropen en hun adviseurs ertoe aan om vernieuwende initiatieven uit te werken en zich daarvoor te laten inspireren door werkwijzen uit andere sectoren. Aangezien de filantropie zo’n veelzijdige sector is, wordt ze ook steeds professioneler en willen de betrokken partijen hun sociale impact zo goed mogelijk kunnen beoordelen. De nieuwe filantropen willen waar voor hun geld. Resultaat: er duiken steeds meer innoverende fondsen op. Slaat de filantropie nieuwe, onbewandelde wegen in?

met relatief jonge ondernemers, die hun fortuin

BBP. In België en Europa zijn dergelijke cijfers

den toegestaan en zelfs aangemoedigd. Als

ven. Want zijn de ware filantropen niet gewoon

ange tijd was filantropie het voorrecht van

uiteraard moeilijk voor te stellen, aangezien

personen die hun fortuin van generatie op

we hier grotendeels verwachten dat de verzor-

EEN ECHTE SCHENKINGSCULTUUR: EEN UTOPIE?

generatie hadden geërfd. Vandaag zien we

gingsstaat de verschillende domeinen van het

De kwestie van het beheer van en de controle

lang zijn voor de goede werking van een project

openbaar nut vooruithelpt.

op de filantropie is nu actueler dan ooit, want

of een stichting? 

een nieuwe vorm van filantropie verschijnen,

‘Reciprociteit is erg belangrijk’ Ivan Van de Cloot, p.3

‘Stap voor stap. Druppel per druppel’ Guy Laliberté, p.6

zij die hun tijd en energie ten dienste stellen van eenvoudige taken, die echter van essentieel be-

‘…ook al is het om ons eigen geweten te sussen’ Annelies Verbeke, p.13

INHOUD | ONTMOETING | COLOFON

Ontmoeting Dr. Peter Piot is voorzitter van de Raad van Bestuur van de Koning Boudewijnstichting. Momenteel staat hij aan het hoofd van de London School of Hygiene & Tropical Medicine en in het verleden was hij als assistent-secretaris-generaal ook de uitvoerend directeur van UNAIDS van de Verenigde Naties. Met zijn toespraak opent hij de tweede ‘Dag van de Filantropie’.

Een Europees statuut voor stichtingen

» 15

Inhoud

Bijna 3 jaar na de eerste editie organiseert de Koning Boudewijnstichting nu opnieuw een Dag van de Filantropie. Hoe denkt u momenteel over de sector van de filantropie?

Ten slotte hadden ook de schenkers te lijden onder

De filantropie gaat momenteel door een belangrij-

hun medeburgers, wat leidde tot een nog groter

ke periode. De sector evolueert, professionaliseert,

engagement van de filantroop en van de burgers

diversifieert en krijgt te maken met een hele reeks

die nu beschikken over een ruime waaier van pro-

uitdagingen: de globalisering van de problemen,

ducten, gespecialiseerde juridische structuren en nieuwe methoden. De sector kende ten gevolge

tegenstellingen, de politieke evoluties in België,

van de crisis dus zowel ups als downs.

01 De Dag van de Filantropie

10 Opleiding

de vergrijzing van onze maatschappij, toenemende

02 Ontmoeting met Peter Piot

11 Medisch en wetenschappelijk

Europa en de wereld, de veranderende rol van de

03 Filantropiebarometer

Sinds 2008 was er ook de Giving Pledge? De Giving Pledge van Bill Gates en Warren Buffet

Gelukkig bereikt filantropie tegenwoordig steeds

blijft superrijken aansporen om zich in te zetten

meer mensen. Bij ons in België bevestigen het

voor het openbare belang en haalt nog steeds de

marktonderzoek dat werd uitgevoerd door Ipsos,

krantenkoppen. De voordelen daarvan voor de fi-

en de nieuwe barometer die werd voorgesteld ter

lantropie zijn indrukwekkend. Maar de filantropie

gelegenheid van deze Dag, dat Belgen filantropen

is niet alleen weggelegd voor de ‘rich and famous’,

15 Een Europees statuut voor stichtingen

zijn en blijven. Ze willen echter wel meer informa-

wij hebben allemaal de kans om ons op een of

16 Het traject van de filantroop

tie krijgen en te veel personen vragen zich nog af

andere manier in te zetten. Een van de kernbood-

of hun schenking wel iets uitmaakt. We bevinden

schappen van deze Dag van de Filantropie is dan

ons dus op een cruciaal punt. Een Dag als deze

ook de toegankelijkheid van filantropie. De verha-

kan helpen om de mensen te bewijzen en ervan

len die we in deze krant kunnen lezen, getuigen

te overtuigen dat filantropie werkt! Het aantal in-

daar ook van.

05 De nieuwe filantropen

digheid 13 Schrijvers getuigen

droom - Creatieve filantropie

14 Grensoverschrijdend schenken

08 Erfgoed 09 Ontwikkeling

wel het sociale medeleven van de mensen met

gevolgen van de financiële crisis.

12 Armoede en Sociale Rechtvaar-

06 Zakenman in dienst van een

mische activiteit. Maar tegelijk vergrootte de crisis

Staat, en natuurlijk de economische context en de

onderzoek

04 Filantropie.be

de daling van de markt en onder de zwakke econo-

Zakenman in dienst van

» 06

De Neirynck-collectie: een levenspassie

» 08

Opleiding

» 10

Schrijvers getuigen

deze Dag zijn alvast een positieve indicator.

Welke raad kunt u geven aan wie zich wil engageren?

Laten we het nog even hebben over de financiële crisis. Welke impact heeft die precies gehad op de filantropie?

Praat met mensen op het terrein, neem een voor-

De gevolgen waren drievoudig.

Iedere motivatie is belangrijk en bovendien… ef-

De ondernemingen van filantropen vervangen

ficiënt geven maakt gelukkig.

beeld aan hun successen, win advies in en vooral: twijfel niet aan het goede doel dat je wilt steunen.

geenszins de acties van de Staat en ze compenseren realistisch, noch wenselijk om dat te denken. Toch

Welke rol ziet u weggelegd voor de Koning Boudewijnstichting?

brachten de crisis en de toenemende schuldenput

Een rol ten dienste van zowel de schenkers als

van verschillende staten hen ertoe om hun rol en

het openbaar belang. De Stichting geeft steun en

hun acties te herzien, wat een grote nood aan pri-

advies aan mensen en ondernemingen met een

vékapitaal deed ontstaan. Paradoxaal genoeg zou-

filantropisch project. Ze beschikt over genoeg

den bepaalde Europese landen bovendien geneigd

ervaring, een uitgebreid netwerk en een hele

kunnen zijn om niet enkel hun eigen rechtstreekse

reeks methoden om te delen met wie ze nodig

steun af te bouwen, maar ook om de stimulansen

heeft, met wie zijn filantropische project zo ef-

voor filantropische acties te verminderen. Wat ook

ficiënt mogelijk wil aanpakken. Bovendien biedt

gevolgen zou kunnen hebben voor het engagement

het Centrum voor Filantropie van de Stichting ie-

van bepaalde personen.

dereen met een langetermijnvisie de zekerheid

Op sociaal vlak uitte de crisis zich ook in een toene-

dat zijn project zal blijven voortbestaan. Ten slotte

mende destabilisatie van de zwakste bevolkings-

wil de Stichting blijven werken aan de uitbouw

groepen, waardoor het nog belangrijker wordt dat

en groei van de filantropische sector in België en

ze steun blijven krijgen van privéschenkers.

in Europa. 

ook niet de eventuele gebreken ervan. Het is niet

een droom

schrijvingen (meer dan 600) en de interesse voor

» 13

Colofon

De Filantropiekrant Filantropie werkt! Complementaire informatie en getuigenissen bij

Redactie- en productiecoördinatie:

de Dag van de Filantropie.

Decom – Developments in Communication.

Deze brochure kan gedownload of gratis besteld worden via onze website: www.kbs-frb.be

T. 02-325 64 64 Cette publication est également disponible en français sous le titre: ‘Journal de la Philanthropie – La Philanthropie : ça marche !’

Eindredactie en redactiesecretariaat:

Wettelijk depot D/2893/2011/10

Informations et témoignages en complément de la Journée des Philanthropies.

Ines Minten en Vincent Orts

ISBN: 978-90-5130-727-6

Een uitgave van de Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21

Redactionele medewerkers en researchers:

B – 1000 Brussel

Laurent Cortvrindt, Johan De Crom, Anne Galant, Pascal Mageren,

EAN: 9789051307276

Rafal Naczyk, Enid Temmerman

Coördinatie voor de Koning Boudewijnstichting: Josse Abrahams, Dominique Allard, Jean-Paul Collette, Flore Cuÿpers,

Ontwerp en lay-out:

Ludwig Forrest

Janne Geelen

De Filantropiekrant

Mei 2011

10 mei 2011

BAROMETER

Koning Boudewijnstichting lanceert Filantropiebarometer

Hoe gul is de Belg? Een enquête onder de Belgen naar hun bereidheid om goede doelen te steunen, naast objectieve cijfers over giften. Dat zijn de 2 basisonderdelen van de gloednieuwe Filantropiebarometer. Expert Ivan Van de Cloot ziet groeimarge in de gulheid van de Belg: ‘Je moet hem over de streep trekken met rationele argumenten en ethische communicatie.’

e Koning Boudewijnstichting nam de denk-

en 17% 100 tot 249 euro. Tweederde gaf evenveel

tank Itinera onder de arm voor de samen-

het afgelopen jaar en één vijfde schonk meer. ‘De

stelling van deze Filantropiebarometer. Hoe

geefbereidheid neemt wel af’, zegt Ivan Van de

evolueert de gulheid van de Belg doorheen de

Cloot. ‘Voor het komende jaar zegt nog 7% meer

tijd? Om het antwoord daarop te kennen, gebruik-

te zullen geven dan vorig jaar, terwijl nog 18% het

ten de Stichting en Itinera zowel harde cijfers over

afgelopen jaar meer gaf dan voordien.’ Verder valt

giften en filantropische organisaties als subjectie-

het op dat de respondenten zichzelf guller inschat-

ve gegevens uit een filantropie-enquête van het

ten dan de andere Belgen. Liefst de helft (47%)

bureau Ipsos Public Affairs, bij 1000 Belgen. Deze

denkt dat zijn landgenoten (geefklimaat) minder

gegevens werden gefilterd tot één kerncijfer, een

hebben gedoneerd dan voorheen en dat ze ook in

score op filantropie, waarbij 2007 het referentiejaar

de toekomst minder zullen afstaan (39%).

wordt voor vergelijking in de tijd. De barometer werd op 10 mei in primeur voorgesteld op de Dag

RECIPROCITEIT

van de Filantropie en wordt uitvoerig beschreven

De Belg geeft zijn centen liefst aan gezond-

op www.kbs-frb.be.

heid en medisch onderzoek (zie figuur 2). ‘Daar

LICHTE TERUGVAL

speelt de reciprociteit, de menselijke neiging om iets terug te willen krijgen als men iets geeft.

De filantropie is niet aan de crisis ontsnapt. Waar

Iedereen wordt wel eens ziek’, zo stelt de Itinera-

de Belgische burgers in 2008 gemiddeld 59 euro

vennoot. Vooral jonge hoogopgeleiden doneren

schonken aan een doel naar keuze, is dat in 2009

aan humanitaire doelen, mannelijke stedelingen

gedaald tot 54 euro. Dat leert de European Union

zetten in op milieubescherming.

– Household Budget Survey, waarin gezinnen in detail hun uitgavenpatroon noteren. De FOD

NOOD AAN INFORMATIE

Economie verzamelt die gegevens. Uit cijfers van

Uit de enquête valt op vele manieren af te leiden

de Nationale Bank blijkt tegelijk dat het aantal or-

dat de Belg kritisch kijkt alvorens hij doneert. Zo

ganisaties die filantropie gestalte geven, ook een

zegt 33% bij zijn keuze van schenking over te

terugval kende. ‘In 2008 was er nog een sterke

weinig informatie te beschikken en vindt ook

groei, maar in 2009 bleven er minder organisa-

27% dat organisaties meer aandacht kunnen ge-

ties over. Kleinere spelers zijn verdwenen: er is

ven aan ethiek in communicatie. Bovendien zegt

een rationalisatie opgetreden. Wel zijn de over-

bijna de helft (44%) dat bij zijn keuze van dona-

gebleven organisaties gegroeid, zodat het totale

tie de resultaten van de organisatie doorwegen

budget toch nog licht toenam’, stelt Ivan Van de

op het goede doel zelf en beweert 63% zich eer-

Cloot vast. Hij verwerkt deze en andere gegevens

der te laten overhalen door rationele, dan door

in de barometer.

emotionele argumenten. 

enquête, die werd afgenomen in het voorjaar

MINDER DONATIES

EVENVEEL DONATIES

MEER DONATIES

Afgelopen 12 maanden

14%

66%

18%

Komende 12 maanden

77%

Afgelopen 12 maanden

47%

25%

16%

Komende 12 maanden

39%

38%

14%

GEEFBEREIDHEID

GEEFKLIMAAT

Fig. 2: Naar welke goede doelen gaat de voorkeur van de Belg?

Gezondheid en medisch onderzoek

39%

Hulp aan minderbedeelden

20%

Humanitaire acties en steun aan arme landen

19%

Milieubescherming

Toegang tot kwaliteitsonderwijs voor iedereen

Een ander doel, geen van deze

Culturele vorming en bescherming cultureel patrimonium

GEEFKLIMAAT De helft van de respondenten (52%) in de Ipsos-

Fig. 1: Geefbereidheid versus geefklimaat

A Voor meer info over de Filantropiebarometer: www.kbs-frb.be

WHN/GA

van 2011, zegt de jongste 12 maanden een gift te

hebben gedaan (zie figuur 1). Daarvan gaf 28% minder dan 50 euro, 29% tussen 50 en 99 euro

Bron: Ipsos Public Affairs.

Koning Boudewijnstichting

Samen werken aan een betere samenleving www.kbs-frb.be De Koning Boudewijnstichting is een onafhankelijke

In 2011 werkt de Stichting met een startbudget van 30

Om onze doelstelling te realiseren, combineren we

Meer info over onze projecten, evenementen en pu-

en pluralistische stichting in dienst van de samenle-

miljoen euro. Naast ons eigen kapitaal en de belangrij-

verschillende werkmethodes. We steunen projecten

blicaties vindt u op www.kbs-frb.be. Een e-news houdt

ving. We willen op een duurzame manier bijdragen

ke dotatie van de Nationale Loterij, zijn er de Fondsen

van derden of lanceren eigen acties, bieden een fo-

u op de hoogte. Met vragen kunt u terecht op info@

tot meer rechtvaardigheid, democratie en respect

van individuen, verenigingen en bedrijven. De Koning

rum voor debat en reflectie, en stimuleren filantro-

kbs-frb.be of 070-233 728.

voor diversiteit. De Stichting steunt jaarlijks zo’n 1.500

Boudewijnstichting ontvangt ook giften en legaten.

pie. De resultaten van onze projecten en acties wor-

organisaties en individuen die zich engageren voor

den verspreid via diverse mediakanalen. De Koning

Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, B-1000

een betere samenleving. Onze actiedomeinen de ko-

De Raad van Bestuur van de Koning Boudewijnstichting

Boudewijnstichting werkt samen met overheden,

Brussel

mende jaren zijn: armoede & sociale rechtvaardigheid,

tekent de krachtlijnen uit en zorgt voor een transpa-

verenigingen, ngo’s, onderzoekscentra, bedrijven en

02-511 18 40, fax 02-511 52 21

gezondheid, democratie in België, democratie in de

rant beleid. Voor de realisatie doet ze een beroep op

andere stichtingen. We hebben een strategisch sa-

Giften op onze rekening IBAN: BE10 0000 0000 0404

Balkan, erfgoed, filantropie, migratie, ontwikkeling,

een 50-tal medewerkers. De Stichting werkt vanuit

menwerkingsverband met het European Policy Centre,

– BIC: BPOTBEB1 zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 40 euro.

leiderschap, lokaal engagement, partnerschap of uit-

Brussel en is actief op Belgisch, Europees en internati-

een denktank in Brussel.

zonderlijke ondersteuning. De Stichting werd opgericht

onaal niveau. In België heeft de Stichting zowel lokale,

in 1976 toen Koning Boudewijn 25 jaar koning was.

regionale als federale projecten lopen.

De Filantropiekrant

10 mei 2011

NON-PROFITSECTOR

Filantropie.be

Engagement gaat online Met filantropie.be heeft de Koning Boudewijnstichting een website opgericht als centraal uithangbord voor organisaties in de non-profitsector. De bedoeling ervan is om de zichtbaarheid en de transparantie van de sector te vergroten. Dankzij de samenwerking met verschillende partners is die online-aanpak een krachtig, maar ook erg flexibel middel. En het heeft als voordeel dat de administratieve rompslomp tot een minimum beperkt wordt.

gang krijgt’, licht Benoit Fontaine toe. De Koning Boudewijnstichting deed een beroep op enkele partners om al deze gegevens te centraliseren en te harmoniseren, wat een lang en technisch erg ingewikkeld werk was. Zo ging de Nationale Bank van België ermee akkoord om regelmatig haar meest recente gegevens uit haar Balanscentrale door te sturen. Andere informatie is afkomstig van bronnen zoals het Belgisch Staatsblad, de Kruispuntbank van Ondernemingen en federa-

en volledige databank met alle actieve non-

Aan potentieel geen gebrek: een volwassene op

Congres ermee dreigde om de wetgeving voor ‘cha-

ties uit de non-profitsector. Het ontwerp en het

profitverenigingen in België, voor iedereen

drie in België werkt op een of andere manier als

rities’ te verstrengen. Guidestar, een Amerikaanse or-

technische beheer van de website werden toe-

toegankelijk via enkele muisklikken. Dat is de

vrijwilliger. In Europa schenken 20 tot 35 miljoen

ganisatie die de ‘Bloomberg van de filantropie’ wilde

vertrouwd aan SOCIALware (zie kaderstukje). De

uitdaging van filantropie.be, dat het ontmoetings-

mensen tussen de 20 en 50 jaar die beschikken

worden, stelde toen voor om de sector transparanter

vzw stelt verenigingen licenties en apparatuur ter

punt wil worden voor alle non-profitorganisaties in

over een internetverbinding, regelmatig geld aan

te maken door gegevens over liefdadigheidsinstel-

beschikking die normaal gezien erg duur zijn, van

België. Het is de bedoeling om op de website alle in-

goede doelen of tijd aan vrijwilligerswerk (bron:

lingen ter beschikking te stellen van het grote pu-

onder andere Microsoft, Cisco en Symantec.

formatie over solidariteit, donaties en verenigingen

Eurostat). ‘Aangezien de steun van overheidswe-

bliek. Dat model vond snel ingang in andere landen.

Let wel, filantropie.be heeft niet de bedoeling om

in België te bundelen. Volledig transparant. En gratis.

ge steeds meer afneemt, zullen die organisaties

Waaronder nu ook België, met filantropie.be.

verenigingen geloofwaardigheid te geven, te be-

‘De non-profitsector had nog geen centraal uithang-

meer en meer zijn aangewezen op de steun van

De tweetalige (Nederlands en Frans) website is

oordelen of te veroordelen. ‘Wij willen enkel de

bord’, legt Benoit Fontaine, adviseur bij de Koning

het grote publiek en giften van particulieren’, stelt

opgebouwd rond een zoekmachine en een up-

informatie uit de non-profitsector kanaliseren en

Boudewijnstichting, uit. Voor de concrete uitwerking

Benoit Fontaine vast. ‘Maar die mensen hebben na-

datingtool. Iedere non-profitorganisatie kan gra-

standaardiseren, zonder ‘goede punten’ te geven of

van het project riep de Koning Boudewijnstichting

tuurlijk het recht om in alle transparantie informatie

tis beschikken over een eigen fiche met daarop

kwaliteitslabels toe te kennen’, legt Benoit Fontaine

de hulp in van twee partners: de Triodos Bank en

te krijgen over waar hun geld heengaat: wie doet

zijn contactgegevens, doelstellingen, activiteiten,

uit. Wij zetten in op vertrouwen: de verenigingen

de Nationale Bank van België. De website richt zich

wat, wat zijn de doelstellingen, de activiteiten, de

besluitvormingsorganen en financiële gegevens.

staan zelf in voor de juistheid van hun informa-

tot een erg ruim publiek en is vrij en gratis te bekij-

financiële middelen van de organisatie die ze wil-

Met behulp van een speciaal luik kan iedere ver-

tie. Sinds de lancering in januari 2010 registreert

ken. De bevoorrechte doelgroepen van het portaal

len steunen, hoe en door wie wordt die geleid, en-

eniging zonder winstoogmerk zijn fiche aanma-

de website 20 inschrijvingen van verenigingen per

zijn internetgebruikers die vrijwilligerswerk doen,

zovoort. Met filantropie.be beschikken ze voortaan

ken en updaten. De verenigingen moeten zelf hun

dag. Momenteel zijn al van meer dan duizend or-

verantwoordelijken van verenigingen, openbare

over een krachtig middel om in enkele muisklikken

gegevens invullen en bevestigen. ‘Hoofdzakelijk

ganisaties (nvdr: 1.100 begin mei 2011) de gege-

instanties, ondernemingen en andere regelmatige

al die informatie te weten te komen.’

gaat het dan om gegevens die al behoren tot het

vens online te bekijken. 

schenkers. Maar eigenlijk is de website bestemd voor iedereen die meer informatie wenst over een of andere vereniging en

BETROUWBAARHEID EN TRANSPARANTIE

zich meer wil inzetten voor

De non-profitsector krijgt vaak de

een of andere vorm

kritiek dat ze niet transparant

van solidariteit.

en nauwgezet genoeg is. Verschillende studies tonen

publieke domein, maar die nog niet wijd verspreid zijn en waartoe de gewone burger moeilijk toe-

A www.filantropie.be

SOCIALware: naar sociale netwerken Als technisch operator van filantropie.be is SOCIALware een onmisbare partner voor het ontwerp en het beheer van de portaalsite. Haar opdracht is om de doeltreffendheid van de vzw’s te verbeteren,

aan dat in veel landen het

en in het bijzonder van hun informaticaplatforms, door hun de kans te bieden om geschikte techno-

vertrouwen van het pu-

logieën te gebruiken. Dat doen ze aan de hand van schenkingsprogramma’s met officiële producten

bliek in met name liefda-

van Microsoft, Cisco, Symantec en SAP. In zijn vierjarige bestaan maakte SOCIALware 4000 giften

digheidsinstellingen lang-

mogelijk, alles samen goed voor 40 miljoen euro. Voor Bernard Martin, de voorzitter van SOCIAL-

zaam aan het afbrokkelen

ware, is filantropie.be meer dan een databank. ‘Het is ook een ontmoetingsplek voor verschillende

is. In de Verenigde Staten

organisaties en het grote publiek. Maar de portaalsite zou nog verder kunnen gaan dan het goede

daverde de wereld van de liefdadigheidsinstellingen vijf jaar geleden na een reeks schandalen op zijn grondvesten,

doel waar ze voor staat. De website zou kunnen uitgroeien tot een echt sociaal netwerk. We willen ook communities stichten rond solidaire projecten’, legt Bernard Martin uit. ‘We willen een reële nabijheid creëren om elkaar opnieuw beter te leren kennen, om te delen en op termijn, wie weet, nog een stapje verder te gaan in ons engagement.’

in die mate dat het

Fundraising Day 2011

Engagement + professionaliteit = IMPACT Op 5 april 2011 vond de tweede Fondsenwervingsdag plaats in België, georganiseerd door Ethicom, een adviesbureau voor de non-profitsector. Dit was een ontmoetingsplaats bij uitstek voor 400 fondsen- en ledenwervers van goede doelen en non-profitorganisaties en voor hun consulenten en leveranciers. Omdat professionaliteit en advies in Fondsenwerving een belangrijk gegeven wordt in de sector. Het woord is aan Ethicom.

chenkers en filantropen gaan er soms van uit

oplossingen te werken, vergt een uiterst kwalita-

dat het geld dat je als filantroop aan een goed doel

dat al wie zich inzet voor een goed doel dat op

tieve werking van hulporganisaties. En kwaliteit

geeft, rendeert, zorg er dan ook voor dat het goe-

vrijwillige basis doet en dat elke eurocent die

vraagt professionalisering.

de doel kan investeren in een sterk management, competente medewerkers, motiverende en stimu-

ze geven, quasi integraal bij ‘de hulpbehoevenden’ terechtkomt. Goede doelen, kortom, hebben liefst

De passie en energie van vrijwilligers is een van

lerende infrastructuur en in interne en eventueel

geen of slechts minimale overheadkosten. Maar

de belangrijkste succesfactoren voor een NGO.

externe specialisten die de juiste kennis over een

klopt die redenering wel? Wat wil een filantroop

Maar engagement verdient enerzijds beloning en

maatschappelijke problematiek of specifieke tech-

bereiken met zijn gift? Het antwoord is duidelijk:

ondersteuning en moet anderzijds complementair

nieken hebben.

impact. Hij/zij wil dat het probleem dat hem/haar

zijn met competentie en professionalisme. Daarom

nauw aan het hart ligt, zo snel en zo goed mogelijk

moeten de supergemotiveerde pioniers van het eer-

Goede doelen moeten ook beroep kunnen doen op

opgelost wordt en liefst ook voor altijd.

ste uur de kans krijgen zichzelf verder te bekwamen

filantropen om overheadkosten en investeringen in

en te organiseren en de medewerking in te roepen

fondsenwerving – de garantie voor de duurzaam-

Dat is een bekommernis die de filantroop in se

van mensen met specifieke kwalificaties en compe-

heid van de werking – te financieren. Al te vaak slui-

deelt met de goede doelen. Die goede doelen

tenties. Die moeten op hun beurt voldoende tijd aan

ten projectsubsidies en grote giften de financiering

staan evenwel voor gigantische uitdagingen: er be-

de oplossing van het probleem kunnen besteden en

van personeelskosten en reguliere werkingskosten

staan zelden pasklare oplossingen en/of ze kosten

daar dus ook voor betaald worden.

uit. Dergelijke redeneringen maken het de goede doelen, die dikwijls alle moeite hebben om hun

handenvol geld. Veel problemen blijven bovendien jaren, zo niet decennialang voortbestaan en zijn

Een goed doel wordt dus pas echt efficiënt en ef-

basiswerking gefinancierd te krijgen, alleen maar

zelden op te lossen door het ingezamelde geld

fectief wanneer het erin slaagt een professionele

moeilijker. 

rechtstreeks aan de ‘begunstigden’ te geven. Die

organisatie uit te bouwen, waarin zowel vrijwilligers

complexiteit en de noodzaak om aan duurzame

als beroepskrachten een cruciale rol spelen. Wil je

De Filantropiekrant

10 mei 2011

A www.fundraisingday.be

PORTRET VAN DE FILANTROOP

De nieuwe filantropen Wallace, Carnegie, Camondo, Ford, Rothschild – filantropen van vroeger namen genoegen met geven. De huidige generatie filantropen gaat verder. Ze investeert in een goed doel, neemt risico’s, werkt mee aan een sociaal project.

sen de 40 en 65 jaar oud, zijn rijk geworden met

en door te meten wat hun inbreng de vereniging

financiën, nieuwe technologieën of vastgoed, en

heeft uitgespaard of opgebracht.

hun rijkdom wordt niet meer doorgegeven van

Is de filantropie dan iets louter individueels? De

generatie op generatie. Ze staan veeleer los van

schenker heeft in elk geval altijd al bijzonder

ilantroop: iemand die door weldadigheid het lot

stilte verlopen’. Ouders die niet van plan zijn om

het geld dat ze hebben verdiend en voelen zich

veel belang gehecht aan zijn filantropische actie.

van zijn medemensen probeert te verzachten.

zomaar alles over te maken aan hun kinderen. Zo

geenszins verplicht om hun fortuin integraal na te

Een individuele filantroop heeft veel meer bewe-

De Van Dale is formeel. De daden van een fi-

ontdekten de twee dochters van Anita Roddick, de

laten aan hun kinderen. Integendeel: filantropie

gingsvrijheid dan wanneer hij binnen een bedrijf

lantroop worden per definitie ingegeven door mens-

oprichtster van The Body Shop, dat hun moeder

wordt beschouwd als een middel om hun kinderen

zou werken, waar hij rekening moet houden met

lievendheid en niet door winstbejag. Toch ontstond

hen naast ‘steun en liefde’ bijna niets had nage-

achter gemeenschappelijke projecten en waarden

loontrekkenden, aandeelhouders en stakeholders.

eind jaren 90 in de Verenigde Staten, en dan met

laten. Onder de nieuwe filantropen zien we ook

te scharen en veeleer een immateriële dan een fi-

‘Er zijn tal van redenen waarom iemand investeert

name in Silicon Valley, een nieuwe vorm van filantro-

milieubewuste ondernemers. François Lemarchand

nanciële erfenis na te laten.

in een goed doel: het kan een traditie binnen de fa-

pie. De zogenaamde hybride filantropie combineert

bijvoorbeeld, de stichter van Nature & Discoveries,

caritatieve financieringen met lucratieve investerin-

verkocht Pier Import en besteedt nu 10% van zijn

FILANTRO-KAPITALISTEN

gen. De eerste aanhangers van deze nieuwe filoso-

winst aan milieubescherming. Of Marc Ladreit de

Deze nieuwe filantropen brengen waarden en

haar heeft gekregen. Misschien draait het om een

fie van vrijgevigheid zijn onder meer enkele grote

la Charrière, de baas van Fitch Ratings, het derde

praktijken met zich mee waarmee ze in hun be-

passie, of een levenstekenende gebeurtenis. Maar

namen uit de internetrevolutie. Pierre Omidyar, de

grootste financiële ratingbureau van ondernemin-

roepsleven vertrouwd zijn (of waren). Snelheid

in alle gevallen is de filantropische actie op zich

geestelijke vader van eBay, richtte Omidyar Network

gen in de wereld, en een van de meest actieve

en efficiëntie worden de sleutelwoorden, een gift

erg belangrijk voor de schenker’, zegt Marc Abélès.

op. Steve Case, de medestichter van AOL, verwacht

kunstbeschermers in Frankrijk.

vloeit niet langer uitsluitend voort uit liefdadigheid,

Volgens hem is er wel een cultureel verschil tus-

dat de toekomst van de filantropie steeds meer

Volgens Marc Abélès, studiedirecteur van EHESS

maar uit een ‘sociale investering’. Als dusdanig in-

sen Europa en Amerika. In Europa is filantropie vaak

raakpunten zal vertonen met de zakenwereld.

(Ecole des hautes études en sciences sociales) in

spireren ze zich rechtstreeks op de werkwijzen van

een zaak van prestige of afhankelijk van het karak-

De filantropische kapitalisten van vandaag zijn tal-

Parijs en auteur van ‘De nieuwe rijken, een etno-

de financiële wereld en in het bijzonder van het

ter van de schenker. De Amerikanen zijn veel min-

rijker, rijker en jonger dan hun evenknieën van het

loog in Silicon Valley’, zijn de nieuwe filantropen

risicokapitaal. Vandaar de naam ‘venture philan-

der passioneel. ‘In de Verenigde Staten is filantropie

begin van de 20ste eeuw. Ze verschillen dan ook

‘niet meer die paternalistische patroons die scholen

thropy’: een erg specifieke selectie van gesteunde

nauw verbonden met een sterke puriteinse traditie.

danig van hun voorgangers, die de weg uitstippel-

lieten bouwen, en ziekenhuizen voor hun arbeiders

doelen, bijstand in de vorm van vaardigheden en

Het persoonlijke initiatief is een plicht ten opzichte

den van de moderne filantropie (een erfenis van

en hun gezinnen, waarbij ze progressieve ideeën

projectomkadering, vastlegging van precieze doel-

van de maatschappij’, legt de antropoloog uit. ‘In

de Franse verlichting en de Westerse industriële

combineerden met een berekende efficiëntie. Ze

stellingen om de efficiëntie van de gift te meten,

Europa heeft de verzorgingsstaat ervoor gezorgd

revolutie). Maar wie zijn ze dan, die nieuwe filan-

zijn ook niet langer de rijke mecenassen die een

allemaal zoals ondernemingen die zijn begaan met

dat onze filantropische ingesteldheid sterk is afge-

tropen? ‘Anonieme’ mensen zoals de telgen uit de

stichting oprichtten om een status van onsterfelijk-

‘burgerlegitimiteit’ al jarenlang doen. Volgens Marc

nomen. Daarom wordt filantropisch engagement

schatrijke familie Mulliez, voor wie ‘weldaden in

heid te bereiken.’ De nieuwe filantropen zijn tus-

Abélès zou dit het motto van de filantropische on-

bijna gezien als een luxe.’ Het gevolg daarvan is

dernemers kunnen zijn: ‘Wij zijn de besten in geld

dat de Europese praktijken vaak erg verschillen van

verdienen, we gaan nu bewijzen dat we ook de

de gewoontes in Angelsaksische landen. ‘Europese

besten zijn in goed doen.’

filantropen hechten meer belang aan persoonlijke

milie zijn, of eigen aan het geloof. Misschien wil hij de maatschappij evenveel teruggeven als hij van

en spirituele waarden, terwijl Amerikanen vooral Deze ‘filantro-kapitalisten’ gaan nog verder. Ze wil-

handelen uit een sociale overtuiging’, merkt Marc

len ook persoonlijk betrokken worden. ‘Ze geven

Abélès op. Maar voor iedereen is de filantropie een

niet alleen geld, maar ook tijd en ervaring’, legt

unieke ontmoetingskans, een uitgelezen kans om

Marc Abélès uit. Ze stellen hun bedrijfservaring en

ervaringen uit te wisselen met andere culturele of

netwerken ter beschikking van het goede doel en

sociale spelers. Het is ook de uitdrukking van een

begeleiden projecten die hen interesseren van be-

morele plicht die haar wortels heeft in een religi-

gin tot einde. Dat doen ze om de ‘winst uit de soci-

euze of wereldlijke cultuur, en ten slotte ook een

ale investering’ onomstotelijk te kunnen aantonen,

bron van plezier. 

» De nieuwe filantropen willen ook tijd en ervaring geven.

Iedereen filantroop? Naast de observaties van Marc Abélès leggen we die van Luc Van Liedekerke, directeur van het Centrum voor Economie en Ethiek (K.U.Leuven) en hoogleraar aan de K.U.Leuven en de Universiteit Antwerpen. Hij wijst op een toenemende professionalisering in de filantropie, een goede zaak, zolang ze niet in conflict komt met de altruïstische reflexen aan de basis ervan. Voorts benadrukt hij dat filantropie is ingebakken in de mens. ‘Dat onderdrukken leidt tot een koude maatschappij.’

daaruit ook zijn kracht en aantrekkelijkheid. Je

Als je al die dingen in het achterhoofd houdt,

geeft omdat je iets belangrijk vindt, omdat je je

wie is dan dé filantroop? Valt er een heldere lijn

met een bepaalde zaak identificeert. Er zijn ook

in te trekken? Luc Van Liedekerke ziet een link

veel personen die geven uit dankbaarheid voor

met opleiding, inkomen en opvoeding. ‘In onze

kansen die ze zelf ooit hebben gekregen. Dat zijn

contreien zullen filantropen vooral middenklas-

de klassieke motivatiestructuren, en die komen

sers en hogere inkomens zijn – mensen die het

wereldwijd terug. Je hebt natuurlijk mensen die

zich kunnen veroorloven – maar ik zou het niet

vooral gebruik willen maken van de fiscale voor-

tot die groep willen beperken. Je moet filantro-

ilantropie is geen statisch gegeven. Filantroop

en efficiënter wordt gehaald’, legt Van Liedekerke

delen die aan een gift verbonden zijn. Maar ook

pie ruim zien en dan is het een bijzonder wijd

is geen eenduidig, simpel begrip. Zoveel

uit. ‘Vandaag ligt de nadruk nog veel meer op

zij moeten beslissen aan welke zaak ze hun geld

verspreid fenomeen. Kijk maar naar het vrijwil-

wordt duidelijk uit het gesprek met Van

efficiënt beheer van de ter beschikking gestelde

schenken, dus dan kom je toch weer bij die ba-

ligerswerk: vrijwilligers investeren tijd aan een

Liedekerke. ‘Vast staat’, zegt hij, ‘dat giften – zowel

middelen. Een filantroop geeft niet zomaar. Hij wil

sismotivatie terecht. Erken je de filantropische

goed doel – ook dat is filantropie.’ En het gaat

grote als kleine – in alle culturen en religies voor-

verantwoording, eist dat zijn geld op een correcte

ingesteldheid niet, dan dood je de altruïstische

allemaal veel verder dan uit officiële cijfers

komen. De traditie van de aalmoes gaat al dui-

manier wordt besteed. Vandaar de professionali-

motivatie en haken filantropen af.’ Veel NGO’s

blijkt. ‘Niet iedereen is officieel filantroop. Veel

zenden jaren mee.’ De laatste anderhalve eeuw is

teit waarmee de meeste NGO’s nu worden ge-

pakken dat bewust aan: ze maken de link tus-

mensen zetten zich in voor een buur of familie-

er wel een evolutie merkbaar, die gestart is in de

rund. Kan zo’n instantie zich niet legitimeren, dan

sen de individuele gift en het resultaat duidelijk.

lid, springen in de bres voor een collega, zon-

Verenigde Staten, het land met de sterkst gepro-

wordt ze daarop afgerekend.’

Plan International is daarvan een goed voorbeeld:

der dat ze een specifiek etiket plakken op wat

je bijdrage vrijwaart de toekomst van een speci-

ze doen. Zorgen voor elkaar is ons ingebakken.

fessionaliseerde filantropische traditie. Vermaarde filantropen zoals Carnegie en Rockefeller verstrek-

Een slechte ontwikkeling vindt Van Liedekerke dat

fiek kind met wie je echt contact hebt. Maar ook

Je kunt het zelfs biologisch verklaren: de mens

ken liever middelen waarmee de ontvanger zich

geenszins. ‘Wie een inspanning doet, moet bewijs

andere organisaties houden je op de hoogte van

is een groepsdier en zorg is cruciaal voor het

kan opwerken in de maatschappij. ‘Er ontwikkelt

kunnen krijgen dat ze niet voor niks is geweest.

de projecten waarvoor ze het ingezamelde geld

voortbestaan van de soort. Neem het altruïsme

zich een meer strategische vorm van geven, met

Want hoe je het ook draait of keert, filantropie

gebruiken. ‘Dat soort communicatie is van groot

weg, en wat overblijft, is een bijzonder koude

als resultaat dat het vooropgestelde doel sneller

blijft in eerste instantie een morele daad en haalt

belang om de motivatie levend te houden.’

samenleving.’ 

De Filantropiekrant

10 mei 2011

INTERVIEW

Guy Laliberté, zakenman en filantroop

Water voor allen, allen voor w Vanaf het moment dat Cirque du Soleil winstgevend werd, zette de oprichter van het circus, Guy Laliberté, zich met zijn organisatie ONE DROP met hart en ziel in voor de toegang tot drinkwater voor de armste bevolkingen ter wereld. Hoe wordt iemand zakenman en dromer tegelijkertijd?

Straatartiest, acrobaat en filantroop: Guy Laliberté beweegt hemel en aarde om zijn droom nog in dit leven waar te maken – zuiver water voor iedereen.

Wie was u voor u de filantroop werd die we nu kennen?

voor de wereld en om niet te vergeten vanwaar we

Ik was straatartiest, acrobaat en vuurspuwer! En zo-

zich op probleemjongeren, op straatjongeren. Door

lang ik me kan herinneren ben ik een dromer en we-

hen te laten deelnemen aan een sociaal geënga-

reldreiziger. Ik ben niet zeker of ik wel filantroop ben

geerd circus, leerden ze opnieuw zelfvertrouwen

‘geworden’! Ik denk dat ik het altijd al ben geweest,

op te bouwen. Toen Cirque du Soleil 25 jaar werd,

natuurlijk niet altijd in dezelfde mate, maar ik ben wel

besloot ik om een sociaal project op te starten voor

altijd filantropisch of sociaal geëngageerd geweest.

de volgende 25 jaar. Jammer genoeg krijgen we

Toen ik een jongeman was, kregen mijn waarden –

vandaag in de wereld nog steeds veel te vaak te

anderen respecteren en middelen eerlijk verdelen

maken met sociale problemen zoals jongeren die

– vaste vorm. Ze vloeiden in feite voort uit de erva-

geen toegang hebben tot een opleiding, milieuver-

ringen die ik opdeed tijdens mijn reizen en uit het

vuiling, het verdwijnen van de biodiversiteit, een

bijzonder liefdevolle gezin waarin ik ben opgegroeid.

slechte gezondheidszorg en vrouwen in miserabele

kwamen. Het programma Cirque du Monde richtte

leefomstandigheden. Ik zag al snel in dat de oor-

Kunt u wat meer details geven over de drijfveren van uw engagement?

zaak van al deze problemen water was. Toen ik tot

Ik hecht bijzonder veel waarde aan het motto ‘Wie

iedere 20 seconden iemand sterft aan een ziekte

aan het leven geeft, krijgt van het leven terug’. Toen

die wordt veroorzaakt door besmet water, was mijn

Cirque du Soleil als onderneming zo’n 18 jaar ge-

keuze snel gemaakt. En zo richtte ik ONE DROP op.

mijn ontzetting ontdekte dat volgens de statistieken

leden met winst begon te draaien, zijn we sociale © Véronique Vial

engagementen aangegaan om iets terug te doen

Hoe ging dat precies in zijn werk?

Korte biografie van Guy Laliberté 1959:

geboren in Quebec.

2009: ONE DROP zamelt $ 12.034.990 in.

1980:

kandidaat voor de partij Rhinocéros bij de federale verkiezingen.

2011:

1984:

oprichting van Cirque du Soleil.

1997:

benoemd tot Ridder in de Nationale Orde van Quebec.

2007:

lancering ONE DROP.

Duizenden mensen en ondernemingen overal ter wereld stellen geld of hun diensten ter beschikking van de projecten van ONE DROP.

september 2009 : verblijf van 11 dagen aan boord van het Internationale Ruimtestation ISS, van waaruit hij het planetaire evenement Moving Stars and Earth for Water leidt in het kader van de Poetic Social Mission. Deze missie wil de wereldbevolking sensibiliseren voor het belang van zuiver water voor iedereen.

A www.onedrop.org

CREATIEVE FILANTROPIE

‘De mensen in ons centrum zijn verzot op het paard’

e eigenaar van de paarden mocht door gezondheidsproblemen niet langer rijden. Jaren terug had hij als filantroop met hippotherapie te maken gehad en daarom hoopte hij voor zijn eigen dieren op een toekomst in

die richting. Zo kwam het Fonds Lode Verbeeck in de kijker. Dat fonds is opgericht ter nagedachtenis van een 17-jarige jongen die dol was op paarden en het steunt de ontwikkeling van hippotherapie. Soms draait hippotherapie puur om de kalmerende invloed van paardenverzorging, maar ook specifieke oefeningen op de rug van het dier kunnen erbij horen. Een paard moet rustig, betrouwbaar en gezond zijn om voor hippotherapie in aanmerking te komen. Het paard Fiedel kreeg helaas last van artrose, waardoor hij niet geschikt was om te helpen bij therapie. The Old Horses Lodge uit Laarne vond voor hem een fijne plek om zijn oude dag te slijten. Maar de merrie Ofelia voldeed wél prima aan de criteria. Via een oproep konden organisaties zich kandidaat stellen om haar op te vangen. Uit alle reacties koos een jury het beste dossier. En nu staat Ofelia al een tijdje in het psychiatrisch centrum Sint-Amandus in Beernem. ‘De mensen in ons centrum zijn verzot op het dier. Onlangs koos een jonge vrouw het paard om mee te werken’, krijgen we bij het centrum te horen. ‘Zij heeft veel moeite met ontspannen en wordt daardoor snel boos. Tijdens de sessie is ze heel de tijd rustig gebleven en ze zei achteraf dat ze veel aan ‘haar paardje’ had gehad. Het was mooi om te zien.’ 

De Filantropiekrant

10 mei 2011

Ofelia staat nu al een tijdje in het psychiatrisch centrum Sint-Amandus in Beernem.

Filantropie draait om meer dan grote giften. Dat blijkt eens te meer uit het verhaal van de merrie Ofelia. Op een dag nam een Oost-Vlaamse ondernemer contact met de Koning Boudewijnstichting. Of ze iets kon met 2 paarden, wou hij weten, bij voorkeur om ze in te schakelen in hippotherapie. Met de hulp van het Fonds Lode Verbeeck vond 1 van de dieren een nieuwe stek in de stal van een psychiatrisch centrum.

concrete initiatieven, maar gezien het succes van

Maar als openbare figuur wordt mijn stem wel ge-

over een periode van 6 jaar – maar in de ontwikke-

onze Europese afdelingen is het niet ondenkbaar dat

hoord. En dat wil ik gebruiken om uit te leggen dat

lingslanden hebben we nu nog steeds een project lo-

we ook starten met een ONE DROP België.

water belangrijk is als bron van leven. Volgens mij

pen in Honduras. In 2010 lanceerde ONE DROP 3 nieu-

is dat de sociale plicht van alle mensen, en niet al-

we projecten: het project Haïti, het project Salvador

Hoe kunnen de Belgen meehelpen aan uw projecten?

leen van organisaties, ondernemingen of overhe-

en het project India. Voorts staan er nog andere initia-

den. Ondanks de goede bedoelingen van bepaalde

tieven in West-Afrika op het programma.

Door zich te engageren, al dan niet via ONE DROP,

regeringen is er soms een gebrek aan overleg en

Eerst richtte ik een administratief fonds op waarin ik

om iets te doen voor de bescherming van deze bron

coördinatie van de ondernomen acties.

100 miljoen dollar pompte om er zeker van te zijn

van leven. Op onze website geven we heel wat

Ieder initiatief leidt onvermijdelijk tot kritiek. Hoe neemt een filantroop als u die kritiek op?

dat alle administratieve kosten gedekt waren en

voorbeelden van hoe mensen kunnen helpen. Ik

Natuurlijk is kritiek nooit leuk, maar zolang ze op-

we dus niet afhankelijk waren van giften. Daarna

ben er rotsvast van overtuigd dat er voor water geen

werkten we een drieledige aanpak uit. Projecten op

grenzen bestaan.

or water de hand van duurzame technieken. Het gebruik van

En zijn er al mensen die dat doen?

een kunstgerichte opleiding als sensibiliseringsmid-

De Belgen gaven massaal gehoor aan de oproep die

del. En diensten voor microfinanciering. Ons eerste

ONE DROP lanceerde na de krachtige aardbeving in

project in Nicaragua diende als proefproject om

Haïti in januari 2010. Via het project in Haïti – een

U zette al indrukwekkende middelen in om uw streven naar toegang tot zuiver water voor iedereen onder de aandacht te brengen. In 2009 reisde u als ruimtetoerist mee met de Sojoez, gevolgd door een planetair spektakel over het thema water vanuit het Internationaal Ruimtestation ISS. Aan welke projecten werd het geld dat daardoor werd ingezameld, besteed?

onze aanpak, onze werkwijze en vooral de geboek-

project voor de toegang tot water en waterzuivering

Die Poetic Social Mission had niet als bedoeling om

te resultaten te beoordelen.

van ONE DROP en zijn partner Oxfam-Quebec in de

geld in te zamelen, maar wel om de wereldbevol-

regio van Leogane – dragen de Belgische schenkers

king te sensibiliseren. Het idee voor de ruimtereis

Alle leden van het directiecomité van uw onderneming schenken 1% van hun loon aan ONE DROP. Ook sommigen van uw werknemers doen dat. Is dat model volgens u ook bij ons mogelijk?

Kunt u wat meer vertellen over die resultaten?

dus concreet bij tot het herstel en de wederopbouw

bedacht en financierde ik zelf, samen met Cirque

Ik herhaal het: ik probeer een uiterst simpel principe

Ik zal het voorbeeld geven van het project ONE

van die verwoeste streek.

du Soleil, dat de naamsbekendheid van ONE DROP

toe te passen. Ik probeer gewoon mijn eigen kleine

wilde verbeteren. De stichting is nu alom bekend

tuintje goed te onderhouden… Als dat anderen in-

als een geloofwaardige humanitaire partner die zich

spireert, des te beter. Wij zijn niet perfect, maar op

inzet voor het thema van zuiver water. Bovendien

onze eigen kleine manier proberen we iets te veran-

hebben we ook de ontwikkeling van onze projecten

deren. Als tuiniers met een engagement.

het terrein om drinkwater beschikbaar te maken aan

DROP in Nicaragua. 95% van de betrokken gezinnen

in de streek is gestegen van 20 tot 70%. Als dat

Volgens Forbes bent u een van de 300 rijkste mensen van de planeet. U hebt niet gewacht op de oproep van Buffet en Gates om aan uw kinderen uit te leggen dat 80% van uw bezittingen naar de mensheid en de filantropie zouden gaan. Maar wat denkt u van de kruistocht van Buffet en Gates die proberen om hun rijke vrienden ervan te overtuigen om een deel van hun fortuin af te staan aan goede doelen?

geen bemoedigende cijfers zijn!

Ik kom terug op mijn motto: ‘Wie aan het leven

zegt dat ze minder getroffen worden door maagen darmziektes. De oogst van de gezinnen in Estelí, het gebied waarop het project zich richtte, is bijna verviervoudigd, waardoor de voedselvoorziening is verzekerd. Er werden 4 markten opgericht waarop de landbouwproducten worden verkocht die afkomstig zijn van het productieoverschot. Het percentage vrouwen dat toegang heeft tot de microfinanciering

bouwend blijft en niet persoonlijk wordt, denk ik dat ook kritiek zijn nut heeft. Vergeet niet dat ik uit de entertainmentsector kom en dat kritiek nu eenmaal deel uitmaakt van mijn dagelijks leven. Ik verkies trouwens kritiek boven onverschilligheid.

in de verf kunnen zetten. Het project in Nicaragua is inmiddels afgelopen – de

Wat is voor een filantroop de grootste beloning? Volstaat het om de dingen te zien bewegen?

projecten van ONE DROP lopen over het algemeen

Ja. Stap voor stap. Druppel per druppel. 

geeft, krijgt van het leven terug’. Ik geloof dat als

En wat doet u precies in Europa en België?

alle mensen die niet in armoede leven, 1% van hun inkomen zouden besteden aan het helpen van an-

ONE DROP bestaat nog niet zo lang, nog

deren, en dat als iedere onderneming 1% van zijn

maar sinds 2007 om precies te zijn, maar ik

winst zou afstaan, er dan geen humanitaire proble-

ben er bijzonder trots op dat het project zo

men meer zouden zijn.

snel zo bekend is geworden in de wereld.

januari werden ONE DROP Frankrijk, ONE

Ik was kandidaat voor ‘Rhinocéros’. Dat is een maffe

DROP Verenigd Koninkrijk, ONE DROP

partij, die het te groot belang dat soms wordt ge-

Zwitserland en ONE DROP Spanje opge-

hecht aan onbelangrijke zaken in het leven onder

Het technische luik van het project Nicaragua richtte zich op ongeveer 10.000 mensen, ofwel

richt. In België hebben we nog geen

de aandacht wou brengen. Ik doe niet aan politiek.

zo’n 1.200 gezinnen met 6.000 personen en 30 scholen met alles samen 4.000 leerlingen.

kunnen zetten dankzij de Poetic Social Mission, een webinitiatief vanuit 14 wereldsteden en vanuit het Internationale

Le tandem & l’enfant

Ruimtestation ISS. In de voorbije maand

U ambieerde ooit een politieke carrière (kandidaat bij de federale verkiezingen in 1980). Wat denkt u van de banden tussen de overheid en de humanitaire organisaties? Moet de ene het werk van de andere overnemen?

We hebben ONE DROP op de wereldkaart

Als doorgewinterde triatleet ging Frédéric Vanbeneden de waanzinnige uitdaging aan om aan een Ironman deel te nemen met… een houten marionet. De bedoeling is niet zozeer om welke sportieve krachttoer dan ook tot een goed einde te brengen, maar veeleer om kinderen die na een gerechtelijke beslissing bij hun ouders zijn weggehaald, wat ontspanning te bieden en uitstapjes te laten maken.

er nagedachtenis van een goede vriend die erg

en de giften druppelen binnen.

toegewijd was aan de ‘Refuge les Salanganes’,

Nog voor hij startte in de triatlon van Cambrai, eind

een opvanginstelling voor kinderen in nood in

vorige zomer, had Fred zijn weddenschap al gewon-

Lillois, bedacht Frédéric Vanbeneden zijn waanzin-

nen. Zowat 10.000 euro werd ingezameld. De kinde-

nige avontuur toen hij eens een ritje met een tan-

ren van Les Salanganes zullen met vakantie kunnen

dem maakte. Het project Le tandem & l’enfant (een

gaan en deelnemen aan sportieve stages die zijn

naam die je met een woordspelletje ook kunt lezen

aangepast aan hun specifieke behoeften. Gezien het

als ‘le temps d’aimer l’enfant’ of ‘tijd om van een kind

enthousiasme voor dit prettig gestoorde, maar tege-

te houden’) was geboren. Dan moest enkel nog

lijk ook betekenisvolle en gulle initiatief is Fred erin

Cacahuète worden gemaakt, de houten marionet

geslaagd om Cacahuète over te halen om opnieuw

die hem zou begeleiden tijdens een hele Ironman

te beginnen trainen, dit keer voor de Ironman van

(Ironman is de naam voor de klassieke lange-af-

Vichy in augustus 2012.

standstriatlon, voor het eerst georganiseerd in Hawaï

Om het project te steunen, sloeg Fred de handen

Hij zwemt, fietst en loopt. Caca-

eind jaren 70: 3,8 km zwemmen, 180 km fietsen en

in elkaar met 2 jonge auteurs die samen ‘Het echte

huète werd de eerste Ironwood-

een marathon, dus 42,195 km). Dankzij de hulp van

verhaal achter Cacahuète’ schreven, een humoris-

man ter wereld met een tijd van

de leerlingen uit de retoricaklas Wetenschappen van

tisch verhaal vol woordspelingen, die leerkrachten

de Sacrés-Cœursschool in Waterloo krijgt Cacahuète

gebruiken als ezelsbruggetjes tijdens hun lessen. De

stilaan vorm en verbeteren zijn prestaties week

opbrengst van de verkoop wordt volledig doorgestort

na week. Naarmate de trainingen vorderen, wordt

aan de vereniging. 

17 uur en 6 minuten.

Cacahuète stilaan de held van de hele buurt. Op de website van het project regent het steunbetuigingen

De Filantropiekrant

10 mei 2011

A www.tandem-enfant.com

ERFGOED

De Neirynck-collectie

Een levenspassie E

schilderijen als geheel kon blijven voortbestaan.

TROUW AAN KLEUREN EN MATERIE

(Koning Boudewijnstichting, coll. Thomas Neirynck)

De collectie toont aan hoezeer Neirynck kleine zijsprongetjes maakte maar toch steeds trouw bleef aan kleu-

ten speelt. Ze zijn

ren, aan materie, aan beweging. Met andere woorden:

bang dat ze nooit een struc-

aan het principe van de spontane kunstschepping, aan

tuur zullen vinden die hen begrijpt’, vertelt Anne

en collectie is een juweel. In dit geval is het

De Cobra-beweging ontstond in 1948, verdween al-

een vorm van rebellie en zelfs aan schriftelijke schil-

De Breuck. ‘Wij helpen hen dan om hun project te

vooral een levenswerk. Het levenswerk van

weer in 1951 en was dus geen lang leven beschoren,

derkunst, stromingen die typisch waren voor de naoor-

verfijnen, met realistische oplossingen op maat. Dat

een humanist, die er op 40 jaar tijd in slaag-

maar dat wil geenszins zeggen dat de beweging niet

logse periode. De hele collectie bewijst onomstotelijk

is voor de mecenas een ingewikkeld, maar nooit irre-

de om een unieke collectie aan te leggen van

betekenisvol is geweest. Het Fonds Thomas Neirynck

dat de verzamelaar Neirynck een duidelijk doel voor

alistisch proces.’ Sinds de dood van Thomas Neirynck

abstracte schilderijen uit de tweede helft van de

illustreert niet zozeer de internationale beweging in

ogen had waarvan hij slechts zelden afweek.

in 2010 is zijn Fonds verantwoordelijk voor het beheer,

20ste eeuw. Zakenman en bedrijfsleider Thomas

zijn drie jaren van bestaan, maar verkent veeleer de

‘Thomas Neirynck staat alom bekend als een van

het bewaren en het voortbestaan van zijn collectie.

Neirynck was geen rekenaar. Geen speculant. Hij

natuurlijke affiniteiten met andere ontwikkelingen,

de belangrijkste verzamelaars van abstracte kunst in

‘Hij wordt daarin vertegenwoordigd door een fami-

was een kunstliefhebber.

meestal individuele, waarbij vormen en kleuren, lij-

België en als een mecenas van de meest getalen-

lielid dat erop toeziet dat de beslissingen die worden

Hij sloeg dan ook geen geld uit zijn collectie, maar

nen en materie centraal staan. De collectie is dus erg

teerde Belgische kunstenaars’, ve rtrouwt Anne De

genomen, in overeenstemming zijn met wat hij zou

schonk ze weg, zodat ze kon dienen als studieob-

uiteenlopend. Maar dat was nu eenmaal de volledig

Breuck, de fondsverantwoordelijke van de Koning

hebben gewild’, legt Anne De Breuck uit. Voor de KBS

ject. Ze moest ook toegankelijk zijn voor het grote

terechte keuze van Thomas Neirynck, die er wellicht

Boudewijnstichting, ons toe. Hij kende niet alleen de

kadert de oprichting van het Fonds Neirynck in haar

publiek. De rijke collectie kunstwerken behoort nu

weinig voor voelde om eentonigheid in zijn verza-

kunstenaars, maar was ook een persoonlijke vriend

taak van openbaar nut. ‘Zonder zich te laten inper-

toe aan de Koning Boudewijnstichting, die instaat

meling te laten sluipen en te veel meevoelde met

en steunpilaar van hen. ‘Hij was een echte mecenas,

ken verkende Thomas Neirynck de schilderkunst uit

voor het bewaren ervan. Ze is ondergebracht in het

andere en jonge kunstenaars om zich te beperken

in de edele betekenis van het woord. Hij kocht nooit

zijn tijd, de figuratieve en abstracte, de lyriek en de

museum BAM-Beaux Arts Mons. Een schitterend

tot een bepaalde richting. Cobra dus, als bron van

een schilderij of beeldhouwwerk zonder dat hij een

bouwkunst, het materialisme en de grafische kunst,

geschenk aan de Koning Boudewijnstichting, voor

de heropleving, met werken van Jorn, Alechinsky,

persoonlijke band had met de maker ervan.’ In 40 jaar

de vertelkunst en de mystiek, de impulsieve uit-

wie de verzameling een fonds vormt van intellec-

Reinhoud, Dotremont. Maar ook aangevuld met an-

tijd slaagde hij erin om een unieke collectie abstracte

bundigheid en de bewegingskunst,…’ gaat Anne De

tueel onschatbare waarde. Meer dan 700 kunst-

dere, soms antagonistische kunstvormen van Yves

kunst uit de tweede helft van de 20ste eeuw bijeen te

Breuck door. ‘Zijn collectie, die vooral bekend was bij

werken, hoofdzakelijk schilderijen, van de hand

Zurstrassen of de Vlaming Yvan Theys. Of met een

krijgen. Zijn wens: ‘De kunstwerken laten voortleven

zijn naasten, werd op die manier een openbare col-

van 170 kunstenaars. Een schat aan informatie over

koude, opgebouwde, zelfs minimalistische kunst,

zonder versnipperd te raken, zoals hij persoonlijk ge-

lectie die is uitgegroeid tot een echte referentie voor

Cobra – een van de belangrijkste naoorlogse kunst-

zoals die van Delahaut of Walter Leblanc, die en-

daan zou hebben’, legt de kunsthistorica uit.

de abstracte kunst in België na 1945.’ De collectie was

stromingen, met zijn moderne, levendige en vurige

kele duidelijke punten van vergelijk vertoont, vooral

Om de toekomst van zijn prachtige collectie te ver-

het middelpunt van verschillende tentoonstellingen

uitstraling – en anderzijds over de abstractie van na

wanneer ze wordt geconfronteerd met Bram Bogart,

zekeren, sloot Thomas Neirynck een overeenkomst

in België en het buitenland, waaronder in 2010 in

de Tweede Wereldoorlog. Een halve eeuw overwe-

Maurice Wyckaert, Hartung en andere vormen van

met de Koning Boudewijnstichting. ‘Vaak komen

Rome, Tallinn, Riga en Duinkerken. 

gend Belgische schilderkunst.

poëtische abstractie.

schenkers naar ons met een probleem dat hen par-

A www.roerend-erfgoed.be

CREATIEVE FILANTROPIE

Schaken geeft je zelfvertrouwen

Mijn boom in de stad Op vakantie in Berlijn viel het Antwerpenaar Francis Thys, bediende bij bpost, op hoe groen die stad is. ‘Waarom zou zoiets bij ons niet kunnen?’ vroeg hij zich af. ‘Een week later was ik volop plannen aan het maken.’ Op 12 juni 2011 gaat Mijn boom in de stad officieel van start, maar de reacties van mensen die graag hun eigen boom willen sponsoren, stromen al veel langer binnen.

o gaat het in zijn werk: op www.mijnboom-

was, en de regionale pers heeft ons ruim aandacht

indestad.be kun je een boom reserveren.

gegeven. We hebben zelfs reservaties van mensen

De boom krijgt een plaatje met jouw naam

buiten Antwerpen, tot in Nederland! Enorm leuk

erin gegraveerd en er wordt een leuk plekje in

is het, tot slot, dat andere steden interesse tonen.

Antwerpen voor gezocht. ‘De Stad maakt momen-

Groningen volgt de actie bijvoorbeeld op de voet,

teel een inventaris op van geschikte plaatsen in

omdat het graag iets gelijksoortigs op zou zetten.

het centrum en de districten. In de mate van het

De actie leeft echt, al voor ze goed en wel van start

mogelijke planten we de boom bij de schenker in

is gegaan.’

de buurt.’ Een boom zal ongeveer 40 euro kosten. Engagement zit er bij Francis Thys ingebakken. ‘Het De stad Antwerpen reageerde onmiddellijk enthou-

ontstaat spontaan’, vertelt hij. ‘Ik heb al een honden-

siast op het voorstel van Francis Thys. ‘Ze is een

wei en een park gecreëerd, heb buurtfeesten en

belangrijke partner, want zonder haar goedkeuring

-werkingen opgezet, nu is er Mijn boom in de stad en

en medewerking was het nooit

intussen zet ik mijn schouders onder een project voor

gelukt’, legt hij uit. ‘Ook de be-

kunstwerken op de leien, dat in 2013 gerealiseerd zal

woners reageren positief. De e-

worden. Ik vind het altijd leuk om dingen te doen

mails van mensen die een boom willen reserveren, stromen al bin-

waar veel mensen van kunnen genieten. Ze creëren vreugde, voor mezelf en voor anderen. Zo simpel is het.’ 

nen van lang voor onze website actief

A www.mijnboomindestad.be

Inge Geerdens, CEO van CVWarehouse en initiatiefneemster van het schaakevenement Your Next Move, herinnert zich een mail van een 10-jarige die haar bedankte omdat hij het dankzij de wedstrijd van nerd van de klas geschopt had tot held die zijn schoolgenoten mocht leren schaken. ‘Dát is wat we willen’, zegt ze. ‘Iets leuks en constructiefs doen voor een betere maatschappij met meer ondernemende mensen die blaken van het zelfvertrouwen. Dát is ons doel.’

je succesvol wil zijn’, vindt Inge Geerdens. Samen met Jan Callewaert (Option) en Gabriel Fehervari (Alfacam) wil ze de schaaksport daarom geliefd maken bij jongeren. Schaken wint stap voor stap terrein. Her en der duiken nieuwe initiatieven op en Your Next Move krijgt jaar na jaar meer belangstelling. Naar de voorrondes van de vierde editie in 2010 zakten honderden kinderen af. ‘Het is mooi om te zien hoe die het allemaal zonder gêne tegen kampioenen opnemen. Je nek durven uit te steken is iets wat ik mis in onze samenleving. En kinderen doen dat zonder er zich vragen bij te stellen: zulke kwaliteiten mag je niet verloren laten gaan. Ik merk het ook bij de voorbereiding van Your Next Move. Als je bedrijven succesverhalen kunt voorleggen, stappen ze graag mee in je verhaal. Maar toen we pas begonnen, durfden velen het risico niet aan.’

lke tweede dinsdag van oktober neemt schaakgrootmeester Garry Kasparov het voor

Na alweer een werkdag van 16 uur waarvan de helft

Your Next Move op tegen een selectie onder-

aan de vzw is opgegaan, vraagt Inge Geerdens zich

nemers, politici en kinderen. De reden? Onderzoek

wel eens af waar ze toch aan begonnen is. ‘Maar

wijst uit dat kinderen die voor hun tiende leren

als je dan het engagement van al die kinderen ziet

schaken meer blijk geven van ambitie, durf en

en de effecten die het heeft, ben je weer vertrok-

doorzettingsvermogen. Hun zelfvertrouwen neemt

ken voor een jaar’, besluit ze. 

toe en tegelijk leren ze respect te hebben voor de tegenstander. Ze leren winnen, maar ook verliezen.

De Filantropiekrant

‘Allemaal kwaliteiten waar je niet zonder kunt als

10 mei 2011

A www.yournextmove.be

©BAM

Verzamelaar Thomas Neirynck schonk 700 kunstwerken aan de Koning Boudewijnstichting. Zijn collectie, die wordt bewaard in het BAM-museum (Beaux-Arts Mons), illustreert de levensloop van verschillende kunstenaars van de Cobra-beweging, die van essentieel belang is geweest voor de evolutie van de kunst in het naoorlogse Europa.

Thomas Neirynck wou dat zijn collectie abstracte

ONTWIKKELING

Kristel Debandt

‘Een lunch voor een kind kost minder dan 3 cent – dat heeft me overtuigd’ matie en foto’s. Ze stuurde de link naar een lijst vrien-

‘In de buurt van Kampala konden we via het

effect is overweldigend. Blijkbaar maken de tekenin-

Couchsurfing-netwerk bij Fulgensio Katoche logeren.

gen het belang van onderwijs concreter. Sinds ze er

Ik wist dat hij onder meer een schoolproject steunde

staan, zijn er 70 nieuwe kinderen ingeschreven!’ Dat

en we beslisten er een kijkje te gaan nemen. De rit

resultaat gaf Kristel zin om door te gaan. ‘Nu wou ik

duurde 2 uur: eerst over een asfaltweg, dan over

het iets structureler aanpakken. We gaan voor elke

een grote zandweg. Het laatste stukje liep over een

dag lunch, voor alle kinderen. De school heeft im-

onooglijk zandbaantje dat in het regenseizoen on-

mers geen budget om dagelijks te koken. En dat ter-

berijdbaar wordt.’ Mbirizi ligt daardoor ver van elke

wijl de resultaten van de leerlingen zoveel beter zijn

infrastructuur. Er is geen stromend water en geen

als ze geen honger hebben en het meer kinderen

elektriciteit. Zodra ze er arriveerden, kwamen de kin-

motiveert om te komen. De hele school voeden, kost

deren nieuwsgierig uit de klassen. Even later gingen

7 euro per dag. Dat is minder dan 3 cent per kind.

ze mooi in rijtjes staan en kreeg het bezoek een ‘offi-

Toen ik dat hoorde, was ik overtuigd. Ik hoop dat

ciële ontvangst’. ‘Ik zakte bijna door de grond: opeens

het project kan blijven groeien. Fulgensio zou willen

stonden er 150 kinderen voor ons te zingen!’

dat de jongeren op termijn de ontwikkeling van hun

Weer thuis zette Kristel Debandt, in het dage-

buurt zelf in handen kunnen nemen. En de school

lijks leven integratiemedewerkster bij Rode Kruis

speelt daarin een belangrijke rol.’ 

©BAM

Op reis in Oeganda bezocht Kristel Debandt een schooltje in het afgelegen dorp Mbirizi. Eenmaal weer thuis besloot ze de leerlingen een handje te helpen. ‘Ik had geen grootse plannen’, zegt ze. ‘Ik wou gewoon een Facebookgroep oprichten om de ontwikkelingsprojecten in de school bekender te maken. Ik deed er een kleine geldinzameling bij, waarmee we zulke mooie resultaten bereikten, dat ik ermee doorga.’ Het volgende plan: elke middag lunch voor alle kinderen.

den en kennissen en vroeg of ze soms geen klein bedrag wilden schenken. ‘In totaal verzamelde ik 620 euro. Daarmee heeft Fulgensio educatieve tekeningen op de muren van de school laten schilderen. Het

Vlaanderen in het opvangcentrum voor asielzoekers ©Jela Illegems

van Sint-Niklaas, een Facebookgroep op met infor-

A http://mbirizischoolproject.wordpress.com

» Op termijn zouden de jongeren de ontwikkeling van hun buurt zelf in handen moeten kunnen nemen.

Onderwijs als hefboom voor mensenrechten IDAY is een internationaal netwerk van Afrikaanse en Europese organisaties die ijveren voor kwalitatief basisonderwijs voor iedereen in Afrika. Het netwerk werd 5 jaar geleden opgericht en telt vandaag meer dan 250 organisaties in 15 Afrikaanse en 8 Europese landen. Al zowat 150.000 kwetsbare kinderen konden genieten van hun redding brengende steun.

et IDAY-netwerk ontstond uit de vaststelling

len samenwerken met hun regeringen om de fun-

dat de ontwikkelingshulp van particulieren,

damentele mensenrechten van de bevolkingen te

privé-instellingen of overheden niet altijd

doen naleven, waarbij wordt uitgegaan van het prin-

de verhoopte resultaten oplevert. Ondanks de vele

cipe dat enkel een globale actie onder leiding van de

steunmaatregelen van onder meer ngo’s telt Afrika

regeringen duurzame effecten kan hebben.

ieder jaar meer analfabeten en mensen in armoede. Wezen, huisbedienden, kinderen in de gevangenis…

een weldoend humanitair effect, maar helpt niet al-

de campagnes van IDAY hebben een ruime doel-

tijd bij de economische groei’, verklaart Jean-Jacques

groep. De 250 organisaties in het netwerk voeren

Schul, de voorzitter van de Raad van Bestuur van

een bepaald aantal gemeenschappelijke acties om

IDAY, die kan bogen op 40 jaar beroepservaring met

relaties aan te knopen en om een luidere politieke

ontwikkelingshulp. Het is een feit dat 45% van de

stem te krijgen. Maar ze richten zich niet alleen tot

Opleidingscentrum voor Huisbedienden in Burundi. In dit centrum krijgen momenteel meer

kinderen niet naar school kan omdat ze in armoede

Afrikaanse regeringen. IDAY benadrukt ook de rol

dan 400 bedienden per jaar een opleiding. Het centrum onderhandelt ook met de regering

leven. ‘We denken dat basisonderwijs voor iedereen

van Europese ondernemingen, die rechtstreeks in

om een wet gestemd te krijgen die alle 300.000 huisbedienden in het land toegang zou moe-

kan worden gerealiseerd als de economische groei

de Afrikaanse organisaties kunnen investeren en ef-

ten geven tot deze opleiding. Het centrum werd als voorbeeld gekozen voor de buurlanden.

stijgt. De ngo’s proberen over het algemeen om de

ficiëntere werkwijzen kunnen aannemen. ‘Onze taak

tekorten aan te vullen. Maar de mens heeft nooit iets

bestaat erin om beleidsmaatregelen en praktijken te

De bij het netwerk aangesloten organisaties wer-

voortaan kunnen genieten van een dergelijk pro-

opgebouwd op mislukkingen. We moeten dus inves-

stimuleren die het mogelijk maken om tegen 2015

ken ook altijd op lange termijn. In Burundi werden

gramma.’ Nog een kenmerk van het IDAY-netwerk:

teren in successen. Mijn motivatie is proberen aan te

de 6 doelstellingen van het kaderakkoord van Dakar

om en bij de 400 huisbedienden begeleid door een

een holistische aanpak van onderwijs. ‘In Afrika is

tonen dat we met een minimum aan middelen toch

te realiseren in Afrika, door de nadruk te leggen op

netwerkpartner. ‘Maar we helpen die organisatie om

een kwalitatieve basisopleiding niet mogelijk zonder

kunnen helpen om de ontwikkeling in Afrika te sti-

peuteropvang, een volledige cyclus basisonderwijs

een plan uit te werken met de regering, zodat de

ook de voornaamste ziekten onder de kinderen aan

muleren.’ IDAY vertrekt van het principe dat niemand

en de alfabetisering van jongeren. Want zonder

300.000 huisbedienden van het land gelegaliseerd

te pakken, want die beletten hen om naar school

de lokale problemen beter kent dat de Afrikanen

opgeleide bevolking kan geen enkele vorm van

worden en een gepaste opleiding krijgen. Dat is

te gaan. Malaria en dysenterie blijven nog altijd de

zelf. Alleen zij kunnen dus oplossingen vinden die

samenwerking voor de economische ontwikkeling

ook het geval in Togo, waar we een project heb-

voornaamste oorzaken van het hoge sterftecijfer op

optimaal zijn afgestemd op hun eigen sociopolitieke

duurzaam verankerd raken.’ IDAY meet de resultaten

ben opgestart met een 100 wezen die in de dorpen

het continent. Onze projecten proberen dus ook om

situatie. ‘Hun acties zullen vaak goedkoper zijn en in

van zijn acties in eerste instantie af aan het aantal

werden geadopteerd door Togolezen zelf. Dankzij

deze ziekten een halt toe te roepen aan de hand

bepaalde gevallen en situaties zelfs doeltreffender

aangesloten organisaties in het netwerk. ‘Hoe groter

een tweede fase in het programma zullen we dit

van doeltreffende middelen die ook voor de aller-

dan de oplossingen die worden aangedragen door

ons aantal, hoe meer politieke invloed we hebben.

project binnenkort kunnen uitbreiden naar meer dan

armsten beschikbaar zijn.’ 

internationale ngo’s.’ IDAY stimuleert de oprichting

Natuurlijk tellen we ook het aantal jongeren dat

1.000 kinderen. Ook hier onderhandelen we met

en netwerking van lokale burgerinitiatieven die wil-

onderwijs krijgt dankzij de leden van het netwerk.’

de regering, zodat alle weeskinderen in het land

De Filantropiekrant

Hoe komt dat? ‘Internationale steun heeft dan wel

10 mei 2011

A www.iday.org

OPLEIDING

Goede Goossens, coördinator PIDT-stichting:

‘Iets doen voor een ruime groep mensen uit onze regio’ Begin 2010 richtte PIDT (Partners in Diensten en Tewerkstelling), een Kempense onderneming in de dienstenchequessector, een stichting op. PIDT creëert daarmee een origineel en inspirerend filantropisch model voor projecten rond lokale tewerkstelling en lokaal welzijn. ‘We spelen direct in op de noden uit onze regio en willen daarbij een zo groot mogelijke groep inwoners bereiken’, vertelt coördinator Goede Goossens. ‘Maar de klemtoon ligt wel op kwetsbare groepen.’ Zo heeft de stichting een aanspreekpunt voor opvoedingsvragen en is ze nu bezig met een tewerkstellingsproject voor leefloners. ‘In de toekomst willen we ons toeleggen op laaggeschoolde jongeren.’

eerste poot is een jaar na de oprichting helemaal

de hindernissen weg die hen beletten naar het

uit de startblokken. ‘Iedereen met vragen over

arbeidscircuit door te stromen. De focus op het

opvoeding kan in ons aanspreekpunt terecht. We

lokale speelt daarin ook weer een belangrijke

geven individueel pedagogisch advies, maar or-

rol: als je geen auto hebt, is het des te belangrij-

ganiseren ook vormingen. Zo vroeg een plaatse-

ker dat je kort bij huis kunt werken. En uiteraard

lijk oudercomité ons onlangs om een informatie-

geven we ook nazorg, om te voorkomen dat het

avond te organiseren over pestgedrag op school.

na een tijd toch misloopt.’

Ouders, leerkrachten, kinderverzorgers en andere opvoeders hoeven niet te denken dat ze alleen

Goede Goossens springt enthousiast over naar al-

zware problemen aan ons mogen voorleggen. Het

weer een volgend project dat ze aan het voorbe-

kan ook gaan om een kind dat slecht slaapt of

reiden is. ‘De volgende groep die we een steuntje

eet. We geven zelf advies en personen met vra-

in de rug willen geven, zijn onze laaggeschoolde

IDT is gegroeid vanuit de OCMW’s van

stap verder gaan en iets onbaatzuchtigs doen

gen waarop we niet onmiddellijk een antwoord

jongeren.’ Opnieuw wil het project een brug slaan

Westerlo, Hulshout en Herselt. De bestuurs-

rond meerdere thema’s en voor meer verschil-

kunnen formuleren, verwijzen we rechtstreeks

tussen de doelgroep en de bedrijfswereld. ‘We

leden zijn zich door hun dagelijkse bezighe-

lende groepen uit de buurt. Daarom werd de

door naar de juiste instantie. Doorgaans maken

willen jongeren uit de beroepsopleidingen bij-

den bijzonder bewust van de noden in hun regio.

PIDT-stichting in het leven geroepen. ‘We werken

we zelfs de afspraak voor hen. Daar schuilt hem

voorbeeld de kans geven om een écht renovatie-

Op het moment dat het dienstenchequesbedrijf

rond twee grote pijlers’, legt Goede Goossens

immers vaak het probleem: mensen vinden geen

project van A tot Z te verzorgen. In plaats van in

eenmaal goed draaide, wilden ze dan ook een

uit. ‘Lokaal welzijn en lokale tewerkstelling.’ Die

aanspreekpunt voor zulke dingen. Wij willen voor-

de kelder van hun school een muur te metselen

komen dat opvoeders van het kastje naar de muur

die ze ’s avonds weer moeten afbreken, zoeken

worden gestuurd en uiteindelijk opgeven zonder

we voor hen een pand dat een facelift kan ge-

een oplossing te hebben.’

bruiken. Zoiets motiveert, voorkomt spijbelen en

geeft aannemers de kans om de jongeren te leren ‘Nu ook het aanspreekpunt vlot draait, concen-

kennen en hen eventueel aan te werven. Op die

treren we ons op lokale tewerkstelling’, zegt

manier wint iedereen erbij: de jongere die trots

Goede Goossens. ‘Momenteel ligt de klemtoon

kan zijn op een zinvol project, de aannemer die

op personen met het artikel 60-statuut: zij krij-

een nieuwe werkkracht vindt, de gemeente die er

gen onder bepaalde voorwaarden een supple-

mooier van wordt. Onder zulke dingen zetten we

ment op hun leefloon, met name als ze een

graag onze schouders.’

aantal uren per dag werken of een specifieke opleiding volgen.’ Het statuut (waarbij het OCMW

Tot nu toe is de stichting afhankelijk van de eigen

tijdelijk als werkgever optreedt) vormt de brug

investeringen van PIDT en overheidssubsidies.

tussen het leefloon en de reguliere dan wel de

‘Maar we zitten in de overgangsfase van private

beschermde arbeidsmarkt. Omdat die stap voor

stichting naar stichting van openbaar nut. Als we

veel mensen groot is, organiseert PIDT-stichting

zover zijn, komen we in aanmerking voor schen-

trajectbegeleiding. ‘Onder begeleiding van een

kingen, dus wordt onze armslag nog groter’, be-

maatschappelijk assistent werken we concreet

sluit Goede Goossens. 

Iedereen met vragen over

A www.pidtstichting.be

opvoeding kan in het aanspreekpunt van de PIDT-stichting terecht.

Willy Ivens van het Fonds Ivens-Boons:

‘Ook een ziek kind wil goed onderwijs’ Langdurig zieke kinderen hebben recht op vier uur per week onderwijs aan huis. Dat is helaas door ouders, schooldirecties en de medische sector nauwelijks geweten en wordt weinig toegepast. Het Fonds Ivens-Boons, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, wil daarin verandering brengen. ‘Het moet een spontaan recht worden, een vanzelfsprekendheid’, zegt bezieler Willy Ivens.

ziekte of chronische aandoening, een ongeval of

Met een vergelijkbare zin voor efficiëntie wil de

handicap, heeft wekelijks recht op vier uur ‘tijdelijk

voormalige VOKA-topman de krachten in het veld

onderwijs aan huis’ (TOAH). Dat staat in het schoolre-

bundelen. ‘Er bestaan al verschillende initiatieven,

glement dat de ouders jaarlijks ondertekenen. ‘Helaas

zoals onderwijs in ziekenhuizen of Bednet, waarbij

is er een grote onwetendheid over dit recht, zowel bij

in het klaslokaal de les gefilmd wordt en de zieke

ouders als in scholen en in de medische sector’, zegt

leerling van thuis uit kan volgen’, licht Ivens toe. ‘Met

Willy Ivens. Hij stelde het zelf vast bij zijn bijna 300 be-

het Platform van Onderwijs aan Zieke Leerlingen in

zoeken aan betrokken instanties en schreef een aan-

Vlaanderen (PoZiLiV) maken we met verschillende

bevelingsnota voor de Vlaamse overheid. Op jaarbasis

instanties afspraken tot samenwerking.’

maken maar 600 jongeren gebruik van TOAH, terwijl

les kreeg. Later heb ik me voorgenomen andere

In Mechelen slaagde het Fonds Ivens-Boons erin om

problemen thuis of door psychologische moeilijk-

kinderen te helpen om zo’n situatie te voorko-

een aantal schoolgemeenschappen, ziekenhuizen,

heden kwetsbaar zijn. In het onderzoek ‘De ach-

men.’ Hij stopte op 55-jarige leeftijd als directeur

wijkgezondheidscentra, de VDAB en RESOC Mechelen

tergelaten kinderen’ peilt Unicef onder meer naar

van VOKA – Kamer van Koophandel arrondissement

een protocolakkoord te laten ondertekenen waarin zij

ongelijkheid op school bij kinderen uit ontwikkelde

Mechelen en richtte twee jaar geleden met zijn

zich engageren om ouders over TOAH te informeren.

landen. Op dat vlak bekleedt België de laatste

vrouw Myriam Boons een fonds op dat hun naam

‘We hopen dat dit project navolging krijgt over heel

plaats van de 24, na Italië, Oostenrijk en Frankrijk.

draagt en het opneemt voor jongeren van 6 tot 15

Vlaanderen’, zegt Ivens. Maar is dat wel haalbaar? Zijn

De lijst wordt aangevoerd door Finland, Ierland en

jaar met een leerachterstand.

er genoeg leerkrachten om aan de vraag te voldoen?

Canada. ‘Er is dus nog veel werk aan de winkel. We

‘Wij stellen ‘vliegende leraarbrigades’ voor die ervoor

hebben 15 projecten lopen’, besluit Willy Ivens. 

ls jonge knaap was Willy Ivens slachtoffer van een zwaar ongeval. ‘Ik moest mijn tweede leerjaar overdoen omdat ik geen

er veel meer leerlingen nood aan hebben.

KRACHTENBUNDEL

De wetgeving is duidelijk. Een kind dat meer dan 21

opgeleid zijn om met zieke kinderen te werken en die

dagen van school afwezig is ten gevolge van een

uitrukken over heel Vlaanderen.’

De Filantropiekrant

10 mei 2011

ELK KIND TELT Het Fonds Ivens-Boons wil elk kind met een leerachterstand opvangen, dus ook jongeren die door

A www.resocmechelen.be

MEDISCH EN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

‘Laat ons over de brug komen’ In juni 2008 werd de zus van de Kempense zakenman Luc Verelst ziek. De diagnose: baarmoederslijmvlieskanker. Verelst begon daarop verwoed te zoeken naar de beste behandeling die voorhanden was. Het werd een frustrerende zoektocht, want elke bron vertelde andere dingen. Als reactie richtte de bio-ingenieur Reliable Cancer Therapies (RCT) op, een non-profitorganisatie die informatie over betrouwbare kankerbehandelingen toegankelijk maakt en kankeronderzoek steunt.

se. Vervolgens krijg je specifieke artikelen in dui-

armen in de wereld). Hij heeft het altijd al be-

mensen die iets zouden kunnen betekenen, maar

delijke taal over therapieën, onderzoeken en de

langrijk gevonden om verdienstelijke initiatieven

die niet over de brug komen.’

betrouwbaarheid ervan. ‘We brengen alle soorten

te steunen. ‘Er wordt veel te weinig aan filantro-

behandelingen in kaart, zowel de conventionele

pie gedaan’, vindt hij. ‘Ik zie zoveel vermogende

A www.reliablecancertherapies.com

als de niet-conventionele, met hun resultaten. We vinden dat elke patiënt, zijn entourage en zeker ook de artsen die informatie binnen handbereik moeten hebben. Let op, ik heb veel respect voor artsen – ze verrichten schitterend werk. Maar hoe kan iemand die van ’s ochtends tot ’s avonds in de operatiezaal staat ook nog op de hoogte blijven van alle nieuwe ontwikkelingen? Er verschijnen dagelijks een paar 100 publicaties over kanker! Iemand moet die informatie op een deskundige manier verzamelen, ordenen, checken en bekendmaken.’

‘We hebben het geluk gehad dat mijn zus bij de juiste artsen is beland en de optimale behande-

Daarom richtte Luc Verelst een fonds op met

ling voor haar ziekte heeft gekregen. Maar zulke

eigen kapitaal, dat wordt aangevuld met dona-

beslissingen mogen niet van geluk afhangen. Ze

ties van andere privé-investeerders. Momenteel

moeten gebaseerd zijn op goed gedocumenteer-

werken in het kantoor in Strombeek-Bever ze-

de en begrijpbare informatie. De informatie die

ven mensen. RCT stopt niet bij het beheer van

ik zelf vond via lectuur en gesprekken met spe-

de website. ‘We stoten geregeld op interessante

cialisten was overweldigend, complex en vaak

therapieën die vast dreigen te blijven zitten in

tegenstrijdig.’ Die ervaring was de belangrijkste

een experimenteel stadium. Nergens zijn immers

aanleiding om RCT op te richten.

voldoende budgetten. RCT selecteert de meest veelbelovende daarvan en ondersteunt ze.’

Want kanker gaat ons allemaal aan.

Op de RCT-site kun je eenvoudig zoeken op trefwoord. Geef je bijvoorbeeld ‘borstkanker’ in, dan

Luc Verelst is met RCT niet aan zijn filantropische

krijg je eerst wat bondige informatie over de

proefstuk toe (hij richtte ook Solid International

ziekte, haar frequentie, risicofactoren en diagno-

op, een private stichting die zich inzet voor kans-

Steeds meer Fondsen De voorbije jaren werden binnen de Koning Boudewijnstichting diverse Fondsen voor me-

Kennis en ervaring delen

disch-wetenschappelijk onderzoek opgericht. ‘Die trend zet zich duidelijk door: in 2009 werden 8 nieuwe fondsen opgericht, in 2010 waren het er 7. In totaal beheert de KBS nu 31 fondsen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek’, legt Bénédicte Gombault, projectleider bij de KBS, uit. ‘De doelstelling van ieder Fonds beantwoordt aan de specifieke wil van iedere schenker. Dat verklaart waarom er zoveel uiteenlopende thema’s worden behandeld, gaande van cardiolo-

De leden van AIRG België, de vereniging voor informatie en onderzoek van erfelijke nieraandoeningen, bewegen hemel en aarde om deze zeldzame ziektes bekend en erkend te maken.

gie over aids tot mucoviscidose, gezondheid van kinderen of verouderingsproblemen.’ Sommige Fondsen reiken prijzen uit ter bekroning van het uitgevoerde werk van toponderzoekers en om hun ac-

n België lijden 12.000 tot

tiënten en hun familie helpen door naar hen te

tiviteiten op specifieke vlakken meer

14.000 mensen aan erfe-

luisteren en hen psychologische steun te bieden

bekendheid te geven. Andere Fondsen

lijke nieraandoeningen. Dat

en ten slotte onderzoek ondersteunen. Naast een

stellen dan weer financiële middelen

is een verzamelnaam voor een 40-tal zeldzame

website, een nieuwsbrief en een magazine orga-

ter beschikking of kennen beurzen toe

ziektes. Om de strijd aan te gaan met deze wei-

niseert de vereniging in oktober ook een jaardag.

om medisch-wetenschappelijk onder-

nig bekende en erkende pathologieën lanceerde

Tijdens workshops op die dag wordt uitgelegd

zoek in uiteenlopende disciplines aan

professor Yves Pirson van de dienst nefrologie van

hoever het onderzoek staat en komen ook en

te moedigen.

de Brusselse Universitaire Ziekenhuizen Saint-Luc

vooral veel getuigenissen aan bod. ‘Dit evene-

in 2006 het idee om een Belgische afdeling op te

ment is niet alleen van grote menselijke waarde,

In 2010 werd in totaal 800.000 euro aan

richten van de Franse organisatie AIRG, een ver-

maar is ook een concrete uiting van ons engage-

prijzengeld en beurzen overhandigd.

eniging voor informatie en onderzoek van erfelijke

ment en onze verenigingsdynamiek’, gaat de ver-

nieraandoeningen. De professor nam contact op

antwoordelijke van de vereniging verder. ‘Mensen

met Bruno Woitrin, een papa van kinderen met er-

vinden er antwoorden op hun vragen, ontmoeten

felijke nierziektes, die meteen mee op de wagen

lotgenoten en gaan naar huis met nieuwe mid-

sprong en de spilfiguur werd van de vzw.

delen en nieuwe vooruitzichten.’

‘Wanneer ze te maken krijgen met zeldzame ziektes,

DNA-SCHOOL

voelen mensen zich vaak verschrikkelijk alleen in hun

In de zomer opent de vereniging een ‘DNA-school’.

Voor de universiteiten is het duidelijk: willen ze ook in de toekomst kwaliteitsvol onderzoek garan-

situatie’, legt Bruno Woitrin, voorzitter van AIRG België,

Dit medische opleidingscentrum organiseert gratis

deren, dan moeten ze zelf op zoek naar (extra) geld.

uit. ‘Wij hebben geprobeerd om wetenschappers en

cursussen van 3 dagen voor groepen van zo’n 12

De K.U.Leuven staat ver in het structureren van haar filantropische projecten. Het Leuvens Universi-

patiënten samen te brengen om zo een soort dyna-

patiënten of familieleden om op die manier de

teitsfonds werft jaarlijks budgetten van 10 tot 12 miljoen euro. ‘Mecenaat steunt vaak onderzoek dat

miek te creëren en taboes te doorbreken.’ Vandaag

wetenschappelijke kennis beter te kunnen uitwis-

er via officiële kanalen zoals het FWO nooit zou komen’, zegt directeur van het fonds, Isabel Penne.

groepeert de vereniging patiënten, nefropediaters,

selen. ‘Dat is onze plicht als mens’, vervolgt Bruno

Bij de Universiteit Gent staan ze momenteel zo ver nog niet. ‘Schenkingen en legaten gebeuren

genetici en nierspecialisten die zich allemaal willen

Woitrin, die nu voor de moeilijke opdracht staat om

vandaag eerder spontaan’, zegt Kristof De Moor, directeur Bestuurszaken.

inzetten voor het grote geheel. ‘Maar liefst 300 leden

de overheid ervan te overtuigen dat de patiënten

Sinds enkele jaren tellen de UCL, de ULB en de faculteiten Notre-Dame de la Paix in Namen verschil-

hebben al kunnen genieten van onze diensten.’

wel degelijk een ziekteverzekering verdienen en

lende autonome stichtingen. ‘La Fondation Louvain haalt tussen de 3 en 5 miljoen euro per jaar bin-

dat de dure behandelingen zouden moeten wor-

nen, waarvan 65% afkomstig is van ondernemingen waarin alumni zetelen als ambassadeurs’, legt

den terugbetaald. 

Nicolas Grosjean, secretaris-generaal van de Fondation Louvain, uit. Sinds 2009 doet de ULB via de

ANTWOORDEN OP VRAGEN

De Koning Boudewijnstichting beheert 31 fondsen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek.

Mecenaat helpt grenzen verleggen

Fondation ULB voor onderzoek ook op grote schaal een beroep op het private mecenaat. Het bestuur

De initiatieven van de vereniging zijn drievoudig: informeren over alle aspecten van de ziekte, de pa-

A www.kbs-frb.be

van de universiteit hoopt zo jaarlijks tussen de 3 en 5 miljoen euro in te zamelen.

A www.airg-belgique.org

De Filantropiekrant

10 mei 2011

ARMOEDE & SOCIALE RECHTVAARDIGHEID deze kerst maken

miljoenen kaartjes

miljoenen gelukkigen

Een Kerstzegel tegen laaggeletterdheid

‘Sociale organisaties kunnen veel opsteken van het bedrijfsleven’ – 1000 Brussel – RPM Brussel V.U. Jan Smets – Muntcentrum

- 2500000023174

Laaggeletterdheid in gezinnen bestrijden door hun jonge kinderen aan te spreken? Dat is de uitdaging van het Fonds van bpost voor Alfabetisering, dat zulke projecten in België ondersteunt. Die financiële steun kan gaan tot 25.000 euro per project.

Een tijd terug klopte Michel Van Hemele (Essensys) aan bij het Venture Philanthropy Fonds van de Koning Boudewijnstichting. Het Fonds koppelde hem aan de beschutte werkplaats Flexpack in Puurs, waar hij zijn expertise deelde om het bedrijf te helpen groeien.

et wordt stilaan een gewoonte. Ieder jaar

and Events Manager bij bpost, uit. ‘We willen de

geeft bpost een Kerstzegel uit. Niet enkel

bevolking sensibiliseren en laaggeletterde ouders

een gegeerd verzamelobject voor filatelis-

van kinderen tussen 0 en 6 jaar helpen om hun

ten, maar vooral een vorm van solidariteit die voor

kinderen vanaf het prille begin de juiste instelling

iedereen toegankelijk is. Sinds 2008 geeft bpost

en houding aan te leren die hen later zullen helpen

in zijn acties meer toe te spitsen op laaggeletterde

een deel van de opbrengst van deze postzegel

om hun schooltijd succesvol af te sluiten.’ En de actie

mensen met jonge kinderen. Het Fonds is op zoek

aan een goed doel: de strijd tegen laaggeletterd-

heeft nog een bedoeling: een belangrijke referentie

naar projecten die pilootinitiatieven ondersteunen

heid. Voor iedere zending met de Kerstzegel in de

en uitgelezen expertisecentrum worden dat in staat

ten gunste van personen met kinderen van 0 tot 6

maand december schenkt bpost 2 cent aan het

is om een beter licht te werpen op een thema dat

jaar oud. Zo kunnen die ouders worden betrokken

‘Fonds van bpost voor Alfabetisering’ (het vroegere

nog te vaak miskend wordt en waarover nog te wei-

bij de opleiding van hun kinderen en worden tege-

Postfonds voor Alfabetisering). Die schenking levert

nig cijfermateriaal en gegevens bestaan.

lijk hun eigen vaardigheden verder ontwikkeld. Die

een aanzienlijke bijdrage aan de campagnes van

Aan de basis ligt een trieste vaststelling: in België

initiatieven moeten de ouders duidelijk maken hoe

het Fonds, waardoor nog meer projecten kunnen

wordt geschat dat 1 persoon op 10 grote moeilijk-

belangrijk het is dat hun kinderen al vanaf de kleu-

iets anders doen dan doneren. Als we onze kennis

worden ondersteund.

heden ondervindt met lezen en schrijven. Hoewel

terschool naar school gaan. Daarnaast krijgen ze

en expertise ter beschikking stellen van organisa-

Doordat velen de Kerstzegel aankochten en ge-

ze naar school zijn geweest, hebben toch verbazend

aangepast lesmateriaal en uitleg over het school-

ties met een sociaal doel, wint iedereen erbij. Zulke

bruikten tijdens de maand december 2008, kon de

veel mensen het in het dagelijkse leven moeilijk

systeem en worden ze aangespoord om zelf ook te

organisaties functioneren natuurlijk anders dan de

Post in 2008 maar liefst 800.000 euro aan de strijd

om een boodschappenlijstje op te stellen, admi-

leren lezen en schrijven. Allemaal met de bedoe-

onze, maar er zijn ook parallellen. Het resultaat is

tegen het analfabetisme schenken. In de praktijk

nistratieve formulieren in te vullen, een medische

ling om de beste aanpak te achterhalen en die met

dat zij beter leren functioneren en economisch ren-

betekent dat een financiële steun aan 61 vereni-

bijsluiter te begrijpen of een gebruiksaanwijzing

alle betrokken partijen te delen. 

dabel worden, en dat wij het gevoel hebben dat we

gingen. In 2010 werden 17.364.734 Kerstzegels ge-

door te lezen. ‘Net zoals bij armoede wordt analfa-

plakt. Dat zijn dus zowat 250.000 postzegels meer

betisme doorgegeven van generatie op generatie’,

dan in dezelfde periode in 2009. Een mooi gebaar

stelt Mohamed-Youness Ouaret vast. ‘Vaak zijn laag-

en een mooie actie worden dus altijd beloond.

geletterde mensen meesters in het verbergen van

Resultaat: er werd 347.000 euro ingezameld, waar-

hun lees- en schrijfproblemen. Eén van de lastigste

van 250.000 rechtstreeks wordt doorgestort aan

aspecten van deze problematiek is dan ook om die

verenigingen actief in de strijd tegen laaggelet-

mensen zover te krijgen dat ze de nodige stappen

terdheid. ‘Onze doelstellingen zijn eenvoudig: het

ondernemen en contact opnemen met verenigingen

Fonds ondersteunt initiatieven die echt vernieu-

die strijden tegen laaggeletterdheid.’

wend en experimenteel zijn of die beantwoorden aan een noodzaak en die later erkend en overge-

DE GENERATIECIRKEL DOORBREKEN

nomen zullen kunnen worden door de overheid’,

Recente verslagen over analfabetisme brachten het

legt Mohamed-Youness Ouaret, Senior Sponsoring

Fonds van bpost voor Alfabetisering ertoe om zich

in december, Voor elke gebruikte zegel aan het alfabetiseringsfonds schenkt bpost 2 eurocent Boudewijnstichting. beheerd door de Koning

koop hier je Kerstzegels

an Hemele is al lang bezig met venture philanthropy. 15 jaar geleden besloten hijzelf en 9 andere gedreven managers om tijd en

geld te schenken aan sociale doelen. ‘We wilden

mensen vooruithelpen.’

Triple win! De Kerstzegelactie voor alfabetisering heeft 3 grote voordelen:

1 2 3

het grote publiek wordt gesensibiliseerd rond de problematiek van laaggeletterdheid. er worden extra financiële middelen vrijgemaakt voor acties die dit bestrijden. Het initiatief kadert volledig in de filosofie van de Kerstzegelactie.

De 10 stichtten de Fondation Demeter. Ze namen zich voor elk jaar een deel van de bonussen die ze als manager kregen aan de stichting te schenken. Ze wilden daarmee vooral initiatieven in moeilijke regio’s helpen groeien, hen leren hoe ze een inkomen konden verwerven voor de werking en voor de medewerkers. ‘We gaven leningen, compleet met intresten en de verplichting tot terugbetaling. Dat deden we vanuit de idee dat we de betreffende organisaties wilden adviseren, maar ze tegelijk ook zelfredzaam wilden maken. De bedoeling was altijd dat ze na enkele jaren, als wij ons terugtrokken, een leefbare en renda-

Hotel Mozart zet zijn deuren open voor daklozen

bele organisatie zouden hebben.’ Stilaan evolu-

mensen gratis in het hotel. Sommigen blijven en-

en doelgroepen. ‘Zo steunen we een project in

Van een echt driesterreninitiatief gesproken. Al 17 jaar lang biedt een Brusselse hoteluitbater daklozen onderdak en eten. Het hele jaar door. Bij heel koud weer kunnen ze zelfs terecht in meer dan de helft van de hotelkamers. Gratis.

kele dagen, anderen zelfs verschillende maanden.

Parijs dat delinquente jongeren reïntegreert in de

‘Ze krijgen ‘s morgens, ‘s middags en ‘s avonds ook

maatschappij en recidivisme probeert te voorko-

te eten,’ gaat Ahmed Ben Abderrahman verder. De

men. Zo’n initiatief economisch rendabel maken

prijs voor deze vrijgevigheid? ‘Ongeveer 1,5 euro per

is moeilijk, dus daarom hebben we onze princi-

p een boogscheut van de Grote Markt is te

Waarom de minder gefortuneerden er dan niet

persoon. Dat is niets... Mozart betaalt de rekening!’

pes wat bijgeschaafd. Als de organisatie na 3 tot

midden van de drukte in de Kaasmarktstraat,

van laten profiteren?’

glimlacht Ahmed. Pure vrijgevigheid dus. Geworteld

5 jaar niet zelfstandig functioneert, maar wel dui-

in een diep geloof: ‘Ik ben moslim, zegt hij. En de

delijk vooruitgang heeft geboekt op dat vlak, dan

armsten helpen is een van de 5 pijlers van de islam.

zoeken we iemand die de financiering van ons

waar het wemelt van de pitabars, ook een

haven van rust te vinden. Wie Hotel Mozart bin-

30 TOT 70 DAKLOZEN PER NACHT

nenstapt, kan zijn ogen nauwelijks geloven. Het

Mond-tot-mondreclame deed de rest. Vandaag

Niets geeft meer voldoening dan mensen te helpen

wil overnemen. Het is ook al gebeurd dat we een

driesterrenhotel is erg origineel ingericht, met een

zijn het de daklozen zelf die onderdak komen vra-

wanneer je daar de kans toe hebt. Ik heb veel lege

deel van de schulden hebben kwijtgescholden.’

geslaagde combinatie van klassiek Franse stijl en

gen. Afhankelijk van de nacht verblijven 30 tot 70

kamers. Het is dus niet meer dan normaal dat ik ze ter beschikking stel van de mensen die een dak

Van Hemele wil heel expliciet ook tijd ter beschik-

warmte uit. Aan de receptie kampeert de uitbater

boven hun hoofd nodig hebben!’

king stellen. Een goed voorbeeld is zijn samen-

Ahmed Ben Abderrahman glimlachend voor een

Iedereen mag in het hotel slapen. Er is maar één voor-

werking met Flexpack, een sociaal-economisch

immens portret van zijn favoriete componist. En

waarde: geen alcohol. De combinatie van toeristen en

bedrijf dat zo’n 270 personen met een arbeids-

één van Obama. Ahmed werd geboren in Marokko,

daklozen in één en hetzelfde hotel leidt niet tot proble-

handicap tewerkstelt. De combinatie van de so-

reisde de hele wereld rond en vestigde zich uitein-

men. ‘Waarom zouden toeristen zich aan de daklozen

ciale reflex van Flexpack met de bedrijfservaring

delijk in de jaren 70 definitief in België.

storen?’ vraagt de hoteleigenaar zich af. ‘Na een goed

van Van Hemele wierp vruchten af. Er is gesleu-

‘Al 17 jaar vang ik daklozen op,’ legt de hotel-

bad zijn ze weer proper en storen ze niemand. Ze ge-

teld aan de marketing en de interne efficiëntie

uitbater uit. Toen zijn zoon Younès diep geraakt

dragen zich ook goed. Na enkele weken in het hotel

en er zijn 20 extra arbeidsplaatsen gecreëerd.

werd door de dood van een dakloze, vroeg hij

zijn ze volledig veranderd. Ze hebben weer kleur op

‘In de praktijk kwam het erop neer dat ik mijn

zijn vader om iets te doen. De volgende dag al

hun gezicht. Ze blaken weer van gezondheid. Ik praat

tijd pro deo heb geïnvesteerd en dat het Venture

trok Ahmed naar het Zuidstation om de daklozen

met hen, ik geef hun soms raad, maar altijd zonder te

Philanthropy Fonds een aantal consultants heeft

uit te nodigen in zijn hotel. Plaats genoeg: mid-

oordelen.’ Het initiatief zou zich ook nog kunnen uit-

ingehuurd om bij Flexpack enkele dingen in orde

den december tot midden februari is een rustige

breiden: Ahmed droomt van een keten van ‘solidaire

te brengen. Via een renteloze lening betaalt

periode voor het hotel. ‘Of het hotel nu leeg is

hotels’. Maar hij vindt maar moeilijk mensen om hem

Flexpack die investering (80.000 euro) stap na

daarin te volgen. ‘Volgens mij zit vrijgevigheid ingebak-

stap terug.’ 

Oosterse motieven, en ademt een ontspannende

of niet: mijn personeel is aanwezig en ik moet dezelfde belastingen betalen. Dan zou het zonde

ken in veel mensen en moet het enkel aan de opper-

zijn om met lege kamers te blijven zitten, ter-

Ahmed Ben Abderrahman droomt van

vlakte komen,’ vertrouwt Ahmed ons toe, ‘maar vaak

wijl er buiten mensen op straat moeten slapen.

een keten van ‘solidaire hotels’.

weten ze niet hoe ze dat kunnen doen.’ 

De Filantropiekrant

10 mei 2011

A www.kbs-frb.be

eerde de Fondation naar complexere initiatieven

SCHRIJVERS GETUIGEN

Aanvalletjes van misantropie Kun je de wereld redden als je jezelf niet kunt redden? Die ondertitel staat op de cover van de roman Vissen redden van Annelies Verbeke. Het antwoord spreekt misschien voor zich, maar de vraag levert stof voor een heel gesprek over het belang van filantropie en de rol die egoïstische motieven spelen bij altruïstische daden.

‘Geweten… het is misschien een ouderwets woord, maar het blijft ontzettend belangrijk’ Annelies Verbeke

‘Natuurlijk lukt dat niet als je je eigen leven nog

er nog iets als het geweten. Dat is misschien een

niet op orde krijgt’, vindt Annelies Verbeke. ‘Het

ouderwets woord, maar het blijft ontzettend be-

boek gaat dan ook in de eerste plaats over iemand

langrijk: een groot deel van de wereldbevolking

die haar eigen problemen ontvlucht en daarom

heeft honger, op gebied van milieu gebeuren er

probeert op te gaan in een groter goed: de we-

vreselijke dingen. Het is goed dat we daarbij stil-

reld redden.’ Het personage Monique Champagne

staan en er iets aan willen doen, ook al is het

denkt haar liefdesverdriet te kunnen verdrinken

om ons eigen geweten te sussen. De mens is van

door zich op te werpen als behoedster van het vis-

nature een egoïstisch wezen, dat zei Nietzsche

bestand. Zonder vissen, geen mensen. Alle leven

al, en het zal wel kloppen. Maar dan nog heb je

op aarde komt voort uit de zee, dus als de zeeën

verschillende opties om ermee om te gaan. Een

hij er op de een of andere manier mee te maken

rijkere noden zijn dan boeken. Landbouw- en on-

leeg zijn, is het gedaan met alles en iedereen.

ander helpen en jezelf daardoor beter voelen, lijkt

krijgt of bijzonder door geraakt wordt. ‘Dat is heel

derwijsprojecten moeten bijvoorbeeld voorrang

Dat is haar logica en ze bindt verwoed de strijd

me de verkiesbare optie.

begrijpelijk’, vindt Annelies Verbeke. ‘Mijn vriend

krijgen. En dat Belgische project waarbij toiletten

komt uit Senegal en stuurt elke maand geld naar

worden gebouwd in Kampala: hoogstnoodzake-

aan tegen de overbevissing. ‘Ik vind het op zich

een mooie gedachte, de wereld willen redden’,

Zichzelf noemt Annelies Verbeke gemakzuchtig

zijn familie. Dat doet hij vooral omdat hij die men-

lijk. Maar zo’n boekenproject sluit dicht aan bij

zegt Verbeke. ‘Maar je moet jezelf en wat je kunt

geëngageerd. ‘Ik heb al jaren doorlopende op-

sen graag ziet en wil dat ze het beter hebben.’ Zelf

mijn persoonlijkheid, dus daar kan ik me helemaal

bereiken toch ook een beetje kunnen relativeren.

drachten voor verscheidene goede doelen, maar

merkt ze ook dat haar hart sneller uitgaat naar

in vinden.’

Ik ben ervan overtuigd dat het de eerste taak van

veel moeite kost me dat niet, natuurlijk. Een paar

dingen die dicht bij haar staan. ‘Recent zag ik een

de mens is om zelf gelukkig te worden en dat dan

keer per jaar ga ik ook in op de vraag van een

reportage over een bibliotheekproject. Ik vond het

Zou ze zichzelf filantroop noemen, willen we

niet te doen ten koste van anderen.’

organisatie om deel te nemen aan een of andere

aandoenlijk te zien hoe sommige mensen het ene

weten. De auteur antwoordt met een kort lach-

actie. Voor Vluchtelingenwerk Vlaanderen heb

boek dat ze bezitten koesteren als hun waarde-

je: ‘Ik moet eerlijk bekennen dat dat varieert

In de ondertitel van Vissen redden schuilt een

ik eens meegedaan aan een voorleesactie die

volste bezit. Ze lezen het opnieuw en opnieuw,

met de dag. Ik kan al eens aanvalletjes van mi-

andere – ietwat prikkelige – interpretatie. Is niet

aandacht vroeg voor de huisvesting van illegale

wel 100 keer. Ik vind zoiets ook confronterend,

santropie krijgen. Maar over het algemeen pro-

iedereen vooral uit op zichzelf redden? Gaat al-

vluchtelingen. Zoiets doe ik graag: ik vind het

omdat ik zonder nadenken boeken koop – ik kan

beer ik een persoon die ik ontmoet altijd een

truïsme niet altijd gepaard met een vorm van

schrijnend waar die mensen vaak terechtkomen.

er niet mee stoppen.’ Ze wijst naar de uitpuilende

kans te geven, hem los te zien van elk vooroor-

egoïsme? Minder sterk gesteld: doet een mens

Het probleem verdient aandacht en het kost me

boekenkast achter ons. ‘En nu zijn er projecten

deel dat om hem heen zou kunnen hangen. Dat

aan filantropie om zichzelf beter te voelen?

slechts een namiddag – dat moet af en toe kun-

die boeken verzamelen, bijvoorbeeld exemplaren

vind ik cruciaal om te doen, omdat ik zelf ook

‘Ongetwijfeld wel’, stelt Annelies Verbeke. ‘Maar

nen, vind ik.’

die bibliotheken niet langer kunnen gebruiken

graag zo behandeld word. Ik hou er niet van om

en naar boekarme gebieden sturen. In het kleine

in een vakje gestopt te worden. Is dat genoeg om me filantroop te noemen?’ 

dat is legitiem. Als je op zo’n moment niet alleen jezelf, maar ook iemand anders helpt, dan wint

Veel filantropische projecten ontstaan uit een per-

Nederlandse taalgebied ligt zoiets moeilijker dan

toch iedereen erbij? De wereld van de mens be-

soonlijke motivatie van de initiatiefnemer. Hij voelt

in het Franse, maar toch, ik zie me ooit zo’n ini-

staat eerst en vooral uit zichzelf. Gelukkig bestaat

zich met een specifiek probleem verwant omdat

tiatief steunen. Uiteraard besef ik dat er belang-

De filantroop als antiheld Als schrijver van heel wat boeken (uitgegeven bij Le Cri en Le Castor Astral) en als laureaat van de Rossel-prijs vraagt de Belgische schrijver Xavier Deutsch zich af waarom filantropen nooit literaire helden zullen worden. Zelf schrijft hij gevoelige en lichtvoetige verhalen, en hij herkent bij de grote filantropen een zekere mate aan mysterie. Een getuigenis.

chaamt de miljardair een kolossaal, megalomaan, egoïstisch en solitair personage.’ Is filantropie dan een manier om een zuiver gewe-

houdt van de mens en hoeft dat niet zo nodig te be-

ten te kopen? ‘Er komt altijd een moment waarop de

wijzen; de andere probeert zich te profileren als vrij-

grote industriemagnaat zo naar het grote geld streeft,

gevig’, vindt de schrijver. ‘Maar menslievendheid is

dat hij een roofdier wordt zonder enige scrupule.

pas mogelijk als ze steunt op een onwrikbare puur-

Natuurlijk is dat wat karikaturaal uitgedrukt, maar het

heid. Mijn wereld bestaat uit standvastige, loyale

is wel de reden waarom rijke mensen nooit literaire

avier Deutsch heeft een bijzondere plaats in

geschreven woord met de paplepel ingaf. En toch

en beschermende mensen. Ik houd van antihelden,

helden worden.’ En hij gaat door: ‘In Europa bestaat er

het Franstalige literaire landschap. Bij hem

is hij de enige van de vier kinderen die er ook echt

omdat mensen zich met hen kunnen vereenzelvi-

een filantropie binnen ieders handbereik: de belas-

vind je geen provocerende schrijfsels, opzwe-

zijn beroep van maakte. Ondanks zijn successen, zijn

gen. Ze zijn onvoorspelbaar, ze kunnen lafaards blij-

tingen, noemen ze die. Het fiscale systeem moet in

pende trash of ingewikkelde verhaallijnen. Alleen

opmerkelijke schrijfstijl en zijn literaire prijzen leeft

ken, of net helden.’ Op dit punt haalt Xavier Deutsch

wezen de fondsen verzamelen en herverdelen onder

heel nieuwsgierige lezers zullen zijn werk ontdek-

hij, zoals hij het zelf verwoordt, ‘op het randje van

een paradox aan: de filantroop wil goed doen, maar

het publiek. Ik ben een groot voorstander van dit idee.

ken. In de afdeling over de eenvoudige onderwer-

armoede’. Als we hem dan ook vragen om het even

wekt vaak wantrouwen op. Hoe dat komt? Door de

Wanneer een filantroop dus fondsen gaat injecteren,

pen. Met gewone persona-

te hebben over de filantropie, spert hij zijn ogen ver

verhouding die de mens heeft met geld.

legt hij een zwakte van de Staat bloot. Het is aan onze

ges in gewone situaties.

open van verbazing: ‘De filantropie? Bedoel je die

En toch zo vol leven!

beschermers van de mensheid, of de grote bonzen

In de literatuur is ‘succes’ geen vaste waarde meer.

geldschieters. Daar draait een democratie toch om?’

van de industrie?’

Heel wat schrijvers voeren liever een held op die

Nog een pijnpunt: ‘De ondersteunde doelen hangen

zich aan de zelfkant van de maatschappij beweegt

in sterke mate af van de voorkeur van de schenker.

Xavier

Deutsch

groeide

A www.anneliesverbeke.com

regeringen om fondsen vrij te maken. Niet aan privé-

een gecultiveerd

Geld, geluk, vrijgevigheid. Allemaal klinkende

– geen revolutionairen, maar veeleer rustige verzet-

Welnu, sommige ziekten en sommige problemen

gezin, dat hem

woorden, die niet lijken samen te gaan. ‘Er bestaan

strijders, die zich weigeren te plooien naar macht

wekken geen sympathie op bij het grote publiek. Als

de liefde voor het

minstens twee soorten filantropen: de ene soort

en geld. ‘Sommige schrijvers zijn erg gevoelig voor

we dus rekenen op de private filantropie, lopen we

het lot van grote weldoeners. Er bestaan honder-

het gevaar dat we ongelijkheden creëren.’ Stilte. De

‘In de literaire fictie hebben

den werken over Ghandi, Louis Pasteur enzovoort.

schrijver denkt na. Dan ontspant zijn gezicht weer.

antihelden, net als de rijken

Mensen die zich onderscheiden hebben door hun

Hij straalt een soort stilzwijgend schuldgevoel uit van

daden, hun ideeën, hun ontdekkingen. Zelden door

iemand die te veel heeft gezegd. ‘Oei, de filantropen

hoeveel geld ze in hun portemonnee hadden.’ Maar

zullen me niet graag zien komen!’ Maar wie kaatst,

in de literaire fictie hebben antihelden, net als de

moet de bal verwachten. Daarbij, de filantropie, de

rijken der aarde, ook altijd een tragisch kantje. De

échte filantropie, is misschien wel meer te vinden bij

schrijver ziet in hen een zeker mysterie: ‘Alle rij-

de gewone mens, bij de kleine man. 

der aarde, ook altijd een tragisch kantje’ Xavier Deutsch

De Filantropiekrant

ken hebben ook een duistere kant: kijk maar naar Citizen Kane, die film van Orson Welles. Vaak beli-

10 mei 2011

A www.xavierdeutsch.be

GRENSOVERSCHRIJDEND SCHENKEN

Grensoverschrijdend schenken in Europa vergemakkelijken

Naar een filantropische eenheidsmarkt? De opbrengst en het nut van de filantropie voor onze maatschappij zijn alom bekend. Donaties blijven in de Europese Unie ook toenemen. Heel wat lidstaten stimuleren die vrijgevigheid met fiscale voordelen. Tot voor kort bleven zulke voordelen beperkt tot de landsgrenzen. Maar verschillende nationale en Europese fiscale en juridische initiatieven, in combinatie met een indrukwekkende uitbreiding van het netwerk Transnational Giving Europe (TGE), hebben die situatie aanzienlijk verbeterd.

en in zekere mate Frankrijk, pasten de conclusies

kingen deze landen zullen kiezen. Deze keuzes en

van de zaak Persche toe in hun lokale wetgeving

de reactie van Nederland zullen bepalend zijn.

door aan de schenker een bewijslast op te leggen. Schenkers moeten dus bewijzen dat de bui-

In afwachting van de aanpassing van de lo-

tenlandse organisatie die ze steunen, activiteiten

kale wetgevingen stelt Transnational Giving

uitoefent die volgens de nationale normen worden

Europe een flexibel, snel en ernstig alternatief

beschouwd als zijnde van openbaar nut. Ze moeten

voor grensoverschrijdende giften voor. Het TGE-

die informatie, die soms duidelijk van tevoren is

netwerk omvat momenteel 15 EU-landen en

e steeds mobie-

arrest Persche in nationale wetgevingen worden

bepaald, bij hun belastingaangifte voegen of kun-

ondersteunt zonder twijfel de hierboven bespro-

ler wordende be-

toegepast door ofwel aan de buitenlandse organi-

nen voorleggen. Bij twijfel kan de fiscale overheid

ken juridische en praktische vooruitgang. Maar

volking

woont,

satie te vragen zich te registreren/te laten erken-

de schenker of de buitenlandse begunstigde vra-

ondertussen biedt TGE aan de schenkers, zowel

werkt, huwt en gaat

nen, ofwel door aan de schenker bewijzen en infor-

gen stellen. Dit mechanisme lijkt eenvoudiger en

particulieren als bedrijven, uit de EU-landen van

almaar vaker met pen-

matie te vragen over het non-profitkarakter van de

meer in de lijn te liggen van het EU-Verdrag, en is

het netwerk de kans om buitenlandse non-profi-

sioen in andere EU-

buitenlandse begunstigde organisatie.

daarom het meest wenselijke.

torganisaties financieel te steunen en toch rechtstreeks te genieten van de fiscale voordelen die

landen. Ook goede doelen overschrijden vaak de

In Nederland, bijvoorbeeld, kunnen privéschen-

landsgrenzen. Schenkers uit EU-landen willen niet

kers (particulieren of bedrijven) al genieten van

Het zal nu interessant zijn om de aanpassingen te

gelden in de wetgeving van hun eigen land. Heel

langer belemmerd worden door een reeks fiscale

een fiscaal voordeel wanneer ze geld geven aan

volgen in de landen die momenteel bezig zijn hun

wat prestigieuze organisaties doen een beroep

en juridische obstakels wanneer ze een nieuwe

een buitenlandse organisatie van openbaar nut.

fiscale en juridische regels te wijzigen, zoals het

op TGE om gemakkelijker fondsen te kunnen

filantropische structuur willen opzetten of wan-

Voorwaarde is dat de organisatie plaatselijk is ge-

Verenigd Koninkrijk en België (Belgische schenkers

werven in andere Europese lidstaten.

neer ze gewoon een buitenlandse organisatie

registreerd en de bevoegde overheid haar heeft er-

wachten momenteel op administratieve bepa-

De bedoeling van dit alles is om schenkers de kans

willen steunen en daarvoor genieten van fiscale

kend als liefdadigheidsinstelling (ANBI – Algemeen

lingen die meer details moeten verschaffen over

te bieden om binnen de EU geld te geven aan de

aftrekbaarheid.

Nut Beogende Instelling). Deze voorwaarden wor-

wanneer en welke bewijzen ze de overheid moe-

organisaties van hun keuze, zonder daarbij gehin-

Voor dit laatste stelt het Europees Hof van Justitie

den door de Commissie echter als onnodig beper-

ten leveren dat de vereniging of instelling gelijk

derd of gediscrimineerd te worden door fiscale ob-

in haar arrest van 2006 in de ‘zaak Stauffer’ en het

kend beschouwd. De Commissie vroeg Nederland

kan worden gesteld met een Belgische vereniging

stakels. Die recente ontwikkelingen zorgen hier dus

arrest van 2009 voor de ‘zaak Persche’ duidelijk

vervolgens officieel om dit reglement aan te passen

of instelling, zoals bedoeld in art. 104, 3° à 4°bis,

voor een zeker optimisme. 

dat EU-landen hun fiscale wetgeving dienen aan

en bracht de zaak recent tot voor het Europese Hof

WIB 92 en indien nodig dat ze op gelijkaardige wij-

te passen. De Europese Commissie reageert iden-

van Justitie. Dit zal er waarschijnlijk toe leiden dat

ze werd erkend), om te zien welke van beide strek-

tiek met een reeks lopende inbreukprocedures

andere landen (Oostenrijk, Denemarken, Italië, …)

door de DG Belastingen en Douane-Unie. Samen

die een registratie invoerden, hun wetgeving ook

creëren ze zo langzaam maar zeker een omge-

zullen moeten veranderen. Frankrijk voerde een

ving die grensoverschrijdende filantropie mogelijk

flexibelere oplossing in. Het land eist niet dat or-

maakt en bevordert.

ganisaties zich registreren, maar stelt als een van de mogelijkheden een officiële goedkeuring voor.

Verschillende landen binnen de EU hebben dan ook

Die moet Franse schenkers die een buitenlandse

hun fiscale stimulansen voor grensoverschrijdende

organisatie financieel willen steunen, eventuele

giften al uitgebreid of zijn daarmee bezig. In de

onaangename verrassingen besparen.

praktijk stellen we vast dat de conclusies van het

EU-landen Luxemburg, Bulgarije, Polen, Slovenië

Sue Daniels van de European Association for Philanthropy and Giving (EAPG)

‘Mensen halen veel uit geven’

A www.transnationalgiving.eu

‘Een schitterend middel om fondsen te werven’ Het netwerk Transnational Giving Europe (zie hierboven) maakt het schenkers mogelijk om over de grenzen heen te genieten van een fiscale vrijstelling. De Europese Vrienden van Versailles zijn daarvan een goed voorbeeld.

a Société des Amis de Versailles (SAV) werd

naar heel Europa. Dat is niet geheel onterecht,

opgericht in december 1907. De vereniging

aangezien het prestigieuze Franse kasteel een cul-

trok aan de alarmbel, omdat het kasteel en

turele, politieke en sociale spil was waarvan het

domein van Versailles in verval aan het raken wa-

prestige, vooral tijdens de verlichting, afstraalde op

ren. Al meer dan een eeuw dragen de Vrienden

heel Europa. En toch zorgden grensoverschrijdende

van Versailles hun steentje bij tot de inrichting en

giften voor problemen.

restauratie van Versailles. In 2010 werd een nieuwe

APG is de Britse koepel van liefdadigheidsorganisaties en filantropische initiatiefnemers. Directeur Sue

vereniging opgericht: de Europese Vrienden van

Dus deden de Vrienden van Versailles een beroep

Daniels boog zich over de recente Giving Green Paper, een officieel document dat de discussie over

Versailles (Les Amis Européens de Versailles - AEV),

op het netwerk Transnational Giving Europe om

filantropie en donaties moet voeden. ‘Er staan goede ideeën in om filantropie in de brede zin van het

die de steun aan het kasteel opvolgt en uitbreidt

in Europa fondsen te kunnen werven. ‘Het is een fantastisch middel dat helaas maar weinig be-

de overheid een White Paper, waarmee het parlement aan de slag kan.

kendheid geniet, zeker bij het grote publiek. Ikzelf

De Britse overheid wil de gulheid van haar onderdanen stimuleren. Cynici kunnen daarin een poging zien

ontdekte het netwerk zo’n beetje per toeval. Toch

om van de eigen liefdadigheidsverantwoordelijkheden af te raken. ‘Het is complexer dan dat’, vindt Sue

ben ik ervan overtuigd dat het systeem tot heel

Daniels. ‘Overheden moeten besparen door de financiële crisis. Dat is een feit. Problematisch is de snelheid

wat vrijgevige initiatieven zou kunnen leiden, als

waarmee het gebeurt. Daardoor dreigen heel wat organisaties problemen te krijgen. Maar we geloven te

het maar wat bekender was’, zegt Ghislain d’Ursel,

vast dat de staat voor alles zal zorgen. Daar moeten we vanaf.’ Britten zijn nu al de meest gulle inwoners

ondervoorzitter van de Raad van Bestuur van de

van Europa. ‘Maar er bestaat een kloof’, vertelt Daniels. ‘8% van de bewoners draagt meer dan 40% van

AEV. Niet alleen Belgische geldschieters, maar ook

de donaties bij. Dat kan anders.’

schenkers in 13 andere Europese landen kunnen

Veel aandacht gaat naar ‘nudging’, een concept uit de gedragseconomie, dat letterlijk betekent: ‘een vrien-

voortaan dit nobele initiatief steunen en zo helpen

delijk duwtje in de goede richting geven’. ‘Dat is niet de taak van een overheid’, zegt Sue Daniels. ‘Maar or-

bij de restauratie en inrichting van de badkamer

woord te stimuleren.’ Allerlei organisaties hebben hun commentaren ingestuurd. Op basis daarvan creëert

ganisaties kunnen er iets mee.’ Ook nieuwe technologie komt aan bod. ‘Technologie moedigt vooral jonge mensen aan. Zo omvatten online giften doorgaans kleinere, maar talrijkere bedragen. Een fonds dat ook kleine organisaties in staat stelt om op de technologietrein te springen, lijkt daarom een goed idee.’ EAPG mist in de paper nog wat klare ideeën rond beleid en regelgeving. ‘Een belastingvoordeel is hét middel om donaties te stimuleren. Het stimuleert een donor vooral om meer te geven.’

van Marie-Antoinette. Tegelijk genieten ze van hun eigen nationale fiscale voordelen.  A www.amisdeversailles.com

Giften zijn belangrijk, vindt Sue Daniels. ‘Of het nu tijd is of geld wat je schenkt, veel of weinig – mensen halen zoveel uit geven. Het bezorgt je een gevoel van welbevinden en gemeenschap. En de noden zullen

Het eerste project van de Europese Vrienden van Versailles heeft Amélie Nothomb als meter

alleen maar groeien, ook daar moeten we rekening mee houden.’ 

en omvat de restauratie en inrichting van de badkamer van Marie-Antoinette.

A wwww.eapg.org.uk

De Filantropiekrant

10 mei 2011

EUROPA

Naar een Europees statuut voor stichtingen Het aantal stichtingen van openbaar nut in Europa neemt onophoudelijk toe. Maar hun statuten en fiscaliteit verschillen van land tot land. Goed nieuws: nog dit jaar wordt een Europees statuut voor stichtingen verwacht.

en eengemaakte markt, de euro, het sociale

De principes werden in 2002 ‘geoperationaliseerd’,

aan de verschillende rechtspraak, licht Emmanuelle

Europa, de Europese politiek… En wat met de

dat wil zeggen geherformuleerd in een juridische

Faure toe. ‘Dit patchwork begrenst de acties van heel

filantropie, vragen verenigingen, stichtingen,

ontwerptekst, een ‘typewet’ voor de stichtingen

wat organisaties tot een lokaal, regionaal of natio-

schenkers en betrokken ondernemingen zich af.

‘van openbaar belang’ – dus van openbaar nut in

naal kader en remt hun internationale werking af.’

Wat doen de Europese instellingen om het Europese

Europa. ‘Dat maakte het ons mogelijk om de juiste

Het is dus van groot belang dat het probleem op de

mecenaat te ontwikkelen? ‘Al 10 jaar lang herbekij-

praktijken, maar ook de lacunes en gebreken in

overkoepelende Europese agenda komt.

ken de Europese landen hun juridische en fiscale

de bestaande juridische kaders onder de aandacht

Dit jaar bestaat de grote uitdaging van de stich-

omgeving. Ze voeren hervormingen door en het

te brengen’, legt Emmanuelle Faure uit. ‘Met name

tingen er dan ook in om een gemeenschappelijk

klimaat is gunstig voor de oprichting en de wer-

de juridische kaders houden geen rekening met

statuut uit te werken, zodat ze een ruimer publiek

king van filantropische middelen’, stelt Emmanuelle

het toenemende aantal schenkers op Europees

kunnen bereiken. ‘Het vergemakkelijkt transnatio-

me overgenomen door het Foundation Center

Faure, belast met de Europese aangelegenheden

niveau, en nog minder met het feit dat zij een

nale schenkingen en levert bedrijven die dat wil-

in New York en het European Foundation Centre

binnen het European Foundation Centre (EFC), vast.

patrimonium in handen hebben in verschillende

len een nieuw middel om hun steunbeleid uit te

in Brussel. De overstap gaat gepaard met een

Het EFC is een vereniging die werkt aan de verster-

Europese landen.’

breiden naar het Europese en internationale vlak’,

schenking van 1 miljoen dollar. Grantcraft

king en de promotie van het werk van stichtingen

Hoe kunnen deze activa dus efficiënt worden in-

legt Emmanuelle Faure uit. Een Europees statuut

publiceert verslagen, gidsen en onderzoeks-

van algemeen of openbaar nut en de filantropie in

gezet, in de wetenschap dat wat in het ene land

zal in de eerste plaats concrete gevolgen hebben

resultaten over de impact van samenwer-

Europa en de wereld. Ze omvat zo’n 230 aangesloten

van openbaar nut is, dat niet noodzakelijk ook in

voor grensoverschrijdende stichtingen: ‘Zij hoeven

kingsakkoorden tussen stichtingen en andere

stichtingen en organisaties uit 30 landen. Volgens

een ander land is, met inbegrip van de organisaties

dan niet meer te kiezen voor het statuut in dit of

schenkers. Het geeft ook advies over de meest

Emmanuelle Faure ‘brengt het veelvoud aan natio-

van openbaar nut? Wat kunnen we verwachten van

dat land’, benadrukt Faure.

doeltreffende werkwijzen. De toetreding van

nale en regionale instanties die bevoegd zijn op dit

een Europees statuut voor stichtingen? Een der-

Het onderwerp is trouwens erg actueel: op 10

Grantcraft tot het European Foundation Centre

vlak, met zich mee dat er voor de stichtingen in de

gelijk statuut biedt in eerste instantie de kans om

maart riep het Europese Parlement de Commissie

kon op geen beter moment komen, aan-

27 EU-landen meer dan 50 verschillende wetgevin-

op Europees vlak politieke en juridische erkenning

officieel op om een Europees statuut voor vereni-

gezien de interesse in opleiding, leren van

gen gelden. Een van de voornaamste beperkingen

te krijgen. ‘Alle lidstaten staan de gekwalificeerde

gingen, stichtingen en onderlinge maatschappijen

peers en het uitwisselen van praktische tips

is dat er in Europa op juridisch vlak geen precieze

organisaties fiscale gunstmaatregelen toe, maar

op te richten. De verdere uitwerking is nu de taak

de voorbije jaren is toegenomen, zowel bij de

definitie bestaat van de term ‘openbaar nut’ en dat

we zijn nog ver verwijderd van een gemeenschap-

van de Commissie. Maar de context ziet er gunstig

geldschieters als op Europees en wereldvlak.

de rechtspersoonlijkheid van buitenlandse stichtin-

pelijke aanpak voor de vaststelling van de toepas-

uit: Michel Barnier, de Europese Commissaris voor

Momenteel kunnen de meer dan 21.000 abon-

gen niet wordt erkend.’ In 2001 lanceerde het EFC

singsdomeinen, de aard van de voordelen en de

de Interne Markt, bevestigde dat de Commissie te-

nees van Grantcraft publicaties raadplegen

een eerste vergelijkende studie over die Europese

toekenningscriteria. Het grensoverschrijdende werk

gen midden april een eerste selectie maatregelen

over zowat 30 belangrijke thema’s. 

juridische puzzel. De resultaten werden in 2011 aan-

van de stichtingen en hun internationale groei wor-

zou uitwerken. Die prioriteiten zullen in 2011 en

gepast. Deze inventarisering en analyse maakten

den momenteel nog belemmerd door juridische en

2012 uitmonden in concrete resultaten. 

het mogelijk om de principes van de juiste juridische

administratieve obstakels die vasthouden aan de

en fiscale praktijken te bepalen en te promoten.

diversiteit van de regels en praktijken die eigen zijn

Nieuwe trends in Europa Non-profitorganisaties financiële winst laten maken en tegelijk hun sociale impact meten? Dat is wat ‘venture philanthropy’ nastreeft, een discipline die kapitaalinvesteringen combineert met filantropische doelstellingen.

Grantcraft strijkt neer in Europa

rantcraft is een project gespecialiseerd in onderzoek en advies rond filantropie. Het werd in 2001 opgestart door de Ford

Foundation en wordt nu met veel enthousias-

A www.grantcraft.org

A www.efc.be

de kapitaalinvestering een financiële meerwaarde

projecten met een sociale of milieukundige impact

nastreeft, streeft venture philanthropy naar een

aangemoedigd (micro-ondernemingen, sociale on-

sociale meerwaarde’, legt Serge Raicher uit. Het

dernemingen, …). Anderzijds krijgt de investeerder

komt er dus op neer dat de werkwijze van de

de garantie dat het hem ook financieel iets op-

kapitaalinvesteringen wordt overgenomen, maar

brengt. Die aanpak combineert microfinanciering

zonder te streven naar financiële winst, aangezien

of venture capital met sociale ondernemingen’, vat

de schenkingen niet uitsluitend financieel van aard

Serge Raicher kort samen. Voor de voorzitter van de

nvesteren in ondernemingen die het dagelijkse

enzovoort. Net zoals in de sector van de kapitaal-

zijn. Venture philanthropy is veeleer gebaseerd op

EVPA gaat filantropie (‘not for profit’) steeds vaker

leven van de armsten verbeteren (sociale on-

investeringen, dus. De meeste venture-filantropen

het delen van kennis en vaardigheden. ‘De meeste

hand in hand met sociale investeringen met ge-

dernemingen), dat is de bedoeling van de zoge-

komen overigens uit die sector. Voor Serge Raicher

schenkers hebben een verleden als ondernemer

mengd oogmerk (‘for profit with a non-profit soul’).

naamde filantropische fondsen die gespecialiseerd

is het doel van deze aanpak om ‘financiële steun te

of financier. We vragen hun niet systematisch om

Beide aspecten scharen zich achter hetzelfde doel:

zijn in sociale investeringen (‘social investing’ of

bieden aan verenigingen, maar vooral om hen te

financiële steun. We zien liever dat ze de vereni-

organisaties versterken door hun de middelen te

‘venture philanthropy’ zoals dat in het Engels wordt

helpen de vereiste capaciteiten te verwerven die

gingen die ze steunen laten meegenieten van hun

geven om hun sociale impact te vergroten. ‘De

genoemd). Anders gezegd: ‘Wie een vereniging die

nodig zijn om hun werking te verbeteren. Zo heeft

netwerk van contacten en dat ze hen een beroep

komende jaren zullen filantropen moeten weten

maaltijden verdeelt onder arme bevolkingsgroe-

iedere geïnvesteerde euro meer impact.’ De filan-

laten doen op hun bekwaamheden om het beoog-

waar ze zich precies op die schaal bevinden : ofwel

pen, wil helpen, kan dat doen op twee manieren:

tropische structuur, die vaak wordt opgericht door

de sociale doel te bereiken. Die mensen steunen

focussen ze zich uitsluitend op het sociale aspect

door geld te schenken, zodat de vereniging haar

een investeerder en die vervolgens ook andere

dus goede doelen en non-profitorganisaties door

ofwel maken ze ook gebruik van commerciële

acties kan organiseren, of door haar structuur te

financiële schenkers aantrekt, financiert dus de

tijd aan hen te besteden en hen te laten profiteren

technieken. Of ergens tussen die twee in. Maar in

ondersteunen en haar advies te geven, zodat ze

ontwikkeling van een vereniging of sociale onder-

van de ervaring die ze in hun carrière hebben op-

ieder geval hebben ze een moreel contract met de

bijvoorbeeld haar verliezen kan beperken’, zegt

neming. Hoe doeltreffender de organisatie uitein-

gebouwd’, besluit Serge Raicher.

doelstellingen en de personen die ze financieren’,

Serge Raicher, voorzitter van de European Venture

delijk werkt, hoe meer effect de schenking heeft.

Nog een trend die aan een opgang bezig is, heet

zegt Serge Raicher. 

Philanthropy Association (EVPA). ‘Venture philantro-

De grens tussen venture philanthropy en kapitaal-

‘impact financing’. De doelstelling daarvan is twee-

py’ geeft advies over het businessplan, de strategie

investeringen valt moeilijk te trekken, maar ‘waar

ledig. ‘Enerzijds worden investeringen in concrete

De Filantropiekrant

10 mei 2011

A http://evpa.eu.com

HET TRAJECT VAN DE FILANTROOP

Kiezen voor filantropie

Streven naar doeltreffendheid Filantropie is een daad ten gunste van anderen en heeft te maken met individuele vrijheid. Aangezien ze zo veelzijdig is, zijn er tal van manieren om zich te engageren. Maar om zijn doelstelling ook waar te maken, moet de schenker vooraf alle aspecten van zijn onderneming goed afwegen.

rechten, fiscale aftrekbaarheid, onmiddellijke en

ling geen rechtspersoon is. Om resultaten te boe-

toekomstige administratieve stappen en verplichtingen. Een voorbeeld: een legaat kan als nietig worden beschouwd indien de begunstigde instel-

ich engageren in filantropie lijkt misschien

filantroop om de actie die hem na aan het hart

Door hun uit te leggen waarom hij/zij iets doet

ken volstaat het dus niet om ‘geld te geven aan

eenvoudig, maar moet toch goed worden

ligt te structureren en om de coherentie van zijn

voor het algemeen belang, kan de schenker

het onderzoek naar kankerbestrijding van de ge-

voorkomen dat er familiale frustraties ontstaan.

kozen universiteit’, maar moet er een stap verder

voorbereid. Engagement gaat immers ge-

keuzes te testen: de duur van zijn engagement

paard met heel wat verantwoordelijkheden, keuzes

vastleggen, oor hebben naar mensen op het ter-

en verplichtingen. Zo kunnen notarissen, advoca-

rein, samenwerken met andere betrokken par-

Het doel of de instelling kiezen die de filan-

fondsen? Voor welk onderzoek precies? Voor welk

ten, vermogensbeheerders en filantropieadviseurs

tijen, wettelijke en fiscale aspecten beheersen,

troop wenst te steunen is een andere uitdaging.

programma? In alle gevallen moet de schenker er

nuttige ondersteuning bieden om filantropen bij te

leren uit successen en mislukkingen en doelstel-

Armoedebestrijding, kunst, cultuur, medisch on-

zeker van zijn dat zijn filantropische doelstelling

staan in hun initiatief. ‘Wat schenkingen betreft,

lingen vastleggen om ze achteraf te kunnen eva-

derzoek, ontwikkeling, milieu, handicap, … actie-

zal worden voortgezet zoals hij dat zelf wenst en

vestigen we de aandacht van kandidaat-schenkers

lueren, zijn er daar enkele van.

domeinen zijn legio en het is dus soms moeilijk

dat ze zal worden geëvalueerd om de resultaten

om een keuze te maken. Ieder heeft echter zijn

ervan te kunnen verbeteren.

altijd op bepaalde aandachtspunten’, licht notaris

worden gegaan: welk team kan genieten van de

eigen redenen om te geven.

op rust Jean-François Taymans toe. ‘Zo worden bij-

Een van de belangrijke vragen is of een schen-

voorbeeld de kinderen van de kandidaat-filantroop

ker zijn initiatief opneemt in een testament, dan

beschermd door de wet: ze kunnen niet worden

wel of hij zijn schenking nog tijdens zijn leven

Gezien de juridische en fiscale voorschriften die

tentie is uniek. De filantroop en zijn adviseur zul-

onterfd. Een schenking zou dan ook kunnen wor-

wil doen. Notarissen en andere vermogensad-

steeds meespelen, is het essentieel dat de struc-

len rekening moeten houden met de familiale

den afgezwakt, of zelfs teruggevorderd, als blijkt

viseurs kunnen filantropen helpen om over die

tuur en de aanpak (rechtstreekse ondersteuning,

situatie en het beschikbare kapitaal, maar ook

dat de schenker meer van zijn bezittingen heeft

vragen na te denken en de successieplanning zo

oprichting van een stichting of een fonds) worden

met erg persoonlijke en uiteenlopende verwach-

weggeschonken dan wettelijk is toegestaan.’

optimaal mogelijk uit te werken, rekening hou-

afgewogen. In de uiteindelijke beslissing moet

tingen. Zo heeft iedere schenking een maximale

dend met alle elementen die meespelen. Als de

met heel wat verschillende aspecten rekening

impact, zowel voor de schenker als voor het

De filantropie maakt privémiddelen vrij (geld, tijd,

kandidaat-filantroop erfgenamen heeft, moet er

worden gehouden. Denk maar aan de continuïteit

algemene belang. Want samen kunnen ze voor

deskundigheid). Enkele succesfactoren helpen de

bijvoorbeeld grondig met hen worden overlegd.

van een instelling, de schenkings- of successie-

meer en betere filantropie gaan. 

De filantropie is heel verscheiden en iedere in-

Advies

Het traject van de filantroop Het engagement van een filantroop is als een reis met verschillende etappes. Waar en hoe kunnen adviseurs als gids worden ingeschakeld?

Verduidelijken De schenker helpen te bepalen welk doel hij wil steunen en op welke manier hij dat wil doen. Hem gedetailleerde analyses voorleggen van de gekozen maatschappelijke problemen en de mogelijkheden en actiemiddelen duidelijk maken. Hem op de hoogte brengen van wat er al werd gedaan, wat succes had en wat mislukt is. De betrokken partijen en toekomstige onmisbare partners achterhalen. De capaciteit, het potentieel en de nood aan bijkomende financiering beoordelen, alsook de risicofactoren van mogelijke begunstigden. • Wat zijn de motivaties van de filantroop? • Wat zijn de problemen/onrechtvaardigheden die hem na aan het hart liggen? • Welke groepen van mensen wil hij helpen? • In welk deel van de wereld? • Op welke manier wil hij verandering in de hand werken? In welke mate wenst hij hierbij te worden betrokken; niet alleen financieel, maar ook qua tijdsbesteding?

Plannen Naargelang de financiële capaciteiten van de filantroop, zijn vermogenssituatie en een hele reeks andere parameters wordt de haalbaarheid van een aantal opties beoordeeld. Vervolgens wordt de meest efficiënte en meest voordelige formule voorgesteld: steun aan een organisatie, het oprichten van een stichting van openbaar nut of een fonds, … • Wil de filantroop zich nog tijdens zijn leven engageren of via zijn testament? • Wat is zijn vermogenssituatie? Waaruit bestaat zijn vermogen? Heeft hij wettelijke erfgenamen? • Welk soort structuur wenst hij op te zetten? • Welke aanpak zorgt voor de grootst mogelijk impact van zijn actie: steun, leningen, investeringen, microkredieten, …? • Wat zijn de fiscale voordelen van zijn engagement?

Het Centrum voor Filantropie van de Koning Boudewijnstichting begeleidt filantropen bij het zoeken naar antwoorden op al deze vragen, in iedere tussenstap van hun traject. Ons contacteren: Centrum voor Filantropie poskin.c@kbs-frb.be T: 02-549 02 31

Organiseren De filantroop helpen bij de opstartformaliteiten en hem bijstaan in de verschillende stappen voor de vormgeving en het beheer van zijn filantropisch project. • Als de filantroop een blijvende structuur wil opzetten, heeft hij dan hulp nodig bij het vormen van een team, het samenstellen van een raad van bestuur, de organisatie van vergaderingen? • Wenst hij ondersteuning voor de administratieve afhandeling? • Wil hij in contact komen met partners of mogelijke begunstigden? • Wil hij advies krijgen voor besluitvorming en om strategische doelstellingen te definiëren, in de startfase of op cruciale momenten? • Wil de filantroop geholpen worden bij een goed financieel beheer?

Beheren De filantroop professioneel bijstaan bij het beheer van zijn projecten, maar ook bij het financiële en budgettaire beheer. • Wenst de filantroop ondersteuning bij de uitreiking van een prijs, de toekenning van beurzen of strategische ondersteuning, het schenken van kunstwerken, het behoud en de schatting van zijn kunstcollectie? • Heeft hij hulp nodig bij een lanceringscampagne, de samenstelling van een onafhankelijke jury, een selectieprocedure? • Wil hij ondersteuning krijgen voor de opvolging en controle van de projecten in België of het buitenland, voor het krijgen van feedback of het bijsturen van zijn actie? • Hoe moeten jaarbudgetten worden uitgewerkt (administratiekosten, herverdeling, fundraising, …)? • Hoe kunnen de transparantie, onafhankelijkheid en objectiviteit van de acties en steun worden veiliggesteld?

Evalueren De filantroop begeleiden bij de evaluatie van verenigingen en projecten die hij steunt, en bij de evaluatie van de impact van zijn acties. Samen met hem bepalen hoe het welslagen van zijn acties kan worden gemeten en hoe zijn actie gaandeweg kan worden bijgestuurd. • Wil de filantroop de financiële gezondheid, werking en efficiëntie van de verenigingen die hij steunt, evalueren? • Hoe kan hij relevante informatie krijgen over de projecten die hij financiert? Moet hij bezoeken organiseren, verslagen opvragen of resultaten analyseren? • Moet van tevoren worden vastgelegd op welke manier de impact van zijn eigen acties kan worden beoordeeld? Hoe kunnen die worden bijgestuurd als de resultaten niet helemaal voldoen? Hoe kunnen ervaringen worden uitgewisseld met andere filantropen? • Wenst de filantroop hulp en ervaring om zijn structuur goed te beheren? • Hoe kunnen de resultaten van die beoordelingen worden voorgesteld en worden omgezet in acties? Welke budgetten moeten daaraan worden besteed?