Spatial study Teleport hub

X X X

Modellenstudie Centrumgebied Teleport Dienst Ruimtelijke Ordening

Sybren Stroo

Uitzicht op Teleport, richting het oosten

Sybren Stroo

X X X

Modellenstudie Centrumgebied Teleport Dienst Ruimtelijke Ordening

Sybren Stroo

Sybren Stroo

Inhoudsopgave

Opgave Analyse Referenties

Locaties | Voorbeelden

Modellen

Schema | Sketch-Up | Maquette

Conclusie

X X X

Opgave

Positie in het land

Positie in de stad

Positie in de omgeving

Sybren Stroo

X X X

Opgave

Algemeen

Teleport is ontstaan in de tijd dat telematica bedrijven in opmars kwamen. Voorafgaand op de komende nieuwbouwplannen voor kantoren, is er een NS-station geplaatst; Station Sloterdijk.

Station Sloterdijk is samen met Centraal Station en Zuid/WTC het belangrijkste station van Amsterdam, het is zelfs de 9e grootste van heel Nederland. Er vinden namelijk veel uit- en overstapbewegingen plaats.

De verwachte opmars van kantoren bleef echter uit en veel terreinen bleven braak. Met Station Sloterdijk in de buurt zijn er echter tal van mogelijkheden in Teleport. Deze mogelijkheden staan uitgebreid beschreven in het stedenbouwkundig plan van Teleport. Een opgave welke in het verlengde ligt van dit plan, is het realiseren van een gebiedscentrum.

Doelstelling

Verwacht werd dat er zich voornamelijk telematica bedrijven zich er zouden vestigen. De vestiging van deze bedrijven bleef echter beperkt. Het oorspronkelijke bestemmingsplan voorzag in de vestiging van, voornamelijk, kantoren en bedrijven. Dit leidt in de praktijk tot een mono-funcioneel gebied.

Deze karaktereigenschap zal echter doorbroken worden door toevoeging van nieuwe functies en voorzieningen. Het is ook nodig om meer levendige functies toe te voegen om het gebied beter te benutten en de sociale veiligheid toe te laten nemen. Hiertoe wordt een gebiedscentrum gecreëerd.

Een uitgelezen locatie is het terrein voor het station. Dit plein is momenteel nog ‘leeg’. Hiermee wordt bedoeld dat er geen kantoren geplaatst zijn. Dit is echter wel het plan van de toekomst. Er zullen aan weerszijden van het plein 2 torens komen, met een geschatte hoogte van 120m tot 150m. Het is de bedoeling dat deze 2 torens een gemixte inhoud gaan behuizen. Zo is er sprake van kantoren, hotels, theater/bioscopen en overige horeca gelegenheden. Maar voor retail voorzieningen is er ook plaats.

Dit plein gaat dus fungeren als het gebiedscentrum voor Teleport, waar zoveel mogelijk uren per dag benut moet worden. Een plein met retail gericht op gebruikers en reizigers, zogenaamde ‘to-go’ vs. ‘convenience’.

Leeswijzer

Dit boekje is toegespitst op de vormgeving van het gebiedscentrum. Het begint met het analyseren van het gebied en omgeving, dit geschiedt aan de hand van schema’s en tekeningen. Als gevolg van deze analyse worden er referenties getoond, deze geven globaal weer binnen welk kader er gezocht moet worden voor een centrumgebied in Teleport. Het volgende hoofdstuk bevat de uitwerking van 3 modellen centrumgebieden. Deze uitwerkingen worden ondersteund met Sketch-Up tekeningen, schematische tekeningen en een maquette.

Tot slot wordt er een conclusie getrokken over welke uitwerking het dichtst bij de eisen van het centrumgebied komt.

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Loopstromen

Zoals bij elk station, of het nou een NS-, metro- of busstion is, zijn er verschillende loopstromen te herkennen. Deze loopstromen kunnen onderverdeeld worden in verschillende categoriën, dit is afhankelijk van de locatie, de grootte en het type station. In Teleport hebben we te maken met een vijftal loopstromen: 1. Bus/Tram <> Trein 2. Bus/Tram <> Metro 3. Trein <> Metro 4. Kantoor (Orly-Plein) <> Trein/Metro 5. Kantoor (Orly-Plein) <> Bus/Tram Natuurlijk zijn er ook de loopstromen van buiten het centrumgebied, maar deze mogelijkheden zijn niet relevant. Die loopstromen worden al snel vervangen door een ander vervoersnetwerk (metro, tram enz.), zo kom je weer terug in het rijtje hierboven.

Aan de illustratie hierboven is te zien dat nagenoeg alle pijlen op het Orly-Plein gericht zijn. Men kan hieruit concluderen dat het ‘brandpunt’ van deze lijnen binnen het centrumgebied zich op dit plein bevindt. Met ‘brandpunt’ bedoel ik de locatie waar voorzieningen het meest rendabel zijn. Deze rendabelheid wordt verder verklaard in de illustraties verder in deze analyse. Wat verder opvalt zijn de twee onderbroken lijnen. Deze lijnen lopen over privé terrein en doorsnijden de plint van de torens. Dit kunnen bijvoorbeeld lobby’s voor hotels of kantoren worden. Ook daarover later meer. De twee lijnen vanaf het P+R terrein en vanaf het bus/tram-station lopen niet direct naar het Orly-Plein. Deze lijnen wijzen naar het trein/metro-station, er wordt namelijk nagedacht over eventuele directe toegang tot het station vanaf die twee locaties.

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Interessante passages

Op de illustratie hiernaast kan men zien wat de hoofdloopstromen doen met de hoeken van de omringende gebouwen. Op de hoeken met een geel vlak is het interessant om voorzieningen te plaatsen. Het zijn vooral de voorzieningen weinig tijd vergen van de consumenten/passanten. Hoe donkerder de kleur (oranje/rood), des te minder wordt er gehaast óf er moet meer moeite gedaan worden om deze plekken te bereiken. De ‘donkerdere’ locaties liggen namelijk verder van de loopstromen af, hierdoor zouden passanten hun route naar de voorziening moeten afbuigen. Er kan in feite een grove onderscheid gemaakt worden tussen de type voorzieningen die elke bij een kleur passen: 1. Geel > Snacks, kiosk etc.

2. Oranje > Café’tje, lunchroom etc.

3. Rood > Restaurant, bioscoop etc.

De cirkel in het midden van het Orly-Plein staat voor het ontmoetingspunt, wat de functie van het centrumgebied is. Over dit deel van Teleport wordt al gesproken van een ‘meeting-port’. Port kan verstaan worden als doorgang van én naar Teleport, oftewel het is de westelijke poorttoegang tot de stad. Port, als in haven, kan ook: plek met verschillende functies/voorzieningen waar allerlei soorten gebruikers kunnen ‘aanleggen’ om zich te vermaken, werken en/of overnachten. Om naar dit ‘meetingport’ te komen, komen de passanten dus eerst langs voorzieningen, waarna ze vervolgens naar het werk, theater/bioscoop of hotel gaan. De volgende illustratie gaat meer in op de functie verdeling in het komende centrumgebied.

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Functie verdeling

Naar aanleiding van de vele loopstromen langs en door de gebouwen in het centrumgebied kan er een grove schatting gemaakt worden over de verdeling van de functies. Bij deze functies horen op hun beurt weer specifiekere voorzieningen bij. (Nieuwe) functies worden altijd op strategische locaties geplaatst.

Zoals kantoren langs de snelwegen en winkelcentra vlakbij stations. In Teleport is dat niet anders, zij het op een andere schaal, maar ook hier is te zien dat voorzieningen op een locatie worden gerealiseerd zodat daar de meeste passanten zijn of aangetrokken kunnen worden. Dit maakt het plein rendabel.

Dit laatste is vooral een economische factor. Sommige voorzieningen hebben niet de directe aandacht nodig, deze hoeven dus ook iet in het oog te springen. Zulke voorzieningen halen hun gebruikers van veel verder. Neem bijvoorbeeld een theater, hier gaat het meer om de inhoud (voorstellingen) dan om de uitstraling. Uiteraard speelt uitstraling een rol in de realisatie van bijvoorbeeld het theater. Dit is echter ondergeschikt aan het feit dat gebruikers/bezoekers toch wel komen als er een station in de buurt ligt, bereikbaarheid is dus doorslaggevend.

Verder kan gesteld worden dat alle gebouwen om het plein heen gebruikt kunnen worden als onderdak voor de voorzieningen. Naast deze mogelijkheden kan er ook óp het plein gebouwd worden. Gezien de locatie zou een horeca gelegenheid het meest voor de hand liggen.

De illustratie is een opstapeling van de 2 voorgaande illustraties. Op de volgende pagina’s zijn er nog een aantal schematische illustraties, men kan als het ware de illustraties op elkaar leggen en er dan uitfilteren wat wel of geen interessante locaties zijn. Uit deze analyse kan er dan al een conclusie getrokken worden over welke functies en voorzieningen interessant zijn voor het centrumgebied.

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Sybren Stroo

X X X

Analyse

Toekomstige gebiedskenmerken

Als de plannen omtrent Teleport gerealiseerd worden en er twee nieuwe kantorencomplexen rond het Orly-Plein komen, dan moet rondom het plein wel gezorgd worden voor een sociaal-veilige omgeving.

Dit is te bereiken door er voorzieningen te plaatsen die ook buiten kantoor uren actief zijn. Of die zelfs buiten werkdagen actief zijn. Denk aan de weekenden en vakantieperiodes. Uit de illustraties hiernaast is duidelijk te zien welke gebieden globaal in aanmerking komen voor welk type voorzieningen. De eerste illustratie (met de pijlen) geeft aan welke passanten zich waar het meest voordoen. Aan de hand hiervan kun je bepaalde locaties begrenzen waarbinnen voorzieningen zich zouden moeten vestigen.

Het is juist de combinatie van alle kaartjes die zo belangrijk is, hieruit kan namelijk het volgende opgemaakt worden: 1. Zakelijke reizigers hebben relatief weinig tijd en lopen het liefst z.s.m. door naar hun doel. Dat kunnen het station en het kantoor zijn. Dit type reizigers heeft echter ook de behoefte om af en toe buiten de deur te lunchen, dus lunchrooms zijn gewenst rondom het plein. Verder is het verstandig om dichterbij het station bepaalde snackmogelijkheden te plaatsen, zodat de zakelijke reiziger ook tijdens de reis wat te verorberen heeft.

2. De regio-forenzen zijn een wat meer gemêleerde groep gebruikers. Zoals de naam al aangeeft komen deze uit de regio. Hun doel kan werken zijn, maar ook uitgaan. Bij beide mogelijkheden is er de behoeft aan horeca. Hiervoor kijken we verder dan alleen lunchrooms, maar ook café’s en restaurants. Aan de andere kant kan een regio-forens, net zoals de zakelijke reizeigers, ook haast hebben en alleen maar over te hoeven stappen van bus naar metro of trein (en andersom).

Hierbij komt de snelle hap weer om de hoek kijken, vergeet niet de mogelijkheid om snel een krantje te kopen.

3. Uitgaanders zijn op zoek naar entertainment. Deze groep komt van dichtbij maar vooral ook van ver af, buiten de stad bijvoorbeeld. Zij zijn essentieel om het plein levendig en bruisend te houden. Hiervoor zijn voorzieningen nodig zoals café’s, pubs en misschien wel club’s. Maar om grotere groepen te trekken is het mogelijk om een theater of biosscoop te huisvesten rondom het centrumgebied. Een andere manier van vermaakt kunnen beurshallen zijn. Kijk maar naar de Utrechtse Jaarbeurs. Ook deze ligt nabij het treinstation. Dit is een goede voorbeeld met wat er bedoeld wordt met functie verdeling.

Kortom hoe verder van de stations hoe minder men genoodzaakt is om te haasten. Dit vertaald zich in de verdeling van de voorzieningen. Voor theater en congres trekt men meer tijd uit, dan voor een lunch.

Sybren Stroo

X X X

Referenties

Locaties

Sony-Centre Potzdamerplatz

Circular Quay Sydney

ArenA Boulevard Amsterdam

Canary Wharf Londen

5

Golden Terraces Warschau

1

Ground Zero Manhattan

6

Centraal-Station Rotterdam

Koop-Goot Rotterdam

7

Battery Park Manhattan

4

La DĂŠfense Parijs

2

Centraal-Station Utrecht

3

Centraal-Station Den Haag

Sybren Stroo

X X X Referenties

Referenties Beschrijving van referenties

Om zo duidelijk mogelijke aan te geven in welke richting het plan gaat, is een hoofdstuk over Op de volgende pagina staan er 8 vergrootte versies van de referenties van de vorige pagina. Deze referenties toegevoegd. In dit hoofdstuk geef ik locaties die op verschillende manieren verbonden locaties zijn uitgekozen om ze qua schaal en maat te vergelijken met het gebiedscentrum van Teleport. zijn met Teleport. Als je de strip van luchtfoto’s langs loopt zie je, bijvoorbeeld, dat er voornamelijk Ik loop ze stuk voor stuk langs en kijk daarbij naar de overeenkomsten en/of verschillen. De eerste hoogbouw opstaat. Er zijn zowel nationale als internationale locaties verzameld. Op de luchtfoto’s, luchtfoto is de locatie van het gebiedscentrum van Teleport, deze behoeft verder geen uitleg. hieronder, is de globale plattegrond van het toekomstige centrumgebied geprojecteerd.

Ik zal niet per foto ingaan op de relevantie van de luchtfoto’s, maar ik zal kort beschrijven wat de overeenkomstige aspecten zijn, zowel onderling √ = overeenkomstig Luchtfoto 1 Luchtfoto 2 Luchtfoto 3 Luchtfoto 4 Luchtfoto 5 Luchtfoto 6 Luchtfoto 7 als met het centrumgebied van Teleport. ± = min of meer hetzelfde Koop-Goot Jaarbeursplein Centraal Station La Défence Golden Terraces Centraal Station Ground-Zero Op de luchtfoto’s zijn locaties te zien die een centrale ligging hebben in de Rotterdam Utrecht Den Haag Parijs Warschau Rotterdam Manhattan omgeving. Deze centrale ligging is niet alleen absoluut of fysiek, maar ook qua verzorgingniveau hebben de locaties een centrale functie. De locaties Overeenkomsten/verschillen vervullen elk push- en pullfactoren. Ze bezitten namelijk een commercieel Geen woongebied √ √ √ √ √ √ ± centrum met horecagelegenheden en/of een transport knooppunt.

Ook hotels √ √ √ √ √ √ Deze twee pullfactoren zorgen ervoor dat er een constante stroom Verschillende retail √ √ √ van mensen is. Dit zal in Teleport ook het geval zijn. Het moet een commercieel centrum zijn waar mensen ook buiten werktijden heengaan voorzieningen voor allerlei (commerciële en/of horeca) bezigheden.

Schaal en maat √ √ √ √ Fysiek betekent dat er, kort door de bocht, in de plinten van de gebouwen horecagelegenheden komen die zich vertalen in lunchrooms tot Gebruik van plinten van √ ± √ bijvoorbeeld een theater. gebouwen voor retail De luchtfoto’s zijn ook geselecteerd op dezelfde schaal, het Ook een plein √ √ √ ± gebiedscentrum van Teleport zou, grof gezien, passen in die luchtfoto’s.

Dus zonder meer te weten over de inhoud van het gebied, kan er al Grootschalige voorzieningen √ √ bekeken worden wat voor type gebiedscentra er qua maat en schaal (congres, theater, etc.) denkbaar zijn in het Teleportgebied.

Ook vervoersas √ √ √ √ Een tweetal pagina’s verderop zijn er een aantal foto’s die de bedoelde Uit de vergelijkingen kan gehaald worden dat het gebiedscentrum Teleport veel overeenkomsten heeft met gebieden waar het publiek samenkomt tussen activiteiten in.

Tussen bijvoorbeeld een treinreis en werk, of tussen werk en lunch. Dit is typerend voor een plein in een zakendistrict. Daarom valt de Koop-Goot van Rotterdam af. De Koop-Goot heeft een andere identiteit, namelijk die van een winkelcentrum en niet van een zakencentrum.

Er moet vooral gelet worden op de randen van het plein/gebied. De manier waarop deze ingevuld

Sybren Stroo

X X X

Referenties

Locaties

Teleport

1

2

3 Sybren Stroo

X X X

Referenties

Locaties

4

5

6

7 Sybren Stroo

X X X

Referenties Voorbeelden

Ruimtelijke voorbeelden

De bovenstaande beelden geven weer hoe een plein zoals het Orly-plein eruit kan zien. Alle afbeeldingen, hierboven, laten een dak of soort van overkapping zien. Dit is ook de bedoeling voor Teleport. Op welke manier dit op het gebiedscentrum past komt verderop in het boekje. De afbeeldingen komen daarom nog eens terug naast de modellen.

Sybren Stroo

X X X

Referenties Voorbeelden

Sfeer voorbeelden

De bovenstaande beelden zetten een bepaalde sfeer neer. De sfeer wordt voor een groot deel bepaald door het type voorzieningen. Je kan zien dat er verschillende soorten voorzieningen afgebeeld zijn, namelijk grootschalige ĂŠn kleinschalige voorzieningen. Het gebiedscentrum biedt ruimte voor bijvoorbeeld een casino, voor beurshallen, voor een bioscoop/theater, maar ook voor een lunchroom of kofďŹ ecorner.

Sybren Stroo

X X X

Modellen

Sketch-Up

1

Sybren Stroo

X X X

Modellen

Schema & Maquette

Modellen

Om de uitwerkingen van het centrumgebied overzichtelijk te houden zijn er 3 modellen gemaakt in Sketch-Up. Deze modellen geven aan welke richting men moet denken bij het zien van deze modellen.

Bij de modellen hoort een beschrijving en een foto van de maquette waarin (1:500) te zien is hoe het er uit kán zien. Aan de hand van deze modellen wordt er een conclusie gevormd.

Gebouw op het plein

Wat ik hier bedoel is niet een gebouw met een deur, maar meer een overkoepelend geheel waar men het gevoel heeft dat ze ergens binnen zijn gelopen. Ook al kan je aan alle kant eruit. Deze variant betrekt het station heel erg bij het plein. Dit heeft gevolgen voor de indeling van de voorzieningen en loopstromen. Dat hoeft niet persé slechter of beter te zijn, maar het kan zijn dat het plein dan wat geïsoleerder van de omgeving komt te liggen. Op de afbeelding hiernaast is het gebouw vorm gegeven als een ‘blob’ op het plein, maar dat kan natuurlijk ook een meer statisch gebouw worden. Het gaat om het idee dat het gebouw de loopstromen meer vasthoudt op het plein. Een open plein zou de stromen meer vrijlaten, zodat gebruikers zich meer van links (A) naar rechts (B) of tussen de plinten verplaatsen.

Sybren Stroo

X X X

Modellen

Sketch-Up

2

Sybren Stroo

X X X

Modellen

Schema & Maquette

Dak op het plein

Dit is de variant waarbij de mensen het meest vrij zijn om zich te verplaatsen tussen de randen van het plein. Het dak heeft een duidelijke functie, namelijk het overkappen van het plein. De reden hiertoe kan zijn dat als het regent de â&#x20AC;&#x2DC;plein-gebruikersâ&#x20AC;&#x2122; niet nat worden. Maar een ander, belangrijk, punt is dat de hoge torens naast het plein een bepaalde valwind veroorzaken. Dit kan ervoor zorgen dat het geen pretje is om op het plein te verblijven. De voorzieningen kunnen bij deze variant vrij verspreid worden op het plein of in de plinten (zie analyse). Het is ook mogelijk om Ăłp het plein wat kleinschalige horeca gelegenheden te plaatsen.

Sybren Stroo

X X X

Modellen

Sketch-Up

3

Sybren Stroo

X X X

Modellen

Schema & Maquette

Doorgetrokken plint

De plint die hier bedoelt wordt zijn de eerste twee of drie lagen van de torens aan de rand van het plein.

Deze lagen worden als het ware doorgetrokken waardoor er soort gesloten plein ontstaat. Het idee is dat het plein overkapt wordt en dat de voorzieningen onder de kap wat â&#x20AC;&#x2DC;vloeienderâ&#x20AC;&#x2122; verdeelt kunnen worden. Zo kan, bijvoorbeeld, een entree/lobby voor een hotel al halverwege het plein geplaatst worden. Dit bevorderd de richting van de hoofd loopstromen. Men heeft ook hier het idee dat ze ergens binnen zijn. Er is dan ook een directe aansluiting met het station. Bij deze variant kan met het beste kijken naar Hoog Catherijne in Utrecht. In Utrecht loop je ook gelijk vanuit het station naar de winkels toe, zonder dat je buiten komt. Op het Orly-plein zullen de winkels echter niet in zulke grote getalen aanwezig zijn, zoals bij Hoog Catherijne, maar zal het meer richting hotel, kantoor en congres faciliteiten leiden.

Sybren Stroo

X X X

Conclusie

Sybren Stroo

X X X

Conclusie

Conclusie

Het is lastig om te bepalen hoe het plein eruit moet gaan zien, als er nog niet duidelijk bepaalt is welke voorzieningen zich er echt gaan vestigen. De analyse heeft wel aangegeven wat het meest logisch zou zijn qua indeling van de voorzieningen. Er is wel te bepalen wat voor soort gebruikers er te verwachten zijn. Zij verplaatsen zichzelf via de loopstromen die langs de gebouwen liggen. Bij de 3 modellen kunnen deze loopstromen gerealiseerd worden. De keuze tussen de 3 modellen is daarom ook een lastige. Ze onderscheiden zich dan meer door de vormgeving en daarbij het karakter van het gebiedscentrum. Men kan kiezen voor een architectonische statement, maar ook voor een wat minder opvallende uitwerking.

Ik kijk vooral naar de vele loopstromen in het gebiedscentrum, met elk hun eigen richting. Ik ben van mening dat daarbij geen doorgetrokken plint past. De verschillende richtingen van de loopstromen geven aan dat er een bepaalde flexibiliteit nodig is om naar het plein te kunnen komen. Met een doorgetrokken plint wordt dit in zekere mate beperkt.

Er blijven dan twee varianten over, namelijk het dak op het plein en het gebouw op het plein.

Zoals ik al eerder stelde heeft het gebouw op het plein een open karakter, deze speelt dan ook in op de richting van de loopstromen. Het gebouw is een manier om de voorzieningen een dak te geven en te clusteren bij het station. Het gebouw op het plein komt dan ook op de tweede plek als het gaat om een keuze te maken tussen de modellen.

De meest voor de hand liggende oplossing voor het Orly-plein vind ik een dak op het plein. Hierbij worden de overige mogelijkheden op het plein zo min mogelijk beperkt. Met overige mogelijkheden bedoel bijvoorbeeld het planten van bomen, of het realiseren van een fontein.

Het plein is op die manier het meest toegankelijk, je kunt de loopstromen dan vooralsnog ‘verbuigen’ door de manier waarop je de openbare ruimte inricht. Ook de voorzieningen in de plinten van de torens zijn maximaal bereikbaar zonder dat je genoodzaakt ben om het station binnen te gaan. De openbare inrichting speelt bij een dak op het plein echter wel een grote rol. Men kan het plein al snel saai vinden als er niet voldoende meubilair of groen aanwezig is.

Er zijn tal van mogelijkheden om het plein zelf vorm te geven, maar dat is een stap ná deze modellen studie.

Dit boekje eindigt dus met de conclusie dat een dak op het plein de meeste kans van slagen heeft op het Orly-plein.

Sybren Stroo