Yogabook by Michał Defański

JOGA & AJURWEDA

W BADANIACH NAUKOW YCH

YOGA AND AYURVEDA IN SCIENTIFIC RESEARCH

EN 26

KONFERENCJA

Redakcja editors Chandra Mohan Bhandari Lesław Kulmatycki

Tłumaczenie tekstów Texts Translation Marta Kamińska, Iwona Kozłowska, Karolina Klucznik, Klementyna Dec

Korekta tekstów Texts verification Marta Papiewska, Klementyna Dec, Magdalena Karciarz

Opracowanie graficzne graphic design www.pacamera.com.pl www.yoga-mag.pl

Wydawnictwo publisher BJ Sp. z o. o. Al. Niepodległości 18 02-653 Warszawa

ISBN 978-83-930996-0-3

Reprodukowanie, kopiowanie w urządzenia przetwarzania danych, odtwarzanie w jakiekolwiek formie oraz wykorzystywanie w wystąpieniach publicznych (również częściowych) tylko za pisemną zgodą wydawcy książki. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in retrieval system of transmitted, in any form or by any means, or used in any public appearances, without prior written permission of the publishers.

www.sulislaw.pl

Wstęp do Księgi konferencyjnej Zestawienie w tej książce wszystkich prac, które zostaną przedstawione na konferencji przez wybitnych zaproszonych prelegentów, ma stanowić ułatwienie dla jej uczestników, którzy dzięki temu będą mogli w pełni przygotować się do każdej konferencyjnej sesji. Dziękujemy wszystkim prelegentom za współpracę i przesłanie prac w ustalonych terminach. Ułatwiło to wykonanie tłumaczeń na polski/angielski na czas, co znacznie zwiększyło użyteczność tej książki. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju za treść zamieszczonych prac. Z przyjemnością informujemy, że dla wygody uczestników udostępniamy książkę także w formie elektronicznej. Jestem wdzięczny przewodniczącemu Komitetu Naukowego Panu prof. Lesławowi Kulmatyckiemu i jego zespołowi za staranną ocenę prac prezentowanych na konferencji. W imieniu organizatorów chciałbym również podziękować wszystkim prelegentom za przyjęcie naszego zaproszenia mimo swoich napiętych harmonogramów, co pozwoliło nam zorganizować tę konferencję. Zachęcam wszystkich prelegentów i uczestników do wzięcia udziału w porannych sesjach jogi i wieczornych sesjach Pranayamy i medytacji w dniach 28-29 czerwca. Być może doświadczycie czegoś nowego.

Chandra Mohan Bhandari,

Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego

Preface for the Conference Book The compilation of all Papers in this Book, to be presented at the Conference by distinguished speakers we have invited, is to facilitate maximum benefits to participants as they can come fully prepared for each session at the conference. We are thankful to all the Speakers for cooperating with us in sending their Papers by the deadlines we had set. This facilitated timely translation into Polish/English, which has enhanced the utility of this book many fold. The Publisher has no liability of any kind about contents of each Paper. We are also happy to provide a soft copy of this book for convenience of use to our Participants. I am thankful to the Scientific Committee Chairman Prof. Leslaw Kulmatycki and his team for meticulously evaluating the Papers for presentation at the Conference. On behalf of the Organizers, I wish to thank all our Speakers for accepting our invitation despite their busy schedules and contributing so comprehensively to this Conference. I will also encourage all Speakers and participants to join us at the morning Yoga sessions and evening Pranayam and meditation sessions on 28-29 June. You will perhaps experience something new out of these sessions.

Chandra Mohan Bhandari,

Chairman, Organizing Committee

www.sulislaw.pl

Spis treści Contents: Komitet Naukowy / Scientific Committee 8 Komitet Organizacyjny / Organizational Committee 9 Przesłanie Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Organizing Committee chairman’s Message 10-17 Cel i misja „Sulisławia” / Goal and mission of Sulislaw 18-21 Przesłanie Komitetu Naukowego / Message of the Scientific Committee 22-23 Listy Intencyjne / Letters of intent 24-29 Biogramy Prelegentów / Prelegents 30-37 Dr Ramrao Nagendra

38-44

Dr Hari Sharma

45-64

Dr Chinmay Pandya

65-73

Dr Vijai Jain

74-80

Prof. dr Sat Bir Khalsa

81-88

Dr C. Rajan Narayanan

89-101

Dr Alexander Hankey

102

Dr Sunil Kumar Joshi

103-119

Prof. dr Kumar Tripathi

120-121

Dr Shirley Telles

122-128

Dr Naveen Kalkuni Visweswaraiah

129-130

Dr Partap Chauhan

131-135

Dr n. med. Ulrich Randoll

136-137

Prof. dr Andrzej Kokoszka

138-151

Krzysztof Stec i Prof. zw. Wiesław Pilis

152

Prof. nadzw. Janusz Szopa i Dr Małgorzata Grabara

154-161

Prof. Nadzw Janusz Szopa i Mgr Sylwia Renata Olczyk

162-168

Mgr Katarzyna Bulińska i Mgr Marek Bednarski

169

Mgr Laura Konarska

170

Mgr Monika Kostusiak

171

Dr Ewa Moroch

172

Dr Magdalena Karciarz i Prof. nadzw. Lesław Kulmatycki

173-184

Prof. nadzw. Lesław Kulmatycki

185-193

H.E. Chandra Mohan Bhandari

194-219

Sulisław - Pałac z hinduskich baśni / Sulislaw - A palace from Indian fairy tales 220-231

www.sulislaw.pl

Komitet Naukowy Scientific Committee Przewodniczący / Chairman Prof. nadzw. dr hab. Leslaw Kulmatycki Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu University School of Physical Education in Wroclaw

Vice-przewodniczący / Vice Chairmen Prof. dr hab. Dariusz Patkowski Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Medical University in Wroclaw

Członkowie Members HE Chandra Bhandari - Former Abmassador of India in Poland Ks. dr Wiesław Al. Niewęgłowski - Writer, Researcher Dr Chinmay Pandya - Pro Vice Chancellor, Dev Sanskriti University, Shantikunj, Haridwar Prof. dr hab. Wiesław Pillis - Akademia im J. Długosza w Częstochowie Prof. dr Naveen Kalkuni Visweswaraiah - SVYASA Yoga University Dr C. Rajan Narayanan - Life in Yoga Institute Prof. nadzw. dr hab. Janusz Szopa - Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach Dr n. med. Anna Biełous - Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Dr n. o k.f. Krystyna Boroń-Krupińska - Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Dr n. hum. Magdalena Karciarz - Dolnośląska Szkoła Wyższa Dr n. o k.f. Małgorzata Grabara - Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach

www.sulislaw.pl

Komitet Organizacyjny Organizational Committee Przewodniczący / Chairman HE Chandra Mohan Bhandari, Formerly Ambassador of India to Poland

Vice-przewodniczący / Vice Chairmen Mr. Jerzy Bar - Prezes Towarzystwa Inwestycyjnego BTA / President BTA Sekretarz Generalny / Secretary General Mr. Piyush Mittal, Director, Sulislaw Palace Koordynator / Coordinator Beata Bar Marta Wagner Magdalena Nowacka

Kontakt: Pałac Sulisław 49-200 Grodków, Sulisław 24 (77) 415 66 59, 509 842 741 rejestracja@konferencjajogi.pl www.sulislaw.pl

www.sulislaw.pl

PRZESŁANIE PRZEWODNICZĄCEGO KOMITETU ORGANIZACYJNEGO

wielką przyjemnością, w imieniu Komitetu Organizacyjnego, witam wszystkich szanownych uczestników tej pierwszej w Polsce, Naukowej Konferencji poświęconej jodze i ajurwedzie, w Pałacu Sulisław. Od czasu uruchomienia Bhandari Joga & Ayurveda Health Center w tym wspaniałym miejscu w czerwcu 2012 r., odczuwam wewnętrzne pragnienie propagowania codziennego wykorzystania jogi i ajurwedy, co może poprawić nasze zdrowie i sprawić, że poczujemy się szczęśliwszymi. Dzisiaj oddaliliśmy się od realnego życia, uważamy się za właścicieli świata i często dopuszczamy się wobec niego nadużyć, wykorzystujemy go nadmiernie nie uwzględniając przy tym praw Natury. Wedyjska mądrość mówi, że świat jest naszym wspólnym dobrem i możemy korzystać z jego bogactw w sposób właściwy, ale nie możemy rościć sobie prawa do jego własności. Rodzimy się i umieramy z pustymi rękoma, a wszystko, co za życia należało do nas, pozostawiamy bliskim, którzy potem często przez to walczą między sobą. Jedynym powodem, dla którego świat zwraca się ku praktykom jogi i ajurwedy jest to, że w samym tylko materialnym dobrobycie trudno znaleźć pocieszenie, spokój i szczęście. W czerwcu 2012 r. w Portugalii brałem udział w obchodach Światowego Dnia Jogi, organizowanych przez Swamiego Amrit Suryanand Maha Raja, prezesa Konfederacji Portugalskich Organizacji Jogi. Byłem pod wrażeniem jego misji, mającej na celu przekonanie UNESCO i ONZ do ogłoszenia dnia 21 czerwca, dnia przesilenia letniego, Światowym Dniem Jogi. Swami chciałby, aby we wszystkich krajach organizowany był tego dnia Festiwal Jogi, co mogłoby przyczynić się do propagowania jogi jako praktyki pomocnej w zarządzaniu stylem życia i w utrzymaniu równowagi między światem materialnym i duchowym w życiu każdego człowieka. Sam jestem propagatorem jogi, robiłem to nawet pracując jako dyplomata i utworzenie Instytutu Jogi i Ayurvedy w Pałacu Sulisław, które pozwoli oficjalnie i rzetelnie rozpowszechniać te nauki, spełniło moje pragnienia, które szczęśliwie Państwo Beata i Jerzy Bar już realizują. Uważam, że są oni prawdziwymi joginami i teraz wyjaśnię dlaczego. W Bhagwat Gicie możemy znaleźć wiele definicji jogi, a jedna z nich - Yogaah Karmasu Kaushalam, mówi o tym, że doskonałość w pracy jest jogą. Znam Państwa Bar od sześciu lat. Kiedy przypomnę sobie Pałac Sulisław, gdy zobaczyłem go po raz pierwszy, jawi mi się zniszczona budowla, w której mogłyby zamieszkiwać tylko duchy. Nigdy nie wyobrażałem sobie, że może ona stać się pałacem, jaki dziś możemy podziwiać. Jestem pewien, że w okresie od pięciu - dziesięciu lat w miejscu tym może zaistnieć doskonały Instytut Jogi i Ajurwedy, kształcący studentów i pozwalający naukowcom na prowadzenie badań. Jestem przekonany, że stanie się on placówką wybitną nie tylko w skali europejskiej, ale i światowej. A wszystko to może spełnić się tylko dzięki sile jogicznego napędu, pozwalającego Panu Jerzemu Barowi w osiąganiu doskonałości w każdym realizowanym przez siebie zadaniu.

www.sulislaw.pl

ORGANIZING COMMITTEE CHAIRMAN’S MESSAGE

t gives me great pleasure, on behalf of the Organizing Committee, to welcome all our esteemed delegates to this first-ever Scientific Conference on Yoga and Ayurveda at Sulisalw Palace in Poland. Right from the time we had launched the Bhandari Yoga and Ayurveda Health Center in this gorgeous palace in June 2012, I had this inner urge pushing me to propagate the daily-use sciences of Yoga and Ayurveda for the whole humanity’s wellness and happiness. Today, we have distanced ourselves from reality of the Universe and some how consider ourselves to be the owners of it, free to abuse it’s use in any way we like without having regard to Nature’s laws, plans and regulatory strategies. The Vedic wisdom tells us that we are only the Trustees of this Universe; it is there for all of us to make appropriate uses of it’s resources but never claim ownership of it. We take birth empty handed and leave also empty handed, everything owned by us is left behind for siblings and others to fight over it. The only reason whole world is now craving for Yoga and Ayurveda practices is that they have not found comfort, peace and happiness in material prosperity alone. I had attended the World Yoga Day celebrations in June 2012 in Portugal organized by Swami Amrit Suryanand Maha Raja, President of the Confederation of Portuguese Yoga Associations, and was impressed with his mission of persuading the UNESCO and the United Nations to declare 21 June, the Sun Solstice Day, as the World Yoga Day. He wants all countries to organize Yoga Festivals on this day so that people can be made aware of the Yogic ways of lifestyles management that help maintain a fine balance between the material world and the Spiritual World of each individual. I have been propagating Yoga even during my diplomatic career but setting up a Yoga and Ayurveda Institute in Sulislaw Palace to formally and authentically spread these sciences took my imagination, which happily Mrs Beata and Mr. Jerzy Bar were already espousing. I regard them true Yogis and I will tell you why. In Bhagwat Gita, Yoga has been defined in many ways, one such definition being Yogaah Karmasu Kaushalam, meaning excellence in work is Yoga. I have been in touch with the Bars for the past six years. When I think of Sulislaw Palace six years back, it was a ruined structure and only ghosts must have lived here. I had never imagined that it would become a palace like we see it today. I am sure five or ten years down the line, this place may be a Center of Excellence not just in Europe but in the World in Yoga and Ayurveda studies, practices and research, such is the intensity of Yogic drive of Mr. Jerzy Bar in achieving excellence in whatever tasks he undertakes. That is why I regard him a Yogi par excellence and with that yardstick, I treat him as my Guru. Mrs. Beata Bar is not just a Yogini but also ‘humility personified’. She was responsible for overseeing the restoration of the Palace and management of this path-breaking project right form the beginning in 2008. In them we see the perfect balance of Shiva and Shakti, neither is complete without the other and this too is the highest attainment of Yoga, to be able to form the perfect bond of creative energy, to be the perfect couple with children and a grand child in present times. The Bars had expressed to me as early as 2008 their idea of setting up a Yoga and Ayurveda Health Center at Sulislaw after they saw my interest and work on Yoga and Ayurveda disciplines through my book and my lifestyle based on regular practice of the same. When I visited Sulislaw and saw the palace with my own eyes at that time, it was in total ruined state. I was reminded of the ruined state of Angkor

www.sulislaw.pl

Dlatego uważam go za jogina par excellence, i mając na względzie powyższe przemyślenia, traktuję go jako mojego Guru. Pani Beata Bar z kolei to nie tylko joginka, ale także „uosobienie pokory”. Była odpowiedzialna za nadzorowanie odbudowy pałacu i zarządzanie tym niezwyczajnym projektem od początku w 2008 roku. W parze Państwa Bar dostrzegam doskonałą równowagę między Shiva i Shakti, która nie jest możliwa bez obojga. Jest ona najwyższym osiągnięciem Jogi, gdyż wyzwala energię twórczą. To wszystko wpływa na to, że Państwo Bar są dobrą parę. Ku ich niezmiernemu szczęściu, życie obdarzyło ich również dziećmi i od dwóch lat również upragnioną wnuczką. Córka Ewa jest naczelną redaktorką, a Tomek przygotowuje graficznie ogólnopolski magazyn Yoga & Ayurveda, który cieszy się wielkim zainteresowaniem czytelników.

Państwo Barowie już w 2008 r. przedstawili mi swoją ideę utworzenia Centrum Jogi i Ayurvedy w Sulisławiu, gdyż znali moje zainteresowania i pracę na polu jogi i ayurvedy, przejawiającą się w moich publikacjach książkowych i stylem życia opartym na regularnej praktyce. Kiedy w tym czasie odwiedziłem Sulisław i zobaczyłem Pałac na własne oczy, ukazał mi się w stanie całkowitej ruiny. Przypomniał mi ruiny Angkor w Kambodży, które odwiedzałem, kiedy w latach 1991-94 byłem tam ambasadorem i zaangażowałem się w konserwatorską odbudowę Angkor Wat. Wiem, że Pałac również był odnawiany we współpracy z konserwatorem, gdyż stanowi dziedzictwo sprzed ponad 300 lat. Zastanawiałem się, w jaki sposób Pan Bar zrealizuje zadanie odbudowy i renowacji, a następnie utworzenia Centrum Jogi i Ayurvedy w tak odludnym miejscu, z dala od miast. Nurtowało mnie, jak można zrobić z tego biznes, ale Pan Bar wyjaśnił, że prowadzi inną dochodową działalność, a projekt Sulisław jest jego pasją, gdzie finanse mają znaczenie drugorzędne. Swoją karierę dyplomatyczną w Polsce skończyłem w czerwcu 2009 roku. Jako prezent pożegnalny od Państwa Barów dostałem obraz Pałacu Sulisław, na którym przedstawiony jest jego przyszły wygląd po restauracji. Na dole widnieje napis „Bhandari Joga & Ajurweda Academy”. Nie mogłem uwierzyć własnym oczom. Obraz ten zdobi mój salon w Indiach do dziś. Celem Państwa Bar było zatrzymanie mnie w Polsce. Po moim przejściu na emeryturę starali się o podtrzymywanie naszych relacji, zaproponowali mi nawet stały pobyt w Polsce, abym kierował działalnością Sulisławia. Zaoferowali mi piękny apartament w Pałacu. Chociaż miałem swoje własne plany, mianowicie pomoc ubogim w mojej rodzinnej wsi, i nie mogłem zgodzić się na osiedlenie w Polsce, zobowiązałem się do bezwarunkowego „Sevaa”, tj. zrobienia wszystkiego, co możliwe, aby nasze wspólne marzenie się spełniło. Odbywałem coroczne wizyty w Sulisławiu do czerwca 2012 r., kiedy to nastąpiła oficjalna inauguracja. Za każdym razem byłem zaskakiwany nową i wspanialszą wizją Sulisławia. Pan Jerzy Bar nigdy nie zadowalał się czymś choćby odrobinę gorszym od tego, co najlepsze, a co można osiągnąć w procesie renowacji i wyposażania. Wszystko to robił myśląc o podwyższeniu standardu Pałacu. Ma oko perfekcjonisty i nawet znakomici profesjonaliści w różnych dziedzinach są zdumieni jego kreatywnością i dążeniem do perfekcji. Nie przejmuje się ograniczeniami budżetowymi, najważniejsze dla niego jest osiągnięcie doskonałości. Wyróżnia się na wszystkich trzech poziomach - fizycznym, subtelnym i przyczynowym. Praca fizyczna nigdy go nie męczy, zawsze na nogach, doglądający wykonywane prace. Jest jak wielozadaniowy robot i nie waha się przed zdobywaniem kolejnych szczytów. Jakże nie nazwać go najlepszym z joginów, chociaż nie przepada za wykonywaniem asan i pranayamy? Faktycznie, jest tak zajęty fizycznie i mentalnie, że wykonuje te praktyki na swój własny sposób poprzez wiele aktywności w codziennym działaniu. Kiedy myślę o swoich rodzicach sprzed 60-ciu -70-ciu lat, to muszę stwierdzić, że oni również byli Karma joginami żyjącymi w idealnej harmonii w indyjskich Himalajach. Mieli wizję doprowadzania wszystkiego do doskonałości, nawet pomimo swojego ubóstwa i trudnej sytuacji spowodowanej koniecznością utrzymania rodziny z dziewięciorgiem dzieci. Hodowali mleczne bydło, pracowali ciężko w polu i nie tylko przez całe życie, a trzeba pamiętać, że nie było wtedy energii elektrycznej ani żad-

www.sulislaw.pl

monuments in Cambodia, which I had witnessed when I was Ambassador there in 1991-94 and was involved with the archaeological restoration of Angkor Wat during that period. I learnt that this palace also had to be renovated as per archaeological principles, this being a heritage property of over 300 years legacy. I wondered how would Mr. Bar achieve such a humongous task of restoration and renovation and then creating the proposed Yoga and Ayurveda Health Center in such a remote location, away from cities. I wondered how it could be run as a flourishing business but Mr. Bar assured me that his core business was different and Sulislaw project was his passion where finances did not matter.

I retired from my diplomatic career from Poland in June 2009 and as a farewell gift, the Bars presented to me a framed painting of the Sulislaw Palace as it would look after restoration. It has a line painted at the bottom reading ‘Bhandari Yoga Ayurveda Academy’. I could not trust my eyes but this painting adorns my living room in India. Such was the intensity of the Bars to keep me in Poland. After my retirement, they sought my continued association and offered me permanent residence in Poland to head the Sulislaw operations on my terms. They even built a beautiful apartment for me as per my needs in the Palace. While I had my own plans to help the poor in my own village and could not agree to settle down in Poland, I committed to them my unconditional ‘Sevaa’ to do everything possible to make their dream come true. I made annual visits to Sulislaw until June 2012, when it was formally inaugurated, and each time I found a newer and grander vision of Sulislaw. Mr. Bar was never satisfied with anything less than the best that could be achieved in the restoration and up-gradation of Sulislaw Palace and it’s facilities. He has such an eye for perfection that even professionals of excellence in their respective fields are amazed at his creativity and thirst for excellence. He is not bothered about budgetary constraints but only knows that he must achieve excellence. He excels at all three levels of body – physical, subtle and causal. He is never tired of physical work, always seen on his toes going about his work. He is a multitasking robot and does not hesitate entering newer horizons. How can we not call him the best among Yogis even though he hates doing Yogaaasans and Praanaayaam? Actually, he keeps himself so occupied physically and mentally that he performs both these steps in his own ways by enough physical activity in the normal course. But then when I think of my own parents some 60-70 years back, they also were very cultured KarmaYogis living in perfect harmony in the Himlayan mountains of India. They had the vision to bring excellence even out of their poverty and difficult situation in supporting a family of nine children. They raised milk animals, worked in fields, had to perform hard phy-

www.sulislaw.pl

nych urządzeń. Jedyną siłą motoryczną była siła zwierząt. Wstawali codziennie o 4 rano i nie kładli się wcześniej niż o 22. Wszystko po to, aby utrzymać rodzinę. Wykształcili dziewięcioro dzieci do poziomu magistra lub doktora zgodnie z uzdolnieniami każdego. Nie kradli, nie kłamali, bardzo uczciwe zarabiali na życie. Nigdy nie pragnęli jakichkolwiek wygód i byli szczęśliwi prowadząc bardzo surowe, ale równocześnie uduchowione życie aż do ostatnich dni swojego 64-letniego małżeństwa. Nigdy nie praktykowali żadnych asan czy pranajamy, a jednak każda chwila ich życia pulsowała jogiczną energią, bo żyli kierowani przez Yams i Niyams i nie zaniedbywali codziennych duchowych rytuałów. Nie imały się ich żadne choroby aż do ostatniej chwili, umierali w niezmąconym spokoju. Ostatnie słowa mojego ojca brzmiały: „Wyłącz światło, bo pojawiło się ono w moich oczach”. W rozdziale Sunderkaand eposu Raamaayan widnieje wers, który brzmi następująco: Taat Swarga Upwarga Sukha Dhariya tulaa ik ang, Tool na taahi sakal mili jo sukh lav satsang. Oznacza to, że radość wynikająca z towarzystwa osób świętych (emanujących prawdą, satviczną aurą, promieniujących pozytywną energią i boskością), znacznie przewyższa niebiańską radość. Tak żyła większość ludzi zaledwie pół wieku temu i BhaktiYoga, KarmaYoga, DhyaanYoga i GyanYoga z Bhagwat Gity i Raaamayany skłaniały ludzi w Indiach, aby działać zgodnie z „Purushartha Chatushtaya”, czyli czterema celami ludzkiego życia: Dharma (postępowanie drogą prawości), Artha (zarabianie na życie), Kaama (utrzymanie rodziny) i Moksza (uwolnienie od cyklu śmierci i narodzin). Celem postępowania wyższą duchowo drogą jogi jest osiągnięcie Samaadhi, czyli zjednoczenia z Boskością, a tym samym uwolnienie od cyklu śmierci i narodzin. Rzeczywistość naszych czasów jest zupełnie inna. Na każdym kroku kierujemy się względami materialistycznymi. Nawet małżeństwo jest umową, nie jest już więzią łączącą mężczyznę i kobietę na całe życie, aby wychowywać dzieci i opiekować się starzejącymi rodzicami. Kilka lat temu w Polsce, jako ambasadora Indii, brałem udział w dyskusji na temat kultur różnych krajów i przedstawiciel USA powiedział, że w ich kulturze dzieci mają być „niezależne i przedsiębiorcze”. To, jak powiedział, wynika z amerykańskiej kultury. Całkowicie zgadzam się z takim podejściem do indywidualnego rozwoju, ale uważam, że musi być ono równoważone ochroną emocjonalnej sfery. Relacje często podlegają wielkim napięciom, gdyż brak im ludzkiej twarzy. Zarówno dzieci, jak i starsi zawsze potrzebują emocjonalnego bezpieczeństwa, dotyku bliskich, czego brak w materialistycznie nastawionym społeczeństwie. Kiedy motywowani jesteśmy wyłącznie własną korzyścią, najważniejsza staje się dla nas ochrona samych siebie, swojego „ja”. Ale podstawowym warunkiem wstępnym jogowego sposobu życia jest wyeliminowanie ja, które stanowi poważną barierę na drodze jogi. W dzisiejszych czasach wszyscy mówią: „Ja chcę pokoju”. Jeśli nauczymy się wymazywania pierwszych dwóch słów „ja” i „chcę” w tym zdaniu, pozostanie tylko słowo „pokój”. Ale realizacja tego, egzystencja bez ego i pragnień, nie jest taka prosta, chyba, że będziemy postępować drogą jogi. Mam nadzieję, że podczas pobytu u nas znajdziecie Państwo trochę czasu, aby zapoznać się z wizją i misją tworzonego przez nas Instytutu Jogi i Ayurvedy – miejsca studiów, praktyki i badań. Jesteśmy zainteresowani współpracą ze szkołami i uczelniami w celu zapewnienia studentom jak najbardziej profesjonalnych materiałów edukacyjnych, które pomogą im w analizowaniu i zrozumieniu problemów, z którymi stykają się w życiu codziennym. Najważniejsze kwestie stanowią: profilaktyka mająca na celu utrzymanie dobrego stanu zdrowia, równowagi psychicznej, właściwego procesu myślowego, poznanie praw natury, którym jesteśmy poddani, nawet jeśli nie zdajemy sobie z tego sprawy, wpływ stresu na zdrowie, techniki zarządzania stresem, proces medytacji, i wiele innych kwestii, których znajomość pozwala prowadzić zdrowe i szczęśliwe życie. Taka edukacja będzie pomocna w kreowaniu właściwych relacji społecznych i międzyludzkich. Będziemy chętnie współpracować z każdą instytucją propagującą uniwersalne wartości i praktyki.

www.sulislaw.pl

sical work round the year all their lives as there was no electricity or machines at that time and animals provided the motive force. They woke up as early as 4 am and retiring not before 10 pm on a daily basis, all this to be able to raise livelihood resources for the whole family. They educated all nine children up to Masters or Doctors level as per each child’s talents. They did not steal or lied, earned a very honest livelihood, never craved for materialistic comforts and were happy leading a very austere spiritual life until the very last, 64 years of unconditional wedlock. They never practiced any Yogaasans or Praaanayaam and yet every moment of their life pulsated with Yogic energy, for they lived a life guided by Yams and Niyams and never missed their daily spiritual chores. They did not suffer from any life threatening illnesses until the very last breath and departed from body in perfect peace. My father’s last words when he breathed his last were: ‘Switch of the (wall) light as there is light in my own eyes’. There is a verse in the Sunderkaand chapter of the epic Raamaayan as follows: Taat Swarga Upwarga Sukha Dhariya tulaa ik ang, Tool na taahi sakal mili jo sukh lav satsang. Meaning the joy and comforts in the company of saintly persons (Truth, saatvic surroundings, scattering positive energy and divinity all around) far outweighs the joy and comforts of heaven and beyond. That was the kind of life most people were encouraged to follow just half a century ago and BhaktiYoga, KarmaYoga, DhyaanYoga and GyanYoga of the Bhagwat Gita and Raaamayan propelled people in India to work towards ‘Purushartha Chatushtaya’ or the four-fold objective of human birth, that of Dharma (learning the righteous path), Artha (earning a livelihood), Kaama (raising a family) and Moksha (release from cycle of deaths and births). This in deed is the purpose of pursuing the higher spiritual path of Yoga, that of attaining Samaadhi or unifying with Divinity and thereby getting release from the cycle of deaths and births. The ground reality of our times is totally different. We are led by materialistic considerations at every step. Even marriage is a contract, no longer that auspicious lifelong bond between a Man and a Woman to raise a family and look after the aging parents. Some years back in Poland as India’s Ambassador, I was taking part in a discussion on Cultures of different countries and the representative from US told that in their Culture, children are told to be ‘Independent and Enterprising’. That, he said, was American Culture. I entirely agree with that approach for individual growth but that has to be balanced with protecting each individual’s emotional well-being. Relationships have come under severe strain because of this lack of human touch. Children and the Aged are always craving for that emotional security, that human touch of loved ones, which has been missing in the materialistically driven society. When we are motivated by self-interest alone, the first and foremost interest to be safeguarded is the ‘I’. But the primary pre-requisite of a Yogic Way of Life is to eliminate the I, which is a formidable barrier in the Yogic path. These days everybody says, “I want peace”. If we learn to erase the first two words ‘I’ and ‘Want’ in this sentence, only the word Peace will remain. But it is not so simple to realize this, to be without ego and wants unless you are on the Yogic Path. I do hope that during your stay with us, you will take time to look at our vision and mission in setting up the Yoga and Ayurveda Institute for study, practice and research. We are keen to develop linkages with Schools and Colleges to provide essential educational material of daily use to students, which is logical, easy to grasp and can help them analyze and understand issues and concerns they undergo in normal situations of daily living. The most important lessons to learn are about preventive steps for maintaining normal body health and mental balance, creating a proper balance in thought process, learning about Nature’s laws operating on body even if the individual is unaware about it, how does stress impact on health? what are stress management techniques, the meditation process, etc? and many more daily use tips for healthy happy living. This kind of education is bound to create better

www.sulislaw.pl

W imieniu moich mentorów, Państwa Bar, zespołu organizacyjnego oraz Komitetu Naukowego, życzę Państwu miłego pobytu w Sulisławiu. Wasza obecność z pewnością przyczyni się do sukcesu tej pierwszej konferencji i mamy nadzieję gościć Was podczas kolejnych spotkań. Jeżeli możemy uprzyjemnić Państwa pobyt w jakikolwiek sposób, prosimy o zgłaszanie swoich potrzeb naszym wolontariuszom, którzy są do Państwa dyspozycji. Zdajemy sobie sprawę, że z różnych powodów opóźniających prowadzone prace, nie udało nam się przygotować całej infrastruktury zaplanowanej na konferencję i w tym względzie prosimy o wyrozumiałość. Jestem pewien, że do 2015 zrealizujemy wszystkie plany. Chandra Mohan Bhandari

www.sulislaw.pl

social cohesion and inter-personal relationships. We at Sulislaw will be keen to network with every institution of excellence the world over to propagate universal human values and practices. On behalf of my mentors, the Bar couple, our entire organizing team and the Scientific Committee, I wish you a pleasant stay with us. We are sure you will contribute handsomely to the success of this maiden conference and we look forward to welcoming you back again and again. If we can make your stay more enjoyable in any way, please feel free to tell our volunteers placed at your service. We also know that we have not been able to create all the infrastructure facilities we had planned for this conference due to unavoidable reasons and work slippages and request you to please overlook the same. I am sure we will have them all in place for 2015. Chandra Mohan Bhandari

www.sulislaw.pl

CEL I MISJA „SULISŁAWIA” GOAL AND MISSION OF „SULISLAW”

Obserwując otaczający nas Świat widzimy chaos, bezmyślne, szkodliwe działania, lekceważący stosunek do otoczenia. Mówimy, że codzienny stres zabija nas, a wynika on właśnie z braku równowagi między życiem wewnętrznym a fizycznym i prowadzi do najcięższych chorób, jest przyczyną między innymi około 75% chorób nowotworowych.

When we look at the world around us we see chaos, mindless and harmful acts, and disdainful attitude towards our surroundings. As we say, daily stress kills us, and it results precisely from the lack of balance between our physical aspect and inner life. This imbalance can lead to more serious diseases; for instance, it is the cause of about 75% of cancers, and other conditions.

Wielu z nas chciałoby zmienić swój sposób życia, zmodyfikować postawione sobie cele, aby pomóc samym sobie. Tę konieczność odczuwamy coraz częściej. Szukamy ratunku i skutecznego remedium. Tylko jak mamy postępować?

Many of us would like to change our way of life and modify the goals we had set for ourselves in order to help ourselves. We feel this need increasingly often. We are looking for rescue and an effective remedy. But what should we actually do?

Świat, a przede wszystkim kultury dalekiego Wschodu, dawno zrozumiały, że kluczem jest stosowanie zasad medycyny naturalnej. Już przed wiekami ludzie uświadomili sobie, że równowaga duszy, ciała i umysłu jest możliwa wtedy, kiedy będą respektowane prawa natury. Mądre zasady Ajurvedy i praktyka Jogi mogą nam pomóc w osiągnięciu stanu wewnętrznego spokoju. Obie te nauki, stosowane uzupełniająco, prowadzą do zjednoczenia człowieka z naturą.

The world in general and cultures of the Far East in particular, have long since understood that the key is to abide by the rules of prophylactic natural medicine. Centuries ago people have already realised that the balance of soul, body and mind is attainable if the laws of nature are respected. Wise rules of Ayurveda and Yoga practice can help us to reach the state of inner peace. When these two kinds of knowledge are applied and complement one another, they lead to the unification of human beings with nature.

ierując firmą, ponoszę odpowiedzialność za rezultat i sukces pracujących w niej ludzi. Zrozumiałem, że o ile udaje mi się dobrze zarządzać grupą spółek, w których polegamy na kreatywności, intuicji i empatii, to dzieje się tak dzięki naszemu dążeniu do równowagi ducha, ciała i umysłu. Utrzymanie tego balansu pozwala cieszyć się dobrym zdrowiem, a ono daje szansę na szczęśliwsze i dłuższe życie.

Bardzo ważne jest to, co jemy, czyli co „wkładamy” do swojego organizmu. Złudne i fałszujące prawdę obrazy reklam niosą w sobie ogromny

s a head of a company, I am responsible for the results and success of its employees. I have understood that my ability to successfully manage a group of companies in which we rely on creativity, intuition and empathy, comes from our strive for the balance of spirit, body and mind. Maintaining that equilibrium allows us to enjoy good health, and this, in turn, gives us a chance for a happier and longer life.

What we eat, or “put inside” our body, is crucial. Deceptive and misleading advertising images

www.sulislaw.pl

ładunek nieprawdy i zakłamania. Przypomnijmy sobie fermy z dziesiątkami tysięcy ściśniętych kurczaków, ciężarówki przewożące do ubojni przerażone, często w upale, bez wody, traktowane nieludzko, zwierzęta. Powinniśmy zastanawiać się nad tym, zanim tak zwana „nieżywość” trafi do naszego organizmu. Każda komórka naszego pokarmu ma zapisane w sobie życie organizmu, którego jest częścią. Tak więc spożywając mięso zwierząt traktowanych jak w powyższym opisie, przejmujemy ich stres i cierpienie, strach, bezsilność, poczucie zniewolenia oraz wiążące się z tym choroby. Jedząc śmieciowe pożywienie, trudniej przebaczamy, nieobca nam jest nienawiść i urazy. Ciągle lub częściej doznajemy uczucia nieprzemijającego stresu. Nie dajmy się zwieść ułudzie, że syntetyczne lekarstwa pomogą nam tylko dlatego, że przepisał nam je lekarz. Niestety, prawdą jest to, że farmaceutyki, traktowane jako remedium na codzienny stres, przyczyniać się mogą do kolejnych, często bardzo skompilowanych chorób duszy i ciała. Sposób naszego życia: to, czego słuchamy, co oglądamy, co jemy i pijemy, jakość naszego snu, czas przebywania na świeżym powietrzu i wiele innych elementów determinuje stan naszego zdrowia. Dbajmy więc o nie od zaraz, nie zwlekajmy. Jeszcze kilka słów o relacjach między nami, ludźmi, a ściślej o naszych relacjach zdeterminowanych światopoglądem. Śmiem twierdzić, że osoby wierzące, chociaż wychowane w różnych religiach, tak naprawdę modlą się do tego samego, chociaż różnie interpretowanego Boga. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest to, że poszczególne wierzenia powstawały w różnych okresach w różnych częściach świata. Jednak

carry an enormous amount of falsehood and distorted truth. Let us recall poultry farms with tens of thousands of chickens squeezed tightly inside, or trucks bound for the slaughterhouse, which are transporting terrified, often overheated and dehydrated animals, treated in a really inhumane way. We should think about it before the so-called “non-vitality” finds its way into our body. Every cell of our food contains the life of the organism from which it came. So by eating the meat of animals treated as badly as I have described above, we absorb their stress and suffering, fear, helplessness, their sense of captivity and therefore also all resulting disorders. Eating junk food makes it more difficult for us to forgive, while hate and resentment become more familiar feelings. Always, or at least more often, we experience persistent stress. Let us not be deceived by the illusion that synthetic drugs can help us just because they are prescribed by a doctor. The truth is, unfortunately, that pharmaceuticals treated as a remedy for daily stress may contribute to causing more, and often very complicated, diseases of the soul and body. Our lifestyle – what we listen to, what we watch, what we eat and drink, the quality of our sleep, the amount of time spent outdoors and many other elements determine our health. Therefore, we should take care of it right now, without delay. I would like to add just a few more words about relationships between us, people, and to be more precise – about relationships determined by our worldviews. I daresay that religious people, regardless of the religion in which they were raised, are in fact praying to the same – although differently interpreted – God. The reason is that

www.sulislaw.pl

zgłębiając kanony poszczególnych kultów dochodzimy do wniosku, że religie Chrześcijan, Buddystów, wyznawców Judaizmu, Islamu, czy Hinduizmu opierają się na podobnych wartościach etycznych, przesłaniach i prawach. Stąd pomysł i decyzja o stworzeniu w Sulisławiu Wielowyznaniowej Świątyni, którą nazwiemy Świątynią Pokoju. Pragniemy, aby stała się ona pierwszym w Świecie symbolem tolerancji, pojednania i pokojowego współistnienia. Moja mama często powtarzała mi, że jesteśmy gośćmi na naszej planecie, wpadamy na krótko i wypadamy i powinniśmy zostawiać po sobie porządek. Więc porządkuję, co się da, i działam na rzecz zjednoczenia mojej planety z Jej gośćmi. Jednym z elementów tej naszej pracy będzie utworzenie Instytutu Naukowego Yogi i Ajurvedy w Sulisławiu. Zacznie on funkcjono-

various belief systems emerged in different times in different parts of the world. But if we were to dig deeper in religious canons of different faiths, we would find that religions of Christians, Buddhists, Jews, Muslims and Hindus are based on similar ethical values, messages and laws. Hence the idea and the decision to establish in Sulislaw a Multi -faith Temple, which will be called the Temple of Peace. We would like it to become the first symbol of tolerance, reconciliation and peaceful coexistence in the world. My mother often used to say to me that we are but guests on our planet. We only drop in for a quick visit and we should leave it in order. So I try to tidy up and keep things in order as much as I can, and I work towards the unification of my planet with its Guests. One of our endeavours

www.sulislaw.pl

wać w roku 2015. Chciałbym, aby ta placówka stała się m. in. miejscem studiów podyplomowych dla nauczycieli wychowania fizycznego, chcących przybliżać młodym ludziom wiedzę o Ajurwedzie i praktykach Jogi i aby Instytut ten umożliwiał również podejmowanie studiów doktoranckich. Program naszej uczelni powstaje przy współpracy światowej sławy naukowców, biorących udział w Konferencji w Sulisławiu. Za ich pomoc i zaangażowanie serdecznie dziękuję.

here will be establishing the Scientific Yoga and Ayurveda Institute in Sulislaw, which will be opened in 2015. I would like the Institute to become, among other things, an institution conducting postgraduate studies for physical education teachers who would like to bring the knowledge of Ayurveda and Yoga practice to young people. The Institute’s offer will include doctoral studies as well as. The curriculum of our school is being created in cooperation with world-famous scientists who participate in the Sulislaw Conference. I would like to thank them from the bottom of my heart for their assitance and commitment.

Jerzy Bar Vice-Chairman of the Organizing Committee

www.sulislaw.pl

Przesłanie Komitetu Naukowego Szanowni goście i uczestnicy, Pierwsza naukowa konferencja w Polsce dotycząca fundamentów starożytnych nauk wedyjskich jogi i ajurwedy, jest niepowtarzalną okazją spotkania przedstawicieli różnych środowisk. Adresowana jest do osób zajmujących się zdrowiem - w szerokim znaczeniu tego słowa oraz pracą z ludźmi, w aspekcie edukacyjnym, profilaktycznym jak i rehabilitacyjnym. Dlatego zaprosiliśmy do udziału nie tylko naukowców, nauczycieli, terapeutów i pracowników ochrony zdrowia ale również przedstawicieli instytucji pożytku publicznego oraz mediów. Zaproszeni goście oraz przyjęci przez radę naukową prelegenci będą w czasie konferencji dzielić się swoimi badaniami i przemyśleniami wokół tematów związanych z: - promowaniem holistycznego podejścia do zdrowia i aktywnego stylu życia, - radzeniem sobie z wieloma cywilizacyjnymi problemami zdrowotnymi, - zaproponowaniem nowego podejścia do wychowania fizycznego oraz edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży. Pragniemy, aby ważnym aspektem konferencji, obok ściśle naukowych wniosków i postulatów, było stworzenie atmosfery sprzyjającej dzieleniu się swoimi doświadczeniami i odczuciami, tak w czasie samej konferencji, jak również budowaniem relacji umożliwiającej tworzenie podstaw dla konstruktywnej współpracy w przyszłości. Chcielibyśmy, aby konferencja była początkiem długofalowego procesu rozpoczynającego badania naukowe, regularne kursy i studia w zakresie jogi i ajurwedy w Polsce oraz współpracę międzynarodową. Celami konferencji są: • Prezentacja naukowych podstaw jogi i ajurwedy. • Ukazanie praktycznego zastosowania jogi i ajurwedy w życiu codziennym dla zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego. • Wprowadzenie jogi do szkół w celu zapewnienia prawidłowego rozwoju fizycznego i promocji zdrowego stylu życia. • Prezentacja programu Instytutu Jogi i Ajurwedy w Pałacu Sulislaw. Życzę państwu twórczych przemyśleń i inspirujących kontaktów

Przewodniczący Prof. nadzw. dr hab. Leslaw Kulmatycki

www.sulislaw.pl

The message of the Scientific Committee Dear guests and participants, The first scientific Conference in Poland on the Foundations of the Ancient Vedic science - yoga and ayurveda, is a unique opportunity to meet representatives of various communities. Addressed to those involved in health - in the wide sense, and working with people, in terms of educational, preventive and rehabilitation. That’s why we invited to participate not only scientists, teachers, therapists and health professionals but also representatives of the public benefit and the media. Invited guests and accepted by the scientific council speakers would to share their research and reflections at the conference on topics related to: - Promoting a holistic approach to health and active lifestyle - Coping with multiple health problems of modern civilization, - Proposing a new approach to physical education and health education of children and youth. We would like to emphasize an important aspect of the conference, in addition to strictly scientific conclusions and postulates, to create an atmosphere favorable to share our experiences and feelings, during the conference itself, as well as building relationships allowing the creation of constructive basis for cooperation in the future. We would like the conference to be the beginning of a long-term process of scientific researches, regular courses and studies in the field of yoga and ayurveda in Poland as well as international cooperation. The objectives of the conference are: • Presentation of the scientific basis of yoga and ayurveda. • Presentation of the practical application of yoga and ayurveda in daily life to preserve the physical and mental health. • The introduction of yoga practices to schools in order to ensure proper physical development and promotion of a healthy lifestyle. • Presentation and introduction of the program of the Institute of yoga and ayurveda in the Sulisław Palace. I wish you creative reflections and inspiring contacts

President Prof. nadzw. dr hab. Leslaw Kulmatycki

www.sulislaw.pl

Wroclaw Medical University Rector Prof. Marek Ziętek, Ph.D., D.Sc., DDS

Ladies and Gentleman, I felt very honoured by the invitation to take part in the 1 st International Scientific Conference on Yoga and Ajurweda which will be organized from 27 th to 29 th June 2014 in Sulislaw Palace, Centre of Yoga and Ajurweda, addressed to me by the former Ambassador of India in Poland Mr. Mohan Bhandari. It would be real pleasure to meet all of you, Ladies and Gentlemen, however I regret to inform you that previously committed obligations do not allow me to join the meeting. I am pleased that Prof. Dr. Dariusz Patkowski, Head of the Chair and Clinic of Child Surgery and Urology of the Wroclaw Medical Univesity become a Vice-Chairman of the Scientific Committee of the Conference. At the Conference more than 20 renown scientists and practicians of yoga and ajurweda from India, The United States of America, Italy, Germany and Poland will be participating, thus ensuring a high level of discussion on the merits of the matter. In my consideration both joga and ajurweda may be excellent complement of traditional methods of treatment, and may positively influence reconvalescence and restoring of both mental and physical health. I wish to extend to all conference participants may best whishes of fruitful debates in wholesome and creative atmosphere, interesting lectures, exchange of occupational experiences and increasing of professional knowledge which will help to improve the overall taking care of patients who require help and support With kind regards,

Yours sincerely

Wybrzeże Pasteura 1, 50-367 Wrocław Tel.: +48 (71) 784 10 01 Fax: +48 (71) 784 01 09 rektor@umed.wroc.pl www.umed.wroc.pl

Letter of intent Professor Marek Ziętek - Wroclaw Medical University Rector

www.sulislaw.pl

Wrocławski Uniwersytet Medyczny Rektor Prof. Marek Ziętek, Ph.D., D.Sc., DDS

Szanowni państwo, Jestem zaszczycony otrzymanym od byłego Ambasadora Indii w Polsce, Pana Mohana Bhandari, zaproszenia do udziału w I Międzynarodowej Konferencji Jogi i Ajurwedy, która odbędzie się w dniach 27-29 czerwca 2014 r. w Centrum Jogi i Ajurwedy w Pałacu Sulisław. Okazja do spotkania z Państwem byłaby dla mnie prawdziwą przyjemnością, ale niestety wcześniejsze zobowiązania nie pozwalają mi na wzięcie udziału w tegorocznej konferencji. Jednak z radością przyjąłem informację, że prof. dr Dariusz Patkowski, Kierownik Kliniki Chirurgii i Urologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu został wiceprzewodniczącym komitetu naukowego Konferencji. Weźmie w niej udział ponad 20 uznanych naukowców i praktyków jogi i ajurwedy z Indii, Stanów Zjednoczonych, Włoch, Niemiec i Polski, dzięki czemu zapewniony zostanie wysoki poziom merytoryczny dyskusji na temat korzyści płynących z tych dyscyplin. W moim mniemaniu zarówno joga, jak i ajurweda mogą stanowić znakomite dopełnienie tradycyjnych metod leczenia, mogą mieć korzystny wpływ na rekonwalescencję pacjentów oraz przywracanie ich do równowagi psychicznej i zdrowia fizycznego. Wszystkim uczestnikom konferencji pragnę życzyć niezwykle owocnych debat prowadzonych w zdrowej i twórczej atmosferze, interesujących wystąpień, wymiany zawodowych doświadczeń oraz poszerzania wiedzy, która pomoże w opiece nad pacjentami wymagającymi pomocy i wsparcia.

Z wyrazami szacunku,

Wybrzeże Pasteura 1, 50-367 Wrocław Tel.: +48 (71) 784 10 01 Fax: +48 (71) 784 01 09 rektor@umed.wroc.pl www.umed.wroc.pl

List intencyjny Profesora Marka Ziętka - Rektora Wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego

www.sulislaw.pl

Letter of intent Professor Juliusz Migasiewicz - Rector of the University School of Physical Education

www.sulislaw.pl

List intencyjny Profesora Juliusza Migasiewicza - Rektora Akademii Wychowania Fizycznego we WrocĹ&#x201A;awiu

www.sulislaw.pl

Jego Ekscelencja

Ambasador Chandra M. Bhandari, Wasza Ekscelencjo, Z wielką satysfakcją przyjąłem wiadomość o I Międzynarodowej Konferencji Naukowej poświęconej jodze i ajurwedzie, która odbędzie się w Pałacu Sulisław w Polsce w czerwcu tego roku. Jest to przedsięwzięcie długo oczekiwane i przyjąłem tę inicjatywę serdecznie. Ludzkość coraz bardziej gorączkowo szuka holistycznego projektu na życie, obejmującego harmonijnie zarówno ciało jak i duszę i umożliwiającego człowiekowi zrozumienie w pełni samego siebie. Gwałtowny proces globalizacji wymaga również globalnej wymiany doświadczeń. Poprzez wymianę osiągnięć różnych cywilizacji w tej sferze możemy jedynie wzbogacić się, więc takie przedsięwzięcia jak to zaplanowane są bardzo pożądane. Życzę organizatorom samych sukcesów. Z poważaniem

M. Krzysztof Byrski

To His Excellency

Ambassador Chandra M. Bhandari Your Excellency, It is with great satisfaction that I have learnt about The First International Scientific Conference on Yoga and Ayurveda to be held at Sulislaw Palace in Poland in June this year. It has been long overdue and I heartily welcome the initiative. Humankind more and more urgently looks for holistic proposal do deal with life in such a way that both body and spirit act in harmony permitting man to realize himself fully and completely. The rapid globalization process requires that we share experiences also globally. By exchanging achievements of different civilizations in this sphere we can only enrich ourselves, so such ventures as the planned one are most welcome. I wish the organisers all success. Sincerely yours.

M. Krzysztof Byrski

www.sulislaw.pl

Maria Krzysztof Byrski Urodzony w Wilnie (obecnie Litwa) w 1937 roku. W 1955 roku rozpoczął studia indologiczne. Po ich ukończeniu w 1960 roku wyjechał do Indii, aby kształcić się dalej w Banaras Hindu University. W 1966 roku otrzymał stopień doktora w zakresie starożytnej indyjskiej historii, kultury i archeologii, tytuł pracy doktorskiej: „Koncepcja starożytnego indyjskiego teatru”. Po powrocie do kraju rozpoczął pracę w Instytucie Orientalistyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uczył literatury sanskryckiej i języka hindi. Habilitował się w 1978 roku, tytuł pracy - „Metodologia analizy dramatu sanskryckiego”. W 1993 roku został powołany na stanowisko ambasadora RP w Indiach. W 1996 r., po wyborze nowego prezydenta Polski, złożył rezygnację. Powrócił na Uniwersytet, gdzie został wybrany na stanowisko dyrektora Instytutu Orientalistycznego. Funkcję tę sprawował przez dwie kadencje, do 2002 roku. Poza tym został wybrany do Senatu Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie, po przejściu na emeryturę, uczy w Collegium Civitas w Warszawie, a także w dalszym ciągu prowadzi zajęcia z sanskrytu w Katedrze Azji Południowej Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Ma na swoim koncie ponad sto publikacji w języku polskim, angielskim, a niektóre w języku hindi. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród w Indiach przyznanych mu przez różne instytucje, w tym m.in. przez Prezydenta i Premiera Indii.

Maria Krzysztof Byrski Born in Wilno (now Lithuania) in 1937. In 1955 took up Indian studies. After completing them in 1960 he left for India to join Banaras Hindu University. In 1966 he was awarded Ph. D. Degree in Ancient Indian History, Culture and Archeology for a thesis entitled „Concept of Ancient Indian Theatre”. Subsequently he joined the Institute of Orientwal Studies, Warsaw University to teach the Sanskrit literature and the Hindi language. In 1978 he was awarded the degree of doctor habilitatus (D. Litt.) for the thesis entitled „ Methodology of the Analysis of Sanskrit Drama” In 1993 he became the very first ambassador of sovereign Republic of Poland to India. In 1996 after the election of new President of Poland he relinquished his diplomatic post and rejoined the University, where he was elected director of the Institute of Oriental Studies. This post he was occupying during two subsequent terms until 2002. Besides he was elected a member of the University Senate. Currently after his retirement, he is teaching at Collegium Civitas University, Warsaw and also continues to teach Sanskrit at the Oriental Faculty of Warsaw University. He has to his credit over one hundred publications in Polish, English and some in Hindi. He has been awarded several prestigious prizes in India bequeathed upon him in the name of different organisation among others by the President and the Prime Minister of India.

www.sulislaw.pl

Dr Hongasandra Ramrao Nagendra Rektor VYASA (Swami Vivekananda Yoga Anusandhana Samsthana) w Bangalore, jednego z wiodących na świecie ośrodków uniwersyteckich i terapeutycznych stosujących praktyki jogi i zabiegi ajurwedyjskie. Wiceprezes Indian Yoga Association. Z wykształcenia inżynier mechanik. Ukończył studia doktorskie w University of British Columbia (Vancouver, Kanada). Pracował m.in. w NASA Marshall Space Flight Center (USA) w latach 70. oraz jako konsultant Engineering Science Laboratory na Uniwersytecie Harvarda. Jeden z najbardziej znanych popularyzatorów jogi na świecie, stale współpracujący z wieloma ośrodkami naukowymi. Organizator międzynarodowych konferencji, seminariów i warsztatów z wykorzystaniem nauk jogi.

President of VAYASA (Swami Vivekananda Yoga Anusandhana Samsthana) in Bangalore, one of the world’s leading university centers and therapeutic practices using yoga and Ayurvedic treatments. He is also the Vice-President of Indian Yoga Association. Trained as a mechanical engineer, after doctoral studies at the Canadian University of British Columbia, he was working in many countries, including the U.S., at NASA’s Marshall Space Flight Center in the 70s, and as a consultant of the Engineering Science Laboratory, Harvard University. He is one of the most important promoters of yoga in the world, constantly collaborating with many research centers. Organizer of numerous international conferences, seminars and workshops involving the wisdom of yoga.

Dr Hari Sharma Przewodniczący Integrated Medicine Committee of National AAPI (American Association of Physicians of Indian Origin). Prowadzi swoją praktykę w Ohio State University Center for Integrative Medicine. Posiada certyfikat American Board of Integrative Holistic Medicine. Jako emerytowany profesor i były dyrektor Division of Cancer Prevention and Natural Products Research przy Wydziale Patologii w College of Medicine, Ohio State University, jest częstym gościem konferencji na całym świecie. Autor ponad 150 artykułów i kilku książek na temat naturalnych metod leczenia. Otrzymał zaszczytny tytuł honorowego członka National Academy of Ayurveda z rąk Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej Indii.

He is the chairman of the Integrated Medicine Committee of National AAPI (American Association of Physicians of Indian Origin). Dr. Sharma practices Ayurveda at the Ohio State University Center for Integrative Medicine. He is certified by the American Board of Integrative Holistic Medicine. Professor Emeritus and former Director of the Division of Cancer Prevention and Natural Products Research in the Department of Pathology, College of Medicine at the Ohio State University. He is a frequent lecturer at conferences worldwide. He has published over 150 research articles and authored five books on natural healing methods. In recognition of his outstanding achievements in the field of Ayurveda, Dr. Sharma has been given the prestigious honor of being named a Fellow of the National Academy of Ayurveda by the Ministry of Health and Family Welfare, Government of India.

Dr Vijay Jain Jest dyrektorem medycznym Amrit Ayurveda for Total Wellbeing w Salt Springs na Florydzie. Posiada ponad 40-letnie doświadczenie w chirurgii ogólnej i od 18 lat koncentruje się na badaniach nad zintegrowaną medycyną w Amrit Yoga Institute. Studiował medycynę ciała i umysłu pod okiem dra Deepaka Chopry, ajurwedę i panchakarmę z dr. Prerakiem Shahem w Ahmadabadzie, terapię jogą w Vivekananda Research Center w Bangalurze, medycynę ajurwedyczną u dra Sunila Joshiego w Nagpur oraz ukończył kursy medycyny integratywnej u dra Andrew Weila w Tucson.

He is the Medical Director of Amrit Ayurveda for Total Wellbeing in Salt Springs, Florida. He has more than 40 years of experience in General Surgery and 18 years of focused study of Integrative medicine to his work at Amrit Yoga Institute. He has studied mind/body medicine with Dr. Deepak Chopra, Ayurveda and Panchakarma with Dr. Prerak Shah in Ahmadabad, Yoga Therapy in Vivekananda Research Center in Bangalore, Ayurvedic medicine with Dr. Sunil Joshi in Nagpur and completed courses in Integrative Medicine with Dr. Andrew Weil in Tucson.

www.sulislaw.pl

Dr Chinmay Pandya Dyrektor School of Yoga and Health oraz zastępca wicerektora Dev Sanskriti Vishwavidyalaya w Haridwarze (Indie). Ukończył University of Wolverhampton (Wielka Brytania), a w Londynie uzyskał również MRCP w zakresie psychiatrii. Konsultant ds. leczenia choroby Alzheimera i ekspert w The North West London Hospitals Trust. Twórca Międzynarodowej Konferencji w dziedzinie Vedy i Vichar Kranti, Międzynarodowej Konferencji ’The Gathering of the Elders’ i Międzynarodowej Konferencji Jogi, Kultury Wedyjskiej i Ajurwedy. Przewodniczący Międzynarodowego Festiwalu Jogi, Kultury i Duchowości. Uczestnik wielu badań oraz redaktor międzynarodowego czasopisma o kulturze wedyjskiej Dev Sanskriti.

Director of the School of Yoga and Health, and Pro Vice Chancellor of Dev Sanskriti Vishwavidyalaya in Haridwar. He obtained a Master’s Degree from the University of Wolverhampton, UK, as well as MRCP in Psychiatry in London. Dr. Pandya works as a consultant in the North West London Hospitals Trust, London, and as the Associate Specialist for the Alzheimer Disease Treatment Service. He has also been the convener of the International Conference on Veda and Vichar Kranti, International Conference ‘Gathering of the Elders’ and International Conference on Yoga, Vedic Culture and Ayurveda. He is also the Chairperson of the world renowned International Festival of Yoga, Culture and Spirituality. He has contributed to many research studies and serves as the Editor of the International Journal on Vedic Culture, called Dev Sanskriti.

Prof. dr Sat Bir Khalsa Neurofizjolog, pracownik Harvard Medical School oraz w bostońskiego Brigham and Women’s Hospital (oddział medycyny snu), naukowy dyrektor Kundalini Research Institute,Kripalu Center for Yoga and Health. Jeden z najbardziej aktywnych naukowców zajmujących się jogą. Odpowiedzialny za dział opracowań naukowych dla Międzynarodowego Stowarzyszenia Terapeutów Jogi (International Association of Yoga Therapists). Członek zespołów redakcyjnych: International Journal of Yoga Therapy, International Journal of Yoga, Medical Physiology. Autor jednego z prekursorskich projektów badawczych o korzyściach praktyk jogi wśród społeczności szkół publicznych w USA (Benefits of yoga practice in public schools).

Neuroscientist at Harvard Medical School and Boston’s Brigham and Women’s Hospital (on the branch of medicine sleep), scientific director of the Kundalini Research Institute and the Kripalu Center for Yoga and Health. One of the most active researchers in yoga. Responsible for the department of scientific studies for the International Association of Yoga Therapists (International Association of Yoga Therapists). Member of editorial boards: International Journal of Yoga Therapy, International Journal of Yoga, Medical Physiology. Author of one of the innovative research on the benefits of yoga practices among communities in public schools in the U.S.

Dr C. Rajan Narayanan Dyrektor Life in Yoga Institute (USA) zajmujący się edukacyjnymi, badawczymi i terapeutycznymi aspektami jogi od ponad 30 lat. Ukończył studia ekonomiczne jako Marketing Manager i Management Consultant. Od wielu lat uczestniczy w praktycznych treningach związanych z medytacją i jogą. Obszary jego zainteresowań i badań dotyczą zastosowania jogi jako terapii m.in. w przypadku HIV, bezsenności, artretyzmu czy schorzeń kręgosłupa. Autor wielu pozycji książkowych.

Director of Life in Yoga Institute engaged in educational, research, and therapeutic aspects of yoga for over 30 years. He completed university studies as a Marketing Manager and Management Consultant in the Department of Economics. Involved for many years in numerous practical trainings related to meditation and yoga. Areas of his interest and research focus on yoga as a therapy in treatment of diseases such as HIV, insomnia, arthritis or back problems. Author of numerous books.

www.sulislaw.pl

Prof. dr Arun Kumar Tripathi Profesor medycyny ajurwedyjskiej – kayachikitsa (medycyny ogólnej). Absolwent podyplomowych studiów na Rishikul Govt. Ayurvedic College, Haridwar. Specjalizuje się w chorobach układu krążenia i problemach psychicznych. Autor wielu opracowań oraz książek na temat ajurwedy, m.in. Practice of Ayurvedic Medicne (Kayachikista), Asthang Sangrah (Sutra Sthan) Saral Adhyayan.

Professor of Ayurvedic medicine – kayachikitsa (general medicine). Graduate of the Rishikul Govt. Post Graduate Ayurvedic College, Haridwar. Author of numerous papers and books on Ayurveda. He specializes in cardiovascular disease and mental health problems. Author of book publications: Practice of Ayurvedic medicine (Kayachikista), Asthang Sangrah (Sutra Sthan) Saral Adhyayan.

Dr Sunil Kumar Joshi Kierownik Wydziału Shalya-Tantra w Ayurvedic College Gurukul Kangari w Haridwarze. Ukończył studia z zakresu ajurwedy (Ayurvedacharya), MD Ay. (Shalya), I.M.S.(Banaras Hindu University, Varanasi, Uttar Pradesh). Jest pracownikiem prestiżowego wydziału Shalya-Shalakya przy Institute of Medical Science, Banaras Hindu University, Varanasi. Posiada ponad 25-letnie doświadczenie dydaktyczne z wykorzystaniem Marma Therapy. Założyciel Janchetana, instytucji promującej zdrowie środowiskowe oraz fundacji Mrityunjay Mission, ukierunkowanej na badania medycyny wedyjskiej.

Director of the Shalya-Tantra Department at the Ayurvedic College Gurukul Kangari in Haridwar. Completed studies in the field of Ayurveda (Ayurvedacharya), MD Ay (Shalya). IMS (Banaras Hindu University). He is an employee of the prestigious Shalya-Shalakya faculty at the Institute of Medical Science, Banaras Hindu University, Varanasi. He has over 25 years of teaching experience using the Marma Therapy. He is also the founder of Janchetana, an institution promoting environmental health and Mrityunjay Mission, a foundation focused on the study of Vedic medicine.

Prof. dr Alex Hankey Dyrektor międzynarodowej struktury VYASA. Profesor Jogi i Nauk Fizycznych w Swami Vivekananda Yoga Anusandhana Samsthana (SVYASA), Akademia Jogi w Bangalore, Karnataka. Prowadzi badania w zakresie ajurwedy, jogi, medytacji, astrologii Jyotish, jedności ciała i umysłu, a także elektronicznych pomiarów funkcji organizmu. Pełni funkcję starszego redaktora Journal of Ayurveda Integral Medicine oraz jest współredaktorem Journal of Alternative and Complementary Medicine, współpracuje także z Light on Ayurveda Journal i International Journal of Yoga. Wiceprzewodniczący Komitetu Redaktorów Czasopism o Ajurwedzie. Jest autorem około 70 prac, zarówno naukowych publikacji, jak i popularnonaukowych artykułów, promujących wyżej wymienione zagadnienia.

Director of VYASA International, and distinguished Professor of Yoga and Physical Sciences at Swami Vivekananda Yoga Anusandhana Samsthana (SVYASA) at the ‘Yoga University’ in Bangalore, Karnataka. He conducts research on Ayurveda, Yoga, Meditation, Jyotish astrology, the Mind-Body Connection, and electronic measurement of bodily functions. He serves as Senior Editor of the Journal of Ayurveda Integrative Medicine, Associate Editor of the Journal of Alternative and Complementary Medicine, and on editorial boards of Light on Ayurveda Journal, International Journal of Yoga, as well as Vice-President of the Committee of Editors of Ayurveda Journals. He has published about 70 papers, editorials and other articles in the peer reviewed scientific literature.

www.sulislaw.pl

Dr Shirley Telles Dyrektor ds. badawczych w Patanjali Research Foundation w Haridwarze. Ukończyła Goa Medical College, natomiast doktorat z neurofizjologii obroniła w National Institute of Mental Health and Neurosciences w Bangalore. Jedna z najaktywniejszych badaczek na świecie w zakresie badań nad jogą. Autorka 159 artykułów, 17 rozdziałów w podręcznikach oraz 3 książek o jodze. Stypendystka Komisji Fulbrighta, Indian Council of Medical Research oraz the Templeton Foundation.

She is currently the director of Patanjali Research Foundation, Haridwar, India. She completed MBBS degree at the Goa Medical College, followed by a PhD in neurophysiology from the National Institute of Mental Health and Neurosciences, Bangalore, India. She is one of the most active researchers in the world in the field of yoga. Author of 159 publications indexed in bibliographic databases, 17 chapters in books and 3 books. She received a Fulbright scholarship and an award from the Indian Council of Medical Research and the Templeton Foundation.

Dr Naveen Kalkuni Visweswaraiah Dyrektor VYASA International (Vivekananda Yoga Research Foundation, Bangalore), dyrektor ds. badawczych w SVYASA Yoga University, dyrektor ds. medycznych Yogaksema – Stress & Lifestyle Clinic, Indiranagar, Bangalore. Specjalista z zakresu psychoneurologii oraz jeden z koordynatorów prestiżowego projektu badawczego z wykorzystaniem mapowania mózgu, sponsorowanego przez rząd indyjski, a dotyczącego “neurofizjologicznych i neurochemicznych zmian krwi mózgowej podczas skoncentrowanych praktyk jogi”. Stypendysta Fulbrighta. Autor kilkudziesięciu naukowych opracowań na temat jogi i medytacji.

Director of VYASA International (Vivekananda Yoga Research Foundation, Bangalore), Director of research field at VYASA Yoga University, Medical Director of the Yogaksema –Stress & Lifestyle Clinic, Indiranagar, Bangalore. Specialist in psychoneurology and one of the coordinators of the prestigious research project on „neurophysiological and neurochemical changes in cerebral blood during focused yoga practice”, involving brain mapping, sponsored by the Indian government. Fulbright scholar and author of dozens of scientific papers on yoga and meditation.

Dr Partap Chauhan Założyciel Instytutu Jiva Ayurveda w Faridabad w Indiach, który łączy w sobie formalne wykształcenie akademickie z tradycyjną wiedzą o ajurwedzie. Jeden z pionierów popularyzacji medycyny ajurwedyjskiej z wykorzystaniem mass-mediów. Wielokrotnie odznaczany za umiejętności i wiedzę z dziedziny ajurwedy. W 2004 roku otrzymał z rąk Prezydenta Indii nagrodę dla najlepszego lekarza ajurwedyjskiego w kraju. Laureat Nagrody ONZ za program medyczny TeleDoc (2003). W 1995 r. założył pierwszą stronę internetową poświęconą ajurwedzie jiva.com. Przewodniczący Stowarzyszenia Absolwentów Uczelni Medycznych w Indiach. Autor książek i publikacji z zakresu ajurwedy. Jego program Complete Ayurveda. Eternal Health emitowany jest w czterech stacjach TV w Indiach. Wyróżniony Lifetime Ashoka Fellowship.

Founder of Jiva Ayurveda Center based in Faridabad, India, which unites the features of formal academic education with traditional knowledge of Ayurveda. Dr Chauhan has won various national and international awards for his services to Ayurveda. In 2004, he received from the President of India an award for the Best Ayurvedic Doctor in India. He is the winner of the United Nations’ World Summit Award (2003) for his TeleDoc project for rural medicine. Pioneer of online Ayurvedic medicine. In 1995 he started the world’s first online Ayurvedic clinic, jiva.com. Author of numerous books and publications on Ayurveda.

www.sulislaw.pl

Dr n. med. Ulrich G. Randoll Doktor nauk medycznych, badacz i dyrektor medyczny Matrix Center w Monachium. W ramach projektów badawczych prowadzonych w latach 1989-1997 na wydziale chirurgii czaszkowo-twarzowej i chirurgii urazowej Uniwersytetu w Erlangen w Niemczech pracował nad zagadnieniami biologii komórkowej związanymi z ich dyferencjacją. Koncentrował się na naturalnych drganiach w interakcji komórek z macierzami pozakomórkowymi, szczególnie w badaniach prowadzonych przy pomocy wideo mikroskopii, a jego wnioski miały istotne znaczenie dla rozumienia systemowo-dynamicznej organizacji ludzkiego organizmu jako całości. Z zastosowaniem koncepcji pól koherentnych stworzył naukowe podwaliny dla Matrix Rhythm Therapy (MaRhyThe®), metody terapeutycznej wykorzystującej rytmiczne mikrowibracje żywej tkanki przewodzone głęboko do wnętrza organizmu. Dzięki opracowaniu urządzenia Matrixmobil® może stosować swoje odkrycie w codziennej praktyce lekarskiej, osiągając znaczące sukcesy w leczeniu szerokiej gamy schorzeń.

MD working both in research and practice, at the Matrix Center in Munich, Germany, where he is the Medical Director. In the context of several research projects carried out between 1989 and 1997 at the Department for Maxillo Facial Surgery and Trauma Surgery of Erlangen University in Germany, he worked on cell-biological questions connected with differentiation and dedifferentiation of cells. He focused on the natural rhythms of cells in interaction with their surrounding extracellular matrix, in particular as investigated with the help of videomicroscopy, and drew essential conclusions for the systemic-dynamic organization of the human body as a whole. From the standpoint of coherent fields he created the scientific foundations of Matrix Rhythm Therapy (MaRhyThe®), a therapy method utilizing rhythmical microextensions of living tissue propagated into the depth of the body. Thanks to his development of the Matrixmobil® as a therapeutic device, he was able to apply this approach to everyday clinical practice, achieving remarkable success in the treatment of a great variety of illnesses.

Dr Ajay Kumar Gupta Kierownik studiów podyplomowych Shalya-Tantra prowadzonych przez Rishikul Govt. P.G. Ayurvedic College and Hospital w Haridwarze. Absolwent Lucknow University (Shalya-Tantra) i I.M.S.(Banaras Hindu University, Varanasi). Posiada ponad 20 lat doświadczenia dydaktycznego jako egzaminator Rashtriya Ayurveda Vidyapeeth w New Delhi. Recenzent naukowego periodyku International Ayurvedic Journal.

Head of the Post-Graduate Department of Shalya-tantra at the Rishikul Govt. P.G. Ayurvedic College and Hospital, Haridwar (Uttarakhand). A graduate of Lucknow University (Shalya-Tantra) and I.M.S.(Banaras Hindu University, Varanasi). He has 20 years of teaching experience as an Examiner at Rashtriya Ayurveda Vidyapeeth, New Delhi. Reviewer of the scientific paper International Ayurvedic Journal.

Prof. zw. dr hab. Wiesław Pilis Były Rektor i Kierownik Zakładu Fizjologii Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach, Dyrektor Instytutu Kultury Fizycznej Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie i Kierownik Katedry Antropomotoryki ALMAMER Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Warszawie. Jeden z najbardziej znanych krajowych fizjologów zajmujący się zmianami metaboliczno-hormonalnymi organizmu w warunkach adaptacji do wysiłku fizycznego i rozmaitych diet stosowanych w różnych stanach fizjologicznych i leczeniu schorzeń. Autor artykułów naukowych i wielu pozycji książkowych.

Former President and Head of the Department of Physiology, Academy of Physical Education in Katowice, Poland. Director of the Institute of Physical Culture at Jan Dlugosz Academy in Czestochowa and President of the Department of Anthropomotorics at the ALMAMER University in Warsaw. One of the most famous Polish physiologists specialising in the metabolic-hormonal changes in the body in terms of its adaptation to exercise and different types of diets in various physiological states and under different pathological conditions. Author of many scientific articles and books.

www.sulislaw.pl

Prof. nadzw. dr hab. Janusz Szopa Kierownik Katedry Zarządzania Kulturą Fizyczną Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach. Instruktor technik relaksacyjnych, jogi i kinezypsychoprofilaktyki. Współtwórca naukowego i szkoleniowego częstochowsko-katowickiego centrum jogi oraz Stowarzyszenia Jogi Akademickiej. Kierownik studiów podyplomowych „Relaksacja i joga” przy Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Autor i współautor książek i publikacji naukowych, wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Jogi Iyengara w latach 2003-2008.

Head of the Physical Culture Administration Department of the Academy of Physical Education in Katowice, Poland. Instructor of relaxation techniques, yoga, and physiotherapy and psychological prevention. Co-founder of a yoga scientific research and training center in Katowice-Częstochowa and the Academic Yoga Association. Director of postgraduate studies „Relaxation and Yoga” at the University of Physical Education in Warsaw. Author and co-author of books and scientific publications, vice-president of the Polish Association of Iyengar Yoga in 2003-2008.

Prof. dr hab. med. Andrzej Kokoszka Profesor Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, Kierownik II Kliniki Psychiatrycznej WUM w Warszawie, specjalista psychiatra i seksuolog, psychoterapeuta oraz superwizor w podejściu psychodynamicznym i poznawczo-behawioralnym, psycholog kliniczny. Jest certyfikowanym superwizorem psychoterapeutą w Polskim Towarzystwie [K1] Psychologicznym oraz Polskim Towarzystwie[K2] Terapii Poznawczej i Behawioralnej. Autor książek i prac naukowych z zakresu stanów świadomościowych oraz psychoterapii.

Professor of the University of Social Sciences and Humanities, Head of the 2nd Psychiatric Clinic at the Medical University of Warsaw, psychiatrist and sexologist, psychotherapist and supervisor in the psychodynamic and cognitive-behavioral approach, clinical psychologist. He is a certified supervisor of psychotherapy at the Polish Psychiatric Association[K3] , the Polish Psychological Association and the Polish Association of Behavioral and Cognitive Therapy. Author of books and papers about states of awareness and psychotherapy.

Dr n. med. Anna Biełous Adiunkt w Katedrze Patofizjologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Specjalista chorób wewnętrznych i alergologii, od lat interesuje się psychosomatyką i systemami medycznymi wschodu, głównie medycyną chińską. Wykładowca na Podyplomowych Studiach Technik Relaksacyjnych i Psychosomatyki Jogi przy Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.

Assistant Professor in the Department of Pathophysiology of the Wroclaw Medical University, MD, PhD. Specialist in Internal Medicine and Allergology, with a longstanding interest in psychosomatics and oriental medicine, most notably Traditional Chinese Medicine; lecturer of a post-graduate course in relaxation techniques and psychosomatics of yoga

www.sulislaw.pl

Dr n. hum. Magdalena Karciarz Aktualnie pracownik Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu. Absolwentka Studiów Podyplomowych Technik Relaksacyjnych na Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Ukończyła kurs Vinyasa Krama Joga w Krakowie. Autorka i współautorka artykułów dotyczących jogi. Prowadzi zajęcia z zakresu jogi i relaksacji. Absolwentka Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego.

Currently an employee of the University of Lower Silesia in Wroclaw. She completed Postgraduate Relaxation Techniques Studies at the University School of Physical Education in Wroclaw. She also completed Vinyasa Krama Yoga training in Krakow. Author and co-author of publications on yoga. She gives lectures and conducts workshops on yoga and relaxation. Graduate of the Institute of Library and Information Science at the University of Wroclaw.

Mgr Sylwia Renata Olczyk Wykładowca kursów z zakresu rekreacji ruchowej i fizycznych ćwiczeń jogi prowadzonych w Toruniu, Katowicach i Częstochowie. Filolog i specjalista technik relaksacji i jogi, absolwentka Podyplomowych Studiów „Relaksacja i joga” przy AWF Warszawa. Członek Stowarzyszenia Jogi Akademickiej. Autorka opracowań popularno-naukowych z zakresu filozofii orientalnej, metod treningu umysłu oraz ćwiczeń jogi fizycznej.

Philologist, specialist in relaxation techniques and yoga, graduate of a postgraduate program „Relaxation and Yoga” at the University of Physical Education in Warsaw. Instructor of physical recreation and physical yoga courses in Torun, Katowice and Czestochowa. Member of the Academic Yoga Association. Author and co-author of popular science publications related to oriental philosophy, mental training and physical yoga exercises.

Prof. nadzw. dr hab. Lesław Kulmatycki Kierownik Katedry Nauk Humanistycznych i Promocji Zdrowia przy Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Kieruje Podyplomowymi Studiami Technik Relaksacyjnych oraz Podyplomowymi Studiami Psychosomatycznych Praktyk Jogi. Studia z zakresu kultury fizycznej, filozofii, etyki, psychologii, psychoterapii. Ukończył studia z zakresu jogi w Instytucie Kaivalyadhama w Indiach i aszramach Satyanandy w Australii. Autor prac naukowych z zakresu relaksacji i jogi.

Head of the Humanities and Health Promotion Department at the University School of Physical Education, Wroclaw. President of the Postgraduate School of Relaxation Techniques, and of Psychosomatic Yoga Practices Studies. He studied physical culture, philosophy, ethics, psychology, and psychotherapy. Graduated with a Teacher’s Training Diploma from the Kaivalyadhama Yoga Institute in Lonavala, India and Satyananda ashrams in Australia. Author of books and scientific papers on relaxation and yoga.

www.sulislaw.pl

Chandra Mohan Bhandari

Patron Pałacu Sulisław. Ukończył fizykę w Indian Institute of Technology w Kanpurze, studiował leśnictwo w Indian Forest College w Dehra Dun, a w 1991 roku uzyskał także dyplom National Defence College w New Delhi. W indyjskiej dyplomacji służył od 1974 roku, przebywał m.in. w Tajlandii, Norwegii, Nigerii i Australii. Był ambasadorem w Kambodży oraz Zjednoczonych Emiratach Arabskich, w Toronto natomiast konsulem generalnym. W ostatnich latach pracy w dyplomacji piastował stanowisko Ambasadora Indii w Polsce i na Litwie. Od wielu lat interesuje się starożytną wiedzą Indii. Autor książek na temat jogi.

The patron of the Sulislaw Palace. He obtained a Master’s Degree in Physics from the Indian Institute of Technology, Kanpur (1970). He first joined the Indian Forest Service in March 1972 and holds a professional degree in forestry. He also graduated from the National Defense College, New Delhi (1991). He joined the Indian Foreign Service in 1974 and served as India’s Ambassador to Poland, Lithuania, UAE and Cambodia as well as Consul General in Toronto, Canada. His other diplomatic assignments were in Thailand, Norway, Nigeria and Australia. For many years he has been interested in India’s cultural heritage, and he has authored several books on yoga.

www.sulislaw.pl

Dr H. R. Nagendra Rektor S-VYASA University, Bangalore

ŚWIADOMOŚĆ JAKO PODSTAWA JOGI I JEJ ZASTOSOWANIA

CONSCIOUSNESS, THE BASIS OF YOGA AND ITS APPLICATIONS

Świadomość jest podstawą inteligencji, a joga to uświadomiona metoda mająca przyspieszyć rozwój całego naszego umysłu od jego bardziej prymitywnych po najbardziej subtelne powłoki. Celem jogi jest ujawnienie boskiego pierwiastka stanowiącego nieodłączną część świadomości i rozwinięcie kompletnej osobowości w każdym z nas.

Consciousness is the intelligence principle and yoga is a conscious process to accelerate our growth from grosser to subtler layers of mind. The goal of yoga is to manifest divinity inherent in consciousness and to unfold the total personality in all of us.

Wśród wielu warstw ludzkiej świadomości pięć głównych – pańćakośa – zostało dokładnie przedstawionych w Upaniszadzie Taittirija. Czysta świadomość wykracza poza pańćakośa i żadne słowa nie są w stanie opisać tej najwyższej istności. Z czystej świadomości wyłania się całość stworzenia. Owa oparta na świadomości ontologia, esencja Wed i Upaniszad, przedstawia potrójne prawo: tworzenia, podtrzymywania i niszczenia, jako zawierające kwantytatywny wymiar przestrzenno- czasowy. Joga jest narzędziem pozwalającym objawić się tej Boskości obecnej w każdym z nas. Wśród ogromnej ilości technik jogi cztery główne nurty: jnana, radźa, bhakti i karma joga, które postulował Swami Wiwekananda, zapewniają najbardziej kompleksowe, naukowe i wielowymiarowe podejście do jogi. Nazwane zostało ono Jogą Wiwekananda. Rozsądne stosowanie wszystkich tych nurtów jogi przynosi ogromne korzyści zarówno samym praktykującym, jak i społeczeństwu jako całości. Zaprezentujemy, jak niektóre z zastosowań jogi w opiece zdrowotnej i edukacji mogą stanowić rozwiązanie problemów współczesnego społeczeństwa.

Amidst large number of layers of consciousness, five main layers - Panca Kosas have been distinctly presented in Taittirèya Upanishad. Pure consciousness is beyond the Panca Kosas and no words can qualify that ultimate Reality. From Pure consciousness emerge the whole creation. This consciousness-based ontology, the essence of the Vedas and Upanishads, presents the laws of creation-sustenance-destruction triplet with quantitative space-time dimensions. Yoga is the tool to manifest this Divinity in all of us. Among large number of Yoga techniques, four main streams - Jnána, Rája, Bhakti and Karma yoga postulated by Swami Vivekananda provide the most comprehensive scientific multi-dimensional approach to Yoga. We have called it as Vivekananda Yoga. Judicial applications of all these streams of Yoga bring immense benefits to the individuals and the society. Some of the applications of yoga for health and education solving the problems of the modem society will be presented.

www.sulislaw.pl

ŚWIADOMOŚĆ JAKO PODSTAWA JOGI I JEJ ZASTOSOWANIA

CONSCIOUSNESS, THE BASIS OF YOGA AND ITS APPLICATIONS

Wraz z wkroczeniem w nowe milenium okazało się, że stres i zagrożenia, jakie wywołuje, stanowiące wyzwania w dziedzinie zdrowia i edukacji otwierają nowy rozdział tej bazy wiedzy naukowej. Umacnia się zmiana paradygmatu z ontologii opartej na materii na ontologię opartą na świadomości. Ograniczone naukowe rozumienie materii (atomy, cząsteczki czy energia) jako podstawy wręcz samego „życia” – umysłu, emocji i świadomości, szybko zmienia się w perspektywę zupełnie przeciwną, zgodnie z którą świadomość jest nadrzędna, a intelekt, emocje, umysł, prana i materia to jej pochodne. W Indiach ta perspektywa przyjęta jest od tysiącleci, co pozwoliło na odkrycie sekretów rozmaitych warstw świadomości i technik jogi, a także umożliwiło ich wykorzystanie w życiu codziennym.

As we entered into the new millennium the challenges of stress and its hazards, health and education has opened up new dimensions of our knowledge-base. A paradigm shift from matter-based to consciousness-based ontology is getting strengthened. The limited understanding of science that matter (atoms, molecules or energy) is at the base of even ‚life’, mind, emotions, and consciousness is fast changing to an opposite perspective that consciousness is primary and intellect, emotions, mind, Prána and matter are its offshoots. India for millennia has held this perspective and had unraveled the secrets of the various layers of consciousness and techniques of Yoga for its applications to life situations.

d czterech stuleci nauka odkrywa sekrety naszego fizycznego wszechświata. Świat zbudowany jest z energii (E=mc2), prawa Newtona (mechanika klasyczna) opisują ruch obiektów, a mechanika kwantowa wyjaśnia zachowanie cząstek elementarnych osiągających prędkość bliską prędkości światła. Takie naukowe podstawy wraz z przełomami w rozwoju technologii stworzyły w krajach rozwiniętych świat niebywałych wygód i dostatku. Technologiczna era informacji spowodowała powstanie globalnej wioski.

Czym jest świadomość? Według słownika oksfordzkiego świadomość to stan bycia świadomym, na jawie, świadomym lub rozpoznawanie rzeczy za pomocą zmysłów i zdolności umysłowych. W stanie głębokiego snu nie jesteśmy świadomi. Świa-

our centuries of science have unraveled the secrets of this physical universe. The world is made of energy (E=MC2), the laws of Newton (classical mechanics) describing the motion of objects and the quantum mechanics presenting the behavior of fundamental particles at velocities nearing that of light. This knowledge-base coupled with breakthroughs in technology has created a world of unseen comforts and affluence in the developed countries. The hi-tech era with Information technology has created a global village.

What is Consciousness? As per the Oxford dictionary, consciousness is a state of being conscious, awake, aware or of knowing things by bodily senses and mental powers. We have no consciousness in deep sleep. Consciousness is all the ideas, thoughts, feelings, wishes, intentions, recollection of persons; also as in the moral consciousness of a party.

www.sulislaw.pl

domość to wszystkie idee, myśli, uczucia, życzenia, zamiary i ludzkie wspomnienia. Istnieje również moralna świadomość zbiorowa. Zgodnie ze współczesnym, naukowym, neurobiologicznym modelem świadomość to cecha komórek, tkanek, narządów i układów naszego ciała, którą najlepiej można zaobserwować w mózgu. Implikacją takiego założenia jest, iż świadomość bez ciała nie istnieje. Natomiast zgodnie z tradycją i naukami jogi świadomość to ćajtanja, inteligentna zasada leżąca u podstaw całości stworzenia. Ćit to jej inne określenie, a sat – istnienie oraz ananda – błogość to powiązane wymiary świadomości. Te trzy

The neuro-biological model of modern science postulates that consciousness is a feature of cells, tissues, organs and systems of our body and best known in the brain. Implying that consciousness exists not without a body. According to yoga & spiritual lore consciousness is chaitanya, the intelligent principle at the base of the whole creation. Cit is another name of the same. Sat,the existence and Ananda, bliss are the associated dimensions of consciousness. These three aspects coexist in all beings - animate and inanimate. In its purest form consciousness is beyond space, time and

www.sulislaw.pl

aspekty współistnieją we wszystkich bytach – ożywionych i nieożywionych. W najczystszej postaci świadomość istnieje poza przestrzenią, czasem i przyczynowością. Jest wszechmocna, wszechwiedząca i wszechobecna. Jest Absolutem zwanym brahman lub paramatma, jaźnią nas wszystkich. Pojęcie to najlepiej opisać poprzez negację neti netyeva vácyam: “nie to, to jest poza słowami”. Yato váco nivartante, aprápya manasá sah. „Od niego słowa wraz z umysłem powracają, nie osiągając go” (Up. Taittirija II.4.1). To pojęcie wykracza poza trzy stany świadomości, przez które wszyscy przechodzimy: jawę, sen i sen głęboki. Jak pokazuje najkrótsza i najbardziej dogłębna spośród Upaniszad – Mandukja, czwarty stan – Turija – przenikająca wszystko czysta świadomość „ani za świadomość do wewnątrz ani za świadomość na zewnątrz nie jest uważany, nie jest nimi dwiema ani sumą świadomości, nie jest prostą świadomością lub jej brakiem, stan ten jest niedostrzegalny, niesprawdzalny, nieuchwytny, bez własności, niedający się pomyśleć ani zdefiniować, jest ugruntowaną wiarą w jedynego atmana, jest zaprzestaniem stawania się, spokojem, pomyślnością, nie ma w nim dwoistości, to jest właśnie atman, on winien być poznany”. Seria negacji to najlepszy sposób, by opisać najwyższą istność, czystą świadomość. Upaniszada Iśawasja ujmuje to następująco: „On [atman] dosięgnął świetlistego, bezcielesnego, nietkniętego, bez żył, czystego, nieskalanego grzechem, wieszcz, mędrzec, istniejący sam z siebie, ogarniający wszystko, odwieczne powinności, tak jak należy, rozdziela”.

Stworzenie i świadomość To właśnie z czystej świadomość wyłoniła się, a wręcz zjawiła, całość stworzenia – znane i nieznane, objawione i nieobjawione. Proces ten nazywa się prasawa, stworzeniem. Rozmaite Upaniszady i nauki jogi przedstawiają różne modele stworzenia. W artykule przedstawionych zostanie kilka z nich w takiej formie, w jakiej występują w niektórych Upaniszadach i jodze Wasiszthy. Skierowane w dół strzałki przyczynowości wskazują prasawę lub

causation. It is omnipotent, omniscient and omnipresent. It is the Absolute called Brahman or Paramatman, the Self of all of us. This can best be described by negation as neti netyeva vácyam not this, not this is beyond words. Yato váco nivartante, aprápya manasá sah. (T Up. 2.4.1). Here the words recede and the mind fails to reach it. This is beyond our three states of consciousness through which we all go through--wakeful, dream and deep sleep. As portrayed in the smallest and the most profound among the Upanishads Mándükya the Fourth is the all pervasive Pure consciousness which is defined as that which is not conscious of the internal world, nor conscious of the external, nor conscious of both the worlds, nor a mass of consciousness; nor conscious, nor unconsciousness; which is unseen, beyond empirical dealing, beyond the grasp (of the organs of action), uninferable, unthinkable, indescribable; whose valid proof consists in the single belief in the Self, and That is to be known. A series of negations - that is the best way to describe the Ultimate Reality, the Pure Consciousness. Ishavásya Upanishad puts it thus: He, the Átman, is all-pervading, bright, bodies, bodiless, scatheless, without muscles, pure, unpierced by evils, wise, omniscient, transcendent, and self-existing. He alone allotted to the various eternal creators their respective functions.

Creation and consciousness It is from this pure consciousness that the whole creation, the known and the unknown, the manifest and the un-manifest has emerged, nay, appeared. The process is called Prasava, the creation. Different Upanishads and Yoga texts provide different models of creation. A few models will be presented as portrayed in some Upanishads and Yoga Vásishtha. The downward causation arrows indicate prasava or creation. The reverse is Pratiprasava - going back. Returning home brings increasing freedom (mastery), power (creativity and ESP trikála Jnána) of the whole cosmos and Ananda, bliss (happiness). Thus it is evident that Upanishads present a consciousness-based ontology: Consciousness is

www.sulislaw.pl

inaczej stworzenie. Jej odwrotnością jest pratiprasawa – powrót. Powrót do domu przynosi coraz większe wyzwolenie (opanowanie), moc (kreatywność i percepcja pozazmysłowa – trikala jnana) całego kosmosu oraz anandę – błogość (szczęście). Widać zatem wyraźnie, że Upaniszady prezentują ontologię opartą na świadomości. Jest ona nadrzędna i wszystko inne: ego, intelekt, pamięć, umysł, prana, ciało fizyczne i ziemia – to jej twory, wymienione w kolejności od najmniej do najbardziej prymitywnej. Koncepcja ta jest zupełnie przeciwna powszechnie przyjętemu obecnie stanowisku „twardej” nauki – ontologii opartej na materii – zgodnie z którą atomy i energia są nadrzędne, a wszystko inne (prana, umysł itd.), w tym świadomość, są ich pochodnymi.

Joga – narzędzie przyspieszonej ewolucji. Termin joga wywodzi się od słowa judź oznaczającego połączenie. Niezależnie od tego gdzie się znajdujemy, nasze małe, samolubne osobowości powinny rozszerzać się i sięgać daleko, w kierunku przenikającego wszystko kosmicznego bytu. Poruszać się od ograniczeń w kierunku nieograniczoności. Od surowości do subtelności. Od najniższego, zwierzęcego poziomu do najwyższego poziomu doskonałości. Od annamaja do anandamaja-kośa, jak postuluje pańćakośa prakrija (proces) – model pięciu warstw świadomości. Joga to proces przyspieszający naturalny proces ewolucji i kompresujący go na przestrzeni jednego życia, kilku lat lub nawet kilku tygodni naszego życia – jak powiedział Swami Wiwekananda. Słynny jogin, wielki mędrzec [Maharszi] Patańdźali (900 p.n.e.) w swoich aforyzmach na temat jogi napisał, że aby doświadczyć tego przyspieszonego rozwoju musimy osiągnąć umiejętność panowania nad umysłem: Yogah citta vrttini rodhah (Jugasutry 1:2) – Joga jest po to, aby zdobyć władzę nad umysłem [„Joga - powściągnięciem zjawisk świadomości – tłum. L. Cyboran].

primary and all others, ego, intellect, memory, mind, Prána, physical body and the earth are its creations in order of increasing grossness opposite of the present accepted hard-core scientists’ view called matter-based ontology which says that atoms and energy are primary and all others as Prána, mind, etc including consciousness are its off shoots.

Yoga, the tool for accelerated evolution The term yoga derived from yuj means joining. From wherever we are, we as small little selfish personalities should expand to the all pervasive cosmic personality. From limitedness towards unlimitedness. From gross to subtle. From lowest animal level to the highest level of perfection. From annamaya to ánandamaya koùa as postulated in Pancakosha prakriyá - the model of five layers of consciousness. Yoga is a process for accelerating the natural process of evolution into a single life or a few years of our existence or even a few weeks, said Swami Vivekananda. The famous yoga expert - the great yoga seer Maharshi Patanjali (900 BC) in his aphorisms of yoga said that we have to gain mastery over the mind for achieving this accelerated growth: Yogah cittavrttinirodhah (pys: 1:2) - Yoga is to gain mastery over mind. The mastery not only consists of the power of concentration (intelligence, brilliance) but also the skill to calm down the mind. The great seer and sage Bhagaván Vásishtha in his work Yoga Vásishtha defines yoga as: Manah prashamanopáyah yoga ityabhidhiyate. Calming the mind is called yoga The four main streans of yoga using intellect(Jnána yoga) will-power of the mind (Rája yoga), emotions (Bhakti) and the work arena (Karma yoga) provide the necessary techniques to move from the animalistic instinctive level to the highest state of pure consciousness.

www.sulislaw.pl

Władza ta nie polega wyłącznie na mocy koncentracji (inteligencja, błyskotliwość), ale również na umiejętności uspokojenia umysłu. Wielki mędrzec Bhagavan Wasisztha w swym dziele „Joga Wasiszthy” definiuje jogę jako Manah prashamanopáyah yoga ityabhidhiyate. „Uspokojenie umysłu nazywa się jogą”. Cztery główne nurty jogi wykorzystujące intelekt (jnana joga), siłę woli umysłu (radźa joga), emocje (bhakti) i pracę (karma joga) dostarczają techniki wystarczające do przejścia od poziomu zwierzęcych instynktów do najwyższego stopnia czystej świadomości.

Warstwy świadomości Każda warstwa świadomości powiązana jest z kwantem błogości, jak wykażemy poniżej. Trzeci rozdział Upaniszady Taittirija, Ananda Walli, wymienia kamienie milowe świadomości od najbardziej prymitywnego do najbardziej subtelnego – brahma-loka. Ta Upaniszada dowodzi również, że cisza czy spokój zawierają tę samą błogość lub poziom szczęścia. Umysł jest w tych powłokach ciszy awjakta – nieprzejawiony, jak zostanie wykazane za pomocą odpowiednich schematów. Umysł obejmuje całe spektrum stanów od śpiączki do stanu mokszy, absolutnego wyzwolenia. Stany patologiczne stanowią zakłócenie równowagi w skostniałym, niczym sopel lodu, umyśle. Żyjemy w stanach nieświadomości i dlatego nie odbieramy bólu czy nieszczęścia. Doświadczamy ich dopiero, gdy budzimy się do stanu dźagrat. Brak nieszczęścia czy bólu jest jednym z aspektów anandy. Prymitywność tych nieświadomych stanów to kaśaja, nieczystość naznaczona brakiem równowagi, który wymaga oczyszczenia. Wraz z przywróceniem „równowagi” w tych stanach wznosimy się i sięgamy drugiego obszaru normalności. Poprzez praktykowanie jogi wspinamy się po drabinie rozwoju, by doświadczyć ponadświadomych stanów nieprzejawionego umysłu. Stany te zwane samadhi pozwalają na olbrzymie przeskoki w doświadczaniu błogości i wolności. Wielki mędrzec Panadźali opisuje osiem poziomów samadhi. Wyzwolenie jawi się jako coraz większy i głębszy wgląd w kosmiczne prawa.

Layers of Consciousness Each layer of consciousness is associated with a quantum of bliss as indicated below. The Taittireya Upanishat in its third Chapter Ánanda Valli delineates these milestones of consciousness from the grossest to the subtlest - the Brahma loka. The Upanishat also shows that silence or peace features this bliss or happiness level. The mind is (avyakta) unmanifest form at these layers of silence as will be illustrated with suitable schematics. The mind encompasses the whole spectrum from a state of coma to the state of Moksha, absolute freedom. The pathological states have great imbalances in the solidified ice-like form of mind. We live in states of unconsciousness and hence there is no perception of pain or misery. We experience its impact when we wake up to the Jágrat. The absence of this misery or pain is the aspect of Ánanda. The grossness of these unconscious states is the Kasháya, dirt featured by imbalances which needs purification. With the emergence of `balance’ in these states, we elevate ourselves and reach the second region of normalcy. By yoga practices we ascend the ladder of growth to experience super-conscious states of the unmanifest mind. These states designated as

www.sulislaw.pl

Kiedy przechodzimy do coraz głębszych samadhi, coraz silniej objawiają się moce siddhi. W jodze kundalini podróż rozpoczyna się od otwarcia ćakry muladhara (znawej kundalini dźagrati) podczas pierwszego doświadczenia samadhi. Inne ćakry są otwierane w miarę rozwoju sadhany. Siddhi związane są z owym otwieraniem ćakr. Jak mówi Patandźali, nawet aszta siddhi zdobywa się poprzez proces sanjama należący do triady dharana-dhjana-samadhi. Moce te i błogość pojawiają się dzięki parinamom zwanym transformacjami umysłu. Podróż kończy się mokszą – najwyższą formą wyzwolenia poprzez stany sabidźa, nirbidźa, dharmameghasamadhi oraz kajwalja.

Zastosowania ontologii opartej na świadomości poprzez jogę Pochodzący z Upaniszady Taittirija model pańćakośa, który uściśla zasady podejścia opartego na świadomości, stosowany jest do stawiania czoła wyzwaniom współczesnego życia. Nowoczesne choroby cywilizacyjne (tzw. przewlekłe choroby niezakaźne) mają początek w manomaja-kośa jako adhi, która przenika do pranamajakośa i zagnieżdża się w annamajakośa jako wjadha. Zintegrowane podejście w formie jogi terapeutycznej stworzono po to, by rozwiązać te problemy i przez ostatnie 35 lat przynosiło ono pomyślne rezultaty, udokumentowane w licznych branżowych periodykach. Edukacja w rozumieniu Swami Wiwekanandy to ujawnianie doskonałości już istniejącej w człowieku. Edukacja ma dwa wymiary: stworzenie czy też wychowanie człowieka i nauka zarabiania na życie. Współczesna edukacja koncentruje się na tym drugim aspekcie i stąd tak liczne problemy wśród uczniów i studentów: depresja, otyłość, samobójstwa itp. Opracowano i długo testowano w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i średnich specjalne moduły jogi, aby umożliwić zintegrowanie osobowości, łącząc ze sobą z jednej strony poziom fizyczny, psychiczny, emocjonalny i intelektualny, a z drugiej – czteroskładnikową świadomość: poczucie obowiązku obywatelskiego, chęć służenia, świadomość narodu i poszukiwania duchowe. Cały szereg innych zastosowań jogi obejmuje obszary odkrywania ukrytych wymiarów istot ludzkich, muzyki, tańca, teatru itp., aż po budowanie doskonałego porządku społecznego.

Samádhis bring quantum leaps in the experience of bliss and freedom. The great sage Patanjali describes eight levels of Samádhi. The freedom shows up as greater and greater insights into the laws of the cosmos. As we move to deeper and deeper samádhis, more and more powers or siddhis manifest. In Kundalini Yoga the journey starts from opening of Muládhára Cakra (called Kundalini Jagrati) in the first Samadhi experience.The other cakras are opened as sádhana grows. Siddhis are associated with these opening of cakrás. Even the ashta siddhis are acquired by the process of samyama featured by Dháraná-dhyána-samádhi triplet - says Patanjali. These powers and bliss emerge due to Parinamás called transformations brought out in the mind. The journey ends in Moksha - the highest freedom through the states of Sabija, Nirbija, Dharma-megha samádhis and Kaivalya.

Applications of consciousness-based ontology through yoga The Panca kosha model of the Taittiriya Upanishat concretising these principles of the consciousness based approach is being used to meet the challenges of modern life. The modern NCDs have their origin in Manomaya Kosha as Adhis which percolate to Pranamaya and settle in Annamaya Kosha as Vyadhis. An Integrated approach of yoga Therapy has been developed to solve these challenges with very effective results published in large number of Journals over the last 35 years. Education as defined by Swami Vivekananda is to manifest the perfection already in man. It has two dimensions: man making and bread earning. The modern education is concentrating only in the latter and hence has created tremendous problems in the student community – depression, Obesity, Suicides, etc. Special modules fo Yoga have been developed and time tested in primary, secondary and high schools to bring about total personality at physical, mental, emotional and intellectual levels on one hand and four fold consciousness – civic sense, Service urge, national awareness and Spiritual quest. Many other fields of applications of yoga encompass the whole spectrum from unraveling the hidden dimensions of human beings to music, dance, drama, etc and to build ideal social orders.

www.sulislaw.pl

Dr Hari Sharma Chairman of the Integrated Medicine Committee of National AAPI

Włączenie ajurwedy do terapii medycznej

Integrating Ayurveda into Clinical Practice

Wprowadzenie do ajurwedy

Introduction to Ayurveda

Słowo „ajurweda” oznacza naukę o życiu. Nazywana jest naturalnym systemem ochrony zdrowia, ponieważ opiera się na prawach natury rządzących wszystkimi procesami życiowymi. W ten sposób ajurweda staje się holistycznym systemem ochrony zdrowia, który zajmuje się wszystkimi elementami życia – od jego początków, w najgłębszych zakamarkach ludzkiej świadomości (czystej świadomości), aż po jego przejawy w umyśle, ciele, zachowaniu i środowisku. Nieprzerwana, ustna tradycja wiedzy medycznej poprzedza teksty pisane. Ajurweda posiada zarysowany schemat dostarczający bezcenne wskazówki wglądu w funkcjonowanie organizmu na poziomie psychologicznym i fizjologicznym oraz szeroką materia medica – wiedzę na temat właściwości naturalnych surowców – opisującą lecznicze działanie roślin. Celem ajurwedy jest danie jednostce idealnego zdrowia, a nie jedynie braku choroby. Teksty ajurwedyjskie dopiero po wyczerpujących opisach strategii zapobiegania chorobom przechodzą do sposobów ich leczenia.

Ayurveda means ‘the science of life. It is called a natural health care system because it is based in the natural laws that govern the functioning of all aspects of life. As such, Ayurveda is a holistic system of health care that deals with the whole range of life, from its origin in the deepest level of human consciousness – pure consciousness – to its expressions in mind, body, behavior, and the environment.3 Ayurveda has an uninterrupted oral tradition of clinical knowledge predating the written texts. There is a theoretical framework that provides valuable insights into psychological and physiological functioning, and an extensive materia medica describing the therapeutic use of medicinal plants. Ayurveda has as a goal the creation of perfect health for the individual rather than simply the absence of disease. Only after a comprehensive description of the strategies of prevention do the Ayurvedic texts enter into the realm of modalities for treatment of disease.

jurweda to wywodzący się z Indii, kompleksowy system naturalnej ochrony zdrowia liczący sobie tysiące lat. Jest przede wszystkim nastawiony na zapobieganie schorzeniom, a współczesne badania potwierdzają jego skuteczność w leczeniu chorób przewlekłych. Praktykujący lekarze, którzy uczą się podstaw ajurwedy i kuracji leczniczych w tym holistycznym systemie ochrony zdrowia, poszerzą swoją wiedzę na temat medycyny i życia. Włączanie ajurwedy do terapii medycznej wzmacnia efekty leczenia pacjentów.

yurveda is a comprehensive natural health care system that has been practiced for thousands of years in India.1-3 It is strongly prevention-oriented and modern-day research is now confirming its effectiveness in treating chronic disorders.4-8 Practicing physicians who learn the fundamentals of Ayurveda and the basic treatment modalities of this holistic system of health care will increase their knowledge of medicine and life, and incorporating Ayurveda into their clinical regimen will enhance the treatment of their patients.

The main contribution of Ayurveda is the reminder that the mind and consciousness exert a deep influence on our physiology. If priority

www.sulislaw.pl

Ajurweda przypomina, że umysł i świadomość wywierają ogromny wpływ na naszą fizjologię. Jeśli rozwój świadomości stanie się priorytetem, organizm zwiększy swoje możliwości odparcia choroby dzięki harmonii z siłami natury, które go stworzyły. Sposobem rozwoju świadomości jest medytacja. Ogromna liczba badań dokumentuje skutki medytacji i potwierdza wiele efektów zdrowotnych z nią związanych. Według ajurwedy problemy zdrowotne człowieka wynikają z braku równowagi w jego kondycji fizjologicznej zwanej prakriti. Jeśli prakriti nie jest w stanie równowagi, powstaje vikriti, źródło choroby. Lekarz ajurwedyjski (vaidya) na początku dostrzega w swoim pacjencie człowieka z indywidualną prakriti. Następnie przygląda się vikriti, czyli nierównowadze, która się pojawiła. Dopiero potem wydaje rekomendacje mające na celu przywrócenie równowagi w organizmie, np. wskazówki dietetyczne, suplementację, zmianę trybu życia oraz inne metody omówione w tym artykule.

is given to the development of consciousness, the physiology will have the greatest capability to resist disease by remaining aligned with the invincible forces of nature that created it. The technology for evolution of consciousness is meditation. A large body of research documents the effects of meditation and validates the many health benefits associated with it.10-21 There are many examples of how Ayurveda views health and disease in a holistic manner. Ayurveda sees problems of health as being an imbalance in a person’s individual physiological constitution, which is called Prakriti. If the Prakriti is out of balance, it creates Vikriti, the basis of disease. Ayurvedic physicians (Vaidyas) first look at their patients as whole human beings who are unique in their Prakriti. Next they look at the Vikriti, or imbalance, that has occurred. Vaidyas then make recommendations for restoring balance in the physiology, including dietary recommendations, nutritional supplements, life-enhancing behavioral adjustments, and other modalities as discussed in this article.

Physiological Principles of Ayurveda Fizjologiczne założenia ajurwedy W tekstach wedycznych pięć podstawowych typów energii i materii opisywanych jest mianem Panchamahabhuta i są to: akasha (eter), vayu (powietrze), tejas (ogień), apas (woda) i prithivi (ziemia). Powstają one w wyniku interakcji czystej świadomości. Z połączenia tych pięciu żywiołów powstają trzy dosze – vata, pitta i kapha. Dosze, to podstawowe typy metaboliczne, które sterują wszystkimi funkcjami organizmu oraz całym wszechświatem. Są one łącznikiem pomiędzy ludzkim ciałem i kosmosem na poziomie materialnym. Poszczególne dosze można scharakteryzować na podstawie przejawiających się elementów, a powstają one z ich wymieszania: Eter i powietrze – vata Ogień i woda – pitta Woda i ziemia – kapha

In the Vedic texts, the five fundamental categories of matter and energy responsible for material creation are called panchamahabhutas. They are known as Akasha (space), Vayu (air), Tejas (fire), Apas (water), and Prithivi (earth). They are created as a result of the self-interacting dynamics of pure consciousness. The combination of panchamahabhutas results in formation of the three doshas which are known as Vata, Pitta, and Kapha. The doshas are fundamental, irreducible metabolic principles that govern the functioning of the entire body as well as the entire universe. These doshas are the connection between the human body and the universe on the material level. The doshas result from the following combinations of panchamahabhutas and each dosha has its own unique qualities: Space and air – Vata Fire and water – Pitta Water and earth – Kapha

www.sulislaw.pl

Vata reprezentuje ruch i przepływ. Leży u podstaw aktywności układu motorycznego i wpływa na takie funkcje jak rozszerzanie i kurczenie płuc i serca czy krążenie krwi. Kontroluje perystaltykę jelit i wydalanie, funkcjonowanie układu nerwowego, skurcze mięśniowe, transport przez błony komórkowe (np. pompa sodowa), podział komórek i rozplątanie helisy DNA w procesie transkrypcji i replikacji. Vata jest niezbędna we wszystkich mechanizmach homeostatycznych i wiedzie prym przed dwoma pozostałymi doszami – pitta i kapha.

Vata represents motion and flow. It is at the basis of the activity of the locomotor system and controls such functions as expansion and contraction of the lungs and heart, and blood circulation. It controls intestinal peristalsis and elimination, activities of the nervous system, the contractile process in muscle, the ionic transport across membranes (such as the sodium pump), cell division, and unwinding of DNA during the process of transcription or replication. Vata is of prime importance in all homeostatic mechanisms and it leads the other two doshas, Pitta and Kapha.

Pitta oznacza funkcje organizmu związane z temperaturą i metabolizmem. Kieruje wszystkimi procesami metabolicznym i katabolicznymi, reakcjami biochemicznymi i procesem wymiany energii. Reguluje trawienie, pracę gruczołów egzokrynnych, hormonów dokrewnych, wewnątrzkomórkowych szlaków metabolicznych (jak glikoliza, cykl Krebsa oraz cykl oddechowy).

Pitta represents bodily functions concerned with heat and metabolism. It directs all metabolic and catabolic activities, biochemical reactions, and the process of energy exchange. It regulates digestion, functions of the exocrine glands and endocrine hormones, and intracellular metabolic pathways such as glycolysis, the tricarboxylic acid cycle, and the respiratory chain.

Kapha reprezentuje strukturę i spójność organizmu. Odpowiada za siłę biologiczną, naturalny opór tkanek i prawidłową budowę ciała. Na poziomie komórkowym odpowiada za połączenia anatomiczne w komórce, czyli matriks endoplazmatyczną, błonę komórkową, błony organelli komórkowych i synapsy. Na poziomie biochemicznym kształtuje receptory i różne formy wiązań chemicznych.

Kapha represents structure and cohesion of the organism. It is responsible for biological strength, natural tissue resistance, and proper body structure. Microscopically, it is related to anatomical connections in the cell, such as the intracellular matrix, cell membrane, membranes of organelles, and synapses. On the level of biochemistry, it structures receptors and the various forms of chemical binding.

Z punktu widzenia fizyki kwantowej, John Hagelin porównał trzy dosze (wynik połączenia pięciu żywiołów) do trzech superpól (będących kombinacją pięciu rodzajów spinu).

In the field of quantum physics, Hagelin has correlated the doshas (as combinations of the panchamahabhutas) with the three superfields (as combinations of the five spin types).22

Ajurwedyczne spojrzenie na zdrowie

Ayurveda Perspective on Health

Na konstytucję człowieka składa się połączenie świadomości i materii (vata, pitta, kapha). Kiedy zależności świadomości i materii są w harmonii, ma miejsce stan kompletnej równowagi i idealnego zdrowia. W ajurwedzie taki stan określany jest jako Swastha, co oznacza ustanowiony w Sobie, ustanowiony w życiu. Oto definicja zdrowia według ajurwedy:

The human constitution is made up of the combination of consciousness and matter (Vata, Pitta, and Kapha). When the relationship of consciousness and matter is in balance, a state of total balance and perfect health is created. In Ayurveda, this state of health is known as Swastha, which means established in the Self, established in the wholeness of life. The definition of health in Ayurveda is as follows:

www.sulislaw.pl

„Ten, którego dosza jest w równowadze, kto cieszy się dobrym apetytem, którego dhatus [transformacje tkanek] funkcjonują prawidłowo, którego malas [pot, mocz, kał] są w równowadze oraz którego ciało, umysł i zmysły odczuwają błogość, może być nazwany zdrowym człowiekiem.”

He/She whose doshas are in balance, whose appetite is good, whose dhatus [tissue transformations] are functioning normally, whose malas [sweat, urine, stool] are in balance, and whose body, mind and senses remain full of bliss, is called a healthy person.

Susruta Sutrasthana 15, 412 Susruta Sutrasthana, 15, 412 W organizmie jedna dosza lub dwie mogą dominować i jest to stan naturalny. Aby równowaga fizjologiczna została zachowana, nie mogą one występować w takich samych proporcjach, ale muszą funkcjonować w harmonii ze sobą. Naturalny stan doszy nazywany jest prakriti (Tabela 1). Kiedy brakuje tej harmonii w doszy, powstaje vikriti, czyli nierównowaga, co prowadzi do bezładu i choroby (Tabela 2). Konstytucja vata predysponuje do chorób układu nerwowego, zespołów bólu, chorób sercowo-naczyniowych, schorzeń reumatycznych, zaparć, lęków i zamartwiania się. Konstytucja pitta może powodować chorobę wrzodową i przewlekłe stany zapalne skóry i jest odpowiedzialna za ataki złości i zazdrości. Konstytucja kapha odpowiada za choroby układu oddechowego, schorzenia nerek, cukrzycę, otyłość, miażdżycę i nowotwory. Wpływa na uczucia przywiązania i smutku. Spożywane jedzenie, pora roku, pora dnia, itp. różnie wpływają na każdą z dosz. Badania neurotransmiterów w powiązaniu z konstytucjami wykazały, że ludzie z przewagą vaty mają wysokie poziomy acetylocholiny, ludzie z przewagą pitty mają wysokie poziomy katecholamin, a konstytucja kapha oznacza wysoki poziom histaminy. Kolejne badania wykazały, że prakriti ma związek zarówno z parametrami biochemicznymi i morfologicznymi, jak również z fenotypem i genotypem.

An individual may have a specific predominance of one or more doshas that is naturally correct for him or her. For balance in the physiology, these doshas need not be present in equal proportion. However, they need to be functioning in a balanced state of harmony with each other. The natural state of the doshas is called Prakriti (Table 1). When the doshas are out of balance, they create Vikriti, or imbalance, which results in disorder and disease (Table 2). Vata predisposes toward diseases of the nervous system, pain syndrome, cardiovascular illness, rheumatic disorders, constipation, anxiety, worries, and fear. Pitta predisposes toward ulcers of the alimentary tract and chronic inflammatory skin diseases, and is responsible for anger, envy, and jealousy. Kapha predisposes toward diseases of the respiratory system, diseases of the kidneys, diabetes mellitus, obesity, hardening of the arteries, and tumors. It is responsible for feelings of attachment and grief. The doshas are affected differently by the types of food eaten, the season of the year, the time of day, and so on. Research on neurotransmitters and dosha type has shown that Vata-predominant individuals have high levels of acetylcholine, Pitta-predominant individuals have high levels of catecholamines, and Kapha-predominant individuals have high levels of histamine. 23 Additional research has correlated Prakriti with biochemical and hematological parameters, as well as phenotypes and genotypes.

www.sulislaw.pl

Tablica 1. Klasyczna charakterystyka konstytucji vata, pitta i kapha Konstytucja vata Szczupła budowa ciała

Szybko przyswaja nowe informacje, równie szybko zapomina

Szybkość w działaniu

Skłonności do zamartwiania się

Skłonność do suchej skóry

Skłonności do zaparć

Niechęć do zimnej pogody

Sen lekki i łatwo przerywany

Nieregularne trawienie i odczuwanie głodu Konstytucja pitta Średnia budowa ciała

Skłonności do irytacji i wybuchowości

Umiarkowana prędkość działania

Silny charakter, przedsiębiorczość

Niechęć do gorącej pogody

Preferuje zimne napoje i jedzenie

Szybkie trawienie i ostry głód

Skłonność do zaczerwienionej cery, rudych włosów, pieprzyków i piegów

Nie może opuszczać posiłków Przeciętny czas przyswajania nowych informacji

Zdolności oratorskie

Medium memory Konstytucja kapha Solidna budowa ciała

Wolno przyswaja nowe informacje, wolno zapomina

Większa siła i wytrzymałość

Trudno się ekscytuje lub irytuje

Wolne i metodyczne działanie

Mocny i długi sen

Tłusta, gładka skóra

Gęste, przeważnie ciemne włosy

Wolne trawienie, średni głód Spokojna i zrównoważona osobowość

Table 1. Classic Characteristics of Vata, Pitta, and Kapha Prakriti VATA PRAKRITI Light thinner build

Quick to grasp new information, also quick to forget

Performs activity quickly

Tendency toward worry

Tendency to dry skin

Tendency toward constipation

Aversion to cold weather

Tendency toward light and interrupted sleep

Irregular hunger and digestion PITTA PRAKRITI Moderate build

Tendency toward irritability and temper

Performs activity with medium speed

Enterprising and sharp in character

Aversion to hot weather

Prefers cold food and drink

Sharp hunger and digestion

Tendency toward reddish hair and complexion, moles and freckles

Cannot skip meals Medium time to grasp new information

Good speakers

Medium memory KAPHA PRAKRITI Solid heavier build

Slow to grasp new information, slow to forget

Greater strength and endurance

Slow to become excited or irritated

Slow, methodical in activity

Sleep is heavy and long

Oily, smooth skin

Hair is plentiful, tends to be darker in color

Slow digestion, mild hunger Tranquil, steady personality

www.sulislaw.pl

Tabela 2. Trzy dosze DOSHA

SKUTEK ZRÓWNOWAŻONEJ DOSZY

SKUTEK BRAKU RÓWNOWAGI DOSZY

CZYNNIKI OBNIŻAJĄCE DOSZĘ

VATA

• Podekscytowanie • Umysł jasny i uważny • Optymalne funkcjonowanie jelit i układu moczowego • Prawidłowe kształtowanie wszystkich tkanek ciała • Mocny sen • Bardzo wysoki poziom energii życiowej i odporności

• Szorstka skóra • Utrata wagi • Lęki, zamartwianie się • Nerwowość • Zaparcia • Mniejsza siła • Artretyzm • Nadciśnienie • Zmiany reumatyczne • Zaburzenia rytmu serca • Bezsenność • Zespół jelita wrażliwego

• Nadmierna aktywność fizyczna • Długi czas bez snu • Upadki, złamania kości • Gruźlica • Powstrzymywanie potrzeb naturalnych • Zimno • Uczucie smutku • Pobudzenie lub złość • Post • Ostre, gorzkie, cierpkie pokarmy • W USA: późna jesień i zima • W Indiach: lato i deszczowa pora roku

PITTA

• Lśniąca cera • Zadowolenie • Idealne trawienie • Miękkie ciało • Idealnie funkcjonujący mechanizm regulujący odczuwanie ciepła i pragnienia • Zbalansowane zdolności intelektualne

• Cera żółtawa • Podniesiona temperatura ciała • Niedobory snu • Słabe trawienie • Zapalenia • Choroby zapaleniowe jelit • Choroby skóry • Zgaga • Choroba wrzodowa • Złość

• Złość • Mocne nasłonecznienie • Uczucie pieczenia • Post • Produkty z sezamem, siemieniem lnianym • Jogurty • Wino, ocet • Ostre, kwaśne i słone pokarmy • W USA: lato i wczesna jesień • W Indiach: deszczowa pora roku i jesień

KAPHA

• Siła fizyczna • Prawidłowo funkcjonujące stawy • Spokojny umysł • Dostojność • Uczuciowa osobowość, łatwość wybaczania • Silne i proporcjonalnie zbudowane ciało • Odwaga • Energia życiowa

• Blada cera • Uczucie zimna • Ociężałość, lenistwo • Nadmierna potrzeba snu • Zapalenie zatok • Choroby układu oddechowego, astma • Nadmierny przyrost masy ciała • Luźne stawy • Depresja

• Drzemki w ciągu dnia • Ciężkie pokarmy • Słodkie, kwaśne i słone pokarmy • Produkty mleczne • Cukier • W USA: wiosna • W Indiach: późna zima i wiosna

Table 2. The Three Doshas

DOSHA

EFFECT OF BALANCED DOSHA

EFFECT OF IMBALANCED DOSHA

FACTORS THAT AGGRAVATE DOSHA

VATA

• Exhilaration • Clear and alert mind • Perfect functioning of bowels and urinary tract • Proper formation of all bodily tissues • Sound sleep • Excellent vitality and immunity

• Roughness of skin • Weight loss • Anxiety, worry • Restlessness • Constipation • Decreased strength • Arthritis • Hypertension • Rheumatic disorder • Cardiac arrhythmia • Insomnia • Irritable bowel syndrome

• Excessive exercise • Wakefulness • Falling, bone fractures • Tuberculosis • Suppression of natural urges • Cold • Fear or grief • Agitation or anger • Fasting • Pungent, astringent, or bitter foods • In USA: Late autumn and winter • In India: Summer and Rainy season

PITTA

• Lustrous complexion • Contentment • Perfect digestion • Softness of body • Perfectly balanced heat and thirst mechanisms • Balanced intellect

• Yellowish complexion • Excessive body heat • Insufficient sleep • Weak digestion • Inflammation • Inflammatory bowel diseases • Skin diseases • Heartburn • Peptic ulcer • Anger

• Anger • Strong sunshine • Burning sensations • Fasting • Sesame products, linseed • Yogurt • Wine, vinegar • Pungent, sour, or salty foods • USA: Summer and early autumn • In India: Rainy season and autumn

KAPHA

• Strength • Normal joints • Stability of mind • Dignity • Affectionate and forgiving nature • Strong and properly proportioned body • Courage • Vitality

• Pale complexion • Coldness • Laziness, dullness • Excessive sleep • Sinusitis • Respiratory diseases, asthma • Excessive weight gain • Looseness of joints • Depression

• Sleeping during daytime • Heavy food • Sweet, sour, or salty foods • Milk products • Sugar • In USA: Spring • In India: Late winter and spring

www.sulislaw.pl

Nadi Vigyan (diagnoza z pulsu)

Nadi Vigyan (Pulse Diagnosis)

Nadi Vigyan – diagnoza pulsu – to główne narzędzie diagnostyczne w ajurwedzie. Opiera się na fakcie, że ludzkie tętno jest połączone z sercem poprzez krążenie krwi oraz z układem nerwowym poprzez nerwy. Wahania świadomości, które mają odzwierciedlenie w umyśle i fizycznych cechach konstytucji vata, pitta i kapha przenoszą się na puls. Dlatego też ajurwedyjska technika Nadi Vigyan, czyli badania pulsu, daje wszechstronną wiedzę na temat funkcjonowania organizmu. Tętno jest prawdziwym wskaźnikiem rodzaju i lokalizacji dysharmonii w organizmie.

The main diagnostic tool used in Ayurveda is called Nadi Vigyan, the science of pulse diagnosis. It bases its success on the fact that the human pulse is connected to the heart through the circulation of blood, and also to the nervous system through its connections to the nerves. The fluctuations of consciousness that are reflected in the mind and in the physical qualities of Vata, Pitta, and Kapha in the body are conveyed to the pulse. Thus, the Ayurvedic technique of Nadi Vigyan, or pulse diagnosis, gives comprehensive knowledge of the functioning of the entire physiology. The pulse is the true measure of the kind and location of imbalance in the physiology.

Trzy filary zdrowia Ajurweda wyróżnia trzy filary zdrowia. Są to odżywianie i trawienie, sen oraz aktywność zwiększająca siłę życiową. Są one niezbędne do poprawy i utrzymania dobrego zdrowia.

Odżywianie Ajurweda utrzymuje, że każde podejście do zdrowego życia będzie maksymalnie skuteczne tylko wówczas, jeśli odpowiednie zachowania dietetyczne zostaną wprowadzone równolegle w celu zachowania równowagi fizjologicznej. W ajurwedzie nie ma jednej diety odpowiedniej dla wszystkich ludzi i we wszystkich sytuacjach. Sposób odżywiania jest ustalany indywidualnie w oparciu o diagnozę obecnego stanu doszy i z uwzględnieniem wpływu pory roku, wieku i metabolizmu pacjenta, wszelkich chorób lub schorzeń, źródeł pokarmu i jego czystości oraz innych czynników. Idealna dieta ma na celu przywrócenie harmonii. Trawienie jest podstawową kwestią w utrzymaniu zdrowia. Efektem końcowym naprawdę zdrowej diety i dobrego trawienia ma być wytworzenie znaczącej ilości ojas. Ojas jest uważane za najważniejszą substancję biochemiczną umożliwiającą wpływ świadomości na ciało. Kiedy jest jej pod dostatkiem, ojas daje siłę, odporność, zadowolenie i dobre trawienie. Z drugiej strony, niewydolne trawienie i metabolizm prowadzą do produkcji w ciele substancji toksycznej, zwanej ama. Jej nagromadzenie skutkuje chorobą.

The Three Pillars of Health According to Ayurveda, there are three major pillars of health. They are diet and digestion, sleep, and life-enhancing behaviors. These are essential for maintaining and optimizing health.

Diet Ayurveda maintains that all approaches to health can be maximally effective only if appropriate dietary measures are instituted simultaneously to support the restoration of physiological balance. Ayurveda has no single diet that is purported to be suitable for all individuals and all situations. The prescription of diet is individualized, based on the diagnosis of the individual’s current dosha status and taking into account seasonal influences, the individual’s age and digestive capacity, any disease or imbalance present, sources and purity of food, and other factors. The optimal diet is one that tends to restore the individual to a state of balance. Digestion is of prime importance in maintaining health. The end product of truly healthy diet and digestion is said to produce significant amounts of Ojas. Ojas is said to be the most important biochemical substance mediating the influence of consciousness on the body. When present in abundance, Ojas gives strength, immunity, contentment, and good digestion. Inefficient digestion and metabolism, on the other hand, result in production of toxic material in the body called Ama, the buildup of which results in disease.

www.sulislaw.pl

Odpowiednie przyzwyczajenia żywieniowe oraz ogień trawienny i metaboliczny, zwany agni, usuwają nieczystości z organizmu (Tabela 3). Ajurweda opisuje trzynaście typów agni, które występują w różnych częściach ciała i mają funkcje metaboliczne. Agni transformuje pożywienie, aby organizm mógł budować nowe tkanki. Dobrze wiadomo, że bez odpowiedniej temperatury nie da się ugotować jedzenia. Podobnie jest w organizmie ludzkim, gdzie agni, inaczej ciepło, jest generowane w różnych tkankach, aby zapoczątkować wydzielanie niezbędnych substancji, reakcje metaboliczne, procesy funkcjonalne związane z optymalnym trawieniem.

Proper dietary measures strengthen the digestive and metabolic fires known as Agni and eliminate impurities from the physiology (Table 3). Ayurveda describes thirteen types of Agni that function in different areas of the body to carry on metabolic activities. Agni converts the food in the body to help form the bodily tissues. It is well known that without the proper heat, food cannot be cooked. Similarly, inside the body Agni or heat is generated in various tissues to give rise to the necessary chemical secretions, metabolic reactions, and functional processes associated with optimal digestion.

Tabela 3.

Table 3.

Pięć sposobów na poprawę trawienia:

Five Easy Ways to Improve Digestion

• Główny

posiłek dnia spożywaj w południe. • Jedz w pozycji siedzącej. • Jedzeniu powinna towarzyszyć spokojna, cicha atmosfera, bez oglądania telewizji, czytania, załatwiania spraw. • Po jedzeniu posiedź co najmniej pięć minut. • Nie jedz kolejnego posiłku, dopóki poprzedni nie ulegnie strawieniu i nie poczujesz głodu (zazwyczaj 3 godziny lub dłużej).

• Eat

Kolejnym elementem diety podkreślanym w ajurwedzie jest smak, który stanowi najważniejszy czynnik analizy pożywienia w odniesieniu do fizjologii ciała. Ajurweda wyróżnia sześć smaków: słodki, kwaśny, słony, ostry, gorzki i cierpki (Tabela 4). Każdy z nich jest ściśle związany z właściwościami jedzenia. Pożywienie zawiera pakiety informacji analizowane przez smak. Wszystkie sześć smaków powinno być obecne w każdym posiłku. Smak wpływa na dosze, dlatego też właściwe połączenia lub proporcje smaków w spożywanych posiłkach są niezbędne do zachowania harmonii organizmu.

Another aspect of diet emphasized in Ayurveda is taste, which is a crucial key for analysis of food in relation to the physiology of the body. Ayurveda describes six tastes: sweet, sour, salty, pungent, bitter, and astringent (Table 4). The taste of food is related to the food’s properties. Food contains packets of intelligence analyzed by taste. Ayurveda recommends that all six tastes be represented in each meal. Taste affects the doshas, so the proper combination or proportion of tastes in the food eaten is essential for balance in the physiology (Table 5).

Ajurweda dzieli pożywienie również ze względu na sześć głównych właściwości: ciężkie, lekkie, tłuste, suche, gorące i zimne (Tabela 6). Cechy te wpływają na dosze i tutaj też jest wymagana odpowiednia kombinacja, aby zachować organizm w równowadze. Przewaga któregoś ze smaków lub właściwości w pożywieniu zależy od statusu konstytucji pacjenta. Ogólnie ajurweda zaleca codzienne spożywanie dużej ilości owoców i warzyw. Produkty te zawierają dużo fitochemikaliów (chemicznych substancji roślinnych),

Ayurveda also categorizes food according to six major food qualities: heavy, light, oily, dry, hot, and cold (Table 6). Food qualities affect the doshas, so the proper combination is needed to maintain balance in the physiology (Table 7). Which tastes and food qualities should predominate in the diet depends on the dosha status of the individual. In general, Ayurveda recommends including lots of fruits and vegetables in the daily diet. These foods contain phytochemicals (plant chemicals) that have an abundance of health-promoting proper-

the main meal at midday down when eating • Eat in a settled, quiet atmosphere, without watching TV, reading, or doing business • Sit quietly for 5 or more minutes after eating • Don’t eat again until the previous meal has been digested & you feel hungry (usually 3 or more hours) • Sit

www.sulislaw.pl

które mają ogromne właściwości prozdrowotne. Fitofenole i bioflawonoidy są silnymi antyoksydantami, mają działanie przeciwrakowe, chronią przed chorobami serca i podnoszą odporność.

ties. Polyphenols and bioflavonoids are phytochemicals that are powerful antioxidants. They have anticarcinogenic effects, protect against heart disease, and increase immunity.

Tabela 4. Sześć smaków i ich przykłady

Table 4. The Six Tastes and Some Common Examples

Słodki:

cukier, mleko, masło ryż, pieczywo

Sweet:

Sugar, Milk, Butter, Rice, Breads

Kwaśny:

jogurt, cytryna, sery

Sour:

Yogurt, Lemon, Cheese

Słony:

sól

Salty:

Salt

Ostry:

ostre pokarmy, ostre papryczki, imbir, kmin

Pungent:

Spicy foods, Peppers, Ginger, Cumin

Gorzki:

szpinak, inne zielone warzywa liściaste

Bitter:

Spinach, Other green leafy vegetables

Cierpki:

warzywa strączkowe, granat

Astringent:

Beans, Pomegranate

Table 5. How the Tastes Affect the Doshas

Tabela 5. Wpływ smaków na dosze Obniżenie doszy vata

Podwyższenie doszy vata

Decrease Vata

Increase Vata

słodki

ostry

Sweet

Pungent

kwaśny

gorzki

Sour

Bitter

słony

cierpki

Salty

Astringent

Obniżenie doszy pitta

Podwyższenie doszy pitta

Decrease Pitta

Increase Pitta

słodki

ostry

Sweet

Pungent

gorzki

kwaśny

Bitter

Sour

cierpki

słony

Astringent

Salty

Obniżenie doszy kapha

Podwyższenie doszy kapha

Decrease Kapha

Increase Kapha

ostry

słodki

Pungent

Sweet

gorzki

kwaśny

Bitter

Sour

cierpki

słony

Astringent

Salty

Table 6. The Six Major Food Qualities and Some Common Examples

Tabela 6. Sześć podstawowych właściwości pokarmów i ich przykłady Ciężkie:

ser, jogurt, produkty z pszenicy

Heavy:

Cheese, Yogurt, Wheat products

Lekkie:

jęczmień, kukurydza, szpinak, jabłka

Light:

Barley, Corn, Spinach, Apples

Tłuste:

nabiał, produkty tłuste, oleje

Oily:

Dairy products, Fatty foods, Oils

Suche:

jęczmień, kukurydza, ziemniaki, warzywa strączkowe

Dry:

Barley, Corn, Potatoes, Beans

Hot:

Hot (temperature) foods and drinks

Cold:

Cold foods and drinks

Gorące:

gorące pokarmy i napoje

Zimne:

zimne pokarmy i napoje

Tabela 7. Wpływ właściwości pożywienia na dosze

Table 7. How the Major Food Qualities Affect the Doshas

Obniżenie doszy vata

Podwyższenie doszy vata

Decrease Vata

Increase Vata

ciężkie

lekkie

Heavy

Light

tłuste

suche

Oily

Dry

gorące

zimne

Hot

Cold

Obniżenie doszy pitta

Podwyższenie doszy pitta

Decrease Pitta

Increase Pitta

zimne

gorące

Cold

Hot

ciężkie

lekkie

Heavy

Light

tłuste

suche

Oily

Dry

Obniżenie doszy kapha

Podwyższenie doszy kapha

Decrease Kapha

Increase Kapha

lekkie

ciężkie

Light

Heavy

suche

tłuste

Dry

Oily

gorące

zimne

Hot

Cold

www.sulislaw.pl

Sen

Sleep

Jakość snu jest bardzo ważna zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i dla kondycji psychicznej. Głęboki sen regeneruje, w tym samym czasie organizm produkuje niezbędne dla zdrowia substancje biochemiczne. Interleukina-2 to cytokina, która wspomaga układ odpornościowy w walce z komórkami rakowymi. Melatonina to hormon wywołujący sen, zwalczający wolne rodniki i podnoszący poziom cytokin, np. interleukiny-2. To tylko dwie z wielu dobroczynnych substancji produkowanych w organizmie podczas snu.

The quality of sleep is very important to one’s health for both physical and psychologic reasons. Deep sleep is rejuvenating to the body, and health-promoting biochemicals are manufactured during this time. Interleukin-2 is a cytokine that assists the immune system in destroying cancer cells. Melatonin is a hormone that helps bring on sleep, fights free radicals, and increases levels of cytokines such as Interleukin-2. These are two of the many beneficial biochemicals the body produces during sleep.

Ajurweda zaleca położenie się do łóżka przed godziną 22:00, ponieważ od godziny 22:00 do 2:00 w ciele zachodzą procesy oczyszczające. Uaktywnia się wtedy pitta, która przetrawia wszelkie pośrednie produkty przemiany materii i usuwa toksyczne odpady. Proces ten nie przebiega efektywnie, jeśli organizm jest w fazie czuwania. Co więcej, pojawi się uczucie głodu, a spożywanie większej ilości jedzenia o tak późnej porze przeładuje układ trawienny, co spowoduje produkcję jeszcze większej ilości trujących substancji.

Ayurveda recommends going to bed by 10:00pm because a purification process occurs in the body between the hours of 10:00pm and 2:00am. Pitta is active at this time and works to digest any intermediate metabolites in the physiology and break down toxic wastes. If one stays awake during this time, the purification process will not be carried out effectively. In addition, hunger will set in and eating more food at this late hour will overload the system and result in more toxic wastes being produced.

Aktywność zwiększająca siłę życiową

Life-Enhancing Behaviors

Zachowanie, sposób myślenia i emocje stanowią ważne elementy ludzkiej psychiki i bardzo poważnie wpływają na stan zdrowia. Rozważania na temat stylu życia, zachowania oraz ich wpływ na zdrowie są podstawą leczenia ajurwedycznego. Co ciekawe, tradycyjne wartości, jak szacunek dla starszych, nauczycieli, ważnych dla nas osób i członków rodziny, wybaczanie osobom, które w jakiś sposób nas skrzywdziły, praktykowanie niekrzywdzenia, nieplotkowanie, itd. są uznawane za czynniki promujące nie tylko zdrowie mentalne i cielesne, ale również dobrą kondycję lokalnej społeczności i społeczeństwa ogółem.

Behavior, speech, and emotions are important aspects of the human psyche that affect health in a dramatic way. Ayurveda includes detailed discussions of lifestyle and behavior and their impact on health. Interestingly, traditional virtues such as respect for elders, teachers, loved ones, and family members; pardoning those who wrong you; practicing nonviolence; not speaking ill of others behind their back and so on, are understood to promote health for the individual’s mind and body, as well as for the community and society as a whole.

To, czego doświadczamy pięcioma zmysłami – słuchem, wzrokiem, dotykiem, smakiem i węchem – zmienia naszą fizjologię, a każde doświadczenie jest przyswajane na własny sposób. Kiedy pożywienie zostaje strawione, przyswojone, pochłonięte i zmetabolizowane, produkt uboczny tego procesu ma wpływ na organizm. Podobnie informacje odbierane innymi zmysłami są przyswajane i oddziałują na nasze zachowanie. Dlatego ważne jest, aby każdemu

The input from the five senses – hearing, sight, touch, taste, and smell – creates changes in the physiology and each experience is metabolized in its own way. When food is digested, assimilated, absorbed, and metabolized, the byproduct of metabolism affects our physiology. Similarly, information from the different senses is metabolized and affects our behavior. Therefore, it is important to experience health-promoting input through each of the five senses. According to Ayurveda one should avoid overuse of the sen-

www.sulislaw.pl

z pięciu zmysłów dostarczać bodźce działające prozdrowotnie. Zgodnie z zasadami ajurwedy należy unikać nadużywania zmysłów, zbyt małego ich używania oraz niewłaściwego ich używania – zachowanie równowagi bodźców sensorycznych pomaga utrzymać równowagę ciała. Emocje mogą być uznawane za subtelne wahania świadomości, a przez to ich wpływ na bardziej widoczne fizyczne elementy jest ogromny. Ajurweda proponuje różne sposoby osiągnięcia harmonii emocjonalnej, dwa najważniejsze to medytacja i Pranajama (ćwiczenia oddechowe). Medytacja utrzymuje nas w kontakcie ze źródłem naszego istnienia, a to ma harmonizujący wpływ na wszelkie aspekty naszego Ja. Pranajama uaktywnia pranę – energię życiową – i równoważy pole energetyczne ciała z emocjami.

ses, no use of the senses, and improper use of the senses; this balance in sensory input helps maintain balance in the physiology. Emotions can be understood as fine fluctuations of consciousness; as such, their impact on the more expressed physical levels of the body is understood to be immense. Ayurveda has various modalities to keep the emotions balanced; meditation and Pranayama (Breathing exercises) are two of the major ones. Meditation keeps us in touch with the source of our existence, which has a balancing effect on all aspects of our Being. Pranayama activates Prana, the vital energy in the body, thus balancing the body’s energy field and the emotions.

Biological Rhythms

Rytmy dzienne i sezonowe oddziałują na naszą psychologię i fizjologię. Część ajurwedy, która odnosi się do codziennych regularnych czynności, to Dinacharya. Różne dosze dominują w różnym czasie dnia i nocy (Tabela 8) i jest to brane pod uwagę przy rekomendacjach dotyczących rytmu dnia. Na przykład główny posiłek dnia powinien być spożywany około południa, gdyż wtedy przeważa pitta i moc trawienia jest największa. Posiłek wieczorny powinien być lekki. Zasypiać należy przed 22:00, ponieważ kapha dominuje w godzinach 18:00-22:00, a charakteryzuje ją ociężałość i to wtedy pojawia się senność i łatwiej przyjdzie nam zasnąć. Wstać należy około godziny 6:00 (wschód słońca), bo wtedy góruje vata, która jest łączona z ruchem, lekkością – pobudka w takich warunkach da uczucie energii i świeżości. Między godziną 6:00 a 10:00 przeważa kapha i rozpoczęcie dnia w tych godzinach oznaczać będzie uczucie ciężkości i letargu. Zgodnie z zasadami ajurwedy opracowano rekomendacje dotyczące codziennych czynności, które pomogą utrzymać organizm w stanie równowagi (Tabela 9). Zmiana przyzwyczajeń na te promujące zdrowy tryb dnia sprawia, że ciało i umysł są w harmonii z prawami natury. Działanie zgodnie z nimi prowadzi do zintegrowania najważniejszych rytmów biologicznych.

Daily rhythms and seasonal rhythms affect our psyche and physiology. Dinacharya is the section of Ayurveda that addresses daily routine. Different doshas are predominant during different hours of the day and night (Table 8) and this factors into the recommendations for daily routine. For example, the main meal of the day should be eaten around noon since Pitta is predominant at this time and digestion will be strongest. The evening meal should be light. One should go to bed by 10:00pm because Kapha is predominant from 6:00pm to 10:00pm. Kapha is associated with qualities of heaviness so this is naturally a time when drowsiness sets in and sleep will come more easily. One should arise in the morning by approximately 6:00am (sunrise) since Vata is predominant during this time. Vata is associated with movement and lightness and getting out of bed at this time will facilitate feeling energetic and refreshed. Kapha is predominant from 6:00am to 10:00am so arising during this time will create a feeling of heaviness and lethargy. Ayurveda has recommendations for a daily routine that helps maintain balance in the physiology (Table 9). Adjusting one’s behavior to a health-promoting daily routine puts the mind and body in tune with the functioning of the laws of nature. By promoting behavior in accord with natural law, the integrity of key biological rhythms is maintained.

Częścią ajurwedy, odpowiedzialną za rutynę wynikającą z pór roku, jest Ritucharya. Pory roku

Ritucharya is the section of Ayurveda that covers seasonal routines. The seasons are classified ac-

Rytmy biologiczne

www.sulislaw.pl

są sklasyfikowane ze względu na dosze (Tabela 8). Następstwo pór roku wywołuje podstawowe zmiany w naszych procesach biochemicznych i metabolicznych. Różnice w naświetleniu, temperaturze, wietrze i wilgotności są przyswajane przez ciało. Zmiany w przyrodzie znajdują swoje odzwierciedlenie w fizjologii. W porach roku zdominowanych przez konkretne dosze zauważalny jest wzrost zachorowalności na choroby dla nich charakterystyczne. Na przykład w USA przeziębienia i choroby płucne pojawiają się w okresie wiosennym. Jest to pora roku typu kapha, co oznacza tendencje do chorób układu oddechowego. W odróżnieniu od USA, na subkontynencie indyjskim występuje sześć pór roku: wiosna, lato, pora deszczowa, jesień, wczesna zima i późna zima. Dosza vata przeważa latem i słabnie w porze deszczowej. Wtedy aktywizuje się pitta słabnąca na jesieni. Późna zima należy do kaphy zanikającej wiosną. Te zmiany można zaobserwować również w procesach fizjologicznych. W czasie przechodzenia jednej pory roku w następną następuje akumulacja dosz, prowadząca do ich obniżenia, a w konsekwencji do chorób. Dobre zdolności adaptacyjne w tym okresie mogą oznaczać zachowanie zdrowia, w przeciwnym wypadku istnieje możliwość zachorowania. Ajurwedyczne rekomendacje dotyczące stylu życia mają na celu dostosowanie do przeważającej doszy w poszczególnych porach roku. Na przykład typ kapha charakteryzujący się ociężałością dominuje wiosną – w tym czasie ajurweda sugeruje zwiększoną aktywność fizyczną i unikanie drzemki w ciągu dnia. Dosza pitta związana z wysoką temperaturą uaktywnia się latem. Wtedy należy unikać wychodzenia na słońce, zbyt dużej aktywności fizycznej i zakładać przewiewne ubrania. Typ vata dominuje zimą, co oznacza uczucie zimna i suchości. W tym czasie rekomendacje obejmują masaże olejami, wychodzenie na promienie słoneczne i zakładanie ciepłych ubrań. Poszczególne dosze dominują również w konkretnych okresach życia (Tabela 8). Dzieciństwo należy do kaphy, pitta kieruje dorosłością, vata charakteryzuje starość. W konkretnych przypadkach należy rozważyć kondycję prakriti i vikriti pacjenta.

cording to the doshas (Table 8). Changes in the seasons create fundamental shifts in our biochemistry and metabolic style. Variations in sunlight, heat, cold, wind, and moisture are metabolized by the body. These variations in nature are mirrored by variations in the human physiology. This is seen in the predominance and manifestation of diseases due to Vata, Pitta, and Kapha during their respective seasons. For example, in the United States colds and respiratory problems are predominant in the springtime. This is Kapha season, and Kapha predisposes toward diseases of the respiratory system. In contrast to the U.S., the Indian subcontinent has six seasons: Spring, Summer, Rainy season, Autumn, Early winter, and Late winter. Vata accumulates during Summer and is vitiated during the Rainy season. Pitta accumulates during the Rainy season and is vitiated during Autumn. Kapha accumulates during Late winter and is vitiated during Spring. The various changes in the weather affect the physiology accordingly. When one season changes into another season there is an accumulation of doshas. At this time the likelihood of aggravation of the doshas, resulting in disease, is more likely. If one is able to adapt at this time, health will be maintained; otherwise, disease may develop. Ayurveda has lifestyle recommendations that keep the body in tune with the dosha variations of the different seasons. For example, Kapha accumulates in the springtime and since this dosha is associated with qualities of heaviness, physical exercise is suggested and daytime sleep should be avoided. In summer Pitta accumulates; this dosha is associated with qualities of heat, so exposure to the sun should be avoided, physical overexertion should be avoided, and light clothing should be worn. In winter Vata accumulates; this dosha is associated with qualities of coldness and dryness, so recommendations include oil massage, exposure to the sun, and heavy, warm clothing. The different doshas are predominant during different periods of the life cycle (Table 8). Kapha predominates during childhood, Pitta during adulthood, and Vata during old age. The individual’s Prakriti and Vikriti must be taken into consideration in specific instances.

www.sulislaw.pl

Tabela 8. Cykl życia, pór roku, pór dnia ze względu na dosze

Table 8. The Life Cycle, Seasons, and Time of Day Classified According to the Doshas

Okres kapha w cyklu życia: dzieciństwo (należy dostosować w zależności od naszej prakriti i vikriti – stanu równowagi doszy) Pora roku kapha: w USA – wiosna; w Indiach – późna zima i wiosna Pory dnia kapha: ok. 6:00 (wschód słońca) – 10:00; 18:00 – 22:00 Okres pitta w cyklu życia: dorosłość (zob. klasyfikacja przy kapha) Pora roku pitta: w USA – lato i wczesna jesień; w Indiach – pora deszczowa i jesień Pory dnia pitta: ok. 10:00 – 14:00; 22:00 – 2:00 Okres vata w cyklu życia: starość (zob. klasyfikacja przy kapha) Pora roku vata: w USA – późna jesień i zima; w Indiach – lato i pora deszczowa Pory dnia vata: ok. 14:00 – 18:00; 2:00 – 6:00 (wschód słońca)

Kapha period in life cycle: Childhood (this must be tempered by consideration of the individual’s Prakriti and Vikriti) Kapha season: In USA, Spring. In India, late Winter and Spring Kapha time: Approx. 6am (sunrise) to 10am and 6pm to 10pm Pitta period in life cycle: Adulthood (see qualification under Kapha, above) Pitta season: In USA, Summer and early Autumn. In India, Rainy season and Autumn Pitta time: Approx. 10am to 2pm and 10pm to 2am Vata period in life cycle: Old age (see qualification under Kapha, above) Vata season: In USA, late Autumn and Winter. In India, Summer and Rainy season Vata time: Approx. 2pm to 6pm and 2am to 6am (sunrise)

Tabela 9. Rozkład dnia wg Ajurwedy dla idealnej równowagi Rano • Pobudka o wschodzie słońca (5:30 – 6:30) • Wypróżnienie i oddanie moczu • Szczotkowanie zębów • Czyszczenie języka • Płukanie gardła olejem sezamowym • Golenie i przycinanie paznokci • Ajurwedyczny masaż ciepłym olejkiem • Kąpiel lub prysznic • Medytacja, praktyka asan i pranajamy (ćwiczenia oddechowe) • Lekkie śniadanie • Praca lub nauka Południe • Główny posiłek dnia Popołudnie • Praca lub nauka • Medytacja, praktyka asan i pranajamy (ćwiczenia oddechowe) Wieczór • Lekka kolacja (im wcześnie, tym lepiej) • Krótki spacer (10 minut) • Słuchanie muzyki/odwiedzanie przyjaciół/rozrywka • Sen (nie później niż 22:00)

Table 9. Ayurveda Daily Routine for Perfect Balance Morning • Wake up with the sun (from 5:30am to 6:30am) • Evacuate bowels and bladder • Brush teeth • Clean tongue with a tongue scraper • Gargle with sesame oil • Shave and trim nails • Give yourself an Ayurvedic warm oil massage • Bathe or shower • Practice Meditation program, including Yoga postures and pranayama (Breathing exercises) • Eat a light breakfast • Work or study Noon • Eat the main meal of the day Afternoon • Work or study • Practice Meditation program, including Yoga postures and pranayama (Breathing exercises) • Evening Eat a light supper, the earlier the better • Take a brief 10-minute walk • Listen to music / Visit with friends / Enjoy other relaxing activities • Go to sleep before 10:00pm

www.sulislaw.pl

Panchakarma – terapia oczyszczająca

Panchakarma: Purification Therapy

W czasie następowania pór roku, z czym wiąże się akumulacja dosz, system ajurwedy zaleca oczyszczanie. Terapia ta nazywa się Panchakarma i usuwa z organizmu toksyny mogące zapoczątkować chorobę. Różne modyfikacje tego zabiegu są obecnie bardzo popularne. Tradycyjna Panchakarma składa się z następujących etapów: dwa kroki wstępne zapoczątkowujące proces usuwania toksyn, pięć głównych zabiegów dopełniających ten proces oraz końcowe czynności odżywiające mające na celu utrzymanie efektów Panchakarmy. Kroki wstępne, to Snehana i Swedana. Snehana polega na zewnętrznym i wewnętrznym olejowaniu ciała, a Swedana jest terapią ciepłem. Etap główny składa się z pięciu podstawowych technik, ale można je poprzeć dodatkowymi czynnościami. Wybór zabiegu zależy od konstytucji pacjenta i różnych nieprawidłowości napotkanych w jego ciele. Panchakarma oferuje również procedury specjalistyczne stosowane w konkretnych schorzeniach.

Ayurveda recommends purification therapy at the change of seasons due to the accumulation of doshas that occurs at that time. This therapy is known as Panchakarma and it rids the body of toxins to prevent the onset of disease. Various modifications of this procedure are in vogue today. Traditionally, Panchakarma includes two preliminary practices that begin the toxin removal process, five main techniques that complete toxin removal from the body, and follow-up practices for rejuvenation and maintenance of the benefits provided by Panchakarma.28,29 The two preliminary practices are Snehana and Swedana. Snehana involves external and internal oleation of the body, and Swedana is heat therapy. There are five main techniques and additional therapies are also available. The modalities utilized depend on the constitution of the patient and any disturbances in the physiology. Panchakarma also includes specialized procedures for various disorders.

Czynności końcowe są niezbędne aby zoptymalizować i utrzymać skutki zdrowotne Panchakarmy. Obejmują one preparaty ziołowe i porady dotyczące codziennych działań w domu. Badania wykazały, że zabieg Panchakarmy obniża we krwi stężenie toksyn rozpuszczalnych w tłuszczu, np. polichlorowanych bifenyli i agrochemikaliów, nawet o 50%. Udowodniono również, że obniża ryzyko zachorowania na choroby serca.

Follow-up practices are required to maximize and sustain the healthful benefits of Panchakarma; these include herbal preparations and guidelines for everyday regimens. Research has shown that Panchakarma decreases blood levels of fat-soluble toxins such as polychlorinated biphenyls and agrochemicals by about 50%.30 It also reduces risk factors for heart disease.31

Farmakologia ajurwedyczna (Dravyaguna)

Ayurvedic Pharmacology (Dravyaguna)

Dravyaguna, czyli farmakologia ajurwedyczna, wykorzystuje pozytywne efekty współdziałania substancji, które łączą się w źródłach naturalnych. Sięga po pojedyncze rośliny, lub częściej po mieszanki roślin, których działanie uzupełnia się. Z punktu widzenia ajurwedy efektywność mieszanek ziołowych może ostatecznie sprowadzać się do faktu, że rośliny, w szczególności zioła, zawierają w sobie skoncentrowaną inteligencję natury. Jeśli zostanie ona użyta w sposób właściwy, wzmocni przejawy tej samej inteligencji obecne w ludzkim ciele. Specjalne preparaty – Rasajany – wspierają długowieczność, wytrzymałość, odporność i ogólne dobre samopoczucie. Zwyczajne przyprawy wykorzystywane w codziennym gotowaniu również mają właściwości lecznicze.

Ayurvedic pharmacology (known as Dravyaguna) utilizes the synergistic cooperation of substances as they coexist in natural sources. It uses single plants, or more often, mixtures of plants whose effects are complementary.32-37 In terms of Ayurveda, the effectiveness of herbal mixtures may ultimately be explained by the idea that plants, especially herbs, are concentrated repositories of nature’s intelligence which, when used properly, can increase the expression of that intelligence in the body. Special preparations known as Rasayanas promote longevity, stamina, immunity, and overall well-being.5,6 Common spices used in cooking also have therapeutic properties.

www.sulislaw.pl

Przyprawy

Spices

Wiele przypraw ma zauważalne działanie lecznicze i można ich używać w codziennym przygotowaniu zdrowych posiłków. Kurkuma (Curcuma longa) została dokładnie zbadana i udowodniono jej szeroki zakres zdrowotnych właściwości: przeciwzapalne, ochrona wątroby, antybakteryjne, przeciwgrzybiczne, a także przyspieszające gojenie ran. Dodatkowo na wiele sposobów chroni przed chorobami serca: ma działanie przeciwtrombotyczne, obniża poziom triglicerydów i złego cholesterolu LDL, przeciwdziała peroksydacji lipidów i formowania zatorów tłuszczowych w naczyniach krwionośnych. Kurkuma ma właściwości antyrakowe: pobudza enzymy detoksykujące, moduluje czynniki transkrypcji i chroni DNA. Kurkuma może chronić przed chorobą Alzheimera. W warunkach laboratoryjnych broniła komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi beta-amyloidami, a u zwierząt poprawiała niektóre objawy już zaistniałej choroby.

There are various spices that have significant therapeutic value and these can be used on a daily basis in preparing healthy meals. Turmeric (Curcuma longa Linn.) has been extensively researched and shown to have a broad range of beneficial properties. It is anti-inflammatory,38 hepatoprotective,39 antibacterial,40 antifungal,41 and enhances wound healing.42 It protects against heart disease in several ways: it is antithrombotic;43 it decreases triglyceride and low-density lipoprotein (LDL) levels;44 and it prevents lipid peroxidation and aortic fatty streak formation.45 Turmeric has anticancer properties: it stimulates detoxifying enzymes, modulates transcription factors, and protects the DNA.46-52 Turmeric may protect against Alzheimer’s disease; in laboratory experiments it protected cells from β-amyloid injury53,54 and in animal models it improved several aspects of Alzheimer’s disease.55,56

Badania nad cynamonem dowiodły jego skuteczności w leczeniu cukrzycy. Cynamonowiec cejloński (Cynnamomum zeylanicum) obniża poziom glukozy w osoczu, hemoglobiny glikowanej, triglicerydów i ogólnego cholesterolu, a podnosi poziom insuliny w osoczu i dobrego cholesterolu HDL. Cynamonowiec wonny (Cinnamomum cassia) redukuje glukozę w surowicy, cholesterol ogółem, cholesterol LDL i triglicerydy u pacjentów z cukrzycą typu drugiego. Roztwór wodny wyciągu z cynamonu obniża poziom glukozy na czczo u pacjentów ze słabą kontrolą glikemiczną w cukrzycy typu drugiego. Cynamon w puddingu ryżowym redukuje poziom cukru we krwi po posiłku. Przyprawa ta jest również antyoksydantem, ma działanie przeciwbakteryjne i przyspiesza gojenie ran.

Research has shown that cinnamon is effective in the treatment of diabetes. Cinnamomum zeylanicum Blume lowers plasma glucose, glycosylated hemoglobin, triglycerides, and total cholesterol. It increases plasma insulin and high-density lipoprotein (HDL).57 Cinnamomum cassia auct. reduces serum glucose, total cholesterol, LDL, and triglycerides in patients with type 2 diabetes.58 Aqueous cinnamon extract lowered the fasting plasma glucose level in patients with poor glycemic control of type 2 diabetes.59 In healthy subjects, cinnamon in rice pudding lowered the postprandial blood glucose level.60 Cinnamon is also antioxidant,61,62 antimicrobial,63 and promotes wound healing.64

Kmin rzymski (Cuminum cyminum) ma działanie przeciwcukrzycowe: obniża poziom cukru, hemoglobiny glikowanej, triglicerydów, wolnych kwasów tłuszczowych, cholesterolu w osoczu i cholesterolu w tkankach. U zwierząt kmin rzymski był bardziej skuteczny w leczeniu cukrzycy niż lek glibenklamid. Dodatkowo działa osłonowo na wątrobę, działa antybakteryjnie i łagodzi zespół jelita drażliwego.

Cumin (Cuminum cyminum Linn.) has antidiabetic properties: it lowers blood sugar, glycosylated hemoglobin, triglycerides, free fatty acids, plasma cholesterol, and tissue cholesterol. In an animal model cumin was more effective in treating diabetes than the drug glibenclamide.65 Cumin is also hepatoprotective,66 antibacterial,67 and improves irritable bowel syndrome.68

www.sulislaw.pl

Kolendra (Coriandrum sativum) jest tradycyjnie używana w leczeniu cukrzycy. Obniża poziom cukru, stymuluje produkcję insuliny i ma efekty zbliżone do insuliny. Kolendra zapobiega chorobom serca. Obniża poziom cholesterolu ogółem, cholesterolu LDL, triglicerydów, peroksydacji lipidów, a podnosi poziom cholesterolu HDL i aktywuje enzymy przeciwutleniające. Ponadto kolendra ma działanie przeciwbakteryjne.

Coriander (Coriandrum sativum Linn.) has traditionally been used as a treatment for diabetes. It has antihyperglycemic, insulin-releasing, and insulin-like activity.69 Coriander protects against heart disease: it decreases total cholesterol, LDL, triglycerides, and lipid peroxide levels; and it increases HDL and the activity of antioxidant enzymes.70,71 Coriander also has antimicrobial activity.72

Badania imbiru (Zingiber officinale) wykazały, że może on być skuteczny w zapobieganiu i leczeniu chorób serca: redukuje poziom lipidów, peroksydacji lipidowej, zmiany miażdżycowe, a podnosi peroksydazę glutationiową. Imbir działa przeciwzapalnie i ma właściwości przeciwrakowe. Chroni komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi beta-amyloidami, co oznacza, że może zapobiegać chorobie Alzheimera, a ponadto ma działanie przeciwgrzybiczne, przeciwwymiotne i przeciwlękowe.

Research on ginger (Zingiber officinale Rosc.) indicates it may be beneficial in preventing and treating heart disease: it reduces lipids, lipid peroxide, and atherosclerotic lesions; and it increases glutathione peroxidase.73 Ginger has anti-inflammatory effects74 and anticancer properties.75 It protects cells from β-amyloid injury which indicates it may protect against Alzheimer’s disease.76,77 Ginger is also antifungal,78 antiemetic, and anxiolytic.79

Czosnek (Allium sativum) został poddany wielu badaniom, które wykazały jego lecznicze działanie: przeciwzapalne, immunomodulacyjne, przeciwrakowe, obniżające ciśnienie krwi, przeciwbakteryjne. Zmniejsza hiperglikemię, wywołaną tyroksyną i może być pomocny w zahamowaniu postępowania choroby Alzheimera. Zapobiega chorobom serca na różne sposoby: ma działanie przeciwpłytkowe, obniża poziom triglicerydów i cholesterolu ogółem w surowicy oraz podnosi poziom HDL. W próbach klinicznych czosnek zahamował odkładanie tkanki miażdżycowej, a w pewnych przypadkach zredukował ten proces.

Zioła Zioła i mieszanki ziołowe wykorzystywane w ajurwedzie są przygotowywane z różnych części roślin: liści, korzenia, kory, owoców, nasion, itp. Przy odpowiednim połączeniu ziół zachodzi efekt synergii ich działania w osłabianiu wszelkich trujących efektów ubocznych. Dlatego też ajurweda nie zaleca stosowania tylko jednej substancji aktywnej, ponieważ dobroczynne efekty z łączenia są zatracone i może dojść do zatrucia. Materia medica w ajurwedzie jest obszerna – starożytne teksty szczegółowo opisu-

Garlic (Allium sativum Linn.) has been heavily researched and found to have various beneficial effects. It is anti-inflammatory,80 immunomodulatory,81 anticancer,82 antihypertensive,83 and antimicrobial.84 It mitigates thyroxine-induced hyperglycemia85 and may be helpful in halting the progression of Alzheimer’s disease.86 It protects against heart disease in several ways: it has antiplatelet activity; it reduces triglycerides and total serum cholesterol; and it increases HDL.87 In clinical trials, garlic stopped the progression of arteriosclerotic plaque volume and in some cases regressed it.88

Herbs The herbs and herbal mixtures used in Ayurveda are prepared from various parts of the plant, i.e. leaves, root, bark, fruits, seeds, etc. The use of combinations of herbs provides synergistic effects while mitigating any toxic side effects.4 For this reason Ayurveda does not recommend using isolated active ingredients from any herb – beneficial synergistic effects are lost and toxicity can occur.89 Ayurveda has an extensive materia medica, with ancient texts describing more than 700 herbs in detail.90 Research has been conducted on Ayurvedic herbs for the past 100 years.4-8 Ashwagandha (Withania somnifera

www.sulislaw.pl

ją ponad 700 ziół. Badania nad roślinami ajurwedycznymi prowadzone są od ponad 100 lat. Ashwagantha (Withania somnifera) jest bardzo często stosowana w ajurwedzie, ponieważ podnosi poziom energii, polepsza stan zdrowia i wydłuża życie. Leczy również wiele schorzeń, jak artretyzm i zaburzenia miesiączkowania. Została bardzo dokładnie zbadana i udowodniono jej wachlarz dobroczynnych właściwości. Jest adaptogenem (wspomaga odporność organizmu na stres i przeżycia traumatyczne), ma działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, immunomodulacyjne, przeciwrakowe, antystresowe, pozytywnie wpływa na system sercowo-naczyniowy, endokrynny i centralny system nerwowy. Jej właściwości przeciwrakowe obejmują podnoszenie odporności, wywoływanie apoptozy (samobójstwa komórki m.in. rakowej), zatrzymanie cyklu komórkowego oraz zahamowanie angiogenezy i metastazy. W tym zakresie działania ashwaganthy leży również możliwość zahamowania czynnika transkrypcji NF-kB (nuclear factor kappa B). Dodatkowo roślina ta uwrażliwia nowotwory na działanie promieniowania i leków antyrakowych, a jednocześnie chroni zdrowe komórki. Miodla indyjska – neem – (Azadirachta indica), również została dokładnie przebadana, a ajurweda wykorzystuje ją w leczeniu wielu schorzeń. Ma działanie przeciwgrzybicze, antywirusowe, przeciwmalaryjne, przeciwbakteryjne, antykoncepcyjne, podnoszące odporność, antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwrakowe, obniżające ciśnienie krwi i cukru, przeciwgorączkowe, przeciwwrzodowe, przeciwłuszczycowe, moczopędne oraz przeciwbólowe. Działa osłonowo na wątrobę. Badania kliniczne nad neem wykazały, że roślina ta ma bardzo znaczące działanie obniżające poziom cukru u pacjentów z cukrzycą typu drugiego, jak również jest skuteczna w leczeniu wrzodów dwunastnicy i nadkwasoty żołądka. Tabela 10 prezentuje obszerną listę ziół ajurwedycznych, które wspomagają funkcjonowanie różnych organów i układów w organizmie. Badania potwierdziły działanie tych ziół (Sharma H. 2007).

Dunal) is a prominent herb used in Ayurveda as a general tonic for increasing energy and improving overall health and longevity. It is also used for treating a variety of disorders, including arthritis and menstrual disorders. Ashwagandha has been heavily researched and found to have a wide range of beneficial properties. It is antioxidant, anti-inflammatory, immunomodulatory, adaptogenic, anticancer, antistress, and has positive effects on the cardiovascular, endocrine, and central nervous systems.4-6,8,91,92 Its anticancer properties include enhancing immunity, inducing apoptosis and cell cycle arrest, and inhibiting angiogenesis and metastasis. Inhibition of the transcription factor known as nuclear factor kappa B (NF-ĸB) has been identified as a mechanism of action in Ashwagandha’s ability to induce apoptosis and inhibit angiogenesis. Ashwagandha also sensitizes tumors to radiation and anti-cancer drugs while protecting normal cells.93,94 Neem (Azadirachta indica A. Juss.) is a well-researched Ayurvedic herb that has traditionally been used to treat a wide array of disorders. It is antifungal, antiviral, antimalarial, antibacterial, antifertility, immune-enhancing, antioxidant, anti-inflammatory, anticancer, antihypertensive, antihyperglycemic, antipyretic, antiulcerogenic, antipsoriasis, diuretic, analgesic, and hepatoprotective.95-97 Clinical studies on Neem have shown it has significant hypoglycemic activity in patients with Type 2 diabetes98 and is very effective in treating gastroduodenal ulcers and controlling gastric hypersecretion.99 Table 10 gives an extensive listing of Ayurvedic herbs that promote functioning of various organs and systems of the body. This modified table is included with permission from the Journal of Alternative and Complementary Medicine (Ref: Sharma H et al., Utilization of Ayurveda in health care: An approach for prevention, health promotion, and treatment of disease, Part 2 - Ayurveda in primary health care. J Altern Complement Med 2007;13(10):1135-1150). Research has confirmed the effects of these herbs (references are available in the journal article cited above).

www.sulislaw.pl

Tabela 10. Ajurwedyczne zioła wspomagające pracę organów wewnętrznych i całego organizmu / część I

Table 10. Ayurvedic Herbs that Promote Functioning of Organs & Bodily Systems / part I

Wzmacnianie odporności: • Dzieciństwo: Sida cordifolia (Bala) i Abutilon indicum Linn. (Atibala) • Wiek dorosły: Withania somnifera (Ashwagandha, pot. indyjski żeń-szeń) • Starość: Emblica officinalis (Amla/Amalaki) • Wszystkie grupy wiekowe: Ocimum sanctum (Tulsi/Bazylia święta)

For promoting immunity: • In childhood: Sida cordifolia Linn. (Bala) and Abutilon indicum Linn. (Atibala) • In adulthood: Withania somnifera Dunal (Ashwagandha) • In old age: Emblica officinalis Gaertn. (Amalaki) • In all age: groups Ocimum sanctum Linn. (Tulsi)

Wspomaganie funkcji mózgu: Convolvulus pluricaulis (Shankhapushpi) Centella asiatica (Gotu kola/Wąkrota azjatycka) Bacopa monnieri (Brahmi/Bakopa drobnolistna) Acorus calamus (Vacha/Tatarak zwyczajny) Celastrus paniculatus (Jyotishmati) Tinospora cordifolia (Guduchi) Wspomaganie funkcji serca: Terminalia arjuna (Arjuna/Migdałecznik arjuna) Commiphora mukul (Guggulu) Inula racemosa (Pushkarmula) Saussurea lappa (Kustha/Saussurea) Wspomaganie układu oddechowego: Curcuma longa (Turmeric/Kurkuma) Adhatoda vasica (Vasa) Glycyrrhiza glabra (Yasthimadhu/Lukrecja) Albizzia lebbeck (Shirisha) Wspomaganie funkcji żołądka: Emblica officinalis (Amla/Amalaki) Eclipta alba (Bhringaraja) Asparagus racemosus (Shatavari/Szparag lekarski) Wspomaganie funkcji wątroby: Phyllanthus niruri (Bhumyamalaki/Liściokwiat) Piper longum (Pippali/Pieprz długi) Andrographis paniculata (Kalmegha) Picrorhiza kurroa (Kutaki) Wspomaganie funkcji układu pokarmowego: Aegle marmelos (Bilva/Kleiszcze smakowite) Terminalia chebula (Haritaki/Migdałecznik chebułowiec) Holarrhena antidysenterica (Kutaja) Wspomaganie funkcji trzustki: Cinnamomum tamala (Tejapatra /Cynamonowiec tamala) Eugenia jambolana (Jambu/Czapetka kuminowa) Pterocarpus marsupium (Vijayasar) Momordica charantia (Karela/Przepękla ogórkowata) Swertia chirata (Chirayata/Niebielistka/Swercja)

For promoting functions of the brain: Convolvulus pluricaulis Chois. (Shankhapushpi) Centella asiatica (Linn.) Urban (Mandukaparni) Bacopa monnieri (Linn.) Pennell (Brahmi) Acorus calamus Linn. (Vacha) Celastrus paniculatus Willd. (Jyotishmati) Tinospora cordifolia (Willd.) Miers (Guduchi) For promoting functions of the heart: Terminalia arjuna Wight & Arn. (Arjuna bark) Commiphora mukul Engl. (Guggulu) Inula racemosa Hook f. (Pushkarmula) Saussurea lappa C.B. Clarke (Kustha) For promoting functions of the respiratory tract: Curcuma longa Linn. (Turmeric; Haldi; Haridra) Adhatoda vasica Nees (Vasa) Glycyrrhiza glabra Linn. (Yasthimadhu) Albizzia lebbeck (Willd.) Benth. (Shirisha) For promoting functions of the stomach: Emblica officinalis Gaertn. (Amalaki Rasayana) Eclipta alba Hassk. (Bhringaraja) Asparagus racemosus Willd. (Shatavari) For promoting functions of the liver: Phyllanthus niruri auct. non Linn. (Bhumyamalaki) Piper longum Linn. (Pippali) Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees (Kalmegha) Picrorhiza kurroa Royle ex. Benth. (Kutaki) For promoting functions of the alimentary canal: Aegle marmelos (L.) corr. ex Roxb. (Bilva) Terminalia chebula Retz. (Haritaki) Holarrhena antidysenterica (Linn.) Wall. (Kutaja) For promoting functions of the pancreas: Cinnamomum tamala Nees & Ebern. (Tejapatra) Eugenia jambolana Lam. (Jambu) Pterocarpus marsupium Roxb. (Vijayasar) Momordica charantia Linn. (Karela) Swertia chirata Buch-Ham (Chirayata)

www.sulislaw.pl

Tabela 10. Ajurwedyczne zioła wspomagające pracę organów wewnętrznych i całego organizmu / część II

Table 10. Ayurvedic Herbs that Promote Functioning of Organs & Bodily Systems / part II

Wspomaganie funkcji układu moczowego: Boerhavia diffusa (Punarnava) Tribulus terrestris (Gokshura/Buzdyganek naziemny) Crataeva nurvala (Varuna) Wspomaganie układu rozrodczego mężczyzn: Mucuna pruriens (Kapikacchu/Świerzbiec właściwy) Withania somnifera (Ashwagandha) Wspomaganie układu rozrodczego kobiet: Asparagus racemosus (Shatavari/Szparag lekarski) Saraca indica (Ashoka/Asioka) Hibiscus rosa–sinensis (Japapushpam/Ketmia róża chińska)

For promoting functions of the urinary system: Boerhavia diffusa Linn. (Punarnava) Tribulus terrestris Linn. (Gokshura) Crataeva nurvala Buch-Ham (Varuna) For promoting functions of the reproductive system in men: Mucuna pruriens (Stickm.) DC. (Kapikacchu) Withania somnifera Dunal (Ashwagandha) For promoting functions of the reproductive system in women: Asparagus racemosus Willd. (Shatavari) Saraca indica Linn. (Ashoka) Hibiscus rosa–sinensis Linn. (Japapushpam)

Rasajany

Rasayanas

Zabiegi odmładzające, w ajurwedzie zwane Rasajanami, zajmują się zapobieganiem lub opóźnianiem procesów starzenia, a tym samym dają długie i zdrowe życie. Rasajany zachowań obejmują pewne nawyki, które mają polepszyć nasze zdrowie i dobre samopoczucie. Rasajany ziołowe, to preparaty, które podnoszą energię życiową, wytrzymałość i ogólnie polepszają zdrowie. Mają na celu aktywowanie mechanizmu odnowy tkanek, podniesienie odporności na chorobę oraz zatrzymanie lub odwrócenie zmian zachodzących z wiekiem. Rasajany są skuteczne, ponieważ utrzymują równowagę w trzech doszach – vata, pitta i kapha.

Rejuvenation therapy, known as Rasayana in Ayurveda, deals with prevention or delay of the aging process, thereby promoting healthful longevity. Behavioral Rasayanas include certain behaviors said to increase health and well-being. Herbal Rasayanas are preparations that promote vitality and stamina and stimulate overall health. They are purported to activate tissue repair mechanisms, increase resistance to disease, and arrest or reverse the deterioration associated with aging. Rasayanas achieve these effects by maintaining balance in the three doshas – Vata, Pitta, and Kapha.3-6,8,9,32-37

Conclusion Podsumowanie Ajurweda, to kompleksowy system naturalnej ochrony zdrowia liczący sobie tysiące lat doświadczenia medycznego. Współczesne metody badań są wykorzystywane dla potwierdzenia jej skuteczności. Praktykujący lekarze, którzy uczą się podstaw ajurwedy i podstaw kuracji leczniczych, w tym systemie poszerzą swoją wiedzę na temat medycyny i życia, a włączanie technik ajurwedycznych do terapii medycznej wzmocni efekty leczenia pacjentów.

Ayurveda is a natural, comprehensive system of health care that has thousands of years of clinical experience. It is now being validated by modern research methodologies. Practicing physicians who learn the fundamentals of Ayurveda and basic Ayurvedic treatment modalities will increase their knowledge of life, and integrating Ayurvedic technologies into their clinical armamentarium will enhance favorable outcomes for their patients.

www.sulislaw.pl

Bibliografia / References

1 Valiathan MS. The Legacy of Caraka. New Delhi, India: Orient Longman, 2003. 2 Sharma PV (ed). Susruta-Samhita, Vol. I (Sutrasthana). Varanasi, India: Chaukhambha Visvabharati, 1999. 3 Sharma H, Clark C. Ayurvedic Healing. London: Singing Dragon, 2012. 4 Mishra LC (ed). Scientific Basis for Ayurvedic Therapies. New York: CRC Press, 2004. 5 Puri HS. Rasayana: Ayurvedic Herbs for Longevity and Rejuvenation. London: Taylor and Francis, 2003. 6 Govindarajan R, Vijayakumar M, Pushpangadan P. Antioxidant approach to disease management and the role of ‘Rasayana’ herbs of Ayurveda. J Ethnopharmacol 2005;99:165-178. 7 Sharma H, Chandola HM, Singh G, Basisht G. Utilization of Ayurveda in health care: An approach for prevention, health promotion, and treatment of disease. Part 1 – Ayurveda, the Science of Life. J Altern Complement Med 2007;13(9):1011-1019. 8 Sharma H, Chandola HM, Singh G, Basisht G. Utilization of Ayurveda in health care: An approach for prevention, health promotion, and treatment of disease. Part 2 – Ayurveda in primary health care. J Altern Complement Med 2007;13(10):1135-1150. 9 Sharma HM. Contemporary Ayurveda. In: Micozzi MS, ed. Fundamentals of Complementary and Alternative Medicine, 4th edition. St. Louis: Saunders Elsevier, 2011:495-508. 10 Arias AJ, Steinberg K, Banga A, Trestman RL. Systematic review of the efficacy of meditation techniques as treatments for medical illness. J Altern Complement Med 2006;12(8):817-832. 11 Lutz A, Greischar LL, Rawlings NB, et al. Long-term meditators self-induce high-amplitude gamma synchrony during mental practice. Proc Natl Acad Sci USA 2004;101(46):16369-16373. 12 Lazar SW, Kerr CE, Wasserman RH, et al. Meditation experience is associated with increased cortical thickness. NeuroReport 2005;16(17):1893-1897. 13 Wallace RK. Physiological effects of Transcendental Meditation. Science 1970;167:1751-1754. 14 Jevning JR, Wilson AF, Davison JM. Adrenocortical activity during meditation. Horm Behav 1978;10:54-60. 15 Glaser J, Brind J, Vogelman J, et al. Elevated serum dehydroepiandrosterone sulfate levels in practitioners of the Transcendental Meditation (TM) and TM-Sidhi programs. J Behav Med 1992;15(4):327-341. 16 Wallace RK, Dillbeck MC, Jacobe E, Harrington B. The effects of the Transcendental Meditation and TM-Sidhi program on the aging process. Int J Neurosci 1982;16:53-58. 17 Castillo-Richmond A, Schneider RH, Alexander CN, et al. Effects of stress reduction on carotid atherosclerosis in hypertensive African Americans. Stroke 2000;31:568-573. 14 18 Orme-Johnson DW. Medical care utilization and the Transcendental Meditation program. Psychosom Med 1987;49:493-507. 19 Barnes VA, Orme-Johnson DW. Clinical and pre-clinical applications of the Transcendental Meditation Program in the prevention and treatment of essential hypertension and cardiovascular disease in youth and adults. Current Hypertension Reviews 2006;2(3):207-218. 20 Herron RE, Hillis SL. The impact of the Transcendental Meditation program on government payments to physicians in Quebec: An update. Am J Health Promot 2000;14(5):284-291. 21 Chan D, Woollacott M. Effects of level of meditation experience on attentional focus: Is the efficiency of executive or orientation networks improved? J Altern Complement Med 2007;13(6):651-657. 22 Hagelin JS. Is consciousness the unified field? A field theorist’s perspective. Modern Science and Vedic Science 1987;1(1):29-87. 23 Singh RH, Singh NB, Udupa KN. A study of Tridosha as neurohumors. J Res Ayurveda Siddha 1980;1(1):1-20. 24 Prasher B, Negi S, Aggarwal S, et al. Whole genome expression and biochemical correlates of extreme constitutional types defined in Ayurveda. J Transl Med 2008 Sep 9;6:48. doi: 10.1186/1479-5876-6-48. 25 Patwardhan B, Joshi K, Chopra A. Classification of human population based on HLA gene polymorphism and the concept of Prakriti in Ayurveda. J Altern Complement Med 2005;11(2):349-353. 26 Sharma HM. Free radicals and natural antioxidants in health and disease. J Appl Nutr 2002;52(2/3):26-44. 27 Sharma H, Mishra RK, with Meade JG. The Answer to Cancer. New York: SelectBooks, 2002. 28 Joshi S. Panchakarma: Detoxification and rejuvenation therapy. Light on Ayurveda Journal 2004;III(1):10-11. 29 Dick M. Ayurvedic treatment and the role of Panchakarma. Light on Ayurveda Journal 2004;III(1):12-13. 30 Herron RE, Fagan JB. Lipophil-mediated reduction of toxicants in humans: An evaluation of an Ayurvedic detoxification procedure. Altern Ther Health Med 2002;8(5):40-51. 31 Sharma HM, Nidich SI, Sands D, Smith DE. Improvement in cardiovascular risk factors through Panchakarma purification procedures. J Res Educ Indian Med 1993;12(4):2-13. 32 The Ayurvedic Formulary of India, Part I. New Delhi: Government of India, Ministry of Health and Family Welfare, Department of Indian Systems of Medicine and Homoeopathy, 2003. 33 The Ayurvedic Formulary of India, Part II. New Delhi: Government of India, Ministry of Health and Family Welfare, Department of Indian Systems of Medicine and Homoeopathy, 2000. 34 The Ayurvedic Pharmacopoeia of India, Part I, Volume I. New Delhi: Government of India, Ministry of Health and Family Welfare, Department of Indian Systems of Medicine and Homoeopathy, 2001. 35 The Ayurvedic Pharmacopoeia of India, Part I, Volume II. New Delhi: Government of India, Ministry of Health and Family Welfare, Department of Indian Systems of Medicine and Homoeopathy, 1999. 36 The Ayurvedic Pharmacopoeia of India, Part I, Volume III. New Delhi: Government of India, Ministry of Health and Family Welfare, Department of Indian Systems of Medicine and Homoeopathy, 2001. 37 The Ayurvedic Pharmacopoeia of India, Part I, Volume IV. New Delhi: Government of India, Ministry of Health and Family Welfare, Department of Ayurveda, Yoga-Naturopathy, Unani, Siddha and Homoeopathy (AYUSH), 2004. 38 Chainani-Wu N. Safety and anti-inflammatory activity of curcumin: A component of tumeric (Curcuma longa). J Altern Complement Med 2003;9(1):161-168. 39 Deshpande UR, Gadre SG, Raste AS, et al. Protective effect of turmeric (Curcuma longa L.) extract on carbon tetrachloride-induced liver damage in rats. Indian J Exp Biol 1998;36(6):573-577. 40 Mahady GB, Pendland SL, Yun G, Lu ZZ. Turmeric (Curcuma longa) and curcumin inhibit the growth of Helicobacter pylori, a group 1 carcinogen. Anticancer Res 2002;22(6C):4179-4181. 41 Apisariyakul A, Vanittanakom N, Buddhasukh D. Antifungal activity of turmeric oil extracted from Curcuma longa (Zingiberaceae). J Ethnopharmacol 1995;49(3):163-169. 42 Sidhu GS, Singh AK, Thaloor D, et al. Enhancement of wound healing by curcumin in animals. Wound Repair Regen 1998;6(2):167-177. 43 Olajide OA. Investigation of the effects of selected medicinal plants on experimental thrombosis. Phytother Res 1999;13(3):231-232. 44 Babu PS, Srinivasan K. Hypolipidemic action of curcumin, the active principle of turmeric (Curcuma longa) in streptozotocin induced diabetic rats. Mol Cell Biochem 1997;166(1-2):169-175. 45 Quiles JL, Mesa MD, Ramirez-Tortosa CL, et al. Curcuma longa extract supplementation reduces oxidative stress and attenuates aortic fatty streak development in rabbits. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2002;22(7):1225-1231. 46 Aggarwal BB, Kumar A, Bharti AC. Anticancer potential of curcumin: Preclinical and clinical studies. Anticancer Res 2003;23(1A):363-398. 47 Kawamori T, Lubet R, Steele VE, et al. Chemopreventive effect of curcumin, a naturally occurring anti-inflammatory agent, during the promotion/progression stages of colon cancer. Cancer Res 1999;59(3):597-601. 48 Limtrakul P, Anuchapreeda S, Lipigorngoson S, Dunn FW. Inhibition of carcinogen induced c-Ha-ras and c-fos proto-oncogenes expression by dietary curcumin. BMC Cancer 2001;1(1):1. 49 Piper JT, Singhal SS, Salameh MS, et al. Mechanisms of anticarcinogenic properties of curcumin: The effect of curcumin on glutathione linked detoxification enzymes in rat liver. Int J Biochem Cell Biol 1998;30(4):445-456. 50 Shishodia S, Singh T, Chaturvedi MM. Modulation of transcription factors by curcumin. In: Aggarwal BB, Surh Y-J, Shishodia S. The Molecular Targets and Therapeutic Uses of Curcumin in Health and Disease. New York: Springer, 2007:127-148.

51 Aggarwal BB, Sundaram C, Malani N, Ichikawa H. Curcumin: The Indian solid gold. Adv Exp Med Biol 2007;595:1-75. 52 Shishodia S, Sethi G, Aggarwal BB. Curcumin: Getting back to the roots. Annals of the New York Academy of Sciences 2005;1056:206-217. 53 Kim DSHL, Park S-Y, Kim J-Y. Curcuminoids from Curcuma longa L. (Zingiberaceae) that protect PC12 rat pheochromocytoma and normal human umbilical vein endothelial cells from βA(1-42) insult. Neurosci Lett 2001;303:57-61. 54 Park S-Y, Kim DSHL. Discovery of natural products from Curcuma longa that protect cells from beta-amyloid insult: A drug discovery effort against Alzheimer’s disease. J Nat Prod 2002;65(9):1227-1231. 55 Ringman JM, Frautschy SA, Cole GM, et al. A potential role of the curry spice curcumin in Alzheimer’s disease. Curr Alzheimer Res 2005;2:131-136. 56 Yang F, Lim GP, Begum AN, et al. Curcumin inhibits formation of amyloid β oligomers and fibrils, binds plaques, and reduces amyloid in vivo. J Biol Chem 2005;280(7):5892-5901. 57 Babu PS, Prabuseenivasan S, Ignacimuthu S. Cinnamaldehyde – A potential antidiabetic agent. Phytomedicine 2007;14:15-22. 58 Khan A, Safdar M, Ali Khan MM, et al. Cinnamon improves glucose and lipids of people with type 2 diabetes. Diabetes Care 2003;26(12):3215-3218. 59 Mang B, Wolters M, Schmitt B, et al. Effects of a cinnamon extract on plasma glucose, HbA1c, and serum lipids in diabetes mellitus type 2. Eur J Clin Invest 2006;36:340-344. 60 Hlebowicz J, Darwiche G, Björgell O, Almér L. Effect of cinnamon on postprandial blood glucose, gastric emptying, and satiety in healthy subjects. Am J Clin Nutr 2007;85:1552-1556. 61 Mancini-Filho J, Van-Koiij A, Mancini DA, et al. Antioxidant activity of cinnamon (Cinnamomum zeylanicum, Breyne) extracts. Boll Chim Farm 1998;137(11):443-447. 62 Shan B, Cai YZ, Sun M, Corke H. Antioxidant capacity of 26 spice extracts and characterization of their phenolic constituents. J Agric Food Chem 2005;53:7749-7759. 63 López P, Sánchez C, Batlle R, Nerín C. Solid- and vapor-phase antimicrobial activities of six essential oils: Susceptibility of selected foodborne bacterial and fungal strains. J Agric Food Chem 2005;53(17):6939-6946. 64 Kamath JV, Rana AC, Chowdhury AR. Pro-healing effect of Cinnamomum zeylanicum bark. Phytother Res 2003;17(8):970-972. 65 Dhandapani S, Subramanian VR, Rajagopal S, Namasivayam N. Hypolipidemic effect of Cuminum cyminum L. on alloxan-induced diabetic rats. Pharmacol Res 2002;46(3):251-255. 66 Sambaiah K, Srinivasan K. Influence of spices and spice principles on hepatic mixed function oxygenase system in rats. Indian J Biochem Biophys 1989;26(4):254-258. 67 Singh G, Kapoor IPS, Pandey SK, et al. Studies on essential oils: Part 10; Antibacterial activity of volatile oils of some spices. Phytother Res 2002;16(7):680-682. 68 Kumar N, Kumar A. A comparison of different drug schedules under different groups of Grahani Roga. J Res Ayurveda Siddha 1997;18(3-4):79. 69 Gray AM, Flatt PR. Insulin-releasing and insulin-like activity of the traditional anti-diabetic plant Coriandrum sativum (coriander). Br J Nutr 1999;81(3):203-209. 70 Chithra V, Leelamma S. Coriandrum sativum changes the levels of lipid peroxides and activity of antioxidant enzymes in experimental animals. Indian J Biochem Biophys 1999;36(1):59-61. 71 Chithra V, Leelamma S. Hypolipidemic effect of coriander seeds (Coriandrum sativum): Mechanism of action. Plant Foods Hum Nutr 1997;51(2):167-172. 16 72 Delaquis PJ, Stanich K, Girard B, Mazza G. Antimicrobial activity of individual and mixed fractions of dill, cilantro, coriander and eucalyptus essential oils. Int J Food Microbiol 2002;74(1-2):101-109. 73 Liu N, Huo G, Zhang L, Zhang X. [Effect of Zingiber officinale Rosc on lipid peroxidation in hyperlipidemia rats.] Wei Sheng Yan Jiu 2003;32(1):22-23. 74 Penna SC, Medeiros MV, Aimbire FSC, et al. Anti-inflammatory effect of the hydralcoholic extract of Zingiber officinale rhizomes on rat paw and skin edema. Phytomedicine 2003;10(5):381-385. 75 Surh Y. Molecular mechanisms of chemopreventive effects of selected dietary and medicinal phenolic substances. Mutat Res 1999;428(1-2):305-327. 76 Kim DSHL, Kim J-Y, Han YS. Alzheimer’s disease drug discovery from herbs: Neuroprotectivity from β-amyloid(1-42) insult. J Altern Complement Med 2007;13(3):333-340. 77 Kim DSHL, Kim D-S, Oppel MN. Shogaols from Zingiber officinale protect IMR32 human neuroblastoma and normal human umbilical vein endothelial cells from β-amyloid(25-35) insult. Planta Med 2002;68:375-376. 78 Ficker CE, Arnason JT, Vindas PS, et al. Inhibition of human pathogenic fungi by ethnobotanically selected plant extracts. Mycoses 2003;46(1-2):29-37. 79 Vishwakarma SL, Pal SC, Kasture VS, Kasture SB. Anxiolytic and antiemetic activity of Zingiber officinale. Phytother Res 2002;16(7):621-626. 80 Hodge G, Hodge S, Han P. Allium sativum (garlic) suppresses leukocyte inflammatory cytokine production in vitro: Potential therapeutic use in the treatment of inflammatory bowel disease. Cytometry 2002;48(4):209-215. 81 Colic M, Vucevic D, Kilibarda V, et al. Modulatory effects of garlic extracts on proliferation of T-lymphocytes in vitro stimulated with concanavalin A. Phytomedicine 2002;9(2):117-124. 82 Thomson M, Ali M. Garlic [Allium sativum]: A review of its potential use as an anti-cancer agent. Curr Cancer Drug Targets 2003;3(1):67-81. 83 Al-Qattan KK, Alnaqeeb MA, Ali M. The antihypertensive effect of garlic (Allium sativum) in the rat two-kidney--one-clip Goldblatt model. J Ethnopharmacol 1999;66(2):217-222. 84 Dikasso D, Lemma H, Urga K, et al. Investigation on the antibacterial properties of garlic (Allium sativum) on pneumonia causing bacteria. Ethiop Med J 2002;40(3):241-249. 85 Tahiliani P, Kar A. Mitigation of thyroxine-induced hyperglycaemia by two plant extracts. Phytother Res 2003;17(3):294-296. 86 Chauhan NB, Sandoval J. Amelioration of early cognitive deficits by aged garlic extract in Alzheimer’s transgenic mice. Phytother Res 2007;21(7):629-640. 87 Bordia A, Verma SK, Srivastava KC. Effect of garlic (Allium sativum) on blood lipids, blood sugar, fibrinogen and fibrinolytic activity in patients with coronary artery disease. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 1998;58(4):257-263. 88 Koscielny J, Klüβendorf D, Latza R, et al. The antiatherosclerotic effect of Allium sativum. Atherosclerosis 1999;144(1):237-249. 89 Sharma HM. Phytochemical synergism: Beyond the active ingredient model. Alternative Therapies in Clinical Practice 1997;4(3):91-96. 90 Patwardhan B, Vaidya ADB, Chorghade M. Ayurveda and natural products drug discovery. Curr Sci 2004;86(6):789-799. 91 Mishra LC, Singh BB, Dagenais S. Scientific basis for the therapeutic use of Withania somnifera (Ashwagandha): A review. Altern Med Rev 2000;5(4):334-346. 92 Kulkarni SK, Dhir A. Withania somnifera: An Indian ginseng. Prog Neuro-Psychopharmacol Biol Psychiatry (2007), doi:10.1016/j.pnpbp.2007.09.011. 93 Deocaris CC, Widodo N, Wadhwa R, Kaul SC. Merger of Ayurveda and tissue culture-based functional genomics: Inspirations from systems biology. J Transl Med 2008, 6:14, doi:10.1186/1479-5876-6-14. 94 Mohan R, Hammers HJ, Bargagna-Mohan P, et al. Withaferin A is a potent inhibitor of angiogenesis. Angiogenesis 2004;7:115-122. 95 Subapriya R, Nagini S. Medicinal properties of neem leaves: A review. Curr Med Chem Anticancer Agents 2005;5:149-156. 96 Brahmachari G. Neem – An omnipotent plant: A retrospection. Chembiochem 2004;5:408-421. 97 Biswas K, Chattopadhyay I, Banerjee RK, Bandyopadhyay U. Biological activities and medicinal properties of Neem (Azadirachta indica). Curr Sci 2002;82(11):1336-1345. 98 Waheed A, Miana GA, Ahmad SI. Clinical investigation of hypoglycemic effect of seeds of Azadirachta indica in type-2 (NIDDM) diabetes mellitus. Pak J Pharm Sci 2006;19(4):322-325. 99 Bandyopadhyay U, Biswas K, Sengupta A, et al. Clinical studies on the effect of Neem (Azadirachta indica) bark extract on gastric secretion and gastroduodenal ulcer. Life Sci 2004;75:2867-2878.

www.sulislaw.pl

Dr. Chinmay Pandya Pro Vice Chancellor, DSVV

Bharadwaj Devashish

Holistyczne leczenie cukrzycy typu II: Podsumowanie badań klinicznych prowadzonych na Uniwersytecie Dev Sanskriti Vishwavidyalaya

Holistic Management of Type II Diabetes Mellitus: Summary of Clinical Researches at Dev Sanskriti Vishwavidyalaya University

Cukrzyca (DM) jest uznawana za jedną z pięciu głównych przyczyn zgonów na świecie i stanowi istotną dolegliwość, dotykającą ludzi z różnych środowisk, w różnych krajach. W leczeniu tej choroby próbowano stosować różnorodne metody, jednak dla lekarzy i naukowców cukrzyca wciąż pozostaje wielkim wyzwaniem.

Diabetes Mellitus (DM) has plagued human beings for centuries, especially in the more developed areas of the world. It is considered one of the five leading causes of death in the world and an important human ailment afflicting people from various walks of life in different countries. Various treatment methodologies have been tried for the management of this disease, yet, it continues to remain a challenge from a treatment point of view.

Na przestrzeni ostatnich lat na uniwersytecie Dev Sanskriti Vishwavidyalaya (Haridwar, Indie) podejmowano próby stosowania różnych podejść holistycznych w leczeniu cukrzycy typu 2 (T2DM), które przyniosły zachęcające rezultaty. Niniejszy artykuł przedstawia krótkie podsumowanie zastosowanych podejść oraz ich wyniki. Podejścia holistyczne wykorzystywały starożytną mądrość indyjską w postaci ajurwedy oraz jogi, w połączeniu z odpowiednią dietą oraz wykorzystaniem współczesnych narzędzi badawczych. Opracowano specjalny, ajurwedyjski preparat ziołowo-mineralny z wybranych ośmiu ziół i jednego zioło-minerału o właściwościach antyhiperglikemicznych z efektami odmładzającymi, opisanymi w klasycznych ajurwedyjskich opracowaniach. Praktyki jogi obejmowały specjalne kriyas, pozycje jogiczne, pranayamę, relaksację oraz medytację, które były uważane za korzystne w T2DM. Przepisano je odrębnym grupom pacjentów z T2DM na okres jednego roku, równolegle z ograniczeniami dietetycznymi. Monitorowane były także cukrzycowe para-

In recent years, various holistic approaches have been attempted at Dev Sanskriti Vishwavidyalaya (Haridwar, India) for the management of Type II DM (T2DM), which have provided encouraging results. The present article gives a brief summary of these approaches and the corresponding results. The holistic approaches included ancient Indian wisdom of Ayurveda and Yoga, along with dietary management, and, the utilization of modern scientific methods as research tools. A specific ayurvedic herbo-mineral formulation was prepared with selected eight herbs and one herbo-mineral, which had anti-hyperglycemic properties with rejuvenative effects as described in classical ayurvedic treatises. The yoga practices package included specific kriyas, yogic postures, pranayamas, relaxation and meditation, that were supposed to be beneficial in T2DM. These were prescribed to separate groups of T2DM patients for duration of one year along

www.sulislaw.pl

metry diagnostyczne tych pacjentów, takie jak poziom glukozy we krwi na czczo (FBS), poziom glukozy we krwi po posiłku (PPBS), hemoglobina glikowana (HbA1C) oraz poziom glukozy w moczu na czczo. Znaczny spadek wszystkich powyższych parametrów diagnostycznych, gdzie wartości końcowe mieściły się w normie, potwierdził skuteczność podejść holistycznych w leczeniu T2DM. W okresie objętym badaniem nie zaobserwowano jakichkolwiek efektów ubocznych.

with dietary restrictions. Diabetic diagnostic parameters of these patients like Fasting Blood Sugar (FBS), Post Patrum Blood Sugar (PPBS), Glycocylated Hemoglobin (HbA1C) and Urine Sugar Fasting were also monitored. Significant reduction in all these diagnostic parameters, with the final values lying within their normal ranges, confirmed the effectiveness of these holistic approaches in the management of T2DM. No side effects were noted during the study period.

www.sulislaw.pl

Dr. Chinmay Pandya Pro Vice Chancellor, DSVV

Bharadwaj Devashish

Holistyczne leczenie cukrzycy typu II: Podsumowanie badań klinicznych prowadzonych na Uniwersytecie Dev Sanskriti Vishwavidyalaya

Holistic Management of Type II Diabetes Mellitus: Summary of Clinical Researches at Dev Sanskriti Vishwavidyalaya University

Cukrzyca typu 2 (T2DM), zwana również cukrzycą insulinoniezależną (NIDDM), jest jedną z najpoważniejszych pandemii metabolicznych XXI wieku, mającą wpływ na kluczowe procesy biochemiczne praktycznie w każdej komórce naszego ciała i zwiększającą ryzyko wystąpienia problemów kardiologicznych. Szacuje się, że w 2000 roku na cukrzycę cierpiało 171 milionów ludzi i przewiduje się, że liczba ta podwoi się do roku 2030 (Boon et al., 2006). T2DM ma niekorzystny wpływ na jakość życia pacjentów. Charakterystyczne symptomy – zmęczenia i ospałości – mogą przybrać stan ostry i doprowadzić do spadku wydajności w pracy. Najbardziej znane ostre powikłania to problemy metaboliczne oraz infekcje (Davidson, 1991). Skutki T2DM są poważne. Jako choroba na całe życie, cukrzyca także zwiększa śmiertelność (Hoskote i Joshi, 2008).

Type 2 diabetes mellitus (T2DM), also called non-insulin-dependent diabetes mellitus (NIDDM), is one of the most severe metabolic pandemic of the 21st century, affecting essential biochemical activities in almost every cell in the body and increasing the risk of cardiac problems. It is estimated that in the year 2000, 171 million people had diabetes, and this is expected to double by year 2030 (Boon et al., 2006). The quality of life of T2DM patients is adversely affected. Characteristic symptoms of tiredness and lethargy can become severe and lead to a decrease in work performance. The most common acute complications are metabolic problems and infection (Davidson, 1991). The impacts of T2DM are considerable. As a lifelong disease, it increases morbidity and mortality (Hoskote and Joshi, 2008).

T2DM jest często w początkowej fazie leczona zwiększeniem ilości ćwiczeń oraz modyfikacją diety, ale w miarę postępu choroby zwykle potrzebne stają się leki (ADA, 2008). Współczesne leki, mimo iż są skuteczne, mogą powodować skutki uboczne (Kelly, 1995; Parving et al., 1992).

T2DM is often initially managed by increasing exercise and dietary modifications; medications are typically needed as the disease progresses (ADA, 2008). Modern medicines, despite offering a variety of effective treatment options, can have several adverse effects (Kelly, 1995; Parving

ukrzyca (DM) jest definiowana jako zaburzenie metabolizmu pośredniego, objawiające się przewlekłą hiperglikemią, głównie z powodu całkowitego lub względnego braku insuliny. Okazuje się, że rozpowszechnia się ona w tempie epidemii w wielu krajach na świecie.

iabetes Mellitus (DM) is defined as a disturbance of intermediary metabolism, manifesting as a chronic sustained hyperglycemia, primarily due to either an absolute or relative lack of insulin. It appears to be prevalent at “epidemic” levels in many countries of the world.

www.sulislaw.pl

Od starożytności w leczeniu cukrzycy stosowano różne preparaty ziołowe. Ostatnimi laty badacze prowadzili badania nad zastosowaniem preparatów ziołowych i mineralnych w leczeniu T2DM (Arun i Nalini, 2002; Halim i Ali, 2002; Khan i Safdar, 2003, Trivedi et al., 2004; Anas et al., 2011) i odnotowali zachęcające rezultaty, bez jakichkolwiek skutków ubocznych. Podobnie, różni badacze (Shankardevananda, 2002; Mercuri et al., 2003; Malhotra et al., 2005; Subbalakshmi et al., 2005; Badr et al., 2010, Sahay i Sahay, 2008; Singh et al., 2008; Nagarathna et al., 2012; Rani i Sreekumaran, 2013) zbadali wpływ stosowania jogi (w tym różnych kombinacji asan, pranajamy, medytacji, itp.) na leczenie T2DM i odnotowali zadowalające efekty ich stosowania. Uniwersytet Dev Sanskriti Vishwavidyalaya, Haridwar, zainspirowany powodzeniem wspomnianych powyżej badań, przeprowadził w ostatnich latach szczegółowe badanie nad holistycznym prowadzeniem pacjentów z T2DM. Niniejszy artykuł opisuje metodologię tego badania oraz jego wyniki.

et al., 1992). From ancient times, various herbal preparations have been used in the treatment of diabetes. In recent years, several researchers have studied the use of herbal and mineral formulations in the treatment of T2DM (Arun and Nalini, 2002; Halim and Ali, 2002; Khan and Safdar, 2003, Trivedi et al., 2004; Anas et al., 2011) and have found encouraging results without any side effects. Similarly, various researchers (Shankardevananda, 2002; Mercuri et al., 2003; Malhotra et al., 2005; Subbalakshmi et al., 2005; Badr et al., 2010, Sahay and Sahay, 2008; Singh et al., 2008; Nagarathna et al., 2012; Rani and Sreekumaran, 2013) have investigated the effect of different yoga packages, including various combinations of yogic postures, pranayama, meditation, etc., for treating T2DM and have found satisfactory results. Inspired by the success of the aforementioned investigations, a detailed research was conducted at Dev Sanskriti Vishwavidyalaya, Haridwar in the recent years for the holistic management of T2DM. The present article describes the salient features of this research and the corresponding results.

2. MATERIAŁY I METODY Podjęto próbę klinicznego zbadania antydiabetycznego działania ajurwedyjskiego preparatu oraz pakietu praktyk jogi wśród pacjentów z NIDDM. Ajurwedyjski preparat był połączeniem ziół i mieszanki ziołowo-mineralnej, zawierającej 8 rodzimych roślin leczniczych, takich jak: łodyga Tinospora cordifolia (Giloya), liście Gymnema sylvestre (Gudmar), liście Cinnamomum tamala (Tejpatt), owoce Emblica officinalis (Amalki), nasiona Syzygium cumini (Jamun), nasiona Trigonella foenum-graecum (Methi), kłącze Curcuma longa (Haridra), kłącze Picrorhiza kurroa (Katuki) oraz jedno zioło-minerał Asphaltum puniabiunum (Shilajit) wyciskane (Satt) (Bharadwaj et al., 2012). Zioła oraz zioło-minerał są dobrze znane w tradycyjnym systemie medycyny ajurwedyjskiej z różnych właściwości leczniczych, zwłaszcza działania hipoglikemicznego. Zioła oraz zioło-minerał zostały połączone w odpowiednich proporcjach i przygotowano z nich tabletki z ekstraktu w fazie stałej (Bharadwaj et al., 2012), które zostały poddane testom według Central Council for Research in Ayurveda and Siddha (CCRAS, 2005).

2. MATERIALS AND METHODS An attempt was made to clinically investigate the anti-diabetic activity of an Ayurvedic formulation and a yoga practices package in NIDDM patients. Components of the Ayurvedic Formulation: Ayurvedic formulation was a combination of herbs and herbo-mineral formulation, comprising of 8 indigenous medicinal plants, namely Tinospora cordifolia (Giloya) stem, Gymnema sylvestre (Gudmar) leaves, Cinnamomum tamala (Tejpatt) leaves, Emblica officinalis (Amalki) fruit, Syzygium cumini (Jamun) seed, Trigonella foenum-graecum (Methi) seed, Curcuma longa (Haridra) rhizome, Picrorhiza kurroa (Katuki) rhizome, and one herbo-mineral Asphaltum puniabiunum (Shilajit) oozing (Satt) (Bharadwaj et al., 2012). These herbs and herbo-mineral are well known in the traditional Ayurveda system of medicine for their various therapeutic properties, especially hypoglycemic activity. These herbs and herbo-mineral were combined in specific proportions, and solid extract pills were prepared (Bharadwaj et al.,

www.sulislaw.pl

Elementy składające się na praktykę jogi: Kriya Yoga, tzn. praktyka oczyszczająca – Laghu-Shankha Prakshalana (krótkie płukanie jelit); Asanas, tzn. pozycje – Surya Namaskara (powitanie słońca), Ardha-Matsendrasana (półskręt kręgosłupa), Sarvangasana (świeca), Pawan-muktasana (pozycja uwalniająca wiatry); Pranayamas, tzn. praktyki oddechowe – Nadishodhan Pranayama (naprzemienne oddychanie dziurkami nosa), Bhastrika Pranayama; Dhyana, tzn. medytację – OM’kar (mantra AUM) oraz relaksacja, tzn. stan kompletnego relaksu – Shavasana (pozycja martwego ciała) (Bharadwaj, 2012). Wybrano dwie odrębne grupy, każda składająca się z 15 pacjentów z T2DM. Kryteria doboru oparto na zalecanych wytycznych według trzech powszechnych standardów, tzn. WHO (1999), IDF (2005) oraz ADA (2006) (Bharadwaj, 2012). Upewniono się, że wybrani pacjenci nie chorowali z powodu powikłań. Przed przeprowadzeniem badania pacjenci byli leczeni standardowo, jednak w trakcie badania pacjenci nie brali żadnych innych leków na T2DM poza leczeniem holistycznym przepisanym dla swojej grupy. Jednej grupie przepisano leczenie ajurwedyjskim preparatem, a drugiej leczenie za pomocą praktyk jogi. Grupa otrzymująca ajurwedyjski preparat przyjmowała dawkę składającą się z dwóch tabletek (każda po 400 mg), dwa razy dziennie, popijając je letnią wodą, przed porannym i wieczornym posiłkiem (na pusty żołądek), przez okres dwunastu miesięcy. Grupa realizująca praktyki jogi codziennie wykonywała przepisane ćwiczenia przez 50 minut rano i 50 minut wieczorem, także przez rok. Oprócz tego pacjentom sugerowano ranne spacery na dystansie 1 do 3 km dziennie i przestrzeganie zalecanej, bezcukrowej i beztłuszczowej diety (Bharadwaj, 2012). Do analizy przyjęto projekt testów przed leczeniem i po nim, w każdej grupie. Przed leczeniem i po nim przeprowadzono testy diagnostyczne na cukrzycę – poziom glukozy (badania krwi i moczu). Badania poziomu glukozy we krwi obejmowały: poziom glukozy we krwi na czczo (FBS), poziom glukozy we krwi po posiłku (PPBS)

2012), which were tested according to Central Council for Research in Ayurveda and Siddha (CCRAS, 2005). Components of the Yoga Practices Package: The yoga practices package included Kriya Yoga, i.e. cleansing practice - Laghu-Shankha Prakshalana (short intestinal wash); Asanas, i.e. postures - Surya Namaskara (Sun salutation), Ardha-Matsendrasana (half spinal twist), Sarvangasana (shoulder stand pose), Pawan-muktasana (air releasing posture); Pranayamas, i.e. breathing practices - Nadishodhan Pranayama (alternate nostril breathing), Bhastrika Pranayama (below breath); Dhyana, i.e. meditation - OM’kar (AUM chanting); and, Relaxation, i.e. the state of complete relaxation - Shavasana (corpse pose) (Bharadwaj, 2012). Research Design: Two separate groups, each having 15 T2DM patients were selected. The selection criteria were based on the recommended guidelines of three common standards, i.e. WHO (1999), IDF (2005) and ADA (2006) (Bharadwaj, 2012). It was made sure that the selected patients were not suffering from any complications. Before the study, the patients had been taking as usual treatment. However, during the course of the study, the patients did not take any other medication for T2DM, besides the holistic treatment prescribed for their group. One group was prescribed the Ayurvedic Formulation treatment and the other was given the Yoga Practices Package treatment. The group taking Ayurvedic formulation took a dose of two pills (each of 400 mg), twice a day, with lukewarm water, before taking morning and evening meals (empty stomach), for twelve months duration. The group doing Yoga-Practices package, did the prescribed yoga practices daily for 50 minutes in the morning and 50 minutes in the evening, for one year. Besides this, the patients were suggested to walk 1 to 3 km daily in the morning and follow the prescribed sugar free and fat free diet (Bharadwaj, 2012). Pre-Test and Post-Test single group design was adopted for analysis. Before and after intervention, diabetes diagnostic tests of sugar level

www.sulislaw.pl

i poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1C). Zastosowano przypadkowe pobieranie próbek. Parametry stosowane w diagnostyce cukrzycy, tzn. FBS, PPBS, HbA1C i poziom glukozy w moczu na czczo monitorowano co trzy miesiące.

3. WYNIKI

(blood and urine tests) were administered. The blood sugar tests included Fasting Blood Sugar (FBS), Post Patrum Blood Sugar (PPBS) and Glycocylated Hemoglobin (HbA1C). Accidental sampling was adopted. The diabetic diagnostic parameters, i.e. FBS, PPBS, HbA1C and Urine Sugar Fasting were monitored every three months.

3.1 Parametry diabetyczne pacjentów z T2DM, którzy przyjmowali ajurwedyjski preparat.

3. RESULTS

Wartości parametrów stosowanych w diagnostyce cukrzycy przed leczeniem i po nim, tzn. FBS, PPBS, HbA1C i poziom glukozy w moczu na czczo zostały zbadane u pacjentów z T2DM. Rys. 1 przedstawia średnie wartości FBS u pacjentów z T2DM na początku badania i co każde 3 miesiące (Bharadwaj et al., 2012). Linie poziome na Rys. 1 przedstawiają standardowy zakres wartości FBS, tzn. pacjenci, których wyniki testu na T2DM były pozytywne mają FBS ≥ 126 mg/dl, podczas gdy osoby zdrowe osiągają wartość FBS w zakresie 70-110 mg/dl. Na podstawie Rys. 1 widać, że średnia wartość FBS u pacjentów na początku badania wynosiła153,47 mg/dl, i spadała niemalże liniowo w okresie leczenia. Na koniec okresu objętego badaniem, średnia wartość FBS wyniosła 103,6 mg/dl, co mieściło się w zakresie wartości FBS dla osób zdrowych (Bharadwaj et al., 2012). Uzyskana wartość „t” wyniosła 35,53, co było istotne przy 0,001 poziomie pewności (Bharadwaj et al., 2012). Analiza pokazała, że ajurwedyjski preparat doprowadził do znacznego obniżenia średniej wartości FBS u pacjentów z T2DM.

3.1 Diabetic Parameters of the T2DM patients who took Ayurvedic Formulation The Pre test and Post test values of the diabetic parameters, i.e. FBS, PPBS, HbA1C and Urine Fasting Sugar were measured for the T2DM patients. Figure 1 gives the mean FBS values for the T2DM patients at the beginning of the study and after every 3 months (Bharadwaj et al., 2012). The horizontal lines in Fig. 1 depict the standard ranges of FBS values, i.e. patients that test positive for T2DM have FBS ≥ 126 mg/dl, while normal individuals have FBS value between 70 – 110 mg/dl. It can be seen from Fig. 1 that the mean FBS value of the patients at the beginning of the study was 153.47 mg/dl, and it decreased almost linearly during the course of the study. At the end of the study period, the mean FBS value was 103.6 mg/dl, which is within the range of FBS values for normal individuals (Bharadwaj et al., 2012). The obtained t-value was 35.53, which was significant at 0.001 level of confidence (Bharadwaj et al., 2012). This showed that the Ayurvedic formulation lead to a significant reduction in the mean FBS values of the T2DM patients.

Podobne spadki badacze zaobserwowali (Bharadwaj et al., 2012) dla wartości PPBS, a także HbA1C, co wskazuje, że leczenie ajurwedyjskim preparatem przyniosło racjonalnie korzystne efekty hipoglikemiczne. Jednocześnie stwierdzono również, że ajurwedyjski preparat ma znaczący wpływ na obniżenie wartości poziomu glukozy w moczu na czczo u pacjentów z T2DM (Bharadwaj et al., 2012).

Similar reductions were observed by the researchers (Bharadwaj et al., 2012) in PPBS and HbA1C values as well, indicating that the Ayurvedic formulation treatment had reasonably favorable hypoglycemic effects. At the same time, the Ayurvedic formulation was also found to have a significant impact in reducing the Urine Sugar Fasting values in T2DM patients (Bharadwaj et al., 2012).

Badacze (Bharadwaj et al., 2012) przypisali zaobserwowane działanie hipoglikemiczne preparatu ajurwedyjskiego możliwemu efektowi stymulacji/regeneracji komórek beta, pobudzaniu wydzielania insuliny, obniżeniu insulinooporności,

The researchers (Bharadwaj et al., 2012) attributed the observed hypoglycemic activity of the Ayurvedic formulation to the possible stimulation / regeneration effect on beta cells, promotion of insulin secretion and reduction of insulin resistan-

www.sulislaw.pl

180

140 120 100

160 153,5

140,1

140

126,7

126 mg/dl

115,1

120

103,6

110 mg/dl

Sugar (mg/dl)

Poziom glukozy (mg/dl)

160 153,5

80 60

100

20 3

Czas (Miesiące)

115,1 103,6

110 mg/dl

60 40

126,7

126 mg/dl

140,1

Time (Months)

Rys. 1. Średnie wartości FBS u pacjentów z T2DM na początku badania i co każde 3 miesiące. Linie poziome przedstawiają standardowy zakres wartości FBS, tzn. pacjenci, których wyniki testu na T2DM były pozytywne, mają FBS ≥ 126 mg/dl, podczas gdy osoby zdrowe osiągają wartość FBS pomiędzy 70-110 mg/dl (Bharadwaj et al., 2012).

Fig. 1: The mean FBS values for the T2DM patients at the beginning of the study and after every 3 months. The horizontal lines depict the standard ranges of FBS values, i.e. patients that test positive for T2DM have FBS ≥ 126 mg/dl, while normal individuals have FBS value between 70-110 mg/dl (Bharadwaj et al., 2012).

jednak w celu ustalenia tych mechanizmów niezbędne są dalsze badania.

ce; however, further investigations were needed to establish these possible mechanisms.

Podsumowując, pacjenci leczeni ajurwedyjskim preparatem osiągnęli znaczną poprawę wyników badań klinicznych i biochemicznych, a testowany lek nie wykazał jakichkolwiek skutków ubocznych. Można zatem stwierdzić, że ajurwedyjski preparat może być stosowany jako skuteczny środek antyhiperglicemiczny u pacjentów z T2DM.

In summary, the patients taking Ayurvedic formulation treatment showed significant improvement in clinical and bio-chemical investigations, and the test drug did not display any side effects. Thus, it could be concluded that the Ayurvedic formulation may be used as an effective anti-hyperglycemic agent for T2DM patients.

3.2 Parametry diabetyczne pacjentów zT2DM, którzy stosowali praktyki jogi.

3.2 Diabetic Parameters of the T2DM patients who did Yoga-practices package

Rys. 2 przedstawia średnie wartości FBS u pacjentów z T2DM na początku badania i po upływie roku (Bharadwaj, 2012). Jak widać na Rys. 2, średnia wartość FBS u pacjentów na początku badania wynosiła 153,5 mg/dl, a na końcu okresu objętego badaniem spadła do 109,2 mg/dl, co mieści się w zakresie wartości FBS dla osób zdrowych (Bharadwaj, 2012). Uzyskana wartość „t” wyniosła 27,21, co było istotne przy 0,001 poziomie pewności (Bharadwaj, 2012). Pokazało to, że praktyka jogi doprowadziła do istotnego spadku średniej wartości FBS u pacjentów z T2DM.

Figure 2 gives the mean FBS values for the T2DM patients at the beginning of the study and at the end of 1 year (Bharadwaj, 2012). It can be seen from Fig. 2 that the mean FBS value of the patients at the beginning of the study was 153.5 mg/dl, and at the end of the study period it decreased to a value of 109.2 mg/dl, which is within the range of FBS values for normal individuals (Bharadwaj, 2012). The obtained t-value was 27.21, which was significant at 0.001 level of confidence (Bharadwaj, 2012). This showed that the yoga-practices package lead to a significant reduction in the mean FBS values of the T2DM patients.

www.sulislaw.pl

Średnia wartość FBS przed leczeniem

160

średnia wartość FBS po leczeniu

Mean Pre FBS Value

160

153,5

120

109,2

100 80 60 40 20

120

109,2

100 80 60 40 20

Rys. 2: Średnie wartości FBS upacjentów z T2DM na początku badania i pod koniec 1 roku (Bharadwaj, 2012).

Fig. 2: The mean FBS values for the T2DM patients at the beginning of the study and at the end of 1 year (Bharadwaj, 2012).

Podobne spadki wartości badacze (Bharadwaj, 2012) zaobserwowali w przypadku PPBS, a także HbA1C, co wskazuje, że leczenie za pomocą praktyk jogi przyniosło racjonalnie korzystne efekty hipoglikemiczne. Ustalono jednocześnie, że pakiet praktyk jogi również wywarł istotny wpływ na obniżenie wartości poziomu glukozy w moczu na czczo wśród pacjentów z T2DM (Bharadwaj, 2012).

Similar reductions were observed by the researchers (Bharadwaj, 2012) in PPBS and HbA1C values as well, indicating that the yoga-practices package treatment had reasonably favorable hypoglycemic effects. At the same time, the yoga-practices package was also found to have a significant impact in reducing the Urine Sugar Fasting values in T2DM patients (Bharadwaj, 2012).

Badacze (Bharadwaj, 2012) przypisali zaobserwowane działanie hipoglikemiczne praktyk jogi kilku mechanizmom, takim jak: (i) możliwy wpływ na czynność wydzielniczą trzustki poprzez odmłodzenie komórek trzustki, dzięki naprzemiennemu napinaniu i relaksacji brzucha podczas przyjmowania pozycji jogicznych oraz ćwiczeń oddechowych; (ii) możliwe zmiany w podejściu osób praktykujących do sytuacji życiowych poprzez rozwijanie psychicznej relaksacji i równowagi; (iii) możliwa zmiana w równowadze autonomicznej w kierunku dominacji układu przywspółczulnego.

The researchers (Bharadwaj, 2012) attributed the observed hypoglycemic activity of the yoga-practices package to several possible mechanisms, such as: (i) the possible influence on the pancreatic secretion by rejuvenation of the pancreatic cells, through alternate abdominal contractions and relaxation, during yogic postures and breathing exercises; (ii) possible change in one’s attitude towards the situations of life, by developing mental relaxation and balance; (iii) possible shift in the autonomic balance towards parasympathetic dominance.

Podsumowując, pacjenci odbywający leczenie pakietem praktyk jogi osiągnęli znaczną poprawę w klinicznych oraz biochemicznych badaniach i nie zaobserwowano jakichkolwiek skutków ubocznych. Można zatem stwierdzić, że praktyka jogi może być stosowana jako skuteczna metoda leczenia u pacjentów z T2DM.

153,5

140 Means FBS Value (mg/dl)

Means FBS Value (mg/dl)

140

Mean Post FBS Value

In summary, the patients doing yoga-practices package treatment showed significant improvement in clinical and bio-chemical investigations, and no side effects were observed. Thus, it could be concluded that the yoga-practices package may be used as an effective treatment methodology for T2DM patients.

www.sulislaw.pl

3.3 Wyniki pacjentów z T2DM, którym przepisano zarówno ajurwedyjski preparat, jak i praktyki jogi.

3.3 Results for the T2DM patients who were prescribed both Ayurvedic formulation and Yoga-practices package

Patrząc na wyniki wyżej opisanych podejść holistycznych, które – zaproponowane osobno różnym klinicznie grupom pacjentów z T2DM – doprowadziły do osiągnięcia dobrych wyników, obserwacja ich połączonych efektów była kolejnym logicznym krokiem. Badania te również przeprowadzono na uniwersytecie DSVV i, zgodnie z oczekiwaniami, przyniosły najlepsze rezultaty w leczeniu pacjentów z T2DM (Bharadwaj, 2012).

Looking at the outcome of the above two holistic approaches, which caused good results when given individually to different clinical groups of T2DM patients, observing their combined effect was the next logical step. This work was also done at DSVV, and, as expected, it gave the best results in terms of treating the T2DM patients (Bharadwaj, 2012).

4. WNIOSEK

4. CONCLUSION

Szczegółowe badanie nad holistycznym prowadzeniem pacjentów z T2DM przeprowadzono na uniwersytecie Dev Sanskriti Vishwavidyalaya (DSVV), Haridwar w ostatnich latach. Zastosowano holistyczne metody leczenia, obejmujące podawanie ajurwedyjskiego preparatu oraz stosowanie praktyk jogi, zarówno osobno, jak i w połączeniu, przez odrębne klinicznie grupy pacjentów z T2DM, równolegle z ograniczeniami dietetycznymi. Zaobserwowano istotne obniżenie różnych parametrów diagnostycznych u pacjentów z T2DM, w tym FBS, PPBS, HbA1C oraz poziomu glukozy w moczu na czczo, które potwierdziły skuteczność podejść holistycznych w prowadzeniu T2DM.

A detailed research was conducted at Dev Sanskriti Vishwavidyalaya (DSVV), Haridwar in the recent years for the holistic management of T2DM patients. Holistic treatment methods including an Ayurvedic formulation and yoga-practices package were given, both individually and combined, to different clinical groups of T2DM patients, along with dietary restrictions. Significant reduction was observed in various diagnostic parameters of the T2DM patients including, FBS, PPBS, HbA1C and Urine Fasting Sugar, which confirmed the effectiveness of these holistic approaches in the management of T2DM.

Bibliografia / Bibliography

Kelly DE (1995): Effects of weight loss on glucose homeostasis in NIDDM. Diabetes Reviews; 3:366-377. Khan A, Safdar M (2003): Cinnamon improves glucose and lipids of people with type 2 diabetes. Diabetes Care 2003; 26:3215–8. Malhotra V, Singh S, Tandon OP, Sharma SB (2005): The beneficial effect of yoga in diabetes. Nepal Med Coll J. 7(2):145-7. Mercuri N, Olivera E M, Souto A, Guidi M L (2003): Yoga practice in people with diabetes. International Journal of Yoga Therapy, 13: 69-73. Nagarathna R, Usharani M R, Rao A R, Chaku R, Kulkarni R, Nagendra H R (2012): Efficacy of yoga based life style modification program on medication score and lipid profile in type 2 diabetes – a randomized control study. International Journal of Diabetes in Developing Countries. 32(3): 122-130. Parving HH, Gall MA, Skott P, Jorgensen HE, Lokkegaard H, Jorgensen F, Nielsen B, Larsen S (1992): Prevalence and causes of albuminuria in NIDDM patients. Kidney International; 41(4):758-762. Rani K B and Sreekumaran E (2013): Yogic practice and diabetes mellitus in geriatric patients. International Journal of Yoga, 6(1): 47-54. Sahay, BK and Sahay, RK (2008) : Physical activity and yoga in diabetes mellitus, Text Book of Diabetes mellitus, RSSDI, 2nd Edition, Vol.1, Chapter-39, p589. Shankardevananda Swami (2002): Yogic management of asthma and diabetes. Yoga Publications Trust: Munger, Bihar, India. Singh, S., Tandon, OP., Madhu SV (2008): Influence of pranayamas and yoga-asanas on serum insulin, blood glucose and lipid profile in type 2 diabetes. Dept. of Physiology and Medicine, University College of Medical Sciences & GTB Hospital, Delhi, Indian Journal of Clinical Biochemistry, 23 (4), p365-368. Subbalakshmi, N.K., Saxena, S.K., et al (August 2005): Immediate effect of ‘Nadi-Shodhana Pranayama’ on some selected parameters of cardiovascular, pulmonary and higher functions of brain. Vol. 18 (No.2), p10-16, THAI Journal of Physiological Sciences, www.tjps.org, ISSN 0857 – 5754. Trivedi NA, Mazumdar B, Bhatt JD and Hemavathi KG (2004): Effect of shilajit on blood glucose and lipid profile in alloxan induced diabetic rats, Indian Journal of Pharmacology, 36(6):373-376. World Health Organization (WHO) (1999): Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus and its complications. Part 1, World Health Organization, Department of noncommunicable disease surveillance, Geneva.

American Diabetes Association (ADA) (2006): Diagnosis and classification of diabetes mellitus. Diabetes Care; 29 Suppl 1:S43-8. American Diabetes Association (ADA) (2008): Total Prevalence of Diabetes and Pre-diabetes, http://www. diabetes.org/diabetes-statistics/prevalence.jsp; Retrieved 2006-03-17. Anas M, Mohsin M, Siddiqui M and Mannan A (2011): Therapeutic evaluation of a polyherbal formulation in type 2 diabetes mellitus. Indian Journal of Traditional Knowledge; 10(4):711-715. Arun N, Nalini N. (2002): Efficacy of turmeric on blood sugar and polyol pathway in diabetic albino rats. Plant Foods Human Nutrition; 57(1):41-52. Badr A., Maggie B. and Bandar A. (2010): Yoga Practice for the Management of Type II Diabetes Mellitus in Adults: A systematic review. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine; 7(4): 399-408. Bhardwaj D, Agnihotri V K and Pandya P (2012): Clinical evaluation of an ayurvedic formulation in the management of avaranajanya madhumeha (type 2 diabetes mellitus). Dev Sanskriti Interdisciplinary International Journal; 1: 49-63. Bharadwaj D (2012): A Comparative Study of the effects of an Ayurvedic Formulation and some Yogic Practices on Madhumeha (Diabetes Mellitus), NIDDM Patients. Ph.D. Thesis, Dev Sanskriti Vishwavidyalaya, Haridwar, India. Boon NA, Colledge NR and Walker BR (2006): Diabetes mellitus. Davidson’s principles and practice of medicine: 20th ed. Elsevier, London, p805-847. Central Council for Research in Ayurveda and Siddha (CCRAS) (2005): Database on Medicinal Plants used in Ayurveda; vol.1, CCRAS, New Delhi. www.ccras.nic.in Davidson MB (1991): Diabetes Mellitus: Diagnosis and Treatment, 3rd ed. New York, NY: Churchill Livingstone. Halim EM and Ali H (2002): Hypoglycemic, hypolipidemic and antioxidant properties of combination of curcumin from Curcuma longa, Linn, and partially purified product from Abroma augusta, Linn. In streptozotocin induced diabetes. Indian Journal of Clinical Biochemistry, 17: 33. Hoskote SS, Joshi SR (2008): Are Indians Destined to be Diabetic. Journal of Associations of Physicians of India, 56: 225–226. International Diabetes Federation (2005): Screening and Diagnosis. Global guideline for type 2 diabetes. International Diabetes Federation.1:8;www.idf.org

www.sulislaw.pl

Vijay Jain Medical director Amrit Ayurveda for Total Wellbeing, USA

Panchakarma nauka o detoksykacji komórkowej

Panchakarma Science of cellular detoxification

Dwa często spotykane pojęcia, wymieniane jako przyczyny chorób to agni i ama. Agni określa zdolność do trawienia pożywienia oraz przyjmowania wrażeń pochodzących ze świata zewnętrznego. Niejako skutkiem ubocznym doskonałego trawienia jest odżas. W kategoriach współczesnej medycyny można odżas przyrównać do układu odpornościowego. Odczuwanie radości, zadowolenia i błogostanu są także wynikiem wydzielania odżasu.

Two recurring themes in causation of disease are the concept of Agni and AMA. Agni is the principle which signifies ability to digest food and impressions from the external environment. Ojas are the byproduct of perfect digestion.Ojas are similar to the immune system according to the modern medicine. Sense of joy, contentment and bliss is the result of production of Ojas.

jurweda, nauka o długowieczności, zaleca dostosowanie stylu życia oraz odżywiania do konstytucji danej osoby. Sekret prowadzący do zapobiegania chorobom oraz, co za tym idzie, do długowieczności, jest bezpośrednio związany z siłą trawienia człowieka.

Każda warstwa tkanki (dhatu) ma swoją własną agni. Także każdy pierwiastek ma swoją własną agni. W sumie istnieje 13 typów agni, z których wszystkie muszą być w odpowiedniej ilości, aby właściwie trawić, przetwarzać i wchłaniać pożywienie oraz wytwarzać odżas. Jeżeli poziom agni jest niski, pokarm nie jest należycie trawiony i wchłaniany, co prowadzi do gromadzenia się niestrawionego, nieprzetworzonego pożywienia, skutkiem czego jest powstawanie endotoksyn zwanych ama. Według nauki ajurwedy, ama jest przyczyną większości chorób związanych ze stylem życia. Jeżeli główna agni jest silna, to pozostałe agni również będą silne. Jeżeli główna agni jest słaba i przytłumiona, to wszystkie pozostałe agni także będą słabe i przytłumione

yurveda, the science of longevity, recommends adjusting your life style and nutrition according to your constitution. Secret to prevention of disease and therefore longevity is directly related to the strength of digestion in a particular individual.

Each tissue layer (dhatu) has its own Agni. Each element has its own Agni. In total there are 13 agni all of which need to be in adequate in order to digest and process and assimilate food and produce Ojas. If agni is low, the food is not digested and assimilated properly and that leads to accumulation of undigested, unprocessed food which is then converted to endotoxins called AMA. According to Ayurveda AMA is the cause of most life style diseases. If main Agni is strong, all other agni will be strong too. If main agni is weak and dull, all the other agni will be weak and dull too.

www.sulislaw.pl

Jednym z zadań lekarza ajurwedyjskiego jest ocena poziomu agni u danej osoby oraz skorygowanie zachwiań równowagi agni, o ile takie występują. Można spotkać cztery stany obecności agni:

One of the roles of an Ayurvedic physician is to assess the state of agni in an individual and correct the imbalances in the agni if they are present. Four forms of Agni can be present:

• Agni

zrównoważona: utrzymuje zrównoważony i normalny apetyt, wzmacnia układ odpornościowy, dodaje energii, entuzjazmu, wytrwałości oraz zapewnia długowieczność. Daje też poczucie sytości po skończonych posiłkach, zapewnia normalną perystaltykę jelit oraz wzmacnia odżas.

• Balanced

Agni nieregularna: prowadzi do zmiennego apetytu i nieregularnego trawienia, z okresami intensywnego głodu przeplatanymi brakiem łaknienia. Mogą pojawić się także wzdęcia, wiatry, a nawet rozdęcie brzucha i niestrawnoś. Ten stan najczęściej spotykany jest u osób typu vata z zakłóconą równowagą dosz.

•

agni: Maintains balanced and normal appetite, enhances strong immunity, energy and enthusiasm, endurance and provides longevity. Also provides satisfaction upon completion of meals, maintaining normal bowel movement and promote Ojas. Irregular agni: Leads to irregular appetite, variable digestion with periods og intense hunger alternating with lack of desire for food. Bloating and gas or distension of abdomen and indigestion may be present. Usually seen in Imbalance Vata individuals. Sharp agni: Leads to heartburn, acid indigestion, hyperacidity, gastritis, diarrhea etc. Usually seen in imbalanced Pitta individuals. •

Agni ostra: prowadzi do zgagi, refluksu, nadkwaśności, nieżytu żołądka, biegunki, itp. Ten stan najczęściej spotykany jest u osób typu pitta z zakłóconą równowagą dosz. •

Agni łagodna: prowadzi do powolnego, przytłumionego apetytu, trawienia i uczucia ciężkości bez jedzenia. Ten stan najczęściej spotykany jest u osób typu kapha z zakłóconą równowagą dosz. •

Ama definiowana jest jako niestrawiona i nieprzetworzona substancja produkowana na skutek zaburzonej zasady agni. Jest to lepka, ciężka, kleista substancja, która gromadzi się w kanałach ciała (srotas), powodując zablokowanie mikrokanalików, co prowadzi do stanu chorobowego. Komórki znajdujące się za zatorem nie są odpowiednio odżywiane oraz nie mogą należycie wydalać produktów przemiany materii, co powoduje mutację komórek i choroby. Uważane jest to za przyczynę patogenezy większości dolegliwości. Redukcja poziomu ama jest kluczowym zadaniem lekarza ajurwedyjskiego.

Według ajurwedy, w ciele mogą gromadzić się trzy rodzaje toksyn:

agni: leads to slow, dull appetite, digestion and feeling of heaviness without eating. Usually seen in imbalanced Kapha individuals. AMA is defined as undigested, unprocessed substance produced because of disturbed agni. It is sticky, heavy, glue like substance which accumulate in the channels of the body ( srotas) causing clogging of the micro channels giving rise to disease. Cells beyond the obstruction don’t get proper nutrition and can’t eliminate waste products well leading to cell mutation and disease. It is considered as the cause of pathogenesis of majority of diseases. AMA reduction is a crucial role of Ayurvedic physician.

Three kinds of toxins accumulate in the body according to Ayurveda. All of them are lumped under one heading “AMA”. AMA causes all physical and mental diseases. Exotoxins : come from the external environment. Heavy metals, toxins in water, food and air like hydrocarbons, PCB, oxidants, pesticides, radiation etc. Human body is a remarkable self •

Egzotoksyny – pochodzą ze środowiska zewnętrznego; metale ciężkie, toksyny znajdują•

• Mild

www.sulislaw.pl

ce się w wodzie, pożywieniu i powietrzu, takie jak węglowodory, PCB (polichlorowany dwufenyl), utleniacze, pestycydy, promieniowanie, itp. Ludzkie ciało ma niezwykłe właściwości samouzdrawiające oraz własny system naprawczy, dzięki którym utrzymują równowagę fizjologiczną. Jednak w przypadku, gdy ilość toksyn zewnętrznych przewyższa poziom, który ciało jest w stanie samo wydalić, toksyny te gromadzą się w układzie fizjologicznym, powodując zakłócenie równowagi oraz choroby. Endotoksyny – ama spowodowana niewłaściwym trawieniem, zgodnie z powyższym opisem. •

• Toksyny

emocjonalne – gromadzą się w tkankach fizycznych z powodu niewłaściwego przeżywania i przepracowania emocji. Wszystkie one określane są jednym terminem – ama. Tak zdefiniowane toksyny są przyczyną chorób fizycznych i umysłowych. Panczakarma traktowana jest jako kompletna, holistyczna metoda eliminowania pierwotnych przyczyn choroby poprzez usuwanie toksyn (ama) z układu fizjologicznego. W momencie, gdy osiągną one pewien poziom ilościowy, nie można ich już uśmierzyć wyłącznie ziołami lub zmianą stylu życia. Wymagają one eliminacji poprzez techniki Panczakarmy. Terapie w ajurwedzie są klasyfikowane jako terapie Shamana (terapie uśmierzające) lub Shodhna (terapie oczyszczające). Panczakarma należy do grupy terapii typu Shodhna (tj. terapia oczyszczająca lub detoksykująca). Panczakarma – pancz oznacza pięć, a karma oznacza działanie, procedury.

healing and repair system maintaining the balance with in its physiology. However, if the external toxins are beyond what the physiology can eliminate spontaneously, these toxins accumulate in the physiology causing imbalance and disease. • Endotoxins: AMA caused by improper digestion

as discussed above

Trzy cele Panczakarmy obejmują: Utrzymanie stanu zdrowia u osoby zdrowej jako element sezonowych zaleceń dietetycznych i ruchowych (dosze gromadzą się na skutek zmian pór roku, przez co tworzą zalążki procesu chorobowego): jesień – gromadzenie doszy vata, lato – gromadzenie energii pitta i wiosna – gromadzenie kapha. Usuwanie nadmiaru dosz może zapobiegać powstawaniu ostrych stanów chorobowych. •

Emotional toxins: accumulate in the physical tissues because of improper processing of the emotions. •

These toxins cause all physical and mental diseases. Panchakarma is considered a complete holistic approach to the elimination of root cause of disease by eliminating this toxins/

www.sulislaw.pl

• Eliminacja

chorób. Ama przylega do narządów i komórek, powodując choroby przewlekłe. Usunięcie ama może pomóc w ogólnym radzeniu sobie z chorobami chronicznymi. odmładzająca przeprowadzana jest po zakończeniu Panczakarmy, terapie Rasayan oraz Vajeerkarana mają na celu wzmocnienie tkanki i poprawę układu odpornościowego.

AMA from the physiology. Once the toxins have reached a certain quantitative level, they are beyond pacification by herbs and life style changes only and need elimination by Panchakarma Techniques. Treatments in Ayurveda are classified as Shamana therapy (pacification therapy) or Shodhna therapy (purification therapy). Panchakarma is classified as Shodhna therapy (purification or detoxification therapy)

Wykazano, że Panczakarma ma następujące działanie:

Panchakarma: Panch means five and Karma means actions/procedures.

• Terapia

zmniejsza poziom cholesterolu poprzez obniżanie poziomu toksycznych nadtlenków lipidowych (produktów peroksydacji lipidów), • obniża poziom zlepiania się płytek krwi, a co za tym idzie – zapobiega zastoinom limfatycznym, • usuwa z tkanek ciała 14 głównych substancji toksycznych oraz kancerogennych związków chemicznych, w tym metale ciężkie, pestycydy i inne szkodliwe związki chemiczne obecne w naszym otoczeniu. Jedną z ważnych toksyn są uszkodzenia wywołane na skutek promieniowania, a Panczakarma w dużym stopniu odwraca ten proces. Jest to forma detoksykacji komórkowej. Usuwane pestycydy obejmują związki PCB (polichlorowany dwufenyl), dioksyny i węglowodory, • znacząco podnosi poziom dobrego cholesterolu HDL, • obniża ciśnienie rozkurczowe krwi, • redukuje wolne rodniki, które są wiodącą przyczyną wielu chorób, w tym nowotworów, a nawet śmierci, • znacząco redukuje dolegliwości cielesne, drażliwość, napięcie ciała, zahamowania psychologiczne oraz zapewnia większą stabilność emocjonalną, • obniża stan niepokoju i tempo starzenia się oraz zmniejsza liczbę wizyt u lekarza, • redukuje białka typu b-amyloidy oraz usuwa z komórek nadmiar miedzi, żelaza i ołowiu, które są przyczyną powstawania wolnych rodników, • usuwa podtlenki i nadtlenki, które powodują uszkodzenia komórkowe, • redukuje markery stanu zapalnego IL-6 [przypomnienie tłumcza: tak jest w materiałach źródłowych, a nie ILA-6], CRP, TNF alfa, MMP-3, • wzmacnia układ immunologiczny i podnosi •

Three Objectives of PK are: Heath maintenance in a healthy individual as part of seasonal regimen (Doshas accumulate due to seasonal changes and form a seed for disease process). Autumn- Vata accumulation, Summer- Pitta accumulation and Spring-Kapha accumulation. Removing access Doshas can prevent acute illnesses. •

• Elimination

of disease. AMA adheres to the organs and cells causing chronic diseases. Removing AMA can help in overall management of chronic diseases. • Rejuvenation

therapy is done after completion of Panchakarma. Rasayana and Vajeerkarana therapies to strengthen the tissues and improve immune system.

Panchakarma has been shown to: Decrease cholesterol, by lowering toxic lipid peroxide levels • Decrease the rate of platelet clumping and thus lymphatic congestion • Decrease 14 major toxic and cancer causing chemicals from body tissues including heavy metals, pesticides and other hazardous environmental chemicals. One of the important toxin is radiation induced damage and PK reverses that process to a great extent. His is cellular detoxification. The pesticides that are removed include PCB, dioxin and hydrocarbons. • Significantly raise the good HDL cholesterols • Lower diastolic blood pressure • Reduce free radicals, which are the leading cause of all disease, cancer and death •

www.sulislaw.pl

odporność na choroby, • odmładza ciało fizyczne i umysłowe oraz poprawia ogólny stan zdrowia, • poprawia trawienie i metabolizm (agni).

Odpowiednie trawienie i metabolizm Badania finansowane przez Narodowy Instytut Zdrowia i prowadzone przez Maharishi Univeristy wykazały, że u osób, które zostały poddane kuracji Panczakarmy odnotowano 70% redukcję metali ciężkich, pestycydów i innych szkodliwych substancji chemicznych w stosunku do populacji ogólnej. Ponadto osoby te o 80% rzadziej odwiedzały lekarzy. U osób poddawanych terapii Panczakarmy stwierdzono również znacząco mniej zaawansowany proces starzenia się. W badaniu opublikowanym w „Alternative Therapies in Health and Medicine” (wydanie wrzesień/październik 2002 r.), dwóch naukowców z Maharishi University of Management, Dr Robert Herron oraz Dr John Faga wykazało, że terapia Maharishi Ayurveda Panchakarma w znacznym stopniu redukuje poziomy 14 ważnych lipofilowych (tzn. rozpuszczalnych w tłuszczu) toksycznych i kancerogennych substancji chemicznych, które w przeciwnym razie pozostałyby w organizmie przez bardzo długi czas. Terapia Maharishi Panchakarma została zbadana pod kątem swojej skuteczności na podstawie czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Zabiegi Panczakramy stosowano u 31 osób badanych (w tym 15 mężczyzn i 16 kobiet) przez okres od trzech do pięciu dni. Przeprowadzono badanie próbek krwi na czczo pod kątem wielu parametrów biochemicznych przed terapią, w czasie terapii, tydzień po zakończeniu terapii oraz 2,9 miesiąca po zakończeniu terapii Panczakarmą. Wyniki wykazały poprawę w odniesieniu do kilku czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Odnotowano wzrost poziomu nadtlenków lipidowych (LP) podczas terapii Panczakarmą, a następnie ich spadek 2,9 miesiąca po zakończeniu terapii do poziomu niższego niż poziomy wyjściowe (p=0,023). Przejściowy wzrost poziomu LP w krwi może być spowodowany wymianą peroksydowanych lipidów z błon komórkowych na lipidy nieuszkodzone, obecne w ghee i oleju

Significantly reduce bodily complaints, irritability, bodily strain, and psychological inhibition, as well as greater emotional stability. • Decrease anxiety, aging and reduced doctors visits • Reduction in B amyloid like proteins, excess copper, iron and lead from the cells which are cause of free radicals. • Removal of superoxide and peroxides which cause cellular damage • Reduction in inflammatory markers like ILA-6, CRP, TNF alpa, and MMP3. • Strengthen the immune system and more resistance to illness. Rejuvenation of physical and mental body and improves overall health •

Enhances Digestion and metabolism (Agni) Studies founded by the National Institute of Health and conducted by Maharishi University have shown that person’s receiving Panchakarma treatments had a 70% reduction of heavy metals, pesticides and other hazardous chemicals than the general population. They also needed 80% less doctor’s visits. Panchakarma recipients showed significantly less aging. In a study published in Alternative Therapies in Health and Medicine in its September/October 2002 issue, two Maharishi University of Management scientists, Dr Robert Herron and Dr John Fagan, have shown that Maharishi Ayurveda Panchakarma therapy greatly reduces the levels of 14 important ˜lipophilic’ (i.e. fat-soluble) toxic and carcinogenic chemicals in the body, which would otherwise remain in the body for a very long time. Maharishi Panchakarma was investigated for its effect on cardiovascular risk factors. PK was given for three to five days to 31 subjects (15 male and 16 female). Fasting blood samples were tested for various biochemical parameters before, during, one week after, and 2.9 months after PK. Results showed improvement in several cardiovascular risk factors. Lipid peroxide (LP) levels rose during PK, then fell at 2.9 months to levels lower that the original levels (p=0.023). The transient rise in blood stream levels of LP may be due

www.sulislaw.pl

sezamowym. Zarówno olej sezamowy, jak i ghee zawierają kwas linolowy, ważny lipid strukturalny w błonach komórkowych, który spełnia także rolę podłoża dla innych lipidów strukturalnych. Masaż, który jest częścią Panczakarmy, może przyspieszać proces takiej wymiany, prawdopodobnie na skutek aktywowania fosfolipazy A2. W miarę jak peroksydowane lipidy usuwane są z organizmu, za pośrednictwem procesów wydalania i eliminacji Panczakarmy, poziomy LP powinny docelowo ulec obniżeniu, co zostało wykazane w przedmiotowym badaniu. Inne czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego także wykazały poprawę po zastosowaniu Panczakarmy. Ogólny poziom cholesterolu obniżył się znacząco w przypadku wszystkich badanych osób (p=0,0001) a poziom cholesterolu HDL wzrósł o 7,5% (p=0,015) 2,9 miesiąca po terapii, dla wyjściowych wartości podanych w mg/ dl. Wazoaktywny peptyd jelitowy, wazodylatator naczyń wieńcowych, podniósł się znacząco o 80% (p=0,003) po 2,9 miesiąca po zastosowaniu Panczakarmy. Po tej terapii zaobserwowano również obniżenie tempa pulsu (p=0,033) oraz ciśnienia rozkurczowego (p=0,027). Znacznie poprawiły się także wyniki pomiarów stanów lękowych (P<0,025). Kolejne badania dotyczące terapii Maharishi Panchakarma zostały przeprowadzone w Holandii na grupie 93 pacjentów i także wykazały poprawę czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Ogólny poziom cholesterolu był mierzony przed i bezpośrednio po dwutygodniowym programie terapeutycznym. Wyniki pokazały znaczny spadek ogólnego poziomu cholesterolu (p<0,001). Przeprowadzono ocenę psychologiczną za pomocą kwestionariusza Fahrenberga (Freiburger Persönlichkeitsinventar) przed, bezpośrednio po oraz sześć do ośmiu tygodni po zakończeniu terapii Panczakarmą. W trakcie dwutygodniowej terapii odnotowano znaczący spadek poziomu dolegliwości cielesnych, drażliwości, napięcia ciała i inhibicji psychologicznych oraz większą stabilność emocjonalną. Wyniki badań przeprowadzonych sześć do ośmiu tygodni po zakończeniu terapii wykazały trwałe korzyści dla zdrowia umysłowego i dobrostanu.

to an exchange of peroxidized cell membrane lipids for undamaged lipids present in ghee and sesame oil. Both sesame oil and ghee contain linoleic acid, an important structural lipid in the cell membrane, which also serves as the substrate for other structural lipids. The massage that is a part of PK may accelerate this exchange process, possibly by the activation of phospholipase A2. As the peroxidized lipids are removed from the body by the extraction and elimination procedures of PK, the levels of LP should ultimately decrease, which is what this study confirmed. Other cardiovascular risk factors also showed improvements with use of PK. Total cholesterol fell acutely in all subjects (p=.0001) and HDL cholesterol rose 7.5 % (p=0.015) at 2.9 months, if original values were mg/dl. Vasoactive intestinal peptide, a coronary vasodilator, rose a significant 80% (p=0.003) 2.9 months after PK. Reductions were seen in pulse (p=0.033) and diastolic blood pressure (p=0.027) after PK. State of anxiety measures also improved significantly (P<0.025). An additional study on Maharishi Panchakarma was conducted in the Netherlands on 93 patients and also showed improvement in cardiovascular risk factors. Total cholesterol was measured before and immediately after a two week treatment program. Results showed a significant reduction in total cholesterol levels (p<0.001). A psychological evaluation was conducted using the Freiburger Personality Inventory before, immediately after, and six to eight weeks after PK treatment. Over the two week treatment period, there were significant reductions in bodily com-

www.sulislaw.pl

Dowiedziono także, że olej sezamowy, stosowany w Panczakarmie do masażu i lewatyw, posiada właściwości antyneoplastyczne (przeciwnowotworowe). Olej sezamowy poddany trawieniu w obecności lipazy oraz olej sezamowy niestrawiony w sposób znaczący hamują wzrost in vitro trzech złośliwych linii komórkowych jelita grubego, a jednocześnie nie wpływają zasadniczo na wzrost normalnych komórek nabłonka jelitowego. Olej sezamowy selektywnie hamuje także wzrost in vitro linii komórkowych czerniaka złośliwego w porównaniu z normalnymi melanocytami (p=0,006)

Przeciwwskazania do stosowania Panczakarmy:

plaints, irritability, bodily strain, and psychological inhibition, as well as greater emotional stability. Results of testing conducted six to eight weeks after treatment showed evidence of sustained benefits for mental health and well-being. Sesame oil, which is used in Panchakarma, for massage and enemas has also been shown to have antineoplastic properties. Lipase-digested sesame oil and undigested sesame oil dramatically inhibited the growth of three malignant colon cell lines in vitro but did not substantially inhibit growth of normal colon epithelial cells. Sesame oil also selectively inhibited malignant melanoma cell line growth in vitro, as compared to normal melanocytes (p=0.006).

• ciąża,

Contraindications for PK:

• karmienie

piersią, • nadmierna otyłość, • czas menstruacji, • aktywna choroba nowotworowa, • zastoinowa niewydolność serca (CHF), • aktywna choroba AIDS, • aktywna infekcja wirusowa.

• Pregnancy • Lactation • Extreme

Obesity menstruation • Active Cancer • CHF • Active AIDS • Active infectious Diseases • During

Procedury Panczakarmy. Klasyfikacja: • Poorva

Karma – zabiegi przygotowawcze Pradhan Karma – zabiegi główne - Vamana – wywołane wymioty - Virechna – wywołane przeczyszczanie - Nasya – ziołowa aplikacja poprzez nozdrza (zakraplanie) - Basti – lecznicza lewatywa ziołowymi odwarami lub ziołowymi olejami - Rakta Mokshana – upuszczanie krwi • Paschath Karma – zabiegi po oczyszczaniu - terapia Rasayana - zalecenia dietetyczne specyficzne dla konstytucji danej osoby utrzymanie równowag Agni.

Panchakarma Procedures. Classified as: • Poorva

Karma – Preparatory Action Karma – Main Action - Vamana – Induced vomiting - Virechna - Induced Purgation - Nasya – Instillation of herbs through nose - Basti – Medicated Enema either by herbal decoction or herbal oils - Rakta Mokshana – blood letting • Paschath Karma – Post Therapeutic Action - Rasayana Therapy - Constitution specific Nutritional advice - Maintenance of Balanced Agni • Pradhan

Bibliografia / Bibliography Sharma H; Freedom from Disease. Toronto Veda Publishing, 1993

Salerno JW, Smith DE: The use of sesame oil and other vegeteableoilsi the inhibition of human colon

Sharma HM, Midich SI, Sands D, Smith DE: Improvement in cardiovascular risk factors through

cancer growth in vitro. Anticancer Res, 1991; 11; 209-216.

Panchakarma purification procedures. J Res Educ Indian Med, 1993; 12(4); 2-13. Waldschutz R: Influence

Smith DE, Salerno JW: Selective growth inhibition of a human malignant melanoma cell line by sesame

of Maharishi Ayurveda purificateatment on physiological and psychological health. Erfahrungsheilkun-

oil in vitro. Prostaglandins Leukotrienes Essential Fatty Acids, 1992; 46; 145-150.

de-Actamedicaempirica, 1988; 11; 720-729.

www.sulislaw.pl

Sat Bir Singh Khalsa Neuroscientist at Harvard Medical School

JOGA W SZKOŁACH PUBLICZNYCH: UZASADNIENIE NAUKOWE I WYNIKI BADAŃ

YOGA IN PUBLIC SCHOOLS: SCIENTIFIC RATIONALE AND RESEARCH EVIDENCE

Dzieci i młodzież stykają się w swoim życiu z różnorodnymi sytuacjami, które mogą prowadzić do chronicznego stresu, który jest czynnikiem ryzyka zaburzeń psychicznych i fizycznych, a także gorszych wyników w nauce oraz złego zachowania. Udowodniono, że promowanie umiejętności życiowych, takich jak zarządzanie stresem i kontrola emocji na wczesnym etapie rozwoju jest zarówno możliwe, jak i skuteczne, poprawia samokontrolę i świadomość ciała oraz umysłu. Jednakże większość szkolnych programów nauczania preferuje bardziej osiągnięcia naukowe aniżeli te umiejętności, pozostawiając naszą młodzież z niewystarczającymi predyspozycjami życiowymi oraz ze znaczącym czynnikiem ryzyka zaburzeń zdrowia psychicznego i fizycznego. Wprowadzenie jogi do programów szkolnych może być efektywnym i realnym sposobem pomocy uczniom w rozwijaniu i poprawy samokontroli i świadomości ciała oraz umysłu. To prowadziłoby do lepszego zachowania i poprawy wyników nauczania, a także zmniejszyłoby prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń psychicznych. Powstał już nieformalny, pozarządowy, międzynarodowy ruch, w ramach którego joga jest wdrażana w placówkach edukacyjnych w wybranych regionach i szkołach. Niezbędne są badania nad proponowanymi programami jogi po to, aby wykazać, że joga jest właściwym, efektywnym również finansowo uzupełnieniem edukacji, co uzasadnia włączanie jej do programu szkolnego niezależnie od kultury czy kraju. Wstępne badania, włączając również i te prowadzone przez nasz zespół, wykazują, że wprowadzenie jogi do szkół publicznych jest możliwe do wykonania i przyczynia się do polepszenia kontroli stresu i nastroju oraz zachowania uczniów.

Children and adolescents face a variety of stressors in their lives which can lead to chronic stress that is a strong risk factor for mental and physical health disorders and even poor academic performance and behaviors. There is significant evidence that the promotion of life skills such as stress management and emotion regulation in youth is feasible and effective and enhances self-regulation and mind-body awareness. However, most school curricula prioritize academic achievement over these skills, leaving our youth with inadequate life skills and with significant risk factors for mental and physical health conditions. Providing yoga within the school curriculum may be an effective and feasible way to help students develop self-regulation and mind-body awareness, thereby improving coping skills and mental and physical performance. This would lead to improved behaviors and academic performance, as well as a reduced likelihood of developing mental health disorders. There is already an informal non-governmental movement internationally in which yoga is being implemented in school settings in select regions and schools. Research on such yoga programs is essential for demonstrating that yoga is an appropriate and cost-effective addition that can be justifiably incorporated into school curricula regardless of the culture or country. Preliminary studies including those from our research team are showing that implementation of yoga in the public school setting is feasible, and is demonstrating improvements in stress and mood regulation, and ultimately student behavior.

www.sulislaw.pl

Sat Bir Singh Khalsa Neuroscientist at Harvard Medical School

JOGA W SZKOŁACH PUBLICZNYCH: HISTORIA, BADANIA ORAZ KIERUNKI DZIAŁAŃ

Yoga in the Public Schools: History, Rationale, Research Evidence and Future Directions

Istnieją przekonujące dowody, że dzieci i młodzież cierpią z powodu nierozładowanego stresu i wynikających z tego faktu problemów ze zdrowiem psychicznym (APA, 2013). Ankiety na temat stresu przeprowadzone przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (American Psychological Association) w Stanach Zjednoczonych pokazują, że dzieci rzeczywiście są pod wpływem przewlekłego stresu, a także, że „dzieci już w wieku ośmiu lat zgłaszają, że doświadczają konsekwencji w po-

There is convincing evidence that children and adolescents are suffering from unmanaged stress and the subsequent mental health conditions (APA, 2013). The American Psychological Association’s stress surveys in the U.S. indicate that children are indeed under chronic stress and that “children as young as eight years old are reporting that they experience physical and emotional health consequences often associated with stress” (APA, 2010). Epidemiological research on mental health conditions has revealed that stress is particularly a major risk

tres coraz powszechniej występuje we współczesnym społeczeństwie i wydaje się, że jest to tendencja wzrostowa. Nie posiadając umiejętności życiowych, polegających na pełnym i odpowiednim radzeniu sobie ze stresem, znaczna część populacji cierpi z powodu konsekwencji długotrwałego stresu, o którym wiadomo, że niekorzystnie wpływa na nastrój, samopoczucie oraz jakość życia. Stanowi również czynnik ryzyka oraz przyczynia się do rozwoju licznych chorób społecznych, w tym depresji, zaburzeń lękowych, cukrzycy typu II, otyłości i nadciśnienia tętniczego (Sharma, 2014). Te niezakaźne choroby osiągają proporcje epidemii i poważnie przyczyniają się do zwiększenia śmiertelności oraz kosztów opieki zdrowotnej (WHO, 2010). Jako czynnik ryzyka większości tych chorób rozpoznany został stres (Sharma, 2014). Badanie przeprowadzone na Harvard School of Public Health wykazało, że większość zachorowań na choroby psychiczne wśród dorosłych ma swoje korzenie w dzieciństwie oraz okresie dojrzewania. Wskazało ono również na potrzebę zajęcia się istotą problemów zdrowia psychicznego wśród młodzieży (Kessler & Wang, 2008).

he prevalence of stress in modern society has grown substantially, and appears to be on the increase. Without the life skills to fully and adequately cope with this stress, a substantial fraction of the population is suffering the consequences of chronic unmanaged stress, which is well-known to impair mood, well-being and quality of life, and is a risk factor and contributor to a number of lifestyle diseases including depression, anxiety disorders, type 2 diabetes, obesity and hypertension (Sharma, 2014). These non-communicable diseases are reaching epidemic proportions and represent the major contributor to mortality and healthcare costs (WHO, 2010). Stress is a known risk factor for most of these diseases (Sharma, 2014). A study conducted at the Harvard School of Public Health indicated that the majority of adult mental health conditions originate in childhood and adolescence and indicated a need to address the burden of mental health problems in our youth (Kessler & Wang, 2008).

www.sulislaw.pl

staci fizycznych i emocjonalnych problemów ze zdrowiem, często związanych ze stresem” (APA, 2010). Badania epidemiologiczne nad problemami ze zdrowiem psychicznym pokazały, że stres jest podstawowym czynnikiem ryzyka wystąpienia zaburzeń zdrowia psychicznego wśród dorosłej populacji (Roberts, Roberts, & Chan, 2009). Niedawne amerykańskie badanie ankietowe wśród amerykańskiej młodzieży w wieku od 9 do 19 lat pokazało, że u 80% badanych wystąpił przynajmniej jeden problem ze zdrowiem psychicznym, a naukowcy twierdzą, że problemy psychiatryczne są wśród młodzieży zjawiskiem powszechnym (Copeland, Shanahan, Costello, & Angold, 2011). Nie jest zatem dziwne, że dzieci w wieku szkolnym doświadczają rosnącego obciążenia wyzwaniami, takimi jak stres, apatia, znęcanie się, bezczynność, depresja, lęki, uzależnienia, zaburzenia koncentracji, trudności z nauką oraz problemy ze zdrowiem fizycznym, w tym otyłość i cukrzyca. Choć statystyki na temat problemów uczniów ze zdrowiem psychicznym są dostępne najczęściej w oparciu o badania amerykańskie, problem młodzieży ma zasięg międzynarodowy (Mikolajczyk, Maxwell, Naydenova, Meier, & El Ansari, 2008). Niestety, współczesne rozwiązania oświatowe czy społeczne niewiele oferują w zakresie metod radzenia sobie ze stresem i utrzymania dobrego stanu zdrowia. Lekarze, zamiast dzielić się z pacjentami umiejętnością zarządzania stresu, sami go doświadczają i często są wypaleni zawodowo. Program edukacji szkolnej opiera się na aspektach poznawczych i naukowych, niezbędnych w zdobyciu zatrudnienia i poświęca niewiele, jeśli w ogóle, miejsca na edukację holistyczną, w tym na zachowanie zdrowia fizycznego i psychicznego, regulację stresu i emocji oraz umiejętności społeczne. Historycznie, już na początku dwudziestego wieku, kilku liderów akademickich zwracało uwagę na potrzebę większej równowagi w programie szkolnym, aby zająć się nie tylko praktyczną, akademicką edukacją młodzieży, ale także zapewnić jej umiejętności życiowe, które mogą wspomóc inteligencję emocjonalną, samoocenę, dobre samopoczucie i zadowolenie z życia. Już w roku 1914 Terman napisał pełną nadziei przepowiednię, że „(…) zdrowie i dobro dziecka (…) będzie traktowane jako równie ważne, co aryt-

factor for mental health disorders in the adult population(Roberts, Roberts, & Chan, 2009). A recent U.S. survey study indicated that the cumulative prevalence of experiencing at least one mental health problem between the ages of 9 and 19 in the U.S. population is 80%, with the researchers concluding that the experience of psychiatric problems is nearly universal in our youth (Copeland, Shanahan, Costello, & Angold, 2011). It is therefore not surprising that our school-children are experiencing an increasing burden of challenges including stress, apathy, bullying, absenteeism, depression, anxiety, substance abuse, attention disorders, academic failure, and physical health problems including obesity and diabetes. Although statistics are on mental health problems in students are most available from U.S. studies, this problem in our youth is international in scope (Mikolajczyk, Maxwell, Naydenova, Meier, & El Ansari, 2008). Unfortunately, our modern culture has little if any training in the development of skills to cope with stress and to maintain health. Our healthcare practitioners, instead of having stress management and self-regulation skills to share with their patients, are themselves under chronic stress and many are experiencing burnout. The focus of our schools’ educational curriculum is on providing the cognitive and academic skills necessary for employment, and devotes little if any effort towards the education of the whole individual including the maintenance of physical and mental health, stress and emotion regulation and social skills. Historically, as early as the beginning of twentieth century, a number of academic leaders have argued for the need for more balance in our school curriculum, to address not just the practical academic education of our youth but also to provide the lifestyle skills that can lead to improved emotional intelligence, self-esteem, well-being and life satisfaction. As early as 1914, Terman wrote in a hopeful prediction that “… the health and welfare of a child will … be regarded as one of as much importance as arithmetic and geography…” (Terman, 1914), although 100 years later this is still not the case. However, on the hopeful side, there has been a recent call from

www.sulislaw.pl

metyka i geografia (…)” (Terman, 1914), chociaż 100 lat później jeszcze tak nie jest. Niemniej jednak, co napawa optymizmem, Organizacja CASEL (The Collaborative for Academic, Social and Emotional Learning) wezwała ostatnio do włączenia w nasz system edukacji umiejętności społeczno-emocjonalnych (http://www.casel.org/). Badania naukowe na dorosłych wykazały, że praktyka jogi, obejmująca ćwiczenia fizyczne, techniki oddechowe oraz medytację i praktykę uważności, jest doskonałym środkiem zapobiegającym stresowi, a także, że nieprzerwana praktyka zwiększa możliwości samoregulacji oraz świadomość umysłu ciała, a w następnej kolejności prowadzi do lepszego nastroju i samopoczucia i poprawiajakość naszego życia (Khalsa & Gould, 2012). W rzeczywistości korzyści te są jednym z głównych powodów, które sprawiły, że praktyka jogi jest obecnie tak rozpowszechniona w społeczeństwie i rośnie w zawrotnym tempie w skali międzynarodowej. W Stanach Zjednoczonych, gdzie przeprowadzono badania, powszechność praktyki jogi wśród populacji wzrosła z 5,1% w roku 2002 do 6,1% w roku 2007 i 8,9% w roku 2012. Ponad 20 milionów osób dorosłych praktykuje jogę, a znaczna liczba osób nie ćwiczących jest zainteresowana jej rozpoczęciem. Z przeprowadzonych badań wynika, że joga jest znacznie mniej popularna wśród dzieci i młodzieży niż u dorosłych, niemniej efekty jej uprawiania u obu tych grup są tak samo zbawienne (Hagen & Nayar, 2014) (Birdee et al., 2009) (Galantino, Galbavy, & Quinn, 2008). Ponadto istnieje silny, nieformalny, międzynarodowy ruch dążący do wprowadzenia jogi do szkół(Hyde, 2012). Oprócz indywidualnych nauczycieli jogi, niezależnie popularyzujących jogę w środowisku szkolnym, istnieje ponad dwadzieścia formalnie zarejestrowanych i funkcjonujących w szkołach programów jogi, oferujących instruktorom szkolenie w zakresie nauczania jogi w szkole. Takie rozwiązania zapewniają kompletny, standardowy program nauczania.

the Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning (CASEL) for the implementation of socio-emotional learning skills in our education system (http://www.casel.org/). Scientific research studies in adult populations have demonstrated that yogic practices including the physical exercises, the breathing techniques and the meditation/mindfulness practices are an excellent countermeasure for stress and that continuous practice leads to an improved capability for self-regulation and mind/body awareness, and subsequently an improved sense of well-being, higher quality of life and elevated mood (Khalsa & Gould, 2012). In fact, these benefits are one of the major reasons that the prevalence of yoga practice is now so high amongst the general public and is increasing at a dramatic pace internationally. In the U.S., where surveys have been carried out, the prevalence of yoga practice in the population has increased from 5.1% in 2002, to 6.1% in 2007 to 8.9% in 2012; over 20 million adults are practicing yoga and substantial numbers of non-practitioners are interested in practicing. Although yoga is also being practiced by a smaller percentage of children and adolescents, they still experience the same benefits as adults. This has demonstrated by a number of research studies on yoga in this population for a variety of conditions (Hagen & Nayar, 2014)(Birdee et al., 2009)(Galantino, Galbavy, & Quinn, 2008). Furthermore, there is a strong informal movement internationally in which yoga is being implemented in school settings (Hyde, 2012). In addition to many individual yoga instructors applying yoga in school settings independently, there are over two dozen formally established programs for yoga in schools that offer training to yoga instructors for the instruction of yoga in the school setting that come complete with standardized curricula. Although research on the benefits of yoga in school settings is in its infancy, preliminary research studies published in peer-review journals are beginning to demonstrate that the practice of yoga in schools can yield improve-

www.sulislaw.pl

Mimo iż badania nad korzyściami płynącymi z uprawiania jogi w środowisku szkolnym są w fazie początkowej, wstępne wyniki opublikowane w czasopismach z recenzją typu peer-review pokazują już teraz, że praktyka jogi w szkołach może przynieść poprawę w wielu dziedzinach, takich jak: pobudzenie psycho-fizjologiczne, radzenie sobie ze stresem, odporność, nastroje i emocje, samoocena, złość i agresja, bezradność, zaburzenia przeżywania, nerwica natręctw i negatywne zachowania (Serwacki & Cook-Cottone, 2012). W randomizowanych, kontrolowanych badaniach, jakie przeprowadziliśmy wśród młodzieży licealnej, uczestniczyły klasy uczniów losowo przypisane do normalnie zaplanowanych zajęć wychowania fizycznego lub do programu jogi, zastępującego te zajęcia. Uczniowie uczestniczący w programie jogi wzięli udział w około 36 zajęciach programu Joga Ed w okresie jednego semestru. Wyniki pokazały profilaktyczny wpływ na czynniki psychologiczne, w tym stres, odporność, wyrównanie emocji i nastroju w przypadku klasy praktykującej jogę, w porównaniu do stanu klasy chodzącej na zajęcia wychowania fizycznego (Khalsa, Hickey-Schultz, Cohen, Steiner, & Cope, 2012; Noggle, Steiner, Minami, & Khalsa, 2012). Ponadto, przeprowadzone zostały badania jakościowe wśród młodzieży uczestniczącej w szkolnym programie jogi. Uczniowie informowali o tym, że stosują praktykę jogi w życiu codziennym jako strategię radzenia sobie ze stresem, doświadczając odczuwalnych korzyści w swoim życiu codziennym, w tym umiejętności skuteczniejszego radzenia sobie ze stresem i lękami (Conboy, Noggle, Frey, Kudesia, & Khalsa, 2013). Jest prawdopodobne, że kontynuowanie stosowania tych umiejętności doprowadzi do poprawy wyników w nauce, a nawet pozytywnych zmian w zdrowiu fizycznym oraz interakcjach społecznych z kolegami i rodziną. Nauczanie jogi w szkołach zyskuje na popularności, jednak dzieje się tak przede wszystkim na poziomie lokalnym – okręgu szkolnego lub na terenach, gdzie działają nauczyciele jogi. Ten oddolny ruch napawa optymizmem, jednak nie wystarczy, aby formalnie wprowadzić jogę do powszechnego programu szkolnego. W celu uzasadnienia szeroko zakrojonego wprowadzenia jogi do edukacji

ments in a variety of characteristics including psychophysiological arousal, stress coping, resilience, mood, self-esteem, anger and aggression, helplessness, rumination, intrusive thoughts, and negative behaviors (Serwacki & Cook-Cottone, 2012). Randomized controlled trials that we have conducted on adolescents in a high school setting were conducted with student classes randomly assigned to either their regularly scheduled physical education classes or to a yoga intervention in place of physical education classes. Students in the yoga intervention participated in about 36 classes of the Yoga Ed program over the course of a single semester. Results have revealed a preventive effect on psychological factors including stress, resilience, emotion regulation and mood in the yoga condition as compared with the physical education class condition(Khalsa, Hickey-Schultz, Cohen, Steiner, & Cope, 2012; Noggle, Steiner, Minami, & Khalsa, 2012). Furthermore, in qualitative research we have conducted on adolescents undergoing the in-school yoga intervention, we have observed that they are reporting that they are applying yoga practices in their day-to-day lives as a coping strategy. Consequently, they are experiencing perceptible benefits in their daily lives, including the ability to manage stress and anxiety more effectively (Conboy, Noggle, Frey, Kudesia, & Khalsa, 2013). It is likely that continued application of these skills will lead to academic performance improvement and even positive changes in their physical health and their social interactions with their fellow students and family members. Although the prevalence of yoga instruction in schools is increasing, this is occurring primarily at local or school district levels, and in areas where yoga instructors are located. Although this is encouraging, it is unlikely that this informal movement alone will be sufficient for the formal universal incorporation of yoga in our school curricula. In order to justify such widespread incorporation of yoga in the school curriculum at the district, county, state and national levels, school administrators and government policymakers will have to provide strong evidence for the cost-effectiveness of yoga in

www.sulislaw.pl

na poziomie okręgu, powiatu, stanu oraz kraju, dyrekcje szkół i decydenci rządowi będą musieli przedstawić mocne argumenty, które uzasadnią ponoszone na ten cel wydatki. Do tego niezbędne będą badania naukowe potwierdzające wartość jogi w programie szkolnym (Khalsa, 2007). Chociaż włączenie jogi do edukacji na skalę globalną wydaje się być poważną transformacją, w rzeczywistości istnieje już precedens wprowadzenia nowych zachowań behawioralnych w naszym systemie edukacji, a docelowo także w naszej kulturze na poziomie globalnym. W dziewiętnastym wieku wśród młodzieży występował poważny problem ze zdrowiem jamy ustnej i chronicznym bólem zębów, który poważnie wpływał na zdolność dzieci do nauki. Wiadomo było, na podstawie wiedzy naukowej w tamtym czasie, że odpowiednia higiena jamy ustnej może temu problemowi zapobiec. Bezpośrednią konsekwencją tej wiedzy było rozpoczęcie formalnego i uniwersalnego wprowadzania edukacji w zakresie higieny jamy ustnej w szkołach. We współczesnym społeczeństwie higiena jamy ustnej stała się powszechnie akceptowana oraz praktykowana i została w całości wprowadzona do naszych systemów edukacji i opieki zdrowotnej. Zatem zaczęliśmy, w podobny sposób, wprowadzać skuteczną higienę umysłu i ciała do szkół i naszego społeczeństwa – poprzez praktykę jogi (Khalsa, 2007). Płynące z niej korzyści skutecznie zapobiegną występowaniu przewlekłego stresu oraz jego następstw wśród młodzieży i dorosłych, ograniczając występowanie niezakaźnych chorób społecznych, takich jak depresja, stany lękowe, otyłość, cukrzyca oraz zmniejszy się także zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną. Co ważne, istnieją również dowody, że praktyka jogi nie tylko ogranicza niekorzystne skutki, ale także wzmacnia pozytywne cechy ludzkie, takie jak współczucie i altruizm, a nawet prowadzi do bardziej głębokich, transcendentnych doświadczeń pokoju, harmonii, przepływu i jedności. Przed nami długa droga polegająca na przeprowadzeniu niezbędnych badań naukowych i przezwyciężeniu praktycznych wyzwań dotyczących wprowadzenia jogi do szkół. Jednym z argumentów podnoszonych przez niechętnych temu

schools. For this purpose, scientific research studies demonstrating the value of yoga in the school curriculum will be absolutely critical and necessary (Khalsa, 2007). Although the global inclusion of yoga in education seems like a large transformation, in fact, there is already a historical precedent for the incorporation of new behavioral skills in our education system and ultimately into our culture on a global level. In the nineteenth century, there was a significant problem in our youth with respect to oral health and chronic dental pain that was significantly impacting children’s ability to function academically. It was known from the scientific knowledge at that time that proper dental hygiene could prevent this problem. As a direct consequence of this knowledge, dental hygiene education began to be implemented formally and universally in our schools. Subsequently, in modern society dental hygiene has ultimately become universally accepted and practiced and has been fully incorporated into our education and healthcare systems. It is therefore appropriate that we began to similarly incorporate an effective mind/body hygiene into our schools and our society – the practice of yoga (Khalsa, 2007). The benefits will effectively prevent the incidence of chronic stress and its sequelae in our youth and adults, thereby reducing the incidence of noncommunicable lifestyle diseases such as depression, anxiety, obesity and diabetes and reducing healthcare utilization. Importantly, there is also some evidence that these practices will not only reduce negative outcomes, but that they will likely enhance positive human characteristics such as compassion and altruism, and even lead to more profound transcendent experiences of peace, harmony, flow and unity. There is a significant road ahead of us in conducting the necessary scientific research and overcoming the practical challenges of implementing yoga in schools. One challenge has been the argument made by a few that yoga is religious in nature, and that incorporation of yoga practices in schools violates the international standard of prohibiting the mixing of

www.sulislaw.pl

pomysłowi jest przekonanie, że joga ma charakter religijny oraz że wprowadzenie praktyki jogi w szkołach narusza międzynarodowy standard zabraniający mieszania wpływu państwa i Kościoła. Wiele takich sporów rozstrzygnięto na salach sądowych w Stanach Zjednoczonych oraz w Indiach. Jak dotąd, we wszystkich przypadkach, sąd orzekł, że joga w szkołach nie ma charakteru nieodłącznie religijnego. Najsilniejszy argument, który za tym przemawia to fakt, że religia opiera się na wierze, a joga opiera się na postępowaniu i jest całkowicie niezależna od potrzeby wiary. Zasadnicza praktyka jogi oraz ta, która pojawia się w programach jogi w szkołach, to praktyka umysłu i ciała obejmująca techniki medytacji i świadomości, które są całkowicie areligijne. Praktyka medytacji jest ćwiczeniem poznawczym, nie wychodzącym poza staranną i nieprzerwaną kontrolę uwagi – do jej skuteczności wiara nie jest konieczna. W naszych ostatnich badaniach nad jogą uczestniczyli między innymi weterani w podeszłym wieku z zespołem stresu pourazowego oraz młodzi, czternastoletni chłopcy. Wielu z nich miało negatywne i ograniczone nastawienie do jogi, a niektórzy z nich postrzegali ją jako niepoważne hobby praktykowane przez bogate kobiety w obcisłych strojach. Pomimo tych negatywnych przekonań, po podjęciu praktyki jogi, osoby te doświadczyły pozytywnych i często głębokich zmian psychofizycznych, które pojawiają się wraz z praktyką jogi. Chociaż prawdą jest fakt, że wiele osób uprawiających jogę uczyniło ją częścią swojej orientalnej praktyki religijnej, sama praktyka jogi jest całkowicie bezwyznaniowa. W rzeczywistości liczne książki i przykłady pełne są zwolenników różnych niewschodnich religii, które regularnie praktykują jogę. Zamiast stawiać jogę w sprzeczności z przyjętymi przekonaniami religijnymi, relacjonują, że praktyka jogipogłębia ich doznania religijne oraz zaangażowanie. Nie jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę fakt, że praktyka jogi pogłębia możliwości ludzkie, w tym doświadczenie transcendencji i duchowości. Największym wyzwaniem stojącym przed inicjatorami wprowadzenia jogi do naszego systemu edukacji i powszechnie do społeczeństwa jest skuteczne przeprowadzenie badań naukowych.

church and state. In fact, a number of legal cases have already been held regarding this challenge in the U.S. and in India. So far, the judgments in all of these cases have ruled that yoga in schools in not inherently religious in nature. The strongest support for this is that religion is belief-based, whereas yoga is behavior-based and entirely independent of the need for belief. The core practices of yoga, and those that appear in yoga programs in schools, are mind/body practices including the techniques of meditation and mindfulness that are entirely non-religious. The practice of meditation is a cognitive exercise, involving nothing more than the careful and sustained control of attention – there is no belief required for its efficacy. Indeed, in our own recent yoga research studies we have had participants including elderly veterans with post-traumatic stress disorder and young 14-year-old schoolboys. Many of these had a negative and limited perception of yoga, with some typically viewing it as a frivolous hobby practiced by wealthy, leotard-clad women. Despite these negative beliefs, after actually practicing yoga, these individuals ultimately experienced the positive and often profound mind/body changes that come with yoga practice. Although it is true that many individuals that practice yoga incorporate it as a part of their oriental religious practice, yoga practices themselves are entirely nondenominational. In fact, numerous books and examples abound from adherents of a wide variety of non-eastern religions who practice yoga regularly. Instead of finding yoga at odds with their adopted religious persuasion, they report that yoga practice actually enhances their religious experience and commitment. This is actually not surprising, given that yoga practice enhances human capabilities including the experience of transcendence and spirituality. The largest challenge to the incorporation of yoga into our education system and ultimately our society as a whole is the successful execution of the necessary scientific research. Fortunately, we are now undergoing more such research than ever before in history, with more

www.sulislaw.pl

Na szczęście obecnie dokonujemy więcej takich analiz niż kiedykolwiek wcześniej, z większą pulą finansowania tych prac ze środków rządowych, takich jak federalne Narodowe Centrum Medycyny Komplementarnej i Alternatywnej (National Center for Complementary i Alternative Medicine) w Stanach Zjednoczonych. Jednak kwestie związane z finansowaniem wciąż stanowią najpoważniejszą barierę w systemie biomedycznym, który wciąż bardzo sceptycznie podchodzi do praktyki jogi. Chociaż kontynuujemy wnioskowanie o dotowanie badań przez rząd, potrzebujemy finansowania ze środków prywatnych. Miejmy nadzieję, że znajdą się osoby zamożne, które w swoim życiu skorzystały z praktyki jogi i dostrzegą one wartość tych badań w poprawianiu zdrowia naszego społeczeństwa. Liczymy, że znajdą się tacy, którzy uważają, że wspieranie badań nad jogą w tym specjalnym i niepowtarzalnym momencie w historii ludzkości jest dla nich przywilejem.

funding for this work from government sources such as the federal National Center for Complementary and Alternative Medicine in the U.S. However, the challenge of funding is still the most significant barrier at present in a biomedical system that is still highly skeptical of these practices. Although we continue to apply for government funding for research, we are in need of funding from private sources. Hopefully, there are affluent individuals who have been benefitted by the practice of yoga in their lives, who will see the value of this research in advancing the health of our society, and would consider themselves privileged to contribute support for yoga research at this special and unique time in human history.

Bibliografia / Bibliography • APA (American Psychological Association), APA Survey Raises Concern about Health Impact of Stress on Children and Families, http://www.apa.org/news/press/releases/2010/11/stress-in-america.aspx, 2010.

Khalsa, S. B. S. (2007). Why Do Yoga Research: Who Cares and What Good Is It? International Journal of Yoga Therapy, 17(1), 2.

APA (American Psychological Association), American Psychological Association Survey Shows Teen Stress Rivals That of Adults, http://www.apa.org/news/press/releases/2014/02/teen-stress.aspx, 2013.

Khalsa, S. B. S., & Gould, J. (2012). Your Brain on Yoga, New York, NY, Rosetta Books LLC. • Mikolajczyk, R. T., Maxwell, A. E., Naydenova, V., Meier, S., & El Ansari, W. (2008). Depressive symptoms and perceived burdens related to being a student: Survey in three European countries. Clinical Practice and Epidemiology in Mental Health, 4, 19.

Birdee, G. S., Yeh, G. Y., Wayne, P. M., Phillips, R. S., Davis, R. B., & Gardiner, P. (2009). Clinical applications of yoga for the pediatric population: a systematic review. Academic Pediatrics, 9(4), 212-220 e211-219. • Conboy, L. A., Noggle, J. J., Frey, J. L., Kudesia, R. S., & Khalsa, S. B. S. (2013). Qualitative evaluation of a high school yoga program: feasibility and perceived benefits. Explore (NY), 9(3), 171-180. • Copeland, W., Shanahan, L., Costello, E. J., & Angold, A. (2011). Cumulative prevalence of psychiatric disorders by young adulthood: a prospective cohort analysis from the Great Smoky Mountains Study. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 50(3), 252-261. Galantino, M. L., Galbavy, R., & Quinn, L. (2008). Therapeutic effects of yoga for children: a systematic review of the literature. Pediatric Physical Therapy, 20 (1), 66-80. Hagen, I., & Nayar, U. S. (2014). Yoga for Children and Young People’s Mental Health and Well-Being: Research Review and Reflections on the Mental Health Potentials of Yoga. Frontiers in Psychiatry, 5, 35. • Hyde, A. (2012). The Yoga in Schools Movement: Using Standards for Educating the Whole Child and Making Space for Teacher Self-Care in JA Gorlewski, B. Porfilio & DA Gorlewski. Using standards and high-stakes testing for students: Exploiting power with critical pedagogy. Kessler, R. C., & Wang, P. S. (2008). The descriptive epidemiology of commonly occurring mental disorders in the United States. Annual Review of Public Health, 29, 115-129.

Noggle, J. J., Steiner, N. J., Minami, T., & Khalsa, S. B. S. (2012). Benefits of yoga for psychosocial well-being in a US high school curriculum: a preliminary randomized controlled trial. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 33(3), 193-201. Roberts, R. E., Roberts, C. R., & Chan, W. (2009). One-year incidence of psychiatric disorders and associated risk factors among adolescents in the community. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 50(4), 405-415. Serwacki, M. L., & Cook-Cottone, C. (2012). Yoga in the schools: a systematic review of the literature. International Journal of Yoga Therapy(22), 101-109. Sharma, M. (2014). Yoga as an alternative and complementary approach for stress management: a systematic review. Journal of Evidence Based Complementary and Alternative Medicine, 19(1), 59-67. • Terman, L. M. (1914). The Hygiene of the School Child. Boston, MA US: Houghton Mifflin Company. WHO (World Health Organization), Global Status Report on Noncommunicable Diseases 2010, http:// whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789240686458_eng.pdf?ua=1

Khalsa, S. B. S., Hickey-Schultz, L., Cohen, D., Steiner, N., & Cope, S. (2012). Evaluation of the mental health benefits of yoga in a secondary school: a preliminary randomized controlled trial. Journal of Behavioral Health Services and Research, 39(1), 80-90.

www.sulislaw.pl

C. Rajan Narayanan, Director of Life in Yoga Institute, USA

UJEDNOLICONY SYSTEM MODELU LECZENIA DLA CELÓW OPRACOWANIA JOGICZNEGO REŻIMU W STANACH CHOROBOWYCH

UNIFIED SYSTEM OF MEDICINE MODEL TO DEVELOP YOGA REGIMEN FOR DISEASE CONDITIONS

Tradycyjny system jogi i ajurwedy opiera się na modelu Pancha-Kosha w celu opracowania odpowiedniego dla konkretnych stanów chorobowych schematu terapii jogowej. I podczas gdy rezultaty są mierzalne, to model sam w sobie nie jest weryfikowalny za pomocą konwencjonalnych narzędzi medycznych. W celu jego weryfikacji proponuje się Unified System of Medicine Model (Ujednolicony System Modelu Leczenia) z pięcioma poziomami działania, punktem wyjścia leczenia i pomiarami. Sugerowanymi pięcioma poziomami działania są:

While the traditional system of Yoga and Ayurveda rely on the Pancha-Kosha model for developing suitable yoga therapy regimen for specific conditions, and while the outcome is measurable, the model itself is not verifiable with conventional medicine measurements. A Unified System of Medicine Model is proposed with five levels of operation, where the entry points of medicine and measurement of the model is suggested as follows. The five levels of operation are suggested to be: (a) musculo-skeletal system; (b) bio-chemistry; (c) genetic expression; (d) immunity/adaptive system; (e) vitality.

a) system mięśniowo-szkieletowy, b) procesy biochemiczne; c) ekspresja genetyczna; d) system odpornościowy/adaptacyjny; e) witalność.

The entry point of medicine is suggested to be:

Proponowanym punktem wyjścia leczenia jest: a) osocze (iniekcja bądź spożycie – w postaci ziołowej, homeopatycznej, leków, żywności, etc.); b) punkty Marma i Naadis (rola ciśnienia, akupunktury, etc.); c) Siła Myśli/Sankalpa (moc umysłu osoby albo innych).

(a) plasma (anything injected or consumed into the body - herbal, homeopathic, drugs, food, etc.); (b) marma points and Naadis (role of pressure, acupuncture, etc.); (c) power of Thought/Sankalpa (Power of ones mind or those of others).

Sugeruje się pomiary za pomocą Electroakupunktury zgodnie z metodą Dr.Voll (EAV), gdzie poprzez elektryczne przewodnictwo w obszarze istotnych punktów akupunktury/marma uzyskuje się pomiary wszystkich pięciu poziomów. Zostaną zaprezentowane wstępne badania pomiaru witalności (uzyskane z EAV) i opracowanie terapeutycznego schematu postępowania dla stanów Obturacyjnego Bezdechu Sennego i Artretyzmu/Bólu Stawów.

Measurement is suggested with Electro-Acupuncture according to Dr. Voll (EAV) by which all the five levels are measured through electrical conductivity of the relevant acupucture/ marma points. Beginning research results in measuring vitality with EAV and development of therapy regimen for Obstructive Sleep Apnea and Arthritis/Joint Pain conditions will be presented.

www.sulislaw.pl

C. Rajan Narayanan, Director of Life in Yoga Institute, USA

UJEDNOLICONY MODEL MEDYCYNY W LECZENIU SCHORZEŃ POPRZEZ TERAPIĘ JOGĄ

UNIFIED SYSTEM OF MEDICINE MODEL TO DEVELOP YOGA REGIMEN FOR DISEASE CONDITIONS

Potrzeba opracowania ujednoliconego systemu medycyny.

The Need for a Unified System of Medicine

rak możliwości zweryfikowania mechanizmu modelu tradycyjnego. Wybór odpowiedniej terapii schorzeń zalecanej w tradycyjnych systemach jogi i ajurwedy jest oparty o model pięciu powłok. Efekty takiej terapii są mierzalne, ale sam model i zachodzące w nim mechanizmy nie mogą zostać zbadane za pomocą środków dostępnych konwencjonalnej medycynie zachodniej. Stąd u ludzi, którzy hołdują sztywnym zasadom tej medycyny, którzy nie potrafią poszerzyć horyzontów myślowych, pojawia się pewien rodzaj sceptycyzmu. Nie można ich za to winić, ponieważ naukowe podejście medycyny zachodniej i wytworzona przez nią terminologia zgodnie nie uwzględniają tego, czego nie potrafią wyjaśnić. Niezrozumiałe zjawiska są spychane na margines poprzez nazwanie ich idiopatycznymi lub efektem placebo, jakby sugerując medykom, że nie warto się nimi zajmować. Następnie, poprzez ograniczenie wglądu w fizjologię człowieka, medycyna zachodnia nie jest w stanie opracować sposobu zbadania tych zjawisk. Tradycyjne systemy nie mogą być w dalszym ciągu ignorowane. Największym dylematem konwencjonalnej medycyny zachodniej w XX i XXI wieku jest fakt, że w przypadkach skazanych na klęskę, zastosowanie medycyny tradycyjnej przynosi sukces. Doszliśmy do punktu, gdzie naukowy dowód poparty statystykami dotyczącymi skuteczności praktyk medycyny tradycyjnej, zaowocował wytworzeniem gałęzi nazwanej medycyną „alternatywną”, której skuteczność została udowodniona. Ponieważ standardowe postrzeganie fizjologii nie obejmuje wielu z tych

on-verifiability of traditional system mechanism - While the traditional system of Yoga and Ayurveda rely on the Pancha-Kosha model for developing suitable yoga therapy regimen for specific conditions, and while the outcome is measurable, the model itself – the mechanism relationships – is not verifiable with conventional western medicine measurements. Hence this creates a certain level of skepticism in those who have developed ‘tunnel-vision’ in western allopathic medicine system who are unable to look beyond a narrow paradigm. They cannot be fully blamed for it, since the scientific approach of western medicine for the sake of functional management of the healthcare distribution system has created terminology to summarily ignore what it cannot understand. By calling something idiopathic or placebo-effect, what is not understood is brushed off to the sides, as if to suggest to a healthcare practitioner that it is not worth the time going in that direction. Further in limiting ones vision to the physiological model of the human system, western medicine is unable to develop a comprehensive model to even examine phenomena that it calls idiopathic or placebo-effect. Traditional systems can no longer be ignored The greatest dilemma of conventional western medicine in the 20th and 21st centuryis that traditional medicine systems has been shown to work in some instances when conventional western medicine has failed. It reached a point where the scientific proof by statistical evidence of certain traditional medicine techniques actually working has created a whole system of traditional medicine today labeled as “Complementary

www.sulislaw.pl

technik, nie są one uwzględnione w medycynie współczesnej. Jednak jest ona coraz bardziej widoczna i sprawia, że świat medyczny przestaje ją ignorować – powstało Narodowe Centrum Medycyny Alternatywnej jako część Narodowego Instytutu Zdrowia w Stanach Zjednoczonych. Najważniejsze podręczniki medyczne zawierają rozdziały dotyczące medycyny alternatywnej i terapii jogą (Best and Taylor’s physiological basis of medical practice, wyd. 2013). Tradycyjne systemy są nierozumiane w całości albo częściowo. Słabiej wyedukowani ludzie postrzegają ajurwedę przede wszystkim jako zielarstwo, co mija się z prawdą. Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego miało wykazać, że akupunktura w tradycyjnej medycynie chińskiej oddziałuje na system nerwowy – zwiększona aktywność obszarów mózgu odpowiadających punktom akupresury. Jednakże tradycyjna medycyna chińska nie podziela tej teorii [1]. Początkowo joga była postrzegana jako indywidualne ćwiczenia fizyczne połączone z fizjoterapią i nadal jest w ten sposób przez niektórych opisywana. Dopiero później zrozumiano istotę oddychania i medytacji oraz zauważono, że poszczególne elementy jogi oddziałują na te same schorzenia, wymuszając zmiany w sferze biochemicznej. Efektem tego jest teoria, że joga działa poprzez głęboką relaksację organizmu, reakcję parasympatyczną oraz wyłączenie niepoprawnie funkcjonujących układów [2,3]. Do tej pory żadna gałąź medycyny zachodniej nie zasugerowała, dlaczego niektóre z elementów jogi są bardziej pożądane w leczeniu poszczególnych schorzeń. Z perspektywy pięciu powłok odpowiedź jest jasna (metoda stosowana w instytucie SVYASA – Swami Vivekananda Joga Anusandhana Samsthana). Model pięciu powłok często pojawia się w literaturze dotyczącej jogi i ajurwedy, a jego źródeł należy szukać w trzecim rozdziale Upaniszady Tittirija zatytułowanym Bhrigu-valli. Przedstawia on pięć poziomów egzystencji:

and Alternative” medicine as part of evidence-based medicine. Since the standard view of physiology is unable to fully comprehend many of these techniques, it is not integrated into modern medicine. Yet the pervasiveness of its presence in the world makes the medical profession unable to ignore it any more – as demonstrated by the National Center for Complementary and Alternative Medicine created as part of the National Institutes of Health in the United States. Major medical text books even carry chapters on “Complementary and Alternative” Medicine and Yoga Therapy [BEST & TAYLOR’S Physiological Basis of Medical Practice 2013]. Traditional systems are misunderstood or partially understood - The less educated folks view Ayurveda as primarily herbal pharmacology, which it is not. Acupuncture of Traditional Chinese Medicine was theorized as working through the nervous system when FMRI studies showed brain region activation corresponding to acupuncture meridian points, although Traditional Chinese Medicine may not agree with that view.[1] Yoga was initially perceived as physical manipulation done by oneself, and correlated with physio-therapy, and even today is propagated thus by some people. Thereafter with understanding of breathing and meditation aspects and finding that different yoga protocol seem to work for the same disease condition, and verifying bio-chemical changes, it has been suggested that yoga works through deep relaxation of the human system, the parasympathetic response along with deactivation of the default mode network.[2,3]Yet, nobody from a western medicine mode has yet suggested why certain yoga protocols are more appropriate than others for a singular condition. However from a Pancha-kosha model perspective the answers are clear (as applied by SVYASA). The Pancha-Kosha model while appearing in many literature related to Yoga and Ayurveda originates from the third chapter of the Taittriya Upanishad called Bhrigu-valli, where existence is viewed in five levels:

www.sulislaw.pl

• Annamaja

kośa (ciało fizyczne, pożywienie), kośa (energia życiowa), • Manomaja kośa (umysł), • Widźńanamaja kośa (intelekt lub prawo natury), • Anandamaja kośa (błogość, ostateczna samoświadomość).

• Annamaya

• Pranamaja

• Praanamaya

Słowo kośa oznacza powłokę i czasem używane jest w znaczeniu „ciało”, np. ciało fizyczne, ciało witalne, ciało umysłowe. Poza przypadkowymi urazami, w modelu pięciu powłok uważa się, że większość chorób powstaje na poziomie umysłu jako wynik niepoprawnego myślenia lub złego nastawienia. Celem terapii jest ponowne nakierowanie umysłu, a w przypadkach chorób chronicznych, jeśli poprawa jest niemożliwa, połączenie z energią wszechświata (widźńanamaja kośa), co skoryguje orientację umysłu. Wtedy nastąpi ponowne nastawienie ciała energetycznego i fizycznego. Model ten został szeroko wykorzystany przez SVYASA do opracowania terapii jogą w niemal wszystkich chorobach lub niedomaganiach.

The word ‘Kosha’ added literally means enclosure, and is also sometimes called ‘body’, as physical body, vitality body, mind body, etc. In the use of Pancha-Kosha model, except for accident injuries, most diseases are said to be caused at the level of the mind – improper thinking or orientation – and the effort of therapy is to first reset the mind orientation and in the cases of chronic diseases where it is difficult, to connect back into the cosmic intelligence (Vijnyaanamaya) and correct the orientation of the mind. This would result in resetting the vital body and the physical body. [This model has been used extensively by SVYASA to develop their yoga protocol for healing for almost any disease or abnormality.]

Rola ujednoliconego systemu medycyny w poszerzaniu horyzontów medycyny zachodniej. Podstawowy problem stanowi ograniczony pogląd medycyny zachodniej na organizm człowieka. Zachodzi potrzeba opracowania ujednoliconego modelu medycyny, który obejmie zarówno współczesną zachodnią medycynę, jak i dorobek jej tradycyjnych odmian. Osiągnięcie tego celu zagwarantuje, że w ciągu najbliższej dekady będzie można stosować techniki badań i eksperymentów, które będą się odnosić do wszystkich systemów medycyny. Takie podejście nie zależy od poglądów medycyny zachodniej, ale raczej od szerszego modelu, który w żaden sposób nie przeciwstawia się medycynie zachodniej lub badaniom naukowym.

Need for USM to overcome western medicine’s narrow view - The fundamental problem is western medicine’s narrow view of the human system. We need a Unified System of Medicine (USM) that explains modern western medicine as well as all traditional medicines. Accomplishing that would ensure that in the next decade we can apply research techniques and experimental design that answer the mechanism of all medicine systems. Such an approach is not governed by western medicine view, but rather a larger model that does not in any way contradict western medicine or scientific research.

Prezentujemy ujednolicony system medycyny, jedną metodę pomiarów oraz sposób ich wykorzystania dla optymalizacji terapii jogą lub każdego innego systemu medycyny.

(the food or physical aspects), (vitality), • Manomaya (the mind aspect), • Vijnyaanamaya (the intellect or law of nature aspect), • Aanandamaya (the bliss or peace or the ultimate reality-realization aspect).

In this presentation, we present this concept of Unified System of Medicine, one method of measurement, and how it can be used to optimize yoga therapy or any system of medicine.

www.sulislaw.pl

Rozważania podzielone są na następujące etapy:

Accordingly the discussion here is divided into the following sections:

2. Porównanie poprzedników współczesnych i tradycyjnych systemów medycznych. 3. Połączenie systemów. 4. Sformułowanie modelu ujednoliconego systemu medycyny. 5. Określenie struktury ujednoliconego systemu medycyny. 6. Uzasadnienie mechanizmu dostępu ujednoliconego systemu medycyny. 7. Zastosowanie w terapii jogą.

2. Comparing Antecedents of Modern and Traditional Medicine Systems 3. Bringing them together 4. Enunciating the Unified System of Medicine (USM) Model 5. Justifying the Unified System of Medicine (USM) Structure 6. Justifying Access Mechanism of USM 7. Application for yoga therapy

Porównanie poprzedników współczesnych i tradycyjnych systemów medycznych.

Comparing Antecendents of Modern and Traditional Medicine Systems

Współczesna medycyna jest oparta na Newtonowskim modelu naukowym. Cokolwiek widzisz i potrafisz wyjaśnić, jest naukowo zrozumiałe. Jeśli coś nie pasuje do tego modelu, np. może być zaobserwowane, ale nie wyjaśnione, zostaje odrzucone, jako niemożliwe do wyjaśnienia przez naukę.

Modern medicine works with the approach of Newtonian science. What you observe and can explain is scientifically understood. Whatever does not fit that model – can be observed but not understood – is rejected as something that is not explainable by science.

Punktem wyjścia dla współczesnej medycyny jest przede wszystkim ciało fizyczne i organy – anatomia oraz funkcje przez nie pełnione – fizjologia. Podwaliny współczesnej medycyny można odnaleźć w systemach medycyny zapoczątkowanych w starożytnej Grecji, Egipcie, państwach środkowo-wschodnich, Chinach i Indiach, ale podejście naukowe systematycznie zatarło wszelkie pozostałości tych starych systemów. Dlatego też medycyna współczesna jest samodzielna, oddzielona od swoich korzeni. Śmierć i życie organizmu są klinicznie definiowane, ale ich cel z punktu widzenia naukowego nie został odkryty. Kiedy mamy nieżywe ciało ze wszystkimi organami oraz substancjami niezbędnymi do zachodzenia procesów życiowych, nie potrafimy tchnąć w nie życia i podtrzymać tych procesów. Stąd medycyna zachodnia nie potrafi określić celu życia i śmierci, mimo że zdefiniowała cel istnienia poszczególnych organów w ciele, różnych neurotransmiterów i pojedynczych komórek. Z tego jasno wynika, że medycyna zachodnia nie skupia się na całości organizmu. Dopiero niedawno zaczęto mówić o medycynie ciała i umysłu, która wcześniej była długo ignorowana.

The starting point of modern medicine is essentially the physical body and organs – the anatomy – and the functional elements of the body working with the anatomy, which is physiology. While the antecedents of modern medicine can be stretched to the Greek, Egyptian, Middle-eastern, Chinese and Indian medicine, the process of its scientific establishment has systematically thrown out any vestige of these old systems. Thus modern medicine really stands alone on its own. Death of a body is clinically defined, and so also life in a body. However the science of life and death is not known. When a body is fully in place with the organs and even perhaps the bio-chemicals, life cannot be given to a dead body by reviving it, and keep going its self-regulating processes. Thus modern medicine does not know the purpose of life and death, the same way they know the purpose of each organ in the body, or each neuro-transmitter or cell in the body. Clearly conventional western medicine is incomplete with a body focus. Only in recent times they are beginning to talk about Mind-Body medicine after ignoring it for a long time.

www.sulislaw.pl

Systemy tradycyjne wychodzą poza ciało, np. w jodze obecne są pojęcia Boga, celu życia i śmierci, które stanowią punkt wyjścia. Nawet jeśli w niektórych systemach nie ma pojęcia Boga, to nie da się uniknąć odniesień do ducha, duszy i elementów natury. Odpowiednio duch i natura stają się początkiem dla ciała i umysłu. Wynikająca z tego różnica pomiędzy systemami tradycyjnymi i współczesnymi staje się podstawą dla ujednolicenia: z ciała należy zaczerpnąć to, co współczesne, a z ducha to, co tradycyjne.

Traditional systems look beyond the body – like yoga has an idea of God, and purpose of life and death, which becomes the starting point. In some systems even if the idea of God is avoided, the idea of spirit or soul and nature of elements cannot be avoided. The spirit and elements respectively become the starting point of the mind and body. Hence the big difference between traditional and modern systems is its starting base: modern from the body and traditional from the spirit.

Bringing Them Together Połączenie systemów.

Umysł jest łącznikiem pomiędzy Duchem i Ciałem. Współczesna medycyna poczyniła kroki w kierunku zrozumienia wzajemnej zależności ciała i umysłu, postrzega depresję, stany lękowe i homoseksualność jako wynik uwarunkowań biochemicznych, opracowuje narzędzia naukowe i koncepcje, które połączą ducha z umysłem. Dzisiaj rozumiemy, że geny nie tylko wpływają na równowagę biochemiczną organizmu, ale również można je modyfikować i wprowadzać zmiany w tej równowadze [4-10]. Dlatego dzisiaj mówimy, że geny nie decydują o tym, kim jesteśmy, ale raczej nasza ekspresja genetyczna – geny zmodyfikowane przez czynniki inne niż DNA – decyduje, kim jesteśmy. Nieskończone możliwości działania i kształtowania genetycznego to pole działania ducha i umysłu. Biologiczny aspekt ducha jest prawdopodobnie odzwierciedlony w postaci odporności i wszelkich mechanizmów adaptacyjnych naszego organizmu, a efekt placebo to prawdopodobnie afirmacja wierzeń umysłu.

Mind is the hinge or connector between the Body and Spirit, and as modern medicine has advanced towards understanding the Body and Mind together and understands depression and anxiety and homosexuality as bio-chemical conditions, scientific tools and concepts are developing to connect the spirit with the mind. Today we understand that while genes were thought to impact ones bio-chemical balance, gene expression can be modified which changes the bio-chemical balance. [4-10] So we say today, genes don’t make who we are, but rather our genetic expression – genes conditioned/modified by epi-genetic factors – which makes us who we are. The field of infinite possibilities to impact the genetic expression is the zone of the spirit and mind. A biological element of the spirit is suggested to be the immunity and overall adaptive mechanism in our system, and placebo-effect is suggested to be the affirmation or belief-system of mind.

Sformułowanie modelu ujednoliconego systemu medycyny.

Enunciating the Unified System of Medicine Model

Istotą ujednoliconego systemu medycyny jest pięć poziomów oddziaływania w ludzkim organizmie oraz kanały dostępu do nich. • Sugerowane pięć poziomów to: (a) układ kostno-mięśniowy; (b) procesy biochemiczne; (c) ekspresja genetyczna; (d) układ immunologiczny/adaptacyjny; (e) energia (jej produkcja i wykorzystanie).

The essence of the Unified System of Medicine is five levels of operation in the human system, and access channels to impact the operation. • The five levels are suggested to be (a) musculo-skeletal system; (b) bio-chemistry; (c) genetic expression; (d) immunity/adaptive system; (e) vitality (body’s energy production and distribution).

www.sulislaw.pl

• Sugerowane

kanały dostępu to: - Plazma – wszelkie substancje wprowadzone do organizmu lub przez niego wchłonięte – ziołowe, homeopatyczne, leki, pożywienie, itd.; - Nadie – drogi przekazywania informacji regulujących wszelkie procesy. • Kanały te są dostępne poprzez: - punkty Marma lub meridiany (ucisk, akupresura, itp.) - bezkontaktowo poprzez siłę myśli (afirmacja/Sankalpa – wykonywana przez samych pacjentów lub inne osoby, np. terapia Reiki, energoterapia).

• The

access channels are suggested to be - Plasma (anything injected or consumed into the body - herbal, homeopathic, drugs, food, etc.); • Naadis or the circuitry of the Information System that regulates all functionalities. • The circuitry is accessed in two ways: - Marma or Meridian points (role of pressure, acupuncture, etc.); - Wirelessly through Power of Thought (affirmation/Sankalpa – power of ones mind or those of others – as in Reiki and Energy healing).

Określenie struktury ujednoliconego systemu medycyny.

Justifying the Unified System of Medicine Structure

Pięć poziomów zostało bezpośrednio zaczerpniętych z pięciu elementów praktyki zawartych w ośmiu gałęziach jogi Patańdźalego – asana, pranajama, pratjahara, dharana, dhjana. Pierwsze dwie gałęzie (z ośmiu) stanowią przygotowanie mentalne, a ostatnia oznacza jedność duchową wynikającą z praktyki poprzedzających elementów. • Asany, czyli pozycje jogi, mogą być traktowane jako sposób dostępu do układu kostno-szkieletowego. • Pranajama, czyli ćwiczenia oddechowe, reguluje przepływ energii w organizmie i w poniższym diagramie została odseparowana jako element górujący nad pozostałymi i wpływający na nie wszystkie. • Pratjahara, to optymizacja wibracji, wewnętrznych procesów biochemicznych i połączenie z mocą afirmacji w następnym elemencie – dharanie – zazwyczaj prowadzi do świadomej kontroli funkcji organizmu niewymagających naszej świadomości. • Dharana, to moc afirmacji, pozytywne myślenie, które ma moc sprawczą. Traktujemy to jako nieznaczący czynnik genetyczny, zwany inaczej efektem placebo. • Dhjana, to obserwacja, która może doprowadzić do kolejnego poziomu – samadhi. Tutaj praktykuje się głęboki sen i medytację, które oddziałują na system immunologiczny/adaptacyjny organizmu.

The five levels of the system are directly drawn from the 5 exercise elements of the 8-fold yoga of Patanjali – Aasana, Praanaayaama, Pratyaahaara, Dhaaranaa, Dhyaana. The first two of the eight fold are mental preparation and the last is the state of spiritual communion that happens from the processes driven by the other seven elements. • Thus Aasana or postures in yoga can be understood as the musculo-skeletal alignment exercises that optimize the musculo-skeletal system. Praanaayaama associated with breathing exercises helps regulate the vitality of the system and in the diagram below, it is separated as an overarching element that helps the functioning of all elements. • Pratyaahaara is the optimization of vibrations, the bio-chemistry within, and mastery of it in integration with the power of affirmation in the next element, Dhaaranaa, typically leads to voluntary control of involuntary functions of the body. • Dhaaranaa is the power of affirmation – power of positive thinking – that makes things happen. We think of it as a significant epi-genetic factor, otherwise called placebo-effect. • Dhyaana is the state of being a pure observer that may lead to the next level of Samaadhi. This is the zone of deep sleep and deep meditation that impacts the immune/adaptive system of the body. The diagram below provides the correlation and schematics of this yoga based Unified System of Medicine.

www.sulislaw.pl

Diagram. Wzajemne relacje ujednoliconego systemu medycyny w oparciu o jogę.

Diagram. Provides the correlation and schematics of this yoga based Unified System of Medicine.

Model ten można porównać z modelem Pańćakośa (pięciu powłok):

This model is comparable to the Pancha-Kosha (5 Sheaths) model:

• Annamajakośa

(fizyczność), (energia życiowa, witalność), • Manomajakośa (moc umysłu), • Widźńanamajakośa (przyczyny i skutki w organizmie), • Anandamajakośa (czysta obserwacja).

• Annamaya

• Pranamajakośa

• Praanamaya

Pomimo że diagram nie przedstawia dokładnego modelu jogi, dosyć dobrze ilustruje starożytną wiedzę sprzed tysięcy lat, gdzie wyrażenia i słownictwo użyte w jednym kontekście nie mogą być bezpośrednio przedstawione w innym, biorąc pod uwagę dzisiejsze rozumienie ówczesnego słownictwa. Szczególnie istotne jest to przy rozważaniu procesów biochemicznych pomiędzy annamajakośą i manomajakośą oraz ekspresji genów pomiędzy manomajakośą a widźńanamajakośą. Ważne jest, że zarówno system pięciu powłok, jak i model ujednolicony

Although it is not an exact mapping to the yoga model noted in the diagram it is close enough – considering biochemistry aspects somewhere in-between Annamaya and Manomaya, and the genetic expression between Manomaya and Vijnyaanamaya – and represents ancient wisdom going back several millenniums where the expression and vocabulary used in one context cannot be mapped exactly in another context given today’s understanding of ancient vocabulary. However the importance of the Pancha-Kosha system and the Unified System presented above

– physical, – energy/vitality, • Manomaya – power of mind, • Vijnyaanamaya – cause and effect of system, • Anandamaya – pure observation.

www.sulislaw.pl

przedstawiony powyżej są w stanie wyjaśnić, dlaczego niektóre praktyki jogi są stosowane w leczeniu konkretnych schorzeń.

is that both can explain why certain yoga protocol is used for certain disease conditions.

Justifying Access Mechanism of USM Uzasadnienie mechanizmu dostępu ujednoliconego systemu medycyny Standardowym sposobem oddziaływania na procesy biochemiczne jest dostęp przez plazmę drogą pokarmową, poprzez wstrzykiwanie lub wchłanianie. Dostęp przez nadie lub system meridianów wymaga ich znajomości, co znajduje swoje uzasadnienie w chińskiej akupunkturze i jodze. Z perspektywy jogi (jak również z punktu widzenia ośmiu nadzwyczajnych meridianów w akupunkturze [11]) zaleca się, aby pięć poziomów funkcjonowania, wymienionych w ujednoliconym systemie medycyny, dokładnie odpowiadało pięciu kanałom transportowania informacji, które sterują organizmem. Meridiany, połączone z układem mięśniowo-kostnym i regulującym biochemię organizmu, zostały dobrze zbadane przez praktyków akupunktury. Akupunktura obejmuje również inne kanały – jedni mówią o 6, inni o 8 rodzajach – które powiązane są z bardziej subtelną materią, a które zostały pominięte przez zachodnich badaczy w dziedzinie fizjologii. Uważamy te kanały za wyższego stopnia system regulujący i transportujący informacje – ekspresję genową, układ odpornościowy/ adaptacyjny i optymalną dystrybucję siły życiowej dla różnych celów. Najpierw zajmiemy się ekspresją genową i układem zajmującym się siłą życiową. Sugerujemy, żeby z punktu widzenia jogi układ ekspresji genowej (geny zmodyfikowane przez czynniki zewnętrzne, w tym odporność) składał się z suszumna nadi (kanału centralnego), ida nadi (kanału lewego), pingala nadi (kanału prawego), które transportują energię niezbędną do funkcjonowania mózgu. Żywotność układu zależy od mukhjaprana nadi biegnącego przez kręgosłup i sugerujemy, że jest odpowiedzialna za transport i rozdzielenie energii koniecznej, aby ekspresja genetyczna mogła mieć miejsce.

Access through plasma is the standard approach of impacting biochemistry, orally or through injection or infusion. However access through the Naadis or Meridian System requires an understanding of this system, which is justified by both the Chinese Acupuncture System and Yoga. From a Yoga perspective (and also comparable from Acupuncture perspective with the 8 extraordinary vessels [11]), it is suggested that the 5 levels of functioning noted in USM are literally 5 levels or functionality of information communication channels that regulate the system. The meridian channels that deal with the musculo-skeletal and biochemistry system of the body are well researched by those who have done research in acupuncture. The acupuncture system talks about other channels – some refer to 6 and others to 8 – that deal with the subtler elements which have been largely ignored by most western researchers whose focus was on physiology. These we consider as the information and regulatory systems of higher levels – genetic expression, immunity/ adaptive systems and optimal distribution of vitality for the different functionalities. First, let us deal with the genetic expression and the vitality systems. We propose that the genetic expressions system (genes modified by epigenetic factors including immunity) from a yoga perspective consists of the Sushumna Naadi (Central Channel) and the Ida (left) and Pingala(right) Naadis, which serves the role of communicating the energy demands for its functionality to the brain. The vitality of the system is affected by the Mukhya Praana Naadi running through the spinal column which we propose acts as information communication of energy allocation for different functionalities demanded by the genetic expression.

www.sulislaw.pl

Energia jest wytwarzana we wszystkich częściach ciała przy wykorzystaniu tlenu pobieranego z krwi oraz glukozy, a stopień zużycia tlenu powinien być bez przerwy kontrolowany przez mózg i rdzeń kręgowy (autonomiczny system nerwowy). Jednak na dłuższa metę (w przeciwieństwie do natychmiastowej potrzeby) substancje odżywcze są również transportowane i składowane w różnych częściach ciała- dzięki rodzielczej funkcji mózgu. W akupunkturze suszumna jest kanałem Ren Mai, a mukhjaprana nadi jest kanałem Du Mai. Odnosząc się do kanałów regulujących układ odpornościowy/adaptacyjny powiązanych również z głębokim snem i medytacją, należy uszczegółowić rozważania. Działanie wymaga tutaj wielkiej wiary opartej o jogiczne rozumienie celu życia i śmierci, dzieła stworzenia w ogóle i relacji ustanowionych przez medycynę. Joga sugeruje, że wszystkie pojedyncze stworzenia są jak rozproszony system komputerowy połączony z uniwersalnym serwerem. W czasie codziennej aktywności narządy zmysłów są nieustannie angażowane, a główny procesor działa na pełnych obrotach, interpretując i reagując na bodźce sensoryczne, co pozostawia mało miejsca, aby aktywować wewnętrzny bezprzewodowy modem i zsynchronizować się z systemem uniwersalnym. Jednak w fazie głębokiego snu nocnego moc odzyskana poprzez odcięcie funkcjonowania zmysłów pozwala na uaktywnienie bezprzewodowego modemu, który z kolei umożliwia codzienne uaktualnianie programów antywirusowych i ściąganie aktualizacji. Medycyna bardzo ściśle łączy wpływ fazy snu głębokiego na układ odpornościowy [12]. Z perspektywy filozofii jogi można wnieść, że każda jednostka w tym komputerowym systemie dystrybucji posiada wrodzoną wiedzę na temat funkcjonowania. Jednakże niezależność – wolna wola – zezwala na nieznaczne odejście od oryginalnego programu. Roboty, znajdujące się na węzłach komunikacyjnych w tym systemie łączności komputerowej, mogą nieznacznie zboczyć z kursu, dlatego aby zachować obrany tor, muszą zachodzić codzienne aktualizacje.

Energy is produced locally in every part of the body instantly by the use of oxygen from the blood supply mixing with glucose, and the authorization to the degree of use of the oxygen is proposed to be governed by the brain communicated through the spine (autonomous nervous system) at every instant. However in the longer term functionality (as opposed to instantaneous), nutrients are also transported and deposited in various parts of the body by the same brain’s allocation function. From an acupuncture perspective the Sushumna is the Ren Mai channel and the Mukhya Praana Naadi is the Du Mai channel. Now with respect to the channels governing the immunity/adaptive system, also related to deep sleep and deep meditation, we have a more difficult job of convincing. The functionality here requires a big leap of faith based on yoga’s understanding of the purpose of life and death, and creation as a whole and correlations established by medical science. Yoga suggests that all of creation is a distributed computing system with each entity, a robotic computing system, connected to the universal master server. In normal waking hours with the sense organs keeping busy, and the CPU in the system keeping high activity interpreting and responding to sensory perceptions, there is limited spare capacity to activate the wireless modem within, to be in sync with the universal system. However, at night in deep sleep the spare capacity from the shutting down of the sensory functions results in activating the wireless modem which allows for daily download of anti-virus and program updates. Medically it is well known that there is a strong correlation between deep sleep and immunity.[12] The philosophical perspective understood from yoga philosophy is that each entity in this distributing computing system has innate intelligence for its functionality. However the independence – philosophically the free will component – also can allow it to deviate slightly from its original program. Since some of the nodal robots in this distributing computing system can go slightly off-course, to keep the universal plan in course, a daily update of programs are needed.

www.sulislaw.pl

Dlatego też odpornościowy/adaptacyjny system regulacji modyfikuje ekspresję genetyczną, która w efekcie wpływa na fizjologię. Najważniejsze jest, żeby system mógł się samoregulować i produkować wystarczającą ilość siły witalnej do utrzymania organizmu przy życiu. Jeśli organizm nie jest już dłużej efektywny dla planu kosmicznego, zdalnie sterowany wyłącznik odcina energię życiową i ciało umiera.

Leczenie poprzez nadie Obecnie postrzegamy nadie lub meridiany jako kanały transportowe pięciu rodzajów. Kiedy system zostaje przeciążony jakąś dysfunkcją, można sobie z nim poradzić na wiele sposobów – uwolnić nadmiar skumulowanych informacji lub odciąć źródło przeciążenia. Jednakże, skoro przepływ informacji może być zdalny lub bezpośredni, to intencja uzdrowiciela odgrywa ważną rolę, jak w uzdrawianiu Reiki lub w modlitwie. Rola oddechu w podnoszeniu siły życiowej organizmu wpływa na zwiększenie efektywności. Jeśli postrzegamy dotarcie do układu informatycznego organizmu jako hipotetyczne, można zrozumieć moc pozytywnego myślenia (efekt placebo), siłę modlitw i błogosławieństw, intencji uzdrowiciela, intencji pacjenta, itp.

Uzasadnienie dla systemu nadii/meridian poprzez dorobek Kwang Sup Soha. W XX wieku zakładano, że koncepcja kanałów poza układem nerwowym i krwionośnym, propagowana przez jogę i tradycyjną medycynę chińską, była tylko wytworem wyobraźni, ale wiek XXI już inaczej ją postrzega. Kwang Sup Soh z Uniwersytetu w Seulu udowodnił przy użyciu barwników, że kanały te istnieją i przez ostatnie dziesięć lat badał ich funkcjonowanie [13-16]. Jego wnioski pokrywają się z założeniami ujednoliconego systemu medycznego.

Thus this immunity/adapative regulation modifies the genetic expression, which in turn impacts the physiology. However the basic requirement is that the system can self-regulate to produce enough vitality to maintain the system. When the system is no longer effective for the cosmic plan, the remote trigger switches it off and vitality stops, giving death to the body.

Healing through the Naadis Now understanding the Naadi or Meridian system to be simply information communication channels of 5 types, it is suggested that when there is an overload in the system because of some dysfunction, the overload can be addressed in multiple ways – release of the overload or cut-off the source of the overload or increasing capacity of the system. Acupuncture, it is suggested, primarily works to release the overload and by cutting of the source of the overload. However, it is suggested that since the information communication can be interacted wirelessly as well or by contact, the intention of the healer can also play a role, as in Reiki healing or power of prayer. The role of breath in increasing vitality in the system helps to increase capacity. Thus by conceiving the access into the information communication system of the body as hypothesized, one can understand the power of positive thinking (placebo effect), the power of prayers and blessings, intent of healer, intent of patient, etc.

Justifying the Naadi/Meridian System from work of Soh–While In the twentieth century it was assumed that this concept of channels outside the nervous and vascular system, propounded by yoga and Traditional Chinese Medicine, was a figment of the imagination, the twenty-first century has a different thought. Kwang Sup Soh of Seoul National University has demonstrated through use of dyes that such channels exist and over the last decade has been working on defining its functionalities. [13-16] His findings are consistent with the USM.

www.sulislaw.pl

Zastosowanie w terapii jogą

Application for Yoga Therapy

Stany chorobowe obejmują swoim zakresem okresy przejściowe, jak przeziębienie czy inne infekcje wirusowe, aż po chroniczne schorzenia, jak cukrzyca, alergie, artretyzm, POChP, zespół jelita drażliwego, napady złości, depresję, lęki, itd.

Health abnormalities range from temporary conditions like having a cold or some other virus infection, to chronic conditions like diabetes, allergies, arthritis, COPD, IBS, anger and other mental health conditions like depression or anxiety, etc.

Wszystkie systemy medycyny, czyli również współczesna medycyna zachodnia, zakładają, że choroby przejściowe wymagają przejściowego leczenia – od wypoczynku, po konkretne lekarstwa atakujące wirusa, mające na celu walkę z bólem lub innymi objawami, czy też stymulację głębokiego odpoczynku. Jednak choroby chroniczne nie mogą być wyleczone przez medycynę zachodnią, która jedynie maskuje ich objawy za pomocą aplikowanych substancji chemicznych, które również zapobiegają dalszemu niszczeniu organów wewnętrznych. Środki te często mają długotrwałe efekty uboczne, ponieważ destabilizują ekspresję genetyczną organizmu (z punktu widzenia jogi), a w pozostałych przypadkach w ogóle nie oddziałują na główny problem, jedynie przeciwdziałają dodatkowym zniszczeniom w organizmie (np. nadciśnieniu). Biorąc pod uwagę ujednolicony system medyczny i jogę, możemy klasyfikować choroby w zależności od udziału pięciu komponentów: układu mięśniowo-szkieletowego, procesów biochemicznych, ekspresji genetycznej, odporności i energii życiowej. Choroby chroniczne pozostają w strefie wpływów ekspresji genetycznej i układu odpornościowego/adaptacyjnego. Chcąc leczyć te schorzenia, musimy oddziaływać właśnie na tę strefę. Na przykład artretyzm, wynikający z ubytku tkanki chrzęstnej w stawach, to sprawa układu mięśniowo-szkieletowego i energii życiowej. Poradzi sobie z tym miejscowe rozluźnienie mięśni za pomocą ćwiczeń fizycznych (asany) oraz techniki oddechowe (pranajama). Jednak takie schorzenia jak łokieć tenisisty czy cukrzyca podlegają ekspresji genetycznej, układowi mięśniowo-szkieletowemu i energii życiowej. Wymagają medytacji i afirmacji w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi i oddechowymi.

100

From the perspective of all systems of medicine, including conventional western medicine, temporary conditions only require temporary intervention – ranging from deep rest for the body to recover orspecific medications designed to either attack the virus, reduce or eliminate pain or other symptoms, or stimulate deeper rest for the body. However chronic conditions are not healed by western medicine, but rather such conditions are only maintained by bio-chemical compensation to relieve symptoms or to avoid further damage to organ systems. Often some of these medications have long term side-effects since they destabilize the body’s genetic expression (as per our yoga view) and in other cases it does nothing for the inherent problem, but prevents collateral damage (e.g. hypertension). However, from a yoga view of USM, diseases are assessed relative to the contribution of the 5 components: musculo-skeletal system, biochemistry, genetic expression, immunity and vitality. Chronic conditions are in the zone of genetic expression and immunity/adaptive system. Accordingly this is the area that we address to relieve such conditions. As an example, arthritic problems from loss of cartilage in joints is a musculo-skeletal and vitality issue, dealt by local loosening of muscles with physical exercises (Aasanas) followed by breathing exercises (Praanaayaama). However problems like frozen shoulder and diabetes involve genetic expression issue in addition to musculo-skeletal and vitality issues, and require meditation and mental affirmation in addition to physical and breathing exercises.

www.sulislaw.pl

W instytucie SVYASA (Swami Vivekananda Yoga Anusandhana Samsthana) w Indiach wykorzystywany jest model pięciu powłok. Stosuje on inną nomenklaturę, ale jest podobny do ujednoliconego systemu medycyny. Efekt stosowania jogi w leczeniu chorób jest ten sam. Niniejsza praca prezentuje terapię jogą za pomocą języka współczesnej medycyny. Mam nadzieję, że niniejszy model będzie stanowił podstawę dla dalszych badań medycznych w przyszłości. Wnioski z ciągłych badań nad pomiarami energii życiowej za pomocą przewodnictwa elektrycznego oraz wykorzystania ujednoliconego systemu medycznego w leczeniu artretyzmu, bezdechu sennego, POChP, nadciśnienia czy zaburzeń umysłowych leżą poza tematem niniejszego artykułu.

At the renowned SVYASA institution in India, the Pancha-Kosha model is used. It is communicated in a different language but is similar to USM. The outcome on yoga protocol for diseases is the same. The effort in this paper is to present yoga therapy in a model that is expressed in current medicine terms. Thus it is hoped that this model will be used as the basis to further medical research in the times to come. The on-going work in the measurement of vitality through electrical conductance and the application of this USM model for arthritis, sleep apnea, COPD, hypertension, diabetes and mental disorders is beyond the scope of this paper.

Bibliografia / Bibliography Bhasin MK1, Dusek JA, Chang BH, Joseph MG, Denninger JW, Fricchione GL, Benson H, Libermann TA. Relaxation response induces temporal transcriptome changes in energy metabolism, insulin secretion and inflammatory pathways. PLoS One. 2013 May 1;8(5):e62817. doi: 10.1371/journal.pone.0062817. Print 2013. Black DS, Cole SW, Irwin MR, Breen E, Cyr NM, Nazarian N, Khalsa DS, Lavretsky H. Yogic meditation reverses NF-κB and IRF-related transcriptome dynamics in leukocytes of family dementia caregivers in a randomized controlled trial.Psychoneuroendocrinology. 2013 Mar;38(3):348-55. doi: 10.1016/j.psyneuen.2012.06.011. Epub 2012 Jul 15. Gamaldo CE, Shaikh AK, McArthur JC. The sleep-immunity relationship. Neurol Clin. 2012 Nov;30(4):131343. doi: 10.1016/j.ncl. 2012.08.007] García, Hernán, and Alberto Villoldo. Meridian (Chinese medicine). Han HJ, Kim HB, Cha J, Lee JK, Youn H, Chung JK, Kim S, Soh KS. Primo vessel as a novel cancer cell migration path from testis with nanoparticle-labeled and GFP expressing cancer cells.J Acupunct Meridian Stud. 2013 Dec;6(6):298-305. doi: 10.1016/j.jams.2013.09.003. Epub 2013 Oct 12. Kaliman P, Alvarez-López MJ, Cosín-Tomás M, Rosenkranz MA, Lutz A, Davidson RJ. Rapid changes in histone deacetylases and inflammatory gene expression in expert meditators. Psychoneuroendocrinology. 2014 Feb;40:96-107. doi: 10.1016/j.psyneuen.2013.11.004. Epub 2013 Nov 15. Kang KA, Maldonado C, Perez-Aradia G, An P, Soh KS. Primo vascular system and its potential role in cancer metastasis.Adv Exp Med Biol. 2013;789:289-96. doi: 10.1007/978-1-4614-7411-1_39. Kaptchuk TJ. Acupuncture: theory, efficacy, and practice.Annals of Internal Medicine. 2002;136(5):374–383

Li QZ, Li P, Garcia GE, Johnson RJ, Feng L. Genomic profiling of neutrophil transcripts in Asian Qigong practitioners: a pilot study in gene regulation by mind-body interaction.J Altern Complement Med. 2005 Feb;11(1):29-39. Mourya M, Mahajan AS, Singh NP, Jain AK.Effect of slow- and fast-breathing exercises on autonomic functions in patients with essential hypertension.J Altern Complement Med. 2009 Jul;15(7):711-7. doi: 10.1089/acm.2008.0609. Ngô TL. Review of the effects of mindfulness meditation on mental and physical health and its mechanisms of action. [Article in French] Sante Ment Que. 2013 Fall;38(2):19-34. Ping A, Zhendong S, Jingxing D, Yaling L, Bae KH, Shiyun T, Hesheng L, Soh KS, Ryu YH, Kim S. Discovery of endothelium and mesenchymal properties of primo vessels in the mesentery.Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:205951. doi: 10.1155/2013/205951. Epub 2013 Apr 15. Qu S, Olafsrud SM, Meza-Zepeda LA, Saatcioglu F. Rapid gene expression changes in peripheral blood lymphocytes upon practice of a comprehensive yoga program.PLoS One. 2013 Apr 17;8(4):e61910. doi: 10.1371/journal.pone.0061910. Print 2013. Ravnik-Glavač M1, Hrašovec S, Bon J, Dreo J, Glavač D. Genome-wide expression changes in a higher state of consciousness. Conscious Cogn. 2012 Sep;21(3):1322-44. doi: 10.1016/ j.concog.2012.06.003. Epub 2012 Jun 27. Saatcioglu F. Regulation of gene expression by yoga, meditation and related practices: a review of recent studies.Asian J Psychiatr. 2013 Feb;6(1):74-7. doi: 10.1016/j.ajp.2012.10.002. Epub 2012 Nov 27. Soh KS, Kang KA, Ryu YH. 50 years of bong-han theory and 10 years of primo vascular system.Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:587827. doi: 10.1155/2013/587827. Epub 2013 Jul 31.

www.sulislaw.pl

101

Alex Hankey Swami Vivekananda Yoga Anusandhana Samsthana (SVYASA) at Yoga University, Bangalore

ROZKODOWANIE AJURWEDY

DECODING AYURVEDA

Jako starożytna nauka wywodząca się z kultury wedyjskiej Indii, ajurweda zawiera wiele koncepcji takich jak prana, które są sukshma (subtelne) i nie są otwarte dla percepcji zmysłowej. Jej podstawowa koncepcja dosha obejmuje subtelne aspekty, nieistniejące w zachodniej biologii. Ogólnie ujmując, według nauki wedyjskiej, subtelne aspekty kontrolują aspekty „ciężkie”, „grube” (gross), czyniąc ją dużo bardziej skuteczną niż w podejściu zachodnim, gdzie są ograniczone tylko do „gross”. Te pojęcia stanowią podstawę dla kompleksowego wyjaśnienia ajurwedyjskich koncepcji dosha, subdosha i dhatu, jako środków regulacji całych organizmów, ich podsystemów i odpowiednio tkanek oraz komórek. Ajurwedyjskie pojęcie Swasthya odnosi się do specjalnego warunku regulacji, optymalnej regulacji, który tworzy niezbędny aspekt stanu „doskonałego zdrowia”. W swojej „rozkodowanej” formie ajurweda i jej zasady stosują się do wszystkich organizmów. Struktura i detale mają istotne implikacje dla następnego paradygmatu w biologii oraz medycynie, który musi zastąpić nieistniejący już „Genomowy Paradygmat”.

As an ancient science from India’s Vedic culture, Ayurveda contains many concepts like prana that are sukshma (subtle) and not open to sensory perception. Its fundamental concept of dosha contains subtle aspects not contained in western biology. Generally, Vedic sciences’ subtle aspects of existence control their gross aspects, making them far more powerful than western sciences, which limit themselves to the gross. These realizations form the basis for a comprehensive explanation of Ayurveda’s concepts of dosha, subdosha and dhatu as means of regulating whole organisms, organ subsystems and tissues and cells respectively. Ayurveda’s concept of Swasthya points to a special condition on regulation, optimal regulation, which constitutes a necessary aspect of states of ‘perfect health’. In its ‘decoded’ form, Ayurveda and its principles apply to all organisms.Its structure and details have important implications for the next paradigm in biology and medicine that must replace the now-defunct ‘Genomic Paradigm’.

Co najważniejsze, ajurweda często leczy przewlekłe, niezakaźne choroby, wobec których współczesna medycyna jest bezradna. Rozkodowana ajurweda tłumaczy nierównowagę dosha poprzez dobrze zdefiniowane formy niewydolności regulacyjnej, czyniąc swoje metody zrozumiałe i możliwe do zastosowania przez nowoczesną medycynę, a która w ten sposób zyskuje potencjał do leczenia przewlekłych chorób, a nie tylko ich łagodzenia.

102

Most significantly, Ayurveda can often cure non-communicable, chronic diseases that modern medicine cannot. Decoding Ayurveda translates dosha imbalances into well-defined forms of regulatory failure, making its methods comprehensible by, and applicable to, modern medicine, which is thereby empowered to treat chronic disease rather than palliate it.

www.sulislaw.pl

Sunil Kumar Joshi State Ayurvedic College, Gurukul Kangari, Haridwar

NAUKA MARMA – UKRYTE BOGACTWO WEDYJSKICH UMIEJĘTNOŚCI CHIRURGICZNYCH

MARMA SCIENCE - HIDDEN TREASURE OF VEDIC SURGICAL SKILL

Wiedza na temat marma i terapia marma jest nietkniętym rozdziałem indyjskiej chirurgii. Wraz z eksploracją nauki marma, w całej indyjskiej chirurgii może nastąpić zmiana w kierunku wielowymiarowego podejścia. Pierwotnie joga była środkiem osiągania celów duchowych, a w dzisiejszych czasach jest ona narzędziem publicznej promocji zdrowia i najlepszym sposobem na mierzenie się z większością schorzeń na które cierpimy. W pewnym sensie wdrożenie terapii marma może pomóc na wiele sposobów w różnych przypadkach operacyjnych zmian chorobowych.

Marma science and marma therapy is an untouched chapter of Indian Surgery. With the exploration of marma-science the whole scenario of Indian Surgery may change in multidimensional approaches. As previously yoga was the means of achieving the spiritual gains. Now a day’s yoga is a tool for the health promotion in mass and the best way to combat with the most of the diseases from which man suffers. In same way the implementation of marma-therapy may help in different surgical lesions in many ways.

Wiedza na temat marma jest najważniejszą spośród nieodkrytych nauk Indi. Ciało ludzkie jest podstawą wszystkich rodzajów aktywności. Z drugiej strony wiemy, że ciało człowieka jest siedliskiem chorób. Czy ktokolwiek może osiągać korzyści ze złego stanu zdrowia? Czy istnieją jakiekolwiek środki, aby utrzymać zdrowe ciało? Odpowiadając na te pytania, możemy powiedzieć „tak” – mając wiedzę na temat marma, można to osiągnąć. Według tekstów ajurwedy marmy są punktami, których zranienie może stanowić zagrożenie życia. Nie są one punktami orientacyjnymi na powierzchni ciała, ale są to głęboko umiejscowione, istotne fizjologiczno-anatomiczne struktury. Wielu starożytnych mędrców (Świętych) miało wiedzę o marma i praktykowało ją dla dobra cierpiącej ludzkości. W starożytności była to nauka tajemna i znali ją tylko królowie i wojownicy. Dlaczego była to tajemna wiedza? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy wiedzieć, czym jest marma? Zgodnie z definicją medyczną są to specyficzne części ciała, które są bardzo wrażliwe na urazy Jakikolwiek obrażenie w tych miejscach może

The knowledge of marma is most important among the hidden acquaintances of India. The human body is the basis of all types of activities. One can achieve many mortal and immortal gains from this body. In another reference it is said that the human body is the seat of diseases. Can any individual is able to get any gains from ill health? Is there any means to keep the body healthy? In answer to these questions we can say yes and with the knowledge of marma one can achieve it. According to Ayurvedic texts the marmas are the points when get injured may be life threatening. Marmas are not superficial landmarks on the body surface but these are deep-seated important physio-anatomical structures. The knowledge of marma is oldest hidden treasures of Vedic surgical skill. Many ancient saints got the knowledge of marma and practiced this knowledge for the betterment of suffering humanity. In ancient time it was a hidden science and the king and warriors only knew it. Why it was the hidden science? To reply this question it is important to know that what is marma? According to medical definition the specific parts of the body, which are very vulnerable to trauma.

www.sulislaw.pl

103

wywołać komplikacje dotykające funkcji fizjologicznych i anatomicznych, a nawet doprowadzić do śmierci. Miejsca te są znane jako punkty witalne i stanowią źródło energii, zatem powinny być chronione i nie narażane na urazy. Do dnia dzisiejszego wiedza o nauce marma nie jest rozpowszechniona pośród praktyków ajurwedy – tym samym nie może rozwijać się tak szybko jak inne jej specjalności. Marmy zostały wspomnione i omówione w Sushrutasamhita, w części dotyczącej anatomicznych rozważań o różnych częściach ciała. W rozdziale o marma Dr Ghanekar cytuje – marma są określane w różnych tekstach jako ważne narządy. W praktyce okazuje się, że jakikolwiek uraz tych kluczowych miejsc może prowadzić do śmierci. To jest także prawdą w odniesieniu do mózgu czy serca. Uszkodzenie tych części może prowadzić do utraty witalności, tak więc organy te są uznawane za kluczowe. Opis marma jest ważną częścią ajurwedyjskiej anatomii. Nie ma wątpliwości, że brak jest właściwej oceny istotności tych punktów, ale w tym rozdziale bardzo dokładnie omówiono wiele części ciała, które wcześniej nie były opisane.

Any trauma to these places may lead to death and many other complications regarding the physiological and anatomical functions. These places are known as vital parts and are source of energy. So these places should be preserved and should not be exposed to any trauma. Till date the knowledge of marma science is not well known to the practitioners of Ayurveda. So this science cannot be flourished like other specialties of Ayurveda. These marmas are mentioned and discussed in Sushruta-samhita as anatomical consideration of different part of the body. In the chapter of marma Dr. Ghanekar quotes- the definition of marma is discussed in different texts as vital organs. In practice it is also apparent that any trauma to these vital parts may lead to death. It is also truth in reference to heart and brain. Trauma to these parts may lead to loss of vitality so these parts are known as vital parts. The description of marma is important part of Ayurvedic anatomy. There is no doubt that there is no proper assessment of the importance of these parts. But there is very descriptive discussion of many body parts is available in this chapter, which are not discussed earlier.

Nauka o marmach jest opisywana w rozdziale 6 Susruta-samhita, w odniesieniu do rozważań nad anatomią ciała. Punkty witalne (marmy) są źródłem enegrii i dlatego powinny być one chronione podczas każdego zabiegu chirurgicznego. W tekstach ajurwedy omówionych jest również wiele neurologicznych problemów. Zaburzenia vata (80 typów) mogą być leczone poprzez terapię marma.

Marma science is discussed in Susruta-samhita chapter 6, in reference to anatomical consideration of the body parts. These vital points (marmas) are the source of energy so they should be protected very well during any surgical intervention or procedure. A number of neurological problems are discussed in different Ayurvedic texts. The vata disorders (80 types) can be treated by marma-therapy.

Niezależnie od tego, jeżeli wymagane procedury, opisywane w starożytnych tekstach są stosowane w odniesieniu do tych punktów we właściwy sposób, ciało staje się zdrowe i można osiągnąć długie życie. Można pozbyć się wielu uleczalnych i nieuleczalnych schorzeń.

Apart from this if required procedures described in ancients’ texts are applied on those points in proper way then the body becomes healthy and long life can be achieved. One can get rid of from different curable and incurable diseases.

Starożytni Ryszi, eksperci wiedzy o marma rozwinęli tę naukę i terapię ku pomocy cierpiącej ludzkości ale też i dla tych osób, które są zaangażowane w służbę innym oraz są poszukującymi na polu osiągania wyższych stanów świadomości.Osoby oddające się wyższym praktykom du-

104

Ancient Rishis, the experts of marma knowledge developed the marma science and therapy for the suffering humanity and for those people who are indulged in the activities of human service and are seeker of achieving the higher state of consciousness. Persons indulged in the higher spiritual practices cannot practice the yoga, pra-

www.sulislaw.pl

chowym nie muszą praktykować jogi, pranajamy i innych ćwiczeń fizycznych, aby utrzymać swoje ciało w kondycji. Mogą uzyskać takie same rezultaty i cieszyć się podobnymi wynikami dzięki terapii marma, która pomoże im uzyskać fizyczny, umysłowy dobrostan, duchowe korzyści duchowe i samorealizację. Z jednej strony fizyczne i duchowe korzyści są osiągalne dzięki nauce marma, ale z drugiej nieodpowiednie wykorzystanie wiedzy o marma może mieć negatywne konsekwencje. Wszelkie nieodpowiednie działania mogą prowadzić do komplikacji i niepożądanych efektów albo śmierci. Dlatego też nauka o marma była ukrywana przez tysiące lat. W czasach obecnych tajemne bogactwo wedyjskich umiejętności chirurgicznych może bardzo pomóc cierpiącemu światu. Marma może być uznana za niezwykłą metodę leczenia w wielu neurologicznych i ortopedycznych, operacyjnych i nieoperacyjnych, przypadkach. Wielu urazów kostnych, uszkodzeń tkanek miękkich i nerwowych także może być poddawanych tej metodzie leczenia. W ostatnich latach tysiące pacjentów w Indiach z chorobami operacyjnymi zostało objętych taką kuracją i uleczonych. Rezultaty terapii marma są niezwykłe i zachęcające. Badania różnych aspektów terapii marma i jej naukowa prezentacja staje się głównym celem praktykowania terapii. Obecnie joga jest dobrze rozpoznana przez naukowców, światowe organizacje zdrowia i społeczności. W podobny sposób ukryte bogactwo wedyjskich umiejętności chirurgicznych w zakresie terapii marma może podołać wyzwaniom obecnych czasów w odniesieniu do medycyny, a szczególnie chirurgii.

nayama and other physical practices to keep his body fit due to his special life style. He can attain the same results and enjoys the similar outcome with the marma therapy, which helps him to attain physical, mental calamity or well-being, spiritual gains and self-realization. By one aspect the physical and spiritual gains are possible with marma science, in other way the misuse of marma science may be fetal. Any unprecedented efforts may lead to complication and adverse effects or death, so the marma science was obscure and hidden for a longer period of thousands of years. In present time hidden treasure of Vedic surgical skill can help a lot to suffering humanity. It is supposed to be an extra ordinary method of healing in many neurological & orthopedic surgical and non-surgical lesions. Many traumatic bony lesions, soft tissue lesions and nerve lesions are also can be treated by this therapy. Thousands of patients in India of surgical disorders are treated and relieved through the marma-therapy in recent years. The results of marma-therapy are amazing and encouraging. The study of different aspects of marma-therapy and its scientific presentation is the main aim of practicing the therapy. As today yoga is well recognized by the scientist, world health organization and population in mass. In same way the hidden treasure of Vedic surgical skill in terms of marma-therapy is ready to cope up with the challenge of present time as medicine or surgery less option.

www.sulislaw.pl

105

Sunil Kumar Joshi State Ayurvedic College, Gurukul Kangari, Haridwar

NAUKA O MARMA – UKRYTY SKARB WEDYJSKICH UMIEJĘTNOŚCI CHIRURGICZNYCH

MARMA SCIENCE - HIDDEN TREASURE OF VEDIC SURGICAL SKILL

auka o marma oraz terapia marma to nieodkryty rozdział indyjskiej chirurgii. Dzięki zgłębianiu nauki o marma, może ulec zmianie traktowany wielowymiarowo scenariusz chirurgii indyjskiej. Podobnie jak w przypadku jogi, która wcześniej była środkiem do osiągania korzyści duchowych, a w dzisiejszym świecie jest ważnym elementem promocji zdrowia oraz skutecznym narzędziem do walki z większością chorób, na które cierpi ludzkość. W pewnym sensie wykorzystanie terapii marma może na wiele sposobów pomóc w leczeniu różnorakich zmian operacyjnych.

arma science and Marma therapy is an untouched chapter of Indian Surgery. With the exploration of Marma-science the whole scenario of Indian Surgery may change in multidimensional approaches. As previously yoga was the means of achieving the spiritual gains. Now a day’s yoga is a tool for the health promotion in mass and the best way to combat with the most of the diseases from which man suffers. In same way the implementation of Marma-therapy may help in different surgical lesions in many ways.

INTRODUCTION WPROWADZENIE Znajomość marma jest najważniejszą pośród ukrytej wiedzy Indii. Ciało ludzkie jest podstawą wszystkich typów aktywności. Dzięki niemu można osiągnąć wiele korzyści natury materialnej lub duchowej. W innych z kolei źródłach mówi się, że ciało ludzkie jest siedliskiem chorób. Czy ktoś może osiągać korzyści ze słabego zdrowia? Czy są jakieś sposoby, aby utrzymać ciało w zdrowiu? Odpowiedź na to pytanie może być pozytywna, a cel ten można osiągnąć dzięki znajomości marma. Zgodnie z tekstami traktującymi o ajurwedzie, marmy to punkty, których urazy mogą mieć skutek śmiertelny. Marma to nie powierzchowne punkty na powierzchni ciała, ale głęboko osadzone ważne struktury fizjologiczno-anatomiczne. Znajomość punktów marma to ukryty skarb wedyjskich umiejętności chirurgicznych. Wielu starożytnych świętych posiadło wiedzę dotyczącą marma oraz praktykowało ją dla dobra cierpiącej ludzkości. W czasach starożytnych była to nauka tajemna, znana tylko królom i wojownikom. Dlaczego wiedza

106

The knowledge of Marma is most important among the hidden acquaintances of India. The human body is the basis of all types of activities. One can achieve many mortal and immortal gains from this body. In another reference it is said that the human body is the seat of diseases. Can any individual is able to get any gains from ill health? Is there any means to keep the body healthy? In answer to these questions we can say yes and with the knowledge of Marma one can achieve it. According to Ayurvedic texts the Marmas are the points when get injured may be life threatening. Marmas are not superficial landmarks on the body surface but these are deep-seated important physio-anatomical structures. The knowledge of Marma is oldest hidden treasures of Vedic surgical skill. Many ancient saints got the knowledge of Marma and practiced this knowledge for the betterment of suffering humanity. In ancient time it was a hidden science and the king and warriors only knew it. Why it was the hidden science? To reply this question it is important to know that what is Marma? Ac-

www.sulislaw.pl

ta była tak pilnie strzeżona? Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba wiedzieć, czym są marma. Zgodnie z definicją medyczną, są to specyficzne miejsca w ciele, które są szczególnie wrażliwe na urazy. Dowolny uraz takiego miejsca może prowadzić do wielu powikłań dotyczących funkcji fizjologicznych i anatomicznych, a nawet do zgonu. Miejsca te są znane jako punkty witalne i są one źródłem energii. Powinny być szczególnie ochraniane i nie mogą być wystawiane na ryzyko urazu. Do dziś znajomość nauki o marma nie jest zbyt popularna wśród osób zajmujących się ajurwedą, dlatego też ta dziedzina wiedzy nie rozwija się tak szybko, jak inne specjalności ajurwedy. Punkty marma są opisane i omówione w Sushruta-samhita przy okazji rozpatrywania części ciała z anatomicznego punktu widzenia. W rozdziale na temat marma, Dr Ghanekar cytuje definicje marma, które są opisywane w różnych tekstach jako ważne organy. W praktyce jest więc oczywiste, że każdy uraz tych kluczowych elementów może prowadzić do śmierci. Jest to także prawda w odniesieniu do narządów takich jak serce lub mózg. Uszkodzenie tych narządów może prowadzić do utraty sił witalnych, a więc narządy te nazywane są narządami witalnymi. Opis punktów marma stanowi ważną część anatomii ajurwedy. Nie ma wątpliwości, że brakuje właściwej oceny znaczenia tych narządów, ale w rozdziale tym można zapoznać się z opisowym omówieniem wielu części ciała, które nie były wcześniej omawiane. Nauka o punktach marma jest omówiona w rozdziale 6 Susruta-samhita w związku z anatomicznym opisem części ciała. Te punkty witalne (marma) stanowią źródło energii, więc należy je należycie chronić podczas zabiegów chirurgicznych. W różnych tekstach ajurwedyjskich omawia się wiele problemów natury neurologicznej. Zaburzenia vata (80 typów) można leczyć terapią marma. Ponadto, jeżeli w określonych punktach zastosuje się w należyty sposób wymagane procedury opisane w starożytnych tekstach, to ciało zdrowieje i można dożyć sędziwego wieku.

cording to medical definition the specific parts of the body, which are very vulnerable to trauma. Any trauma to these places may lead to death and many other complications regarding the physiological and anatomical functions. These places are known as vital parts and are source of energy. So these places should be preserved and should not be exposed to any trauma. Till date the knowledge of Marma science is not well known to the practitioners of Ayurveda. So this science cannot be flourished like other specialties of Ayurveda. These Marmas are mentioned and discussed in Sushruta-samhita as anatomical consideration of different part of the body.

www.sulislaw.pl

107

W ten sposób można pozbyć się wielu chorób uważanych za uleczalne lub nieuleczalne. Starożytni Ryszi, eksperci wiedzy o marma, rozwinęli naukę o niej i terapię marma dla dobra nękanej chorobami ludzkości, dla ludzi, którzy oddani są służbie na rzecz innych oraz dla tych, którzy poszukują możliwości osiągnięcia wyższych stanów świadomości. W związku ze swoim specyficznym sposobem życia, osoby zaangażowane w zaawansowane praktyki duchowe nie mogą uprawiać jogi, pranajamy lub innych praktyk fizycznych, aby utrzymać swoje ciało w należytej kondycji. Mogą osiągnąć te same rezultaty i cieszyć się podobnymi wynikami dzięki terapii marma, która pozwala im osiągnąć spokój i dobrostan fizyczny, umysłowy, korzyści duchowe oraz oświecenie. Z jednej strony, dzięki nauce o marma jest możliwe pozyskanie korzyści fizycznych i duchowych, z drugiej jednak, niewłaściwe zastosowanie wiedzy o marma może być fatalne w skutkach. Działania niezgodne z określonymi procedurami mogą prowadzić do powikłań, wywołać niepożądane skutki, a nawet doprowadzić do śmierci, dlatego też nauka o marma była ukrywana przez tysiące lat. W czasach starożytnych, z wyjątkiem specjalistów nauki o marma, była ona przekazywana i znana jedynie władcy i głównodowodzącemu armii. Obecnie ukryty skarb wedyjskich umiejętności chirurgicznych może być wykorzystany, aby pomóc nękanym chorobami ludziom. Uważa się, że jest to nadzwyczajna metoda leczenia neurologicznych i ortopedycznych zmian chorobowych natury operacyjnej i nieoperacyjnej. Za pomocą tej terapii można również leczyć wiele urazów kostnych, urazów tkanki miękkiej oraz uszkodzeń nerwów. W ostatnich latach tysiące pacjentów ze schorzeniami operacyjneymi jest poddawanych skutecznej terapii marma. Jej wyniki są zaskakujące i zachęcające. Badania nad różnymi aspektami terapii marma oraz ich naukowe przedstawienie jest jednym z głównych celów praktykowania tej terapii. Tak, jak dziś joga jest uznawana przez świat nauki, Światową Organizację Zdrowia oraz społeczeństwa,

108

In the chapter of Marma Dr. Ghanekar quotesthe definition of Marma is discussed in different texts as vital organs. In practice it is also apparent that any trauma to these vital parts may lead to death. It is also truth in reference to heart and brain. Trauma to these parts may lead to loss of vitality so these parts are known as vital parts. The description of Marma is important part of Ayurvedic anatomy. There is no doubt that there is no proper assessment of the importance of these parts. But there is very descriptive discussion of many body parts is available in this chapter, which are not discussed earlier. Marma science is discussed in Susruta-samhita chapter 6, in reference to anatomical consideration of the body parts. These vital points (Marmas) are the source of energy so they should be protected very well during any surgical intervention or procedure. A number of neurological problems are discussed in different Ayurvedic texts. The vata disorders (80 types) can be treated by Marma-therapy. Apart from this if required procedures described in ancients’ texts is applied on those points in proper way then the body becomes healthy and long life can be achieved. One can get rid of from different curable and incurable diseases. Ancient Rishis, the experts of Marma knowledge developed the Marma science and therapy for the suffering humanity and for those people who are indulged in the activities of human service and are seeker of achieving the higher state of consciousness. Persons indulged in the higher spiritual practices cannot practice the yoga, pranayama and other physical practices to keep his body fit due to his special life style. He can attain the same results and enjoys the similar outcome with the Marma therapy, which helps him to attain physical, mental calamity or well-being, spiritual gains and self-realization. By one aspect the physical and spiritual gains are possible with Marma science, in other way the misuse of Marma science may

www.sulislaw.pl

tak samo ukryty skarb wedyjskich umiejętności chirurgicznych w formie terapii marma jest już gotowy stawić czoło wyzwaniom współczesnych czasów, w których medycynie i chirurgii często brakuje rozwiązań.

ZARZĄDZANIE BÓLEM PRZEZ ZASTOSOWANIE TERAPII MARMA Ból jest jednym z najczęściej spotykanych elementów traumatycznych urazów, a zrozumienie jego natury i cech jest ważne, aby go skutecznie niwelowa. Ból jest psychiczną reakcją, naturalnym odruchem ochronnym, odczuwanym, gdy doznamy urazu. Ból należy wyjaśniać raczej jako doświadczenie, niż zmianę sensoryczną w czystym znaczeniu neurologicznym. Nie można podać precyzyjnej definicji bólu ze względu na trudność wyjaśnienia, gdzie na skutek czynnika urazowego powstają (tj. doprowadzające) impulsy bólowe zanim dotrą do centralnego układu nerwowego, aby można je było wytłumaczyć psychicznym i emocjonalnym stanem jednostki, w oparciu o wcześniejsze i obecne doświadczenia związane z urazami. Zaraz po urodzeniu noworodek przeżywa traumatyczny ból podczas przecięcia pępowiny. Jest to pierwsze doświadczenie dziecka, które zostaje zapisane w jego pamięci. Każde kolejne doświadczenie bólu w życiu daje dziecku odczucie porównawcze. Ból jest wywoływany przez bodźce, które przekraczają określony poziom czuciowy zakończeń nerwów. To impulsy nerwowe wywoływane przez stymulowanie receptorów obwodowych są odczytywane jako ból przez wyższe ośrodki mózgowe. Mogą powstawać na skutek różnych zjawisk fizycznych, np. uciskania, napięcia, rozrywania, nakłuwania lub poprzez zmianę temperatury, zimno lub gorąco lub na skutek reakcji chemicznych (np. zmiana odczynu pH) i skutkują koncentracją substancji histaminowych, bradykininy i innych związków polipeptydowych. Ból może być miejscowy, rozproszony, promieniujący lub przeniesiony. Ból miejscowy jest odczuwany w miejscu zmienionym chorobowo lub pourazowym oraz w strukturach wierzchnich. Podczas badania obserwuje się miejscową wrażliwość na badanie palpacyj-

be fetal. Any unprecedented efforts may lead to complication and adverse effects or death, so theMarma science was obscure and hidden for a longer period of thousands of years. In ancient time except the experts of Marma science it was taught and exposed only to the king, his army chief and warrior. It was the main aim of obscuring the Marma science. In present time hidden treasure of Vedic surgical skill can help a lot to suffering humanity. It is supposed to be an extra ordinary method of healing in many neurological & orthopedic surgical and non-surgical lesions. Many traumatic bony lesions, soft tissue lesions and nerve lesions are also can be treated by this therapy. Thousands of patients of surgical disorders are treated and relieved through the Marma-therapy in recent years. The results of Marma-therapy are amazing and encouraging. The study of different aspects of Marma-therapy and its scientific presentation is the main aim of practicing the therapy. As today yoga is well recognized by the scientist, world health organization and population in mass. In same way the hidden treasure of Vedic surgical skill in terms of Marma-therapy is ready to cope up with the challenge of present time as medicine or surgery less option.

MANAGEMENT OF PAIN THROUGH MARMA THERAPY Pain is one of the most common features of traumatic lesions and understanding of its nature and properties is important for the successful management of pain. Pain is a psychical response of an imperative protective reflex; pain is the sensation one feels when gets injured. Pain must be explained as an experience rather than a sensory change in the real neurological sense. One cannot give any precise definition of pain because of the difficulty of explaining, where the afferent pain impulses by traumatic agent arise before they pass up in to the central nervous system to be explained by the psychical and emotional state of an individual based upon the previous and present experience about the trauma. Just after birth newborn child gets experience of traumatic pain during the umbilical cord resection. It is the first experience of a baby

www.sulislaw.pl

109

ne lub opukiwanie. Ból rozproszony jest zwykle bardzo głęboko osadzony i ma mniej więcej segmentową rozkład. Ból promieniujący ma intensywny charakter i promieniuje od ośrodka centralnego na zewnątrz. Zwykle jest kojarzony z parestezją (tj. samoistnie występujące wrażenie czuciowe) oraz nadwrażliwością wzdłuż korzeni nerwowych, tak jak ma to miejsce w przypadku rwy barkowej (brachialgia) lub kulszowej (ischialgia). W Susruta-samhita, Maharshi Susruta wspomina, że ból jest najczęściej spotykaną cechą rany. Rana i ból są współistniejącymi cechami urazu. Ból jest odczuciem dyskomfortu. W ajurwedzie używa się wielu słów na określenie bólu, np. vedana, dukha, pida, sula, ruk, ruja, bheda, sadana, avasada. Według Susruta-samhita głównym czynnikiem wywołującym ból jest vata. Siedzibą bólu jest mana (psychika) oraz sharira (ciało). We wszystkich przypadkach dominacji vatika, prawdopodobieństwo wystąpienia bólu jest dość – łącznie z innymi objawami klinicznymi zaburzeń vatika. W stanie normalnym vata odpowiada za aktywowanie funkcji wielu układów. Zdaniem Vagabhatta, skutkami vata są: obłęd, przeniesienie uczucia (dyslokacja), dylatacja, ból przeszywający, znieczulica, letarg, kłujący i nacinający ból, ból obkurczający, ból rozrywający, ból skręcający, pobudzenie mieszków włosowych oraz pragnienia na skutek ostrego bólu, dreszcze, sztywnienie, porowatość, suchość, pobudzanie, skurcze, niesmak w ustach, przebarwienia w kolorze czarnym lub czerwono-czarnym. Według Susruta-samhita, marma powodujące ból reprezentują głównie zasady agni i vayu, gdyż to szczególnie one wywołują ból. Z drugiej strony inne źródła podają, że ból dotyczy wszystkich pięciu elementów (panchamahabhutas). Jednak w przypadku wszystkich kolek jest znacząca przewaga vayu. Oprócz diety zaburzającej dosze, za ból kolkowy (skurczowy) odpowiedzialne jest także tłumienie naturalnych potrzeb wypróżnienia i wytrysku, oddawania moczu i uwalniania gazów z przewodu pokarmowego.

110

which goes in to the memory of the child. Any other pain experience in the coming life gives the comparative feeling to the child. Pain is produced by stimuli exceeding the intensity threshold for sensory nerve endings. The nervous impulses produced by the stimulation of peripheral receptors, which is inferred as pain within the higher cerebral centers, such type of nervous activities may be produced by a number of physical phenomena i.e. pressure, squeezing, tension, tearing, puncturing and by the change of temperature, cold and hot or by the chemical effects such as the change of pH i.e. concentration of histamine like substances, bradykinine, serotonin and other polypeptide compounds. Pain may perhaps local, diffuse, radiating and referred. Local pain is felt at the pathological/ traumatic site and in superficial structures. On examination there is marked local tenderness on palpation and percussion. Diffuse pain is usually deep seated and has more or less segmental distribution. Radicular/ radiating pain is intense in character and its radiation from the center to periphery. It is often associated with parasthesia and tenderness along the nerve root, as in brachialgia and sciatica. In Susruta-samhita, Maharshi Susruta has mentioned that the commonest feature of wound is pain. Wound and pain are both coexisting features of trauma. Pain is a feeling of uneasiness. In Ayurveda, vedana, dukha, pida, sula, ruk, ruja, bheda, sadana, avasada, words are used for the pain. According to Susruta-samhita, the main causative factor of pain is vata. The seat of pain is mana (psyche) and sharira (body). In all cases of vatika predominance, the chances of pain are quiet common along with other clinical presentation of vatika anomalies. In normal state the vata is responsible for the activation of a number of functions of different systems. According to the Vagabhatta derangement, displacement, dilatation, piercing pain, anesthesia, lethargy, pricking and incising pain, constricting pain, breaking pain, twisting pain, excitation of

www.sulislaw.pl

Lokalizacje tego typu bólu to obszar przedsercowy, boki ciała, plecy, obszar krzyżowy i nadłonowy. Vatika sula charakteryzuje się naturą napadową, z okresami naprzemiennych zaostrzeń i remisji, z zatrzymaniem moczu, gazów i kału. Ból tego typu określany jest jako kłujący lub rozrywający. Paittika sula to ostry ból pojawiający się nagle. Ból kolkowy kojarzony jest z pragnieniem, omdleniami, uczuciem pieczenia oraz bólem w okolicy pępka. Bólowi typu paittika sula także towarzyszą nadmierne pocenie i zawroty głowy. Ból typu kaphaja sula charakteryzuje się bólem typu kolkowego o niskiej intensywności w okolicach brzucha. Towarzyszą mu nudności, kaszle, złe samopoczucie, anoreksja, ślinotok i uczucie ciężkości w obszarze brzucha. Ból kolkowy wzmacnia się po posiłkach i w porach porannych. W przypadku sannipataja sula wszystkie trzy dosze są zaburzone. Stany kliniczne mogą się odpowiednio różnić. Wszystkie objawy mogą być w stanie ostrym. Amaja sula można porównać do kaphaja sula. Ból wiąże się z rozdęciem brzucha, zwiększoną perystaltyką jelit, nudnościami, wymiotami, zaparciami i ślinotokiem. Miejscem występowania kapha vatika sula jest pęcherz moczowy (obszar nadłonowy), okolica przedsercowa, boki i tył ciała. Ból typu kapha paittika sula pojawia się w nadbrzuszu oraz okolicach serca i pępka. Ból vata paittika sula jest z natury ostry z odczuciem pieczenia i gorączką. Ból kolkowy parinama sula wywołany głównie przez pitta i kapha pojawia się podczas trawienia i obejmuje zaburzoną zasadę vayu. W porównaniu do kaphaja sula, dotyczy pustego żołądka, gdy treść pokarmowa przechodzi w kierunku jelita w celu strawienia. W przypadku vatika parinama sula ból skurczowy (napadowy) ulega złagodnieniu po spożyciu ciepłych, tłustych posiłków. Bólowi temu towarzyszą wzdęcia, zapalenie błony bębenkowej, zaparcia, oliguria (skąpomocz) i nerwowość. W przypadku paittika parinama sula kolkom towarzyszy pragnienie, uczucie pieczenia, niepokój i nadmierne pocenie się. Ból nasila się po spożyciu pożywienia

hair follicle and thirst due to severe pain, tremor, hardening, porosity, dryness, stimulation, spasm, distaste of mouth, black and reddish black discoloration are due to the vata. According to Susruta-samhita, Marmas causing pain are predominant in qualities of agni and vayu as they particularly cause pain; some on the other hand quote that pain is related to all five elements (panchamahabhutas). However in all these colics there is predominance of vayu. Apart from the dosa vitiating diet, suppression of the natural urges of defecation, ejaculation, urination and flatus is responsible for the colicky (spasmodic) pain. The sites of pain are precordial region, flanks, back, sacral and suprapubic regions. The Vatika Sula is characterized by spasmodic in nature having the periods of exacerbations and remissions repeatedly with the retention of urine, flatus and faeces. It can be identified as pricking or tearing type of pain. The paittika sula is very severe and sudden in onset. The colicky pain is associated with thirst, fainting, burning sensation and pain in the umbilical region. Excessive perspiration, vertigo are also accompanied with the paittika sula. The kaphaja sula is low intensity colicky pain in the abdomen. It is associated with nausea, cough, malaise, anorexia, excessive salivation, and heaviness of abdomen. The colicky pain is aggravated after meals and in early morning. In sannipataja sula all three dosas get vitiated. The clinical presentation may be varied accordingly. The all symptoms may be in aggravated state. Amaja sula may be compared with kaphaja sula. The pain is associated with abdominal distention, increased intestinal movements, nausea, vomiting, constipation and excessive salivation. The site of kapha vatika Sula is urinary bladder (suprapubic region), precordium, flanks and back. The kapha paittika Sula occurs in epigastrium, cardiac and mid umbilical regions. The vata paittika sula is very severe in nature with burning sensation and fever.

www.sulislaw.pl

111

cierpkiego, kwaśnego i słonego oraz łagodnieje po spożyciu substancji zimnych. W przypadku kaphaja parinama sula ból kolkowy jest o niskiej intensywności i towarzyszą mu nudności, wymioty i poczucie dezorientacji. Ból ma charakter statyczny, stały, ustępuje po spożyciu substancji cierpkich, gorzkich lub gorących. Przy zaburzeniu dwóch dosz obserwuje się zróżnicowane objawy kliniczne. W przypadku sannipatika parinama sula zaburzone są wszystkie trzy dosze. Bólowi towarzyszy osłabienie (wyniszczenie organizmu) i niestrawność. Ten stan uważany jest za nieuleczalny. Annadrava sula (ból kolkowy) utrzymuje się niezależnie od przyjęcia pokarmu, podczas trawienia i po nim. Kolka nie ustępuje na skutek zmiany diety. Ból znika tylko wówczas, gdy substancje żółciowe zostaną wydalone na skutek wymiotów, które mogą być spontaniczne lub wywołane. Do zarządzania bólem konieczne jest wieloaspektowe podejście. Może zakładać działanie ukierunkowane miejscowo lub ogólnieustrojowo. Bólowi spowodowanemu lezją na skutek urazu można zaradzić poprzez miejscowe okłady rozgrzewające, przemywanie, miejscowe zastosowanie leku lub bandażowanie. W ajurwedzie termin vedana jest używany w odniesieniu do odczuć. Może być to odczucie dobrego lub złego samopoczucia (sukhatamaka i dukhatmaka). Lekarstwa używane do konwersji odczucia, od chorobowego do odczucia dobrostanu, określane są jako vedanasthapana. Zarządzanie różnymi odczuciami ciała jest zadaniem vata, ale na skutek jej zaburzenia, wszystkie te funkcje są także zakłócone, a nadmierna aktywność zaburzonej zasady vata może wywoływać odczucie bólu. Według ajurwedy wszystkie środki przeciwbólowe (vedanasthapana) to vatashamaka. Leki typu vatashamaka to w większości ushna virya. Ból nie istnieje jako zjawisko zewnętrzne. Jest to najbardziej osobiste doświadczenie i nie można

112

The colicky pain (parinama sula) caused by pitta and kapha mostly occurs during the period of digestion, envelops the vitiated vayu. In comparison to kaphaja sula it takes place in empty stomach when food material passes towards the intestine for the digestion. In Vatika parinama sula the spasmodic pain get relieved usually on taking warm and fatty meals. The pain is associated with flatulence, tympanitis, constipation, oliguria and restlessness. In paittika parinama sula, the colic is accompanied with thirst, burning sensation, uneasiness and excessive sweating. The pain is aggravated by taking pungent, sour and salty food and relieved by the ingestion of cold substances. In kaphaja parinama sula the colic pain is of low intensity associated with nausea, vomiting and confusion. The pain is static/ constant in nature. The pain gets relieved on taking pungent, bitter and hot substances. Mixed clinical features are presenting the vitiation of two dosas. In sannipatika parinama sula all three dosas are vitiated. The pain is associated with excessive weakness, catchexia and indigestion. It is considered as incurable. Annadrava sula (colic pain) persists irrespective of food intake, during and after the digestion of food. The colic does not subside by any means of dietatary alteration. Pain only subsides until unless the bilious substance comes out after the vomiting, spontaneous or effortful. The management of pain is comprises of multifold approach. It can be categorized in local management and systemic management. The pain caused by traumatic lesions can be managed by the local fomentation, irrigation, application of local medicament and bandaging. In Ayurveda the term vedana is more or less used for the feeling. It may be the feeling of well being or feeling of illness (sukhatamaka and dukhatmaka). The drugs used for the conversion of the feeling of illness in to the feeling of well-being are known as vedanasthapana. The governance of all kind

www.sulislaw.pl

się nim podzielić z inną osobą. Ból to indywidualne doświadczenie złego samopoczucia. Niewłaściwe zarządzanie bólem powoduje zaburzenie funkcjonowania, depresję i bezsenność. Zwykle jest tak, że jeden rodzaj bólu nie może być zarządzany za pomocą jednego leku lub praktyki manualnej ze względu na jego wielorakie przyczyny. W ajurwedzie nie ma jednego szczególnego lekarstwa przypisanego do danego rodzaju bólu. Zarządzanie bólem zależy od czynnika przyczynowego, czyli dominacji doszy, która odpowiada za dany ból. We współczesnych naukach medycznych dostępnych jest wiele leków uśmierzających ból, jednak zastosowanie tylko jednego preparatu przeciwbólowego może nie rozwiązać problemu. Zarządzanie bólem ma na celu zminimalizowanie cierpienia i uczucia niepokoju oraz poprawienie jakości życia. Jest to element zasadniczy w zarządzaniu bólem, które w swoich aplikacjach powinno być holistyczne i skoncentrowane na pacjencie. Można to osiągnąć wyłącznie poprzez podejście proponowane przez ajurwedę w kategoriach marma chikitsa.

WPŁYW TERAPII MARMA NA UWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE Żyjemy w czasach pełnych napięcia, gdyż każdy z nas konfrontowany jest z sytuacjami powodującymi stres. W konsekwencji ilość przypadków zachorowań na nadciśnienie i choroby serca wzrasta z dnia na dzień, przy czym coraz więcej przypadków odnotowuje się wśród ludzi młodych. Większość ludzi jest obecnie narażona nie tylko na duży wysiłek fizyczny, ale także zaburzenia psychologiczne na skutek zmiany stylu życia, stresującej pracy, postawy porównawczej, zmieniających się nawyków żywieniowych oraz zanieczyszczeń powietrza. Stres mentalny stał się częścią tak zwanego nowoczesnego stylu życia. Ten stan przyjmuje się na całym świecie. Częste sytuacje stresowe wpływają na ciało i umysł. Bardzo ważne jest, aby umieć sobie z tym radzić. Nadaktywność i nadpobudliwość powodują zaburzenia psychologiczne lub psychosomatyczne. Stres jest stanem napięcia lub przemęczenia fizycznego lub mentalnego, wynikającym z wielu czynników, które wpływają na zmianę istniejącej równowagi.

of body sensations is the subject of the vata. But during the vitiation of vata all these functions get disturbed and the excessive activity of vitiated vata may cause pain sensation. According to Ayurveda, all painkillers (vedanasthapana) are vatashamaka. The vatashamaka drugs are mostly ushna virya. The pain has no outside or external existence. It is most personal experience, cannot be shared by any other person. Pain is an individual experience of ill being. Inadequate management of pain cause impaired function, depression and insomnia. One kind of pain may not be managed by single medicine or manual practice, because may have different causes. In Ayurveda there is no particular uniform medicine for any kind of pain. Management of pain depends upon the causative factor or doshika predominance responsible for the pain. In modern medical science a number of analgesics are available for the pain management. Only one analgesic preparation cannot solve the problem of pain. Pain management aims at minimizing the distress, feeling of unrest and improving the quality of life. A cardinal point in the management of pain, which should be holistic and patient centered in its application. It can be fulfill only by the Ayurvedic approach in terms of Marma chikitsa.

EFFECT OF MARMA THERAPY ON PSYCHOLOGICAL CONDITIONS Everyone is living in the age of tension because he is confronted with the situations producing stress. With the result of this the incidence of hypertension and heart diseases is increasing day by day and the younger people are more victims of these diseases. In present time the most of the population are constantly subjected not only to physical exertion but also psychological disturbances due to changing life style, stressful jobs, comparative attitude, changing food habits and pollutions. The existence of mental stress is a part of the So-called modern life style. It is accepted worldwide. Frequent stressful situations affect the body and mind. It is very important to cope up with this situation. Over activity and restlessness produces psychological or psychosomatic disor-

www.sulislaw.pl

113

Stresu nie da się w życiu uniknąć i jest on szczególnie złożonym zjawiskiem w obecnym społeczeństwie nowoczesnych technologii. Ilość sytuacji wywołujących reakcję stresową zwiększa się z dnia na dzień we wszystkich grupach społecznych na całym świecie. Jest to czynnik bardziej znaczący w społeczeństwach wysoko rozwiniętych, w porównaniu ze społecznościami żyjącymi w bardziej tradycyjny sposób. Stres jest uznawany za jedną z przyczyn chorób wieńcowych i chorób serca, zaburzeń psychosomatycznych oraz innych problemów natury umysłowej lub fizycznej.

ders. Stress is a state of physical or mental tension or strain resulting from a number of factors, which tend to change an existent equilibrium.

Choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie, nerwica lękowa, bóle głowy, migrena, bezsenność, nadczynność tarczycy, zespół jelita wrażliwego, wrzody i cukrzyca to najczęściej spotykane zaburzenia powstające na skutek stresu. Psychosomatyka odgrywa ważną rolę w pojawianiu się tych schorzeń. Nadmiar bodźców, które dochodzą do nas za pośrednictwem różnych narządów zmysłów, prowadzi do wzmożonej aktywności ośrodków funkcji psychicznych w mózgu. Napięcie umysłowe prowadzi do nadmiernego uwalniania z mózgu neuroprzekaźników o działaniu podobnym do acetylocholiny i katecholaminy, co powoduje wiele chorób ogólnoustrojowych. Układ nerwowy jest ważnym czynnikiem funkcjonowania organizmu. Jak wiadomo cały układ nerwowy jest zarządzany przez mózg i rdzeń kręgowy.

Ischaemic heart disease, hypertension, anxiety neurosis, headache, migraine, insomnia, thyrotoxicosis, irritable bowel syndrome, peptic ulcers & diabetes are most common stress disorders. Psychosomatic stress plays an important role in the manifestation of these diseases. Excessive stimuli received through different sense organs lead to increased activity of the psychic center of the brain. Mental strain leads to excessive liberation of acetylcholine, catacholamine like neurohumors from brain, which causes many systemic diseases. The nervous system is an important component for the body functions. As we know the entire nervous system is governed by brain and spinal cord.

Nadciśnienie jest powszechnie występującym zaburzeniem powstającym na skutek stresu i przemęczenia doświadczanych w codziennym życiu. Poziom stresu jest najwyższy w wieku średnim. Zmiana stylu życia, zmartwienia i poczucie odpowiedzialności, towarzyszące człowiekowi w tym czasie, tworzą warunki sprzyjające stresowi. Dzieje się tak na skutek wzrostu aktywności obwodowych nerwów współczulnych i rdzenia nadnerczy w odniesieniu do układu limbicznego i okolic podwzgórza w mózgu. Proces ten po-

114

Stress is an unavoidable in human being and is an especially complex phenomenon in present modern technological society. Incidence of stress is increasing day by day in the society throughout the world. It is more pronounced in the so-called advanced society then the orthodox society. Stress has been linked with coronary heart disease, psychosomatic disorders and various other mental and physical problems.

Hypertension is common disorder of stress and strain in human life. The stress is the maximum in the middle age of the life span. Changing lifestyle, worries and responsibilities at this age are supposed to create the condition of stress. This occurs as a result of increased sympathoadrenomedullary activity of limbic and hypothalamic region of brain. Through this process catecholamine level goes high which produce general vasoconstriction and hypertension. In many factors of hypertension, the hypothalamic factor plays an important role. These activities also lead to the various functional disorders of heart. Cardiac neurosis, paroxysmal tachycardia and neuro circulatory asthenia are commonest ailments of hearts due to stress.

www.sulislaw.pl

woduje podniesienie poziomu katecholaminy, co skutkuje skurczem naczyń i nadciśnieniem. Wśród wielu czynników wywołujących nadciśnienie, ważną rolę odgrywa czynnik podwzgórzowy. Prowadzi to również do wielu zaburzeń funkcjonalnych serca. Nerwica serca, częstoskurcz napadowy i astenia nerwowo-krążeniowa są najczęściej spotykanymi schorzeniami serca powstającymi na skutek stresu. Nie można uniknąć stresu, ale można minimalizować jego wpływ na organizm. Bardzo ważne jest, w jaki sposób jednostka reaguje na sytuację stresującą. Zwykle leczenie stresu uwzględnia elementy poradnictwa lub psychoterapii. Medytacja, pranajama, praktyki jogi, a szczególnie marma chikitsa są bezpiecznymi rozwiązaniami bezlekowymi służącymi świadomej relaksacji ciała i umysłu. W wyniku praktyki relaksacji następuje redukcja skurczu mięśni szkieletowych oraz znaczące obniżenie poziomu metabolizmu. Stwarza się w ten sposób warunki dla niezakłóconego i właściwego przepływu energii w ciele. Terapia marma powinna być wykonywana przez kilka minut na początku wszystkich ćwiczeń fizycznych, gdyż pozwoli to rozluźnić wszystkie mięśnie ciała. Terapia marma jest najlepszą techniką alternatywną, aby osiągnąć efekty jogi i pranajamy. Zarządzanie zaburzeniami psychologicznymi ma na celu zminimalizowanie cierpienia, uczucia niepokoju oraz poprawienie jakości życia. Jest to element zasadniczy w zarządzaniu zaburzeniami psychologicznymi, które w swoich aplikacjach powinno być holistyczne i skoncentrowane na pacjencie. Można to osiągnąć wyłącznie poprzez podejście proponowane przez ajurwedę w kategoriach marma chikitsa.

One cannot prevent the stress but can prevent or minimize the effect of stress on the body and mind. It is very important how one is responding to the situation of stress? Usually the treatment of stress consists of a combination of counseling or psychotherapy. Meditation, pranayama, yogic practices especially Marma chikitsa are safe medicine less option for conscious relaxation of body and mind.

www.sulislaw.pl

115

Nauka o marma, joga i zdrowie Promocja zdrowia poprzez terapię marma, praktyki i pozycje jogi. Człowiek jest najdoskonalszą istotą boską. Ciało ludzkie jest zbudowane z pięciu podstawowych elementów oraz duszy. Pomimo swojej natury, ciało ludzkie jest przedmiotem wielu działań (dharma, artha, kama oraz moksh; w Caraka samihita ta sada dhatu purusa określana jest jako cikitsya purusa.) Na ludzkie ciało składa się wiele układów. Normalnie układy te współpracują ze sobą bez żadnych przeszkód. Ludzkie ciało zbudowane jest z siedmiu podstawowych typów tkanek dhatu, tj. rasa, rakta, mansa, meda, asthi, majja i sukra. Podczas całego życia w ciele ludzkim zachodzą nieustanne zmiany; homeostaza dosz jest nazywana stanem zdrowia, natomiast zaburzenie równowagi ich stanu może prowadzić do choroby; fraza shariram vyadhi mandira odnosi się do ciała jako siedliska chorób. Celem ajurwedy jest zachowanie zdrowia oraz wyleczenie dolegliwości osoby chorej. Terapia marma, joga oraz ajurweda odgrywają kluczową rolę w osiągnięciu tego celu. Cała ludzkość potrzebuje terapii marma i jogi jako broni, aby zwalczać choroby powodowane przez nowoczesny styl życia. Wiele osób praktykuje jogę i terapię marma w celu osiągnięcia zdrowia. Choroby uważane za nieuleczalne są leczone za pomocą praktyk jogi i terapii marma. W obecnych czasach cierpimy na wiele schorzeń. Główną przyczyną tego stanu jest stres powstający na skutek rywalizacji, a także w wyniku zmiany stylu życia i wzorców zachowania. W rezultacie wielu z nas cierpi na choroby fizyczne i umysłowe. Adhyatmic, adhibhautik oraz adhidaivik to trzy rodzaje cierpienia, które mogą być wyleczone za pomocą mantr, terapii marma, jogi oraz ajurwedy stosowanych łącznie. W obecnych warunkach wielu ludzi zdaje sobie sprawę ze znaczenia terapii marma oraz jogi jako praktycznych metod poprawy stanu zdro-

116

The practice of relaxation results in reduction of skeletal muscle spasm and drastic reduction of metabolic activity. It gives chance to flow the body energy in proper way uninterruptedly. The Marma therapy must be practiced for a few minutes as the commencement of all physical exercises with these procedures every muscle of body is persuaded to relax. The Marma therapy is the best technique to attain the effects of yoga and pranayama in different ways. Management of psychological disorders aims at minimizing the distress, feeling of unrest and improving the quality of life. A cardinal point in the management of psychological disorders, which should be holistic and patient centered in its application. It can be fulfill only by the Ayurvedic approach in terms of Marma chikitsa.

MARMA SCIENCE, YOGA AND HEALTH Health promotion by Marma therapy, Yogic practices and postures Man is the best creature of God. The human body is made up of five basic elements and soul. In spite of this quality the human body is the subject of all activities (Dharma artha kama and moksh. In Caraka samihita this sada dhatu purusa is known as cikitsya purusa.) The human body is constituted by different systems: All these systems work together regularly without any hindrance. The human body is made up of seven basic dhatus i.e. rasa, rakta, mansa, meda, asthi, majja and sukra. A number of changes occur in human body during the whole life span, the home stasis of dosas is known as health, imbalance in the doshic state may lead to the disease; shariram vyadhi mandira means the body is the seat of diseases. The aim of Ayurveda is to prevent the health of a healthy individual and to cure the diseases of a diseased person. There is major role of Marma therapy, yoga along with Ayurveda to fulfill the above-mentioned goal. The whole world is requiring Marma therapy and yoga as a weapon to combat the diseases of modern life. The

www.sulislaw.pl

wia oraz jakości życia. Terapia marma oraz joga są stosowane do osiągnięcia równowagi, harmonii i wyważenia w codziennym życiu. Różne aspekty jogi można pogrupować jako asany, pranayamy, krije, bandhy, mudry oraz dhyana. W sposób bezpośredni lub pośredni wszystkie praktyki jogi mają wpływ na punkty marma. Zgodnie z kulturą Indii osoby żyjące blisko przyrody pozostają wolne od chorób. Za powstawanie różnych schorzeń fizycznych i umysłowych jest odpowiedzialna zmiana stylu życia i nawyków żywieniowych. Aby osiągnąć pozytywny stan zdrowia konieczne jest życie zgodnie z pra-

Marma therapy and yoga is practiced by many people for achieving the healthy state of life. A number of incurable diseases are treated with theMarma therapy and yogic practices. In the present era we suffer from a number of ailments. The main cause of such sufferings is stress generated by competitiveness, changing life, style and behavior. As a result human being suffers from physical and mental illness. Adhyatmic, adhibhautik, and adhidaivik are three types of sufferings, these suffering can be treated with mantras,Marma therapy and yoga and Ayurveda connectively.

www.sulislaw.pl

117

wami natury. Wczesna pobudka i właściwy sen są niezbędne do utrzymania dobrego zdrowia. Ważne jest spożywanie naturalnego pokarmu i picie dużej ilości wody. Ciało jest odzwierciedleniem wszechświata, a zmiany we wszechświecie mają wpływ na nasze ciało. W tym kontekście należy pamiętać, że czas (wiek, zmiany dobowe i pory roku) i miejsce także mogą mieć wpływ na ludzkie ciało. Jednocześnie wszystkie aktywności ciała, pobudzenie umysłowe, uczucia oraz mowa także wpływają na nasze ciało. Terapia marma oraz joga to ważne elementy w leczeniu chorób oraz poprawie stanu zdrowia. Obecnie asany są w już znacznym stopniu spopularyzowane w ramach promocji zdrowia – poprawiają je i ujędrniają mięśnie. Praktyki te wpływają na fizjologię ciała. Na wyższych etapach jogi, asany, mudry, pranajama i bandhy stanowią wsparcie dla wyższych aktywności duchowych. Terapia marma oraz stymulacja punktów marma, która jest nieodłączną częścią praktyki pozycji jogi, ma ogromny wpływ na układ nerwowy, układ mięśniowo-szkieletowy, gruczoły dokrewne, układ oddechowy, narządy obszaru brzucha, serce i układ krwionośny. Praktyki marma oraz ćwiczenia jogi zostały opracowane przez starożytnych riszich na podstawie obserwacji natury. Marma chikitsa jest najlepszym sposobem, aby zaoferować swoją służbę na rzecz społeczeństwa. Nauka terapii marma jest bardzo prosta. Początkowo można nauczyć się i praktykować auto-terapię marma, pamiętając o kilku podstawowych elementach. Jest to terapia bardzo skuteczna w przypadku ostrych zmian natury neurologicznej, ortopedycznej i urazowej.

W celu promocji i rozpowszechniania badań, szkoleń oraz terapii we wszystkich aspektach nauki o marma należy: • Odrodzić

wedyjskie umiejętności chirurgiczne. szczególnie w odniesieniu do nauki o marma. • Prowadzić działania w ramach centrum doskonałości w zakresie nauki o marma. • Rozwijać. promować i propagować naukę o marma razem z innymi wedyjskimi naukami medycznymi. • Stworzyć i promować obiekty przeznaczone do szkolenia w dziedzinie nauk o marma.

118

Under the present circumstances many people have come to realize the importance of Marma therapy and yoga as a practical of methods of improving the states of body health and the quality of life. Marma therapy and yoga is used for achieve the equilibrium, harmony, and balance in the day-to-day life. Various means of yoga may be grouped under asanas, pranayamas, kriyas, bandhas, mudras and dhyana. Directly and indirectly all yogic practices affect the Marmas. According to Indian culture persons living near to nature remained away from the diseases. Changing life style and food habits are responsible for the manifestation of different physical and mental ailments. For achieving positive health it is necessary to lead the life according the natural laws. Early rising and proper sleep is necessary for the good health. Consumption of natural food and plenty of water makes a difference. The body is replica of the universe, changes in the universe affects the body. In this reference it is important to know that the change in the time (age, diurnal variation and season), place may affect the human body. Simultaneously the body activities, mental work up, feelings and speech affect the body itself. Marma therapy and yoga are important to cure the disease and enhance the health status of body. Now a day’s asana are much popularized in the society for health promotion. It improves the health and tones up the body musculature. These practices affect the body physiology. In the higher stages of yoga these asana, mudra, pranayama, bandha are supportive to higher spiritual activities. Marmatherapy as well as Marma stimulation inherent in yogic postures has great impact on nervous system, musculo skeletal system, endocrine glands, respiratory system and organs of abdomen, heart and circulatory system. These Marma practices and yogic exercises are developed by ancient rishis by observing the nature. Marma chikitsa is best way to offer our services to the society. It is very simple to learn the medicine and surgery less option Marma therapy. Initially one can learn and practice self-Marma therapy keeping few things in mind. It is very much effective in acute neurological, orthopedic and traumatic lesions.

www.sulislaw.pl

• Prowadzić

badania dotyczące wielorakich aspektów nauki o terapii marma. • Ujednolicić metodologię oraz program nauczania dla ośrodków edukacji i szkoleń w zakresie nauki o marma. • Udostępniać obiekty na szkolenia w dziedzinie terapii marma. • Promować naukę o marma na poziomie krajowym i międzynarodowym poprzez organizowanie warsztatów i konferencji oraz popularyzować ją w mediach. • Wykorzystywać istniejącą wiedzę na temat nauki o marma w celu polepszenia stanu nękanej chorobami ludzkości. • Rozwijać współpracę pomiędzy różnymi instytucjami działającymi dla tej samej sprawy. • Koordynować koncepcje oraz działalność różnych podmiotów związanych ze sztukami walki.

WNIOSKI Podsumowując, można określić terapię marma jako terapię przynoszącą korzyści. W ten sposób możemy promować zdrowie oraz witalność w życiu codziennym oraz uwolnić się od chorób, cierpienia i braku harmonii. Rozpowszechnianie i praktykowanie nauki o marma może także przyczynić się do zachowania pokoju w tych niespokojnych czasach.

For promotion and propagation of research, training, therapy in all aspects of Marma sciences the objectives are: • To

revive the Vedic surgical skill especially in terms of Marma science. • To act as a center of excellence in Marma science. • To develop, promote and propagate the Marma science along with other Vedic medical sciences. • To provide and promote facilities for training in the field of Marma sciences. • To conduct research activities in various aspects of Marma science and therapy. • To standardize the methodology and curriculum for Marma science education and training. • To render facilities for training in the field of Marma therapy. • To promote the Marma science at national and international level by organizing the workshops and conferences and popularizing through print and audiovisual media. • To utilize the results of existing knowledge about the Marma science for the betterment of suffering humanity. • To develop the collaboration between different institutions existing for the cause. • To coordinate the concepts and activities of various institute of martial arts.

CONCLUSION Lastly we can summarize Marma therapy as dual advantage disease control with instant symptomatic response and permanent cure without adverse effect in a number of surgical as well as non surgical lesions. In this way, we can promote health and vitality for daily life and procure freedom from disease and suffering and disharmony, spread and practice of Marma science can contribute to more peace in these disturbing times.

Bibliografia / Bibliography 1. SUSHRUTA SAMHITA, SARIRASTHAN, CHAPTER-6. 2. SUSHRUTA SAMHITA, SARIRASTHAN, CHAPTER-6, HINDI COMMENTARY BY DR. GOVIND BHASKAR GHANEKAR

3. ASTANGA-HRDAYA, SUTRASTHANA CHAPTER 12/49-50. 4. SUSHRUTA SAMHITA, SARIRASTHAN, CHAPTER-6/16. 5. MARMA SCIENCE AND PRINCIPLES OF MARMA THERAPY,BY DR. SUNIL KUMAR JOSHI. ISBN. 81- 89221-64-7

www.sulislaw.pl

119

Arun Kumar Tripathi Ayurvedic College & Hospital Haridwar

PODEJŚCIE LECZNICZE WOBEC SCHORZEŃ ZWIĄZANYCH ZE STYLEM ŻYCIA (ZE SPECJALNYM UWZGLĘDNIENIEM CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH)

PREVENTIVE PROTOCOL AND CURATIVE APPROACH TO LIFESTYLE DISORDERS WITH SPECIAL REFERENCE TO CARDIO- VASCULAR DISORDERS

Ajurwedyjska nauka medyczna obejmuje zasadniczą wiedzę o prewencji pierwotnej chorób, promocji zdrowia, utrzymaniu osobistej i społecznej higieny, a jeśli choroba pojawi się, posiada potencjał dla prewencji wtórnej i leczenia schorzeń. Mimo takiej wiedzy, istniejącej od 5000 lat, w naszych czasach choroby nie tylko pojawiają się, ale stopniowo zwiększają częstotliwość występowania. Większość chorób, z wyłączeniem grupy zakaźnych, jest spowodowana niewłaściwym stylem życia, celową zmianą postulowanego stylu życia bądź niewiedzą.

Ayurvedic medical science essentially a knowledge of primary prevention of diseases, promotion of health, maintenance of personal and social hygiene and if disease occur have potential for secondary prevention and cure of diseases. Despite this kind of knowledge existed in Ayurveda since 5000 years not only the disease occurred those days but gradually on increasing incidence also. Majority of diseases excluding the infective group are due to faulty lifestyle either deliberately altering the advocated lifestyle or ignorance about the facts.

Składowymi ajurwedyjskiego stylu życia są ahara (dietetyka), nidra (sen), brahamcharya (etyka życia seksualnego), vihara (styl życia i normy) i ausadha (leki prewencyjne/uzupełniające) i prakriti (pierwotna natura). Przestrzeganie tych składowych życia jest podstawowym narzędziem i procedurą prewencji pierwotnej chorób oraz sposobem utrzymywania z dala od stresu. Ahara, vihara i rasayana (Achara Rasayana & Naimitika Rasayana) są trzema wielowymiarowymi czynnikami, które wpływają na utrzymaniezdrowia i higieny osobistej, ich promocję oraz leczenie chorób cywilizacyjnych.

Ayurvedic components of lifestyle are Ahar (Dietetics), Nidra (sleep), Brahamcharya (ethics of sexual life), Vihara (living style & norms) and Ausadha (Preventive/Supplementary medicine) and Prakriti. Observance of such Ayurvedic components of life are basically tools & primary preventive protocols of diseases and keeping the stress aways. Ahara, Vihara and Rasayana (Achara Rasayana & Naimitika Rasayana) are three dimensional approach towards maintenance and promotion of personal health and hygiene and curing lifestyle disorders.

Pośród chorób cywilizacyjnych, widoczny wzrastający trend zmierzający ku epidemii globalnej – w dużej mierze w Azji – mają choroby sercowo-naczyniowe i cukrzyca. Głównym powodem tych schorzeń jest agni (metaboliczne-

120

Among lifestyle diseases, cardiovascular disorders and diabetes are on increasing trends to the tune of lifestyle epidemics globally, but largely in Asian sub continent. The centric point in the causation of such diseases is derangement of Agni (Metabolic fire) and Dhatuposhan (Altered

www.sulislaw.pl

go ognia) i dhatuposhan (zmiana homeostazy komórkowej). Te dwie budzące postrach choroby występują coraz wcześniej i pośród coraz większej populacji. CVS (choroba sercowo-naczyniowa) i cukrzyca łamią także wcześniejsze przekonanie o pojawianiu się nieznanych, raczej losowych incydentów sercowo-naczyniowych – choroba wieńcowa jest wiodąca w tej grupie. Przyczynowość, symptomatologia, procedury diagnostyczne i terapeutyczne są obecnie bardziej rozwinięte, ale wiążą się z wysokimi kosztami, poważnymi skutkami ubocznymi leków i większym ryzykiem zabiegowym, są także poza zasięgiem zwykłych ludzi. Niewłaściwy styl życia, powiązany z czynnikami ryzyka, potrzebuje modyfikacji powiązanej z kilkoma silnymi ajurwedyjskimi lekami i ziołami, aby zpobiegać na poziomie pierwotnym i wtórnym konkretnym chorobom oraz je leczyć. Pushkarmula, Arjuna, Rasona, Guggulu, Harada są silnymi roślinami leczniczymi stosowanymi w tym celu. Przeprowadzono wiele badań, których wyniki wskazują na skuteczność zmiany stylu życia i leczenia chorób.

cells homoeostasis). These two dreaded diseases are occurring early and in greater population also CVS and diabetes are breaking earlier belief of occurring unfamiliar rather randomisation of incident in cardiovascular disorder-coronary artery disease is leading among this group, causes, symptomatology, diagnostic procedures and therapeutics are more evolved now but definitely associated with high cost, severe side effects of medicines and greater risk of procedures and also beyond the reach of common people. Severe lifestyle related risk factors are needed to be modified along with the invention of few potent Ayurvedic medicines and herbs to prevent at primary as well as secondary level and for treatment of the disease concerned. Many studies have been conducted leading to the result of effectiveness of such intervention of lifestyle modification and cure of diseases. Pushkarmula, Arjuna, Rasona, Guggulu, Harada etc are potent medicinal plants used for this purpose.

www.sulislaw.pl

121

Shirley Telles Director of Patanjali Research Foundation, Haridwar, India

122

YOGA: JEJ PODSTAWY I ZASTOSOWANIA

YOGA: ITS’ BASIS AND APPLICATIONS

Joga jest starożytną indyjską nauką i sposobem życia, który obejmuje praktykę fizycznych postaw, świadomą regulację oddechu, medytację i konkretne filozoficzne zasady przewodnie. Opis jogi w starożytnych tekstach (Patanjali, około 900 p.n.e.) jest zarówno zwięzły, jak i przejrzysty oraz wyjątkowo dobrze poddaje się analizom naukowym. Istnieje wiele prac badających fizjologiczny wpływ praktykowania jogi na autonomiczny układ nerwowy, metabolizm, funkcjonowanie płuc, siłę mięśniową i wytrzymałość. Ostatnio naukowe zainteresowanie przesunęło się ku wpływowi, jaki praktyka jogi wywiera na centralny system nerwowy, kładąc nacisk na istotność medycyny umysł-ciało oraz znaczenie kontroli psychosomatycznej. Podczas gdy większość badań podkreślała wagę zmian w przepływie krwi mózgowej, próbując pojąć, które części mózgu są szczególnie aktywne (wykorzystując przezczaszkowy Doppler, emisyjną tomografię pozytronową i ostatnio czynnościowy rezonans magnetyczny). Istotne były także próby wyjaśnienia jak te praktyki wpływają na neurochemię (co badano, używając magnetycznej spektroskopii obrazowej).

Yoga is an ancient Indian science and way of life, which includes the practice of physical postures, voluntarily regulated breathing, meditation, and certain philosophical guiding principles. The descriptions of yoga in ancient texts (Patanjali, circa 900 B.C.) are both concise and lucid and lend themselves extraordinarily well to scientific investigation. There have been numerous studies which have examined the physiological effects of practicing yoga on the autonomic nervous system, metabolism, lung functions, muscle strength and endurance. More recently the interest has shifted, with the emphasis on mind-body medicine and the importance of psychosomatic controls, on the effects of practicing yoga on the central nervous system. While most studies have emphasized understanding changes in cerebral blood flow in an attempt to understand which parts of the brain are especially active (using transcranial Doppler, positron emission tomography, and more recently, functional magnetic resonance imaging), there have also been attempts to understand how these practices influence neurochemistry using magnetic spectroscopic imaging.

Mając za podstawę te fizjologiczne efekty, praktyka jogi znalazła szerokie spektrum zastosowania. Na przykład poszczególne moduły jogi zostały opracowane dla dzieci w szkolnym wieku przed-nastoletnim, w powiązaniu z profesjonalnymi i zdrowotnymi uwarunkowaniami konkretnych zawodów, takich jak np. informatyk czy pilot albo osoba pracująca przy linii produkcyjnej w fabryce. Dla lekarzy najistotniejsze są zastosowania w rehabilitacji i jako terapia uzupełniająca. Aplikacje w rehabilitacji są bardzo zróżnicowane – od pomocy osobom ze schorzeniami umysłowymi, z zaburzeniami widzenia, osobom starszym, jak również osobom dotknię-

With the basis of these physiological effects, yoga practice has been used for a wide range of applications. For example, specific yoga modules have been developed sor pre-teen school children, to meet the occupational and health care needs of specific occupations, such as IT professionals or pilots, or those working in the assembly line of factories. Most relevant to the medical profession are applications in rehabilitation and as an add-on therapy. The applications in rehabilitation again vary widely, from assistance to the mentally challenged, those with impaired vision, older people, as well as persons facing a natural calamity (e.g., the tsunami, or more recen-

www.sulislaw.pl

tym klęskami żywiołowymi (np. tsunami czy powódź w Bihar) w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju zespołu stresu pourazowego. Prowadzono również systematyczne badania pokazujące profilaktyczne korzyści jogi, uzyskiwane dzięki utrzymaniu prawidłowej masy ciała, a także zapobieganiu otyłości i radzeniu sobie z nią. Zastosowania w terapii, gdzie joga jest dopełnieniem do konwencjonalnego leczenia, także są wielorakie i zróżnicowane. Większość badań próbuje zajmować się trzema aspektami: (i) czy joga jest skuteczna, czy nie, (ii) jej pierwotnymi i wtórnymi korzyściami, jeśli są, oraz ewentualnymi przeciwskazaniami, i (iii) jeśli są widoczne korzyści, to jakie są najważniejsze. Niektóre z tych tematów zostaną zaprezentowane i omówione.

tly, the floods in Bihar) and at risk of developing post-traumatic stress disorder. There have also been systematic studies showing the preventive benefits of yoga by helping in maintaining a normal body weight and preventing as well as managing obesity. The applications in therapy, where yoga is added on to conventional treatment are again many and varied. Most studies have attempted to understand three aspects (i) whether yoga is effective or not, (ii) the primary and secondary benefits, if any, as well as possible contraindications, and (iii) if benefits are seen, the possible underlying benefits. Some of these topics will be presented and discussed.

www.sulislaw.pl

123

Shirley Telles Director of Patanjali Research Foundation, Haridwar, India

YOGA: JEJ PODSTAWY I ZASTOSOWANIA

YOGA: ITS’ BASIS AND APPLICATIONS

oga - starożytna hinduska nauka ma na celu pomóc nam opanować emocje i ułatwić rozwój wewnętrzny. Jednak ostatnio wzięto pod uwagę wpływ praktyki jogi na fizjologię człowieka i zainteresowano się wykorzystaniem jogi do redukcji stresu w życiu codziennym, poprawy sprawności oraz przywróceniem i utrzymaniem dobrego samopoczucia i kondycji fizycznej. Efektywność jest potwierdzona zarówno dla pojedynczych elementów jogi, jak i dla kilku praktykowanych jednocześnie. Badania nad działaniem jogi zapoczątkował na początku ubiegłego wieku wizjoner i naukowiec – Swami Kuvalayananda, który żył blisko Bombaju (dziś Mumbaj). Wynikiem jego działalności było powstanie pierwszego pisma poświęconego badaniom jogi – Yoga Mimamsa. Jego badania były skrupulatne i dobrze udokumentowane, ale nie rozpowszechnione. W tamtym czasie naukowcy na świecie byli zafascynowali nadzwyczajnymi mocami (siddhi w sanskrycie) joginów, jak umiejętność zatrzymania pracy serca lub wstrzymania oddechu i przetrwania bez tlenu, które było testowane w szczelnych pomieszczeniach. Jednak tylko wyjątkowi jogini posiadali te umiejętności. Około roku 1950 badania nad jogą nie sugerowały, że praktyka miała coś wspólnego z codziennym życiem „zwykłych” ludzi. Podejście to zmieniło się, kiedy w latach 60. ubiegłego wieku Maharishi Mahesh Yogi zaprezentował światu 20-minutową praktykę Medytacji Transcendentalnej (MT). W grupie zwykłych studentów uniwersyteckich odnotowano po kilku tygodniach regularnej praktyki MT znaczne zmiany fizjologiczne sugerujące stan „czujnego spoczynku”.

124

he ancient Indian science is intended to help a person gain mastery over their emotions and evolve as better human beings. However in recent years there has been an interest, based on the experienced and proven physiological effects in using the practice of y oga in daily life to reduce stress, improve performance and maintain and restore physical and mental wellbeing. This is true for yoga techniques practiced alone as well as in combination. Research into the effects of yoga began in the early 1900s by a seer and scientist, Swami Kuvalayananda, who lived close to the city of Bombay (now Mumbai). His research resulted in an early journal dedicated to yoga research, Yoga Mimamsa. This research was meticulous and well documented but was not widely circulated. Researchers worldwide were at this stage fascinated by special powers (= siddhis in Sanskrit), such as the ability of yogis to stop their heart beating or their ability to stay without oxygen, tested by staying in an air-tight pit. However these were exceptional practitioners. At this stage (around 1950) yoga research did not suggest that the practice of yoga had anything to do with the daily life of a person living a ‘usual’ life. All this changed when in the 1960s Maharishi Mahesh Yogi introduced the 20 minute practice of Transcendental Meditation (TM) to the world. Researchers showed that within a few weeks of practicing TM regular university students had profound physiological changes suggestive of a state of ‘alertful rest’. Since then yoga research has increased all over the world. Increasingly institutions involved in conventional health care are getting involved in research related to yoga as an add-on therapy

www.sulislaw.pl

Od tego czasu na całym świecie zaczęto badać efekty praktykowania jogi. Coraz więcej instytucji zajmujących się konwencjonalnym leczeniem zajmuje się badaniem działania jogi jako terapii towarzyszącej w leczeniu wielu schorzeń. Od najwcześniejszych badań przeprowadzanych z wykorzystaniem wtedy dostępnych narzędzi, jak promieniowanie rentgenowskie (rok 1905), po czasy współczesne, kiedy to oddziaływanie technik jogi na fizjologię jest oceniane za pomocą badań klinicznych, autonomicznych zmiennych, elektroencefalografii, wytwarzanych potencjałów, anatomicznych i funkcjonalnych rezonansów magnetycznych, testów odpornościowych, wskaźników biochemicznych, a nawet rezonansu magnetycznego. Badania wykazały, że pozycje (asany), oddychanie jogiczne (pranajama), medytacja i inne techniki jogi dają różne efekty. Na przykład, korzyści płynące z pozycji jogi, jak zwiększona gibkość, poprawa funkcjonowania płuc i ogólna poprawa sprawności motorycznej i wytrzymałości nie są zaskakujące. Odkryto, że praktykowanie konkretnych pozycji jogi zwiększa poziom odpowiednich inhibitorów neuroprzekaźników hamujących w mózgu, np. kwas gamma-aminomasłowy (GABA), który może odpowiadać za efekt relaksacyjny ćwiczeń. Techniki oddychania jogicznego różnicuje się ze względu na częstotliwość oddechu, jego głębokość, charakterystykę (czy występuje zatrzymanie oddechu, czy nie) i inne cechy. Badania wykazały, że techniki oddechu jogicznego, które zwiększają jego częstotliwość (od 1.0 do 2.0 Hz - kapalabhati) zwiększają zużycie tlenu i wydatek energetyczny. Sugeruje to możliwe wykorzystanie tychże technik w kontroli wagi i walce z otyłością. Inne praktyki oddechowe mają odmienne, mniej oczywiste pozytywne skutki, jak polepszenie czasu reakcji w pranajamie bhastrika (oddechu miecha) oraz lepsze wyniki osiągane podczas wykonywania zadań wymagających koncentracji i zapamiętywania przy ćwiczeniach o wysokiej częstotliwości oddechu. Naprzemienne oddychanie nozdrzami (pranajama anulom-vilom) obniża ciśnienie skurczowe

for a wide range of conditions. From early studies which relied on objective assessments based on the most updated tools at the time, such as X-rays (1905), to the present time where the physiological effects of yoga techniques are assessed using a wide range of assessments such as clinical assessment measures, autonomic variables, the EEG, evoked potentials, anatomic and functional MRI, immunological assessments, biochemical variables, and even magnetic resonance spectroscopy. Studies have shown that physical postures (asanas), yoga breathing (pranayamas), meditation, and other yoga techniques have distinct and different effects. For example the benefits of yoga postures such as increased flexibility, improved lung functions, and overall better motor performance and endurance are not surprising. The effects on the mental state are more interesting. The practice of specific postures has been found to increase the levels of certain inhibitory neurotransmitters in the brain, such as Gamma Amino-Butyric Acid (GABA), which could account for the relaxing effects of these practices. Yoga breathing techniques are of different types, varying in the breath frequency, depth of breathing, breath pattern (for example including a period of breath holding or not), and other aspects. Research has shown that yoga breathing techniques which increase the breath rate (from 1.0 to 2.0 Hz; kapalabhati) increase the oxygen consumed and the energy expenditure. These results suggest a possible use for these breathing techniques in weight regulation and managing obesity. Other breathing practices have other, less expected benefits, such as an improvement in reaction time with bellows breathing (bhastrika pranayama) and better performance in attention and memory tasks with high frequency yoga breathing. Alternate nostril breathing pranayama (anulom-vilom pranayama) has been found to reduce the systolic and diastolic blood pressure levels. On the whole different yoga breathing effects have distinct effects on physical and mental wellbeing.

www.sulislaw.pl

125

i rozkurczowe. Podsumowując, różne techniki oddechowe w jodze mają różny wpływ na stan umysłowy i fizyczny człowieka. Medytację ogólnie dzieli się na dwie kategorie: medytacja skupiająca uwagę na przedmiocie oraz medytacja pozbawiona przedmiotu skupienia uwagi. Podział ten odpowiada opisowi, który stworzył mędrzec Patańdźali (ok. roku 900 p. n.e.), czyli dharana – skupienie medytacyjne, i dhyana – medytacja bez skupienia na obiekcie. Udowodniono, że medytacja nie skupiona na przedmiocie łączy się z obniżeniem pobudzenia i aktywizacją układu przywspółczulnego. Badania nad wywoływanymi potencjałami paradoksalnie wykazały, że ten stan umysłowy jest związany z lepszym przekazywaniem bodźców zmysłowych w mózgu w obszarze wzgórza i kory mózgowej.

ZASTOSOWANIE Pomimo tego, że praktyka jogi ma na celu rozwój duchowy człowieka, w dzisiejszym świecie wielokrotnie wykorzystuje się ją do polepszenia jakości życia ludzi w każdym wieku i z różnymi przypadłościami.

U nastolatków Badania na temat korzyści płynących z praktyki jogi przez dzieci w wieku szkolnym, szczególnie w warunkach szkolnych, są ograniczone. Jednak testy przeprowadzone w USA i w Indiach dowodzą, że joga w szczególności podnosi poziom odporności emocjonalnej i poczucie własnej wartości wśród nastolatków.

U osób starszych Wiele badań wykazało, że joga wspomaga starzenie się w zdrowiu. Udowodniono, że osoby starsze praktykujące jogę charakteryzują się lepszą gibkością, zmysłem równowagi i nie potrzebują pomocy przy wstawaniu lub chodzeniu, cieszą się lepszym snem, pozytywnym nastawieniem, poprawą niektórych aspektów pamięci i ogólnym lepszym stanem fizycznym.

126

Meditation practices generally fall into two categories, those which involve focusing on the object of meditation and those in which the mental state is not engaged with any particular topic. These two stages correspond to the descriptions of the sage Patanjali (Circa 900 B.C.), that is dharana (meditative focusing) and dhyana (meditation without focusing). Research has shown that meditation without focusing is associated with reduced arousal and increased parasympathetic tone. Evoked potential studies have paradoxically shown that this mental state is associated with better sensory information transmission at thalamic and cortical levels.

APPLICATIONS Despite the fact that the practice of yoga is meant to help an individual evolve spiritually, in the present day world there are various applications of yoga to improve the quality of life of people of different age groups and with different challenges.

Adolescents Research on the benefits of yoga for school children, particularly in a school setting is limited. However studies conducted in the U.S. and in India show that yoga particularly helps in increasing the emotional resilience and the self-esteem at this age.

www.sulislaw.pl

U osób wykonujących wymagające zawody

Older persons

Wyzwania zawodowe mogą mieć podłoże fizyczne, psychiczne lub/i emocjonalne. Na przykład, osoby codziennie pracujące na komputerze są narażone na charakterystyczne przeciążenia, które mogą doprowadzić do powracających kontuzji, a także napięcia psychicznego. Okazało się, że joga przynosi ulgę osobom pracującym w sektorze informatycznym. Kolejna grupa wykonująca wymagający zawód, to żołnierze. Zmagają się oni z trudnościami fizycznymi, psychicznymi i emocjonalnymi. Im również praktyka jogi pomaga.

There have been several studies which suggest that yoga helps to facilitate healthy aging. It has been shown that older persons who practice yoga show better flexibility, balance and the ability to walk/get up without support, better quality sleep, a more positive mental state, improvement in certain aspects of memory, and on the whole better physical health.

U osób przeżywających ciężkie sytuacje życiowe Życie jest pełne wyzwań. Czasami nadzwyczajne wyzwania pojawiają się w wyniku działań człowieka lub katastrof naturalnych. W takich sytuacjach ludzie narażeni są na zespół stresu pourazowego. To nieprawdopodobne, jak joga potrafi zniwelować objawy tego stresu u osób zmagających się z takimi wyzwaniami.

Zdrowie Lista zastosowań jogi w terapii stale rośnie. Prawdopodobnie najbardziej powszechnym jest zastosowanie jogi do działań zapobiegawczych i promujących zdrowy styl życia. Badania w tym zakresie przeprowadzane przez Patanjali Research Foundation wykazały skuteczność jogi w zwalczaniu otyłości, szczególnie brzusznej. Jest to ważne z tego powodu, że istnieje związek pomiędzy otyłością brzuszną, a chorobą niedokrwienną serca, cukrzycą typu drugiego i nowotworami, szczególnie piersi i prostaty.

MOŻLIWE MECHANIZMY Techniki jogi, czy to pozycje, pranajama, czy medytacja (a także mniej popularne techniki jogi) mają określony wpływa na układ nerwowy. Najbardziej oczywisty jest wpływ jogi na autonomiczny układ nerwowy poprzez odziaływanie na ośrodki regulacyjne w pniu mózgu i podwzgórzu. Wiele technik jogi podnosi niemiarowość zatokową i reakcje przywspółczulne, ale niektóre z nich aktywują współczulny układ nerwowy. Techniki oddychania jogicznego i medytacja oddziałują na wzgórze, które jest uważane za bramę do „wyższych obszarów mózgu”, jak

Persons in challenging jobs Job challenges can be physical, mental and/ or emotional. For exam professional computer users are subjected to specific physical strain which could lead to repetitive stress injuries while also having mental strain. Yoga was found to benefit those in the information technology sector. Another work area which has several challenges is the armed forces. Persons face physical, mental and emotional challenges. Yoga has helped this group of persons as well.

Persons in challenging situations Regular life is full of challenges. Sometimes extraordinary challenges arise due to major man-made or natural calamities. In these cases persons are at risk of developing post-traumatic stress disorder. Almost incredibly yoga helps to reduce symptoms of PTSD in persons facing such challenges.

Health There is an ever-increasing list of applications of yoga as a therapy. Perhaps the most challenging is to use yoga as a preventive strategy and to promote positive health. Research in this area at Patanjali Research Foundation has shown the benefits of yoga in obesity especially in central obesity. This is of considerable importance given the correlation between central obesity and conditions such as coronary artery disease, type 2 diabetes, and cancers, particularly cancer of the breast and prostate.

POSSIBLE MECHANISMS Yoga techniques, whether postures, breathing techniques or meditation (as well as yoga techniques less commonly studied) have a definite effect on the nervous system. The most obvious effect is on the autonomic nervous system possibly by influencing regulatory centers in

www.sulislaw.pl

127

kora mózgowa, czyli obszaru mózgu odpowiedzialnego za myślenie, niezbędnego dla wszystkich funkcji poznawczych. Praktyka jogi ma wielorakie skutki, a większość z nich związana jest z układem nerwowym. Niektóre z tych skutków zachodzą na poziomie funkcjonalnym (np. zwiększona prędkość transmisji impulsów lub przewodnictwa neuronów), podczas gdy inne utożsamiane są ze zmianami w neurotransmiterach i innych substancjach chemicznych, które w mikroskopijnych ilościach mają znaczący wpływ na funkcjonowanie mózgu. Podsumowując, starożytna hinduska wiedza – joga – obejmuje wiele technik, które składają się na całościowy styl życia. Elementy jogi mają wiele zastosowań we współczesnym świecie. Rośnie zainteresowanie i poziom wiedzy na temat złożonych mechanizmów będących podłożem efektów praktykowania jogi.

the brainstem and hypothalamus. While most yoga techniques increase the parasympathetic or vagal tone, a few techniques increase sympathetic nervous system activity. Yoga breathing techniques and meditation influence the function of the thalamus which can be considered the gateway to the ‘higher brain areas’ such as the cerebral cortex. Certain meditation practices have also been associated with changes in the cerebral cortex, which is the ‘thinking’ brain, essential for all cognitive functions. Yoga practice has multiple effects most of them mediated by its effects on the nervous system Some of the effects are in the form of changes in the level of functioning (for example increased speed of transmission of impulses or increased recruitment of neurons) while others are associated with changes in neurotransmitters and other chemicals which in minute amounts have profound effects on brain functions. In summary, the ancient Indian science of yoga includes several techniques which actually make up an entire lifestyle. These techniques have several applications relevant in the contemporary world. There is an increasing interest and knowledge about the complex mechanisms underlying the effects of yoga techniques.

Bibliografia / Bibliography Khalsa, S. B., Hickey-Schultz, L., Cohen, D., Steiner, N., & Cope, S. (2012). Evaluation of the mental health benefits of yoga in a secondary school: a preliminary randomized controlled trial. The Journal of Behavioral Health Services & Research, 39, 80-90. Kiecolt-Glaser, J. K., Epel, E. S., Belury, M. A., Andridge, R., Lin, J., Glaser, R., et al. (2013). Omega-3 fatty acids, oxidative stress, and leukocyte telomere length: A randomized controlled trial. Brain, Behavior, and Immunity, 28, 16-24. Kuvalyananda, S. (2005). Pranayama. Lonawala, India: Kaivalyadhama. Lazar, S. W., Kerr, C. E., Wasserman, R. H., Gray, J. R., Greve, D. N., Treadway, M. T., et al. (2005). Meditation experience is associated with increased cortical thickness. Neuroreport, 16, 1893-1897. Ornish, D. (2009). Intensive lifestyle changes and health reform. The Lancet Oncology, 10, 638-639. Ramdev, S. (2009). Yoga: Its philosophy and practice. Haridwar, India: Divya Prakashan. Ramdev, S. (2009). Prāṇāyāmā rahasya with scientific factual evidence (Rev. ed.). Haridwar, India: Divya Prakashan. Streeter, C. C., Jensen, J. E., Perlmutter, R. M., Cabral, H. J., Tian, H., Terhune, D. B., et al. (2007). Yoga Asana sessions increase brain GABA levels: a pilot study. Journal of Alternative and Complementary Medicine, 13, 419-426.

128

Taimini, I. K. (1986). The Science of Yoga. Madras, India: The Theosophical publishing house. Telles, S., Gaur, V., & Balkrishna, A. (2009). Effect of a yoga practice session and a yoga theory session on state anxiety. Psychological Reports, 109, 924-930. Telles, S., Raghavendra, B. R., Naveen, K. V., Manjunath, N. K., Kumar, S., & Subramanya, P. (2012). Changes in autonomic variables following two meditative states described in yoga texts. Journal of Alternative and Complementary Medicine, 19, 35-42. Telles, S., Sharma, S. K., Yadav, A., Singh, N., & Balkrishna, A. (2014). A comparative controlled trial comparing the effects of yoga and walking for overweight and obese adults. Medical Science Monitor, 20 In Press. Telles, S., Singh, N., & Bhardwaj, A. K. (2011). Science studies pranayama. Haridwar, India: Divya Prakashan. Telles, S., Singh, N., Bhardwaj, A. K., Kumar, A., & Balkrishna, A. (2013). Effect of yoga or physical exercise on physical, cognitive and emotional measures in children: a randomized controlled trial. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 7, 37. Telles, S., Singh, N., Joshi, M., & Balkrishna, A. (2010). Post traumatic stress symptoms and heart rate variability in Bihar flood survivors following yoga: a randomized controlled study. BMC Psychiatry, 10, 18.

www.sulislaw.pl

Naveen Kalkuni Visweswaraiah Director of VYASA International (Vivekananda Yoga Research Foundation, Bangalore), director of research at SVYASA Yoga University, medical director of Yogaksema – Stress & Lifestyle Clinic in Indiranagar, Bangalore

ZOSTOSOWANIE TERAPII JOGĄ W OPARCIU O BADANIA KLINICZNE: PRAKTYCZNY MODEL STOSOWANY W INDIACH

EVIDENCE-BASED -DISEASE-SPECIFIC -YOGA THERAPY: A WORKING MODEL IN INDIA

Joga jako starożytna indyjska nauka związana jest ze sztuką życia. Łączy ze sobą pracę ciała, oddechu i umysłu oraz społeczną odpowiedzialność. Od wieków joga jest stosowana jako droga do osiągnięcia dobrostanu – poprzez pracę z umysłem oraz o zwiększenie sprawności fizycznej. Dostępne są różne style jogi tworzone przez nauczycieli na podstawie jogi klasycznej i nauczane w centrach jogi w całych Indiach. Jednak różnorodne sposoby praktyki można skategoryzować w trzech obszarach: pracy z ciałem, pracy z oddechem oraz pracy z umysłem.

Yoga is an ancient Indian science and art of living which includes a combination of personal hygiene, social conduct, body work, breath work and mind work. For decades yoga is adopted as a wellness strategy to enhance physical fitness and promote wellbeing. There are several yoga styles adopted by classical yoga and/or developed by Gurus and yoga centers across India. These styles are largely categorized as those emphasizing one of the three major categories of yoga techniques viz., body work; breath work and mind work.

W ostatnich latach zmieniła się demografia chorób. Jako przyczynę zwiększającej się liczby chorób cywilizacyjnych, psycho-somatycznych oraz umieralności wskazuje się stres związany ze stylem życia. Joga może być jednym ze sposobów radzenia sobie z chorobami i ich skutkami. Dlatego istotne jest podejmowanie badań nad terapeutycznym działaniem jogi. W związku z powyższym różne style jogi badane są pod kątem zastosowania w leczeniu chorób psychicznych, psychosomatycznych, chorób zwyrodnieniowych oraz nowotworowych. Mimo zwiększającej się ilości badań związanych z jogą, nadal istnieją problemy z wprowadzeniem programów do placówek medycznych oraz połączenia jej działań terapeutycznych z głównym nurtem medycyny.

In recent years, disease demographics have changed where major diseases with high morbidity and mortality are referred to as stress related; lifestyle related and psycho-somatic diseases. An effective management of these diseases require self caring behavior and proactive health strategies viz Yoga. This has lead to the exploration of therapeutic use of major styles of yoga. Accordingly, major yoga styles are researched for their potential clinical benefit in mental health issues; psycho-somatic diseases; degenerative diseases and in all forms of cancers. While we have considerable research evidence for the use of yoga as therapy; there are challenges related to its’ implementation and integration with mainstream clinical services in medical settings.

Każda ze szkół jogi wypracowała własne modele terapii jogą, polecając je jako właściwe do zastosowania w leczeniu. Część z tych szkół jest zamknięta na współpracę z innymi ośrod-

Each yoga school would recommend their style of yoga for therapy in medical settings and more often these schools are exclusive and would not implement other styles. In this scenario, we need

www.sulislaw.pl

129

kami. W tym kontekście potrzebujemy ośrodka jogi, który oferuje leczenie konkretnych chorób, opierając się na dowodach klinicznych, przedstawiając terapeutyczne działanie jogi niezależnych od Guru, szkoły czy stylu. Yogaksema-India’s Stress & Lifetyle Clinic (Bangalore, Indie) jest pierwszym ośrodkiem działającym w oparciu o badania kliniczne zastosowania jogi w leczeniu. Oferuje ona pacjentom praktyczne zastosowanie jogi w terapii.

130

a yoga therapy center which offers disease specific yoga therapy based on the clinical evidence regardless of the Guru; schools and style of yoga. Yogaksema-India’s first Stress & Lifetyle Clinic has evolved and practices evidence-based-disease specific yoga therapy. This would mean that a patient at this center would receive proven styles of yoga from across the World. This paper would present a conceptual framework; actual modules; process for personalization and implementation strategies of Evidence-Based-Disease-Specific Yoga therapy.

www.sulislaw.pl

Partap Chauhan Jiva Ayurveda, Ayurvedic Telemedicine Center, Delhi

ROLA AJURWEDY W LECZENIU ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

ROLE OF AYURVEDA IN HEALING MENTAL DISORDERS

Obecnie na całym świecie rośnie ilość zaburzeń psychicznych takich jak: stres, niepokój, depresja, choroba dwubiegunowa, ADD, obsesje, schizofrenia i inne. Zaburzenia psychiczne, włączając stres psychiczny, uważane są za korzenie wielu fizycznych symptomów i schorzeń. Podczas gdy medycyna zachodnia dobrze radzi sobie z zapewnieniem chwilowej ulgi, to nie zapewnia trwałego wyleczenia większości zaburzeń psychicznych. Ajurweda, holistyczna nauka uzdrawiania, opisuje szczegółowo umysł oraz jego powiązania z ciałem i osobą jako całość. Według ajurwedy zdrowie jest osiągnięciem pełnej równowagi na poziomach fizycznym, psychicznym, emocjonalnym, duchowym i społecznym. Podstawę holistycznego podejścia ajurwedy wobec zdrowia psychicznego stanowią: Yukti-vyapashrya chikitsa – oczyszczanie i zabiegi odżywcze oraz klasyczne leki, Sattva-vajaya chikitsa – terapia psychologiczna, i Daiva vyapashrya chikitsa – formy duchowej terapii. Holistyczne podejście terapii ajurwedyjskiej obejmuje doradztwo, pokarm umysłowy i emocjonalny, diety, reżim stylu życia, leki ziołowe, modyfikowanie postawy/zachowania oraz terapie oczyszczające (panchkarma).

In this modern era mental disorders like Stress, Anxiety, Depression, Bi-polar disease, ADD, Obsession, Schizophrenia etc. are on the rise all over the world. Mental diseases including mental stress are considered to be the root cause of many physical symptoms and disorders. While modern medicine is good for providing temporary relief, there is no permanent cure for most of the mental diseases. Ayurveda, the holistic healing science, describes in details about the mind and its connection with body and the person as a whole. Health according to Ayurveda is attaining a complete balance at physical, mental, emotional, spiritual and social levels. Yukti-vyapashrya chikitsa –Cleansing and nourishing treatments and classical medicines, Sattva-vajaya chikitsa- psychological treatments, and Daiva vyapashrya chikitsa –spiritual treatments form the basis of holistic approach of ayurveda towards mental health. The holistic treatment approach of Ayurveda comprises of ayurvedic counseling, mental and emotional nourishment, diets, life style regimen, herbal medicines, modifying attitude/behaviour, and cleansing (panchkarma) therapies.

www.sulislaw.pl

131

Partap Chauhan Director of Jiva Ayurveda Institute in Faridabad, India

ROLA AJURWEDY W LECZENIU CHORÓB PSYCHICZNYCH

ROLE OF AYURVEDA IN HEALING MENTAL DISORDERS

Trzy guny

The three gunas

Ajurweda umożliwia nam zrozumienie znaczenia powyższej teorii. Z jej punktu widzenia umysł ma trzy różne cechy, zwane również trzema gunami. Są to sattwa, radżas i tamas.

Ayurveda helps us to understand the practical meaning of the above theory. According to Ayurveda, mind has three different characteristics, which are also called as the three gunas namely - Sattva, Rajas and Tamas.

spółcześnie wiadomo, że większość chorób ma swoje źródło w psychice człowieka. Znaczenie umysłu w objawach i leczeniu choroby zostało sprawdzone w wielu badaniach klinicznych. Niektórzy eksperci posuwają się nawet do stwierdzenia, że wszystkie choroby mają swój początek w umyśle – świadomym lub podświadomym, a ciało stanowi jedynie środek ich manifestacji. Mając na uwadze powyższe, ważne jest, aby potrafić wykorzystać te fakty w praktyce i cieszyć się zdrowiem.

Umysł sattwiczny jest spokojny, zrelaksowany i silny. W tym stanie uaktywnia się inteligencja, można rozróżnić, co jest dla nas dobre, a co złe. Ludzie z wysokim poziomem sattwy są naturalnie inteligentni i mają dobrą pamięć. Instynktownie lubią czystość i uporządkowanie, dbają o siebie i świadomie żyją zdrowo. Są zadowoleni, spokojni, delikatni i troszczą się o innych, są dobrze wychowani, pomocni i mają dobre maniery. Dążą do rozwijania samych siebie, pomimo i tak już posiadanej szerokiej wiedzy. Skupiają się na pracy, samorealizacji oraz osiąganiu celów duchowych i intelektualnych. Radżas odpowiada za umysł aktywny, ale jeśli poziom sattwy jest niski przy dominacji radżasu, jest to aktywność negatywna, prowadzi do spożywania niewłaściwego jedzenia i robienia rzeczy szkodliwych dla ciała. Przewagą radżasu charakteryzują się ludzie dynamiczni, chcący

132

n the modern age, it is evident that most diseases have a root in the mind. It has been proved through many clinical studies that mind plays an important role in both manifestation and treatment of diseases. Some experts even go on to say that all diseases originate in mind or sub conscious mind and body is just a manifesting area for the diseases. All this said, it is important for us to understand the practical application of the above information and how I can use it to stay healthy.

A mind dominant in Sattva indicates a peaceful, relaxed and strong mind. In this state, the intelligence is active and one can discriminate what is good and what is destructive for us. People with high sattva are naturally intelligent with a good memory. They are instinctively clean and ordered, take good care of themselves and are health-conscious. They are content, calm, gentle and considerate of others - polite and helpful to all, with good manners. They seek to improve themselves, even though already knowledgeable. They are focused on work, self-improvement and intellectual or spiritual pursuits. Rajas is responsible for an active mind but when sattva is low and rajas is dominant the mind is negatively active and will come up with ideas to eat foods and do activities that will be harmful for the body. People with high rajas are dynamic

www.sulislaw.pl

kontrolować innych i dominować. Wykazują się średnią inteligencją i zmienną pamięcią, cenią sobie prestiż i autorytet, dlatego też zabiegają o władzę, status społeczny, sławę, bogactwo i uznanie, nie satysfakcjonuje ich dotychczasowa pozycja i stan posiadania – zawsze chcą gromadzić więcej i lubią pokazywać swoje bogactwo. Dodatkowo, mają potrzebę natychmiastowego zaspokajania potrzeb (seks, jedzenie), ciągłego odbierania bodźców sensorycznych (dźwięk, kolor, zapach) oraz rozrywki (spotkania towarzyskie, pełnienie funkcji, święta). Jednak bardzo często się rozpraszają lub szybko nudzą. Tamas wskazuje na bierność oraz otępienie i jeśli dominuje, wywołuje w umyśle zamęt. Ludzie, u których dominuje ta guna, cechują się ignorancją, lenistwem, bojaźliwością i słabą pamięcią. Przeważnie są apatyczni i nieczuli dla ludzi w ich otoczeniu, szorstcy, aroganccy, niemoralni, zwracają mało uwagi na innych i stosują przemoc. Ponadto mogą być uparci i zawzięci. Człowiek obdarzony umysłem tamasowym wykazuje brak chęci pracy nad swoim ciałem i mentalnością lub po prostu nie ma wystarczającej woli i dyscypliny, by to robić.

Niezdrowy umysł prowadzi do chorób fizycznych i psychicznych Według ajurwedy niezdrowa psychika prowadzi do zaburzenia równowagi w funkcjonowaniu organizmu – poziom hormonów, trawienie, system nerwowy, odporność – to wywołuje choroby. Zaburzenia mentalne są wywoływane dominacją tamasu i radżasu w umyśle. Współczesne jedzenie i sposób życia ogólnie wzmacniają te dwie guny, które wprowadzają zamęt w głowie. W tym stanie nasza inteligencja nie pracuje, w rezultacie czego spożywamy jedzenie i wykonujemy czynności, które wyprowadzają nasze ciało i umysł z równowagi. Często widzimy ludzi biegających ze słuchawkami na uszach, ćwiczących przy włączonym telewizorze lub głośnej muzyce (np. w klubach fitness), pracujących w środku nocy albo noszących podarte, brudne spodnie, itd. To jest tylko kilka przykładów chaotycznego działania wywoływanego wysokim radżasem i tamasem w głowie.

and seek to control and dominate others. They are medium in intelligence and have a variable memory. Those with rajas guna value prestige and authority and so seek power, status, fame, wealth and recognition. Rajasic people are never satisfied with their position or possessions – they always seek to accumulate more and enjoy flaunting what they have. In addition, they seek continual gratification of desires (sex, food), stimulation of the senses (music, color, fragrance) and entertainment (parties, functions, festivals). However, they are often distracted or quickly bored. Tamas indicates inert or dull state of mind and when dominant will generate confusion in the mind. Those dominant in tamas guna are ignorant, lazy and fearful with poor memories. They are usually apathetic and insensitive in nature. They show little consideration or regard for others, and are coarse, brash, immoral or violent. They may be stubborn or obstinate, and inattentive to those around them. Tamasic people show little or no desire to improve physically or mentally, or lack the will power and discipline to do so.

Unhealthy mind leads to physical and mental diseases According to Ayurveda unhealthy mind leads to imbalance in physical functions like hormones, digestion, nervous system, immunity and thus causes a lot of physical diseases. Mental disorders are caused by excessive rajas and tamas in the mind. Our modern foods and lifestyle generally enhance rajas and tamas, which leads to an active and confused mind. The intelligence is not working in this state, as a result we are eating foods and following activities which are causing imbalance in our normal functions of body and mind. You might have seen people often jogging with walkman, exercising while watching TV or in loud music (in health clubs/gyms), staying up late in the night, or wearing torn and dirty jeans, and so on. These are some examples of confused actions, which are caused due to high rajas and tamas in the mind.

www.sulislaw.pl

133

Radżas i tamas, to tzw. mansik dosha (dosze mentalne) i odpowiadają za rozpraszanie nie tylko naszych funkcji umysłowych, ale również powodują zachwiania równowagą naszej fizyczności. Udowodniono, że niektóre z najczęstszych chorób, jak cukrzyca, choroby serca, udar, wysokie ciśnienie, otyłość i zaburzenia autoimmunologiczne, są powiązane ze stresem i dysharmonią mentalną. Nie trzeba dodawać, że depresja, lęki, nerwica, ADHD, choroba dwubiegunowa, schizofrenia, bezsenność, stres i inne schorzenia powiązane z psychiką są efektem wysokiego poziomu radżasu i tamasu w umyśle.

Rajas and Tamas are called ‚mansik dosha” (mental dosha) and are responsible for causing disturbance or imbalance not only in the mental functions but also in physical systems. Research has proved that some of the most common diseases like diabetes, heart diseases, stroke, high blood pressure, obesity and auto-immune disorders have a link with mental stress or unhealthy mind. Needless to mention diseases like Depression, Anxiety, Neurosis, ADD, Bi-polar disease, Schizophrenia, Insomnia, mental stress, and other mind related problems are caused due to high rajas and tamas in the mind.

Zwiększenie sattwy

Increase Sattva

Co można zrobić? Rozwiązanie jest proste – należy zwiększyć poziom sattwy. Termin sattwa odnosi się do spokojnego lub zrelaksowanego stanu umysłu. Sattwa oznacza również czystość, przejrzystość i świeżość. W ajurwedzie stosuje się zasadę: „podobieństwo podwyższa, przeciwieństwo obniża”, czyli pożywienie, przedmioty i czynności, które mają cechy sattwiczne, będą podnosić jej poziom, a ich przeciwieństwa przyczynią się do obniżenia tej guny. Jedzenie świeże, naturalne, ekologiczne i wegetariańskie podnosi sattwę, dlatego postaraj się włączyć taki rodzaj jedzenia do swojej diety. Świeże warzywa i owoce, warzywa gotowane lub przyrządzone na parze, zupy jarzynowe, zboża, kasze, owsianka, chapati/pieczywo pełnoziarniste, sałatki, soki owocowe bez dodatków, herbaty ziołowe, woda, świeże mleko, świeże masło własnej roboty, ghee (masło klarowane), maślanka, orzechy, suszone owoce, nasiona i miód podnoszą sattwę. Posiłki należy przygotować tuż przed podaniem i nie należy jeść więcej, niż można strawić bez wysiłku dla organizmu.

What can we do? The solution is simple- Increase Sattva. Sattva- refers to peaceful or relaxed state of mind. Sattva also means pure, clean and fresh. According to Ayurveda we apply the rule ‚like increases and opposite decreases”, which means foods, things, activities which have similar qualities as that of Sattva will increase it and those with opposite will decrease it. Fresh, natural, organic, and vegetarian foods increase sattva, so try to include these types of foods in your diet. Fresh fruits and vegetables, cooked/boiled or steamed vegetables, vegetable soups, grains, cereals, porridge, chapati/whole grain breads, salads, pure fruit juices, herbal teas, water, fresh milk, fresh home made butter, ghee, buttermilk, nuts, dry fruits, seeds and honey increase sattva. Food should be eaten freshly prepared/ cooked and should be taken in a quantity that is easily digestible.

Należy unikać jedzenia w puszkach, przetrzymywanych resztek, jedzenia przetworzonego, zawierającego substancje chemiczne/konserwanty, smażonego na głębokim oleju, mocno przyprawionego, jedzenia śmieciowego i mięsa, ponieważ te składniki podnoszą tamas i radżas. Ponadto powinno się zaprzestać używania stymulantów, czyli kofeiny (kawa, czarna herbata), alkoholu, nikotyny, napojów gazowanych i narkotyków.

134

Canned foods, old kept foods items (left overs), processed foods, foods containing chemicals/ preservatives, deep fried and heavily spiced foods, junk foods, and meat should be avoided as they will increase rajas and tamas. In addition, stimulants like caffeine (coffee, black tea), alcohol, smoking, fizzy drinks and drugs should not be taken. In Ayurveda food (ahara) is defined as that which goes in. So food is not only limited to what we eat through mouth but also includes things that go in through our eyes, nose, ears or thoughts.

www.sulislaw.pl

W ajurwedzie pożywienie (ahara) jest definiowane jako to, co idzie do wewnątrz. Dlatego też pokarmu nie ogranicza się tylko do spożywanego jedzenia, ale pojęcie to obejmuje również rzeczy, które docierają do nas poprzez oczy, nos, uszy i myśli. Musimy uważać na to, co oglądamy, słyszymy, czujemy i myślimy. Wszystkie te rzeczy powinny być sattwiczne, czyli sprawiać, że umysł będzie zrelaksowany, spokojny, a nie chaotyczny, bierny i otępiony. Dlatego musimy odpowiednio dobierać muzykę, jakiej słuchamy, oglądane programy telewizyjne oraz kontrolować myśli krążące nam po głowie. Należy wybierać muzykę kojącą (klasyczną, duchową), oglądać programy relaksujące umysł (historyczne, kulturowe, rozrywkowe), otaczać się kojącymi zapachami i myśleć pozytywnie. Takie działania również podnoszą sattwę. Poza wytycznymi dotyczącymi odżywiania i stylu życia, ajurweda zaleca stosowanie leków ziołowych, które uspokoją umysł oraz odżywią mózg i układ nerwowy. Istnieją specjalne formuły zwane medya rasayana, które skutecznie zapobiegają i leczą choroby nerwowe. Zabiegi panchakarmy, jak masaż głowy, shirodhara, shirovasti, nasya i wewnętrzne metody oczyszczające są bardzo skuteczne na poziomie fizycznym i psychicznym. Swojej skuteczności związanej z leczeniem chorób nerwowych dowiodły także joga, pranajama i medytacja. Zacznij od dzisiaj – przestaw się na sattwiczne jedzenie, sattwiczny styl życia, sattwiczne myśli, a zauważysz różnicę już po miesiącu.

We should be careful about what we watch, hear, smell and think. All these should be ‚sattvic’ which means should make the mind relaxed and peaceful and NOT disturb or make the mind dull and inert. So be careful what kind of music you hear, what kind of television shows you watch, and what thoughts are going on in your mind. Choose music that is soothing (classical, spiritual), watch programs that relax your mind (history, culture, humor), use soothing aromas and think positive. These will also increase sattva. In addition to food and life style, Ayurveda suggests internal herbal medicines, which relax the mind and nourish the brain and nervous system. There are special formulae called as medhya rasayana, which are very effective in both prevention and treating mental disorders. Panchakarma treatments like head massage, shirodhara, shirovasti, nasya and internal detox methods are very effective both at physical as well as mental level. Yoga, Pranayama, and meditation have proven to be very effective in healing the mental disorders. Start from todaySattvic food, sattvic life style, sattvic thoughs and see the difference in yourself in one month.

www.sulislaw.pl

135

Ulrich G. Randoll Matrix-Center-München

TERAPIA– MATRIX– RYTM: WYKORZYSTANIE EFEKTU INDUKCJI DO OPTYMALIZOWANIA WYDAJNOŚCI CIAŁA ORAZ REGENERACJI TKANKI W CHOROBACH PRZEWLEKŁYCH.

MATRIX-RHYTHMTHERAPY: UTILIZING THE ENTRAINMENT EFFECT TO OPTIMIZE BODY PERFORMANCE AND TISSUE REGENERATION IN CHRONIC DISEASES.

ukrzyca jest dobrym przykładem na wyjaśnienie etiologii i patogenezy chorób przewlekłych. Obecnie jest to poważny problem zdrowotny w Niemczech, prowadzący między innymi do około 40 000 amputacji rocznie. Ogólna charakterystyka pacjentów cukrzycowych typu II obejmuje: otyłość, stres, brak ruchu i dużą ilość węglowodanów w diecie (wysoki ładunek glikemiczny). Niewłaściwy styl życia, prowadzony przez wiele lat może doprowadzić do patologii procesów fizjologicznych. Jesteśmy przekonani, że cukrzyca typu II jest najczęściej, podobnie jak w przypadku wielu innych schorzeń, rezultatem niezdrowego stylu życia. Uogólniając, stres psychosomatyczny przesuwa równowagę współczulną poprzez nerw błędny i poprzez pień współczulny. Wpływa w ten sposób nie tylko na świadome i mentalne procesy, ale bezpośrednio także na funkcje komórkowe w różnych narządach. Na poziomie miejscowym zauważamy u pacjentów cukrzycowych typu II wczesne sygnały, takie jak drętwienie, pieczenie i mrowienie w palcach stóp (polineuropatia kończyn dolnych). Występują także inne zaburzone odczucia takie jak ból i ciepło. Obserwujemy nieprawidłowy metabolizm komórkowy, zmiany funkcjonalne w macierzy zewnątrzkomórkowej (lokalne środowisko komórek) i problemy z transportem insuliny z naczyń krwionośnych do komórek. Wreszcie, po latach niegospodarności komórkowej i nieadekwatnej logistyki komórkowej, ogólna wydajność ciała obniża się i pojawiają się takie syndromy jak obrzęk i niegojące się rany. Podobnie kaskadowo następujące wydarzenia są charakterystyczne dla wielu innych schorzeń chronicznych. Według naszej hipotezy takie miejscowe i ogólne symptomy korelują ze zmianami rytmu i pulsacji ciała, które mogą być leczone (ponownie dostosowane) zarówno mentalnie (poprzez medytację, jogę, etc.), jak i fizycznie – przez różne podejścia hindu-

136

iabetes is a good example to explain the etiology and pathogenesis of chronic diseases. Meanwhile it is a serious public health problem in Germany, leading among other things to approximately 40,000 amputations every year. General characteristics of Type II diabetes patients are obesity, stress, lack of movement and a large amount of carbohydrates in their diet (high glycemic load). A mismanaged life-style, maintained constantly over many years, can transform physiological processes into pathological ones. We are convinced that Type II diabetes is most frequency like other diseases the result of an unhealthy life style. Quite generally, psychosomatic stress shifts the sympathovagal balance via the vagus nerve and via the sympathetic trunk. This stress influences not only conscious and mental processes, but also directly affects cellular functions in various organs. On the local level we find in diabetes II patients early signals like numbness or burning, and tingling sensations in the toes (polyneuropathia of lower extremities). There are other disturbed sensations such as pain and heat. We find abnormal cellular metabolism, functional changes in the extracellular matrix (the local environment of cells) and problems in the transport of insulin from blood vessels to the cells. Finally, after years of cellular mismanagement and inadequate cellular logistics, general body performance declines, and syndromes such as swelling and non-healing wounds appear. Such cascades of events are characteristic for many other chronic diseases. Our hypothesis is that such local and general symptoms correlate with changes in body rhythms and pulsations, which can be treated (readapted) both mentally (via meditation, Yoga etc.) and physically by various approaches of Indian (Ayurveda) and tradition Western medicine.

www.sulislaw.pl

skiej (ajurweda) i tradycyjnej zachodniej medycyny. Życie bez rytmu nie istnieje. Rytm ciała (rytm mózgu, rytm oddechowy, rytm serca, rytm mięśni szkieletowych, itp.) można postrzegać jako rezultat synchronizacji rytmów komórkowych. Pytanie, które sobie zadaliśmy brzmiało: czy jest możliwe zaindukowanie specyficznych wzorców czasowych w ciele, wewnętrznie poprzez umysł (medytacja, joga) i zewnętrznie za pomocą metod fizyko-terapeutycznych, z wykorzystaniem zasad indukcji lub synchronizacji drgań komórkowych z wykorzystaniem zewnętrznego sygnału? Można oczekiwać, że aktywacja rytmu komórkowego i skorelowanych procesów przyniesie zarówno ogólnoustrojowe, jak i miejscowe efekty uzdrawiające. Nasze ostatnie prace badawcze, z wykorzystaniem wideomikroskopii o wysokiej rozdzielczości, wskazują, że jest możliwy wpływ na rytm komórkowy i zachowanie poprzez zmianę stanu środowiska komórkowego – macierzy zewnątrzkomórkowej – a tym samym warunków, w których komórki działają. W celu zastosowania tej koncepcji do leczenia całego ciała, skoncentrowaliśmy się zwłaszcza na mięśniach szkieletowych, na największym pojedynczym narządzie ciała, ponieważ one stanowią 45% masy całego ciała. Pulsują w zakresie 8-12 Hz (ten sam zakres częstotliwości jak rytm alfa mózgu) i są odpowiedzialne nie tylko za nasze makroskopowe ruchy, ale także, razem z mięśniem serca, za mikrokrążenie w ciele (tętnicze, przepływ limfatyczny i żylny). Powstał pomysł, aby skonstruować urządzenie (nazwane Matrixmobil), które aktywuje procesy w mięśniach szkieletowych poprzez synchronizację wibracji komórkowych. Ta koncepcja stała się początkiem Matrix – Rhythm – Therapy (terapia – macierz – rytm). Tak jak silnik jest ponownie uruchamiany, tak procesy komórkowe są przywracane do stanu aktywnego. Obecnie Matrixmobil jest najpotężniejszym narzędziem nowego programu Matrix-Concept. Z niezwykłym sukcesem użyliśmy go do leczenia wielu pacjentów cukrzycowych, również w Indiach. Matrix – Rhythm – Theraphy uwalnia zablokowane procesy nerwowo-mięśniowe i przywraca równowagę współczulną (sympatyczno-wagalną), a wtedy – mówiąc językiem Wed – urzeczywistniona dusza ponownie staje się jednym z Duszą Wszechświata. W czasie konferencji zaprezentujemy, jak można poprawić regenerację tkanek – nie tylko u pacjentów z cukrzycą, ale nawet w najcięższych przypadkach chirurgicznych – oraz ogólną wydajność organizmu, wykorzystując tę metodę indukcyjną.

Life without rhythm does not exist. Body rhythms (brain rhythms, breathing rhythms, heart-rhythm, skeletal muscle rhythms, etc.) can be seen as the result of synchronizations of cell rhythms. The question we asked ourselves, was whether it might be possible to induce specific time-patterns in the body, internally via the mind (meditation, Yoga) and externally, from the outside, by physical-therapeutic methods utilizing the principle of entrainment or synchronization of cellular vibrations by an external signal. Activating cellular rhythms and their correlated processes can be expected to result in systemic as well as local healing effects. Our recent research work with high resolution video microscopy has indicated that it is possible to influence cellular rhythms and behavior by changing the state of the cellular surroundings – the extracellular matrix – and thereby the conditions under which cells operate. To apply this idea to whole-body treatment, we focused especially on the skeletal muscle because it constitutes, with 45% of the total body mass, the largest single organ of the body. It pulsates in the range of 8 -12 Hz (the same frequency range as the alpha rhythm of the brain) and is responsible not only for our macroscopic movements but also, together with the heart muscle, for the body’s microcirculation (arterial, lymphatic and venous flow). The idea was born, to construct an apparatus (called the Matrixmobil) which activates processes in the skeletal muscle by synchronizing cell vibrations. This idea was the origin of Matrix-Rhythm-Therapy. Like an engine being restarted, cellular processes are restored to their active state. Today the Matrixmobil is the most powerful tool of the new Matrix-Concept. We have used it to treat many diabetes patients, including in India, with remarkable success. We shall present how tissue regeneration – in diabetes patients and others, and even in the most severe surgical cases – as well as overall body performance, are improved using this entrainment method. Matrix-Rhythm-Therapy releases blocked neuromuscular processes and restores the sympathovagal balance, so that – in the language of Vedas - the embodied spirit is made to become one again with the Universal Spirit.

www.sulislaw.pl

137

Andrzej Kokoszka Professor of the University of Social Sciences and Humanities, Head of the 2nd Psychiatric Clinic at the Medical University of Warsaw

Stany świadomości osiągane w trakcie praktykowania ćwiczeń jogi: według integracyjnego modelu stanów świadomości

States of consciousness achieved when practicing yoga: according to the integrated model of the main states of consciousness

wiadomość, która jest intuicyjnie oczywista dla większości ludzi pozostaje nadal wyzwaniem dla współczesnej nauki. Spektakularne odkrycia w neurobiologii pozwalają opisać aktywności określonych struktur w mózgu towarzyszącą określonym przeżyciom i stanom świadomości, ale nie dają podstaw do jednoznacznego zdefiniowania świadomości. W literaturze dotyczącej świadomości można znaleźć ponad 20 propozycji jej zdefiniowania. W tej sytuacji cel niniejszej prezentacji jest ograniczony do omówienia możliwości opisania pewnych doświadczeń doznawanych w czasie praktyk jogi za pomocą ewolucyjnego, integrującego modelu głównych stanów świadomości, którego kolejne wersje były przedmiotem szeregu publikacji, a całościowe omówienie zostało zaprezentowane w dwóch książkach (Kokoszka, 1997, 2007). Ostatnio został on wykorzystany do analizy przeżyć ekstatycznych (Kokoszka, Wallace, 2013). Do zrealizowania sformułowanego celu niezbędna jest prezentacja konstrukcji omawianego modelu, a w szczególności przyjętych w jego opisie propozycji terminologicznych oraz zasadniczych podstaw teoretycznych

PROPOZYCJE TERMINOLOGICZNE (Kokoszka, 1997;2007) Psychika to całość procesów i właściwości związanych z wyższymi czynnościami nerwowymi (Podsiad, Więckowski, 1983).

138

onsciousness, which is intuitively obvious to most people, still remains a challenge for modern science. Spectacular discoveries in neuroscience allow us to describe the activity of specific structures in the brain which are associated with distinct experiences and states of consciousness, but they do not allow us to clearly define what consciousness is. There are over 20 different definition proposals for consciousness in the literature. Thus the aim of this paper is limited to trying to describe certain experiences one may have when practicing yoga by using the evolutionary model integrating the main states of consciousness, whose subsequent versions were discussed in a number of publications and a comprehensive discussion was presented in two books (Kokoszka, 1997, 2007). This model was recently used to analyze ecstatic experiences (Kokoszka, Wallace, 2013). The aim presented here requires a description of the model’s design and, in particular, a presentation of the terminological proposals and underlying theoretical foundations.

TERMINOLOGICAL PROPOSALS (Kokoszka, 1997, 2007) Psyche is all the processes and characteristics associated with higher neural activities (Podsiad, Więckowski, 1983).

www.sulislaw.pl

Świadomość to zjawisko pierwotne, towarzyszące zjawiskom psychicznym (stanom umysłu), poczucie ich przeżywania (por. Bilikiewicz, 1979, s. 43). Wg Jaspersa (1963) jest to, właściwe wewnętrzne uprzytamnianie przeżycia” („awareness of experience”).

Consciousness is a primary phenomenon accompanying psychological phenomena (states of mind) as the feeling that one is experiencing something (cf. Bilikiewicz, 1979, p. 43). According to Jaspers (1963), it is the internal “awareness of experience” proper.

Przytomność oznacza behawioralny, możliwy do obserwowania aspekt aktywności psychicznej, charakteryzujący się reagowaniem na bodźce.

Awareness is a behavioral aspect of psychological activity which is possible to observe and is characterized by reacting to stimuli.

Umysł oznacza tę sferę aktywności psychicznej, która może być świadoma, tj., której może towarzyszyć poczucie jej przeżywania.

Mind is that domain of psychological activity which can be conscious, i.e. which can be accompanied by the feeling that one is experiencing something.

Samoświadomość (samoświadomość aktualna) to sfera własnej aktywności psychicznej, która jest poznawana w akcie samoświadomości. „[...] zmienione stany świadomości oznaczają stany, których treść, forma lub jakość są znacznie odmienne od zwyczajnych stanów świadomości, ale zarazem nie są objawami zaburzeń psychicznych.” (Kokoszka, 2000). Ekstaza w najszerszym znaczeniu, wg jednego z najbardziej renomowanych podręczników psychiatrii oznacza „uczucie intensywnego zachwytu” (Sadock & Sadock, 2003, p.280). Ekstaza w wąskim znaczeniu to “uczucie wyjścia z siebie, lub ze swojego normalnego stanu i wejście do stanu intensywniejszego, wyostrzonego przeżywania” (Walsh 1990, p. 10, za Random House Dictionary). Ponadto ekstaza jego zdaniem obejmuje: (a) intensywną czujność i samoświadomość; (b) uwagę wypełnioną obiektem ekstazy oraz zmniejszone lub zupełnie nieobecne zdawanie sobie sprawy z własnego otoczenia; (c) doświadczanie ekstremalnie, intensywnych emocji; (d) brak możliwości komunikowania się z innymi w trakcie doświadczania ekstazy i (e) brak normalnych działań.

Self-consciousness (current self-consciousness) is the domain of one’s own psychological activity which is cognized in an act of self-awareness. Altered states of consciousness “are states whose content, form or quality are significantly different from ordinary states of consciousness, but at the same time are not symptoms of mental disorders” (Kokoszka, 2000, p. 122). Ecstasy in the broadest meaning denotes, according to one of the most respected psychiatric textbooks, “a feeling of intense rapture” (Sadock & Sadock, 2003, p. 280). Ecstasy in the narrow meaning – as adopted by Walsh (1990, p. 10) from the Random House Dictionary – is the feeling “of being taken or moved out of one’s self or one’s normal state and entering a state of intensified or heightened feeling”. In addition, ecstasy in Walsh’s view includes: (a) intensive alertness and self-awareness; (b) attention being entirely focused on the object of ecstasy, and awareness of one’s surroundings is reduced or completely absent; (c) experiencing extreme, intense emotions; (d) being unable to communicate with others while experiencing ecstasy, and (e) absence of normal actions.

PODSTAWY TEORETYCZNE Analiza piśmiennictwa (Kokoszka, 1997; 2007) wskazuje, że z pewnym uproszczeniem, można przyjąć następujące wnioski:

BASICPRINCIPLES A review of the literature (Kokoszka, 1997, 2007) shows that, with certain generalizations, one can adopt the following:

www.sulislaw.pl

139

Zmienione są stany świadomości rozumiane w kategoriach: - regresji przez przedstawicieli podejścia psychoanalitycznego, - wyższych stanów świadomości przez psychologów odwołujących się do filozofii Wschodu, - zakłóceń procesów poznawczych przez przedstawicieli podejścia poznawczego.

Altered states of consciousness are understood in terms of: - regression by representatives of the psychoanalytic approach, - higher states of consciousness by psychologists who refer to Eastern philosophy, - distortion of cognitive processes by representatives of the cognitive approach.

Ogólne zasady funkcjonowania psychicznego obejmuję następujące ustalenia: 1. Ośrodkowy układ nerwowy ma dwie główne funkcje: neurologiczną i psychiczną. 2. Wielopoziomowo zorganizowane procesy psychiczne kształtują aktualne, subiektywne przeżycia. 3. W normalnych stanach dominują rozwojowo najwyższe mechanizmy organizacji procesów psychicznych, które kontrolują i koordynują jednocześnie działające procesy na rozwojowo niższych poziomach. W pewnych zakresach zachowań i przeżyć mogą działać ewolucyjnie starsze (regresywne) mechanizmy, pozostające pod ogólną kontrolą jednostki (współcześnie opisywane jest to jako hierarchiczna i zarazem heterarchiczna organizacja procesów psychicznych [Pribram, 2000]). 4. W stanach patologicznych dominują mechanizmy z rozwojowo niższych poziomów organizacji procesów psychicznych, chociaż pewne rozwojowo wyższe mechanizmy mogą być zachowane.

The general principles of psychological functioning comprise the following: 1. The central nervous system has two main functions: a neurological and a psychological one. 2. Multi-level, organized mental processes shape current subjective experiences. 3. In normal states, the highest developmental mechanisms of organizing mental processes dominate and these control and coordinate simultaneously running processes on developmentally lower levels. In some areas of behavior and experience, evolutionarily older (regressive) mechanisms can be active, which are under the control of the individual (today it is described as a hierarchical and at the same time heterarchical organization of mental processes [Pribram, 2000]). 4. In pathological states, the mechanisms of developmentally lower levels of organization of mental processes dominate, although some developmentally higher mechanisms may be preserved.

Główne mechanizmy funkcjonowania stanów świadomości: 1. Stan świadomości znajduje się w stałej fluktuacji, która zależy od wewnętrznej i zewnętrznej stymulacji oraz samokontroli. 2. Naturalnie występują różne stany świadomości, których zmiany związane są z: • biologicznymi rytmami (sen-czuwanie) oraz około 90-ciominutowy „podstawowy rytm aktywność-wypoczynek”, który przejawia się cyklem stadiów snu REM (Rapid Eye Movement - szybie ruchy gałek ocznych)-NREM (Non REM) w czasie snu i prawdopodobnie tendencją do analogicznych zmian w czasie czuwania (por. Kleitman 1982; Kokoszka, Wallace, 2011) • w pewnych sytuacjach mogą się ujawniać rozwojowo niższe poziomy organizacji procesów psychicznych (można jednak uwzględniać hipotetyczne „wyższe”, młodsze ewolucyjnie procesy).

140

The main mechanisms of how states of consciousness function are: 1. The current state of consciousness is in constant fluctuation, which depends on internal and external stimuli and self-control. 2. Naturally, there are different states of consciousness whose changes are associated with: • biological rhythms (sleep-wakefulness) and a ca. 90-minute “basic rest-activity cycle” which consists of REM (Rapid Eye Movement)–NonREM cycles during sleep and probably the tendency for corresponding changes during wakefulness (cf. Kleitman 1982). • in certain cases, developmentally lower levels of organization of mental processes may manifest themselves (yet the hypothetical “higher” and evolutionarily younger processes can be taken into account here).

www.sulislaw.pl

3. Aktualny stan świadomości (ASŚ na ryc. 3) można zilustrować jako punkt, poruszający się w trzech wymiarach nieustannie zachodzących zmian o różnym zakresie. • A. W wymiarze horyzontalnym, zmiany opisywane są na wymiarach odpowiadających naturalnym zmianom stanów świadomości zgodnie z dobrze udokumentowanym, rytmem sen czuwanie oraz z podstawowym rytmem aktywność – wypoczynek, który ma odpowiadać za dobrze udokumentowane cykliczne zmiany stadiów snu w czasie snu i mniej jednoznacznie potwierdzone są jego przejawy w czasie czuwania. • B. W wymiarze wertykalnym, zmiany stanu świadomości opisywane są jako oscylacja jakości (modalności) przeżywania, wynikających z dominowania rozwojowo dojrzałych lub wcześniejszych mechanizmów organizacji procesów psychicznych. Wykorzystano w tym zakresie koncepcje asymilacji nowych informacji do istniejących struktur czynnościowych (Piaget, 1966) oraz neojacksonowską koncepcję dysolucji (Mazurkiewicz, 1980) – dominacji w stanach patologicznych, rozwojowo niższych poziomów organizacji procesów psychicznych. Uwzględniono jednocześnie hipotetyczny, ewolucyjnie najmłodszy „wyższy”, „supralogiczny poziom” (wg zwolenników psychologii transpersonalnej i opierania psychologii na filozofii Wschodu). Charakterystyki głównych poziomów zamieszczone są na rycinie 3.

3. The current state of consciousness can be illustrated as the point oscillating between three levels of constant changes of varying scope. • A. In the horizontal level the changes are described on levels corresponding to natural changes in states of consciousness according to the well-documented rhythm of sleep/wakefulness and the basic rest-activity cycle, which is responsible for the well-documented cyclical changes in stages during sleep and its less clearly confirmed manifestations during wakefulness. • B. In the vertical level, changes in states of consciousness are described as oscillating between the quality (modality) of experiencing which results from a dominance of developmentally mature or earlier mechanisms of organization of mental processes. The concepts of assimilation new information into existing functional structures that adopt them (Piaget, 1996) and the Neo-Jacksonian concept of dissolution (Mazurkiewicz, 1980) – a dominance in pathological states of developmentally lower levels of organization of mental processes – may be applied to the description of ongoing changes of the current state of consciousness. Taken into consideration is also the hypothetical, evolutionarily youngest, “higher”, “supralogical level” (according to the supporters of transpersonal psychology and psychology based on Eastern philosophy). The characteristics of the main levels of mental processes organization are described on Figure 3.

www.sulislaw.pl

141

Stany czuwania

States of wakefulness

Stany czuwania charakteryzuje, w przeciwieństwie do snu, dominacja aktywności neurofizjologicznego układu aktywizującego względem układu hipnogennego, wysoki próg percepcji dla bodźców interoceptywnych, niski dla eksteroceptywnych. Organizm i psychika pozostają w układzie sprzężenia zwrotnego, ścisłego związku z otoczeniem. Występuje poczucie wysokiej racjonalności przeżyć i duża władza nad treścią i formą własnych przeżyć.

States of wakefulness are characterized by, as opposed to sleep, a dominance of the activating neurophysiological system with respect to the hypnogenic system, a high threshold of perceiving interoceptive stimuli, a low threshold for exteroceptive stimuli, and with the organism and psyche remaining in a strong feedback relation with one’s surroundings. There is a sense of strong rationality of experiences and high control over the content and form of one’s own experiences.

Zwyczajne stany świadomości (ZwSŚ) cechuje dominacja fazy wypoczynku podstawowego rytmu aktywności, dominacja recepcji bodźców z zewnętrznych źródeł stymulacji, wysoka aktywność wyobraźni zorientowanej na rozwiązywanie konkretnych zadań, aktywna postawa umysłu, przewaga działania nad kontemplacją. W stanach tych przeżycia wynikają przede wszystkim z zewnętrznej sytuacji. Odmienne stany świadomości (OSŚ) w odróżnieniu od stanów zwyczajnej świadomości cechuje dominacja fazy wypoczynku podstawowego rytmu aktywność- wypoczynek, dominacja recepcji bodźców z wewnętrznych źródeł stymulacji, wysoka spontaniczna aktywność

142

Ordinary Waking States of Consciousness (OWSC) are characterized by a dominance of the activity phase of the basic rest-activity cycle, predominant reception from external stimulation sources, high activity of the imagination oriented at solving specific tasks (goal-oriented), an active state of mind, and action over contemplation. In these states, experiences mainly result from external situations. Differentiated Waking States of Consciousness (DWSC), as opposed to OWSC, are characterized by a dominance of the rest phase of the basic rest-activity cycle, predominant reception of stimuli from internal sources of stimulation, high

www.sulislaw.pl

wyobraźni, pasywna postawa umysłu, przewaga kontemplacji nad działaniem. W stanach tych ujawniają się przeżycia wynikające z wnętrza psychiki. Stan ten opisany był jako hipometaboliczny (Wallace, Benson, Wilson, 1971) oraz tzw. „reakcja relaksacyjna” (Benson, 1975) rozumiana jako naturalny, wrodzony, mechanizm ochronny przeciwko szkodliwym lub stresującym bodźcom, przeciwstawny do reakcji “walki lub ucieczki”. Reakcja relaksacyjna to specyficzny stan psychofizjologiczny charakteryzujący się: spadkiem zużycia tlenu, produkcji dwutlenku węgla, wentylacji, akcji serca, poziomu mleczanów w surowicy, pH i podstawowego pobudzenia oraz wzrostem oporu skórnego i aktywności fal alfa i theta w EEG. Ta naturalna zdolność, zdaniem Bensona zanikła w naszej kulturze i najłatwiej osiągana jest obecnie na drodze medytacji. Stanowisko to nie znalazło potwierdzenia w badaniach Holmes’a (1984), który wykazał, że przedstawione powyżej zmiany fizjologiczne są niespecyficzne dla medytacji i dotyczą po prostu sytuacji odpoczynku. Wg omawianego modelu szczególny przypadek OSŚ stanowią stany „ultraświadomości” odpowiadające “głęboko” zmienionym stanom świadomości (Kokoszka, 1999/2000). Cechuje je z jednej strony wysoka wyrazistość wyobraźni odpowiadająca stanom halucynacji, a z drugiej strony duże poczucie racjonalności tych przeżyć, choć są one trudne do precyzyjnego opisania. Wg Deana (1973) „ultraświadomość” to ponadracjonalny poziom umysłowej aktywności, który rozciąga się nad wszystkimi innymi i kreuje sens jednostki we wszechświecie, oraz odpowiada różnym racjonalnym terminom jak np. nirwana, satori, samadhi, kairos, jedność mistyczna. Charakteryzuje je: 1. Niekontrolowane świadomością uczucie napłynięcia światła wypełniającego umysł. 2. Pogrążenie się w emocjach najwyższego zadowolenia, tryumfu, wielkości, przyrównywanych do ponadpsychicznego orgazmu. 3. Intelektualne oświecenie niemożliwe do opisania. 4. Poczucie transcendentalnej miłości i współczucia dla wszystkich istot żywych. 5. Zanik poczucia śmierci, następuje nasilenie fizycznej i psychicznej aktywności.

activity of spontaneous imagination, a passive state of mind, and contemplation over action. In these states, experiencing results from the internal psyche. This condition was described as hypometabolic (Wallace, Benson, Wilson, 1971) and the so-called “relaxation response” (Benson, 1975), understood as a natural, inherent protective mechanism against harmful or stressful stimuli which is contrary to the “fight or flight” reaction. The relaxation response is a specific psychophysiological state characterized by: a decrease in oxygen consumption, carbon dioxide production, ventilation, heart rate, serum lactate level, pH and basic arousal level and an increase in skin resistance as well as alpha and theta wave activity in the EEG. According to Benson, this natural ability disappeared in our culture and can easily be achieved through meditation. This hypothesis was not confirmed in studies by Holmes (1984), who showed that the above physiological changes are nonspecific for meditation and simply refer to a state of rest. According to the described model, “ultraconsciousness states” constitute a specific DWSC corresponding to the “profoundly” altered states of consciousness (Kokoszka, 1999/2000). They are characterized by, on the one hand, high clarity of the imagination corresponding to states of hallucination and, on the other hand, by a high feeling of rationality of these experiences, even though they are difficult to describe in detail. According to Dean (1973), ultraconsciousness is a suprarational level of mental activity that transcends all human experience and creates the sense of onw-ness with the universe. It also corresponds to different rational terms such as nirvana, satori, samadhi, kairos, and mystical union. These have the following in common: 1. An awareness of light that floods the brain and fills the mind. 2. Overwhelming emotions of supercharged joy, triumph, awe, wonder, e.t.c. 3. An intuitive flash of an awareness of the meaning and drift of the universe, an identification and merging with creation, infinity and immortality. 4. A feeling of transcendental love and compassion for all living things. 5. An enhancement of mental and physical vigor and activity, rejuvenation.

www.sulislaw.pl

143

6. Ponowna ocena rzeczy i nasilenie odczuwania wartości piękna. 7. Poczucie niezwykłych zdolności intelektualnych; 8. Poczucie misji. 9. Zmiany charyzmatyczne w osobowości; 10. Rozwój niezwykłych zdolności (telepatii, uzdrawiania itp.). Uwzględniając często opisywaną trudność w opisie tych stanów można uznać, że „ultraświadomości” obejmują stany ekstazy, które obejmują ich ekstremalną część. Wg ewolucyjnego modelu głównych stanów świadomości, kiedy stan świadomości jednostki znajduje się na codziennym, logicznym poziome to doświadczane wówczas stany ekstazy w szerokim znaczeniu znajdują się w zakresie stanów „ultraświadomości”. W przypadków dominacji mechanizmów z niższych (lub wyższych?) poziomów organizacji procesów psychicznych w obrębie stanów „ultraświadomości” mieszczą się stany ekstazy w wąskim rozumieniu, które mogą się dodatkowo różnić głębokością.

Stany snu Sen charakteryzuje dominacja aktywności układu hipnogennego, wysoki próg odbioru bodźców spoza organizmu i niski dla bodźców pochodzących z ciała, znacznie rozluźniony kontakt ze światem zewnętrznym i brak kontroli nad treścią i formą własnych przeżyć, które następnie w czasie czuwania, oceniane są jako nieracjonalne. Sen REM od skrótu angielskiej jego nazwy Rapid Eye Movement, oznaczającej charakterystyczne dla tej fazy nagłe ruchy gałek ocznych. Zgodnie z modelem cechuje go dominacja fazy wypoczynku rytmu aktywność - wypoczynek o dbioru bodźców z wewnętrznych źródeł stymulacji, czyli z umysłu, a przede wszystkim znaczna aktywność spontanicznej wyobraźni. W tej fazie istotnie częściej występują sny z akcją. Dominująca jednocześnie jego pasywna postawa umysłu wyraża się poczuciem, że “nam się coś śniło”. NREM sen (oznacza inne stadia snu poza snem REM) jest rozumiany jako reprezentujący aktywny stan umysłu z tendencją do aktywności opartej na bodźcach z zewnętrznych źródeł stymu-

144

6. A reappraisal of the material things in life and enhanced appreciation of beauty. 7. An extraordinary quickening of intellect, an uncovering of latent genius. 8. A sense of mission. 9. A charismatic change in personality. 10. A development of extraordinary abilities like telepathy, precognition, or healing. Given the difficulty that pertains to describing these states, ecstasy may be considered as overlapping with “ultraconsciousness states” i.e., as their extreme states. On the tree dimensional, evolutionary levelled model of the states of consciousness “ordinary states of ultraconsciousness” correspond to states of ecstasy in the broad sense, whereas on the other levels of mental processes of organization with ecstasy in the narrow meaning (see Fig. 3).

Stages of sleep Sleep is characterized by a dominance of hypnogenic activity, a high threshold for receiving stimuli from outside the body and a low threshold for stimuli coming from inside the body, much looser contact with the outside world and a lack of control over both content and form of one’s own experiences which, during the wakefulness phase, are judged as irrational. REM sleep (REM i.e., Rapid Eye Movement, which is the characteristic rapid eye movement) – according to the model it is characterized by a dominance of the rest phase during the rest-activity cycle, receiving stimuli from internal sources of stimulation, i.e. the mind, and above all significant activity of the spontaneous imagination. In this phase dreams with action (“story-like dreams”) are significantly more frequent. At the same time the dominant passive state of mind is expressed in the feeling that “we were dreaming of something”. NREM sleep (or Non-REM sleep, which means sleep stages other than REM sleep) is understood as representing the active state of mind with a tendency to be active based on stimuli from external sources of stimulation, but during sleep the flow of such information is insignificant, thus

www.sulislaw.pl

lacji, ale w czasie snu dopływ takich informacji jest niewielki, co prowadzi do snu ze względnie mniejszą ilością marzeń sennych, które mają charakter statyczny, z abstrakcyjną treścią (pojęciową) w opozycji do żywych, wyrazistych snów z akcją, typowych dla snu REM (Broughton, 1975, 1982). W rzeczywistości przebieg omawianych zjawisk jest bardzo skomplikowany, ze względu na inne czynniki, które wpływają na konsekwencje tendencji do zmian stanu świadomości wynikających z omawianych rytmów biologicznych zwłaszcza w stanie czuwania. Należą do nich wymagania życiowe i własne potrzeby doświadczane w czasie czuwania a także inne rytmy biologiczne wpływające na stan świadomości w czasie czuwania zgodnie z danymi potwierdzającymi hipotezę tzw. systemu wielu rytmów (multioscillatory system hypothesis) (Lavie, Kripke, 1981).

leading to sleep with a relatively smaller number of dreams, which are static, with abstract content (”thought like”) as opposed to vivid dreams with action that are typical of REM sleep (Broughton, 1975, 1982). In reality, the changes of states of consciousness are much more complex, than implies the model, due to other factors that consequently affect the tendency of changes in the state of consciousness deriving from biological rhythms, especially during wakefulness. These include living requirements and one’s own needs as experienced during wakefulness as well as other biological rhythms affecting the state of consciousness during wakefulness, in accordance with data supporting the hypothesis of the so-called system of multiple rhythms (multi-oscillatory system hypothesis) (Lavie, Kripke, 1981; Kokoszka, Wallace, 2011).

ĆWICZENIA JOGI Rozmaite techniki wykorzystywane do zmiany stanu świadomości w trakcie jogi, z pewnym uproszczeniem można podzielić na dwie zasadnicze grupy (Kokoszka, 1992): I. “Ćwiczenia relaksowe” w rodzaju asan i pranajam jogi, a także treningu autogennego, i relaksacji progresywnej. Oparte są one na “kontakcie z własnym ciałem”, kiedy to uwaga ćwiczących koncentruje się na ich ciele. Dochodzi przy tym do ograniczenia odbioru bodźców płynących z zewnątrz organizmu i obniżenia progu percepcji dla bodźców interoceptywnych, podobnie jak przy zasypianiu. Brakuje doniesień o jakichś niezwykłych doznaniach w czasie tego rodzaju ćwiczeń, natomiast wiadomo, że omawiane techniki mogą doprowadzić do zaśnięcia. Można więc określić osiągany w tych ćwiczeniach stan jako zbliżony do stanu z pogranicza snu i czuwania. II. “Techniki medytacyjne” z niewielkim uproszczeniem można przyjąć, że opierają się na wypełnieniu czterech podstawowych warunków (Benson, 1975): 1) skupienie myśli na stałych bodźcach 2) bierna “pasywna postawa umysłu” 3) wygodna pozycja ciała (najczęściej w siadzie), 4) spokój w otoczeniu.

YOGA EXERCISES A variety of techniques is used to alter one’s state of consciousness during yoga, and with some simplification these can be divided into two main groups (Kokoszka, 1992): I. “Techniques for relaxing” – such as yogic asanas and pranayamas, autogenic training, and progressive relaxation, which are based on “contact with one’s own body”, when the attention of the person practicing yoga is concentrated on that person’s own body. This induces diminished reception of stimuli from outside the organism and a lowering of the threshold of interoceptive stimuli reception, which is similar to falling asleep. There are no reports of any unusual sensations during this type of exercise, but it is known that these techniques can lead to one’s falling asleep. The state that is achieved through these exercises can be defined as borderline between sleep and wakefulness. II. “Meditative techniques” – with some simplification they can be assumed to be based on fulfilling four basic conditions (Benson, 1975): (1) a mental device - an object to dwell upon (2) a passive attitude (3) a comfortable position (4) a quiet environment.

www.sulislaw.pl

145

Spełnienie tych warunków prowadzi do znacznego ograniczenia odbioru przez centralny system nerwowy bodźców, płynących zarówno z otoczenia, jak i z ciała ćwiczącego, a po kilkunastu minutach trwania w takich warunkach, do specyficznej reakcji psychofizjologicznej określanej mianem “reakcji relaksacyjnej”. Dłuższy okres trwania, a także modyfikacje tych technik mogą prowadzić do stanów określanych jako “stanów ultraświadomości” lub ekstazy w szerokim znaczeniu. Zaznaczyć trzeba, że asany i pranajamy mogę być również wykorzystane jako techniki medytacyjne w opisanym powyżej znaczeniu.

THE MAIN RELAXATION STATES ACCORDING TO THE INTEGRATED MODEL OF THE MAIN STATES OF CONSCIOUSNESS

GŁÓWNE STANY RELAKSACJI WG INTEGRUJĄCEGO MODELU STANÓW ŚWIADOMOŚCI Zgodnie z zaproponowanym powyżej rozumieniem głównych technik zmian stanów świadomości można w integrującym modelu głównych stanów świadomości wyróżnić następujące specyficzne stany (Kokoszka, 1992; 2007): (1) stany relaksu i (2) stany reakcji relaksacyjnej, a w nich dodatkowo: (a) stany “samej reakcji relaksacyjnej” oraz (b) stany „ultraświadomości”, do których należą stany ekstazy w szerokim znaczeniu:

146

Fulfilling these conditions leads to a significant reduction in reception of all stimuli by the central nervous system, coming both from one’s surroundings and from the body, and after a few minutes of remaining in these conditions it leads to a specific psychophysiological reaction referred to as the “relaxation response” (Benson, 1975). Longer duration or modification of these techniques can lead to states known as “ultraconsciousness states”, or ecstasy in its broad sense. It should be pointed out that asanas and pranayamas can also be used as meditation techniques as presented above.

According to the proposed understanding, as presented above, of the main techniques in changing states of consciousness, the following distinct states can be distinguished in the integrated model of the main states of consciousness (Kokoszka, 1992, 2007): (1) relaxation states (RS on Fig 3) and (2) relaxation response states (rrs on Fig.3) , in which there are also (a) “only relaxation response state” (ORRS) states and (b) ultraconsciousness states, which include states of ecstasy in the broad meaning.

www.sulislaw.pl

I. Stan relaksu jest stanem pośrednim pomiędzy zwyczajną świadomością a NREM, tj. pomiędzy fazami aktywności snu i czuwania. Charakteryzuje go niska aktywność wyobraźni, aktywna postawa umysłu, recepcji bodźców z zewnętrznych źródeł stymulacji. W stosunku do stanu zwyczajnej świadomości cechuje go wzrastający próg recepcji dla bodźców eksteroceptywnych, a malejący dla interoceptywnych, wzrastająca aktywność układu hipnogennego i malejąca układu aktywizującego, malejąca władza nad treścią i formą przeżyć, malejące poczucie racjonalności przeżyć i rozluźniający się związek z otoczeniem.

I. The “relaxing states” are intermediate states between OWSC and NREM, i.e. between the phases of sleep and wakefulness. It is characterized by low activity of the imagination, an active state of mind, reception of stimuli from external sources of stimulation. In comparison to ordinary consciousness, it is characterized by an increasing threshold of reception of exteroceptive stimuli and a decreasing threshold of interoceptive stimuli reception, increased hypnogenic activity and decreased activity of the activating system, decreasing control over the content and form of one’s experiences, decreasing sense of rationality of experiences and relaxing one’s relationship with one’s surroundings.

II. Stany reakcji relaksacyjnej - techniki medytacyjne prowadzą do osiągnięcia “odmiennych stanów świadomości” (OSŚ), tj. fazy wypoczynku stanu czuwania, które charakteryzuje poczucie wysokiej racjonalności przeżyć, wysoka aktywność wyobraźni, pasywna postawa umysłu, dominacja recepcji bodźców z wewnętrznego źródła stymulacji, wysoka aktywność układu aktywizującego, niska hipnogennego, władza nad treścią i formą przeżyć, ścisły związek z otoczeniem. Osiągnięciu “OSŚ” towarzyszy “reakcja relaksacyjna”, jednak wpływ jej jest modyfikowany przez reakcje wywołane wyobrażeniami o dużej plastyczności, szczególnie gdy są to przeżycia o stosunkowo niskiej racjonalności. Techniki medytacyjne wykorzystują mechanizm polega-

II. Only relaxation response states – meditation techniques are helpful in achievement of DWSC, i.e. phases when wakefulness is at rest, which is characterized by a high sense of rationality of experiences, high activity of imagination, a passive state of mind, predominant reception from internal stimulation sources, high activity of the activating system, low activity of the hypnogenic system, control over the content and form of one’s experiences, and a strong feedback relation with one’s surroundings. Achieving DWSCis accompanied by the “relaxation response states” (rrs), but its impact is modified by reactions caused by vivid spontaneous images, especially when they are experiences of relatively low rationality. These meditation techniques use a me-

www.sulislaw.pl

147

jący na ograniczeniu dopływu informacji zarówno z wewnętrznych, jak i zewnętrznych źródeł stymulacji. Różnią się one stopniem tego ograniczenia, co wynika ze szczegółów stosowanej techniki oraz oczekiwań ćwiczących. Treść przeżyć w “OSŚ” w dużej mierze zależy od wiedzy, doświadczeń i oczekiwań ćwiczących. III. Stany “reakcji relaksacyjnej” i stany „ultraświadomości”/ekstazy. Technikę medytacyjną opisaną przez Bensona cechuje brak oczekiwania na wystąpienie “niezwykłych doznań” i stosunkowo krótki czas trwania, co prowadzi do pojawienia się “samej reakcji relaksacyjnej” w trakcie, której nie występują żadne intensywne przeżycia, bądź też występuje brak jakichkolwiek doznań (“uczucie pustki”). Natomiast tradycyjna wschodnia medytacja stanowi element systemu światopoglądowo filozoficznego, zakładającego istnienie “wyższych stanów świadomości”. Rozwój w tym kierunku, który odbywa się pod kierownictwem mistrza, zawiera w sobie stopniowe rozwijanie stanów uznawanych za pozytywne, a unikanie ocenianych jako nieprawidłowe. W efekcie może to prowadzić do doświadczania stanów, które w swojej psychologicznej sferze mogą być rozumiane jako stany “ultraświadomości”, cechujące się wg modelu wysoką plastycznością wyobraźni i poczuciem dużej racjonalności, przy jednoczesnej pasywnej postawie umysłu dominacji kontemplacji spontanicznych wyobrażeń, pochodzących z wewnętrznych źródeł stymulacji. Należy podkreślić fakt, że wschodnie systemy rozwoju, czy różne systemy religijne, cechuje m.in. stosunkowo duży stopień racjonalności (poza opartymi na wierze dogmatami), stąd wcześniejsze ich przyswojenie może być przyczyną osiągnięcia w medytacji wysokiego stopnia racjonalności przeżyć. W tej sytuacji doświadczenia tego typu nie wywołują dysonansu poznawczego i nie zakłócają “reakcji relaksacyjnej”. Natomiast niedostatki wspomnianego przygotowania mogą być powodem osiągnięcia stanów pośrednich pomiędzy stanami “ultraświadomości” i snu REM, czyli stanów o niskim poczuciu racjonalności, które jako nieakceptowane kulturowo i nieznane mogą budzić lęk.

148

chanism that limits the flow of information from both internal and external stimulation sources. They differ in their degree of limitation, which results from the specifics of the technique that is used and the expectations of those using it. The content of experiences in the DWSC largely depends on the knowledge, experience and expectations of the technique’s user. III. “Relaxation response and “ultraconsciousness”/ecstasy states. The meditation technique as described by Benson is characterized by the absence of expectation for an “extraordinary experience” to occur and a relatively short duration period which leads to the “only relaxation response states”, during which there are no intense experiences or there is a lack of any experiences (“a feeling of thoughtlessness”). In contrast, traditional Eastern meditation is an element of the philosophical worldview which assumes that “higher states of consciousness” exist. Training is conducted under the supervision of a guru and includes teaching how to gradually achieve states that are considered positive and to avoid those that are considered as faulty. As a result, this may lead to experiencing states which in their psychological domain can be understood as “ultraconsciousness states”, which are characterized by a vivid imagination and a sense of high rationality while the state of mind is passive – with a dominance of contemplating spontaneous images coming from internal stimulation sources. It should be emphasized that Eastern systems of development, or different religious systems, are characterized by, among others, a relatively high degree of rationality (beyond dogmas based on faith), hence their early adoption may be why a high degree of rationality of experiences is achieved during meditation. In this situation, experiences of this type do not cause cognitive dissonance and do not disturb the “relaxation response”. In contrast, shortcomings in this type of preparation may result in achieving intermediate states between “ultraconsciousness” states and REM sleep, or states with a low sense of rationality which, because they are not culturally accepted and not known, can raise anxiety.

www.sulislaw.pl

Zgodnie z przyjętymi rozstrzygnięciami nie ma jednoznacznej granicy pomiędzy “relaksem” a “samą reakcją relaksacyjną”, np. w czasie medytacji prowadzonej techniką Bensona może nie udać się odcięcie odbioru bodźców interoceptywnych. Należy się wówczas spodziewać wystąpienia senności i stanu relaksu. Podobnie w czasie wykonywania ćwiczeń relaksowych można przeciwdziałać tendencji do zasypiania, przenosząc uwagę z interoceptywnych wrażeń na monotonne czynności i np. liczyć oddechy, co w efekcie końcowym może doprowadzić do odcięcia odbioru bodźców z zewnętrznych źródeł stymulacji i “reakcji relaksacyjnej”.

According to these adopted solutions there is no clear boundary between “relaxing states” and “only relaxation response states”, e.g. when meditating using Benson’s technique one might not be able to cut off reception of interoceptive stimuli. At this point one should expect a state of drowsiness and relaxation. Similarly, when doing “techniques for relaxing” one can prevent the tendency to fall sleep by transferring attention from interoceptive sensations to monotonous tasks, such as breath counting, which can ultimately lead to a cutting off of reception of stimuli from external sources and to the “relaxation response”.

EWOLUCYJNY MODEL STANÓW ŚWIADOMOŚCI

EVOLUTIONARY MODEL OF STATES OF CONSCIOUSNESS

Zgodnie z zaprezentowanym ewolucyjnym modelem organizacji procesów psychicznych stany relaksacji mogą być rozumiane jako zjawisko wielopoziomowe. Integrujący model głównych stanów świadomości opisuje jedynie jego horyzontalną płaszczyznę. Na załączonym modelu na ryc 3 opisane są wyróżnione główne poziomy organizacji procesów psychicznych z uwzględnieniem procesów poznawczych, emocjonalnych, mechanizmów podejmowania decyzji oraz modalności przeżywania świadomości.

According to the evolutionary model of organization of mental processes as presented here, relaxation states can be understood as a multi-level phenomenon. The integrated model of the main states of consciousness describes only the horizontal level. In model 3, as presented below, the main levels of organization of mental processes are presented with respect to cognitive, emotional, decision-making mechanisms.

www.sulislaw.pl

149

Cztery główne stany świadomości: ZwSŚ, OSŚ, sen-REM, sen-NREM mogą występować na każdym z poziomów organizacji procesów psychicznych, podobnie jak wyróżnione, na integrującym modelu głównych stanów świadomości, stany (a) relaksu (str na ryc. 3) i (b) reakcji relaksacyjnej (str na ryc. 3), z ich szczególnymi postaciami: “samą reakcją relaksacyjną” i “stanami ultraświadomości”. Większości technik relaksacyjnych powoduje ograniczenie ilości informacji przyjmowanych ze środowiska zewnętrznego, a więc osłabienie sprzężenia zwrotnego z otoczeniem, co sprzyja zjawiskom regresji, czyli dominacji organizacji procesów psychicznych z rozwojowo niższych poziomów. Nie można jednak wykluczyć, że ograniczenie kontaktu z otoczeniem może też w pewnych sytuacjach uaktywnić procesy rozwoju. Można tego oczekiwać w przypadkach, gdy nadmierne uwikłanie w problemy życiowe i/lub problemy wewnętrzne uniemożliwia naturalne procesy stopniowego rozwoju oraz wówczas gdy zaktywizowanie niższych poziomów organizacji procesów psychicznych umożliwia naprawę znajdujących w nich nieprawidłowo ukształtowanych struktur psychicznych. Na takie działanie medytacji wskazywał Goleman (1971), którego zdaniem dochodzi wówczas do zjawisk analogicznych jak w trakcie desensytyzacji w terapii behawioralnej.

150

The four main states of consciousness, i.e. Ordinary Waking States Of Consciousness (OWSC), Differentiated Waking States of Consciousness (DWSC), REM sleep, and Non-REM sleep, can be found at every level of organization of mental processes, as is highlighted in the integrated evolutionary model of the main states of consciousness, as well as: (a) “states of relaxing” (RS) and (b) relaxation response states (rrs), with their specific forms of: “only relaxation response states” (ORRS) and “ultraconsciousness states”. Most of “techniques for relaxing” reduce the amount of information that is taken in from the external surroundings, thus weakening the feedback relation with one’s surroundings, which is conducive to regression, i.e. a dominance of organizing mental processes at developmentally lower levels. We cannot exclude, however, that limiting contact with one’s surroundings will also, in certain situations, activate processes of development. This can be expected in cases when excessive involvement in one’s life problems and/or one’s internal problems prevents the natural processes of gradual development from taking place and when activating lower levels of organization of mental processes allows to repair abnormally shaped psychological structures found within. Such results of meditation were presented by Goleman (1971), who argued that these phenomena are analogous to those during desensitization in behavioral therapy.

www.sulislaw.pl

Uaktywnienie rozwojowo niższych lub wyższych procesów psychicznych tłumaczyć może trudność opisu takich doświadczeń za pomocą logicznego języka stosowanego w dyskursie naukowym i wykorzystywanie w celu przybliżenia tych przeżyć metafor i symboli. Również rozróżnianie stanów relaksu, reakcji relaksacyjnej i stanów „ultraświadomości” może sprawiać trudność.

Activating developmentally lower or higher mental processes may explain the difficulty in describing such experiences by means of the logical language that is used in scientific discourse and by using metaphors and symbols in order to make these experiences sound more familiar. Also, distinguishing between “relaxing states”, “relaxation response” and ultraconsciousness may be difficult.

PODSUMOWANIE

CONCLUSIONS

Zaprezentowany model posiada ograniczenia możliwości opisu stanów świadomości wynikające z zmiennych psychologicznych i psychofizjologicznych, na których się opiera. Jednak jest on bardziej wszechstronny od istniejących w piśmiennictwie modeli umożliwiających opisanie omawianych stanów zaproponowanych przez Gruehna (1956) i Fischera (1971, 1986). Jest on również bardzo ogólny i w praktyce może jedynie w pewnym stopniu konceptualizować i rozróżniać osiągane doznania przez osoby traktujące uprawianie ćwiczeń jogi jako sposób relaksacji, odprężenia. Może stanowić wskazówkę jak daleko można się bezpiecznie poruszać w zmianach własnych stanów świadomości oraz rozpoznawać momenty, w których dochodzi do dominacji innych, niż w życiu codziennym mechanizmów organizacji procesów psychicznych. Opisane modele mają prawdopodobnie ograniczoną wartość dla osób wykorzystujących jogę dla własnego osobowego rozwoju.

The model presented here is limited in its being able to describe states of consciousness. This results from the limited number of psychological and psychophysiological variables that it is based on. However, it is more comprehensive than other models that have been proposed for the description and the explanation of the altered states of consciousness including ecstatic states (Gruehn, 1956; Fischer, 1971, 1986). It is also a very general model and in practice can only to a certain extent conceptualize and distinguish the sensations that people who practice yoga in order to achieve a relaxation experience. The model can provide clues as to how far one can safely move about in the changes of one’s own states of consciousness and how one can recognize moments when other states dominate than those in the everyday life mechanisms of the organization of mental processes. The model has probably very limited value for persons following personal development according to yoga philosophy.

Bibliografia / Bibliography Benson, H. (1975) The relaxation response. New York: Morrow. Bilikiewicz, T. (1979) Psychiatria Kliniczna [Clinical Psychiatry], Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, Broughton, R.J. (1975). Biorhythmic variations in consciousness and psychological functions. Canadian Psychological Review, 16, 217-239. Broughton R.J. (1982). Human consciousness and sleep/waking rhythms. Journal of Clinical Beurology, 4, 193-218. Dean, S.R.(1973). Metapsychiatry: the interface between psychiatry and mysticism. American Journal of Psychiatry, 130, 1036-1038 Fischer, R. (1986). Toward a neuroscience of self‑experience and states of self‑awareness and interpreting interpretations. In Benjamin Wolman, Montague Ullman (eds) Handbook of states of consciousness (pp.3‑30). New York: Van Reinhold Nostrand Comp. Fischer, R. (1971) A cartography of the ecstatic and meditative states. Science 174:897-904 Goleman, D.(1971). Meditation as a meta-therapy; Hypotheses toward a proposed fifth state of consciousness. Journal of Transpersonal Psychology, 3, 1-25 Gruehn, D.W. (1956). Die Frommigkeit der Gegenwart. Munster, Westfalen: Aschendorffsche Verlagbuchhandlung. Holmes, D.S. (1984). Meditation and somatic arousal reduction: A review of the empirical evidence. American Psychologist, 39, 1-10. Jaspers, K. (1963). General psychopathology. Chicago: University of Chicago Press. Kleitman N. (1982). Basic rest‑activity cycle ‑ 22 years latter. Sleep, 4, 311‑317. Kokoszka, A. (1999/2000). Altered states of consciousness: a comparison of profoundly and superficially altered states. Imagination Cognition and Personality 19, 165-184. Kokoszka A. (1992): Relaxation as an altered state of consciousness: A rationale for a general theory of relaxation. International Journal of Psychosomatics 39, 4-9. Kokoszka A (1994): A rationale for multileveled model of relaxation. International Journal of Psychosomatics, 41, 4-10.

Kokoszka, A. (1999/2000). Altered states of consciousness: a comparison of profoundly and superficially altered states. Imagination Cognition and Personality 19, 165-184. Kokoszka, A. (2000). Altered states of consciousness. In Encyclopedia of Psychology. Vol. 1. (ed. A.E. Kazdin), pp. 122-124. American Psychological Association, Washington D.C. and Oxford University Press: New York. Kokoszka A. (2007). States of consciousness. Models for psychology and psychotherapy. Springer, New York. Kokoszka A., Wallace B. (2011). Sleep, dreams, and other biological cycles as altered states of consciousness. In: Cardeña, E., & Winkelman, M. (Eds.): Altering consciousness. Volume 2. Praeger Publishers, 3-20. Kokoszka A., Wallace B. (2013). Ecstasy and states of consciousness. In: Passie T., Belschner W., Petrow E. (eds). Ekstasen: Kontexte – Formen – Wirkungen, Eggon Verlag, Wurzburg, 85-106. Lavie, P., & Kripke, D.F. (1981). Ultradian circa 1 1/2 hour rhythms: a multioscillatory system. Life Science, 29, 2445-2454. Mazurkiewicz, J. (1980). Zarys psychiatrii psychofizjologicznej. [An outline of psychophysiological psychiatry]. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Piaget J. (1966). Studia z psychologii dziecka. Omega. Warszawa. Podsiad A. & Więckowski Z. (1983). Mały Słownik Pojęc i Terminów Filozoficznych ( The Concise Dictionary of Philosophical Terms and Notions), Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax Pribram, K., H. (2000). Brain models of mind. In Sadock B.J., Sadock V.A. (red.) Kaplan & Sadock Comprehensive textbook of psychiatry. Seventh edition. Lippincott Williams & Willkins. Philadelphia, 437-446. Sadock B.J., Sadock V.A. (2003). Kaplan & Sadock’s synopsis of psychiatry. Ninth Edition. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia. Wallace, R.K., Benson, H., & Wilson, A.F. (1971). A wakeful hypometabolic state. American Journal of Physiology, 221, 795-779. Walsh R. (1990). The sprit of shamanism. Los Angeles

www.sulislaw.pl

151

152

Krzysztof Stec

Wiesław Pillis

Institute of Physical Culture Academy at Jan Dlugosz’s in Czestochowa

OBCIĄŻENIE ORGANIZMU PODCZAS WYKONYWANIA SEKWENCJI ASAN JOGI - SURJANAMASKAR

BODY LOADING DURING A SEQUENCE OF YOGA ASANAS - SURYANAMASKAR

Badaniom poddano 10 osób zaadaptowanych do wykonywania sekwencji asan o nazwie Powitanie Słońca (Surjanamaskar - SN). Osoby te, przez okres 20 minut, w dobranym przez siebie maksymalnym tempie wykonywały SN.Rejestrowano u nich, w sposób ciągły w każdej minucie, częstość skurczów serca (HR) oraz pobór tlenu (VO2). Następnie, po upływie 2 godzin, badani wykonywali, kończynami dolnymi na cykloergometrze, test o wzrastającej intensywności, zwiększając obciążenie, od zera co 3 minuty o 30W, aż do indywidualnie maksymalnych wartości. Podczas testu wysiłkowego na cykloergometrze rejestrowano również, w sposób ciągły, HR i VO2, a przy maksymalnym obciążeniu rejestrowano również maksymalne pobieranie tlenu przez organizm (VO2max). Ponadto, podczas tego testu, określono metodą wentylacyjną obciążenie, przy którym występował próg przemian beztlenowych (PPB). Przy tym obciążeniu również rejestrowano HR i VO2. Następnie wyliczano, w jakim stopniu HR i VO2 były stymulowane podczas SN w stosunku do indywidualnie maksymalnych wartości, wyznaczonych podczas testu cykloergometrycznego. Badania wykazały, że zarówno HR jak i VO2 podczas SN znacząco przekraczały wartości osiągane przy obciążeniu równemu PPB.

The study involved 10 subjects trained to repetitively perform a sequence of asanas called the Sun Salutation (Surjanamaskar - SN). Subjects practiced SN at their individually chosen maximal rate of SN for a period of 20 minutes, while heart rate (HR) and oxygen uptake (VO2) were continuously recorded. After 2 hours they performed a cycle-ergometer test with gradually increased intensity with the load enhanced every 3 minutes from zero in 30W increments up to the maximal values of each individual’s potential. During the test HR and VO2 were continuously recorded up to the maximal load level at which the maximal oxygen uptake (VO2max) was determined. In addition, during this test the load at which the anaerobic threshold occurred (AT) was determined by the ventilation method. At this load level HR and VO2 was also recorded. The extent to which HR and VO2 were stimulated during SN in relation to the maximal individual value reached during cycle-ergometer test was calculated. Studies have shown that both HR and VO2 during SN significantly exceeded the value achieved at the load level equal to AT.

www.sulislaw.pl

153

154

Janusz Szopa

Małgorzata Grabara

University School of Physical Education in Katowice

OCENA WPŁYWU ĆWICZEŃ HATHA JOGI NA WYBRANE ASPEKTY ZDROWIA SZKOLONYCH INSTRUKTORÓW TEJ SPECJALNOŚCI REKREACJI RUCHOWEJ

ASSESSMENT OF THE INFLUENCE OF HATHA YOGA EXERCISES ON VARIOUS ASPECTS OF INSTRUCTORS WHO ARE TRAINED IN THAT FORM OF PHYSICAL RECREATION HEALTH

Zainteresowanie jogą w Polsce zaczęło się na początku zeszłego wieku. Dzisiaj w naszym kraju działa wiele szkół jogi przekazujących wiedzę mistrzów w jej oryginalnej, niezmienionej formie. Klasyczna joga indyjska jest systemem psychosomatycznych ćwiczeń, prowadzących do opanowania zjawisk świadomościowych (Patańdżali). Starożytny system praktyki jogi wymaga od jego adepta wielu poświęceń, dlatego rzadko jest wykorzystywany w oryginalnej formie przez ludzi współczesnych. Prawdopodobnie najbardziej popularną formą jogi w świecie zachodnim jest hatha joga. W Polsce, od lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych dwudziestego wieku, rozwój jogi był wspierany przez różne państwowe organizacje. W tym samym czasie rozpoczęły się systematyczne badania wpływu jogi na ludzkie ciało. Wtedy również prof. Tadeusz Pasek rozpoczął formalnie certyfikowane kursy instruktorów ćwiczeń relaksacyjno-koncentracyjnych opartych na systemie hatha jogi. Od lat dziewięćdziesiątych poprzedniego wieku polskie uczelnie wyższe mają w ofercie zajęcia z zakresu technik relaksacji i ćwiczeń jogi fizycznej (wykonywania asan). Od kilku lat w dwóch Akademiach Wychowania Fizycznego (Wrocław, Warszawa) prowadzone są studia podyplomowe w tych specjalnościach. Poza tym powstał również kurs zawodowy instruktora ćwiczeń relaksacyjno-rekreacyjnych, oparty na systemie ćwiczeń fizycznych hatha jogi.

In Poland interest in yoga started at the beginning of the last century. Today many Indian traditions of yoga are represented in my country and they transmitt their founders’ teachings in their original and unchanged form. The classic Indian yoga is a system of psychosomatic exercises seeking to subdue the phenomena of counsciousness (Patanjali). Ancient systems of yogic practicess often require from an adept many sacrifices and therefore in their original version are rarely used by a contemporary man. Perhaps the most popular in the Western world is hatha yoga. In Poland since the sixties and seventies of the twenties century development of yoga was enouraged by various state organizations. In the same period of time started systematic research on the impact of yoga on the human body. Also at that time Prof. Tadeusz Pasek has started the formal certification courses for the training of instructors of relaxation-concentration exercises based on the system of hatha yoga. Since the nineties of the last century Polish universities offer classes that include relaxation techniques and physical yogic practices (asanas). One can study these techniques as part of a professional specialization. A few years ago such programs as postgraduate courses were introduced at two Universities of Physical Education. Regardless of these opportunities there is carried out a separate course for the profession of relaxation-recreation exercises instructors, which is based on the system of hatha yoga exercises.

www.sulislaw.pl

Od wielu lat polscy naukowcy badają wpływ jogi i technik relaksacyjnych na ludzi w różnym wieku, ćwiczących jogę przez różne okresy czasu. Wyniki badań zebranych w latach 2007-2014 pokazują wpływ tych ćwiczeń na osoby praktykujące w Polsce. Przeprowadzono również badania ankietowe, w których pytano o subiektywne odczucia dotyczące wpływu ćwiczeń hatha jogi na jakość życia osób ćwiczących, w tym na ich sprawność fizyczną i zdrowie. W szczególności analizowane były: czas trwania i intensywność praktyki, sprawnoś fizyczna przed długotrwałym praktykowaniem jogi i po nim oraz wpływ ćwiczeń na postawę, bóle pleców i ogólny stan zdrowia. Uczestnicy proszeni byli również o odpowiedź na pytanie, czym jest dla nich joga. Wyniki badań jednoznacznie potwierdzają tezę, że praktyka hatha jogi wpływa pozytywnie na osoby ćwiczące zarówno w aspekcie fizycznym, jak i psychicznym.

For many years Polish investigators have examined impact of yoga and relaxation techniques on people of all ages and exercising in different periods of time. The results of this survey administered in the years 2007 to 2014 show the impact of these systems of exercises on the participants in Poland. The surveys investigated the subjective feelings of participants on the impact of hatha yoga exercises on their quality of life, including the physical fitness and health. In particular, it analyzed the duration and intensity of the practice, physical fitness before and after prolonged yoga practice, and the impact of the exercises on posture, back pains and general health. The participants also had to respond to a question, what to them is yoga. The results of this survey supports univocally the thesis that the practice of hatha yoga and relaxation techniques has a positive effect on the participants in terms of mental health and physical fitness.

www.sulislaw.pl

155

Janusz Szopa

Małgorzata Grabara

University School of Physical Education in Katowice

Ocena wpływu ćwiczeń hatha jogi na wybrane aspekty zdrowia szkolonych instruktorów tej specjalności rekreacji ruchowej

Assessment of the influence of hatha yoga exercises on various aspects of instructors who are trained in that form of physical recreation health

d kilku lat autorzy prowadzą w ośrodkach akademickich Częstochowy i Katowic badania nad wpływem hatha jogi na osoby ją praktykujące. W Polsce, zgodnie z ustawodawstwem, hatha joga jest traktowana jako rekreacja ruchowa i istnieje możliwość uzyskania zawodowych uprawnień państwowych do prowadzenia zajęć – ćwiczeń fizycznych w tym zakresie. Jest ona systemem statycznych ćwiczeń fizycznych, które uelastyczniają, wzmacniają i tonizują układ kostno-stawowo-mięśniowy. Ponadto ma znaczny, pozytywny wpływ na narządy wewnętrzne, układ nerwowy, limfatyczny, hormonalny, przyczyniając się do regeneracji całego organizmu. Harmonijne sygnały wysyłane przez ciało uspokajają umysł, wyciszają, relaksują.

rom several years in academic centres in Częstochowa and Katowice authors conduct researches on hatha yoga influence on practicing people [2-6, 8, 13-15]. In Poland, in accordance with the legislation, hatha yoga is treated as movement recreation and there is possibility to receive professional state rights to carry out classes – physical exercises in this scope. It is system of statical physical exercises, which gives flexibility, strength and tones up osseous-articular-muscular systems. Moreover, it has significant, positive influence on inner organs, nervous, lymphatic and hormonal systems, so it contributes to regeneration of whole organism [1, 7, 9-12, 16]. Harmonic signals send by body calm down mind, soften, relax.

Review Przegląd Podstawą prawną do prowadzenia kursów instruktora rekreacji ruchowej jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 czerwca 2001 roku w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybu ich uzyskiwania – z uwzględnieniem jego późniejszych zmian. Kursy instruktora rekreacji ruchowej obejmują dwie fazy szkolenia: • pierwszą teoretyczną, dotyczącą tematyki związanej z zagadnieniami związanymi z rekreacją ruchową,

156

The legal basis to run courses in the instructor of the movement recreation is the Ordinance of the Minister of National Education and Sport from day 27 June 2001 in the matter of classifications, degrees and professional titles, in the field of physical culture and also detailed principles and the mode of getting them - considering its later changes. Courses in the instructor of the movement recreation include two training phases: • first theoretical phase concerning subject matter connected with the problems related to movement recreation,

www.sulislaw.pl

• drugą

specjalistyczną, związaną z profilem uzyskanej wiedzy specjalistycznej. Pierwsza część szkolenia obejmuje 60 godzin zajęć i kończy się zaliczeniem, a drugą, w wymiarze 96 godzin, kończy egzamin końcowy. W drugiej specjalistycznej części omawiane są metody uczenia i praktycznego wykonywania asan (pozycji, które przyjmuje ciało osoby ćwiczącej). Prowadzone są teoretyczne i praktyczne zajęcia z technik relaksacji Jacobsona i Schultza. Odbywają się także wykłady z zakresu psychofizjologii i filozofii jogi. Obie części (odrębne całości) instytucja, upoważniona do przeprowadzania szkoleń instruktorskich, konstruuje w oparciu o posiadaną lub wynajętą kadrę naukowo-dydaktyczną. W niektórych przypadkach dana jednostka organizacyjna ma prawo do podjęcia samodzielnych decyzji dotyczących programu nauczania na kursach instruktora rekreacji ruchowej, a w niektórych przypadkach musi zatwierdzić program kursu w jednostce nadrzędnej (na przykład w Ministerstwie). Aby wziąć udział w kursie, uczestnik musi wykazać się własną praktyką hatha jogi oraz umiejętnością wykonywania kilkudziesięciu podstawowych asan. Są one tak wybrane spośród około kilkuset znanych pozycji ćwiczonych na zajęciach z jogi, że zapewniają wykazanie się umiejętnością pracy ciałem w trzech płaszczyznach ruchu, to znaczy strzałkowej, czołowej i poprzecznej, a także w różnych ułożeniach ciała w stosunku do podłoża. Ze względu na powyższe założenia podzielono je na 11 grup: asany stojące, asany siedzące, wygięcia do przodu, wygięcia do tyłu, skręty, pozycje odwrócone, balanse na rękach, pozycje okrętów, pozycje psa, asany leżące oraz układy dynamiczne (powitanie słońca i powitanie księżyca). Szczegółowy ich spis można znaleźć na przykład na stronie internetowej www.jogaakademicka.pl.

Metody i materiał badawczy W pracy zostaną przedstawione wyniki, jakie uzyskano w trakcie badań przeprowadzonych w latach 2007-2014 wśród uczestników kursu in-

• second

specialist phase, connected with the profile of received specialist knowledge. The first part of the training covered 60 hours of classes and it ended with the credit. The second part in the dimension of 100 hours ended with a final exam. In the second specialist part there were discussed methods of teaching and practical doing asanas. Theoretical and practical classes in the Jacobson and Schultz relaxation techniques were carried out. Also lectures on scope of the yoga psychophysiology and philosophy took place. Both parts (separate wholes) institution authorised to carry out training for instructors constructs on basis of own or rented scientific-didactic staff. In some cases given organizational unit has the right to undertake independent decisions concerning the school curriculum on courses in the instructor of the movement recreation and in some cases it has to approve the program of the course in the superior unit (for example in the Ministry). In order to take part in the course the participant had to demonstrate hatha yoga practice and also the ability to do a few dozen basic asanas. They are chosen in such a way among about a few hundred known positions exercised on yoga classes that they guarantee demonstration of the ability of work with body in three movement plains; it means sagittal, frontal and traverse and also in different arrangements of the body in relation to the ground. On account of the above assumptions they were divided into 11 groups: standing asanas, sitting asanas, forward bends, backward bends, twists, inverted positions, arm balances, boats positions, dog positions, lying asanas and dynamic arrangements (sun salutation). Detailed list of these asanas can be found for example on: www.jogaakademicka.pl website.

Method and research materials Researches took into consideration anthropometric measures (body height and mass, BMI) and also assessment of the body posture. There were also carried out questionnaire researches, in which were asked questions on subjective feelings

www.sulislaw.pl

157

struktorów rekreacji ruchowej fitness – ćwiczenia psychofizyczne w oparciu o system ćwiczeń hatha jogi. Badaniem zostało objęte 168 osób (138 kobiet i 27 mężczyzn, brak trzech odpowiedzi). Średnia wieku wyniosła 37,18 lat. Badania uwzględniły pomiary antropometryczne (wysokość i masa ciała, BMI) oraz ocenę postawy ciała. Przeprowadzono również badania ankietowe, w których pytano o subiektywne odczucia dotyczące wpływu ćwiczeń hatha jogi na jakość życia osób ćwiczących, w tym na ich sprawność fizyczną i zdrowie.

Wyniki Uczestnicy badań dobrowolnie odpowiadali na kilkanaście pytań. Dotyczyły one wpływu ćwiczeń hatha jogi na sprawność fizyczną i zdrowie. Na 1. pytanie: „Jak długo ćwiczysz jogę?” otrzymano 167 następujących odpowiedzi: a) poniżej 1 roku 1,80% b) 1-2 lata 13,17% c) 2-5 lat 44,91% d) 5-10 lat 29,34% e) ponad 10 lat 10,78% Na 2. pytanie (cz. I): „Ile, średnio, razy w tygodniu ćwiczysz jogę?” otrzymano 168 następujących odpowiedzi: a) do 2 razy 23,21% b) powyżej 2-4 razy 44,05% c) powyżej 4-6 razy 26,79% d) powyżej 6 razy 5,95% Na 2. pytanie (cz. II): „Ile, średnio, czasu w ciągu tygodnia poświęcasz na ćwiczenia?” otrzymano 166 następujących odpowiedzi: a) mniej niż 2 godziny 4,22% b) od 2 do 5 godzin 44,58% c) od 5 do 10 godzin 40,96% d) powyżej 10 godzin 10,24% Na 3. pytanie: „Jak obecnie oceniasz swoją sprawność fizyczną?” otrzymano 166 następujących odpowiedzi: a) bardzo wysoko 4,22% b) wysoko 63,25% c) średnio 31,33% d) nisko 1,20%

158

concerning influence of hatha yoga exercises on life quality of exercising people, including on their psychical fitness and health. At work would be presented results which were received during researches carried out from 2007 until 2014 among participants of instructors courses of movement recreation fitness - psychophysical exercises on basis of hatha yoga exercises system. Researches included 168 people (138 women and 27 men, lack of 3 responses ). The average age was 37,18 years.

Results Researches participants could (without compulsion) answer on a dozen questions. They concerned the influence of hatha yoga exercises on physical fitness and health. On 1 question: „How long do you practise yoga?” there were received 167 following answers: a) less than 1 year 1,80% b) 1-2 years 13,17% c) 2-5 years 44,91% d) 5-10 years 29,34% e) over 10 years 10,78%. On 2 question (part I): „How many times, on average, do you exercise yoga during the week?” there were received 168 following answers: a) to 2 times 23,21% b) above 2 to 4 times 44,05% c) above 4 to 6 times 26,79% d) above 6 times 5,95%. On 2 question (part II): “How much time, on average, during the week do you spend on exercises?” there were received 166 following answers: a) less than 2 hours 4,22% b) from 2 to 5 hours 44,58% c) from 5 to 10 hours 40,96% d) above 10 hours 10,24%. On 3 question: “At present how do you assess your physical fitness?” there were received 166 following answers: a) very high 4,22% b) high 63,25% c) average 31,33% d) low 1,20%.

www.sulislaw.pl

Na 4. pytanie: „Jak oceniasz swoją sprawność fizyczną, zanim zaczęłaś (zacząłeś) ćwiczyć jogę?” otrzymano 166 następujących odpowiedzi: a) bardzo wysoko 3,01% b) wysoko 17,47% c) średnio 49,40% d) nisko 25,90% e) bardzo nisko 4,22% Na 5. pytanie: „Czy masz lub miałaś(eś) stwierdzoną wadę postawy?” otrzymano 167 następujących odpowiedzi: a) TAK 41,92% b) NIE 58,08% Na 6. pytanie: „Jeśli miałaś(eś) wadę postawy, to czy pod wpływem ćwiczeń jogi wada ta: powiększyła się, zmniejszyła się, nie zmieniła się?” otrzymano 66 następujących odpowiedzi: a) zwiększyła się 0,00% b) zmniejszyła się 77,27% c) nie zmieniła się 22,73% Na 7. pytanie: „Czy obecnie uskarżasz się na bóle kręgosłupa, bóle krzyża?” otrzymano 166 następujących odpowiedzi: a) TAK 39,76% b) NIE 60,24% Na dalszą część pytania: „Jak często uskarżasz się na bóle kręgosłupa, bóle krzyża?” od 63 ww. osób otrzymano następujące odpowiedzi: a) codziennie 1,59% b) prawie codziennie 9,52% c) kilka razy w tygodniu 12,70% d) kilka razy w miesiącu 36,51% e) kilka razy w roku 39,68% Na 8. pytanie: „Czy zanim zaczęłaś(zacząłeś) ćwiczyć jogę kręgosłup bolał Cię…” otrzymano 154 następujące odpowiedzi: a) zdecydowanie częściej niż teraz 42,86% b) znacznie częściej 25,32% c) tak samo często 5,84% d) rzadziej 3,90% e) zdecydowanie rzadziej 1,30% f) w ogóle 20,78%

On 4 question: “How do you assess your physical fitness before you had started to practise yoga?” there were received 166 following answers: a) very high 3,01% b) high 17,47% c) average 49,40% d) low 25,90% e) very low 4,22%. On 5 question: „Do you have proved posture defect?” there were received 167 following answers: a) YES 41,92% b) NO 58,08%. On 6 question: “If you had posture defect, did under the influence of yoga exercises this defect: increased, decreased, didn’t change?” there were received 66 following answers: a) increased 0,00% b) decreased 77,27% c) didn’t change 22,73%. On 7 question: “At present are you complaining about spine pains, backaches?” there were received 166 following answers: a) YES 39,76% b) NO 60,24%. To further part of the question: “How often do you complain about spine pains, backaches?” from 63 above mentioned people were received following answers: a) everyday 1,59% b) almost every day 9,52% c) several times during the week 12,70% d) several times during the month 36,51% e) several times during the year 39,68%. On 8 question: „Before you started to practise yoga had you have the spine aches ...” there were received 154 following answers: a) definitively more often than now 42,86% b) more often 25,32% c) the same often 5,84% d) rarer 3,90% e) definitively rarer 1,30% f) not at all 20,78%.

www.sulislaw.pl

159

160

Na 9. pytanie: „Jak często chorujesz?” otrzymano 161 następujących odpowiedzi: a) raz w roku bądź rzadziej 67,08% b) 2-3 razy w roku 27,95% c) 4-5 razy w roku 3,11% d) znacznie częściej 1,86%

On 9 question: „How often do you get ill?” there were received 161 following answers: a) one time in year and rarer 67,08% b) 2-3 times in year 27,95% c) 4-5 times 3,11% d) more often 1,86%.

Na 10. pytanie: „Nim zaczęłaś (zacząłeś) ćwiczyć jogę, chorowałaś (eś)…” razem otrzymano 160 następujących odpowiedzi. W tym: a) znacznie częściej 64,38% b) rzadko 1,88% c) tak samo często 33,75%

On 10 question: “Before you started to practise yoga, had you get ill...” together there were received 160 following answers: a) more often 64,38% b) rarely 1,88% c) the same often 33,75%.

Na 11. pytanie: „Czy zauważyłaś(eś) jakieś pozytywne lub negatywne zmiany w funkcjonowaniu swego ciała odkąd zaczęłaś(ąłeś) ćwiczyć jogę?” otrzymano 167 następujących odpowiedzi: a) TAK (pozytywne) 98,80% b) NIE 1,20%

On 11 question: “Have you noticed any positive or negative changes in functioning of your body since you have started to practise yoga?” there were received 167 following answers: a) YES (positive) 98,80% b) NO 1,20%.

W pytaniu 12. uczestnicy ankiety mieli odpowiedzieć na pytanie, czym dla nich jest joga. Przede wszystkim dominowały odpowiedzi, że są to ćwiczenie ciała w celu osiągnięcie harmonii (równowagi) ciała, umysłu i ducha. Duża część ankietowanych zwracała również uwagę na fakt, że jest to metoda na uzyskanie lepszego samopoczucia fizycznego i psychicznego oraz poznania siebie (zrozumienia zjawisk, jakie w nas zachodzą). Niewiele odpowiedzi wskazywało jogę jako system filozoficzny mający na celu rozwój duchowy.

In question 12 participants of the questionnaire form were supposed to answer to the question what for them is yoga. Above all dominated answers, that these were body exercises in order to achieve harmony (balance) of body, mind and spirit. The majority of respondents also paid attention to the fact that it is method for getting better physical and psychological mood and also for getting to know oneself (to understand phenomena which occur in us). Few answers showed yoga as the philosophical system which aims at spiritual development.

Jako bezpośrednie oddziaływanie praktyki jogi na ćwiczącego podkreślano: • w sferze materialnej: nabycie umiejętności lepszej koncentracji na ciele (świadomości ciała) i poznanie jego możliwości, poprawę stanu zdrowia, zachowanie młodości, sposób na poprawę sylwetki, korekcję wad postawy, odnalezienie związku pomiędzy aparatem ruchowym a psychiką, wzmocnienie kondycji i wytrzymałości fizycznej, uelastycznienie i wzmocnienie stawów, mięśni, ich elongację i ogólną poprawę sprawności, możliwość łatwiejszego pokonywania chorób (schorzeń), a w szczególności niesprawności kręgosłupa, naukę systematyczności i dyscypliny, a także sposób na bardziej aktywne spędzanie wolnego czasu.

As the direct influence of yoga practice on exercising person • in the material sphere it was underlined: purchase the ability of better concentration on body (body awareness) and getting to know its possibilities, health state improvement, youth preserving, way to improve figure, posture defects correction, finding connection between movement apparatus and psyche, strengthening fitness and physical endurance, make more flexible and strengthen joints, muscles, their elongation and general fitness improvement, possibility of simpler overcoming illnesses (diseases) particularly spine malfunctions, learning regularity and discipline as well as the way for more active spending free time.

www.sulislaw.pl

•w

sferze psychicznej: zmianę postawy życiowej – przewartościowanie tego, co ważne, a co mniej ważne – w tym i przewartościowanie sensu życia i zachowanie dystansu do wielu rzeczy, lepsze poznanie siebie – w tym i określenie swoich ograniczeń, odnalezienie źródła radości życia i jego lepsze zrozumienie, poprawę sprawności i elastyczności umysłu, lepsze zrozumienie drugiego człowieka, odnalezienie spokoju i wewnętrznego wyciszenia, zwiększenie szacunku do siebie i innych, drogę do spokojnego życia, zwiększenie panowania nad sobą, wzmocnienie odporności na stres i poprawę jakości relaksowania się, odnalezienie piękna świata, oderwanie się od świata zewnętrznego i codziennych obowiązków w czasie praktyki jogi, zaprzyjaźnienie się z sobą. •w

sferze duchowej: drogę połączenia się z Bogiem. Jako najbardziej uniwersalne sformułowania, czym jest joga należy wymienić następujące wypowiedzi: „joga ukazuje, że zmiany należy zaczynać od siebie”, „joga jest stylem życia mogącym doprowadzić do całkowitej jego zmiany”, „joga jest sposobem na pokonanie wszelkich problemów”, „joga jest uniwersalnym systemem zachowań obejmującym całokształt życia ludzkiego”.

Podsumowanie Po kilkuletnich badaniach pomiarowych ciał osób ćwiczących oraz uzyskanych w ankietach odpowiedziach można stwierdzić, że praktyka hatha jogi wpływa pozytywnie na osoby ćwiczące zarówno w aspekcie fizycznym, jak i psychicznym. Należy propagować tę starożytną indyjską metodę pracy nad poprawą jakości swojego życia we współczesnych społeczeństwach świata.

• in

the psychological sphere it was underlined: change in life attitude - redefining what is important and what is less important, in it and redefining life meaning and keeping distance to many things, better getting to know oneself in it and defining own limitations, finding source of life joy and better understanding it, mind efficiency and elasticity improvement, better understanding second human being, finding peace and inter calm, increase respect to oneself and others, way to peaceful life, increase self control, increase stress resistance and improvement in quality of relaxing, finding the beauty of the world, divert one’s attention from the outside world and everyday duties during the practice of yoga, making friends with oneself. • in

the spiritual sphere it was underlined: way of uniting with God. As the most universal expressions what yoga is there should be mentioned the following comments: “yoga portrays, that changes should be started from yourself”, “yoga is a lifestyle which can lead to total its change”, “yoga is the way to overcome all problems”, “yoga is a universal system of behaviours including the entirety of the human life”.

Conclusions After several years’ of measuring researches of bodies of exercising people and also received answers in questionnaire forms it is possible to state, that practice of hatha yoga has positive effect on exercising people both in the physical as well as psychological aspect. This ancient Indian method of the work on improvement in the quality of own life should be propagated in contemporary world societies.

Bibliografia / Bibliography

Górna J, Szopa J. Joga, ruch-oddech-relaks. Katowice, KOS, 2004. Grabara M, Górna J, Szopa J. Ćwiczenia profilaktyczno-kompensacyjne dla dzieci w wieku szkolnym – oparte na systemie ćwiczeń hatha jogi, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 2007; 12: 56-61. Grabara M, Szopa J. Effects of hatha yoga on the shaping of the antero-posterior curvature of the spine. Human Movement, 2011; 12(3): 259-263. Grabara M, Szopa J. Habitual body posture and mountain position of people practicing yoga. Biology of Sport, 2011; 28: 51-54. Grabara M, Szopa J. Hatha yoga influence on practitioners heath state. 5th International Conference Movement and Heath, Głuchołazy, 17-18.11.2006, Proceedings, Opole University of Technology, Opole 2006, 235-241. Grabara M, Szopa J. Tadasana (pozycja góry) w świetle kryteriów prawidłowej postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej, Materiały z Międzynarodowej Konferencji Nauk Psychomotorycznych, Ruch pełen znaczeń, Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław 2008, 248-256. Grabara M, Szopa J. Asany jogi dla współczesnego człowieka. AWF, Katowice 2011. Grabara M, Szopa J, Grabara D. Flexibility of the spine and selected joints in women practising hatha yoga. Polish Journal of Sports Medicine, 2011; 1(4): 61-73. Oken BS, Zajdel D, Kishiyama S, Flegal K, Dehen C, Haas M, et al. Randomized, controlled, six-month trial of yoga in healthy seniors: effects on cognition and quality of life. AlternativeTherapies in Health & Medicine, 2006; 12(1): 40-47.

Raub JA. Psychophysiologic Effects of Hatha Yoga on Musculoskeletal and Cardiopulmonary Function: A Literature Review. The Journal Of Alternative And Complementary Medicine, 2002; 8(6): 797–812. Roland KP, Jakobi JM, Jones GR. Does Yoga Engender Fitness in Older Adults? A Critical Review. Journal of Aging and Physical Activity, 2011; 19: 62-79. Szopa J. (red.). Joga dla zdrowia. Wyd. WZPCz., Częstochowa 2004. Szopa J. Role of Indian Yoga In Psychophysical Development of Polish Society. In A Pathway to World Peace at World Peace Conference 30.01.-3.02.2006, Pune, India, organized by World Peace Centre (Alandi), MAEER’s MIT, Pune, India & India International Multiversity, Pune, Maharashtra State, 129-131. Szopa J, Grabara M, Górna J. Influence of hatha yoga on psycho-physical changes in exercising people. International Conference on Stress Management, Lakshmibai National Institute of Physical Education, Gwalior, India, 20-22.10.2008. Szopa J, Grabara M, Górna J. The role of yoga physical exercise in maintaining health and wellness for years, in: Wellness and prosperity in different phases of life, chapter XXXII, monograph ed. by G. Olchowik, Publishing House NeuroCentrum in Lublin, Lublin 2009, 389-402. Tran MD, Holly RG, Lashbrook J, Amsterdam EA. Effects of hatha yoga practice on the health-related aspects of physical fitness. Prev Cardiol., 2001; 4: 165–170.

www.sulislaw.pl

161

Janusz Szopa

Sylwia Renata Olczyk

University School of Physical Education in Katowice

Academic Yoga Association

WYKORZYSTANIE INDYJSKICH TECHNIK PRACY Z UMYSŁEM DO ZARZĄDZANIA STRESEM

APPLICATION OF INDIAN TECHNIQUES OF MIND TRAINING TO STRESS MANAGEMENT

Poprzez zarządzanie rozumiemy sztukę bądź praktykę rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Takim celem może być redukcja negatywnych skutków oddziaływania na nas stresu, które pojawiają się w naszym organizmie. Środkami prowadzącymi do tego celu mogą być indyjskie techniki pracy z umysłem.

Management is considered as a practice or artistry of wise application of the resources for accomplishing determined goals. One of such goals may be reduction of negative symptoms occurring in our body during attendance of stress. Indian techniques of mind training may be used as a way to achieve this goal.

Stres jest definiowany jako dynamiczna relacja adaptacyjna, pomiędzy możliwościami osoby a wymogami sytuacji, charakteryzująca się brakiem homeostazy organizmu. Techniki indyjskie przygotowują ludzi do zapobiegania stresowi poprzez obniżenie progu wrażliwości na bodziec stresujący. Dzieje się to zarówno na poziomie etycznym, poprzez zachęcenie człowieka do przyjęcia pewnych uniwersalnych zasad moralnych (m.in. rozwijania i pielęgnowania w sobie cech zadowolenia, braku zachłanności, wstrzemięźliwości, beznamiętności, życzliwości, zrozumienia), jak i na poziomie umysłowym, poprzez zalecanie ćwiczenia się w opanowaniu oddziaływania zmysłów na naszą świadomość (powściągnięcie własnych, destrukcyjnych i negatywnych myśli, pielęgnowanie pozytywnych stanów umysłu, wycofanie zmysłów, praktykowanie koncentracji).

Stress is defined as a dynamic adapting relation between personal abilities and demands of a stressful event, characterized by lack of homeostasis. Indian techniques prepare practitioners to avoid stress by elevating sensivity threshold for stressful events. This may be achieved on ethic level by assuming universal moral principles (i.e. development and foster of contentment, lack of greediness, cultivating continence, impassivity, kindness, sympathy). The goal may also be attained on mental level by exercises in overcoming the influence of stress on consciousness (moderating owns destructive and negative thoughts, fostering positive states of mind, overcoming senses, practicing concentration). The usage of Indian mind- training techniques in practice of an contemporary man is presented in the paper.

Przedstawione zostanie praktyczne wykorzystywanie starożytnych metod indyjskich pracy z umysłem przez współczesnego człowieka.

162

www.sulislaw.pl

WYKORZYSTANIE INDYJSKICH TECHNIK PRACY Z UMYSŁEM DO ZARZĄDZANIA STRESEM

APPLICATION OF INDIAN TECHNIQUES OF MIND TRAINING TO STRESS MANAGEMENT

Czym jest stres?

Stress – what is it?

Stres jest definiowany jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami osoby a wymogami sytuacji, charakteryzująca się brakiem homeostazy organizmu. Uznane są trzy teorie stresu:

Stress is defined as a dynamic adapting relation between personal abilities and demands of a stressful event, characterized by lack of homeostasis. There are three respected theories about stress:

oprzez zarządzanie rozumiemy sztukę bądź praktykę rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów. Takim celem może być redukcja negatywnych skutków pojawiających się w naszym organizmie podczas oddziaływania na nas stresu. Środkami prowadzącymi do tego celu mogą być indyjskie techniki pracy z umysłem.

I. Bodźcowa teoria stresu. Według niej bada się reakcje ludzi na bodźce utożsamiane ze stresem. Założeniem tej teorii jest opinia, że różni ludzie podobnie reagują na dany bodziec. Metodą oceny stresu jest „skala społecznego ponownego przystosowania się”. II. Stres jako reakcja na sytuację stresującą. Według niej kładzie się nacisk na fizjologiczne i psychologiczne reperkusje określonego zdarzenia. Organizm w sytuacji zagrożenia lub wyzwania przejawia przewidywalny wzorzec reakcji fizjologicznych, w tym wydzielanie określonych hormonów, zmiany w częstości skurczów serca, ciśnieniu krwi i rytmie oddechowym oraz czynności układu żołądkowo-jelitowego. Założeniem tej teorii jest, że wyżej wymienione reakcje są podobne, niezależnie od bodźca, który je wywołał. Istotne informacje o stresie można zgromadzić przez analizę reakcji organizmu, a nie zdarzeń które wystąpiły.

anagement is considered as a practice or artistry of wise application of the resources for accomplishing determined goals. One of such goals may be reduction of negative symptoms occurring in our body during the attendance of stress. Indian techniques of mind training may be used as a way to achieve this goal.

I. Impulse theory of stress According to this theory, human reaction for the factors identified with stress are investigated. Premise of this theory is an opinion that different people react to the same stressor in a similar way. Method of the stress measurement is the “scale of social re-accommodation”. II. Stress as a reaction for a stressful situation. This theory puts an accent to physiological and psychological repercussion of the defined event. During the threatening or challenging situation organism evinces predictable pattern of physiological reactions, such as production of specified hormones, changes in the frequency of heart contractions, blood pressure, breath rhythm and work of the stomach and intestines system. Premise of this theory is that aforementioned reactions are similar, no matter of the cause. Critical information about stress can be garnered by analyzing the reactions of the organism, not the stressor which occurs.

www.sulislaw.pl

163

III. Stres jako proces obejmujący doświadczenia stresujące oraz psychologiczne i fizjologiczne reakcje na nie. Według niej krytycznymi czynnikami determinującymi stres są odbiór danego wydarzenia i reakcja na nie. Przymując, że stres jest transakcją pomiędzy jednostką a otoczeniem, w której jednostka dokonuje oceny danej sytuacji oraz własnych zasobów radzenia sobie w tej sytuacji, zakłada się, że nie jest ważny sam bodziec stresujący, lecz jego interpretacja. Osoba jest pod działaniem stresu, gdy dana sytuacja odbierana jest przez nią jako wykraczająca poza zakres dostępnych możliwości radzenia sobie z nią. Świadomość tej rozbieżności uruchamia, u danej osoby, cały zespół psychologicznych i fizjologicznych reakcji stresowych. Reasumując, w tych trzech teoriach stresu zakłada się, że: I. Różni ludzie podobnie reagują na dany bodziec. II. Reakcje u ludzi są podobne, niezależnie od bodźca, który je wywołał. III. Nie jest ważny sam bodziec stresujący, lecz jego interpretacja.

Modele oglądu rzeczywistości Techniki pracy z umysłem zależą od przyjętych do rozważań bytów materialnych lub niematerialnych. Do dalszych rozważań przyjmiemy następujący model: ŚWIAT MATERIALNY prakriti (materia i jej wytwory, człowiek) ================================== ŚWIAT NIEMATERIALNY atman – „w człowieku” Iśwara, bogowie, brahman – „poza człowiekiem” Nie wszystkie elementy tego modelu są przyjęte przez każdą z filozofii indyjskich.

Indyjskie techniki pracy z umysłem Celem filozofii i form mistyki indyjskiej jest „wyzwolenie”, dążenie do osiągnięcia „stanu wolnego” od wszelkich dokuczliwości. Indyjskie techniki pracy z umysłem przygotowują ludzi do zapobiegania stresowi poprzez obniżenie wrażliwości na bodziec stresujący.

164

III. Stress as a process incorporating stress provoking experiences and psychological and physiological reactions for such. According to this theory critical factors which determine stress are: perceiving given event and reaction to given event. Considering stress as a transaction between individual and the environment, in which person evaluates given situation and owned recourses to cope with it, the stressor is not important, but important is the interpretation of it. A person is under stress when he or she consider given situation as going beyond his or her coping skills. Awareness of this gap provokes whole aggregate of psychological and physiological reactions to stress. To sum up, those three categories presume: I. Different people react to the same stressor in a similar way. II. People reactions are similar, no matter of the kind of stressor which provokes them. III. There is not the stressor which is important, but the interpretation of it.

Models of reality view Mind training techniques depends on considered material and immaterial beings. To our considerance we adopt: MATERIAL WORLD prakriti (matter and its products, human being) ================================== IMMATERIAL WORLD atman – „within a man” ishvara, gods, brahman – „outside a man” Not all of the elements in this model are adopted by every Indian philosophy.

Indian techniques of mind training The goal of Indian mystique forms and philosophy is to “break out”, striving to achieve “state of freedom” from any inconvenience. Indian techniques of mind training prepare people to prevent stress by lowering the sensitivity threshold for the stressor.

www.sulislaw.pl

Dzieje się to zarówno na poziomie etycznym, poprzez zachęcenie człowieka do przyjęcia pewnych uniwersalnych zasad moralnych (m. in. rozwijania i pielęgnowania w sobie cech zadowolenia, braku zachłanności, wstrzemięźliwości, beznamiętności, życzliwości, zrozumienia), jak i na poziomie umysłowym, poprzez zalecanie ćwiczenia się w opanowaniu oddziaływania zmysłów na naszą świadomość (powściągnięcie własnych, destrukcyjnych i negatywnych myśli, pielęgnowanie pozytywnych stanów umysłu, wycofanie zmysłów, praktykowanie koncentracji). Ważne dla filozofii indyjskiej jest dążenie do poznania prawdziwego. Przez poznanie będziemy rozumieć zarówno proces zdobywania wiedzy o rzeczywistości, jak i całokształt tej wiedzy. Oznacza czynności poznawcze (sam proces) oraz ich rezultaty (wytwory). Wyróżnia się przedmiot poznania (obiekt), do którego poznanie się odnosi oraz podmiot poznania (osobę, umysł poznający). Poprzez rzeczywistość będziemy rozumieć byty zarówno obserwowalne, jak i pojęciowe (wprowadzone przez naukę). Należy zwrócić uwagę, że wyzwolenie, w zależności od poszczególnych systemów myśli indyjskiej, może być pojmowane na przykład jako: - osiągnięcie wiecznej (bez cech) świadomości, - rozpoznanie własnej jaźni, - radosne obcowanie naszego transcendentnego pierwiastka z absolutem.

It occurs on ethic level by assuming some universal moral principles (i.e. development and foster of contentment, lack of greediness, cultivating continence, impassivity, kindness, sympathy). The goal may also be attained on mental level by exercises in overcoming the influence of stress on consciousness (moderating owned destructive and negative thoughts, fostering positive states of mind, overcoming senses, practicing concentration). Recognizing the truth is important for Indian philosophy. By “recognizing” we understand the process of acquiring knowledge about reality and so the aggregate of this knowledge. It indicates cognitive action (the process) and its results (creations). We discriminate the cognitive article (object), which recognizing refers to, and cognitive person (individual, cognitive mind). Reality we understand as substantial beings and conceptual beings (established by science). It is important to notice, that depending on which one of Indian thinking systems we consider, liberation can be understood in a few different ways: - gaining everlasting consciousness, - recognizing ones mind, - cheerful communing our transcendental element with absolute.

Buddhist techniques of mind training Buddyjska technika pracy z umysłem Siddhartha Gautama (Budda) żyjący ok. 563-483 p.n.e. odrzucił istnienie atmana, brahmana oraz boga osobowego. Celem jego nauki było położenie kresu cierpieniu i przerwanie łańcucha ponownych narodzin. Metodą osiągnięcia tego celu jest dojście do nirwany poprzez moralne i cnotliwe życie – głęboko rozumiejąc ludzką kondycję. Na uwagę zasługuje buddyjski schemat medytacji składający się z oczyszczenia, koncentracji medytacyjnej i wglądu. Koncentracja medytacyjna to: skierowanie uwagi na przedmiot koncentracji, brak myśli o przedmiocie koncentracji, ustanie odczucia zachwytu, pojawienie się

Siddhartha Gautama (Budda), 563-482 B.C., rejected the existence of atman, brahman and personificated God. The goal of his teaching was to getting over suffering and stoppage of the repeating cycle of birth. Method to achieve this goal is reaching nirvana by moral and virtuous life – deeply understanding human condition. Buddhist scheme of meditation incorporating purification, concentration, meditation and insight is remarkable. Especially meditative concentration, which is: directing ones attention for the object of concentration, not thinking about the object, discontinuance of admiration, occurring of peacefulness, disruption of happiness and material pleasures,

www.sulislaw.pl

165

odczucia spokoju, ustanie odczucia szczęścia i materialnych przyjemności, świadomość nieskończonej przestrzeni, bezprzedmiotowa i nieskończona świadomość, świadomość nicości, stan ani postrzegania, ani niepostrzegania.

consciousness of the eternal space, insubstantial and eternal consciousness, consciousness of the nothingness, the state of not perceiving neither unperceiving.

Indian yoga Joga indyjska Joga indyjska wypracowała metody ćwiczenia umysłu o racjonalnych podstawach, możliwe do zastosowania w praktyce. Stosując te metody, świadomość powinna osiągnąć najwyższy stopień koncentracji pozwalający na bezpośrednie, nie zniekształcone przekazem pośrednim, postrzeganie rzeczywistości. W tym stanie zanika percepcja zmysłowa i ustaje proces myślenia, a relacja podmiot-przedmiot przestaje obowiązywać. Umysł staje się jednością z istotą przedmiotu, rozpoznając własną, tożsamą z nią naturę. Niepodważalnym autorytetem tej ścieżki rozwoju jest Patańdżali (który żył prawdopodobnie w okresie 0-II wiek n.e.). Do swoich rozważań wprowadził on pojęcia puruszy (jaźń, widza w swojej właściwej naturze, rzeczywistość podmiotową – transcendentną względem prakriti). W swoim dziele Jogasutry podaje, że (tłumaczenie wg L. Cyborana): I. 2 Joga – powściągnięciem zjawisk świadomości W formie rozszerzonej – joga (ujarzmienie) jest to powściągnięcie zjawisk świadomości. Osoba jest pod działaniem stresu, gdy dana sytuacja odbierana jest przez nią jako wykraczająca poza zakres dostępnych możliwości radzenia sobie z nią. Nie jest ważny sam bodziec stresujący, lecz jego interpretacja. Ujarzmianie zjawisk świadomości jest działaniem zmniejszającym wpływ stresu na człowieka.

W kolejnej sutrze jej autor pisze: I. 3 Wtedy – stan widza w swojej naturze W formie rozszerzonej – wtedy widz (podmiot bezpośrednio, intuicyjnie wszechpoznający) utrzymuje się w swojej właściwej naturze (a to przy powściągnięciu wszystkich zjawisk świadomościowych).

166

Indian yoga produced methods of mind training which have rational fundamentals and are possible to use in practice. By following those methods ones consciousness should obtain the highest level of concentration, enabling to direct and undeformed perceiving of the reality. In this state sensual perception fades out, thinking process ends, and relation subject-object stops obtaining. Mind become united with substance of the object, recognizing own nature which is identical to it. Undisputed authority of this pattern is Patanjali (who lived probably in 0-II century A.D.). He implemented concept of purusha (ego, seer abide in essential form, objective reality – transcendental referring to prakriti). In his opus, Yogasutras, he maintains: I. 2 Joga - restriction (bridling) of the whirls of consciousness. Person is under stress when given situation is perceived as going beyond coping skills. The stressor is not important, but important is the interpretation of it. Restriction of the whirls of consciousness declines the influence of stress to a man.

In next sutra author writes: I. 3 Then the Seer [i.e. the transcendental Self] abides in [its] essential form. Comment – then the Seer (directly, intuitively recognizing subject) abides in its essential form [while restriction of all the whirls of consciousness].

www.sulislaw.pl

Jako sposoby powściągnięcia zjawisk świadomościowych podane są: - ćwiczenia jogiczne (dążenie do stałego stanu w powściągnięciu, abhjasa), - bezpragnieniowość (nielgnięcie do żadnego przedmiotu, wairagja), - skupienie na Iśwarze (bycie złożonym z samego puruszy), - pielęgnowanie życzliwości, współczucia, zadowolenia oraz kontemplacja, - krija joga (asceza, medytacja, skupienie się na Iśwarze). Esencją jego dzieła jest opracowana ośmiostopniowa ścieżka podająca zarówno zasady moralne, jak i ćwiczenie fizyczne i psychiczne. Szczególnie ważne są stopnie szósty i siódmy mówiące o treningu umysłu. Stopień szósty to dharana – związanie świadomości z przedmiotem (jego bierny odbiór), przykucie uwagi do przedmiotu, zwana też koncentracją umysłu. Stopień siódmy to dhjana – jednostajność biernego odbioru (dharany), kontemplacja zwana też medytacją. Wtedy może nastąpić stopień ósmy, samadhi – skupienie, w którym wierne odbicie rzeczywistości wypełnia świadomość, kontemplacja, która ma zjawienie się samej tylko rzeczy – jak gdyby pozbawiona swojej natury.

Ways to restrict the whirls of consciousness are: - yogic practice (toward gaining to stability in the state of restriction, abhyasa), - dispassion (letting go of many attachments, vairagya), - focusing on the Ishvara (cosist of purusha only), - fostering charity, compassion, contentment and contemplation, - kriya yoga (ascesis, meditation, focusing on Ishvara). Yoga of Patanjali essential is the eightfold path (eight limbs of Patanjali’s Yoga), comprising moral principles as well as physical and psychical exercises. Mostly important are sixth limb and seventh limb, which refers to mind training. Sixth limb is dharana – connecting consciousness with the object (passive reception of it), directing attention to the object, also called concentration of the mind. Seventh limb is dhyana – sustained passive reception (dharana), contemplation, also called meditation. Then eighth limb can occur, samadhi – concentration wherein the essence of the reality fills the mind, contemplation which is the absorption of the thing as if devoid even of its own form.

Upanishads Upaniszady Oryginalne podejście, przypominające dawny fizyczny model Wszechświata przenikniętego przez eter, przedstawiają. Upaniszady. Są one zaliczane do śruti – prawd objawionych, z których później (1500 – 300 r. p.n.e.) powstały święte księgi („to, co usłyszane”). Upaniszady („przysiadanie się”) – kanoniczne, klasyczne powstały w VIII-VI w. p.n.e. – zawierają najgłębsze koncepcje filozoficzne i metafizyczne. Tematem ich jest analiza świadomości i poznania. Poza istnieniem atmana zakładają one istnienie kolejnego bytu niematerialnego – brahmana (podstawowy pierwiastek makrokosmosu absolutem pozbawionym własności). Kwintesencją Upaniszad jest stwierdzenie: atman = brahman.

Upanishads shows origin approach, reminding ancient physical model of the Universe interfused with the ether. They are ranked as sruti – revealed truths, which was a base to create sacred writings (“what has been heard”). Upanishads (“sitting down near”) – canonical, classical were written in VIII-VII century B.C. – contains deepest philosophical and metaphysical conceptions. The subject of the writings is analyse of consciousness and cognition. Besides atman, they are assuming existence of another immaterial figure – brahman (basic element of the macrocosm, absolute devoid of its properties). The crux of Upanishads is ascertainment: atman = brahman.

Należy zatem uświadomić sobie, iż jest w nas ten sam pierwiastek, który jest składnikiem Wszechświata. Jesteśmy tym samym (całkowitą jednią), czym on jest. Takie podejście do rzeczywistości nazywa się filozofią niedualistyczną.

Therefore we should realize, that we cosist of the same element, which is the constituent of the Universe. We are the same (total unity) what it is. This approach to reality is call monistic (un-dualistic) philosophy.

www.sulislaw.pl

167

Podsumowanie

Summary

Celem filozofii i form mistyki indyjskiej jest „wyzwolenie się”, dążenie do uzyskania „stanu wolnego” od wszelkich dokuczliwości, osiągalnego poprzez oswobodzenie się z działania prawa karmana (przyczyny i skutku) oraz „ucieczkę” z sansary (reinkarnacji, kołowrotu wcieleń), przy założeniu jej istnienia. Genezą sansary jest motyw postępowania, który formułuje cel. Cel przekształca się w działanie, uchodzące za fundament prawa karmana. Prawo karmana wyraża się w przekonaniu, że każdy czyn jest wynikiem, efektem jakiegoś zdarzenia z przeszłości, ale równocześnie jest przyczyną, zalążkiem wydarzenia, które ma dopiero nastąpić.

To sum up: the goal of philosophy and forms of Indian mystiques is “break out”, striving to achieve “state of freedom” from any inconvenience, attainable by liberating from the impact of the law of karma (cause and effect), and “escape” from sansara (reincarnation, repeating cycle of birth) assuming its existence. Genesis of the sansara is the motive of action, which forms the target. Target converts into action, and this is considered as a fundament of the law of karma. The law of karma expresses in belief, that every action is an effect of some event from the past, but simultaneously it is a cause, a rudiment of the event which is going to occur.

Zatem każde pojawiające się pragnienie, żądza czy fantazja spajają człowieka z ułudą nietrwałej, tymczasowej i ulotnej materii, nie pozwalając mu tym samym wydostać się z kołowrotu wcieleń. Zamiast rozpoznawać prawdziwie, podmiot poznający poddaje się poruszeniom umysłu, wpadając w pułapkę własnych imaginacji.

Therefore every arising desire, lust or fantasy unites a human with the illusion unsustainable, temporary and evanescent matter, not allowing to get out of the repeating cycle of incarnation. Instead of truly recognizing, cognitive object undergoes mind movements, falling into trap of his own imaginations.

Maja (ułuda) jest tą siłą sprawczą prakriti, która rozbija harmonię umysłu, wywołując ambiwalencję uczuć poprzez rozpięcie ich pomiędzy miłością i nienawiścią, szczęściem i cierpieniem, a tym samym uniemożliwiając człowiekowi poznanie prawdziwe i ucieczkę z sansary.

Maja (illusion) is the mover of prakriti, which breaks down the harmony of the mind, causes ambivalence of feeling by splitting it between love and hate, happiness and suffering, and in the same way, makes genuine recognition and escaping from sansara impossible.

Przeciwieństwem stresu jest relaks, rozumiany jako rozluźnienie, odprężenie, zmniejszenie stanu mobilizacji organizmu. Odczuwa się go jako przyjemny stan psychicznej i fizjologicznej demobilizacji organizmu, wewnętrzny spokój (ciszę), odprężenie, pogodę, cichą radość, łagodną euforię, pogodzenie się ze sobą i światem. Można go uzyskać poprzez stosowanie indyjskich technik pracy z umysłem wykorzystywanych jako metody pokonywania stresu.

The opposite to stress is relaxation, considered as lightening, relaxing, declining the level of organism mobilization. It is pleasurable state of physical and physiological demobilization of the organism, inner peace (silent), relax, serenity, silent happiness, mild euphoria, accepting oneself and the world. It can be achieved by applying Indian techniques of mind training, used as a way to overcome stress.

Bibliografia / Bibliography

Bishop G. D. (2000) Psychologia zdrowia. Wydawnictwo Astrum, Wrocław. Cyboran L. (1986) Klasyczna joga indyjska. PWN, Warszawa. Eliade M. (1997) Joga, nieśmiertelność, wolność. PWN. Feuerstein G. (2002) The yoga tradition, Its history, literature, philosophy and practice. Bhavana Books & Prints, Delhi. Grabara M., Szopa J. (2011) Asany jogi dla współczesnego człowieka. Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice. Jakubczak M. (1999) Poznanie wyzwalające. Filozofia jogi klasycznej. Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.

168

Kulmatycki L. (1997) Joga dla zdrowia. Książka i Wiedza, Warszawa. Kulmatycki L. (2002) Lekcja relaksacji. Akademia Wychowania Fizycznego, Wrocław. Kulmatycki L. (1999) Stres i joga. Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa. Szopa J. (2006) Role of Indian Yoga In Psychophysical Development of Polish Society. In A Pathway to World Peace at World Peace Conference 30.01.-3.02.2006, Pune, India, organized by World Peace Centre (Alandi), MAEER’s MIT, Pune, India & India International Multiversity, Pune, Maharashtra State: 129-131. Upaniszady, przełożyła i wstępem opatrzyła Marta Kudelska (1998). Oficyna Literacka, Kraków.

www.sulislaw.pl

Katarzyna Bulińska

Marek Bednarski

Faculty of Physiotherapy and Occupational Therapy Studies

Factory of Energy, Wroclaw’s Yoga Center

ASANY W TERMOWIZJI – PROPOZYCJA MODELU ANALIZY

ASANAS IN THERMOGRAPHY – A PROPOSED MODEL OF ANALYSIS

ystematyczna praktyka asan powoduje wiele korzystnych zmian somatycznych potwierdzonych wynikami badań. Jedną z nich jest regulacja perfuzji krwi w obszarach zablokowanych z powodu urazów, chorób czy wzmożonych napięć mięśniowych powodowanych nawykami nieprawidłowej postawy ciała. Weryfikacja zmian temperatury ciała, w odpowiedzi na zastosowane asany kompensujące, stanowi istotny wskaźnik poprawy funkcji danego obszaru. Celem pracy jest przedstawienie modelu analizy poszczególnych punktów i obszarów zlewisk cieplnych na siedmiu klasycznych asanach hatha jogi oraz wykazanie zmian powstałych w wyniku przeprowadzenia sesji asan kompensujących. W badaniach wzięły udział cztery osoby praktykujące hatha jogę średnio 6 lat z problemami kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, piersiowym i szyjnym o charakterze przeciążeniowym, urazowym, dyskowym. Pod wpływem zastosowania odpowiednio dobranych asan kompensujących następuje wzrost temperatury ciała w obszarach zablokowanych funkcjonalnie. Świadczy to o poprawie perfuzji krwi w miejscu uszkodzenia, wpływając tym samym na usprawnienie procesów regeneracyjnych danego obszaru. Wyniki mają charakter wstępny i stanowią propozycję modelu analizy termowizyjnej dla powstałych zmian temperatury w wyniku praktyki hatha jogi, które mogą być przydatne w monitorowaniu postępów w praktyce jogi oraz rehabilitacji.

regular practice of asanas leads to many positive somatic changes confirmed in a number of study results. One such change is the regulation of blood perfusion in areas blocked by injury, illness or increased muscle tone caused by unshapely posture. The verification of body temperature changes in response to the use of compensating asanas is an important indicator of an improvement of function of a given area. The aim of the study is to present a model of analysis of specific heat catchment points and areas on seven universal asanas as well as to demonstrate changes resulting from carrying out compensatory asanas sessions. Four people who had been practicing hatha yoga for six years on average took part in the study. Practitioners worked with their spinal problems in the lumbosacral, thoracic and cervical region resulting from overload, trauma or discopathy. An increase in body temperature in functionally blocked areas of the body is noted in response to appropriately selected compensating asanas. This indicates an improvement of blood perfusion at the site of injury, thereby stimulating regenerative processes in that area. The obtained results are preliminary and constitute a model of thermographic analysis of the body temperature changes that result from hatha yoga practice, which may be useful in monitoring yoga and rehabilitation progress.

www.sulislaw.pl

169

Laura Konarska Faculty of Oriental Studies, University of Warsaw, PhD Studies

SANSKRYCKI TRAKTAT CZARAKASAMHITA JAKO ŹRÓDŁO WIEDZY MEDYCYNY AJURWEDY

SANSKRIT TREATISE CARAKA-SAMHITA, SOURCE OF KNOWLEDGE ABOUT AYURVEDIC MEDICINE

jurweda, czyli wiedza o życiu (sanskr. ayur – ‚życie’, veda – ‚wiedza’), charakteryzowana jest, jako system medycyny naturalnej, w którym choroby są rozpatrywane na podstawie zależności psychosomatycznych. Jej początki sięgają już II wieku p.n.e. za sprawą sanskryckiego traktatu Czarakasamhita (Caraka-sa-hita) autorstwa mitycznego Czaraki, a może Czaraków? W moim wystąpieniu przybliżę budowę i treść samego traktatu, przedstawię hipotezy odnośnie czasu jego powstania, a także postaci samego autora. Wszelkie wyciągnięte przeze mnie wnioski bazują na lekturze oryginału i własnym tłumaczeniu Czarakasamhity. Owy traktat medyczny jest niepodważalnym źródłem wiedzy na temat praktyki ajurwedy, klasyfikacji chorób, diagnostyki oraz etyki. Tym samym dla zrozumienia całości indyjskiej wiedzy medycznej, warto jest zwrócić uwagę na jej źródło.

170

anskrit treatise Caraka-sahita, source of knowledge about ayurvedic medicine Ayurveda the ‚knowledge of life” (sansk. ayur- ‚life’, veda- ‚knowledge’). It is a system of natural medicine, where diseases are examined according to psychosomatic concatenations. Its beginning dates back to second century B.C., to the time of formation of Sanskrit treatise Caraka-sahita attributed to mythical Caraka or maybe Carakas? In my speech I will illustrate structure and content of the treatise, as well I will demonstrate hypothesis on the time of formation and on identity of the author. All drawn here conclusions are based upon reading the original and my own translation of Caraka-sahita. This treatise is unquestionable source of knowledge about practice of ayurveda, classification of diseases, diagnosis and ethics. Therefore in understanding Indian medical theories it is crucial to put an attention on its origin.

www.sulislaw.pl

Monika Kostusiak University of Opole, PhD studies

RELAKSACJA W NEUROPEDAGOGICE I NEURODYDAKTYCE, CZYLI NAUCZANIE PRZYJAZNE MÓZGOWI

RELAXATION IN NEUROPEDAGOGICS AND NEURODIDACTICS – BRAIN-FRIENDLY TEACHING

ózg ma swój własny rytm i nie uczy się według szkolnego porządku i narzuconych zasad. Neuropedagogika jest pedagogiką XXI wieku, która opiera się na świadomości budowy, działania i integracji mózgu. Zajmuje się też wpływem stresu na różne typy pamięci czy efektywność uczenia się. Natomiast neurodydaktyka jest nową dziedziną interdyscyplinarną, która zajmuje się mechanizmem procesu uczenia i kształcenia opierającego się o działanie mózgu. Zatem, jaki wpływ może mieć relaksacja na proces uczenia się dzieci i młodzieży w myśl neuropedagogiki i neurodydaktyki? Neuropedagogika i neurodydaktyka zajmują się również stresem w procesie uczenia się. Jak zachowuje się mózg i uczeń w dystresie (negatywna forma stresu)? Czy bardzo niski poziom stresu ma równie negatywny wpływ na proces uczenia się jak jego wysoki poziom? Jak powinien wyglądać model nauczania oparty na poznaniu mózgu oraz wdrożenie technik relaksacyjnych do procesu dydaktycznego? Powyższy temat pokaże przykładowe ćwiczenia, które mają na celu pomóc w nauce oraz lepiej i szybciej przyswoić wiedzę oraz zademonstruje, w jaki sposób zniwelować negatywny stres. Uczenie oparte na poznaniu mózgu bada i definiuje warunki, w których mózg uczy się najlepiej.

ne’s brain has it’s own rhythm and it does not „learn” in accordance with school rules or imposed order. Neuropedagogics are the pedagogics of XXI century based on awareness of the structure, functionality and integration of the brain. This new branch of pedagogics also deals with the influence of stress on various types of memory, or the efficiency of studying. Neurodidactics, on the other hand, are a new interdisciplinary field of study that deals with the mechanism of teaching and education processes, based on the functionality of the brain. With reference to that, what influence, according to neuropedagogics and neurodidactics, will relaxation have on the process of learning children and youth? Neuropedagogics and Neurodidactics also deal with the stress taking part in the process of learning. How does the brain and the student organism behave in a distressful situation? Does the low level of stress has an equally negative influence on the studying process as does the high level of stress? How should the model of teaching look like, when it is based on recognition of the brain and the implementation of relaxation techniques in the process of education? The above described topic will present exemplary exercises, which purpose is to help in education, better and faster assimilation of knowlegde, as well as introduce a way of overcoming negative stress. Learning based on recognition of the brain also researches and defines conditions, in which the brain „learns” best.

www.sulislaw.pl

171

Ewa Moroch University of Social Sciences and Humanities in Wroclaw

JOGA DLA DZIECI JAKO RUCHOWY TRENING TWÓRCZOŚCI

YOGA FOR CHILDREN AS A PHYSICAL TRAINING OF CREATIVITY

rening twórczości dla dzieci oparty na treningu jogi fizycznej pełni funkcje edukacyjne, rozwojowe i terapeutyczne. Sprawdza się w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, a przede wszystkim dociera do tych, które niechętnie biorą udział w zajęciach aktywności ruchowej. Przedstawiony trening jogi fizycznej oparty został o trening twórczości, który wykorzystany był podczas 2 miesięcznego cyklu wakacyjnego jogi dla dzieci w klubie fitness realizacji ramach programu „Wakacje w Ruchu”. Autorka przedstawi projekt zajęć dydaktycznych jogi jako treningu twórczości dla dzieci w wieku 5-8 lat.

172

reativity training for children based on physical yoga has educational, developmental and therapeutic functions. It is also effective in working with hyperactive children, and above all reaches those who are reluctant to take part in physical activity classes. The presented training of physical yoga is based on creativity and used during the 2 month holiday cycle of yoga for kids, conducted at the fitness club during the implementation of the “In Motion Holiday” programme. The author will present a draft of teaching yoga as creativity training for children aged 5-8 years.

www.sulislaw.pl

Magdalena Karciarz

Lesław Kulmatycki

University of Lower Silesia in Wroclaw

University School of Physical Education in Wroclaw

PRAKTYKI JOGI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ –PREZENTACJA MODELU AUTORSKIEGO

YOGA EXERCISES AND PRACTICES FOR CHILDREN AND SCHOOL-AGED YOUTH – PRESENTATION OF THE AUTHORS’ MODEL

otorem rozwoju człowieka według Erika Eriksona są dwa typy przeciwstawieństw. Z jednej strony dążenie do progresji, przejawiające się w chęci do życia, zaspokajania potrzeb, ekspansji o w celu rozszerzanie sfery wolności, z drugiej natomiast chęć wycofania, dążenie do regresji przejawiające się w powrocie do tego, co znane i bezpieczne. Dlatego też na każdym etapie rozwoju, a szczególnie w okresie szkolnym, można mówić o specyficznych fazach kryzysu uwidaczniającego się w powstawaniu sprzeczności, szczególnej sensytywności i wrażliwości oraz tworzeniu strategii ich rozwiązania, stopniowego przystosowania się i zmian. (Erikson 2000) Techniki jogi oparte na uważności mogą być w tej sytuacji niezmiernie pomocne w pracy nauczycieli. Z obserwacji i prac badawczych autorów wynika, że główna wartość ćwiczeń jogi – adaptowanych dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym – polega na uświadomieniu sobie doświadczanych stanów mentalnych i emocjonalnych, stopniowym podejmowaniu prób zmiany stanów w kierunku doświadczania dobrostanu i integracji. Wymiernym rezultatem prac badawczych jest przedstawienie założeń autorskiego modelu ćwiczeń jogi dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym z podziałem na potrzeby dostosowane do czterech grup wiekowych: wczesne dzieciństwo, wiek przedszkolny, szkoła podstawowa, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne.

ccording to Erik Erikson, the driving forces behind the human development are two types of opposing dispositions. On the one hand, it is a disposition to progress manifested in a lust for life, desire to satisfy needs and expand the sphere of freedom. On the other hand, a desire to withdraw, a disposition to regress manifested in a return to what is familiar and safe. That is why at each developmental stage, particularly in the school-age period, there are specific crisis stages that are manifested in such opposing dispositions, that is particular sensitivity and susceptibility, and development of strategies to overcome the crises, gradually adapt to the new situations and changes (Erikson 2000). In this context, yoga techniques based on mindfulness can become extremely helpful in teacher’s work. Based on their observations and research, authors of this paper imply that the principal value of yoga exercises adapted for children and school-age youth lies in the fact that through yoga they become aware of the mental and emotional states they experience and that they can gradually try to change these states toward experiencing well-being and integration. The tangible result of this research work is the presentation of the assumptions of authors’ model of Yoga exercises for children and school-age youth divided into four age groups: early childhood, preschool, early school, junior and senior high school in respect to the needs of each group.

www.sulislaw.pl

173

Magdalena Karciarz

Lesław Kulmatycki

University of Lower Silesia in Wroclaw

University School of Physical Education in Wroclaw

PRAKTYKI JOGI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ –PREZENTACJA MODELU AUTORSKIEGO

YOGA EXERCISES AND PRACTICES FOR CHILDREN AND SCHOOL-AGED YOUTH – PRESENTATION OF THE AUTHORS’ MODEL

Włączanie ćwiczeń jogi do programu szkolnego wymaga otwartości na przyjęcie odmiennych kulturowo treści.

In order to include yoga exercises into the school curriculum, people should open themselves to other, culturally different contents, and accept them.

oga w świecie Zachodu jest coraz częściej odbierana, a co najważniejsze – stosowana – jako rodzaj medycyny komplementarnej zarówno w terapii, jak i w dziedzinie oddziaływań profilaktycznych. Postrzegana jest również jako propozycja ćwiczeń dla ciała i umysłu, pozwalająca na utrzymanie i wzmocnienie swojego aktualnego potencjału zdrowia. Ponadto dla wielu staje się coraz powszechniej stosowanym nie tylko uzupełnieniem stylu życia, ale też spójną w działaniu filozofią życiową. Czas globalizacji i wymiany kulturowej pozwala na poznawanie odmiennych sposobów radzenia sobie z wyzwaniami życia. Zadać można następujące pytanie: skoro znane są spójne systemy edukacyjno-filozoficzne, takie jak joga czy ajurweda, to dlaczego nie skorzystać z oferty zasobu w polskim systemie edukacyjnym?

Antropolodzy kulturowi wskazują na etapy oswajania z treściami przenikającymi z innych kultur. W odniesieniu do praktyk jogi Elizabeth de Michelis, autorka A History of Modern Yoga wskazuje na trzy etapy rozwijania się jogi w krajach zachodnich: • etap popularyzacji obejmuje lata 1950-1975, • etap konsolidacji miał się dokonywać w latach 1975-1990, • etap najbardziej dojrzały – akulturacji – trwa od początku 1990 do teraz. (De Michelis 2004)

174

oga in the Western world is increasingly frequently perceived, and what is more important applied, as a kind of complementary alternative medicine both in therapy and prevention. It is identified as a proposal of exercises for body and mind, helping to maintain and enhance one’s current health potential. In addition, for many people it becomes a coherent philosophy of life that gains in popularity and not only as a mere supplement to their lifestyle. Due to the present time of globalization and cultural exchange, it is possible to find out other ways of coping withlife challenges. One may pose the question: if there already exist coherent educational and philosophical systems, such as yoga and ayurveda, why not apply some of their principles in the Polish educational system?

Cultural anthropologists distinguish some phases of the taming of the content permeating from other cultures. Elizabeth de Michelis, author of A History of Modern Yoga, writes about three phases of yoga development in the Western world: • popularization 1950-1975, • consolidation 1975-1990, • acculturation – the most mature phase that has lasted since 1990 up till now (De Michelis 2004).

www.sulislaw.pl

Oczywiście proponowane daty przystają do krajów, gdzie joga rozwija się najbardziej dynamicznie. W Polsce początki popularyzacji przejawiały się już w latach 60., ale zakres oddziaływania był zawężony do kilku większych miast. Po roku 2000 można mówić o etapie konsolidacji związanym przede wszystkim ze stabilizacją szkół jogi, standaryzacją szkolenia nauczycieli jogi czy rozpoczęciem wydawania regularnych czasopism poświęconych tej tematyce. Ważną cechą tego etapu jest włączanie jogi do programów terapeutycznych, wychowawczych czy sportowych oraz pojawianie się ukierunkowanych propozycji ćwiczeń dla poszczególnych grup adresatów np. kobiet w ciąży lub ludzi niepełnosprawnych. Trzeci etap, który wg E. de Michelis miał się w wielu krajach zachodnich rozpocząć z początkiem lat 90. w niektórych krajach jest w pełnym rozkwicie (m.in. Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania). To, co charakterystyczne dla tego etapu, to m.in. oficjalne uznanie szkół i ośrodków jogi przez państwowe instytucje np. Ministerstwo Edukacji. Praktyki jogi, szczególnie dotyczące jogi posturalnej, są coraz częściej rekomendowane przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej jako uzupełnienie terapii czy działań profilaktycznych. Następuje profesjonalizacja nauczania jogi, racjonalizacja korzyści wynikających z praktyk jogi, popularyzacja badań naukowych, możliwości starania się o granty dotyczące badań nad jogą, dialog światopoglądowy czy globalizacja jogi poprzez systemowe działania (m.in. tworzenie narodowych organizacji skupiających szkoły jogi, np. USA Alliance of Yoga). W polskich warunkach jest to w bardzo wstępnej fazie, niemniej pewne przejawy tego etapu pozwalają na postawienie następujących pytań:

The aforementioned dates refer to the countries where yoga has been developing most dynamically. In Poland, the early phase of popularization began in the 1960s, but it was limited only to some major cities. The consolidation phase actually started after the year 2000, when the situation became stable: there was a considerable number of yoga centers, yoga teacher training was normalized, yoga-related magazines were published on regular basis. One of the important elements of this phase was a tendency to include yoga in therapeutic, educational and sporting programs, and to offer target-oriented yoga exercises, for example for pregnant women, people with disabilities. The third phase, which according to de Michelis was supposed to initiate in the early 1990s in many Western countries, in fact is flourishing in some of the countries only (e.g. USA, Canada, Great Britain). What is characteristic of this phase is, among others, official recognition of yoga schools and centers by governmental institutions, e.g. Ministry of Education. Yoga practices, especially postural yoga ones, are increasingly frequently recommended by primary care physicians as a complementary therapy or prevention. Yoga teacher training becomes a professional occupation. Acculturation also includes: rationalization of the benefits of yoga practices, popularization of scientific research, opportunities to apply for grants for yoga research, ideological dialogue, and yoga globalization through systemic actions (e.g. establishing national organizations gathering yoga schools, such as USA Alliance of Yoga). In Poland, all these things are at the very beginning, nevertheless some signs of this phase allow us to pose the following questions:

1. W jakim stopniu system edukacji potrzebuje zmian i gotowy jest zaakceptować prozdrowotne wartości związane z systemem jogi indyjskiej? 2. Czy i w jakim wymiarze możliwe jest przygotowanie niektórych praktyk inspirowanych jogą z myślą o włączeniu ich w program polskiej szkoły? 3. Jakie powinny być teoretyczne i metodyczne założenia praktyk inspirowanych jogą, biorąc pod uwagę cztery grupy wiekowe?

1. To what extent does the system of education need changes and is it ready to accept Indian yoga-related pro-health values? 2. Is it possible to adapt selected yoga-inspired practices to fit the Polish school curriculum, and if so, to what extent? 3. What should yoga-inspired theoretic and methodological assumptions be in regard to four age groups?

www.sulislaw.pl

175

Nowoczesna koncepcja promocji zdrowia w polskiej szkole

A modern concept of health promotion at Polish school

Profilaktyczno-terapeutyczne znaczenie jogi Proste ćwiczenia jogi ukierunkowane na ruch, radzenie sobie z negatywnymi emocjami, stresem szkolnym czy uważnością i koncentracją umysłu są niezbędne. Potwierdzają to badania prowadzone z udziałem dzieci i młodzieży szkolnej (Oblacińska, Woynarowska 2006, Oblacińska, Jodkowska 2007). Dane dotyczące problemów zdrowotnych są bardzo wymowne. Obraz stanu zdrowia dzieci i młodzieży w Polsce, pomimo coraz lepszych warunków bytowych, pozostawia nadal wiele do życzenia. Autorzy przytaczają jedynie przykładowe dane niepokojących, od lat nasilających się zjawisk patologicznych.

Prophylactic and therapeutic aspects of yoga Simple yoga exercises aimed at movement, coping with negative emotions and school stress, and mindfulness and attention are indispensable. This is confirmed by studies carried out among children and school-aged youth (Oblacińska, Woynarowska 2006, Oblaciñska, Jodkowska 2007). The collected data on health-related issues are tangible. The picture of children’s and youth’s health in Poland, despite increasingly good living conditions, still leaves a lot to be desired. The authors provide only some sample data of alarming, increasing pathological phenomena.

W ramach badań HBSC (Health Behaviour in School-Aged Children – WHO study) w 2010 r. zbadano w Polsce uczniów ze 152 szkół i 307 klas (n=6898 uczniów)1. Gdy w 2007 nadwagę i otyłość miało 13% młodzieży w wieku 13-15 lat, to w 2012 ta grupa powiększa się do 20%. Sytuacja ta generuje kolejne problemy. Z danych wynika, że: • nadwyżka kilogramów wywoływała niepokój aż u 90% wszystkich nastolatek, • 2/3 z nich podejmowały próby odchudzania się więcej niż 2 razy w życiu, w tym prawie 40% czyniło to 4 razy i więcej, • 1/3 otyłych nastolatków była ofiarami dręczenia przez rówieśników, • 1/3 badanej młodzieży otyłej miała niskie poczucie własnej wartości, • co czternasty otyły nastolatek ocenił swoją sprawność fizyczną jako złą – istotnie częściej niż młodzież z grupy o właściwej wadze (Mazur, Małkowska-Szkutnik 2011). Z kolei na podstawie badań przeprowadzonych w ramach Programu Polkard Media Junior koordynowanego przez warszawski Instytut Kardiologii (w 2008) wynikało, że 11% dzieci w Polsce ma stan przed-nadciśnieniowy, 4% dzieci ma nadciśnienie tętnicze, 8% badanych 15-latków przekracza normę poziomu cholesterolu we krwi. Problemem są również zaburzenia psychospołeczne związane z nieprzystosowaniem społecznym (agresja, wandalizm) czy nasilającymi

176

In 2010, the WHO study called Health Behaviour in School-Aged Children included Polish school-aged children from 152 schools in 307 classes (n=6898 pupils)1. Comparing the data with the situation in 2007, one can note that 13 percent of adolescents aged 13-15 years were overweight and obese then, while in 2012 this group increased by 20 percent. This trend generates other problems. The study reports that: • increase in weight induced anxiety in 90 percent of teenage girls, • 2/3 of them have made an attempt to lose weight more than twice in lifetime, nearly 40% of these girls have tried four times and more, • 1/3 of the youth suffering from obesity were victims of bullying, • 1/3 of the obese teenagers had a low self-esteem, • one in fourteen obese teenagers assessed his or her physical fitness as poor; significantly more frequently than teenagers having healthy weight (Mazur, Małkowska-Szkutnik 2011). Another health-related study was carried out in 2008 within Polkard Media Junior program coordinated by the Warsaw Institute of Cardiology. According to the study, 11 percent of children in Poland had a pre-hypertensive state, 4 percent of them had arterial hypertension, 8 percent of the examined 15-year-olds had an increased level of cholesterol in blood. Another problem regards psychosocial disorders related to social misfit (aggression, vanda-

www.sulislaw.pl

się problemami o charakterze psychologicznym (nerwice, depresje, zaburzenia odżywiania), dotyczą one ok. jednej piątej dzieci i młodzieży (Czapiński 2009). Z danych przekazywanych przez profesora Jacka Bombę, (kierownika Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego) wynika, że ponad 40% dzieci i młodzieży ma kłopoty psychiczne z emocjami, zachowaniem i funkcjonowaniem społecznym. Szczególnie wyraźny trend wzrostowy zauważyć można w zaburzeniach odżywiania – w roku 2002 notowano u co czwartej osoby (w poradniach 16%), obecnie wynosi 45%. Kontynuując, niezmiernie niepokojącym zjawiskiem jest nieradzenie sobie z negatywnymi emocjami, problemy depresyjne ujawnia się u ok. 20% (indywidualne poczucie bezradności, winy, smutku, bierności). Generalnie kłopoty emocjonalne notuje się u ponad 40% dzieci i młodzieży. Osobnym problemem jest wybór strategii radzenia sobie z dyskomfortem psychicznym (Czabała i inni 2005). Po substancje psychoaktywne sięga ok. 16% dzieci i młodzieży. Tylko do używania tzw. dopalaczy przyznaje się 36% 19-latków. Do strategii radzenia sobie z problemami psychologiczno-społecznymi zaliczyć można próby samobójcze. Na początku lat 90. samobójstwa stanowiły około 10% zgonów, na przełomie wieku już ponad 20%. Od roku 1991 liczba prób samobójczych wśród ludzi młodych (15-29 lat) wzrosła ponad dwukrotnie3. Jest to zaledwie zarysowanie problemów dotykających dzieci i młodzież w wieku szkolnym. Dotychczasowe próby zaradzenia im poprzez wprowadzenie zmian w podstawach programowych na poszczególnych poziomach, wprowadzania programów ukierunkowanych na promocję zdrowia oraz działania profilaktyczne wydają się niewystarczające.

Promocyjno-rozwojowe znaczenie jogi – „trening zdrowotny” Niezbędne są próby wzmacniania oraz wskazywania wzorców konstruktywnego radzenia sobie z wyzwaniami dla tych, którzy nie potrzebują zabiegów korekcyjnych czy naprawczych,

lism) and intensifying problems of psychological nature (neurosis, depression, eating disorders) which affect around one fifth of children and youth (Czapiński 2009). The data reported by prof. Jacek Bomba (Head of the Department of Child and Adolescent Psychiatry, Collegium Medicum, the Jagiellonian University, Kraków, Poland) show that over 40 percent of children and youth have mental problems with emotions, behavior and social functioning. A growing tendency is observed especially in eating disorders: in 2002 one in four teenagers (16% visited outpatient departments) suffered from them, now the percentage has grown up to 45 percent. The same study indicate another alarming phenomenon, that is young people are not able to cope with negative emotions, around 20 percent have some depression symptoms (individual sense of helplessness, guilt, sadness, inactivity). Around 40 percent of them suffer from some kind of general emotional disorders. What strategies they choose to cope with the mental discomfort is another problem (Czabała et al. 2005). Around 16 percent of children and adolescents use psychoactive substances. As many as 36 percent of 19-year-olds admit using the so-called „legal highs”. Another strategy of coping with psycho-social problems is a suicide attempt. In the early 1990s suicides accounted for about 10 percent of deaths, at the turn of the twenty first century the percentage exceeded 20 percent. Since 1991 the number of suicide attempts among young people (15-29 years) has doubled3. This is just a general outline of the problems affecting children and school-aged youth. Numerous institutional attempts to prevent these problems seem to have failed. For example, changes introduced to the core curriculum at different educational levels, health promotion oriented programs and prophylactic measures appeared to be insufficient.

Promotional and developmental aspects of yoga – “ health training” It is essential to attempt to indicate and enhance models of constructive coping with challenges

www.sulislaw.pl

177

ale pragną zachować aktualny potencjał zdrowia. Najwłaściwszym praktycznym środkiem wyrosłym z filozofii promocji zdrowia jest „trening zdrowotny”. W szerokim ujęciu to planowe i systematyczne zabiegi oraz ćwiczenia mające zapewnić utrzymanie aktualnego stanu zdrowia oraz jego poprawę. Według założeń Światowej Organizacji Zdrowia trening taki dotyczyć powinien przede wszystkim umiejętności życiowych (life skills) takich jak : • utrzymanie fizycznych i motorycznych sprawności ciała, • układanie optymalnej diety, • dbanie o higienę ciała, • radzenie sobie ze stresem, • konfrontacja z negatywnymi emocjami oraz • asertywne zachowania w grupie. To one określają styl życia, który uznaje się za własny i który w największym stopniu odpowiada zarówno za doraźne samopoczucie, jak i długofalowe zdrowie. Bez wątpienia oddziaływania wynikające z ćwiczenia i treningu jogi mogą być powiązane ze sposobami uczenia wspomnianych umiejętności życiowych ukierunkowanych na prowadzenie zdrowego stylu życia. Toteż utrzymanie fizycznej sprawności ciała w grupie dzieci i młodzieży szkolnej mogłoby być uniwersalnym środkiem oddziaływania na inne umiejętności życiowe. Przykładowo, grupa ekspertów z Platformy Unii Europejskiej ds. Żywienia, Aktywności Fizycznej i Zdrowia (European Platform for Action on Diet, Physical Activity and Health), działająca przy WHO, ustaliła m.in. zalecany poziom aktywności fizycznej dla dzieci w wieku szkolnym, który ma charakteryzować się: • ćwiczeniami o umiarkowanej i dużej intensywności, • regularnością, czyli codziennym ich wykonywaniem przez przynajmniej 60 min, • dostosowaniem do etapu rozwoju młodego człowieka, • kreatywnością i urozmaiceniem, które ma dać poczucie satysfakcji.4 Spełnienie tego rodzaju postulatów jest możliwe tylko w ramach autorskich zajęć prowadzonych przez przygotowanych do tego nauczycieli oraz

178

to those who do not need corrective or remedial measures but want to maintain their current health potential. Such a practical model for them is ‘health training’, which originates from philosophy of health promotion. In a broad sense, it is a planned and regular exercises and practices aimed at maintaining the current health condition and its improvement. According to the WHO, such training should concern mainly such life skills as: • maintaining physical and motor body fitness, developing optimal diet, • following body hygiene, • coping with stress, • confronting negative emotions, • behaving assertively in a group. These determine the lifestyle which is recognized as one’s own and which to the greatest extent is responsible for the current well-being and the long-term health. Undoubtedly, the effects of yoga exercise and training can be related to the way one learns the aforementioned life skills oriented to healthy lifestyle. Therefore maintenance of physical fitness of body in the population of children and school-aged youth could become a universal way of affecting other life skills. For example, a team of experts from the European Platform for Action on Diet, Physical Activity and Health, WHO Regional Office for Europe, established that a recommended level of physical activity for school-aged children has to include such characteristics: • moderate and high intensity exercises, • regularity of exercise, i.e. at least 60 minutes every day, • exercises differentiated by developmental stage of children, • creativity and variety which give the sense of satisfaction.4 Fulfillment of these kind of postulates is feasible only during classes conducted by experienced teachers who implement their own programs where they embed the contents from the widely understood health education.

www.sulislaw.pl

umiejętne włączenie treści z tak szeroko pojętej edukacji zdrowotnej. Nawet jeśli zredukujemy tzw. składowe stylu życia do kilku, takich jak ruch czy radzenie sobie ze stresem, to można oczekiwać, iż odpowiednio dopasowany do wieku program będzie całkowicie zrozumiały i zaakceptowany przez dzieci i młodzież. Dobrze metodycznie przygotowane ćwiczenia i praktyki inspirowane jogą z powodzeniem mogłyby wejść w zakres programu szkolnego. Odpowiedni zestaw ćwiczeń nie tylko mógłby oddziaływać na motoryczną stronę organizmu, ale też być pomocny w radzeniu sobie z napięciem psychicznym czy deficytem koncentracji. Za pomocą niniejszego artykułu autorzy chcą rozpocząć dyskusję na temat propozycji autorskich programów szkolnych pt. Ćwiczenia i praktyki jogi dla dzieci i młodzieży szkolnej. Założenia programu, w większej części, inspirowane były przeprowadzonym w szkołach podstawowych eksperymencie szkolnym pt. Lekcja relaksacji (Kulmatycki 1999).

3. Program ćwiczeń i praktyk jogi dla dzieci i młodzieży szkolnej Przygotowując przesłanki dla autorskiego programu Ćwiczenia i praktyki jogi dla dzieci i młodzieży szkolnej, podkreślamy szczególnie dwie z nich: • pierwsza zakłada, że zdrowe dziecko, jeśli tylko uzyska w swoim rozwoju odpowiednie wsparcie, to podda się wewnętrznym prawom rozwoju; • druga odnosi się do szanowania i respektowania wspomnianych wewnętrznych praw rozwoju właściwych dla wieku dziecka lub młodej osoby. Sprzężone jest to z założeniem Erika Eriksona, amerykańskiego psychologa zajmującego się przede wszystkim etapami w rozwoju człowieka – począwszy od niemowlęctwa do późnej starości. W swojej teorii zakładał, że rozwój trwa przez całe życie, że im człowiek starszy, tym pełniej może uczestniczyć we własnym rozwoju oraz podkreślał, iż rozwój to ciągłe przezwyciężanie konfliktów i odbudowywanie równowagi. Szczególne znaczenie odgrywają właśnie kon-

Even if we reduce the so called components of the healthy lifestyle to such elements as movement and coping with stress, we can expect that a programadapted for the age will be completely comprehensible and accepted by children and youth. Yoga-inspired exercises and practices if well-prepared in terms of methodology could effectively be introduced to the school curriculum. The right set of exercises not only could affect the motor aspect of the organism but also be of great help in coping with mental tension and deficit of attention. With this paper its authors suggest starting a discussion on original proposals of school curricula entitled Yoga exercises and practices for children and school-aged youth. The assumptions of the curriculum, in major part were inspired by a school experiment called a Relaxation lesson carried out in primary schools (Kulmatycki 1999).

Syllabus of yoga exercises and practices for children and school-age youth Working on the assumptions for our original syllabus Yoga exercises and practices for children and school-aged youth we wanted to highlight two of them: • healthy children, if only obtain suitable support during their development, will conform to the inner laws of development. • the aforementioned inner laws of development, different at each developmental stage of children and adolescents, should be respected and recognized. These assumptions are linked with Erik Erikson’s ones, American psychologist who primarily studied the life stages of humans from infancy to senility. In his theory he assumed that human development is a lifetime process; the older people become, the more fully they can participate in their own development. Erikson defined human development as a continuous overcoming of conflicts and re-establishing of balance. These conflicts play a very important role, and what triggers them are the two opposing dispositions.

www.sulislaw.pl

179

flikty, a motorem ich rozwoju są dwa typy przeciwstawieństw. Jednym biegunem jest dążenie do progresji przejawiające się w chęci do życia, zaspokajania potrzeb oraz ekspansji. Drugim natomiast jest dążenie do regresji przejawiające się w powrocie do tego co dawne, dobre i bezpieczne (Erikson 2000). Ów dylemat towarzyszy człowiekowi przez całe życie. To, co interesuje autorów w łączeniu eriksonowskiej koncepcji rozwoju z edukacyjnymi wartościami jogi to ów holistyczny, całościowy charakter obu. Zgodnie z jego teorią każdy aspekt rozwijającej się zdrowej osobowości jest powiązany z innymi. Wszystkie jednak zależą od rozwoju każdego z nich we właściwej kolejności. Rozwój postępuje poprzez opisane przez Eriksona fazy i polega na rozwiązywaniu pojawiających się konfliktów. To, co znaczące dla rodzica, nauczyciela czy wychowawcy, to uświadomienie, że w każdej z faz najważniejsza jest konfrontacja dziecka z otoczeniem. Dlatego można mówić albo o słabości i zależności dziecka – wówczas podejmowane są takie działania, które chronią je przed negatywnymi skutkami fazy rozwojowej, albo o sile i autonomii, kiedy wspieramy jego rozwój.

180

At one end there is a disposition to progress manifested in a lust for life and desire to satisfy one’s needs and expand. At the other end there is a disposition to regress manifested in return to what is familiar, accepted and safe (Erikson 2000). This dilemma accompanies the humans for all their lives. What interests authors is a holistic and comprehensive character of both Erikson’s concept of development and educational values of yoga, which makes the combination of the two feasible. According to Erikson, each aspect of a developing healthy personality is connected to other aspects. However, all of them depend on the development of each of them in the right sequence. The human development passes through the stages described by Erikson and consists in solving conflicts occurring at each stage to advance to the next level. What is essential for parents, teachers, or educators is to realize that at each stage the most important is the child’s confrontation with the environment. This confrontation reveals either the child’s weakness and dependence, and thus some actions have to be undertaken to protect him or her against negative effects of this developmental stage, or the child’s strength and autonomy when he or she are supported in development.

Cykl życia, czyli czas od narodzin do śmierci, według Eriksona dzieli się na osiem faz. Każda z faz przechodzi przez rodzaj kryzysu. W obrębie samego kryzysu można mówić o trzech etapach (Witkowski 2004): • sprzeczności i konfliktu, czyli pojawienie się rozbieżności między zewnętrznymi wymaganiami a wewnętrznymi możliwościami, • nauki i praktyki, czyli zbieranie informacji o tym, co zrobić i jak się zachować, • wzrostu i przystosowania do nowej sytuacji.

Erikson divided the life cycle, i.e. from birth to death, into eight stages. Each stage is characterized by a sort of crisis. Within the same crisis there are three phases (Witkowski 2004). • contradictions and conflicts, i.e. occurrence of discrepancies between outer requirements and inner capabilities, • learning and practice, i.e. collecting information what to do and how to behave, • growth and adaptation to the new situation.

W poniższej tabeli prezentujemy cztery fazy rozwoju w odniesieniu do grup wiekowych, założenia związane z wyborem ćwiczeń i praktyk ukierunkowanych na wzmacnianie pozytywnych stron fazy rozwojowej oraz przykłady ćwiczeń jogi.5

The table below presents four developmental stages in respect to age groups, assumptions related to the choice of exercises and practices meant to enhance positive sides of each developmental stage and sample yoga exercises5.

www.sulislaw.pl

FAZA ROZWOJOWA

ISTOTA KONFLIKTU WEDŁUG E. ERIKSONA

WZMACNIANIE POZYTYWNYCH STRON

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIE JOGI

Wczesne dzieciństwo (lata 1-3)

Jestem tym, kim chcę być Autonomia - wstyd i zwątpienie poczucie autonomii i własnej wartości lub uczucie wstydu i zwątpienia we własne zdolności kierowania sobą, dziecko będzie zaborcze, egoistyczne, dążące do posiadania

Zaspokojenie potrzeby uznania i dostrzeżenia własnej wyjątkowości i własnych wysiłków.

Ćwiczenie naśladujące ruchy lub dźwięki zademonstrowanych przez nauczyciela zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem wyjątkowości i oryginalności wykonania ćwiczenia przez każde dziecko

Wiek zabawy (lata 3-6)

Jestem tym, kim wedle wyobrażenia będę Inicjatywa - poczucie winy zdolność do inicjowania i czerpania przyjemności z ich realizacji lub obawa przed karą i poczucie winy za przeżywanie określonych uczuć

Kreatywność, szanowania reguł, doświadczania radości z rywalizacji, potrzeby osiągania celu, przyjemności zdobywania

Ćwiczenie koncentracji dotykowej z użyciem receptorów dotyku oraz uważnego odgadywania lub opisywania przekazywanych przez nauczyciela przedmiotów (bez ich oglądania)

Wiek szkolny (lata 6-12)

Jestem tym, co poznaję w drodze uczenia się Pracowitość - poczucie niższości dziecko rozwinie produktywność (pracowitość) albo poczucie niższości. Rola nauczycieli i rówieśników

Identyfikowanie się z zadaniem, uczeniem się podstaw współdziałania i adaptacji społecznej, nabywaniem kompetencji robienia czegoś dobrze a nawet perfekcyjnie

Ćwiczenie grupowych sekwencji zdyscyplinowanych i jednakowo wykonywanych ruchów z wykorzystaniem pozycji ciała, oraz gestów rąk w grupach 3-4 osobowych z możliwością bycia ocenionym przez innych uczniów

Wiek adolescencji (lata 12-20)

Kim tak naprawdę jestem? Tożsamość - rozproszenie tożsamości ujmuje siebie w kategoriach spójnej i zintegrowanej osobowości z ukształtowanym poczuciem tożsamości albo ma poczucie zagubienia w kwestii własnej tożsamości

Zintegrowanie, całościowe wyjaśnianie, poszukiwanie własnej tożsamości oraz ideałów, wzorów, modeli, idoli, prawd

Ćwiczenie wizualizacji kierowanej „kim byłem, kim jestem, kim będę” z próbą selekcji określeń dla siebie i wyboru ról w czasie przeszłym , obecnym i przyszłym

FAZA ROZWOJOWA

ISTOTA KONFLIKTU WEDŁUG E. ERIKSONA

WZMACNIANIE POZYTYWNYCH STRON

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIE JOGI

Wczesne dzieciństwo (lata 1-3)

Zaspokojenie potrzeby uznania i dostrzeżenia własnej wyjątkowości i własnych wysiłków.

Ćwiczenie naśladujące ruchy lub dźwięki zademonstrowanych przez nauczyciela zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem wyjątkowości i oryginalności wykonania ćwiczenia przez każde dziecko

Wiek zabawy (lata 3-6)

Kreatywność, szanowania reguł, doświadczania radości z rywalizacji, potrzeby osiągania celu, przyjemności zdobywania

Ćwiczenie koncentracji dotykowej z użyciem receptorów dotyku oraz uważnego odgadywania lub opisywania przekazywanych przez nauczyciela przedmiotów (bez ich oglądania)

Wiek szkolny (lata 6-12)

Jestem tym, co poznaję w drodze uczenia się Pracowitość - poczucie niższości dziecko rozwinie produktywność (pracowitość) albo poczucie niższości. Rola nauczycieli i rówieśników

Identyfikowanie się z zadaniem, uczeniem się podstaw współdziałania i adaptacji społecznej, nabywaniem kompetencji robienia czegoś dobrze a nawet perfekcyjnie

Wiek adolescencji (lata 12-20)

Zintegrowanie, całościowe wyjaśnianie, poszukiwanie własnej tożsamości oraz ideałów, wzorów, modeli, idoli, prawd

Ćwiczenie wizualizacji kierowanej „kim byłem, kim jestem, kim będę” z próbą selekcji określeń dla siebie i wyboru ról w czasie przeszłym , obecnym i przyszłym

www.sulislaw.pl

181

Propozycje zmian

Proposals for Change

Obowiązująca od września 2009 r. podstawa programowa kształcenia ogólnego, a wcześniej również inne dokumenty1, daje szansę na wdrożenie treści edukacji zdrowotnej w szkołach wszystkich typów. Łączenie wychowania fizycznego z promocją zdrowia wydaje się idealnym połączeniem kultury dbałości o ciało z wiedzą na temat higieny psychicznej i wrażliwości społecznej. W części wprowadzającej do podstawy programowej dla wszystkich etapów edukacyjnych zapisano, że: Ważnym zadaniem szkoły jest także edukacja zdrowotna, której celem jest kształtowanie u uczniów nawyku (postaw) dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu2. W najbardziej istotnym okresie dla rozwoju dziecka, czyli II, III i IV etapie edukacyjnym zapisano, że wychowanie fizyczne pełni wiodącą rolę w edukacji zdrowotnej, natomiast dla grup młodzieży na poziomie gimnazjalnym i ponad-gimnazjalnym wyodrębniony został specjalny blok tematyczny Eedukacja zdrowotna.

A new core curriculum of general education introduced in September 2009, and beforehand some other documents1, provides an opportunity to implement the content of health education to schools of all types. The idea of embedding health education in physical education lessons seems to be a perfect combination of culture of body care and knowledge of mental hygiene and social sensitivity. In the introductory part of the core curriculum addressed to all educational stages, it was written that among important responsibilities of school is health education aimed at instilling in students a habit (attitude) of caring for their own health and that of other people and developing their ability to build an environment that is conducive to health2. In the most critical period of child’s development, that is at educational phases 1, 2, and 3, it was written that physical education “plays the leading role in health education”, whereas a special thematic course called “health education” was introduced for students at phase 4 (junior and senior high school).

W praktyce realizacja zaleceń ministerialnych wygląda już inaczej. Po trzech latach od wdrożenia nowej podstawy programowej, dokonano oceny w wychowaniau fizycznegoym w gimnazjach, w których zrealizowano pełen cykl podstawy programowej. Przygotowywano rRaport3 o stanie realizacji bloku Eedukacja zdrowotna w roku szkolnym 2012/2013. Wyniki badań przeprowadzonych w ogólnopolskiej, losowo dobranej próbie gimnazjów (N=421), wskazują na brak jakościowych zmian. Większość zajęć realizowanych jest według „typowej” lekcji wf-u, która w niczym nie odbiegała od realizowanej przez lata formuły. W 58% gimnazjów żaden z nauczycieli prowadzący lekcje wychowania fizycznego nie odbył szkolenia w zakresie edukacji zdrowotnej, a 70% szkół nie wykorzystywała opracowanych w latach 2011-2012 poradników. W 17% badanych szkół nauczyciele wychowania fizycznego mieli negatywny stosunek do zajęć w bloku „Eedukacja zdrowotna”, a w 40% szkół taki stosunek do tych zajęć (zdaniem nauczycieli) mieli ucznio-

182

In practice, the ministerial guidelines are not implemented the way they should. Three years after the new core curriculum was introduced, physical education in junior high schools was assessed as the full cycle of the core curriculum had been completed. A report3 of the thematic course “health education” in the school year 2012/2013 was part of this evaluation. The report based on a random sample of junior high schools in Poland (N=421) found that there were no qualitative changes. Most classes are conducted following a ‘typical’ scheme of PE lesson plan that does not differ from the lesson procedure used for years and years in the past. For example, in 58 percent of the schools none of PE teachers attended any health education teacher training; as many as 70 percent of the schools did not use the health education guides published in the years 2012-2012; in 17 percent of the schools PE teachers had a negative attitude to the course of health education; in 40 percent of the schools the same

www.sulislaw.pl

wie, zwłaszcza chłopcy. Natomiast największą trudność sprawiało nauczycielom motywowanie uczniów do zajęć. Świadczy to nie tylko o przejawach zawodowego wypalenia, ale też braku konstruktywnej propozycji zajęć, z którą chciałby się identyfikować sam nauczyciel. Co w zamian? W świetle obecnego systemu edukacyjnego, przedmioty wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna wydają się najbliższe holistycznej wizji zdrowia reprezentowanej przez jogę. Powstaje pytanie, czy ćwiczenia i praktyki jogi są tym właściwym uzupełnieniem instrumentalnie traktowanych zajęć z wychowania fizycznego? Czy szerokie łączenie elementów praktyk jogi z innymi technikami na gruncie szkoły może dać nową jakość? Odpowiedź na te pytania jest możliwa tylko pod warunkiem podjęcia wysiłku wprowadzenia ich w środowisko szkolne. Trzy lub czteroletni eksperyment w wybranych szkołach mógłby pomóc nie tylko w weryfikacji wartości psychosomatycznych ćwiczeń oferowanych przez jogę, ale też pomóc zastanowić się nad formą pracy oraz proponowanymi ćwiczeniami adresowanymi do poszczególnych grup wiekowych. Początki takich działań w Polsce zaledwie kiełkują i widoczne są w niektórych szkołach prywatnych, m.in. w Open Future International School w Krakowie4. Choć na świecie prowadzone są badania5, które umożliwiają weryfikację omawianych założeń, brak jest ich na gruncie polskiego szkolnictwa (Powell, Gilchrist, Stapley 2008, Khalsa i inni 2012, Steiner 2013). Osobnym rozdziałem, który gwarantuje rzetelne i profesjonalne wejście z propozycją ćwiczeń jogi do szkoły jest objęcie szkoleniem nauczycieli. Wprawdzie mogą oni korzystać w powstających materiałów dydaktycznych (np. Joga na lekcji WF-u6), lecz doraźne szkolenia metodyczne dla już pracujących nauczycieli powinny być uzupełnione o warsztaty i ofertę studiów podyplomowych. Pozostaje też istotny aspekt kulturowy, często sprowadzany do konfliktu w obrębie wiary lub religii.

attitude was expressed (according to teachers) by students, especially boys. What appeared to be the greatest difficulty for teachers was to encourage student participation. It not only proves that teachers manifested symptoms of the ‘burn out syndrome’, but also that they lacked constructive proposals for activities they would recognize as theirs. What can be offered instead? In the light of the current educational system, the school subjects of physical education and health education seem to be the closest to the holistic approach to health represented by yoga. Some question arise here. Are yoga exercises and practices the proper complementary element of instrumentally treated physical education classes? Can a combination of different elements of yoga practices and other techniques transplanted into school lead to a new value? It is possible to answer these questions only if we make an effort to introduce them to the school environment. Three or four-year experiment in some selected schools not only could help to verify psychosomatic values of yoga exercises, but also could help to reflect on the best form of teaching and the range of exercises aimed at each age group. In Poland such cautious measures have already been undertaken by few private schools, for example Open Future International School in Kraków4. Despite numerous studies5 conducted worldwide to verify the discussed assumptions, such studies are not conducted in Polish schools (Powell, Gilchrist, Stapley 2008; Khalsa et al. 2012; Steiner 2013). Another area that would guarantee reliable and professional implementation of yoga exercises in schools is teacher training. Admittedly, PE teachers can use successively published teaching materials and guides (e.g. Yoga at a PE lesson6), but short-term teacher training courses for PE teachers should be supplemented with yoga workshops and a variety of post-graduate studies. Last but not least, we should not forget the cultural aspect, which is often reduced to the conflict within a religious belief or faith.

www.sulislaw.pl

183

Próba włączenia do programu szkolnego nowych treści, szczególnie w kontekście adaptacji ćwiczeń wyrosłych w odmiennej kulturze jest procesem długotrwałym i wymagającym szerokiego wsparcia. Poczucie tożsamości dziecka oraz kulturowa identyfikacja naw poszczególnych etapach rozwoju są ze sobą sprzężone. Na poziomie ideologiczno-emocjonalnym „obrońcy” kulturowej tożsamości mogą mieć poczucie zagrożenia wartości i korzeni. Natomiast na poziomie płaszczyźnie naukowo-racjonalnejym kierunek ten może być efektywną propozycją radzenia sobie z dyskomfortem psychofizycznym. Jakiekolwiek jednak próby wdrożenia elementów psychosomatycznych praktyk jogi w polskiej szkole wymagają namysłu i rozwagi. W praktyce oznacza to, że ewentualne wprowadzanie i adaptacja ćwiczeń i praktyk jogi powinno kierować się zasadą zachowania racjonalnych kryteriów i proporcji wyboru praktyk wraz z merytorycznym uzasadnieniem takiego wyboru oraz zasadą wzięcia pod uwagę pedagogiczno-psychologicznych prawideł rozwojowych oraz percepcyjnych możliwości dziecka.

An attempt to include new content in the school curriculum, especially in the context of adaptation of exercises rooted in another culture is a long-term process requiring a wide social support. The child’s sense of identity and his or her cultural identity at each developmental stages are interrelated. At the ideological and emotional level, defenders of cultural identity can see it as a threat to their values and roots. Whereas at the scientific and rational level, this direction can be an effective proposal of coping with psychophysical discomfort. Any attempts to introduce psychosomatic elements of yoga practices into Polish school have to be made with due consideration of the risk and due care and attention. In practice, it means that possible introduction and adaptation of yoga exercises and practices should be guided by the principle of maintenance of rational criteria and proportions while selecting practices and the substantive justification for such a choice and the principle of considering pedagogical and psychological rules of the child’s development and perceptual capabilities.

Niniejszy artykuł zachęca do rozpoczęcia dialogu ukierunkowanego na wsparcie rozwoju psychofizycznego dzieci i młodzieży z wykorzystaniem praktyk jogi.

This article encourages a dialogue aimed at supporting psychophysical development of children and youth by means of yoga practices.

Bibliografia / Bibliography

Oblaciñska A. Jodkowska M. (2007) Otyłość u polskich nastolatków, epidemiologia, styl życia, samopoczucie. Raport z badań uczniów gimnazjów w Polsce,. IMiD, Warszawa. Oblacińska A. Woynarowska B., (red.) (2006) Zdrowie subiektywne, zadowolenie z życia i zachowania zdrowotne uczniów szkół ponad-gimnazjalnych w Polsce w kontekście czynników psychospołecznych i ekonomicznych,IMiD, Warszawa. Polak przyszły obywatel? Smutny świat młodych ludzi. Z prof. Jackiem Bombą, kierownikiem Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży CMUJ rozmawia Justyna Hofman-Wiśniewska. Sprawy Nauki,„Biuletyn Ministra Edukacjii Nauki”. 2005/12). Powell L., Gilchrist M., Stapley J. (2008) A journey of self-discovery: an intervention involving massage, yoga and relaxation for children with emotional and behavioural difficulties attending primary schools, “„European Journal of Special Needs Education” 2008, Vol. 23 Issue 4, s. 193-199. Steiner N. (2013) Yoga in an Urban School for Children with Emotional and Behavioral Disorders: A Feasibility Study, “„Journal of Child & Family Studies”Vol. 22 Issue 6, s. 815-826. Strong W. B., (et al.). :Evidence based physical activity for school-age youth, .“„The Journal of Pediatrics” 2005, 146:732-737.) Witkowski L. (2004) Rozwój i tożsamość w cyklu życia: studium koncepcji Erika H. Eriksona, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.

Czabała Cz. i inni. (2005) Problemy zdrowia psychicznego w populacji gimnazjalistów warszawskich. Mental health problems in the population of high school students in Warsaw, “Postępy Psychiatrii i Neurologii” 14 (1): 1.9. Czapiński J. (red) (2009) Diagnoza społeczna 2009: warunki i jakość życia Polaków: raport, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego, 2009.Warszawa. De Michelis E. (2004) A History of Modern Yoga. Patandjali and Western Esoterism. Continuum. London. Erikson E. (2000) Dzieciństwo i społeczeństwo, Rebis, Poznań.: Khalsa S, B. (et al..) (2012) Evaluation of the Mental Health Benefits of Yoga in a Secondary School: A Preliminary Randomized Controlled Trial, “„Journal of Behavioral Health Services & Research” 2012, Vol. 39 Issue 1, s. 80-90. Kulmatycki L. (1995) Ćwiczenia relaksacyjne. Praktyczne techniki antystresowe dla dzieci i młodzieży. Agencja Promo-Lider, Warszawa. Kulmatycki L. (1999) Lekcja relaksacji, Wydawnictwo AWF, Wrocław. Mazur J., Małkowska-SzkutnikA.,(red.) (2011) Wyniki badań HBSC 2010, Raport techniczny, Warszawa: Zakład Ochrony i Promocji Zdrowia Dzieci i Młodzieży. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa.

184

www.sulislaw.pl

Lesław Kulmatycki University School of Physical Education in Wroclaw

INTENSYWNY TRENING JOGI A ZMIANY SAMOPOCZUCIA I NASTROJU UCZESTNIKÓW

INTENSIVE YOGA TRAINING AND CHANGES OF PARTICIPANTS MOOD AND WELL BEING

derwanie od codziennej rzeczywistości jest dla współczesnego człowieka czymś niezbędnym. Dłuższe lub krótsze wyjazdy poza miasto, poza dom są naturalną formą radzenia sobie z napięciami oraz frustracją rutynowych i nastawionych na skuteczność działań. Coraz powszechniejszą formą pracy ukierunkowanej na przełamanie schematów funkcjonowania stają się wyjazdowe, tematycznie ukierunkowane sesje. Takie sesje organizowane są też wokół treningów jogi. Celem badań było ustalenie, czy i w jakim stopniu, u uczestników pobytowych treningów jogi, następują zmiany kierunku stylu życia, radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, samopoczucia i nastroju. W badaniach wzięły udział 34 osoby uczestniczące w trzech formach treningów pobytowych, trwających minimum 7 dni i organizowanych w czasie letnich miesięcy 2013 r. Uczestnicy pytani byli o motywy przyjazdu oraz program. Zbadano ich na początku i pod koniec pobytu pod kątem samopoczucia i nastroju (GSES, LOT-R, Skala UMACL oraz SES Rosenberga). Wyniki badań wskazują na pozytywne zmiany związane z samopoczuciem i nastrojem. Ponadto uczestnicy lepiej oceniają swoje możliwości w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami. Nie ma natomiast znaczących różnic pomiędzy grupami w zależności od rodzaju treningu.

owadays, it is indispensable for people to escape from the routine of daily life. Shorter or longer retreats in a place away from urban centers and own home are natural forms of coping with tension and frustration caused by the pressure of the routine and goal-oriented actions. One of the forms of work meant to help people break schematic action patterns gaining in popularity is a full-time residential retreat consisting of theme-oriented sessions. Such sessions are also organized to focus on yoga training. The aim of the study was to determine whether, and to what extent, the participation in the full-time residential yoga training sessions make people change their lifestyle, help them cope with difficult situations, increase their well-being and mood. The experimental group consisted of 34 persons taking part in three forms of full-time residential training sessions of minimum 7 days held in the summer of 2013. The participants were asked twice - before and after the relaxation retreat - to list their motives for participation in them and give their opinions on the program offered. Another aim of the survey was to find out their level of well-being and mood (GSES, LOT-R, UMACL scale and Rosenberg SES). The outcomes of the research show positive changes in the well-being and mood. In addition, after the training session participants evaluated higher their capabilities to cope with difficult and challenging life situations. On the other hand, no significant changes were found between the groups following different training programs.

www.sulislaw.pl

185

Lesław Kulmatycki University School of Physical Education in Wroclaw

Intensywny trening jogi a zmiany samopoczucia i nastroju uczestników

INTENSIVE YOGA TRAINING VS. CHANGES IN THE PARTICIPANTS’ MOOD AND WELL-BEING

Joga i środowisko naturalne

Yoga and natural environment

esteśmy uczestnikami i świadkami dynamicznego postępu technicznego oraz naukowego, które gwarantują wzrost dóbr materialnych. Z drugiej strony, coraz częściej zdajemy sobie sprawę z ceny, którą trzeba zapłacić za komfort i wygody. Tą ceną jest brak spokoju ducha, zatracenie smaku i prostoty życia. Człowiek współczesny czuje, że to, co ma, to tylko namiastka czegoś, co mogłoby być. To, czego szuka nie do końca jest satysfakcjonujące, oczekuje czegoś więcej, szuka czegoś, co dawałoby również poczucie scalenia oraz wewnętrznego spełnienia. Zdecydowana większość osób pytana o powody zajmowania się jogą, wskazuje przede wszystkim na aspekt zdrowotny, ale w szerszym, środowiskowym wymiarze obejmującym aktualne samopoczucie oraz możliwości samorealizacji i wewnętrznego poszukiwania swojej drogi. Dotyczy to nie tylko nabywania umiejętności dystansowania się od codziennej presji obowiązków i stresorów, ale też wzmacnianiu swoich naturalnych zasobów w duchu „promocji pozytywnego zdrowia”. Coraz większa grupa adeptów praktyk jogi wyraża potrzebę poszukiwań swoich dróg dla psychorozwoju, autoterapii czy po prostu eksploracji stanów całkowitego wyciszenia w celu lepszego poznania samego siebie. W wielu krajach zachodniej Europy wzmożone zainteresowanie jogą ma swoją dłuższą niż w Polsce historię. W Polsce znaczący rozwój szkół i miejsc treningowych można dostrzec w połowie lat 90. Choć odległa kulturowo, to staje się coraz bardziej atrakcyjna i poszukiwana. Według szacunków jogę w Pol-

186

e are participants and witnesses of a dynamic advancement in science and technology that ensures a growth in material goods. On the other hand, more and more often we realize what is the price we have to pay for living in comfort and ease. The price includes lack of peace of mind and a loss of the taste of life and its simplicity. Nowadays people feel that what they experience is ersatz of what it could be. What they search for is not fully satisfactory, they expect something more, they search for something that would also give the sense of unity and inner fulfillment. The vast majority of people when asked the reasons for taking up yoga indicate health aspects, but in a broader sense including the environmental dimension: current well-being, possibilities of self-fulfillment and inner search for their own way. They want to acquire abilities not only to distance themselves from daily pressure of responsibilities and stressors but also to enhance their natural resources according to the “promotion of positive health”. A growing number of adepts of yoga practices express a need to search for their own way for the sake of psychodevelopment, autotherpy or simply exploration of the states of complete inner silence to know themselves better. The interest in yoga has a longer history in many west European countries than in Poland where a significant expansion of yoga centers and schools started only in mid 1990s. Though yoga derives from culturally diverse environment, it turns out to be attractive to the Poles and its popularity is growing. According to estimates, in Poland yoga might be followed on regular basis by about 40,000 people.

www.sulislaw.pl

sce może regularnie uprawiać ok. 40 tys. osób. Jedną z form kontaktu z jogą, obok najbardziej popularnych cotygodniowych zajęć według ustalonego grafiku, są wyjazdowe warsztaty lub intensywne kursy realizowane poza miejscem zamieszkania. Zatem oderwanie od codziennej rzeczywistości jest integralną częścią takiej praktyki, a często celowo poszukiwanym i niezbędnym elementem indywidualnego treningu. Celem prezentowanych w tym artykule badań było uzyskanie odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania: 1. Czy i w jakim stopniu u uczestników intensywnych, pobytowych treningów jogi następują zmiany w kierunku zmiany stylu życia, radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, zmianami samopoczucia i nastroju? 2. Jakie motywy decydują o podejmowaniu decyzji udziału w treningach wyjazdowych?

One of the forms of contact with yoga, besides the most popular weekly classes conducted according to the fixed schedule, is a full-time residential workshop or intensive training session away from one’s home town. Such an escape from the routine of daily life is an integral part of the relaxation practice, which is purposefully looked for and essential in one’s individual training. The aim of the study presented in this paper was to find the answers to these two fundamental questions: 1. Do intensive full-time residential yoga training sessions have an impact on their participants in terms of changes in their lifestyle, coping with difficult situations, well-being and mood? And if so, to what extent? 2. What are their motives for participation in such full-time residential training sessions?

Study design and conduct of the study Organizacja i przebieg badań W badaniach wzięło udział 34 osoby (średnia wieku = 47,5) – w tym 85% kobiet – uczestniczące w trzech formach treningów organizowanych w czasie letnich miesięcy 2013 r. Każdy z treningów pobytowych trwał minimum 7 dni, niemniej każdy z nich ukierunkowany był na inne praktyki. Pierwsza badana grupa ukierunkowana była treningiem jogi i nazwana została w dalszej części pracy jako „JOG”. Druga badana grupa miała bardziej rekreacyjny charakter, gdzie działania na zewnątrz związane były raczej z kontaktem z przyrodą, natomiast działania wewnątrz łączyły elementy jogi i relaksacji – w pracy została określona jako „REK”. Grupa trzecia, opisana dalej jako „TER”, bardziej koncentrowała się na treningu interpersonalnym, gdzie elementy ćwiczeń jogi były uzupełnieniem, a nie podstawowa częścią programu. Wszystkie trzy grupy realizowały swoje programy w czasie wakacji 2013 r. w odosobnionych miejscach w obrębie Dolnego Śląska i ziemi opolskiej. Każda z nich miała dość precyzyjnie rozpisany program każdego dnia, od wczesnych godzin rannych do wieczora. Ważne zatem dla każdej z trzech grup były ramy aktywności każdego dnia, to one stanowiły o programie. Uczestnictwo było płatne, pokrywające głównie koszty noclegów i posił-

The study included 34 persons (mean age = 47.5years) who participated in three different forms of relaxation sessions held in the summer of 2013; it is interesting to note that 85% of them were women. Each of the full-time residential relaxation programs that were analyzed in this study lasted at least 7 days, but the programs differed including various practices. The programs fell into three categories. Group 1 consisted of people who took up yoga training only, hereinafter referred to as YOG. Group 2 was of more recreational nature: outdoor activities were connected with the close contact with nature, whereas indoor activities combined elements of yoga and relaxation, hereinafter referred to as REK. Group 3, hereinafter referred to as TER, was more focused on interpersonal training where elements of yoga exercises were only supplementary as they did not constitute the basic part of the program. All three groups followed their programs in the summer holidays of 2013 in the secluded places in Lower Silesia and Opole Silesia. Each group had an accurately planned schedule for daily activities, from early morning to the evening. It was very important for the groups to have a fixed “framework” of activities for each day, as the activities determined the program type. Participation in these relaxation workshops was not free, but they were not organized on profit basis.

www.sulislaw.pl

187

188

ków, jednak żaden z treningów nie miał charakteru czysto komercyjnego. W dwóch grupach uczestnicy znali się z wcześniejszych kontaktów, natomiast w jednej z grup spotkali się w takim gronie po raz pierwszy.

The fees mainly included the cost of accommodation and board. The participants in two groups knew one another as they had met during previous workshops, whereas the third one was a group of strangers.

Uczestnicy badani byli dwukrotnie, na początku treningu i na końcu, pod kątem samopoczucia i nastroju z zachowaniem zasad poufności. Uczestnicy pytani byli też o motywy przyjazdu, o program oraz ocenę całości pobytu. Samopoczucie i nastrój badane były standaryzowanymi narzędziami (GSES, LOT-R, Skala UMACL oraz SES Rosenberga).

Participants were asked to complete the survey questionnaire twice, at the beginning and at the end of the retreat. On a confidential basis they had to answer the questions about their well-being and mood, motives for their participation, and evaluate their satisfaction of the training program and generally the organization of the relaxation retreat.

Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES), w polskiej wersji opracowanej przez R. Schwarzera, M. Jerusalema i Z. Juczyńskiego (Generalized Self- Efficacy Scale), pozwala ocenić siłę ogólnego przekonania badanych dotyczącego skuteczności radzenia sobie w życiu z trudnymi sytuacjami lub napotykanymi przeszkodami.

Well-being and mood were assessed using standardized tools (GSES, LOT-R, UMACL scale and Rosenberg SES). The Polish variant of the GSES (the General Self-Efficacy Scale) was developed by R. Schwarzer, M. Jerusalem and Z. Juczyński. The scale assesses a general sense of perceived self-efficacy in coping with difficult situations and encountered obstacles.

Test Orientacji Życiowej (LOT-R) autorstwa M.F. Scheiera, C.S. Carvera i M.W. Bridgesa, w polskiej adaptacji R. Poprawy i Z. Juczyńskiego, służy do pomiaru dyspozycyjnego optymizmu u osób dorosłych. Pojęcie dyspozycyjnego optymizmu określa tendencję osoby do pozytywnej percepcji świata i własnej przyszłości. Tak zdefiniowany optymizm stanowi jeden z istotnych, stałych wymiarów osobowości, wpływa na poziom motywacji, wytrwałość oraz determinację do osiągania określonych celów.

Life Orientation Test –Revised (LOT-R) was developed by M.F. Scheier, C.S. Carver and M.W. Bridges, and adapted to Polish language by R. Poprawa and Z. Juczyński. It is used to assess the dispositional optimism in adults. The term ‘dispositional optimism’ indicates one’s individual tendency to positive perception of the world and one’s own future. Optimism defined in this way constitutes one of the essential, constant dimensions of personality, which affects the level of motivation, perseverance and determination to achieve set goals.

Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL autorstwa J. G. Matthews, A. G. Chamberlain, D. M. Jones, w polskiej adaptacji E. Goryńskiej, bada dynamikę nastroju w sytuacji oddziaływania stresorów.

The UWIST Mood Adjective Checklist (UMACL) developed by J. G. Matthews, A. G. Chamberlain, D. M. Jones and adapted to Polish language by E. Goryńska measures the dynamics of mood changes when an individual is affected by stressors.

Skala Samooceny SES M. Rosenberga, w polskiej adaptacji I. Dzwonkowskiej, K. Lachowicz-Tabaczek i M. Łaguny (Rosenberg Self-Esteem Scale – SES), służy do badania ogólnego poziomu samooceny – względnie stałej dyspozycji rozumianej jako świadomej postawy wobec Ja.

Rosenberg Self-Esteem Scale (SES), in the Polish variant developed by I. Dzwonkowska, K. Lachowicz-Tabaczek and M. Łaguna, is used to assess the general level of self-esteem, which is relatively constant variable understood as an aware attitude toward the Self.

www.sulislaw.pl

Wyniki badań

Research results

Uczestnicy treningów zorganizowanych poza miejscem swojego zamieszkania mieli wskazać trzy powody, które wpłynęły na decyzję o przyjeździe. Poniżej przedstawiony jest procentowy udział każdej z dziesięciu kategorii.

Participants of the residential workshops organized away from the town of their permanent residence were asked to name three reasons for which they decided to attend the workshop. Figure 1 presents the percentage shares of ten categories that were analyzed.

Ryc. 1. Procentowy udział każdej z dziesięciu kategorii z podziałem na trzy badane grupy. Oprac. własne.

80 70 60 50 40 30 20 10

YOG

REK

oderwanie

miejsce

program

towarzystwo

ciało

stres

zdrowie

zainteresowania

samorealizacja

samopoczucie

TER

Fig. 1. Percentage for each of ten reasons for participation in the relaxation workshops by three training groups

80 70 60 50 40 30 20 10

YOG

REK

www.sulislaw.pl

escape

location

program

socializing

body

stress

health

interest

self-fulfillment

well-being

TER

189

Najważniejszym motywem dla grupy ukierunkowanej na praktyki jogi był motyw „samorealizacji” (63% głosów). W drugiej kolejności uczestnicy tej grupy wskazywali na „samopoczucie” i „stres” (43 i 44%), natomiast najmniej zainteresowani byli nawiązywaniem kontaktów towarzyskich. W grupie łączącej praktyki jogi, technik relaksacyjnych i rekreacyjnych trzema najważniejszym motywami uczestnictwa były „zainteresowania”, „stres” i „ciało” (na poziomie 45%), najmniej było wskazań na „towarzystwo” i „program”. Zespół trzeci ukierunkowany na terapeutyczne aspekty treningu miał tylko elementy ćwiczeń jogi. Tutaj dominującym motywem była „samorealizacja” (68%), w drugiej kolejności „samopoczucie” (53%) oraz „zdrowie” i „program” (po ok. 40%). Najmniej wskazań łączyło się z „miejscem”. Podstawowym jednak celem badań było uzyskanie odpowiedzi na pytania związane z samopoczuciem i nastrojem doświadczanym w czasie treningu. Badane były następujące zmienne: skuteczność radzenia sobie w życiu z trudnymi sytuacjami (radzenie sobie), dyspozycyjny optymizm (optymizm), doświadczany nastrój (nastrój) podawany w trzech wymiarach oraz ogólny poziom samooceny (samoocena). Poniżej prezentowane są wyniki (średnie) uzyskane w trzech badanych grupach, przed i po treningu pobytowym. Wskaźnik „radzenia sobie” czyli poczucia własnej skuteczności dla ogółu badanych był na poziomie wysokim. Najwyższy wskaźnik uzyskano w grupie zajęć jogi (JOG) („przed” 31,11 pkt. i „po” 33,25 pkt). Natomiast w grupie TER również można dostrzec wyraźną pozytywną zmianę w wyniku treningu, choć na niższym poziomie. Warte odnotowania jest to, że we wszystkich badanych grupach zanotowano wyższy niż ogólnokrajowy wskaźnik (M = 27,32; SD= 5,31) poczucia własnej skuteczności. Podobna konstatacja wynika z analizy danych obrazujących ogólny wskaźnik „optymizmu”. Średni poziom dyspozycyjnego optymizmu we wszystkich badanych grupach jest wyrównany i jest wyższy od poziomu polskiego (M= 14,51; SD= 4,04). Skala do badania „nastroju”, czyli przedłużającego się

190

For the YOG group, the most important motivation for participation in the residential workshop was ‘self-fulfillment’ (63% of responses), which was followed by ‘well-being’ and ‘stress’ (43% and 44%, respectively). Whereas the members of this group were least interested in establishing social contacts. For the REK group (combining yoga practice, relaxation techniques and recreational program), the three most important reasons to attend the workshop were ‘interest’, ‘stress’ and ‘body’ (about 45% each), whereas the least important were ‘socializing’ and ‘program’. Group 3, oriented towards therapeutic aspects of training, had only some elements of yoga exercises. For this group, the dominant motive was ‘self-fulfillment’ (68%), followed by ‘well-being’ (53%) and on the third place there were ‘health’ and ‘program’ (about 40% each). The least important for them was ‘location’. The primary goal of the study was to find the answer to the question about well-being and mood experienced during residential training workshop. The following variables were analyzed: efficacy in coping with difficult problems (coping), dispositional optimism (optimism), mood experienced assessed in three dimensions (mood), and general level of self-esteem (self-esteem). The ‘coping’ variable, i.e. the self-efficacy perception, was very high in all the participants. The highest level was obtained in the YOG group, and the differences between the values before the workshop (31.11 pts.) and after (33.25 pts.) was the largest. Also in the TER group, there was an increase in this variable after the workshop, but not as large as in the YOG group. It is interesting to note that in all the groups the mean value was higher than the national mean of self-efficacy perception (M = 27.32; SD= 5.31). A similar conclusion can be drawn analyzing the values of ‘optimism’. Mean level of dispositional optimism in all the groups is even and is higher than the national mean (M = 14.51; SD = 4.04). The scale that measures ‘mood’, i.e. long term core affect consisting of three dimensions, clearly indicates some positive changes in partici-

www.sulislaw.pl

ZMIENNE radzenie sobie optymizm nastrój TH nastrój PN nastrój PE samoocena

JOG 1 N = 14

JOG 2 N = 14

31,11

33,25

SD=5,45

SD=4,75

16,98

17,54

SD=4,03

SD=4,14

32,55

33,90

SD=5,67

SD=5,89

16,13

15,12

SD=3,87

SD=4,17

31,82

32,66

SD=5,35

SD=5,78

31,13

32,14

SD=5,44

SD=5,69

0,2782 0,7198 0,5421 0,5124 0,6931 0,6352

REK 1 N = 10

REK 2 N = 10

31,13

31,54

SD=4,68

SD=6,32

17,08

17,45

SD=4,01

SD=5,16

31,54

32,57

SD=5,17

SD=6,47

15,23

14,22

SD=4,27

SD=4,05

32,72

32,99

SD=5,24

SD=4,25

30,23

30,76

SD=6,29

SD=3,15

0,8709 0,8599 0,9987 0,5940 0,9007 0,8144

TER 1 N = 10

TER 2 N = 10

28,33

29,82

SD=4,06

SD=6.12

16,21

16,77

SD=4,26

SD=4,87

30,46

31,08

SD=6,34

SD=6,29

14,36

13,93

SD=4,21

SD=3,97

29,22

30,59

SD=4,39

SD=4,98

28,34

29,11

SD=7,75

SD=6,11

0,5292 0,7874 0,8287 0,8169 0,5223 0,8079

Tab. 1. Średnie sześciu badanych zmiennych w trzech badanych grupach (JOG, REK, TER) uzyskane przed treningiem (pola jaśniejsze) i po treningu (pola ciemniejsze). Oprac. własne

VARIABLE Coping Optimism HT mood TA mood EA mood Self-esteem

JOG 1 N = 14

JOG 2 N = 14

31,11

33,25

SD=5,45

SD=4,75

16,98

17,54

SD=4,03

SD=4,14

32,55

33,90

SD=5,67

SD=5,89

16,13

15,12

SD=3,87

SD=4,17

31,82

32,66

SD=5,35

SD=5,78

31,13

32,14

SD=5,44

SD=5,69

0,2782 0,7198 0,5421 0,5124 0,6931 0,6352

REK 1 N = 10

REK 2 N = 10

31,13

31,54

SD=4,68

SD=6,32

17,08

17,45

SD=4,01

SD=5,16

31,54

32,57

SD=5,17

SD=6,47

15,23

14,22

SD=4,27

SD=4,05

32,72

32,99

SD=5,24

SD=4,25

30,23

30,76

SD=6,29

SD=3,15

0,8709 0,8599 0,9987 0,5940 0,9007 0,8144

TER 1 N = 10

TER 2 N = 10

28,33

29,82

SD=4,06

SD=6.12

16,21

16,77

SD=4,26

SD=4,87

30,46

31,08

SD=6,34

SD=6,29

14,36

13,93

SD=4,21

SD=3,97

29,22

30,59

SD=4,39

SD=4,98

28,34

29,11

SD=7,75

SD=6,11

0,5292 0,7874 0,8287 0,8169 0,5223 0,8079

Tab. 1. Mean values of six well-being variables by three groups (JOG, REK, TER): light grey columns – survey results before training workshop, dark grey columns – after training workshops

rdzennego afektu składającego się z trzech wymiarów jednoznacznie, wskazuje na pozytywne zmiany u uczestników intensywnych aktywności w swoich grupach. Nastrój TH dla tonu hedonistycznego, określony jest intensywnością doznań w obrębie przyjemności – nieprzyjemności, nastrój PN odnosi się do pobudzenia napięciowego, a umieszczony jest pomiędzy wymiarami: zdenerwowany-zrelaksowany oraz nastrój PE reprezentuje pobudzenie energetyczne, które oscyluje w skali: energiczny-zmęczony.

pants of intensive activities in their groups. The three dimensions include: HT mood, i.e. describing a hedonic tone of perception, is determined by the intensity of perceived pleasantness or unpleasantness; TA mood, i.e. describing a tense arousal that ranges between feeling anxious/nervous and relaxed; EA mood, i.e. describing energetic arousal that ranges from feeling energetic to tired. While interpreting the compiled data, it was especially interesting to focus on the scores in the YOG and REK groups obtained after

www.sulislaw.pl

191

W interpretacji warto zwrócić uwagę na badania „po” w grupach JOG i REK. Należy pamiętać, że ton hedonistyczny (TH) powinien korelować ujemnie i dość wysoko z pobudzeniem napięciowym (PN) oraz dodatnio i umiarkowanie wysoko z pobudzeniem energetycznym (PE). Innymi słowy, wysokiemu tonowi hedonistycznemu towarzyszy raczej niski poziom pobudzenia napięciowego. Według badaczy pewne wątpliwości interpretacyjne może budzić pobudzenie energetyczne (PE), jednak przyjmuje się, że pożądane są wysokie bądź umiarkowane wartości tego wymiaru nastroju. Taki układ wyników obserwowany jest we wszystkich badanych grupach i świadczy o dobrym samopoczuciu. Ogólny poziom „samooceny” ujawniany jest w samo-opisie (SES) i jest traktowany przede wszystkim jako cecha względnie stała, w odróżnieniu od chwilowego stanu. Najwyższe różnice pomiędzy badaniem początkowym a końcowym występują w grupie JOG (od 31,13 do 32,14 pkt.) i znacznie przewyższają średnią krajową (M = 30,10; SD = 4,08). Wykonany test różnic między dwiema średnimi zakłada normalny rozkład i nie ma różnic istotnych statystycznie (wynik istotny statystycznie p<0,05). Oznacza to, że uczestnicy wszystkich badanych grup doświadczyli pozytywnych zmian w czasie treningu specyficznego dla każdej z grup.

Dyskusja i wnioski Współczesny człowiek intuicyjnie poszukuje takich miejsc, takich form aktywności oraz podobnych sobie ludzi, aby doświadczyć w maksymalnie krótkim czasie możliwie najpełniejsze zrelaksowanie i odprężenie. Coraz więcej szkół i ośrodków rekreacyjnych wychodzi z założenia, że czynnikiem pomocnym w oddaleniu napięć i nadmiaru bodźców może być wyjazd poza miejsce zamieszkania. Zatem organizatorzy zakładają, iż bliskość natury oraz znaczna redukcja bodźców zewnętrznych sama w sobie ma działanie wyciszające i integrujące. Niniejsze badania przeprowadzone zostały w warunkach szczególnie sprzyjających oddaleniu wszelkich bodźców dnia codziennego. Wszystkie miejsca, w których odbywały się treningi oddalone są od dużych miast, co pozwoliło uczestnikom grup

192

the workshop program. It should be remembered that the hedonic tone (HT) should have a high negative correlation with tense arousal (TA) and a moderately high positive correlation with energetic arousal (EA), in other words a high hedonic tone is accompanied by rather a low tense arousal. As far as the interpretation of energetic arousal (EA) is concerned, some researchers find it equivocal. Nevertheless, it is accepted that the level of EA should be high or moderately high. This outcome was found in all three groups and proves participants had a high level of well-being. A general level of ‘self-esteem’ is shown in SES self-description; this is a relatively constant variable in contrast to a momentary frame of mind. The largest differences between the first and second survey were found in the YOG group (from 31.13 to 32.14 pts.) and both values are considerably higher than the national mean (M = 30.10; SD = 4.08). The significance test of two mean scores, with a normal distribution assumed, did not show any statistically significant differences. (p<0.05) Participants in all three groups experienced positive changes during the relaxation training specific to each group.

Discussion and conclusions Contemporary people are intuitively searching for locations, forms of activity, and people with similar beliefs that make them relax and de-stress as fully as possible in the shortest possible time. This phenomenon was noticed by wellness centers which decided to meet the people’s needs. As a result, a constantly increasing number of wellness centers organize relaxation sessions assuming that the mere contact with the natural surroundings and a considerable number of outer stimuli have the calming and integrating effect on participants. Away from home, participants are supposed to regenerate due to a close contact with nature that favors tension relief and eliminates an excess of stimuli left behind in their homes. The current study was conducted in the conditions which particularly favor an escape from the stimuli of daily living. All the locations where the residential sessions were held were far from big cities, which allowed the participants to have a direct contact with nature.

www.sulislaw.pl

na bezpośredni kontakt z przyrodą. Prowadzący badania nie tylko prosił o wypełnienie kwestionariuszy, ale też miał okazję rozmawiać zarówno o motywach przyjazdu oraz korzyściach związanych z pobytem, jak i o deklaracjach dotyczących zmian swojego stylu życia.

The survey conductor not only asked the participants to fill in the questionnaire sheets but also had an opportunity to talk to them not only about their motives to join this form of holiday and its benefits, but also about their plans to change their lifestyle.

Reasumując niniejsze badania, można sformułować następujące wnioski: 1. Wyniki badań we wszystkich grupach jednoznacznie wskazują na pozytywne zmiany dotyczące skuteczności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, dyspozycyjnego optymizmu, doświadczanego nastroju i samooceny. 2. Najbardziej zauważalny progres w zakresie wymienionych zmian dotyczył uczestników grupy jogi (JOG), natomiast nie było istotnych różnic pomiędzy grupami w zależności od rodzaju treningu. 3. Najważniejszymi motywami udziału w grupach treningowych były te związane z możliwością rozwoju i samorealizacji, poprawy samopoczucia i lepszego radzenia sobie ze stresem. 4. Najmniej podkreślanymi motywami były te dotyczące poszukiwania odpowiedniego towarzystwa czy chęci oderwania się od codziennej rutyny. 5. Zdecydowana większość uczestników intensywnych treningów pobytowych deklarowała wprowadzenie zmian w swoim stylu życia. Dotyczyło to szczególnie deklaracji znalezienia czasu dla codziennych sesji ćwiczeń jogi i relaksacji.

Summing up the results of this study, the author formulates the following conclusions: 1. The results obtained in all three groups unequivocally show positive changes in coping with difficult situations, dispositional optimism, perceived mood and self-esteem. 2. The most visible progress in the aforementioned changes was found in the YOG group, i.e. people following yoga practices, however no statistically significant changes were found among groups that followed different types of relaxation training. 3. The most important motives for participation in the residential relaxation sessions were related to self-development and self-fulfillment, health improvement and better coping with difficult situations. 4. The least important motives included socializing and desire to escape from the daily routine and urban life. 5. The vast majority of the participants of the intensive residential relaxation sessions declared a desire to introduce changes in their lifestyle. They wanted to find some time to do yoga and relaxation exercises on a daily basis.

Bibliografia / Bibliography

Bandura A. (1977) Self- efficacy. Toward a unifying theory of behavioral change. Psychology Review, 84, 191-215. Berger B., Motl R. (2000) Exercise and mood: A selective review and synthesis of research employing the Profile of Mood States. Journal of Applied Sport Psychology, 12, 69-92. Czech M., Kulmatycki L., Surynt A. (2012) Taxonomy of group workout forms in fitness clubs. [W:] B. Bergier (red.) Social and health-related aspects of physical activity. Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II, Biała Podlaska, 114-121. Dishman R.K. (1982) Compliance/adherence in health- related exercise. Health Psychology,1, 237- 267. Garstka K. (2000) Wpływ uprawiania gimnastyki rekreacyjnej przez kobiety w średnim wieku na percepcję obrazu własnego ciała. Wychowanie Fizyczne i Sport, 4, 55-62. Guszkowska M. (2009) Age and exercise duration as determinants of the effect of single bout of exercise on state anxiety in woman. Medicina Sportiva, 13, 125-130. Guszkowska M. (2007) Wpływ jednorazowych ćwiczeń fizycznych na stany emocjonalne kobiet i jego uwarunkowania. Postępy Rehabilitacji, 21, 5-10. Guszkowska M. (2004) Wpływ ćwiczeń fizycznych na poziom lęku i depresji oraz stany nastroju. Psychiatria Polska, Tom XXXVIII, 611-620.

Juczyński Z. (2003) Przekonania i oczekiwania wyznacznikami zachowań związanych ze zdrowiem. [W:] Z. Juczyński, Ogińska-Bulik N. (red.) Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki. Wydawnictwo UŁ, Łódź, 49-61. Kanning M., Schlicht W. (2010) Be active and become happy: An ecological momentary assessment of physical activity and mood. Journal of Sport and Exercise Psychology, 32-253-261. Kavussanu M., McAuley E. (1995) Exercise and optimism: Are highly active individuals more optimistic? Journal of Sport & Exercise psychology, 17, 3, 246-258. Kłosiewicz-Latoszek L., Kirschner H. (2006) Środowiskowe czynniki zdrowia w zarysie. AM w Warszawie, Warszawa, 18-25. Kulmatycki L., Burzyński Z. (2008) Trening jogi posturalnej w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami. [W:] Psychologiczne konteksty aktywności fizycznej człowieka. Ateneum- Szkoła Wyższa w Gdańsku, Gdańsk, 81-91. Kulmatycki L., Miedzińska B. (2001) Poziom lęku studentów w okresie przemian 1989-1996. [W:] E. Wlazło (red.) Studenci wychowania fizycznego w ocenie psychopedagogicznej. AWF, Wrocław, 39-52. Schwarzer R. (2001) Social-cognitive factors in changing health-related behavior. Current Directions in Psychological Science, 10, 47-51.

www.sulislaw.pl

193

Chandra Mohan Bhandari Former Abmassador of India in Poland. Patron of the Sulislaw Palace

NAUKA JOGI –NIE TYLKO YOGAASANS I PRAANAAYAAM

Yog Science beyond Yogaasans and Praanaayaam

Według swojego twórcy, nauka Jogi, zgodnie z zapisem dokonanym przez Maharshi Patańdżaliego w jego Jogasutrach, jest dyscypliną, sztuką kontrolowania i sublimacji naszych Chittavrittis, które są procesem wypływających na płaszczyznę naszej pamięci zwaną Chitta (komórki pamięci w mózgu) impulsów/emocji/ myśli, które rozpraszają Umysł. Umożliwia ona przeżywanie życia przy nieustannym wykorzystaniu jego pełnego potencjału, a jednocześnie pozostawanie w doskonałej i spokojnej równowadze ze wszystkim co dzieje się wokół nas. Jogin stale zanurzony jest w Karma Yog (karmajoga – ścieżka bezinteresownego działania), Bhakti Yog (bhaktijoga – ścieżka oddania), Gyaan Yog (ścieżka wiedzy) oraz Dhyaan Yog (Dźńanajoga – ścieżka medytacji), co umożliwia mu pozostawanie na ścieżce Jogi i dokonywanie stałych postępów. Wszystkie cztery ścieżki dopełniają i uzupełniają się wzajemnie i nie wykluczają się nawzajem.

Yog Science, according to its originator, as scripted by Maharshi Patanjali in his Yog Sutras, is a discipline, a management art of controlling and subliming your “Chittavrittis”, which are impulses/ emotions/thought process arising out of your memory plane called the Chitta (memory cells of the brain) that distract the Mind. It empowers you to live your life to its full potential in every walk of your life while staying in perfect and peaceful balance with everything else happening around you. A Yogi is continuously immersed in Karma Yog (path of detached action), Bhakti Yog (path of devotion), Gyaan Yog (path of knowledge) and Dhyaan Yog (path of meditation) to be able to stay and sustain continuous progress on the Yog path. All the four paths are complementary and supplementary of one another and not exclusive of each other.

Główna różnica pomiędzy Jogą i Ajurwedą polega na tym, że Ajurweda traktuje ciało jako żywą materię. Tak więc Ajurwedyjski Vaidya (tak w Sanskrycie nazywa się lekarz) i jego terapeuci pracują nad twoim ciałem na wszystkich trzech poziomach, aby przywrócić mu zdrowie, natomiast w przypadku Jogi Guru może być jedynie przewodnikiem, pokazywać ścieżkę, ale cały wysiłek, wszelkie działania i nieustanna praktyka pozostają w twoich rękach. Guru nie może tego zrobić za ciebie. Praktyka Jogi to podróż do mikrokosmosu ukrytego w głębi naszego ciała, którą odbywamy zupełnie sami. Po przekroczeniu pięciu powłok ciała, podróż ta odbywa się wzdłuż Płaszczyzny Myśli, gdzie nie ma żadnej fizycznej ścieżki, po której można kroczyć. Dlatego niezbędne jest stałe przewodnictwo uzna-

194

A major difference between Yog and Ayurved is that the latter deals with your body as living matter. So, an Ayurved Vaidya (Sanskrit name meaning doctor) and his therapists are working on your body at all the three levels to bring it to normal health whereas in Yog, your Guru can only guide you, show you the path but the real effort, action or sustained practice has to be entirely yours, your Guru cannot do it for you. Yog Practice is a journey performed all by yourself to the microcosm inside your body. This journey after transcending the five body sheaths is all along in the Thought Plane where there is no physical path to follow and, therefore, you need constant guidance of an accomplished Guru to answer all your doubts, confusions, hesitations, road blocks, etc. arising on the way. Secondly, there is no time limit for attaining mastery in Yog practice. It is a lifelong process until you attain Moksha/Nirvaana.

www.sulislaw.pl

nego Guru, który odniesie się do wszystkich wątpliwości, niepewności, wahań, przeszkód, które napotkasz na drodze. Po drugie, osiągnięcie mistrzostwa w praktyce Jogi nie ma żadnych ograniczeń czasowych. Jest to proces trwający całe życie, do chwili osiągnięcia stanu Moksha/ Nirvaana (Moksza/Nirwana). W praktyce Jogi najlepsze jest to, że jest ona oparta na dowodach. Wystarczy jedna godzinna lub dwugodzinna lekcja z dobrze wyszkolonym Guru, by zrozumieć uzdrawiającą moc praktyk jogicznych. Tak naprawdę jest to najlepszy sposób na przetestowanie zdolności Guru do umożliwienia ci zdobycia doświadczenia z pierwszej ręki. Już kiedy po raz pierwszy siadasz uruchamia się proces zdrowienia na poziomie ciała i umysłu. Ćwiczenia poprawiające elastyczność oraz pozycje jogiczne wykonywane w rytm powolnych oddechów zwiększają poziom tlenu we krwi, a jej przepływ w ciele zwiększa elastyczność stawów i rozluźnia je, dzięki czemu autonomiczne funkcje organizmu uwalniane zostają od blokad. To prosta technika naturalnego uzdrawiania ciała, która powinna stać się oczywista już podczas pierwszego siedzenia. Nie chodzi jednak o to, aby dowiedzieć się lub usłyszeć o tym od Guru. Trzeba tego doświadczyć na samym sobie. Drugą najważniejszą lekcją, jaką można wynieść z praktyki jogicznej są funkcje dziesięciu zmysłów i umysłu. Musimy wiedzieć, że nasze ciało nie jest w stanie funkcjonować samo, bez powiązania z umysłem. Zmysły są w stanie wykonać tylko te zadania, do których zostały stworzone i nie mogą wymieniać się między sobą funkcjami.

The best thing about Yog practice is that it is evidence based. It takes just one lesson, a matter of spending an hour or two with a well-trained Guru, to understand the healing powers of Yogic practices. In fact, this is also the best way to test the ability of the Guru whether he/she is able to give you the firsthand experience. The first sitting itself sets the healing process in motion at body and mind levels. The flexibility exercises and Yogic postures, when performed with long deep breathing rhythm, increase the oxygen content in blood and it’s flow in the body makes all joints flexible and free so that body’s autonomic functions are unhindered. This is the simple technique of natural healing of the body, which should become evident in the first sitting itself. It should not be that you just heard or learnt firsthand from the Guru. You must also get a firsthand experience of it yourself. The next most important lesson to be learnt from Yogic practice is the functions of the ten senses and the mind. We must know that our body cannot function by itself and every action of the body is operated by the senses. The senses in turn cannot function without connectivity with mind. Senses can only work for the specific task they are made and cannot interchange their functions.

www.sulislaw.pl

195

Chandra Mohan Bhandari Former Abmassador of India in Poland. Patron of the Sulislaw Palace

NAUKA JOGI –NIE TYLKO YOGAASANS I PRAANAAYAAM

Yog Science beyond Yogaasans and Praanaayaam

Prawo Dwoistości

Law of Duality

szyscy używamy określeń takich jak: moje ciało, moja ręka, moje oczy, mój mózg, moje serce, mój umysł, mój intelekt, moje ego, mój dom, moje bogactwo, moje osiągnięcia, itp. Jeśli faktycznie tak jest, kim jesteś ty, który rościsz sobie prawo własności do tych wszystkich rzeczy? Tylko jeśli jesteś czym innym niż ciało lub którakolwiek z tych rzeczy możesz rościć sobie do nich prawo. Jeśli jestem ciałem, kwestia posiadania go w ogóle się nie pojawia. To jest zasada dwoistości pomiędzy ‘Drishta’ (patrzący) i ‘Drishya’ (obiekt obserwowany), z których oba obiekty są niezależne od siebie, ale działają w harmonii lub w stanie Jogi. Istnienie jednego jest niepełne bez drugiego. Ale Drishta będący tym, który działa, postrzegany jest jako podmiot, a Drishya jako przedmiot obserwacji Drishta. Dwoistość Kreatora (Purush) i Kreacji (Prakriti) reprezentuje tę samą zasadę – oba zjawiska są od siebie oddzielne i istnieją niezależnie, ale istnienie jednego bez drugiego nie ma sensu i reprezentuje stan całkowitego braku aktywności/próżni.

Nowoczesne style życia w sprzeczności z prawami Natury Nauka Jogi jest sztuką samokontroli na wszystkich trzech poziomach ludzkiej egzystencji – fizycznym, astralnym i przyczynowym – a aby być do niej zdolną, jednostka musi posiadać odpowiednią wiedzę i dobrze rozumieć wspomniane trzy poziomy i ich role, a także sposób w jaki działają one w codziennym życiu. Musimy wiedzieć, że ciało jest zdolne nieustannie w 100% leczyć się samo, pod warunkiem, że mu na to pozwolimy. Niestety, styl życia praktykowany w dzisiejszych czasach tak bardzo skoncentrowany jest na komforcie i materializmie, że nie żyjemy ani nie pracujemy w normalnym i naturalnym środowisku.

196

e all claim: my body, my hand, my eyes, my brain, my heart, my mind, my intellect, my ego, my home, my wealth, my achievements, etc. If that be so, then who are you who is claiming ownership of all this? Only if you are different from the body or the other things can you claim ownership to the same. If I am the body, then the question of owning it does not arise. This is the principle of duality between ‘Drishta’ (the onlooker) and ‘Drishya’ (the object to be seen), the two are two independent entities but work in unison or Yog. The existence of one is incomplete without the other. But Drishta being the doer is regarded as the subject and Drishya as the object of the Drishta. The duality of Creator (Purush) and Creation (Prakriti) also represents the same principle – the two are distinct and exist independently but without one, the existence of the other is meaningless and represents the state of total inactivity/void.

Modern Lifestyles in contradiction with Nature’s laws Yog Science is the Art of self governance at all three levels of human existence – physical, subtle and causal – and to be able to do so, one has to have a good knowledge and understanding of the said three levels and their respective roles and ways of workings in daily living. We must know that the body has 100% ability to heal itself on an ongoing basis provided we let it do so. But our lifestyles these days unfortunately have become so comfort oriented and materialistic that we do not live and work in normal and natural environment. Further, our desires, greed, enmity, jealousy, lust, anger, etc. have created such a complex web of stresses in our emotional plane that the mind remains engrossed with

www.sulislaw.pl

Ponadto nasze pragnienia, zachłanność, wrogość, zazdrość, żądza, złość, itp. stworzyły na naszej płaszczyźnie emocjonalnej tak skomplikowaną sieć stresu, że umysł pozostaje nią opleciony 24 godziny na dobę i bardzo niewiele czasu pozostaje mu na zajmowanie się ciałem. Wszyscy są bardzo zestresowani, bez względu na wiek czy wykonywany zawód! Musimy sobie zadać bardzo proste, podstawowe pytanie – kto produkuje ludzkie ciało? Jest ono produkowane w fabryce – w macicy matki – ale ani fabryka, ani proces produkcji nie zostały stworzone przez człowieka. Wprawdzie dzieje się to naturalnie, ale matka może wspomóc lub zaburzyć ten naturalny proces, czego konsekwencje poniesie nowonarodzone dziecko. Jako że wszystkie istoty są dziełami Natury i otrzymują życie dzięki Woli Boga, dobrostan ich wszystkich w 100% zależy od Natury. Im lepiej my, ludzie, nauczymy się pozostawać w bliskim związku z Naturą i postępować zgodnie z jej prawami, tym lepiej Natura będzie mogła się nami opiekować na wszystkich trzech poziomach. Wszystkie nasze choroby, stresy, jak również brak równowagi emocjonalnej, itp., są efektem naszych własnych czynów lub Karma z przeszłości. Chociaż wszyscy jesteśmy obeznani z ciałem fizycznym, i przynajmniej w pewnym stopniu z ciałem astralnym Umysłu, Intelektu i Pamięci, ciało przyczynowe pozostaje niemal całkiem niedoceniane. W dalszej części mojego artykułu powiem więcej zarówno o ciele astralnym jak i przyczynowym, ponieważ są to głębsze obszary praktyki Jogi. Jak to się dzieje, że różne drzewa/rośliny czerpią odmienne składniki odżywcze z tej samej gleby, co odzwierciedlone jest w zawartości odżywczej i smaku ich owoców, ziaren czy warzyw? Czy chociaż na chwilę zatrzymujemy się, aby zastanowić się nad tym, że wiele ziaren zbóż i roślin strączkowych, które jemy niesie w sobie życie, i że gdyby włożyć je do ziemi, wyrosłyby z nich rośliny? To również jeden z bardzo ważnych faktów dotyczących Brahmacharya (bardzo zdyscyplinowany tryb życia, uwzględniający celibat) – zgodnie z którym energia reprodukcyjna każdej istoty (włącznie z królestwem roślin) jest niezwykłym ładunkiem skoncentrowanej energii, którą trzeba zachować dla uświęconych celów. Powszechnie

those 24x7 hours and is left with little time to take care of the body. Everybody is so stressed out irrespective of age or profession! We need to ask ourselves a very simple and basic question – who manufactures the human body? It is manufactured in a factory – the mother’s womb – but it is not a human-made factory, nor is the manufacturing process human made. It happens naturally, mother though can definitely help or derail this natural process with consequent results for the new-born child. Therefore, since all creatures are a product of Nature and come to life by the Will of God, they all are 100% dependent for their wellness on Nature and the more we human beings learn to stay as close to Nature as possible and follow Nature’s Laws, the more Nature can take good care of us at all three levels. All our illnesses, stresses, emotional imbalances, etc. are results of our own doings or Karmas from the past. While everyone is familiar with the physical body and somewhat with the subtle body of Mind, Intellect and Memory, there is hardly any appreciation of the causal body. I will cover both the subtle and causal bodies in more details at a later stage in this Paper, which are the deeper fields of Yog practice. How is it that different trees/plants draw different nutrients from the same soil as reflected in the nutrient contents and taste of their fruits, grains or vegetables? Do we even pause to think that the many grains of cereals and pulses that we eat actually carry a life in it and if those seeds were to be put in the soil, they will give rise to plants? That also establishes a very important fact of Brahmacharya (a highly disciplined lifestyle, including celibacy) – that the reproductive energy in every creature (plant kingdom included) is the ultimate pack of concentrated energy that needs to be conserved for the ordained purpose. We casually claim that our body is made of Panch Tatwas (five basic elements – space, air, fire, water and earth) but how do these elements come in our body, what are its’ role in making the body or its’ specific functions? It will be very instructive to study and compare our existence with that of the plant and animal kingdoms to understand humanity’s role and place in ensuring balance of Nature and survival of the Universe.

www.sulislaw.pl

197

mówi się, że nasze ciało składa się z Panch Tatwas (pięć podstawowych żywiołów – przestrzeń, powietrze, ogień, woda i ziemia), ale w jaki sposób te wszystkie element do niego trafiają, jaka jest ich rola w budowaniu ciała lub jego poszczególnych funkcji? Badając i porównując naszą egzystencję z egzystencją królestwa roślin i zwierząt można lepiej zrozumieć rolę i miejsce ludzkości w procesie utrzymywania równowagi Natury i przetrwania Wszechświata.

The specific roles of the five elements: Earth: Contains all five elements and provides food in the form of plants and animals, which collectively provide all the nutrients required by the body. Earth also provides stability to exist and move about on it. Water: Contains four elements other than earth and performs two main functions: firstly as a carrier of nutrients and secondly as a cleansing agent to remove waste and toxins from the body.

Specyficzne role pięciu żywiołów: Ziemia: Zawiera wszystkie pięć żywiołów i daje pożywienie w postaci roślin i zwierząt, które wspólnie dostarczają wszystkich składników odżywczych potrzebnych ciału. Ziemia daje również stabilność, pozwalającą na niej żyć i poruszać się po niej. Woda: Zawiera cztery żywioły za wyjątkiem żywiołu ziemi i pełni dwie główne funkcje: po pierwsze jest nośnikiem składników odżywczych, a po drugie jest środkiem czyszczącym, pozwalającym usunąć z organizmu odpady i toksyny. Ogień: Zawiera trzy żywioły, z wyjątkiem żywiołu ziemi i wody. Daje energię, reprezentuje energię słoneczną, a – jak powszechnie wiadomo – bez słońca na Ziemi nic nie mogłoby rosnąć, a bez jedzenia żadna istota długo by nie przetrwała. Jest to pierwszy i najważniejszy dowód na to, dlaczego człowiek powinien przestrzegać praw Natury i żyć zgodnie z jej zegarem, cieszyć się porami roku, spędzać czas wśród przyrody, itp. oraz unikać sztucznych, wirtualnych przestrzeni. Powietrze: Zawiera dwa żywioły – powietrze i przestrzeń. Gwarantuje mobilność i dynamikę. Nic nie może przetrwać bez powietrza. Bez oddechu nie przeżyjemy dłużej niż kilka minut. Przestrzeń: Nic nie może istnieć bez przestrzeni. Wszystko musi zacząć się od przestrzeni, w której dźwięk może uruchomić przepływ energii i aktywność. Ashtaangyog (Ashtangajoga): Nieodzowność Yam, Niyam i Kriyaayog (Krijajoga)

198

Fire: Contains three elements other than earth and water. Provides energy, represents Sun’s energy and as is well known, without Sun nothing can grow on earth and without food, no creature can survive for long. It is the single most firsthand evidence for people to realize why they need to respect Laws of Nature and follow Nature’s clock, enjoy seasons, spend time out in Nature, etc. and avoid artificial virtual spaces. Air: Contains two elements – air and space. It provides mobility and dynamism. Nothing can survive without air. We cannot live for more than few minutes if we do not get to breathe. Space: Nothing can exist without space. Everything has to start with provision of space where sound can start energy flow and activity. Ashtaangyog: Indispensability of Yam, Niyam and Kriyaayog Clinical Research at international level in the past few decades have widely established the efficacy of Yogic practices in continuous retention of normal health and in case of illnesses, the Yogic knowledge and admissible practices help in providing faster relief and recovery, more so in post-trauma rehabilitation. Yog Sutras provide for eight limbs or steps of Yogic practices, namely Yam, Niyam, Aasan, Praanaayaam, Pratyaahaar, Dhaarnaa, Dhyaan and Samaadhi. The first two limbs, viz. Yam and Niyam are key to Yog discipline. It has to be appreciated that while we do our Yogaasans, Praanaayaam and Meditation religiously everyday, we also need to continuously guide our daily living on the

www.sulislaw.pl

Prowadzone przez kilka ostatnich dekad międzynarodowe badania kliniczne dowiodły skuteczności praktyki Jogi w podtrzymywaniu dobrego zdrowia. W przypadku choroby wiedza jogiczna oraz zalecane praktyki pomagają uzyskać szybszą ulgę oraz powrót do zdrowia, zwłaszcza w przypadku rehabilitacji pourazowej. Jogasutry oferują osiem członów lub kroków praktyk jogicznych, tj. Yam (jama), Niyam (nijama), Aasan (asana), Praanaayaam (pranajama), Pratyaahaar (pratjahara), Dhaarnaa (dharana), Dhyaan (dhjana) i Samaadhi (samadhi). Pierwsze dwa stopnie, czyli Yam i Niyam są kluczem do jogicznej dyscypliny. Trzeba pamiętać, że oprócz codziennego wykonywania asan, praktykowania pranajamy i medytacji, musimy również zwracać uwagę na to, by nasze codzienne życie biegło zgodnie z zasadami Yam i Niyam. Dlatego też bardzo pouczające może być przywołanie następujących Sutr jogicznych z Księgi II, Saadhan Paad (O sadhanie, czyli ścieżce jogi): Sutra 29 “Yam-niyam-aasan-praanaayaam-pratyaahaar-dhaarnaa-dhyaan-samaadhayo-ashtaavangaani” wylicza ośmiostopniową ścieżkę jogi (AshtaangYog) składającą się z Yam, Niyam, Aasan, Praanaayaam, Pratyaahaar, Dhaarnaa, Dhyaan i Samaadhi. Sutra 30 “Ahimsaa-satya-asteya-brahmacharya-aparigrahaa Yamaah” wylicza pięć Yam (zasad moralnych) – Niekrzywdzenie (Ahimsaa), Prawda (Satya), Niekradzenie (Asteya), bardzo zdyscyplinowane życie, włącznie z celibatem (Brahmacharya) oraz niegromadzenie doczesnych dóbr (Aparigrah). Zasad Yam i Niyam należy rygorystycznie przestrzegać, a ich praktyka musi przebiegać na wszystkich trzech poziomach, tj. Manasaa (w myślach), Vaachaa (w mowie) i Karmanaa (w czynach). Musimy zdawać sobie sprawę, że ziarno każdego czynu rezyduje w Chitta lub inaczej pamięci – na poziomie myśli. Dlatego też każde odstępstwo należy zdusić w zarodku – oznacza to, że każda myśl o przemocy, mówieniu kłamstw, kradzieży, uleganiu żądzom lub o dobrach materialnych musi zostać zduszona już na wstępnym etapie. Jest to możliwe wyłącznie poprzez wykasowanie myśli o takich występkach z pamięci poprzez przypomnienie ego wszystkich złych rzeczy i krzywd wynikających z ich podtrzymywania.

principles of Yam and Niyam. It is, therefore, very instructive if we recall the following Yog Sutras from Chapter II, Saadhan Paad: Sutra 29 “Yam-niyam-aasan-praanaayaam-pratyaahaar-dhaarnaa-dhyaan-samaadhayo-ashtaavangaani” lists out the eightfold-path of Yog (AshtaangYog) consisting of Yam, Niyam, Aasan, Praanaayaam, Pratyaahaar, Dhaarnaa, Dhyaan and Samaadhi. Sutra 30 “Ahimsaa-satya-asteya-brahmacharyaaparigrahaa Yamaah” lists out the five Yams – Nonviolence (Ahimsaa), Truth (Satya), no Stealing (Asteya), a highly disciplined life, including celibacy (Brahmacharya) and no accumulation of worldly possessions (Aparigrah). The Yams and Niyams have to be followed with rigor, such that its practice has to be at all three levels, viz. Manasaa (in thoughts), Vaachaa (in speech) and Karmanaa (in action). We need to realize that the seed for every activity resides in the Chitta or memory – the thought level. Therefore, the first effort has to be to nip the vice in the bud – meaning the thought of engaging in violence, telling lies, stealing, running after desires or material possessions has to be curbed right at the initial thought stage. The only way to make it possible is to erase thought of such vices from the memory by reminding the ego of all the ills and harm arising from keeping company of them. But if it has not been possible to do so and the thoughts do arise, we need to train the mind through intellect to exercise control over the speech, so that the thoughts do not get externalized to speech level like hurling scorn. If that also fails, then the physical action has to be controlled so that actual violence is avoided. But if the situation does manifest to physical level also, then evasive actions of not adding fuel to the fire like leaving the place, withdrawing from heated arguments, asking for forgiveness, etc. need to be consciously practiced. The highest level of practice of Yams and Niyams is when they do not disturb us even at the thought level. This is the way to practice control on Chittavrittis to nirodh state, that is neither oppose, nor suppress but tame mind’s wanderings to a serene state.

www.sulislaw.pl

199

Jeśli jednak nie uda nam się tego zrobić, i myśli takie się rozwiną, musimy na poziomie intelektualnym wyćwiczyć umysł w trzymaniu kontroli nad mową, tak aby w żaden sposób nie wyraziły się w niej obelgi. Jeśli to również się nie powiedzie, konieczne jest kontrolowanie działania w celu uniknięcia faktycznej przemocy. Jeśli jednak sytuacja zamanifestuje się na poziomie fizycznym, trzeba świadomie podjąć działania unikające, aby nie dolewać oliwy do ognia; należy więc opuścić miejsce zdarzenia, wycofać się z gorącej kłótni, poprosić o wybaczenie, itp. Najwyższy poziom praktyki Yam i Niyam osiągamy wtedy, gdy nie przeszkadzają nam one nawet na poziomie myśli. W ten sposób ćwiczymy kontrolę nad Chittavritti aż do uzyskania stanu nirodh, czyli stanu, w którym nie stawiamy im oporu ani nie próbujemy ich zdusić, a jedynie wyciszamy myślowe wędrówki, sprowadzając je do stanu łagodności. Sutra 31 “Jaati-desh-kaal-samayaan-avachhinnaah Saarvabhaumaa Mahaavratam” oznacza, że zasady Yam i Niyam muszą być praktykowane niezależnie od pochodzenia rasowego, miejsca, czasu lub okoliczności. Innymi słowy determinacja, aby ich przestrzegać musi być uniwersalna – w każdym momencie, miejscu, w każdej sytuacji i w odniesieniu do wszystkich ludzi. Oczywistym jest, że w praktyce Yam i Niyam konieczne jest przestrzeganie wielkich ślubów, bez uciekania się do jakichkolwiek wymówek (Avachhinnaah) związanych z czasem (kaal), okolicznościami (samay), miejscem (desh) lub pochodzeniem (jaati). Tylko wtedy staną się one uniwersalnymi, najwyższymi ślubami (Saarvabhaumaa Mahaavratam). Sutra 32 “Shauch-santosh-tapah-swaadhyaaye-iswarpranidhaanaani Niyamaah” wylicza pięć praktyk Niyam, czyli praktyk związanych z dyscypliną lub przestrzeganiem norm związanych z codziennym życiem – Shauch (śauca), Santosh, Tapah, Swaadhyaaya (Swadhyay) i Ishwarpranidhaan (Iśvarapranidhana). O ile celem Yam jest oczyszczenie naszych Chittavritti i procesu myślowego, o tyle praktyki Niyam mają za zadanie oczyścić nasze ciało i zmysły. Określają one codzienny kodeks postępowania, który poszukujący musi stale i w sposób nieugięty praktykować, aby nieustannie kierować się w stronę czystszych i wyższych poziomów praktyki. Shauch odno-

200

Sutra 31 “Jaati-desh-kaal-samayaan-avachhinnaah Saarvabhaumaa Mahaavratam” meaning the Yams and Niyams have to be practiced without consideration of birth in a particular race, place, time or circumstance, in other words the determination to abide by them has to be universal – at all times, places, situations and applicable to all peoples. It makes it clear that firm vows have to be observed in practice of Yam and Niyam without any excuse (Avachhinnaah) of time (kaal), circumstance (samay), place (desh) or family of birth (jaati). Only then they become the universal supreme pledges (Saarvabhaumaa Mahaavratam). Sutra 32 “Shauch-santosh-tapah-swaadhyaayeiswarpranidhaanaani Niyamaah” lists out the five Niyams, disciplines or abiding standards of daily living – Shauch, Santosh, Tapah, Swaadhyaaya and Ishwarpranidhaan. If Yams are meant to cleanse our Chittavrittis and the thought process, the Niyams are meant to cleanse our body and senses. They are a daily code of conduct that the seeker has to steadfastly practice relentlessly to move continuously to purer and higher levels of practice. Shauch relates to personal hygiene and is practiced at two levels – body hygiene externally and purity of thoughts. Body hygiene does not mean taking bath to avoid foul smell alone but regular bowel movement, keeping the senses and internal digestive systems in good order by practice of the six kriyaas – Dhauti, Basti, Neti, Kapaalbhaati, Traatak, and Nauli. Purity of thoughts means curbing feelings of jealousy, anger, greed, lust, pride, etc., which relate to purity at the subtle level. Santosh means being content in every situation and in whatever comes our way. Tapah means observing austerities – both physical and subtle. Swaadhyaaya relates to acquiring more and more knowledge about our own existence, as also our relationship with the rest of the world around us. Ishwarpranidhaan means unconditional surrender to God. The last three Niyams are explained in greater details under Kriyaayog below. The Yams and Niyams are the most important of all the eight steps of Yog and yet most students of Yog are totally oblivious of the usefulness of

www.sulislaw.pl

si się do higieny osobistej i praktykowana jest na dwóch poziomach – zewnętrzne oczyszczanie ciała fizycznego oraz czystość myśli. Higiena ciała nie oznacza brania kąpieli wyłącznie w celu uniknięcia brzydkiego zapachu, ale również dbanie o regularną pracę jelit, utrzymywanie zmysłów i układu trawiennego w dobrej kondycji poprzez praktykowanie sześciu kriyaa – Dhauti, Basti, Neti, Kapaalbhaati, Traatak, i Nauli. Czystość myśli oznacza hamowanie takich uczuć jak zazdrość, złość, chciwość, pożądanie, duma, itp. które odnoszą się do czystości na poziomie astralnym. Santosh oznacza bycie zadowolonym w każdej sytuacji, bez względu na to, co nas spotyka. Tapah oznacza przestrzeganie ascezy – zarówno na poziomie fizycznym, jak i astralnym. Swaadhyaaya odnosi się do zdobywania coraz większej wiedzy na temat własnej egzystencji oraz na temat naszego związku z resztą otaczającego nas świata. Ishwarpranidhaan oznacza bezwarunkowe poddanie się Bogu. Ostatnie trzy praktyki Niyam wyjaśnione są bardziej szczegółowo poniżej, w części dotyczącej Kriyaayog (Krijajoga). Yam i Niyam są najważniejszymi ze wszystkich ośmiu stopni Jogi, a mimo to większość uczniów jest całkowicie nieświadoma przydatności tych dziesięciu głównych przykazań, a być może nawet nigdy o nich nie słyszała. Tak naprawdę większość, jeśli nie wszystkie nauki religijne zakorzenione są w Yam i Niyam. W nieoceniony sposób przyczyniają się one do osiągnięcia przez poszukującego zdrowej i szczęśliwej osobowości i dają mu wspierającą perspektywę. Jednak przestrzeganie tych przykazań i stosowanie ich w codziennym życiu nie jest proste, mimo iż znamy ich znaczenie i zalety wynikające z pełnej wiary praktyki – tak silna jest natura Maayaa (iluzji) i Avidhyaa (ignorancji). Dlatego właśnie Maharshi Patańdżali jednoznacznie deklaruje w Sutrze 31 powyżej, że poszukujący musi złożyć silne, bezwarunkowe i uniwersalne śluby, zobowiązujące go do praktykowania Yam i Niyam. Sutra 33 “Vitark-baadhne Pratipaksh-bhaavanam” mówi, że ilekroć zdarzy nam się postąpić niezgodnie (Vitarkbaadhne) z duchem Yam i Niyam, musimy natychmiast przypomnieć sobie o cierpieniu i negatywnych skutkach takiego postępowania (pratipakshbhaavanam). Pomoże nam to uniknąć

these ten cardinal commandments or may not even have heard about them. In fact, almost all if not the entire teachings of all religions are rooted in the Yams and Niyams. They contribute invaluably in making a healthy, happy personality and helpful outlook for the seeker. But it is not so easy to abide by these ten commandments and apply them steadfastly in daily living despite our knowing of their importance and the advantages we derive from its faithful practice – such is the overpowering nature of Maayaa (illusion) and Avidhyaa (ignorance). This is why Maharshi Patanjali has unambiguously declared in Sutra 31 above that the seeker has to take a firm, unconditional and universal vow in the practice of Yams and Niyams. Sutra 33 “Vitark-baadhne Pratipaksh-bhaavanam” tells that whenever we find ourselves going against (Vitarkbaadhne) the spirit of Yams and Niyams, we must immediately remind ourselves of the sufferings and adverse results we would face in not doing so (pratipakshbhaavanam). That would help avoid breaking them. We have to continuously remind ourselves of the sufferings from human weaknesses like anger, greed, lust, attachment, egoism, etc., which are major obstacles in faithfully living by the Yams and Niyams. Besides, these weaknesses also cause untold harm to our material wellbeing and result in disturbing our mental peace and physical health because they disrupt normal thought process and block the communication processes from the Chitta through the nervessystems to the body organs. Kriyaayog: It is also very important to realize that after explaining the entire science of Yog in the first chapter, Maharshi Patanjali provides the starting point of Yog Sadhnaa in the first three Sutras of second chapter, which do not relate to Yogaasans and Praanaayaam but concentrate on three of the five Niyams. That confirms the necessity of laying emphasis on Yam and Niyam because they help to engineer our thought process without which nothing can be achieved. Let us consider the first three Sutras of chapter II, the Saadhan Paad:

www.sulislaw.pl

201

łamania ślubów. Musimy nieustannie przypominać sobie o cierpieniu wynikającym z ludzkich słabości, takich jak złość, chciwość, pożądanie, przywiązanie, egoizm, itp., które stanowią główne przeszkody w prowadzeniu życia w zgodzie z Yam i Niyam. Dodatkowo słabości te czynią również niewypowiedzianą szkodę naszemu materialnemu dobrostanowi i skutkują zakłóceniem naszego spokoju mentalnego i zdrowia fizycznego, ponieważ przerywają normalny proces myślowy i blokują procesy komunikacji płynące z Chitta przez układ nerwowy do poszczególnych organów. Kriyaayog (Krijajoga): Bardzo ważne jest również aby zrozumieć, że po wyjaśnieniu całości nauki stojącej za Jogą w pierwszej księdze, w pierwszych trzech Sutrach drugiej księgi Maharshi Patańdżali ukazuje punkt wyjścia do Sadhnaa jogi (sadhana – ścieżka jogi), która nie ma związku z asanami ani pranajamą, ale koncentruje się na trzech z pięciu Niyam. Potwierdza to konieczność położenia nacisku na Yam i Niyam, ponieważ pomagają one kształtować nasz proces myślowy, bez czego nie można niczego osiągnąć. Rozważmy pierwsze trzy Sutry Księgi II, Saadhan Paad(O sadhanie, czyli ścieżce jogi): Sutra 1 “Tapah-Swaadhyaaye-Ishwarpranidhaanaani Kriyaa Yogah” wyjaśnia, że Tapah (tapas asceza), Swaadhyaaya (svadhyaya - badanie pism w celu zdobycia coraz wyższej wiedzy o Self) oraz Ishwarpranidhaan (Iśvarapranidhana – poddanie się Bogu) składają się na krijajogę ‘KriyaaYog’. Tapah (asceza) obejmuje liczne fizyczne i astralne poszukiwania w ramach ascezy, które pomagają poszukującemu wzmocnić jego siłę woli. Na przykład regularne poszczenie w określone dni, wczesne wstawanie rano i udawanie się na spoczynek wczesnym wieczorem – najlepiej o stałych porach, pielgrzymowanie, pomaganie potrzebującym, itp., to zewnętrzne wymiary ascezy. Kontrolowanie zmysłów, złości, chciwości, pożądania, itp. to wewnętrzne wymiary Tapah, a poszukujący musi nieustannie stawiać sobie coraz wyższe cele ascetyczne, aby pokonywać przeszkody i utrzymać wiarę i zaufanie w ścieżkę Jogi. Poszukujący szuka coraz głębszej wiedzy, aby wzmocnić swoją siłę woli. Jest przez cały czas uważny, każdy impuls

202

Sutra 1 “Tapah-Swaadhyaaye-Ishwarpranidhaanaani Kriyaa Yogah” explains that Tapah (austerities), Swaadhyaaya (study of the scriptures to gain higher and higher knowledge about the Self) and Ishwarpranidhaan (surrender to God) together constitute the science of ‘KriyaaYog’. Tapah includes the many physical and subtle pursuits in austerities that help the seeker to strengthen his willpower. For example, fasting regularly on fixed days, getting up early in the morning and retiring early at night – preferably at fixed timings, performing pilgrimages, helping the needy, etc. are the external dimensions of austerities. Controlling senses, anger, greed, lust, etc. are internal dimensions of Tapah and the seeker has to constantly set higher and higher standards of austerities to overcome these obstacles and attain faith and trust on the path of Yog. The seeker looks for higher and higher knowledge to strengthen his willpower. He remains observant all the time, every sense impulse is first analyzed by his intellect and only after looking at the pros and cons, he strives to stick on to the righteous path. In this way by subjecting himself to a highly disciplined living or austerities, the seeker strengthens his willpower and gains empowerment to control his Chittavrittis. Swaadhyaaya is regular study of scriptures to learn about the real nature of things happening all the time around us, acquiring knowledge about what is right, what is wrong, what is the righteous path, pitfalls to be avoided, sins to be curbed, and so on. Knowledge so acquired helps the seeker to regulate his daily living accordingly and Swaadhyaaya thus becomes an integral part of uplifting his living, his lifestyle, his existence. An ignorant person without acquiring or having such knowledge cannot even think of taking the first step and question of having the willpower or desire to practice the Yog science would not arise at all. Ishwarpranidhaan meaning surrender to God is the simplest path to connect inwards leading to Samaadhi. But it is not so simple as it sounds. Surrender to God implies that everything is done in the name of God and individual does not pride

www.sulislaw.pl

płynący ze zmysłów najpierw analizowany jest przez jego intelekt, a dopiero po przeanalizowaniu wszelkich za i przeciw poszukujący stara się pozostać na właściwej ścieżce. W ten sposób, poddając się bardzo zdyscyplinowanemu życiu lub ascezie, poszukujący wzmacnia swoją siłę woli i zdobywa moc kontrolowania swoich Chittavritti. Swaadhyaaya (medytacja) jest regularnym studiowaniem pism, w celu poznania prawdziwej natury zdarzeń, które nieustannie dzieją się wokół nas, zdobycia wiedzy o tym co jest dobre, a co złe, jaka jest słuszna ścieżka, jakich pułapek należy unikać, jakich grzechów się wystrzegać, itd. Tak zdobyta wiedza pomaga szukającemu odpowiednio uporządkować swoje codzienne życie, a Swaadhyaaya staje się w ten sposób integralną częścią procesu ulepszania jego funkcjonowania, stylu życia i istnienia. Ignorant, który nie zdobędzie lub nie posiada takiej wiedzy nie może nawet pomyśleć o wykonaniu pierwszego kroku, a posiadanie silnej woli lub pragnienie praktykowania Jogi w ogóle nie przyjdzie mu do głowy.

himself/herself for his/her achievements. It helps in purifying Chittavrittis and progress on the Yog path. These are all interdependent practices even though they may sound independent of each other, which are preparatory to advancing on the path of Maharshi Patanjali’s AshtaangYog. Before we surrender to God, we must know Who, What and where God is and for that Swaadhyaaya or study of the Vedic texts or scriptures of other religions is a must. These three attributes together are called Kriyaa Yog and form the foundation of the path to Selfrealization. The most important and forthright lesson to be understood right in the beginning is that the first step in Yog science starts not with Yogaasans but with moderating lifestyle, monitoring the thought process, inculcating basic moral and human values, gaining higher and higher wisdom and surrendering to God – that invisible Cosmic Power that is beyond scientific exploration in laboratories.

Ishwarpranidhaan (oddanie się) oznaczające poddanie się Bogu jest najprostszą drogą do skontaktowania się z własnym wnętrzem, co prowadzi do osiągnięcia Samaadhi. Nie jest to jednak tak proste, jak może się wydawać. Poddanie się Bogu oznacza, że wszystko co robimy, robimy w imię Boga, oraz że jednostka nie szczyci się swoimi osiągnięciami. Pomaga to w oczyszczeniu Chittavritti i dokonaniu postępów na ścieżce jogi. Wszystkie te praktyki są współzależne, mimo iż mogą wydawać się od siebie niezależne, i stanowią przygotowanie do wkroczenia na wyższy poziom, czyli na ścieżkę ashtangajogi Maharshi Patańdżaliego. Zanim poddamy się Bogu musimy wiedzieć Kim, Czym i gdzie jest Bóg. Dlatego nieodzowne jest praktykowanie Swaadhyaaya lub studiowanie tekstów wedyjskich lub pism innych religii.

Sutra 2 “Samaadhi-bhaavanaarthah Klesh-tanookaranaarthscha” meaning KriyaaYog is meant to inculcate the yearnings for Samaadhi and ease & dismantle obstacles in it’s path. It clarifies that KriyaaYog helps to ease the Klesh (obstacles) in the path of Yog and ignites the initial curiosity towards Samaadhi. The seeker is propelled by an inner urge towards God realization. It may be interesting to know that Paramhamsa Yognanda, author of the bestselling book on KriyaaYog: ‘Autobiography of a Yogi’ and the chain of Gurus preceding him were practitioners of KriyaaYog. He had migrated to the USA in early AD 1920s on instructions of his Guru to spread the practice of KriyaaYog in that continent. The Self Realization Fellowship (SRF) established by him is still active worldwide under the Guru-Shisya Paramparaa (Master-disciple tradition).

Powyższe trzy atrybuty wspólnie nazywane są Kriyaa Yog (krijajoga) i stanowią fundament ścieżki samorealizacji. Najważniejszą i najprostszą lekcją, którą trzeba zrozumieć na samym początku jest fakt, iż pierwszy etap kroczenia ścieżką Jogi nie zaczyna się od wykonywania asan, lecz od uspokojenia stylu życia, monitorowania procesu

Sutra 3 “Avidyaa-asmitaa-raag-dwesh-abhiniveshaah Kleshaah” meaning Ignorance, Illusion, Attachment, Enmity and Fear of death are the five obstacles on the path to God Realization. They reside in the Chitta or subconscious mind as vrittis or habits and determine the individual’s personality. The person’s actions at any gi-

www.sulislaw.pl

203

myślowego, przyswojenia sobie podstawowych wartości moralnych i ludzkich, zdobycia wyższej wiedzy i poddania się Bogu – tej niewidocznej Kosmicznej Mocy, która wykracza poza możliwości prowadzonych w laboratoriach badań naukowych. Sutra 2 “Samaadhi-bhaavanaarthah Klesh-tanoo-karanaarthscha” oznacza, że Krjijajoga ma na celu wywołanie skupienia (Samaadhi) oraz osłabienia i rozbrojenia przeszkód napotykanych na jej ścieżce. Wyjaśnia, że Krijajoga pomaga osłabić Klesh (przeszkody) na ścieżce Jogi i rozpala początkowe zainteresowanie Samaadhi. Poszukujący napędzany jest przez wewnętrzną potrzebę uświadomienia sobie Boga. Warto wiedzieć, że Paramhamsa Yognanda, autor bestsellerowej książki na temat Krijajogi: ‘Autobiografia Jogina’, a także wielu poprzedzających go Guru było praktykami Krijajogi właśnie. Yognanda wyemigrował do USA na początku lat ’20. ubiegłego wieku, wysłany tam przez swojego Guru, aby rozpowszechniał praktykę Krijajogi na tym kontynencie. Założona przez niego organizacja The Self Realization Fellowship (SRF) wciąż aktywnie działa na całym świecie pod kierunkiem jego uczniów zgodnie z tradycją Guru-Shisya Paramparaa (tradycja przenoszenia wiedzy z mistrza na ucznia). Sutra 3 “Avidyaa-asmitaa-raag-dwesh-abhiniveshaah Kleshaah” czyli Niewiedza, Iluzja, Przywiązanie, Awersja oraz Lęk przed śmiercią stanowią pięć przeszkód stojących na ścieżce Uświadomienia sobie Boga. Przeszkody te umiejscowione są w Chitta lub podświadomości w formie vritti lub nawyków i determinują osobowość jednostki. Działania podejmowane przez jednostkę w dowolnym momencie uzależnione są od tego, która z vritti dominuje w danej chwili, a które odgrywają rolę wspomagającą.

Konieczność praktykowania asan i pranajamy Czy niezbędne jest praktykowanie 3 i 4 członu ścieżki Jogi, czyli asan i pranajamy? Tak, jest to niezbędne do podtrzymania i utrzymania dobrego zdrowia, chociaż może być wiele sposobów osiągnięcia tych samych celów. Ten kto pracuje głównie na dworze i ćwiczy swoje ciało wykonując codzienną pracę, np. rolnik, pracownik fizycz-

204

ven time depend on which one of his vrittis is dominating at that time and which others are in supporting role.

Necessity of Yogaasans and Praanaayaam Is it necessary that a person has to perform the 3rd and 4th limbs, viz. Aasan and Praanaayaam of Ashtaang Yog? Yes, it is necessary for sustaining and upkeep of the health of the body but there can be many ways of achieving the same goals. A person who is mostly working outdoors and exercises his body in normal performance of his work like a farmer, a labourer, a sports person, and other professions involving enough physical activity need not perform Aasans and Praanaayaam but they have to make sure that their overall lifestyles are such that they are able to maintain a normal physical health. But for those wanting to follow intellectual and creative pursuits where the physical mobility of the body is limited, Aasan and Praanaayaam and form a very important part of their daily lifestyles so that they can maintain normal body health. Meditation is necessary for all to keep their mental and causal faculties in absolute nick. Yogaasans and Praanaayaam exercise all body joints to keep them free from any toxins and waste deposits, so that there is no blockage in the free flow of communication through the nerves and blood vessels flowing through the arteries or veins. A whole series of exercises of all the body joints, carried out with rhythmic deep and brisk breathing rounds, has been developed by Yogis in the past, more commonly known by the name ‘Sookshma Vyaayaam’ or Flexibility Exercises, that provides an absolutely clear experience of the meaning of body healing through blood circulation and mental promptings through the central nervous communications to the body parts to guide each one of them to maintain normal health. Once the body attains good flexibility, it is possible to practice more complex body postures, called Yogaasans, to further ensure body’s total health. Thereafter, Praanaayaam helps in bringing the body to complete stillness so that the senses also get withdrawn from their subjects and mind can be directed inwards to intellect and memory sheaths. It is possible to clearly

www.sulislaw.pl

ny, sportowiec oraz ci, których praca związana jest z aktywnością fizyczną nie muszą wykonywać asan i ćwiczyć pranajamy, ale muszą starać się, aby ich styl życia umożliwiał im utrzymanie normalnego zdrowia fizycznego. Dla tych zaś, którzy kroczą ścieżką intelektualną i kreatywną, gdzie fizyczna aktywność jest ograniczona, asany i pranajama stanowią bardzo ważną część codziennego życia, gdyż pomagają utrzymać zdrowie. Medytacja niezbędna jest dla wszystkich w celu utrzymania zdolności umysłowych i przyczynowych w idealnym stanie. Asany i pranajama uruchamiają wszystkie stawy, dzięki czemu są one wolne od toksyn i złogów i nie ma w nich blokad uniemożliwiających swobodny przepływ komunikacji przez nerwy i naczynia krwionośnie, tętnice lub żyły. W przeszłości jogini opracowali całe serie ćwiczeń przeznaczonych dla wszystkich stawów, których wykonywaniu towarzyszą rytmiczne głębokie i szybkie oddechy. Bardziej powszechnie znane są one jako ‘Sookshma Vyaayaam’ lub Ćwiczenia Elastyczności, które pozwalają doświadczyć znaczenia uzdrawiania ciała poprzez cyrkulację krwi i umysłowe podpowiedzi, które wysyłane są do poszczególnych części ciała za pośrednictwem centralnego układu nerwowego, aby umożliwić im utrzymanie zdrowia. Kiedy ciało uzyska odpowiednią elastyczność możliwe jest praktykowanie bardziej złożonych pozycji, zwanych asanami, które jeszcze silniej wspomagają utrzymanie dobrego zdrowia. Z drugiej strony pranajama wprowadza ciało w stan całkowitego uspokojenia, dzięki czemu zmysły zostają odciągnięte od tego, czym się zajmują i umysł może zostać skierowany do wewnątrz i zająć się warstwą intelektu i pamięci. Dzięki temu procesowi możliwe jest wyraźne doświadczenie pięciu powłok ciała (Pańćakośa), tj. powłoki pożywienia, energii, umysłu, intelektu i pamięci. Prowadzi to do ostatnich trzech etapów ashtangajogi, czyli kontemplacji, koncentracji i łączności „Ja” z Self/Duszą/Atman. Ponieważ wszystkie rozprawy dotyczące jogi szczegółowo rozprawiają się z asanami i pranajamą, ja nie będę wchodzić w detale. Skupię się natomiast na trzech ostatnich etapach praktyki ashtangajogi, czyli na skontaktowaniu się z „Ja”, a następnie przekierowaniu tego połączenia na Self, lub na jego nieustanne oczyszczanie i sublimację.

experience the five sheaths in the body, viz. food, energy, mind, intellect and memory through this process. This then leads to the last three steps of Ashtaangyog, viz. contemplation, concentration and finally connectivity of the ‘I’ towards the Self/ Soul/Atman. While I do not wish to go into details of Yogaasans and Praanaayaam since there is sufficient focus on these in normal discourses, I would focus more on the last three steps of Ashtaang Yog practice, that of connecting with the ‘I’ first and then directing it towards the Self for it’s continuous purification and sublimation. Verse 18 in ‘Purush Sukta’ (II Chapter of Rudraashtaadyaayi) reads as follows: Vedaahme-tam-purusham-mahaantam-aadityavaranam-tamasah-parastaat, Tamewa-vididtwaati-mrityu-neti-naanyah-panthaa-vidyateyanaaya.

www.sulislaw.pl

205

Wers 18 ‘Purush Sukta’ (II Księga Rudraashtaadyaayi) głosi co następuje: Vedaahme-tam-purusham-mahaantam-aadityavaranam-tamasah-parastaat, Tamewa-vididtwaati-mrityu-neti-naanyah-panthaa-vidyateyanaaya. Oznacza to, że nie ma innego sposobu na pozbycie się lęku przed śmiercią niż uświadomienie sobie, że najwyższy Purusha lub Bóg, który tak jak Słońce rozjaśnia wszelką ciemność, usuwa również wszelkie przejawy niewiedzy. A jedynym sposobem na poznanie Boga jest zjednoczenie się z Nim, co oznacza osiągnięcie szczytu Saadhanaa, lub niekończąca się, intensywna praktyka jogiczna, trwająca do chwili zjednoczenia z Bogiem.

Meaning there is no other way to get over the fear of death than getting to know that Supreme Purusha or God who like the Sun removing all darkness, is the remover of all ignorances. And the only way to know God is to unite with Him and that is the pinnacle of Yog Saadhanaa or never ending intense Yog practice until merger in God.

Wisdom is God I have seen many references in Upanishads and other religious books to conclude that ‚Knowledge is God’, which can be easily explained by a profound argument about God being a ‚Perfect Individual’. He possesses all the best qualities that one can imagine. We ask him for virtues depending on our own understanding of

Mądrość jest Bogiem W Upanishadach i innych religijnych księgach widziałem liczne odniesienia, które pozwalają wnioskować, że “Wiedza jest Bogiem”, co można bez trudu uzasadnić stwierdzeniem, że Bóg jest “Jednostką Idealną”. Posiada wszystkie najlepsze cechy, jakie tylko można sobie wyobrazić. Prosimy go o łaski, w zależności od naszego własnego ich rozumienia. Innymi słowy Bóg jest naszym wzorcem do naśladowania, posiadającym najlepsze kwalifikacje. Taka osoba musi wiedzieć wszystko. Można też powiedzieć, że wiedza absolutna reprezentuje Boga, lub Wiedza jest Bogiem. Nic dziwnego, że GyaanYog (ścieżka wiedzy) jest również jedną z licznych ścieżek samorealizacji. Mundakopanishady (wersy I/5-6) mówią o Bogu jako o Paraavidhyaa (najwyższa wiedza) a cztery Wedy (Rig, Yaju, Saam i Atharva) oraz sześć Vedaangs (człony Wed) - Shikshaa, Kalp, Vyaakaran, Nirukta, Chhanda i Jyotish – jako o Aparaavidhyaa (wiedza Wszechświata). To ostatnie określenie umożliwia poszukującym dowiedzenie się o Paraavidhyaa (wiedza transcendentalna). Adishankaraachaarya oświadcza, że nie ma różnicy pomiędzy uświadomieniem sobie Parmaatman i zdobyciem Paraavidhyaa, innymi słowy zdobycie wiedzy o Bogu jest równie dobre jak uświadomienie Go sobie. Wers 6 opisuje atrybuty Boga (nie można uświadomić Go sobie zmysłami percepcji ani uzy-

206

www.sulislaw.pl

skać poprzez organy działania, jest nienarodzony, bez opisu lub formy, wszechobecny, wszechmocny i wszechwiedzący, najmniejszy z wyglądu i największy również poprzez bycie Stwórcą całego wszechświata, itp.). Każdy, kto uświadomi sobie te atrybuty sam ich doświadczy, a tym samym może twierdzić, że uświadomił sobie Boga.

the virtues. In other words, God is our role model with all the best of qualifications that we can think of. Such a person has to know everything. Or we can say that total knowledge represents God or Knowledge is God. No wonder GyaanYog (path of knowledge) is also one of the many paths of Self-realization.

Ale czym jest Mądrość? Dla poszukującego osobiście doświadczona i potwierdzona wiedza staje się Mądrością. Mówimy o naukach teoretycznych i stosowanych. Pierwsze postulują i rozwijają wiedzę teoretyczną, drugie wykorzystują ją w działaniu, lub prowadzą badania laboratoryjne w celu zweryfikowania poprawności dotychczas rozwiniętej wiedzy teoretycznej. Tak więc nauki stosowane to wiedza zweryfikowana, którą nazywamy mądrością lub wiedzą doświadczeniową. W ogólnym kontekście używamy słowa mądrość w kategoriach wartości moralnych lub ogólnoludzkich ponieważ były one testowane przez pokolenia jako zdrowe praktyki rozwoju ludzkości. Wiedza o świecie fizycznym jest jednym wymiarem nowoczesnego wyższego wykształcenia, podczas gdy Wiedza o całym Wszechświecie, włącznie z Wszechświatem Duchowym, zagłębia się w królestwo wyższej mądrości (Aparavidhyaa). Wiedza o Bogu staje się Mądrością, kiedy doświadczamy Jego obecności w nas oraz w innych ludziach.

Mundakopanishad speaks (verses I/5-6) about God as Paraavidhyaa (supreme knowledge) and the four Veds (Rig, Yaju, Saam and Atharva) and the six Vedaangs (limbs of Veds) - Shikshaa, Kalp, Vyaakaran, Nirukta, Chhanda and Jyotish - as the Aparaavidhyaa (knowledge of the Universe). The latter empowers seekers to learn about the Paraavidhyaa. Adishankaraachaarya declares that there is no difference between realization of the Parmaatman and gaining the Paraavidhyaa, in other words gaining knowledge about God is as good as realizing Him. Verse 6 then provides the attributes of God (He cannot be realized by senses of perception or attained by the organs of action, He is unborn, without description or form, omnipresent, omnipotent and omniscient, the smallest in appearance and largest also by way of Creator of the whole universe, etc.). Anyone who can realize those attributes or have a firsthand experience of the same, can claim to have realized God.

Wszyscy możemy być boscy, jeśli przyswoimy sobie boskie cechy. Maharshi Patańdżali w Sutrze I/25 kategorycznie stwierdza, że Bóg jest najwyższą Wiedzą. Nie ma nic ponad Niego. Dokładnie z tego powodu każda religia stworzyła tak wiele kodeksów postępowania w codziennym życiu, mających na celu kształtowanie charakterów jednostek. Aby być wiernym swojej religii jednostka musi dokładnie wypełniać swoje codzienne życiowe obowiązki i postępować zgodnie z kodeksem. Dopiero wtedy może twierdzić, że jest prawdziwym wyznawcą swojej religii. Mahatma Gandhi bardzo dokładnie objaśnił tę kwestię. Twierdził, że religia to kwestia wiary i że wszystkie religie są sobie równe. Żadna nie może być lepsza od innych. „Bez względu na to, czy Whitney Houston dziękuje Jezusowi, jako swojemu Panu i zbawcy podczas rozdania nagród Grammy, czy też Papież przywołuje Jego imię w codziennej

But what is Wisdom? Knowledge when personally experienced and found to be true becomes Wisdom for that seeker. We talk of theoretical and applied sciences. The former postulates and develops theoretical knowledge and the latter puts it to actual use or performs laboratory research to verify correctness of the theoretical knowledge so developed. So, applied science is verified knowledge, which we call wisdom or experienced knowledge. In general context, we utilize the word wisdom in more of a moral or human values terms because these have been tested generation after generation as a healthy practice for human development. Knowledge of physical world is one dimension of modern higher education whereas Knowledge of the entire Universe, including the Spiritual Universe, delves in the realm of higher wisdom (Aparavidhyaa). Knowledge about God becomes

www.sulislaw.pl

207

modlitwie, jest to „Chrystus Wiary”, którego stała, potężna obecność ma znaczenie w życiu Ludzi” (źródło: strona internetowa Tikkum Magazine, San Francisco, USA).

‘Ja’ – Zarządca Ciała Najlepszym sposobem zrozumienia związku pomiędzy ciałem i “Ja” w nim przebywającym jest porównanie go do pojazdu. Jest bardzo wiele marek i modeli samochodów. Ale samochód sam w sobie nic nie zrobi. Jest martwą materią, nie może się ruszyć dopóki kierowca go nie uruchomi. Skuteczność jego działania zależy więc od wiedzy kierowcy, pracy samego samochodu, zasad ruchu drogowego i ulic, po których pojazd musi się poruszać aby dojechać do miejsca przeznaczenia. Normalne jest też, że samochody się psują. Niektóre usterki, takie jak przedziurawiona opona, pusty bak czy rozładowany akumulator są łatwe do wykrycia, ale mogą być inne przyczyny awarii, takie jak problem z silnikiem, uszkodzenie układu elektrycznego, itp., których przeciętny kierowca nie zna i w celu stwierdzenia których musi wezwać mechanika, albo odholować auto do warsztatu. Jeśli kierowca posiada odpowiednią wiedzę i potrafi poradzić sobie z daną usterką, jest zwycięzcą. Dokładnie tak samo rzecz się ma z ludzkim ciałem. Ciało jest jak samochód, samo nic nie zrobi, nie wie nic na swój temat. W środku znajduje się kierowca o imieniu “Ja”, który powoduje wszelkie zdarzenia i im więcej dowiaduje się o ciele i im lepiej je rozumie tym lepiej jest w stanie kierować jego utrzymaniem i działaniem. Dlatego właśnie tak ważne jest aby korzystać z nauki Jogi i Ajurwedy i poznawać powiązania pomiędzy ciałem fizycznym, astralnym i przyczynowym. „Ja” wyposażone jest w trzy przejawy umysłu, intelektu i pamięci, dzięki którym kieruje ciałem za pomocą zmysłów. Wiedza o utrzymaniu dobrego zdrowia organizmu i sposobach usuwania potencjalnych chorób i uszkodzeń może być zapisywana w komórkach pamięci w mózgu poprzez świadome uczenie się i doświadczanie, a następnie – w razie potrzeby – może być wykorzystywana przez „Ja”; dokładnie tak samo mechanik uczy się o różnych awariach samochodu zanim stanie się wyspecjalizowanym mechanikiem samochodowym, a na twardym dysku komputera instalowane jest opro-

208

Wisdom when we experience His presence within us, as also within everyone else. We all can be Godly if we also imbibe Godlike qualities. Maharshi Patanjali makes a categorical statement in Sutra I/25 that God is the ultimate in Knowledge. Nothing is beyond Him. This is the precise reason that every religion has fixed so many codes of conduct in daily life to raise individual characters. To be true to one’s religion, one has to faithfully observe the daily chores of living and conduct and then alone can one claim to be a true follower of his religion. Mahatma Gandhiji explained this subject so precisely. He said religion is a matter of faith and that all religions are equal. There cannot be one superior to the other. „Whether Whitney Houston thanks Jesus as her Lord and personal saviour at the Grammy Awards, or the Pope invokes His name in daily prayers, it is the „Christ of Faith” whose continuing and powerful presence makes a difference in People’s lives. The charismatic preacher of first century Palestine remains in the shadow” (source: Tikkum Magazine website, San Francisco, US).

‘I’ - the Body Manager The best way of understanding the relationship between the body and the ‘I’ within is to compare it with a vehicle. There are so many makes and models of cars. But car by itself can do nothing, it is dead matter, cannot move until the driver drives it. It’s performance would depend on the driver’s knowledge of the car and it’s working, of traffic rules and regulations and of streets through which he has to drive to the destination. It is also normal to have car breakdowns. Some breakdowns like a flat tire, empty gasoline tank or a run down battery can be easily detected but there can be other causes like engine trouble, electrical fault, etc. that a normal driver would not know and has to call for a mechanic or get the car towed to the service center. But if the driver is knowledgeable and trained to handle even such breakdowns also, he would be a clear winner. This is exactly true for the human body also. The body is just like the car, cannot do anything by itself, knows nothing about itself. There is a driver

www.sulislaw.pl

gramowanie umożliwiające mu wykonanie określonych zadań. Awaria samochodu nie jest poważnym problemem, pod warunkiem, że kierowca posiada pełną wiedzę na jej temat. Załóżmy jednak, że samochód jest w doskonałym stanie, ale kierowca przeżywa załamanie. To prawdziwa katastrofa. Tak samo rzecz się ma z naszą egzystencją w dzisiejszych czasach. Łatwo jest dbać o ciało, ale zdrowie „Ja” w nim osadzonego jest dużo ważniejsze i zdecydowanie trudniejsze do utrzymania, ponieważ przeciętny człowiek po prostu o tym nie wie. Większość ludzi utożsamia ciało z “Ja”. Kiedy mówimy o załamaniach nerwowych lub nierównowadze emocjonalnej nie odnosimy się do ciała fizycznego, ale do ciała astralnego i przyczynowego. Tak więc wszelkie zaburzenia lub załamania na tych dwóch poziomach muszą być postrzegane jako coś bardzo poważnego, ponieważ bezpośrednio odbijają się na fizjologii i biochemii ciała fizycznego. Z tego powodu trzeba się nimi jak najszybciej zająć.

inside, called ‘I’ who causes everything to happen and the more he gets to learn and understand about the body and it’s working, the better he can manage it’s upkeep and performance. That is why it is so important to make use of Yog and Ayurved sciences to learn about this interconnectivity of physical, subtle and causal bodies within our body. ‘I’ is equipped with the three subtle faculties of mind, intellect and memory with which it operates the body through the senses. The knowledge about maintaining good health of the body and ways of fixing the possible illnesses and breakdowns in it can be pre-stored in the memory cells of the brain by conscious learning and experience, to be used by ‘I’ when needed; just as the mechanic learns all about car breakdowns before becoming a car mechanic or software is pre-loaded on the computer hard-disc to enable it perform the assigned tasks.

Świadomość

The car breakdown is not such a serious problem so long as the driver has full knowledge of the breakdown but suppose the car is in perfect condition and the driver breaks down. That is a clear disaster. The same is true with our existence in present times. The body is easy to handle but health of the ‘I’ seated inside the body is more important and even more difficult to maintain, for average people just do not know about it. Most people think of the body to be the ‘I’. When we talk of the nervous breakdowns or emotional imbalances, it does not relate to the physical body but to the subtle and causal bodies. So, any disturbance or breakdown at the latter two levels has to be seen as a very serious matter as it directly impacts on the physiology and biochemistry of the physical body and needs to be addressed urgently.

Debata na tematy takie jak Świadomość i Inteligencja wydaje się być dość zagmatwana, jeżeli najpierw nie określi się ich faktycznego istnienia i roli. Zanim podejmie się poważną dyskusję na ten temat, konieczne jest stworzenie jasnej definicji, która identyfikuje te zjawiska. Upaniszady oraz Jogasutry oferują dokładne zrozumienie różnych powłok (Pańćakośa) ludzkiej egzystencji – powłoki pożywienia, energii, umysłu, intelektu oraz szczęścia. Ostatnia z nich, czyli powłoka szczęścia kryje się w Świadomości i jeżeli poszukujący jest

The top priority has to be to know the body constitution, its working and who and where the driver is inside the body? The performance of the driver is determined by his adherence to the path of Dharma (moral and ethical human values), which lays down the traffic rules of the subtle and causal bodies, and adherence can come provided the person has knowledge of it in the first place. Therefore, ultimately what determines the performance of the ‘I’ in the body

Najważniejsze jest by znać budowę ciała i zasady jego funkcjonowania oraz by wiedzieć kim jest kierowca, i gdzie w ciele się znajduje. Skuteczność kierowcy zdeterminowana jest tym, czy kroczy on ścieżką Dharmy (ludzkie wartości moralne i etyczne), która określa przepisy ruchu drogowego dla ciała astralnego i przyczynowego. Aby jednak móc podążać tą ścieżką, jednostka musi posiadać o niej wiedzę. Dlatego też tym co w pierwszym rzędzie determinuje skuteczność “Ja” w ciele jest świadomość Self, Paraavidhyaa, którą „Ja” posiada i przechowuje w pamięci lub w Chitta.

www.sulislaw.pl

209

w stanie wyjść poza nią, wkracza do królestwa czystego Self i jest w stanie odróżnić Ego od Self. Powłoka intelektu niewątpliwie leży w intelekcie, ale jeśli nie jest on skoordynowany z Chitta pozostaje upośledzony. Dlatego też płaszczyzna pamięci jest kotwicą istnienia każdej jednostki, a wszelkie dyskusje na temat Świadomości i Inteligencji bez wcześniejszego uznania centralnej roli Chitta są bezsensowne. Mamy tu kolejne potwierdzenie faktu, że Joga zajmuje się zarządzaniem Chitta, tak jak zostało to zdefiniowane w Sutrze 2 Księgi I Jogasutry. Najprostszym sposobem zrozumienia dokładnej natury Świadomości jest rozważenie jej przeciwieństwa, czyli Nieświadomości, czy nawet głębokiego snu. Wiemy na pewno, że w obu tych przypadkach dusza pozostaje w ciele, oraz że istnieje w nim ciągły przepływ energii życiowej (Praan); oddech trwa nieprzerwanie. Jedynym, co zostaje wyłączone jest pamięć. Jednostka nie posiada wiedzy o zdarzeniach mających miejsce w tym czasie, ponieważ nic nie jest rejestrowane w pamięci. Głęboki sen interpretowany jest nawet jako stan „zerowej wiedzy”. Jeśli ktoś twierdzi, że spokojnie spał, tak naprawdę mówi, że nie posiada wiedzy na temat przespanego okresu; o tym kiedy i jak ten czas minął. W stanie nieświadomości jednostka również nie rejestruje informacji o tym, co się w tym czasie działo. Stąd też, tym co określa stan świadomości jest zdolność do bycia świadomym zachodzących zdarzeń lub rejestrowania ich. Podstawowa koncepcja świadomości reprezentuje więc nasz stan bycia świadomymi rzeczy, które dzieją się w nas i wokół nas, doświadczanych przez nasze zmysły i oceniane przez intelekt. Stan wiedzy przechowywanej w Chitta jest najważniejszym komponentem definiującym stan Świadomości. Posługując się językiem komputerowym, możemy podzielić Świadomość na dwie części – twardy dysk oraz oprogramowanie wraz z zapisanymi na nim danymi, gdzie twardy dysk jako taki jest nieistotny. W mojej opinii baza wiedzy zapisanej w Chitta jest faktycznym elementem operacyjnym Świadomości, natomiast komórki pamięci, z których zbudowana jest Chitta są twardym dyskiem lub jej fizycznym istnieniem.

210

is the knowledge of the Self, the Paraavidhyaa, possessed by it and stored in his memory or the Chitta.

Consciousness A debate on subjects like Consciousness and Intelligence appears confused without first determining its actual existence and play. A clear definition needs to be given to identify them before starting a serious discussion on the subject. The Upanishads and the Yog Sutras provide an exact understanding of the different sheaths of human existence – the food sheath, the energy sheath, the mind sheath, the intellect sheath and the happiness sheath. The last of these, the happiness sheath lies in the Consciousness and if a seeker can transcend this sheath, he then enters the realm of pure Self and is able to discriminate between the Ego and the Self. Intellect sheath no doubt lies in intellect but this too without the coordination of the Chitta remains disabled. Therefore, the memory plane is the sheet anchor of each and every individual’s existence and any discussion on Consciousness or Intelligence without acknowledging the central role of Chitta is meaningless. This again establishes the fact that Yog is all about management of Chitta as defined in I/2 Yog sutra. The simplest way to understand the exact nature of Consciousness is to consider its opposite, viz. Unconsciousness or even deep sleep. We know for sure that in both these situations, the soul stays in the body and there is also flow of life energy (Praan) in the body; the breath continues uninterrupted. The only thing that gets disabled is the memory. The person has no knowledge of events during this time because nothing is recorded on the memory. Even deep sleep is interpreted as a state of ‘zero knowledge’. When someone claims that he slept soundly, he actually claims that he has no knowledge of the period he was sleeping; when and how the time of sleep passed. In the state of unconsciousness also, the person has no information of what happened during that much period of unconsciousness. Therefore, what determines the state of consciousness is the ability to be aware or record events taking place during this time.

www.sulislaw.pl

Wiemy już, że ciało nie może działać bez prany oraz bez Self. Jak już także wyjaśniliśmy, Self jest nieaktywne. Prawdziwym działającym jest jego wizerunek odzwierciedlony na płaszczyźnie Chitta, zwany Jeeva lub Ego. Jeeva czerpie swoją moc w całości z wiedzy przechowywanej w Chitta, a oba te elementy (odzwierciedlone Self oraz Wiedza) w rzeczywistości wspólnie stanowią Świadomość. Stąd też, ze względu na zmieniający się z chwili na chwilę stan pamięci, w której rejestrowane są nowa wiedza i nowe doświadczenia, a jednocześnie z której wymazywane są mniej istotne treści, Świadomość znajduje się w stanie nieprzerwanej ewolucji. Tak naprawdę może być systematycznie rozwijana i osiągać dowolny poziom, na osiągnięciu którego zależy jednostce.

The basic idea of consciousness, therefore, represents our state of awareness about things happening in and around us as experienced by our senses and assessed by the intellect. State of knowledge stored in the Chitta is the most important component defining the state of Consciousness. In the computer language, we can divide Consciousness in two parts – the hard disc and the software along with data stored on it. So, even if the hard disc has huge memory capacity, without the software and data stored on it, the hard disc by itself is irrelevant. In my view, the Chitta’s knowledge base is the real operative part of Consciousness whereas the memory cells comprising the Chitta provide the hard disc or the physical existence of the Chitta.

Możemy więc wyciągnąć wniosek, że w rzeczywistości Jeeva jest prawdziwą Świadomością. Ponieważ jednak odzwierciedlony wizerunek Self jest stały, jedynym innym zmiennym czynnikiem bezpośrednio kształtującym Świadomość jest baza wiedzy zarejestrowana w Chitta. Stąd wszystkie procesy ewolucyjne Świadomości zależą bezpośrednio od ewolucji Chitta. Dlatego właśnie cała nauka Jogi koncentruje się na Chittavritti i wyniesienia ich na poziom czystej satysfakcji. Wszystkie inne elementy, takie jak zmysły, umysł, intelekt, prana oraz odzwierciedlone Self są instrumentami, które mają pomagać w kształtowaniu charakteru Chitta.

We already know that the body cannot operate without Praan and the Self. Also, as already explained, the Self is a non-doer and instead, its reflected image in the Chitta plane, called the Jeeva or Ego, is the real doer. The Jeeva draws its empowerment entirely from the knowledge stored in the Chitta and the two together (reflected Self and the Knowledge) in reality constitute the Consciousness. Thus, with the changing state of memory from moment to moment because of new knowledge and experiences being gained by it and the less important contents fading out of it, the Consciousness is in a continuous state of evolution. In fact, it can be systematically developed to reach any levels an individual wishes to acquire.

Byłoby więc uczciwym powiązanie operacyjnej części Świadomości z wiedzą, która nie jest zjawiskiem fizycznym, czyli nie jest materią. Powszechnie przyjmuje się, że siedzibą Self jest przestrzeń rozmiaru kciuka, umiejscowiona w normalnym ludzkim sercu, podczas gdy płaszczyzna pamięci znajduje się w mózgu. Nauki medyczne mają pełną wiedzę na temat komórek pamięci w mózgu, ale wiedza w nich przechowywana nie ma charakteru fizycznego, więc te same nauki nie mogą się nią bezpośrednio zajmować. Psychiatrzy eksplorują tę płaszczyznę poprzez rozmowy z pacjentami, ale to nauka Jogi, a dokładniej dziedzina Duchowości, bezpośrednio zajmuje się szkoleniem procesu myślowego jednostki przez Self. To właśnie tutaj praktyki jogiczne pranajamy i dhjana stają się istotne w procesie szkolenia Świadomości i dostarczają na ten temat informa-

We can thus conclude that Jeeva in reality is the true Consciousness. But since the reflected image of Self is a constant, the only other fluctuating factor directly constituting the Consciousness is the knowledge base of the Chitta. So, all evolution process of Consciousness directly depends on the evolution of the Chitta. This is why the entire Yog science focuses on Chittavrittis and sublimating the Chittavrittis to a pure satiated state. All other faculties like the senses, the mind, the intellect, the Praan and the reflected Self are instruments to help shape the nature of Chitta. It would thus be fair to relate the operating part of Consciousness to knowledge, which is not

www.sulislaw.pl

211

cji z pierwszej ręki, bez konieczności prowadzenia badań lub eksperymentów na komórkach pamięci będących fizycznymi organami lub materią przechowującą wiedzę. Zdrowie komórek pamięci jest kwestią oddzielną, a każda ich degeneracja może w sposób oczywisty wpłynąć na przechowywaną w nich wiedzę. J. Krishnamurti, wielki myśliciel XX. wieku pisze w swojej książce “Wolność od znanego”, w rozdziale III “Świadomość – suma życia – świadomość siebie” (strona 24): “Świadomość jest obszarem, na którym działa myśl, a także wszelkie wzajemne stosunki. Na tym obszarze odnajdujemy wszystkie motywy, intencje, pragnienia, przyjemności, lęki i strachy, natchnienia, tęsknoty, nadzieje, smutki i radości. Doszliśmy już do tego, że podzieliliśmy świadomość na aktywną i uśpioną (podświadomą)…”1. Możemy więc zobaczyć, że kluczem do Świadomości jest Chitta, będąca magazynem wszelkich doświadczeń i wiedzy, a jednocześnie źródłem myśli. Krishnamurti wyjaśnia dalej (strona 25): “Dopiero kiedy podzielimy świadomość, na którą składa się myśl, uczucie i działanie, na różne poziomy (fragmentaryczna egzystencja, uzależniona od różnych ról odgrywanych w różnych momentach przez tę samą osobę –gospodarza domu, członka społeczności, w pracy, itp.) pojawia się tarcie”. Tym, co zainteresowało mnie w dyskursie Krishnamurtiego jest fakt, że upiera się on przy powiązaniu myśli wyłącznie z przeszłymi zdarzeniami, które są przechowywane w Chitta, oraz że – jak twierdzi – to właśnie dlatego walczy on o wolność od znanej nam przeszłości. Na stronie 33 swojej książki Krishnamurti pisze “Umysł, który nie jest okaleczony przez pamięć, jest naprawdę wolny”. Tak długo, jak długo pozostajemy przyklejeni do wspomnień o przeszłości i nie wychodzimy poza nie, myśli nie mają swobody, by eksplorować nowe obszary. Dlatego ważne jest, aby kroczący ścieżką duchową poszukujący nauczyli się oddzielać się od przeszłych zdarzeń i przechowywać wiedzę tylko na temat części z nich – lekcje, jakie wynieśliśmy z tych wydarzeń muszą zostać dobrze przyswojone, aby móc wykorzystać je w przyszłości i przenieść się na wyższe poziomy świadomości. Obecny w nowoczesnym świecie

212

a physical entity and, therefore, is not matter. It is generally accepted that the seat of Self is the thumb-size cave in the normal human heart whereas the memory plane lies in the brain. Medical Science has full knowledge of the memory cells in the brain but the knowledge stored in the memory cells is not physical in nature and, therefore, medical science cannot directly deal with it. Psychiatrists explore this plane through conversations with the individuals but Yog science and more specifically the field of Spirituality directly deal with training of the self’s thought process by the Self. This is where the Praanaayaam and Dhyaan practices of Yog become very relevant in training the Consciousness and provide firsthand clarity on these subjects without studies or experiments on memory cells of the brain as physical entities or matter storing the knowledge. Health of memory cells is a separate issue and any degeneration in them would obviously directly impact on the knowledge stored in them. J. Krishnamurti, the great Thinker of 20th century, writes in his book ‘Freedom from the Known’ in Chapter III ‘Consciousness – The Totality of Life – Awareness’ (page 24): “Consciousness is the total field in which thought functions and relationships exist. All motives, intentions, desires, pleasures, fears, inspirations, longings, hopes, sorrows, joys are in that field. But we have come to divide this consciousness into the active and the dormant (subconscious) … .” We can thus see that Chitta, which is the repository of all experiences and knowledge and from where thought originates, is the key to Consciousness. Krishnamurti further clarifies (page 25): “It is only when you divide consciousness, which is all thought, feeling and action into different levels (fragmentary existence depending on the different roles being played at different times by the same individual like that of a householder, community member, at work place, etc.) that there is friction.” What I find interesting in Krishnamurti’s discussion is his insistence on relating thought to past events only, which are stored in the Chitta, and that is why he argues for freedom from this known past. “A mind which is not crippled by

www.sulislaw.pl

poważny konflikt interesów wynika z indywidualizmu, w ramach którego świadomość nieustannie szkolona jest w chronieniu własnego interesu, bez uwzględniania interesu innych ludzi, nie mówiąc już o interesach innych istot lub Natury jako takiej. Dlatego też wolność od przeszłości i oddzielenie od self (ego) pomaga eksplorować nowe horyzonty i zmierzać ku wyższym stanom świadomości. “Myśl nigdy nie jest nowa, gdyż myśl jest odpowiedzią pamięci, doświadczenia, wiedzy. (…) Czerpiemy przyjemność z tego, co stare, nigdy z tego, co nowe. Bowiem w tym, co nowe, nie ma czynnika czasu” pisze dalej Krishnamurti na stronie 33, i wyjaśnia, “…. – jeśli potrafimy patrzeć nie pragnąc, by doświadczenie się powtórzyło, to wówczas nie będzie bólu ani strachu, ale wielka radość.” Faktycznie jest to ziarno kreatywnych myśli i czasami całkiem nowego ich strumienia, nawet jeśli to co je podpowiada pochodzi z przeszłej wiedzy przechowywanej w Chitta. Ostatnie trzy człony ashtangajogi mają na celu eksplorację nowych obszarów poprzez rozważne kierowanie myślami. Jest to możliwe, kiedy uwalniamy się od tego, co znane, chociaż to, co znane również może być nasieniem dającym początek eksploracji nowych obszarów. To stwierdzenie zawarte jest w wersecie 5, VI. pieśni Bhagawadgity, w którym poszukujący dowiaduje się, że Self jest jego najlepszym przyjacielem, kiedy dominuje Sattvaguna (guna dobroci) oraz najgorszym wrogiem, kiedy dominuje Tamoguna (guna ignorancji). Jednocześnie jedynym sposobem pozbycia się problemów jest znalezienie dla nich rozwiązań, tak by nie blokowały naszej pamięci i nie obciążały życia. W ten sposób wznosimy naszą Świadomość na coraz wyższe poziomy, a możemy to osiągnąć poprzez regularne praktykowanie Swaadhyaaya (badanie swojego self) oraz poranną i wieczorną medytację, mającą na celu połączenie się ze swoim wnętrzem i refleksję na temat tego, czego dowiedzieliśmy się danego dnia w ramach Swaadhyaaya. Wedyjska mądrość mówi: “Ekam sat, vipraah bahudhaa vadanti”, co znaczy “Prawda jest jedna, a uczeni nazywają ją różnymi imionami”, oraz “Aa No Bhadraa Kratavoyantu Vishwatah”, co znaczy „niech szlachetne myśli/dobra wiedza przychodzą do ciebie z wszelkich źródeł (różnych

memory has real freedom”, he argues (page 33). So long as we remain glued to past memories and do not come out of it, there is no freedom for thought to explore new grounds. So, it is essential that seekers on the spiritual path learn to dissociate themselves from past events and store only the knowledge part of it – the lessons learnt from those events have to be absorbed well as lessons for the future to move on to higher states of consciousness. The major clash of interest in modern life-styles arises out of this individualism where the consciousness is being trained all the time to guard self-interest without concern for others’ interests, what to talk of the interests of other creatures at large or the Nature as a whole. Therefore, freedom from the past and detachment from the self (ego) helps to explore new horizons towards higher states of consciousness. “Thought is never new, for thought is the response of memory, experience, knowledge. ……. From the old you derive pleasure, never from the new. There is no time in the new.” Krishnamurti writes (page 33) and clarifies, “…. – if you can look at it without wanting the experience to be repeated, then there will be no pain, no fear, and therefore tremendous joy.” This indeed is the seed for creative thoughts and sometimes to an entirely new stream of thoughts as well, even if their prompting still came from past knowledge stored in the Chitta. The last three limbs of Ashtaang Yog are meant to explore new grounds through the judicious management of thoughts. This is possible when we get freedom from the known, though the known can also be a seed for exploring new grounds. This is the thrust of verse 5 of Ch. VI in Bhagwat Gita where the seeker is told that the Self is your best friend when Sattvaguna dominates and also the worst enemy when Tamoguna dominates. Also, the only way to get rid of problems is to find solutions for them so that they do not clog our memory and then burden our living. This is the way to raise our Consciousness to higher and higher levels and can be accomplished by regular practice of Swaadhyaaya (study of the self) and meditation every morning and evening

www.sulislaw.pl

213

kultur i religii) na świecie, aby cię wzbogacać”. Mahatma Gandhi radził otworzyć w domu wszystkie drzwi i okna, aby wiatry wszelkich kultur i religii mogły swobodnie przez niego przelatywać. Czas poświęcony na medytację postrzegam jako czas wartościowy, pozwalający na autorefleksję oraz na połączenie się z naszym czystym Self, w celu zastanowienia się nad sprawami związanymi z codziennym życiem, bez udziału innych osób. W czasie tym możemy poświęcić całą swoją uwagę sobie i wszelkim nierozwiązanym kwestiom obciążającym naszą pamięć. Ponieważ każdy człowiek jest inny, indywidualna wiedza i sposób rozumienia różnych kwestii również muszą być inne. Z tego powodu każdy ma własny sposób znajdowania odpowiedzi na osobiste problemy w trakcie medytacji. Dlatego głównym celem medytacji jest oczyszczenie pamięci z nierozwiązanych problemów poprzez znalezienie na nie odpowiedzi. Aby osiągnąć ten cel, przed wejściem w stan medytacji jednostka musi niezależnie wyposażyć się w kompletną wiedzę na dany temat, pochodzącą ze wszelkich możliwych źródeł, ponieważ to wiedza jest głównym narzędziem umożliwiającym rozwiązywanie problemów. Mądry człowiek z zasady jest dobrym słuchaczem, ponieważ zdaje sobie sprawę z faktu, że nie ma monopolu na mądrość, i że wiedza, którą posiada trafiła do niego w procesie uczenia się z różnych źródeł. Jego własny wkład w kształtowanie mądrości polegał przede wszystkim na byciu dobrym obserwatorem / słuchaczem/ analitykiem / przyjmującym informacje, itp. oraz na akceptowaniu i absorbowaniu całej nowej wiedzy, jaka pojawiała się na jego drodze. Sadguru Jaggi Vasudev pisze (Gazeta The Age, New Delhi, 23 maja

214

to connect inwards and reflect on the readings from daily Swaadhyaaya. The Vedic wisdoms tell: “Ekam sat, vipraah bahudhaa vadanti”, meaning Truth is one though the learned narrate it in different ways and “Aa No Bhadraa Kratavoyantu Vishwatah”, meaning let noble thoughts/good knowledge come to you from any source (diverse cultures and religions) in the world to further enrich you. Mahatma Gandhi advised to throw open doors and windows of your home so that winds of all cultures and religions could freely flow in. I see meditation time as quality time for selfreflection and to connect with our pure Self to ponder over our own real life issues without anyone else’s involvement and give our total attention to each and every issue that has remained unresolved and is burdening our memory. Since every individual is different, their knowledge base and understanding of different subjects would also be different and they would have their own ways of finding answers to personal problems in meditation. Therefore, the primary objective of meditation is to clear the unresolved issues from memory by finding answers to them. For this, the person would obviously have to independently empower himself with complete knowledge of the subject from every possible source available to him before sitting for meditation, for knowledge is the prime tool for resolving issues. A wise person as a rule is a good listener, for he realizes that he does not have the monopoly on wisdom and even the knowledge he possesses, came to him through a learning process from other sources. His own contribution in its making has primarily been by way of being a good observer / listener / analyzer / imbiber, etc. and accepting & absorbing all the new knowledge coming his way. Sadguru Jaggi Vasudev writes (The Age newspaper, New Delhi, 23 May 2011), “Who and what you are right now is just your accumulated past. And whatever information you have gathered is a limited possibility.” So, a wise person realizes the enormity of our Universe and the limited exposure he possesses about moment to moment events taking place

www.sulislaw.pl

2011), “To kim i czym jesteś w tej chwili to tylko twoja skumulowana przeszłość. A jakiekolwiek informacje, które zgromadziłeś są wynikiem wykorzystania dostępnych ci ograniczonych możliwości”. Tak więc mądry człowiek zdaje sobie sprawę z ogromu naszego Wszechświata i z faktu, iż ma ograniczony dostęp do zdarzeń, które w każdej chwili mają miejsce na jednej tylko planecie, matce Ziemi, nie mówiąc już o zdarzeniach zachodzących na innych planetach we Wszechświecie. W dzisiejszych czasach mamy technologiczną przewagę, która umożliwia nam zdobywanie wiedzy o miejscach, których nigdy nie odwiedziliśmy lub zdarzeniach, których nie byliśmy świadkami. Ale jeszcze w ubiegłym wieku, kiedy przemysł lotniczy był w powijakach, a o technologiach informacyjnych i komunikacyjnych nikt jeszcze nie słyszał, ludzie nie mieli dostępu do informacji w czasie rzeczywistym. Wedyjska wiedza nie mogłaby zostać zgromadzona, gdyby mądrzy ludzie ograniczali się do własnej wiedzy i nie otwierali się na nowe informacje pojawiające się na ich drodze, napływające z różnych kierunków i źródeł. Sadguru Jaggi Vasudev pisze, “Zawsze warto szukać kogoś lub czegoś, co jest nieco większe niż my sami i warto poddać się temu procesowi. Jeśli przerośniesz to, co znalazłeś, znajdź coś jeszcze większego; dopóki to się nie stanie po prostu słuchaj, bo właśnie w ten sposób wzrastasz. Jeśli będziesz słuchał tylko siebie, będziesz jedynie przetwarzać swoją przeszłość, a w ten sposób zamkniesz się w świątyni ograniczeń tego, kim jesteś. Ten kto zamyka się we własnych ograniczeniach działa wbrew fundamentalnym aspiracjom każdej istoty ludzkiej, którą jest wzrost i zyskanie wolności”. Dalej wyjaśnia „Słuchanie się wyłącznie ograniczonych możliwości wypływających z posiadanej wiedzy zmienia twoje życie w kosz na śmieci pełen staroci; nigdy nie pozwolisz aby w przyszłości otworzyły się przed tobą nowe możliwości. Potrzeba wielkiej inteligencji, aby dostrzec, że jest się niewolnikiem, głupiec uważa, że jest wolny”. Własny interes oraz egoistyczne tendencje powstrzymują nas przed słuchaniem innych; rozsądku i rzeczywistości. Ego staje nam na drodze, ponieważ nie jest otwarte na idee / informacje/ wiedzę nowsze i lepsze niż te, które zdobyliśmy

on just one planet, mother Earth, what to think of events on rest of the planets in the Universe. Today, we do have the technological advantage of knowing so much about places we have never visited or events we were not witness to. But just a century ago when aviation industry was in its infancy and information and communication technologies were unheard of, people had no access to real time information. The Vedic knowledge could not have been compiled if the wise people limited themselves to their own knowledge and refused to be open to newer information coming their way from different directions and sources. Sadguru Jaggi Vasudev writes, “It is always good to seek someone or something which is a little larger than yourself and to give yourself to that process. If you become bigger than that, move on and find something still bigger; till then you should just listen because that’s the way to grow. If you obey only to yourself, you will just recycle your past and ensure and enshrine the limitation of who you are. One who enshrines his limitations is working against the fundamental aspiration in every human being, which is to expand, to become free.” He further clarifies, “Obeying this limited possibility (your knowledge) makes your life into a recycle bin of the old; you will never allow any future possibilities to happen to you. While it takes a lot of intelligence to see that you are enslaved, a fool thinks he is free.” Our own self-interests and egoist tendencies stop us from listening to others; to reason and reality. The ego comes in the way by not being open to newer and better ideas / information / knowledge than what we have stored in our memory from the past. I have myself seen endless instances where I thought I had the correct knowledge but reality turned out to be otherwise. The moment we realize the above Truth, we would not have difficulty in intellectual growth; in finding causes (followed by solutions) of most discords and disputes – be they in family, society or between nations.

www.sulislaw.pl

215

w przeszłości i przechowujemy w pamięci. Sam wielokrotnie łapałem się na tym, że wydawało mi się, że mam słuszną wiedzę na jakiś temat, a rzeczywistość okazywała się zupełnie inna. Chwila, w której uświadamiamy sobie wyżej wspomnianą Prawdę, jest momentem w którym nie mamy trudności ze wzrostem intelektualnym ani ze znajdowaniem przyczyn (a co za tym idzie – rozwiązań) większości sporów i kłótni – czy to w rodzinie, czy w społeczeństwie lub pomiędzy różnymi nacjami.

Ego lub self lub “Ja” w procesie transformacji Self Spróbujmy teraz zagłębić się nieco bardziej w próbę dokładniejszego zrozumienia „Ja” lub Ego. Mnie udało się uzyskać jasność w tej kwestii podczas medytacji. Stało się to w Warszawie, kiedy pracowałem jako ambasador mojego kraju w Polsce. Pewnego dnia podczas codziennej porannej medytacji poczułem jakbym dosłownie unosił się na Powłoce Szczęścia. Oczy miałem zamknięte, moje ciało pozostawało w całkowitym bezruchu, być może byłem w nieco odmiennym stanie świadomości. W moim umyśle zaczęła pojawiać się myśl: „Jak Wewnętrzne Szczęście odbija się na mojej twarzy”? Stopniowo myśl ta stała się intensywna i wybiła mnie ze stanu medytacji. Otworzyłem oczy i próbowałem zobaczyć swoją twarz. Nadal siedziałem w pozycji lotosu, a moje ciało nie ruszało się. Zastanawiałem się dlaczego, mimo ogromnego wysiłku, nie mogę zobaczyć swojej twarzy. Przez kilka sekund nie byłem pewien co się dzieje, a potem po raz pierwszy spłynęła na mnie świadomość, że nigdy swojej twarzy nie widziałem. Widziałem tylko swoje odbicie w lustrze lub zdjęcie samego siebie. Było to wielce wymowne odkrycie. W tej samej chwili podczas medytacji zacząłem się zastanawiać nad tym, czy – skoro moja fizyczna twarz, będąca moją tożsamością i rzeczywistością, nie jest dla mnie widoczna bez użycia lustra – mogę zobaczyć Duszę ukrytą w głębi mojego ciała, która w ogóle nie ma twarzy lub formy. Do dziś co jakiś czas przychodzą do mnie refleksje na temat tego zdarzenia, zwłaszcza wtedy gdy opowiadam o nim podczas moich warsztatów lub konferencji. Za każdym razem refleksje te ukazują

216

Ego or self or the ‘I’ and process of transformation to Self Let us now try to go little deeper and clearer in understanding the ‘I’ or Ego. I got this clarity once in my own meditation. This happened in Warsaw while I was serving as my country’s Ambassador to Poland. One day during my regular early morning meditations, I felt as if I was clearly floating in the Happiness Sheath of the body. My eyes were closed and body totally still, I was perhaps in a different consciousness plane. A thought started flashing on my mind: “How does this Inner Happiness show on my face?” Slowly the thought became intense and my meditation was broken. I opened my eyes and tried to see my face. I was sitting in my lotus posture with body completely still. I wondered as to why I could not see my face despite my best efforts to do so. For few seconds I was not sure what was going on and then first time the realization came to me that I had never seen my face and all the time I was only seeing my mirror image or a photo of myself. This was a very telling revelation. I then argued to myself at that very moment of meditation that when my physical face, which is my identity and a reality, is not seen to me without the use of a mirror, how can I see the Soul inside my body, which has no face or form? I still continue reflecting from time to time on this incident, especially when I talk about it in my workshops or in conferences like this and every time some more depth or newer meaning emerges out of it. That was the first time I also got a clear understanding of the concept of Asmitaa/ Maayaa or Illusion. For example, my face is reality but the mirror image is an illusion. It stays there until the mirror is there and the moment the mirror is removed, so is the illusion. The mirror image is not a perfect reflection unless there is 100% purity of the reflecting surface. We look at 10 different mirrors and the image will show ten different faces of the same face depending on the impurities on each reflecting surface. You ask ten different people about the same object and there will be 10 different statements, even if with very minor differences of punctuation. Though the object being described by each individual is a

www.sulislaw.pl

mi większą głębię i nadają nowe znaczenia temu co się stało. To właśnie wtedy po raz pierwszy wyraźnie zrozumiałem koncepcję Asmitaa/Maayaa lub Iluzji. Dla przykładu – moja twarz jest rzeczywista, ale jej odbicie w lustrze jest iluzją. Zostaje tam, dopóki jest lustro, ale z chwilą jego zniknięcia iluzja również znika. Obraz widoczny w lustrze nie jest doskonałym odbiciem, chyba że powierzchnia, w której obiekt się odbija jest doskonała. Jeśli spojrzymy w 10 różnych luster, zobaczymy dziesięć różnych twarzy tej samej twarzy, w zależności od zanieczyszczeń znajdujących się na powierzchni lustra. Zapytajcie dziesięć różnych osób o ten sam obiekt, a otrzymacie 10 różnych opisów, nawet gdyby różnice miały się ograniczać wyłącznie do odmiennej interpunkcji. Chociaż obiekt opisywany przez każdego z zapytanych jest stały, mamy do czynienia z indywidualnym zrozumieniem obiektu, które dla każdego jest odmienne. Dlatego właśnie mówimy, że ‘piękno jest w oku patrzącego. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że kiedy komentujemy osobowość innych ludzi, tak naprawdę prezentowany przez nas opis jest odbiciem naszej własnej osobowości, naszego własnego procesu myślowego. Kiedy stosujemy tę analogię do duszy, najpierw musimy zrozumieć, czym jest lustro, w którym dusza się obija i które rejestruje jej obecność. Mówi się, że dusza sama w sobie jest bierna, pozostaje biernym obserwatorem działań podejmowanych przez swój obraz w lustrze – “Ja” (Bhagawadgita). Jogasutry mówią nam, że tym lustrem jest Chitta, co może być logicznym wytłumaczeniem, ponieważ Chitta jest magazynem całej wiedzy i źródłem poszczególnych działań. Stąd też, kiedy dusza odbija się w Chitta, przyjmuje na siebie całą jej zawartość i staje się „Ja” lub Ego. Kiedy “Ja” chce wypłynąć na powierzchnię Nirvaana i połączyć się z duszą, musi pracować nad Chitta i odwrócić wszystkie odchylenia prawdziwej natury duszy, taka by obraz duszy odbity w Chitta był dokładnie taki sam jak dusza. Dlatego właśnie praktyka Jogi obejmuje nieustanne oczyszczanie Chitta i doprowadzanie jej do stanu spokoju, a ostatecznie do stanu Kaivalya, w którym to jej egzystencja dosłownie ustaje, tak jakby lustro zostało zabrane a Jogin składał się wyłącznie z Self. Nie ma już „Ja” ponieważ Chitta przestaje istnieć.

constant but each observer’s own understanding of the object comes into play, which is different for each individual. That is why we say ‘beauty is in the eyes of the onlooker’. We must recognize that when we comment on others’ personalities, it primarily reflects our own personality, our own thought process. When we apply this analogy to the soul, we have to first figure out the mirror on which the soul reflects and registers it’s presence. By itself, it is said to be a non-doer, remains as a passive observer of the activities of it’s mirror image – the ‘I’ (Bhagwat Gita). Yog Sutras tell us that this mirror is the Chitta, which can also be explained by logic, for Chitta is the repository of all knowledge and source of individual actions. Therefore, when the soul reflects on the Chitta, it acquires the entire contents of the Chitta and becomes the ‘I’ or the Ego. When the ‘I’ wishes to pursue the path of Nirvaana and merge with the soul, it will have to work on the Chitta and reverse all the deviations on it from the true nature of the soul, so that the reflected image of soul in the Chitta is exactly the same as the soul.

www.sulislaw.pl

217

Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że wszyscy doświadczają w życiu takich samych kryzysów. Osobiście przechodziłem wiele wzlotów i upadków, ale w dojrzałym wieku 65 lat mam świadomość, że wiele z tych tak zwanych kryzysów, tak naprawdę było punktami zwrotnymi, otwierającymi mi drzwi do lepszej przyszłości. Kryzysy w życiu nie są niczym niezwykłym, różni się tylko ich nasilenie. Można analizować dlaczego coś poszło nie po naszej myśli w ważnym dla nas momencie w przeszłości, aby czerpać korzyści i wyciągać lekcje przydatne w teraźniejszości i przyszłości. Nie należy jednak gubić się lub wpadać w depresję z powodu przeszłych niepowodzeń. Dlatego trzeba nieustannie przypominać sobie o tym, że zmiana kierunku jest zmianą na lepsze i zmieniać te elementy naszego stylu życia, które spowodowały cierpienie oraz przyjmować te rzeczy, które przynoszą nam nieustającą radość. Dopiero wtedy będziemy mogli cieszyć się życiem, bez względu na to, co nam ono przyniesie. W ten sposób możemy w pełni zrozumieć, że „self” jest naszym najlepszym przyjacielem (kiedy jest zjednoczone z Self) i największym wrogiem (kiedy jest od Self odłączone).

Podsumowując Chciałbym kategorycznie podkreślić, że nauka Jogi pomaga nam pojąć rzeczy wykraczające poza zdrowie fizyczne i spokój psychiczny. Uczy nas poznania własnego ego, a po wykroczeniu poza nie prawdziwego Self. Daje nam pełne zrozumienie tego, jak funkcjonuje jednostka i daj nam moc doceniania mocnych stron innych i akceptowania własnych niedostatków. Daje nam pewność, która pozwala nam mówić przepraszam, kiedy się mylimy i wybaczać innym, jeśli jest to konieczne. Joga uczy nas jak rozwinąć Siłę Woli, dzięki której wszystko znajdzie się w naszym zasięgu. Joga nie służy jedynie radzeniu sobie ze stresem, ale również oferuje techniki zastanawiania się podczas medytacji nad problemami w celu znalezienia najlepszych rozwiązań; innymi słowy uczy praktycznego wykorzystania naszej doskonałości. Do wyjaśnienia nauki Jogi korzystam raczej ze zdrowego rozsądku i mądrości kryjącej się w pismach, niż z badań naukowych, ponieważ nie ma lepszego badania niż doświadczanie faktów w naszym

218

That is why Yog practice involves continuous purification of the Chitta to a tranquil state and finally in the Kaivalya state, it’s existence literally ceases, as if the mirror has been withdrawn and the Yogi is then established only in Self, there is no more an ‘I’ because Chitta ceases to exist. The important thing to realize is that whatever crisis you are going through in life also happens to others. I myself have been through many ups and downs in my life but at the ripe age of over 65 years, I do realize that many of those ‚so called crisis’ were actually turning points in my life for a better future. Crisis in life are nothing unusual, only the degree varies. You can analyze why things went wrong for you at crucial times in the past to take advantage or lessons out of it for the present and future but not to get lost or depressed about the past misfortunes. So, you have to constantly reassure yourself of changing course for the better and change that part of your lifestyles, which has caused you sufferings and adopt those things that bring you permanent joy. Then life becomes enjoyable with everything that comes on your plate. In this way we can clearly understand the meaning of the ‘self’ being our best friend (unite with Self) and worst enemy (stay disconnected with Self).

In conclusion I wish to categorically state that Yog science helps us to learn well beyond the mere body health and mental peace, it trains to know our ego and beyond ego, the true Self. It gives us a clear understanding about the way each individual operates and empowers us to appreciate others’ strengths and our own shortcomings. It gives us confidence to say sorry when we are in the wrong and forgive others if so necessary. Yog trains us to develop Willpower and then everything can be within our reach. Yog is not just for Stress Management, it also outlines techniques for reflecting on issues in meditation to come out with best possible solutions; in other words, bring out excellence in work. I have used common logic and scriptural wisdom to explain the science of Yog rather than worrying on scientific research,

www.sulislaw.pl

własnym laboratorium – naszym ciele. Wszystkiego, o czym opowiedziałem powyżej można doświadczyć w ramach indywidualnej praktyki, jak stało się to udziałem setek ludzi różnych narodowości i o różnym podejściu do życia, którzy uczestniczyli w moich zajęciach i warsztatach. Dlatego właśnie zawsze podkreślam, że najlepszym laboratorium, w którym należy testować wiedzę jogiczną jest nasze własne ciało, a nie żadne wyrafinowane maszyny i komputery, które nie są w stanie wykroczyć poza materię. Przyszłe badania muszą skoncentrować się bardziej na poziomie ciała przyczynowego i przyjąć do wiadomości fakt, że szkolenie „Ja” może doprowadzić do uzyskania pełnej kontroli nad ciałem astralnym i fizycznym. To jest prawdziwa moc, jaką zyskujemy dzięki codziennej praktyce nauk Jogi i życiu w zgodzie z jej fundamentalnymi naukami.

for there cannot be a better research than experiencing facts within your own laboratory, the body. All that I have stated above can be exactly experienced in individual practice as has been the experience of hundreds of people from diverse nationalities and walks of life who have attended my classes or workshops. That is why I always emphasize that the best laboratory to test Yogic Knowledge is your own body and not any sophisticated machines and computers whose reach cannot transcend matter. Future research needs to focus more on the causal level of body and establish that training the ‘I’ can provide complete control over the subtle and physical bodies. That in deed is the true empowerment gained from daily practice of Yog science and living by its fundamental teachings.

www.sulislaw.pl

219

Sulisław

pałac z hinduskich baśni a palace from Indian fairy tales

„Stu latach samotności” Gabriela Garcíi Márqueza jest scena, w której żona podaje mężowi do stołu jego ulubioną zupę. To codzienny rytuał, który powtarza się od lat. Nasz bohater bierze łyżkę, smakuje danie i odsuwa talerz. „Ta zupa została zrobiona bez miłości” – rozpoznaje natychmiast. Ten fragment książki nieodłącznie kojarzy mi się z pałacem w Sulisławiu, bo tu wszystko wydaje się być zrobione z miłością. Miejsce pod budowę, w harmonijnym otoczeniu przyrody, zostało wybrane z miłością właśnie, dopieszczony został każdy detal budynku, obecni właściciele ubrali wnętrza w ulubione meble, a kucharz gotuje i podaje swoje dzieła w taki sposób, że nikt nigdy nie odsunie talerza. W takich miejscach czas płynie zupełnie inaczej, jest pełen ciepła i absolutnego spokoju. Niezwykłą atmosferę podkreśla dyskretny szelest sari, w których płyną po korytarzach ciemnoskóre Hinduski, specjalistki od ajurwedy, systemu starożytnej medycyny indyjskiej, w której dzisiaj pałac się specjalizuje.

n One Hundred Years of Solitude by Gabriel García Márquez there is a scene: a wife serves her husband his favourite soup. They have performed this daily ritual for many years. Now, the man takes a spoon, tastes the soup and pushes the plate away. “This soup has been made with no love,” he recognises at an instant. This excerpt from the novel always reminds me of the palace in Sulisław, because here everything seems to be made with love. The location for the building, surrounded by a harmonious nature, was definitely chosen with this sentiment, every detail was taken care of, the owners have decorated the rooms with their favourite furniture, the chef prepares and serves his masterpieces, but no one will ever push the plate away. In places like this time has its own pace, atmosphere is warm and you can experience absolute bliss. This unique aura is accompanied by an unobtrusive rustle of saris worn by Indian women with beautiful complexions who are specialists in the ancient natural health care

Feldmarszałek dostaje majątek Podobno w życiu nie ma przypadków. Choć początki Sulisławia giną w mroku dziejów, to dziwnym trafem osada powstała w miejscu niezwykle tajemniczym. Sulisław od najdawniejszych czasów należał do Ziemi Grodkowskiej. Zaledwie dwadzieścia kilometrów stąd, w Oleśnicy Małej, swoją pierwszą i największą komandorię na Śląsku mieli templariusze. Oleśniccy rycerze w habitach przybyli tu z innej komandorii, w Bamberdze. W ich siedzibie w Oleśnicy Małej znajdował się zarząd prowincji. Mieli pod sobą około dziesięciu wiosek, a w najlepszych czasach w oleśnickiej komandorii mieszkało kilkunastu braci. Mimo tak skromnej obsady, z Zakonem bardzo liczyli się śląscy władcy. Braci odwiedzał Henryk III Biały, syn Henryka II Pobożnego, biskup wrocławski Henryk z Wierzbna, przebywał tu też

220

www.sulislaw.pl

Król Prus Fryderyk Wilhelm III

Feldmarszałek Johann Ludwig Yorck von Wartenburg

przez jakiś czas Wielki Mistrz Prowincji Niemieckiej i komtur templariuszy w Niemczech, Czechach, Polsce i Morawach. Cenili polowania w lasach w okolicy Sulisławia, gdzie już wtedy istniała osada rycerska. Według tradycji już w średniowieczu w Sulisławiu założono majątek, którego właścicielami była rodzina Zedlitzów. Po nich tutejsze dobra często zmieniały panów, wśród których byli m.in. Buchtowie z Pruszyny. Z dokumentów wynika, że już w 1688 r. stał tu dwór z folwarkiem, młyn, a we wsi mieszkało dwudziestu chłopów, osiemnastu zagrodników oraz szesnastu chałupników. Pod koniec XVIII wieku Sulisław stał się częścią majątku biskupiego w górnych Gałążczycach. Po sekularyzacji dóbr klasztornych w 1810 roku właścicielem majątku został król Prus Fryderyk Wilhelm III z dynastii Hohenzollernów. W 1812 Prusy wystąpiły przeciwko Rosji, a na czele wojsk pruskich stanął generał Yorck. Prowadząc sprytną politykę zmienił front - sprzymierzył się z Rosjanami i wystąpił przeciw Napoleonowi. Wojska pruskie pod dowództwem Yorcka znacznie przyczyniły się do pokonania Napoleona. Za swoje zasługi Yorck, wtedy już feldmarszałek, otrzymał w 1814 od króla Prus pałac Sulisław. Na terenie parku do dziś pozostaje kamienny postument z wyrytym imieniem króla Prus. Feldmarszałek stał się założycielem niemieckiego rodu Yorck von Wartenburg, a jeden z jego potomków stał się znany jako współtwórca antyhitlerowskiej organizacji Krąg z Krzyżowej. Nie była to więc rodzina banalna. Warto również wspomnieć, że na cześć feldmarszałka Ludwig von Beethoven skomponował, grany do dzisiaj w czasie uroczystości wojskowych, Yorckscher Marsch.

Joanna i Hans Ulryk von Schaffgotsch

system of Ayurveda –now the main scope of activity of the Sulisław palace.

The fieldmarshal obtains the palace They say that nothing happens by accident. Although the beginning of the palace history is not clear, it was definitely a coincidence that the settlement arose in a mysterious place. Sulisław has always been part of Ziemia Grodkowska (Grodków area). Only 20 kilometres from here in Oleśnica Mała was the first and the biggest commandry of Knights Templar in Silesia. The order knights arrived here from another commandry in Bamberg. Oleśnica Mała was the site of the provincial superior of the ecclesiastical province which governed about ten villages. In its best time over a dozen friars lived in the commandry of Oleśnica. Although the settlement was small, the Silesian dukes took it onto account. The order was visited by Henryk III Biały, son of Henryk II Pobożny, Henryk of Wierzbno the bishop of Wrocław and even the Grand Master of the German Province and the Komtur (Commander) of the Templars in Germany, Czech, Poland and Moravia. They enjoyed hunting in the areas near Sulisław, where the settlement of knights had existed. The traditional sources quote that in the Middle Ages there was an estate set up in Sulisław by the family of Zedlitz. As the time passed the estate was owned by different families, e.g. (Buchtowie z Pruszyny) Buchts of Pruszyna. It is documented that in 1688 in Sulisław there was a manor, a mill as well as twenty peasants, farmers with no land who had to hire themselves and sixteen serfs lived there. By the end of the 18th centu-

www.sulislaw.pl

221

Z pewnością okoliczne lasy i łąki sprzyjały przejażdżkom konnym, pewnie więc feldmarszałek chętnie korzystał z takich przyjemności. Ale majątek należał do niego krótko. W 1820 roku sprzedał Sulisław Hoffmanom. Kolejnym właścicielem wsi został Hugo Grosser, starosta powiatu. Mimo, że nie miał arystokratycznego tytułu, musiał mieć spore zaplecze finansowe i duże ambicje.

Hrabia z rodziny Kopciuszka Żeby prześledzić dalsze losy Sulisławia, musimy zatrzymać się na chwilę w pobliskich Kopicach i opowiedzieć pewną niezwykłą historię. Brzmi jak bajka, ale z niej właśnie narodził się kolejny właściciel sulisławskiego pałacu.

222

ry Sulisław became a part of the bishop’s estate in the upper Gałążczyce. After secularization of the order’s estate in 1810 Frederick William III of Prussia obtained it. In 1812 Prussia declared war to Russia. General Yorck led the Prussian army. His policy was cunning and he coalesced with the Russians against Napoleon. The Prussian army led by Yorck played an important role in defeating Napoleon. Yorck, at that time a field marshal, received in 1814 the palace in Sulisław from the king of Prussia. In the park you can still find a stone pedestal with the name of the king of Prussia carved. The field marshal became the founder of the German family of Yorck von Wartenburg. One of his descendants was renowned for co-creating anti-Hitler organisation called the Circle of Krzyżowa. Indeed, this was not an

www.sulislaw.pl

W 1848 roku we wrocławskim hotelu „Pod Złotą Gęsią” umierał Karol Godula, bogaty samotnik, trochę dziwak, właściciel dziewiętnastu kopalń galmanu, czterdziestu kopalń węgla kamiennego, trzech hut cynku oraz pięciu majątków ziemskich. Przemysłowiec nie miał przyjaciół. Zazdroszczono mu fortuny, cesarz krzywym okiem patrzył na jego niskie pochodzenie, robotnicy bali się go, ponieważ walczył z pijaństwem. W młodości pracując jako leśnik hrabiego Ballestrema, został bestialsko okaleczony przez kłusowników. Od tego czasu miał sztywną nogę, a może i rękę, szramę na twarzy, nigdy się nie ożenił. Prawdopodobnie po napadzie nie mógł mieć dzieci. Wyglądał tak, że wszystkie bały się go. Oprócz jednej małej Joasi Grycik, która, mimo że zupełnie obca dla Goduli, miała w przyszłości odziedziczyć jego fortunę.

ordinary family. It should be noted that Ludwig van Beethoven composed his Yorckscher Marsch, which is still played during military ceremonies, to commemorate the field marshal. Undoubtedly, the forests and meadows in the area were good for horse riding, so the field marshal enjoyed this activity. But the estate was not his for long. Hugo Grosser, the elder of the district, became the next owner of the village. He did not have any aristocratic title, but he must have been wealthy and ambitious.

Count from a fairy tale In order to track the following history of Sulisław we have to go to the nearby Kopcice to learn an unusual story. It seems like a fairy tale, but this is how the next owner of the Sulisław palace

www.sulislaw.pl

223

Joanna urodziła się w 1842 roku w Porębie koło Rudy. Jej ojciec był komornikiem i prawdopodobnie pracował w zakładach Goduli. Szybko umarł, a wdowa przestała się interesować trzyletnią Joasią i jej sześciomiesięczną siostrą Karoliną. W 1847 roku sąd opiekuńczy wyznaczył dziewczynkom opiekuna, a one same zamieszkały w domu Goduli, gdzie zajęła się nimi służąca przemysłowca – Emilia Lukas. Przemysłowiec musiał bardzo lubić Joasię, bo zatrudnił specjalnie dla niej nauczyciela. Kiedy Godula zapadł

224

was born. In 1848 in the hotel “pod Złotą Gęsią” (the Gold Goose) in Wrocław Karol Godula was dying. He was a wealthy recluse, a bit of eccentric, owner of nineteen calamite mines, forty black coal mines, three tin production shops and five estates. The industrialist had no friends. People were envious because of his fortune, the emperor did not approve of his humble origins, his workers were afraid, because he fought with heavy drinking. When he was young he was working as a forester for the count Ballestrem

www.sulislaw.pl

na ciężką chorobę nerek, zabrał dziewczynkę ze sobą na leczenie do Wrocławia. Tam zmarł, na dzień przed śmiercią sporządziwszy testament, który wszystkich zaskoczył. Godula zapisał 50 tys. talarów górnikom ze swoich kopalni, krewnym przekazał zaledwie 200 tys. talarów, zaś całą ogromną fortunę otrzymała córka ubogiej służącej. Trudno dziś ustalić, co kierowało umierającym, ale – przypadkiem jakby – wybrał znakomitą dziedziczkę. Sześcioletnia wówczas milionerka wyrosła na rozsądną pannę i poślu-

and then he was mutilated by poachers. Since that time his leg lost its full mobility, possibly it left him a crippled hand and a scar on the face. He never married. Probably after the assault he could not have children. He scared the children in the area except for one girl, Joasia Grycik, who was to inherit his fortune although they did not have any connection. Joanna was born in 1842 in Poręba near Ruda. Her father was a bailiff and probably worked in one of Godula’s plants. He died early and the widow was not interested in three-year-old Joanna and her six-months-old sister Karolina. In 1847 a family court appointed a guardian for the girls and they moved in to the Godula’s house. The industrialist’s servant, Emilia Lukas, took care of the girls. The man must have liked Joanna very much, because he paid for her teacher. When Godula was diagnosed with a severe kidney disease, he went to Wrocław for treatment and took the older girl with him. He died there, but managed to write a very surprising last will. He bequeathed 50,000 thalers to the miners working in his mines, relatives received only 200,000 thalers and the remaining fortune was to be inherited by the daughter of a poor servant. Now it is difficult to say what made him make such a decision, but it turned out, that he chose an excellent heir. At that time the girl was only six years old, but she has grown up to be a sensible young woman who married count Hans Ulrich von Schaffgotsch. The impoverished count was in fact looking for a wealthy girl he could marry. He was a 25-year-old hussar Lieutenant, has already been awarded with a Maltese cross and he was coming from one of the greatest families in Europe. This was a little problematic: Joanna was of humble origins, so she could not marry a magnate. Fortunately, due to the right protection, the king of Prussia ennobled her. Hence, Joanna Grycik has become countess Joanna Grycik von Schomberg – Godulla. There was no mismatch. The young couple settled in Kopcice. At that time it was one of the most beautiful stately homes in Silesia and very often visited by aristocrats. Joanna felt a very strong connection with Kopcice, it was her perfect place although her husband made her travel a lot. Being a

www.sulislaw.pl

225

biła hrabiego Hansa Ulricha von Schaffgotscha. Zubożały hrabia szukał akurat majętnej panny na wydaniu. Miał 25 lat, był porucznikiem regimentu huzarów, odznaczono go już krzyżem maltańskim i był do tego przedstawicielem jednego z najwspanialszych rodów w Europie. To ostatnie stanowiło niestety pewien problem, Joanna pochodziła przecież z nizin społecznych, nie mogła wyjść za mąż za magnata. Na szczęście, dzięki protekcji, król pruski nadał bogatej pannie stosowne tytuły. I tak Joasia Grycik stała się hrabiną Joanną Grycik von Schomberg - Godulla. Mezaliansu już nie było. Państwo młodzi zamieszkali w Kopicach. Była to w tym czasie jedna z najpiękniejszych rezydencji na Śląsku, chętnie odwiedzana przez arystokrację. Joanna mocno była związana z Kopicami, tutaj czuła się najlepiej, mimo że wraz z mężem wiele podróżowali. Milionerka oddawała się dobroczynności. Oprócz tego nabywała nowe majątki i zakłady przemysłowe. I tak dochodzimy do Sulisławia. W 1888 roku w imieniu pierwszego syna, 29-letniego Hansa Karla Grafa von Schaffgotsch hrabina kupiła tutejsze dobra. Miały wtedy 510 hektarów powierzchni. Hans Karl zamieszkał w Sulisławiu, był jego właścicielem przez 20 lat i tutaj, z małżeństwa z Paulą von Furstenberg, przyszło na świat dwoje jego dzieci: Hans Ulrich (ur. 9.12.1889) i Hedwig Maria (ur. 22/23.6.1891). W roku 1909 Sulisław przeszedł w ręce majętnych sąsiadów z pobliskiego Jędrzejowa - rodziny von Francken-Sierstorpff, a precyzyjniej – najpierw posiadłość wydzierżawił, by za jakiś czas zakupić – Johannes Graf von Francken-Sierstorpff. Co ciekawe, do tej rodziny należały Kopice, zanim zamieszkała w nich matka Hansa.

Pałacowe skarby Ród Francken-Sierstorpff miał sporo majątków. Nowy właściciel Sulisławia, Johannes Graf von Franken –Sierstorpff, pochodził z jędrzejowskiej gałęzi rodu. W Pałacu Sulisław musieli bywać znakomici goście, skoro w 2013 roku udało się odnaleźć w podziemiach pałacu srebrną zastawę z herbem Francken-Sierstorpffów. Sztućce są imponujące, a herby wygrawerowane nadzwyczaj

226

millionaire enabled her to support charity. She also acquired new estates and industrial plants. This is where Sulisław appears. On behalf of her son, Hans Karla Graf von Schaffgotsch, who was 29, she bought Sulisław in 1888. The area was 510 hectares.

www.sulislaw.pl

PROJEKTOWANA

Wielowyznaniowa „Świątynia Pokoju”

AL EJ AP LA TA NÓ W

starannie. Rodzina Francken - Sierstorpffów posiadała Sulisław do końca II wojny światowej. Właściciele raz do roku w Wigilię zapraszali do pałacu służbę, gdzie razem świętowali i śpiewali kolędy. Córka pałacowego stangreta, Pana Fran-

Hans Karl settled in Sulisław. He has been its owner for 20 years. He married Paula von Furstenberg and had two children: Hans Ulrich (born 9 December 1889) and Hedwig Maria (born 22 or 23 June 1891). In 1909 Sulisław was

www.sulislaw.pl

227

za Stenzela, do dziś nosi śliczne kolczyki z rubinami, które dostała przed wojną od właścicieli na pamiątkę swojej pierwszej komunii. II wojna światowa dotarła w te okolice dość późno. 5 lutego 1945 roku rozpoczęły się ciężkie walki o pobliski Grodków. Wojska radzieckie opanowały miasteczko 8 lutego, a żołnierze wkroczyli również do Sulisławia. Prawdopodobnie zniszczyli wnętrza, grillowali również w pięknym kominku z 1820 roku. Zaczął się powolny upadek pałacu. Po wojnie przez dwa lata w pałacu zimowali pracownicy cyrku „Arena”. Wtedy okolica zamieniała się w wielkie, oryginalne zoo. Pod rezydencją mieszkał nawet słoń. Same komnaty czekały na lepsze czasy. Przez pewien okres mieściła się tu m.in. komenda Organizacji Służba Polsce, a w 1978 roku budowlę przejęło Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, a następnie Komenda Wojewódzka Milicji w Opolu. Milicjanci zorganizowali tu wtedy sanatorium. Od 2000 do 2006 r. pałac stał zupełnie pusty. Ale, że jest

228

owned by the family von Francken-Sierstorpff rich neighbours from a nearby Jędrzejów. First, Johannes Graf von Francken-Sierstorpff leased the estate and later he bought it. In fact, this family had owned Kopcice before Hans’ mother lived there. The Francken-Sierstorpff family owned many estates. Johannes Graf von Franken –Sierstorpff, the new owner of Sulisław, came from the Jędrzejów branch of the family. Notable guests must have been visiting Sulisław, since in 2013 a silver table setting with the coat of arms of the Francken-Sierstorpffów was found in the basement of the palace. The cutlery is impressive and the family emblems are engraved very thoroughly. The Francken-Sierstorpff family owned Sulisław until the end of World War II. Once a year, on Christmas Eve, they invited the servants to the palace to celebrate together and sing carols. Daughter of Franz Stenzel, the coach-driver, has a pair of beautiful ruby earrings. They were

www.sulislaw.pl

budowlą wyjątkową, musiał w końcu zaznać trochę szczęścia. I tak, jakby przez przypadek (no proszę, znowu!) Sulisław wypatrzył Jerzy Bar, prezes Towarzystwa Inwestycyjnego BTA, które inwestuje w biurowce nowej generacji w Warszawie. Dobra atmosfera tego miejsca zaważyła i w 2006 r. kupił tutejszy pałac z folwarkiem

Niech moc będzie z Tobą! Pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków nowy właściciel przeprowadził gruntowną rewitalizację pałacu, zachowując i częściowo przywracając autentyczny wygląd jego elewacji. Wnętrza obiektu odrestaurowane zostały według projektu Jerzego Bara. Jest on prawdziwym wizjonerem, zawsze pełnym pomysłów, które dla większości wydają się być niemożliwe do zrealizowania. Jemu jednak, dzięki determinacji, wytrwałości i pracowitości udaje się je wdrażać. Zostało to docenione i w 2014 r. został on uhonorowany, między innymi za zaangażowanie w rekonstrukcję zabytków, prestiżową nagrodą Heros Polskiej Gospodarki. Dziś pałac Sulisław wyposażony jest w oryginalne meble z epoki. To idealne miejsce do odpoczynku i wyciszenia. Zielone, bardzo harmonijne i wypełnione pięknymi przedmiotami z duszą i własną historią. W jednym z pomieszczeń wisi żyrandol, który przyjechał prosto z apartamentu Sophii Loren, włoskiej ikony stylu. Komnatę na parterze pokocha każdy miłośnik rock and rolla. Pyszni się tu rozkładany stół, który niegdyś stał w szkockim zamku Micka Jaggera, lidera legendarnych Rolling Stonesów. Mick odkupił ten

given to her by the owners to commemorate her First Communion. World War II came to this area quite late. On 5 February 1945 intensive fights for the nearby Grodków started. The soviet army took the town on 8 February and the soldiers also entered Sulisław. Probably they destroyed interiors and turned a beautiful fireplace dated 1820 into a barbecue. A slow process of deterioration of the palace started. After the war artists from the “Arena” circus have spent couple of winters in the premises: the estate temporarily turned into a great, unique zoo. There was even an elephant living under the residence. The rooms, however, still had their better time to come. For some time the palace has been the headquarters of an organisation called “Służba Polsce” (Serve Poland). In 1978 the building was taken over by the Ministry of the Interior and then by Regional Headquarters of Militia (Police) in Opole. The officers organised a nursing home there. In the years 2000-2006 the palace was empty. But its uniqueness could not be forgotten. By coincidence (and it is not the first time in its history), the palace was noticed by Jerzy Bar, the president of Towarzystwo Inwestycyjne BTA. His company invests in modern office buildings in Warsaw. The positive atmosphere of Sulisław was the key argument and Jerzy Bar bought the palace together with the manor.

May the Force be with You! With the supervision of the Regional Antiques Restoration Office the new owner thoroughly revitalised the palace by maintaining and partially reconstructing its original façade. The interiors have been renovated according to Jerzy Bar’s design. He is a true visionary with head full of ideas which seem to be impossible to come true. He, however, due to determination, consequence and diligence, makes them true. His involvement in the revitalisation of antiques has been noticed and in 2014 he was awarded with a prestigious title Heros Polskiej Gospodarki (Hero of the Polish Economy). Nowadays, Sulisław is furnished with the original furniture representing its time and history. It is a perfect place to relax and

www.sulislaw.pl

229

stół z posiadłości Elżbiety II, angielskiej królowej. No cóż, szlachectwo zobowiązuje. Fachowe oko rozpozna również w szkicu w hallu wprawną rękę mistrza Jana Matejki. Grafika wisi nad trzystuletnim polifonem, wykonanym dla króla Szwecji. Polifon ciągle gra i dyskretnie umila czas gościom pałacu. Niewątpliwą ozdobą tego miejsca jest bogata kolekcja porcelany z pobliskich Tułowic z II połowy XIX w. oraz niemniej piękne zbiory szkła kryształowego z nieistniejącej już huty Józefina z Dolnego Śląska. Ciekawostką jest, że właścicielami tej huty była rodzina Schaffgotschów. Piękne przedmioty tworzą ciepłą atmosferę, choć może to dobry klimat przyciąga rzeczy szlachetne? Choć projektant pałacu w Sulisławiu pewnie nie słyszał o feng-shui, starodawnej chińskiej sztuce aranżacji przestrzeni, to stworzył neogotycką budowlę o skomplikowanym planie i sprawił, że każdy czuje się tu dobrze. Pałac okazał się więc znakomitym miejscem do stworzenia Centrum Medycyny Ajurwedyjskiej i Jogi w Polsce. Centrum zainaugurowało swoją działalność w czerwcu 2012 roku. Jego guru został Pan Chandra Mohan Bhandari, propagator jogi i ajurwedy o światowej renomie. Patron ośrodka jest autorem kilku książek poświęconych jodze, a jedna z nich, przetłumaczona na język polski, zajmuje się równowagą ducha, ciała i umysłu. Z wykształcenia fizyk, Pan Ch.M. Bhandari był wieloletnim ambasadorem Indii w kilku krajach, ostatnie cztery lata swojej kariery dyplomatycznej spędził w Polsce, wie więc, jak połączyć nasze oczekiwania z dalekowschodnim doświadczeniem. Ajurweda liczy sobie ponad pięć tysięcy lat i jest najstarszym na świecie systemem medycyny. Słowo „ajurweda” pochodzi z sanskrytu i oznacza wiedzę o życiu, a sam system opiera się na utrzymaniu równowagi pomiędzy ciałem, duszą i umysłem. Zachwianie równowagi pomiędzy tymi trzema biologicznymi energiami, które w ajurwedzie nazywane są „doszami”: Pittą, Kaphą i Vattą, prowadzi do powstawania wszelkich chorób. Harmonię można jednak uzyskać poprzez dietę oczyszczającą połączoną z cyklem zabiegów. Dzisiaj więc po błysz-

230

chill out. It is full of nature, filled with beautiful items with soul and history. In one of the rooms there is a chandelier which had been part of Sophia Loren’s room. The ground floor chamber is bound to be admired by every fan of rock and roll. You can find a stretching table straight from Mick Jagger’s (of Rolling Stones) Scottish castle. Mick had bought this table from the residence of Elizabeth II, the Queen of England. Well, noblesse oblige. A skilled professional will surely recognise a sketch by Jan Matejko in the hallway. It hangs over a three hundred year’s poliphone made for the king of Sweden. You can still hear it play and give pleasure to the visitors of the palace. Another worth noticing artefacts are 2 collections of 19th century china from the nearby Tułowice and beautiful lead glass from Józefina in Dolny Śląsk (Lower Silesia). This glass factory used to belong to the Schaffgotsch family. Beautiful items create warm atmosphere. However, maybe it is the good atmosphere that attracts noble things. Probably the designer of the Sulisław palace had not heard about the Chine-

www.sulislaw.pl

czących szachownicach podłóg, niczym dobre duchy, płyną lekarze i masażyści z Indii i Sri Lanki, a z kuchni unoszą się orientalne zapachy. Znany jasnowidz, który często bywa w pałacu, twierdzi, że jest tu wyjątkowe skupienie dobrej energii. Więcej nawet, mówi o czakramie. Jasnowidz widzi również inne rzeczy, wskazał m.in. podziemne tunele, które biegną z pałacu w cztery strony świata. Ale Beata i Jerzy Bar obecni właściciele wiedzą, że prawdziwa przyjemność to gonienie króliczka, dlatego szukanie skarbów, które niewątpliwie jeszcze w pałacu są, zostawiają sobie na później. W tej chwili dbają o inne skarby. Planują wzniesienie wielowyznaniowej kaplicy, udostępnienie źródeł artezyjskich i otwarcie szkoły ayurwedy.

I wydaje się, że wszystko tu robią z miłością. Bo podane z miłością, co wiemy już od Marqueza, smakuje zupełnie inaczej.

se system of feng shui, the ancient principles of space arrangement, but he created a Neo-gothic building with complicated design where everyone feels comfortable. The palace turned out to be a perfect location for Centre of Yoga and Ayurveda in Poland. The centre opened in 2012. Mr Chandra Mohan Bhandari, an internationally renowned promoter of yoga and Ayurveda, became its guru. He is an author of several books on yoga. One translated into Polish brings up the topics of spiritual, physical and mental balance. Mr Chandra Mohan Bhandari received his academic education in the field of physics. He was an ambassador of India in many countries and the last four years of his diplomatic career he spent in Poland, so guru knows how to combine our expectations with the eastern experience. Ayurveda has over five thousand years of tradition and it is the oldest system of medicine. The word ayurveda comes from Sanskrit and means knowledge about life. The system itself is based upon the principle of balance of body, soul and mind. The imbalance of these three types of energy (doshas): Vata, Pitta and Kapha, results in all kinds of disorders. The harmony may be restored through a detoxifying diet combined with a treatment. Hence today, doctors and physiotherapists from India and Sri Lanka help the patients and the corridors of the old building are filled with eastern aromas. A renowned clairvoyant is a frequent visitor of the palace and claims that it is a unique concentration of good energy. Moreover, he names it a chakra. The clairvoyant also indicated the underground tunnels parallel to the four cardinal directions. However, the present owners: Jerzy and Beata Bar, leave looking for hidden treasures for later, as they prefer to savour the surprises as they explore the palace. Nowadays, they nurture different plans. They intend to build a multi-denominational chapel, gain access to the artesian aquifiers and open a school of Ayurveda.

It seems that all this will be done with love, because when served with love, as Márquez notices, tastes better.

Joanna Lamparska www.sulislaw.pl

231

Autografy 27-29 VI 2014

232

www.sulislaw.pl

233

Autografy 27-29 VI 2014

234

www.sulislaw.pl

235

ORGANIZATOR:

Centrum Jogi i Ajurwedy im. Bhandariego w Pałacu Sulisław Sulisław 24, 49-200 Grodków, Opole, Polska

I Międzynarodowa Konferencja Naukowa Jogi i Ajurwedy WSPÓŁORGANIZATORZY:

Wrocławski Uniwersytet Medyczny, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu ISBN 9788393099603

WWW.SULISLAW.PL 236

www.sulislaw.pl

9 788393 099603