De Gezonde Stad - Jaarverslag 2016

JAARVERSLAG 2016

INHOUDSOPGAVE 04 08 16 20 26 30 32 36 42 46 61

2016 IN VOGELVLUCHT PROGRAMMA GROEN PROGRAMMA GRONDSTOFFEN BEWONERSINITIATIEVEN ANDERE DUURZAME PROJECTEN EN ACTIVITEITEN DE GEZONDE STAD MONITOR PARTNERS COMMUNICATIE ONZE ORGANISATIE FINANCIEEL JAARVERSLAG COLOFON

D E G E ZO N D E STA D

-3-

JA A RVE R S L AG 2016

2016 IN VOGELVLUCHT

LUCHTFOTO AMSTERDAM

De Gezonde Stad maakte Amsterdam in 2016 groener, schoner en slimmer.

Met projecten werken we in eerste instantie aan een groene stad.

We startten het project Park om de Hoek, waarmee we een nieuwe aanpak voor het realiseren van postzegelparken introduceerden. Dit resulteerde in de aanleg van het eerste buurtpark ‘De Ruyschtuin’ op de Wibautstraat en de lancering van een nieuwe website. In de loop van het jaar zijn de voorbereidingen voor de aanleg van nog vier buurtparken gestart, waarbij bewoners het initiatief nemen en marktpartijen een belangrijke rol spelen bij de realisatie. Voor het vergroenen van de Amsterdamse daken lanceerden we Rooftop Revolution, het eerste crowdfunding en crowdsourcing platform voor groene daken van Nederland. Actieve buurtbewoners kunnen nu samen met alle relevante stakeholders aan de slag om de daken in hun buurt te vergroenen. Ook begeleiden we sinds de start de vergroening van meer dan 20 daken. Met de Green Knowledge Mile werken we aan de vergroening van de Wibaut- en Weesperstraat.

Ons tweede speerpunt is ‘grondstoffen’. Samen met meerdere partners openden we het eerste Zero Waste Lab van Nederland. Dit Lab op het Dapperplein is dé plek voor lokale, sociale en circulaire innovatie. Het Zero Waste Lab zorgt ervoor dat er meer huishoudelijk afval wordt gescheiden en maakt dit leuk en makkelijk voor de bewoners van de stad.

De bewoners zijn het vliegwiel voor de verduurzaming van de stad. Wij ondersteunen de bewoners bij het realiseren van hun ideeën. Hiervoor ontwikkelden we ‘Het Lab &Co’. Op deze evenementen krijgen bewoners de kans hun ideeën voor een gezonde stad te presenteren aan medeAmsterdammers. Medewerkers en bestuursleden van De Gezonde Stad, partners, experts en het publiek helpen de initiatieven een stap verder.

De initiatieven maken kans op startbudgetten, coaching en advies. In 2016 organiseerden we drie maal Het Lab &Co, met de thema’s groen, voedsel en grondstoffen.

D E G E ZO N D E STA D

-5-

JA A RVE R S L AG 2016

HOOGTEPUNTEN 2016 Partnerevent PopinnPark

APR

Lancering Rooftop Revolution-platform

Realisatie en opening Ruyschtuin Park om de Hoek

Het Groene Lab &Co

MEI

JUN

Kick off Green Knowledge Mile

JUL

Green Knowledge Mile event zonne-energie

OVER ONS In Amsterdam houdt een groot aantal organisaties zich bezig met verduurzaming. De Gezonde Stad vervult een specifieke positie in dit krachtenveld: wij zijn een onafhankelijke partij zonder winstoogmerk die overheden, het bedrijfsleven en de bewoners van Amsterdam bij elkaar brengt in projecten met impact die bijdragen aan de verduurzaming van de stad. Projecten starten vaak bottom up en lokaal, maar we werken altijd vanaf het begin aan een strategie voor opschaling. Ons doel is een transitie van de hele stad. Om bewoners te betrekken én om ervoor te zorgen dat de projectresultaten kunnen worden gekopieerd en opgeschaald, fungeren we ook als platform voor bedrijven en bewoners­ initiatieven.

Onze projecten richten zich op het vergroenen van de stad, waardoor de stad leefbaarder, mooier en klimaatbestendiger wordt.

Ook richten we ons op het beter hergebruiken van grondstoffen uit huishoudelijk afval om de afvalberg te verkleinen en kringlopen in de stad te sluiten. We organiseren elk jaar

-6-

VISIE: De gezamenlijke

kracht en inzet van bewoners, bedrijven en overheden is nodig om Amsterdam gezonder te maken.

Een gezonde stad is een toekomst­ bestendige, leefbare en slimme stad.

Hiervoor zijn praktische en toepasbare oplossingen nodig.

MISSIE: De Gezonde Stad initieert en ontwikkelt samen met innovatieve koplopers onder bedrijven en bewoners projecten met impact om Amsterdam gezonder en toekomstbestendig te maken.

SEP

Het Voedsel Lab &Co

Het Grondstoffen Lab &Co

NOV

OKT

Opening Zero Waste Lab Dapperbuurt

DEC

Green Knowledge Mile winterwandeling

meerdere evenementen met en voor onze bedrijfspartners en bewonersgroepen over uiteenlopende duurzame onderwerpen om ze te inspireren, verder te helpen en met elkaar in contact te brengen.

De Gezonde Stad is een stichting met ANBI status.

VOORUITBLIK In 2017 willen we de impact van onze speerpunten ‘groen’ en ‘grondstoffen’ vergroten. De projecten die we afgelopen jaar gestart zijn gaan we doorontwikkelen, waarbij concrete zichtbare verandering hand in hand gaat met strategische opschaling. We willen bijdragen aan een echte transitie. We openen bijvoorbeeld een tweede Zero Waste Lab en werken tegelijkertijd met onze partners aan een ‘maatschappelijk economische business case’ voor lokale afvalscheiding en verwerking van grondstoffen.

Ook gaan we met bewoners minstens 4 nieuwe buurtparken realiseren, terwijl we een nieuwe bottom-up multi-stakeholder aanpak ontwikkelen, die we actief voor iedereen beschikbaar maken binnen en buiten Amsterdam.

Daarnaast starten we enkele nieuwe projecten die inspelen op de uitdagingen van de stad en gebruik maken van de energie van de bewoners.

Zo gaan we onder andere aan de slag met het gescheiden inzamelen van groente en fruitafval, en ontwikkelen we een nieuwe manier om versteende tuinen weer groen te maken.

In 2017 ligt de nadruk ook op het doorontwikkelen van De Gezonde Stadcommunity, zodat alle betrokken bewoners en partijen met elkaar samen nog meer impact kunnen genereren. Als onderdeel hiervan organiseren we minimaal vier Lab &Co-avonden.

D E G E ZO N D E STA D

-7-

JA A RVE R S L AG 2016

PROGRAMMA GROEN

Meer groen is een verademing voor het leven in de stad.

Groen voegt waarde toe en kan een oplossing bieden voor allerlei stedelijke uitdagingen zoals wateroverlast, hittestress en geluidsoverlast. Groen zorgt voor een toename van biodiversiteit, vergroot de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van de buurt, heeft een positief effect op de gezondheid van de mens en bevordert ontmoeting en sociale cohesie.

In 2025 willen we dat er 2x zo veel groen oppervlak in de stad is in verge­­ lijking met 2014. Een fijnmazig net van groen kan dit voor elkaar krijgen: op daken, gevels en muren, op versteende pleinen, vergeten stukjes stad en op braakliggende terreinen.

IMPACT DOOR BREDE INZET Met ‘groen’ als speerpunt voerde De Gezonde Stad in 2016 een palet aan activiteiten uit. We initieerden en ontwikkelden projecten die de stad zichtbaar vergroenen. En we voerden opdrachten voor derden uit met als doel om stakeholders in staat te stellen zelf hun buurt te vergroenen. Ook organiseerden we een partnerevent over het thema ‘groen in de stad’, evenals een Lab &Co avond gericht op groene bewonersideeën. En we gaven directe ondersteuning en advies aan vele groene initiatieven op organisa­ torisch, beleidsmatig en financieel gebied. Daarnaast gaven we presentaties voor scholen, op congressen en bijeenkomsten over de voordelen van een groene stad. Het brede palet van activiteiten en onze relatie met diverse stakeholders zorgt ervoor dat we succesvol aan de vergroening van Amsterdam bijdragen.

PROJECT PARK OM DE HOEK In het project Park om de Hoek veranderen we versteende plekken in de openbare ruimte in groene ontmoetingsplekken; postzegelparken. In 2016 realiseerden we samen met bewoners, bedrijven en overheid het eerste Park om de Hoek. ‘De Ruyschtuin’ bestaat uit 200 m2 groen op een voorheen versteend stuk Wibautstraat. Het is een biodiversiteitstuin voor vogels en vlinders, met heesters die CO2 en fijnstof van de voorbij­razende auto’s afvangen, en tegelijk een groene wand voor geluidsdemping vormen. Midden in de drukte van de Wibautstraat creëerden we een kleine rustzone en ontmoetingsplek. Het park bevindt zich ook nog eens op een

D E G E ZO N D E STA D

-9-

JA A RVE R S L AG 2016

knelpunt wat betreft wateroverlast bij heftige regenbuien. Door de aanleg van een postzegelpark werken we aan een rainproof Amsterdam.

In 2016 lanceerden we een website waar alle bewoners die in hun buurt een Park om de Hoek willen realiseren, voor ondersteuning terecht kunnen.

Op de website zijn lopende en kansrijke initiatieven zichtbaar, kunnen Amsterdammers een eigen locatie aanmelden en vind je binnenkort een stappenplan om direct aan de slag te kunnen. Deze website is het startpunt van een breder online platform voor kennisuitwisseling en verbinding.

We hebben een standaard aanpak voor de intensieve begeleiding van bewoners ontwikkeld die we nu toepassen. Daarnaast bouwen we verder aan de groene beweging, en breiden we de publiek-private samenwerking uit.

Deelnemende partijen met een bijdrage in cash en/of natura zijn Van der Tol Hoveniers, Hoveniersbedrijf Donkergroen, Tuincentrum Intratuin, Heicom, Reclassering Amsterdam, Cygnus Gymnasium, Provincie Noord-Holland, stadsdelen Oost en Noord en de gemeente Amsterdam.

OPENING DE RUYSCHTUIN FOTO: HET RIJK ALLEEN

PROJECT ROOFTOP REVOLUTION Op 14 april 2016 lanceerden we na een intensieve fase van conceptontwikkeling, netwerk bouwen en voorbereiding het eerste crowdfunding- en crowdsourcing platform voor groene daken: Rooftop Revolution. Het platform maakt het voor vele stakeholders mogelijk om samen het stedelijk daklandschap te vergroenen. Bewoners kunnen met intensieve begeleiding en handige tools op het platform het heft in eigen handen nemen om hun buurt te vergroenen. Er is veel kennisoverdracht over groene daken naar grote vastgoedeigenaren, zoals woningbouwverenigingen. Zo vergroenen we ook daken die anders buiten de boot zouden vallen. Voor de lancering organiseerden we een evenement waar ongeveer 80 mensen aanwezig waren. Wethouder Choho verzorgde samen met de directeur van Natuurmonumenten de aftrap.

Op deze avond stonden de dakboswachters, als initiatiefnemers van groene daken, centraal. Als initiatiefnemer heeft De Gezonde Stad dit platform samen met zeven partners ontwikkeld. De lancering en het platform hebben veel aandacht gekregen in de media, zoals in NRC, NU.nl, Trouw, Parool, AT5, Omroep Max, Cobouw, RTVNH en Duurzaam Gebouwd.

D E G E ZO N D E STA D

- 10 -

JA A RVE R S L AG 2016

DE LANCERING VAN ROOFTOP REVOLUTION FOTO: MAARTJE MEESTERBERENDS FOTOGRAFIE

Direct vanaf de lancering van het platform zijn we begonnen met de begeleiding van de eerste 7 daken. Dit doen we in opdracht van Ruimte & Duurzaamheid. In 2016 hebben we in totaal 20 groene daktrajecten met een gezamenlijke oppervlakte van ruim 10.000 m2 begeleid. Inmiddels is er voor twee daken subsidie aangevraagd, waarvan één dak in AmsterdamWest is gerealiseerd. Uit ervaring blijkt dat de begeleiding van dergelijke initiatieven een langere looptijd vergt dan verwacht. De trajecten lopen daarom door in 2017.

2016 stond ook in het teken van organisatieontwikkeling: Rooftop Revolution is inmiddels een aparte stichting.

PROJECT GREEN KNOWLEDGE MILE

DAKBOSWACHTES IN ACTIE. FOTO: MAARTJE MEESTERBERENDS FOTOGRAFIE

De Knowledge Mile is een community van bedrijven, hogescholen, overheden, maatschappelijke organisaties en bewoners. Deze partijen delen de ambitie om de slimste straat van Nederland te realiseren. Samen werken zij aan het verbeteren van de leefbaarheid van het gebied tussen het Amstelstation en de Nieuwmarkt, waarbij de Wibaut- en Weesperstraat de meest in het oog springende straten zijn. Vergroening is benoemd als één van de meest urgente ambities. De Gezonde stad begeleidt de Knowledge Mile-community bij het behalen van deze ambitie onder de naam: Green Knowledge Mile.

In 2016 heeft de Green Knowledge Mile zich ingezet om plekken in de openbare ruimte, gevels en daken te vergroenen. Na de startbijeenkomst op 10 mei hebben we met alle partijen 10 kansrijke projecten geselecteerd waar we vervolgens mee aan de slag zijn gegaan. Als procesbegeleider, verbinder, aanjager en inhoudelijk specialist helpen wij partijen hun wijk te vergroenen. In december heeft De Gezonde Stad een winterwandeling georganiseerd langs 20 groene initiatieven.

Daarnaast hebben we de kansen op het vlak van schone energie onderzocht, met een focus op zonne-energie. De Gezonde Stad organiseerde samen met de Zoncoalitie een bijeenkomst voor vastgoedeigenaren om te onderzoeken welke locaties geschikt zijn voor zonnepanelen. Inmiddels zijn voor 2 van deze locaties quickscans aangevraagd bij de Zoncoalitie.

WIBAUTSTRAAT GROEN FOTO: KNOWLEDGE MILE

D E G E ZO N D E STA D

- 13 -

JA A RVE R S L AG 2016

PROJECT PARKOTHEEK Parkotheek is de eerste fysieke uitleenbalie met sport- en spelattributen voor in het park. Door parkattributen, zoals een trampoline, voetbaldoeltjes of Jeu de Boules aan te bieden, stimuleert Parkotheek mensen tot meer sport, spel en ontmoeting in een groene omgeving. Hierdoor wordt de meerwaarde voor groen duidelijker, en zorgen we dat het groen beter toegankelijk wordt voor iedereen.

Via abonnementen kunnen bewoners en bedrijven goedkoop spullen lenen. Dit is een uitkomst voor mensen met een laag inkomen. Het aanbod is vraaggestuurd en speelt op deze manier echt in op de wensen en behoeften van de buurt. De eerste Parkotheek is in de zomer 2016 in het Noorderpark opgezet door een samenwerking van WeTheCity, La Bolleur, De Noorderparkbar en De Gezonde Stad. Stichting Noorderpark Trust is mede-initiatiefnemer van Parkotheek.

PARKOTHEEK-AANBOD IN NOORDERPARK FOTO: PARKOTHEEK

D E G E ZO N D E STA D

- 14 -

JA A RVE R S L AG 2016

TRIATLON MET SKELTERS IN NOORDERPARK FOTO: PARKOTHEEK

PROGRAMMA GRONDSTOFFEN

Grondstoffen worden steeds schaarser en grondstofprijzen volatieler. Tegelijk produceren we veel afval, waar deze waardevolle grondstoffen ook in zitten. Afval is dus een potentiële bron van grondstoffen die ervoor kan zorgen dat materialen oneindig beschikbaar blijven voor hoogwaardig hergebruik. Met een zero-waste strategie kunnen nuttige reststoffen opnieuw toegepast worden.

De Gezonde Stad wil met haar projecten bijdragen aan de circulaire economie: een maatschappij waar kringlopen zijn gesloten en waar grondstoffen zo veel mogelijk hoogwaardig worden hergebruikt. Ons streven is dat we in 2020 drie keer meer grondstoffen uit ons afval halen. Om dit mogelijk te maken moet afval meer en beter gescheiden worden. In onze projecten richten we ons in eerste instantie op huishoudelijke reststromen. Dit project draagt bij aan de gemeentelijke ambitie om het percentage afvalscheiding te verhogen van 27% (2014) naar 65% (2020).

IMPACT DOOR BREDE INZET Het speerpunt ‘grondstoffen’ vulden we in met meerdere activiteiten.

De Gezonde Stad ontwikkelde en lanceerde in 2016 het Zero Waste Lab waarmee we bijdragen aan het verhogen van het scheidingspercentage van huishoudelijk afval en de bewustwording rond grondstoffen.

In Amsterdam-West ondersteunden we het stadsdeel om een reeks van circulaire initiatieven met elkaar in gesprek te brengen. En we organiseerden een Lab &Co-avond waar circulaire initiatieven van bewoners centraal stonden. We verzorgden meerdere workshops en presentaties op scholen en presenteerden onze visie en aanpak op bijeenkomsten en congressen.

Door verschillende activiteiten in samenhang te ontplooien werken we op alle fronten aan het verbeteren van het nuttig hergebruiken van de grondstoffen uit huishoudelijk afval, zodat we op termijn een echte verandering realiseren.

ZERO WASTE LAB In het project Zero Waste Lab brengen we bewoners, ondernemers en lokale overheid bij elkaar om samen te werken aan het scheiden van huishoudelijk afval. Op het Dapperplein in Amsterdam-Oost openden we in 2016 het eerste Zero Waste Lab van Nederland, dé plek voor lokale, sociale

D E G E ZO N D E STA D

- 17 -

JA A RVE R S L AG 2016

OPENING VAN HET ZERO WASTE LAB OP HET DAPPERPLEIN. FOTO: SARAH-DONA FOTOGRAFIE

en circulaire innovatie. Bewoners brengen hun gescheiden afvalstromen, zoals textiel, papier en plastic, naar het Zero Waste Lab en ontvangen hiervoor waardemunten. Deze kunnen zij inleveren bij lokale ondernemers in de buurt. Het gescheiden afval wordt gerecycled of ge-upcycled. Zo verhogen wij het scheidingspercentage, maar zorgen we ook voor een toenemend bewustzijn van de waarde van afval, en meer gemak en waardering voor de Amsterdammer die zijn afval scheidt. In het Zero Waste Lab werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, die worden opgeleid tot grondstoffen-experts.

Volgend op de opening van het Zero Waste Lab op het Dapperplein op 28 november 2016, openen we in 2017 een tweede locatie in het centrum.

Tegelijkertijd werkt De Gezonde Stad aan een maatschappelijk economische business case, een ‘total value case’, zodat we onze inspanningen op termijn kunnen opschalen om daadwerkelijk een circulaire stad te worden.

Partners van het project zijn Stadsdeel Oost, Ymere, de Regenboog groep, Icova en Cities Foundation. Een volledig overzicht van het project, de doelstellingen en de deelnemers is te vinden op de nieuwe website.

CIRCULAIRE INITIATIEVEN IN AMSTERDAM-WEST Donderdag 14 juli 2016 organiseerde De Gezonde Stad, in opdracht van Stadsdeel West, een netwerkbijeenkomst voor alle circulaire initiatieven in de buurt. Het doel van de avond was om elkaar te leren kennen, verbindingen te leggen en mogelijke samenwerkingsverbanden op het gebied van lokaal en circulair ondernemerschap te onderzoeken.

D E G E ZO N D E STA D

- 18 -

JA A RVE R S L AG 2016

http://zerowastelab.amsterdam

WEBSITE ZERO WASTE LAB BEELD: DE GEZONDE STAD

BEWONERSINITIATIEVEN Bewoners maken de stad. Ons bewonersnetwerk staat centraal in ons werk en is het afgelopen jaar weer gegroeid.

De Gezonde Stad helpt bewoners op verschillende manieren verder met hun initiatieven. Het doel hiervan is het versterken van initiatieven om dichterbij realisatie te komen. Groepen en individuen weten ons te vinden met vragen, maar we organiseerden in 2016 ook allerlei activiteiten, zoals Lab &Co avonden. Ook maken we initiatieven zichtbaar via onze communicatiekanalen.

ONDERSTEUNEN EN LAB &CO We ondersteunen actieve bewonersgroepen die net als wij de stad groener, schoner en slimmer willen maken. Amsterdammers willen graag aan de slag, maar weten vaak niet op welke manier. Het ontbreekt bijvoorbeeld aan kennis, netwerk of financiering. In 2016 hebben we een nieuw concept ontwikkeld wat inspeelt op deze uitdaging: Het Lab &Co. Het Lab &Co is een pitch-event voor Amsterdammers met een duurzaam idee. Dit evenement organiseren we in samenwerking met Amsterdam &Co. In elke editie van Lab &Co staat één van de thema’s van De Gezonde Stad centraal. In het Lab verbinden wij ideeën van Amsterdammers met de stad.

De pitcher maakt kans op een juryprijs van €1.000,- voor de uitvoering van zijn of haar idee dat bijdraagt aan een gezonde stad. Het publiek bepaalt wie er naar huis gaat met de publieksprijs, de opbrengst van de kaartverkoop. Iedere bezoeker kan deze avond bovendien aangeven aan welk initiatief hij wil bijdragen met bijvoorbeeld kennis, netwerk, of expertise, of als vrijwilliger. Zo ontstaan groepen enthousiaste mensen die samen gaan werken aan een gedeelde ambitie. In het vervolgtraject begeleidt De Gezonde stad alle pitchers verder met advies en training. En we koppelen de initiatiefnemers aan onze partners voor een kort coachingstraject.

Zo pakken we de energie uit de stad en richten we die op op impact.

In 2016 vond Het Lab &Co 3 keer plaats met de thema's groen, voedsel en grondstoffen op verschillende inspirerende locaties in de stad. De events trokken in totaal ruim 150 bezoekers. Er is ruim €4000,- aan prijzengeld uitgekeerd aan 5 initiatieven. Daarnaast begeleiden wij als follow-up van de sessies 9 initiatiefnemers actief bij de verdere uitwerking van hun plannen.

En geven we hen zichtbaarheid met onze online communicatiemiddelen.

D E G E ZO N D E STA D

- 21 -

JA A RVE R S L AG 2016

Daarnaast hebben we ruim 15 bewonersgroepen en initiatiefnemers inhoudelijk direct ondersteund. Meerdere initiatieven (waaronder Groen & Gezond Waterlandplein, Wibauttuin, De Levende Speeltuin, Buurt Moestuin, Amstel-IJpark, Postzegelpark Noorderkwartier, Buurtcomposteren, Het Singelpark, Community Supported Agriculture, Symbioculture Farming Complex) hebben we strategisch en/of inhoudelijk geadviseerd over het doorontwikkelen van hun plannen. De bewonersinitiatieven Tuintje Delen en De Levende Speeltuin hebben we geholpen met een CANVAS businessmodel sessie. We hebben gezorgd voor exposure door evenementen en activiteiten van initiatiefnemers in onze Groene Agenda te plaatsen.

VERBINDEN

DE WINNARES VAN DE JURYRPIJS VAN HET GROENE LAB &CO FOTO: DE GEZONDE STAD

Een belangrijke manier om initiatiefnemers verder te helpen is het tot stand brengen van verbinding. Een voorbeeld is de verbinding tussen coach en initiatiefnemer die we in het Lab &Co tot stand brengen. Maar we leggen ook ad hoc veel verbindingen, zoals de koppeling van het initiatief Lola Lik aan onze hoveniers-partner Van Der Tol B.V. voor de vergroening van Bijlmer Bajes Broedplaats. Daarnaast blijft de Groene Gids een verzamelplek voor bewonersgroepen en duurzame bedrijven in de stad om elkaar te vinden.

ZICHTBAARHEID We bieden bewonersinitiatieven graag een podium. Dat helpt hen bij het realiseren van hun doelen. We maken ze zichtbaar op onze website en in onze Groene Gids, nemen hun activiteiten op in de Groene Agenda en plaatsen hun oproepen en succesmomenten op social media. In elke nieuwsbrief lichten we bovendien een bewonersgroep uit, zoals de Hoornsestraat, De Groene Boulevard, Kades van Smaragd, Community Supported Agriculture, Taste Before You Waste en Zuiderkruid.

EEN PITCHER TIJDENS HET VOEDSEL LAB &CO FOTO: DE GEZONDE STAD

D E G E ZO N D E STA D

- 23 -

JA A RVE R S L AG 2016

HET NETWERK GROEIT In 2016 hebben we ons netwerk op verschillende manieren uitgebreid met tientallen enthousiaste bewonersinitiatieven. Via Het Lab &Co, door ze direct te benaderen of doordat ze zich bij ons melden. Enkele voorbeelden van nieuwe bewonersinitiatieven in ons netwerk: COMPOST PROJECT: een initiatief waarbij bewoners GFT-afval verº BUREN

werken tot compost, die zij vervolgens gebruiken als meststof voor een gezamenlijke tuin. De tuin levert vervolgens de op compost-gekweekte groenten aan het buurtcafé, vrijwilligers en de jaarlijkse buurtbarbecue; º 'PLUK! GROENTEN VAN WEST: bewoners werken burgers en lokale boeren samen, zonder tussenpersonen en retail; VAN SMARAGD: woonbooteigenaren die het initiatief hebben º GRACHTEN

genomen om de de daken van woonarken te vergroenen; BuurtBuik haalt overvloedig eten op bij lokale horeca, º BUURTBUIK:

cateraars, supermarkten en groenteboeren. Hiervan worden maaltijden bereid en voedselpakketten samengesteld; º BRON: de duurzame hotspotkaart: een kaart met daarop groene (dak) terrassen, parkjes en andere toffe groene plekken. Op deze manier enthousiasmeren ze bewoners over groen en stimuleren ze om er gebruik van te maken; º DE GROENE BOULEVARD: deze bewonersgroep in Amsterdam-Oost zet zich in voor meer groen en meer schone lucht in het gebied rond de Wibautstraat;

PLUK! GROENTEN VAN WEST FOTO: ANN DOHERTY

in Amsterdam-Zuid worden 70 biologische moestuinen º ZUIDERKRUID:

beheerd door bewoners van Amsterdam-Zuid. Het doel is om groene kennis door te geven en hiermee de sociale samenhang te vergroten; DE ZIMMERHOEVE: een groene plek naast de º STADSBOERDERIJ

De Clercqstraat voor mensen en dieren. Met permacultuur, moestuinbedden, en bloemen en planten waar bijen en vlinders op af komen.

D E G E ZO N D E STA D

- 24 -

JA A RVE R S L AG 2016

BUURTBUIK FOTO: EILAM ILAN

ANDERE DUURZAME PROJECTEN & ACTIVITEITEN

DUURZAME OPDRACHTEN Naast de projecten die we zelf ontwikkelen binnen onze speerpunten, werken we ook aan andere activiteiten die bijdragen aan een gezonde stad. Dit gebeurt bijvoorbeeld in opdracht van een groep organisaties of bedrijven, of een stadsdeel.

MILIEUZONE VRACHTVERKEER

De Gezonde Stad heeft een adviserende rol in de Adviescommissie Milieuzone van de gemeente Amsterdam. Om de lucht in Amsterdam schoner te maken heeft de gemeente een milieuzone ingesteld. De milieuzone is een gebied in de stad (grofweg het gebied binnen de ring onder het IJ) waarbinnen het meest vervuilende vrachtverkeer geen toegang krijgt. In 2016 adviseerde De Gezonde Stad als lid van de commissie over de aanvragen van bedrijven die graag een ontheffing willen voor de milieuzone voor vrachtwagens. Vanuit het belang van schone lucht voor de Amsterdammer denken wij mee en adviseren de gemeente over een streng maar ook eerlijke uitvoering.

DUURZAME AMSTERDAMSE THEATERS

De Gezonde Stad begeleidde ruim 15 Amsterdamse theaters en culturele instellingen van het Overleg Amsterdamse Theaters (OAT) zoals het Concertgebouw, Paradiso, de Krakeling, de Stadsschouwburg en de Meervaart, bij het ontwikkelen en realiseren van hun duurzaamheids­ ambitie. In deze opdracht van het Overleg Amsterdamse Theaters (OAT) verzorgden we in 2016 zes sessies waarbij we de verschillende mogelijk­ heden voor verduurzaming uiteen zetten en samen verkenden. We adviseerden en stelden ook de expertise van onze partners beschikbaar.

De volgende onderwerpen kwamen aan bod: het installeren van zonnepanelen, het verduurzamen van de horeca en tegengaan van voedselverspilling, waterbesparing, het scheiden van afval en het mobiliseren van collega’s om te werken aan de duurzame ambities. Na enkele sessies vormden we een subgroep van theaters die we op weg hielpen om stappen te zetten op een specifieke ambitie.

KEURMERK SCHONE RONDVAART In 2015 heeft De Gezonde Stad het ‘Keurmerk schone rondvaart' gelanceerd voor boten die 100% elektrisch varen. Het doel van het keurmerk is om op een positieve manier aandacht te vragen voor de inspanningen die

D E G E ZO N D E STA D

- 27 -

JA A RVE R S L AG 2016

rederijen doen om de stad gezonder te maken. Een aantal rederijen heeft inmiddels een 100% elektrische vloot. In 2016 wilden we opnieuw aandacht vragen voor de schone rondvaart. Hiervoor hebben we de Dag van de Schone Rondvaart in het leven geroepen. Voor deze dag op 6 juli 2016 hadden we een evenement georganiseerd met onder andere een parade van elektrische boten. Ook zouden we certificaten uitreiken aan de nieuwe elektrische boten. Een 7-tal rederijen had toegezegd deel te nemen. Na publicatie van het nieuwe vergunningenstelsel was de onzekerheid en ontevredenheid bij de reders zo groot, dat de overgrote meerderheid geen interesse meer had in een feestelijke 'Dag van de Schone Rondvaart'. We hebben toen helaas moeten besluiten de Dag van de Schone Rondvaart niet door te laten gaan.

BELEIDSBEÏNVLOEDING Onze missie en activiteiten sluiten goed aan op de doelen van de Agenda Duurzaam en de Agenda Groen van de gemeente Amsterdam. Met onze projecten dragen we bij aan de beleidsdoelstellingen en proberen we bij te dragen aan het vormgeven van de toekomstige plannen. Ook zetten we onze kennis en ervaring graag direct in om het beleid positief te beïnvloeden. We doen dit door het adviseren van politici en betrokken ambtenaren, in bijeenkomsten en werkgroepen, gesprekken en met notities. Zo bespraken wij bijvoorbeeld met ambtenaren de mogelijkheden voor de gemeente om de CO2-uitstoot sterker te reduceren, namen we meerdere keren deel aan ambtelijke overleggen over afvalscheiding en dienden we een zienswijze in over de ontwikkeling van nieuwe milieuzones.

AMSTERDAMSE DUURZAAMHEIDSRAAD Daarnaast heeft De Gezonde Stad zitting in de Amsterdamse Duurzaamheidsraad, die in 2016 één keer bijeen is gekomen om te praten over de circulaire ambitie van de gemeente. Op deze middag hebben wij de aandacht gevestigd op de rol van de bewoners van de stad in de circulaire ambitie.

DUURZAAMHEIDSOVERLEG VAN DE AMSTERDAMSE THEATERS IN DE MELKWEG EN EEN RONDLEIDING IN MUZIEKGEBOUW AAN T IJ FOTO’S: DE GEZONDE STAD.

D E G E ZO N D E STA D

- 29 -

JA A RVE R S L AG 2016

DE GEZONDE STAD MONITOR

Met de Gezonde Stad Monitor maken we de belangrijkste stedelijke uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en leefbaarheid inzichtelijk en zichtbaar.

VOEDSEL

De thema’s die aan bod komen zijn groen, energie, voedsel, schone lucht en grondstoffen. De Monitor laat zien hoe gezond de stad is en maakt WE KUNNEN ONZE VOEDSELAFDRUK VOEDSELAFDRUK de duurzaamheidsopgave concreet.

De Monitor inspireert bedrijven, VERKLEINEN TOT 0,9 HECTARE PER PERSOON. is de ruimte die ons voedingspatroon vanmensen en zet aan tot actie. We bieden een kritische en organisaties en de aarde vergt. onafhankelijke blik op de voortgang op weg naar een duurzame stad. Het is belangrijk om te benoemen wat er op korte termijn in de stad moet gebeuren. Per thema bepalen we wat we dit jaar moeten doen om de stad BESCHIKBARE 0,9 met duidelijke doelstellingen en bieden we handelingslandbouwgrond gezonder te maken hectare p.p. wereldwijd: NU perspectief voor de Amsterdammer.

VERBRUIK landbouwgrond Amsterdammers:

2,1

2,3 AARDES

Er zijn nodig als iedereen zo’n grote voedselafdruk zou hebben.

hectare p.p.

ONDERZOEK EN ACTIVATIE

De Gezonde Stad Monitor bestaat uit een onderzoek en een presentatie van de resultaten aan de Amsterdammer. In 2016 startte de uitvoering van Er wordt veel CO het onderzoek, waarvoor we een samenwerking zijn aangegaan met de uitgestoten bij de productie De we de relevante data Hogeschool van Amsterdam.

In dit traject verzamelen van vlees.

Amsterdammer koopt 368 en analyseren we de voortgang op inhoudelijk vlak. De KG publiek­spresentatie voedsel per jaar.

50 KG met als vindt op verschillende manieren plaats, zowel online als offline, gooien we Onze voedselafdruk wordt voor 15% Veel landbouwgrond wordt gebruikt om hoogtepunt een avondvullend evenement waarin we de Hiervan Amsterdammer 13,5% weg. bepaald door het transport. voer voor de vleesindustrie te verbouwen. informeren, inspireren en activeren. Oorspronkelijk stond dit evenement gepland voor het laatste kwartaal van 2016, maar vanwege de vele evene“DIERLIJKE VOEDINGSMIDDELEN menten die we in die periode organiseerden, hebben we besloten dit te ZIJN DE GROOTSTE FACTOR IN ONZE verplaatsen naar het tweede kwartaal vanVOEDSELAFDRUK. 2017. In 2016MINDER ontwikkelden we DIERLIJKE EIWITTEN HEEFT EEN DIRECT EFFECT het concept enANKE legden we de basis van het en de organisatie OPprogramma DE RUIMTE DIE WE GEBRUIKEN.” DE VRIEZE CITIES / van het event. Farming the City 2

3 MANIEREN

ER ZIJN OM ONZE VOEDSELAFDRUK TE VERKLEINEN:

MINDER VLEES EN ZUIVEL ETEN

VOEDSEL IN EN OM AMSTERDAM PRODUCEREN

MINDER VOEDSEL VERSPILLEN

UITSNEDE INFOGRAPHIC THEMA VOEDSEL

10 KG

minder voedsel verspillen

0,8 DAGEN

per week geen vlees en zuivel eten

D E G E ZO N D E STA D

DIT JAAR

VEEL MEER lokaal produceren

- 31 -

JA A RVE R S L AG 2016

“STADSLANDBOUW IS MEER DAN EEN HOBBY” Marjan Minnesma, Directeur Urgenda

PARTNERS Het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, woningbouwverenigingen, natuurorganisaties en andere instanties spelen een belangrijke rol in onze projecten.

In 2016 hebben we meer partners betrokken bij het verduurzamen van de stad.

PARTNERNETWERK Het structurele partnernetwerk van De Gezonde Stad is de laatste jaren stabiel gebleven. In 2016 hadden we 8 bedrijfspartners die financieel of in natura De Gezonde Stad als organisatie steunen: Intratuin, VanderTol, Donkergroen, Blueboat, Canal Company, Hรถcker Advocaten, Drukkerij Raddraaier en Macbike. De samenwerking met Hรถcker Advocaten is in 2016 gestart. Enkele van deze partners dragen ook bij aan specifieke projecten: zo is hoveniersbedrijf Donkergroen projectpartner van het project Park om de Hoek en zorgt Van der Tol voor inhoudelijke expertise bij Rooftop Revolution. Sawadee en Wieringen Prins hebben besloten om niet meer op organisatieniveau partner te blijven omdat ze zich op andere duurzame initiatieven willen richten.

PROJECTPARTNERS Het aantal projectmatige samenwerkingen met bedrijven en grote organisaties groeit. De overlap tussen onze missie en de doelstellingen van de betreffende organisatie zorgt voor een hechte samenwerking waarbij de partner mede eigenaar is van het project. Het aantal projectpartners is gegroeid, uiteenlopend van corporaties zoals Ymere en bedrijven zoals FloraHolland, Rabobank Amsterdam, Icova, EY en 1% Club. Maar ook natuurorganisaties zoals Natuurmonumenten, kennisinstellingen zoals de HvA, maatschappelijke organisaties zoals de Regenboog Groep, en overheden zoals stadsdelen Oost en West zijn partners in onze projecten.

D E G E ZO N D E STA D

- 33 -

JA A RVE R S L AG 2016

PARTNER EVENT ‘MEER GROEN IN DE STAD’ IN POPINNPARK FOTO: DE GEZONDE STAD

PARTNEREVENTS In 2016 organiseerden we enkele partner events.

GROEN: Op deze bijeenkomst met als thema ‘meer groen in de º MEER

stad’ op 7 april in het Poppin park informeerden wij onze partners over de laatste ontwikkelingen van onze projecten in de stad. Maar vooral kwamen deze bedrijven en organisaties met elkaar en met bewoners in contact, en werkten we samen aan nieuwe ideeën voor een groenere stad als katalysator voor nieuwe projecten. De aanwezigheid van zowel bewoners(groepen) als meer dan 20 bedrijven en organisaties uit ons netwerk zorgde voor goede kruisbestuiving Op de editie van Lab &Co op 1 december over het º GRONDSTOFFEN:

thema grondstoffen was er een speciale rol voor vier partners van De Gezonde Stad. Op deze avond werden vier pitchers aan deze partners gekoppeld voor een coachingstraject voor de verdere uitwerking van het idee.

PARTNER EVENT 'GRONDSTOFFEN' IN INSTOCK RESTAURANT FOTO DE GEZONDE STAD

D E G E ZO N D E STA D

- 35 -

JA A RVE R S L AG 2016

COMMUNICATIE De Gezonde Stad wil het voor elke Amsterdammer toegankelijk en praktisch maken om bij te dragen aan een groener, schoner en slimmer Amsterdam. Ons doel is om bewoners te informeren, te inspireren maar vooral te activeren. Onze communicatiestrategie speelt daarop in. We richten ons op de actieve Amsterdammer, die zelf (buurt)projecten initieert, hieraan deel neemt of deze ambitie heeft.

COMMUNICATIEMIDDELEN De community van De Gezonde Stad groeit. Dit is onder andere te zien aan de groei van de online achterban van onze projecten en activiteiten.

De meest gebruikte kanalen zijn Facebook, Twitter, onze website en de nieuwsbrief. ยบ In 2016 groeide onze Facebook-achterban met 60%, wat resulteert in 1.600 volgers; ยบ Op Twitter nam het aantal volgers met 10%% toe, een toename van 333 personen; ยบ Per maand trekt onze website gemiddeld 2.082 regelmatig terugkerende gebruikers; ยบ In 2016 hebben we 10 nieuwsbrieven verstuurd. Het aantal lezers van de nieuwsbrief steeg met 15%.

De Groene Agenda trekt veel bezoekers naar onze website. Hier presenteren we een overzicht van de leukste gezonde activiteiten en evenementen in Amsterdam. De genoemde evenementen zijn ook momenten waar de Amsterdammer kan bijdragen aan de discussie over een duurzame stad.

De Groene Agenda is te vinden op onze website en is ook een vast onderdeel van de nieuwsbrief.

Daarnaast hebben we een Youtube kanaal waar we interviews met bewoners en filmpjes van evenementen en projecten publiceren.

D E G E ZO N D E STA D

- 37 -

JA A RVE R S L AG 2016

PROJECT WEBSITES Voor een aantal projecten hebben we eigen websites opgezet om de bewoners gerichter te kunnen benaderen: º ZERO WASTE LAB: zerowastelab.amsterdam. Bevat informatie over afvalscheiding, nuttig gebruik van grondstoffen, en natuurlijk de ins and outs van het project zoals aangesloten ondernemers. Het project Zero Waste Lab heeft ook een eigen Facebookpagina gelanceerd in december 2016 die in een maand tijd 150 volgers heeft verkregen. º PARK OM DE HOEK: parkomdehoek.nl. Geeft een overzicht van alle initiatieven, evenals de mogelijkheid om een potentieel buurtpark aan te melden. Bevat informatie over de voordelen van stedelijk groen.

REVOLUTION: rooftoprevolution.nl. Maakt alle groene dak­ º ROOFTOP

projecten zichtbaar, geeft informatie over groene daken, bevat een stappenplan en toolbox voor iedereen om aan de slag te gaan met het vergroenen van een dak in zijn buurt. Maakt het mogelijk een eigen groen dakproject te starten en verschillende partijen hierbij te betrekken.

In 2016 hebben we ook gebruik gemaakt van offline middelen: voor projecten hebben we in buurten voornamelijk geflyerd en posters opgehangen om bewoners te informeren, inspireren en activeren.

PERS EN MEDIA-AANDACHT De media hebben in 2016 verschillende keren over de projecten van De Gezonde Stad bericht. Onze nieuwswaarde is groot. Zo hebben we met de projecten Rooftop Revolution, Green Knowledge Mile, Park om de Hoek en Zero Waste Lab lokale pers en platforms bereikt, zoals Het Parool, AmsterdamFM, De Brug, AT5 en Amsterdam &Co. Ook landelijke kranten, tijdschriften, online platforms, vakbladen en televisieprogramma’s besteedden aandacht aan onze projecten. Zo rapporteerden Trouw, NRC, Nederlands Dagblad, Nu.nl, Home & Garden, Cobouw, Duurzaam Nieuws, Duurzaam Actueel, Stad en Groen, DuurzaamGebouwd, en Instituut Voor Vastgoed & Duurzaamheid over onze projecten. En verschenen we in Omroep Max, RTVNH, Radio1, Radio5, op Jeugdjournaal Instagram en BNR.

DE GEZONDE STAD IN DE MEDIA

D E G E ZO N D E STA D

- 39 -

JA A RVE R S L AG 2016

http://www.degezondestad.org/nieuws/groeneagenda

NOG MEER UITINGEN De Gezonde Stad speelde een actieve rol tijdens meerdere evenementen met verschillende doelgroepen in de stad. Zo gaven wij presentaties tijdens Duurzaam020, een event van gemeente Amsterdam; een bijeenkomst van de gemeente over de herinrichting van de milieustraten; en de bijeenkomst Vital City van kennisinstituut Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions. Maar we informeerden en inspireerden ook de directies van de Amsterdamse theaters, bestuursleden van stadsdeel Oost en Centrum, studenten van de Hogeschool van Amsterdam en 300 leerlingen van het Montessori College over de transitie naar een gezondere stad. Verder waren we jurylid van de DAM-prijs, coach tijdens ‘De Groene Reis’ van Pakhuis de Zwijger en zijn we lid van de Duurzaamheidsraad van de gemeente.

http://www.rooftoprevolution.nl

BOVEN: GROENE AGENDA ONDER: WEBSITE ROOFTOP REVOLUTION BEELD: DE GEZONDE STAD

D E G E ZO N D E STA D

- 41 -

JA A RVE R S L AG 2016

ONZE ORGANISATIE

De Gezonde Stad is als organisatie natuurlijk zo duurzaam mogelijk. Ook door zelf het goede voorbeeld te geven dragen we onze duurzame boodschap uit.

Bij de bedrijfsmatige keuzes in onze organisatie speelt duurzaamheid een doorslaggevende rol.

Wat betreft onze leveranciers bekijken we nadrukkelijk ยบ LEVERANCIERS:

op welke manier de betreffende organisatie duurzaamheid in haar bedrijfsvoering een plek geeft. We werken vaak samen met onze bedrijfspartners. Zo zorgt onze drukkerij Raddraaier ervoor voor dat de impact van hun werkzaamheden op het milieu geminimaliseerd is door gebruik van bio-inkten en alcoholvrije drukpersen. Onze website wordt groen gehost door Greenhost, pakketten laten we verzorgen door Cycloon fietskoeriers. Wij verzorgen ook altijd biologische, vegetarische en/of lokale catering op onze borrels en bijeenkomsten. Onze pensioenaanbieder investeert voor ons pensioen alleen in duurzame fondsen en bedrijven. ยบ DUURZAME HUISVESTING: De Gezonde Stad houdt kantoor in het KIT aan de Mauritskade. Het KIT ontwikkelt zich als een hub voor vele bedrijfjes en organisaties die zich bezighouden met duurzame ontwikkeling. In dit pand maken we waardevolle connecties en werken we bijvoorbeeld samen met het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Studies (AMS), De Groene Grachten, Rooftop Revolution, Skyscrapers en het KIT zelf. Het KIT heeft als verhuurder in 2015 een duidelijke duurzame verandering in gang gezet, onder andere op het gebied van afval en energie, waar we over meedenken.

MOBILITEITSBELEID: De meeste medewerkers van ยบ DUURZAAM

De Gezonde Stad wonen in Amsterdam, iedereen woont in de metropoolregio. Iedereen komt met de fiets of het openbaar vervoer naar kantoor. We gaan ook met de fiets of het openbaar vervoer naar afspraken binnen Amsterdam.

In onze arbeidsvoorwaarden is een bescheiยบ ARBEIDSVOORWAARDEN:

den vergoeding voor het gebruik van de fiets opgenomen, evenals een bijdrage aan een sportabonnement. Ook onze medewerkers moeten gezond blijven.

D E G E ZO N D E STA D

- 43 -

JA A RVE R S L AG 2016

ONTWIKKELINGEN TEAM

INSPIRATIE EN UITJES

Het team van De Gezonde Stad bestond eind 2016 uit 7 parttime medewerkers (5.5 fte) met een arbeidscontract voor bepaalde (4) of onbepaalde tijd (3). Het gemiddelde aantal fte voor heel 2016 was 4,8. Het team is gedurende het jaar niet alleen gegroeid (begin 2016 was de organisatie nog 3.7 fte) maar ook flink gewijzigd. In het kort: º We hebben voor twee functies nieuwe personen aangenomen: projectmedewerker en office manager º We hebben twee nieuwe functies gecreëerd: projectleider en event manager º In totaal hebben 3 personen in 2016 de organisatie verlaten º Eén contract is qua uren iets uitgebreid º In 2016 hebben 4 stagiairs voor een periode van minimaal 3 maanden bijgedragen aan onze projecten º In 2016 hebben we met twee freelancers gewerkt.

In 2016 ondernam het De Gezonde Stad team een aantal uitstapjes: º Inspiratie-uitje naar Dutch Design Week in Eindhoven met hele team º Diner bij HappyhappyJoyjoy º Teammiddag naar ADAM toren met diner º Werkbezoek Den Haag, met projectbezoek en workshops in samenwerking met Duurzaam Den Haag, Milieucentrum R’dam en Utrecht º Eindejaarsbijeenkomst met team en bestuur

WERKVERDELING EN URENVERANTWOORDING

Op 31 december 2016 zag de organisatie er als volgt uit:

In 2016 hebben we net iets meer dan 55% van de werkbare uren besteed aan het ontwikkelen en uitvoeren van projecten en diensten in samenwerking met onze partners. Bijna 15% van onze uren hebben we besteed aan het ondersteunen van bewoners en het uitvoeren van communicatie­activiteiten. 10% van onze tijd ging naar organisatieontwikkeling, netwerken en strategie, en iets minder dan 20% besteedden we aan organisatiezaken zoals HRM, financiële administratie, verantwoording, teamoverleggen, persoonlijke ontwikkeling, ICT en bestuur.

MEDEWERKERS

ZIEKTEVERZUIM

º Jaap de Jong - directeur º Bonnie Joosten - senior accountmanager en projectleider º Raksha Hoost - projectleider º Jan Henk Tigelaar: projectleider º Lilies van Poorten- projectmedewerker º Erik Franssen - officemanager º Manon Eekelder - event manager

Van het totale aantal werkbare uren zijn 187 uur (2,4%) als ziek opgegeven.

Het ziekteverzuim bij De Gezonde Stad is daarmee laag.

SAMENSTELLING ORGANISATIE

BESTUUR

º Lena Euwens - voorzitter º Matéo Mol - penningmeester º Alette Baartmans - bestuurslid Caroline van Leenders is eind december gestopt als bestuurslid. Haar plek is reeds ingenomen door een nieuwe kandidaat bestuurder.

Het bestuur van de stichting is onbezoldigd.

- 44 -

D E G E ZO N D E STA D

- 45 -

JA A RVE R S L AG 2016

FINANCIEEL VERSLAG

48

ALGEMEEN

49 49 50 51 52 54 56

JAAR­RE­KE­N ING

59 59

OVE­RI­G E GE­G E­VENS

Ba­lans per 31 december 2016 Staat van ba­ten en las­ten over 2016 Kas­s troom­over­zicht over 2016 Grond­sla­gen van waar­de­ring en re­sul­taat­be­pa­ling Toe­lich­ting op de ba­lans per 31 december 2016 Toe­lich­ting op de staat van ba­ten en las­ten over 2016

Resultaatbestemming

D E G E ZO N D E STA D

- 47 -

F I N A N C I E E L VE R S L AG 2016

2016 was voor De Gezonde Stad ook in financieel opzicht een goed jaar. We hebben de inkomsten volgens begroting gerealiseerd en het jaar financieel positief afgesloten. Hierdoor kunnen we onze reserve weer een stap terugbrengen in de richting van het oude en gewenste niveau.

Ieder jaar zijn we actief om middelen te werven die ons in staat stellen om te werken aan onze missie-gedreven projecten. We streven naar een situatie waarin onze inkomsten een weerspiegeling zijn van de belangen in de stad. Daarom leggen we vernieuwende verbanden, wat in 2016 resulteerde in financiële bijdragen vanuit het bedrijfsleven, overheden, natuurorganisaties, sponsoren en private subsidieverstrekkers. Deze organisaties dragen behalve financieel ook flink bij in natura, wat vaak niet direct is terug te zien in de cijfers maar wel essentieel is voor het slagen van het project en het creëren van impact.

BALANS PER 31 DECEMBER 2016 (na resultaatverdeling)

AC­TI­VA

Vas­te ac­ti­va Ma­te­ri­ë­le vas­te ac ­ti­va Inven­ta­rissen Vlot­ten­de ac ­ti­va Vor­de­rin­gen Han­dels­de­bi­teu­ren Belas­tingen en premies sociale verzekeringen Overige vor­de­ringen en over­lopende activa

Li­qui­de mid­de­len De basissubsidie van de gemeente Amsterdam stelt ons in staat om vernieuwende projecten te verkennen en starten. Deze projecten, meestal gekenmerkt door een grote rol voor Amsterdammers, kennen vanwege hun innovatieve karakter een groter risico en een langere aanlooptijd.

Projecten zijn per definitie niet meteen commercieel rendabel en partners stappen vaak pas in als de er uitzicht is op vervolg. De bijdrage van de gemeente om dergelijke vernieuwende projecten te starten is daarom essentieel. Ook zijn we door de steun van de gemeente en de steun van de Nationale Postcode Loterij in staat om enkele specifieke activiteiten met en voor bewoners te ontplooien. Hieronder valt onder andere de organisatie van het Lab &Co, het ondersteunen van bewonersinitiatieven, de organisatie van de De Gezonde Stad Monitor en het betrekken van bewoners bij projecten. Deze activiteiten dragen direct bij aan onze missie, maar zullen niet snel inkomsten genereren. Deze activiteiten dragen direct bij aan onze missie, maar zullen niet snel inkomsten genereren en zijn zonder subsidie niet financieel dekkend te krijgen.

- 48 -

31‑12‑2015

€ 979

€ 1.783

1

2 3

€ 33.586

€ 422

-

€ 1.408

4 € 18.327

5

PAS­S I­VA

Stich­tings­ver­mo­gen Be­s tem­mings­re­ser­ve projecten Continuïteitsreserve

31‑12‑2016

€ 5.134 € 51.913

€ 6.964

€ 77.912

€ 42.068

€ 130.804

€ 50.815

31‑12‑2016

31‑12‑2015

6 € 10.000 € 31.698

€ 10.000 € 20.094 € 41.698

Kort­lo­pen­de schul­den Schulden aan leve­ranciers 7 Be­las­tin­gen en pre­mies so­ci­a­le verzekeringen 8 Overige schul­den en overlopende passiva 9

€ 30.094

€ 5.877

-

€ 15.724

€ 5.333

€ 67.505

D E G E ZO N D E STA D

- 49 -

€ 15.388 € 89.106

€ 20.721

€ 130.804

€ 50.815

F I N A N C I E E L VE R S L AG 2016

STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2016

KAS­STROOM­OVER­Z ICHT OVER 2016

REALISATIE 2016

Baten O­ve­ri­ge o­ver­heids­­bij­dra­gen en ‑sub­si­dies O­ve­ri­ge ba­ten Lasten Lo­nen en sa­la­ris­sen So­ci­a­le las­ten en pen­si­oen­las­ten Ove­ri­ge per­so­neels­kos­ten Af­schrij­vin­gen ma­te­ri­ë­le vas­te ac ­ti­va Huis­ves­tings­kos­ten Kan­toor­kos­ten Al­ge­me­ne kos­ten Projectkosten Ove­ri­ge kos­ten Som der be­drijfs­las­ten Be­drijfs­re­sul­taat Andere ren­te­ba­ten en soort­gelijke opbrengsten Net­to re­sul­taat

Resultaatbestemming Be­s tem­mings­re­ser­ves Continuïteitsreserve

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20

€ 158.850 € 231.777 € 390.627

€ 158.850 € 237.300 € 396.150

€ 158.850 € 83.784 € 242.634

€ 203.501

€ 245.006

€ 158.108

€ 48.089 € 16.025

€ 25.000

€ 32.568 € 38.987

€ 804 € 17.296 € 7.773 € 22.545 € 63.149 € 379.182

€ 2.000 € 25.200 € 24.500 € 9.000 € 61.000 € 5.000 € 396.706

€ 804 € 15.208 € 16.829 € 12.179 € 29.570 € 304.253

€ 11.445

€‑556

€‑61.619

€ 159 € 11.604

€ 1.000 € 444

€ 382 €‑61.237

Kasstroom uit ope­ra­ti­o­ne­le activiteiten Be­drijfs­re­sul­taat Aan­pas­sin­gen voor Af­schrij­vin­gen op immateriële en materiële vaste activa Ver­an­de­ring in werk­ka­pi­taal De­bi­teu­ren Ove­ri­ge vor­de­rin­gen Over­lo­pen­de ac ­ti­va Kort­lo­pen­de schul­den (exclusief banken)

2016

2015

€ 11.445

€‑61.619

€ 804

€ 804

€‑33.163 € 1.408 €‑13.193

€ 4.201 € 604 €‑1.531

€ 68.385

Kas­s troom uit be­drijfs­ope­ra­ties

€‑14.618 € 23.437 € 35.686

€‑11.344 €‑72.159

Ont­van­gen in­te­rest Kasstroom uit ope­ra­ti­o­ne­le activiteiten

€ 159

€ 382

€ 35.845

€‑71.777

Kasstroom uit fi­nan­cie­rings­activiteiten Cor­rec ­ties Mu­ta­tie geld­mid­de­len

€‑1 € 35.844

€‑71.777

2016

2015

€ 42.068 € 35.844 € 77.912

€ 113.845 €‑71.777 € 42.068

21

2016

2015

€ 11.604 € 11.604

€‑35.000 €‑26.237 €‑61.237

- 50 -

Ver­loop mu­ta­tie geld­mid­de­len Stand per begin boekjaar Mu­ta­ties in boek­jaar Stand per eind boekjaar

D E G E ZO N D E STA D

- 51 -

F I N A N C I E E L VE R S L AG 2016

GROND­SLA­G EN VAN WAAR­DE­RING EN RE­SUL­TAAT­B E­PA­LING

ALGEMENE GRONDSLAGEN VOOR VERSLAGGEVING De standaarden op basis waarvan de jaarrekening is opgesteld De jaarrekening is opgesteld op basis van de Richtlijn Jaarverslaggeving C1 Kleine organisaties‑zonder winststreven.

De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten, tenzij anders vermeld.

Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Materiële vaste activa Materiële vaste activa worden, tenzij anders aangegeven, gewaardeerd tegen verkrijgings‑ of vervaardigingsprijs inclusief direct toerekenbare kosten, onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte toekomstige gebruiksduur en bijzondere waardeverminderingen.

Subsidies op investeringen worden in mindering gebracht op de verkrijgings‑ of vervaardigingsprijs van de activa waarop de subsidies betrekking hebben.

BIJZONDERE WAARDEVERMINDERINGEN VAN MATERIËLE VASTE ACTIVA Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten en worden er op basis van de effectieve rente rente‑inkomsten ten gunste van de staat van ba­ten en las­ten gebracht.

Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering.

- 52 -

Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening‑courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Kortlopende schulden Kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde.

Kortlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.

GRONDSLAGEN VOOR DE BEPALING VAN HET RESULTAAT Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd.

GRONDSLAGEN VOOR HET KASSTROOMOVERZICHT Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode.

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen en vlottende effecten. De effecten kunnen worden beschouwd als zeer liquide beleggingen.

Kasstromen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond.

Winstbelastingen, ontvangen interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.

De verkrijgingsprijs van verworven groepsmaatschappijen wordt opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geldmiddelen heeft plaatsgevonden. Hierbij worden geldmiddelen aanwezig in deze groepsmaatschappijen afgetrokken van de aankoopprijs.

Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, waaronder financiële leasing, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasecontract wordt voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten

D E G E ZO N D E STA D

- 53 -

F I N A N C I E E L VE R S L AG 2016

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2016

PAS­SI­VA In onderstaand overzicht is het verloop van het eigen vermogen weergegeven:

AC­TI­VA BE­STEM­M INGS­­­RE­S ER­VE -

CONTINUÏTEITS­

PROJECTEN

RESERVE

TO­TAAL

€ 10.000 € 10.000

€ 20.094 € 11.604 € 31.698

€ 30.094 € 11.604 € 41.698

31‑12‑2016

31‑12‑2015

€ 5.877

-

31‑12‑2016

31‑12‑2015

€ 8.765 € 6.959 € 15.724

€ 5.333 € 5.333

31‑12‑2016

31‑12‑2015

€ 8.768 € 13.077 € 45.660 € 67.505

€ 6.813 € 8.575 € 15.388

VAS­TE AC­TI­VA 1 MA­TE­RI­Ë­LE VAS­TE AC­TI­VA

6 STICH­TINGS­VER­MO­G EN

Inven­ta­rissen

Stand per 1 januari 2016 Aan­schaf­fings­waar­de Cu­mu­la­tie­ve af­schrij­vin­gen Boek­waar­de per 1 januari 2016 Mu­ta­ties Af­schrij­vin­gen Sal­do mu­ta­ties Stand per 31 december 2016 Aan­schaf­fings­waar­de Cu­mu­la­tie­ve af­schrij­vin­gen Boek­waar­de per 31 december 2016 Af­schrij­vings­per­cen­ta­ges

Stand per 1 januari 2016 Uit re­sul­taat ­ver­de­ling Stand per 31 december 2016

€ 47.479 €‑45.696 € 1.783

KORT­LO­PEN­DE SCHUL­DEN 7 SCHULDEN AAN LEVE­R ANCIERS

€‑804 €‑804

Cre­di­teu­ren 8 BE­LAS­TIN­G EN EN PRE­M IES SO­C I­A­LE VERZEKERINGEN

€ 47.479 €‑46.500 € 979 20%

Om­zet­be­las­ting Loon­hef­fing

VLOT­TEN­DE AC­TI­VA

9 OVERIGE SCHUL­DEN EN OVERLOPENDE PASSIVA

Vor­de­rin­gen 2 HAN­D ELS­D E­B I­TEU­REN

Debiteuren 3 BELAS­TINGEN EN PREMIES SOCIALE VERZEKERINGEN

Om­zet­be­las­ting 4 OVERIGE VOR­DE­RINGEN EN OVER­LOPENDE ACTIVA

Overige vorderingen en transitorische activa Te ontvangen rente

5 LI­Q UI­D E MID­D E­LEN

Kas ING Bank Triodos Bank ASN Bank

- 54 -

31‑12‑2016

31‑12‑2015

€ 33.586

€ 422

31‑12‑2016

31‑12‑2015

-

€ 1.408

31‑12‑2016

31‑12‑2015

€ 18.168 € 159 € 18.327

€ 4.752 € 382 € 5.134

31‑12‑2016

31‑12‑2015

€ 118 € 253 € 20.214 € 57.327 € 77.912

€ 83 € 10.574 € 5.580 € 25.831 € 42.068

Va­kan­tie­geld Overige schulden en overlopende passiva Vooruitontvangen baten

NIET IN DE BA­LANS OP­G E­NO­M EN RECH­TEN, VER­PLICH­TIN­G EN EN RE­G E­LIN­G EN Subsidiebaten De stichting is in belangrijke mate afhankelijk van subsidebaten. Aan deze subsidies zijn voorwaarden verbonden. Na afloop van het boekjaar dient de stichting verantwoording af te leggen. Indien vast is komen te staan dat de stichting de subsidievoorwarden heeft nageleefd wordt de subsidie definitief vastgesteld.

Huur ­ver­plich­tin­gen De huur op jaarbasis bedraagt € 16.216 exclusief omzetbelasting, maar inclusief servicekosten.

D E G E ZO N D E STA D

- 55 -

F I N A N C I E E L VE R S L AG 2016

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2016

GE­M ID­DELD AAN­TAL WERK­N E­M ERS

AANTAL 2016

Gemiddeld aantal werknemers 10 BATEN

O­ve­ri­ge ba­ten O­ve­ri­ge o­ver­heids­bij­dra­ gen en ‑sub­si­dies

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 231.777

€ 237.300

€ 83.784

€ 158.850 € 396.150

€ 158.850 € 242.634

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 150.000 € 8.850 € 158.850

€ 150.000 € 8.850 € 158.850

€ 150.000 € 8.850 € 158.850

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 184.977 € 46.800 € 231.777

€ 190.500 € 46.800 € 237.300

€ 35.582 € 46.800 € 270 € 1.132 € 83.784

€ 14.000

-

-

€ 14.000

-

-

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 189.047 € 14.454 € 203.501

€ 245.006 € 245.006

€ 146.711 € 11.397 € 158.108

11 O­VE­RI­G E O­VER­H EIDS-­ BIJ­DRA­G EN EN ‑SUB­S I­DIES

Basissubsidie Huursubsidie

12 O­VE­RI­G E BA­TEN

Projectbaten Nationale Postcodeloterij Donaties O­ve­ri­ge ba­ten

Projectbaten Partnerbijdragen Inkomsten projecten en activiteiten To­taal 13 LO­N EN EN SA­LA­RIS­S EN

Bru­to­lo­nen Vakantiegeld

14 SO­C I­A­LE LAS­TEN EN PEN­S I­OEN­LAS­TEN

€ 158.850 € 390.627

REALISATIE 2016 BEGROTING 2016 REALISATIE 2015

So­ci­a­le las­ten UVI Pen­si­oen­las­ten Zorgverzekering (ZVW) Ziekteverzuimverzekering

€ 22.086 € 13.717 € 13.473 € 4.323

-

€ 15.448 € 11.091 € 10.770 € 7.363

Bijdrage WGA (eigen risico)

€ 2.154 € 55.753 €‑7.664 € 48.089

-

€ 381 € 45.053 €‑12.485 € 32.568

Ontvangen ziekengeld

15 OVE­RI­G E PER­SO­N EELS­KOS­TEN

- 56 -

REALISATIE 2016 BEGROTING 2016 REALISATIE 2015

Ove­ri­ge per­so­neels­kos­ten Team activiteiten Reis­kos­ten­ver­goe­ding woon‑werk Stu­die‑ en op­lei­dings­kos­ten Ar­bo­dienst Bestuurskosten Ove­ri­ge kos­ten­ver­goe­din­gen Representatievergoeding Begeleiding ziekteverzuim Transitiekosten personeel Dien­s ten door der­den Fietsplan

€ 10.742 € 2.351 € 1.814 € 585 € 304 € 123 € 106 16.025

€ 25.000 25.000

€ 4.582 € 843 € 98 € 1.372 € 105 € 750 € 7.252 € 5.022 € 19.358 € ‑395 38.987

16 AF­SCHRIJ­VIN­G EN MA­TE­RI­Ë­LE VAS­TE AC­TI­VA

In de begroting zijn de kosten uit hoofde van brutolonen, vakantiegeld, sociale lasten en pensioenlasten integraal in één bedrag opgenomen. In de financiële administratie en aldus de jaarrekening is hierin wel een splitsing aangebracht.

Het (nominale) brutoloon (inclusief vakantiegeld) van de directie over het jaar 2016 bedraagt van 1 januari 2016 tot en met 31 december 2016 € 54.702.

4,80

REALISATIE 2016 BEGROTING 2016 REALISATIE 2015

In­ven­ta­ris­sen

€ 804

D E G E ZO N D E STA D

- 57 -

€ 2.000

F I N A N C I E E L VE R S L AG 2016

€ 804

17 HUIS­VES­TINGS­KOS­TEN

Be­taal­de huur Schoon­maak­kos­ten Ove­ri­ge huis­ves­tings­kos­ten

18 KAN­TOOR­KOS­TEN

Ove­ri­ge kan­toor­kos­ten Te­le­foon‑ en fax­kos­ten Kos­ten au­to­ma­ti­se­ring

19 AL­G E­M E­N E KOS­TEN

Administratie‑ en advieskosten Ac­coun­tants­kos­ten, on­der­ zoek van de jaar­re­ke­ning Bank­kos­ten Abon­ne­men­ten en con­tri­bu­ties

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 16.288 € 1.008 € 17.296

€ 16.200 € 9.000 € 25.200

€ 14.578 € 104 € 526 € 15.208

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 5.398 € 2.167 € 208 € 7.773

€ 22.000 € 2.500 € 24.500

€ 11.169 € 2.199 € 3.461 € 16.829

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 18.479

€ 3.000

€ 5.841

OVERZICHT PROJECTEN

KOSTEN

OPBRENGSTEN

SALDI

Partner activiteiten Adviescommissie milieuzone Duurzame theaters Keurmerk Schone Rondvaart Knowledge Mile Green

€ 1.763 € 3.248 € 64 € 196

€ 3.360 € 14.470 € 33.888

€ 1.763 €‑3.360 €‑11.222 € 64 €‑33.691

€ 19.984 € 29.020 € 2.569 € 4.733 € 79 € 61.656

€ 46.539 € 52.220 € 18.500 € 2.000 € 170.977

€‑26.556 €‑23.200 €‑15.931 € 2.733 € 79 €‑109.321

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 159 € 159

€ 1.000 € 1.000

€ 382 € 382

Rooftop Revolution Amsterdams Stadsjutten Park om de Hoek Bewonersgroep Civic To­taal 21 ANDERE REN­TE­BA­TEN EN SOORT­G ELIJKE OPBRENGSTEN

€ 3.500 € 349

€ 6.000 -

€ 5.000 € 619

€ 217 € 22.545

€ 9.000

€ 719 € 12.179

REALISATIE 2016

BEGROTING 2016

REALISATIE 2015

€ 61.656 € 1.493 € 63.149

€ 61.000 € 61.000

€ 3.970 € 25.600 € 29.570

Ont­van­gen bank­ren­te Ove­ri­ge ren­te­ba­ten

OVE­RI­G E GE­G E­VENS 20 PROJECTKOSTEN

Diverse projecten Duurzaamheidsmonitor

Resultaatbestemming Het bestuur stelt voor het resultaat de volgende bestemming te geven: Het resultaat over 2016 wordt toegevoegd aan de continuïteitsreserve.

Dit voorstel dient nog te worden vastgesteld door het bestuur, maar vooruitlopend hierop is de voorgestelde resultaatverdeling reeds verwerkt in de jaarrekening.

- 58 -

D E G E ZO N D E STA D

- 59 -

F I N A N C I E E L VE R S L AG 2016

COLOFON TEKST Bonnie Joosten, Jan Henk Tigelaar, Raksha Hoost, Lilies van Poorten, Manon Eekelder, Jaap de Jong.

REDACTIE Raksha Hoost, Jaap de Jong

BEELD Het Rijk Alleen, Maartje Meesterberends Fotografie, Sarah-Dona Fotografie, Knowledge Mile, Eilam Ilan, Parkotheek, Richard Mouw, De Gezonde Stad.

VORMGEVING EN ILLUSTRATIE

Walkie Talkie, burowalkietalkie.com

MET ROOFTOP REVOLUTION MAKEN WE HET DAKLANDSCHAP GEZOND. FOTO: RICHARD MOUW