8 minute read
“Overvallen door een lawine van angst”
HOE GA IK OM MET ANGST- EN PANIEK(AANVALLEN) BIJ KINDEREN EN JONGEREN?
Advertisement
Annelies Peekstok-van Pelt
GZ-psycholoog op de poliklinieken van De Hoop ggz in Dordrecht. Angst is een gevoel dat opkomt bij dreigend gevaar en heeft een functie: de adrenaline die door angst vrijkomt, zorgt ervoor dat je een gevaarlijke situatie vermijdt, gaat vechten of juist vlucht. Maar sommige mensen zijn angstig zonder dat er echt gevaar dreigt. Dan kan er sprake zijn van een angststoornis. Van alle Nederlanders heeft bijna 20% last (gehad) van zo’n stoornis. Ook kinderen en jongeren kunnen ermee te maken krijgen.
Wanneer is angst nuttig en wanneer wordt het een probleem? Aan het woord is Annelies Peekstok. Ze is GZ-psycholoog bij De Hoop ggz en werkt dagelijks met kinderen en jongeren. Ze heeft veel ervaring met het thema ‘angst en paniek’. “Er bestaan verschillende termen om angst en paniek te omschrijven,” begint Annelies. “Een angstaanval bestaat eigenlijk niet; een paniekaanval wel. Zo’n aanval kan onderdeel zijn van een angststoornis. Er zijn veel verschillende angststoornissen. Je kunt hierbij denken aan een paniekstoornis, maar ook sociale stoornissen, fobieën en gegeneraliseerde angst vallen onder de noemer ‘angststoornis’.”
LAWINE
Een paniekaanval kan dus voortkomen uit een angststoornis, maar dat hoeft niet. Zo’n aanval kan ook getriggerd worden door een bepaalde gebeurtenis, zoals een enge film. Annelies: “Een pa-
niekaanval is heftig voor degene die deze ondergaat. Iemand voelt zich overvallen door een lawine van angst en paniek. Dit zorgt ook voor lichamelijke reacties zoals trillen, zweten en hartkloppingen. Kinderen en jongeren zijn vaak ontroostbaar en niet in staat zichzelf te kalmeren.”
WANNEER ZOEK JE HULP?
Eén op de vijf jongeren in het voortgezet onderwijs heeft last van emotionele problemen, waaronder angst. Ook bij kinderen komen angststoornissen voor. Van kinderen weten we dat ze op bepaalde leeftijden vaker bang zijn en eng dromen. Wanneer moet je je als ouders zorgen maken? Annelies: “Als de angst van het kind het normale leven belemmert, moet je daar als ouders iets mee. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat angstig is voor honden en daarom niet meer naar school durft te fietsen. Vervolgens durft het ook niet meer naar
school te fietsen als de ouder meefietst. En op een gegeven moment wordt zelfs naar buiten gaan om te spelen eng. In zo’n geval wordt het wel tijd om aan de bel te trekken bij het wijkteam of de huisarts.”
GOED TE BEHANDELEN
Een angststoornis is – gelukkig – goed te behandelen. Annelies: “Net als bij volwassenen wordt bij kinderen en jongeren meestal gekozen voor cognitieve gedragstherapie. Dit is een laagdrem-
pelige therapievorm waarbij aan de hand van gesprekken inzicht wordt verkregen in de eigen gedachten: hoe kan ik angstige gedachten onderzoeken en nagaan of ze kloppen? En: als ik tot de conclusie kom dat bepaalde gedachten niet reëel zijn, hoe leer ik dan om toch te doen wat ik eng vind? Voor kinderen die nog te jong zijn om zo over zichzelf na te denken, kan speltherapie helpend zijn.”
DURF KWETSBAAR TE ZIJN
Als we Annelies vragen wat tips te geven voor ouders die te maken hebben met een angstig kind, noemt ze een flink lijstje op. Op de belangrijkste tip legt ze graag de nadruk: “Ieder mens heeft weleens te maken met angst. Durf daar open over te zijn richting je kind. Als je als ouder kwetsbaar durft te zijn, je eigen angst benoemt en uitlegt hoe je hiermee omgaat, dan laat je zien dat angst als emotie er mag zijn. Het gaat niet om de angst op zich, maar hoe je ermee omgaat. Als je hierin een voorbeeld kunt zijn voor je kind, is dat heel waardevol.”
TIPS VOOR OUDERS TIJDENS EN NA EEN PANIEKAANVAL
1 2 3 4 5
Ga naast je kind zitten en sla een arm om hem/haar heen
Praat rustig en op een lage toon
Vertel je kind dat het veilig bij je is en stel je kind gerust: dit gevoel gaat over
Zing een rustgevend liedje en/of bid met of voor je kind
Is je kind weer rustig? Praat over wat er gebeurde: waarom gebeurde dit en wat zou je kind de volgende keer kunnen doen als het een aanval voelt aankomen? Denk hierbij aan: eerder naar jou toekomen, afleiding zoeken in de vorm van een spelletje, etc.
DE DAG VAN
DINGENA HETTEMA
Dingena Hettema Chatcoach bij Chris.
14.30u
Als zelfstandig therapeut sprak ik vandaag al meerdere cliënten. Eens per twee weken leg ik dat werk neer en werk ik twee uur vrijwillig voor Chris, als online chatcoach. Chris is er voor kinderen en jongeren die anoniem willen praten. Zij denken vaak dat ze er alleen voor staan. Het is heel mooi om hen op deze manier te helpen.
15.00u
Mijn dienst begint. Het blijft toch altijd een beetje spannend welke gesprekken zich aandienen. Het kan variëren van een kletspraatje met een verveelde jongere tot een jongere die in een heel heftige situatie zit. Dat verschil moet je vrij snel zien uit te vogelen. Leuk, maar soms ook echt pittig. Als je een jongere hebt die zelfmoord wil plegen of een jongere in een misbruiksituatie… Dat hakt er best wel in.
15.10u
Ik spreek een meisje dat niet met haar ouders durft te praten over haar probleem. Ter plekke bedenk ik een oplossing. Ik stel voor om een briefje op het kussen van haar moeder te leggen, met de boodschap dat ze graag met hen wil praten. Het meisje vindt dit een fantastische oplossing. Het kan soms zo simpel zijn. Het is bijzonder als je merkt dat je net even dat extra zetje kan geven.
15.50u
De middag gaat verder. De meeste gesprekken hebben als kern dat de jongere een probleem heeft waar hij met niemand over kan praten. Wij zijn dan een veilige, laagdrempelige gesprekspartner. We praten met jongeren over problemen op school, onzekerheid, seksuele problemen of geloofsvragen.
17.00u
Na mijn dienst maak ik een rapportje van de gesprekken. Dat is meteen mijn manier om het te verwerken. Elke chatvrijwilliger zit in een team met een coördinator. Als je een vraag hebt over hoe je het gesprek voerde, kan je dat altijd met de coördinator bespreken. Ook staat een achterwacht klaar, als je gelijk na een gesprek wilt spuien.
21.00u
Ik ben tevreden over mijn dag. Door de chat ervaren jongeren dat de reactie van de buitenwereld heel anders kan zijn dan ze verwachtten. Wij worden niet boos. We luisteren. Daardoor ontstaat een volgende stap naar openheid. Wat is het toch dankbaar werk!
CHRIS ZOEKT CHATVRIJWILLIGERS!
Kan jij een luisterend oor bieden zonder oordeel? Scan dan de QR-code voor meer informatie.
Dirk de Boer,
Coördinator geestelijke verzorging De Hoop ggz.
HELP, WAT MOET IK DOEN?
“Help, wat moet ik DOEN?” In de pastorale praktijk ligt deze vraag regelmatig op tafel. Er klinkt wanhoop in door. Onze clienten zoeken in hun geestelijk leven herstel in de relatie met God of willen die relatie voor het eerst aangaan. “Wat moet ik doen?” is dan de vraag. “Welke eisen zijn er vanuit de Schepper van hemel en aarde, opdat ik (weer) voor Hem acceptabel ben?” Soms ligt er een diepe nood aan ten grondslag: er graag bij willen horen, aangenomen zijn.
Er klinkt wanhoop in de vraag, omdat het ‘erbij horen’ al die jaren niet tot stand is gekomen of omdat het leven nu definitief dreigt vast te lopen. Het antwoord “je hoeft niets te DOEN” zorgt ervoor dat er grote vraagtekens op de gezichten van cliënten verschijnen. Het gaat toch zomaar niet? Kijk om je heen. Er zijn toch allerlei verwachtingen waaraan voldaan moet worden? Er moet gepresteerd worden, targets moeten gehaald worden, ik moet succesvol zijn. Kijk naar de social media: iedereen is happy, blij en geslaagd! Dat is de waarheid. Of toch niet?
Cliënten die onder de druk van verwachtingen zijn bezweken en de puinhopen van hun leven overzien, kijken rechtstreeks in de ogen van mislukking, falen, ongeluk, eenzaamheid en soms zelfs de dood. Dat is hun waarheid. En dan is daar die laatste strohalm. De Man die gezegd heeft: “Komt tot Mij, allen, die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven…” – Mattheüs 11:28 (NBG). Wat zien we in Zijn ogen? Zachtmoedigheid en nederigheid, geen hard juk en geen zware last.
Het antwoord op de vraag wat te DOEN, komt uit de dimensie van liefde. Een Vader die uitnodigt tot geloof. Geloof in de Zoon. Omdat Hij niet wil dat de mens bezwijkt onder eisende lasten.
Witte mensfiguren Item van betekenis
“Dit stuk maakte ik voor mijn collega’s en onze cliënten. Ik werk in de 4Life kliniek, als groepsbegeleider en ervaringsdeskundige. Zelf heb ik last gehad van psychische klachten zoals depressie. Ik heb flink met mijzelf geworsteld, kun je wel stellen. Door mijn eigen ervaring begon ik met het maken van beelden van boetseerklei. Centraal in mijn werk staan de witte mensfiguren. Die gebruik ik altijd. Dit stuk gaat over onze kliniek en over herstel. Er zijn verschillende routes om tot herstel te komen. De aangeboden routes vanuit het programma, de hulp van de ander. Ook zie je figuren moeilijkere routes nemen, het proberen op eigen kracht. De weg tot herstel is voor iedereen anders. Wanneer mensen naar dit stuk kijken hoor ik vaak: alle figuren zijn gelijk. Dat is juist mijn bedoeling. De medewerker, de cliënt… we zijn gelijk. We zijn allemaal mensen die van elkaar leren en elkaar nodig hebben om tot herstel te komen. Ik hoop dat mijn beelden mensen bemoedigen en troost bieden.” – Mirjam, 4life kliniek
Meer werk van Mirjam vind je op beeldjegevoel.webnode.nl
