11 minute read
Ondernemersvereniging bereidt leden voor op succesvolle duurzame transitie
OV IJmond ziet mooie kansen in circulaire economie
De overheid wil dat we in 2050 in Nederland een volledig circulaire samenleving hebben. Maar wat houdt dat in? En hoe maakt uw bedrijf een succesvolle transitie? OV IJmond heeft de specialisten van CIRCO gevraagd om tien leden van de IJmondiale ondernemersvereniging de juiste circulaire tools en handvatten mee te geven.
Advertisement
De overheid wil dat we in 2050 in Nederland een volledig circulaire samenleving hebben. Maar wat houdt dat in? En hoe maakt uw bedrijf een succesvolle transitie? OV IJmond heeft de specialisten van CIRCO gevraagd om tien leden van de IJmondiale onder nemersvereniging de juiste circulaire tools en handvatten mee te geven.
Ton van der Scheer is verheugd dat het onderwerp van een circulaire economie onder de aandacht wordt gebracht. Niet alleen omdat de transitie naar een duurzame ondernemerswereld nieuwe
kansen voor entrepreneurs biedt, maar vooral ook om te duiden wat een circu laire economie nu precies inhoudt. ‘Dit onderwerp wordt continu vertaald naar een afvalstoffeneconomie, oftewel: het verwerken van afvalstoffen, dit sorteren en daarvan nieuwe producten maken. Het lijkt of men denkt dat dit de basis van de circulaire economie is, maar dat is juist het afvoerputje’, geeft de voorzit ter van de OV IJmond aan.
Toegevoegde waarden behouden De kunst is nu zicht te bieden: wat houdt een circulaire economie dan wél in? Van der Scheer: ‘Die houdt feitelijk in, dat we zo lang mogelijk de toegevoegde waarden van de producten en diensten in de lucht houden. Dus dat je juist bovenin investeert om het verval, dus de slijtage of de erosie in je dien sten en producten, uit te stellen’, zo legt Van der Scheer uit. ‘Dus als je telkens de slijtage aan bij voorbeeld machines weet op te vangen, ga je die zaken veel hoger in de waar deketen houden – en dus nog lang niet tot afval brengen. Pas als het helemaal aan het eind van de levenscyclus écht niet meer anders kan, pas dán heb je afval. Door bijvoorbeeld handig gebruik te maken van chips, waarmee je vroeg tijdig slijtage en andersoortig verval van onderdelen kunt meten, ben je al in staat om vroegtijdig te zien: als ik dat onder deel nú vervang, voorkom ik dat ik stráks een probleem krijg. Dit is nog een simpel voorbeeld, want de circulaire economie gaat veel verder dan dat.’ OV IJmond-leden kregen op 29 januari jl. op initiatief van het cluster Haven, Transport en Logistiek de kans om een presentatie te volgen over de CIRCO Business Design Track. Daarbij gaven circulaire kennisspecialisten aan hoe je
bijvoorbeeld de haven, de logistiek, de maakindustrie en ook andere sectoren van de IJmond succesvol kunt omturnen naar circulariteit. En dat wordt een flinke kluif, aangezien de overheid wil dat we in 2050 volledig circulair leven en wer ken. Waarbij een tussendoel is dat we in 2030 reeds 50 procent minder primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en meta len) verbruiken.
Slimmer samenwerken Mooie ideeën, maar hoe krijg je dat voor elkaar? CIRCO geeft aan dat de circulaire economie een systeem is, waarin hoogwaardige diensten worden geleverd en waar producten langer meegaan, slim worden hergebruikt en gerecycled. De hoeveelheden ruwe grondstoffen die worden verbruikt bij bijvoorbeeld het bouwen van schepen en installaties is enorm. ‘En bedrijven in bijvoorbeeld de haven en logistiek kun nen slimmer samenwerken. Zo heeft de ene onderneming bijvoorbeeld energie en grondstoffen over die een ander juist goed kan gebruiken’, aldus CIRCO. Er zijn tevens kansen om transportmid delen en –capaciteit in een pool van bedrijven efficiënter in te zetten, dan ieder voor zich. Hiervoor zijn nieuwe ketensamenwerkingen nodig. Dit vraagt om nieuwe samenwerkingsvormen, nieuwe ontwerpen én nieuwe business modellen. CIRCO biedt daarom een driedaags ontwikkeltraject aan om ketenpartners bij elkaar te brengen. Het doel wordt dan om bedrijven vanuit ieders eigen positie en businesscase op weg te helpen en kennis op te doen van circulair ondernemen en circulair design. Zo worden sámen nieuwe kansen ontdekt en wordt circulaire business in gang gezet.
Voor wie is het? Bedrijven, toeleveranciers en keten partners in de maritieme maakindustrie zoals scheepsbouw, haven equipment, offshore, decommissioning en recycling zijn bij uitstek geschikt. Op dit moment vindt er nog veel waardeverlies plaats, zoals bij secundaire grondstoffen die nog niet volop benut worden of het achterlaten en afzinken van vrijkomende platforms. Maar het circulaire gedach tengoed is natuurlijk universeel toepasbaar, dus voor veel meer bedrijven interessant. Er zijn belangrijke lessen te leren uit andere sectoren zoals de autobranche, zo geeft CIRCO aan. En er liggen marktkansen voor remanufacturing en ontwerp voor demontage, hergebruik en flexibiliteit. Ook worden er in hoog tempo nieuwe technieken ontwikkeld in het terughalen en ver waarden van secundaire materialen met businesscase.
Tijdens de CIRCO track gaan onder nemingen aan de slag om circulaire business te ontwikkelen en worden ze op weg geholpen in een gefaciliteerd design proces, met kennis, instrumen ten en interactie met andere bedrijven en ontwerpers. Na afloop is er zowel een lange termijn visie ontwikkeld, als een concreet plan om morgen mee te beginnen. Dit biedt interessante nieuwe kansen.
Drie workshops In totaal kunnen tien IJmond-bedrijven, met elk twee werknemers, meedoen aan dit circulaire traject. De deelnemers zullen in totaal drie workshops, van elk een volledige dag, volgen. Tijdens de eerste dag (Initiate workshop) wordt in het gedachtengoed van de circulaire economie gedoken. CIRCO analyseert daarbij de huidige lineaire waardeketen. Bedrijven en ontwerpers onderzoeken samen hoe ze tot innovatieve business modellen en productontwerpen kunnen komen door de toepassing van circular design principes. Tijdens de tweede workshop (Ideate) wordt er gericht aan de slag gegaan met de circulaire businessmodellen en design strategieën. De kansen uit de voorgaande workshop worden opge pakt en verder verkend. In een aantal interactieve werkvormen worden alle eerder verzamelde inzichten verwerkt tot circulaire producten en diensten. Tijdens de derde en laatste workshop (Implement) worden de ondernemingen voorbereid om de stap te maken naar de realisatie van circulaire producten, diensten en businessmodellen. Er wordt hierbij gekeken naar technische en commerciële haalbaarheid van de resultaten van de vorige workshop, de gevolgen hiervan voor bedrijfsvoering en de circulaire impact. Tevens leren de ondernemingen om te gaan met barrières.
Nieuwe businesskansen CIRCO en OV IJmond zien de grote waarde in van het tijdig transformeren naar de circulaire economie. Circulair ondernemen biedt immers nieuwe businesskansen. Zo vergroten ondernemers hun concurrentiekracht en
Ton van der Scheer
creëren ze nieuwe waarden voor het bedrijf en hun klanten. Bovendien is het een innovatieve herijking van het busi nessmodel. Is deze toekomstbestendig? Welke nieuwe visies zijn er op dit gebied? Dat zijn belangrijke vragen om te stellen en te beantwoorden. CIRCO maakt door samenwerken bin nen de keten mogelijk wat voor een individueel bedrijf of ontwerper lastig of onmogelijk is. Door kruisbestuiving en ketensamenwerking worden ideeën slimmer én beter uitvoerbaar. Deelname aan de drie workshops zorgt voor toe gang tot concreet bruikbare kennis en tools, waarbij ondernemingen plannen ontwikkelen die op korte termijn rea liseerbaar zijn voor het bedrijf. Tevens wordt er zicht geboden op mogelijke systeemveranderingen op lange termijn. De unieke track biedt een kans om deel te gaan uitmaken van een groep koplopers.
Transitie naar betekenisvol ondernemen is een enorme commerciële kans
Europa wil in 2050 het eerste klimaatneutrale continent van de wereld worden. ‘Met de recente lancering van de Europese Green Deal, komt de transitie van kenniseconomie naar betekeniseconomie in rap tempo dichterbij’, vertelt Patrick R. van Zuijlen van OV IJmond lid Dé Bedrijfsoptimalisator®. ‘De overgang naar verregaande verduurzaming en circulaire gedachte biedt ons daarbij weer mooie, nieuwe mogelijkheden en kansen’, vult OV IJmond-voorzitter Ton van der Scheer aan.
‘Hoe haal je als ondernemer het maximale uit je bedrijf en personeel?’ Dat was afgelopen jaar het thema van een zestal inspiratie-artikelen in de IJmondiaan, waarin de commerciële kansen van de betekeniseconomie zijn geschetst. Bovendien kwam daarin de praktische vertaling naar de praktijk met Bedrijfsoptimalisatie met Impact (BmI) aan de orde. Deze visie hebben we in 2019 in een aantal edities van de IJmondiaan beschreven op de OV IJmond-pagina’s. ‘Die visie wordt nu bevestigd met de European Green Deal van de EU’, geeft Van Zuijlen aan.
European Green Deal, een enorme impact Afgelopen december presenteerde de Europese Commissie immers onder aanvoering van voorzitter Ursula von der Leyen en haar rechterhand Frans Timmermans dit grootschalige program ma. Het doel: Europa binnen 30 jaar transformeren naar het eerste klimaat neutrale continent. Geen enkele sector van de economie zal ontkomen aan deze in gang gezette groene transitie. Met name voor sectoren als transport en vervoer, de landbouw, energie en grote industrieën zoals de maak- en staalindustrie, zal de impact enorm zijn. Het streven naar klimaatneutraliteit zal dan ook een grote directe impact heb ben op elke consument, bedrijf, woning, auto, enzovoorts. Op Europees vlak zullen er in totaal vele honderden miljarden euro’s geïnves teerd moeten gaan worden om de zeer ambitieuze doelstellingen te gaan halen. De EU wil onder meer dat zoveel moge lijk van het goederentransport over de weg vervangen wordt door schoner vervoer over water en spoor. En een vervoersvervuiler zoals de luchtvaarts ector gaat voor de vervuilende emissie
De combinatie van expertise, daadkracht en commitment opent de weg naar koploperschap. In elke sector. Koplopers presteren beter, hetgeen leidt tot groei in waarde én winst.
betalen. Een groene vervoersvorm zoals elektrisch autorijden zal juist flink worden gestimuleerd met de aanleg van miljoenen laadpunten voor deze duurzame auto’s. Voor een Tata Steel is de Green Dealboodschap ook helder: de Europese Unie wil dat de staalproductie in de toekomst CO2-neutraal wordt. En maak of gebruik je als bedrijf verpakkingen? Dan moeten die op termijn volledig recyclebaar zijn, waarbij dan ook geen enkel gebruik meer mag worden gemaakt van microplastics. En dit zijn nog maar enkele voorbeelden van wat de Europese Unie beoogt.
Economische wetten Eén van de oudste economische wet ten is dat verandering gelijk staat aan kansen. ‘Dat geldt ook in de enorme transitie van kenniseconomie naar de betekeniseconomie die op ons afkomt’, zo geeft Van Zuijlen aan. ‘Een andere wetmatigheid is die van The First Mover Advantage. In gewoon Nederlands: het voordeel van de koploper. Oftewel: de eerste klap in deze nieuwe transitie is een daalder waard. In elke sector.’ Als je deze twee wetten loslaat op de actualiteit, dan liggen er enorme com merciële kansen. ‘De combinatie van expertise, daadkracht en commitment opent de weg naar koploperschap. In elke sector. Koplopers presteren beter,
Ursula von der Leyen
hetgeen leidt tot groei in waarde én winst. De EU Green Deal heeft feitelijk alle twijfel weggenomen. Nog langer ontkennen staat gelijk aan je kop in het zand steken. En daar word je door gaans niet veel beter van, vertelt Van Zuijlen. In de laatste zin van de Green Deal staat ook: ‘Those who act first and fastest will be the ones who grasp the opportunities.’ Het zal zo’n vaart niet lopen’, zullen sommige ondernemers hardop denken. Maar deze gedachtegang kan weleens leiden tot onomkeerbare spijt. ‘Immers, het is geen vraag meer óf de beteke niseconomie er komt, maar de vraag is wanneer. Sterker nog: bedrijven als Tesla, de Vegetarische Slager, ASN Bank en Peeze Koffie zijn inmiddels bekende koplopers in hun markten. Een ander mooi voorbeeld is DSM. De beurswaarde van dit betekenisvolle bedrijf steeg in de periode 2007-2017 met liefst 300 procent méér dan hun concurrenten. Puur omdat ze naar hun betekenisvolle missie gingen leven.’
Leiden of volgen? De EU Green Deal gaat hoe dan ook diep ingrijpen op de economie, onze levenswijze en onze manier van leven, wonen, werken én ondernemen. ‘Onvermijdelijk, er is geen weg meer terug’, stelt Van Zuijlen. ‘Dit gaat iedere EU-burger en elke woning, ieder bedrijf en elke regio in Europa aan.’ De belang rijkste vraag nu is de timing. ‘Ga je als ondernemer leiden en word je een bete kenisvolle koploper in jouw sector? Of ga je straks de koplopers in jouw sector volgen? Want gebeuren gaat het toch!’
Circulariteit Circulariteit is een concrete invulling van de betekeniseconomie, dienend aan mensheid en planeet. Een belangrijk onderdeel in de EU Green Deal is de circulariteit van alles wat wij mensen gebruiken. Zo stelt de Europese Unie dat er minder producten geproduceerd moeten worden die snel kapot gaan. Consumenten moeten bovendien een recht op reparatie krijgen. Daarnaast wil de EU dat huizen, scholen en andere gebouwen vaker gerenoveerd gaan worden in plaats van gesloopt te worden voor nieuwbouw. Voor dit laat ste idee wil Europa miljardensubsidies beschikbaar stellen. ‘Met het aangeven van het vergroten van circulariteit, slaat de Europese Unie de spijker op de kop’, vertelt Ton van der Scheer. ‘In het kader van de maat schappelijke ontwikkeling en transitie die wij naar de duurzame economie zien, ontplooit de OV IJmond volop cir culaire initiatieven.’ Zo kunt u elders in deze editie van de IJmondiaan uitgebreid lezen over een presentatie van CIRCO, die 29 januari jl. op initiatief van het OV IJmond-cluster Haven, Transport en Logistiek is geor ganiseerd. Hierbij kregen de IJmondiale ondernemers en regionale bedrijven de kans om een presentatie te vol gen over de CIRCO Business Design Track. Hierbij gaven circulaire kennis specialisten aan hoe je bijvoorbeeld in de IJmond de haven, de logistiek, de maakindustrie en ook andere sectoren van de IJmond succesvol kunt omtur nen naar circulariteit. En dat wordt een flinke kluif, aangezien zowel de EU als onze overheid wil dat we in 2050 volledig circulair leven en werken. Waarbij een tussendoel is dat we in 2030 reeds 50 procent minder primaire grondstoffen, zoals mineraal, fossiel en metalen, mogen verbrui ken. Van der Scheer: ‘Het is van groot belang om daar nu al op in te zetten. Zoals zojuist terecht gememoreerd, biedt het betekenisvolle koploper schap uitstekende voordelen voor jou als ondernemer of voor jouw bedrijf. Het is dan ook mooi te constateren dat de presentatie van CIRCO van 29 januari jl. al direct geleid heeft tot tien OV IJmond-leden die gaan deelnemen aan een cyclus van drie workshops. Daarmee mogen zij zich al tot de kop lopers gaan rekenen. En daar doen we het voor.’ www.ovijmond.nl
