FIETSEN door STAD en LAND van GEMEENTE WAGENINGEN F i e t s r o u t e E n t e n t e F l o r a l e -- 2 1 j u n i 2 0 1 8
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
Leeswijzer
COLOFON
1
Routepunt
Productie: Gemeente Wageningen i.s.m. Communicatiebureau de Lynx Beeld: Gemeente Wageningen, tenzij anders vermeld Drukwerk: Propress, Wageningen
3
Afstappunt
Dit is een uitgave van Gemeente Wageningen ter gelegenheid van de Entente Florale 2018
Routebeschrijving
www.wageningen.nl
Gedrukt op 100% gerecycled papier
Welkom in Groen Wageningen! Zo gevarieerd als hier is het landschap bijna nergens. Waar anders kun je zo dicht bij elkaar schaatsen tussen de rietpluimen van de nevengeul, hardlopen op de trappetjes in het bos op de Wageningse Berg, of fietsen langs weidevogels en de nieuwe Binnenveldse hooilanden? Wageningen University and Research koos 100 jaar geleden niet voor niets voor ons mooie stadje: verschillende landschappen en bodemsoorten op loopafstand van elkaar. De zandgronden van de Veluwe raken hier de klei van de uiterwaarden langs de Nederrijn en het veen in de Gelderse Vallei. In onze beleidssamenvatting ‘Wageningen Groen Knooppunt van landschappen’ heeft u al kunnen ENTENTE FLORALE 2018
lezen welke plannen we als gemeente hebben gemaakt rond natuur, landschap en cultuurhistorie, en hoe we die in de praktijk uitwerken. In deze fietsroute laten we u graag zien hoe dit uitpakt. De overzichtskaart geeft in één oogopslag de route, een rondgang om Wageningen, door de verschillende landschappen, met hier en daar insteken in stedelijk gebied. Op de 10 meest interessante locaties vertellen we u wat deze plek zo bijzonder maakt, qua natuur, landschap, cultureel erfgoed of duurzaamheid. We passeren echter nog veel meer locaties waar we bij sommige daarvan kort stoppen. Over deze locaties vindt u meer in dit routeboekje. ROUTEBOEKJE
27
26
Afstap punten Lunch locatie Route punten Route Uitzicht
28
25
24
32
23
Juryroute Ente
29
30
31
19 20 21
17
37
39
38 35
36
16
te Entente 2018
18
22
33
34
15
7
6
8
14
5
9 10
4
13
12
2
11
Esri Nederland & Community Maps Contributors
3 1
ROUTEBOEKJE ENTENTE FLORALE 2018
7
2
6 36
5 4
34
3 1
1 Startpunt U start bij Hotel de Wageningsche Berg, gelegen op één van de mooiste locaties van Nederland, op de berg, aan de rand van de Veluwe, en met een fenomenaal uitzicht over de rivier, de uiterwaarden en de Betuwe. De opvallend steile helling van de Wageningse Berg markeert zowel landschappelijk als ecologisch de overgang tussen de Veluwe en het rivierengebied.
Vanuit het hotel fietst u naar de Generaal Foulkesweg en gaat u linksaf. Op de kaart steek je de weg over. U neemt de eerste weg rechts: de Bosrandweg. U fietst een slinger door de wijk Hamelakkers.
2 Hamelakkers afstappunt De woonwijk Hamelakkers ligt ook op de Wageningse Berg. Aan de noordzijde grenst de wijk aan de Eng, aan de zuidoostkant aan het bos. Een deel van de bebouwing dateert van voor de Tweede Wereldoorlog, de rest is gebouwd na de jaren zestig. De wijk kent zowel een tuindorpachtige verkaveling, als een villaverkaveling, maar u ziet ook het nieuwe bouwen en een blokverkaveling. Gemeenschappelijk is de landelijke uitstraling. De zogenaamde ‘stempelstructuur’ aan de noordzijde van de wijk markeert de overgang van de wijk naar het buitengebied. Zo ontstaat er een visuele relatie tussen de Eng en de woonwijk. De grote buurtparken en privétuinen benadrukken het groene karakter van de wijk.
U steekt de Generaal Foulkesweg over naar Arboretum Belmonte en parkeert links uw fiets in de rekken.
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
3 Arboretum Belmonte afstappunt Het landgoed Belmonte benadrukt het historische karakter van de Wageningse Berg . De oorspronkelijke ontwerpen van Belmonte zijn van David Zocher jr, bijna twee eeuwen geleden. Deze tuinarchitect was vooral beĂŻnvloed door de Engelse landschapsstijl, met gazons, plantvakken en vooral ronde vormen. Na de Tweede Wereldoorlog was er van de tuin niet veel over. De herstelwerkzaamheden werden in 1951 ingezet, naar een ontwerp van landschapsarchitect Bijhouwer, en benut om van de tuin een arboretum te maken. Langere, rechte lijnen werden leidend in het ontwerp, collecties werden aangeplant. Later werd een grote rododendroncollectie toegevoegd.
Vanuit het arboretum vervolgt u de Generaal Foulkesweg bergafwaarts tot Villa Hinkeloord.
4 Villa Hinkeloord en Arboretum Hinkeloord Villa Hinkeloord en Arboretum Hinkeloord zijn in 1855 gebouwd en aangelegd. In 1916 vestigde zich er de bosbouwafdeling van de toenmalige Landbouwhogeschool, tegenwoordig Wageningen UR. In 1919 richtte men het terrein in als bosbouwarboretum voor de studenten. In 2000 kwamen het terrein en de villa te koop. Een deel van het terrein heeft de functie van bomentuin en wandelpark, met een aantal monumentale bomen. Ook is er in de villa en de tuin een permanente beeldententoonstelling, die vrij toegankelijk is, als onderdeel van Beeldengalerij Het Depot (zie punt 6).
U steekt wederom de Generaal Foulkesweg over en gaat naar de Arboretumlaan.
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
5 Arboretum De Dreijen Arboretum De Dreijen werd in 1895 ontworpen door tuinarchitect en dendroloog L.A. Springer (1855–1949), een van de bekendste tuinarchitecten van zijn tijd. Hij ontwierp een arboretum in de voor hem kenmerkende, ‘schilderachtige’ landschapsstijl met gazons, gebogen paden en dichte boom- en heestergroepen, en een enkele solitaire boom om diepte te krijgen. Studenten van de toenmalige Rijkstuinbouwschool konden hier kennismaken met de verschillende soorten planten en bomen. In de huidige tuin is een deel van Springers padenpatroon en de hoofdopzet bewaard gebleven. Ook het oostelijke pinetumdeel is nog aan Springer toe te schrijven, evenals de oorspronkelijke rotstuin met vijverpartij.
6 Beeldengalerij Het Depot
Vanuit Het Depot gaat u op de Arboretumlaan rechts, steekt u de Ritzema Bosweg over en fietst u de wijk Patrimonium in.
ENTENTE FLORALE 2018
Foto: Communicatiebureau de Lynx
Beeldengalerij Het Depot biedt een museaal podium voor de hedendaagse beeldhouwkunst en is vrij toegankelijk. De collectie beelden bestaat uit torsen en fragmenten van het menselijk lichaam. Het Depot is verdeeld over deze hoofdvestiging, Villa Hinkeloord en Arboretum Hinkeloord. Deze delen zijn onderling verbonden door Arboretum De Dreijen.
ROUTEBOEKJE
7 Patrimonium afstappunt De wijk Patrimonium is een echt tuindorp, een knusse wijk met een informele sfeer, vriendelijke architectuur en een groene uitstraling. Een gemengde wijk waar oud en jong door elkaar heen woont, een wijk waar mensen elkaar goed kennen en een praatje maken op straat. De identiteit van Patrimonium wordt bepaald door een samenspel van architectuur, stedenbouw, de inrichting van de openbare ruimte en de mensen in de wijk. In 2011 is gestart met het ontwikkelen van plannen voor nieuwbouw in Patrimonium. Door betrokkenheid van bewoners, medewerkers van de gemeente Wageningen, Solidez en de Woningstichting is het gelukt om een mooi samenhangend plan neer te leggen. De vernieuwing heeft kansen geboden op het gebied
ENTENTE FLORALE 2018
van duurzaamheid, ruimte voor wonen, maar ook voor groen. In het nieuwe plan kan het groen beter onderhouden worden door de nieuwe inrichting. Het Witmondplein vormt nu een centrale ontmoetingsplek voor iedereen in de wijk. De kenmerkende bomen midden in de straat zijn weer teruggekomen. Een aantal bestaande grote bomen bepalen nog steeds het beeld, en er zijn ook nieuwe bomen bijgekomen.
Als u in noordelijke richting Patrimonium uit fietst, komt u op de Nobelweg bij de onlangs vernieuwde speelplaats.
ROUTEBOEKJE
15 14
16
13
9 10 8
12
11
8 N obelweg, speelplaats De speelplek op de Nobelweg is samen met omwonenden tot stand gekomen. De bewoners gaven als centrale thema’s het spelen, sport en samenzijn. Deze thema’s zijn als uitgangspunt genomen voor het ontwerp. In het midden van het park ligt een kunstgrasveld. Daarnaast is er een speelplek met schommels, klimmogelijkheden en een zandbak. Ook zijn er verspreid door heel het park zitplaatsen. De combinatie van de verschillende speelelementen in een groene omgeving, maakt het geheel tot een aantrekkelijke plek om te verblijven.
Aan het eind van de Nobelweg gaat u rechtsaf de Hollandseweg op. U passeert Sporthal de Vlinder. Bij de Vlinderrotonde gaat u rechtdoor.
ENTENTE FLORALE 2018
9 Sporthal de Vlinder Het plan voor de sporthal geldt als een landelijk voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en energiezuinigheid. De gemeente heeft in 2000 hiervoor een prijsvraag uitgeschreven. Twee sporthallen zijn met elkaar verbonden door een overkapte buitenruimte, de zogenaamde ‘plaza’. Deze gaat ter hoogte van de horecaruimte over in een 24 meter hoge ‘zonneschoorsteen’ die tegen een ruim 35 meter hoge multifunctionele toren is geplaatst. Deze zonneschoorsteen is het hart van het ventilatiesysteem van de sporthallen, gebaseerd op het principe van natuurlijke ventilatie en thermische trek. Op het dak van de toren vindt warmteterugwinning plaats uit de ventilatielucht. Daarnaast is een deel van het glazen dak van de plaza en de zonneschoorsteen in opdracht van NUON ingevuld met zonnepanelen. Ook de platte daken van beide hallen liggen vol zonnepanelen.
ROUTEBOEKJE
10 Rotonde in beheer bij Vlinderstichting Deze rotonde is geadopteerd door De Vlinderstichting, die gevestigd is in Wageningen. Hij is beplant met bloemen en planten die belangrijk zijn voor vlinders. Niet alleen is een klein stukje natuur zo ingericht dat er meer vlinders worden aangetrokken, er wordt zo ook aandacht gevraagd voor het belang en bescherming van vlinders. De rotonde is een van de zes die geadopteerd zijn door plaatselijke bedrijven. De gemeente heeft hiervoor een regeling opgesteld.
Op de Hollandseweg gaat u de Eng op. U gaat rechts het Honingblokpad en het Klompenpad ‘Wageningse Engpad’ op.
11 Wageningse Eng, klompenpad afstappunt Karakteristiek voor de Wageningse Eng zijn de kleine kavels waardoor een gevarieerd landschap is ontstaan. Het kleinschalig gebruik zie je ook nu nog terug in de paardenweiden, volkstuinen en bouwland. De fraaie zichtlijnen, cultuurhistorisch landgebruik en landgoederen bepalen de sfeer en zijn nu beleefbaar gemaakt door de aanleg van een Klompenpad. Dit Wageningse Engpad is tot stand gekomen in samenwerking tussen de gemeente, Landschapsbeheer Gelderland en vrijwilligers. Deze laatsten nemen het onderhoud en beheer van de paden voor hun rekening.
Het klompenpad brengt u naar de Zoomweg, waar u linksaf gaat. U volgt deze langs villawijk Wageningen-Hoog en camping de Wielerbaan. Bij de Buissteeg gaat u linksaf, richting de begraafplaats.
12 Begraafplaats de Leeuwerenk Ook voor het ontwerp van Begraafplaats de Leeuwerenk in 1902 kreeg ontwerper L. A. Springer de opdracht. Springer had uitgesproken ideeën over begraafparken: “Schilderachtige boom- en heestergroepen vormen natuurlijke achtergronden voor schoone monumenten.” Kenmerkend is de Engelse landschapstijl met cirkel- en ellipsvormen in een parkachtig terrein. Het begraafterrein bestaat uit drie delen: een algemeen gedeelte, een Israëlitisch en een RK-gedeelte. In 1943 werd de ruimte op de algemene begraafplaats te klein. Prof. J.T.P. Bijhouwer ontwierp een uitbreiding voor de algemene begraafplaats, aansluitend aan die van Springer. Door de uitbreiding in noordelijke richting en de herindeling in de vorm van rechte vakken en paden is het oorspronkelijke ontwerp helaas enigszins aangetast.
13 De Nieuwe Ronde Gezond, onbespoten, vers en smakelijk eten dat je bovendien zelf hebt mogen oogsten: dat is in het kort wat De Nieuwe Ronde biedt. Je weet wat je eet, hoe het is verbouwd en door wie het is geteeld. De eigenaars onderhouden hun tuinen volgens EKO-keurmerk. Door lid te worden van de vereniging, hebben tuinders een stabiel inkomen en worden de oogst en de risico’s daarvan door alle leden gedeeld. De leden komen zelf hun groenten en fruit oogsten.
Vanuit de Oude Diedenweg steekt u door naar de Bennekomseweg, die uitkomt op de Grintweg. U gaat even links en meteen weer rechts de Wildekamp in, die u naar de Willemshoeve voert.
Vanaf de begraafplaats neemt u rechtsaf de Oude Diedenweg, die u naar De Nieuwe Ronde brengt. ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
14 Willemshoeve ecologische verbindingszone Zorgboerderij de Willemshoeve biedt een combinatie van een ecologische verbindingszone (EVZ) en een belevingstuin. De EVZ is een onderdeel van het Uitvoeringsprogramma voor het buitengebied ‘Buitengewoon Groen’, en een initiatief van de gemeente. De belevingstuin is een initiatief van de eigenaar van de Willemshoeve. De EVZ en de belevingstuin zijn gelijktijdig aangelegd. Struweel, fruitbomen/struiken en bloemen bevorderen de aantallen vogels en insecten (bijvoorbeeld wilde bijen en vlinders). Kleine zoogdieren maken gebruik van de zone als doortrekgebied. Het bestaande raster beschermt de zone tegen de aanwezige hoefdieren.
U fietst het fietspad Droevendaalsesteeg in.
15 Droevendaalsesteeg
16 De Zaaier
Op de Nationale Boomfeestdag, op woensdag 13 maart 2018, plantten leerlingen van groep 7 en 8 van de Margietschool elzenbomen langs de Droevendaalsesteeg. Vroeger stonden er langs deze steeg verschillende groepjes elzenbomen. Over enkele jaren, als de bomen wat zijn gegroeid, is dat weer het beeld langs het fietspad. Van tevoren kregen de leerlingen op het Nederlands Instituut voor Oecologisch Onderzoek (NIOO), uitleg van verschillende wetenschappers over de betekenis van bomen voor andere planten, dieren en mensen. Met de aanplant van de bomen is een oude historische structuur versterkt. De Boomfeestdag is georganiseerd door NMEcentrum het Groene Wiel en de gemeente. De gemeente streeft ernaar dat elke basisschoolleerling in zijn/haar basisschooltijd een boom kan planten.
Het beeld De Zaaier staat symbool voor de landbouw. Het ontkiemen van zaad verwijst naar de groei van de studenten die hier hun opleiding volgen. De landelijk bekende, Wageningse kunstenaar August Falise koos voor een naturalistische voorstelling, maar vond zijn vrijheid in de weergave. De Zaaier is geen statisch beeld. De boer is in zijn natuurlijke beweging in steen gehouwen. De handeling is voor de boer duidelijk een terugkerend onderdeel van zijn werk, gezien de stand van zijn hoofd die eerder duidt op dromerig wegkijken dan geconcentreerd zaaien. Het beeld werd in 1926 onthuld bij het toenmalige hoofdgebouw. Nadat het in 1990 met de verhuizing van het bestuurscentrum van de WUR naar Duivendaal werd verplaatst, is de laatste verhuizing naar de huidige locatie op de Wageningen Campus.
U volgt de Droevendaalsesteeg en steekt de rotonde rechtdoor over, de Wageningen Campus op, tot het beeld van De Zaaier.
Voorbij het Forumgebouw fietst u linksaf de Bornsesteeg op, en gaat u de eerste weg rechts naar het Akkermaalsbos. Daar vindt u aan de rechterkant het Impulsgebouw, met het Restaurant van de Toekomst.
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
17
18 24 19 20 23 21 22
29
17 Wageningen Campus lunch De huidige beplanting en groenstructuren op Wageningen Campus zijn gebaseerd op het Masterplan Wageningen Campus. Daarin zijn de oude, bestaande houtwallen en bomengroepen aangevuld met onder meer bloemrijk hooiland, wildbosjes en eikenlanen. Dit is grotendeels in 2007 aangelegd. Een integraal groenplan heeft ten grondslag gelegen aan de verdere invulling van het groen na 2007. Het flora- en faunabeleid van Wageningen UR vormt het beleidskader voor de beplanting. Ergens op de campus zullen we de lunch gaan gebruiken.
U vervolgt het Akkermaalsbos de campus af tot aan de Mondriaanlaan. Links ligt park de Blauwe Bergen.
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
18 Park de Blauwe Bergen Park de Blauwe Bergen maakt deel uit van de grotere groenstructuren van de stad. Het park heeft grote potentie door de combinatie van bomen, struweel, grasland en waterpartijen. Deze factoren en het feit dat er weinig mensen komen zijn gunstig voor het vóórkomen van de sleedoornpage in dit park. Het voortbestaan van de sleedoornpage is mede geborgd dankzij het werk van vrijwilligers van de Vlinderstichting, die in dit park in de winter op zoek gaan naar eitjes, die ze naar speciale broedplekken brengen.
Foto: Kars Veling
Omdat de vlinders jonge takken nodig hebben, snoeit de gemeente de struiken gefaseerd. Dan worden namelijk de eitjes niet weggesnoeid en kan de soort overleven. Daarvoor werkt de gemeente samen met De Vlinderstichting.
Terug op de Mondriaanlaan steekt u de drukke Nijenoord Allee over naar de Rooseveltweg. Bij de voetgangersbrug links komt u de Tarthorst in.
19 Tarthorst
20 Rooseveltweg en singel
Na vaststelling van het Groenbeleidsplan is gestart met de Pilot Tarthorst. In deze pilot is voor de hele wijk, in overleg met de wijk, de groenstructuur onder de loep genomen. De problematiek van te grote, te oude bomen op de verkeerde standplaatsen is met de bewoners besproken en geanalyseerd. Er zijn meerdere wijken waar deze problematiek speelt, in de Tarthorst wordt voor het eerst ervaring opgedaan met planvorming en uitvoering. De uitvoering is gestart met de aanleg van een natuurspeelplaats in november 2017. Deze natuurspeelplaats is in overleg met de kinderen uit de wijk tot stand gekomen en is onderdeel van de omvorming van het groen in de wijk. De uitvoering van de rest van het plan volgt de komende tijd.
In 2007 is de stadsgracht doorgetrokken over de hele lengte van de Rooseveltweg: de Rooseveltwetering. De wetering voert schoon kwelwater uit het Binnenveld aan om het stedelijke watersysteem permanent te voeden. Ze dient ook als waterberging: afgekoppeld hemelwater uit de omliggende wijken wordt naar de wetering afgevoerd, waarmee wateroverlast wordt voorkomen. Tenslotte voedt de Rooseveltwetering de stadsgracht weer met schoon water, waarmee de historische verbinding tussen Dijkgraaf en stadsgracht is hersteld. De waterlus (herstel aanvoer oppervlaktewater ten behoeve van doorspoeling stadsgracht) wordt weer de groen/blauwe drager van het stedelijke watersysteem.
U fietst rechtsaf naar de rotonde Rooseveltweg en gaat hier rechtdoor.
ENTENTE FLORALE 2018
Tussen de flats aan de Rooseveltweg door fietst u flatwijk de Pomona in.
ROUTEBOEKJE
21 Pomona buurttuin In de Wageningse wijk Pomona, in de buurt van hoogbouw en het wijkhuis, ligt een natuurlijk ingericht park van circa 1 hectare met watertjes, hoge bomen en een oude fruitboomgaard. Een derde van het park is ingericht als Eetbare Bostuin, met een educatieve, sociale en voedselfunctie. Er groeien fruitbomen, notenbomen, allerlei kleinfruit en kruiden en er is een vijver met kikkers en vissen. De wijk Pomona is voor een groot deel gebouwd op de plek van de vroegere kwekerij en sap- en conservenfabriek Pomona. Dit was een van de grootste kwekerijen van Wageningen, met onder andere een fruitboomgaard. De nog aanwezige hoogstamfruitbomen vormen een restant daarvan. Fruitbomen passen daarom historisch gezien bij deze wijk. De bostuin is ontwikkeld in een samenwerking tussen bewoners, welzijnsorganisatie Solidez, gemeente Wageningen, Mooi Wageningen, de Woningstichting en Transition Town Vallei is de bostuin. Omwonenden
onderhouden de tuin en oogsten samen fruit en bloemen. Kinderen vinden er een avontuurlijk speelgebied. Een drinkwatertappunt staat tegenover de buurttuin.
Vanuit de Pomona gaat u naar de wijk De Boomgaarden.
22 De Boomgaarden en Haagsteeg De wijken Boomgaarden en Haagsteeg vormden rond 1920 de proefgronden voor het instituut Tuinbouwplantenteelt. De bevlogen hoogleraar A.M. Sprenger heeft belangrijke stappen gezet in de verbetering van de fruitteelt. Maar hij streefde ook naar uitbreiding van gronden om zijn instituut te laten groeien. In 1923 liet hij architect C.J. Blaauw het laboratorium Tuinbouwplantenteelt bouwen. Het is vanwege zijn bijzondere vormgeving als rijksmonument beschermd. Midden jaren dertig is oostelijk van de Haagsteeg het Instituut voor de Bewaring van Tuinbouwgewassen (1936) gebouwd, tegenover een eveneens in Amsterdamse Schoolstijl ontworpen bruggetje en identiek aan een brug die ook bij Tuinbouwplantenteelt heeft gelegen.
ENTENTE FLORALE 2018
Vanaf 1997 is bij de inrichting van de nieuwe woonwijk de Boomgaarden rekening gehouden met deze gebouwen en hun verbindende zichtlijn. Ook is zijn de percelen aangepast aan de bestaande waterlopen.
U volgt de Haagsteeg naar het noorden.
ROUTEBOEKJE
23 Kruidenrijke berm afstappunt Ecologisch bermbeheer draagt sterk bij tot het natuurbehoud en de instandhouding van veel wilde planten en dieren. In woon- en landbouwgebieden is er vaak geen ‘ongebruikte’ plaats meer om wilde planten spontaan te laten groeien en de bijhorende fauna te laten overleven. Bermen vormen voor hen vaak de laatste uitwijkplaats. Mengsels met bloemen en kruiden geven een impuls aan de ontwikkeling van de natuur. De biodiversiteit is ermee gediend en ook het dierenrijk zoals vogels, wild en insecten gedijen beter in een gevarieerde biotoop. De gemeente beheert de bermen ecologisch met gefaseerd maaibeheer.
U steekt de Nijenoord Allee over naar de Rijnsteeg in de wijk Noordwest, waar u een slinger fietst door de wijk.
24 Wijk Noordwest Deze wijk is tussen 1985 en 2000 aangelegd met veel water en groen in het ontwerp. De afwaterende functie van de stegen is goed zichtbaar gemaakt in het ontwerp. Ook de overgang van wijk naar buitengebied is op een aantal locaties zeer goed tot stand gebracht en draagt in belangrijke mate bij aan de ruimtelijke kwaliteit van de wijk en de mogelijkheden voor bewoners om te genieten van de ligging in het open Binnenveld. Op enkele plekken aan de rand van de wijk zijn in de enigszins verhoogd aangelegde plantvakken buurttuinen aangelegd waar men kan genieten van het uitzicht op het grootschalige open Binnenveld.
Terug op de Rijnsteeg rijdt u de bebouwde kom uit en gaat u naar links op de Egelsteeg.
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
25 26
27
24 28
23
25 Landgoed de Lieskamp afstappunt Het voormalige boerenbedrijf de Lieskamp aan de rand van het Binnenveld, met uitzicht op nieuwbouwwijk Noordwest, is verdergegaan als landgoed De Lieskamp. Hierbij is gebruik gemaakt van een toenmalige regeling vanuit de provincie voor nieuwe landgoederen. Voorwaarde vanuit de gemeente is geweest dat het landgoed een voor het publiek toegankelijk deel moest bevatten en dat er sprake zou zijn van natuur– en landschapsontwikkeling. De kippenschuren zijn afgebroken en hebben plaatsgemaakt voor villa’s. Ook is er 5 ha. natuur ontwikkeld.
U vervolgt de Egelsteeg, gaat op de Slagsteeg even rechts, en dan meteen links de Nieuwesteeg op. Aan het eind links de Veensteeg op. Aan uw rechterhand ziet u het gebied dat straks de Binnenveldse Hooilanden vormt. ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
26 Binnenveldse Hooilanden
27 Fietsbrug over de Grift
In de Binnenveldse Hooilanden werken de natuurliefhebbers, boeren en terreinbeheerders samen met overheden aan de realisatie van nieuwe natuur tussen Wageningen, Ede, Veenendaal en Rhenen. Op verzoek van de provincie Gelderland hebben drie partijen samen een inrichtingsschets gemaakt: LTO/ANV Het Binnenveld, Staatsbosbeheer en Vereniging Mooi Wageningen. De Binnenveldse Hooilanden wordt een uniek gebied van 250-300 hectare aaneengesloten topnatuur waar straks veel bijzondere soorten te zien zijn.
In 2011 is een fietsbrug over de Grift feestelijk geopend. De brug verbindt het Wageningse Binnenveld ter hoogte van de Veenkampen met het Achterbergse Binnenveld. Deze maakt deel uit van een belangrijke fietsroute voor woon-werkverkeer vanuit Veenendaal. Ook recreanten maken er graag gebruik van. De brug is dan ook opgenomen in het fietsknooppuntensysteem van de Veluwe. Zowel de fietsbrug als de fietsroute zijn in samenwerking met provincie Gelderland, regio FoodValley en gemeente Rhenen gerealiseerd
Vanaf de Veensteeg loopt een fietspad richting het riviertje de Grift, dat de grens vormt tussen Gelderland en Utrecht.
De Grift is de benaming van het water tussen Rhenen en Veenendaal en is al in de middeleeuwen gegraven, sindsdien bekend onder de naam Bisschop Davidsgrift of kortweg de Grift. De rest van het water staat bekend onder de naam Valleikanaal.
U fietst terug naar de Veensteeg.
28 Vervanging populieren Veensteeg De 900 populieren langs de Veensteeg, Nieuwe Kanaal en Kanaalweg waren circa 50 tot 60 jaar oud. Voor populieren in een laanstructuur was dit vrij oud. De gemeente wilde bij de kap van deze ruimtelijk en ecologisch waardevolle laanstructuur zorgvuldig te werk gaan. Daarom heeft ze eerst uitgebreid onderzoek gedaan naar de conditie en vitaliteit van deze bomen. Ook heeft ze een klankbordgroep ingesteld om te adviseren over de vervanging van de populieren langs de Veensteeg, Kanaalweg en Nieuwe Kanaal. De klankbordgroep is gekomen tot unaniem gedragen voorkeursscenario’s. De bomen worden gefaseerd gekapt en herplant met gemengde boomsoorten.
Aan het eind van de Veensteeg gaat u het bruggetje over, en linksaf de Kanaalweg op. Aan het eind gaat u over de parallelweg langs de Kortenoord Allee. Langs de gracht rechtsaf en direct weer links maakt u een slinger door de wijk Nieuw Kortenoord. ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
29
30
6 36
37 38 39
31 32
33
35
34
29 Nieuw Kortenoord afstappunt Een van de nieuwste uitbreidingswijken van Wageningen is Nieuw Kortenoord. In deze wijk staat duurzame energie voorop. Hiervoor worden technieken gebruikt als warmte-koudeopslag, warmteterugwinning en zonneboilers. Een groen lint zorgt voor speel- en wandelmogelijkheden over bijna de gehele lengte van de wijk. De langgerekte meidoornhaag en de Nijlantsingel met een parkachtige oever, vormen de basis van het nieuwste deel, Tuinwijk. Door de combinatie van hofjes, wandelpaden en veel groen kun je hier niet alleen duurzaam wonen maar ook duurzaam leven.
Aan het eind van de Jan Jordensstraat loopt dwars door Nieuw Kortenoord de Voorburglaan. Hier gaan we linksaf.
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
30 Tiny House Aan de rand van de wijk staat het eerste tiny house van de stad, een Solar Cabin van 30 m2. Twee Wageningse studenten wonen hier tijdelijk. Dit tiny house is via een ontwerpwedstrijd bedacht om vluchtelingen een huis te geven. Het huis heeft een dak dat volledig met zonnepanelen is bedekt.
31 Buurttuin Cort van der Lindenstraat afstappunt Aan het eind van de Voorburglaan gaat u rechts de Marijkeweg op. U steekt de rotonde over en gaat de Troelstraweg op. Vanaf de Troelstraweg gaat u rechtsaf de Schaepmanstraat in en de 2e weg rechts even in.
De buurttuin tussen de flats aan de Cort van der Lindenstraat wordt door de buurt onderhouden. Op de NL Doet-dag maken buurtbewoners de tuin lenteklaar: het onkruid weg en zaadjes voor onder andere radijsjes en mais de grond in. Op de Burendag in september is het tijd voor de oogst. De buurttuin brengt de buurt bij elkaar en voor de kinderen is het mooi om hun eigen tuintje aan te kunnen leggen.
32 Zonneveld Haarweg De gemeente Wageningen heeft een ambitieus doel: klimaatneutraal in 2030. LC Energy en grondeigenaar Wageningen UR hebben het initiatief genomen om een grondgebonden zonnepark te realiseren op een locatie aan de Haarweg te Wageningen. Het plangebied is circa 6,4 ha groot, waarvan circa 5,0 ha benut wordt voor het plaatsen van zonnepanelen. De verwachte jaarlijkse opbrengst zal bijna 5 miljoen kWh/jaar bedragen, wat gelijk staat aan het verbruik van gemiddeld een kleine 1400 huishoudens. Er is uitgebreid overleg met omwonenden geweest over de landschappelijke inpassing van de zonnepanelen. Er worden groene randen gerealiseerd, bestaande uit gemengde hagen van voornamelijk meidoorn en sleedoorn. Aan de noordoostzijde worden deze hagen gemengd met hulst en liguster, voor een wintergroen
ENTENTE FLORALE 2018
beeld. Door de verdiepte ligging van het gebied waar de zonnepanelen komen en de aanplant van groen, is de visueel ruimtelijke impact van het geheel op een niveau gekomen dat voor zowel de inwoners als voor groene organisaties aanvaardbaar is.
De rotonde neemt u driekwart. Vanaf de rotonde bij de Gamma gaat u zuidwaarts over het Nudepark. Aan het eind links gaat u de Grebbedijk op. Die volgt u tot de haven.
ROUTEBOEKJE
33 Haven Vlakbij het centrum en gesitueerd langs de Grebbedijk ligt de Rijnhaven. Het is een van de grootste binnenvaarthavens van Nederland. Als logistiek en industrieel knooppunt is de haven van Wageningen de toegangspoort tot het achterland van de Gelderse regio met de meeste overslag van Nederland (jaarlijks circa 1,3 miljoen ton). Naast de industriĂŤle functie heeft de haven ook een belangrijke recreatieve functie voor Wageningen. Aan de dijk bevinden zich tal van watersportverenigingen en een studentenroeivereniging. De Rijnhaven is steeds in ontwikkeling (verbetering kademuren, nieuwe ontsluitingsstructuur via het Nudepark). Het zuiden van het havenkanaal maken we vrij om het havengebied een ecologische en recreatieve functie te geven. In het kader van het project ‘Versterking
Grebbedijk’ zoeken we naar de beste oplossingsrichting voor gebiedsontwikkeling, waarbij zoveel mogelijk verbeterpunten, zowel voor haven, recreatie, als voor natuur en landschap meegenomen kunnen worden.
U vervolgt uw weg over de Grebbedijk.
34 Grebbedijk en uiterwaarden afstappunt De Grebbedijk is maar een kort stukje rivierdijk tussen de Wageningse Berg en de Grebbeberg. Toch staat hij in de landelijke top 3 van belangrijke dijken: als de Grebbedijk het begeeft, loopt de hele Gelderse Vallei vol tot aan Amersfoort. Daarom bereidt Waterschap Vallei en Veluwe de versterking van de Grebbedijk voor. Hieraan gekoppeld komt een gebiedsontwikkeling, waarbij natuurwaarden een belangrijke randvoorwaarde zijn. De Wageningse uiterwaarden, ook wel Bovenste Polder genoemd, zijn in 1996 heringericht in het kader van Ruimte voor de Rivier. Er is toen onder andere een hoogwatergeul aangelegd en de meeste landbouwgrond is omgezet in extensief begraasd natuurgebied. De al bijna 400 jaar oude zomerkade is er nog steeds. De dijk en de Bovenste Polder vallen onder Natura 2000-gebied Rijntakken. Vooral qua fauna is er in het ENTENTE FLORALE 2018
gebied veel te beleven sinds Ruimte voor de Rivier. Zo zijn er volop ringslangen en bijzondere insecten te vinden. De dijk en de uiterwaarden zijn zeer geliefd bij recreanten: fietsers, skeeleraars, motorrijders, hardlopers, zonaanbidders en schaatsers. Wandelaars kunnen de nevengeul oversteken via een wandelbruggetje. Op mooie dagen zoeken veel Wageningers de strandjes langs de rivier op. ’s Winters wordt de nevengeul enthousiast gebruikt om te schaatsen. Via crowdfunding hebben bewoners en schaatsliefhebbers enkele jaren geleden een extra hoog wandelbruggetje gefinancierd zodat de geul over de gehele lengte schaatsbaar is.
Bij het Spijk rijdt u van de dijk af de stad weer binnen. Bij het bruggetje over de gracht loopt u het Torckpark in. ROUTEBOEKJE
35 Spijk/Torckpark afstappunt Tegen het eind van de 19e eeuw was het universiteitsbestuur gevestigd in de Bassecour. De Bassecour werd in 1742 gebouwd in opdracht van een van de meest markante en invloedrijke inwoners van Wageningen: L.A. Torck. De tuin achter het bestuursgebouw, het huidige Torckpark, werd gebruikt als proeftuin door de jonge studenten. Alleen de tuinmanswoning is bewaard gebleven. Deze ligt bij het bruggetje. Daaromheen is een nieuwe woonwijk verrezen, Torckdael. Haaks op de dijk aan het Spijk werden acht leerlooiershuisjes onder ĂŠĂŠn dak gebouwd. De arbeiders werkten in de leerlooifabriek die toen gevestigd was in de Stationsstraat. De leerlooierhuisjes zijn bij een stedenbouwkundige uitbreiding in 1985 gespaard gebleven en gerenoveerd.
Door het Torckpark, de Molenstraat, rechts via de Heerenstraat en Spijk de Bergstraat in. Daarna een kort bezoek aan het 5 Mei Plein en een indruk van enkele Wageningse straatjes.
36 Hotel de Wereld
37 Stadsgracht
Op 5 mei 1945 koos generaal Charles Foulkes namens de geallieerden Hotel de Wereld voor de onderhandelingen met de Duitse kolonel-generaal Johannes Blaskowitz over de overgave van de Duitse bezetter in Nederland. Foulkes zou voor deze plaats hebben gekozen wegens de ligging van Wageningen aan het toenmalige front, de afwezigheid van burgers vanwege de evacuatie van de plaats en de symboliek van de naam “De Wereld”. Prins Bernhard was bij de onderhandelingen aanwezig. In 2004 werd de restauratie van Hotel de Wereld voltooid. Het gebouw werd wederom ingericht als hotel. De universiteitsvoorzieningen waren vertrokken en een horeca-uitbater betrok het pand. Tegenwoordig is het pand in gebruik als Hotel de Wereld.
Eeuwenlang was de Bergpoortbrug de plaats waar men de vesting Wageningen vanuit het oosten binnenkwam. In de 1967 is een klein deel van stadsgracht hier gedempt. Het platform ‘Stadsgracht Wageningen’ zet zich al geruime tijd in om deze toegang tot de vesting en de stadsgracht in oude glorie te herstellen. Ook de gemeente wil de stadsgracht weer herstellen in zijn oude glorie, waardoor het water weer ononderbroken kan doorstromen.
U maakt een rondje door de oude binnenstad van Wageningen.
Via de noordrand van de binnenstad nemen we het wandelpad langs de stadsgracht.
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
38 Wageningse straatjes afstappunt Inwoners, groene professionals en ondernemers werken samen in het programma ‘Aan de slag met de Binnenstad’ om de zijstraatjes van het winkelgebied te vergroenen en een meer eigen uitstraling te geven. Het programma voor de binnenstad is een initiatief van de gemeente, maar nodigt initiatiefnemers uit om met hun plannen aan de slag te gaan. De gemeente faciliteert, ondersteunt en brengt partijen samen. Het onderhoud van de groene straatjes wordt opgepakt door ondernemers en inwoners.
39 Stadhuis - einde route -
NOTITIES
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
NOTITIES
NOTITIES
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
NOTITIES
ENTENTE FLORALE 2018
ROUTEBOEKJE
DEELNEMER
Entente Florale 2018