1
1
"AYDIN İNSAN" KİME DENİR? Prof. Dr. Ali Demirsoy, Hacettepe Üniversitesi
Tarihte ve bugün, hakarete ve soruşturmaya uğrayan, ceza ve işkence gören, idam edilen ya da eller üstünde taşınan ve baş tacı edilen birçok insan "aydın" sınıfı içerisinde değerlendirildi. Toplumun bir kısmı bunların aydın olduğunu savundu, diğer bir kısmı ise onları toplum ve sistem düşmanı olarak gördü. Tartışmanın ardı arkası kesilmedi. Bugün birçok ülkede aydın, uluslararası adlandırılması ile "entelektüel" terimi hâlâ tartışmalıdır. Hatta bir ülkedeki bir aydın, diğer bir ülkedeki insanların önemli bir kısmı için bozguncudur. Bu yazıyı yazarken ve değişik zamanlarda, bilim adamı statüsünden maaş alan, önemli bir kısmı yabancı ülkelerde eğitim görmüş ve doktora yapmış onlarca, hatta yüzlerce dosta, arkadaşa, meslektaşa "aydın kelimesinden ne anlıyorsunuz? "sorusunu yönelttim. Aldığım yanıtlardan, doğrusu, ortak bir öz ya da fikir çıkaramadım. Son zamanlarda basında, üniversite
hocalarını
kastederek
“aydınlar
da
türbanın
serbest
bırakılmasına destek sağladılar” diyerek, sanki üniversite hocalarının hepsi aydınmış gibi bir görüntü yaratmış buluyorlar. Kural olarak hepsi, bilgili olmayla aydın olmayı özdeşleştiriyordu. Bilgili olmanın aydın olmanın temel koşulu olduğuna inanıyorlardı. Daha sonra, halk arasında zaman zaman duyduğumuz, "çoban; ama aydın bir kişi, tahsili yok; ama aydın bir kişi" gibi tanımlamaların ne anlama geldiğini sorunca, ayrıcasız hepsinin afalladığını gözledim... Bu soruları kendime sorduğumda, bu sefer şaşkınlık sırası bana gelmişti. Çünkü aydın kelimesini ağzından düşürmeyen ben ve benim gibi insanlar, gerçekte aydın konusunda ortak