Stilteplekken in de Denderstreek

Op zoek naar stilte in de Denderstreek

Stilte. Ze is niet makkelijk meer te vinden in de drukte van Vlaanderen. Industrie en bedrijvigheid, eindeloze linten van bebouwing en vele honderden kilometers aan wegennetten zorgen voor een continue ruis. In de Denderstreek is dat niet anders. En toch kan je ook in onze streek stilte vinden. Daarom geen absolute stilte, maar wel een gevoel van rust en ruimte. Onze natuurgebieden zijn dankbare plekken om even te ontsnappen aan de hectiek van de dag. Al valt ook daarbuiten stilte te rapen. We laten je graag kennismaken met acht stilteplekken in de Denderstreek.

1. De Rietbeemd in Geraardsbergen en Lessen

De Rietbeemd is een taalgrensoverschrijdend natuurgebied op de grens van Moerbeke-Viane (Geraardsbergen) en Deux-Acren (Lessen), waar de Mark in de Dender uitmondt. Op Vlaams grondgebied dwarsen twee wandelpaden van het wandelknooppuntennetwerk Bronbossen Vlaamse Ardennen de Markvallei. Vooral tussen de knooppunten 17 en 19, van de Zavelstraat in Moerbeke naar de Akrenstraat in Viane, overvalt je een gevoel van stilte en rust en besef je pas hoe breed en open de Markvallei hier is. Je loopt er door een hooilandje met soorten als echte koekoeksbloem en pijptorkruid, en langs een poeltje met brede waterweegbree, waterbies, egelboterbloem en veenwortel. Iets verderop zie je de oude meanders die opnieuw zijn aangesloten op de Mark. Het beste moment om van dit plekje te genieten is mei en juni wanneer de hooilandsoorten volop in bloei staan. Ongetwijfeld zie je dan ook de prachtige diepblauwe weidebeekjuffer.

2. Diepe Straten in Ninove

Via de ontginningen en de authentieke ringoven van de steenbakkerij Hove bereik je een netwerk van holle wegen. Het tracé van de holle wegen te midden van akkers is al duidelijk herkenbaar op de Ferrariskaarten (1770-1778). Ten oosten van de holle wegen bevond zich het in 1140 door de Corneliusabdij van Ninove opgerichte Hof te Ruysbroeck. Jammer genoeg is deze op één nacht tegen de grond getrokken. Langs de ene zijde van de Diepe Straten ligt de open kouter die bekend is als het Galgenveld, de plek waar ter dood veroordeelden te schande werden gesteld en waar nog steeds leeuweriken ten hemel stijgen. Aan het kruispunt van twee holle wegen bevindt zich een 19de-eeuwse veldkapel tussen twee lindebomen. Hier is de tijd blijven stilstaan. Het complex van holle wegen werd in 1994 beschermd onder impuls van de lokale Wielewaalafdeling, de voorloper van het huidige Natuurpunt. In de kruidlaag vindt de plantenliefhebber een aantal vrij zeldzame tot zeldzame plantensoorten, bijvoorbeeld borstelkrans, maarts viooltje, gewone

vogelmelk, tongvaren en kraailook. Deze periode – einde maart, begin april – is het mooiste moment om de Diepe Straten te verkennen. Dan staan de sleedoornhagen in volle bloei. Om de Diepe Straten te bereiken parkeer je je wagen of fiets op het einde van de Lindendreef in Ninove.

3. Vlamovenkouter in Denderleeuw

Tussen de dorpskernen van Iddergem, Welle en Denderleeuw strekt zich een groot glooiend landbouwgebied uit van zowat 285 hectare, bekend als de Vlamovenkouter. Langs de stijgende uitloper van de Kloosterstraat, in de volksmond 'Kalvaar', staat een prachtige oude lindeboom met aan zijn voet een kruis dat er in 1860 uit dankbaarheid geplaatst werd door een landbouwer omdat hij en zijn zoon ternauwernood konden ontsnappen aan een roverbende die het op hun goedgevulde geldbeurs gemunt had. De Kalvaar leidt je naar het hoogste punt van de kouter en vanop het bankje boven heb je bij goed weer in de verte een prachtig zicht op Brussel. Verderop, op het kruispunt van zes landbouwwegen, staat de Sint-Augustinuskapel, al aanwezig op de Ferrariskaart. De huidige kapel werd begin vorige eeuw gebouwd door een landbouwer uit Welle. Opvallend is het grote kruis op de kapel, afkomstig van de romaanse kerk op het dorpsplein van Welle die in 1874 plaats moest ruimen voor de huidige kerk. De Vlamoven zelf is een vrij groot ontginningsgebied van leemgrond. Eén ontginningsput vulde zich met water en vormde de Vlamovenput, een kleine oase voor alles wat er leeft. Na jaren van acties en procedures lijkt er binnenkort een einde te komen aan de voortdurende pogingen om de leemontginning uit te breiden. Hopelijk kan het gebied nu evolueren naar gemengd open ruimtegebied, waar plaats is voor landbouw, natuur, bos en zachte recreatie. De vogelliefhebber vindt in deze kouter zeker nog zijn gading. Naast akkervogels zoals leeuwerik en gele kwikstaart, en roofvogels als slechtvalk, sperwer en torenvalk, kan je aan de Vlamovenput zelfs het gezang van kleine karekiet en Cetti’s zanger horen. Ontdek de Vlamovenkouter te voet langs de Kloosterstraat in Iddergem, waar je je wagen of fiets kan achterlaten op de parking van de begraafplaats. Sinds vorig jaar kun je ook wandelen langs het Open kouterpad.

foto: Kristof De Smet

4. Kouters en heuvelrug in Haaltert

De Heldergemstraat in Haaltert mag je gerust bestempelen als een dichtgepakte drukke verbindingsweg. Het gaat hier om de typische Vlaamse lintbebouwing. Links en rechts zijn kleine wandelwegeltjes die je naar de achterliggende kouters leiden. Via huisnummer 75 krijg je toegang tot achterliggende velden. Daar heerst alleen rust en stilte. De aanpalende heuvelrug biedt een wijd zicht op de akkers en velden. Bij valavond zijn patrijzen, kieviten en kwartels er frequente gasten. Op warme zomerdagen is het genieten van de territoriale leeuweriken die zingend boven de velden dansen. Tijdens het oogstseizoen worden de velden overrompeld door duiven en knaagdieren. Ideaal moment om post te vatten langs de enkele bomenpartijen en getuige te zijn van buizerds en slechtvalken die hun beste acrobatentoeren uithalen op zoek naar een snelle snack. Op koude zonnige dagen kan je vanaf de hooggelegen Kambaan de Basiliek van Koekelberg zien. Kortom, ieder seizoen brengt zijn eigen leven mee op deze uitgestrekte heuvelrug. Rust is de enige constante.

foto: Peter De Somer

5. Het Roofridderspad in Affligem

Het Roofridderspad in Affligem loopt door de drassige Koudenbergbeekvallei, in de volksmond ook bekend als de Bleregemse broeken. Het pad brengt de wandelaar langs een oude majestueuze Marilandicapopulier. De boom staat op een uithoek van een bosje dat al te zien is op de Ferrariskaart. Ook afgaand op de flora is het een oud bos. In het voorjaar bloeien onder andere de boshyacinten er rijkelijk. Je hoeft daarvoor dus eigenlijk niet naar het Neigembos of het Hallerbos. Enkele honderden meters verder verlaat je dit bos via een plankenpad en kom je op een open plek, geflankeerd door twee bosranden met zicht op de weiden en Domentse bosranden van de Koudenbergbeekvallei. De natte weiden zijn gedeeltelijk omgeven door knotwilgrijen en grachten. Op suggestie van het Regionaal landschap Pajottenland en Zennevallei werd er een vijftal jaar geleden een poel gegraven. Een deel van het terrein werd beplant met streekeigen struiken. Naast de poel staan twee fraaie banken. Zet je neer en geniet van het uitzicht en de stilte. Je zou niet zeggen dat je hier op enkele honderden meters van het nieuwe Affligemse KMO-park bent. Overdag zijn buizerds actief, bij de schemering laten reeën zich zien. De plaatselijke amfibieën hebben de poel inmiddels bewoond. Naast de banken staat een jonge (Sapporo-)iep, geplant ter ere van de vorige voorzitter van de Milieuraad.

6. Aan de picknicktafel in Honegem (Erpe-Mere)

'Het mooiste geluid ter wereld is de stilte’, zei Hans Zimmer, de componist van de filmmuziek van The Lion King en Rain man. De picknicktafel in ons natuurgebied Honegem is zo een plaats waar je tot rust kan komen. Je wordt er omringd door het halfopen landschap met knotwilgenrijen, bloemrijke hooilanden, tal van insecten en de buizerd of boomvalk die capriolen maakt in de lucht. Ernaast staat een wiglo van wilgentakken waarin kinderen kunnen spelen. Deze stilteplek in Erpe-Mere is de gedenkplaats van Rebecca ‘Becky’ Heyse, die in 2019 overleed aan kanker. Zij kwam er graag, ook toen ze al ziek was, en wilde het liefst herinnerd worden op haar geliefd plekje in verbondenheid met de natuur. Dat zo veel wandelaars en natuurliefhebbers al van deze mooie plek hebben genoten, zal haar en haar familie ongetwijfeld veel deugd doen. We danken dan ook de familie van Becky voor het schenken van de picknicktafel. Wanneer je de natte wandelroute (met rode pijlen aangeduid) volgt, dan passeer je dit plekje. De auto kan je parkeren ter hoogte van de Honegemstraat 139, Erpe-Mere (Keiberg). Wandel verder de Honegemstraat in richting Erpe-Mere en sla na ‘Adelante’ het wandelpad links in en hou links aan.

7. De omgeving van de Hof ter

Hammestraat in Aalst

Zet je navigatiesysteem op de oudste straat van Herdersem: de Hof ter Hammestraat. Alle ingrediënten die leiden naar een stilteplek zijn aanwezig: een slingerend bol kasseibaantje, een kapelletje, een schoolfoto: Magda De Wolf voorbeeld van een oude meander van de Dender, weides, bossen, een aandenken aan een galgenveld van weleer en natuurlijk de geest van de Heilige Gudula. Ja die wier relikwieën in de Sint-Goedele in Brussel bewaard worden. Laat ons beginnen bij het Galgenveld. Daar kan je vandaag op een bank tot rust komen, terwijl je mijmert over het gruwelijke verleden. Er staat een gedenkplaat over de executieplaats van de Heren van Herdersem. Hun kasteel was verbonden door een dreef met de oude kerk. Het werd in 1667 door de Fransen verwoest. Het driehoekige galgenpleintje is het enige wat nog getuigt van de vroegere machthebbers. En zie je de Spaanse aak en de Gelderse roos op de achtergrond? Een knipoog naar het Natuurlandschap Beneden-Dender. Toen de Dender nog kronkelde, lag ter hoogte van de Ketshoekmeander aan de overzijde van de huidige Dender ook een meander. Als je het baantje naast het Kapelleke te voet volgt, kom je in de buurt. Gelukkig staat daar ook een grote mijmerbank. De landtong binnen een oude meander noemde men een 'Ham'. In die omgeving verhief zich een kasteel met de naam Ham of ten Hamme. De huidige naam Hof ter Hammestraat is hieraan ontleend. Het kasteel was in de eerste helft van de zevende eeuw het verblijf van graaf Witger, de vader van de Heilige Gudula (644-712), de patroonheilige van Herdersem. Het kasteel werd waarschijnlijk verwoest door de Noormannen. Wanneer je het Duivenbos in Sint-Antelinks (Herzele) bezoekt, dan kan je onze stilteplek ontdekken door de blauwe wandeling te volgen. Waar de blauwe en rode wandeling splitsen ter hoogte van de Kokkestraat volg je de aardeweg naar beneden richting de Ransbeekstraat. Op het einde van deze aardeweg en trage weg vind je de ‘slapende wilg’, een omgevallen en deels ontwortelde wilg maar nog steeds boordevol leven. Met een prachtig uitzicht op de glooiende weides is tot rust komen hier helemaal niet moeilijk. Enkel een occasionele wandelaar of nieuwsgierige koe zou het zen-moment enigszins kunnen onderbreken. De wilg straalt verbondenheid met het landschap uit en hoewel gehavend door de elementen is hij een symbool van levenskracht. Tijdens onze elfen- en heksenwandeling vormt de boom het toneel van de druïde. Vanaf de late zomer wordt hij omringd door reuzenbovisten en echt judasoor vind je op de vlieren in de bosrand. Beide wonderlijk om te zien. Wanneer je in het voorjaar wat verder stapt richting de Ransbeek kom je echt een rariteit tegen, de paarse schubwortel. Deze holoparasiet, die men in de volksmond ook Lievevrouwkes noemt, is een van de mooiste dingen die je in het Duivenbos kan tegenkomen. En als je stil genoeg bent maak je de Lievevrouwkes niet wakker.

Dank aan Johnny Cornelis, Wouter Mertens, Danny Van Schandevyl, Karel Dekyvere, Peter De Somer, de vrijwilligers van Erpe-Mere, Magda De Wolf en Frederik Dierickx voor hun bijdragen.