Voorwoord

Silent spring

Zestig jaar, een heel mensenleven. Zo lang is het al geleden dat Rachel Carson ‘Silent spring’ uitbracht. Een met wetenschappelijke vaststellingen onderbouwd boek dat een toekomstbeeld schetst waarin natuur stilaan volledig verdwijnt als gevolg van het ongebreidelde pesticidegebruik. Het boek miste zijn doel niet. Gevaarlijke stoffen zoals DDT werden verbannen en verdwenen stilaan uit het milieu. We zagen toppredatoren stilaan terugkeren in het milieu omdat het actuele gif niet zo lang meer doorwerkt in de voedselketen. Toch is er geen reden tot hoerageroep. Sinds de jaren ‘90 toont onze insectenpopulatie een continue negatieve trend. Het laatste decennium is het aantal insecten in onze contreien zelfs gehalveerd! Vooral de gespecialiseerde bestuivers zijn de grootste slachtoffers. De nieuwe generaties pesticiden blijken dodelijk efficiënt voor alles wat in de voedselketen op de tweede trap staat. Een tweede ‘Stille lente’ voltrekt zich vandaag de dag als een lawine. Onderzoek van het geluidslandschap in onze contreien bracht vorig jaar aan het licht dat het ochtendgezang van zangvogels sinds het begin van de 21ste eeuw continu is afgenomen. Natuur houdt hier en daar nog redelijk stand maar dan vooral in de natuurgebieden en in particuliere tuintjes. Maar ook daar zien we voor het eerst dat het aantal tuinen waar nog merels aanwezig zijn, onder de 70% duikt. We zien in toenemende mate individuele landbouwers maatregelen nemen door hier en daar perceelsranden onbewerkt te laten en hun productgebruik tot een minimum te beperken. Zij beseffen dat we een gelijkwaardig deel zijn van de natuur en geen meester ervan. Toch zijn er nog minstens evenveel landbouwers die dit “vuile boeren” vinden. We missen een beleid dat deze kentering onderkent, dat de moedigen die tegen de stroom op zwemmen beloont en de logge tanker sneller doet keren. Kan de wijsheid het (tijdig) winnen van overmoed en hebzucht?

Gelukkig hoeft stilte niet altijd zo negatief te zijn als in bovenstaand voorbeeld. In vele gevallen is het een bijzondere kwaliteit.

In dit nummer gaan we dieper in op stilteplekken in de Denderstreek: waardevolle stukjes groen waar je nog tot rust kan komen. We besteden ook aandacht aan het landschap Dender en Mark in het zuiden van onze regio. Een schitterend boek van de hand van Eric Cosyns komt eraan. Eric kent zijn roots in deze streek. Een werk dat thuishoort op elke boekenplank van wie een hart heeft voor de glooiende stilte van onze bijzondere regio. We richten onze oorschelpen verder ook naar het Stiltegebied Dender en Mark en in een volgend nummer ook naar de vzw Waerbeke, die al ruim twee decennia waardevol werk verricht in het verkennen van het bijzonder brede thema ‘stilte’. Dit is een vereniging, net als Natuurpunt, vol met stille werkers, werkend aan de zijdezachtheid van ons letterlijke en figuurlijke landschap. Met leden van wie je nog regelmatig ‘random acts of kindness’ mag verwachten. Graag delen we deze zachte waarden. Terwijl dit nummer in je brievenbus valt, ontluikt de lente zich en lokt het frêle licht ons naar buiten. Trek er op uit en word één met deze stille kracht.

foto: Danny Declercq Wouter Mertens