Ficha 1: Dicionarios e enciclopedias
Existen grandes semellanzas entre os dicionarios e as enciclopedias: ambos serven para atopar información de xeito rápido. Pero non son exactamente o mesmo.
Marca no seguinte cadro as características propias na columna correspondente. Dicionario
Enciclopedia
Dicionario
Enciclopedia
As palabras están ordeadas alfabeticamente Explica o significado das palabras, nunha ou máis linguas Inclúe informacións complementarias sobre as palabras Contén só palabras comúns Contén nomes de personaxes e xeográficos Soe presentarse nun só volum Soe presentarse en máis dun volume
Que tipo de libro consultarías para saber…?
Que significa a palabra "trinquete" Como se denomina en inglés "camiseta" Se a palabra "bo" é un adxectivo Quen pintou "As meninas" En que ano naceu Antonio Machado Cantos habitantes ten cada provincia galega A historia da bicicleta
Ficha 2: Os dicionarios dicionarios Normalmente soemos utilizar os dicionarios que nos explican o significado das palabras, son os dicionarios xerais. Sen embargo, existen outros tipos: Dicionario Bilingüe: Son dicionarios para dous idiomas, por exemplo: inglés - castelán, castelán – inglés, galego – castelán, castelán – galego, … Buscas a palabra nun idioma e diche como sería no outro idioma. Dicionario de sinónimos/antónimos: son dicionarios
onde
aparecen palabras de significados similares e opostos. Dicionario ilustrado: son dicionarios onde o significado vai acompañado de imaxes. Dicionarios biográficos: son dicionarios onde aparece a vida e obra de distintos personaxes.
Une cada frase co dicionario onde a buscarías:
Dicionario ilustrado
Busca o significado da palabra “window”
Dicionario biográfico
Busca o significado de prestancia
Busca a imaxe da palabra Polea Dicionario Sinónimos e antónimos
Busca información sobre Pablo Neruda Busca o sinónimo de “invitar”
Dicionario Bilingüe
Dicionario
Ficha 3: Os dicionarios Xogo: “ O tesouro de palabras” Obxectivo Desenvolver a habilidade de usar o diccionario. Material Fichas de traballo para cubrir cos resultados atopados. Lapis ou bolígrafos Dicionarios xerais (un para cada grupo) 20 tarxetas con palabras difíciles para escondelas en distintas partes da biblioteca (o nº variará segundo o número de grupos. En xeral serán 5 por cada grupo) Desenvolvemento Dividímonos en parellas ou grupos de tres. Dentiños escribiu en tarxetas palabras que agochou por toda a biblioteca. Cada grupo debe atopar unha palabra, buscar o seu significado no dicionario e copialo na folla de traballo. O grupo que atope primeiro 5 palabras, deberá seleccionar un poema e lelo en voz alta para poder proclamarse campeón.
Tesouro de palabras Escribe a palabra da tarxeta atopada e busca o seu significado no dicionario, logo an贸tao. Recorda que o primeiro grupo que atope e escriba o significado de 5 palabras... selecciona un poema, leo en voz alta e procl谩mase campi贸n!
______________________________ ______________________________ _____________________________________________________
______________________________ ______________________________ _____________________________________________________
______________________________ ______________________________ _____________________________________________________ ______________________________ ______________________________ _____________________________________________________ ______________________________ ______________________________ _____________________________________________________
Ficha 4: As enciclopedias
Para distinguir os diferentes tipos de enciclopedias que existen podémonos fixar en dous aspectos: os contidos que abarcan (de que temas tratan) e como organizan ditos contidos.
Se nos fixamos nos seus contidos podemos distinguir dous tipos: Enciclopedias xerais, que abarcan todas as áreas de coñecemento. Por exemplo: Dicionario Enciclopédico Plaza y Janés.
Enciclopedias
especializadas
nunha
soa
materia.
Por
exemplo:
Enciclopedia dos animais salvaxes.
As enciclopedias mencionadas poden presentar os seus contidos de dúas formas diferentes: Por
orde
alfabética:
enciclopedias alfabéticas ou dicionarios enciclopédicos. Se utilizan
igual
dicionarios, máis
datos.
pero
que
os
conteñen
Cada volume
contén os termos incluídos entre as dúas palabras que aparecen no seu lombo: A-C CH-E F-H I-L M-N O-Q R-S T-V X-Z
Por temas: enciclopedias temáticas ou sistemáticas. Cada volume trata sobre un tema diferente. Para localizar unha información, hay que recurrir ao sumario e ao índice alfabético de cada tomo.
Ficha 5: Utilización da enciclopedia alfabética
Mira o estante da enciclopedia. Cada volume ten un número e, na parte inferior, a indicación alfabética dos termos que contén cada un deles. Por exemplo, no volume 8 podes atopar as palabras que se sitúan entre “Lisboa” e “microscopio”.
1
2
abur
burodol
7
8
hunlir
lismic
3
4
domeri
erofai
9
10
miepar
parlpue
5 falgim
6 ginhum
11 puesoc
12 socrzwi
En que volume podes atopar as seguintes palabras?
PALABRA nave bicicleta Galicia imaxe mariñeiro casa
VOLUME
Ficha 6: Utilización da enciclopedia alfabética alfabética ou dicionario enciclopédico
Escribe en que volume da enciclopedia atoparás información sobre os seguintes temas.
Temas
Volume
Temas
papel
escultura
golfiños
aguia
koala
títeres
Cambre
libro
boneca
barcos
Volume
Ficha Ficha 7: Utilización da enciclopedia
A menudo resulta difícil atopar algúns termos nas enciclopedias. Para ter éxito na túa busca, segue estas recomendacións.: a) non teñas en conta os artigos: busca os substantivos b) tampouco busques os nomes propios das persoas. Excepto nalgúns casos, debes buscar polo apelido c) non te desesperes, se non atopas nada pola primeira palabra, busca pola segunda, e así sucesivamente.
Proba a buscar estes termos na túa enciclopedia e indica en que forma os atopaches finalmente.
Busco
Atopo
Cabo de Gata Leonardo Da Vinci Papa Xoán XXIII Estados Unidos de América Alfonso X o Sabio O cadro do "Guernica" Os "Beatles"
En xeral, hai que ter en conta certos elementos: • as palabra clave: son as palabras precisas que nos axudan a atopar un tema na enciclopedia. • as palabras guía: son palabras que axudan a atopar as palabras clave. Están na parte superior esquerda e na parte superior dereita de cada páxina dunha enciclopedia. A palabra guía do lado esquerdo é a primeira palabra clave da páxina, mentras que a palabra guía do lado dereito é a última palabra clave da páxina.
Ficha 8: As palabras clave
Cando a búsqueda ten máis dunha palabra temos que atopar unha palabra clave que faga posible unha búsqueda correcta na enciclopedia. Para esto podes segue estas regras: • A información sobre unha persoa atópase buscando pola primeira letra do apelido (por exemplo, Rosalía de Castro atópase no “c” de Castro) • Se unha persoa ten un título, a información sobre esa persoa atópase buscando a primeira letra do nome (por exemplo, rei Xoán Carlos estará no “x” de Xoán) • Se un tema ten dúas ou máis partes, normalmente a información se atopa buscando pola primeira parte do tema (por exemplo, Océano Pacífico buscarémolo no “o” de océano. Viaxes espaciais atoparase no “v” de viaxes) • Normalmente o tema buscado se atopa polo seu nome más específico (por exemplo, fútbol búscase no “f” e non en deportes, “d”)
Ficha 9: As palabras palabras clave
Rodea cun círculo a palabra clave que cres te axudará a atopar na enciclopedia, a información precisa sobre os seguintes temas:
Capital de Portugal Nacionalidade de Albert Eisntein Historia do Cine Lugar de nacemento de Miguel de Cervantes Regras do baloncesto Causas da malaria Capa de ozono Mundial de fútbol Río Miño Santiago de Compostela Pablo Picasso
Ficha 10: 10: As palabras clave
É moi importante atopar as palabras clave dun tema determinado porque así vaise centrando o tema, é dicir, vaise facendo máis concreto e a súa búsqueda resulta máis precisa. As palabras clave, polo tanto, facilitan a búsqueda de información.
Subliña a palabra clave pola que buscarías a seguinte información.
• Río máis longo do mundo • Pobo mapuche • Capital de Australia • Ollo dun tifón • Illa máis grande do mundo • Anxo Fariña • Teresa de Calcuta • Estreito de Xibraltar
Ficha 11: 11: As palabras guía No recadro de abaixo, atoparás debuxadas tres páxinas abertas dunha enciclopedia coas súas respectivas palabras guía. Frente a cada páxina aberta, hai 4 palabras clave. Le con coidado e rodea as palabras clave que poden ser atopadas nas páxinas abertas da enciclopedia fixándose ben cales son as palabras guía de cada unha delas
Palabras guía Alxeciras
Palabras clave • algarrobo • álxebra • algodón • algas
Palabras guía
Palabras clave
• biosfera • biografía • botón • bordado
Palabras guía
Palabras clave • marraxo • maxia • masculino • medalla
Ficha 12: De maior a pequen pequeno e viceversa
Agrupa os termos seguintes en cinco grupos e busca unha palabra máis ampla que sirva para denominar cada grupo, como no exemplo. pintura, gato, avión, piano, xadrez, violín, parchís, mono, tren, escultura, debuxo, quebracabezas, saxofón, bicicleta, clarinete, galiña, camión, guitarra, escarabello, naipes
Termos
Grupo
mesa, silla, sofá, armario
mobles
Agora trátase de facer o exercicio ao revés: para cada un dos grupos, escribe algunhas das palabras que podan incluirse nel, como no exemplo:
Grupo
Termos
hortalizas
tomate, cebola, cenoria, col...
xogos de mesa deportes animais domésticos accidentes xeográficos
Ficha 13 13: Para empezar… o sumario
Aquí tes a lista dos contidos de tres libros distintos. Normalmente, esta lista denomínase "sumario" pero pode recibir outros nomes.
ÍNDICE Animais en marcha 4 Por qué migran os animais? 6 Buscar o camiño 8 Sobrevivir ao viaxe 10 Resolvendo misterios 12 Camiños no ceo 14 Viaxeiros peludos 16 Nómadas dos mares 18 Peixes viaxeiros 20 Dos insectos ao home 22 Vocabulario 24 Índice alfabético 25 B. Taylor. Las migraciones de los animales.Madrid: SM, 1998
CONTIDO Equipo Introducción Que é un insecto? Clasificación Ciclos vitais Alimentación Observación Insectos acuáticos Captura de insectos Como mantelos Glosario Índice
4 5 6 8 10 12 18 22 26 28 30 32
B. Taylor. Esqueletos y fósiles. Barcelona: Molino, 1998
SUMARIO Como utilizar este libro 8 Introducción aos esqueletes 10 Que é un esquelete? 12 De que están feitos os esqueletes? 16 Ósos 18 Cráneos e sentidos 22 Dentes e mandíbulas 24 Aparatos bucais 26 Colmillos e cornamentas 28 Esqueletes defensivos 30 Articulacións e movementos 32
J. Pope. Insectos. Madrid: Anaya, 1995
1. Escribe as palabras con que pode titularse o "sumario". _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
Ficha 14 14: Para empezar… o sumario
SUMARIO Como utilizar este libro 8 Introducción aos esqueletes 10 Que é un esquelete? 12 De que están feitos os esqueletes? 16 Ósos 18 Cráneos e sentidos 22 Dentes e mandíbulas 24 Aparatos bucais 26 Colmillos e cornamentas 28 Esqueletes defensivos 30 Articulacións e movementos 32 2. Agora, le atentamente este sumario e contesta a) De que tema trata el libro?_____________________________ b) Como se denomina o capítulo onde se explican as articulacións? ______________________________________ c) En que páxina empezarás a buscar a información sobre os ósos?_____________________
3. Indica se estas frases son verdadeiras (v) ou falsas (f) ❏
un sumario é a lista dos capítulos dun libro
❏
un sumario serve para atopar as ilustracións nun libro
❏
se miramos o sumario saberemos onde atopar o que buscamos
❏
se miramos o sumario saberemos se o libro trata do que nos interesa
❏
un sumario é unha lista ordenada de palabras
❏
se miramos o sumario podemos saber quen escribiu o libro
4. A partir das frases verdadeiras, explica coas túas palabras que é un sumario e para que serve _______________________________________________________ _______________________________________________________
Ficha 15 15: Utilizar Utilizar os índices
Observa atentamente este índice e responde: ¿Cómo está ordenada esta lista?____________
1. Busca o termo "mamífero". ¿En que páxinas atoparás a información? _____ 2. Agora busca o termo "pingüino de Adelia" e observa que as páginas 20 e 21 están separadas por un guión. Esto indica que nestas páxinas é onde podes atopar maior cantidade de información sobre o tema. ¿En que páxinas podes informarte mellor sobre o oso polar?____________ ¿E sobre o lobo? _____________________
Ficha 16 16 : Utilizar os índices Este índice é distinto. Nalgúns casos, os termos non están ordeados no lugar que lles corresponde, senón que se atopan englobados noutro termo máis amplo.
Observa este índice e responde: ¿En que páxina buscarías información sobre a poda das árbores? ¿E sobre a elaboración de compost?
Ficha 17: Utilizar os índices Nalgúns casos, tras o termo buscado non atopamos a páxina senón a palabra "véase" e, a continuación, te indica a palabra pola que debes buscar.
Se queres saber onde atopar información sobre a "matriz", ¿En que palabra deberás buscar? ______________ ¿En que páxina ou páxinas atoparás a información?__________ Ordena adecuadamente os seguintes pasos para consultar un índice: a. Anotar a páxina ou as páxinas onde se atopa a información no libro b. Consultar o sumario para saber a páxina onde se atopa o índice c. Atopar o termo que estamos buscando na páxina a que nos remite o índice d. Buscar a páxina á que nos remite o índice e. Buscar por orde alfabética o termo que nos interesa no índice 1:
2:
3:
4:
En resumo, un índice serve para… Marca as respostas correctas. o Atopar as páxinas que tratan sobre un aspecto concreto o Saber cantas páxinas ten o libro o Saber o título do libro o Saber cantas palabras ten o libro o Atopar máis rapidamente unha información concreta nun libro
5:
Ficha 18 18: Traballamos coas cronoloxías Moitos libros de coñecementos teñen, normalmente nas últimas páxinas o que chamamos unha "cronoloxía". Esta palabra deriva do grego "cronos", que significa tempo e eso precisamente é o que intentan reproducir as cronoloxías: o paso do tempo. Como é moi difícil debuxar o tempo, normalmente se marca nunha liña continua na que se sinalan as datas dos acontecementos máis importantes para a historia da humanidade ou dalgún dos seus pobos.
Observa atentamente a cronoloxía e responde ¿Cantos anos abarca en total esta representación do tempo? ___________ Indica un feito destacado e a súa data _____________________________ Esta cronoloxía corresponde a unha parte da historia, de onde? _________
Outras veces simplemente aparecen as datas máis significativas co acontecemento correspondente.
• Cando tivo lugar a conquista das Galias por César? • Cantos anos durou?
• Que ocorreu no ano 1936? • Cando consigue un tren a velocidade de 400 Km/h?, de onde era?
Ficha 19 19: Os glosarios
Ao final de moitos libros informativos pode aparecer unha relación de palabras algo antigas e que case non se usan onde nos explican o seu significado. É o que se chama un GLOSARIO.
Tamén pode ser que estas palabras sexan moi específicas dun tema concreto e polo tanto posiblemente non coñecidas. O Glosario nos aclarará o que significan.
Ficha 20: 20 A consulta no catálogo Accedemos
ao
catálogo
das
Bibliotecas
Públicas
de
Galicia
(http://www.opacmeiga.rbgalicia.org) e seleccionamos a biblioteca que nos interesa. Neste caso a nosa.
Logo prememos en “entrar na biblioteca” e nos aparece a pantalla do noso catálogo. Como vemos, picando na frecha que hai á dereita do cadro que pon En: podemos facer a busca por título, autor, materia, serie, CDU, editorial ou ISBN.
Ficha 20: 20 A consulta no no catálogo Se queremos buscar que libros temos sobre alimentación, no espazo correspondente ás materias escribimos o tema dos libros que buscamos ("alimentación") e prememos na lupa que hai ao lado.
Aparece a seguinte pantalla, na que seleccionamos o que nos interese, por exemplo: Alimentación – cuentos.
Ficha 20: 20 A consulta no catálogo Aparecen entón, os documentos cos que contamos na nosa biblioteca sobre o tema e algunha información sobre eles.
Se queremos ter máis datos, pinchamos enriba do que queiramos
e obteremos a seguinte pantalla, que é a ficha catalográfica.
Ficha 20: 20 A consulta no catálogo
Le atentamente a ficha catalográfica responde a estas preguntas: ¿Cal é o título do libro? ¿Quen é o autor? ¿Onde se publicou? ¿Quen é o editor? ¿En que ano apareceu? ¿Cantas páxinas ten? ¿Contén ilustracións?
Fíxate onde pon “sección”. Esta indícanos o lugar da biblioteca onde podemos atopar o libro: se está na parte de literatura de ficción nos di a cor da etiqueta correspondente. Se está na zona de consulta nos dirá o tema do que trata. Ademais onde pon “localización” nos mostra a etiqueta que leva o libro no lombo, o cal nos dá aínda máis pistas para poder localizalo.
¿En que zona da biblioteca se atopa o libro? ¿En que estantería?
Agora busca os documentos sobre piratas que hai na biblioteca.
¿Cantos libros atopas sobre os piratas? Selecciona un que fale da piratería en Galicia e le a información que aparece na súa ficha catalográfica.
¿De que data é? ¿Cal é a editorial? ¿En que sección se atopa? ¿Cal é a súa etiqueta? ¿Pódese levar prestado para casa?