Proxecto darwin 3º ciclo by Dentiños Louro

Beagle: viaxe 谩 evoluci贸n

Tópico Xenerativo

5- A observación, comparación, análise, constatación ...son procesos necesarios para lograr o coñecemento.

4- A relación recíproca entre os seres vivos e o medioambiente: adaptación, selección, evolución.

3- O proceso da deriva dos continentes.

1- Que a finalidade da viaxe do Beagle era cartografar a zona de Sudamérica, e a importancia das cartas náuticas.

Metas de comprensión (que os alumnos comprendan…)

BEAGLE: VIAXE Á EVOLUCIÓN

2- A relevancia da teoría de Darwin no contexto histórico no que se deu.

Fíos Conductores

___________________________________________________________ A– Como contribuiu a viaxe do Beagle a forxar a Teoría da Evolución das Especies de Darwin? __________________________________________________________ B- Que supoñían naquela época as observacións que Darwin ía realizando? __________________________________________________________ C- Cal é o proceso da Evolución?

METAS

Actividades preliminares

Actividades investigación guiada

Actividades síntesis

ACTIVIDADES DE COMPRENSIÓN

INTELIXENCIAS

VALORACIÓN CONTINUA

Texto: Fitzroy versus Darwin, compara-contrasta con organizador I2,I3 gráfico das dúas personalidades

Comparación que resalte as súas personalidades.

Viñeta cómica referente á extinción dos dinosaurios-Búsqueda de I5 explicacións actuais en comparación coa explicación no s.XIX

Diferenciación científico.

Ficha: Búsqueda información sobre o Beagle

Revisión información.

1,5

Penso-interésome–investigo con organizador gráfico antes de tra- I3,I5 ballar coa carta náutica. Ficha búsqueda información.

Revisión por grupos.

Carta náutica da Ría de Muros, localización das coordenadas dun I4, I7 punto na carta e viceversa, e averiguar o rumbo a seguir segundo as pautas dadas.

Localización coordenadas e cálculo de rumbo.

2,3

Rutina agora aquí-antes alí para contrastar a explicación sobre a I3,I5 Deriva Continental.Contidos informativos sobre a deriva.

Comprensión da Teoría da deriva.

Actividade para experimentar a produción do son por vibración I7.I8 como o son dos insectos. Xogamos a enganar o sentido do oído.

Realización do instrumento seguindo o texto prescriptivo e experimentación.

4,5

Imaxes de ancestros. Primeiro indicamos a especie actual que é, I3,I5 despois contrastamos coa búsqueda de información. Indicamos a diferenza sobre o que pensabamos e o que era en realidade.

Exposición da idea previa e búsqueda de información nova.

2,5

A formación de fósiles. Realizción de proceso para a formación de I3,I6 fósiles.

Comprensión do texto prescriptivo.

4,5

Xogo cooperativo dos depredadores.Tapando os ollos e con distin- I8,I5,I2,I4 tos fondos de papel intentamos cazar mariposas que estarán camufladas.Analizamos os resultados.

Redacción da teoría a partir dos resultados obtidos.

Creación dun animal fantástico mesturando varias especies para I1,I7 intentar emular o ornitorrinco.

Orixinalidade.

Realizar ficha técnica sobre os corais. I3,I1,I2 Xogo de rol: Promotor e ecoloxista, a favor e en contra da construción dun hotel na praia

Revisión información. Selección de razóns axeitadas.

4,5

Realizar ficha técnica sobre unha especie vexetal e averiguar a I3, I5 causa pola que se levou a cabo esa evolución.

Revisión información.

I3,I5

pensamento

creacionista

(I1)I.INTRAPERSOAL, (I2)I.INTERPERSOAL,(I3)I.LINGÜÍSTICO –VERBAL,(I4)I.LÓXICO-MATEMÁTICO,(I5)I.NATURALISTA,(I6)I.VISUAL-ESPACIAL,(I7) I..MUSICAL, (I8) I.CORPORALCINESTÉSICA

A viaxe do Beagle 27 de decembro de 1831—2 de outubro de 1836

Plymouth

Cabo Verde Galápagos

Illas Cocos

Perú Chile

Brasil Arxentina Illas Malvinas

Australia Ciudad del Cabo

DARWIN & FITZROY O Beagle, o barco no que se forxou a teoría da evolución das especies, naceu como barco de guerra, pero non participou xamais nunha batalla. Era un navío de clase Cherokee, un tipo de embarcación que os mariñeiros alcumaban "bergantín-ataúde" porque case a cuarta parte dos barcos desta clase que se construíron na época naufragaron ou quedaron inútiles ao enfrontarse coas inclemencias do mar. O Beagle, non obstante, viviu para contalo e para cartografar as costas máis perigosas do planeta, alí onde o mar e as illas teñen nomes como Tormenta, Hornos, Desolación ou Riesgo. Cando Charles Darwin partiu co Beagle, este era xa un barco experimentado nos mares do cono sur americano. Xunto co Adventure, un navío de maior tamaño, participara nunha viaxe que o Almirantado británico organizou en 1826 para inspeccionar as costas sudamericanas. O seu capitán era Robert Fitzroy, un mariño aristócrata de carácter resolto que asumira o mando da nave cando o seu anterior capitán, Pringle Stokes, vencido polas dificultades, se pegou un tiro na baía chilena de Puerto Hambre. Se Darwin aguantou e mesmo gozou durante a travesía do Beagle, foi, en boa medida, grazas aos coidados de Fitzroy. O capitán solicitara a súa presenza entre a tripulación e durante os cinco anos nos que percorreron o mundo sempre velou pola seguridade e saúde do seu compañeiro. Algo que Darwin necesitou a miúdo, porque era unha persoa que se mareaba nada máis pisar un barco. Por iso non estraña que ambos os dous acabasen sendo grandes amigos, malia que cada un tiña unha forma diferente de ver o mundo. Robert Fitzroy era o prototipo de personaxe vitoriano, de aristócrata intelixente e enérxico. Tiña 26 anos e, aínda que era admirador de todas as ciencias en desenvolvemento de principios do XIX, cría cegamente que a explicación de calquera enigma estaba na Biblia. No outro prato da balanza estaba Charles Darwin, de 22 anos, un licenciado en arte que estaba plantexándose converterse en clérigo. O seu destino, non obstante, ía estar no polo oposto do inmobilismo da Igrexa daqueles tempos. Pouco antes de decidirse polos hábitos, unha carta do Almirantado ofreceulle a posibilidade de dar a volta ao mundo como naturalista do Beagle. Non o dubidou, e o 27 de decembro de 1831 fíxose ao mar xunto con Fitzroy.

Durante os cinco anos de viaxe, a admiración mutua foi a tónica xeral entre ambos os dous mozos. Fitzroy puxo toda a súa enerxía e empeño -e parte da súa fortuna persoal- en lograr a impresionante tarefa que lle encomendaran. Darwin, menos ambicioso e con mareos crónicos, sentíase desbordado pola inmensidade, variedade e beleza do mundo que estaban a descubrir. Ambos os dous eran dous mozos intelixentes e resoltos cun mundo descoñecido e fascinante por diante, e a súa misión, arriscada, excitante e gloriosa, era descubrilo, catalogalo e cartografalo. A historia tiña reservados destinos diferentes aos dous amigos. Á súa volta a Inglaterra, a viaxe do Beagle deulles fama e renome nos círculos científicos e sociais. Nun principio, a maior parte da gloria levouna o capitán, pero co paso dos anos a súa sorte foise torcendo. Fitzroy publicou en dous volumes a epopea das dúas viaxes do Beagle mentres Darwin completou a publicación cun terceiro tomo baseado nas súas descricións da natureza e as súas criaturas. O único libro que se vendeu con éxito foi o do naturalista. E a gloria foi cambiando de bando. Darwin non desenvolveu a súa revolucionaria teoría ata pasados dous anos do seu regreso. Aínda así, tiveron que pasar outros 21 ata que se atreveu a publicala. As implicacións daquel pensamento evolucionista eran demoledoras na sociedade na que vivía. Unha sociedade que cría de tal forma as palabras do Antigo Testamento que explicaba a evidencia de fósiles xigantescos polo tamaño da porta da arca de Noé: aqueles animais que non couberan pola porta extinguíranse. E a maioría dos científicos da época aceptábano cegamente. Como atreverse a postular unha teoría que podía conducir á idea dunha creación sen Deus e á aínda máis perturbadora idea dun mono como antecesor dos homes? Os seus pensamentos eran unha herexía para a época, unha blasfemia, un atentado á orde moral establecida. E como Darwin casara coa súa prima, herdeira do magnate da cerámica Josiah Wedgwood, e non tiña ningunha necesidade material que lle apremase a facer publicacións, preferiu esperar. Mentres tanto, Fitzroy xa sufrira distintos avatares na súa carreira. Probara fortuna en política, fracasou como gobernador de Nova Zelandia, padeceu a inxusta humillación da prensa cando inventou o servizo meteorolóxico -servizo que aínda segue hoxe en activo- e sufriu a morte da súa muller e a súa filla maior. O destino fora cruel con el e aquela carga facíase insoportable para un home propenso á depresión e con antecedentes familiares de loucura. Cando Fitzroy casou por segunda vez, aferrouse á relixión de forma desesperada.

Por aquel entón, o seu antigo amigo Charles Darwin, apremado por outros científicos que estaban a chegar ás mesmas conclusións que el postulara anos atrás, publicou “ A orixe das especies”, a arma máis demoledora contra os creacionistas que existise xamais. Para Fitzroy, o golpe foi brutal. Axudara, alentara e dera os medios físicos e materiais á persoa que ferira de morte o piar da súa fe. El era responsable do que consideraba unha abominación. Despois de sufrir a última humillación intentando rebater as ideas de Darwin nun foro público de Londres, Fitzroy caeu nunha profunda depresión. O 30 de abril de 1865, cando parecía recuperado, ergueuse cedo, saudou a súa muller e a súa filla Laura, colleu a súa navalla e rebandouse o colo no vestidor do seu cuarto. O tempo cambiara aos tres protagonistas da historia. A Darwin, enfermo dende o seu regreso a Inglaterra, converteuno nun recluso na súa propia casa. A Fitzroy transformouno nun fracasado crónico. E ao Beagle, despois de estar ancorado durante 25 anos en dous ríos de Essex, converteuno nun refugallo naval que en 1870 se vendeu por 525 libras. A orixe das especies e a teoría da evolución eclipsaron as súas historias e deformáronas. A Darwin recordámolo como ao aburrido intelectual das súas últimas fotografías. Ao Beagle recuperámolo agora afundido no barro e carente de toda graza. E a Fitzroy, un home ao que a navegación, a meteoroloxía e a historia lle deben gloriosas páxinas, nin sequera o recordamos, salvo para nomear un outeiro na Patagonia Arxentina. Pero co achado de Robert Prescott volveu á memoria o navío no que dous mozos se enfrontaron ao mundo e á súas propias fantasmas para descubrirnos, cada un ao seu xeito, lugares repletos de marabillas. Artículo El Semanal

CAPITÁN E NATURALISTA En que se parecen?

CHARLES DARWIN

ROBERT FITZROY En que se diferenzan?

en canto a..

crenzas

actitude que aportaron

Conclusión ou interpretación ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________

Resulta de vital importancia entender a forma de pensar da sociedade inglesa no s.XIX. Fíxate na viñeta e explica o que che suxire: __________________________________ __________________________________ __________________________________ __________________________________ __________________________________ __________________________________ __________________________________ __________________________________ __________________________________ Averigua que tipo de explicacións se lle daba á idade do planeta Terra, ao tempo que tardou en formarse...á orixe do ser humano e de todas especies animais… no s.XIX.

__________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________

Que cres que pensaba Darwin ao ir observando fósiles, animais con distintas variacións, moluscos en zonas de montaña…

PLYMOUTH , 27 de Decembro de 1831 O HMS Beagle, bergantín de 10 canóns da Mariña Real Inglesa, zarpou de Plymouth o 27 de Decembro de 1831. O barco estaba ao mando do capitán Robert Fitzroy, que acolleu a Darwin nel por recomendación do botánico John S.Heaslow.

Averigua as respostas destas preguntas: Cal é o significado do nome do barco? ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ Que tipo de embarcación era? Podes nomear algunha máis. ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ Cal era a misión da viaxe do Beagle? ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ Indica no mapa do lado a zona de interese da viaxe.

PENSO

INTERÉSAME

Que cres que sabes sobre este tema?

Que preguntas ou inquedanzases che plantexa?

INVESTIGO Que che gustaría investigar ao respecto? Como poderías investígalo?

Para entender ben a misión da viaxe do Beagle é importante que saibas que é Cartografar e que son as cartas náuticas, así que defíneas: Cartografar: ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. Cartas náuticas: ……………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………..

Visita a seguinte páxina para ver o tráfico marítimo http://www.marinetraffic.com/es/

Agora que xa tes unha carta mariña nas túas mans, só che queda aprender unas cantas nocións de navegación. Empeza por intentar resolver estas cuestións: 1.- Localiza Monte Louro e indica cales son as súas coordenadas

2.- Agora ao revés. Averigua a que punto nos referimos cando dicimos que as súas coordenadas son: 42° 462' N 9° 29 ' W _____________ 3.– Se me atopo navegando a unha milla de Faro Rebordiño con rumbo 120°, que rumbo tería que seguir para salvar os baixos de “Leixoes? _______________

4.– Agora estou na enfilación “Punta Insuela— Punta Cabeiro”. Marca o punto no que cres que está navegando o barco se sabemos que hai unha profundidade de 9 m.

Illa de SAO TIAGO en CABO VERDE Aquí terá lugar o 1º desembarco. Darwin observa sedimentos de cunchas fosilizadas, moi por riba do nivel do mar, aínda cubertas por unha capa de lava de volcáns inactivos anteriores aos tempos coñecidos ata entón. Darwin interpreta isto como unha evidencia de que a historia da Terra é maior que as estimacións baseadas na Biblia.

Parece ser, que nun principio , a Terra estaba formada por unha única e enorme masa continental que se coñece co nome de Pangea e que ao longo do tempo foise separando e dando lugar aos distintos continentes que coñecemos hoxe en día. PÉRMICO Hai 225 millóns de anos

XURÁSICO Hai 135 millóns de anos

TRIÁSICO Hai 200 millóns de anos

CRETÁCICO Hai 65 millóns de anos HOXE

Son varias as probas que demostran esta teoría 1

PUZZLE CONTINENTAL

Podes visitar esta páxina e ver, entre outras cousas, unha animación de como se foron separando os continentes. http://www.cienciasmc.es/web/u3/contenido3.3_u3.html

Sudamérica e África parecen encaixar como as pezas dun puzle.

A orixe da Teoría do movemento dos continentes é moi sinxela. Máis ou menos no 1900. Wegener deuse de conta que o contorno de Sudamérica encaixaba co de África. Desde entón, atopáronse probas relacionadas cos fósiles e os descubrimentos xeolóxicos que apoian a idea do movemento dos continentes.

2 PLANTAS FOSILIZADAS

Moitas das plantas e animais fósiles atopados na Antártida parécense moito a outras especies dos continentes do Sur, pero non aos do Norte. Destas probas (e douFósiles das plantas Glossop- tras) os científicos conclúen que os teris atópanse en rochas de continentes do Sur estiveron unha Sudáfrica, India, Australia, vez todos xuntos formando un suSudamérica e Antártida. To- percontinente: Gondwana. das estas rexións formaban Gondwana .

O Lystrosaurus era un gran réptil que viviu na Antártida durante o Triásico. Hoxe en día, só aves, e invertebrados como os escaravellos viven na Antártida.

ÓSOS FOSILIZADOS

Os fósiles atopados na Antártida mosatran que este continente estivo unha vez cuberto de árbores e fieitos. Ademais vivían dinosaurios, anfibios, e máis tarde, marsupiais. Cando a Antártida se deslizou cara ao Sur, baixaron as temperaturas e a diversidade de plantas e animais diminuíu cando os glaciares cubriron o continente.

4 TILITAS

Os xeólogos atoparon Tilitas, rochas formadas nos depósitos de antigos glaciares, no subsolo da Antártida. Estes depósitos de rochas, formadas hai uns 286 millóns de anos, teñen unha grande semellanza cos depósitos atopados noutros continentes do Sur, por exemplo en África.

5 Cordilleira Estas tilitas da costa africana teñen uns 250 millóns de anos, cando Sudáfrica era parte de Gondwana

Crese que as montañas de Sudamérica e da Antártida antigamente formaban parte da mesma cadea montañosa.

CORDILLEIRA DOS ANDES

As montañas da Antártida parecen sinalar que unha vez estivo unida a outros continentes. Por exemplo a cadea de montañas do oeste da Antártida é parecida ás montañas do sur dos Andes.

Le o seguinte texto A idea de que os continentes non estiveron sempre no mesmo sitio vén de lonxe. Xa en 1620 o filósofo Francis Bacon chamou a atención de que América do Sur e África encaixaban perfectamente. Cen anos despois, Alexander Von Humboldt afirmaba que o Vello e o Novo Mundo se separaran debido aos efectos das augas caídas no Diluvio Universal que circulando de Norte a Sur escavaran o Atlántico. Cría que os cambios noutras épocas foran súbitos e radicais e que unha vez se deron permaneceron ata a nosa época actual. En 1858 Antonio Snider-Pellegrini falou por primeira vez dun súpercontinente antes da apertura do Atlántico, explicando así os similares fósiles en Europa e Norteamérica. Isto lévanos a Alfred Wegener, o cal mentres pescudaba pola biblioteca da súa universidade leu un artigo que trataba sobre restos fósiles encontrados a ambas as dúas beiras do Atlántico. Este suceso levouno a investigar máis profundamente. Así, Wegener foi o primeiro en reunir probas amplas que xustificasen e sostivesen a idea de que as masas terrestres hoxe separadas formaban no pasado xeolóxico unha única e inmensa masa continental, que denominou Pangea.

Agora intenta contestar as seguintes preguntas. Un dos feitos que suxiren que os continentes actuais formaban antes un supercontinente é que: a) Os contornos de Sudamérica e África encaixan como un puzzle. b) Os contornos de Europa e África encaixan como un puzzle. c) Os contornos de Sudamérica e Norte América encaixan como un puzzle.

Un dos feitos que suxiren que os continentes actuais formaban antes un supercontinente é que: a) Atopáronse ósos de réptiles prehistóricos en Sudamérica, África, Australia, Antártida e na India. b) Atopáronse ósos de réptiles prehistóricos en Sudamérica, África, Antártida e na India. c) Atopáronse ósos de réptiles prehistóricos únicamente en Sudamérica e en África.

Un dos feitos que suxiren que os continentes actuais formaban antes un supercontinente é que: a) As montañas dos Andes teñen moito parecido coas montañas da Antártida. b) As montañas dos Andes teñen moito parecido coas montañas da India. c) As montañas dos Andes teñen moito parecido coas montañas do Sur de África.

Un dos feitos que suxiren que os continentes actuais formaban antes un supercontinente é que: a) Atopáronse os mesmos fósiles dalgunhas plantas en todos os continentes do Sur e do Norte. b) Atopáronse os mesmos fósiles dalgunhas plantas en todos os continentes do Sur. c) Atopáronse os mesmos fósiles dalgunhas plantas só en Sudamérica e en África.

A importancia de Wegener na construción da Teoría sobre a formación dos continentes é debida a que… a) Wegener foi o primeiro en sinalar que había semellanzas entre os fósiles encontrados a ambas as dúas beiras do Atlántico. b) Wegener foi o primeiro en sinalar que América do Sur e África encaixaban perfectamente. c) Wegener foi o primeiro en achegar probas de diversas fontes que apoiaban a hipótese de que os continentes no pasado estaban xuntos.

Os continentes móvense sobre a superficie da Terra, proceso que se coñece como “deriva dos continentes” AGORA AQUÍ (xuizos valores, posicionamentos)

ANTES ALÍ , Inglaterra s.XIX

Por que pensas que cambiaron as cousas? Por que pensas que a xente non pensaba do mesmo xeito que agora? ______________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________ Deberiamos profundizar máis en por que e como se pensaba no pasado ou no presente?______________________________

BRASIL Recorren todo o país durante un ano. Darwin sorpréndese ante a exuberancia dos seus bosques tropicais e a enorme variedade de fauna. Tamén lle chama a atención unha especie de zumbido monótono que hai sempre no aire. Eran os millóns de insectos da selva e variaba segundo a época do ano.

A Darwin pareceulle moi misterioso: todo isto do zumbido: Ao aproximarse á espesura da selva, o ruído faise máis intenso, pero ao entrar nela diminúe, e logo deixa de escoitarse. Nas zonas de sombra hai un completo silencio, Será que os insectos calan ao notar que te acercas?

PERO…, Por que producen o zumbido os insectos ao voar? Debido a que dan varios centos de aletadas por segundo. A á de por si é unha lámina vibrante, que oscila con suficiente frecuencia, como para producir sons dun ton determinado. Coa axuda da cámara lenta consiguiuse precisar que cada insecto move as ás a unha frecuencia casi invariable. Para regular o seu voo, os insectos varían unicamente a amplitude das aletadas e a inclinación das súas ás. O número de aletadas por segundo aumenta exclusivamente a causa do frio. Por iso, o ton do son, que emiten os insectos cando voan, permanece invariable. Así, a mosca vulgar dá 352 aletadas por segundo, o abellón: 220, a abella: 440 e os mosquitos entre 500 e 600.

Agora tócanos a nós experimentar co son Imos construír un sinxelo e orixinal instrumento que nos vai permitir investigar sobre a xeración do son a partir da vibración.

1.– Collemos un dos paíños e colocamos a goma grosa ao longo del, enganchada aos seus extremos.

IAL MATER mo os o c ( a r i e d os de ma ñ í a p 2 dos) dos xela a grosa c i t s á l e a - 1 gom finas s a c i t s á l as e - 2 gom s refreso d s a o ña (com - 1 palli umes) cos ou z

2.– Cortamos dous trozos de palliña un pouco máis longos que a anchura do paíño de madeira e os colocamos entre a goma e o pao, nos extremos.

3.- Poñemos o segundo paíño sobre o primeiro, de xeito que a goma cos dous trozos de palla quede entre eles, como se fose un sándwich. 4.– Atamos firmemente os extremos dos dous paíños coas outras gomas, de xeito que quede entre eles un oco grazas aos trozos de palla que colocamos. 5.– Agora só queda suxeitar firmemente coas mans os extremos dos paíños e soprar no centro.

Cando sopramos entre os paíños, a goma que está entre eles vibra, e esa vibración é a que produce o son. Podemos probar a facer instrumentos de diferente lonxitude ou variar a distancia entre as as palliñas e ver o que sucede. Averigua que relación hai entre a lonxitude da goma e as características do son.

Podemos seguir xogando: Por que é tan difícil atopar un grilo que rinxe entre a herba? O seu agudo son óese a dous pasos de nós, á dereita. Miramos cara alá, pero non vemos nada; o son óese agora pola esquerda. Xiramos a cabeza nesa dirección, e agora o son chega desde outro punto. Canto máis rápidamente miremos cara o lado do chío, con máis axilidade parece que se move este “músico ivisible”. Que é o que pasa? Fai o seguinte experimento: 1º Senta a un amigo ou amiga cos ollos vendados no medio dunha habitación e dille que non se mova e tampouco a súa cabeza. 2º Colle dúas moedas e fai soar unha sobre a outra procurando estar sempre onde indica o debuxo (xusto na liña imaxinaria que, pasando entre os ollos, dividiría pola metade a cabeza da persoa que está sentada) 3º Pregúntalle en que sitio soaron as moedas. Xa verás que resultado máis incrible!!

4º Móvete agora cara á dereita ou á esquerda e observa o que sucede.

A que moitas veces, no primeiro caso, di xusto o o punto contario? Isto sucede porque os nosos oídos distinguen ben se os sons se producen á dereita ou á esquerda pero non se veñen de diante ou de atrás se a fonte do son está xusto enfrente ou detrás de nós, nesa liña imaxinaria. Canto máis nos separemos de dita liña, o son chegará antes e con máis forza ao oído que está máis cerca, e, grazas a isto, podemos determinar perfectamente de onde vén o son. Por esta razón, no segundo caso os erros son moito menores. Así, no caso do noso grilo, el está quedo no seu sitio, non anda saltando dun lado para outro. Noso erro consiste, en que ao volvernos, colocamos a cabeza de tal forma que o grilo se atopa nesa liña imaxinaria. Agora sabemos que así no é moi difícil equivocar a dirección do son. O chío do grilo soa diante de nós, pero parécenos que soa polo lado contrario.

ARXENTINA Nada máis chegar, Darwin realiza un descubrimento moi importante: o MEGATERIO, un mamífero enorme. Nas súas observacións suxire que os perezosos descenden dos megaterios, e utiliza este argumento como unha das claves determinantes para o desenvolvemento da súa teoría da evolución. HIYRAC OTERIU M OU EO HIPPUS

Agora tócache a ti : 1º Intenta averiguar de que animal actual son estes ancestros. 2º Busca na rede e corrobora as túas ideas. 3º Indica que foi o que te chamou a atención sobre esta actividade.

_________________________

…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………

_________________________

…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………

______________________________

MESONYX _________________________

____________________________

_____________________________ _________________________

ILLAS MALVINAS—CHILE—PERÚ Darwin está entusiasmado pola cantidade de rochas que atopa con fósiles marinos. Tamén pode profundizar nos estudos dalgunhas especies xa extinguidas. En Chile é testigo dun terremoto e en Perú presencia a erupción dun volcán. Todo isto lle proporciona probas que demostran que a Terra está en continua actividade. Os fósiles son organismos vivos que morreron e os seus restos solidificáronse e convertéronse en rocha. Este proceso leva millóns de anos e grazas a el, hoxe podemos

coñecer

como

foron

animais

plantas

que

existiron

Terra

dende

que

comezou

vida.

Este proceso é moi raro e moi poucos organismos logran fosilizarse. A gran maioría dos animais, ao morrer, son devorados por outros ou os seus corpos descompóñense; as plantas sécanse, podrecen ou quéimanse. As condicións para que se poidan fosilizar deben ser ideais: o animal ou a planta debe morrer na auga ou preto dela e debe quedar cuberto rapidamente por sedimento (barro e area).

Como facer un fósil? tas cesi

ña e fari d s a 2 taz sal  fé za de a t de ca ½ s o s o  da a de p filtro o 1 taz n da  e que (o qu ira) uido cafete fé líq a c e ad ila ½ taz u arx o  a . n li is, … o plasti c a r a  has, c cunc



Procedemento: Para facer a masa mestúranse todos os ingredientes. A fariña débese ir engadindo pouco a

pouco ata que a mestura non se pegue ás mans e sexa fácil de moldear. Se a masa está demasiado pegañenta, débeselle engadir máis fariña; se está moi dura, pónselle máis café líquido. Os moldes poden facerse coa plasitilina ou arxila, amasándoa ata que estea suave e premendo a cuncha ou o animaliño e desprendéndoo con coidado de non danar a impresión. Por último cóllese a masa e prémese dentro do molde.

Tamén pode traballarse sen molde, simplemente premendo a figura sobre a masa da fariña e o café. A figura quedará en negativo. Pódense deixar secar ao aire, pero quedarán máis fortes se se poñen no forno a lume moi baixo (200 graos) durante media hora, e déixanse arrefriar dentro do forno.

Neces i  A tas  C tapa dun  U rema par ha caixa  X nha broc a zapatos de cartón ha. . .  30eso.  10 0 ml de  El ml de a auga.

OUTRO XEITO...

ceit eme folla ntos par e de coci s, cu ñ ncha a fosiliza a. s,... r com o

Unta de aceite toda a superficie interna da tapa.

Verte a masa sobre a tapa

Unta coa brocha grasa para zapatos ao teu fósil e dalle brillo.

Coloca enriba os elementos que vaias fosilizar.

Deixa secar o xeso.

Disolve o xeso con auga ata formar unha pasta espesa.

Con moito coidado saca o teu fósil.

ILLAS GALÁPAGOS O grupo de illas albergaba infinidade de animais autóctonos emparentados con especies sudamericanas pero con variantes entre si. Aquí descubre a gran variedade de pimpíns que se diferenzan no seu tamaño, alimentación e forma dos picos. Parece que unhas especies substitúen a outras e que, por diversos motivos, fórmanse novas especies.

“Penso que as especies destas illas fóronse adaptando ao seu ambiente. Por exemplo, estes paxaros teñen distintos picos dependendo dos alimentos que atopan. Penso que hai moito tempo atrás houbo unha soa especie de paxaro, pero co tempo foise modificando, dando lugar a varias outras”.

As especies adaptáronse ás condicións do seu hábitat nun proceso que durou millóns de anos.

Entre todos os seres vivos e o medio ambiente existe unha relación

recíproca. O entorno proporciona alimentos, espazo e un territorio

axeitados para a vida, pero alberga tamén animais depredadores. Non

hai poboación alguna cuxos individuos sobrevivan na súa totalidade ata poder reproducirse.

É indispensable loitar pola supervivencia e os individuos das distintas

especies buscarán estratexias para conseguilo.

Imos convertirnos agora nós en depredadores: 

Facede grupos de 3 persoas.



Cada unha terá unha folla ou cartolina dunha cor determinada e bolboretas de diferentes cores.



Por turnos, teredes que ir facendo de depredador que vai consumir as bolboretas que están nas follas dos vosos compañeiros/as.



Un de vós terá que distribuír as bolboretas no seu papel sen que as vexan as outras dúas persoas., que estarán de espaldas. Cando estea todo listo, os dous “depredadores” daranse a volta e, sen pensar, collerán a primeira bolboreta que vexan. A continuación, os “depredadores” deberán pechar os ollos, abrilos e rapidamente capturar unha 2ª bolboreta, e así ata que consigan 5 cada un.



O “dono” do papel irá recollendo os datos na táboa correspondente indicando o que se capturou a primeira vez, a segunda, ....



Debedes organizarvos y ir facendo a proba todos/as. Os datos tamén teredes que compartilos. FONDO PAPEL BRANCO bolboretas de papel branco a b

bolboretas de papel vermello a b

bolboretas de papel de periódico a b

1 2 3 4 5 FONDO PAPEL VERMELLO bolboretas de papel branco a b

bolboretas de papel vermello a b

FONDO PAPEL DE PERIÓDICO

bolboretas de papel de periódico a b

bolboretas de papel branco a b

bolboretas de papel vermello a b

bolboretas de papel de periódico a b

Xa verás que sinxelo che vai ser agora respostar a estas preguntas !!! 1) Que cres que representan as distintas follas sobre as que colocamos as bolboretas?

2) Que bolboretas foron as que sobreviviron máis en cada situación? Papel branco: _____________________________________ Papel vermello: ____________________________________ Papel de periódico: _________________________________ 2) Por que cres que sobreviviron?

3) Que tipo de cambios terían que ter as outras poboacións co tempo para sobrevivir?

4) Na supervivenza das bolboretas que factor che parece que influíu?

Intenta ti agora, sacar conclusións de todo o observado e redactalo como se fose unha teoría. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

AUSTRALIA É aquí onde Darwin descubre aos marsupiales, dos que unha das súas especies son os Koalas. Tamén ve por primeira vez aos ornitorrincos: “A especie máis maravillosa que existe” e da que chega a pensar que parece unha especie ideada por dous creadores.

Un novo toque de humor achéganos de novo aos descubrimentos de Darwin ao redor do mundo.

Intenta explicar o que che suxire e cal cres que pode ser a

idea orixinal que puido dar lugar a este chiste.

……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… Aquí tres ou catro van ter que explicar o que pasou, eh?! Porque cando subimos non había ningún “ornitorrinco”!

……………………………………………………………… ………………………………………………………………

……………………………………………………………….

Pon a voar a túa imaxinación e crea unha especie nova!! Elixe dous animais coñecidos e crea un novo. Ponlle tamén nome.

ILLAS COCOS Atópanse a case 3 000 Km de Australia. Trátase de 27 illas coralinas dispostas en círculo que albergan no seu interior una lagoa de auga salgada. A tripulación do Beagle quería buscar información sobre a formación de atolóns, inmensas aglomeracións

de arrecifes de coral. Darwin pensa que estes arrecifes son o resultado de afundimentos.

n pólipo, un O coral é u ño ebrado mari rt ve in l a im an a saco e cunh e d a rm fo n co por l rodeada a tr n e c a c o b apa cos que atr , s lo u c tá n te ais. uenos anim q e p e s a lg a nas. s das anémo Son parente bitan en maOs corais ha opide zonas tr res cálidos con profundos e cais, pouco lles s para que augas clara a luz. chegue moit

tentáculo

boca esqueleto

PÓLIPO

Os pólipos dos corais duros empreg an o carbo nato de calcio d a auga para formar un e squeleto du ro, xeralmente en forma d e copa, na qu e vive o póli po.

A medida q ue os pólip os van morren do, outros novos van nacend o sobre os seus esqueletos. A acumula ción destes esqu eletos ao lo ngo dos anos d á lugar aos arrecifes de coral.

pólipos vidiminutos s O ara unhas omendo, p c n tá s asociados e n o e v s Cand o exisnoite, roscópicas te pola n ic e m rm s la a s u u lg c e a ti os s nha rex t e n de n e s o ntre eles u p e ili ó o m d p o n c ti r e ll tuo para reco eneficio mu n b o s e tentáculos d o n d ió n c a la día, ou c as, que o tr n da. Polo e d se): As alg e s io n b e d im n (s ó c s , e os ameazados ns dentro d ló il m a n e viv to. ropordo esquele n pequee ñ te o animal, p s d lo s u c o id tá c n te te Os las e potrientes e e icantes, qu u rt n u e s ll n la a lu n é ció nas c osos e carones velen rp a r ra a o dióxido d p n is a z li o ti fl den d u e qu os animais e liberan O 2) qu i(C n a o aos pequen n s o b ste u redor. E lizar a o c tan ao se os para rea n p e li ó rv e p s s ) o n lancto . mais (zoop levados á fotosíntese n o s e to mo alimen . tentáculos boca polos

sexual

Os corais liberan ovos e esperma á auga

A maioría dos corais teñen os dous tipos de reprodución: Sexual. Os corais femia producen ovos que son fecundados polo esperma dos corais machos. Deles sae una larva que nada pola superficie mariña varios días, atraída pola luz. Despois volve ao fondo, onde se adhire a una superficie dura e se transforma en pólipo.

Asexual. Antes de acadar a madureza, os corais reprodúcense por xemación a través de xemas, pequenos avultamentos que van medrando ata que lles aparecen a boca e os tentáculos. Estes, á súa vez, producen máis xemas, asi nacen miles de exemplares, formándose unha colonia.

Asexual por xemación

fecundación 3

larva

Fíxase no fondo pólipo

xemas

n Póla de coral co os numerosos pólip

Os arrecifes de coral dan

Pero a ameaza máis gran-

cobixo a multitude de especies

de que sofren os arrecifes

de peixes, crustáceos e outros

é o aumento da tempera-

animais. Son os ecosistemas

tura da auga nos océanos.

mariños que teñen maior diver-

O quentamento provoca

sidade de seres vivos.

que os corais perdan as

A captura dos peixes (de cores e formas rechamantes) que viven neles para acuarios, a extracción de coral para fabricar xoias, a pesca deportiva e o turismo están poñendo en perigo este ecosistema.

algas que lles proporcionan a cor e o alimento, e lles permítes construír os seus esqueletos calcarios. Cando isto acontece prodúcese a decoloración do coral.

Coa informaciรณn anterior, elabora unha ficha sobre os corais Descriciรณn :

Reproduciรณn:

Hรกbitat:

Importancia no entorno:

Alimentaciรณn:

Ameazas:

Por un momento vas ter a oportunidade de representar a dous personaxes moi diferentes: un promotor que quere construír un gran hotel nunha costa onde hai arrecifes de coral e un ecoloxista. Para iso vas ter que poñerte na súa pel (e tamén na súa cabeza) para saber o que poden pensar. Para non esquecerte do teu “papel”, escribe aquí as razóns que darás para defender a postura de cada un deles. Despois terás que actuar diante da clase!! PROMOTOR _______________________________________________

ECOLOXISTA _______________________________________________

_______________________________________________

CIUDAD DEL CABO Nestas terras poderon disfrutar de ricas madeiras dos xoves pinsapos escoceses e chamativos carballos. Non podemos esquecernos dos vexetais, que coma todas as especies, foron moldeados pola evolución.

O carballo é unha árbore autóctona de Louro. Realiza unha ficha sobre a árbore que refrexe os seguintes apartados: Nome común:_______________________________________________ Nome científico:_____________________________________________ Hábitat:_____________________________________________________ Tipo de folla:________________________________________________ Froito:_______________________________________________________ Tronco:_______________________________________________________ Características xerais:________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ Curiosidades:______________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________

Darwin no capítulo IV do libro “El origen de las especies”, explica por que as plantas “producen habitualmente dúas clases de flores : unhas abertas e coloreadas de tal modo que atraigan aos insectos , e outras pechadas, non coloreadas, desprovistas de néctar e que nunca son visitadas por insectos. Por conseguinte podemos chegar á conclusión de que, si os insectos non se houberan desenrolado pola faz da terra, as nosas plantas non se houberan cuberto de bellas flores e houberan producido soamente flores tan pobres coma as que vemos no abeto, carballo, nogueira e nas gramíneas, espinacas, ortigas…”

Pero entón, como se fecunda unha árbore coma o carballo? __________________________________________________________________________________________ Sabemos que abellas, escarabellos, bolboretas, moscas... realizan a polinización de certas plantas, pero… averigua que animais realizan a polinización do cactus saguaru (carnegiea gigantea). _____________________________________________________________________________

PLYMOUTH O 2 de outubro de 1836, case 5 anos despois da súa partida, o Beagle regresa a Inglaterra. A viaxe rematou. É moita a información e as mostras que Darwin reuniu e que agora deberá poñer en orde, estudar e sacar conclusións. Vas facer ti o mesmo para recapitular un pouco todo o que levas aprendido. Ideas previas (pensamento século XIX)

Acontecementos vividos que o sorprenderon

Conclusións