HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

De tandartspraktijk is belangrijk in de keten van signalering en aanpak

Huiselijk geweld en kindermishandeling

Jolanda van Boven

Naar schatting zijn elk jaar bijna 119.000 kinderen het slachtoffer van mishandeling. Kindermishandeling is niet alleen lichamelijk geweld. Het is elke vorm van mishandeling die voor een kind bedreigend of gewelddadig is. Verwaarlozing valt er bijvoorbeeld ook onder.

Kindermishandeling komt vaak voor in de huiselijke kring. Door bijvoorbeeld de ouders of verzorgers van het kind. Het kan gaan om opzettelijke mishandeling, maar ook als ouders of verzorgers de zorg niet meer aankunnen, kan hun gedrag ontsporen met mishandeling tot gevolg. De aanpak van kindermishandeling vraagt om deskundige professionals die de signalen van kindermishandeling herkennen, het geweld bespreekbaar kunnen maken met betrokkenen en er doeltreffend op kunnen reageren.

Kindermishandeling veroorzaakt veel persoonlijk leed. Kinderen die worden mishandeld hebben veel verdriet, leven in angst en eenzaamheid en vaak met schaamte. De gevolgen van de mishandeling werken vaak een leven lang door. Ze lopen uiteen van fysiek letsel tot psychische klachten, zoals acuut trauma, posttraumatische stressstoornissen, angststoornissen en depressie. Vaak blijkt de schade pas later, als het kind volwassen is. Volwassenen die als kind mishandeld zijn, blijken vaker last te hebben van psychische problemen, angst- en gedragsstoornissen, verslavingsproblemen en huiselijk geweld. Ook mishandelen zij vaker dan andere ouders hun eigen kinderen. Daarnaast is er een grotere kans op persoonlijk en maatschappelijke leed als arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, dakloosheid of zelfs delinquent gedrag. De schadelijke effecten op individueel niveau vertalen zich daarmee ook in termen van maatschappelijke schade met hoge maatschappelijke kosten.

Kortom, het is een onderwerp waar iedere professional een verantwoordelijkheid heeft. Immers, als kindermishandeling daadkrachtig moet worden bestreden, vraagt dat om actie. Vooral om in een vroeg stadium alert te zijn, om te voor-

komen dat kinderen jarenlang slachtoffer zullen worden. Dat vraagt dat er alertheid in de praktijk is op signaleren en dat er op een passende wijze op deze signalen wordt gereageerd.

Dilemma in de praktijk

Medewerkers in de tandartspraktijk horen hoe ouders zich uiten jegens een kind tijdens het wachten in de wachtkamer; de tandarts ziet een verwaarloosd melkgebit ten gevolge van de zuigfles met limonade die vaak ‘s avonds mee naar bed mag; als ze in “vredesnaam maar stil zijn en gaan slapen”. Ouders beloven beterschap als eenmaal de melktanden zijn gewisseld… Tijdens de waarneming in het weekend constateert de tandarts een tandletsel omdat iemand ‘van de trap zou zijn gevallen’, maar heeft een niet-pluis gevoel dat hier sprake is van huiselijk geweld. Hoe moeilijk is het om dit bespreekbaar te maken; wat doet dit met de vertrouwensrelatie met je patiënt (die naar verwachting toch zal ontkennen dat er iets mis is); op welke wijze bespreek je je zorgen? Immers, al snel ontstaat het gevoel “waar bemoei ik mij mee?” Drempels genoeg om toch maar te zwijgen en hopen dat andere professionals, zoals bijvoorbeeld het onderwijs, of de buren actie zullen ondernemen. Of, dat het zo erg niet is. Hoe begrijpelijk en invoelbaar deze terughoudendheid ook is, het is voor het kind van zó groot belang dat er volwassenen zijn die wel in actie komen.

Zet het onderwerp op de praktijkagenda Dat vraagt om het onderwerp ‘kindermishandeling en huiselijk geweld’ in de tandartspraktijk bespreekbaar te maken. Hoe reageer je als team op signalen, hoe handel je, wie bespreekt dit onderwerp op welke wijze met de patiënt? O ja, er was ook nog ergens een Meldcode; geeft deze voldoende houvast? Schend ik niet de privacy als ik dit onderwerp bespreek? Met wie mag of moet ik gegevens delen? Hebben praktijkmedewerkers nadere scholing nodig?

Blijf aandacht besteden aan dit belangrijke, maar o zo moeilijke onderwerp; kinderen hebben u nodig, niet alleen voor hun tandheelkundige zorg.

Mr Jolanda J.A. van Boven

VAN BOVEN Juridisch Advies-

bureau Arnhem

De meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld is terug te vinden op de site van de KNMT.