Weidevogelseizoen anno 2021

Weidevogelseizoen anno 2021 Digitale cursussen weidevogelbescherming een succes

Joke Colijn, foto’s: Max Ossevoort

Zoals met alles dit jaar, maakte de coronapandemie het ons lastig om op de vertrouwde manier leuke weidevogelcursussen te organiseren: met koffie, herkenning en eigen inbreng, een kwinkslag, ervaring van weidewachters uit het veld, en vervolgens in kennis en moreel gesterkt beginnen aan het nieuwe seizoen. Alles doen we nu noodgedwongen digitaal, dus moest dit ook met onze cursus kunnen. In samenwerking met Marleen van der Lee van De Groene Motor werd het een heel programma: een avond weidevogelherkenningscursus, een praktijkdagdeel, een cursusavond met invoeren, tellen en napraten, en een avond predatieherkenningscursus. Bij deze laatste cursus leverden ook Marielle Oudenes van het ACK en Rudi Terlouw goede input. Vroeg in het jaar waren er al filmpjes gemaakt door coördinator Klaas de Mik over de inzet op kuikenoverleving vanaf dit jaar, door Bernard de Jong over simpele maar effectieve maatregelen tegen predatie, en door mijzelf over de komende cursussen. Een Startavond voor het weidevogelseizoen zat er natuurlijk niet in dit jaar, daarom deed Bernard er nog een Nieuwsbrief uit naar alle NVWK-leden. Het hielp enorm dat Het Kontakt ons persbericht op de voorpagina plaatste met de oproep tot deelname aan de weidevogelcursussen. Van alle onderdelen in het programma zijn er downloads te vinden op onze site op de weidevogelpagina – ga er vooral kijken en fris je kennis op! D

Cursus Herkenning weidevogels Op donderdagavond 18 maart startten we met 47 aanmeldingen! Een overweldigend aantal geïnteresseerden wilde graag leren over uiterlijk, gedrag en geluiden van onze weidevogels. Ook de leefomgeving waarin ze bij voorkeur foerageren en broeden kwam aan bod. Marleen wist de kijkers/luisteraars te boeien met haar lezing en anekdotes, en na de goed geplande anderhalf uur was er nog voldoende tijd voor vragen. We kregen erg leuke reacties, en veel deelnemers meldden zich aan voor de praktijkdeel via de datumprikker die Marleen gelijk na afloop rondstuurde. Een mooi aantal deelnemers meldde zich aan als lid van de NVWK, en tien wilden graag aan de slag als weidewachter! Een prachtig resultaat; het werd een flinke uitdaging voor Klaas om ze alle tien onder te brengen bij een bestaande groep om zich verder in het ‘vak’ te bekwamen.

Praktijkdeel Weidevogels herkennen Op zaterdagochtend 20 maart stonden Marleen, Max en ik met drie telescopen, mondmaskers en desinfectiedoekjes in polder De Hooge Boezem achter Haastrecht langs het wandelpad. Deelnemers hadden met maximaal vier personen ingetekend op een tijdblokje van een half uur en konden de vogels ‘in het echt’ spotten. Het was fris, maar prachtig helder weer en alle weidevogels die tijdens de digitale cursus langskwamen, waren aanwezig en lieten zich door iedereen goed bekijken. Zowel naar het noorden in de polder als naar het zuiden op de plas was van alles te zien. Groepjes grutto’s die kwamen aanvliegen en landden bij de eilanden, scholeksterparen, broedende en foeragerende kieviten, tureluurs langs de slikranden en roepend boven het veld, diverse eendensoorten waaronder de prachtige slobeenden, en zelfs een paartje pijlstaart bleef de hele dag in beeld. De hele dag, want het geplande dagdeel was door de grote aantallen deelnemers en de tijdslotjes van een half uur, opgerekt tot ver in de middag. Verschillende jeugdige weidewachters-in-de-dop lieten zien al verrassend veel te weten van weidevogels!

De reacties van de enthousiaste deelnemers en het prachtige weer maakten dit evenement absoluut tot een succes. “Ik kom hier regelmatig, maar op deze manier heb ik nooit naar de vogels gekeken.” “Nooit geweten dat hier zoveel verschillende soorten zitten!” “Door de cursus leer ik nu heel anders naar vogels kijken.”

Digitaal invoeren, informatie over tellen, napraten Op donderdagavond 25 maart vervolgden we de cursus met een avond over het invoeren van je waarnemingen op het portaal Boerenlandvogelmonitor. Elk nieuw seizoen worden de diverse contracten die door het ACK zijn afgesloten met agrariërs, in het portaal in kleurlagen over de betreffende percelen gelegd. Zo kun je bij je eigen boer zien op welke percelen hij welke contracten heeft,

en dus ook of de gevonden nesten en vogels daardoor beschermd zijn of niet. Mariëlle Oudenes of haar collega van het ACK kan gelijk meekijken wat je hebt ingevoerd, en je kunt haar ook altijd bellen of mailen als je je zorgen maakt, als je ergens met je boer over hebt overlegd, of als er dringende zaken zijn zoals op handen zijnd beheer (maaien, slepen e.d.) waardoor een drone mogelijk gemiste nesten kan vinden. Op dat portaal kun je zowel je gegevens over gevonden nesten kwijt, als de resultaten van je QBM- en BTS-tellingen. Ook kwam al even aan de orde dat vanaf dit jaar via de QBM-modus ook waarnemingen of sporen van predatoren en predatie kunnen worden ingevuld. Veel nuttige informatie die Marleen op een levendige manier wist te brengen. Het napraten over de praktijkdag was een positief besluit.

Predatie- en predatorherkenning Veel weidewachters constateerden vorig jaar dat er veel predatie in hun gebied had plaatsgevonden, én dat ze nauwelijks vliegvlugge jongen hadden gezien. Eén en één is twee zou je denken, maar het ligt uiteraard gecompliceerder. Predatie hoort bij het weidevogelleven; niet voor niets leggen de steltlopers vier eieren terwijl er voor instandhouding van de populatie maar gemiddeld 1,7 jong groot hoeft te worden. Die andere 2,3 zijn geboren voor de (verwilderde) poes, of de vos, of de kiekendief. Of het ei is voor de kraai. Dat klinkt hard, maar zo zit het ecologisch systeem in elkaar. Als het goed zou werken is er niets aan de hand; maar de vogels nemen al jarenlang af in aantal – dus klopt het systeem niet meer. De weidevogelbiotoop wordt door intensief landbouwgebruik, oprukkende bebouwing en infrastructuur, minder onderhoud aan singels en wilgen, grotere hoeveelheden mest, minder bodemleven voor adulten, afname van het kuikenvoedsel insecten en ga zo maar door, steeds minder geschikt voor weidevogels, en meer geschikt voor hun natuurlijke vijanden, de predatoren. Waarbij een soort als de verwilderde kat er helemaal niet eens in thuishoort. De balans is zoek, als we niets doen is het einde van de weidevogels in zicht. Uiteraard moet er iets aan het grote geheel worden gedaan om onze weidevogels te behouden, want dat is niet alleen een internationale opdracht, maar vooral: we wíllen ze niet kwijt uit het boerenland! Weidevogels horen bij ons landschap, de nachtmerrie van de doodse stilte die in de groene Friese woestijnen heerst laten we immers graag aan onze deur voorbijgaan. Maar: de beloofde omschakeling naar natuurinclusieve landbouw in 2050 komt voor weidevogels niet op tijd. Ook de enorme aantallen woningen die gebouwd gaan worden en bijbehorende infra beloven weinig goeds, net als zonnevelden en windmolens vanwege de energietransitie. Op Nederlands beleidsniveau kunnen we weinig anders doen dan erop aan blijven dringen om het gezond verstand te gaan gebruiken en bijvoorbeeld het Aanvalsplan Grutto (zie pagina 32) te implementeren, op provinciaal niveau zullen we blijven aandringen op structurele financiering tot en met 2027 voor de maatregelen uit het Actieplan Boerenlandvogels, en op Krimpenerwaards niveau dan? Weidewachters zien al jaren met lede ogen hun aantallen vogels dalen. Maar we hoeven niet te blijven afwachten tot de laatste grutto is verdwenen. We kunnen de vogels helpen door het de predatoren minder makkelijk te maken, vooruitlopend op structurele maatregelen. Elke vogel die we redden is belangrijk. Allereerst kunnen we zoveel als mogelijk terughoudend zijn met nestbezoek, om zo geursporen voor scherpe neuzen te beperken. Vervolgens zijn er als je toch predatie constateert, verschillende kleinschalige maatregelen mogelijk. Dan zul je wel eerst moeten weten ‘wie’ er huishoudt onder jouw weidevogels. Want het maakt nogal wat uit of je te maken hebt met een zoogdier (en welk dier dan), of met een roofvogel of een kraai. En in welke aantallen die voorkomen in jouw gebied. Een gemengde weidevogelpopulatie bestaande uit kievit, scholekster en grutto vormt een aardige luchtmacht en is vaak goed in staat om een hermelijn uit het perceel te verdrijven. Maar een enkel gruttopaar maakt geen kans tegen een groep kraaien of een nachtelijke bunzing. Dus is het zaak te leren herkennen aan sporen (bijtsporen in eieren, voetprints in zand of modder, afgebeten of uitgetrokken veren, verwondingen aan een karkas) met welke predator(en) je van doen hebt, voordat je in overleg kunt over de mogelijke maatregelen. Dit gebeurt in samenwerking met ACK en met Rudi Terlouw, die de aangeleverde gegevens ook gebruikt voor een breed onderzoek naar de impact van predatie in de Krimpenerwaard. Over herkenning van dieren en hun sporen kon je in deze cursus wijzer worden. Ook het invoeren van de relevante gegevens in de

Boerenlandvogelmonitor en het maken en opsturen van foto’s van de ‘crime scene’ kwam aan de orde. Deze cursus kun je in z’n geheel terugvinden op de weidevogelpagina, dus ook als je ‘m hebt gemist of je wilt iets terugzoeken over afmetingen van prints of afstanden tussen hoektandjes: de informatie blijft beschikbaar. D

Linkerpagina: zowel naar het noorden als naar het zuiden waren veel weidevogels te zien. Rechterpagina bovenaan links: koffie en thee uit de buffetkrat van Marleen. Rechts: op zaterdag 27 maart organiseerden we een zgn. ‘drive through’ op het ZHL-terrein aan Schaapjeszijde, zodat weidewachters hun materialen konden ophalen en een praatje maken met Klaas, Mariëlle of Joke. Ook hier koffie, thee en koek, nu uit de tas. Het was snijdend koud, wat een verschil met de week ervoor!