Aanvalsplan Grutto

Aanvalsplan Grutto Steun ook onze nationale vogel!

Bernard de Jong

Op initiatief van oud-minister Pieter Winsemius, It Fryske Gea, de Friese Milieu Federatie, Vogelbescherming Nederland, agronoom Rudy Rabbinge en oud-burgemeester van Leeuwarden Ferd Crone is, met inbreng van zes weidevogelprovincies, landbouworganisaties, natuurorganisaties en wetenschappers, het Aanvalsplan Grutto opgesteld. Dat moet de neerwaartse trend van de weidevogels keren. Het plan werd november vorig jaar overhandigd aan (inmiddels demissionair) minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. D

De minister gaf aan dat dit het juiste moment is voor dit Aanvalsplan, omdat er nu meerdere kansen zijn om het te realiseren. Er zijn koppelkansen met opgaven voor het veenweidegebied, met opgaven tegen bodemdaling en klimaatverandering, met het stikstofdossier en ook met het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) dat in 2023 weer een nieuwe periode ingaat. De minister bood aan om het plan verder samen uit te werken.

Het aanvalsplan schetst wat er moet gebeuren om de grutto – en met de grutto andere weidevogels – te redden. Het plan legt de nadruk op het creëren van grote aaneengesloten weidevogelgebieden met optimaal beheer. Die gebieden zijn open, zonder bosjes en andere opgaande structuren, hebben een hoog water peil, kruidenrijk grasland dat laat gemaaid wordt en weinig roofdieren. Bijzonder aan het plan is dat het niet alleen perspectief biedt aan de weidevogels maar juist ook aan de boeren die hun land optimaal voor de grutto bewerken. Het biedt een verdienmodel voor boeren gekoppeld aan weidevogelbeheer. Met alleen het bestaande natuur- en landbouwbeleid redden we de grutto en andere weidevogels niet, zo bleek onlangs ook uit de (tussen)evaluatie Agrarisch- Natuur en Landschapsbeheer. Er is een frontale aanval op verschillende fronten nodig om de grutto te redden. In de grutto-kansgebieden moeten beheer en inrichting optimaal worden afgestemd op het behoud van de weidevogels. Weidevogels zijn voor een groot deel afhankelijk van natuurrijk boerenland. Het moet voor boeren mogelijk worden om hun bedrijfsvoering af te stemmen op weidevogelbeheer, op een manier die economisch rendabel is. Het Aanvalsplan Grutto geeft concrete handvatten waarmee boeren tot een beter verdienmodel kunnen komen met optimaal weidevogelbeheer.

Voor de overheid betekent uitvoering van het plan een jaarlijkse investering van 40 miljoen euro en een eenmalige investering van 35 miljoen euro, verspreid over meerdere jaren. Het plan richt zich op dertig grote weidevogelgebieden van elk zo’n duizend hectare. Samen met boeren en natuurorganisaties selecteren de weidevogelprovincies de beste gebieden. In het aanvalsplan is voor elk gebied een aanpak nodig waarin deskundigen, boeren, natuurbeheerders en vrijwilligers samen optrekken. Om succesvol te zijn in deze gebieden is een hoog waterpeil nodig, moet de veedichtheid omlaag en is aangepast agrarisch beheer nodig waarbij laat in het seizoen wordt gemaaid, ruige mest gebruikt wordt in plaats van drijfmest en de weilanden kruidenrijk zijn. Per gebied moet bekeken worden hoe de predatiedruk teruggebracht kan worden.

Op 25 november vorig jaar werd met ruime meerderheid een motie aangenomen waarin de minister verzocht wordt om uitvoering te geven aan het Aanvalsplan. Daarbij werd door de minister echter nog geen structurele financiering toegezegd. Daarom werd op 11 februari van dit jaar opnieuw met ruime meerderheid een motie aangenomen waarin de minister verzocht wordt om te komen tot structurele financiering voor het Aanvalsplan. Vooralsnog komt er echter weinig initiatief vanuit Den Haag om hier invulling aan te geven. Daarom doet Vogelbescherming Nederland nu, samen met andere organisaties, door middel van een petitie een oproep aan de nieuwe regering om het Aanvalsplan Grutto op te nemen in het nieuwe regeerakkoord. Voor gemiddeld 2 euro per Nederlander per jaar kan uitvoering worden gegeven aan het plan!

Wat betekent het Aanvalsplan Grutto voor Zuid-Holland en de Krimpenerwaard? Voorgesteld is om het plan in drie fasen uit te rollen. In het eerste jaar worden de ‘spelregels’ in zeven zoekgebieden in de praktijk gebracht (twee in Friesland, een in elke andere grutto-provincie). In deze gebieden worden alle bouwstenen uit het Aanvalsplan uitgewerkt en wordt ook bijbehorende wetgeving aangepast. In Zuid-Holland zijn ook een aantal zoekgebieden aangewezen, waaronder Oud-Ade / Kaag, MiddenDelfland, de Alblasserwaard en onze eigen Krimpenerwaard. In de volgende twee golven wordt de methodiek ook toegepast in andere zoekgebieden. Het is niet waarschijnlijk dat de Krimpenerwaard in de eerste golf mee zal lopen, maar er zijn wel volop kansen om tot een weidevogelkerngebied te komen. In zo’n kerngebied zal de manier van boeren wel afgestemd moeten worden op weidevogelbeheer zoals in het Aanvalsplan Grutto wordt beoogd. Cruciaal daarbij is dat voor deelnemende boeren ook een werkend economisch perspectief wordt geboden. Maar als dat lukt, dan zou dit plan wel eens kunnen bijdragen aan het behoud van de landbouw op veenweidegrond in de Krimpenerwaard!

Op de website van Vogelbescherming Nederland is het volledige Aanvalsplan Grutto (en een samenvatting daarvan) te lezen. Ook staat daar nu een petitie open om de nieuwe regering in beweging te krijgen: www.vogelbescherming.nl/petitie-aanvalsplan-grutto/. Teken ook, doe het voor onze weidevogels! D