Een goed jaar? Voor muizen(staartjes

Foto’s en tekst: Stef van Walsum

Wordt 2021 een goed muizenjaar? Geen idee, ik ben geen zoogdierenkenner. Wat ik wel weet is dat het muizenstaartje een bijzonder mooi en opmerkelijk plantje is. In 2016 vond ik per toeval een paar planten en dat bleken de eerste te zijn in de Krimpenerwaard. Een reden om verder op zoek te gaan en meer te weten te komen over deze bijzondere wilde plant! D

Ranonkelfamilie Het muizenstaartje is een aparte verschijning. De plant behoort tot de ranonkelfamilie (Ranunculaceae) en is dus verwant aan de boterbloemen en dotterbloemen. Karakteristiek is de langgerekte bloembodem die een beetje doet denken aan een ‘muizenstaart’. Per bloem telt de plant ongeveer 10 meeldraden en maar liefst 100 vruchtbeginsels! De vrouwen zijn in dit geval dus flink in de meerderheid. Ondanks de eigenaardige bloeiwijze is het een plant die je gemakkelijk over het hoofd kan zien. Veel hoger dan 5 cm wordt het muizenstaartje namelijk niet. Het muizenstaartje is in trek bij kleine insecten zoals vliegen, sluipwespen, kevertjes en muggen die de plant kunnen bestuiven. Insecten laten de plant ook wel eens links liggen, dus heeft het muizenstaartje een alternatief moeten bedenken om zich toch voort te kunnen planten. Dit doet de plant door de bloembodem met vruchtbeginsels gedurende het voorjaar steeds langer te laten groeien. Naarmate de bloembodem langer wordt, komen de vruchtbeginsels steeds langs de helmhokjes waardoor zelfbestuiving plaatsvindt. Handig!

Ecologie Muizenstaartjes groeien in weidepercelen. Het liefst op plekken waar de toplaag bestaat uit klei en waar koeien de bodem flink hebben vertrapt. De kale bodem die ontstaat is ideaal voor het muizenstaartje, want die krijgt daardoor de kans om te ontkiemen. De plant kiemt in het najaar en brengt de winter door als rozet. Al vroeg in het voorjaar kan het plantje beginnen met bloeien. Slim, want er is op dat moment nog weinig concurrentie van licht en voedingsstoffen van andere planten. In de zomer droogt de bodem uit en sterft de plant af. De vele tientallen zaden zijn inmiddels door de wind verspreid en liggen alweer te wachten op de natte herfst.

Bloeiwijze van het muizenstaartje. Karakteristiek is de langgerekte bloembodem, die een beetje doet denken aan een ‘muizenstaart’.