De zwarte stern in 2021

Max Ossevoort, coördinator zwarte stern Krimpenerwaard

Zoals in de vorige Waardvogel is beschreven willen we vanaf dit jaar een vollediger beeld krijgen van de broedgevallen van de zwarte stern in de Krimpenerwaard. Dat kan nu omdat zowel de gegevens van het ZHL, het ACK als van de NVWK centraal door mij zullen worden verzameld en samengevoegd. D

Hoe verliep dit seizoen? Er zijn door de drie partijen 514 vlotjes uitgelegd verspreid over de Krimpenerwaard en drie locaties aan de Oost-Vlisterdijk (Lopikerwaard). Dat is al een hele klus waarin de nodige uren gaan zitten. Gelukkig kunnen we steunen op een aantal trouwe vrijwilligers die niet alleen de vlotjes uitleggen, maar ook de koloniën wekelijks monitoren. Op of omstreeks 5 juni, de landelijke datum voor het tellen van de broedparen zwarte stern, zijn alle zwarte sterns die op vlotjes broedden geteld. Daarnaast hebben 4 paartjes op natuurlijk materiaal gebroed in Polder de Nesse, maar die broedsels zijn helaas voortijdig verstoord. Met een totaal van 189 broedparen geeft dat al een veel beter beeld dan de 75-90 paartjes die jaarlijks in het SOVON Broedvogelverslag1) worden vermeld. Dat is al gelijk het eerste verbeterpunt dat we gezamenlijk in hebben kunnen vullen. Overigens kon SOVON daar niets aan doen, want men ontving niet de volledige informatie uit het gebied. Vanaf dit jaar kunnen we de broedparentelling ook zelf in de SOVON database invoeren en ook dat is een verbeterpunt.

3

1 4

2 5

1. Aan het vlotje is een steen bevestigd, zodat het niet weg drijft. 2. Het vlotje wordt bekleed met modder en wat plantjes. 3. ‘Vlot’ (?) vervoer met de kruiwagen. 4. Met de telescoopstok wordt het vlotje op de plaats geduwd en de steen eraf geschoven. 5. Meerijden in de lege bak van de trekker is comfortabeler dan het hele eind terug lopen!

Nog meer cijfers2) Volgens de telgegevens verzameld tijdens de broedparentelling legden die 189 broedparen 344 eieren en konden we later in het seizoen 203 vliegvlugge jongen noteren. Bij die 344 eieren en de 203 vliegvlugge jongen zijn niet inbegrepen de eieren en de pullen die vliegvlug geworden zijn in polder De Nesse. Door beperkende regels in relatie tot de status ‘weidevogelgebied’ kon daar alleen maar op afstand en ook niet wekelijks gemonitoord worden. We weten zeker dat ook daar pullen vliegvlug geworden zijn, maar hoeveel is dus niet duidelijk. Overigens wil ik wel een tweetal opmerkingen maken over het aantal van 189 broedparen en de 203 vliegvlugge jongen: het aantal broedparen is op of omstreeks 5 juni gemeten. Na 5 juni zijn er op een aantal plaatsen nog broedparen

1

vliegvlugge jongen produceert, de zwarte stern als soort in stand blijft. Zonder de gemeten resultaten in polder De Nesse komen we toch uit op een gemiddelde van 1,07 vliegvlug jong per broedpaar. Dit betekent dat de soort toeneemt en dat we dus iets goed doen.

Torenvalken versus zwarte sterns Nu is het niet allemaal rozengeur en maneschijn. Ik weet als deelnemer aan het torenvalkonderzoek van de NVWK dat er in een torenvalknest, in een oude steenuilenkast aan de Oost-Vlisterdijk, naast vijf jonge torenvalken ook meer dan 20!! setjes vleugels van vliegvlugge zwarte sterns zijn aangetroffen. Op zich is dit heel bijzonder, want muizen zijn het stapelvoedsel van torenvalken, niet vogels. Het kan er op duiden dat er zo weinig muizen zijn dit jaar dat deze valken uit noodzaak deze switch maakten, maar vrolijk worden we er als zwarte stern-vrijwilligers natuurlijk niet van. Overigens zijn ook elders in de Krimpenerwaard veren van prooidieren in torenvalkkasten aangetroffen, dat ondersteunt de gedachte dat er dit jaar erg weinig muizen voorhanden zijn. Van alle veren wordt door de roofvogelwerkgroep onderzocht en vastgelegd welke vogels dit geweest zijn. Wij hopen wel dat de muizenstand snel escaleert! Inmiddels zijn de vlotjes weer uit het water gehaald, gedroogd en opgeborgen. Deze winter zal er weer een dag worden georganiseerd om vlotjes te repareren, maar ook om nieuwe vlotjes te maken. Marleen van der Lee, ons aanspreekpunt bij de Groene Motor, is er in geslaagd om een

2 4

3

1. Een kleine pul verstopt zich onder een plompeblad. 2. ‘De jeugd klit wat bij elkaar’ in afwachting van voedsel. 3. Vliegvlugge jonge zwarte stern. 4. Vleugels van zwarte sterns afkomstig uit nestkasten van torenvalken.

bijgekomen en een enkel geteld broedpaar is voortijdig vertrokken. We weten ook dat ondanks de frequentie van monitoring (variërend van 1 tot 2 keer per week per kolonie) er zeker (bijna) vliegvlugge jongen gemist zijn met tellen. Soms komt dat, bijvoorbeeld bij een dreiging van predatie, doordat sommige oudervogels de jongen meelokken naar een aantal sloten verderop. Als we ze dan niet meer kunnen vinden, tellen ze helaas niet mee. We weten inmiddels dat wanneer een paartje zwarte stern 0,78 budget vrij te maken voor de aankoop van de benodigde materialen voor 300 vlotjes, waar we natuurlijk erg blij mee zijn. Als laatste wil ik alle vrijwilligers, en van het ACK en het ZHL de vaste staf die heeft meegeholpen om van dit seizoen een succes te maken, van harte danken voor hun inzet en samenwerking, want zonder hen was dat natuurlijk niet gelukt. Natuurlijk blijven er nog een aantal punten ter verbetering, maar die pakken we ook deze winter op zodat we het volgende seizoen nog betere cijfers kunnen verkrijgen. Dat wil zeggen: als de muizen een beetje mee- = doorwerken.

1) Bijvoorbeeld in het SOVON broedvogelverslag 2018 staat op blz. 87: ”In de Krimpenerwaard werd, na de ruime halvering in 2017 (door predatie, opm. Max Ossevoort), een voorzichtig herstel vastgesteld (81 naar 94). Buiten de Krimpenerwaard viel vooral het aangrenzende, Zuid-Hollandse deel, van de Lopikerwaard op (3 naar 15).” Overigens is die ontwikkeling in het ZuidHollandse deel ontstaan doordat de zwarte sterngroep van de NVWK daar in 2018 en de volgende jaren met succes meer kolonies heeft uitgelegd. 2) In het NVWK Weidevogelverslag 2021 zullen de cijfers van het afgelopen seizoen tot op kolonie-niveau worden weergegeven. D