Huiszwaluwtillen met een verrassing

Huiszwaluwtillen

met een verrassing

Tekst en foto’s: Max Ossevoort

Het idee voor het plaatsen van zwaluwtillen is komen aanwaaien uit Duitsland, waar het zeer succesvol was. De eerste huiszwaluwtil in Nederland werd geplaatst in 2008 in Biddinghuizen (gemeente Dronten) en werd direct in het eerste voorjaar in gebruik genomen door huiszwaluwen. Het succes genereerde een explosieve groei van het aantal huiszwaluwtillen in ons land. d

In 2020 stonden er 236 zwaluwtillen in Nederland waarvan er 46 bezet werden. Dat is 19,5% en de vraag rees waarom de rest van de zwaluwtillen niet bezet werd. Door diverse groepen en instanties is en wordt nog steeds onderzoek gedaan en hierover zijn verschillende rapporten te vinden op internet. Een prettig leesbaar rapport is opgesteld door de werkgroep Nederlandse Huiszwaluwmonitoring met de titel: ‘De Nederlandse huiszwaluwtillen in 2019-2020’, waarin ook opgenomen een lijst van de locaties van alle zwaluwtillen in Nederland (bezet en onbezet), inclusief die in de Krimpenerwaard. Sommige rapporten vermelden verschillende criteria waaraan de (omgeving van de) huiszwaluwtillen zouden moeten voldoen om kansrijk te zijn. Best interessant om eens naar te kijken.

Ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de NVWK, inmiddels tien jaar geleden, zijn er in totaal vijf zwaluwtillen van hetzelfde model in de Krimpenerwaard geplaatst. Daarnaast staat er één private zwaluwtil in Gouderak. Hoe staat het met de bezetting daarvan?

Helaas is het zo dat alle zes de zwaluwtillen die geplaatst zijn in de Krimpenerwaard nog geen bezetting door huiszwaluwen hebben gehad. Er zijn wel verschillende maatregelen genomen om de kans van bezetting te vergroten. Bij een aantal van de tillen zijn de delen waaraan de kunstkommetjes zijn bevestigd (opnieuw) wit geschilderd, en bij de til bij De Hoekse Sluis zijn huiszwaluw geluiden afgespeeld gedurende twee seizoenen. Dat bleek niet tot succes te leiden. Dat is jammer, want zoals ook al in verschillende rapporten wordt beschreven, is de zwaluwtil een naar verhouding dure oplossing die huiszwaluwen een alternatief kan bieden, bijvoorbeeld bij sloop, omdat ze erg plaatstrouw zijn. Van de 70.000 tot 100.000 broedparen in Nederland broeden er slechts een paar honderd paartjes in zwaluwtillen!! In één van de rapporten staat dat om de huiszwaluwstand te verbeteren, het kansrijker is om voorlichting geven aan de burger over hoe huiszwaluwen te behouden en te ondersteunen. Wij zouden ook verbeteringen aan een paar van onze huiszwaluwtillen kunnen aanbrengen om de kans van ingebruikname te vergroten. Eén daarvan is de tillen hoger te maken. Van de wél in gebruik zijnde tillen blijkt de hoogte minimaal zes meter te zijn en zo hoog zijn de palen in de Krimpenerwaard bij lange na niet.

De til die geplaatst is op het terrein van het ZHL op Schaapjeszijde zorgde voor een verrassing. Er hangen wat complete kommetjes onder, en halve maantjes die huiszwaluwen zelf kunnen afbouwen. Sinds een paar jaar worden de volledige kommetjes gebruikt door ringmussen. Per toeval ontdekte ik drie jaar geleden dat er twee paartjes ringmussen in de betreffende til broedden. Dat liep op tot in ieder geval zes bezette nestkommetjes dit jaar. Zouden dit er meer kunnen worden door afgebouwde kommetjes toe te voegen? De ringmus staat op plaats acht in de top 10 van de sterkst dalende broedvogels in Nederland. Broedden er begin jaren ‘70 nog 500.000 tot 750.000 paar ringmussen in Nederland, eind jaren ‘90 waren er daar nog 50.000 tot 150.000 van over. Een achteruitgang dus van 80 à 90%! En die daling zet nog steeds door: 25.000-38.000 (2020). Ringmussen zijn koloniebroeders die in holen broeden op het platteland, en in de Krimpenerwaard tref je ze dan ook op een aantal plaatsen aan in bijvoorbeeld knotwilgen langs de tiendwegen. Ook broeden er hier en daar in kasten. Het is verheugend nieuws dat ze nu ook gebruik maken van de huiszwaluwtil op Schaapjeszijde! Mogelijk komen ook andere tillen in het buitengebied hiervoor in aanmerking, dat is beter dan leegstand. Als vereniging hebben we al heel wat ‘mezenkasten’ opgehangen. De invliegopening daar van varieert van 28 mm (pimpelmees) tot 32 mm (koolmees). Misschien moeten we de ringmus gaan helpen door in onze Krimpenerwaard groepjes kasten met invliegopening 40 mm voor de ringmus op te gaan hangen. Het materiaal voor de kasten hebben we al. Wie wil?

Bronnen: Jaarverslag Nederlandse Huiszwaluwtillen 2019, Werkgroep Nederlandse Huiszwaluwenmonitoring; De Nederlandse huiszwaluwtillen in 2019-2020, Werkgroep Nederlandse Huiszwaluwenmonitoring; De Huiszwaluwtil, Vogelbescherming; Broedvogelmonitoringproject, SOVON.