Oogst identiteit

SUMMERSCHOOL CURANGE-LES-BAINS - 2016

OOGST 2. Een identiteit voor Curange-Les-Bains • • • •

Wie: Adinda Claesen en Floor Hendrickx Toelichting op Buurtlab@Curange Vanwaar deze keuze?

Hoe hebben de inhoudelijke lezingen geïnspireerd?

Identiteit: Water als verbindend element tussen verleden en toekomst Water heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van dit gebied en bepaalt vandaag de ontwikkelingskansen die er liggen. De aanwezigheid van de Demer was de reden van historische vestiging (Cisterciënzers) en welvaart. Een hele tijd later vormde het kanaal een attractieve zwemomgeving voor de Hasselaars. Vandaag zijn de Demer en het kanaal nog steeds belangrijke ruimtelijke elementen. Ze vormen de kapstok van fietsverbindingen tussen Hasselt en het omliggende open ruimte gebied. En we vinden er misschien niet de topnatuur van Limburg, maar het gebied biedt wel veel verbindingsmogelijkheden voor flora en fauna. Kortom, water had in het verleden een sterk verbindend karakter op sociaal, ruimtelijk en ecologisch vlak en biedt vandaag en in de toekomst vele (nieuwe) kansen voor verbinding.

Inleidende speech op Buurtlab@Curange Wat is het verbindende element van CLB? Het werd snel duidelijk dat dit water is. Water is een link tussen alle verschillende ideeën, en water verbindt het verleden met onze ideeën voor de toekomst. Hoezo water? In het verleden werd het water door de abdij gebruikt voor viskweek en landbouw. Het bracht welvaart voor de abdij en de omgeving kon hier mee van genieten.

De beschermde erfgoedsite van de abdij getuigt nog van de raderwerken van dammen en rivieren die het landschap vormgaven.

Het water vandaag is een ander verhaal. Er is het kanaal, dat de omgeving eerder in twee splitst, en de Demer is een onbereikbare rivier, terwijl ze beide een grote troef zouden kunnen zijn.

Wij hebben het gevoel dat de abdij vandaag losstaat van het water en bijgevolg van de omgeving, en dat de buurtbewoners zich minder betrokken voelen.

In de toekomst zien wij dat er veel potentieel zit in de overvloedige aanwezigheid van water hier in Kuringen en Hasselt. We weten dat water een schaars goed zal worden. Dit is dus een rijkdom voor de streek, waar we sterk op kunnen inzetten. Deze inzet gebeurt in een ideale wereld door coöperaties. Door dergelijke coöperaties kunnen mensen hun buurt terug toe-eigenen en meegenieten van de welvaart van hun buurt. Hoe we de rol van water zien, kan je concreter zien en horen bij de verschillende groepen.

DEPARTEMENT OMGEVING

omgevingvlaanderen.be

SUMMERSCHOOL CURANGE-LES-BAINS - 2016 Vanwaar deze keuze?

Wij vonden het bij de buurtbevraging en tijdens Café Curange frappant dat er t.o.v. het gebied zo weinig betrokkenheid van de buurt, van de Hasselaars en van het lokale bestuur.

Als verklaring stelden we dat het gebied een tussengebied vormt tussen Hasselt en Herkenrode, dat niemand zich toe-eigent, dat weinig gebruikt wordt, en waar weinig kwaliteiten aan worden toegeschreven. Het gebied mist volgens ons een gemeenschappelijke identiteit, gebaseerd op de geschiedenis van het gebied.

Een gedragen gebiedsidentiteit voor dit tussengebied kan bijdragen tot een samenhangend landschappelijk streefbeeld waarbinnen de verschillende sectoren elk hun rol hebben. Daarnaast kan deze gemeenschappelijke identiteit ook een dankbare communicatiedrager zijn om het gebied onder de aandacht te brengen en recreanten en toeristen aan te spreken.

Water heeft niet alleen het landschap in dit valleigebied gevormd, maar was ook lang de bron van welvaart. De aanwezigheid van de Demer was aan het einde van de 12e eeuw de reden om op deze waterrijke plek een vrouwenklooster te vestigen. De naam Herkenrode staat voor ‘open plaats bij de beek’. Zelfredzaamheid was heel belangrijk voor de zusters Cisterciënzers.

Cisterciënzerabdijen staan dan ook bekend voor hun ingenieuze watersystemen.

Kilometers kanalen en een uitgebreid grachtenstelsel op de Herkenrode kloostersite verzekerden de watervoorziening van de Cisterciënzers. Niet alleen voor drinkwater, maar ook water voor hun badhuis, voor de bierproductie, voor de bevloeiing van weilanden, voor waterkracht en voor het voeden van hun visvijvers. In zijn glorieperiode in de 17e eeuw was het abdijdomein nagenoeg 700 ha groot, met daarnaast ook eigendommen, een uitgestrekt landbouwareaal en een invloedssfeer ver buiten dit domein.

Voor Curange kan niet alleen het verhaal van de cisterciënzers ons inspireren. Ook in het recentere verleden, tot in de 20ste eeuw, kan inspiratie gevonden worden in de rol van de gemene gronden en grote vloeiweiden en historisch bevloeiingssysteem ten noorden van de Demer. Of het kanaalzwemmen dat in Curange populair was bij de Hasselaars in de jaren ‘40-’60.

Gemene deler in al deze verhalen zijn ‘water’ en het ‘collectief, verbindende karakter’.

Ook vandaag bepaalt water nog steeds het landschap. De Demer en ook het Albertkanaal zijn de ruimtelijke dragers van het gebied. Binnen een groter, open ruimte netwerk, kan Curange-lesBains landschappelijk, ecologisch en toeristisch-recreatief versterkt worden als onderdeel van De Wijers, het land van 1001 vijvers. Niet als de topnatuur, want die bevindt zich in het vijverkerngebied net ten noorden van het kanaal, maar als groenblauwe ader die via de Demer en het kanaal Hasselt met deze topnatuur verbindt, met de focus op duurzame ontsluiting. Ook in dit verbindingsgebied liggen er heel wat verdere ontwikkelingsmogelijkheden voor de natte open ruimtes en de bijhorende flora en fauna. Inzetten op het herstel, de verdere ontwikkeling en de sociale invulling van dit ‘water’-landschap zien wij zeker als een extra troef en een duidelijke drager voor een welvarende toekomst van dit gebied.

DEPARTEMENT OMGEVING

omgevingvlaanderen.be

SUMMERSCHOOL CURANGE-LES-BAINS - 2016 Hoe hebben de inhoudelijke lezingen geïnspireerd?

Door te kiezen voor water als sectoroverschrijdend thema, op de roots van het gebied gestoeld, spelen we ook in op enkele aanbevelingen uit de lezing van Johan Vandenbosch: • Heb aandacht voor de gevoelswereld van de buurt want ‘in het landschap wonen onze herinneringen’. Het landschap vertelt immers het verhaal van de mensen die er hebben gewoond en gewerkt.

• Graaf naar de ‘roots’ en schrijf samen met passie een nieuw hoofdstuk dat begint waar het vorige eindigde, want ‘het landschap is de biografie van de mensen die er wonen’.

Een belangrijk uitgangspunt bij gebiedsbeheer is dat de mensen die er wonen en werken een ontwikkelingsperspectief hebben. Het gebied wordt dus best ontwikkeld; vernieuwd maar wel geworteld in de ontstaansgeschiedenis. Zo blijven de cultuurhistorische kwaliteiten behouden.

• Streef naar een sectorgrensoverschrijdende aanpak want ‘steeds meer mensen voor steeds minder open ruimte’. Kijk naar wat het gebied kan betekenen voor de directe en ruimere omgeving en hoe het grensoverschrijdend deel kan uitmaken van een groter, open ruimte netwerk.

Door sterk in te zetten op het Buurtlab@Curange als startpunt voor meer buurtbetrokkenheid voor Curange, spelen we in op de suggesties van Sarah Martens rond ‘spatial capacity building’.

Die term verwijst naar het proces waarbij het vermogen van mensen of organisaties om na te denken over ruimtelijke veranderingsprocessen in hun omgeving wordt gestimuleerd, met als doel dat ze zelf tot actie overgaan. Sarah stelde verschillende innovatieve methodieken voor interventies of acties voor die een debat kunnen opstarten zoals games, bouwen, verbeelden, scenario-denken …

Om zo’n aanpak effectief op een weldoordachte manier toe te passen, is de summerschool te kort. Wel gaan we gedurende de week en het Buurtlab@Curange met de buurt in dialoog en dagen we de buurt en organisaties met een laagdrempelige, verbeeldende en experimentele aanpak uit om mee na te denken over een toekomst voor Curange.

De lezing stimuleerde ons voor een experimentele aanpak, om in debat te gaan en gewoon te doen, eerder dan een tekst en kaarten te produceren. Ook werkte één groepje een concrete methodiek uit (‘pop-ups in de open ruimte als tool voor buurtbevraging’) waarmee buurtbewoners of organisaties aan de slag zouden kunnen gaan. Hiermee willen we hen vooral inspireren om zelf aan de slag te gaan.

DEPARTEMENT OMGEVING

omgevingvlaanderen.be