Stakeholderperspectief by Departement Omgeving

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)

The three components of sustainability

(Derde bachelor, TEW)

Prof.dr.. A. Heene Prof.dr

Economic Social

Environmental

Een strategisch managementperspectief op verantwoord ondernemen

Source: Crane and Matten (2004), Figure 1.5, page 22

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Inhoud •Stakeholdertheorie ‣ ‣ ‣ ‣

Definitie van “stakeholder” Het identificeren/vastleggen van de stakeholders Uitdagingen van stakeholdermanagement Een systematiek voor stakeholderanalyse

Stakeholdertheorie

•De visie van PORTER/KRAMER op “verantwoord ondernemen” •Reflecties over verantwoord(elijk) ondernemen en de winstgevendheid van de onderneming. http://www.12manage.com/methods_stakeholder_analysis_nl.html Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Doelstellingen van strategisch management •Waarborgen van de ‣ lange termijn ‣ continuiteit •van de onderneming (organisatie)

en…van haar omgeving Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Waardedistributie

Het begrip stakeholder • “...any group or individual who can affect, or is affected by, the achievement of the organization’s objectives” (Freeman 1984:46) •

More precise definition of ‘affects’ and ‘affected by’ (Evan and Freeman 1993) ‣ Principle of corporate rights - the corporation has the obligation not to violate the rights of others ‣ Principle of corporate effect – companies are responsible for the effects of their actions on others

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Andere opvattingen/definities van stakeholders

p. 63 p. 58 Prof. Dr. Aimé Heene

Minerva 9

Het traditionele management model

Prof. Dr. Aimé Heene

Stakeholder theorie van de onderneming

14/05/2009

NGOS

Environmentalists

Governments

Financiers

Suppliers

Firm

Employees Critics

Customers

Communities Others

Media

Freeman, E., 2003. Lecture - Stakeholder Management Revisited: what's the state of the art? Leuven, 20 November.

Social policies

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskundeâ&#x20AC;&#x201C; Vakgroep Management en Ondernemerschap

http://www.uzgent.be/wps/wcm/connect/nl/web/algemeen/uzgent/belanghebbenden/ Examenpaper 15

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Stakeholders

Pearce II, J. A. and R. B. Robinson Jr. (2003). Strategic Management. Formulation, Implementation, and Control. Boston, McGraw-Hill, Irwin., p.40

Pearce II, J. A. and R. B. Robinson Jr. (2003). Strategic Management. Formulation, Implementation, and Control. Boston, McGraw-Hill, Irwin., p.40 17

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Mogelijke stakeholders •Aandeelhouders •Alliantiepartners •Bedrijfsverenigingen en federaties •Burgeractiegroepen •Buurtbewoners •Culturele verenigingen of organisaties •Ex-werknemers •Federale overheden •Gezinnen van de personeelsleden •Huidige werknemers •Klanten •Kredietverschaffers •Leveranciers •Lokale overheden Prof. Dr. Aimé Heene

•Media en pers •Milieubewegingen •Nationale overheden •Onderwijsinstellingen •Politieke partijen •Regionale overheden •Sociale verenigingen of organisaties •Supranationale overheden •Toekomstige werknemers •Universiteiten en wetenschappelijke labo-ratoria •Vakbonden •Verbruikersorganisaties •Vertegenwoordigers van minderheids-groepen •Werkgeversorganisaties 19

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Stakeholder theorie: een netwerkmodel

De Standaard, 02-02-2008

Vakbondskijk op de loonstakingen Wat midden januari begon als een klein sociaal conflict bij Syncreon, een toeleverancier van Ford Genk, is sindsdien uitgegroeid tot een ware stakingsgolf voor meer loon. In tientallen metaalbedrijven werden in de voorbije weken speciale loonsverhogingen afgedwongen. Gisteren schreven de duizend werknemers van de staaldraadfabrikant Bekaert zich in het rijtje van de stakers bij. De werkgeversfederaties Agoria en Voka halen zwaar uit naar de onverantwoordelijke houding van de vakbonden. Meer heeft Herwig Jorissen, de flamboyante voorman van de socialistische metaalvakbond, niet nodig om in de tegenaanval te gaan.

http://www.youtube.com/watch?v=p3Lwxb9xR0c

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Systeem--ontwerp Systeem

Wie “zijn” stakeholders? stakeholders?

Hoe ver reikt de stakeholder-ruimte? Hoeveel en welke knooppunten? Hoeveel en welke relaties? S ALLE partijen zijn verantwoordelijk voor de “resultaten” van het systeem….

GRENZEN?

organisatie S

S S S

S NS

Strategie= systeemontwerp Strategie = stellen en beoordelen van prioriteiten Prof. Dr. Aimé Heene

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Stakeholder types

Legitimiteit

Mitchell, R. K., B. R. Agle, et al. (1997). “Toward a stakeholer theory of stakeholder identification and salience: Defining the principle of who and what really counts.” Academy of Management Review 22: 853-886.

(Hoofdstuk 5, 186 e.v.)

Minerva

Legitimiteit

Dringendheid

Voor de tegenstanders van de verbreding is er wel nog een sprankeltje hoop. De vzw ‘t Groot Gedelf slaagde er de voorbije weken in om meer dan 18.000 handtekeningen in te zamelen. Genoeg om in het Vlaams Parlement een hoorzitting af te dwingen over de kwestie. “We hopen dat er bij de parlementairen ook mensen zijn die verder durven te kijken dan de uitleg van de NV Zeekanaal”, zeggen de actievoerders. This entry was posted on Saturday, March 22nd, 2008 at 12:52

http://www.tgrootgedelf.be/algemeen/breed-kanaal-smalle-basis/

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Types van relaties met de stakeholders • • • • • • • • •

Conflict Sparring partners Eenrichtings-ondersteuning Wederzijdse ondersteuning Goedkeuring Projectwerking Strategische dialoog Task force Joint venture of alliantie

Prof. Dr. Aimé Heene

, 190 e.v. 29

Sessie 10

(p. 190)

Interacties met de stakeholders

14/05/2009

Conflict

Samenwerking

Conflict

Samenwerking

Programs throughout Africa The Coca-Cola Company is supporting local HIV/AIDS prevention, education and treatment programs across all of Africa with a two pronged strategy: 1. The Coca-Cola Africa Foundation/UNAIDS Partnership •Local Community Infrastructure Initiatives •Workplace Practice Initiatives •Marketing and Communication Initiatives

2. Local NGOs and Grassroots organisations •Coca-Cola Africa will continue to work with other NGOs as long as their programs fit with the national strategic priorities within their respective countries •Coca-Cola Africa will establish linkages and implement programmes with other NGOs

http://www.chiquitabananen.nl/benl/rainforestalliance.htm

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

www.naturalstep.org

, 192 e.v.)

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Problemen bij stakeholderdialoog •Middelenverbruik •Cultuurbotsingen •Schizofrenie in de relaties •Onbestuurbaarheid •Verlies van onafhankelijkheid •Transparantie (p. 191) Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Problemen van stakeholdermanagement •Welke partijen definiëren we als stakeholder? •Hoeveel waarde zal naar de stakeholders worden gedistribueeerd? •Stakeholders kunnen rivaliserend zijn wat betreft processen van waardedistributie (wat de ene krijgt krijgt de andere niet) •Belangen van de verschillende stakeholders kunnen met elkaar conflicteren

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

1. Beïnvloedt deze partij de onderneming? Wordt deze partij op de ene of de andere wijze beïnvloed door de onderneming? 2. Is deze partij gelegimiteerd? Is ze machtig? Oefent ze tijdsdruk uit op de onderneming? Welke evoluties kunnen zich in deze eigenschappen voordoen? 3. Nemen we deze partij op in de stakeholderruimte? Nemen we de stakeholders van deze partij mee in de stakeholderruimte? 4. Welke belangen zijn hier in het spel? Bij de onderneming? In relatie tot haar strategische krachtlijnen? Bij de andere partij? Bij de stakeholders van de andere partij?

Een systematiek voor stakeholderanalyse

Prof. Dr. Aimé Heene- www.heene.com

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

5. Welke acties onderneemt de partij om de onderneming te beïnvloeden? Welke acties neemt de onderneming om deze partij te beïnvloeden? 6. Welke ethische vraagstukken, vraagstukken inzake verantwoordelijkheid, vraagstukken inzake verantwoording stellen zich in de relatie tussen de onderneming en de andere partij? 7. Welk gedrag/welke houding zijn mogelijk ten aanzien van deze vraagstukken? 8. (Hoe) beïnvloedt globalisering de relatie tussen onderneming en stakeholder? 9. (Hoe) beïnvloedt duurzaamheid de relatie tussen onderneming en stakeholder? Prof. Dr. Aimé Heene- www.heene.com

De visie van PORTER op “strategisch maatschappelijk verantwoord ondernemen”

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Uitgangspunten

Klassieke argumenten voor MVO

•MVO leidt niet altijd tot gewenste resultaten

•Ondernemingen dragen een morele verantwoordelijkheid •Duurzaamheid •Verwerven en behouden van een “license to operate” •Reputatie en de positieve gevolgen daarvan op o.m. de beurskoers

‣ Negeert de samenhangen tusssen “business” en “society” ‣ MVO wordt niet gekoppeld met de ondernemingsstrategie

Elk van deze argumenten stellen in praktijk grote problemen.

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Business Case

License to operate

Doing good for the environment is not just driven by moral considerations. It simply makes good business sense as well. The ability to integrate the principles of Sustainable Development might very well become a determining factor in the long-term survival of companies. In 2002, we revisited the business case for meeting the EH&S 2005 goals that we had established, based on recent performance and expectations for future performance, costs and benefits.

In this section Business Case 2005 Goals Update Global Challenges Government Reportables Recognition

For our Resource Productivity Improvement goals (Energy, Waste, Wastewater, Overall Chemical Emissions, Priority Compounds, and Dioxins), we estimate that we will ultimately spend close to $1 billion and achieve overall value of $3-5 billion, lar gely dependent on the volatile price of energy and feedstocks. Achieving significant improvements in overall energy use is especially important in the current environment of rapidly increasing feedstock and energy costs. We also assessed the cost/benefit of achieving our EH&S 2005 Incidents goals (Process Safety, Personal Safety, Loss of Primary Containment, and Transportation). We estimate a total cost of $95 million, and an overall value of $130 million. The value was determined using a methodology adapted from the Total Cost Assessment methodology developed by the Center for Waste Reduction Technologies, a working group of the American Institute of Chemical Engineers. The world is rapidly changing. Scarcity of resources, continuing population growth, and the influence of human activity on the future of the world are causes for concern. Society, which ultimately holds our license to operate and grow, expects industry to play its part in the resolution of these issues. In return, companies that take on this challenge can look forward to a better relationship with community neighbors, a boost in employee motivation, increased customer loyalty, reduced costs and liabilities, and a better corporate reputation – all of which have a direct or indirect influence on a company’s financial results.

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Morele verantwoordelijkheid

Duurzaamheidsprincipe

•Het uitgangspunt is als zodanig wel aanvaardbaar •Maar geeft de onderneming onvoldoende houvast bij het operationeel “oplossen van dilemma’s” waarin ze kan terechtkomen en in het maken van keuzes en trade-offs.

Prof. Dr. Aimé Heene

•Geeft al evenmin oplossingen voor trade offs die de onderneming moet maken tussen korte termijn kosten en lange termijn baten.

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

License to operate Reputatie

•Is een argument met duidelijk pragmatische voordelen, maar

•Dit argument lijdt aan

‣ verwaarloost het ondernemingsbelang ‣ dreigt te leiden tot niet eindigend korte termijn reactief gedrag

Prof. Dr. Aimé Heene

Gemeenschappelijke zwakte van de vier argumenten

‣ gebrek aan meetbaarheid en vaststelbaarheid ‣ onstandvastigheid in het toepassen van MVO

Prof. Dr. Aimé Heene

“Business” en “Society” zijn onderling afhankelijk….

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Gevolgen van de interdependentie

Identificatie van de intersecties

Ondernemingen en maatschappij moeten keuzes maken die BEIDE ten goede komen.

•Inside-out ‣ Hoe beïnvloeden waardecreërende activiteiten de omgeving? ‣ Wat kan de onderneming dan doen?

•Om dit te realiseren is volgende aanpak nodig: ‣ Indentificatie van de intersecties (inside-out en outside-in) ‣ Keuze van de maatschappelijke vraagstukken waarop de onderneming wil/kan inspelen ‣ Creëren van een corporate social agenda ‣ Intgratie van inside-out en outside-in perspectief ‣ Creëren van een sociale dimensie aan de waardepropositie

Prof. Dr. Aimé Heene

•Outside-in ‣ Welke waardecreërende activiteiten worden door omgevingsomstandigheden hoe beïnvloed? ‣ Wat kan de onderneming dan doen?

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Keuze van de relevante maatschappelijke vraagstukken

Hoe ver reiken de verantwoordelijkheden van een onderneming?

By pursuing his own interest, he frequently promotes that of society more effectually than when he really intends to promote it." Adam Smith

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Integratie van insideinside-out en outsideoutside-in

Creëren van een corporate social agenda: van responsive naar strategische CSR

Een strategisch managementperspectief op MVO

De praktijk

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Creëren van een sociale dimensie aan de waardepropositie •Opbouwen van een concurrentievoordeel vanuit een sociaal gedreven/maatschappelijk relevante waardepropositie Mc Kinsey, Assessing the impact of societal issues

Minerva Prof. Dr. Aimé Heene

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Minerva

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Verantwoord(elijk)) ondernemen en Verantwoord(elijk de winstgevendheid van de onderneming

Minerva Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Verantwoord en verantwoordelijk ondernemen

Winst maken mag nog wel (en moet zelfs), maar...

Enkele cijfers ...

er worden vandaag vijf vragen gesteld

Wereldwijd lijden ongeveer 852 miljoen mensen aan ondervoeding. De meerderheid van hen leeft in Azië en Afrika. Nog indrukwekkender is dat elk jaar 10 miljoen mensen sterven door ondervoeding of de gevolgen hiervan. Dat zijn veertig maal meer slachtoffers dan bij de tsunami in Zuid-Oost-Azië in 2004. Elke dag sterven 17.000 kinderen aan ondervoeding, of één kind om de vijf seconden! Van de 42 landen die vandaag een voedselcrisis meemaken en hulp nodig hebben, bevinden er zich 36 in Afrika.

Hoe komt de winst tot stand? Welke middelen worden gebruikt?

Wie deelt In de winst?

Hoe evenwichtig is de winstverdeling?

Op basis waarvan wordt winst verdeeld?

Om al deze landen te kunnen helpen, zou er 16 miljard euro nodig zijn, het bedrag dat in Westerse landen wordt uitgeven aan parfum… Prof. Dr. Aimé Heene

Hoe worden de middelen aangewend?

Hoe wordt de winst aangewend?

Prof. Dr. Aimé Heene

Wie draagt welke gevolgen van het maken van winst?

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Financiële winst

Externaliteiten

opbrengsten

kosten

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Winst en externaliteiten •Welke en hoeveel negatieve externaliteiten ten aanzien van welke partijen ‧ Creëert de onderneming? ‧ Kan en wil het management van de onderneming herkennen en erkennen?

•Welke en hoeveel positieve externaliteiten ten aanzien van welke partijen ‧ Kan en wil het management van de onderneming herkennen en erkennen ‧ Kan en wil het management aanwenden tot het bevorderen van eigen baten?

•In welke mate is de door de onderneming gerealiseerde winst het gevolg van positieve en negatieve externaliteiten gecreëerd door welke andere partijen?

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Evenwicht?

Wie deelt hoe en hoeveel in de winst?

http://www.deredactie.be/cm/de.redactie/mediatheek/1.248980?mode=popupplayer&clickedMediaId =http://www.deredactie.be/cm/de.redactie/mediatheek/1.248980&fullscreen=false

Een arbeider verdient gemiddeld 29.000 € per jaar

http://www.loonwijzer.be/document/060516

Een topmanager verdient gemakkelijk 830.000 € per jaar http://www.tijd.be/ondernemen/hr_trends/artikel/_Over_de_lonen_van_topmanagers_wordt_doorgaans_veel_onzin_verteld_.6 147527

Bevorderen verantwoord en verantwoordelijk ondernemen de financiële winsten van de onderneming?

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Instrumentele argumenten voor MVO • Minder afval • Minder verbruik van grondstoffen • … • Betere kwaliteit • Meerprijs • …

Integratieve argumenten voor MVO •Voegt lange termijn toe aan vorige argumenten •Beter imago:

Kosten ↓

‣ Gemakkelijker aantrekken personeel ‣ Klantenbinding, vertrouwen ‣ Meerprijs voor producten

•Betere relaties ‣ Goodwill ‣ Duurzaam

Opbrengsten ↑

•Vinger aan de pols van de samenleving: ‣ Strategische informatie! ‣ Risk management ‣ Wetgeving anticiperen

• “Het laaghangend fruit voor MVO”

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Although the majority of studies on the link between social and financial performance report a positive link, some find neutral and inconclusive/mixed, even negative relationship (Margolis & Walsh, 2001). Margolis, J. D., & Walsh, J. P. (2001). People and profits? The search for a link between company's social and financial performance. New Jersey: Mahwah.

•Relationship CSP (social) – CFP (financial): ± 80 predictive studies → + relationship 42 → no relationship 19 → mixed relationship 15 → - relationship 4

Minerva

•Mostly + relationship; treat with caution! Prof. Dr. Aimé Heene

Prof. Dr. Aimé Heene

14/05/2009

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Minerva Prof. Dr. Aimé Heene

Minerva 85

Prof. Dr. Aimé Heene

Een strategisch managementperspectief op MVO

Faculteit Economie en Bedrijfskunde– Vakgroep Management en Ondernemerschap

Opdracht voor de sessie over milieubewust ondernemen

Prof. Dr. Aimé Heene