Change the Climate Change

เลย์ลง2ปก หัวชนกัน

ฟิลม์ไดคัด

RT_ปกทำเรื่องเล็กให้เป็นเรื่องใหญ่ *เพลทตัด4 *งาน4สี *ปรู๊ฟอาร์ตมัน *24-11-53 *ธัญรัศม์

คูมือการประกวด Change…the Climate Change ทำ ‘เรื่องเล็ก’ ใหเปน ‘เรื่องใหญ’ เจาของ กรมสงเสริมคุณภาพสิ่งแวดลอม 49 ซ.30 ถ.พระราม 6 พญาไท กรุงเทพฯ 10400 ผูเขียน ผูชวยศาสตราจารย อรรถพล อนันตวรสกุล, ณัฏฐธร กังวาลไกล ภาพประกอบ ตองการ, นภสร ลิ้มไชยาวัฒน, กัมปนาท ศิลาวรรณ, อัญชลีพร วรชาติตระกูล ศิลปกรรม กัมปนาท ศิลาวรรณ, อัญชลีพร วรชาติตระกูล ผูจัดทำ บริษัท ไบโอสโคป พลัส จำกัด 47/51 ซ.โชคชัย 4 (20) ถ.ลาดพราว แขวงลาดพราว เขตลาดพราว กรุงเทพฯ 10230 พิมพที่ โรงพิมพสำนักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ ISBN 978-974-286-842-0

ทำ ‘เรื่องเล็ก’ ให้เป็น ‘เรื่องใหญ่’

คำนำ

หนังสือ “Change the Climate Change ทำ ‘เรื่องเล็ก’ ให้เป็น ‘เรื่องใหญ่’” เป็นหนังสือคู่มือการผลิตหนังสั้นหรือคลิปวิดีโอที่จัดทำขึ้นตามโครงการเทศกาลหนังสั้น “Change the Climate Change” เพื่อส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ของประชาชนใน ทศวรรษแห่งการศึกษาเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยเนื้อหาของคู่มือเล่มนี้ประกอบด้วย ความรู้สั้นๆ เกี่ยวกับเรื่องปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความรู้เบื้องต้น เกี่ยวกับเทคนิคและทักษะต่างๆในการผลิตหนังสั้นหรือคลิปวีดีโอ โดยผู้อ่านที่สนใจ สามารถส่งผลงานของตนเกี่ยวกับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ใกล้บ้าน โดยใช้กระบวนการผลิตหนังสั้นหรือคลิปวิดีโอในการสร้างความหมายแห่งการ เรียนรู้ด้วยตัวเองและถ่ายทอดความคิดนั้นผ่านสื่อภาพยนตร์หรือคลิปวิดีโอมายัง กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม (สามารถดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ www.deqp.go.th) โดยคลิปวิดีโอที่ได้รับรางวัลจากการประกวดตามโครงการฯ จะได้รับการคัดเลือกเพื่อไป ฉายในการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านสิ่งแวดล้อมอย่างไม่เป็นทางการ ครั้งที่ 13 (IAMME) ณ ประเทศกัมพูชา ปี 2554 (The 13th Information ASEAN Ministerial Meeting on Environment)

และเพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาส ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 84 พรรษา ในปี 2554 คณะกรรมการพิจารณาผลงาน จะคัดเลือกคลิปวิดีโอของผู้ส่งผลงานเข้าประกวดหนังสั้นหรือคลิปวิดีโอ “Change the Climate Change” จำนวน 84 เรื่อง นำมาร้อยเรียงจัดสร้างเป็นภาพยนตร์เรื่องยาว (Crowdsource) เพื่อออกฉายจริงในวันสิ่งแวดล้อมไทย วันที่ 4 ธันวาคม 2554 เพื่อ เป็นการร่วมเฉลิมฉลองในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญ พระชนมพรรษา 84 พรรษา ในวันที่ 5 ธันวาคม 2554

กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม หวังเป็นอย่างยิ่งว่า คู่มือเล่มนี้จะมีส่วนช่วย ให้ท่านเกิดความรู้ความเข้าใจในเรื่องกระบวนการผลิตคลิปวิดีโอเพื่อสร้างความหมายแห่ง การเรียนรู้และการถ่ายทอดนำเสนอความคิดต่างๆ อันจะนำไปสู่ความร่วมมือกันในการ ป้องกันแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมของประเทศ ต่อไป กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม

เพียงถ่ายคลิปอันแสดงให้เห็นถึงผลกระทบอันเนื่องมาจากปัญหาโลกร้อน ภูมิอากาศ เปลี่ยนแปลงที่ ‘ชวนช็อค’ ความยาว 7-10 นาที คลิปนั้นก็จะมีสิทธิปรากฏอยู่ใน หนังยาว ที่จะแสดงให้โลกรู้ว่า ปัญหาสิ่งแวดล้อมในขณะนี้เข้าขั้นวิกฤตเพียงใด คุณสามารถใช้เทคนิคทางภาพยนตร์ใดๆ ก็ได้ปรุงแต่งให้คลิปนั้นสามารถ ‘สื่อสาร’ ให้เข้าใจง่าย คลิปของใคร ‘ชวนช็อค’ ที่สุด จะได้รับรางวัลดังต่อไปนี้ ชนะเลิศ รับ 100,000 บาท พร้อมโล่จากรัฐมนตรีว่าการ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และเกียรติบัตร (1 รางวัล) ชนะเลิศอันดับ 2 รับ 50,000 บาท พร้อมโล่จากปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และเกียรติบัตร (1 รางวัล) ชนะเลิศอันดับ 3 รับ 30,000 บาท พร้อมโล่จากอธิบดี กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม และเกียรติบัตร (1 รางวัล) รางวัลชมเชย 10,000 บาท พร้อมเกียรติบัตร (10 รางวัล) คลิปที่ได้รางวัลและคลิปที่เข้ารอบอื่นๆ รวมทั้งสิ้น 84 คลิป มีสิทธิปรากฏอยู่ในหนังยาวเท่าเทียมกัน ส่งผลงานมาที่ โครงการเทศกาลหนังสั้น Change the Climate Change กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม 49 ซอย 30 ถนนพระราม 6 พญาไท กรุงเทพฯ 10400 (ส่งเป็นดีวีดี 2 ชุด) โทร. 0-228-5628-9 หรือ ส่งไฟล์ความละเอียดสูงมาที่ change.theclimate.change@gmail.com * คลิปที่ส่งเข้ามาต้องไม่เคยเผยแพร่ที่ใดมาก่อน

สารบัญ Change...the Climate Change

โลกใบร้อน อากาศเปลี่ยนแปลง และ ทุกอย่างจะไม่เหมือนเดิม

การเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ กับโอกาส ของความมั่นคงและยั่งยืน

ทางเลือกและทางรอด

หยิบกล้องแล้วเล่าเรื่อง

เผยแพร่อย่างไรให้โลกตะลึง

การทำหนังสั้นแบบพื้นฐาน

เราทำหนังสั้นจากอะไร

ระดมพล

ปัญหาที่มักเจอในกองถ่าย

ตัดและต่อก่อเป็นเรื่อง

10 22 30 34 42 50 61 66 90 118 124

10

Change... the Climate Change อรรถพล อนันตวรสกุล

11

เราเริ่มชินกับภาพขาวและขอมูลเหลานี้แลวหรือยัง?

>�

1

ä¿»†Ò·‹ÇÁÅÒÁࢌÒÊًࢵ·ÕèÍÂÙ‹ÍÒÈÑ·ҧµÍ¹ãµŒ¢Í§ ÍÍÊàµÃàÅÕÂ

>�

¾ÒÂØËÔÁÐÃعáç ·ÕèÊØ´ã¹ÃͺÊÔº»‚·Ò§ µÐÇѹÍÍ¡à©Õ§à˹×Í ¢Í§ÊËÃÑ°ÍàÁÃÔ¡Ò

2

12

>�

·ÐàÅ·ÃÒ ã¹áÍ¿ÃÔ¡Ò áÅÐÍÕ¡ ËÅÒ·ÇÕ»¡íÓÅѧ ¢ÂÒµÑÇ ¢³Ð·Õè ·ÐàÅÊÒºÍÕ¡ËÅÒÂáË‹§ ¡íÓÅѧ˴µÑÇ

3

>�

ÀÑÂáÅŒ§¢ÂÒµÑÇ໚¹Ç§¡ÇŒÒ§·Ò§ µÐÇѹµ¡¢Í§»ÃÐà·È¨Õ¹ ¢³Ð·Õè ËÅÒÂàÁ×ͧ·Ò§´ŒÒ¹µÐÇѹÍÍ¡¡ÅѺ »ÃÐʺÀѹéÓ·‹ÇÁã¹Ä´Ù¹éÓËÅÒ¡

4

¼Å¼ÅÔµ¡ÒÃà¡ÉµÃàÊÕÂËÒÂÍ‹ҧ˹ѡ¨Ò¡¾ÔºÑµÔÀÑ ¨Ò¡¾ÒÂØ ÀÑÂáÅŒ§ áÅÐÀÒÇйéÓ·‹ÇÁ©Ñº¾Åѹ Ê‹§¼ÅãËŒËÅÒ»ÃÐà·È áÁŒ¨ÐÁÕ¾×é¹·Õè¡ÒÃà¡ÉµÃ ᵋ¡ÅѺ¼ÅÔµÍÒËÒÃ䴌Ŵ¹ŒÍÂŧ ÏÅÏ

13

หรือแมแตในบานเราเอง เราเริ่มชาชินกับภาพและเรื่องราวนี้แลวหรือยัง?

6

5

8 7 ÀÒ¾¤Å×蹫Ѵ¾ÃÐÍØâºÊ¶ÇÑ´¢Ø¹ÊÁطøÒÇÒÊ ÍÓàÀ;ÃÐÊÁØ·Ã਴Õ ¨. ÊÁطûÃÒ¡Òà ¡ÓÅѧ໚¹¡Ãк͡àÊÕ§àµ×͹ÀÑÂNjҼšÃзº ¨Ò¡¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§¢Í§ÊÀÒ¾ÀÙÁÔÍÒ¡ÒÈâÅ¡ä´Œà¡Ô´¢Ö鹡Ѻ»ÃÐà·Èä·Â áÅŒÇÍ‹ҧ໚¹ÃÙ»¸ÃÃÁ¨¹ÂÒ¡¨Ð»¯Ôàʸ à´ÔÁ¹Ñé¹ÇÑ´¢Ø¹ÊÁطøÒÇÒʵÑé§ÍÂÙ‹ ã¹à¢µªØÁª¹ ᵋ»˜¨¨ØºÑ¹ªØÁª¹ºŒÒ¹¢Ø¹ÊÁطèչ䴌¶ÍÂ˹ࢌÒä»ÍÂÙ‹ÅÖ¡¢Öé¹ à¹×èͧ¨Ò¡¾×é¹·ÕèªÒ½˜›§à´ÔÁ¶Ù¡¤Å×蹡Ѵà«ÒШ¹¾Ñ§·ÅÒ áÅÐã¹ÀÒÇл¡µÔ ·Õè¤Å×è¹äÁ‹áçÁÒ¡¹Ñ¡ ÃдѺ¹éÓ·ÐàÅ¡ç¢Öé¹ÊÙ§¨¹ªÒǺŒÒ¹µŒÍ§Í¾Â¾ ʋǹ ÇÑ´¹Ñé¹µÑé§ÍÂÙ‹·Õèà´ÔÁâ´ÂªÒǺŒÒ¹ª‹Ç¡ѹ¡ÃдѺ¾×é¹¾ÃÐÍØâºÊ¶ãËŒÊÙ§¢Öé¹ ¹Ñè¹ËÁÒ¶֧ËÒ¡ÞÒµÔâÂÁ¨ÐࢌÒä»·ÓºØÞ ¨ÐµŒÍ§»‚¹¢Öé¹ä»ãËŒ¶Ö§¾×é¹ ¾ÃÐÍØâºÊ¶·Õè·ÓãËÁ‹ áÅлŋÍÂãËŒ¾×é¹´ŒÒ¹Å‹Ò§¨Á¹éÓµ‹Íä»ã¹ª‹Ç§¹éÓ¢Öé¹

14

คําถามสําคัญที่เกิดขึ้นในความคิดของผูเขียนขณะเรียบเรียง ขอมูลขางตนก็คือ เรายังตองการรับรูขอมูล เรื่องราว และขาวสารสถานการณ ผลกระทบจากภาวะการเปลี่ยนของภูมิอากาศโลกอีกมากแคไหน จึงจะทําใหเราตื่นตัวเสียทีวาความเปลี่ยนแปลงเหลานี้ไดมาถึงตัวเรา แลวในวันนี้ และเปนการเปลี่ยนแปลงที่ยากยิ่งจะหลีกเลี่ยง หรือ ทําเปนไมรับรูกันอีกตอไป ÊÑÞÞÒ³àµ×͹ÀÑ·Õè´Ñ§¶Õè¢Öé¹áÅСÃЪÑé¹ÂÔ觢Öé¹ àÊÕ§àµ×͹ÀѶ֧¤ÇÒÁà»ÅÕè¹á»Å§·Õèà¡Ô´¢Ö鹡ѺÊÀÒ¾ ÀÙÁÔÍÒ¡ÒȢͧâÅ¡¹Ñé¹àÃÔèÁ¢Öé¹µÑé§áµ‹»ÅÒÂȵÇÃÃÉ·Õè 20 »ÃÐà´ç¹·Õè¶Ù¡ ËÂԺ¡ÁÒ¶¡à¶Õ§¡Ñ¹Í‹ҧ¡ÇŒÒ§¢ÇÒ§¡ç¤×Í ‘ÍسËÀÙÁÔ’ ¢Í§âÅ¡·Õè ÍØ‹¹¢Öé¹Í‹ҧµ‹Íà¹×èͧ ᵋ¢³Ðà´ÕÂǡѹ¡çÁÕ¢ŒÍ¶¡à¶Õ§áÅÐⵌáÂŒ§Ç‹Ò ËÒ¡âšÌ͹¢Ö鹨ÃÔ§ ·ÓäÁºÒ§¾×é¹·Õè¨Ö§Ë¹ÒÇàÂ繡NjÒà´ÔÁ ¤ÓµÍº¡ç¤×Í ¤ÇÒÁ¼Ñ¹¼Ç¹¢Í§ÍسËÀÙÁÔ·Õèà¡Ô´¢Öé¹ äÁ‹Ç‹Ò¨Ðà´ÕëÂÇÌ͹à´ÕëÂÇ˹ÒÇ ÃŒÍ¹ÁÒ¡¢Öé¹Ë¹ÒÇÁÒ¡¢Öé¹ ËÃ×ÍÌ͹¹Ò¹¢Öé¹ Ë¹Òǹҹ¢Öé¹ ÅŒÇ¹à»š¹á¤‹ ÂÍ´ÀÙà¢Ò¹éÓá¢ç§·Õèâ¼Å‹¾Œ¹¼ÔǹéÓ áÅÐÂéÓàµ×͹ãËŒàË繶֧¤ÇÒÁ¼Ñ¹¼Ç¹ ¢Í§ÀÙÁÔÍÒ¡ÒÈ «Öè§ËÁÒ¶֧ÅѡɳТͧÍÒ¡ÒÈâ´Âà©ÅÕèÂã¹¾×é¹·Õè ˹Öè§æ ¹Í¡¨Ò¡ÍسËÀÙÁÔáÅŒÇàÃÒÂѧµŒÍ§¤Ó¹Ö§¶Ö§»˜¨¨ÑÂÍ×è¹ ä´Œá¡‹ ¤ÇÒÁªØ‹Áª×é¹ ÍÕ¡´ŒÇ à¾ÃÒзÑé§ ‘ÍسËÀÙÁÔ’ áÅÐ ‘¤ÇÒÁª×é¹’ ໚¹»˜¨¨Ñ·Õè à¡ÕèÂÇ¢ŒÍ§â´ÂµÃ§¡Ñº ‘ÀÙÁÔÍÒ¡ÒÈ’ ÀÒ¾áÅТŒÍÁÙŵ‹Í仹ÕéáÊ´§ãËŒàË繶֧¤ÇÒÁ¼Ñ¹¼Ç¹¢Í§ ÀÙÁÔÍÒ¡ÒÈâÅ¡·Õèà¡Ô´¶ÕèÂÔ觢Öé¹áÅСÃЪÑé¹ÂÔ觢Öé¹ã¹Ãͺ·ÈÇÃÃÉ·Õ輋ҹÁÒ

15

10

9 2000

2002

ประเทศแคนาดาเผชิญภัยแลงครั้งสำคัญ เนื่องจากแผเปนวงกวางจากฝงแอตแลนติก ถึงแปซิฟก และยาวนานระหวาง ฤดูใบไม รวง ป 2001 ถึง ฤดูรอน ป 2002

13

2005

ป 2005 หลังพายุเฮอรริเคน แคทรีนา พัดเขาทางตอนใตของ สหรัฐอเมริกาจนเกิดความเสีย หายใหญหลวงแลว ผูคน ทั่ว โลกก็ไดเห็นภาพที่ชวนช็อคยิ่ง กวานั่นคือธารน้ำแข็งที่เคย ปกคลุมพื้นที่สูงทั่วโลกกําลัง ละลาย และจะทยอยหายไป ทั้งหมดภายในไมกี่ปนับจากนี้ไป

16

ป 2002 เกิดเหตุน้ำทวมใหญ ในยุโรป เนื่องจากฝนตกหนักในบริเวณเทือกเขา แอลปตะวันออก สงผลใหประเทศตางๆ ไดรับความเสียหายถึง 9 ประเทศ คิด มูลคาเสียหายมากกวา 1 พันลานยูโร

14

2006

ป 2006 สารคดี เรื่อง An Inconvenient Truth ออกฉายในวงกวาง ภาพหนึ่งติดตาของ ผูคนคือ ตอนที่ิ อัล กอร พยายามนําเสนอให เห็นวา ปริมาณคารบอนซึ่งเปนตัวการสําคัญที่ ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศเพิ่มขึ้น อยางนาตกใจเพียงไรในชวงปลายศตวรรษ ที่ผานมา ทีมงานจัดเตรียมเครนยก อัล กอร ใหสูงขึ้น พรอมๆ กับเสนกราฟบอกปริมาณ คารบอนพุงทะยานสูงขึ้นจนนาตกใจ

11

12

2003

2004

ป 2003 หลายประเทศในยุโรป เผชิญหนากับคลื่นความรอน ครั้งรุนแรงที่สุดในรอบ 150 ป มีผูเสียชีวิตจากวิกฤตินี้มากกวา 40,000 คน

ป 2004 พื้นที่บริเวณใตเสนศูนยสูตร ของประเทศบราซิลเผชิญหนากับพายุ เฮอรริเคน ในภาคพื้นแอตแลนติก ตอนใตเปนครั้งแรกในประวัติศาสตรของ ภูมิอากาศโลก

15

2007

ป 2007 เกิดพิบัติภัยน้ำทวมครั้งใหญในประเทศอังกฤษ ซึ่งเผชิญกับปริมาณน้ำฝนสูงสุด ในรอบ 47 ป สงผลใหเมืองตางๆ ตั้งแตไอรแลนดเหนือจรดแควนเวลสจมอยูใตน้ำ ในภาพคือเมือง Gloucestershire ซึ่งประสบภัยจากน้ำทวมหนักที่สุดราวสองเดือน

17

16

17

2008

ป 2008 พายุหมุน นารกีส กอตัวขึ้นใน มหาสมุทรอินเดีย เดิมมีพยากรณวาพายุ ลูกนี้จะขึ้นฝงทางตอนใตของอินเดีย แต พายุลูกนี้กลับมุงหนาไปที่บังคลาเทศ กอนจะวกออกสูทะเลและเคลื่อนตัวไป ขึ้นฝงที่ปากแมน้ำอิระวดี ประเทศพมา แทน แมจะไมมีการประกาศจํานวนผูเสีย ชีวิตจากรัฐบาล แตสํานักขาวหลายแหง รายงานวามีมากกวา 80,000 คน และมี คนตองยายที่อยูอีกนับ 100,000 คน

18

2009

ป 2009 ฟลิปปนส ตองปวดหัวกับ ไตฝุนเจาปญหาที่ชื่อ Ketsana แมจะมีความเร็วลมไมมากนัก แตกลับเปลี่ยนแปลงทิศทางจน คาดการณไมได สุดทายพายุขึ้นฝง ที่กรุงมะนิลา ความเสียหายจาก คลื่นพายุซัดฝงสูงถึง 7 เมตร และ ปริมาณน้ำฝนจํานวนมหาศาลทําให เกิดน้ำทวมเฉียบพลันรุนแรงที่สุด ในรอบ 40 ป

และนี่คือประมวลภาพเหตุการณในรอบป 2010 ที่เปนสัญญาณเตือนภัยวาการ เปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศกําลัง เกิดขึ้นอยางตอเนื่องและสงผลกระทบตอ ผูคนในทุกทวีป 18

19

20

21 จากบนมาลาง: ภัยแลงในจังหวัดชุมพร (มีนาคม 2010) / น้ำทวมเฉียบพลันในเมืองนานปง (มิถุนายน 2010) / ไฟไหมปาทางตอนใตของแคลิฟอรเนีย (สิงหาคม 2010) / พายุเมไกขึ้นฝง ที่เกาะไตหวัน (ตุลาคม 2010)

19

20

ขอมูล เรื่องราว และภาพขาวเหลานี้ เพียงพอแลวหรือยังที่จะทําใหเรา ตื่นตัวมากขึ้น ในการทําความเขาใจ เตรียมพรอม และเปลี่ยนแปลงใน สิ่งที่เราทําได เพื่อที่จะอยูรวมกันได ทามกลางความเปลี่ยนแปลง ที่รุนแรงมากขึ้น ในปจจุบันและอนาคต

21

âÅ¡ãºÃŒÍ¹ ÍÒ¡ÒÈà»ÅÕè¹á»Å§ áÅзءÍ‹ҧ·Õè¨ÐäÁ‹ÁÕÇѹàËÁ×͹à´ÔÁ คําวา ‘การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศโลก’ (Global Climate Change) อาจเปนคําใหมสําหรับคนสวนใหญที่คุนเคยกับคําวา ‘ภาวะโลกรอน’ (Global Warming) มากกวา กระทั่งเขาใจผิดไปวาทั้งสองคํานี้มีความหมายเหมือนกัน นอกจาก นี้ยังมีความเขาใจคลาดเคลื่อนที่วา ปรากฏการณเรือนกระจก (Greenhouse Effect) ภาวะโลกรอน และการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศโลกนั้นเปนเรื่องเดียวกัน ในที่นี้ จะทําความเขาใจไปทีละประเด็นดังนี้

ทําไมโลกจึงรอน และโลกรอน เกิดจากปรากฏการณ เรือนกระจกใชหรือไม?

22

>�

ความรอนที่เกิดขึ้นบนผิวโลก เกิดจากการรับพลังงาน จากแสงอาทิตย โดยโลกดูดซับความรอนไวในชั้นดินและน้ำ กอนจะสะทอนความรอนกลับสูอวกาศ ในชั้นบรรยากาศที่ หอหุมโลกไวมีชั้นของกาซโอโซนซึ่งทําหนาที่คัดกรอง และ สะทอนกลับรังสีอัลตราไวโอเลตที่เปนอันตรายหรือมีความ เขมขนมากเกินไป ชั้นของโอโซนจึงทําหนาที่เปนฟองน้ำ โอบอุมโลกจากรังสีความรอนภายนอกโลกที่เดินทางมาพรอม กับแสงอาทิตย ทั้งยังชวยดูดซับไมใหความรอนถูกสะทอนกลับ ออกไปทั้งหมด จึงทําใหโลกมีภาวะที่สมดุล สภาพดังกลาวนาจะดําเนินไปดวยดี หากไมมี การรบกวนความสมดุลของสสาร โดยการปลอยกาซบางชนิดขึ้นไปหอหุมโลกไวอีกชั้น กาซกลุมนี้โดยรวมเราเรียกวา กาซเรือนกระจก (Greenhonse Gas) ซึ่งมีคุณสมบัติ รวมกันในแงความสามารถในการดูดซับความรอนไดดี เชน คารบอนไดออกไซด มีเทน ฯลฯ ทําใหเกิดการสะสมความรอนบนพื้นผิวโลกและชั้นบรรยากาศ เปนสาเหตุสําคัญ ที่ทําใหอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกสูงขึ้น นอกจากนี้กาซเรือนกระจกบางชนิด เชน CFC ยังไปรบกวนกาซโอโซนโดยทําปฏิกิริยาทางเคมี ดึงออกซิเจนโมเลกุลของกาซโอโซนออกไปใชในการกอตัวเปน กาซประเภทอื่นจนทําใหชั้นของโอโซนเบาบางลง (Ozone Depletion) จนบางพื้นที่เกิดเปนรูรั่วของโอโซน (Ozone Hole) สงผลใหรังสีอัลตราไวโอเล็ตผานชั้นบรรยากาศโลก เขามาไดมากขึ้น ซึ่งรังสีอัลตราไวโอเล็ตนี้จะสงผลราย โดยตรงตอรางกายของมนุษย และอาจทําใหเกิดโรคมะเร็ง ผิวหนังได

âÍ⫹·Ó˹ŒÒ·Õè¡ÃͧÃѧÊÕ¤ÇÒÁÌ͹¨Ò¡´Ç§ÍҷԵ áÅдٴ«Ñº¤ÇÒÁÌ͹änj͋ҧ ¾ÍàËÁÒÐ ÊÁ´ØÅ·Õèà»ÅÕè¹仺¹ªÑé¹âÍ⫹ÁÕʋǹ·ÓãËŒà¡Ô´ÃÙÃÑèÇâÍ⫹¢¹Ò´ãËÞ‹ ઋ¹·ÕèºÃÔàdz¢ÑéÇâš㵌

23

กลุมกาซเรือนกระจก ผูรายหลายโฉมหนา หรือแพะรับบาป

กาซเรือนกระจกแตละชนิดมีสัดสวน ในชั้นบรรยากาศแตกตางกัน มีตนกําเนิด จากกิจกรรมของมนุษยที่ตางกัน และ แตละชนิดมีความสามารถในการดูดซับ ความรอนไดไมเทากัน

ÃÐÂÐàÇÅÒ¡Òä§ÍÂÙ‹¢Í§¡ Ò«·Õ赋ҧ¢¹Ô´¡Ñ¹

26

24

Annual Greenhouse Gas Emissions by sector Industrial Processes

Power stations

Transportation fuels

Waste disposal and treatment

Agriculture byproducts Fossil fuel retrieval, processing and distribution คารบอนไดออกไซด

Land use and biomass burning Residential, commercial and other sources มีเทน

ไนตรัส ออกไซด

27

ในบรรดากาซเรือนกระจก คารบอนไดออกไซด จัดวามีความสําคัญอยางมาก เพราะนอกจากจะมีอายุยืนยาวตกคางในชั้นบรรยากาศไดนานถึง 200 ปแลว ยังมี ความสามารถในการดูดซับความรอนไดดี ที่สําคัญเปนกาซที่ถูกปลอยขึ้นสูชั้นบรรยากาศ ในสัดสวนที่สูงมากเนื่องจากการใชเชื้อเพลิงฟอสซิลในอุตสาหกรรมและยวดยานพาหนะ และการใชวัตถุดิบจากฟอสซิลในอุตสาหกรรมปโตรเคมี ถัดจากคารบอนไดออกไซดก็คือ ไนตรัสออกไซด ซึ่งมีอายุยืนยาวถึง 114 ป และมีที่มาจากการใชปุยในการเกษตรและ การเผาเศษวัสดุทางการเกษตร ที่สําคัญไมแพกันคือ มีเทน ซึ่งแมจะมีอายุยืนยาวในชั้น บรรยากาศเพียง 12 ป แตมีความสามารถในการดูดซับความรอนมากกวาคารบอนไดออกไซดถึง 21 เทา ประเด็นเรื่องมีเทนและไนตรัสออกไซดนี้เองที่ทําใหประเทศ อุตสาหกรรมจํานวนมากใชเปนประเด็นตอรองในการเจรจาเพื่อแสวงหาทางออกรวมกัน ในการลดการปลอยกาซเรือนกระจก โดยประเทศอุตสาหกรรมกลาววาประเทศกําลัง พัฒนาที่มีการผลิตภาคการเกษตรจะเปนฝายไดเปรียบหากประเทศอุตสาหกรรมตองลด การปลอยคารบอนลง สิ่งที่สําคัญกวานั้นก็คือ ไมวาจะเปนภาคอุตสาหกรรม เกษตรกรรม การขนสง หรือครัวเรือน ทุกฝายตางก็มีสวนสําคัญในการปลอยกาซเรือนกระจกสูชั้นบรรยากาศ กาซเรือนกระจกจึงไมใชจําเลยของปญหาโลกรอนและภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลง แต ปริมาณการเพิ่มขึ้นของกาซเรือนกระจกคือสิ่งที่ชี้ใหเห็นวา กิจกรรมตางๆ ที่ดําเนินอยู ของทุกคนกําลังทําลายโอกาสของความมั่นคงยั่งยืนในการอยูรวมกันบนโลกใบนี้

25

สิ่งที่สําคัญจําเปนเรงดวนจึงไมใชการกลาวหาหรือซัดโทษกัน แตคือการรวมมือ จัดการกับสาเหตุสําคัญที่ทําใหเกิดภาวะโลกรอนและการเปลี่ยนแปลงของสภาพ ภูมิอากาศโลก นั่นก็คือ กาซเรือนกระจก โดยมีคารบอนไดออกไซด เปนเปาหมายแรก ที่ตองเรงควบคุมใหได

ทําไมตองเรง จัดการกับคารบอน

คําตอบอยูในสองภาพตอไปนี้ครับ

28

ปริมาณคารบอนในชั้นบรรยากาศมีความเขมขนมากขึ้นเรื่อยๆ โดยไมมีทาทีจะ ลดลงไมวาราคาน้ำมันจะขยับตัวสูงขึ้น เกิดภาวะสงคราม หรือเกิดความตื่นตระหนกใน เรื่องโลกรอน ภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง นั่นแสดงวานับจากวันที่นักวิทยาศาสตรเริ่มออกมา เตือนภัยการเพิ่มขึ้นของคารบอน จนวันที่หนังสารคดี An Inconvenient Truth ออกมา สรางความตระหนกตกใจแกผูชมจํานวนมาก ยังไมมีอะไรหยุดยั้งการเพิ่มขึ้นของคารบอน ไดเลย แมหลายคนจะพยายามตะโกนใหดังแคไหนก็ตาม

26

29

ภาพนี้นําเสนอขอมูลของ IPCC ซึ่งเปนขอมูลชุดเดียวกับที่ อัล กอร นําไปใช ประกอบการบรรยายในซีนอันโดงดังของ An Inconvenient Truth ขอมูลจากภาพแสดง ใหเห็นวาวิวัฒนาการของโลกไดพยายามปรับสมดุลใหกับสภาพอากาศมาโดยตลอด ปริมาณคารบอนในอากาศมีชวงปรับตัวสูงขึ้นและลดลงโดยกลไกธรรมชาติ เชน การดัก จับคารบอนโดยกระบวนการสังเคราะหแสงของพืช การเกิดปรากฎการณธรรมชาติตางๆ ที่ชวยปรับสมดุลใหกับวัฏจักรคารบอน แตทุกอยางมาถึงจุดที่นาวิตกที่สุดเมื่อวิวัฒนาการ ของมนุษยมาถึงและเมื่อมนุษยรูจักใชไฟ และตามดวยการใชพลังงานจากฟอสซิลใน รูปแบบของถานหิน น้ำมัน และกาซ รวมถึงการนําวัตถุดิบเหลานั้นมาแปรเปนสินคา ที่หลากหลาย ในรอบ 100 ปนี้ เราจะตองเผชิญกับสภาวะแวดลอมของโลกที่มีปริมาณ คารบอนไดออกไซดในชั้นบรรยากาศเพิ่มขึ้นจาก 370 สวนในลานสวน เปน 680 สวน ในลานสวน

27

ยังจําขอมูลที่บอกเลากอนนี้ไดใชมั้ยครับวา คารบอนในชั้นบรรยากาศมีอายุ ยืนยาวถึง 200 ป สิ่งที่เราทําได ณ วันนี้คือ ลดการปลอยคารบอนทุกรูปแบบสูชั้น บรรยากาศและหาทางนํามันลงมาใหไดดวยวิธีที่เรียบงายที่สุด นั่นคือเพิ่มพื้นที่สีเขียว ตนไมคืออาวุธชนิดเดียวที่เรามีในการจับคารบอนในอากาศ อยางไรก็ตาม มีรายงานจากขอคนพบทางวิทยาศาสตรหลายชิ้นยืนยันตรงกัน วา ตอใหมนุษยเลิกใชพลังจากฟอสซิลทุกรูปแบบแลวก็ยังอาจไมเพียงพอตอการชะลอ การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศโลก สิ่งที่เราตองทําตอไปก็คือ ปรับตัวใหเทาทันการเปลี่ยนแปลง (Adaptation) ลดผลกระทบทุกอยางจากกิจกรรมของเราใหมากที่สุด (Mitigation) และเรงฟนฟู เยียวยาความเสียหาย (Resilience) ที่เกิดกับระบบนิเวศโลกดวยทุกวิถีทางที่เราจะทําได นอกเสียจากวาเราจะอยากเปนภาระโลกแบบนี้กันตอไป

30

28

ÊѴʋǹ¢Í§¡ Ò«àÃ×͹¡ÃШ¡ã¹ªÑ鹺ÃÃÂÒ¡ÒÈ

25

64%

¤Òà ºÍ¹ä´ÍÍ¡ä«´ (CO2) à¡Ô´¨Ò¡¡ÒÃà¼ÒäËÁŒ ¡ÒÃ㪌Çѵ¶Ø´Ôº»ÃÐàÀ·» âµÃà¤ÁÕ áÅСÒÃŴŧ¢Í§¾×é¹·Õ軆ÒäÁŒ

20%

ÁÕà·¹ (CH4) à¡Ô´¨Ò¡¡ÒûÈØÊÑµÇ ¡Ò÷ӹһÅÙ¡¢ŒÒÇ áÅСÃкǹ¡ÒËÍÂÊÅÒÂ

15%

ä¹µÃÑÊÍÍ¡ä«´ (N2O) à¡Ô´¨Ò¡¡ÒÃà¡ÉµÃ ¡ÒÃ㪌»Ø‰Â ¡ÒÃà¼ÒÇÑÊ´ØàËÅ×ͨҡ¡ÒÃà¡ÉµÃáÅÐÍصÊÒË¡ÃÃÁ

1%

¡ Ò«Í×è¹æ ÃÇÁ·Ñé§ ¤ÅÍâÿÅÙâäÒà ºÍ¹ (CFC) ·Õèà¡Ô´¨Ò¡Ãкº·Ó¤ÇÒÁàÂç¹ ¡ÒâÖé¹ÃÙ»¾ÅÒʵԡáÅÐâ¿Á ·ÕèÁÒ: www.maf.govt.nz

29

¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§¢Í§ÀÙÁÔÍÒ¡ÒÈ ¡ÑºâÍ¡Òʢͧ¤ÇÒÁÁÑ蹤§áÅÐÂÑè§Â×¹ หลังจากที่ไดรับรูขอมูลและสถานการณตางๆเกี่ยวกับโลกรอน และการ เปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศของโลกติดตอกันมาหลายป สิ่งที่เกิดขึ้นกับผูคน จํานวนมากก็คือ “เริ่มชิน” และเกิดความคิดวา “มันเปนธรรมชาติ” ซึ่งจะตองดําเนิน ตอไป เราไมสามารถเปลี่ยนแปลงอะไรได คําถามสําคัญจึงเกิดขึ้นวา หากเราไมจัดการอะไรเลยกับโลกที่กําลังเปลี่ยนแปลงนี้จะเกิดอะไรขึ้น? คําตอบก็คือ “ภาพชินตา-ขาวคุนหู” เชน น้ำทวม ดินถลม พายุหมุน ไฟปา ภัยแลง การพังทลายตามแนวชายฝง ปะการังฟอกขาว การขาดแคลนอาหาร พืชผล ที่เพาะปลูกไวเสียหาย โรคระบาด ฯลฯ ก็จะเกิดมากยิ่งขึ้นและถี่ยิ่งขึ้นกวาเดิม และใน ระยะยาว การโยกยายถิ่นที่อยูอาศัยก็จะเกิดขึ้นมากอยางที่ไมเคยปรากฏขึ้นมากอน ประเทศที่ไมเคยตองนําเขาผลผลิตทางการเกษตรมากอนเนื่องจากเพาะปลูกเองได อาจตองเริ่มนําเขาผลผลิตอาหารเพื่อชดเชยความเสียหายที่เกิดขึ้นตอการเกษตรใน ประเทศ งบประมาณประจําปของแตละประเทศจะตองถูกสํารองไวสวนหนึ่งเพื่อ ชวยเหลือและเยียวยาผูประสบภัย ซึ่งทําใหงบประมาณที่ควรนําไปใชเพื่อการอาน ที่สําคัญจำเปนตองลดนอยลง บางทีเราอาจจะไดเห็นภาพเหลานี้ถี่ขึ้น และเห็นสภาพความเสียหายที่รุนแรง มากยิ่งขึ้น

>�

31

30

¸ÒùéÓá¢ç§·Õè໚¹áËÅ‹§¼ÅÔµÊÓ¤ÑÞ ¢Í§âºÅÔàÇÕ¡ÓÅѧÅÐÅÒÂä» ¢³Ð·ÕèªÒǺѧ¤ÅÒà·È«Ö觵Ñ駶Ôè¹°Ò¹ÍÂً㹠ࢵ·ÕèÅØ‹ÁµèÓ µŒÍ§à¼ªÔޡѺÊÀÒÇйéÓ·‹ÇÁ ˹ѡ¢Öé¹ ·Ñ駨ҡ»ÃÔÁÒ³¹éÓã¹áÁ‹¹éÓ·Õè ÁÒ¨Ò¡¡ÒÃÅÐÅÒ¢ͧ¸ÒùéÓá¢ç§ã¹à¢µ ÀÙà¢ÒËÔÁÒÅÑ áÅШҡÊÀÒÇйéÓ·ÐàŠ˹عÊÙ§ à¹×èͧ¨Ò¡¡ÒÃà¾ÔèÁ¢Ö鹢ͧ»ÃÔÁÒ³ ¹éÓ·ÐàŵÒÁá¹ÇªÒ½˜›§

>�

34

ࢵ·ÐàÅ·ÃÒ·Õè¢ÂÒµÑÇÁÒ¡¢Öé¹ ¡Ñº ¾×é¹·ÕèªÒ½˜›§·Õè¨ÐË´ËÒÂä»à¹×èͧ¨Ò¡ »ÃÔÁÒ³¹éÓ·ÐàÅ·Õèà¾ÔèÁÊÙ§¢Öé¹ ÅŒÇ¹à»š¹ ÊÒà˵ØÊíÒ¤ÑÞ·Õè¨Ð·ÓãËŒà¡Ô´¡Òà ;¾¢Í§¼ÙŒ¤¹¹ÑºÅŒÒ¹ÀÒÂã¹Í¹Ò¤µ Íѹã¡ÅŒ¹Õé

36

>�

35

33

»ÃÐà·ÈËÁÙ‹à¡ÒРઋ¹ ÁÑÅ´Õ¿Ê áÅкÃôһÃÐà·Èã¹ËÁÙ‹à¡ÒÐừԿ ¡ Ōǹᵋ µŒÍ§àµÃÕÂÁ¡ÒÃ⡌һÃЪҡÃÍÍ¡¹Í¡»ÃÐà·È à¾×èÍÃѺÁ×͡Ѻ»ÃÔÁÒ³¹éÓ·ÐàÅ·ÕèÊÙ§¢Öé¹

สิ่งที่ตองคํานึงถึงตอไปก็คือ แมวาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพ ภูมิอากาศโลกจะกระจายไปทั่วทุกประเทศและทุกทวีป ทวาคนแตละกลุมที่พักอาศัยใน แตละประเทศจะไดรับผลกระทบที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงนี้ ‘ไมเทากัน’ เชน ในประเทศ ที่มีความมั่งคั่งร่ำรวยยอมมีศักยภาพทางเศรษฐกิจที่จะรับมือกับภาวะขาดแคลนอาหาร จากการเกษตรที่ไมไดผลมากกวาประเทศยากจน และประเทศที่มีฐานะทางเศรษฐกิจ มั่นคงเหลานี้ก็มี ‘โอกาสเขาถึง’ ทรัพยากรหลายอยางไดมากกวาประเทศยากจน ไมวา จะเปนน้ำดื่ม อาหาร ยารักษาโรค หรือเชื้อเพลิง และความไมเทาเทียมนี้จะสงผลตอ คนรุนตอไปในอนาคตที่ตองแบกรับภาระในการเยียวยาสภาพแวดลอมมากขึ้น ขณะที่มี ตนทุนทรัพยากรใหใชจํากัดมากขึ้น

31

>� 37

>� 38

39

¤ÇÒÁᵡµ‹Ò§ÃÐËÇ‹Ò§ ¤ÃÑÇàÃ×͹㹻ÃÐà·ÈÁÒÅաѺ »ÃÐà·ÈÞÕè»Ø†¹ÊзŒÍ¹ãËŒàËç¹ âÍ¡ÒÊ·Õ赋ҧ¡Ñ¹Í‹ҧÁÒ¡ 㹡ÒÃࢌҶ֧·ÃѾÂÒ¡Ã áÅÐ ¤ÇÒÁᵡµ‹Ò§¹Õé¨ÐÂÔè§ÊÙ§¢Öé¹ àÁ×èͤÇÒÁ¨Ó¡Ñ´áÅФÇÒÁàÊÕè§ ¨Ò¡¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§ÊÀÒ¾ ÀÙÁÔÍÒ¡ÒÈà¡Ô´¢Öé¹ã¹Í¹Ò¤µ

¡ÒèÅҨŢͧ¤¹¾×é¹àÁ×ͧ¡ÑºÃÑ°ºÒÅ ã¹àÁ×ͧÅÒ¡ÍÊ »ÃÐà·È乨ÕàÃÕ à¡Ô´¨Ò¡¤ÇÒÁ äÁ‹¾Í㨷ÕèºÃÔÉÑ·µ‹Ò§ªÒµÔࢌÒÁÒŧ·Ø¹·Ó ÍصÊÒË¡ÃÃÁ¹éÓÁѹ㹻ÃÐà·È乨ÕàÃÕ ᵋÃÒ¤Ò ¹éÓÁѹ·Õ褹㹻ÃÐà·È㪌¡ÅѺÃÒ¤ÒÊÙ§ÅÔèÇ ·Ñ駷Õè໚¹ ·ÃѾÂҡâͧ¾Ç¡à¢Òàͧ ʋǹÍÕ¡ÀҾ˹Öè§à»š¹¡Òà ãËŒÊÑÁ»·Ò¹»†ÒäÁŒã¹à¢µÍàÁ«Í¹à¾×èÍ¡ÒûÅÙ¡¾×ª ÊÓËÃѺ㪌¼ÅÔµ¾Åѧ§Ò¹·´á·¹ àÃ×èͧ·Õ蹋ÒàÈÌҤ×Í ¤¹ÃØ‹¹µ‹Í仢ͧ¾×é¹·ÕèÍàÁ«Í¹¨Ð»ÃÐʺ»˜ÞËÒ ¡ÒÃÊÙÞàÊÕ¾×é¹·Õè»†Ò áÅФÇÒÁËÅÒ¡ËÅÒ·ҧ ªÕÇÀÒ¾ ᵋ䴌äË͌ÍÂáÅÐÊǹ»ÒÅ Á¹éÓÁѹÁÒ ·´á·¹ ¤ÇÒÁ¢Ñ´áÂŒ§àËÅ‹Ò¹Õé¨Ð·ÇÕ¤ÇÒÁÃعáçÂÔ觢Öé¹ àÁ×èÍÇԡĵԾÅѧ§Ò¹âÅ¡ÁÒ¶Ö§¾ÃŒÍÁ¡Ñº¢ŒÍ¢Ñ´áÂŒ§ ã¹»ÃÐà´ç¹àÃ×èͧ¡ÒÃÅ´¡ÒûŋͤÒà ºÍ¹ã¹Í¹Ò¤µ

นอกจากนี้ แตละประเทศก็มีความตระหนักและสนองตอบตอสถานการณนี้ แตกตางกัน ตัวอยางเชน ขณะที่ทุกคนทราบดีวาตนไมคือเครื่องมือที่ดีที่สุดในการดักจับ คารบอน หลายประเทศยังคงใหการทําสัมปทานปาไมเพื่อแปรสภาพเปนพื้นที่เกษตร เชิงเดี่ยว ซึ่งศักยภาพในการดักจับคารบอนตางจากปาธรรมชาติ และทําใหเกิดความเสี่ยง ตอการพังทลายของดินดวย หรือในกรณีของการใชไฟฟา ทั้งที่เราตระหนักดีวายิ่งใชไฟฟา มากเทาไหร ยิ่งตองใชพลังจากฟอสซิลมากขึ้นเทานั้น แตในหลายประเทศ สถิติการใชพลังงานไฟฟาก็ไมเคยลดต่ำลงเลย

32

>�

40

¤ÇÒÁäÁ‹à·‹Òà·ÕÂÁ¡Ñ¹ã¹¡ÒÃä´ŒÃѺ¼Å¡Ãзº áÅФÇÒÁäÁ‹à·‹Òà·ÕÂÁ¡Ñ¹ã¹¡Òà ‘ŧáç’ à¾×èͨѴ¡ÒáѺ»˜ÞËÒÂѧÃÇÁ¶Ö§»ÃÐà´ç¹ÊÓ¤ÑÞ ¤×Í ¾ÄµÔ¡ÃÃÁ¡ÒúÃÔâÀ¤ ÍÕ¡´ŒÇ ¢ŒÍÁÙÅ´ŒÒ¹Å‹Ò§ÊзŒÍ¹ãËŒàË繶֧¤ÇÒÁᵡµ‹Ò§ÅÔºÅѺ¢Í§¾ÄµÔ¡ÃÃÁ¡ÒáԹ 㪌 áÅдÓà¹Ô¹ªÕÇÔµ ·ÕèÊ‹§¼Åµ‹ÍµŒ¹·Ø¹·ÃѾÂÒ¡Ãà·‹Ò·ÕèÂѧàËÅ×ÍÍÂÙ‹

ปจจุบัน มีประชากรโลกทั้งสิ้นราว 6.8 พันลานคน พวกเราทุกคนชวยกันบริโภคทรัพยากรราว 1.4 เทาที่โลกมีอยูทุกป หากทุกคนมีพฤติกรรมการบริโภคเชนเดียวกับชาวอเมริกัน เราตองใชโลกมากถึง 5.4 ใบ หากทุกคนมีพฤติกรรมการบริโภคเชนเดียวกับชาวแอฟริกาใต เราจะใชโลกเพียง 1.4 ใบ แตหากทุกคนมีพฤติกรรมการบริโภคเชนเดียวกับชาวอินเดีย เราจะใชทรัพยากรเพียง 40% ของโลกเทานั้น ที่มา: Global Footprint Network

33

ทางเลือก และทางรอด ความเปลี่ยนแปลงเรื่องสภาพภูมิอากาศมาถึงตัวเราแลว ไมตองรอถึงอนาคตและคนรุนตอไป เด็กๆ ที่เกิดและเติบโตในหวงเวลานี้ คือคนรุนที่จะไดรับผลกระทบทันที โดยไมตองรอผลกระทบในวันหนา และตัวเราเอง คนรุนเรา และคนรุนกอนหนาเรา ทุกคนตองรวมกันรับผิดชอบตอสิ่งที่เกิดขึ้น ทั้งรวมลงแรงแกปญหา รวมกันรับมือทุกผลกระทบที่จะเกิดขึ้น และรวมกันกาวขามความเสี่ยงทามกลางความเปลี่ยนแปลงนี้ไปดวยกัน เมื่อแรกที่ An Inconvenient Truth ออกฉาย จุดออนสําคัญที่หนังถูกโจมตีก็คือ การกระหน่ำใสผูชมดวยขอมูล รูปภาพ และเรื่องราวที่ชวนตกใจ และ ‘นากระอักกระอวน’ สมชื่อหนัง ... อัล กอร และทีมงานของภาพยนตร จบเรื่องราวที่นาเปนหวงนี้ดวยจอภาพสีดํา มีตัวหนังสือเปนประโยคสั้นๆ บอกวิธีการที่แตละคนพอจะเริ่มทําได พรอมกับเสียงเพลง I Need to Wake Up ของ เมลิสสา เอทริดจ ขอกังขาของหลายๆ คนก็คือ “เพียงเทานี้หรือที่เราจะทําได”

34

» ´ä¿¿‡Ò

㪌öÊÒ¸ÒóÐ

42

äÁ‹Ê¹ÑºÊ¹Ø¹ÊÔ¹¤ŒÒ ¨Ò¡ºÃÔÉÑ··Õè»Å‹Í ¡ Ò«àÃ×͹¡ÃШ¡

ËÔéǶا¼ŒÒ ʹѺʹع ÊÔ¹¤ŒÒÃÕä«à¤ÔÅ

ÏÅÏ

แมวาการเปลี่ยนแปลงใดๆ ก็ตามลวนเริ่มตนจากการเปลี่ยนแปลงระดับบุคคล แตมันจะมีพลังมากเพียงพอตอสถานการณปญหาที่หนักหนวง รวดเร็ว และรุนแรง มากขึ้นเชนนี้ไดหรือ? คําตอบก็คือ ใช แตยังไมพอ การเพิ่มขึ้นของปริมาณกาซเรือนกระจก โดยเฉพาะอยางยิ่งคารบอนไดออกไซด จนสงผลใหการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศซึ่งเปนการเปลี่ยนแปลงระดับโลก ทวาที่มานั้นมาจากพฤกรรมในการกิน ใช และดําเนินชีวิตที่ไมรอบคอบ ไมระมัดระวังถึง ผลกระทบระยะยาว และไมตระหนักรูวาตองรับผิดชอบตอผลกระทบที่จะเกิดขึ้นตอคนอื่น ตอสิ่งแวดลอม ตอตนเอง และตออนาคต ทุกอยางเริ่มตนที่ชั่วขณะกอนตัดสินใจเลือก

35

การเลือกแต่ละครั้ง หมายถึงการใช้พลังงานที่ลดลง การปล่อยคาร์บอนที่ลดลง และการเกิดก๊าซเรือนกระจกที่ลดลง ทว่า เพียงเท่านี้ยังไม่พอ เคล็ดลับสําคัญอยู่ที่การบอกต่อ และสร้างชุมชน เครือข่ายผู้คนที่เห็นพ้องต้องกันในการลุกขึ้นปรับเปลี่ยนวิถีปฏิบัติของตนเอง จนเกิดเป็น พลังของกลุ่มที่จะขับเคลื่อนด้วยประเด็นการทํางาน รณรงค์ และขยายผลด้วยวิธีการที่ หลากหลาย ปัจจุบันมีกลุ่ม ชมรม เครือข่าย และองค์กรที่ทํางานเหล่านี้อยู่ทั่วไป เพียงแค่ คุณค้นหาผ่านกูเกิ้ล ด้วยคําว่า “บริโภคสีเขียว” คุณจะพบลิงค์เว็บมากกว่า 500,000 รายการ หรือหากคุณสันทัดภาษาอังกฤษ ค้นจากคําว่า Green Consumption คุณจะพบ ลิงค์เว็บมากถึง 22,500,000 รายการ และคําต่อไปนี้ อาจเป็นจุดเริ่มต้นในการทํางาน ของคุณเพื่อร่วมสร้างสรรค์วิถีชีวิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และร่วมเป็นพลังสําคัญใน การขับเคลื่อนสังคมให้ก้าวข้ามยุคสมัยแห่งการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง ไปด้วยกัน

36

Low Carbon Society/ City – Êѧ¤Á¤Òà ºÍ¹µèÓ ËÃ×ÍàÁ×ͧ·ÕèÅ´

Sustainable Living

¡ÒûŋͤÒà ºÍ¹

– ¡ÒôÓçªÕÇÔµ ÍÂÙ‹Í‹ҧÂÑè§Â×¹

50

Recycling

– ¡ÒùӡÅѺÁÒ㪌ãËÁ‹

Responsible

Consumption –

Slow Food

¡ÒúÃÔâÀ¤Í‹ҧ

Movement

ÃѺ¼Ô´ªÍº

– ¢ºÇ¹¡ÒÃÍÒËÒà ᪋ÁªŒÒ

Greenhouse Gas Free –

¢ºÇ¹¡ÒûÅÍ´

¡ Ò«àÃ×͹¡ÃШ¡

37

ที่มาของรูปภาพ 1. www.cbc.ca/world/story/2009/02/07/oz-fires.html 2. news.bbc.co.uk/2/hi/in_pictures/8422885.stm 3. www.funonthenet.in/forums/index.php?topic=149859.0 4. axisoflogic.com/artman/publish/Article_60404.shtml 5-8. www.khunsamut.com 9. en.wikipedia.org/wiki/File:Canadian_Precipitation_Anomalies_2002.jpg 10. en.wikipedia.org/wiki/File:Schillergarten_Dresden_August_2002.jpg 11. earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=3714 12. earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=4369 13. www.globalwarmingart.com/wiki/Glacier_Gallery 14. eagereyes.org/blog/nobel-prize-for-charts.html 15. www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1224659 16. www.guardian.co.uk/society/gallery/2009 17. izismile.com/tags/dam 18. blogs.cfr.org/asia/2010/04/page/3 19. www.jepara.net/2010/08/26/signs-of-progress-in-southern-california-wildfire 20. axisoflogic.com/artman/publish/Article_60404.shtml 21. article.wn.com/view/2010/10/22 22. www.toonpool.com/cartoons/Global%20Warming_22619 23. www.maf.govt.nz/mafnet/rural-nz/sustainable-resource-use/climate/impact-onindustries/ 24. www.oilandgasforum.net/impacts/media/greenhouse_effect.jpg 25. www.acmecompany.com/stock_thumbnails/13808.greenhouse_effect_2.jpg 26. blogs.nature.com/climatefeedback/2009/08/ozone_the_patient_is_not_getti_1.html 27. greenlifestyleideas.com/270/the-forgotten-greenhouse-gas-emissions/ 28. IPCC Report 29. IPCC Report 30. 31. www.funonthenet.in/forums/index.php?topic=149859.0 32. www.funonthenet.in/forums/index.php?topic=149859.0 33. www.funonthenet.in/forums/index.php?topic=149859.0 34. free-accesknowledge.blogspot.com/ 35. www.maldiveisle.com/geography.htm 36. travel-tourism-guide.blogspot.com/2008/07/islands-of-world.html 37. National Geographic, State of The Earth (2009) 38. news.bbc.co.uk/2/hi/in_pictures/7404519.stm 39. newslanc.com/2010/01/10/deforestation-uncovers-ancient-amazon-civilization/ 40. www.funonthenet.in/forums/index.php?topic=149859.0 41. www.funonthenet.in/forums/index.php?topic=149859.0

38

42. www.bagsnob.com/2007/05/us_launch_of_im_not_a_plastic.html 43. www.coflt.net/scott/webquests/ 44. caroldaemon.blogspot.com 45. www.wechange555.com/ 46. www.themanstoreonline.com/Sprayon-S00600-Clear-Insulating-Varnish-p/ s00600%20clear%20insulating%20varnis.htm 47. www.sunderland.gov.uk/index.aspx?articleid=2511 48. kauaian.net/blog/?p=557 49. www.treehugger.com/files/2007/01/azalea_launches_1.php 50. www.solo.com.au/contamination.htm

ÃÒª×èÍ˹ѧÊ×ÍáÅÐàÍ¡ÊÒÃÍ‹Ò¹»ÃСͺ¡ÒÃàÃÕºàÃÕ§ เกศินี จิรวณิชชากร. (2552, มีนาคม). “รีไซเคิลเมื่อโลกนี้ไมมีขยะ”. สารคดี. 25(289), 84-101. กัญญชลา นาวานุเคราะห. “ประเทศไทยกับวิกฤติพลังงาน”. National Geographic ฉบับภาษาไทย.

92, 54-57. คิ้วหนา (นามแฝง). โลกใบเขียวของคิ้วหนา. พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโลกสีเขียว, 2552. คุณากร วาณิชยวิรุฬห (แปล). โลกรอนความจริงที่ไมมีใครอยากฟง.พิมพครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ: มติชน, 2553. จิรพล สินธุนาวา (แปล) การเปลี่ยนแปลงภาวะอากาศ: ความอยูรอดของมวลมนุษย. พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: ปาเจรา, 2551. เจตน เจริญโท. หยุดโลกรอน. พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: กอไผ, 2550. ชัยวัฒน คุประตกุล. โลกรอนเรื่องรอนของโลก. พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: สถาพรบุคส, 2553. บัณฑิต คงอินทร และคณะ (แปล). ปฏิบัติการกูโลกรอนทางเลือกสูทางรอดแบบยั่งยืน. กรุงเทพฯ: มติชน, 2552. พรชัย เหลืองอาภาพงศ. โลกทั้งใบใครวารอน. พิมพครั้งที่ 1. เชียงใหม: TRIO ADVERTISING & MEDIA, 2553. ศิริพงษ วิทยวิโรจน และพลอยแสง เอกญาติ (แปล). 6 องศาโลกาวินาศ: ชี้อนาคตโลกเมื่ออุณหภูมิสูง ขึ้นทีละองศา. พิมพครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: มติชน, 2551. สฤณี อาชวานันทกุล และคณะ Macrotrends: ภูมิทัศนเศรษฐกิจโลกใหมและการปรับตัวของไทย. พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โอเพนบุกส, 2552. สุนทรี เกียรติประจักษ (แปล). เผชิญภัยคุกคามโลกศตวรรษที่21กับความมั่นคงที่ยั่งยืน. พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โครงการจัดพิมพคบไฟ, 2550. สุเจน กรรพฤทธิ์. (2551, มีนาคม). “สถานการณโลกใบรอน”. สารคดี. 24(277), 104-129. สุเจน กรรพฤทธิ์. (2551, มีนาคม). “ทางเลือกแหงความหวัง”. สารคดี. 24(277), 130-166. สุเจน กรรพฤทธิ์. (2552, มีนาคม). “คืนชีพใหกระดาษใชแลวดวยสองมือของผูผลิตและผูบริโภค”. สารคดี. 25(289), 118-121. วิลาสิณี เดอเบส (แปล). The Revenge of GALA: เมื่อโลกเอาคืนวิกฤตภูมิอากาศและชะตากรรมของ มนุษย. พิมพครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : มติชน, 2553. วันฟาใส (นามแฝง). มหันตภัยโลกรอน. พิมพครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ฟรีมายด, 2551.

39

วัฒน์ระวี. กางร่มให้โลกเพราะโลกร้อน. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: แสงดาว, 2550. อรวรรณ คูหเจริญ นาวายุทธ (แปล).แผนบี; แผนปฏิบัติการกอบกู้โลกจากมหันตภัยด้านสิ่งแวดล้อม. กรุงเทพฯ : โครงการจัดพิมพ์คบไฟ, 2547 อริสา พิสิฐโสธรานนท์. The Green Guide: เพราะว่าโลกร้อนมันจี๊ด!. กรุงเทพฯ: BIOSCOPE GREEN, 2550.

Kennedy, R. F. Jr., Shiva, V., Barlow, M. and Clarke, T. Troubled Water; Saints, Sinners, Truths and Lies about the Global Water Crisis. UK: Anita Roddick Publications, 2004.

National Geographic. EarthPulse; A Visual Almanac (Collector’s Edition). (2009, November) National Geographic. Special Report. (2008, June) National Geographic. State of the earth. (2009, November) เวปไซต์ภาษาไทยสำหรับค้นคว้าเพิ่มเติม การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ www.greenpeace.org/seasia/th กรมอุตุนิยมวิทยา www.tmd.go.th/index.php www.wwf.or.th/about_us กระทรวงพลังงาน www.energy.go.th สำนักความร่วมมือด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศ www.oic.mnre.go.th/oic/index.php กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม www.warehouse.mnre.go.th/mnre กรมทรัพยากรธรณี www.dmr.go.th องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก www.tgo.or.th บล็อกและบอร์ดคนรักษ์โลก www.greenverdant.com สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย www.tei.or.th/news-environment/index-01.html Change Fusion www.green.in.th วัดขุนสมุทรธาวาส http://www.khunsamut.com

ข้อมูลและเพิ่มเติมในภาษาอังกฤษ www.footprintnetwork.org www.globalwarming.org

40

www.stopglobalwarming.org earthobservatory.nasa.gov www.worldviewofglobalwarming.org www.fightglobalwarming.com www.globalissues.org www.climatecrisis.net www.eoearth.org www.unep.org/climatechange www.ipcc.ch ec.europa.eu/clima/sites/campaign/index_en.htm www.pewclimate.org www.nature.com/climate/index.html

41

42

ณัฏฐธร กังวาลไกล

43

เคยเปนไหมครับ

ที่เวลาเห็นภาพดินถลม น้ำทวม หรือภาพการเปลี่ยนแปลงทางสิ่งแวดลอม แมเพียงเล็กนอยแตก็ทำใหเราอดรูสึกเศราใจไมได จนรูสึกลึกๆ วา “เราจะตองทำอะไรสักอยาง” แตก็คิดไมออกวาจะทำอะไร อยางแรกเลยตองถามตัวเองครับ วาชอบทำอะไร คนเรามีวิธีกูโลกแตกตางกัน สำหรับบางคนก็ชอบเลาเรื่อง บางคนชอบเลาเรื่องผานตัวอักษร บางคนเลาผานภาพ

44

และถาคุณเปนคนชอบเลาเรื่องผานภาพ ยอมเปนเรื่องปกติที่คุณมักจะตองพกกลองเอาไวกับตัว จะเปนกลองมือถือ กลองถายรูป กลองวิดีโอ ขอเพียงแคชอบพกกลอง ก็สามารถมีสวนรวมเปนกระบอกเสียงใหแกโลกที่รักของเราได

แลวอยาเพิ่งไปคิดวา กลองเรามันตัวเล็ก ถายออกมาแลวไมสวย เพราะภาพ ไมจำเปนตองสวยครับ ภาพบางภาพมีพลังไดเพราะสามารถบอกโลกทั้งโลกใหรูถึงปญหา ที่ซอนเรนอยู อยางเชนสารคดีเรื่อง Just My Life ของนักศึกษาจากมหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ ที่เลาเรื่องราวของเด็กแตงคอสเพลยก็ถายดวยกลองตัวเล็กๆ ภาพไมได สวยอะไรมาก แตก็ยังสามารถเลาเรื่องไดอยางมีพลัง

45

หูตาวองไวใหไดภาพ

>�

สิ่งหนึ่งที่จะทำใหคุณเปน ‘สื่อมวลชนเพื่อพิทักษโลก’ ที่ดีได ก็คือจะตองหูไว ตาไวและมือไวครับ เห็นอะไรนาสนใจปุบ ถายปบ ไมเสียเวลาคิดเลย ไปเที่ยวชายหาด แลวเห็นภาพนกติดอยูในทะเลที่เต็มไปดวยน้ำมัน อยารอชา ชักกลองขึ้นมาทันที ออ แตถายอยางเดียวไมพอนะครับ ตองถายให ‘ดูรูเรื่อง’ ดวย กลองจะให ภาพคมชัดไมคมชัดไมสำคัญเทากับภาพตองไมสั่นไหวไปมาจนคนดูดูแลวมึนเมาตาลาย อีกอยางคือถายมาเทาที่จำเปนนะครับ ไมตองถายมาเยอะ แคพอเลาเรื่องที่อยากเลา บอกประเด็นที่อยากเสนอได เทานั้นก็พอแลว

>�

Á×ÍÊÑè¹ ÀÒ¾¡ç¨ÐÊÑè¹áºº¹Õé

Á×ÍäÁ‹ÊÑè¹ ÀÒ¾¡ç¨Ð´ÙäÁ‹»Ç´µÒẺ¹Õé

46

>�

แตสิ่งที่ยากจริงๆ สำหรับการถายคือ การที่ตองถายแบบปุบปบไมทันตั้งตัว แลวอุปกรณก็มีเพียงกลองมือถือ เชน บางคนเดินกลับบานตอนกลางคืน แลวไปเจอ เหตุการณที่นาสนใจเขา ถาเปนกลองวิดีโอก็จะมีโหมด nightshot สำหรับถายภาพ กลางคืนได ซึ่งภาพก็จะออกมาเขียวๆ หนอยนะครับ แตถาไมอยากไดแบบนั้นก็ตองหา มุมถายที่ดี เพราะกลองสวนใหญจะมีระบบปรับแสงเปนออโต บางมุมอาจจะถายแลวมืด แตภาพเดียวกันพอเปลี่ยนจุดถาย ซึ่งเปนจุดที่แสงสองกระทบบุคคลหรือสิ่งที่เราจะถาย ไดมากกวา เราก็จะสามารถถายภาพออกมาไดมืดนอยลง แตในกรณีที่ตองถายแบบ แอบๆ กับภาพตอนกลางคืน แนนอนวาก็ตองพยายามอาศัยแสงธรรมชาติ ณ ขณะนั้น มาชวยในการทำงาน การถายกลางคืนตองยอมรับอีกเรื่องหนึ่งวา เมื่อแสงนอย ความคมชัดอันเกิด จากการโฟกัสของกลองจะมีนอยตามไปดวย ภาพจึงอาจจะเบลอๆ ไปบาง ก็ตองทำใจ ยอมรับครับ

ÀÒ¾ Nightshot

47

วิธีที่จะไมใหกลองโดนน้ำ ในสภาพที่ไมอำนวยอื่นๆ เชน ฝนตกหนักมาก แลวเราอยากถายภาพน้ำทวม เราก็ตองหาอะไรมาปองกันกลองของเรา เชน ถาอยูคนเดียวก็อาจจะเอาถุงพลาสติกมา ครอบไวแลวเจาะรู เพื่อใหยังสามารถจับภาพได หรืออาจจะถายผานถุงเลยก็ไดถาเจาะรู ไมทัน ก็จะไดภาพดิบๆ แปลกๆ หนอย

ไฟไหม

บางครั้งเราอาจจะถายภาพเหตุการณที่ชวนใหตื่นตระหนก เชน เหตุการณ

ขอสำคัญคือ เราจะตองไมตื่นเตนไปกับเหตุการณตรงหนา ใชสติควบคุมตัวเอง ใหดี แตก็ตองรักษาความปลอดภัยของตัวเองใหดีดวยเชนกัน เลือกจุดถายทำที่ตัวเอง ปลอดภัยที่สุดกอนแลวคอยถาย (อยาลืมวาหนาที่ของคุณคือการเปนกระบอกเสียงให ชาวบานอีกทางหนึ่ง) เมื่อถายไดขอมูลที่ตองการครบถวนแลว ถาคุณอยากเขาไปชวย เหลือชาวบานก็ลงมือไดเต็มที่ ระหวางนั้นถาเจอขอมูลสำคัญอะไรเพิ่มอีกก็อยาลืม ควักกลองมาถายไดทันที

48

แอบถาย ในกรณีที่จำเปนตองถายโดยไมอยากใหมีการแตกตื่น หรือจำเปนตองถาย ในที่สวนบุคคลโดยไมไดขออนุญาตลวงหนา อาจจะแกปญหาดวยการ ‘แอบถาย’ โอกาสนี้คนที่ใชกลองมือถืออาจไดเปรียบกวาเพราะสามารถ ‘เนียน’ ไปกับ สถานการณไดงาย หรือถาเราอยากไดภาพดีๆ ไมสั่น ก็อาจจะตอง ‘ซอนกลอง’ โดย กระเปาของคุณก็คือที่ซอนกลองชั้นดี แตทั้งนี้ทั้งนั้น การทำหนาที่สื่อของคุณก็ตอง ตั้งอยูบนพื้นฐานที่จะไมไปละเมิดสิทธิสวนบุคคลเขาดวย

49

เผยแพร่อย่างไรให้โลกตะลึง

ถ่ายเสร็จแล้ว เราสามารถเอามาทําอะไรได้บ้าง? อย่างแรกเลยคือเอามาโพสต์ ลงยูทูบครับ โดยไม่ต้องตัดต่อเลยก็ได้ ตั้งชื่อให้โดนๆ ตรงประเด็น เช่น ‘ภัยริมหาด’ สําหรับคลิปพื้นที่ชายทะเลกัดเซาะ เป็นต้น แต่ถ้าคิดว่า คลิปที่มีอยู่ในมือยังไม่ดีพอ เราก็สามารถทําอะไรเพิ่มกับมันได้อีก ซึ่งมีลูกเล่นอันหลากหลายเลยครับที่ช่วยส่งเสริมให้งานที่เราจะเผยแพร่ออกไปสมบูรณ์ขึ้น เช่น การตัดต่อ พยายามเลือกใช้ภาพที่กระชับ ได้ใจความ สั้นๆ ง่ายๆ และตรงประเด็น ที่เราอยากจะนําเสนอ เพื่อให้คนดูเข้าใจง่าย ดูสนุก หรือจะใช้เทคนิคอื่นๆ อย่างเช่น การไปสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้องกับประเด็นที่เราเลือกมา แล้วเอาเสียงหรือบทสัมภาษณ์นั้น เข้ามาตัดสลับกับการเล่าเรื่องด้วยภาพของเรา

50

>�

¤ÅÔ»ÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁ·Õè¡ÅÒÂ໚¹ËÅÑ¡°Ò¹·Ò§»ÃÐÇѵÔÈÒʵà ªÔé¹ÊíÒ¤ÑÞ ¤×ÍÀҾ¹µÃ ¢‹ÒǹéÓ·‹ÇÁ¡ÃØ§à·¾Ï àÁ×èÍ ¾.È. 2485 ¶‹Ò·íÓâ´Â á·Œ »ÃСÒÈÇزÔÊÒà ¼ÙŒÊÌҧÀҾ¹µÃ ¤¹ÊíÓ¤Ñޢͧǧ¡ÒÃ˹ѧä·Â

51

>�

>�

¾ÒÂØ·Íà ¹Òâ´·ÕèࢌҶŋÁàÁ×ͧàÍÅÕ ÃÑ°ÁÒ¹ÔâµºÒ »ÃÐà·Èá¤¹Ò´Ò ÅÙ¡¹Õé ¶Ù¡ºÑ¹·Ö¡â´ÂªÒÇ᤹ҴÒÊͧ¤¹ (à´àäáÅÐà¾×è͹) ¢³Ð·Õè¾Ç¡à¢Ò¹Ñè§ÍÂÙ‹º¹Ã¶ÁØ‹§Ë¹ŒÒä»ÂѧÃÑ°ÍÑÅàºÍà µÒ

¤ÅÔ»¹Õé໚¹â»Ãà¨ç¤µ Ê‹§§Ò¹ã¹ÇÔªÒ Law and Social Justice ·Õè¡íӡѺâ´Â á«ç¤ â´àÍŠ˹؋ÁÍàÁÃԡѹÇÑ 23 â´Âà¢ÒºÑ¹·Ö¡ »˜ÞËÒ¡ÒõѴäÁŒ·íÓÅÒ»†Òá¶ÇºŒÒ¹ â´Â㪌ÇÔ¸ÕºÃÃÂÒ»ÃСͺ

52

>�

¤ÅÔ»ÊÑé¹æ Êͧ¹Ò·Õ¹ÕéºÑ¹·Ö¡à˵ءÒó ¹éÓ·‹ÇÁ àÁ×èÍÇѹ·Õè 17 µØÅÒ¤Á 2553 â´Â nonmatoom ¢³ÐÍÂÙ‹º¹Ã¶ÃÔÁ¶¹¹·Ò§ËÅǧ ÊÒ 226 Í.¨Ñ¡ÃÒª ¨. ¹¤ÃÃÒªÊÕÁÒ à¨ŒÒ¢Í§¤ÅÔ»ÍѾâËŴŧÂٷٺ â´ÂäÁ‹µÑ´µ‹Íã´æ

53

มารูจัก Crowdsource

Crowdsource คือ ทรัพยากรสาธารณะ นั่นหมายความวาใครตอใคร ก็สามารถโหลดเอาภาพที่คุณถายทําไปเลาเรื่องใหมได เพื่อนําไปสู ประเด็นที่ใหญโตกวาเรื่องที่คุณมองเห็น Crowdsource กําลังเปนที่นิยมกันมาก เพราะเปนการตอยอดของ สิ่งที่มีอยูเพื่อกอใหเกิดงานศิลปะที่แตกตางและหลากหลายขึ้น

54

One Day on Earth

>�

µÑÇÍ‹ҧ ce Crowdsour

One Day on Earth ÊÒä´Õ·Õèà» ´ âÍ¡ÒÊãËŒäÁ‹Ç‹Òã¤Ã¡çµÒÁÁÒẋ§»˜¹¼Å§Ò¹¢Í§µ¹ à¾×èͶ‹Ò·ʹ¤ÇÒÁ໚¹ä»ÍѹËÅÒ¡ËÅÒº¹âš㺹Õé «Öè§à»š¹äÍà´Õ¢ͧÊÒÁ¹Ñ¡ÊÌҧ˹ѧ¨Ò¡ ÅÍÊá͹à¨ÅÔÊ ¹Ñ蹤×Í ¾ÒàÁÅÒ ÃØ´´Ô¡, äÁà¤ÔÅ ä¤ÅÁÒ áÅÐ áºÃ¹´Í¹ ÅÔµáÁ¹ ¾Ç¡à¢Òâ¹⨷ ãËŒ¤¹·Ñé§âÅ¡Ç‹Ò “¶ŒÒ¤Ø³ ÊÒÁÒö¶‹Ò·ʹàÃ×èͧÃÒÇã´æ ¡çä´Œº¹âš㺹Õé ÀÒÂã¹àÇÅÒ 10 ¹Ò·Õ ¤Ø³¨ÐàÅ‹ÒàÃ×èͧÍÐäÃ?” ¨Ò¡¹Ñé¹ ¿Øµàµ¨¨Ò¡¡Ç‹Ò 1,700 ¤¹ 140 »ÃÐà·È·ÑèÇâÅ¡ ¡çËÅÑè§äËÅÁÒãËŒ¾Ç¡à¢Ò¤Ñ´àÅ×Í¡à¾×èÍàÅ‹ÒàÃ×èͧãËÁ‹ ໚¹Ë¹Ñ§ÊÒä´ÕÂÒÇ 120 ¹Ò·Õ ªÙ»ÃÐà´ç¹¤ÇÒÁ ËÅÒ¡ËÅÒ¢ͧâš㺹ÕéãËŒªÑ´¢Öé¹ áÅÐÍÍ¡©Ò àÁ×èÍÇѹ·Õè 10 à´×͹ 10 »‚ 2010

55

>�

Intro the Alien

Íѹ¹Õé¶Ö§¨Ð¢íÓæ ᵋ¹‹Òʹã¨áÅÐàÍÒä»»ÃÐÂØ¡µ 㪌䴌¹Ð¤ÃѺ ÊíÓËÃѺ§Ò¹á¹ÇàÅÕ¹ẺÊÒä´Õ·Õèª×èÍ Intro the Alien àÁ×èÍÁÕ¤¹ ¹Ö¡Ê¹Ø¡ªÇ¹ãËŒã¤Ãµ‹Íã¤ÃºÑ¹·Ö¡ÀÒ¾à¡ÕèÂǡѺ ‘¡Ô¨¡ÃÃÁ¢Í§Á¹ØÉ µ‹Ò§´ÒÇ’ «Öè§ÁҾÌÍÁá¹Ç¤Ô´ËÅÑ¡·ÕèÇ‹Ò “Á¹ØÉ µ‹Ò§´ÒÇ¡çÍÒ¨¨Ð·íÓ ÇÔ´ÕâًͤÁ×ÍÇ‹Ò´ŒÇ¡ÒÃ໚¹Á¹ØÉ âÅ¡ áŌǷíÓäÁàÃҨзíÓÇÔ´ÕâÍÇ‹Ò´ŒÇ ¡ÒÃ໚¹àÍàÅÕ¹ äÁ‹ä´Œ?” â´Â໚¹¡Òö‹Ò¡ѹàͧàÅ‹¹¡Ñ¹àͧ¢íÓæ à» ´ãËŒ ·Ø¡¤¹ä´ŒãªŒ¨Ô¹µ¹Ò¡ÒáѹÍ‹ҧàµçÁ·Õè áÅŒÇàÍÒÁÒÍѾâËÅ´ã¹¾×é¹·Õè·Õè ¨Ñ´ãËŒ (youtube.com/AlienDocumentary) «Ö觷ء¤¹ÊÒÁÒö ¹íÓÊÒä´Õ»ÅÍÁæ ¹Õéä»ãªŒµ‹ÍàµÔÁàÃ×èͧÃÒÇãËÁ‹Âѧ䧡çä´Œ

56

>�

Life in a day

ʋǹ Crowdsource ·Õè¡íÓÅѧ´Ñ§ÃдѺâÅ¡¡ç¤×Í Life in a Day ÃÔàÃÔèÁâ´Â ÃÔ´ÅÕ ʡç͵µ ¼ÙŒ¡íӡѺª×èʹѧ¨Ò¡ Gladiator áÅÐ à¤ÇÔ¹ áÁç¡â´¹ÑÅ´ ¼ÙŒ¡íӡѺ The Last King of Scotland äÍà´Õ ¢Í§·Ñ駤ً¤×ÍãËŒã¤Ã¡çä´Œ¶‹Ò·íÓªÕÇÔµ¢Í§µÑÇàͧã¹Ë¹Öè§Çѹ´ŒÇ¡ŌͧÇÔ´ÕâÍ áŌǡçàÍÒÇÔ´ÕâÍ·Õèä´ŒÁҵѴµ‹ÍáÅÐÍѾâËÅ´ â´Â¨ÐÁÕ·ÕÁ§Ò¹¤Ñ´àÅ×Í¡

¼Å§Ò¹·Õ蹋Òʹã¨à¾×èÍàÍÒä»ÃǺÃÇÁ໚¹ÀҾ¹µÃ ÊÒä´Õ¢¹Ò´ÂÒÇÍÕ¡·Õ â´Â਌Ңͧ¼Å§Ò¹·Ø¡¤¹¨Ðä´Œà¤Ã´Ôµ¡íӡѺËÇÁ¡ÑºáÁç¡â´¹ÑÅ´ ´ŒÇÂ

57

>�

Browncoats : Redemption

˹ѧ Browncoats : Redemption ¶×Í¡íÓà¹Ô´¢Ö鹨ҡ Ό¾Ñ¹¸ Øá·Œ¢Í§Ë¹Ñ§·ÕÇÕ«ÕÃÕÊ Firefly (Ç‹Ò´ŒÇ¡Òü¨ÞÀÑÂã¹ÍÇ¡ÒÈ «Ö觫ÕÃÕÊ ªØ´¹Õ鵋ÍÂÍ´ä»à»š¹Ë¹Ñ§àÃ×èͧ Serenity) â´Â«ÕÃÕÊ áÅÐ˹ѧâç ·Õè¶Ù¡¼ÅÔµÍÍ¡ÁÒµ‹Ò§»ÃÐʺ¤ÇÒÁÅŒÁàËÅÇ´ŒÒ¹ÃÒÂä´Œ àÅÂäÁ‹ÁÕÀÒ¤µ‹Í ÍÍ¡ÁÒÍÕ¡ Ό¤ÅѺ¨Ö§¢Í͹ØÞÒµ ¨ÍÊ ÇÕ´ÍÊ ¼ÙŒÍíӹǡÒÃÊÌҧ ¹íÓá¹Ç¤Ô´¢Í§Ë¹Ñ§ªØ´¹Õéä»·Ó໚¹ Crowdsource à» ´âÍ¡ÒÊãËŒ àËÅ‹ÒΌ˹ѧ·ÕèÁÕÍÂÙ‹¨íӹǹÁҡ䴌ËÇÁàÅ‹ÒàÃ×èͧÃÒÇ¡Òü¨ÞÀÑÂã¹ ÍÇ¡ÒȨҡá¹Ç¤Ô´¢Í§ Firefly ´ŒÇµÑÇàͧ äÁ‹Ç‹Ò¨Ð¶‹Ò·ӡѹÁÒẺ ºŒÒ¹æ ËÃ×Íâ»Ã´Ñ¡ªÑè¹ÍÅѧ¡ÒÃᤋä˹¡çä´Œ àÁ×èÍ·ÓàÊÃç¨áŌǡçÍѾâËÅ´¼‹Ò¹àÇ纴ÙÇÔ´ÕâÍÍ͹äŹ µ‹Ò§æ ËҡࢌҵÒ਌Ңͧâ¤Ã§¡Òà ¡ç¨Ð¶Ù¡àªÔÞä»ÍÂÙ‹ã¹àÇçºä«µ http:// browncoatsmovie.com/ áÅÐÃÇÁänj㹴ÕÇÕ´Õ·Õè¨Ð¼ÅÔµ¢Ò ã¹âÍ¡Òʵ‹Íä»

58

>�

Tiesto

ÊíÒËÃѺ¤¹ªÍº´ÙÁÔÇÊÔ¡ÇÔ´ÕâÍ àÃÒ¢Í á¹Ð¹Óâ¤Ã§¡Òà crowdsource ¢Í§ Tiesto ÈÔÅ» ¹à¾Å§á´¹« ÃдѺâÅ¡ ·Õè¹íÓ àÍҿص൨¨Ò¡á¿¹à¾Å§·Õè䴌仪Á ¤Í¹àÊÔà µäÁ‹Ç‹Ò¨Ðã¹ÂØâû ÍàÁÃÔ¡Ò ËÃ×ÍàÍàªÕ ÁÒ·íÓÁÔÇÊÔ¡ÇÔ´Õâ͵ÑÇãËÁ‹Å‹ÒÊØ´¢Í§ Tiesto â´Â¢ŒÍáÅ¡à»ÅÕ蹡ç¤×Í¡ÒÃä´Œ¿˜§ à¾Å§¾ÔàÈɢͧà¢Ò¡‹Í¹ã¤Ã

59

อย่ารอช้า อย่าคิดนาน อย่าผ่านเลยไป คุณสามารถ เปลี่ยนแปลงโลกและสร้างแรงบันดาลใจแก่ผู้อื่นได้ เพียงแค่หยิบกล้อง มาถ่ายทอดสิ่งที่พบเห็น ...ลงมือทําเถอะครับ โลกทั้งใบรอคุณอยู่

60

1�

º··Õè

การทำหนังสั้น แบบพื้นฐาน

ห นั ง สั้ น คื อ อ ะ ไ ร ?

61

>�

˹ѧàÃ×èͧáá¢Í§âÅ¡â´Â¾Õ蹌ͧÅÙÁÔáÂà Workers Leaving the Factory

62

¾Õ蹌ͧÅÙÁÔáÂÃ

>�

“ ห นั ง สั้ น ” ณ วันนี้ เชื่อวาหลายคนคงจะรูจักคำวา ‘หนังสั้น’ เปนอยางดี แตสำหรับ คนไทย ถายอนไปเมื่อหลายปกอน บางคนก็อาจจะเรียกผิดเรียกถูก อยางสมัยที่มีการ ประกวดหนังสั้นครั้งที่ 3 ของมูลนิธิหนังไทย (ตอนนี้มาถึงครั้งที่ 14 แลว นานแคไหน คิดดูละกันนะครับ) นักขาวที่มาทำขาวการประกวด ยังเรียกเปน ‘หนังเรื่องสั้น’ เพราะ เขาใจวาเปนเหมือนเอาเรื่องสั้นมาทำหนัง แตจริงๆ แลว ‘หนังสั้น’ ก็เปนศิลปะการ เลาเรื่องอีกแบบหนึ่ง ถาจะพูดถึงคำนิยามสั้นๆ ของหนังสั้น ก็นาจะหมายถึง “ภาพเคลื่อนไหว จำนวนหนึ่งที่นำมาประกอบกันใหเปนเรื่องดวยความยาวไมเกิน 30 นาที และเปนการ เลาเรื่องดวยภาพและเสียง ปรุงแตงดัดแปลงดวยการตัดตอเพื่อใหไดมาซึ่งหนังหนึ่งเรื่อง” เอาเขาจริง นิยามนี้ก็ดูไมคอยจะสั้นเทาไหร ถาใหสั้นจริงก็ตองเปน “หนังที่เลาสั้นๆ” แตนิยามแรกดูจะครอบคลุมมากกวา ‘หนังสั้น’ เกิดขึ้นมาในโลกพรอมกับหนังเรื่องแรก แตก็จัดวาเปนหนังสั้น ที่สั้นมาก ไมวาจะเปนภาพเคลื่อนไหวที่บันทึกโดยพี่นองลูมิแยร ที่ประดิษฐกลองถาย ภาพเคลื่อนไหวไดเปนเจาแรกของโลก (แขงกับยอดนักประดิษฐอยาง โธมัส อัลวา เอดิสัน) และภาพดังกลาวเปนเรื่องของบรรดาคนงานเดินออกมาจากโรงงาน แตเมื่อ มี ‘เรื่อง’ มี ‘เหตุการณ’ แมจะแคหนึ่งเหตุการณก็ถือวาเปนหนังไดแลวละครับ

63

1 ªç͵

1 ªç͵

1 ªç͵

1 «Õ¹

แลวหนังสั้นก็คอยๆ เติบโตมาเรื่อยๆ จากที่มีแตภาพ ก็มีเสียงเขามาดวย จากแคเหตุการณเดียว หรือในภาษาทางการหนอยที่เรียกวา ‘ซีน’ ก็เริ่มมีหลาย เหตุการณหรือหลายซีนมากขึ้น จากที่เห็นแคคนเดินออกจากโรงงาน ก็จะตอดวยคนเดิน ไปที่รานกาแฟ แลวก็นั่งคุยกันในรานกาแฟ ฯลฯ ถาพูดถึงซีนแลว สิ่งที่จะขาดไมไดก็คือ ‘ช็อต’ คำวาช็อตนี่ถาอธิบายเปน ภาษาไทยงายๆ ก็คงยากอยู แตความหมายของมันก็คือหนวยแยกยอยลงไปของซีน ในขณะที่ซีนหมายถึง เหตุการณในรานกาแฟ เหตุการณในรถยนต ซ็อตก็หมายถึงภาพ หลายๆ ภาพที่นำมารวมกันเปนเหตุการณหนึ่งเหตุการณ ช็อตก็มีใหเลือกหลายแบบ เชน ช็อตแรกของซีน อาจจะเปนภาพกวางๆ ที่เห็นวาสถานที่เกิดเหตุคือที่ไหน เวลาที่เกิดเหตุคือกลางวันหรือกลางคืน สมมติถาเปน ในรานกาแฟ ช็อตที่เปนภาพกวางก็จะเห็นรานทั้งราน (แบบเห็นกันตั้งแตนอกรานเลย) เห็นคนนั่งกินกาแฟกันอยู พอภาพถูกเปลี่ยนเปนภาพแคบ คนที่กินกาแฟอยูในราน สองคนกำลังคุยกัน ตรงนี้ก็ถือไดวาเปนการ ‘เปลี่ยนช็อต’ แลว และทำใหซีนนั้นมีภาพ เปน 2 ช็อต และเมื่อมีการเพิ่มมุมกลองเปลี่ยนภาพมากขึ้น ก็จะมีจำนวนช็อตที่มากขึ้น ตามไปดวย แตก็ไมมีขอกำหนดที่ตายตัววา หนึ่งซีนจะตองมีทั้งหมดกี่ช็อต ในซีนหนึ่งอาจ จะมีแคช็อตเดียว หรือจะมีเปนหลายสิบช็อตเลยก็ยอมได เพราะสวนใหญช็อตที่เพิ่ม เขามามักจะเปนการพยายามบังคับใหคนดูสนใจเฉพาะสวนในแตละเหตุการณ เชน การตัดภาพจากมุมกวางมามุมแคบใหเห็นคนนั่งคุยกันในรานกาแฟ ก็เพราะคนทำหนัง

64

ตองการใหคนดูสนใจที่การสนทนากันระหวางทั้งสอง ซึ่งจะเปนสิ่งที่มีผลตอเรื่องหรือ มีสวนในการเลาเรื่องในลำดับถัดไป หรืออาจจะเพิ่มเขามาเพื่อชวยดึงอารมณในขณะนั้น ของตัวละคร เปนตน สำหรับหนังสั้น สวนใหญแลวจะมีจำนวนซีนและช็อตที่ไมมาก บางทีทั้งเรื่อง อาจจะมีแคซีนเดียวอยางที่บอกไปขางตน สิ่งที่สำคัญกวาจำนวนซีน ก็คือหนังสั้นจะตอง สามารถ ‘บอกเลา’ หรือหยิบยื่นสารอะไรบางอยางใหแกคนดูได จะเลาเรื่องสนุกหรือ ไมสนุกไมสำคัญเทากับวา ผูกำกับสามารถสื่อสารสิ่งที่ตองการจะบอกออกไปใหคนดูรับรู ไดหรือไม ความสนุกของหนังก็ไมไดหมายถึงบูสะบั้นหั่นแหลก แจกลูกกระสุน ตลกขำ น้ำตาไหลพราก หรือความระทึกขวัญแบบกลัวผีโผล แตความสนุกของหนังอาจเกิดจาก ความสะเทือนใจมากๆ ก็ได หนังที่สนุกในนิยามโดยทั่วไปคือ สราง ‘ความรูสึก’ ใหเกิดแก คนดู ไมวาจะเปนแบบไหน ถาสรางขึ้นมาได ก็ยอมหนีไมพนการที่คนดูจะประทับใจ ในหนัง สวนหนังที่ไมไดเนนดานความสนุก ก็อาจจะพยายามเลาโดยเนนไปที่สารซึ่ง ตองการจะบอกมากกวาการสรางความรูสึกรวมกับคนดู หนังในลักษณะนี้จะเปนพวก หนังทดลองหรือไมก็สารคดี แตความไมสนุกที่วามาอาจจะเปนความสนุกของคนดูหนัง อีกกลุมก็ได แตถาตองการทำหนังสั้นสักเรื่องที่สามารถเขาไปนั่งในใจของคนดูได ก็ควรจะ มีทั้งความสนุกและควรสงสารที่ตองการจะบอกเลาไปใหถึงคนดูได ซึ่งการทำหนังสั้นให สนุกและดีไมใชเรื่องงายๆ จำเปนตองอาศัยการเรียนรูและมีความเขาใจในกระบวนการ ทำหนังไมนอยทีเดียว ซึ่งก็ไมใชเรื่องยากหรอกครับ คนทุกคนทำหนังใหสนุกและดีได หากมีความ ‘ตั้งใจ’ จะทำ และนั่นคือสิ่งที่หนังสือเลมนี้ตองการครับ คือตองการจะเปน ‘ตัวชวย’ ใหแก คนที่ไมเคยทำหนังสั้นทุกคนไดเริ่มตนอยางมีระบบ ดวยรูปแบบงายๆ สบายๆ คลายดั่ง คุยกับเพื่อน ถาอานตั้งแตตนจนจบก็รับรองไดวาอยางนอยจะสามารถตั้งตนทำหนัง สักเรื่องได

65

66

º··Õè

2�

แลวเราทำหนังสั้นจากอะไร

67

เป็นอะไร

ผมจะทำหนังสั้นน่ะครับ พ่อแต่คิดเรื่องไม่ออก

ทำไมไม่ทำเรื่องง่ายๆ ล่ะ?

ยังไงอ่ะครับ เรื่องง่ายๆ

68

¡çàÅ‹ÒàÃ×èͧ ¢Í§µÑÇàͧÊÔ

69

70

à¡çºäÇŒ ໚¹·Ò§àÅ×͡ŋСѹ

71

อืม แบบนี้จะเอามาทำเป็นหนังได้ไหมนะ?

72

73

74

¾‹Íª‹ÇÂ͋ҹ˹‹ÍÂÊÔ

¹Õ躷˹ѧËÃ×ÍÊÁØ´â·ÃÈѾ· ¹‹Ð ·ÓäÁ ˹ÒÍ‹ҧ¹Õé?

75

76

ÍŒÒÇËÂÔ¡

໚¹ä§ºŒÒ§Ë¹Ñ§ÊÑé¹·ÕèNjҨзÓÍ‹Ð?

àÎŒÂÇ‹Òä§ Ë¹‹ÍÂ

ÂѧäÁ‹ä´Œ·ÓÍÐäÃàÅÂ? ¡çà¡×ͺ¨ÐàÊÃç¨áÅŒÇŋРᵋ¡çÂѧ äÁ‹á¹‹ã¨¹ÐÇ‹Ò¨ÐâÍà¤ËÃ×Íà»Å‹Ò

Í×Á...áŌǹÒÂÅ‹Ð?

77

ไปแล้วนะ กลับไปเขียนบทต่อ

78

เออๆ โชคดีๆ แล้วเจอกัน

79

80

¿Ù†

81

เมื่อคิดจะทำหนังสั้น เราจะเลาเรื่องจากอะไรละ? บางคนอาจจะสงสัย ไมตองเปนหวงครับ เรื่องที่เราจะเลา บางทีก็เหมือนจุลินทรีย ที่ลอยอยูในอากาศ รอใหเราไขวควาเอาไปใช อันนี้ก็ขึ้นอยูกับเราแลวละวา จะสามารถหยิบมาใชไดไหม เพราะฉะนั้น ในการจะเขียนบทเพื่อทำหนัง เราตอง...

82

Åͧà¢Õ¹àÃ×èͧ»ÃÐÁÒ³Êѡ˹Öè§Â‹Í˹ŒÒ ´ÙÇ‹ÒàÃ×èͧ·Õè àÃÒàÅ‹Ò¹Ñé¹ ¹‹Òʹ㨨ÃÔ§æ ËÃ×Íà»Å‹Ò Áѹ¨ÐºÍ¡ÍÐäáѺ¤¹´Ù ºŒÒ§ áÅзÕèÊÓ¤ÑÞ·ÕèÊØ´ àÃҪͺÁѹËÃ×Íà»Å‹Ò à¾ÃÒжŒÒ ·Ø¡Í‹ҧàÃÔèÁµŒ¹ ´ŒÇ¤ÇÒÁ·ÕèàÃҪͺ ¡ç¶×ÍÇ‹ÒÁÕªÑÂ仡NjҤÃÖè§ áÅŒÇŋФÃѺ áÅÐã¹àÃ×èͧ‹ͷÕè¤Ø³¤Ô´¢Öé¹ÁÒ ¨ÐµŒÍ§ÁÕ ‘¸ÕÁ’ »ÃСͺÍÂÙ‹´ŒÇ ¸ÕÁ¤×ÍÍÐäà ¸ÕÁ¤×Í»ÃÐ⤧‹ÒÂæ ˹Öè§ »ÃÐ⤷ÕèÊÃØ»¶Ö§ÊÔ觷Õè˹ѧ¨ÐºÍ¡àÅ‹Ò àª‹¹ ‘¸ÃÃÁЪ¹Ð͸ÃÃÁ’ ¸ÕÁ¨Ð㪌໚¹»ÃÐà´ç¹ËÅÑ¡·Õè¤Ãͺ¤ÅØÁà¹×éÍËÒ·Ñé§ËÁ´¢Í§Ë¹Ñ§

2�

¢Ñé¹·Õè

¢Ñé¹·Õè

1�

àÃҨеŒÍ§ ‘¤Ô´àÃ×èͧ’ ÍÍ¡ÁÒãˌ䴌àÊÕ¡‹Í¹ àÃ×èͧ·ÕèàÃÒ¤Ô´ ÍҨ໚¹á¤‹»ÃÐâ¤ÊÑé¹æ ·ÕèÊÃØ»·Ø¡Í‹ҧ ઋ¹ “à´ç¡ªÒ·Õè¾ÂÒÂÒÁ¤Œ¹ËÒãËŒä´ŒÇ‹Ò ã¤Ã¢âÁ¡Ãлء ÍÍÁÊÔ¹”

¢Ñ鹵͹ÊØ´·ŒÒ¤×Í¡ÒÃà¢Õ¹º· ¨Ð໚¹¡ÒÃᵡ ÃÒÂÅÐàÍÕ´·ÕèÁÒ¡ÂÔ觢Öé¹ àÁ×èÍàÃÒÁÕàÃ×èͧ ÁÕâ¤Ã§ÊÌҧ·Õèá¢ç§áç ´ÕáÅŒÇ àÃÒ¡ç¨ÐÁÒà¾ÔèÁã¹Ê‹Ç¹ÊÓ¤ÑÞÍ×è¹æ ઋ¹ º·Ê¹·¹Ò ÃÐËÇ‹Ò§µÑÇÅФà ÀҾ㹩ҡ¹Ñé¹æ Ç‹Ò ÁÕⵠеÑé§ÍÂÙ‹µÃ§¹Õé áŌǵÑÇÅФÃÍÒ¨¨Ðà´Ô¹ÁҷغⵠРËÃ×͵ÑÇÅФÃà´Ô¹ÍÍ¡ ¨Ò¡ËŒÍ§ä»¹Í¡ºŒÒ¹ ÃÇÁ¶Ö§ÃÒÂÅÐàÍÕ´¨Ó໚¹Í×è¹æ à¾×èÍãËŒ ¤¹Í×蹹͡à˹×ͨҡµÑÇàÃÒàͧ͋ҹº·áÅŒÇàËç¹ÀҾ䴌ªÑ´

4�

¢Ñé¹·Õè

¢Ñé¹·Õè

3�

àÁ×èÍä´ŒàÃ×èͧ‹ÍÁÒáÅŒÇ ¡ç¤‹ÍÂæ ¢ÂÒÂàÃ×èͧ‹͹Ñé¹ ÍÍ¡ä» à¾ÔèÁÃÒÂÅÐàÍÕ´¢Í§àÃ×èͧ Ç‹ÒÁÕµÑÇÅФáÕèµÑÇ áµ‹ÅеÑÇ·ÓÍÐäúŒÒ§ ËÃ×ÍÁÕà˵ءÒó ÍÐäúŒÒ§·Õèà¡Ô´¢Ö鹡Ѻ µÑÇÅФÃàËÅ‹Ò¹Ñé¹ àËÁ×͹¡ÒÃÊÌҧºŒÒ¹·ÕèàÃҨеŒÍ§ ·Óá»Å¹Í͡Ẻâ¤Ã§ÊÌҧµ‹Ò§æ àÊÕ¡‹Í¹ à¾×èÍãËŒºŒÒ¹ ÊÒÁÒöÊÌҧ໚¹Ãٻ໚¹Ã‹Ò§ä´Œ

83

สำหรับคนที่อานขั้นตอนตางๆ แลวยังไปไมถูก ขอแนะนำตัวอยางเล็กๆ นอยๆ ของหนังที่มี ‘เรื่อง’ และ ‘บท’ นาสนใจนะครับ

‘âÅ¡ãºàÅç¡’

เธอเปนคนตางจังหวัดมาอาศัยและทำงานอยูในกรุงเทพฯ และพบเห็นความแตกตางระหวางความวุนวายในเมืองและ ¢Í§ ÇÊعѹ· ËصàǪ ความสงบในตางจังหวัด บมเพาะใหเกิดความรูสึก ‘คิดถึง บาน’ เจาตัวก็เลยเลือกที่จะทำหนังซึ่งพูดประเด็นนั้น เพราะเปนสิ่งที่เธอเขาถึงได มากที่สุด เปนการถายทอดชีวิตอันแสนเศราทามกลางความวุนวายในเมืองใหญ และ ความสุขใจยามไดเยือนสิ่งคุนเคยไดอยางทรงพลัง “©Ñ¹¨Ð·Ó˹ѧÊÑé¹à¡ÕèÂǡѺàÃ×èͧ¢Í§µÑÇàͧ”

84

ที่มาของเรื่องนี้ คือการหยิบเอาสิ่งที่ผูกำกับประสบพบเจอในชีวิตมาทำเปน หนัง โดยเนนเฉพาะเสี้ยวหนึ่งที่นาสนใจที่สุด ลดทอนใหเหลือแตประเด็นสำคัญ ไดแก สิ่งที่เราพบเจอในแตละวัน และประสบการณชีวิตของเรา ธีมที่หนังตองการจะบอกคือ “ไมมีที่ไหนดีไปกวาบาน” ซึ่งไมไดโดนใจเฉพาะ คนตางจังหวัดที่มาทำงานในเมืองเทานั้น แตคนเมืองที่เผชิญกับความสับสนของสังคม ก็เขาถึงหนังสั้นเรื่องนี้ไดเชนกัน ‘โลกใบเล็ก’ ใชทุนนอยมากเพราะมีทีมงานเพียงสองคน ถายดวยกลองวิดีโอ ตัวเล็กๆ แตก็ประสบความสำเร็จระดับหนึ่ง หนังไดรับรางวัลรองชนะเลิศจากเทศกาล หนังสั้นครั้งที่ 12 ของมูลนิธิหนังไทย โดยกรรมการชื่นชมวา “เรียบงาย ซื่อ จริงใจ” นอกจากนีห้ นังยังไดไปฉายในเทศกาลภาพยนตรที่ประเทศจีนดวย ¹Õè໚¹µÑÇÍ‹ҧ·ÕèáÊ´§ãËŒàËç¹Ç‹Ò ¡Òú͡àÅ‹Ò àÃ×èͧÃÒÇ·Õè»ÃÐʺÁÒ áÅж‹Ò·ʹÁѹÍ‹ҧ¨Ãԧ㨠¡çÊÒÁÒöÁÕ¾Åѧ䴌 á»ÅÇ‹Ò ¤¹·Ø¡¤¹ÅŒÇ¹áÅŒÇᵋ ÁÕàÃ×èͧ·Õ蹋Òʹã¨áÅй‹Òʹء¢Í§µÑÇàͧ´ŒÇ¡ѹ·Ñ駹Ñé¹ ¢Öé¹ÍÂÙ‹¡ÑºÇ‹Ò¨ÐËÂÔºÁÒàÅ‹ÒËÃ×ÍäÁ‹

85

‘àÃ×èͧ¢Õéæ’

¢Í§ ¹Ç¾Å ¸ÓçÃѵ¹Ä·¸Ôì

แตถาเรารูสึกวาตัวเองไมมีเรื่องเด็ดๆ จะเลาขนาดนั้น กลัววาจะไมเขมขน นาติดตามพอ ก็ใหอาศัยแรงบันดาลใจจากสิ่งรอบขางที่เจอในชีวิตประจำวัน เปนเรื่องที่ กระทบใจ โดนใจ มั่นใจวาคนอื่นก็จะโดนเชนเดียวกับตน อยารอชา ถาเกิดความคิด หรือความสงสัยอะไร เอามาดัดแปลงเลย เชน นวพล ธำรงรัตนฤทธิ์ ที่เคยทำสารคดีเรื่อง ‘เรื่องขี้ๆ’ วาดวยการตามติดเรื่องราวระหวาง สุนัขและผูคนในละแวกบานของผูกำกับ เมื่อหมาเจากรรมดันถายทุกขไมเลือกที่ หนังคอยๆ เผยใหเห็นวา เพราะความเห็นแกตัวของคนกลุมหนึ่งที่เลี้ยงหมา อยางปลอยปละละเลย จนสรางความเดือดรอนใหแกคนหมูมาก สอดรับกับประเด็นหรือ ธีมหลักของหนังเรื่องนี้ ซึ่งก็คือ “คนเราควรมีความรับผิดชอบ” หนังสารคดีสั้นเรื่องนี้ไดรับเสียงชื่นชมพอควร แมจะไมไดรางวัลแตก็เปน บันไดขั้นสำคัญที่ทำใหผูกำกับคอยๆ พัฒนาฝมือตนเองไปเรื่อยๆ จนในที่สุด นวพลก็ กลายมาเปนผูกำกับหนังสั้นที่ประสบความสำเร็จและไดรับรางวัลมากมาย

86

_______________� หนังสั้นอีกเรื่องที่อาศัยความชางคิด ชางสังเกต และการตั้งคำถามของผูกำกับ ก็คือหนังสั้นเรื่อง ‘วันฟา ‘Çѹ¿‡ÒãËÁ‹’ ใหม’ ของ วิชชานนท สมอุมจารย เมื่อเขาตั้งคำถามกับ ¢Í§ ตัวเองวา “ทำไมการเมืองไทยถึงไมไปไหน” ผูกำกับผสม ÇÔªªÒ¹¹· ÊÁÍØ‹Á¨Òàเอาประเด็นที่เขาสงสัยบวกกับขอมูลจากหนาหนังสือพิมพ และขอเท็จจริงที่พบเห็นไดทั่วไป

หนังสั้นเรื่องนี้ วาดวยเรื่องของชายหนุมที่ศึกษา เหตุการณในอดีต เพื่อหวังจะไดคำตอบวา ‘การเมืองไทย’ ทำไมถึงเปนอยางเชนทุกวันนี้ ในขณะที่เพื่อนของเขาอีกคน กลายเปนหัวคะแนนใหนักการเมืองทองถิ่น และตองพบกับ เรื่องนาสะพรึงกลัว ประเด็นหรือธีมหลักที่หนังบอกเอาไวอยาง ชัดเจนก็คือ “ไมมีอะไรเที่ยงแทแนนอน” เหมือนเชน เรื่องการเมืองที่แปรเปลี่ยนไปเรื่อยๆ คนนั้นตกจากอำนาจ คนนี้ขึ้นสูอำนาจ เชนเดียวกับชีวิตคนที่อาจจะตายวันตายพรุงก็ไมอาจรูได หนังสั้นเรื่อง ‘วันฟาใหม’ ไดรวมประกวดงานหนังสั้นตางๆ และไดรับการ กลาวขวัญถึงอยางสูง ตอมาผูกำกับของเรื่องก็ประสบความสำเร็จจากหนังสั้นเรื่อง ตอๆ มาของเขา ซึ่งไดรับรางวัลจากหลายสถาบัน และไดไปประกวดในเทศกาล ภาพยนตรตางประเทศ

87

‘»ÃЪҸԻµÒÂ’ ¢Í§ ´Ç§¾Ã ÀѤÇÔâè¹ ¡ØÅ

พูดถึงหนังสั้นเรื่อง ‘วันฟาใหม’ ก็นาจะพูดถึงหนังเรื่องนี้ ดวย เพราะเปนหนังสั้นวาดวยเรื่องการเมืองไทยเหมือนๆ กัน เพียงแตมาคนละสไตล เพราะ ‘ประชาธิปตาย’ ของ ดวงพร ภัควิโรจนกุล เลาดวยอารมณขันนารักๆ มากกวา

_______________� หนังเลาเรื่องของหองเรียนหองหนึ่งที่ครูจัดให มีการเลือกตั้งหัวหนาชั้น โดยเปดโอกาสใหคนที่สมัคร ออกมาแสดงนโยบายของตัวเอง สุดทายคนที่ไดรับ เลือกคือคนที่มีนโยบายถูกใจเพื่อนๆ แตไมถูกใจคุณครู เธอเลยตัดสินใจ ‘ประกาศสถานการณฉุกเฉิน’ ซะเลย! หนังเลาเรื่องไดสนุกนาติดตาม และยังมีธีม ที่ดีใหเราเอากลับไปคิดหลังดูจบ ก็คือ “ความอยุติธรรม ยอมเกิดขึ้นไดในสังคม” ฟงดูเปนความจริงที่นาเศรา แตก็คือเรื่องที่เกิดขึ้นในปจจุบันที่เราสามารถพบเห็น อยูไดเนืองๆ หนังสั้นเรื่องนี้ไดรับการชื่นชมอยางสูงในการ ผสมผสานความบันเทิงเขากับประเด็นทางการเมืองได อยางทันสมัยและลงตัว หนังไดรับรางวัลเล็กๆ ไปบาง ตามสมควร

88

‘¨Ô¹µ¹Ò¡ÒÃ’ ¢Í§ ¹·Õ ÊâÁÊÃ

แตถาหนังสั้นที่มาจากจินตนาการลวนๆ ก็เรื่องนี้เลยครับ ‘จินตนาการ’ ของ ผูกำกับ นที สโมสร หนังวาดวยชาย หนุมที่ตกหลุมรักหญิงสาว ซึ่งเขาก็ไดแตจินตนาการถึงการ ไดอยูใกลชิดกับเธอ แตสุดทายเขาก็พบวา จินตนาการอาจ จะเปนความจริงขึ้นมาก็ได

_______________� ‘จินตนาการ’ เปนหนังสั้นนารักๆ ดูสนุกเรื่องหนึ่ง ซึ่งตองอาศัยความชางฝน สวนตัวของผูกำกับถึงจะคิดเรื่องแบบนี้ได แตแมจะเปนหนังรักๆ หนังก็ยังมีธีมกับเขา เหมือนกันนะครับ นั่นคือ “ความฝนสามารถเปนจริงได” อันเปนบทสรุปที่ทำใหใครตอ ใครยิ้มไดเลยครับ หนังสั้นเรื่องนี้ไดรับรางวัลชนะเลิศ จากการประกวดหนังสั้น Fat Film และ ไดรับเสียงชื่นชมจากคนดูถึงความใส จริงใจ และเสนหของการเลาเรื่อง นี่เปนตัวอยางเล็กๆ นอยๆ นะครับ หนังสั้นบางเรื่องก็มีที่มาแปลกๆ เชน มาจากความฝน ถาไมฝนเวอรจนเกินไป ก็เอามาทำเปนหนังไดเหมือนกัน หรือถาคิดเอง ไมออกแลวเพื่อนมีไอเดียดีๆ เด็ดๆ ก็เอามาดัดแปลงเปนหนังได ขอเพียงแคทำเปน ขั้นตอน คือมีเรื่องที่ดี นาสนใจ เราชอบ เสร็จแลวคอยๆ พัฒนาเรื่องราว วางโครงสราง ของเรื่องแลวคอยเขียนเปนบท รับรองเลยวาไดบทหนังสั้นดีๆ แนนอน ถาไมมั่นใจวาบทที่เราทำเสร็จดีจริงหรือเปลา ก็ลองเอาไปใหเพื่อนหรือคนใกล ชิดอานดูก็ได ลองสักคนสองคน ถาเขาอานแลวเขาชอบก็แสดงวาบทเราดีแลว เขาถึงคน หมูมากไดแนๆ ถายังไมใชก็ตองลองแกไขตอครับ

89

90

º··Õè

3�

ระดมพล

91

ก่อนเริ่มการถ่ายหนัง สิ่งที่ควรทำที่สุดก็คือระดมทีมงานมาช่วยก่อนนะครับ สำหรับคนทำหนังสั้น ง่ายๆ เลยก็คือการชวนเพื่อนมาช่วยทำ แต่ถ้าเพื่อนไม่ทำ ก็ไปชวนเพื่อนของเพื่อน หรือเพื่อนของเพื่อนของเพื่อน หรือถ้าเข้าตาจนจริงๆ ก็ไปชวนคุณลุงข้างบ้านที่อาจจะชอบถ่ายรูป ให้มาถ่ายหนังให้หน่อย อะไรแบบนี้เลยก็ได้ โดยจะต้องดูความสมัครใจของคนที่เราไปชวนมาทำหนังด้วยนะครับ ว่าเต็มใจและเต็มที่กับการทำแค่ไหน ไม่เช่นนั้นจะมีปัญหาในภายภาคหน้าได้ เช่น อยู่ๆ ก็ไม่อยากทำแล้วทิ้งไปดื้อๆ ดังนั้นต้องดูให้ดีๆ นะครับ

92

¼ÙŒ¡Ó¡Ñº ËÙ¿˜§ äÇŒÊÓËÃѺ¿˜§àÊÕ§·ÕèÍÑ´ä»Ç‹ÒâÍठËÃ×Íà»Å‹Ò ¡ÃÐ້ÒãºàÅç¡æ äÇŒÊÓËÃѺãÊ‹ÊÔ觢ͧ ¨Ó໚¹ ઋ¹¡ÃдÒɻҡ¡Ò ËÃ×ÍáÁŒáµ‹ ËÁÒ¡½ÃÑè§äÇŒà¤ÕéÂÇá¡Œà¤ÃÕ´ ¤ÇÃᵋ§µÑÇʺÒÂæ à¾ÃÒСÒ÷ӧҹ µŒÍ§¡ÒäÇÒÁ¤Å‹Í§µÑÇÃÇ´àÃçÇ໚¹ËÅÑ¡ ตำแหนงแรกเลยในกองถายที่จะทำใหเกิดการทำหนัง ขึ้นไดคือ ผูกำกับ ครับ ผูกำกับคือคนที่มีหนาที่ทำให บทที่คิดเขียนขึ้นมา สามารถถายทอดออกมาเปน ภาพไดตรงตามความตองการ เปนคนควบคุมการ ทำงานทั้งหมดในการทำหนังใหออกมาราบรื่น เรียบรอย สามารถบอกนักแสดงและทีมงานไดวา ในการถายทำแตละฉาก ตองการใหมีอะไรบาง และ ใหออกมาเปนแบบไหน และเปนคนที่ตองตัดสินใจ แกปญหาที่ดาหนาเขามาดวยความเด็ดขาดมั่นคง ไมลังเล เพราะอาจจะทำใหการถายทำลาชาไปได

93

หูฟัง ไว้ สำหรับเช็ค ว่าเสียงโอเค หรือเปล่า

ไมค์บูม ใช้สำหรับ อัดเสียงของหนัง โดยมีก้านจับให้ถือ เพื่อยื่นไมค์ไปจ่อ ใกล้ๆ ปากนักแสดง ปกติจะต้องใช้กับ กล้องได้เพื่อจะได้ บันทึกเสียงและ ภาพไปพร้อมกัน และผู้กำกับจะ สามารถฟังเสียง ได้ระหว่างที่ดูภาพ ไปด้วย

94

<

< เสลต อุปกรณ์ที่ช่วย บอกเราว่า ภาพคัต ที่ถ่ายเป็นภาพฉากไหน ภาพ (ช็อต) ที่เท่าไหร่ โดยต้องถือไว้หน้าเฟรม ให้ตากล้องถ่ายก่อน นักแสดงจะเริ่มแสดง

ชาร์ตสำหรับ ใส่เอกสาร เพื่อเตรียม ข้อมูล ในการถ่ายทำ ฉากต่างๆ

¼ÙŒª‹Ç ¼ÙŒ¡Ó¡Ñº ผูชวยผูกำกับมีหนาที่คอยบอกกับผูกำกับวา ถาถายฉากนี้เสร็จ ตองถายฉากไหนตอ เปนคนที่ชวยผูกำกับเตรียมงานการถายลวงหนาเพื่อใหผูกำกับมีสมาธิอยูกับการแสดง และการถายทำ เชน เมื่อเริ่มถายในตอนเชาของแตละวัน ผูชวยผูกำกับก็จะตองคอยดูวา นักแสดงมาหรือยัง แตงหนาเสร็จหรือเปลา ดูวาฝายอารตจัดฉากไวดีแลวหรือยัง พอถายๆ ไปก็ตองคอยดูวาตอไปนักแสดงตองแตงชุดแบบไหนในฉากถัดมา ผูชวยผูกำกับ เปนงานที่ตองกาวไปกอนผูกำกับหนึ่งกาวเสมอ ตองมีใจรักในการใหบริการและชอบ จัดการแกปญหาเฉพาะหนาอยูเปนนิจ

¤¹ÍÑ´àÊÕ§ คนอัดเสียงมักจะตองเปนคนแข็งแรง เพราะการอัดเสียงจะตองอาศัยอุปกรณอยาง ไมคบูมเปนเวลานาน แตที่สำคัญที่สุดคือ จะตองเขาใจเรื่องเสียงในระดับหนึ่ง ตองมี ความสามารถในการอัดเสียงใหออกมามีคุณภาพ เสียงพูดฟงแลวชัดเจนไมมีเสียงรบกวน ใดๆ นอกจากแข็งแรงแลว คนอัดเสียงตองมีความอดทนตอการทำงานในกองถาย เชนเดียวกับคนในตำแหนงอื่นๆ

95

<

96

¡ÅŒÍ§¶‹ÒÂ˹ѧ ÁÑ¡¨Ð໚¹¡ÅŒÍ§ÇÔ´ÕâÍ·ÕèËÒä´Œ§‹ÒÂ㹡óբͧ˹ѧÊÑé¹ ¡ÅŒÍ§ÍÒ¨¨ÐÁÕ·Ñ駢¹Ò´ãË- ‹áÅÐàÅç¡¢Öé¹ÍÂÙ‹¡ÑºÇ‹Ò¼ÙŒ¡Ó¡ÑºÊÒÁÒö ËҡŌͧẺä˹ÁÒ¶‹ÒÂä´Œ

µÒ¡ÅŒÍ§

ตากลองหรือผูกำกับภาพ เปนคนที่มีหนาที่ถายภาพของหนัง และจะตองคุยกับผูกำกับกอนการถายแตละภาพแตละฉากวา ผูกำกับอยากใหออกมาเปนแบบไหน และอาศัยศิลปะแหงการ ถายภาพชวยในการเลาเรื่องราวใหไดอยางที่บทและผูกำกับ ตองการ มีความคิดริเริ่มที่จะเสนอรูปแบบของภาพแบบอื่น ที่เหมาะสมกับฉากนั้นๆ มากกวาที่คิดกันไวในตอนแรก ตองเปน คนที่มีใจรักในการถายภาพเปนทุนเดิม มีความใจกวางเปดใจ รับฟงความเห็นของคนอื่นเสมอ ตองมีความแข็งแรงพอจะ ทำงานหนักอยางการยกกลองยายกลองไปมาไดบอยๆ

¢ÒµÑ駡Ōͧ äÇŒÊÓËÃѺª‹ÇÂãËŒ¡ÅŒÍ§ÍÂÙ‹¹Ôè§æ ÀÒ¾¨Ðä´ŒÍÍ¡ÁÒÊÇÂæ

97

½†ÒÂÈÔÅ»Š ฝายศิลปมีหนาที่ในการเติมเต็มองคประกอบของภาพในแตละฉากใหสมบูรณ มีหนาที่ ไปหาอุปกรณจำพวกกระถางตนไม เกาอี้ โตะ และอื่นๆ มาประดับในฉาก และจัดแจง ใหอยูในแบบที่สวยงามอยางที่ผูกำกับตองการ ฝายศิลปจะตองมีหัวทางศิลปะ เขาใจถึง องคประกอบที่สวยงามของภาพเปนอยางดี

98

¤¹µÑ´µ‹Í คนตัดตอ มีหนาที่นำเอาภาพที่ถายทำแลวมารอยเรียงใหเปนเรื่องราว และอาจจะรวมถึง การแกไขเรื่องเสียง สี ใหเหมาะสมสวยงาม เปนคนที่มีบทบาทอยูทายสุดของการทำหนัง บางครั้งก็อาจจะเปนผูกำกับเองนั่นแหละที่เปนคนตัดตอ ตองมีความอดทนมากกวา คนทำตำแหนงอื่น เพราะตองอยูหนาจอคอมพิวเตอรเปนเวลานาน และอาจจะตอง รอคอยเวลาที่คอมพิวเตอรประมวลผลภาพที่ตัดไปเปนเวลาหลายสิบนาทีหรือหลาย ชั่วโมง ฉะนั้น คนตัดตอตองอดทนและอดทน จริงๆ แลวในการทำหนังแบบมืออาชีพ ยังมีตำแหนงหนาที่แยกยอยออกไป อีกเยอะ แตสำหรับกองถายหนังสั้นเล็กๆ ตำแหนงหลักๆ ที่ควรจะมีชนิดขาดไมไดก็เปน อยางที่อธิบายไปนะแหละครับ สรุปแลว ก็รอระดมพลดูนะครับ ระดมพลเสร็จแลวก็เริ่ม ถายหนังกันไดเลย

99

º··Õè

4�ผจญปญหาในกองถาย ¾ÃØ‹§¹Õ餋ÍÂNjҡѹ

à´ÕëÂÇ¡‹Í¹ÊÔ ¨Ðä»ä˹

äÁ‹»ÃЪØÁàËÃÍ

µ×è¹àµŒ¹¨ÃÔ§æ ¾ÃØ‹§¹Õé¨ÐàÃÔèÁ¶‹ÒÂ˹ѧáÅŒÇ

100

ÃÙŒ§ÕéËÅѺæ 仡ç´Õ äÁ‹äËÇáŌǧ‹Ç§ÁÒ¡

ÍŒÒÇ ÁÒ·ÓäÁ? ¡çà¸ÍàÅ‹¹¹Ñ´Ë¡âÁ§àªŒÒ µÍ¹¹Õéà¨ç´âÁ§áÅŒÇ àËç¹ÂѧäÁ‹ÁÒ ¡çàÅÂÁÒµÒÁ ·ÓäÁÊÒÂÍ‹ҧ¹Õé¹Ð?

101

นี่เธอจะถ่ายอะไรก่อน?

เดี๋ยวนะขอคิดดูก่อน

102

»˜´â¸‹ ¤Ô´äÁ‹ÍÍ¡ àÃÒÇ‹Ò¶‹Ò«չáá¡Ñº«Õ¹ÊØ´·ŒÒ¡‹Í¹´Õ¡Ç‹Ò à¾ÃÒÐÇ‹ÒµŒÍ§¶‹Ò·ÕèÊǹÊÒ¸ÒóйÕè áÅŒÇàÃÒ¤‹ÍÂŒҠâÅपÑè¹ä»ºŒÒ¹á¡¡Ñ¹ à¾ÃÒÐÇ‹ÒÍÂÙ‹ã¡ÅŒ¡Ç‹Ò·ÕèÍ×è¹

µŒÍ§Í‹ҧ¹ÕéÊÔ

103

เอาเทปมาด้วยหรือเปล่า?

ไม่ได้เอามาอ่ะ

104

ä˹ºÍ¡Ç‹Ò¨ÐàÍÒÁÒ´ŒÇÂä§ ãËŒ¤¹ä»àÍÒÁÒàÅÂ

àÎŒÍ àÊÕÂàÇÅÒ¨ÃÔ§æ

105

ใครเห็นนักแสดงบ้าง

106

¢Íâ·É·Õ ¨ÓäÁ‹ä´ŒÇ‹Ò¹Ñ´¡ÕèâÁ§”

107

นี่น้อง ถ่ายตรงนี้ขออนุ- าต ใครหรือยัง? ไม่ได้ขอค่ะ

ไม่ได้ขอ แล้วถ่ายได้ไง ไปขอก่อน

108

àÎŒÍ... ·ÓäÁäÁ‹ÃÙŒ¨Ñ¡»ÃÐÊÒ¹§Ò¹ãËŒ´Õ¹Ð

109

แย่แล้ว แบตหมด! ทำไงดีล่ะ?!

110

¾Õèæ ¼Á¢ÍªÒà µáºµË¹‹Í¤ÃѺ

111

ทำไมเล่นไม่ได้สักที?

112

¡çºÍ¡áÅŒÇÇ‹ÒµŒÍ§«ŒÍÁ¡‹Í¹ ᵋ´Ñ¹äÁ‹ãËŒ«ŒÍÁàͧ ÁÒ¶Ö§¡çÂÑ´º·ãËŒáŌǨÐãËŒàÅ‹¹àÅ ã¤ÃÁѹ¨ÐàÅ‹¹ä´Œ?

㪋æ

113

114

·ÓäÁÍÒ¡ÒÈ໚¹§Õé àÅÂÂѧ¶‹ÒÂäÁ‹¶Ö§ä˹àÅ Î×Íæ

115

116

àÎŒÍ

117

»˜- ËÒ·ÕèÁÑ¡à¨Í㹡ͧ¶‹Ò มีบท มีนักแสดง มีทีมงาน ก็ใชวาจะปุบปบทำหนังกันไดเลยนะครับ ตองมีการวางแผนกันซะกอน เหมือนเวลาที่เราออกไปทองเที่ยวที่ไหนสักที่ หากเราไมศึกษาดูแผนที่กันซะกอน ก็อาจจะหลงทางเอาไดงายๆ กอนอื่นเลย ทีมงานทุกคนไมวาจะเปนผูกำกับ นักแสดง ตากลอง คนอัดเสียง ฝายศิลป จะตองมาประชุมกันแบบพรอมหนากอนอยางนอยหนึ่ง รอบ เพื่อใหผูกำกับไดอธิบายกับทีมงานทุกคนวา หนังที่กำลังจะทำนั้นเปน เรื่องเกี่ยวกับอะไร และผูกำกับตองการใหหนังเปนแบบไหน ที่ตองใหทีมงาน ทุกคนมาเจอกัน ก็เพื่อ...

1� ทุกคนจะไดเห็นภาพตรงกัน มีปญหาสงสัยอะไรก็จะไดถามเลย 2� เพื่อใหทีมงานที่อาจจะไมเคยรูจักกัน ไดทำความคุนเคยกันกอนที่จะ

เริ่มงานกันจริงๆ การไดเห็นหนาคาตาและไดรูวาคนที่ทำตำแหนงตางๆ หนาตา เปนอยางไร จะชวยใหเวลาที่ออกกองจริงๆ เปนไปอยางราบรื่นเรียบรอย

เมื่อทำการประชุมแบบพบกันทั้งหมดไปรอบหนึ่งแลว ก็มาถึงการประชุม แยกยอย ที่แบงออกเปน 1. การประชุมระหวางฝาย การประชุมแบบนี้ การทำหนังโรงทั่วๆ ไปนิยมใชกัน เปนการประชุมเฉพาะฝาย เชน ฝายผูชวยผูกำกับ ฝายตากลอง ฝายอารต ฝายเสียง เนื่องจากในขั้นตน ผูกำกับจะมอบหมายงานใหแตละฝายไปทำ เชน ฝายอารตไป เตรียมฉาก ฝายผูชวยไปติดตอสถานที่และหานักแสดง 2. เมื่อเวลาผานไปชวงหนึ่ง ทีมงานแตละแผนกจะตองมารายงานความคืบหนาให ผูกำกับไดรับทราบ วางานไปถึงไหนแลว เชน ในสวนของทีมอารต ก็อาจจะมารายงาน วา สามารถหาของประกอบฉากอยางที่ผูกำกับตองการไดแคไหน แลวที่หามาไดใชสิ่งที่ ผูกำกับตองการหรือเปลา หรืออยางกรณีของฝายผูชวยผูกำกับ ที่จะรายงานความ คืบหนาของการหานักแสดง การติดตอประสานงานตางๆ วาราบรื่นไปถึงไหนแลวบาง

118

การประชุมยอยแบบนี้จะมีกี่ครั้งก็แลวแต จนกวาการเตรียมงานจะเรียบรอย เสร็จสิ้น แตใชวาการประชุมอยางเดียวจะไดผล เพราะนอกจากการพูดคุยแลว ผูกำกับ ยังตองไปตรวจงานเองดวย เชน ฝายโลเคชั่นเลือกสถานที่ถายทำใหแลว ดูจากรูปในการ ประชุมแลวผูกำกับก็โอเคแตยังไมแนใจ ขอไปดูดวยตาตัวเองกอน จะไดมั่นใจชัวรๆ วา ที่เลือกมานั้นไมผิด อันนี้ก็ถือวาเปนเรื่องที่ผูกำกับควรกระทำ ยิ่งมีการสรางฉาก หรือการตกแตงฉากภายใน ผูกำกับก็ยิ่งตองควรไปดูกอน เริ่มถายหนัง เผื่อไมชอบแลวอยากเปลี่ยนขึ้นมา ก็สามารถทำไดทันทวงที นอกจากการประชุมและการไปตรวจสอบดูสถานที่ถายทำ ก็มีการเตรียมงาน อื่นๆ ที่จำเปนอีก เชน การใหนักแสดงไดลองซอมตามบทที่พวกเขาไดรับ โดยอาจจะให ผูชวยผูกำกับเปนคนควบคุมการซอม อีกสิ่งหนึ่งที่ผูกำกับควรจะตองทำกอนการถายทำ คือการ ‘บล็อคช็อต’ หรือ ภาษาไทยงายๆ ก็คือการกำหนดมุมกลองที่จะถายทำจากสถานที่จริง เมื่อสถานที่จริงใน การถายทำพรอมเกือบสมบูรณ ผูกำกับและตากลองตองชวยกันไปดูวา จะตองถายภาพ มุมไหนยังไงบาง เพื่อใหไดแบบที่ตองการและครบถวน ตองจำไววาการเตรียมงานนั้นสำคัญมาก เพราะเมื่อถึงเวลาถายทำแลว หากเกิดปญหาอันมาจากความไมพรอมของผูกำกับและทีมงาน ก็จะทำใหการถายทำหนัง ลาชาออกไปอีก ในกรณีที่เราจะตองไปถายทำตามสถานที่ตางๆ ที่ไมใชบานเราและบานเพื่อน เราควรจะทำการขออนุญาตจากเจาของสถานที่นั้นอยางเปนทางการ เชน สวนสาธารณะ ก็ตองไปทำเอกสารขอใชสถานที่เสียกอน อันที่จริงถาเปนหนังเล็กๆ ก็สามารถไปแอบถาย ไดแหละครับ แตก็จะทำใหการทำงานเปนไปอยางไมสบายเนื้อสบายตัวสักเทาไหร ถาขออนุญาตก็จะทำใหการทำงานคลองตัวขึ้น หรือถาเปนฝายอารต หากจะตองไปขอยืมอุปกรณขาวของของใครมาใช ก็ตองบอกเจาตัวใหชัดเจนวาจะยืมถึงเมื่อไร ยืมอะไรไปบาง และพยายามทำรายการ สิ่งของที่เอาไปใหครบถวน เพื่อปองกันการสับสนและสูญหายระหวางการถายทำ แตขั้นตอนทั้งหมดจะปราศจากความหมาย หากไมมีการแบงหนาที่ระหวาง ทีมงาน ผูกำกับไมควรแบกทุกอยางไวกับตัวเอง แตควรจะมอบหมายงานใหทีมงานดวย เพราะการแบกทุกอยางไวที่บาเพียงลำพัง จะทำใหเหนื่อยโดยใชเหตุ แถมจะทำใหหนัง ออกมาไมดีอีกดวย เพราะฉะนั้นควรจะแบงหนาที่ใหแกเพื่อนๆ บาง คนที่เราชวนมา ชวยทำหนังจะไดไมเกิดความนอยอกนอยใจที่มาชวยแลวกลับไมไดทำอะไร

119

เมื่อถึงวันถ่ายทำ การแบ่งหน้าที่จะเห็นผลอย่างชัดเจน หากผู้กำกับจัดการทุกอย่าง ข้าวกองถ่ายก็ต้องซื้อ นักแสดง ก็ต้องนัด ฉากก็ต้องจัดเอง ฯลฯ แน่นอนเลยว่าต้องมีเรื่องที่ ลืมหรือเรื่องที่พลาดไป เช่น ลืมเอาเทปหรือกล้องมาถ่าย ต้องเสียเวลาย้อนกลับไปเอากล้องจากที่บ้านอีก การเตรียมงานเป็นการจัดการให้พร้อมรับปัญหาที่เรารู้ล่วงหน้า เพราะเมื่อถึงตอนถ่าย เราจะต้องให้ความสำคัญกับการ แก้ปัญหาที่อยู่ตรงหน้า ปัญหาที่จู่ๆ ก็มาหาเราโดยไม่เตือนกัน ก่อน เช่น นักแสดงมาสายหรือป่วย เราจะทำอย่างไรได้บ้าง? จะสามารถถ่ายฉากอื่นที่ไม่ต้องมีนักแสดงคนที่ป่วยได้หรือเปล่า จะเลื่อนการถ่ายออกไป หรือจะเปลี่ยนตัวนักแสดงไปเลย

เมื่อถึงจุดหนึ่ง ผู้กำกับต้องตัดสินใจอย่างเด็ดขาด เพราะเรา คือผู้มีอำนาจสูงสุดในกองถ่าย เพื่อนๆ ล้วนยกให้เราเป็น คนเลือกว่าจะเดินหน้าต่อไปอย่างไร ฉะนั้นเราจะต้องมีความ ชัดเจนในความคิด ต้องกล้าตัดสินใจพอ

หรือบางที เราไปขอใช้บ้านหลังหนึ่งหรือร้านกาแฟร้านหนึ่ง ถ่ายทำหนัง จู่ๆ วันนั้นดันมีคนมารื้อถอนอาคารข้างๆ หรือมี คนมาจัดปาร์ตี้ แล้วส่งเสียงดังมากจนทำให้การถ่ายทำหนังมี ปัญหา พออัดเสียงไปก็จะมีเสียงเหล่านี้ติดมาด้วย ผู้กำกับก็ ต้องให้ผู้ช่วยผู้กำกับไปช่วยจัดการแก้ปัญหา ไปคุยกับคนที่ ดูแลการก่อสร้างหรือคนจัดปาร์ตี้ว่า “รบกวนเงียบสักครู่ได้ ไหมครับ”

120

แลวพอเขาเงียบให เราก็สามารถถายทำกันตอไปได และพอเราหยุดถายเพื่อ เปลี่ยนมุมกลองหรือรอการจัดฉากของฝายอารต ก็ตองใหฝายผูชวยผูกำกับเดินไปบอกวา “โอเคครับ ขอบคุณมากครับ เดี๋ยวถาถายตอจะบอกนะครับ” สำคัญวาตองสื่อสารกับ คนอื่นดวยความสุภาพนุมนวล เพราะจริงๆ ก็เหมือนกับเราไปรบกวนวิถีชีวิตการทำงาน ของเขา

121

ฝนฟาก็เปนปญหาหนึ่งในการถายทำนะครับ ถาเกิดเราถายหนังอยู แลวฝนตกมา จะสามารถทำอะไรไดบาง? อยางนอยคืออาจจะตองรอให ฝนหยุดกอน แลวคอยถายตอ แตผูกำกับบางคนอาจจะดูวา สามารถ ถายฉากนี้โดยมีฝนตกไดหรือไม แลวก็ปรับบทเพื่อจะไดไมเสียเวลารอ ปญหาอีกอยางที่อาจจะเกิดขึ้นได คือ อุบัติเหตุในกองถาย เชน ลื่นลม หัวแตก หรือนักแสดงเตะตอยกันแลวพลาด เตะโดนหนาเขาเต็มๆ เรื่องนี้ปองกันไดไมยากครับ คือตอง ‘ไมประมาท’ มีสติอยูเสมอ หรือถาหากตองมีคิวบูก็ตองซอมกันกอน ซอมหลายๆ หนเลย เพื่อให แนใจวาจะไมมีความผิดพลาดใดๆ เกิดขึ้นมาได เทานี้ก็ไมตองกังวลครับ รับรองอุบัติเหตุไมเกิด ปญหาอีกอยางที่คลายๆ กับปญหาอุบัติเหตุ คือ ปญหาปวยไขกะทันหัน อยูๆ นักแสดงไปติดหวัด 2009 มา หรือทีมงานบางคนเกิดทองรวง เรื่องเหลานี้ก็มีวิธีแกปญหาตางกันไป ถานักแสดงปวยก็อาจจะใหหยุด การถายทำไปกอน รอจนกวาจะหายปวย ถารอไมไดก็อาจจะตองเปลี่ยน นักแสดง หรือถาทีมงานปวย สามารถเอาคนอื่นมาทำงานตำแหนงนี้ แทนไดหรือไม แตผูกำกับนี่ดูเหมือนจะปวยไมไดนะครับ เพราะถาปวยขึ้นมาหนังก็อาจจะตองหยุดถายกันไปเลย ดังนั้น ผูกำกับจะตองมีสุขภาพที่แข็งแรงอยูเสมอครับ เพื่อใหการ ทำหนังเสร็จสิ้นได จำไวนะครับ ในการถายทำหนัง จะตองมีปญหามาให แกเสมอ อยูที่เราจะแกไขยังไง ตองใจเย็นๆ คอยๆ แกไปนะครับ รับรองวาปญหาจะทุเลาลุลวงลงไดอยางแนนอน

122

พอพนจากปญหาไป ก็มาถึงเรื่องที่ควรทำหรืออาจจะไมทำก็ได นอกเหนือ จากขาวที่ควรใหผูจัดการกองถายเตรียมไวเลี้ยงทีมงาน ก็ควรมีทีมงานสักคน คอยเสิรฟน้ำดวย โดยเฉพาะในวันที่อากาศรอน หรือถึงแมจะไมมีคนเสิรฟ อยางนอยก็มีจุดใหบริการน้ำที่ทีมงานทุกคนสามารถไปหยิบน้ำมาดื่ม ดับกระหายได เพราะความหิวน้ำจะทำใหประสิทธิภาพในการทำงาน ของทุกคนชาลงครับ แลวอาจจะพลอยทำใหเกิดความหงุดหงิด ในการทำงานดวย อีกอยางคือ ควรมีความถอยทีถอยอาศัยกันระหวางทีมงาน มีอะไร คอยๆ พูดคอยๆ จากัน อยาใชความโกรธและความรุนแรงแกปญหา เพราะจะทำใหเกิดแตความบาดหมางกันมากกวา เวลาถายทำ ก็พยายามถายใหไดตามแผนการที่วางไวนะครับ โดยให ผูชวยผูกำกับคอยดูวา จะตองถายช็อตไหน พอถายช็อตนี้เสร็จ จะตองถาย อันไหนตอ การพยายามถายตามแผนที่วางเอาไว จะชวยใหการทำงานเปนไป อยางราบรื่นและควบคุมไดครับ ทั้งหมดนี้ก็คือเรื่องคราวๆ ที่ควรจะตองเตรียมรับมือไวในการถายทำนะครับ หากทำทุกอยางดวยความใจเย็น คอยๆ คิด คอยๆ ทำไป รับรองผลงานจะตองออกมาดีอยางแนนอน

123

º··Õè

ตัดและตอ 5�กอเปนเรื่อง

เมื่อไดภาพออกมาแลว ก็ถึงกระบวนการ ‘ตัดตอ’ การตัดตอ ก็คือนำเอาภาพและเสียงที่บันทึกได มาเรียบเรียงใหมเพื่อเลาเรื่องราว ที่เราอยากจะเลา เพราะภาพที่ถายมาไดบางทีฉากสุดทายอาจจะถาย กอนแลวฉากแรกถายทีหลัง ดังนั้น การตัดตอจึงชวยทำใหภาพและเสียง อยูในที่ๆ ควรจะเปน คือตามลำดับเรื่องราวที่เราจะเลา

124

5.1 เริ่มตนของการตัดตอ ไมวาจะใชโปรแกรมอะไรก็ตาม เชน พรีเมียร, วินโดว มูฟวี่ เมกเกอร, ไฟนอล คัต, ยูลีด, เวกัส ฯลฯ ผูตัดจะตองจัดระเบียบในการทำงานเสียกอน คือจะตองแยกไฟลไวเปนสัดสวน และตองไมอยูในไดรฟ ซี เพื่อปองกันการสูญหาย หากเกิดปญหากับเครื่อง และจะตองสรางโฟลเดอรไวเพื่อเก็บไฟลที่ใชในการตัดโดยเฉพาะ ใหแยกเปนอิสระจากไฟลหรือโฟลเดอรอื่นๆ ในไดรฟที่เราใชเก็บผลงาน

ขั้นตอมาก็คือการสรางโปรเจ็คต โปรแกรมตัดตอแตละโปรแกรมจะเหมือนกันตรงที่ตอง สรางโปรเจ็คตเพื่อใชทำงาน แตละโปรเจ็คตจะรวบรวมขอมูลทุกอยางที่เกี่ยวกับหนัง ของเรา เราจะตองจัดระเบียบภายในโปรเจ็คตของเราใหดีดวย ดวยการสรางโฟลเดอร แยกยอยในโปรเจ็คตอีกที เชน โฟลเดอรนี้เก็บภาพ อีกอันเก็บเสียงตางๆ เพื่อไมให เปนการเสียเวลาและสับสนระหวางการทำงาน

125

126

เมื่อตัดตอเสร็จแลว ก็เขาสูการทำเสียง คือการดูไมใหเสียงที่จะไดยินในหนัง ดังจนเกินไป เพราะถาเสียงดังเกินไปก็จะกอใหเกิดความรำคาญแกผูชมไดงาย และในอีก ดานหนึ่ง ถาหากเสียงเบาไปก็จะทำใหผูชมไมรูวาตัวละครกำลังสนทนาอะไรกันอยู และ สรางความรำคาญอีกเหมือนกัน การตัดตอยังมีเรื่องซับซอนอีกมาก เชน การแกสี แตสำหรับคนเริ่มตนทำ หนังสั้นก็ควรจะใหความสำคัญแกเรื่องพื้นฐาน ซึ่งก็คือการใชเครื่องมือในการตัดกอน เปนอันดับแรก เพราะหัวใจจริงๆ ของการตัดตอก็คือ การเรียงลำดับเรื่องราวเพื่อให สามารถเลาสิ่งที่ตองการจะนำเสนอได อันที่จริง แตละขั้นตอนของการตัดตอไมมีอะไรยากและซับซอน ถาผูตัดมี พื้นฐานมาแลวในระดับหนึ่งก็จะสามารถทำไดดวยความคลองแคลว แตถาไมมีพื้นฐาน ก็ควรมีการศึกษาเพิ่มเติมเสียกอน เพราะเคล็ดลับจริงๆ ของการตัดตอก็คือการ ‘ลงมือทำ’

127

128

129

130

131