Destur Newspaper

‫ژمار‌ه (‪)30‬‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬ ‫(‪ )20‬الپه‌ڕه‌‬ ‫نرخ (‪ )1000‬دیناره‌ ‬ ‫‪www.destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سياسى گشتییه‌‪ ،‬هه‌فتان ‌ه کۆمپانیای سولى تێلیگراف ده‌ریده‌کات‬

‫ی ده‌ستوور به‌ڕێز خالید ئه‌حمه‌د شه‌ریف‬ ‫سه‌رنووسه‌ری‌ رۆژنامه‌ ‌‬ ‫به‌هۆی‌ ته‌واوبوونی‌ ماوه‌یی یاسایی گرێبه‌ستی كاركردنییه‌وه‌ ماڵئاوایی‬ ‫ی ده‌ستوور‪،‬‬ ‫له‌ستاف‌و خوێنه‌ران ده‌كات‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌ك ستافی‌ رۆژنامه‌ ‌‬ ‫سوپاسی‌ زۆری ده‌كه‌ین بۆ ئه‌و ماوه‌یه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵماندا كاریكردووه‌‪.‬‬ ‫ستافی رۆژنامه‌ی ده‌ستوور‬

‫ی كورد‪:‬‬ ‫ی ناودار ‌‬ ‫عومه‌ر شێخموس كه‌سایه‌تی‌ سیاس ‌‬

‫ی جێگره‌و ‌ه‬ ‫ی ببێت به‌هێزێك ‌‬ ‫״گۆڕان نه‌یتوان ‌‬ ‫بۆ یه‌كێتی‌‌و پارتی״‬ ‫خه‌وی باشه‌و له‌مردن‬ ‫ناترسێت‬

‫تا‌یبه‌ت به‌ ده‌ستوور‬

‫كه‌ریم كابان گه‌وره‌ هونه‌رمه‌ندی‬ ‫كورد داوا له‌هونه‌رمه‌نده‌ نوێیه‌كان‬ ‫ده‌كات مۆركی ره‌سه‌نایه‌تی‬ ‫به‌گۆرانییه‌كانیانه‌و‌ه بێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫«ئێمه‌ش وه‌كو هه‌موو جیهان‬ ‫مۆركی‌ تایبه‌ت به‌خۆمان هه‌یه‌»‪.‬‬ ‫كه‌ریم كابان ده‌ڵێت له‌ئێستادا‬ ‫ته‌نها خۆزگه‌ به‌خانوویه‌كه‌و‌ه‬ ‫ده‌خوازم كه‌ به‌ناوی‬ ‫خۆمه‌و‌ه بێت‌و‬ ‫وتی‌ «هیچ‬ ‫خۆزگه‌یه‌كی ترم‬ ‫نییه‌»‪.‬‬ ‫‪10 ..‬‬

‫ی‬ ‫عومه‌ر شێخموس كه‌سایه‌تی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوداری‌ كورد‪ ،‬ده‌ڵێت بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫گ��ۆڕان نه‌یتوانی‌ ببێته‌ جێگره‌وه‌ی‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌هه‌موو هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان‌و له‌سلێمانیدا قه‌تیسماوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر به‌هۆ ‌‬ ‫ی وایه‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫بڕواش ‌‬ ‫ناڕازیبوونیان له‌ده‌سه‌اڵت ده‌نگیان‬ ‫ی‬ ‫ب��ه‌گ��ۆڕان داوه‌‪ ،‬ن��ه‌ك به‌رنامه‌ ‌‬ ‫سیاسی‌‌و فكریان‪.‬‬ ‫ع�������وم�������ه‌ر ش���ێ���خ���م���وس‬ ‫ده‌س��ت��ووردا‬ ‫ی‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی «ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی‌ گ��ۆڕان وه‌كو‬ ‫وت � ‌‬ ‫ب��زوت��ن��ه‌وه‌ی��ه‌ك��ی‌ س��ی��اس �ی‌ ن��وێ‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر ساحه‌ی‌ كوردستان توان ‌‬ ‫گه‌شه‌ بكات‌و هه‌ندێك سه‌ركه‌وتن‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆ رێكخراوێك ‌‬

‫ی گه‌وره‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نوێ ده‌ستكه‌وتێك ‌‬ ‫نه‌یتوانی‌ ببێت به‌هێزێكی‌ جێگره‌وه‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌هه‌موو ناوچه‌كان ‌‬ ‫كوردستاندا وه‌كو ئامانجیان بوو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌نها له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫گ��ۆڕان به‌فیعل ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫ی پێگه‌ ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫گ �ه‌رم��ی��ان‌و ده���ۆك ی��ان م��وس��ڵ و‬ ‫ی ئه‌وتۆ‬ ‫ی پشتیوانێك ‌‬ ‫دیاله‌‪ ،‬نه‌یتوان ‌‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت»‪.‬‬ ‫ع���وم���ه‌ر ش��ێ��خ��م��وس ده‌ڵ��ێ��ت‬ ‫ی‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌نگه‌كانی‌ هه‌ولێر ‌‬ ‫گ��ۆڕان ده‌نگی‌ ناڕازیبووانه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ده‌ن��گ دان بۆ به‌رنامه‌ی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫فكریان‪« ،‬بۆیه‌ ده‌بێت زۆر وریابن‬ ‫ك ‌ه ئه‌نجامی‌ ناڕاست له‌و ژماران ‌ه‬ ‫وه‌رنه‌گرن»‪.‬‬ ‫شێخموس ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌دات‬ ‫ی ریفۆرم له‌یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ی باڵ ‌‬ ‫جیابوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی الوازبوونی هه‌ردوو الیان‪،‬‬ ‫بوو به‌هۆ ‌‬

‫ی‬ ‫وتیشی «جیابوونه‌و‌هی‌ بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان له‌یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‪ ،‬زیانێك ‌‬ ‫ی به‌یه‌كێتی‌‌و به‌خۆیان‬ ‫زۆر گ �ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫گه‌یاند‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌و‌ه به‌ش ‌‬ ‫ده‌نگه‌كانیان جیا له‌ناڕازیبووان‬ ‫ده‌ن��گ��ی‌ ب �ه‌ش��ێ��ك ل��ه‌ج��ه‌م��اوه‌رو‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫الی �ه‌ن��گ��ران �ی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ش به‌هێزبوون ‌‬ ‫بوون‪ ،‬ئه‌نجام ‌‬ ‫ی دیموكراتی‌ كوردستان‌و هێز‌ه‬ ‫پارت ‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان بوو»‪.‬‬ ‫ی ئ��ه‌و‬ ‫ی ئ���ای���ن���ده‌ ‌‬ ‫ل����ه‌ب����اره‌ ‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌یه‌شه‌وه‌‪ ،‬عومه‌ر شێخموس‬ ‫ی‬ ‫وت �ی‌ «ب�ه‌ن��ده‌ ب�ه‌ڕه‌ف��ت��ارو شێوه‌ ‌‬ ‫كاركردنیان له‌ئاینده‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی ره‌فتاری‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫به‌نده‌ به‌شێو‌ه ‌‬ ‫ی ریفۆرم‬ ‫پارتی‌ به‌رامبه‌ریان‌و پرۆسه‌ ‌‬ ‫له‌ناو ریزه‌كانی‌ خۆیاندا»‪.‬‬ ‫ده‌قی چاوپیکه‌وتنه‌ک ‌ه ل ‌ه الپه‌ڕ‌ه‬ ‫‪7‬دا بخوێنه‌ره‌وه‌‬

‫عومه‌ر شێخمووس‬

‫‪02..‬‬

‫ی بانگه‌ش ‌ه بۆ حه‌سه‌ن نه‌سروڵاڵ ده‌كرێت‪..‬‬ ‫له‌سلێمان ‌‬ ‫ی له‌وه‌اڵمی‌ بارزانیدا‪:‬‬ ‫گه‌ور ‌ه دیبلۆماتێكی‌ ئه‌مریك ‌‬

‫ی ریفراندۆم له‌كه‌ركوك ناكات‬ ‫ئه‌مریكا پاڵپشت ‌‬ ‫پ‪ .‬ده‌ستوور‬

‫له‌وه‌اڵمی‌ جه‌ختكردنه‌وه‌ی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم بۆ جێبه‌جێكردنی‌ م��اده‌ی‌‬ ‫‪ ،140‬دی��ب��ل��ۆم��ات��ێ��ك�ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌‬ ‫ئه‌مریكیش رایده‌گه‌نێت ئه‌مریكا‬ ‫ب�ه‌ڕوون�ی‌ رایگه‌یاندووه‌ پاڵپشتی‌‬ ‫ریفراندۆم له‌كه‌ركوك ناكات‌و هیچ‬ ‫ك��ات پشتیوانی‌ داواك��ان��ی‌ ك��ورد‬ ‫ن��اك��ات ك�ه‌ ره‌زام��ه‌ن��دی‌ ب�ه‌غ��دادی‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌بێت‪.‬‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ی‌ نیویۆرك تایمزی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌ له‌راپۆرتێكیدا له‌باره‌ی‌‬ ‫كورد ل�ه‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬كه‌‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2‬ئه‌م مانگه‌ باڵوبووه‌ته‌وه‌‪ ،‬تێدا‬ ‫لێدوان له‌مه‌سعود بارزانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان وه‌رگ��ی��راوه‌‪،‬‬ ‫بارزانی‌ له‌و راپۆرته‌دا سوربوونی‌‬ ‫ك��ورد بۆ جێبه‌جێكردنی‌ م��ادده‌ی‌‬ ‫‪140‬دوباره‌ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «گه‌ر‬ ‫مادده‌ی‌ ‪ 140‬جێبه‌جێنه‌كرێت‪ ،‬واته‌‬ ‫مردنی‌ عێراق‌و ده‌ستووره‌كه‌ی‌‪».‬‬ ‫هه‌ر له‌و چاوپێكه‌وتنه‌دا بارزانی‌‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ باس له‌هۆكاره‌كانی‌‬ ‫رازیبوونی‌ كورد به‌یاسای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫عێراقی‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ بریتییه‌ له‌به‌ڵێنی‌‬ ‫سه‌رۆك ئۆباما بۆ هه‌نگاوی‌ جددی‌‬ ‫ب��ۆ جێبه‌جێكردنی‌ م���ادده‌ی‌ ‪140‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌میانه‌ی‌ ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ته‌له‌فۆنه‌ی‌ نێوان ه���ه‌ردووال هات‬ ‫له‌پێش چه‌ند كاتژمێرێك له‌ده‌نگدان‬ ‫له‌سه‌ر یاساكه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ عێراقدا‪،‬‬ ‫«ئ��ۆب��ام��ا ب�ه‌ت�ه‌ل�ه‌ف��ون‌و ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌ك له‌گه‌ڵیدا له‌كۆشكی‌‬

‫مه‌سعود بارزانی‬

‫ی دوپاتكرده‌وه‌‪».‬‬ ‫سپی‌ ئه‌و به‌ڵێنه‌ ‌‬ ‫بارزانی‌ به‌رۆژنامه‌ ئه‌مریكییه‌كه‌ی‌‬ ‫وت‪.‬‬ ‫گ�ه‌وره‌ دیبلۆماتێكی‌ ئه‌مریكی‌‬

‫ل��ه‌ب��ه‌غ��داد ل��ه‌ه��ه‌م��ان راپ���ۆرت���دا‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م وته‌یه‌یی‌ بارزانیدا‬ ‫ده‌ڵ���ێ���ت ب��ه‌ڵ��ێ��ن��ه‌ك��ه‌ی‌ ئ��ۆب��ام��ا‬ ‫به‌شێكه‌ له‌پاڵپشتی‌ گشتی‌ ئه‌و‬

‫له‌ده‌ستووری‌ عێراقی‌ به‌مادده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪140‬ه‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئیداره‌ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫به‌ڕوونی‌ به‌سه‌ركرده‌كانی‌ كوردی‌‬ ‫راگ�ه‌ی��ان��دوه‌ كه‌سوربوونی‌ ئ �ه‌وان‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر ب��ه‌ئ��ه‌ن��ج��ام گ �ه‌ی��ان��دن �ی‌‬ ‫ریفراندۆم له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‬ ‫به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غداد‪ ،‬ده‌بێته‌هۆی‌ قوڵبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌و دیبلۆماته‌ كه‌ ناوی‌‬ ‫ئ��اش��ك��را ن��ه‌ك��راوه‌ ب �ه‌ ن��ی��وی��ۆرك‬ ‫تایمزی‌ راگ �ه‌ی��ان��دوه‌ ك�ه‌ به‌ڵقان‬ ‫نمونه‌یه‌كی‌ زیندوه‌ كه‌ چۆن به‌هۆی‌‬ ‫ریفراندۆمێكه‌وه‌ نوقمی‌ زه‌لكاوی‌‬ ‫خوێن بوو‪.‬‬ ‫دیبلۆماته‌ ئه‌مریكیه‌كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫ئێستا ن��ه‌ت��ه‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‌و‬ ‫ئه‌مریكا خه‌ریكن تا كورد به‌وازهێنان‬ ‫له‌و داوای��ه‌ی‌ رازیبكه‌ن‪ ،‬له‌رێگای‌‬ ‫رێگه‌خۆشكردن به‌سودمه‌ندبوونی‌‬ ‫زیاتری‌ كورد له‌رووی‌ ئابوورییه‌وه‌‬ ‫له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆك���ی‌ ه��ه‌رێ��م ه��ه‌روه‌ه��ا‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ر ب��ۆ كێشه‌كانی‌ عێراق‬ ‫له‌په‌یڕه‌ویكردنی‌ سیستمی‌ فیدراڵی‌‬ ‫ده‌بینێـته‌وه‌ بۆ سێ‌ هه‌رێم‪ :‬كورد‬ ‫له‌باكوور‪ ،‬شیعه‌ له‌باشوورو سوننه‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاست له‌گه‌ڵ بوونی‌ به‌غداد‬ ‫وه‌ك پایته‌ختی‌ عێراقی‌ فیدراڵ‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌كه‌ ئه‌و داوایه‌ی‌ بارزانی‌‬ ‫بۆ بوونی‌ هه‌رێمی‌ فیدراڵی‌ به‌هێزو‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ الواز به‌مه‌ترسی‌‬ ‫ده‌زانێت ب�ه‌وه‌ی‌ كه‌ كورد هه‌نگاو‬ ‫بنێت ب����ه‌ره‌و س �ه‌رب �ه‌خ��ۆب��وون‌و‬ ‫جیابونه‌وه‌ له‌عێراق‪.‬‬

‫سه‌ركرده‌كانی زه‌حمه‌تكێشان‪،‬‬ ‫ی هه‌ڵدانه‌و ‌هی‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش ‌ه ‌‬ ‫الپه‌ڕه‌كان له‌یه‌كترده‌كه‌ن‬ ‫شۆڕش خالید‌و دوێن هاشم‬

‫ه��ه‌ردوو باڵه‌كه‌ی‌ زه‌حمه‌تكێشانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ت��ۆم �ه‌ت��ی ه��ه‌وڵ��دان‬ ‫ب��ۆ كوشتنی ی�ه‌ك��ت�ر‌و گ�ه‌ن��ده‌ڵ�ی‌و‬ ‫خۆفرۆشتن ده‌ده‌ن���ه‌پ���اڵ یه‌كتر‌و‬ ‫ی ئاشكراكردنی مێژووی‬ ‫ه�ه‌ڕه‌ش�ه‌ ‌‬ ‫یه‌كتر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫قادر عه‌زیز له‌چاوپێكه‌وتنێكی‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ده‌ستووردا ده‌ڵێت «به‌ڕاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌زه‌یین‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ب��راده‌ران�ه‌ جێگه‌ ‌‬ ‫ئه‌و هه‌موو ساڵه‌ خه‌بات‌و تێكۆشان‌و‬ ‫ی چ��ه‌پ‌و شۆڕشگێڕی‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناعه‌داله‌تییه‌كان ‌‬ ‫به‌گژداچوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا شاناز ‌‬ ‫به‌وه‌وه‌ده‌كه‌ن ك ‌ه زه‌حمه‌تكێشان بۆ‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت له‌ناوده‌به‌ن»‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت «ب��ڕوان��اك �ه‌م ئیمتیازات‌و‬ ‫ی كه‌م ‌ه‬ ‫ی ژیان ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫پاره‌وخۆش ‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ بهێنێت كه‌ شۆڕشگێڕان‬ ‫خۆیان له‌پێناودا بفرۆشن»‪.‬‬ ‫سه‌عد خالید كارگێڕی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی زه‌حمه‌تكێشان باڵی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی به‌ده‌ستووری وت «ق��ادر‬ ‫ی ‪30‬‬ ‫عه‌زیز دوای دوو ساڵ ده‌فته‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رفیات ‌‬ ‫ی به‌ناوی‌ ده‌فته‌ر ‌‬ ‫په‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزب خست ‌ه به‌رده‌ستی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‌‪ ،‬ك ‌ه سه‌یرمانكرد له‌ماوه‌ ‌‬ ‫دووس��اڵ ق��ادر عه‌زیز ح �ه‌وت سه‌د‬ ‫ێ‬ ‫ی حیزب به‌ب ‌‬ ‫هه‌زار دۆالری‌ له‌پاره‌ ‌‬ ‫ی هیچ سه‌ركردایه‌تییه‌ك‬ ‫ئ��اگ��ادار ‌‬

‫سه‌رفكردبوو‪ ،‬بۆ خۆی‌»‪.‬‬ ‫ی «هه‌وڵدان بۆ كوشتنی‬ ‫سه‌عد وت ‌‬ ‫قادر عه‌زیز له‌ئێم ‌ه ناوه‌شێته‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ده‌كه‌ین‬ ‫پێویست بكات ئاشكرا ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كار ‌‬ ‫ی زه‌حمه‌تكێشان ك ‌‬ ‫له‌مێژوو ‌‬ ‫وایكردووه‌»‪.‬‬ ‫له‌الپه‌ڕ‌ه پێنجدا دوو چاوپێكه‌وتن‬ ‫ده‌خوێنیته‌وه‬

‫قادر عه‌زیز‬

‫سه‌عد خالید‬

‫‪3‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫الپه‌ڕه‌‪5‬‬

‫سه‌رکرده‌کانی هه‌ردوو باڵی زه‌حمه‌تکێشان‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی هه‌ڵدانه‌وه‌ی الپه‌ڕه‌کان له‌یه‌کترده‌که‌ن‬

‫كێـشـه‌كـه‌ی‌ ئـه‌نـجومه‌نـی پارێـزگـاو پارێـزگـاری سلێمـانـی تـه‌قییـه‌وه‌‬

‫به‌زۆرینه‌ی‌ ده‌نگ‪ ،‬ده‌سه‌اڵت له‌پارێزگاری سلێمانی‌و دوو جێگره‌كه‌ی‌ سه‌ندرایه‌وه‌‬ ‫مه‌عاز فه‌رحان‬

‫فۆتۆگراف‪ :‬ره‌نج عه‌بدوڵال‬

‫ی ئه‌مڕۆی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫له‌كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای سلێمانی‪ ،‬به‌زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ده‌نگی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‪،‬‬ ‫مافی ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ك��ان��ی له‌پارێزگار‬ ‫به‌هرۆز محه‌مه‌د ساڵح به‌وه‌كال ‌هت‌و‬ ‫دوو جێگره‌كه‌ی له‌پارێزگای سلێمانی‬ ‫سه‌ندرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی به‌بڕیاری به‌رهه‌م‬ ‫ی ئ�ه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ساڵح سه‌رۆكی حكومه‌ت پارێزگاری‬ ‫سلێمانی به‌وه‌كاله‌ت دان��را‌و له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی رابردووشدا به‌نووسراوێك دوو‬ ‫جێگری بۆ پارێزگار ده‌ستنیشانكرد‪،‬‬ ‫ی پارێزگای سلێمانی‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ك��ۆب��وون �ه‌وه‌ی �ه‌ك��ی ئ�ه‌ن��ج��ام��داو له‌و‬ ‫ی ده‌نگ‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌شدا به‌زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت��ی پ��ارێ��زگ��اری له‌به‌هرۆز‬

‫محه‌مه‌د ساڵح سه‌ندرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نوه‌ر فه‌ره‌ج سه‌رۆكی قه‌واره‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای سلێمانی‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا‬ ‫به‌ده‌ستووری وت "ل�ه‌م هه‌فته‌یه‌دا‬ ‫ی وه‌زیرانمان‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫فه‌رمانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی‌و نهێن ‌‬ ‫پێگه‌یشت ك � ‌ه ب �ه‌ف �ه‌رم � ‌‬ ‫ده‌ركرابوو ‌و دوو جێگر دانرابوو بۆ‬ ‫ێ گه‌ڕانه‌و‌ه‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ دیاریكردن ‌‬ ‫بۆ هیچ ده‌سه‌اڵتێك‌و به‌ب ‌‬ ‫هیچ یاسایه‌ك"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا رایگه‌یاند سه‌ردان ‌‬ ‫ی ناوخۆیانكرد له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی ن��اوخ��ۆش بێئاگای ‌‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی " ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫نیشاندا له‌و بڕیاره‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫ی لێیه‌‪،‬‬ ‫ی پارێزگا ئاگا ‌‬ ‫نه‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆو سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ن �ه‌وه‌زاره‌ت � ‌‬ ‫هه‌رێم ئاگاداره‌‪ ،‬بۆی ‌ه بڕیاره‌كه‌مان‬ ‫ی ده‌نگ ره‌تكرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌زۆرین ‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ی "مافی سروشت ‌‬ ‫هه‌روه‌ها وت ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌ه‌و مافی دان��ان��ی جێگر‬ ‫ب��ۆ پ��ارێ��زگ��ار ده‌ب��ێ��ت ب��درێ��ت �ه‌و‌ه‬ ‫به‌ئه‌نجومه‌ن"‪.‬‬ ‫س��ه‌رۆك��ی ق����ه‌واره‌ی ك��ۆم �ه‌ڵ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی پ��ارێ��زگ��ا‪ ،‬ئ��ام��اژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌شدا ك ‌ه ئ �ه‌وان له‌كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫پێشوودا بڕیاریاندا پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌كاله‌ت بانگبكرێت بۆ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫پارێزگا‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئ��ه‌م چ�ه‌ن��د مانگ ‌ه ‌‬ ‫ل�ه‌ك��اره‌ك��ان� ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردوو‪ ،‬به‌اڵم پارێزگار به‌نووسراو ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمی ئاگاداری كردوونه‌ته‌و‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی نییه‌‪،‬‬ ‫ی پارێزگا یاسای ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئێم ‌ه هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه دانان ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی ده‌زانین‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌ویش به‌نایاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگا به‌زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ �ه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ن��گ ب��ڕی��اری��دا ك� ‌ه ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫لێبسه‌نینه‌و‌ه ك ‌ه وه‌ك��و پارێزگار ‌‬

‫ی بكات‪،‬‬ ‫ی به‌وه‌كاله‌ت كاره‌كان ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی یاسا نه‌هات ‌ه‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و به‌ڕێز‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ب �ه‌رده‌م ئه‌نجومه‌ن بۆ لێپرسینه‌و‌ه‬ ‫له‌كاره‌كانی‌"‪.‬‬ ‫ی ب �ه‌وه‌ش��دا ك ‌ه دانانی‬ ‫ئ��ام��اژ‌ه ‌‬ ‫دوو جێگره‌ك ‌ه ك ‌ه یه‌كێكیان توانا‬

‫ی‬ ‫ی ئاوه‌دانكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫كه‌مال به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌مه‌به‌گ قایمقام ‌‬ ‫سلێمانی‌و عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رانیه‌ی ‌ه ره‌تبكه‌نه‌و‌ه‌و وت ‌‬ ‫ق��ه‌زا ‌‬ ‫ی پارێزگا به‌هیچ‬ ‫"وه‌ك��و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌و دوو‬ ‫جێگره‌دا ناكه‌ین"‪.‬‬

‫داواشیكرد پارێزگاری سلێمانی‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌كاله‌ت ده‌ستله‌كاركێشانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی "ئه‌نجومه‌ن‬ ‫خۆی بنووسێت‌و وت ‌‬ ‫ی پارێزگار‬ ‫بڕیاریداو‌ه ك ‌ه هه‌ڵسوكه‌وت ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و به‌ڕێزه‌دا نه‌كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی نییه‌"‪.‬‬ ‫ی یاسا شه‌رعییه‌ت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬

‫ی سه‌رۆكی شاره‌وانی بازیان‪ ،‬به‌بردنی قیری‬ ‫شه‌ش ساڵ ‌ه بازاڕو ئۆتێل ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه ته‌واونه‌كراو ‌ه شه‌قامه‌ گشتییه‌كان تۆمه‌تبارده‌كرێت‬ ‫زانا ئه‌حمه‌د له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬

‫ب���ازاڕو ئۆتێل ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه ‌ی شه‌هید‪،‬‬ ‫ك ‌ه ساڵی ‪ 2004‬بڕیاری دروستكردنی‬ ‫ل��ێ��درا‪ ،‬ب �ه‌ن��ی��وه‌ت �ه‌واوك��راو ‌ی له‌چه‌قی‌‬ ‫ب��ازاڕ ‌ی هه‌ڵه‌بجه‌دا جێهێڵراوه‌و جێگری‌‬ ‫سه‌رۆك ‌ی شاره‌وان ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه ‌ی شه‌هید‬ ‫ه��ۆك��ار ‌ی دواك���ه‌وت���ن‌و ت�ه‌واون�ه‌ك��ردن�ی‌‬ ‫پڕۆژه‌ك ‌ه ده‌به‌ستێته‌و‌ه بۆ ئاڵوگۆڕی‌‬ ‫دراو له‌ماو‌ه ‌ی رابردوودا‪ ،‬ئێستا پڕۆژه‌كه‌‬ ‫له‌كۆمپانیا ‌ی یه‌كه‌م وه‌رگیراوه‌ته‌و‌ه‌و دراوه‌‬ ‫به‌كۆمپانیایه‌ك ‌ی تر‪.‬‬ ‫كوێستان ئه‌كره‌م جێگر ‌ی سه‌رۆكی‌‬ ‫شاره‌وان ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه ‌ی شه‌هید به‌ده‌ستووری‌‬ ‫راگه‌یاند "م��او‌ه ‌ی پێنج ساڵ ‌ه پ��ڕۆژ‌هی‌‬ ‫بازاڕو ئۆتێل ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه ك ‌ه پڕۆژه‌یه‌كه‌و‬ ‫ش��اره‌وان�� ‌ی داوی �ه‌ت � ‌ی به‌كۆمپانیایه‌ك‬ ‫ته‌واونه‌كراوه‌و ماوه‌یه‌ك ‌ی زۆر‌ه به‌شێكی‌‬

‫كه‌م ‌ی ئیشه‌كان ‌ی ماوه‌‪ ،‬جێهێڵدراوه‌"‪.‬‬ ‫كوێستان ده‌ڵێت هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫به‌دوا ‌ی پڕۆژه‌كه‌دا چوون‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌ی له‌و ساڵه‌دا ئاڵوگۆڕ ‌ی دراو روویداو‬ ‫به‌ڕێژه‌یه‌ك ‌ی به‌رچاو دۆالر ‌ی ئه‌مریكی‌‬ ‫دابه‌زین ‌ی به‌خۆیه‌و‌ه بینی‌‪ ،‬زیانێكی‌‬ ‫زۆر له‌كۆمپانیا ‌ی جێبه‌جێكار كه‌وتو‌وه‌‪،‬‬ ‫وت � ‌ی "بۆی ‌ه نه‌یتوان ‌ی ت���ه‌واو ‌ی بكات‌و‬ ‫له‌وكاته‌و‌ه تائێستا پڕۆژه‌ك ‌ه وه‌ستاوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا پڕۆژه‌ك ‌ه له‌كۆمپانیای‌‬ ‫یه‌كه‌م وه‌رگیراوه‌ته‌و‌ه‌و بڕیار‌ه بدرێته‌‬ ‫كۆمپانیایه‌ك ‌ی ت��ر"‪ .‬ل �ه‌ب��ار‌ه ‌ی كاتی‬ ‫ده‌ستپێكردنه‌و‌ه ‌ی ئاماژه‌ی ب �ه‌وه‌دا كه‌‬ ‫وه‌رگرتنه‌و‌ه ‌ی پڕۆژه‌یه‌ك له‌كۆمپانیایه‌كه‌وه‌‬ ‫بۆ كۆمپانیایه‌ك ‌ی تر كات ‌ی ده‌وێت‪ ،‬وتی‌‬ ‫"به‌اڵم له‌ئێستادا له‌قۆناغ ‌ی كۆتاییدایه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه وه‌ك ش��اره‌وان�� ‌ی هه‌وڵه‌كانمان‬ ‫زیاتر چڕده‌كه‌ینه‌و‌ه بۆئه‌و‌ه ‌ی له‌مه‌زیاتر‬ ‫دوانه‌كه‌وێت‌و به‌زووی ‌ی ته‌واوبكرێت"‪.‬‬

‫ناك ‌هن‌و وتی "زۆرب �ه‌ی به‌رپرسه‌كان‬ ‫محه‌مه‌د نه‌جیب له‌بازیان‬ ‫ك � ‌ه به‌رپرسیاریه‌تی وه‌رده‌گ����رن‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن هه‌موو شتێك ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س �ه‌رۆك��ی ش��اره‌وان��ی ب��ازی��ان به‌و‌ه تائێستا كه‌سێكی دڵسۆزم نه‌دی وه‌كو‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كرێت ك ‌ه قیری چه‌ند پێویست بێت ‌ه بازیان‌و ئیش بۆ بازیان‬ ‫شه‌قامێكی سه‌ره‌كی شارۆچكه‌ك ‌ه‌و بكات"‪.‬‬ ‫كۆاڵنه‌كانی ب��ۆ شوێنی الوه‌ك��ی‌و‬ ‫ع��وم �ه‌ر ع�ه‌ل��ی هاوواڵتییه‌كی‬ ‫نزیكی ماڵی خۆی‌و خزم‌و كه‌سوكاری تری ناحیه‌ی بازیان به‌ده‌ستووری‬ ‫ب��ردووه‌‪ ،‬سه‌رۆكی شاره‌وانیش ئه‌و‌ه وت "گله‌یمان هه‌ی ‌ه له‌شاره‌وانی‪،‬‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫چ��ون��ك � ‌ه ده‌م��ێ��ك�� ‌ه چ����اوه‌ڕوان����ی‬ ‫ره‌حیم ته‌یب‪ ،‬پیش ‌ه دوكاندار‪ ،‬قیرتاوكردنی كۆاڵنه‌كانین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل�ه‌ب��ازی��ان ب �ه‌ده‌س��ت��ووری وت "ئ�ه‌و تائێستا نه‌كراو‌ه به‌تایبه‌تی چه‌ند‬ ‫قیرتاو‌ه ك ‌ه كرا بۆ بازیان هه‌ندێك گ�ه‌ڕ‌هك‌و شه‌قامێك ك ‌ه سه‌ره‌كین"‪.‬‬ ‫شوێن پێویست بوو بكرایه‌‪ ،‬به‌اڵم عومه‌ر علی وتی "بۆ چه‌وڕێژكردنی‬ ‫هه‌ندێكی تر پێویست نه‌بوو‌ه‌و شوێنی شه‌قامی سه‌ره‌كی مزگه‌وت‪ ،‬خۆمان‬ ‫الوه‌كی بووه‌و بۆی كراوه‌"‪.‬‬ ‫پاره‌مان كۆكردووه‌ته‌و‌ه‌و چه‌وڕێژمان‬ ‫ره‌ح���ی���م پ��ێ��ی��وای�� ‌ه زۆرب����ه‌ی پێكرد‌ووه‌‪ ،‬چونك ‌ه شاره‌وانی بۆی‬ ‫به‌رپرسه‌كان تاوه‌كو خ��زم‌و كه‌سی نه‌كردین"‪.‬‬ ‫خۆیان وه‌ستابن ئیش بۆخه‌ڵكی تر‬ ‫ده‌ستوور له‌به‌دواداچوونێكیدا بۆ‬

‫به‌پیشه‌ی‌ چاككه‌ره‌وه‌‌و كارپێكه‌ری موه‌لید ‌ه‬ ‫ده‌وامده‌كه‌ن‌و موه‌لیده‌ش نییه‌‬ ‫ئاوار‌ه محه‌مه‌د له‌گه‌رمیان‬

‫به‌پێی چه‌ند نووسراوێك كه‌ ده‌ست‬ ‫ده‌ستوور كه‌وتووه‌‪ ،‬له‌گه‌رمیان له‌نێو‬ ‫میالكی‌ پزیشكی‌ دادوه‌ری‌ كه‌الردا‪،‬‬ ‫كارمه‌ند به‌پیشه‌ی‌ چاككه‌ره‌وه‌و‬ ‫كارپێكه‌ری‌ موه‌لیده‌ ده‌وامده‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم پزیشكی‌ دادوه‌ری‌ كه‌الر هیچ‬ ‫موه‌لیده‌یه‌كی نییه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌پ��ێ��ی‌ ن����ووس����راوێ����ك ك ‌ه‬ ‫له‌قایمقامیه‌تی‌ ق��ه‌زای‌ ك��ه‌الره‌و ‌ه‬ ‫ده‌رچ�����ووه‌ ب���ه‌ژم���اره‌ ‪،2922/3‬‬ ‫ی‬ ‫ل��ه‌رۆژی ‪‌2009/9/27‬و ئاڕاسته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫گ�ه‌رم��ی��ان ك���راوه‌‪ ،‬داوای���ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫به‌گواستنه‌وه‌ی‌ راژه‌ی‌ مه‌ولود ئه‌مین‬ ‫ی‬ ‫له‌جێگری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��ه‌الر ب��ۆ ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری‌ پزیشك ‌‬ ‫ی‬ ‫دادوه‌ری‌ ك �ه‌الر‌و له‌نووسراوه‌كه‌ ‌‬ ‫قایمقامدا ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌شدراو ‌ه‬ ‫الری�����ان ن��ی��ی �ه‌ ل�����ه‌وه‌ی‌ ببێت ‌ه‬

‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری‌ پزیشكی‌ دادوه‌ری‌‪ ،‬گشتی‌ كه‌الردایه‌و موه‌لیده‌ی‌ نیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی تاكارمه‌ندی‌ چاككه‌ره‌وه‌ی‌ موه‌لیده‌ ‌‬ ‫ئێستا ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ به‌پیشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاككه‌ره‌وه‌ی‌ موه‌لیده‌ ده‌وامده‌كات‪ ،‬هه‌بێت‪ ،‬له‌موه‌لیده‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم له‌پزیشكی‌ دادوه‌ری‌ كه‌الردا گشتی‌ كه‌الره‌وه‌ كاره‌با بۆ پزیشك ‌‬ ‫دادوه‌ری‌ دابینده‌كرێت"‬ ‫موه‌لیده‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ وتی‌ "دانان ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌وه‌اڵم���ی‌ ن���ووس���راوه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ��ه‌و ك��ارم �ه‌ن��دان �ه‌ ل �ه‌ب �ه‌ر زی��اد ‌‬ ‫قایمقامدا ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری‌ گشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروستی‌ گه‌رمیان به‌نووسراوی مووچه‌كه‌یانه‌‪ ،‬ئه‌گینا پزیشك ‌‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌ ‪ 2763‬ده‌نووسێت الری‌ نیی ‌ه دادوه‌ری‌ چاككه‌ره‌وه‌ی‌ موه‌لیده‌ ‌‬ ‫له‌وه‌رگرتنی‌‪ ،‬هاتووه‌ "بڕیارماندا‬ ‫به‌گواستنه‌وه‌ی‌ راژه‌ی‌ به‌ڕێز مه‌ولود‬ ‫ئه‌مین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ك��ی ت���ره‌وه‌‪ ،‬له‌میالك ‌‬ ‫پ��زی��ش��ك �ی‌ دادوه‌ری‌ ك����ه‌الردا‬ ‫ع �ه‌ب��دول��ڕه‌ح��م��ان ج��ه‌م��ال وه‌ك��و‬ ‫كارپێكه‌ری‌ موه‌لیده‌ بۆ پزیشكی‬ ‫دادوه‌ری كه‌الر گواستراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ك���ی‌ ت��ای��ب �ه‌ت‬ ‫ل �ه‌ن �ه‌خ��ۆش��خ��ان �ه‌ی‌ گشتی‌ ك��ه‌الر‬ ‫ب���ه‌ده‌س���ت���ووری‌ راگ��ه‌ی��ان��د "ئ��ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ناونیشانه‌ وه‌همییه‌و پزیشك ‌‬ ‫ی‬ ‫دادوه‌ری‌ له‌ناو بینای‌ نه‌خۆشخانه‌ ‌‬

‫بۆ چییه‌ له‌كاتێكدا نییه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر ئاكۆ ئیبراهیم به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫گ��ش��ت�ی‌ ت��ه‌ن��دروس��ت��ی‌ گ �ه‌رم��ی��ان‬ ‫ب���ه‌ده‌س���ت���ووری وت "س���ه‌ب���اره‌ت‬ ‫ب �ه‌ن��ووس��راوه‌ك �ه‌ی‌ قایمقام ئێم ‌ه‬ ‫به‌رپرس نین‪ ،‬ئه‌و نووسراوانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن قایمقامه‌وه‌ بۆمان هاتووه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ سه‌یرمان كردووه‌‌و ناردومان ‌ه‬ ‫بۆ نووسینگه‌كه‌یان‪ ،‬قایمقامییه‌ت‬ ‫رێ��ن��م��ای��ی ب�ه‌ئ��ێ��م�ه‌ ن����ادات‪ ،‬ئ�ه‌و‬ ‫پێشنیاری‌ كردووه‌"‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت �ی‌ "ئێمه‌ خۆمان‬ ‫پێمانباشبوو م�ه‌ول��ود ئه‌مین ك ‌ه‬ ‫جێگری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫بوو‪ ،‬بچێته‌ ئه‌و به‌شه‌ ئیش بكات‬ ‫ی‬ ‫وه‌كو پیشه‌كه‌ی‌ خۆی‌ كه‌ ناونیشان ‌‬ ‫ی‬ ‫پیشه‌كه‌شی‌ چاككه‌ره‌وه‌یه‌‌و دانانیش ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌زامه‌ندی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌ویش چاككه‌ره‌وه‌ی‌ كاره‌با ‌‬ ‫ئ��ه‌و ب�ه‌ش�ه‌ی�ه‌‪ ،‬م��ی�لاك هاتووه‌ت ‌ه‬ ‫خواره‌وه‌‌و ئێمه‌ش به‌پێی‌ ئه‌و میالك ‌ه‬ ‫پڕمانكردووه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی ب��ه‌وه‌دا‬ ‫عومه‌ر ئاڵی ئ��ام��اژ‌ه ‌‬ ‫بازیان‪ ،‬تێبینی ئه‌وه‌یكرد ك ‌ه به‌رده‌م‬ ‫ی ده‌وت��رێ��ت ل�ه‌ب��اره‌ی�ه‌و‌ه‬ ‫ماڵه‌كه‌ی سه‌رۆکی شاره‌وانی‌و خزم‌و ك� ‌ه ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی "چه‌ندینجار ئه‌و‬ ‫كه‌سوكاری قیرتاوكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ندین راس��ت نییه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫كۆاڵن‌و چه‌ند شه‌قامێكی سه‌ره‌كی ك ‌ه زانییارییانه‌م ب�ه‌رگ��وێ ك�ه‌وت��ووه‌‪،‬‬ ‫گ��وای � ‌ه به‌شێك له‌قیری شه‌قام ‌ه‬ ‫پێویستیان به‌قیرتاو‌ه نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫عومه‌ر ئاڵی سه‌رۆكی شاره‌وانی سه‌ره‌كییه‌كانم بۆ گه‌ڕه‌كی خۆم‌و‬ ‫ب��ازی��ان ب��ه‌ده‌س��ت��ووری وت "ئ �ه‌و خزمه‌كانم ب��ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه زۆر‬ ‫بودجه‌یه‌ی له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای دوور‌ه له‌راستییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و وت��ی "كۆمپانیای میدیا‪،‬‬ ‫سلێمانی بۆمان ته‌رخانكرابوو به‌شی‬ ‫‪ 4‬هه‌زارو ‪90‬مه‌تردووجا قیرتاوی هات ره‌بتی ئاوی گه‌ڕه‌كی برایه‌تی‌و‬ ‫كردووه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه شه‌قامی سه‌ره‌كی س�ه‌رگ�ه‌م� ‌ه ب��ك��ات‪ ،‬ئ �ه‌و شه‌قامه‌ی‬ ‫ه �ه‌ڵ��ك �ه‌ن��د‪ ،‬ب�ه‌پ��ێ��ی م��واس�ه‌ف��ات��ی‬ ‫تر ماو‌ه ته‌واونه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫ی هه‌نده‌سیش ده‌بێت بكوترێته‌و‌ه‌و‬ ‫ی گله‌یی هاوواڵتیان له‌و‌ه ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫قیری چه‌ند شوێنێكی الوه‌كی‌و ماڵی تێكه‌ڵه‌ڕێژ بكرێت ئینجا قیرتاو‬ ‫خۆیی‌و خزم‌وك ‌هس‌وكاری كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم بكرێت‪ ،‬به‌اڵم كۆمپانیای پاراو وتی‬ ‫ی كۆمپانیای‬ ‫قیرتاوی شه‌قام ‌ه سه‌ره‌كی‌و شوێن ‌ه ناتوانین ئه‌و شوێن ‌ه ‌‬ ‫ی "ئه‌وه‌ی میدیا هه‌ڵكه‌نینه‌و‌ه قیرتاوی بكه‌ین‪،‬‬ ‫پێویسته‌كان نه‌كراوه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫ئێم ‌ه ده‌یزانین زانیارییه‌ك ‌ه‌و ئه‌وه‌ی چونك ‌ه نه‌كوتراوه‌ته‌و‌ه‌و تێكه‌ڵه‌ڕێژیش‬ ‫هاوواڵتییان ده‌یزانن زانیارییه‌كی تر"‪ .‬نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و قیر‌ه برا بۆ ئه‌وێ"‪.‬‬

‫زیاده‌ی موچه‌ی‬ ‫كه‌سوكاری شه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نفالكراون سه‌رفنه‌كرا‬ ‫محه‌مه‌د نه‌جیب له‌سلێمانی‬

‫ئ �ه‌گ �ه‌رچ��ی وه‌زی����ری ش �ه‌ه��ی��دان‌و‬ ‫ئ�ه‌ن��ف��ال��ك��راوه‌ك��ان‪ ،‬مانگی پێشوو‬ ‫ی موچه‌ی كه‌سوكاری‬ ‫رایگه‌یاند زیاد‌ه ‌‬ ‫شه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراون له‌مانگی‬ ‫چ���واردا سه‌رفده‌كرێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫زیاده‌ی ‌ه بۆ مانگی چوار سه‌رفنه‌كرا‪.‬‬ ‫ف��وئ��اد ع��وس��م��ان ب �ه‌رپ��رس��ی‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��دن��ی ده‌زگ����ای ش�ه‌ه��ی��دان‬ ‫له‌لێدوانێكیدا ب��ۆ ده‌س��ت��وور وتی‬ ‫"بڕیاروابوو به‌دوو شێو‌ه ئه‌و زیاده‌ی ‌ه‬ ‫سه‌رفبكرێت‪ ،‬شێوه‌یه‌كیان زیاده‌ی‬ ‫م��وچ�ه‌ی ئه‌نفالكراوه‌كان ب��وو ك ‌ه‬ ‫بڕیار‌ه له‌م مانگه‌دا بۆیان سه‌رفبكرێت‬ ‫به‌بودجه‌یه‌كی ته‌راكومی"‪.‬‬ ‫ی ك�ه‌س‌وك��اری‬ ‫ی موچ ‌ه ‌‬ ‫ل �ه‌ب��ار‌ه ‌‬ ‫شه‌هیدانیشه‌وه‌‪ ،‬ف��وئ��اد راگه‌یاند‬

‫"موچه‌ی شه‌هیدان بڕیار‌ه له‌مانگی‬ ‫داهاتوودا زیاده‌كه‌ی سه‌رفبكرێت‪،‬‬ ‫ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی م��وچ �ه‌ی شه‌هیدان‬ ‫نیسبه‌ی تێدایه‌‪ ،‬ئ�ه‌و نیسبه‌یه‌ش‬ ‫پێویستی به‌كاركردنه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم هی‬ ‫ئه‌نفالكراوه‌كان نیسب ‌ه نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ر‬ ‫له‌م مانگه‌دا بۆیان سه‌رفده‌كرێت"‪.‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫هه‌واڵ‌‬

‫له‌سلێمانی‌ بانگه‌ش ‌ه بۆ حه‌سه‌ن نه‌سروڵاڵ ده‌كرێت‬

‫‪2‬‬

‫ی شیع ‌ه به‌خۆڕایی دابه‌شده‌كرێت‬ ‫ی‌و سیاسییه‌كان ‌‬ ‫وێنه‌و سیدی حه‌سه‌ن نه‌سروڵاڵو وێنه‌یه‌كی زۆری رابه‌ر ‌ه ئاین ‌‬ ‫زانیار محه‌مه‌د‬

‫له‌پێشانگایه‌كی شاری سلێمانیدا‪،‬‬ ‫وێنه‌یه‌كی زۆری راب���ه‌ره‌ ئاینی‌‌و‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ شیعه‌ به‌خۆڕایی‬ ‫ی‬ ‫دابه‌شده‌كرێت‪ ،‬وێنه‌ی‌ سه‌ركرده‌ ‌‬ ‫شیعه‌ مه‌زهه‌بی‌ لوبنانیش حه‌سه‌ن‬ ‫ن��ه‌س��روڵ�ڵا ب��ه‌ش��ێ��وه‌ی��ه‌ك��ی زۆر‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ل �ه‌پ��ێ��ش��ان��گ��ای ئ �ه‌ن��دێ��ش �ه‌ ‌‬ ‫م��وت��ه‌ه��ه‌ر‪ ،‬ك��ه‌ ‪2‬ی‌ ئ���ه‌م مانگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌سلێمانی‌ ك���رای���ه‌وه‌‪ ،‬سه‌رنج ‌‬ ‫سه‌ردانیكه‌رانی‌ پێشانگاكه‌ی‌ به‌الی‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا راكێشابوو‪ ،‬ل �ه‌وه‌ی‌ وێنه‌ ‌‬ ‫رابه‌ره‌ ئاینی‌‌و سیاسییه‌كانی‌ شیع ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ن��م��ای��ش��ده‌ك��را‪ ،‬به‌تایبه‌ت وێنه‌ ‌‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ شیعه‌ مه‌زهه‌بی‌ لوبنان‬ ‫حه‌سه‌ن نه‌سروڵاڵ‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ان��گ��ا ف �ه‌ره �ه‌ن��گ��ی��ی �ه‌ك � ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ن��اوه‌ن��دی‌ چاپه‌مه‌نی‌و راگه‌یاندن ‌‬ ‫خ����اك‌و رێ��ك��خ��راوی‌ ف �ه‌ره �ه‌ن �گ‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆماری‌ ئیسالمی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ��ێ��ران‪ ،‬ب �ه‌ه��اوك��اری �ی‌ وه‌زاره‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆشنبیری‌‌و الوانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان کردیه‌وه‌و م��اوه‌ی‌ یه‌ك‬ ‫هه‌فته‌ به‌رده‌وامده‌بێت‪.‬‬ ‫ل�ه‌پ��ێ��ش��ان��گ��اك�ه‌دا ‪ 25‬ه���ه‌زار‬ ‫ی‬ ‫ناونیشانی‌ كتێب به‌زمانه‌كان ‌‬

‫ئێران پێشانگه‌کان بۆ مه‌رامی سیاسیی به‌کارده‌هێنێت‬

‫ی‬ ‫فارسی‌‌و كوردی‌‌و عه‌ره‌بی‌‌و ئینگلیز ‌‬ ‫ی‬ ‫پیشاندراون‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌پیشاندان ‌‬ ‫كاری‌ ده‌ستی‌‌و شێوه‌كاری‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك ل���ه‌زاری‌ سه‌ردانیكه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشانگاكه‌وه‌ خرایه‌ڕوو‪ ،‬له‌ده‌روازه‌ ‌‬ ‫چوونه‌ ژووره‌وه‌ بۆ پێشانگاكه‌وه‌ تا‬ ‫ی‬ ‫هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌ له‌پێشانگاكه‌‪ ،‬وێنه‌ ‌‬

‫رابه‌ره‌ شیعه‌كان‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی چڕ‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هاوواڵتیان ئ�ه‌وه‌ بۆ مه‌به‌ستی‬ ‫سیاسی ده‌گێڕنه‌وه‌‌و پێیانوایه‌ ئێران‬ ‫له‌وه‌دا مه‌به‌ستێكی سیاسی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���اراس ع �ه‌ل �ی‌ ك �ه‌ گه‌نجێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دانیشتووی‌ سلێمانییه‌ وتی‌ "بینین ‌‬

‫وێنه‌ی‌ سیاسییه‌كانی‌ ئێران له‌م‬ ‫ی‬ ‫پ��ێ��ش��ان��گ��ای �ه‌دا‪ ،‬م��ان��ای‌ سیاس ‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‌و ده‌ری��ده‌خ��ات ئێران‬ ‫به‌ناوی‌ پێشانگای‌ فه‌رهه‌نگییه‌وه‌‪،‬‬ ‫سیاسه‌ت ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ���اراس وت �ی‌ "ك��ردن��ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫پێشانگایه‌‪ ،‬مه‌به‌ستی‌ سیاسی ‌‬

‫له‌پشته‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش��ن�ێ‌ عه‌بدوڵاڵ هه‌رچه‌ند ‌ه‬ ‫ب�ڵ�اوب���وون���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و وێ��ن��ان �ه‌ی‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاسایی وه‌سفكرد‪ ،‬وتی‌ "كۆمار ‌‬ ‫ئیسالمیی‌ ئێران ئامانجی‌ سیاسییان‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و پێشانگایه‌دا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا رایگه‌یاند "هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان شوێنێكی‌ گونجاوه‌ بۆ‬ ‫ئ��ێ��ران‪ ،‬تا له‌ڕێگه‌یه‌وه‌ مه‌به‌ست ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ رابگه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هاوكات ئاكۆ غه‌ریب به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ن��اوه‌ن��دی‌ چاپه‌مه‌نی‌و راگه‌یاندن ‌‬ ‫خاك ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا پێشانگاكه‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫گۆڕینه‌وه‌ی‌ بۆچوون‌و دروستكردن ‌‬ ‫گفتوگۆ‌و له‌یه‌كترتێگه‌یشتنه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌وانیش ده‌یانه‌وێت له‌و رێگه‌یه‌و ‌ه‬ ‫بیروباوه‌ڕی‌ خۆیان باڵوبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��اك��ۆ غ �ه‌ری��ب وت��ی "ده‌ك��رێ��ت‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ش له‌ئێران پێشانگای‌ فه‌رهه‌نگ ‌‬ ‫ب��ك��ه‌ی��ن��ه‌وه‌‌و وێ��ن��ه‌ی‌ س��ه‌رك��رد ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانمان پیشانبده‌ین"‪.‬‬ ‫ئ���اوات ج�ه‌ب��ار یه‌كێكی‌ تربوو‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ردان��ی��ك �ه‌ران �ی‌ پێشانگاكه‌‌و‬ ‫ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت وێ��ن �ه‌ك��ان �ی‌ ح �ه‌س �ه‌ن‬ ‫ی‬ ‫نه‌سروڵاڵ سه‌رنجی‌ راكێشابوو‪ ،‬وت ‌‬ ‫"له‌كاتێكدا هه‌رێمی‌ كوردستان سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫به‌عێراقه‌‌و عێراقیش له‌ژێر چنگ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكادایه‌‪ ،‬كه‌واته‌ ئێران ده‌یه‌وێت‬ ‫پیشانی‌ ئه‌مریكای‌ بدات كه‌ هه‌یمه‌نه‌‌و‬

‫بوونی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ������اوات پ��ێ��ی س���ه‌ی���ره‌ ل��ه‌و‬ ‫ی‬ ‫پێشانگایه‌دا سیدی‌و وتاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌سه‌ن نه‌سروڵاڵ‪ ،‬كه‌ سیاسییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫شیعه‌ مه‌زهه‌بی‌ لوبنانییه‌‪ ،‬به‌دیار ‌‬ ‫ده‌درێ��ت به‌خه‌ڵك‌و وتی‌ "بێگومان‬ ‫ئ��ه‌وه‌ م��ان��ای‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت‬ ‫سۆزی‌ خه‌ڵك بۆ الی‌ مه‌زهه‌بی‌ شیع ‌ه‬ ‫رابكێشن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌حیا پ�ه‌رت�ه‌وی‌ كه‌ نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی �ه‌ك��ێ��ك ل���ه‌ده‌زگ���اك���ان���ی‌ چ���اپ‌و‬ ‫ب�ڵاوك��ردن��ه‌وه‌ی��ه‌ ل��ه‌ش��اری‌ سنه‌‌و‬ ‫به‌شداریی‌ پێشانگاكه‌یان ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌یشارده‌وه‌ كه‌ كۆماری‌ ئیسالمی ‌‬ ‫ئێران له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و پێشانگایه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ی���ه‌وێ���ت ف �ه‌ره �ه‌ن��گ �ی‌ ك��ۆم��ار ‌‬ ‫ئیسالمی‌و شۆڕشی‌ ئیسالمیی‌ ئێران‬ ‫ب �ه‌ت �ه‌واوی‌ جیهان بناسێنێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئیمامی‌ خومه‌ینی‌ رابه‌رایه‌تیی‌ ده‌كرد‪.‬‬ ‫ئ���اك���ۆ غ���ه‌ری���ب وت����ی‌ "ل���ه‌م‬ ‫پێشانگایه‌دا هێنده‌ی‌ به‌المانه‌و‌ه‬ ‫گرنگ ب��ووه‌ سه‌رچاوه‌كانی‌ كتێب‬ ‫بێته‌ ه �ه‌رێ��م �ه‌ك �ه‌م��ان �ه‌وه‌‌و ك��ار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستییه‌كان نمایش بكرێت‪ ،‬خه‌ڵك ‌‬ ‫خۆمان ئاشتبكه‌ینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كارانه‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ به‌المانه‌وه‌ گرنگ‬ ‫نه‌بووه‌ كه‌ وێنه‌ی‌ كێ‌ داده‌نێن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مافه‌شمان پێداون كه‌ باوه‌ڕی‌ خۆیان ‌ه‬ ‫چ وێنه‌یه‌ك پیشانده‌ده‌ن‌و كێشه‌مان‬

‫ی یاسای رۆژنامه‌گه‌ری ده‌كه‌ن‬ ‫چه‌ند ئاڕاسته‌یه‌ك كار بۆ هه‌مواركردنه‌و ‌ه ‌‬ ‫ی بێت‬ ‫ی رۆژنامه‌نووس ‌‬ ‫ی سه‌ر ئازاد ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌م هه‌ی ‌ه هه‌مواركردنه‌وه‌ك ‌ه بۆ مه‌به‌ستی زیادكردنی كۆده‌كان ‌‬ ‫سامان فه‌وزی‪ :‬ترس ‌‬ ‫كاروخ نامیق‬

‫له‌چه‌ند ئاڕاسته‌یه‌كه‌وه‌ كار بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت یاسای رێكخستنی‌ كار ‌‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری هه‌مواربكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ترسێك له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاساك ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن به‌شێك له‌رۆژنامه‌نووسان‌و‬ ‫داك��ۆك��ی��ك��اران ل �ه‌ئ��ازادی��ی �ه‌ك��ان��ی‬ ‫راده‌رب��ڕی��ن��ه‌وه‌ ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ل���ه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫مه‌به‌ستی زی��ادك��ردن��ی كۆده‌كانی‬ ‫ئازادی رۆژنامه‌گه‌ری بێت‪.‬‬ ‫له‌ئازادییه‌كانی‬ ‫داكۆكیكاران‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نووسان كۆكن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫یاسای رۆژنامه‌گه‌ری كه‌م‌وكورتی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆچوونیان جیاواز‌ه‬ ‫له‌سه‌ر چۆنیه‌تی هه‌مواركردنه‌وه‌ی‪.‬‬ ‫ب��ه‌ش��ێ��ك��ی��ان ده‌ی���ان���ه‌وێ���ت‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ندو كه‌لێن ‌ه‬ ‫یاساییانه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌ پڕبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیشیان وای بۆده‌چن یاساك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م سه‌رده‌مه‌یی‌ رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫ك��وردی��دا ناگونجێت‌و به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌یانه‌وێت ئازادییه‌كانی رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫كه‌متربكه‌نه‌وه‌‪ .‬‬ ‫ی‬ ‫ئ����ازا ح��ه‌س��ی��ب ق���ه‌ره‌داغ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ��ه‌ن��دام��ی‌ م �ه‌ك��ت �ه‌ب �ی‌ ن���اوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��دن �ی‌ پ��ارت �ی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب���ه‌ده‌س���ت���ووری‌ وت‬ ‫"یاسای‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌ له‌كوردستاندا‬ ‫پێویستی‌ به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌ش به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫هه‌رچی‌ زیاتر گونجاندنێتی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ژیانی‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌ كوردستاندا"‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ڵ��ێ��ت "له‌هه‌ندێك‬ ‫رووداوی‌ رۆژنامه‌گه‌ریدا كاره‌كان‬ ‫له‌وه‌تێپه‌ڕین كه‌ ته‌نها بریتی‌ بێت‬ ‫له‌پرۆسه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ یان له‌به‌رچاو‬ ‫رۆشنكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ته‌جاوزیانكرد‬

‫بۆ ئاستی‌ پێشێلكردنی‌ مافی‌ تاكه‌كان‌و‬ ‫رسواكردن‌و ته‌جاوزكردنی‌ هه‌ندێك‬ ‫كه‌سه‌كان‪،‬‬ ‫له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مانه‌ یاسای‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌ نه‌یتوان ‌‬ ‫هیچ سنوورێكیان بۆ دابنێت"‪.‬‬ ‫ب �ه‌ڕای ئ��ازا ق�ه‌ره‌داغ��ی یاساك ‌ه‬ ‫نه‌شیتوانی ببێته‌ له‌مپه‌رێك له‌به‌رده‌م‬ ‫له‌وه‌ی‌ ئه‌و جۆره‌شتانه‌ روون �ه‌دات‪،‬‬ ‫"له‌كاتی‌ روودانیشیاندا نه‌یتوانی‌ هیچ‬ ‫سزایه‌كی‌ بكه‌ره‌كانی‌ بدات"‪.‬‬ ‫ته‌نها چ �ه‌ن��د مانگێك دوای‬ ‫ده‌رچوونی یاساكه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن كادیرانی‬ ‫راگه‌یاندنی پارتییه‌وه‌‪ ،‬له‌نووسین‌و‬ ‫وت��اره‌ك��ان��ی��ان��دا ئ��ام��اژه‌ی��ان ب �ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ك��رد كه‌ یاساكه‌ به‌و شێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ئێستا ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ناگونجێت له‌گه‌ڵ‬ ‫یاسای رۆژنامه‌گه‌ریدا‪ ،‬بۆیه‌ داوای‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌یان ده‌كرد‪.‬‬ ‫ده‌ستوور زانیویه‌تی جگه‌ له‌و‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌ی‌ ناو پارتی‪ ،‬ئاڕاسته‌یه‌كی‬ ‫تریش له‌حكومه‌ت‌و په‌رله‌ماندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ كار بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ یاساك ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم روون نییه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫له‌ چ الیه‌نێكه‌وه‌ هه‌مواری بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ازا ح �ه‌س��ی��ب وت���ی‌ "ت�ه‌ن��ه��ا‬ ‫ئێمه‌نین داوای هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ راب��ردوودا ده‌یان‬ ‫كۆنفرانس‌و مێزگردو سیمینار كراون‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ل �ه‌س��اڵ��ی��ادی رۆژن���ام���ه‌گ���ه‌ری‬ ‫ك��وردی��دا‪ ،‬له‌ئه‌شكه‌وتی جاسه‌نه‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫له‌وتارێكدا ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ كاتی‬ ‫ئه‌وه‌ هاتووه‌ به‌یاسای رۆژنامه‌گه‌ریدا‬ ‫بچنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌كانی راب��ردوودا زۆرترین‬ ‫توند‌وتیژی‌و پێشێلكاری به‌پێی‬ ‫ئاماره‌كانی سه‌ندیكاو رێكخراوه‌كانی‬ ‫به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نووسان ئه‌نجامدراوه‌‪،‬‬

‫زۆرت����ری����ن ره‌خ���ن���ه‌ش ل��ه‌الی��ه‌ن‬ ‫به‌رپرسان‌و سیاسه‌تمه‌دارانه‌وه‌ دژی‬ ‫بابه‌ته‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان‌و راكێشانی‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ن��ووس��ان رووه‌‌و دادگ���ا‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬داكۆكیكاران له‌ئازادیی ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌كانیش ده‌ڵ��ێ��ن ن ‌ه‬ ‫حكومه‌ت یاساكه‌ی‌ جێبه‌جێكردووه‌‪،‬‬ ‫نه‌ رۆژنامه‌نووسانیش توانیویان ‌ه‬ ‫مامه‌ڵه‌ به‌ته‌واوی له‌گه‌ڵ یاساكه‌دا‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫زیره‌ك كه‌مال راوێژكاری‌ سیاسی‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‪ ،‬ده‌ڵێت "یاساك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫تائێستا به‌پێی‌ پێویست ك��ار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنه‌كراوه‌‪ ،‬به‌شێك له‌به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت‌و رۆژنامه‌نووسان پابه‌ند ‌‬ ‫ئه‌و یاسایه‌ نابن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زی����ره‌ك وت���ی‌ "ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئ�ه‌م یاسایه‌ ده‌قێكی‌ ئاینی‌ نیی ‌ه‬ ‫زۆر مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ ئاساییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ل��ی��ژن��ه‌ی��ه‌ك پێكبهێنرێت ه �ه‌ر‬ ‫له‌رۆژنامه‌نووسان خۆیان‪ ،‬پڕۆژه‌یه‌ك‬ ‫ئاماده‌بكه‌ن بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك رێگرنه‌بن ل �ه‌ب �ه‌رده‌م‬ ‫ئازادی‌ رۆژنامه‌نووسی‌"‪.‬‬ ‫ب�����ه‌ڕای ح��ك��وم��ه‌ت��ی ه��ه‌رێ��م‬ ‫ی‬ ‫چ �ه‌ن��د ه��ۆك��ارێ��ك ب��وون �ه‌ت �ه‌ه��ۆ ‌‬ ‫ه�ه‌م��وارك��ردن�ه‌وه‌ یاساكه‌‪ ،‬زی��ره‌ك‬ ‫وت��ی‌ "ف���ه‌وزای���ه‌ك ه��ات��ووه‌ت �ه‌ ناو‬ ‫ی‬ ‫دونیای‌ رۆژنامه‌نووسی‌ كه‌ پێویست ‌‬ ‫به‌رێكخستنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬وای‌ لێهاتوو ‌ه‬ ‫رۆژنامه‌نووسی‌ باش‌و خراپ تێكه‌ڵ‬ ‫بن‪ ،‬هۆكارێكی‌ تر ئه‌وه‌یه‌ یاساك ‌ه‬ ‫به‌پێی‌ پێویست له‌سه‌ر زه‌مینی‌ واقع‬ ‫كاری‌ پێناكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر سامان فه‌وزی‌ مامۆستا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی��اس��ای‌ راگ �ه‌ی��ان��دن وت��ی‌ "یاسا ‌‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری‌ ئه‌گه‌رچی‌ له‌رووی‌ بنه‌ما‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كانیه‌وه‌ كاری‌ باشی‌ تێدای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئاكاره‌كانی‌ ئ��ازادی‌ رۆژنامه‌نووس ‌‬

‫فراوانكردووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫هه‌ندێك ب��ڕگ �ه‌و م���ادده‌ی‌ تێدای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌گه‌ڵ ئ��ازادی‌ رۆژنامه‌نووس ‌‬ ‫یه‌كناگرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك هه‌ڵه‌و‬ ‫كه‌م‌وكوڕی‌ تێدایه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س�����ام�����ان ف���������ه‌وزی‌ وت��� ‌‬ ‫"هه‌ندێكجار ترسی‌ ئه‌وه‌م هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌ست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬ك��ۆده‌ك��ان��ی‌ س���ه‌ر ئ���ازاد ‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسی‌ زیاد بكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه�ه‌ڤ��اڵ ئه‌بوبه‌كر مامۆستا ‌‬ ‫ب���ه‌ش���ی‌ راگ���ه‌ی���ان���دن پ��ێ��ی��وای � ‌ه‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌كی تر هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ خودی‬ ‫به‌شێك له‌رۆژنامه‌نووسان‪" ،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌یانه‌وێت ئه‌گه‌ر هه‌مواركرایه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌ندو كه‌لێنه‌ یاساییانه‌ی‌ كه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫پڕبكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه����ه‌ڤ����اڵ ئ���ه‌ب���وب���ه‌ك���ر وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫"هێشتا زه‌مینه‌ی‌ جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫وایلێنه‌هاتووه‌ تا رۆژنامه‌نووسان‬ ‫له‌هه‌موو شتێكی‌ ب��گ�ه‌ن‪ ،‬هێشتا‬

‫م��اف�ی‌ گه‌یشتن به‌زانیارییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ده‌س��ت�ه‌ب�ه‌رن�ه‌ب��ووه‌‌و لێپێچینه‌وه‌ ‌‬ ‫پێویست له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ نه‌كراو ‌ه‬ ‫كه‌ ئازاری‌ رۆژنامه‌نووسان ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌ن���وه‌ر ح��س��ێ��ن ئ��ه‌ن��دام�� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی راگه‌یاندنی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌ وت "ب���ڕوام وانیی ‌ه‬ ‫ئه‌و هه‌واڵنه‌ی‌ ده‌درێ��ن به‌ به‌رنام ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ داڕێ��ژراوب��ێ��ت ل�ه‌الی�ه‌ن هێزێك ‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وانه‌یه‌ چه‌ندین‬ ‫ی‬ ‫كه‌س هه‌بن ته‌نانه‌ت له‌ناو سه‌ندیكا ‌‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��ووس��ان پێی‌ ب��اش بێت‬ ‫ی‬ ‫جۆرێك له‌به‌رته‌سككردنه‌وه‌ی‌ ئازاد ‌‬ ‫سیاسی‌‌و راگه‌یاندن بكرێت"‪.‬‬ ‫ئ��اس��ۆ ك �ه‌ری��م پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��اری‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫جاروبار به‌شێوه‌یه‌كی‌ ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا ب��اس ل�ه‌وه‌ده‌ك��رێ��ت‬ ‫ه �ه‌م��وارك��ردن �ه‌وه‌ی �ه‌ك ب��ۆ یاساك ‌ه‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ئاسۆ كه‌ریم وتی‌ "پێموایه‌ ئه‌و‬

‫یاسایه‌ ده‌بێت هه‌مواربكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ی‌ ك �ه‌م‌وك��ورت �ی‌ زۆر ‌‬ ‫تێدایه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاسۆس ه��ه‌ردی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌ به‌ده‌ستووری‌ وت‬ ‫"ل�ه‌وه‌ ده‌چێت له‌كوردستاندا یاسا‬ ‫هه‌مواربكرێت یان نه‌كرێت هه‌بێت‬ ‫یان نه‌بێت هیچ جیاوازییه‌كی‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونكه‌ یاسایه‌كمان هه‌یه‌ گره‌تن ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نووس قه‌ده‌غه‌ده‌كات‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫رۆژان �ه‌ش رۆژنامه‌نووس ده‌گیرێت‌و‬ ‫ده‌درێ��ت��ه‌ ب��ه‌رش��ه‌ق‌و لێپێچینه‌و‌ه‬ ‫له‌كه‌س ناكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���اس���ۆس ه����ه‌روه‌ه����ا وت��� ‌‬ ‫"گه‌شبین نیم به‌ده‌ستپێشخه‌رییه‌ك‬ ‫كه‌ دوو حیزبه‌ ده‌س �ه‌اڵت��داره‌ك �ه‌ی‬ ‫ی‬ ‫له‌پشته‌وه‌بن‪ ،‬چونكه‌ به‌ئه‌زمون ‌‬ ‫سااڵنی‌ راب��ردووم��ان بینومانه‌ ئه‌م‬ ‫به‌ڕێزانه‌ هه‌موو هه‌وڵێكیان بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ سنووری‌ ئازادی‌ بیڕوراده‌ربڕین‬ ‫به‌رته‌سكبكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫الپه‌ڕه‪7‬‬

‫کاتێک که‌سێک به‌ڕێککه‌وت ده‌بێت ‌ه سه‌رکرده‌‬

‫تۆمه‌تی "كوشتن‌و گه‌نده‌ڵی‌و خۆفرۆشتن" ده‌ده‌ن ‌ه پاڵ یه‌ك‬ ‫سه‌ركرده‌كانی هه‌ردوو باڵی زه‌حمه‌تكێشان‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی‌ هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ الپه‌ڕه‌كان له‌یه‌كترده‌كه‌ن‬ ‫شۆڕش خالید‌و دوێن هاشم‬

‫هه‌ردوو باڵه‌ك ‌ه ‌ی حیزبی زه‌حمه‌تكێشانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬تۆمه‌تی هه‌وڵدان بۆ‬ ‫كوشتنی یه‌كتر‌و گه‌نده‌ڵی‌و خۆفرۆشتن‬ ‫ده‌ده‌نه‌پاڵ یه‌كتر‌و هه‌ڕه‌ش ‌هی‌‬ ‫ئاشكراكردنی مێژووی یه‌كتر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ریه‌ك ‌ه له‌قادر عه‌زیزو سه‌عد خالید‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی رۆژنامه‌ی ده‌ستووردا‪،‬‬ ‫تۆمه‌تی هه‌وڵدان بۆ "كوشتن"ی یه‌كتر‌و‬ ‫"گه‌نده‌ڵ"ی‌و "خۆفرۆشتن"‌و تواندنه‌وه‌ی‬ ‫زه‌حمه‌تكێشان ده‌ده‌ن ‌ه پاڵ یه‌كتر‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش ‌ه ‌ی هه‌ڵدانه‌و‌ه ‌ی الپه‌ڕ‌ه كۆنه‌كان‬ ‫له‌یه‌كتر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪...............................‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر دادگا‬ ‫بڕیاریدا ئێو‌ه بێبه‌ری بكات له‌به‌كارهێنانی‌‬ ‫ناو ‌ی حیزبی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان‪،‬‬ ‫ئێوه‌ش هه‌وڵی ته‌میزی داواك ‌ه ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه به‌كوێ گه‌یشت؟‬ ‫قادر عه‌زیز‪ :‬بڕیار ‌ی دادگا ‌ی به‌رایی‬ ‫سلێمان ‌ی بێبه‌ریكردن ‌ی ئێم ‌ه نییه‌‬ ‫له‌حیزب ‌ی زه‌حمه‌تكێشان ‌ی كوردستان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بڕیارێك ‌ی سه‌ره‌تاییه‌و به‌قازانجی‌‬ ‫ئ �ه‌و باڵ ‌ه ‌ی ك ‌ه جیاكراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬دوا‬ ‫ب��ڕی��ار ‌ی ی�ه‌ك�لای��ی��ك�ه‌ره‌و‌ه ل��ه‌دادگ��ای‌‬ ‫پیداچوونه‌و‌ه ده‌بێت‪ ،‬بۆی ‌ه ئێم ‌ه دوو‬ ‫ماف ‌ی تر ‌ی یاساییمان له‌به‌رده‌مدا ماوه‌‪،‬‬ ‫ماف ‌ی تێهه‌ڵچوونه‌و‌ه (ئیستیئناف)‌و‬ ‫ماف ‌ی پیداچوونه‌و‌ه (ته‌میز)‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫دوابڕیارین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هه‌ستده‌كه‌ن الیه‌نێكی‬ ‫س��ی��اس��ی ده‌س���ت���وه‌رده‌دات��� ‌ه ك��اری‬ ‫دادگاییه‌كه‌؟‬ ‫ق���ادر ع��ه‌زی��ز‪ :‬بێگومان دادگ���ا‬ ‫له‌كوردستاندا سه‌ربه‌خۆ نییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌مه‌سه‌ل ‌ه ‌ی ئێمه‌دا‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫قوتكردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌و باڵه‌و زه‌وتكردنی‌‬ ‫ناو ‌ی زه‌حمه‌تكێشان‌و پێدان ‌ی ته‌واوی‌‬ ‫بودجه‌ك ‌ه به‌وان‌و كۆنگر‌ه گرتن بۆیان‌و‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان ‌ی وه‌زیر ‌ی ناوخۆ له‌قازانجی‌‬ ‫ئ �ه‌وان‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و بڕیار‌ه ‌ی دادگای‌‬ ‫به‌رایی سلێمانیش هیچ له‌ده‌ستێوه‌ردانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌ده‌رنه‌بووه‌‪ ،‬چونك ‌ه ده‌مێكه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت وه‌ك كاردانه‌وه‌یه‌ك له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كان ‌ی زه‌حمه‌تكێشان دژ‬ ‫ب�ه‌گ�ه‌ن��ده‌ڵ��ی‌‌و ن��اع �ه‌دال �ه‌ت �ی‌‪....‬ه��ت��د‪،‬‬ ‫ده‌یانه‌وێت زه‌حمه‌تكێشانێك ‌ی كارتۆنی‌و‬ ‫پاشكۆ له‌به‌رامبه‌ر ئێمه‌دا قوتبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێشتریش ه �ه‌وڵ � ‌ی ل �ه‌وج��ۆره‌ی��ان��دا‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم سه‌رینه‌گرت‪ ،‬ئه‌مجاره‌ش هه‌ر‬ ‫سه‌رناگرێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ب��اڵ��ی ج��ی��اب��ووه‌و‌هی‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشان‪ ،‬ده‌ڵێن به‌پێی یاسا ئێمه‌‬

‫سه‌عد خالید‬

‫قادر عه‌زیز‬

‫قادر عه‌زیز‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و براده‌رانه‌ جێگه‌ی‌ به‌زه‌یین‪ ،‬شاناز ‌‬ ‫ه زه‌حمه‌تكێشان بۆ‬ ‫به‌وه‌ده‌كه‌ن ك ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌ناوده‌به‌ن‪.‬‬ ‫خاوه‌نی حیزبه‌كه‌ین‌و ده‌ڵێن هه‌رچی‬ ‫مومته‌له‌كاتی حیزب هه‌ی ‌ه ده‌بێت بۆ‬ ‫ئێم ‌ه بێت‪ ،‬له‌وان ‌ه (رۆژنامه‌‪ ،‬ته‌له‌ڤیزیۆن‪،‬‬ ‫رادیۆ‪ ،‬چاپخانه‌كه‌)؟‬ ‫ق���ادر ع���ه‌زی���ز‪ :‬وه‌ك له‌پێشدا‬ ‫ئاماژه‌مپێكرد ئ�ه‌و ب��ڕی��ار‌ه ‌ی دادگ��ای‌‬ ‫به‌رایی ئه‌گه‌رچ ‌ی به‌قازانج ‌ی ئه‌وانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بڕیار ‌ی كۆتایی‌و یه‌كالكه‌ره‌وه‌نییه‌‪،‬‬ ‫سه‌یریش ‌ه ئ�ه‌وان باس له‌یاساو دادگا‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬خۆ زیاتر له‌ساڵێك ‌ه یاساو‬ ‫دادگ���ا ن��اوه‌ك � ‌ه ‌ی ن �ه‌داب��وو ب �ه‌ئ �ه‌وان‪،‬‬ ‫كه‌چ ‌ی ئ���ه‌وان ب �ه‌ب��ڕی��ار ‌ی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ن��اوه‌ك �ه‌ی��ان هه‌ڵگرتبوو‪ ،‬س�ه‌ب��اره‌ت‬ ‫به‌مومته‌له‌كاتیش ئێم ‌ه شتێكمان نییه‌‬ ‫ئه‌وان بیبه‌ن‪ ،‬بودجه‌ی ‌هك‌و باره‌گایه‌كی‌‬ ‫هه‌ولێرمان هه‌بوو‪ ،‬ئه‌ویش رۆژێك دوای‌‬ ‫جیاكردنه‌وه‌یان ده‌سه‌اڵت دای به‌ئه‌وان‪،‬‬ ‫به‌ڕاست ‌ی ئه‌و براده‌ران ‌ه جێگ ‌ه ‌ی به‌زه‌یین‪،‬‬ ‫دوا ‌ی ئه‌و هه‌موو ساڵ ‌ه خه‌بات‌و تێكۆشان‌و‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ی چ��� ‌هپ‌و ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕی‌‌و‬ ‫ناعه‌داله‌تییه‌كانی‌‬ ‫به‌گژداچوونه‌و‌ه ‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت‪ ،‬ك�ه‌چ� ‌ی ئێستا ش��ان��ازی‌‬ ‫ب��ه‌وه‌ده‌ك��ه‌ن ك� ‌ه زه‌حمه‌تكێشان بۆ‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌ناوده‌به‌ن‪ ،‬ئه‌مان ‌ه جێگ ‌هی‌‬ ‫به‌زه‌یی پیاداهاتنه‌وه‌ن‪ ،‬خه‌ڵكانێك‬ ‫دوا ‌ی ئه‌و هه‌موو خه‌بات ‌ه به‌م زه‌لیلییه‌‬ ‫ته‌سلیم ‌ی ده‌سه‌اڵتێك ببێت ك ‌ه تادوێنێ‌‬ ‫باس ‌ی گه‌نده‌ڵی‌‌و ناعه‌داله‌تییان ده‌كرد‪،‬‬ ‫بڕواناكه‌م ئیمتیازات‌و پاره‌وخۆش ‌ی ژیان‬ ‫ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌ی كه‌م ‌ه ئه‌وه‌ند‌ه بهێنێت كه‌‬ ‫شۆڕشگێڕان خۆیان له‌پێناودا بفرۆشن‪،‬‬

‫بۆی ‌ه جارێك ‌ی تریش دووبار‌ه ‌ی ده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫ئه‌وان ئه‌گه‌ر له‌ناوبردن ‌ی زه‌حمه‌تكێشان‌و‬ ‫چوون ‌ه باوه‌ش ‌ی ده‌سه‌اڵت به‌سه‌ركه‌وتن‬ ‫ب��ۆ خ��ۆی��ان ب��زان��ن‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه جێگ ‌هی‌‬ ‫به‌زه‌یی پیاداهاتنه‌و‌هن‌و هیچ له‌مێژوو‬ ‫تێنه‌گه‌یشتوون‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ده‌وترێت باڵی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی له‌الیه‌نێكه‌و‌ه ده‌عمێكی مادی‬ ‫باشده‌كرێن‌و به‌و پشتگیریكردنه‌ش ئه‌و‬ ‫جیابوونه‌وه‌یان (ئینشقاق) دروستكرد؟‬ ‫قادر عه‌زیز‪ :‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه ئه‌و‌هی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ب��ۆ ج��ی��اك��ردن�ه‌و‌ه ‌ی ئ �ه‌وان‬ ‫كردی‌‪ ،‬پێشتر بۆ هیچ الی ‌هن‌و گروپێكی‌‬ ‫ت��ر ‌ی ن��ه‌ك��ردووه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئ���ه‌وان به‌و‬ ‫پیالنه‌یان گورزێكی گه‌وره‌یان له‌حیزبی‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشاندا‌و خزمه‌تێك ‌ی گه‌وره‌یان‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتكرد‪ ،‬ئه‌وان ‪ 14‬مانگ ‌ه زیاتر‬ ‫له‌شه‌ش ملیار دیناریان داونه‌تێ‌‪ ،‬ده‌پرسم‬ ‫ئه‌و ملیاران ‌ه له‌ڕاه ‌ی خودا وه‌رنه‌گیراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌پاداشت ‌ی ئه‌و خزمه‌ت ‌ه زه‌لیالنه‌‬ ‫وه‌رگیراو‌ه ك ‌ه به‌ده‌سه‌اڵتیان كرد‪.‬‬ ‫ده‌ستور‪ :‬ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر هه‌واڵی‬ ‫تیرۆركردنی به‌ڕێزتان باڵوكرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێتانوای ‌ه ئه‌و هه‌وڵه‌ش هه‌ر له‌چوارچێو‌هی‌‬ ‫كێشه‌كه‌ی ناو حیزبه‌كه‌تان بێت؟‬ ‫ق����ادر ع���ه‌زی���ز‪ :‬ب�ه‌دڵ��ن��ی��ای��ی�ه‌وه‌‬ ‫له‌ئه‌مه‌شیاندا ده‌ست ‌ی ئه‌وان ‌ی تێدایه‌‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م مه‌سه‌له‌یه‌ش به‌بڕیاری‌‬ ‫س��ه‌رۆك�� ‌ی ه��ه‌رێ��م وه‌زی����ر ‌ی داد بۆ‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه راسپێردراوه‌‪ ،‬به‌اڵم بڕواناكه‌م‬ ‫هیچ له‌گ ‌ه ‌ڵ ئه‌واندا بكرێت‪.‬‬

‫سه‌عد خالید‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر پێویست بكات ئاشكرا ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی زه‌حمه‌تكێشاندا ك ‌‬ ‫ده‌كه‌ین له‌مێژوو ‌‬ ‫پالن‌و هه‌وڵی كوشتنی یه‌كتری داوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬كاك سه‌عد ئه‌گه‌ر كاك‬ ‫ی بڕیاره‌كه‌ی‬ ‫قادر دوای ته‌میزكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫دادگا‪ ،‬هه‌ڵوێستی تریان هه‌بێت‪ ،‬له‌وان ‌ه‬ ‫ی زه‌حمه‌تكێشان‬ ‫ته‌سلیمنه‌كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ئێو‌ه چی ده‌كه‌ن؟‬ ‫سه‌عد خالید‪ :‬من نازانم هه‌ڵوێستی‬ ‫ی ده‌بێت؟ هه‌رچه‌ند‌ه پێشوه‌خت‬ ‫چ‌‬ ‫تۆمه‌ت خستنه‌پا ‌ڵ دادگ��ا ده‌بێت‪،‬‬ ‫ل�ه‌وه‌ش ب�ه‌ده‌ر ئه‌گه‌ر له‌مه‌ودا قادر‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر خاوه‌ندارێت ‌‬ ‫عه‌زیز پێداگر ‌‬ ‫ی خراپه‌‪،‬‬ ‫زه‌حمه‌تكێشان بكات بۆ خۆ ‌‬ ‫ی بێت‌و‬ ‫پێویست ‌ه ئه‌و به‌بڕیاره‌كان راز ‌‬ ‫ی دادگا دابنێت‪ ،‬ئه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫دان به‌بڕیار ‌‬ ‫ی راستبكاته‌و‌ه‬ ‫بیه‌وێت له‌ئاینده‌دا خۆ ‌‬ ‫چاكتروای ‌ه به‌خۆیدا بچێته‌وه‌‌و له‌رابردوو‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌یشتن ‌‬ ‫رابمێنێ‌‌و له‌هۆكاره‌كان ‌‬ ‫ی بكۆڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ئێستا ‌‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬ج��گ � ‌ه ل �ه‌ل��ۆگ �ۆ‌و‬ ‫ی چاپخانه‌كه‌شتان‬ ‫رۆژنامه‌كه‌‪ ،‬داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یا ه ‌‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه موڵك ‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانه‌؟‬ ‫س��ه‌ع��د خ��ال��ی��د‪ :‬چ��اپ��خ��ان�ه‌ك� ‌ه‬ ‫ی حیزب ‌ه ت��اوه‌ك��و ئێستاش‬ ‫موڵك ‌‬ ‫ی دادگابووین‌و‬ ‫ی بڕیاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ��ۆم��ان � ‌ه ه �ه‌رچ��ی��ی �ه‌ك ه ‌‬ ‫م��اف � ‌‬ ‫ێ‬ ‫حیزب بێت وه‌ریبگرینه‌وه‌‪ ،‬ده‌شب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ناو ‌‬ ‫ی راب���ردوودا ئ �ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانه‌و‌ه ك���راوه‌‪ ،‬بۆمان‬ ‫قه‌ره‌بووبكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستور‪ :‬قادر عه‌زیز به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫ناڕاسته‌وخۆ ده‌ڵ��ێ��ت ئێو‌ه پارتی‬

‫هانیداون ئه‌و كاره‌بكه‌ن؟‬ ‫سه‌عد خالید‪ :‬تۆمه‌ته‌كان ‌ی تۆمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ێ نین له‌كاتژمێر ‌‬ ‫نو ‌‬ ‫ئیجرائات ‌ی له‌گه‌ڵ كرا ده‌ستیكردووه‌‬ ‫ب �ه‌ت��ۆم �ه‌ت هه‌ڵبه‌ستن ب��ۆ ئێمه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ده‌یڵێت بۆ شاردنه‌و‌هی‌‬ ‫ئ�ه‌و‌ه ‌‬ ‫راستییه‌كان‌و شكست‌و ك ‌هم‌وكوڕی‌‌و‬ ‫پێشێلكاری‌و فه‌شه‌له‌كان ‌ی خۆیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ك� ‌ه وه‌ك سكرتێرێك ئ�ه‌گ�ه‌ر فریا‬ ‫نه‌كه‌وتباین‪ ،‬ك�ه‌س نه‌یده‌زان ‌ی ئه‌و‬ ‫ێ ده‌بوو‪ ،‬تۆمه‌ت‬ ‫حیزب ‌ه ئێستا له‌كو ‌‬ ‫ی ئێمه‌‬ ‫هه‌ڵبه‌ستن زۆر ئاسانه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌و‌ه تۆمه‌تبارده‌كات ده‌ستمان له‌گه‌ڵ‬ ‫پ��ارت� ‌ی تێكه‌ڵ ك���ردووه‌‪ ،‬ئ �ه‌و شته‌‬ ‫ی روونده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مڕۆش نا سب ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و نه‌بوو له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ده‌پرسین ئ ‌ه ‌‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان � ‌ی ك��وردس��ت��ان ده‌ی���ووت‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی گه‌نده‌ڵن‌و س�ه‌دان‬ ‫ی له‌سه‌ركردن‌و وه‌ك ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫قس ‌ه ‌‬ ‫ی ئاگرین ‌ی له‌سه‌ته‌الیته‌كانی‌‬ ‫وت��ار ‌‬ ‫سپێده‌‌و ج �ه‌م��او‌هر‌و كۆم ‌ه ‌ڵ ده‌دا‪،‬‬ ‫ی كه‌متر له‌مانگێكدا‪،‬‬ ‫دوات��ر له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی وه‌رگرتبوو‬ ‫چونك ‌ه به‌ڵێن ‌ی ئ��ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌ی پێده‌كه‌ن‬ ‫ك ‌ه ب �ه‌ش��دار ‌‬ ‫ی هه‌ڵوێسته‌كان ‌ی گ��ۆڕی‌‌و‬ ‫ئاڕاست ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌؟‬ ‫لیست ‌ی خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ی قادر‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ده‌ستوور له‌زار ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌زیز باڵویكرده‌و‌ه ك ‌ه ئێو‌ه پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆرتان وه‌رگرتوو‌ه له‌ده‌سه‌اڵت؟‬ ‫ی‬ ‫سه‌عد خالید‪ :‬ئێم ‌ه بودج ‌ه ‌‬ ‫حیزب وه‌رده‌گ��ری��ن ئ�ه‌و‌ه ئاشكرایه‌‪،‬‬

‫ی قادر عه‌زیز ئێم ‌ه هه‌موو‬ ‫پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫داه��ات��م��ان ئ��اش��ك��را ده‌ك��ه‌ی��ن‌و ك ‌‬ ‫ی پێ‬ ‫ده‌یه‌وێت ئێم ‌ه خه‌رجیه‌كانمان ‌‬ ‫نیشان ده‌ده‌ی���ن‪ ،‬ئێمه‌نین بودج ‌ه‬ ‫ی خۆمان داده‌نێین‌و ناهێڵین‬ ‫له‌ژێرسه‌ر ‌‬ ‫ی چۆن‬ ‫ك �ه‌س بزانێت ك ‌ه دینارێك ‌‬ ‫خه‌رجكراوه‌‪ ،‬تائێستا نه‌مانویستوو‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه بڵێین ك ‌ه قادرعزیز نه‌یهێشتوو‌ه‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ئێمه‌ش بزانین دینارێك ‌‬ ‫حیزب ‌ه چۆن خه‌رجكراوه‌‪ ،‬قادر عه‌زیز‬ ‫ی‬ ‫ی ‪30‬په‌ڕ ‌‬ ‫دوای دوو ساڵ ده‌فته‌رێك ‌‬ ‫ی حیزب‬ ‫ی سه‌رفیات ‌‬ ‫ی ده‌فته‌ر ‌‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ی سیاسی‌‪،‬‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫خست ‌ه به‌رده‌ست ‌‬ ‫ی دووساڵدا‬ ‫ك ‌ه سه‌یرمانكرد له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫قادر عه‌زیز حه‌وت سه‌د هه‌زار دۆالر ‌‬ ‫ی هیچ‬ ‫ێ ئاگادار ‌‬ ‫ی حیزب به‌ب ‌‬ ‫له‌پار‌ه ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تییه‌ك سه‌رفكردبوو‪ ،‬بۆ‬ ‫خۆی‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ده‌كات‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌و باس ‌‬ ‫ی ئه‌و هه‌موو خه‌بات ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئێو‌ه دوا ‌‬ ‫ته‌سلیمی ده‌س��ه‌اڵت ب��وون‌و ده‌ڵێت‬ ‫پار‌ه ئه‌وه‌ند‌ه ناهێنێت ك ‌ه شۆڕشگێڕان‬ ‫خۆیان له‌پێناودا بفرۆشن؟‬ ‫ی من خۆفرۆش‬ ‫سه‌عد خالید‪ :‬به‌بڕوا ‌‬ ‫ئ�ه‌و كه‌سه‌ی ‌ه ك ‌ه بچێت به‌تایب ‌هت‌و‬ ‫ی ده‌زگاكانی‌‬ ‫بۆ خۆی‌‌و به‌ب ‌ێ ئاگادار ‌‬ ‫حیزب‌و به‌دزییه‌و‌ه پار‌ه وه‌ربگرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی ئه‌و سه‌یره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌عس‬ ‫تۆمه‌تان ‌ه ‌‬ ‫بمای ‌ه پێیده‌وتین نامه‌یان بۆ قوس ‌هی‌‬ ‫ی ساڵ ‌ی راب��ردوودا‬ ‫نوسیووه‌‪ ،‬له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ده‌ی���ان كه‌س ‌ی ن���اردوو‌ه ب��ۆ ئ �ه‌و‌هی‌‬ ‫لێكنزیكبینه‌و‌ه ته‌نانه‌ت ئاشتبینه‌وه‌‌و‬ ‫تێكه‌ڵیش بینه‌وه‌‪ ،‬من ده‌پرسم ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێم ‌ه دزی��ن ئه‌گه‌ر سیخوڕین بۆچی‌‬ ‫خه‌ڵك راده‌سپێرێت تێكه‌ڵبینه‌وه‌؟‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬پێشتر باڵوكرایه‌و‌ه‬ ‫ی دراوه‌‌و‬ ‫ی ت��ی��رۆرك��ردن � ‌‬ ‫ك � ‌ه ه �ه‌وڵ � ‌‬ ‫ئ��ێ��وه‌ش تێیدا تۆمه‌تبارده‌كرێن‪،‬‬ ‫ك� ‌ه پێشنیازتان ك���ردوو‌ه له‌كۆی ‌ه‬ ‫كۆببنه‌و‌ه بۆ لێكنزیكبووه‌نه‌وه‌‌و له‌كۆی ‌ه‬ ‫تیرۆربكرێت؟‬ ‫سه‌عد خالید‪ :‬قادر عه‌زیز به‌دوو‬ ‫ی كردوو‌ه‬ ‫ی ئه‌و سیناریۆی ‌ه ‌‬ ‫شێو‌ه باس ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌جێگایه‌ك ده‌ڵێت نامه‌م بۆ سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ه �ه‌رێ��م ن����اردوو‌ه ك � ‌ه ل �ه‌وێ��دا ن��او ‌‬ ‫ی هێناو‌ه ك ‌ه گوای ‌ه ئێم ‌ه ئه‌ومان‬ ‫من ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ئاگاداركردووه‌ته‌و‌ه ك ‌ه هه‌ڕه‌ش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر له‌رۆژنام ‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر‌ه له‌شوێنێك ‌‬ ‫ی به‌وشێوه‌ی ‌ه‬ ‫چاودێر سیناریۆیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫گێڕاوه‌ته‌و‌ه ك ‌ه تۆ كردووت ‌ه به‌پرسیار‪،‬‬ ‫ی نێوانی ئه‌و دوو سیناریۆی ‌ه‬ ‫سه‌یر ‌‬ ‫بك ‌ه ك ‌ه چه‌ند له‌یه‌كتر دوورن‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫له‌ئێم ‌ه ناوه‌شیته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێویست‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ین له‌مێژوو ‌‬ ‫بكات ئاشكرا ‌‬ ‫ی وایكردووه‌‪.‬‬ ‫ێ كار ‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشاندا ك ‌‬

‫بڕیار ‌ه بارزانی نوێنه‌رێكی ره‌وانه‌ی‌ گه‌رمیان بكات‬

‫‪ 528‬ئه‌ندامی قوتابیانی پارتی‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ئاوار‌ه محه‌مه‌د له‌گه‌رمیان‬

‫یه‌كێتی قوتابیانی پارتی‪ ،‬تووشی‬ ‫كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌ی نێوخۆیی بووه‌‪،‬‬ ‫له‌سنووری گه‌رمیانی ئه‌و رێكخراوه‌ش‬ ‫‪ 528‬ئ �ه‌ن��دام��ی ئ���ه‌و رێ��ك��خ��راوه‌‬ ‫ه �ه‌ڕه‌ش � ‌ه ‌ی ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ماو‌ه ‌ی چه‌ند رۆژی‬ ‫داهاتوودا مه‌سعود بارزانی وه‌اڵمی‬ ‫نامه‌كه‌یان ن �ه‌دات �ه‌وه‌‪ ،‬بارزانیش‬

‫ت��ون�د‌وت��ی��ژی ت��ێ��ك�ه‌وت‪ ،‬به‌راكێشانی‬ ‫میلی ده‌مانچه‌و دروستبوونی ئ��اژاوه‌‬ ‫ك��ۆن��ف��ران��س�ه‌ك� ‌ه ك��ۆت��ای��ی��ه��ات‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كی زۆر له‌الیه‌ن ئه‌ندامانی ئه‌و‬ ‫رێكخراو‌ه دروستبوو‪ ،‬به‌و‌ه ‌ی به‌رپرسانی‬ ‫پارتی له‌ناوچه‌كه‌و سكرتێری رێكخراوه‌كه‌‪،‬‬ ‫پشتگیریان له‌چه‌ند كاندیدێكی دیاریكراوی‬ ‫خۆیان ده‌كرد‪.‬‬ ‫س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ك ل �ه‌ن��ێ��و كوتله‌‬ ‫ده‌رنه‌چووه‌ك ‌ه ‌ی قوتابیان ‌ی گه‌رمیان‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستووری وت "تاچه‌ند رۆژێك ‌ی تر‬

‫چ��اوه‌ڕوان� ‌ی ئه‌نجام ‌ی نووسراوه‌كه‌مان‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ربێت‌و وه‌اڵم نه‌درێینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا هه‌ڵوێست ‌ی خۆیان راده‌گه‌یه‌نین‌و‬ ‫بێگومان له‌ده‌ستله‌كاركێشانه‌و‌ه زیاتر‬ ‫هێچ ‌ی تر نابێت"‪.‬‬ ‫به‌یاننامه‌ك ‌ه به‌نوێنه‌رایه‌تی ‪ 528‬كادر‬ ‫ده‌رك��راوه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌سنووری ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫‪ 137‬ئه‌ندام‌و له‌كفر ‌ی ‪‌174‬و له‌باوه‌نور‬ ‫‪ 68‬ئه‌ندام‌و له‌ناحی ‌ه ‌ی رزگ��ار ‌ی ‪‌96‬و‬ ‫له‌كه‌الریش ‪ ،53‬ئه‌ندام‌و كادر ‌ی یه‌كێتی‬ ‫قوتابیانن‪.‬‬

‫ئه‌و سه‌رچاو‌ه ك ‌ه نه‌یویست ناوی‌‬ ‫بهێنرێت وت ‌ی "ئێم ‌ه ده‌مانه‌وێت هه‌ڵبژاردن‬ ‫دووباره‌بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ب ‌ێ ده‌ستتێوه‌ردانی‌‬ ‫حیزبی‌‌و ده‌مانچ ‌ه هه‌ڵكێشان‌و پاره‌‬ ‫به‌خشینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وت ‌ی "ئه‌گه‌ر كاك مه‌سعود‬ ‫وه‌اڵم��م��ان ن �ه‌دات �ه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌وا هه‌موومان‬ ‫ده‌ستله‌كارده‌كێشینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫فریاد فه‌ق ‌ێ عه‌ل ‌ی ـ لێپرسراوی‌‬ ‫م��ه‌ك��ت��ه‌ب�� ‌ی ن����اوه‌ن����د ‌ی رێ��ك��خ��راوه‌‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌كانی گه‌رمیان ‌ی پارتی‌‪،‬‬

‫ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌و‌ه ب�ه‌ده‌س��ت��وور ‌ی راگه‌یاند‬ ‫"ده‌ستتێوه‌ردان نه‌بووه‌و بۆ خۆیانمان‬ ‫به‌جێهێشتووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ �ه‌و‌ه سروشتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌ه الیه‌نێك ده‌رده‌چێ‌‌و الیه‌نێكی‌‬ ‫د ‌ی ده‌رن��اچ�ێ‌‪ ،‬الیه‌ن ‌ی دووه‌م ئه‌نجام‬ ‫قبوڵناكات"‪ .‬هه‌روه‌ها وت ‌ی "ئه‌و یاداشته‌‬ ‫به‌ئێمه‌ش گه‌یشتووه‌‪ ،‬لیژنه‌یه‌كمان له‌لقی‌‬ ‫‪ 22‬گه‌رمیان ‌ی پارت ‌ی دروستكردووه‌و‬ ‫هه‌ردووالمان بینیوه‌و قسه‌مان له‌گه‌ڵیان‬ ‫ك���ردووه‌و ئه‌وانیش په‌یمانیان داوه‌‬ ‫كه‌پابه‌ند ‌ی ئه‌نجامه‌كان ب��ن"‪ .‬به‌اڵم‬

‫ن �ه‌ی��ش��ارده‌و‌ه له‌كۆنفرانسه‌كه‌دا‬ ‫گ��رژی دروس��ت��ب��ووه‌‌و وت � ‌ی "ئێمه‌‬ ‫كۆنترۆڵمان كردووه‌و نه‌مانهێشتووه‌‬ ‫ته‌شه‌نه‌بكات"‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور له‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫ئاگادار له‌و كێشه‌یه‌‪ ،‬زانیاری ئه‌و‌هی‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتوو‌ه ك ‌ه مه‌سعود بارزانی‬ ‫له‌و گرژییان ‌ه ‌ی نێو یه‌كێتی قوتابیان‬ ‫له‌سنووری گه‌رمیان نیگه‌ران بووه‌‌و‬ ‫بڕیار‌ه له‌م چه‌ند رۆژه‌دا نوێنه‌رێكی‬ ‫ره‌وان ‌ه ‌ی گه‌رمیان بكات‪.‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫راپۆرت‬

‫سـااڵنـه‌ نـزیـكـه‌ی‌ هـه‌شـت مـلـیـار دیـنـار ده‌درێـتــ ‌ه‬ ‫پـه‌رلـه‌مـانـتـاره‌ خـانـه‌نـشـیـنـكـراوه‌كـان‬

‫‪4‬‬

‫ی مووچه‌دا بخشێنرێته‌و ‌ه‬ ‫ی داراییه‌و ‌ه هه‌وڵده‌درێت چاو به‌سیستم ‌‬ ‫ی دارایی عێراق‪ :‬ئێستا له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫بریكار ‌‬ ‫زانیار محه‌مه‌د‬

‫رێكخراوه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵگا ‌ی مه‌ده‌ن ‌ی‬ ‫داواده‌ك�����ه‌ن م��ووچ�� ‌ه ‌ی خانه‌نشینی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫حكومه‌تیش س���ه‌ره‌ڕا ‌ی هاوده‌نگیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم پاساو ‌ی جیاجیا ده‌هێننه‌و‌ه بۆ‬ ‫ده‌ستكارینه‌كردن ‌ی سیستم ‌ی مووچه‌و‬ ‫كه‌مكردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌و مووچه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ ‌ی یاسا هه‌ر په‌رله‌مانتارێك كه‌‬ ‫خانه‌نشینده‌كرێت‪ ،‬له‌‪‌ %80‬ی دوا مووچ ‌هی‌‬ ‫وه‌ك مووچ ‌ه ‌ی خانه‌نشین ‌ی پێده‌درێت‪،‬‬ ‫به‌و پێی ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتاره‌كان ‌ی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان مانگان ‌ه هه‌شت ملیۆن دینار‬ ‫وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬ئ�ه‌وا به‌پێ ‌ی ئه‌و یاسایه‌‪،‬‬ ‫مووچ ‌ه ‌ی خانه‌نشینییه‌كه‌یان ده‌گات ‌ه ‪6‬‬ ‫ملیۆن دینار بۆ هه‌ر مانگێك‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫مانگان ‌ه ‪ 666‬ملیۆن دینار ‌ی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ده‌چێت بۆ مووچ ‌ه ‌ی ‪111‬‬ ‫په‌رله‌مانتار ‌ی خانه‌نشین‌و سااڵنه‌ش‬ ‫ده‌كات ‌ه ‪ 7‬ملیار‌و ‪ 992‬ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫هاوكات به‌و پێی ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتارێك‬ ‫مانگان ‌ه ‪ 8‬ملیۆن دینار وه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا مانگان ‌ه ‪ 888‬ملیۆن دینار ده‌درێت‬ ‫ب ‌ه ‪ 111‬په‌رله‌مانتار‌و سااڵنه‌ش ده‌كاته‌‬ ‫‪ 10‬ملیار‌و ‪ 656‬ملیۆن دی��ن��ار‪ ،‬هه‌ر‬ ‫په‌رله‌مانتارێكیش سااڵن ‌ه ‪ 96‬ملیۆن دینار‬

‫وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ئه‌و‌ه له‌كاتێكدا له‌كۆ ‌ی ‪12‬‬ ‫مانگ‪ ،‬په‌رله‌مان ‪ 4‬مانگ پشوو ‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌و پ��ێ��ی �ه‌ش ب�ه‌ش��ێ��ك� ‌ی زۆری‌‬ ‫بودج ‌ه ‌ی سااڵن ‌ه ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫ده‌درێت به‌په‌رله‌مانتاران‌و په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫خ��ان��ه‌ن��ش��ی��ن��ك��راوه‌ك��ان‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫پاڵه‌په‌ستۆیه‌ك ‌ی زۆر له‌سه‌ر تێكڕای‬ ‫بودج ‌ه ‌ی سااڵن ‌ه ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫دروستده‌كات‪ ،‬هاوكات په‌رله‌مانتارێك‬ ‫به‌چوار ساڵ ‌ی په‌رله‌مانتار ‌ی خانه‌نشین‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ فه‌رمانبه‌رێك ‌ی ئاسایی‌‬ ‫ده‌بێت له‌‪ 15‬ساڵ زیاتر خزمه‌ت ‌ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وكات ‌ه خانه‌نشینده‌كرێت‪.‬‬ ‫م��ح�ه‌م�ه‌د ق���ه‌ره‌داغ��� ‌ی سكرتێری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زیران ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫روون��ی��ك��رده‌و‌ه فه‌رمانبه‌ران ‌ی ئاسایی‌‬ ‫له‌سه‌روو ‪ 15‬ساڵه‌و‌ه خانه‌نشینده‌كرێت‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم پل ‌ه تایبه‌ته‌كان ‌ی وه‌ك وه‌زی �ر‌و‬

‫په‌رله‌مانتاران كاتیان بۆ دیارینه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت � ‌ی پل ‌ه تایبه‌ته‌كان‬ ‫كاتێك خانه‌نشین ده‌كرێن‪ ،‬ل�ه‌‪%80‬ی‌‬ ‫مووچ ‌ه ره‌سمییه‌كه‌یان پێده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فه‌رمانبه‌ران ‌ی ئاسای ‌ی له‌و رێژه‌ی ‌ه كه‌متره‌‌و‬ ‫به‌پێ ‌ی یاساكان ‌ی وه‌زاره‌ت���� ‌ی دارای��ی‌‬ ‫مووچ ‌ه ‌ی خانه‌نشینیان پێ ده‌درێت‪.‬‬ ‫پسپۆڕان ‌ی ئابووری ره‌خن ‌ه ‌ی توند‬ ‫ئاڕاست ‌ه ‌ی سیستم ‌ی مووچ ‌ه ده‌ك �ه‌ن‬ ‫به‌هۆ ‌ی ج��ی��اواز ‌ی ب �ه‌رف��راوان له‌نێوان‬ ‫ئاسته‌كان ‌ی مووچه‌دا‪ ،‬به‌تایبه‌ت وه‌زیرو‬ ‫په‌رله‌مانتاران له‌گه‌ڵ فه‌رمانبه‌ران ‌ی تازه‌‬ ‫دامه‌زراو‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌پسپۆڕان پێیانوایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و دۆخ ‌ه به‌رده‌وامبێت‪ ،‬چوار‬ ‫س��اڵ جارێك ‪ 111‬ئ�ه‌ن��دام په‌رله‌مان‬ ‫خانه‌نشین بكرێن به‌مووچه‌یه‌ك ‌ی زۆر‪،‬‬ ‫ئه‌وا به‌جۆرێك ‌ی لێدێت ك ‌ه به‌شێك ‌ی زۆری‌‬

‫بودج ‌ه ‌ی سااڵن ‌ه ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫بۆ مووچ ‌ه ‌ی خانه‌نشینی ‌ی په‌رله‌مانتاران‬ ‫ده‌ڕوات‪ .‬ماوه‌یه‌ك ‌ه كۆمه‌ڵێك رێكخراوی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌ی م �ه‌ده‌ن � ‌ی یاداشتێكیان‬ ‫خستووه‌ت ‌ه ‌ب���ه‌رده‌م فراكسیۆنه‌كانی‌‬ ‫په‌رله‌مان ‌ی كوردستان بۆ كه‌مكردنه‌و‌هی‌‬ ‫مووچ ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتار‌و په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫خانه‌نشینكراوه‌كان‪.‬‬ ‫ئارام جه‌مال به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی په‌یمانگ ‌هی‌‬ ‫ك��ورد ‌ی بۆ ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن له‌لێدوانێكدا‬ ‫به‌ده‌ستوور ‌ی راگه‌یاند قسه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫فراكسیۆنه‌كان ‌ی په‌رله‌مان ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫وت ‌ی "ده‌مانه‌وێت دواتر بكرێت به‌پڕۆژه‌‬ ‫یاسا‪ ،‬یان گۆڕانكار ‌ی له‌یاسا ‌ی سیستمی‌‬ ‫مووچه‌دا بكرێت"‪ .‬ئه‌وه‌ش ‌ی وت ك ‌ه ئێستا‬ ‫ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانتارێك ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 25‬ساڵێك‬ ‫بێت‪ ،‬ئ �ه‌وا ل �ه‌‪ 29‬ساڵیدا خانه‌نشین‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش واده‌كات له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌مدا له‌شكرێك په‌رله‌مانتاری گه‌نجی‌‬ ‫خانه‌نشین هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئ��ارێ��ز ع�ه‌ب��دوڵ�ڵا په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫خانه‌نشین بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت زۆریی‬ ‫مووچ ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتار‌ه خانه‌نشینه‌كان‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی ‌ی ب��ه‌زۆر ‌ی مووچه‌كه‌یانه‌وه‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌كات ‌ی په‌رله‌مانتاریدا‪" ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بێت مووچ ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتار‌و وه‌زیره‌كان‬ ‫ك�ه‌م��ب��ك��رێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆئ���ه‌و‌ه ‌ی له‌كاتی‌‬ ‫خانه‌نشینبوونیاندا ئه‌و مووچ ‌ه زۆره‌‬

‫وه‌رنه‌گرن"‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ت��ار‌ه ‌ی پێشوو ‌ی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ك � ‌ه وه‌ك خ��ۆ ‌ی ده‌ڵێت‬ ‫له‌كات ‌ی پێشنیازكردن ‌ی زیادكردنی‌‬ ‫مووچ ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتاراندا ئه‌و دژ ‌ی ئه‌و‬ ‫پێشنیاز‌ه ب��ووه‌‪ ،‬وت� ‌ی "ده‌بێت كۆی‌‬ ‫سیستم ‌ی مووچ ‌ه ده‌ستكار ‌ی بكرێت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه به‌كه‌مكردنه‌و‌ه ‌ی رێژ‌ه ‌ی مووچه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وا رێ��ژ‌ه ‌ی مووچ ‌ه ‌ی خانه‌نشینیش‬ ‫كه‌مده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پرۆفیسۆر وشیار مه‌عروف پسپۆڕی‌‬ ‫ئابوور ‌ی پێیوابوو ده‌بێت پێش ئه‌و‌هی‌‬ ‫هه‌رێم ‌ی كوردستان وه‌ك واڵت ‌ی ئوردنی‌‬ ‫لێبێت‪ ،‬مووچ ‌ه ‌ی خانه‌نشینی ‌ی وه‌زیر‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫‪‌ %40‬ی بودج ‌ه ‌ی سااڵن ‌ه ‌ی ئوردن ده‌درێت‬ ‫به‌خانه‌نشینی ‌ی په‌رله‌مانتار‌و وه‌زیر‪.‬‬ ‫به‌اڵم ره‌شید تاهیر بریكار ‌ی وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب��ۆ ده‌س��ت��وور ئ��ام��اژ‌ه ‌ی ب����ه‌وه‌دا كه‌‬ ‫سیستم ‌ی مووچ ‌ه له‌هه‌رێم ‌ی كوردستاندا‪،‬‬ ‫به‌پێ ‌ی سیاسه‌ت ‌ی حكومه‌ت ‌ی عێراقییه‌‪،‬‬ ‫له‌دیاریكردن ‌ی م��ووچ�ه‌ك�ه‌ش��دا پل ‌هی‌‬ ‫وه‌زیفی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‌‌و زانستی‌‌و‬ ‫خزم ‌هت‌و بڕوانام ‌ه له‌به‌رچاوگیراوه‌‪.‬‬ ‫ره‌شید تاهیر دان � ‌ی ب �ه‌وه‌دان��ا كه‌‬ ‫ئه‌و جیاوازیی ‌ه ‌ی له‌ئاسته‌كان ‌ی مووچه‌دا‬ ‫هه‌ی ‌ه زۆره‌‪ ،‬وت � ‌ی "ئ���ه‌وه‌ش ل��ه‌ڕووی‌‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و‌ه كاریگه‌ری ‌ی هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫گوزه‌رانیان"‪.‬‬ ‫فازیل نه‌ب ‌ی بریكار ‌ی وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫دارای � ‌ی عێراق ئاشكرایكرد ك ‌ه به‌رزیی‌‬ ‫مووچ ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتار‌و وه‌زیران كێش ‌هی‌‬ ‫هه‌موو عێراقه‌‪ ،‬وتی "ئێستا له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫داراییه‌و‌ه هه‌وڵده‌درێت چاو به‌سیستمی‌‬ ‫مووچه‌دا بخشێنرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵئه‌و‌ه ‌ی زۆرێ��ك له‌پسپۆڕانی‌‬ ‫ئ�����اب�����ووری‌‌و ت���ه‌ن���ان���ه‌ت خ����ودی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانیش ئاماژ‌ه ب��ه‌وه‌ده‌ده‌ن‬ ‫ك ‌ه مووچ ‌ه ‌ی په‌رله‌مانتاران چ له‌كاتی‌‬ ‫كاركردن‌و چ له‌كات ‌ی خانه‌نشین ‌ی زۆره‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم هیچ گۆڕانكارییه‌ك له‌یاسای‌‬ ‫مووچه‌‌و خانه‌نشینیدا نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ره‌ش��ی��د تاهیر پێیوای ‌ه دۆخ �ی‌‬ ‫ئابووری ‌ی عێراق ناجێگیره‌‪ ،‬بۆی ‌ه ناتوانرێت‬ ‫گۆڕانكار ‌ی له‌سیستم ‌ی مووچه‌دا بكرێت‪،‬‬ ‫"چونك ‌ه گۆڕانكار ‌ی له‌سیستم ‌ی مووچه‌دا‪،‬‬ ‫كاتێك ده‌كرێت‪ ،‬ك ‌ه بار ‌ی ئابوور ‌ی جێگیر‬ ‫بێت"‪ ،‬ناوبراو ئه‌و به‌رز‌و نزمیی ‌ه ‌ی نرخی‌‬ ‫دینار ل �ه‌ب��ازاڕدا به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت‪،‬‬ ‫وه‌ك نمون ‌ه ‌ی ناجێگیر ‌ی بار ‌ی ئابووری‌‬ ‫هێنایه‌وه‌‪.‬‬ ‫فازیل نه‌بی وت ‌ی "ده‌بێت گۆڕانكاری‌‬ ‫ل��ه‌م��ووچ�� ‌ه ‌ی ه��ه‌م��وو ف �ه‌رم��ان��ب �ه‌ران‬ ‫بكرێت‪ ،‬نه‌ك ته‌نیا په‌رله‌مانتاران‪ ،‬یان‬ ‫وه‌زیره‌كان"‪.‬‬

‫ده‌ســه‌اڵت بـه‌چ پـێـوه‌رێـك بــودجـه‌‌و پــۆسـت ده‌دات؟‬

‫"ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ حیزبی ده‌سه‌اڵت باشبێت‪ ،‬ئه‌وا بودجه‌كه‌شت باشتره‌"‬ ‫گۆران وه‌هاب‬

‫به‌شێك له‌حیزبه‌كانی كوردستان‬ ‫ی سۆز بۆ ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫كراوه‌ت ‌ه پێوه‌ر بۆ وه‌رگرتنی بودجه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫پێدانی پۆست له‌حكومه‌تدا‪ ،‬رێژ‌ه ‌‬ ‫ده‌نگ‌و جه‌ماو‌هر‌و مێژووی حیزبه‌كان‬ ‫نه‌كراوه‌ت ‌ه پێوه‌ر‪.‬‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمی‪:‬‬ ‫له‌حكومه‌تین‌و مه‌غدورین‬ ‫ی ئیسالمی كوردستان‬ ‫بزووتنه‌و‌ه ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن ك ‌ه ئه‌وان مه‌غدورترین‬ ‫حیزبی نێو حیزب ‌ه سیاسییه‌كانی‬ ‫كوردستانن‪ ،‬چونك ‌ه بودجه‌یه‌كی‬ ‫ی حیزبه‌كانی‬ ‫كه‌متریان له‌كۆی بودج ‌ه ‌‬ ‫تر پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ئه‌و حیزب ‌ه ك ‌ه خاوه‌نی ‪ 2‬كورسی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستانه‌‪ ،‬مانگان ‌ه‬ ‫ی ‪ 80‬ملیۆن دینار له‌حكومه‌ت‬ ‫ب��ڕ ‌‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌وه‌شده‌ده‌ن حیزب‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌ئه‌وان جه‌ماوه‌ری كه‌متره‌‌و‬ ‫ی ده‌نگ‌و كورسی كه‌متره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێژ‌ه ‌‬ ‫بودجه‌یه‌كی زیاتریان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ�ه‌ن��دام� ‌‬ ‫د‪.‬ئ��ه‌ح��م��ه‌د وه‌رت���� ‌‬ ‫ی ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی به‌شداری‬ ‫ی ك ‌ه حیزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫له‌حكومه‌تدا ك���ردووه‌‌و وه‌زیرێكیان‬ ‫ی ئه‌و پاره‌ی ‌ه‬ ‫ی "پێدان ‌‬ ‫پێدراوه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫به‌حیزبه‌كان ناعه‌داله‌تییه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی "ه��ی��چ پ��ێ��وه‌رێ��ك ب��ۆ پێدان ‌‬ ‫وت�� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزبه‌كان نییه‌‪ ،‬ناحه‌قییه‌ك ‌‬ ‫بودج ‌ه ‌‬ ‫زۆر به‌رامبه‌ر الیه‌نه‌كان ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ی ده‌ڵێت حیزب هه‌ی ‌ه یه‌ك‬ ‫وه‌رت ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‌و زیاتر ل ‌ه ‪ 400‬ملیۆن‬ ‫كورس ‌‬ ‫دینار وه‌رده‌گرێت‪ ،‬حیزبیش هه‌ی ‌ه هیچ‬

‫ی پێنج‬ ‫ی نییه‌‌و بودجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫كورسییه‌ك ‌‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫هێند‌ه ‌‬ ‫بزووتنه‌و‌ه داواده‌كات یاسایه‌ك بۆ‬ ‫رێكخستنی بودج ‌ه هه‌بێت‌و په‌له‌بكرێت‬ ‫ل �ه‌ده‌رك��ردن��ی‪ ،‬ب �ه‌اڵم "به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫نه‌بێت كه‌ملكه‌چ بێت بۆ میزاج ‌‬ ‫حكوم ‌هت‌و حیزب ‌ه گه‌وره‌كان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ��ی��س�لام � ‌‬ ‫ب�����زووت�����ن�����ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مساڵدا ك ‌ه‬ ‫ی ‪‌ 3/7‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمانیدا به‌شدار ‌‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ پارێزگاك ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنیكرد له‌هه‌ر س ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬هه‌موو كاندیده‌كان ‌‬ ‫ته‌نها ‪ 5683‬ده‌نگیان به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ی وت��ی "له‌حكومه‌تیشدا‬ ‫وه‌رت��� ‌‬ ‫ی كه‌مترین‬ ‫ب��ه‌ش��دارب��ووی��ن ك �ه‌چ � ‌‬ ‫بودجه‌مان پێده‌درێت"‪.‬‬ ‫شیوعی‪ :‬پۆست‌و بودج ‌ه هه‌مووی‬ ‫بۆ خۆم‬ ‫ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫ی ش��ی��وع� ‌‬ ‫ح��ی��زب� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ی ‪‌ 7/25‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫پاردا ك ‌ه له‌گ ‌ه ‌ڵ ‪ 6‬حیزبی تری چه‌پدا‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنیانكرد‪ ،‬بوو‌ه‬ ‫ب �ه‌ش��دار ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ی كورسییه‌ك ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ئه‌و حیزب ‌ه له‌كۆی حیزبه‌كانی‬ ‫ت��ر ب��ودج�ه‌ی زی��ات��ری پێده‌درێت‪،‬‬ ‫له‌به‌شداریكردنیشی له‌حكومه‌تدا دوای‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی سوودمه‌ندترین حیزب ‌ه‬ ‫له‌وه‌رگرتنی پۆست ‌ه حكومییه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و حیزب ‌ه ئه‌گه‌رچی چه‌ندین‬ ‫ی ئ �ه‌وه‌ی لێده‌گیرا ك ‌ه‬ ‫جار ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ته‌سلیمی ده‌س���ه‌اڵت ب���ووه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم‬ ‫ئ��ه‌وان ده‌ڵێن مێژووی حیزبه‌كان‌و‬ ‫خه‌باتی شاخ نابێت له‌پێدانی بودجه‌دا‬ ‫فه‌رامۆشبكرێت‪.‬‬ ‫حیزبی شیوعی ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ده‌ستوور‪ ،‬جگه‌‬

‫له‌وه‌زاره‌تی رۆشنبیری‌و الوان‌و وته‌بێژی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬پۆستی راوێژكارێكی‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تیان هه‌یه‌‪ ،‬بڕیاره‌‬ ‫پۆستی ئه‌مینداری ئه‌نجومه‌نی خانمانی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمیشی پێبدرێت كه‌‬ ‫ی وه‌زیره‌‪.‬‬ ‫به‌پل ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مساڵدا‬ ‫ی ‪‌ 3/7‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌رێمدا‪،‬‬ ‫له‌هه‌ر سێ پارێزگاك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌و حیزب ‌ه ته‌نها ‪ 10782‬ده‌نگ ‌‬ ‫ی عێراقدا‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‌و له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی كورسی‌‪،‬‬ ‫ی ببێت ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫نه‌یتوان ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫مانگان ‌ه له‌الیه‌ن حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 580‬ملیۆن دینار وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫بڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌بو ت��ارا‪ ،‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی "ده‌سه‌اڵت‬ ‫سیاسی‌ ئه‌و حیزبه‌ وت ‌‬ ‫ی حیزبه‌كان‌و‬ ‫ی مێژووی ‌‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��وه‌ر ‌‬ ‫به‌ژمار‌هی‌ الیه‌نگرانیان‌و رۆڵی ئه‌و‬ ‫حیزبانه‌‌و بۆچوونی‌ تایبه‌تی‌ خۆیان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و حیزبانه‌دا بودجه‌یان‬ ‫بۆ دیاریكردوون"‪ .‬راشیگه‌یاند ئه‌مڕۆ‬ ‫ی ك ‌ه حیزبێك دروستببێت‬ ‫یان سبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێكۆشان ‌‬ ‫خ��ۆ نابێت م��ێ��ژوو ‌‬ ‫ئه‌حزابی‌ تر له‌بیر بكرێت‪.‬‬ ‫سۆسیالیست‪ 10 ،‬هه‌زار ده‌نگ‌و دوو‬ ‫كورسی‌و وه‌زاره‌تێك‌و ‪ 350‬ملیۆن‬ ‫ی س��ۆس��ی��ال��ی��س��ت دوو‬ ‫ح��ی��زب � ‌‬ ‫ی كوردستاندا‬ ‫ی له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫كورس ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردن ‌ه په‌رله‌مانییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌نها ‪10620‬‬ ‫عێراقیشدا كاندیده‌كان ‌‬ ‫ی هه‌رێمدا‬ ‫ێ پارێزگاك ‌ه ‌‬ ‫ی له‌س ‌‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬به‌شدار‌ه له‌حكوم ‌هت‌و‬ ‫مانگانه‌ش ب��ڕی ‪ 350‬ملیۆن دینار‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫ی مه‌حمود‬ ‫ی ح��اج � ‌‬ ‫ع��ه‌ب��دوڵ�ڵا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌و بودجه‌ی ‌ه ‌‬ ‫سۆسیالیست وت ‌‬

‫تائێستا به‌حیزبه‌كان دراو‌ه به‌هه‌ندێك‬ ‫پ��ێ��وه‌رب��ووه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌س���ه‌اڵت خۆیان‬ ‫دیاریانكردووه‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه له‌دواین‬ ‫له‌گه‌ڵئه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردندا ته‌نها ‪ 10620‬ده‌نگی هێنا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم عه‌بدوڵاڵی حاجی مه‌حمود وت ‌‬ ‫"پێوه‌ره‌كانی پێدانی بودج ‌ه یه‌كسان‬ ‫نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ‪ :‬له‌ده‌سه‌اڵت نزیكبه‌‪،‬‬ ‫بودجه‌كه‌ت باشه‌‬ ‫ی ك� ‌ه ئێستا‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی چ��وار كورس ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫كوردستانه‌‌و له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقیشدا له‌هه‌ر سێ پارێزگاك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ده‌ستهێناو‬ ‫هه‌رێم ‪ 144996‬ده‌نگ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ی دوو كورس ‌‬ ‫بوو‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫مانگان ‌ه له‌الیه‌ن حكومه‌ت ‌‬ ‫‪ 350‬ملیۆن دینار‌یان پێده‌درێت‪ ،‬به‌قه‌د‬ ‫ی سۆسیالیست‪.‬‬ ‫بودج ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ��ه‌ن��دام�� ‌‬ ‫زان�����ا رۆس���ت���ای��� ‌‬ ‫ی ئ �ه‌و حیزب ‌ه ده‌ڵێت‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی تائێستا به‌حیزبه‌كان‬ ‫ئه‌و بودجه‌ی ‌ه ‌‬ ‫دراو‌ه له‌سه‌ر هیچ پێوه‌رێك نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی بودجه‌ك ‌ه ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫ی "پێدان ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی ئه‌و په‌یوه‌ندیان ‌ه ب��وو‌ه ك ‌ه‬ ‫بنه‌ما ‌‬

‫حیزب له‌گه‌ڵ حكومه‌ت هه‌یه‌تی‌"‪ .‬زانا‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ئه‌وان‬ ‫ی "تاحیزب په‌یوه‌ند ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی باشتربووه‌‪،‬‬ ‫باشتربووبێت بودجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫كاتێكیش بۆچوونی جیاواز ‌‬ ‫كاریكرد‌ووه‌ت ‌ه سه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كان‌و‬ ‫ی حیزب‬ ‫ی له‌سه‌ر بودج ‌ه ‌‬ ‫كاریگه‌ریش ‌‬ ‫هه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كگرتوو‪ 6 ،‬كورسی‌و ‪ 450‬ملیۆن‬ ‫ی‬ ‫ی ئ��ی��س�لام � ‌‬ ‫ی����ه‌ك����گ����رت����وو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪7/25‬دا‪ ،‬بوو به‌خاوه‌ن ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫شه‌ش كورس ‌‬ ‫ی عێراقیشدا‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫چوار كورس ‌‬ ‫ی ‪ 450‬ملیۆن‬ ‫حكومه‌ته‌و‌ه مانگان ‌ه بڕ ‌‬ ‫دیناریان پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫محه‌مه‌د فه‌ره‌ج ئه‌ندام ‌‬ ‫ی "نازانین‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه وت ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی چ پێو‌هر‌و له‌سه‌ر‬ ‫حكومه‌ت به‌پێ ‌‬ ‫ی حیزبه‌كان‬ ‫چ بنه‌مایه‌ك ب��ودج� ‌ه ‌‬ ‫ده‌دات دیاریش نیی ‌ه ك ‌ه ئایا به‌پێی‬ ‫به‌شداریكردن ‌ه له‌حكومه‌ت یان نا؟"‪.‬‬ ‫گۆڕان‪ 25 ،‬كورسی‌و "یاساش له‌م‬ ‫واڵت ‌ه نییه‌"‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان كه‌ خاوه‌نی‬ ‫‪ 25‬كورسی په‌رله‌مانی كوردستان‌و‬

‫‪ 8‬ك��ورس��ی ع��ێ��راق��ن‪ ،‬تائێستا‬ ‫بودجه‌یان ل�ه‌الی�ه‌ن حكومه‌ته‌و ‌ه‬ ‫پێنه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم وته‌بێژی‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌ده‌ستووری‬ ‫وت "له‌م واڵته‌دا یاسا نییه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫به‌ چ پێوه‌رێك بودجه‌ بۆ حیزبه‌كان‬ ‫دی��اری��ب��ك��رێ��ت"‪ .‬ه��ه‌روه‌ه��ا وتی‌‬ ‫"نازانین وه‌كو بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫بودجه‌مان پێده‌درێت یان نا"‪.‬‬ ‫حكومه‌ت‪ :‬ده‌سه‌اڵت الی وه‌زیری‬ ‫داراییه‌‬ ‫سكرتێری‌ یاسایی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زی��ران به‌ده‌ستووری‌ وت "هیچ‬ ‫زان��ی��اری��ی �ه‌ك��م ل��ه‌س��ه‌ر پ��ێ��دان�ی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ حیزبه‌كان نییه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵت‬ ‫دراوه‌ به‌وه‌زاره‌تی‌ دارای��ی بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌"‪.‬‬ ‫م��ح �ه‌م �ه‌د ق���ه‌ره‌داغ���ی‌ وت �ی‌‬ ‫"به‌پێی‌ ئه‌و رێنماییانه‌ی‌ پێشتر‬ ‫ده‌رچ���ووه‌ ب��ۆ پێدانی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫ئه‌و حیزبانه‌ ئ�ه‌وان بودجه‌كه‌یان‬ ‫پێده‌ده‌ن‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌كۆندا بودجه‌ی‌ حیزبه‌كان‬ ‫ده‌درا"‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫چاوپێکه‌وتن‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫الپه‌ڕه‪9‬‬

‫ره‌نگ ‌ه هه‌فته‌ هه‌ستیاره‌کان بارودۆخی تورکیا یه‌کالییبکه‌نه‌وه‌‬

‫ی‬ ‫"نابێ‌ هیچ هێـزێكی‌ سیاسـی‌ له‌بـه‌ر ئه‌نجام ‌‬ ‫هه‌ڵبــژاردنه‌كــان له‌خـۆبایــی‌ بێــت"‬ ‫ی كورد بۆ ده‌ستوور‬ ‫ی سیاسی‌ ناودار ‌‬ ‫عومه‌ر شێخموس كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫عومه‌ر شێخموس كه‌سایه‌ت ‌ی سیاس ‌ی ناودار ‌ی كورد‪ ،‬ك ‌ه پێشتریش‬ ‫یه‌كێك بوو‌ه له‌دامه‌زرێنه‌رو سه‌ركرده‌كان ‌ی یه‌كێتی‌‪ ،‬له‌چاوپێكه‌وتنێكدا‬ ‫ك ‌ه ده‌ستوور له‌گه‌ڵیدا سازیداوه‌‪ ،‬بڕوا ‌ی وای ‌ه كورد ده‌توانێت داخوازییه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كان ‌ی له‌عێراق به‌دیبهێنێت‌و پۆستی سیاد ‌ی گه‌وره‌ش‬ ‫وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌بێئه‌و‌ه ‌ی هیچیان بكات ‌ه قوربان ‌ی ئه‌و ‌ی تریان‪.‬‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی كۆنگره‌و داهاتوو ‌ی یه‌كێتییه‌وه‌‪ ،‬عومه‌ر شێخموس پێیوایه‌‬ ‫یه‌كێت ‌ی له‌كۆنگره‌دا ده‌توانێت كێشه‌كان ‌ی چاره‌سه‌ربكات‪ ،‬ده‌ڵێت "گرنگ‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه كۆنگر‌ه نه‌بێت به‌كۆنگر‌ه ‌ی تۆڵه‌سه‌ندن"‪.‬‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی بزووتنه‌و‌ه ‌ی گۆڕانیشه‌و‌ه شێخموس بڕوا ‌ی وای ‌ه سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫سه‌ركه‌وتنه‌كانی‪ ،‬بزووتنه‌و‌ه ‌ی گۆڕان نه‌یتوان ‌ی ببێت ‌ه به‌دیل ‌ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‌و له‌سلێمانیدا قه‌تیسماوه‌‪.‬‬

‫سازدانی‌‪ :‬وریا حه‌مه‌ تاهیر‬

‫ده‌س����ت����وور‪ :‬م��ل��م�لان��ێ �ی‌ ه��ێ��ز ‌ه‬ ‫ع��ێ��راق��ی��ی �ه‌ك��ان ب��ۆ پێكهێنانی‌‬ ‫ح��ك��وم �ه‌ت ب���ه‌رده‌وام���ه‌و الی�ه‌ن�ه‌‬ ‫سه‌نگێكیان‬ ‫كوردستانییه‌كانیش‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ شیعه‌ مه‌زهه‌بییه‌‬ ‫پ���ه‌ڕگ���ی���رك���ان���دا ه��اوپ��ه‌ی��م��ان��ی‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬ی��ان ل�ه‌گ�ه‌ڵ عه‌لمانییه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌په‌ر‌سته‌كاندا؟‬ ‫عومه‌ر شێخموس‪ :‬ب �ه‌ڕای‌ من‬ ‫پێویسته‌ هێزه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫خۆیان به‌هیچ لیستێكی‌ تایبه‌تییه‌وه‌‬ ‫نه‌به‌ستنه‌وه‌‪ ،‬پێوانه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ ه���ه‌ر ل��ی��س��ت��ێ��ك ده‌ب���ێ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ داخوازییه‌كانی‌ گه‌لی‌‬ ‫كوردستان بێت‪ ،‬وه‌كو ماده‌ی‌ ‪،140‬‬

‫عومه‌ر شێخموس‪ :‬من له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و بۆچوونه‌ نیم‪ ،‬كورد ده‌توانێت‬ ‫پ��ۆس��ت �ی‌ س��ی��ادی‌ وه‌رب��گ��رێ��ت‌و‬ ‫داخوازییه‌كانی‌ تریش جێبه‌جێ‌‬ ‫ب��ك��رێ��ن‪ ،‬پێویست ن��اك��ات هیچ‬ ‫داخوازییه‌ك بكرێته‌ قوربانی‌ ئه‌وی‌‬ ‫تر‪ ،‬سیاسه‌تكردن خۆی‌ له‌گه‌مه‌ی‌‬ ‫گفتوگۆدا ده‌بینێت‪ ،‬ره‌وشی‌ گه‌لی‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان ئێستا زۆر به‌هێزه‌‬ ‫پێویسته‌ له‌گفتوگۆدا هه‌وڵبدات‬ ‫به‌شی‌ زۆری‌ داخوازییه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫به‌سه‌ر الیه‌نه‌كانی‌ تر بسه‌پێنێت‌‪،‬‬ ‫ره‌وشیان به‌هێزه‌ به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌ عه‌ره‌بییه‌كان‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ماوه‌یه‌كه‌ قسه‌ی‌‬ ‫زۆر ل��ه‌س��ه‌ر پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ك��ان�ی‌‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌واقیعیشدا ئ �ه‌وه‌ به‌دیده‌كرێت‬

‫ی كۆنگر‌ه نه‌كات ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر یه‌كێت ‌‬ ‫ی تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌توانێت‬ ‫كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ربكات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫كیشه‌كان ‌‬ ‫ی ته‌كه‌تول‌و باڵباڵێنه‌‬ ‫ی ناشیرین ‌‬ ‫دیارد‌ه ‌‬ ‫ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‪ ،‬یاسای‌ نه‌وت‌و‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ سروشتیه‌كان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫سیستمی‌ فیدراڵی‌‪ ،‬دیموكراتی‌ و‬ ‫عیلمانی‌ له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫ه�����ه‌ردوو لیستی‌ ع����ه‌الوی‌‌و‬ ‫شیعه‌كان الیه‌نی‌ خ��راپ‌و باشیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕه‌وشی‌ ئێستادا باشترین‬ ‫چاره‌سه‌ر حكومه‌تێكی‌ ئیئتئالفی‌‬ ‫نیشتمانییه‌ ل��ه‌ن��ێ��وان ه �ه‌م��وو‬ ‫لیسته‌كاندا‪ ،‬له‌ناو حكومه‌تێكی‌ وادا‬ ‫ك��ورد ده‌توانێت رۆڵێكی‌ قورس‌و‬ ‫كاریگه‌ر ببینێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬دوو بۆچوونی جیا‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر داخوازییه‌كانی‌ كورد‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان پێداگیری‌ له‌وه‌رگرتنی‌‬ ‫پ��ۆس��ت �ی‌ س���ی���ادی‌ ده‌ك���ات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وی��ت��ر ده‌ڵ��ێ��ت جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫داوا س�ه‌ره‌ك��ی��ی�ه‌ك��ان له‌نمونه‌ی‌‬ ‫م��اده‌ی‌ ‪ ،140‬یه‌كێك له‌سیاسییه‌‬ ‫عێراقیه‌كانیش پێش م��اوه‌ی �ه‌ك‬ ‫وتی‌ له‌و دوو داوای�ه‌ ده‌بێت كورد‬ ‫یه‌كێكیان بكاته‌ قوربانی‌؟‬

‫ی هه‌ولێری‌‬ ‫ده‌نگه‌كان ‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ده‌نگی‌‬ ‫ناڕازیبووانه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ی به‌رنام ‌هی‌‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫سیاسی‌‌و فكریان‬

‫پ��ارت��ی‪ ‌،‬یه‌كێتی‌ ب�ه‌ه��اوس�ه‌ن�گ‌و‬ ‫هاوشانی‌ خۆی‌ نازانێت‪ ،‬دانه‌نانه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ۆس���ره‌ت ره‌س����وڵ ب�ه‌ج��ێ��گ��ری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬وه‌رگرتنی‌ پۆستی‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‌و‬ ‫پ��ێ��ن �ه‌دان �ی‌ وه‌زاره‌ت��ێ��ك��ی‌ زی��ات��ر‬ ‫له‌به‌غداد به‌یه‌كێتی‌‪ ،‬هێرشكردنه‌‬ ‫س��ه‌ر شه‌خسی‌ ب��ه‌ره��ه‌م ساڵح‪،‬‬ ‫به‌بۆچوونی به‌ڕێزت هیچ پاساوێك‬ ‫بۆ هێشتنه‌وه‌ی‌ "رێككه‌وتننامه‌‬ ‫ستراتیژییه‌كه‌" ماوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ع������وم������ه‌ر ش���ێ���خ���م���وس‪:‬‬ ‫م���ن پ��اراس��ت��ن��ی‌ رێ��ك��ك �ه‌وت��ن �ه‌‬ ‫ستراتیژییه‌كه‌ی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ هه‌روه‌ها رێكخستنی‌ ماڵی‌‬ ‫كوردو یه‌ك هه‌ڵوێستی‌ فراكسیۆنه‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی��ی�ه‌ك��ان به‌ئه‌ركێكی‌‬ ‫نیشتیمانی‌‌و مێژوویی‌ ده‌زان��م‪ ،‬بۆ‬ ‫چه‌سپاندنی‌ داخوازییه‌ گرنگه‌كانی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان له‌ناو سیستمی‌‬ ‫سیاسی‌ عێراقدا‪ ،‬بۆچوونی‌ جیاوازو‬ ‫مشتومڕی‌ دیموكراسیانه‌ له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫ب �ه‌ش��ت��ێ��ك �ی‌ ئ��اس��ای��ی‌ ده‌زان�����م‪،‬‬ ‫ه�ه‌ت��ا گه‌یشتن به‌هه‌ڵوێستێكی‌‬ ‫یه‌كگرتوو‪ ،‬هیچ هێزێكی‌ سیاسی‌‬ ‫له‌كوردستان نابێ‌ ئه‌وه‌نده‌ كورت‬ ‫بین بێت‌و له‌خۆبایی‌ بێت له‌به‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی‌‬ ‫ئ�ه‌م��ج��اره‌ی‌ ك��وردس��ت��ان‌و عێراق‪،‬‬ ‫مێژوو زۆر درێژخایه‌نه‌و پێویسته‌‬

‫زیانێكی‌ زۆر گه‌وره‌ی‌ به‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ب �ه‌خ��ۆی��ان گ �ه‌ی��ان��د‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌‬ ‫به‌شی‌ زۆری‌ ده‌نگه‌كانیان جیا‬ ‫ل �ه‌ن��اڕازی��ب��ووان ده‌ن��گ �ی‌ به‌شێك‬ ‫له‌جه‌ماوه‌رو الیه‌نگرانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ بوون‪ ،‬ئه‌نجامی‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌هێزبوونی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان‌و هێزه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ه �ه‌س��ت ب �ه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت گۆڕان موجامه‌له‌ی‌ پارتی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬پێتوایه‌ ئه‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خودی‌ گۆڕاندا بێت؟ تێبینی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك��رێ��ت گ���ۆڕان كه‌متر ره‌خنه‌‬

‫عومه‌ر شێخموس‬

‫ئ��ه‌و راس��ت��ی�ه‌ ل �ه‌ب �ه‌ر چاوبگرین‬ ‫كه‌ ره‌نگه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ئاینده‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌وان ته‌واو نه‌بێت‪،‬‬ ‫هێزێكی‌ سیاسی‌ تێگه‌یشتوو خاوه‌ن‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ هه‌رده‌م بیر له‌دواڕۆژ‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ به‌گوێره‌ی‌ ئه‌وه‌ هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌و ره‌فتار ده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌و پێیه‌ی‌ به‌ڕێزت‬ ‫ده‌س��ت �ه‌ی‌ دام �ه‌زرێ��ن �ه‌ری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫بوویت‪ ،‬پێتوایه‌ كۆنگره‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫ج���ه‌وه���ه‌ری‌ بهێنێته‌ ئ����اراوه‌‪،‬‬ ‫له‌سیاسیه‌ت‌و دیدگای‌ یه‌كێتیدا بۆ‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ دۆخی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫عێراقدا‪ ،‬پێشبینی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌یت‬ ‫ل�ه‌ب��ری‌ ب�ه‌ڕێ��ز تاڵه‌بانی‌ كۆنگره‌‬ ‫كه‌سێكی‌ دیكه‌ بكات به‌سكرتێری‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬یان وه‌ك جارانی‌ پێشوو‬ ‫كۆنگره‌ جێگه‌یه‌كه‌ بۆ ملمالنێی‌‬ ‫باڵه‌كان بۆ ده‌ستكه‌وتی‌ زیاتر؟‬ ‫له‌كاتێكدا یه‌كێتی‌ كێشه‌ی‌ قوڵ‌و‬ ‫ئاڵۆزی‌ بۆ كۆنگره‌ هه‌ڵگرتووه‌و‬ ‫هه‌وادارانی‌ ئومێدێكی‌ زۆریان له‌سه‌ر‬ ‫كۆنگره‌ هه‌ڵچنیوه‌؟‬ ‫ع��وم��ه‌ر ش��ێ��خ��م��وس‪ :‬ئ�ه‌گ�ه‌ر‬ ‫ت �ه‌م��اش��ای‌ پ����رۆژه‌ی‌ ب�ه‌رن��ام�ه‌و‬ ‫پ �ه‌ی��ڕه‌وی‌ ن��اوخ��ۆی‌ یه‌كێتی‌ بۆ‬ ‫كۆنگره‌ی‌ سێیه‌می‌ یه‌كێتی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫هه‌ست ده‌ك �ه‌ی��ن ك �ه‌ هه‌وڵێكی‌‬ ‫ج��دی‌ دراوه‌ ب��ۆ گ��ۆڕان��ك��اری‌‌و‬ ‫ری��ف��ۆرم‌و نوێبوونه‌وه‌ له‌هه‌موو‬ ‫ئۆرگانه‌كانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانیدا‬ ‫به‌پۆستی‌ سكرتێری‌ گشتیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫بڕوایه‌كی ته‌واوم هه‌یه‌ كه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌توانێت كه‌موكوڕییه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫ل �ه‌ك��ۆن��گ��ره‌دا چ��اره‌س �ه‌رب��ك��ات‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ دی���ارده‌ی‌ ناشیرینی‌‬ ‫ت �ه‌ك �ه‌ت��ول‌و باڵباڵێنه‌‪ ،‬گرنگ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی���ه‌ ك��ه‌ ك��ۆن��گ��ره‌ نه‌بێت‬ ‫به‌كۆنگره‌ی‌ تۆڵه‌سه‌ندن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ببێت به‌كۆنگره‌ی‌ شیكردنه‌وه‌و‬ ‫دۆزی��ن��ه‌وه‌ی‌ چ��اره‌س �ه‌ری‌ باش‌و‬ ‫زانستیانه‌ بۆ دیسان به‌هێزكردنی‌‬

‫كورد ده‌توانێت‬ ‫ی سیادی‌‬ ‫پۆست ‌‬ ‫وه‌ربگرێت‌و‬ ‫ی تریش‬ ‫داخوازییه‌كان ‌‬ ‫ێ بكرێن‪،‬‬ ‫جێبه‌ج ‌‬ ‫پێویست ناكات هیچ‬ ‫داخوازییه‌ك بكرێته‌‬ ‫ی ئه‌و ‌ی تر‬ ‫قوربان ‌‬

‫ی گۆڕان‬ ‫ی سه‌رنجه‌‪ ،‬ك ‌ه بزووتنه‌و‌ه ‌‬ ‫جێگا ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‬ ‫ره‌خنه‌كانیان ته‌نها ئاڕاست ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌زانم كه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬زۆر به‌پێویست ‌‬ ‫ی گۆڕان ئه‌م الیه‌ن ‌ه بۆ‬ ‫ی بزووتنه‌و‌ه ‌‬ ‫براده‌ران ‌‬ ‫ی كوردستان روونبكه‌نه‌وه‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫مێژووی‌ یه‌كێتی‌ زۆر ده‌وڵه‌مه‌نده‌‬ ‫به‌و جۆره‌ ئه‌زمونانه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ل �ه‌دوو هه‌ڵبژاردندا به‌شداریكرد‪،‬‬ ‫ل���ه‌ی���ه‌ك���ه‌م س��ه‌رك��ه‌وت��ن��ێ��ك��ی‌‬ ‫چ��اوه‌ڕوان��ن �ه‌ك��راوی‌ به‌ده‌ستهێنا‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ل �ه‌دووه‌م��دا پاشه‌كشه‌یه‌كی‌‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌كراو رووی��دا؟ به‌بڕوای‌‬ ‫به‌ڕێزت ئ �ه‌وه‌ بۆ رووی��دا؟ بۆچی‌‬ ‫گ���ۆڕان ل�ه‌ه�ه‌ول��ێ��رو ده���ۆك وه‌ك‬ ‫سلێمانی‌‌و گه‌رمیان گه‌شه‌ ناكات؟‬ ‫عومه‌ر شێخموس‪ :‬بزووتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان وه‌كو بزووتنه‌وه‌یه‌كی‌ سیاسی‌‬ ‫نوێ له‌سه‌ر ساحه‌ی‌ كوردستان‬ ‫ت��وان �ی‌ گ �ه‌ش �ه‌ ب��ك��ات‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬ئه‌مه‌‬

‫ره‌فتار ‌ی یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی‬ ‫به‌رامبه‌ریان‌و پرۆس ‌هی‌‬ ‫ریفۆرم له‌ناو ریزه‌كان ‌ی‬ ‫خۆیاندا‪ ،‬كارده‌كات ‌ه‬ ‫سه‌ر دواڕۆژ ‌ی‬ ‫بزووتنه‌و‌ه ‌ی گۆڕان‬ ‫بۆ رێكخراوێكی‌ نوێ ده‌ستكه‌وتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م شیكردنه‌وه‌یه‌دا‬ ‫نابێت دوو راستی‌ باس نه‌كه‌ین‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م ئه‌وه‌یه‌ كه‌ گۆڕان نه‌یتوانی‌‬ ‫ببێت به‌هێزێكی‌ ئالته‌رناتیڤ بۆ‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ له‌هه‌موو ناوچه‌كانی‌‬ ‫كوردستاندا وه‌كو ئامانجیان بوو‪،‬‬ ‫گ��ۆڕان به‌فیعلی‌ ته‌نها له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ پێگه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫گ �ه‌رم��ی��ان‌و ده���ۆك ی��ان موسڵ‌و‬ ‫دی��ال �ه‌‪ ،‬نه‌یتوانی‌ پشتیوانێكی‌‬ ‫ئه‌وتۆ به‌ده‌ستبهێنێت‪ .‬ده‌نگه‌كانی‌‬ ‫هه‌ولێریش ده‌نگی‌ ناڕازیبووانه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك ده‌نگدان بۆ به‌رنامه‌ی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫فكریان‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت زۆر وریابن‬ ‫كه‌ ئه‌نجامی‌ ناڕاست له‌و ژمارانه‌‬ ‫وه‌رنه‌گرن‪ ،‬راستی‌ دووه‌م ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك�ه‌ ج��ی��اب��وون�ه‌وه‌ی‌ ب��زووت��ن�ه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‪،‬‬

‫ئاڕاسته‌ی‌ پارتی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ره‌خنه‌كان‬ ‫رووبه‌ڕووی‌ كاربه‌ده‌ستانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌كرێن؟‬ ‫عومه‌ر شێخموس‪ :‬بۆ منیش‬ ‫جێگای‌ سه‌رنجه‌‪ ،‬كه‌ بزووتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان ره‌خنه‌كانیان ته‌نها ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬نازانم ئایا ئه‌مه‌‬ ‫له‌به‌ر پراگماتیزمی‌ سیاسیه‌ یان‬ ‫ترسه‌ یان ئومێدی‌ به‌كارهێنانی‌‬ ‫هێزی‌ پارتییه‌ بۆ ت�ه‌رازوو راگرتن‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یه‌كێتی‌ یان ئومێدی‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ یارمه‌تییه‌ له‌پارتی‌؟ زۆر‬ ‫به‌پێویستی‌ ده‌زان��م كه‌ براده‌رانی‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئه‌م الیه‌نه‌ بۆ‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ كوردستان روونبكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫چ له‌ڕووی‌ فیكری‌‌و سیاسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئ��ای��ن��ده‌ی‌ گ��ۆڕان‬ ‫چ��ۆن ده‌بینی‌؟ پێتوایه‌ سه‌رانی‌‬ ‫ب��زووت��ن��ه‌وه‌ك��ه‌ ه �ه‌ل��وم �ه‌رج �ه‌ك �ه‌‬ ‫بقۆزنه‌وه‌و ئۆپۆزیسیۆنێكی‌ جدی‌‬ ‫بهێننه‌ ئاراوه‌؟ كامه‌ ئه‌و رێوشوێنانه‌ن‬ ‫كه‌ ده‌توانرێت بگیرێته‌به‌ر بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئۆپۆزیسۆنێكی‌ كارا بێته‌ ئاراوه‌ بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ توشی‌ پێكدادان‌و گرژی‌ بن‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‌و پارتیدا‪ ،‬كه‌ ئه‌م‬ ‫دوانه‌ی‌ دواییان هێزی‌ چه‌كداریان‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫ع���وم���ه‌ر ش��ێ��خ��م��وس‪ :‬زۆر‬ ‫زه‌ح��م��ه‌ت��ه‌ ب��ت��وان��م پێشبینی‌‬ ‫دواڕۆژی‌ ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫بكه‌م‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی‌ زۆر نوێیه‌‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ ب�ه‌ن��ده‌ ب�ه‌ڕه‌ف��ت��ارو شێوه‌ی‌‬ ‫كاركردنیان له‌ئاینده‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌نده‌ به‌شێوه‌ی‌ ره‌فتاری‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پ��ارت �ی‌ ب �ه‌رام��ب �ه‌ری��ان‌و پ��رۆس�ه‌ی‌‬ ‫ریفۆرم له‌ناو ریزه‌كانی‌ خۆیاندا‪،‬‬ ‫ئه‌و گرژییه‌ی‌ كه‌ له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان هه‌بووه‌ له‌كاتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان خه‌ریكه‌ وورده‌‬ ‫وورده‌ ئارام ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ره‌وشێكی‌‬ ‫ئ��اس��ای�ی‌ ب �ه‌خ��ۆده‌گ��رێ �ت‌و ج��ۆره‌‬ ‫گفتوگۆیه‌ك له‌نێوان ه �ه‌ردووالش‬ ‫ده‌س��ت��ی��پ��ێ��ك��ردووه‌‪ ،‬له‌گفتوگۆی‌‬ ‫نێوان فراكسیۆنه‌ كوردستانییه‌كان‬ ‫ئومێده‌وارم‬ ‫به‌شدارییانكردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م شێوه‌ كاركردنه‌ دیموكراتیانه‌و‬ ‫شارستانیانه‌ له‌نێوان هێزه‌كانی‌‬ ‫كوردستان به‌رده‌وام بێت‪.‬‬

‫قه‌ره‌ته‌په‌و‬ ‫جه‌له‌وال‪،‬‬ ‫كۆتایی به‌بوونی‬ ‫كورد ده‌هێنێ!‬ ‫ده‌شتی‌ ئه‌نوه‌ر له‌گه‌رمیان‬

‫كورده‌كانی قه‌ره‌ته‌په‌و جه‌له‌وال‌و‬ ‫ی س�ه‌ع��دی��ی�ه‌‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫ن��اوچ�� ‌ه ‌‬ ‫سه‌رۆك عه‌شیره‌ت ‌ه عه‌ره‌بییه‌كان‌و‬ ‫سوپاو به‌عسییه‌كانی نێو هێز‌ه‬ ‫ئه‌منییه‌كانی عێراق گه‌له‌كۆمه‌یان‬ ‫ل��ێ��ك��ردوون‌و ره‌ن��گ � ‌ه كۆتایی‬ ‫به‌بوونی كورد له‌ناوچه‌ك ‌ه بهێنن‪.‬‬ ‫چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك ‌ه له‌چه‌ند‬ ‫الی �ه‌ك �ه‌و‌ه ك��ورده‌ك��ان له‌الیه‌ن‬ ‫س��وپ��او ه��ێ��ز‌ه ئه‌منییه‌كانی‬ ‫عێراقه‌وه‌‪ ،‬رێگریان لێده‌كرێت‌و‬ ‫سوكایه‌تیان پێده‌كرێت‪ ،‬به‌رپرس ‌ه‬ ‫كورده‌كانی ناوچه‌كه‌ش ده‌ڵێن‬ ‫ده‌یانه‌وێت كۆتایی به‌بوونی كورد‬ ‫له‌ناوچه‌ك ‌ه بهێنن‬ ‫به‌رپرسانی ناوچه‌ك ‌ه ره‌خن ‌ه‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی كورد ده‌گرن‪،‬‬ ‫ی بێده‌نگن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌و پێشێلكارییان ‌ه ‌‬ ‫كورده‌كان ده‌كرێت‌و داواده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫هێزی ئه‌منی ك��وردی ره‌وان� ‌ه ‌‬ ‫ناوچه‌ك ‌ه بكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی جه‌له‌وال به‌ده‌ستووری‬ ‫ناحی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵنس ‌‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫وت"سیاسه‌ت ‌‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌و پێویست ده‌كات‬ ‫ك����ورد ب �ه‌س��ی��اس �ه‌ت �ه‌ك �ه‌ی��دا‬ ‫ی‬ ‫ی دیسانه‌و‌ه ‌‬ ‫بچێته‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی دروستبكاته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫له‌ناحیه‌كه‌دا هیچ هێزێك ‌‬ ‫ی نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫كورد ‌‬ ‫ب �ه‌پ��ێ��ی زان��ی��اری��ی �ه‌ك��ان��ی‬ ‫ده‌س��ت��وور هێز‌ه ئه‌منییه‌كانی‬ ‫عێراق كۆبوونه‌وه‌یان به‌ژماره‌یه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆك عه‌شیرتی ع�ه‌ره‌ب��ی‬ ‫كردووه‌‪ ،‬له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬كورده‌كان‬ ‫پێیانوای ‌ه ئه‌و كۆبوونه‌وان ‌ه بۆ‬ ‫دژایه‌تیكردنی ئ �ه‌وان �ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا هیچ زانیارییه‌كی‬ ‫ئه‌وتۆیان له‌سه‌ر ئه‌و كۆبوونه‌وان ‌ه‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ئ����������ه‌ن����������وه‌ر وت������ی‬ ‫‌"ك���ۆب���وون���ه‌وه‌ك���راوه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫ی ئاگادارنیم"‪.‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆكه‌ك ‌ه ‌‬ ‫م����اوه‌ی����ه‌ك ل���ه‌م���ه‌وب���ه‌ر‬ ‫ی جه‌له‌وال‬ ‫عه‌ره‌به‌كانی ناحی ‌ه ‌‬ ‫به‌هاوكاری به‌رپرسێكی لیستی‬ ‫عێراقییه‌‪ 600 ،‬پارچ ‌ه زه‌وییان‬ ‫ب��ه‌س��ه‌ر ف �ه‌رم��ان��ب �ه‌ران��ی ئ�ه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌دا دابه‌شكرد‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها‬ ‫‪ 30‬فه‌رمانبه‌ری كوردبوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌سرین باجه‌النی ئه‌ندام ‌‬ ‫ی دیال ‌ه‬ ‫ی پ��ارێ��زگ��ا ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمانی كوردستان‬ ‫له‌لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫ب �ه‌ده‌س��ت��وور وت"ل �ه‌س��ن��وور ‌‬ ‫ج��ه‌ل��ه‌وال‌و س�ه‌ع��دی��ی��ه‌‌و چه‌ند‬ ‫ی كورده‌كان‬ ‫ی تر دژایه‌ت ‌‬ ‫شوێنێك ‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئێستا تۆزێك‬ ‫بارودۆخه‌ك ‌ه باشتربووه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ستوور له‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫ب����ااڵی ئ �ه‌م��ن��ی ن��اوچ��ه‌ك��ه‌و‌ه‬ ‫ی هێزه‌كانی‬ ‫زانیویه‌تی كه‌ژمار‌ه ‌‬ ‫سوپای عێراقی له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫زیادیكردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ج��ه‌ب��ار ی����اوه‌ر وت�ه‌ب��ێ��ژ ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی پاراستن ‌‬ ‫هێزه‌كان ‌‬ ‫بۆ ده‌ستوور وتی‌"ئه‌گه‌ر یه‌ك‬ ‫پێشمه‌رگه‌ش زیادبكرێت ده‌بێ‬ ‫ی ه �ه‌رس��ێ ال بێت‪،‬‬ ‫ب �ه‌ب��ڕی��ار ‌‬ ‫بارودۆخه‌ك ‌ه باشتربووه‌"‪.‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫چاوپێکه‌وتن‬

‫"ئـێـمـه‌ لـه‌مـه‌سـه‌لـه‌ی‌ ئـاواره‌كـان بـه‌رپـرس نـیـن"‬

‫‪6‬‬

‫ی كه‌ركوك بۆ ده‌ستوور‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا پارێزگار ‌‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا پارێزگاری‌‬ ‫كه‌ركوك له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫ده‌ستووردا دانبه‌وه‌دا ده‌نێت كه‌‬ ‫له‌كه‌ركوكدا كه‌مته‌رخه‌می هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌موو الیه‌كمان به‌رپرسین‪،‬‬ ‫ده‌بێت نوێنه‌رانیشمان له‌به‌غداد‬ ‫هه‌وڵ ‌ی خۆیان بده‌ن"‪.‬‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌دات ك ‌ه كه‌ركوك پێویستی‬ ‫به‌خزمه‌تگوزارییه‌كی زۆرتر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫وت ‌ی "خزمه‌تگوزاریش به‌بودجه‌‬ ‫ده‌كرێت‌و بودجه‌ش كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی رێكنه‌كه‌وتنی پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی له‌سه‌ر چۆنیه‌تی ئه‌نجامدانی‬ ‫پڕۆژ‌ه خزمه‌تگوزارییه‌كان‪ ،‬وتی‌‬ ‫"ئه‌و‌ه له‌خۆیان بپرسن"‪.‬‬ ‫‪...............................‬‬

‫عه‌بدوڵره‌حمان مسته‌فا‬

‫دیاریده‌كرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌شێكی‌‬ ‫سازدانی‪ :‬گۆران وه‌هاب‬ ‫زۆری‌ ‌وه‌زاره‌ت���ه‌ك���ان���ی‌ ب �ه‌غ��داد‬ ‫هاوكاری‌ ئێمه‌ نه‌بوون‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ح �ه‌وت ساڵه‌ خۆتان هه‌وڵی‌ زۆرم��ان له‌گه‌ڵیاندا داوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ركــــوك به‌ڕێــــوه‌ده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها س �ێ‌ وه‌زاره‌ت ئه‌وانیش‬ ‫گله‌یــــیه‌كی زۆر هــــه‌یه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت وه‌زاره‌ته‌كانی سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو‪،‬‬ ‫مه‌به‌ســـتم هاوواڵتییانه‌‪ ،‬ئه‌و ئاوه‌دانكــــردنه‌وه‌‌و وه‌زرش‌و الوانی‌‬ ‫گله‌ییــــانه‌ بۆچی ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌؟‬ ‫عێــــراق هاوكارییان كردوین‪،‬‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا‪ :‬ئ‬ ‫ئه‌وانی‌ تر هاوكاریمان ناكه‌ن‪.‬‬ ‫گله‌ییانه‌ی‌ پێشتر ه��اوواڵت��ی��ان‬ ‫ه������ه‌روه‌ه������ا ده‌س���ت���م���ان‬ ‫ده‌ی���ان���ك���رد ئ��ێ��س��ت��ا ن��ای��ك��ه‌ن‪ ،‬به‌دروستكردنی‌ به‌نداو كردووه‌ تا‬ ‫ئێمه‌ م����اوه‌ی‌‬ ‫پێنج ســــاڵه‌ ئه‌و ناوچانه‌ بكه‌ینه‌ ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌ستمانكردووه‌ به‌ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌ گ���ه‌ش���ت���ی���اری‌‪ 24 ،‬ش��وێ��ن��م��ان‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬پێشتر كێشه‌ی‌ گه‌وره‌مان دی��اری��ك��ردووه‌ ت��اب �ه‌ن��داوی‌ تیادا‬ ‫ل �ه‌م��ێ��ژووی‌‬ ‫ل �ه‌ب��ودج �ه‌دا ه �ه‌ب��وو ‪ ،‬ئێستاش دروستــــبكرێت‪،‬‬ ‫ب �ه‌ه �ه‌م��ان ش��ێ��وه‌ ه���ه‌ر كێشه‌ی‌ ك �ه‌رك��وك��دا چ���وار پ��رد ه �ه‌ب��ووه‌‬ ‫بودجه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬ئێستا خه‌ڵكی‌ ئێمه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا پێنج پردمان‬ ‫ك�ه‌رك��وك شاهیدی‌ ئ �ه‌و پڕۆژانه‌ دروستكردووه‌‪ ،‬ئاومان بۆ هه‌موو ئه‌و‬ ‫ده‌ده‌ن كه‌ له‌كه‌ركوكدا ئه‌نجامدراون‌و گه‌ڕه‌كانه‌ دابینكردووه‌ كه‌ ئاویان‬ ‫ب�������ه‌رده‌وام ئ��ه‌ن��ج��ام��ده‌درێ��ن‌و نه‌بووه‌‌و پێشتر به‌ته‌نكه‌ر ئاویان‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی‌ گ���ه‌وره‌ به‌سه‌ر پ��ێ��دراوه‌‪ ،‬ئێــــستا پێویستمان‬ ‫ك �ه‌رك��وك��دا ه��ات��ووه‌‪ ،‬ب �ه‌س �ه‌دان به‌زیاد له‌ ‪ 700‬مێگاوات كاره‌بایه‌‬ ‫پ����ڕۆژه‌ی‌ ب��اش��م��ان ل�ه‌ك�ه‌رك��وك��دا ئێســـــتا سه‌رقاڵی‌ دروستكردنی‌‬ ‫جێبه‌جێكردووه‌‪ ،‬ئێمه‌ش وه‌كو چه‌ند وێسته‌گه‌یه‌كین تاكاره‌بای‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ كه‌ركوك له‌گه‌ڵ‌ هه‌موو كه‌ركوك دابین بكات‪ ،‬به‌هه‌وڵێكی‌‬ ‫الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌ به‌غداد زۆر توانیـــــمان مه‌سه‌له‌ی‌ پێدانی‌‬ ‫ه��ه‌وڵ��م��ان��داوه‌ تا‬ ‫ب��ڕی‌ دۆالرێ����ك بۆ‬ ‫بتوانین پ��ڕۆژه‌ی‌‬ ‫هه‌ر به‌رمیل نه‌وتێك‬ ‫ب��اش بۆ كه‌ركوك‬ ‫ك �ه‌ له‌كه‌ركوكه‌وه‌‬ ‫داب���ی���ن ب��ك �ه‌ی��ن‪،‬‬ ‫ده‌ڕوات بۆ خه‌ڵكی‌‬ ‫ب����ه‌ش����ی‌ زۆری‌‬ ‫ك��ـ��ـ��ـ��ـ��ـ �ه‌رك��وك �ی‌‬ ‫رێ���گ���اك���ان���م���ان‬ ‫داب���ی���ن ب��ك��ه‌ی��ن‪،‬‬ ‫ن��وێ��ك��ردووه‌ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و داوای����ه‌م����ان‬ ‫چه‌ندین خوێندنگا‌و‬ ‫ل��������ه‌‪2009/6/8‬دا‬ ‫باخچه‌‌و پاركمان‬ ‫خ���س���ت���ه‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫دروس���ت���ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌ن���ج���وم���ه‌ن���ی‌‬ ‫زانكۆی‌ كه‌ركوكمان‬ ‫وه‌زی���������ران���������ی‌‬ ‫‌‪،‬‬ ‫دروس���ت���ك���ردووه‬ ‫ع���ێ���راق‌و ل��ه‌الی��ه‌ن‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی��ش �ه‌وه‌‬ ‫ئ��اوئ��ـ��ـ��ـ��ـ��اوه‌ڕۆ‌و‬ ‫په‌سه‌ندكرا‪ ،‬ئێستا‬ ‫ك�����اره‌ب�����ام�����ان‬ ‫له‌هه‌وڵداین له‌گه‌ڵ‌‬ ‫دروس���ت���ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌غ��داد ت��ا بزانین‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ب���ه‌راوردی‌‬ ‫ئ���ه‌و پ��اره‌ی��ه‌م��ان‬ ‫كه‌ركوك به‌ساڵی‌‬ ‫چ��ۆن ب��ۆ ده‌ن��ێ��رن‬ ‫‪ 2003‬ب��ك �ه‌ی��ت‬ ‫تابیكه‌ینه‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ كه‌ركوكێكی‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌‪.‬‬ ‫ت���������ره‌‪ ،‬ب�����ه‌اڵم‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬باس‬ ‫‌فا‬ ‫ه‬ ‫مست‬ ‫‌حمان‬ ‫ه‬ ‫‌بدولڕ‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫به‌د ڵنیـــا ییه‌و ه‌‬ ‫ل�ه‌ك�ه‌م�ی‌ بودجه‌‬ ‫ه����ه‌ن����گ����اوی‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ی����ت‪ ،‬كێ‌‬ ‫زۆرم�����ان م��اوه‌ پێویستمان به‌زیاد به‌رپرسه‌ له‌كه‌می‌‬ ‫بودجه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ه ‪ 700‬مێگاوات‬ ‫بینێین‪���،‬و ئه‌نه�‌وه���د‌شی‌ ل ‌‬ ‫پ����ه‌ی�‬ ‫كه‌ركوك به‌شاری‌‬ ‫ه‬ ‫ب��ه‌ك��ه‌م��ی‌ ئ��ه‌و كاره‌بای ‌‬ ‫زێڕ ناسراوه‌؟‬ ‫بودجه‌یه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫كه‌ بۆ كه‌ركوك‬ ‫مسته‌فا‪ :‬به‌غداد‪،‬‬

‫بۆخۆم به‌شێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی ناڕه‌زایم‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ب��ودج �ه‌ك �ه‌ ده‌رب���ڕی���و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ه��ات��ووه‌‪ ،‬ب�ه‌غ��داد ئه‌مڕۆ بودجه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫گه‌شه‌پێدان ‌‬

‫فشاردا كراون‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ب �ه‌اڵم تائێستاش‬ ‫ك���ۆاڵن���ه‌ك���ان ق��ی��رت��اون��ه‌ك��راون‬ ‫كێشه‌ی‌ ئاو و كاره‌با به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫خوێندنگه‌كان زۆر كه‌من‪ ،‬رێژه‌ی‌‬ ‫له‌خــــوێندنگه‌كان‌و‬ ‫مامۆستا‬ ‫پ��زی��ش��ك ل �ه‌ن �ه‌خ��ۆش��خ��ان �ه‌ك��ان��دا‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌‪ ،‬خه‌ڵك ده‌پرسێت‬ ‫بۆ دوای حه‌وت ســــاڵ كه‌ركوك‬ ‫ئه‌م كێشانه‌ی‌ هه‌یه‌و ته‌واونابێت‪،‬‬ ‫ئ��ه‌م��ه‌ س������ه‌ره‌ڕای كێــــشه‌ی‌‬ ‫ئاواره‌كان؟‬ ‫ع��ه‌ب��دول��ڕه‌ح��م��ان مسته‌فا‪:‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ ئاو‌و كاره‌با مه‌سه‌له‌یه‌كی‌‬ ‫گشتییه‌و له‌سه‌ر هه‌موو ئاستی‌‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تــــی‌ كاره‌بای‌‬ ‫به‌غداد به‌رپرسه‌ له‌چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫ك����اره‌ب����ا‪ ،‬ه���ه‌م���وو خه‌ڵكـــی‌‬ ‫ك �ه‌رك��وك ده‌زان���ن چ شه‌ڕێكمان‬ ‫له‌پێناو دابینكردنی‌ ك��اره‌ب��ادا‬ ‫ك����ردووه‌‪ ،‬ب��ه‌و ه��ه‌واڵن��ه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ك��اره‌ب��ای‌ ك�ه‌رك��وك گه‌یشتووه‌ته‌‬ ‫ئ �ه‌م ئاسته‌ی‌ ئێســــتای‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫موه‌لیده‌ ئه‌هلیانه‌شی‌ كاره‌بای‌‬

‫ته‌حه‌دای‌ ئه‌و ‌ه ده‌كه‌م ده‌ڵێت بودجه‌م‬ ‫گه‌ڕاندبێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ تۆمه‌تن‬ ‫ی دانیشتوانی‌ هه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ ژم��ار‌ه ‌‬ ‫پارێزگایه‌ك داده‌ن��ێ��ت‪ ،‬ئێم ‌ه ‪115‬‬ ‫ملیار دینارمان بۆ دانراو‌ه بۆ ‪،2010‬‬ ‫ێ بده‌ین‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ به‌ك ‌‬ ‫ئێم ‌ه ‪ 16‬یه‌كه‌ی‌ ئیدارین‪ 15 ،‬قه‌زاو‬ ‫ناحیه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬بیده‌ین ‌ه شاره‌وانی‌‪،‬‬ ‫ئاو‌و ئ��اوه‌ڕۆ‪ ،‬كشتوكاڵ‌‪ ،‬سه‌رچاو‌ه‬ ‫ئاوییه‌كان‪ ،‬پ �ه‌روه‌رده‌‪ ،‬نازانیت ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫پاره‌ی ‌ه بده‌یت به‌كێ‌‪ ،‬له‌گ ‌ه ‌ڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌وڵێكی‌ زۆرم��ان��داوه‌‪ ،‬حكومه‌ت ‌‬ ‫ی داوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رێمیـــش یارمه‌تی‌ ئێم ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مریك ‌‬ ‫ی ئاوه‌دانكــــردنه‌و‌ه ‌‬ ‫تیم ‌‬ ‫ی داوی���ن‪ ،‬به‌و‬ ‫ل�ه‌ك�ه‌رك��وك یارمه‌ت ‌‬ ‫هه‌موو هه‌وڵه‌و‌ه توانیومانه‌ كه‌ركوك‬ ‫ی ئێستای‌‪،‬‬ ‫بگه‌یه‌نینه‌ ئه‌م ئاسته‌ ‌‬ ‫به‌ته‌حه‌داوه‌ ده‌یڵێم ك ‌ه باشترین پڕۆژ‌ه‬ ‫له‌شاری‌ كه‌ركوك جێبه‌جێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬نوێنه‌رانی‌ كورد بۆ‬ ‫پێداگریان له‌دابینكردنی‌ بودجه‌‬ ‫بۆ كه‌ركوك نه‌كردووه‌؟ یان ته‌نها‬ ‫مالیكی‌ رێگربووه‌ له‌پێدانی‌ بودجه‌؟‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا‪ :‬زۆربه‌ی‌‬ ‫زۆری‌ وه‌زاره‌ته‌كــــانی‌ به‌غداد‬ ‫زۆر به‌خــــراپی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئێمه‌دا‬ ‫م��ام�ه‌ڵ�ه‌ی��ان��ك��ردووه‌‪ ،‬چه‌ندینجار‬ ‫سه‌ردانی‌ به‌غدادمكردووه‌ به‌ڵێنم‬ ‫ل��ێ��وه‌رگ��رت��وون‪ ،‬ب��ه‌اڵم ب�ه‌داخ�ه‌وه‌‬ ‫به‌ڵێنه‌كان نابه‌نه‌سه‌ر‪ ،‬گله‌یی‌ زۆرم‬ ‫له‌هه‌موویان ك���ردووه‌‪ ،‬به‌ته‌ئكید‬ ‫هه‌موو الیه‌كمــــــان به‌رپرسین‪،‬‬ ‫ده‌ب���ێ���ت ن��وێ��ن�ه‌ران��ی��ش��ـ��ـ��ـ��ـ��م��ان‬ ‫له‌به‌غداد هه‌وڵی‌ خۆیان ب��ده‌ن‪،‬‬ ‫ك��ۆب��ون��ه‌وه‌م��ان ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌ ئ �ه‌ن��دام‬ ‫پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ه‌ ده‌رچ���ووه‌ك���ان���ی‌‬ ‫كه‌ركوكدا كردووه‌‪ ،‬داوامانكردووه‌‬ ‫ده‌بێت مانگانه‌ دانیشتن بكه‌ین‬ ‫تاكاره‌كان رێكبخـــــه‌ین‌و له‌به‌غداد‬ ‫فشاربخه‌ینه‌ س �ه‌ر الیه‌نه‌كان تا‬ ‫پڕۆژه‌‌و بودجه‌ی‌ باشمان بۆ دابین‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬بۆخۆم هه‌ڕه‌شه‌ی‌ گرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وتی‌ كه‌ركوكم كرد ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫ی �ه‌ك دۆالره‌ ب��ۆ ه �ه‌ر به‌رمیلێك‬ ‫ب��ۆ ك��ه‌رك��وك داب��ی��ن ن�ه‌ك��رێ��ت‪،‬‬ ‫دوات����ر ل��ه‌ڕێ��ی‌ ن��ووس��راوێ��ك��ه‌وه‌‬ ‫مالیكم ئاگاداركرده‌وه‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫بڕیاریاندا‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌مووی‌ له‌ژێر‬

‫هاوواڵتیان دابینده‌كه‌ن به‌پــــێی‬ ‫ئ �ه‌و به‌رنامه‌یه‌ی‌ بۆمان دان��اون‬ ‫س���ه‌رك���ه‌وت���وو ب�����ووه‌‪ ،‬س���ه‌دان‬ ‫خوێندنگامان دروس��ت��ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫ه �ه‌وڵ��ی��ش��م��ان��داوه‌ تابه‌غـــداد‬ ‫ژم����اره‌ی����ه‌ك م��ام��ۆس��ت��ام��ان بۆ‬ ‫دابمه‌زرێنــــن‪ ،‬به‌اڵم بۆ خوێندنگا‬ ‫به‌سه‌رهاتی‌ كه‌ركوك له‌شاره‌كانی‌‬ ‫تر جیاوازتـــــره‌‪ ،‬له‌كه‌ركوكدا‬ ‫كێشه‌ی‌ ئ��اوم��ان نییه‌ ب�ه‌س�ه‌دان‬ ‫پ��ڕۆژه‌ی‌ ئاومان بۆ ناو كه‌ركوك‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ كه‌ركوك جێبه‌جێكردووه‌‪،‬‬ ‫له‌بواری‌ ته‌ندروستیشدا چه‌ندین‬ ‫ناوه‌ندی‌ ته‌ندروستمان كردووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ی‌ ئ��اواره‌ك��ان��ی��ش ئێمه‌‬ ‫ب���ه‌رپ���رس ن��ی��ن‪ ،‬ب �ه‌ڵ��ك��و ئێمه‌‬ ‫ئاسانكـــــارییان ب��ۆ ده‌ك�ه‌ی��ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م چه‌ند ساڵه‌دا‬ ‫له‌كه‌ركــــــوك روویداوه‌ به‌خه‌ویش‬ ‫روونادات‪ ،‬ئه‌وه‌ش هه‌موو كه‌سێكی‌‬ ‫خ��اوه‌ن وی��ژدان ده‌زانێت كه‌پێش‬ ‫‪ 100‬ساڵی‌ حكومكــــردنی‌ پێشتر‬ ‫ئه‌مه‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬چه‌ندین كۆمپانیای‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان هاتوونه‌ته‌ كه‌ركوك تا‬ ‫پڕۆژه‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫ب���ه‌غ���داد ه��اوك��اری��م��ان ن��اك �ه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیـــــه‌ ناتوانین ئ �ه‌و هه‌واڵنه‌‬ ‫ئاسانكاریمان‬ ‫جێبه‌جێبكه‌ین‪،‬‬ ‫بۆ كردنــــــه‌وه‌ی‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك كردووه‌‪ ،‬ئه‌وان ئاماده‌نین‬ ‫جێبه‌جێی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگا ده‌ڵێت كه‌ركوك پێویستی‬ ‫به‌خزمه‌تگوزاری هه‌یه‌ به‌پله‌ی‌‬ ‫له‌‪%80‬؟‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا‪ :‬وه‌ك‬ ‫ئ��ام��اژه‌م پێكرد ئ��ه‌وه‌ بودجه‌ی‌‬ ‫ده‌وێ������ت‪ ،‬ب���ودج���ه‌ش ده‌ب��ێ��ت‬ ‫له‌به‌غداده‌وه‌ بۆمان دیاریبكرێـت‪ ،‬با‬ ‫هه‌موو الیه‌ك هه‌وڵبده‌ین بودجه‌ی‌‬

‫بودجه‌كه‌مان كه‌مه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها ‪ 115‬ملیار‬ ‫دینارمان بۆ دانراوه‌‬

‫باش بێنین‪ ،‬من له‌الیی‌ خۆمه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵمداوه‌‌و توانیومه‌ هه‌ندێك شت‬ ‫بۆ كه‌ركوك بكه‌م‪ ،‬ب�ه‌اڵم ده‌بێت‬ ‫هه‌موو الیه‌ك هه‌وڵبده‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬له‌كاتێكدا ئه‌و هه‌موو‬ ‫كێشـــه‌یه‌ له‌شاره‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌وتــــرێت ئ�ه‌و بودجه‌یه‌ی‌ بۆ‬ ‫پارێزگاكه‌ سه‌رفده‌كرێت به‌شێكــــی‬ ‫زۆری له‌الیه‌ن به‌ڕێزتانه‌وه‌ ره‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌غدا ده‌كــــرێته‌وه‌ بۆ؟‬ ‫ع��ه‌ب��دول��ڕه‌ح��م��ان مسته‌فا‪:‬‬ ‫به‌ڕاستی‌ پێتانده‌ڵێم ته‌حه‌دای‌‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ ده‌ك �ه‌م كه‌ بڵێ ئێمه‌‬ ‫ی��ه‌ك دی��ن��ارم��ان گ�ه‌ڕان��دب��ێ��ت�ه‌وه‌‬ ‫بۆ به‌غداد‪ ،‬هیچ نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ��ه‌م��ه‌ م�ه‌س�ه‌ل��ـ��ـ��ـ��ـ�ه‌ی�ه‌ك�ه‌ هیچ‬ ‫بنه‌مایه‌كی‌ نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫تۆمه‌تانه‌ ده‌ك���ات بابڵێت ئ�ه‌وه‌‬ ‫ژماره‌ی‌ نووســـــراوه‌كه‌یه‌‌و به‌پێی‌‬ ‫ئ��ه‌و ن���ووس���راوه‌ ئ��ێ��وه‌ پ��اره‌ت��ان‬ ‫گ���ه‌ڕان���دووه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سێك‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ الی �ه‌ كه‌ ئێمه‌ پاره‌مان‬ ‫گ�ه‌ڕان��دووه‌ت�ه‌وه‌ بائاشكرایبكات‪،‬‬ ‫به‌س به‌قسه‌ نه‌بێت‪ ،‬چه‌ندینجار‬ ‫باسمان ل�ه‌م مه‌سه‌له‌یه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫پێشم باش نییه‌ ئه‌م شته‌ دووباره‌‬ ‫بكرێتــــه‌وه‌‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫یه‌ك دینارمان نه‌گه‌ڕاندووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ده‌وترێت په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ پارتی‌و یه‌كێتی له‌سه‌ر‬ ‫ئ �ه‌وه‌ رێكناكه‌ون خزمه‌تگوزاری‬ ‫چ��ۆن‌و له‌ چ ناوچه‌یه‌ك بكرێت‌و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌و بیروڕایه‌كیان هه‌یه‌؟‬ ‫هه‌ریه‌كه‌و ده‌یه‌وێت له‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫خ��زم��ه‌ت��گ��وزاری ئه‌نجامبدرێت‬ ‫كه‌جه‌ماوه‌ری خۆی لێیه‌؟‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا‪ :‬من‬ ‫ناچمه‌ ن��او بابه‌ته‌كه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ده‌ڵێم سوپاسی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ده‌كه‌ین‪ ،‬چۆن پڕۆژه‌یان‬ ‫جێبه‌جێكردووه‌‌و نه‌كردووه‌ ئه‌وه‌‬ ‫شتێكی‌ ت��ره‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌ بێن‬ ‫خزمه‌تی‌ هاوواڵتیان بكه‌ن‪ ،‬ئیتر‬ ‫چ��ۆن جێبه‌جێی‌ ده‌ك���ه‌ن ئ �ه‌وه‌‬

‫ته‌نها س ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی عێراق‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫هاوكاریمان ده‌كه‌ن‬ ‫ده‌توانن له‌خۆیان بپرسن‪.‬‬ ‫ده‌س�����ت�����وور‪ :‬ق��ائ��ی��م��ق��ام��ی‬ ‫پ���ێ���ش���ووی ك����ه‌رك����وك دوای‬ ‫ده‌س��ت��ل �ه‌ك��ارك��ێ��ش��ان �ه‌وه‌ی‌ وت �ی‌‬ ‫ل�ه‌‪ %60‬ئاوی كه‌ركوك پیسه‌‌و بۆ‬ ‫خواردنه‌وه‌ ناشێت؟ هه‌موو خه‌ڵكی‬ ‫كه‌ركوكیش ئه‌و ئاوه‌ به‌كارده‌هێنن؟‬ ‫ع��ه‌ب��دول��ڕه‌ح��م��ان مسته‌فا‪:‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫قائیمقام هیچ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی‌ به‌و‬ ‫بابه‌ته‌وه‌ نه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌ر ئاوی‌‬ ‫ك�ه‌رك��وك راسته‌ ئ��اوی‌ كه‌ركوك‬ ‫پیسه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ن��او ك��ه‌رك��وك نا‬ ‫ئێمه‌ له‌ناوچه‌ی‌ حه‌ویجه‌ هه‌مانه‌‪،‬‬ ‫ئاوی‌ ناو كه‌ركوك له‌‪ %100‬پاكه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌رده‌وام ب��ه‌دواداچ��وون��م��ان بۆ‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ل �ه‌ق �ه‌زاو ناحییه‌كاندا‬ ‫كێشه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئ���ه‌و ش��ت�ه‌ راس���ت ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬ب�ه‌س‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كه‌ركوك كێشه‌ی‌ پیسی‌‬ ‫ئاومان هه‌یه‌‪ ،‬ل��ه‌‪%88‬ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كه‌ركوك به‌قه‌زاو ناحیه‌كانیشه‌وه‌‬ ‫ئاوی‌ پاك ده‌خۆنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬تائێستا حكومه‌تی‬

‫ئه‌وان ‌ه ‌ی له‌كه‌ركوك‬ ‫ده‌ستگیرده‌كرێن ده‌بێت‬ ‫به‌بڕیار ‌ی دادوه‌ر بگیرێن‬ ‫ع��ێ��راق دان به‌هه‌ندێك ناحیه‌دا‬ ‫ن��ان��ێ��ت‪ ،‬ل���ه‌وان���ه‌ ناحییه‌كانی‬ ‫ش��وان‌و قه‌ره‌هه‌نجیر‪ ،‬هه‌وڵه‌كان‬ ‫به‌كوێ گه‌یشتن؟ هه‌ندێك كه‌س‬ ‫به‌رپرسانی كورد له‌به‌غداد به‌هۆكار‬ ‫ده‌زان���ن‌و به‌كه‌مته‌رخه‌م ناویان‬ ‫ده‌به‌ن؟‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان مسته‌فا‪ :‬ناتوانم‬ ‫ئ��ه‌وان تۆمه‌تبار بكه‌م‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك��و ئیداره‌ی‌ كه‌ركوك چه‌ندین‬ ‫ن��ووس��راوم��ان��ك��ردووه‌ بۆ به‌غداد‌و‬ ‫داوام��ان��ك��ردووه‌ چ��اره‌س �ه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫كێــــشانه‌بكرێت‪ ،‬چونكه‌ له‌و سێ‌‬ ‫ناحیه‌یه‌ كێشه‌ی‌ زۆرم��ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وان �ه‌ وه‌ك��و زه‌وی‌ له‌كه‌ركوك‬ ‫دانه‌بڕاون‪ ،‬یه‌كێك له‌و زیانانــــه‌ی‌‬ ‫تووشـــــی‌ بووین ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫یاسای‌ ژماره‌ ‪ 21‬پارێزگاكان به‌سه‌ر‬ ‫ئێمه‌شدا جێبه‌جێبــــكرایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ خۆماندا ده‌ب��وو ئه‌و‬ ‫كێشانه‌ چاره‌ســــه‌ربكه‌ین‌و له‌الیه‌ن‬ ‫پارێزگا‌و ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاوه‌‬ ‫چ��اره‌س��ه‌ده‌ك��را‪ ،‬ئ��ه‌و ده‌س �ه‌اڵت �ه‌‬ ‫نه‌دراوه‌ته‌وه‌ ئێمه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بارودۆخی كه‌ركوك‬ ‫له‌ڕووی ئه‌منییه‌وه‌ چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫ع��ه‌ب��دول��ڕه‌ح��م��ان مسته‌فا‪:‬‬ ‫ئێستا ئ��ارام �ه‌ ت��اڕاده‌ی �ه‌ك �ی‌ زۆر‬ ‫ناڵێم له‌ ‪ ،%100‬به‌اڵم بارودۆخی‌‬ ‫ك���ه‌رك���وك ئ���ارام���ه‌ ه��ه‌رچ��ه‌ن��ده‌‬ ‫لێره‌و له‌وێ كێشه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاروچاالكییانه‌ی‌ الیه‌نه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫ئه‌نجامیده‌ده‌ن زۆر باشبووه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫كه‌ركوك به‌ به‌رارورد به‌پارێزگاكانی‌‬ ‫ت��ری‌ ع��ێ��راق الی�ه‌ن�ی‌ ئه‌منی‌ زۆر‬ ‫باشتره‌‪ ،‬الیه‌نی‌ ئه‌منی‌ ب �ه‌رده‌وام‬ ‫له‌هه‌وڵدان بۆ نه‌هێشتنی‌ تیرۆر‌و‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ ئه‌وانه‌ی‌ داواكراون‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ ك�ه‌رك��وك ئێستا هه‌ست‬ ‫به‌ئارامییه‌كی‌ زۆر باشده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جاربه‌جار كێشه‌مان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬خ�ه‌ڵ��ك��ان��ێ��ك��ی‬ ‫توركمان‌و عه‌ره‌ب ده‌ڵێن كورده‌كان‬ ‫خه‌ڵكیان لێ ده‌ستگیركردووین‪،‬‬ ‫هه‌ندێكجار دوای ئازاردانێكی زۆر‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت هیچیان له‌سه‌ر نییه‌؟‬ ‫ع �ه‌ب��دول��ڕه‌ح��م��ان مسته‌فا‪:‬‬ ‫ه����ه‌م����وو ج�����ار ب���اس���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫وتومانه‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌مانكردووه‌‌و‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ده‌گیرێن ده‌بێت‬ ‫به‌بڕیاری‌ دادوه‌ر بگیرێن‪ ،‬به‌و‬ ‫بڕیاره‌ مامه‌ڵه‌ی‌ ره‌سمی‌ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫گه‌یشتوینه‌ته‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ كاربكرێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پۆلیسی كه‌ركوك‬ ‫چه‌ندجارێك وتویانه‌ ئێمه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئاسایــــش‌و ده‌زگاكانی پاراستن‌و‬ ‫زانیارییه‌وه‌ مه‌علوماتمان بۆ دێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌ستگیـــــریان ده‌كه‌ین؟ ئایا‬ ‫بوونی ئه‌و دوو ئاسایشه‌ كێشه‌ی‌ بۆ‬ ‫دروستكردوون؟‬ ‫ع��ه‌ب��دول��ڕه‌ح��م��ان مسته‌فا‪:‬‬ ‫نامه‌وێت بچمه‌ ناو ئه‌و بابه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ ده‌ڵێم ئێمه‌ هه‌ر‬ ‫هاوواڵتییه‌ك‪ ،‬هه‌ر الیه‌نێك‪ ،‬هه‌ر‬ ‫رێكخـــــراوێك ئه‌گه‌ر بێت‌و یارمه‌تی‌‬ ‫ئێمه‌ بدات‪ ،‬ئێمه‌ مه‌منونیانین كه‌‬ ‫زانیاریمان ل�ه‌س�ه‌ر تیرۆریستان‬ ‫پێبده‌ن‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫کوردستانی‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫الپه‌ڕ‌ه ‪11‬‬

‫مه‌روه‌‪ :‬شوومکردووه‌و کوڕێکیشم هه‌یه‌‬

‫ره‌نـگـ ‌ه هـه‌فـتـ ‌ه هـه‌سـتـیـاره‌كـان‬ ‫بـارودۆخی تـوركیا یه‌كالییبـكه‌نـه‌وه‌‬ ‫ئـاكـه‌پـه‌ بــه‌رده‌وامـه‌و پـــه‌كـه‌كــه‌ جــه‌نــگــی ده‌سـتـپـێـكــرده‌وه‌‪،‬‬ ‫جـه‌هـه‌پـه‌ بـه‌ره‌و دادگـا‌و بــه‌ده‌پــه‌ش هــه‌ڵــوێـسـتـی‌ نــه‌گـــۆڕاوه‌‬

‫سه‌ره‌ڕای ره‌خنه‌كان‪ ،‬ئاكه‌په‌ له‌تێپه‌ڕاندنی ده‌ستوور به‌رده‌وامه‌‬ ‫ده‌ستوور‬

‫بارودۆخی توركیا به‌چه‌ند هه‌فته‌یه‌كی‬ ‫هه‌ستیاردا تێپه‌ڕده‌بێت‪ ،‬ره‌خنه‌گرتن‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌به‌رده‌وامبوونی‬ ‫ده‌ستووری ئه‌و واڵت ‌ه به‌رده‌وامه‌‪ ،‬پارتی‬ ‫داد‌وگه‌شه‌پێدانیش قوناغێكی باشی‬ ‫له‌پالنه‌ك ‌ه ‌ی بڕیوه‌‪ ،‬به‌اڵم گومانده‌كرێت‬ ‫رێگ ‌ه له‌هه‌نگاوه‌كانی ئه‌و پارت ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫هێز‌ه ئۆپۆزیسیۆنه‌كانه‌و‌ه بگیرێت‪.‬‬ ‫پێده‌چێت پێكدادانه‌كان رووه‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌كان بن‬ ‫دوا ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی خول ‌ی یه‌كه‌م ‌ی ده‌نگدانی‌‬ ‫له‌سه‌ر ره‌شنووس ‌ی هه‌مواركردنه‌و‌هی‌‬ ‫ده‌ستوور كۆتایی پێهات‌و هیچ كام‬ ‫له‌پارت ‌ه ئۆپۆزیسیۆنه‌كان پشتیوانییان‬ ‫له‌گۆڕانكارییه‌كان نه‌كرد‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی پارتی داد‌و گه‌شه‌پێدان‬ ‫بۆ مه‌به‌سته‌ك ‌ه ‌ی ب �ه‌رده‌وام �ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێكدادانه‌كانی سوپای ئه‌و واڵت ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫په‌كه‌ك ‌ه وه‌ك رێگرییه‌ك له‌و هه‌نگاوانه‌‬ ‫ئاماژ‌ه پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌درێژایی م��اوه‌ی هه‌وڵه‌كان بۆ‬ ‫هه‌مواركردنه‌و‌ه ‌ی ده‌س��ت��وور‪ ،‬ش ‌هڕ‌و‬ ‫پێكدادانه‌كان ‌ی نێوان سوپا ‌ی توركیا‌و‬ ‫گه‌ریالكان ‌ی په‌كه‌ك ‌ه به‌رده‌وامه‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ك��وژرا‌و ‌و بریندار ‌ی لێكه‌وتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاكه‌پ ‌ه ئه‌و‌ه ره‌تده‌كاته‌و‌ه ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوان ‌ه په‌یوه‌ندی به‌هه‌مواركردنه‌و‌هی‌‬ ‫ده‌ستووره‌و‌ه هه‌بێت‪.‬‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌النی سه‌ركرد‌هی‌‬ ‫زیندانیكراو ‌ی په‌كه‌كه‌‪ ،‬ئ �ه‌م چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌یه‌ی توركیا به‌قۆناغێك ‌ی زۆر‬ ‫هه‌ستیار ناوده‌بات‌و داوا له‌هه‌موو الیه‌ك‬ ‫ده‌ك��ات خاوه‌ن ‌ی بڕیار ‌ی خۆیان بن‌و‬ ‫نه‌چن ‌ه ژێر كاریگه‌ریی هیچ الیه‌نێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم پارت ‌ی داد‌وگه‌شه‌پێدان سووره‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مواركردنه‌و‌ه ‌ی ده‌ستوور‌و‬ ‫له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا خول ‌ی دووه‌می‌‬ ‫ده‌نگدان له‌سه‌ر ره‌شنووسه‌ك ‌ه ده‌ستی‌‬ ‫پێكرده‌و‌ه‌و بڕیار‌ه تاناوه‌ڕاست ‌ی هه‌فت ‌هی‌‬ ‫داهاتوو به‌رده‌وام بێت‪ ،‬سه‌ره‌ڕای ره‌خنه‌‬ ‫زۆره‌كان له‌دژی ئه‌و هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌الیه‌ن پارت ‌ه ئۆپۆزیسۆنه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌ل ‌ی باباجان جێگر ‌ی ره‌جه‌ب ته‌یب‬

‫ئه‌ردۆگان ‌ی س�ه‌رۆك وه‌زی��ر ‌ی توركیا‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند هیچ كه‌سێك چاوه‌ڕوان ‌ی ئه‌و‌ه‬ ‫نه‌بێت ئه‌وان له‌وكاران ‌ه ‌ی ك ‌ه ده‌ستیان‬ ‫داوه‌ت ‌ێ په‌شیمانببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب��اب��اج��ان وت�� ‌ی "له‌پرۆسه‌كانی‌‬ ‫كرانه‌و‌ه‌و هه‌مواركردنه‌و‌ه ‌ی ده‌ستوور‬ ‫په‌شیمان نابینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت � ‌ی "ب �ه‌رزب��وون �ه‌و‌هی‌‬ ‫رێ���ژ‌ه ‌ی پێكدادانه‌كان‌و زیادبوونی‌‬ ‫توندوتیژی هیچ كاریگه‌رییه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و پرۆسان ‌ه جێناهێلن‌و ئێم ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بین"‪.‬‬ ‫ب��اب��اج��ان رای��گ �ه‌ی��ان��د ئ �ه‌وان � ‌هی‌‬ ‫وابیرده‌كه‌نه‌و‌ه كه‌پاشگه‌زده‌بینه‌وه‪‌،‬‬ ‫به‌خۆڕایی چاوه‌ڕێ ‌ی شتێك ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ڕوونادات‪.‬‬ ‫باباجان ك ‌ه ه��اوك��ات به‌رپرسی‌‬ ‫ئابوور ‌ی حكومه‌ته‌ك ‌ه ‌ی ئه‌ردۆگانیشه‌‬ ‫ره‌تیكرده‌و‌ه ئه‌و هێرشان ‌ه ‌ی گه‌ریالكانی‌‬ ‫پ �ه‌ك �ه‌ك � ‌ه ه��ی��چ پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ك��ی��ان‬ ‫ب��ه‌ه��ه‌م��وارك��ردن��ه‌و‌ه ‌ی ده‌س��ت��ووری‌‬ ‫توركیاو‌ه هه‌بێـت‪ .‬ئه‌و وت ‌ی "له‌وه‌رزی‌‬ ‫ب�ه‌ه��اردا توندوتیژی‌و پێكدادانه‌كان‬ ‫زیادده‌ك ‌هن‌و نه‌شیشارده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌وه‌‬ ‫بارێك ‌ی قورس ‌ه به‌سه‌ر حكوم ‌هت‌و‬ ‫سوپا ‌ی واڵت�ه‌ی�ه‌ك�ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ناكاته‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌ی هه‌ركاتێك پێكدادان له‌ئارادابوو‬ ‫ئێم ‌ه به‌ره‌و دواو‌ه هه‌نگاو بنێین"‪.‬‬ ‫ج��ێ��گ��ر ‌ی س������ه‌رۆك وه‌زی�����ری‌‬ ‫توركیا بۆ الیه‌ن ‌ه ئۆپۆزیسیۆنه‌كان‌و‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانیش روونیكرده‌و‌ه "ئه‌م‬ ‫هه‌مواركردن ‌ه ده‌ستكه‌وتێك ‌ی ئابووری‌‬ ‫زۆر باشه‌"‪.‬‬ ‫ئۆجه‌الن‪ :‬گرژ ‌ی به‌ڕێوه‌یه‌‬ ‫ع��ه‌ب��دوڵ�ڵا ئ���ۆج���ه‌الن ل �ه‌ڕێ �ی‌‬ ‫پ��ارێ��زه‌ره‌ك��ان��ی��ی �ه‌و‌ه ئ��ه‌م ج��اره‌ش‬ ‫هۆشداریی دای ‌ه حكومه‌ت ‌ی توركیا كه‌‬ ‫به‌ر له‌سیاسه‌ت ‌ی دیموكرات ‌ی نه‌گرن‪.‬‬ ‫ئ���ۆج���ه‌الن وت��� ‌ی "ئ����ه‌م چ�ه‌ن��د‬ ‫هه‌فته‌ی ‌ه ‌ی له‌پێشمان ‌ه زۆر هه‌ستیارن‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر رێگ ‌ه بۆ سیاسه‌ت ‌ی دیموكراتی‌‬ ‫خۆش نه‌كرێت هه‌مووان زه‌ره‌رمه‌ند‬ ‫ده‌ب����ن"‪ .‬ه��ه‌روه‌ه��ا وت�� ‌ی "ل�ه‌وان�ه‌ی�ه‌‬ ‫توندوتیژ ‌ی سه‌رهه‌ڵبداته‌و‌ه له‌ئاستێكی‌‬ ‫مامناوه‌نددا ك ‌ه ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌هۆی‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌ی هه‌زاران كه‌س ده‌ستگیربكرێن‪،‬‬

‫هه‌ر بۆی ‌ه پێویست ‌ه میلله‌ته‌كه‌مان وریای‌‬ ‫ئه‌و حاڵه‌ت ‌ه بن"‪.‬‬ ‫ئۆجه‌الن به‌پشتبه‌ستن به‌و دۆخ ‌هی‌‬ ‫ئێستا توركیای پێدا تێپه‌ڕده‌بێت‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند "ئێم ‌ه خواست ‌ی خۆمان‬ ‫ب���ۆ ده‌س��ت��وورێ��ك�� ‌ی دی��م��وك��راس��ی‬ ‫دووپ���ات���ده‌ك���ه‌ی���ن���ه‌وه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت له‌م ‌ه تێبگات‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫هه‌مواركردنه‌وان ‌ه ‌ی ئێستا له‌ده‌ستووردا‬ ‫ده‌كرێت بۆ هێنانه‌كای ‌ه ‌ی ده‌ستوورێكی‌‬ ‫دیموكراسی نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ده‌ستكاریی‬ ‫ئه‌و رۆح ‌ه ناكرێ ك ‌ه كوده‌تا كردوویه‌تی‌‬ ‫ب ‌ه به‌ر ‌ی ئه‌و ده‌ستووره‌دا"‪.‬‬ ‫وتی "ه �ه‌ر له‌به‌رئه‌مه‌ی ‌ه توركیا‬ ‫نه‌یتوان ‌ی ببێت ‌ه واڵتێك ‌ی دیموكراسی"‪.‬‬ ‫سه‌رۆك ‌ی زیندانیكراو ‌ی په‌كه‌كه‌‬ ‫پێیوای ‌ه نابێت پشتیوان ‌ی له‌پارتی‌‬ ‫داد‌وگه‌شه‌پێدان ‌ی ده‌سه‌اڵتداربكرێت‬ ‫ل���ه‌پ���رۆس��� ‌ه ‌ی ه���ه‌م���وارك���ردن���ه‌و‌هی‌‬ ‫ده‌س���ت���ووردا‪ ،‬چونك ‌ه ئ���ه‌و پارته‌‬ ‫"خه‌مخۆری‌" چاره‌سه‌ركردن ‌ی كێشه‌كانی‌‬ ‫ك��ورد نیی ‌ه ك ‌ه له‌چوارچێو‌ه ‌ی ئه‌و‬ ‫ده‌ستووره‌دان‪.‬‬ ‫ئ���ۆج���ه‌الن وت��� ‌ی "ئ����ه‌و ه �ه‌م��وو‬ ‫م��اددان � ‌ه ‌ی ده‌س��ت��وور ب �ه‌و ئاسانییه‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌ی نۆ رۆژدا ده‌نگیان له‌سه‌ردرا‪،‬‬ ‫هیچ یه‌كێك له‌وان ‌ه چاره‌سه‌ر ‌ی كێش ‌هی‌‬ ‫كورد ناكات"‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا ئ��ۆج �ه‌الن په‌یامێكی‬ ‫له‌شێوه‌ی هه‌ڕه‌ش ‌ه ئامێزی ئاڕاست ‌هی‌‬ ‫پ��ارت��ه‌ك��ان ك����ردو وت��� ‌ی "ل����ه‌دوای‌‬ ‫ه �ه‌م��وو ئه‌مان ‌ه ئ �ه‌گ �ه‌ر پشتیوانی‌‬ ‫ل�ه‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی ‌ه بكرێت ئه‌وا‬ ‫نیشان ‌ه ‌ی نكوڵیكردن ‌ه له‌خود‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پارت ‌ی ئاشت ‌ی‌و یه‌كسانیش ده‌نگ ‌ی بۆ‬ ‫گۆڕانكارییه‌كاندا ئه‌وا كۆتایی به‌ژیانی‌‬ ‫سیاسی خۆ ‌ی ده‌هێنێ"‪.‬‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ك ‌ه به‌رده‌وامه‌‬ ‫له‌گه‌ڵئه‌و‌ه ‌ی له‌خول ‌ی یه‌كه‌می‌‬ ‫ده‌نگدانه‌كاندا له‌سه‌ر ره‌شنووسی‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان جه‌هه‌پ ‌ه‌و به‌ده‌په‌‬ ‫به‌شدارییاننه‌كرد‪ ،‬سه‌رجه‌م ‌ی مادده‌كان‬ ‫ئ �ه‌و ژم��اره‌ی �ه‌ی��ان ل �ه‌ده‌ن��گ له‌الیه‌ن‬ ‫پارله‌مانتارانه‌و‌ه پێدرا كه‌پێویست بوو‬ ‫بۆ تێپه‌ڕاندنیان‪.‬‬ ‫ل�ه‌ڕۆژ ‌ی یه‌كشه‌مم ‌ه ‌ی راب��ردووه‌وه‌‬

‫خ��ول � ‌ی دووه‌م���� ‌ی ده‌ن��گ��دان له‌سه‌ر‬ ‫ره‌شنووسه‌كان ده‌ستیپێكردووه‌ته‌و‌ه‌و‬ ‫ب��ڕی��ار‌ه تاپێنجشه‌مم ‌ه ‌ی داه��ات��وو‬ ‫ب��ه‌رده‌وام بێت ئه‌گه‌ر نه‌شتوانرا له‌و‬ ‫م��اوه‌ی �ه‌دا ته‌واوبكرێت ئ �ه‌وا ماوه‌كه‌‬ ‫تارۆژ ‌ی یه‌كشه‌مم ‌ه درێژ ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌سه‌ندكردن ‌ی ره‌شنووسه‌كه‌ش‬ ‫پێویست ‌ی به‌سێ له‌سه‌ر پێنج ‌ی ده‌نگی‌‬ ‫پارله‌مانتاره‌كان ‌ه وات ‌ه ‪ 330‬ده‌نگ‪.‬‬ ‫جه‌هه‌پ ‌ه به‌ره‌و دادگا‌و به‌ده‌په‌ش‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ی نه‌گۆڕاوه‌‬ ‫پارت ‌ی گه‌ل ‌ی كۆمار ‌ی (جه‌هه‌په‌)‬ ‫هه‌ڕه‌ش ‌ه ‌ی گرتنه‌به‌ر ‌ی رێگ ‌ه ‌ی یاسایی‬ ‫له‌ئاكه‌پ ‌ه ده‌ك��ات به‌و بیانوو‌ه ‌ی ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییان ‌ه ‌ی ل�ه‌ب��ار‌ه ‌ی پێكهات ‌ه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌ی دادگا ‌ی ده‌ستوورییه‌وه‌ن دژ‬ ‫به‌ده‌ستوور ‌ی هه‌میشه‌یی واڵتن‪.‬‬ ‫سه‌ران ‌ی پارته‌ك ‌ه رایانگه‌یاندووه‌‬ ‫ك� ‌ه ئ�ه‌گ�ه‌ر ئ �ه‌و دۆسییه‌ی ‌ه نه‌به‌نه‌‬ ‫دادگا ‌ی ده‌ستوور ‌ی بۆ یه‌كالییكردنه‌وه‌‬ ‫ئه‌وا تاوانیان به‌رامبه‌ر به‌واڵته‌كه‌یان‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫ه��ه‌رچ�� ‌ی پ��ارت�� ‌ی ب��زووت��ن��ه‌و‌هی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌په‌رست ‌ی مه‌هه‌په‌ش ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ی خۆیان سوورن‌و به‌هه‌موو‬ ‫توانایانه‌و‌ه دژ ‌ی هه‌مواركردنه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫ئ �ه‌م � ‌ه ج��گ� ‌ه ل����ه‌و‌ه ‌ی زۆری��ن�� ‌هی‌‬ ‫ئ�ه‌ن��دام�ه‌ك��ان��ی��ان دژ ‌ی م��ادده‌ك��ان �ی‌‬ ‫ره‌شنووسه‌ك ‌ه ده‌نگیاندا‪.‬‬ ‫پ��ارت�� ‌ی ئ��اش��ت � ‌ی‌و دی��م��وك��راس��ی‬ ‫(ب �ه‌ده‌پ �ه‌)ش له‌سه‌ر زار ‌ی گیولتان‬ ‫كشاناك ‌ی ه��اوس�ه‌رۆك� ‌ی پارته‌كه‌وه‌‬ ‫رایانگه‌یاند ك ‌ه ئه‌وان الیه‌ن ‌ی هیچ یه‌كێك‬ ‫له‌پارته‌كان ناگرن‌و له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی‌‬ ‫رابردووشیان به‌رده‌وامن ك ‌ه بریتییه‌‬ ‫له‌پیشتیوانینه‌كردن‌و ده‌نگنه‌دان بۆ‬ ‫پڕۆژه‌كه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌بۆچوون ‌ی پارته‌كه‌‬ ‫ئاكه‌پ ‌ه هیچ یه‌كێك له‌خواسته‌كانیانی‌‬ ‫به‌هه‌ند وه‌رنه‌گرتوو‌ه‌و هیچ ئاماژه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌رێن ‌ی نیی ‌ه بۆ ده‌نگدان له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫مادده‌كان‪.‬‬ ‫ه���اوس���ه‌رۆك��� ‌ی ب���ه‌ده‌پ��� ‌ه وت��ی‬ ‫"ده‌ی��ان��ه‌وێ ئێم ‌ه والێبكه‌ن ببینه‌‬ ‫الیه‌نگر ‌ی الیه‌نێك له‌الیه‌نه‌كان به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌مان ره‌تكردووه‌ته‌و‌ه‌و ده‌مانه‌وێ‬ ‫خۆمان رۆڵه‌ك ‌ه بگێڕین"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی رێگا ‌‬ ‫گرتنه‌به‌ر ‌‬ ‫دادگا له‌پێناو دادگادا‬ ‫یڵماز قه‌ره‌قۆینلو‬

‫ی‬ ‫ی توركیا پارت ‌‬ ‫ی نێو ده‌ستوور ‌‬ ‫ی گۆڕانكارییه‌كان ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی (جه‌هه‌په‌) ده‌ستیكرد به‌جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫گه‌ل ‌‬ ‫ی بۆ ده‌ك��ردن‪ ،‬گوای ‌ه‬ ‫ی ك ‌ه هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه ئاماژ‌ه ‌‬ ‫خااڵن ‌ه ‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌كانی‌ ده‌ستوور ده‌باته‌ دادگای‌ ده‌ستووری‌‪.‬‬ ‫ی كۆكرده‌و‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مانتاره‌كان ‌‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ‪ 110‬ئیمزا ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌و سێ مادده‌ی ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه پێویست بوون بۆ ئه‌و كاره‌‪ ،‬ده‌یانه‌و ‌‬ ‫ی یاسایی‌و‬ ‫ك ‌ه به‌دڵیان نه‌بوو‌ه هه‌ڵیوه‌شێننه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مان ‌ه پرۆس ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌تیك ‌‬ ‫ی زۆر ئاسایین‪ ،‬به‌اڵم ئایا له‌ڕوو ‌‬ ‫سیاسین‌و بڕیار ‌‬ ‫ی ئاسایی ته‌ماشا بكرێت‪،‬‬ ‫سیاسییه‌و‌ه ده‌كرێت ئه‌م ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌شنووسه‌كان ‌‬ ‫جه‌هه‌پ ‌ه له‌پێش دانیشتنه‌كانه‌و‌ه له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ستوور رایگه‌یاندبوو ك ‌ه جگ ‌ه له‌سێ‬ ‫هه‌مواركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئاماده‌كراو بۆ هه‌مواركردنه‌و‌ه ئاماده‌ی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫م��ادد‌ه ‌‬ ‫ی دیك ‌ه رێككه‌وتن بكات‪ ،‬بۆ ئه‌و سێ مادده‌یه‌ش ك ‌ه‬ ‫مادده‌كان ‌‬ ‫ی ماف ‌ه یاساییه‌كان له‌الیه‌ن جه‌هه‌په‌و‌ه‬ ‫ده‌مێنێته‌و‌ه به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی یاساییه‌و‌ه له‌ئاستێكدای ‌ه ك ‌ه ده‌بێت زۆر‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫له‌روانگ ‌ه ‌‬ ‫ی لێبكرێت‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه كارده‌گات ‌ه‬ ‫ی ئاسایی پێشواز ‌‬ ‫به‌شێوازێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مادده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌ڵوه‌شاندنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و پارت ‌ه به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و دادگای ‌ه‬ ‫ی ده‌ستوورییه‌و‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫په‌یوه‌ست به‌دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێگ ‌ه ‌‬ ‫بكات لێره‌دا گومانێك دێت ‌ه ئاراوه‌‪ ،‬ئایا گرتنه‌به‌ر ‌‬ ‫ی دادگاكه‌‌و‬ ‫ی وه‌ك دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی بۆ بابه‌تگه‌لێك ‌‬ ‫ی ده‌ستوور ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسییه‌و‌ه كارێك ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی له‌ڕوو ‌‬ ‫ی ئیشكردن ‌‬ ‫بنه‌ماكان ‌‬ ‫گونجاوه‌؟ ئه‌م ‌ه ئه‌و‌ه ده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه جه‌هه‌پ ‌ه به‌دادگاك ‌ه‬ ‫بڵێت‪ :‬من له‌و گۆڕانكارییان ‌ه ده‌تپارێزم ك ‌ه ئاكه‌پ ‌ه به‌نیاز‌ه‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی ئایا ره‌شنووسێك ك ‌ه ده‌نگ ‌‬ ‫ده‌رهه‌قت بیكات؟ ئ ‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ئه‌و دادگای ‌ه بگۆڕێت ده‌گونج ‌‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌‬ ‫درابێت‌و بنه‌ماكان ‌‬ ‫ی بگات ‌ه‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی پارتێك ‌‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫هه‌مان دادگا له‌ده‌ره‌نجام ‌‬ ‫ی ده‌ستووره‌‌و‬ ‫ی بنه‌ماكان ‌‬ ‫ی ك ‌ه ره‌شنووسه‌ك ‌ه دژ ‌‬ ‫ئه‌و بڕیار‌ه ‌‬ ‫ی دروسته‌؟ ده‌كرێت‬ ‫ی یاساییه‌و‌ه كارێك ‌‬ ‫ی ئه‌تیك ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌ڕوانگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی له‌م شێوه‌ی ‌ه بڵێین یاسا جێگ ‌ه ‌‬ ‫ی كارێك ‌‬ ‫به‌ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی ده‌توانێ ئه‌م ‌ه بكات؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ده‌ستوور ‌‬ ‫گرتووه‌؟ دادگ��ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕین ‌‬ ‫ی ره‌شنووس ‌‬ ‫ی تاوتوێكردن ‌‬ ‫ی ده‌ستووری‌ ئه‌تیك ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێ قبوڵ نه‌كرێت‪ ،‬تا چه‌ند توانیویه‌ت ‌‬ ‫ی دادگاك ‌ه ‌‬ ‫بنه‌ماكان ‌‬ ‫ی پارێزگاریكردن له‌ده‌ستوور به‌جێ بگه‌یه‌نێ‌؟ ئایا ئه‌م ‌ه‬ ‫ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (ئه‌تیكی) نییه‌؟ به‌گرتنه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌خالق ‌‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌الیه‌ن جه‌هه‌پ ‌ه نازانم به‌ڕێژ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ستوور ‌‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫رێگا ‌‬ ‫ی ئاكه‌پ ‌ه به‌رز ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پێشبینیده‌كرێت‬ ‫چه‌ند ده‌نگه‌كان ‌‬ ‫به‌رز بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌و ڕێژه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌م ئه‌گه‌ر‌ه گرنگی زۆره‌؟ ئه‌گه‌ر چوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وڵ ‌ه سیاسییه‌كان ‌‬ ‫ی له‌ئارادابێت‪ ،‬ئ ‌ه ‌‬ ‫له‌ده‌نگ به‌ڕاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چ‌‬ ‫ی راستییه‌كان به‌كه‌ڵك ‌‬ ‫ی جه‌ماوه‌ر له‌چۆنێت ‌‬ ‫تێگه‌یاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و دژیه‌ك بوون ‌ه بكه‌ین‪ ،‬بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫دێت؟ با ته‌ماشایه‌ك ‌‬ ‫پێویسته‌ له‌پێشدا هه‌ندێ بنه‌ما دیاریبكه‌ین‪.‬‬ ‫ی هه‌ل‬ ‫ی ك ‌ه له‌پێناو مانه‌وه‌دا به‌داو ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫هه‌ر پارتێك ‌‬ ‫ی سیاسی‬ ‫یاخود فرسه‌تێكدا بگه‌ڕێت پێده‌چێت واز له‌ئه‌خالق ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و پێناوه‌دا بهێنێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌دا ئه‌گه‌ر دادگ��ا ‌‬ ‫ی دانیشتن له‌سه‌ر ئه‌و مادده‌ی ‌ه بكات ك ‌ه تایبه‌ت‬ ‫ده‌ستوور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕانكاریی له‌پێكهاته‌كه‌یدا ئه‌وا ئه‌مجار‌ه دادگا ‌‬ ‫به‌ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی خۆی‌ له‌كه‌دار ده‌كات‌و زیانی‌ پێده‌گه‌یه‌نێ‌‪.‬‬ ‫بااڵ مافی‌ بوون ‌‬ ‫ی وا ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌و مانای ‌ه دێت هه‌موو ئه‌و دۆخان ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌نها له‌پارت ‌ه‬ ‫ی ناچار ‌‬ ‫ی سیاسیمان بكه‌وێت ‌ه بار ‌‬ ‫ئه‌تیك ‌‬ ‫سیاسییه‌كانه‌و‌ه سه‌رچاو‌ه ناگرن‪ ،‬ئه‌گه‌ر جه‌هه‌پ ‌ه له‌كاتێكدا‬ ‫ی له‌و ده‌ره‌نجامان ‌ه‬ ‫ی ده‌كات بیر ‌‬ ‫ی ده‌ستوور ‌‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستوور ‌‬ ‫ی دادگای ‌‬ ‫ی مافه‌كان ‌‬ ‫نه‌كردبێته‌و‌ه ك ‌ه له‌دادگاییكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌و‌ه ده‌كه‌ونه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ئه‌و‌ه ده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه دۆخێك ‌‬ ‫ی به‌م‬ ‫ی خوڵقاندووه‌‪ ،‬ئه‌نجامه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی له‌نێو سیاسه‌تدا بۆخۆ ‌‬ ‫خراپ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگای ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی شێواز ‌‬ ‫شێوه‌یه‌یه‌‪ :‬ئاكه‌پ ‌ه به‌گۆڕین ‌‬ ‫ی قورس كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی دۆخێك ‌‬ ‫ی رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫ده‌ستووری‌‪ ،‬دادگاك ‌ه ‌‬ ‫ی مادده‌كه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌ڵوه‌شاندنه‌و‌ه ‌‬ ‫جه‌هه‌په‌ش ده‌یه‌وێت له‌ڕێگا ‌‬ ‫ی بااڵ تێكبدات‪ .‬‬ ‫ی تر دۆخی‌ دادگا ‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫وه‌رگێڕانی‌ له‌ توركییه‌وه‌‪ :‬محه‌مه‌د عه‌لی‌ كه‌مال‬

‫ژمار‌ه (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫کوردستانی‬

‫‪8‬‬

‫الوازبوونی عێراق بڕوابه‌خۆبوون‌و دڵنیایی به‌ئێران ده‌به‌خشێ‬ ‫تۆماس فرانكفێڵد‬

‫ئه‌گه‌ر لێدوانه‌كانی حكومه‌تی ئێران‬ ‫راس��ت��ب �ن‌و ئ��ه‌م ه����ه‌واڵ‌و راپ��ۆرت��ان � ‌ه‬ ‫به‌هه‌ندوه‌ربگرین‪ ،‬ئه‌وا رۆژی یه‌كشه‌مم ‌ه‬ ‫پێنج موشه‌كی ده‌ریایی نوێ له‌كه‌نداودا‬ ‫هاوكات به‌ره‌و ئامانجێك ئاڕاسته‌كران‌و‬ ‫تاقیكرانه‌وه‌‪ ،‬دوایین قۆناغی مانۆڕی‬ ‫گه‌وه‌ری ئێران له‌كه‌نداو‪ ،‬هیچ گومانێكی‬ ‫ل �ه‌م �ه‌ڕ ئه‌نجامه‌كانی ئ��ه‌م مه‌شق ‌ه‬ ‫سه‌ربازیی ‌ه نه‌هێشته‌وه‌‌و ته‌نیا مرۆڤ ‌ه‬ ‫ساویلكه‌كان ب��ڕوا به‌جه‌ختكردنه‌و‌ه‬ ‫په‌یتاپه‌یتا‌و پته‌وه‌كانی ئێران ده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌ی ‌ه ئامانجی سه‌ربازی نییه‌‪،‬‬ ‫بێ دوودڵی ئێران ده‌یه‌وێ له‌درێژماوه‌دا‬ ‫سوڵته‌ی ناوچه‌یی پاشا‌و ئیمپراتۆریه‌ت ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كانی واڵته‌كه‌ی زیندووبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژاد‌و راب��ه‌ری ئێران‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای هه‌ڕه‌شه‌كانی ئیسرائیل‌و‬ ‫ئه‌مریكا ده‌ستبه‌رداری چاالكییه‌كانیان‬ ‫نابن‪ ،‬ب �ه‌اڵم پرسیار ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌م‬ ‫ب��ڕواب �ه‌خ��ۆب��وون �ه‌ی ئ��ێ��ران له‌كوێو‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ده‌گرێ؟ بۆ تێگه‌یشتن له‌م‬ ‫بابه‌ت ‌ه ده‌بێ بۆ ساڵی ‪ 2003‬بگه‌ڕێینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك� ‌ه ل �ه‌و س��اڵ �ه‌دا ده‌س �ه‌اڵت��ی سوپای‬ ‫ئه‌مریكا سه‌دام حسێنی تێكشكاند‪.‬‬ ‫ل������ه‌دوای ه��ێ��رش��ی وی�لای��ه‌ت�� ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا بۆ سه‌ر عێراق‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتنی ئه‌و واڵت�ه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی‬ ‫جۆرج بوش‪ ،‬جه‌نه‌ڕاڵ جه‌ی گارنه‌ر‪،‬‬ ‫پله‌دارێكی به‌ئه‌زمونی سوپای ئه‌مریكای‬ ‫وه‌ك حاكمی عێراق هه‌ڵبژارد‪ .‬جه‌نه‌راڵ‬ ‫گارنه‌ر به‌وهیوای ‌ه بوو پێكهاته‌ی سیاسیی‬ ‫ع��ێ��راق ت��اڕاده‌ی �ه‌ك��ی زۆر رابگرێت‪،‬‬ ‫ل �ه‌ده‌ره‌ف �ه‌ت��ێ��ك��ی ك��ورت��دا پ��رۆس �ه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن به‌ڕێوه‌به‌رێت‌و چاودێریكردن‬ ‫به‌سه‌ر ن�ه‌وت راده‌ستی عێراقییه‌كان‬ ‫ئومێد مه‌ریوانی‬

‫به‌پێی راپرسییه‌كی بی بی سی‪ ،‬ئێران‬ ‫ناخۆشه‌ویسترین واڵتی جیهانه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ئه‌نجام ‌ه ك ‌ه زۆر جێگه‌ی سه‌رسوڕمان‬ ‫نییه‌‪ ،‬هاوكات ‌ه له‌گه‌ڵ راپرسییه‌كی‬ ‫ئینته‌رنێتی ئه‌مساڵی "تایم" ك ‌ه به‌پێی‬ ‫ئه‌و راپرسیی ‌ه میرحسێنی مووسه‌وی‬ ‫وه‌ك كاریگه‌رترین كه‌سایه‌تی ساڵی ‪2010‬‬ ‫هه‌ڵبژێردراوه‌‪ ،‬جیاوازی نێوان ئه‌م دوو‬ ‫راپرسیی ‌ه دیاریكه‌ری بارودۆخی رابه‌ری‬ ‫نه‌یارانی ئێران ‌ه ك ‌ه ل ‌ه ژیانیدا چه‌مكه‌كانی‬ ‫هون ‌هر‌و جه‌نگ‪ ،‬ماركسیزم‌و ئیسالم‪،‬‬ ‫ده‌وڵ � ‌هت‌و به‌ره‌ی نه‌یار‪ ،‬شۆڕشگێڕی‌و‬ ‫ریفۆرمیزم‪ ،‬جێ ¬گۆڕكێیان كردووه‌‪،‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌شدا ركابه‌رێكی ناسراو هه‌یه‌‬ ‫ك ‌ه سااڵنێك ‌ه هاوڕێیه‌تی ده‌كات‪.‬‬ ‫میرحسێنی مووسه‌وی ساڵی ‪1941‬‬ ‫له‌شاری خامن ‌ه له‌باكووری رۆژئ��اوای‬ ‫ئێران له‌دایكبووه‌‪ ،‬باوكی چافرۆش‬ ‫ب��وو‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای هه‌لومه‌رجی خراپی‬ ‫ئابووری له‌كۆلێژی هون ‌هر‌و بیناسازی‬ ‫ده‌ستی دای ‌ه خوێندن‌و له‌‪ 1969‬له‌زانكۆ‬ ‫ده‌رچوو‪ .‬له‌هه‌مان ساڵدا له‌گه‌ڵ زه‌هرا‬ ‫ره‌هنه‌وه‌ردی هونه‌رمه‌ند ژیانی هاوسه‌ری‬ ‫پێكدێنێ‪.‬‬ ‫سۆسیالیستێكی له‌خواترس‬ ‫هه‌روه‌ك شوێنه‌كانی دیكه‌ی جیهان‪،‬‬ ‫له‌ئێرانیشدا ئه‌ندێشه‌ی چه‌پ دڵخوازی‬ ‫خوێندكارانی ئێران ب��وو‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا ئیسالم ك ‌ه تا ئه‌و سه‌رده‌م ‌ه بۆ‬ ‫زۆربه‌ی رۆشنبیرانی ئێران دواكه‌وتوویی‬ ‫بوو‪ ،‬روو ل ‌ه گه‌شانه‌و‌ه بوو‪ ،‬هیچ كه‌س‬ ‫ئه‌م ئیسالم ‌ه نوێیه‌ی‪ ،‬به‌وێنه‌ی عه‌لی‬ ‫شه‌ریعه‌تی نوێنه‌رایه‌تی نه‌كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵناس ‌ه گه‌نجه‌ی ك ‌ه ئه‌مرۆ وه‌ك‬ ‫پێشڕه‌وێكی شۆڕشی ‪ 1979‬ده‌ناسرێ‪،‬‬

‫بكات‪ ،‬پڕۆژه‌كه‌ی گارنه‌ر له‌گه‌ڵ دژایه‌تی‬ ‫نیوكۆنسێرڤاته‌كان ب �ه‌ره‌ورووب��وو ك ‌ه‬ ‫ده‌یانویست سه‌رچاو‌ه ژێرزه‌وییه‌كانی‬ ‫عێراق له‌ده‌ستی ئه‌مریكادا بهێڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫دیپلۆماتێك به‌ناوی بریمه‌ر جێگه‌ی‬ ‫گارنه‌ری گرته‌وه‌‪ ،‬دیپلۆماتێ ك ‌ه دواتر‬ ‫كارمه‌ندێكی پ��ای�ه‌ب�ه‌رز ل �ه‌وه‌زاره‌ت��ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا به‌مشێوه‌ی ‌ه له‌سه‌ری‬ ‫قسه‌ده‌كات "بریمه‌ر هه‌لپه‌رستێكی‬ ‫ب���ه‌ت���ه‌واو م��ان��ه‌ی��ه‌‌و پ��اڵ��ن �ه‌ره‌ك��ان��ی‬ ‫ته‌ماحكارانه‌ن"‪ ،‬به‌پێی وت��ه‌ی ئه‌م‬ ‫كارمه‌ند‌ه ئه‌وه‌ی ك ‌ه بریمه‌ر ده‌رباره‌ی‬ ‫عێراق‌و جێگه‌كانی دیكه‌ی جیهان ده‌زانێ‬ ‫له‌مشتێكدا كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه ‪23‬ی مه‌ی ‪ ،2003‬بریمه‌ر بڕیاری‬ ‫هه‌ڵه‌‌و به‌رباڵوی خۆی له‌راگه‌یه‌ندراوی‬

‫ژم��ار‌ه ‪2‬دا راگه‌یاند‪ ،‬به‌وشێوه‌ی ك ‌ه‬ ‫س��وپ��ای ‪ 400‬ه���ه‌زار كه‌سی عێراقی‬ ‫هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‪ ،‬حیزبی به‌عسیش ك ‌ه‬ ‫ده‌یان ساڵ پێشتر عێراقی له‌ده‌ستدابوو‪،‬‬ ‫هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌‪ ،‬س �ه‌دام‌و به‌عسییه‌كان‬ ‫سونن ‌ه بوون‌و وه‌النانی ئه‌وان له‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌مریكا به‌قازانجی‬ ‫شیعه‌كان ت���ه‌واو ب���وو‪ ،‬ئ��ه‌و به‌ش ‌ه‬ ‫له‌عێراق ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌كی سووننه‌تی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی نزیكیان له‌گه‌ڵ ئێرانی‬ ‫ش��ی��ع�ه‌دا ه��ه‌ب��وو‪ ،‬له‌جێگه‌یه‌ك ك ‌ه‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت�� ‌ه ب�ه‌ه��ێ��زه‌ك�ه‌ی سه‌رجه‌می‬ ‫ناوچه‌كه‌ی تووشی تۆقاندن كردبوو‪،‬‬ ‫ل�ه‌ده‌س�ه‌اڵت خاڵی ك��رای�ه‌وه‌‌و سوپای‬ ‫ئه‌مریكا به‌زه‌حمه‌ت ئه‌و بۆشاییه‌ی بۆ‬ ‫پڕده‌كرایه‌وه‌‪ ،‬ده‌ی��ان ه �ه‌زار سه‌رباز‌و‬

‫پاشماوه‌كانی به‌عس له‌ترسا چوون ‌ه ناو‬ ‫میلیشیا تووندڕه‌وه‌كان‌و به‌شێكیشیان‬ ‫به‌جیهادییه‌كانی ئه‌لقاعید‌ه په‌یوه‌ست‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی بوش له‌سه‌ره‌تادا دڵخۆش‬ ‫بوو به‌وه‌ی ك ‌ه ئێران بۆ له‌ناوچوونی‬ ‫حكومه‌تی س �ه‌دام هاوكاری ده‌ك��ات‌و‬ ‫زۆر دره‌ن��گ به‌و ئه‌نجام ‌ه گه‌یشت ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی ترسناكی ك��ردووه‌‪ ،‬ئێران‬ ‫ئه‌مجاره‌یان توانی پێگ ‌ه كۆنه‌كانی‬ ‫خۆی له‌ناو جه‌ماوه‌ری شه‌ست له‌سه‌د ‌ی‬ ‫شیعه‌كانی عێراقدا قایم بكات‪ ،‬به‌و‬ ‫ه��ی��وای�ه‌ی ك � ‌ه بتوانێ ل � ‌ه كۆتاییدا‬ ‫دراوسێكه‌ی خۆی بخات ‌ه ژێر كۆنترۆڵ‌و‬ ‫چاودێرییه‌وه‌‪ ،‬عێراقییه‌كان‌و ئێرانییه‌كان‪،‬‬ ‫وات ‌ه عه‌ره‌به‌كان‌و فارسه‌كان‪ ،‬مێژووێكی‬

‫قاره‌مانێكی پڕ له‌ناكۆكی‬

‫شه‌ریعه‌تی ماركسیزم‌و ئیسالمی بۆ‬ ‫بڕوایه‌كی خه‌باتكار گۆڕی‌و پڕوپاگه‌نده‌ی‬ ‫بۆ راپه‌ڕینی چه‌كداری له‌دژی حكومه‌تی‬ ‫س��ه‌ره‌ڕۆ‌و دامه‌زراندنی كۆمه‌ڵگایه‌كی‬ ‫ئازاد‌و عاداڵن ‌ه ده‌ستپێكرد‪.‬‬ ‫م���وس���ه‌وی گ���ه‌ن���ج ل �ه‌چ �ه‌ش��ن��ی‬ ‫زۆربه‌ی نه‌وه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌م ‌ه له‌ژێر‬ ‫كاریگه‌ری ئه‌و بڕوایه‌دابوو‪ ،‬هاوڕێ له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی بۆ وتاردانه‌كانی شه‌ریعه‌تی‬ ‫ده‌ڕۆی���ش���ت‌و نزیكایه‌تیشی له‌گه‌ڵ‬ ‫شه‌ریعه‌تیدا هه‌بوو‪ ،‬جیا له‌شای ئێران‪،‬‬ ‫پیاوانی ئایینی شیعه‌ش ك ‌ه به‌وته‌ی‬ ‫شه‌ریعه‌تی ئیسالمێكی دواك �ه‌وت��ووی‬ ‫پێكهاتوو له‌بۆنه‌ی دووب���اره‌ك���راوه‌‌و‬ ‫خوراف ‌ه نوێنه‌رایه‌تی ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌راده‌ی‬ ‫خۆشه‌ویستی شه‌ریعه‌تی رازی نه‌بوون‪.‬‬ ‫له‌نێوان ئ �ه‌و پ��ی��او‌ه ئاینییانه‌ی كه‌‬ ‫ش �ه‌ری��ع �ه‌ت��ی��ان خ���ۆش ن �ه‌ده‌وی��س��ت‪،‬‬ ‫خامنه‌یش بوو ك ‌ه نزیكایه‌تییه‌كی دووری‬ ‫له‌گه‌ڵ مووسه‌وی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیری ئیمام (خومه‌ینی)‬ ‫كه‌متر ل��ه‌دوو س��اڵ پ��اش مه‌رگی‬ ‫شه‌ریعه‌تی‪ ،‬خه‌ونه‌كانی شه‌ریعه‌تی كه‌‬ ‫هه‌مان خه‌ونه‌كانی موسه‌ویش بوو‪،‬‬ ‫به‌ری گرت‪ .‬ل ‌ه ساڵی ‪ 1979‬شۆڕشی‬ ‫ئیسالمی ب�ه‌س�ه‌ر ش��ادا س �ه‌رك �ه‌وت‌و‬ ‫ئایه‌توڵاڵ خومه‌ینی ده‌سه‌اڵتی ئێرانی‬ ‫ب�ه‌ده‌س��ت�ه‌و‌ه گ��رت‪ ،‬كاتێك ل ‌ه ساڵی‬ ‫‪ 1981‬له‌رووداوێكی تیرۆریستیدا سه‌رۆك‬ ‫كۆمار‌و سه‌رۆك وه‌زیری كۆماری گه‌نجی‬ ‫ئیسالمی گیانیان له‌ده‌ستدا‪ ،‬عه‌لی‬ ‫خامنه‌یی به‌سه‌رۆك كۆماری گه‌یشت‌و‪،‬‬ ‫به‌اڵم پارله‌مان كاندیدای پێشنیاركراوی‬ ‫خامنه‌یی بۆ سه‌رۆك وه‌زیرانی په‌سند‬

‫نه‌كرد‌و پارله‌مان ده‌نگی ب ‌ه موسه‌وی دا‪.‬‬ ‫ك��ێ��ب��ڕك��ێ ف��ك��ری��ی�ه‌ك��ان��ی ئ���ه‌وان‬ ‫له‌سه‌رده‌می شه‌ریعه‌تی بۆ ره‌هه‌ندێكی‬ ‫واقعیی گ��ۆڕدرا‪ .‬خامنه‌یی نه‌یده‌ویست‬ ‫به‌ئه‌رك ‌ه فۆرمالیته‌‌و ته‌شریفاتییه‌كانی‬ ‫سه‌رۆك كۆماری قه‌ناعه‌ت بكا‌و هه‌وڵیده‌دا‬ ‫له‌سیاسه‌ته‌كانی به‌ڕێوه‌بردنیشدا رۆڵ‬ ‫بنوێنێ‪ ،‬ئه‌و سیاسه‌تانه‌ی ك ‌ه به‌پێی‬

‫یاسای بنه‌ڕه‌تی له‌و سه‌رده‌مه‌دا ئه‌ركی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران بوو‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كرێ‬ ‫ك ‌ه خومه‌ینی ناراسته‌وخۆ به‌خامه‌نه‌یی‬ ‫وتبوو ك ‌ه ره‌خنه‌گرانی موسه‌وی ته‌نانه‌ت‬ ‫ناتوانن نانه‌واخانه‌یه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رن‪.‬‬ ‫غه‌زه‌ب لێگیراوی خامنه‌یی‬ ‫م��وس �ه‌وی ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ی س �ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیریه‌كه‌یدا ك ‌ه هاوكات بوو له‌گه‌ڵ شه‌ڕی‬

‫درێ��ژی��ان له‌ملمالنێ‌و ناكۆكی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س �ه‌دام له‌نێوان ساڵه‌كانی ‪ 1980‬بۆ‬ ‫‪ 1988‬له‌جه‌نگێكی ترسناكدا به‌نزیكه‌ی‬ ‫یه‌ك ملێون كوژراو بێهود‌ه هه‌وڵی ئه‌وه‌ی‬ ‫دا چۆك به‌ئێران دابنێت‪.‬‬ ‫ئه‌مریكیییه‌كان دوات���ر كه‌وتن ‌ه‬ ‫دژایه‌تی داواكارییه‌كانی شیعه‌‌و ئه‌و‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌ی لێكه‌وته‌و‌ه ك ‌ه به‌كرده‌و‌ه‬ ‫شه‌ڕێكی ناوخۆیی هه‌ڵگیرساند‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كه‌سێك له‌دژی كه‌سێكی دیك ‌ه كه‌وت ‌ه‬ ‫شه‌ڕ‪ ،‬هێزه‌كانی ئه‌مریكا‌و تووندڕه‌و‌ه‬ ‫شیعه‌كان‪ ،‬سوننه‌كان‌و ئه‌لقاعیده‌‪.‬‬ ‫ئ��ارام �ی‌و هێمنی رێ��ژه‌ی��ی ته‌نیا‬ ‫به‌چوونه‌سه‌ره‌وه‌ی زیاتری هێزه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا به‌ده‌ستهات‪ ،‬به‌رنام ‌ه ‌ی پالن بۆ‬ ‫داڕێژراوی جه‌نه‌ڕاڵ پترایۆس ژیاندنه‌وه‌‌و‬ ‫زیندووكردنه‌وه‌ی سوپای عێراقیشی‬ ‫له‌به‌رچاوگرتبوو‪ ،‬وابڕیار‌ه ك ‌ه له‌ئه‌گه‌ری‬ ‫به‌رپابوونی ئارامی‪ ،‬ئه‌مریكا تا مانگی‬ ‫ئاب هێزه‌كانی له‌عێراق بكشێنێته‌وه‌‌و‬ ‫له‌كۆی ‪ 140000‬س�ه‌رب��از ته‌نیا ‪5000‬‬ ‫كه‌سیان له‌و واڵت ‌ه بمێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رنامه‌ك ‌ه ‌ی پترایۆس بۆ واڵتی‬ ‫ئه‌فغانستان‪ ،‬دووهه‌مین ئ��ۆردوگ��ای‬ ‫سه‌ربازی ئه‌مریكا‪ ،‬له‌الیه‌ن ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانه‌و‌ه په‌سندكرا‪ ،‬بۆ بره‌ودان‬ ‫به‌م به‌رنامه‌یه‌ی ئه‌مریكا له‌ئه‌فغانستان‬ ‫هێزه‌كانی ئه‌و واڵت ‌ه ل ‌ه عێراق پێویسته‌‪،‬‬ ‫بۆ م��اوه‌ی ‪ 7‬ساڵ ‌ه ك ‌ه ئه‌مریكا دوو‬ ‫جه‌نگی هاوكات به‌ره‌وپێش ده‌بات‪ ،‬توانا‬ ‫سه‌ربازییه‌كانی ئه‌مریكا زیا له‌پێویست‬ ‫كه‌ڵكی ل��ێ��وه‌رگ��ی��راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچ‬ ‫گه‌ره‌نتیه‌ك نیی ‌ه ك ‌ه ده‌وڵ ‌هت‌و سوپای‬ ‫ع��ێ��راق بتوانن ل���ه‌دوای پاشه‌كشه‌ی‬ ‫ئه‌مریكا سه‌قامگیری واڵت�ه‌ك�ه‌ی��ان‬ ‫بپارێزن‪ ،‬رێكخراوی هه‌واڵگری تایبه‌تی‬ ‫ئه‌مریكایی "ئه‌سترتفۆر" له‌و بڕوادای ‌ه ك ‌ه‬ ‫ل ‌ه دوای كشانه‌وه‌ی هێزه‌كانی ئه‌مریكا‬

‫گریمانه‌یه‌ك له‌ئارادایه‌‌و ئه‌وه‌ش ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫ئێران له‌الوازی عێراق بۆ هێرشكردنێكی‬ ‫ئاشكرا كه‌ڵكوه‌رناگرێت‪ ،‬به‌پێی وته‌ی‬ ‫ئ �ه‌م رێكخراوی ‌ه ئه‌م ‌ه گریمانیه‌كه‌‌و‬ ‫پ��ێ��ده‌چ��ێ واش ن��ه‌ب��ێ‪ ،‬وی�لای �ه‌ت � ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له‌دوورێیانێكی‬ ‫دژواردا ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كه‌و‌ه به‌هێزی‬ ‫نوێی ته‌یار له‌ئه‌فغانستان پێویستی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌مالشه‌و‌ه هێشتا پێویستی‬ ‫ب�ه‌م هێزان ‌ه هه‌ی ‌ه له‌عێراق بۆئه‌وه‌ی‬ ‫له‌سوڵته‌ی ئێران له‌ته‌واوی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫به‌ربگرێ‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه مانه‌وه‌ی ئه‌م هێزان ‌ه‬ ‫له‌عێراق به‌هه‌مان راده‌ی كشانه‌وه‌یان‬ ‫قه‌یرانی لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مریكا ت��وان��ای ت���ه‌واوی جه‌نگ‬ ‫ل����ه‌دژی ئ��ێ��ران ب �ه‌رێ��گ �ه‌ی وشكایی‬ ‫نییه‌‌و حكومه‌تی تارانیش له‌م بابه‌ت ‌ه‬ ‫ئاگاداره‌‪ ،‬له‌ئه‌گه‌ری هێرشی ئاسمانی‬ ‫بۆ سه‌ر دام���ه‌زراو‌ه ئه‌تۆمییه‌كانیش‪،‬‬ ‫ئێران ده‌توانێ له‌رێگه‌ی میلیشیاكانی‬ ‫حیزبوڵاڵ‌و حه‌ماس‪ ،‬قه‌یرانێكی دیك ‌ه‬ ‫بۆ رۆژه�ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت بخوڵقێنێ‌و‬ ‫تواناییه‌كانی ئه‌مریكا‌و ئیسراییل‬ ‫به‌خۆیه‌و‌ه سه‌رقاڵ بكا‪ ،‬هه‌ڵه‌ی بنه‌ڕه‌تی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی جۆرج بوش‌و پۆڵ بریمه‌ر‪،‬‬ ‫ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا بۆ‬ ‫رێگه‌یه‌كی ته‌سكی پڕمه‌ترسی رێنوێن‬ ‫ده‌ك��ا ك� ‌ه ده‌ت��وان��ێ هاوكێشه‌ی هێز‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست ك ‌ه له‌سه‌رده‌ستی‬ ‫ئه‌وان تێكچووه‌‪ ،‬به‌چه‌شنێك رابگرێ‪.‬‬ ‫"ئه‌سترتفۆر" ئاماژ‌ه بۆ ئ�ه‌وه‌ش ده‌دا‬ ‫ك ‌ه وه‌فاداربوونی سوپای فره‌نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫عێراق ب ‌ه ده‌وڵه‌تی ئه‌و واڵت ‌ه به‌هه‌مان‬ ‫راده‌ی وه‌اڵمی پرسیاری هاوئاهه‌نگبوونی‬ ‫سیاسه‌تی ئاینده‌ی ده‌وڵه‌تی عێراق‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫جێگه‌ی پرسیاره‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬هامبورگێر ئابێند بێالت‬

‫ئێران‪-‬عێراق‪ ،‬خۆی وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رێكی‬ ‫به‌توانا نیشاندا‪ .‬پێداویستیی ‌ه گرنگه‌كانی‬ ‫خه‌ڵك له‌الیه‌ن ده‌وڵ�ه‌ت�ه‌و‌ه پێشكه‌ش‬ ‫ده‌كرا ك ‌ه دابه‌شكردنی عاداڵنه‌‌و دوور‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵی پێكده‌هێنا‪ ،‬ئاشكرانییه‌‬ ‫ت��ا چ�ه‌ن��د‌ه ل����ه‌رووداو‌ه ناخۆشه‌كانی‬ ‫ئ�ه‌و س�ه‌رده‌م�ه‌ی وه‌ك له‌سێداره‌دانی‬ ‫‪ 4000‬به‌ندكراوی سیاسیی‌و درێژی بێ‬ ‫سه‌ره‌نجامی شه‌ڕ له‌گه‌ڵ عێراق‌و تیرۆری‬ ‫به‌رهه‌ڵستكاران له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت ده‌ستی‬ ‫هه‌بووه‌‪ .‬موسه‌وی جێگه‌ی ره‌خنه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی ئه‌مرۆ وه‌ك راب�ه‌ری نه‌یاران‬ ‫له‌ریزی پێشه‌وه‌دایه‌‪.‬‬ ‫خامنه‌یی دوایی مه‌رگی خومه‌ینی‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1989‬بوو به‌رابه‌ری ئێران‌و‬ ‫ت��وڵ�ه‌ی س��ه‌ن��ده‌وه‌‪ ،‬پۆستی س �ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیری البرد‌و موسه‌وی له‌ده‌وڵه‌تی نوێ‬ ‫دوورخ��رای �ه‌وه‌‪ .‬ل ‌ه گۆڕه‌پانی سیاسیدا‬ ‫خۆی بزركرد‌و بۆ جارێكیتر ده‌ستی‬ ‫دای ‌ه هون ‌هر‌و بیناسازی‌و بوو به‌سه‌رۆكی‬ ‫فه‌رهه‌نگستانی میللی هونه‌ر‪ ،‬له‌ساڵی‬ ‫‪ 1997‬ئیساڵحخوازان ویستیان وه‌ك‬ ‫كاندیدای سه‌رۆك كۆماری هه‌ڵیبژێرن‪،‬‬ ‫كه‌چی قه‌بوڵی نه‌كرد‪ ،‬خاته‌می چووه‌‬ ‫كێبڕكێی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬ئه‌و كه‌سه‌ی‬ ‫ك� ‌ه له‌كابینه‌ی دووه �ه‌م��ی موسه‌وی‬ ‫له‌ساڵه‌كانی ‪ 1985‬بۆ ‪ 1989‬فه‌رهه‌نگ‌و‬ ‫ئیرشادی ئیسالمی بوو‪.‬‬ ‫س���ه‌رك���ه‌وت���ن���ی خ��ات��ه‌م��ی ل��ه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنانه‌دا بوومه‌له‌رزه‌ی سیاسیی‬ ‫خوڵقاند‌و له‌ساڵی ‪ 2001‬بۆ جارێكیتر‬ ‫سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ستهێنایه‌وه‌‪.‬‬ ‫رابه‌ری نه‌یاران‬ ‫روانگه‌ی جیاجیا له‌مباره‌و‌ه هه‌یه‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی ئ �ه‌وه‌ی ك ‌ه بۆچی خاته‌می‬ ‫له‌ساڵی ‪2009‬دا بۆ جارێكیتر خۆی‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی س �ه‌رۆك كۆماری‬ ‫نه‌پااڵوت‌و رێگه‌ی بۆ موسه‌وی كرده‌وه‌‪.‬‬

‫به‌شێك باس ل�ه‌وه‌ده‌ك�ه‌ن ك ‌ه راب�ه‌ری‬ ‫شۆڕش به‌شه‌خسی خاته‌می له‌و مه‌سه‌له‌‬ ‫تێگه‌یاندوو‌ه ك ‌ه بۆ جارێكیتر سیاسه‌تی‬ ‫ئیساڵحخوازانه‌ی ئ �ه‌و قبوڵ ناكات‪.‬‬ ‫به‌شێكی دیكه‌ش ل�ه‌و ب��ڕوای �ه‌دان كه‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتنیان له‌خاته‌می كردووه‌‪.‬‬ ‫كه‌سانێكیش ده‌ڵێن ئه‌مان ‌ه سه‌رجه‌می‬ ‫جوڵه‌ی پالن بۆداڕێژراوی ئیساڵحخوازان‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌و مانایه‌ی ك ‌ه له‌كاتێكدا خاته‌می‬ ‫به‌سیاسه‌تی پێكهاتوو له‌میانڕه‌وی‌و‬ ‫زۆرج���ار دره‌ن���گ ج��واڵن��ه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫دژایه‌تی الیه‌نی به‌رامبه‌ر سه‌ركه‌وتنی‬ ‫به‌ده‌ستنه‌هێنا‪ ،‬موسه‌وی بوو‌ه به‌ختێكی‬ ‫گه‌وره‌تر تا ئه‌م سیاسه‌تان ‌ه به‌ره‌وپێش‬ ‫ب���ه‌رێ‪ ،‬ئ��ای��ا م��وس �ه‌وی له‌ده‌یه‌كانی‬ ‫هه‌شتاشدا ب �ه‌وپ �ه‌ڕی سه‌ركه‌وتوویی‬ ‫ب���ه‌ره‌ورووی راب��ه‌ری ئێستای سیستم‬ ‫ن �ه‌ب��ووه‌وه‌؟ كه‌م كه‌س ده‌زان��ێ ك ‌ه چ‬ ‫كه‌سێك زۆرت��ری��ن ده‌نگه‌كانی ‪12‬ی‬ ‫مایس ‪2009‬ی به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫خاڵ ‌ه نه‌گۆڕه‌‪ ،‬ك ‌ه موسه‌وی تا ئێستاش‬ ‫ده‌ره‌نجامی فه‌رمی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ق��ب��وڵ ن���ه‌ك���ردووه‌‪ ،‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ كاندیده‌‬ ‫شكستخواردوه‌كه‌ی تری هه‌ڵبژاردنه‌كان‪،‬‬ ‫مه‌هدی ك �ه‌روب��ی‪ ،‬وه‌ك راب��ه‌ری ئه‌و‬ ‫ب��زووت��ن�ه‌و‌ه به‌رگریی ‌ه ده‌ناسرێن كه‌‬ ‫له‌دوای هه‌ڵبژاردن ‌ه پڕكێشه‌كه‌ی ئه‌وان‌و‬ ‫ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد‪ ،‬پێكهات‪.‬‬ ‫به‌هێزترین هاوپه‌یمانی ئه‌حمه‌دی‬ ‫ن��ه‌ژاد‪ ،‬راب��ه‌ری ش��ۆڕش خامنه‌یی ‌ه كه‌‬ ‫پێده‌چێ موسه‌وی بۆ دواینجار رووبه‌رووی‬ ‫بێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ری ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ك ‌ه موسه‌وی‬ ‫خۆبه‌زلنه‌زان ئه‌م هه‌ڵسه‌نگاندنه‌ی پێ‬ ‫خۆش نه‌بێ‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ری ئه‌و‌ه هه‌یه‌‬ ‫ك ‌ه بۆ جارێكیتر ركابه‌رێتی ئه‌م دووانه‌‬ ‫ه���اوڕێ ب��ێ ل�ه‌گ�ه‌ڵ گۆڕانێكی م�ه‌زن‬ ‫له‌سیاسه‌تی ئێران‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ 20 :‬مینۆتێن ئۆنالینی ئه‌ڵمانی‬

‫‪11‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫پشوو‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫هه‌ڵسه‌نگاندنی سیستمی په‌روه‌رده‌یی‬

‫و كوڕێكیشم ه ‌هیه‌‬ ‫رو ‌ه‪ :‬شوومكردوو ‌‌ه‬ ‫م ‌ه‬

‫هون ‌ه‬ ‫رمه‌ند م �ه‌رو‌ه‬ ‫ب �ه‌رێ �ك �ه‌وت �ی پێ هاوسه‌رگیریی‬ ‫باش‬ ‫به‌خۆشه‌ویستی پێك تر‌ه ل���ه‌و‌هی‬ ‫به‬ ‫ێن‬ ‫رێ‬ ‫ت‬ ‫‌و‬ ‫د‬ ‫"مه‌رج ن‬ ‫‌هڵێت‬ ‫به‌هاوس یی ‌ه هه‌موو خو‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫وی‬ ‫ست‬ ‫یی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ه‌ر‬ ‫مه‌رو‌ه ئ گیریی كۆتای ‌‬ ‫ی بێت"‪.‬‬ ‫ام‬ ‫اژ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ده‌‬ ‫ل �ه‌ه �اوس �ه‌ره‌ك �ه‌ی كات ك ‌ه غیر‌ه‬ ‫ده‬ ‫‌ك‬ ‫��‬ ‫�ا‬ ‫ت‪،‬‬ ‫ب‬ ‫�‬ ‫وت� ‌‬ ‫‌هاڵم‬ ‫ی "غ‬ ‫خۆشه‌ یره‌كردنم له‌‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫بن‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ما‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫وی‬ ‫خۆشه‌ ستییه‌‪ ،‬غیر‌ه‬ ‫له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫وی‬ ‫ست‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫د‬ ‫رو‬ ‫ستد‌هبێت"‪.‬‬

‫سازدانی‪ :‬ده‌شتی ئه‌نوه‌ر‬

‫ده‌ستوور‪ :‬سه‌ره‌تا ‌ی كاری‌‬ ‫ه��ون�ه‌ری��ت ك�� ‌ه ‌ی ب���وو؟ چۆن‬ ‫ده‌ستتپێكرد؟‬ ‫مه‌روه‌‪ :‬ئاره‌زووم بۆ شانۆ‬ ‫زۆر ب��وو‪ ،‬ل�ه‌گ�ه‌ڵ وه‌رگرتنم‬ ‫له‌په‌یمانگا‪ ،‬ه��ون �ه‌رو شانۆ‬ ‫تێكه‌ڵ ‌ی ژیانی هونه‌ریم بوون‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هونه‌ر تا چه‌ند‬ ‫له‌ناو خه‌ڵكدا خۆشه‌ویستت‬ ‫ده‌ك���ات؟ ی��ان تا چه‌ند وات‬ ‫لێده‌كات خه‌ڵك ‌ی به‌چاوی رێز‌و‬ ‫خۆشه‌ویستییه‌و‌ه ته‌ماشات‬ ‫بكه‌ن؟ بۆ نمون ‌ه ئه‌گه‌ر ده‌رهێنه‌ر‬ ‫رۆڵێك ‌ی باشت پێنه‌سپێرێت‬ ‫وه‌ك ئه‌و‌ه ‌ی له‌دراما ‌ی ره‌ش ‌هی‌‬ ‫پ��ۆل��ی��س ب �ه‌ح��اج � ‌ی ئ �ه‌ك��ره‌م‬ ‫درا‪ ،‬ئایا كاریگه‌ر ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌ك ‌ه ده‌بێت؟‬ ‫م������ه‌روه‌‪ :‬ه���ون���ه‌ر زۆر‬ ‫ف��اك��ت �ه‌رێ��ك � ‌ی س �ه‌ره‌ك��ی��ی �ه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆش���ه‌وی���س���ت��� ‌ی خ��ه‌ڵ��ك‬ ‫ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌و‌ه بۆ ئ �ه‌و رۆڵ � ‌هی‌‬ ‫ك ‌ه ده‌یبینیت‪ ،‬به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫خۆشه‌ویست ‌ی خه‌ڵكی‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ب��ه‌ك��رده‌و‌ه‌و رێ��ز ‌ی خه‌ڵك ‌ی‌و‬ ‫هونه‌ره‌كه‌م ده‌بێت‪ ،‬من به‌و‬

‫توركیا ده‌ستی‬ ‫نه‌گه‌یشت ‌ه فیلمه‌كه‌ی‬ ‫مانۆ خه‌لیل‬ ‫ژه‌نیار له‌هه‌ولێر‬

‫"داڤ��ێ��د تولهیلدان" كه‌ فیلمێكی‬ ‫دۆكیۆمێنتییه‌ له‌باره‌ی په‌كه‌كه‌و ‌ه‬ ‫له‌ده‌رهێنانی مانۆ خه‌لیل‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ج��ار حكومه‌تی ت��ورك��ی��ا رێگری‬ ‫له‌نیشاندانی ئه‌و فیلمه‌ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجاره‌یان دووج��ار له‌كه‌ناڵێكی‬ ‫سویسری به‌زمانی ئیتاڵی په‌خشكرا‪.‬‬ ‫فیلمی "داڤ��ێ��د تولهیلدان"‬ ‫ل��ه‌ده‌ره��ێ��ن��ان��ی م���ان���ۆ خ�ه‌ل��ی��ل‬ ‫ده‌رهێنه‌ری رۆژئ��اوای كوردستان‪،‬‬ ‫رۆژی دووشه‌ممه‌ ‪ 26‬ئایار‪ ،‬كاتژمێر‬ ‫‪ 21.40‬ئ��ێ��واره‌ به‌كاتی ئ�ه‌وروپ��ا‬ ‫ل���ه‌و ك �ه‌ن��اڵ �ه‌ پ �ه‌خ��ش��ك��راو رۆژی‬ ‫دوات��ر كاتژمێر ‪12.40‬ی نیوه‌ڕۆ‬ ‫دووباره‌كرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫"داڤ��ێ��د تولهیلدان" چیرۆكی‬ ‫الوێ��ك��ی س��وی��س��ری ده‌گ��ێ��ڕێ��ت�ه‌و ‌ه‬ ‫به‌ناوی "داڤێد میلله‌ر" كه‌ كوڕی‬ ‫سه‌رۆكی دادگای فیدراڵی پێشووی‬ ‫سویسرایه‌و م��اوه‌ی ش �ه‌ش ساڵ ‌ه‬ ‫ئه‌و ك��وڕه‌ی هه‌موو خۆشییه‌كانی‬ ‫واڵته‌كه‌ی جێهێشتووه‌و به‌ره‌و چیا‬ ‫سه‌خته‌كانی ك��وردس��ت��ان چ��ووه‌‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ل��ه‌گ��ه‌ڵ چ �ه‌ك��داران��ی‬ ‫په‌كه‌كه‌ خه‌بات بكات به‌مه‌به‌ستی‬ ‫به‌ده‌ستخستنی ئازادی‌و سه‌ربه‌خۆیی‬

‫جيهانبينی په‌روه‌رده‌‬

‫بۆ كورده‌كانی باكووری كوردستان‪.‬‬ ‫فیلمی "داڤ����ێ ت��ول��ه��ی��ل��دان"‬ ‫به‌رهه‌می ده‌رهێنه‌ر خۆی‌و كه‌ناڵی‬ ‫ئاسمانی سویسری به‌زمانی ئیتاڵی‌و‬ ‫ئه‌ڵمانییه‌‪ ،‬به‌هاوكاری وه‌زاره‌ت��ی‬ ‫رۆش��ن��ب��ی��ری س��وی��س��ری‌و ده‌زگ���ای‬ ‫هاندانی كاری سینه‌مایی سویسریی ‌ه‬ ‫له‌لۆزان به‌رهه‌مهاتووه‌‪.‬‬ ‫ف��ی��ل��م��ی داڤ���ێ���د ت��ول��ه��ی��ل��دان‬ ‫ل��ه‌رێ��ك��ه‌وت��ی ‪ 7‬ئ�����ادار ‪2007‬‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ك��ی ف��ه‌رم��ی ل �ه‌الی �ه‌ن‬ ‫فێستیڤاڵی سینه‌مایی ئیمارات‬ ‫بانگهێشتكرا ب��ۆ ب�ه‌ش��داری��ك��ردن‬ ‫له‌فێستیڤاڵه‌كه‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی حكومه‌تی توركیا له‌رێگای‬ ‫باڵیۆزخانه‌ی خۆی له‌واڵتی ئیمارات‬ ‫ف��ش��اری خسته‌ر س��ه‌ر وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئیمارات‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی رێگ ‌ه‬ ‫به‌نمایشكردنی ئه‌م فیلمه‌ نه‌درێت‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ی ئ�ه‌وان پێیانوایه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌م فیلمه‌ "باس له‌ تیرۆر ده‌كات"‪،‬‬ ‫ئ��ه‌م وه‌زاره‌ت����ه‌ ب �ه‌ف �ه‌رم��ی داوای‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رانی فێستیڤاڵ كرد ك ‌ه‬ ‫ئه‌م فیلمه‌ نمایش نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌م فێستیڤاڵه‌ له‌فێستیڤاڵی‬ ‫سینه‌مایی سه‌نگاپووره‌‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫توركیا توانی فشار بخاته‌ سه‌ر ئه‌و‬ ‫فێستیڤاڵه‌‌و رێگه‌ به‌نمایشكردنی‬ ‫ئه‌م فیلمه‌ نه‌دات‪.‬‬

‫رۆاڵن�� ‌ه ناڵێم خ��راپ‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫زۆر له‌بینه‌ر ی��ان خه‌ڵكی‌‬ ‫رق � ‌ی له‌حاج ‌ی ئ�ه‌ك��ره‌م بوو‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ش ده‌بێته‌هۆ ‌ی ئ �ه‌و‌هی‌‬ ‫ك�� ‌ه ئ �ه‌ك��ت �ه‌ره‌ك � ‌ه ل��ه‌وپ��ه‌ڕی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتووی ‌ی به‌رجه‌سته‌كردنی‌‬ ‫كاره‌كه‌یه‌تی‌‪ ،‬مانا ‌ی وای� ‌ه تۆ‬ ‫رۆڵه‌كه‌ت زۆر بێت یان كه‌م‬ ‫س�ه‌ره‌ك� ‌ی بێت ی��ان الوه‌ك �ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌رك ‌ه گرانه‌ك ‌ه ‌ی له‌سه‌ر رۆڵی‌‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌‪.‬‬

‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ت��ۆ ته‌نها‬ ‫به‌شداریت له‌دراما ك��ردووه‌؟‬ ‫هۆكار ‌ی چییه‌؟‬ ‫م����ه‌روه‌‪ :‬ن�ه‌خ��ێ��ر‪ ،‬دوای‌‬ ‫ته‌واوبوون ‌ی په‌یمانگا به‌شداریم‬ ‫ل���ه‌دوو ش��ان��ۆگ �ه‌ر ‌ی ك���ردووه‌‬ ‫به‌ناو ‌ی نماز‌و وه‌رن ئێمه‌ش‬ ‫ببینن‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئ ‌ه ‌ی به‌شداریت‬ ‫له‌فیلم ‌ی سینه‌ما ‌ی ك��ردووه‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌تكردوو‌ه هۆكاره‌ك ‌هی‌‬ ‫بۆچ ‌ی ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟‬ ‫م �ه‌روه‌‪ :‬نه‌خێر به‌شداریم‬

‫ن����ه‌ك����ردووه‌‪ ،‬ئ���ه‌گ���ه‌ر رێ��ك �ه‌وت��ی��ش‬ ‫به‌خۆشحاڵییه‌و‌ه به‌شدارده‌بم‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬هه‌ست ب�ه‌و‌ه ناكه‌یت‬ ‫لێر‌ه گرنگ ‌ی به‌كار ‌ی سینه‌مای ‌ی نادرێت‬ ‫له‌كاتێكدا ره‌نگ ‌ه ئه‌كته‌ر ‌ی سینه‌مایی‬ ‫باشمان هه‌بێت؟ هۆكار ‌ی ئه‌و‬ ‫گوێنه‌دان ‌ه به‌كار ‌ی سینه‌مای‌‬ ‫بۆچ ‌ی ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟ چونكه‌‬ ‫ئێستا كه‌سانێك ‌ی كه‌م كاری‌‬ ‫سینه‌مای ‌ی ده‌كه‌ن؟‬ ‫م��������ه‌روه‌‪ :‬گ��رن��گ �ی‌‬ ‫پ����ێ����ده‌درێ����ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ب���ه‌ڕێ���ژ‌ه ‌ی درام����ا نییه‌‪،‬‬ ‫ك��ه‌م��وك��وڕی��ی��ه‌ك��ه‌ش��ی‌‬ ‫ده‌گ��ه‌ڕێ��ت��ه‌و‌ه ب��ۆ كه‌می‌‬ ‫كه‌سانێك ك � ‌ه ش��اره‌زای �ی‌‬ ‫ت��ه‌واوی��ان هه‌بێ ل�ه‌ب��واری‌‬ ‫سینه‌مادا‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬مه‌رج ‌ی بوون‬ ‫به‌ئه‌كته‌ر ال ‌ی تۆ چییه‌؟‬ ‫م�����ه‌روه‌‪ :‬م���ه‌رج��� ‌ه ئ�ه‌ك��ت�ه‌ر‬ ‫شاره‌زایی هه‌بێت له‌نواندن‌و چۆنییه‌تی‌‬ ‫به‌رجه‌سته‌كردن ‌ی كاره‌كته‌ره‌ك ‌هی‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بۆچ ‌ی ئه‌وه‌ند‌ه گرنگی‌‬ ‫به‌كچ ‌ی جوان ده‌درێت له‌كاری‌‬ ‫هونه‌ری‌و زۆرێ��ك له‌كاره‌كانی‌‬ ‫تریش‪ ،‬هه‌ست ب�ه‌و‌ه ناكه‌یت‬ ‫مه‌به‌ستێك ‌ی له‌پشته‌وه‌یه‌؟‬ ‫م �ه‌روه‌‪ :‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌ی چ له‌درامادا‬ ‫یان له‌كلیپ‪ ،‬جوان ‌ی كچان ده‌بێته‌هۆی‌‬ ‫سه‌رنجڕاكێشان ‌ی بینه‌ر به‌مه‌رجێك‬ ‫ئه‌كته‌ره‌كه‌ش ب��ه‌ت��ه‌واو ‌ی ك��اره‌ك� ‌هی‌‬ ‫به‌رجه‌ست ‌ه بكات‪ ،‬هیچ مه‌به‌ستێكیش‬ ‫نابینم له‌پشتیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬تۆ ب ‌ه چ ده‌رهێنه‌رێك‬ ‫سه‌رسامیت تاوه‌كو ئ��ازادان� ‌ه بتوانی‌‬ ‫كاره‌كانت له‌گه‌ڵیدا بكه‌یت؟‬ ‫مه‌روه‌‪ :‬من له‌گه‌ڵ هه‌ر ده‌رهێنه‌رێكدا‬

‫كاربكه‌م جێگا ‌ی خۆشحاڵیمه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ر یه‌كێكیاندا وانه‌یه‌كیش فێربم‬ ‫بۆ من زۆره‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬جگ ‌ه له‌كار ‌ی هونه‌ر ‌ی چ‬ ‫كارێك ‌ی تر ده‌كه‌یت؟‬ ‫م����ه‌روه‌‪ :‬م��ام��ۆس��ت��ام له‌یه‌كێك‬ ‫له‌خوێندنگه‌كان ‌ی ناو شار ‌ی سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ژیانی هاوسه‌رگیریت‬ ‫پێكهێناوه‌؟‬ ‫مه‌روه‌‪ :‬به‌ڵ ‌ێ ژیان ‌ی هاوسه‌رگیریم‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬هاوسه‌ره‌كه‌م ناو ‌ی توانای ‌ه‌و‬ ‫كوڕێكیشم هه‌ی ‌ه به‌ناو ‌ی رۆمان‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پێكهێنان ‌ی ئه‌و ژیانه‌ت‬ ‫به‌خۆشه‌ویست ‌ی بوو‌ه یان به‌ڕێكه‌وت؟‬ ‫بڕوات به‌كام له‌و دوو الیه‌ن ‌ه هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫پێكه‌وه‌نان ‌ی هاوسه‌رگیری‌؟‬ ‫مه‌روه‌‪ :‬به‌ڕێكه‌وت بوو‪ ،‬من باوه‌ڕم‬ ‫به‌رێكه‌وته‌‪ ،‬چونك ‌ه مه‌رج نیی ‌ه هه‌موو‬ ‫به‌هاوسه‌رگیری‬ ‫خوشه‌ویستییه‌ك‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫ده‌س�����ت�����وور‪ :‬ل���ه‌ن���ێ���وان ت��ۆ‌و‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌تدا غیر‌ه هه‌یه‌؟ چونكه‌‬ ‫زۆرێك له‌پیاوان یان ژنان غیر‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كتر ‌ی ده‌كه‌ن؟‬ ‫م �ه‌روه‌‪ :‬به‌ڵ ‌ێ غیر‌ه هه‌یه‌‪ ،‬به‌س‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌ما ‌ی خۆشه‌ویستی‌‪ ،‬غیره‌‬ ‫له‌ئه‌نجام ‌ی خۆشه‌ویست ‌ی دروستده‌بێت‪،‬‬ ‫كه‌سانێكیش هه‌ی ‌ه غیر‌ه ك ‌ه ده‌كات‬ ‫به‌دڵپیسی ده‌یكات‪ ،‬ئه‌مه‌ش باش نییه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫‌همین‪ ،‬ساڵ ‌‬ ‫مه‌رو‌ه محه‌مه‌د ئ له‌دایكبوو‌ه‪،‬‬ ‫جه‌‬ ‫‪ 1983‬له‌هه‌ڵه‌ب گای‌ هونه‌ر‌ه‬ ‫‌یمان‬ ‫د‌هرچووی‌ په اڵی ‪ 2004‬ـ ‬ ‫‌هس‬ ‫جوانه‌كانه‌ ل د درامایه‌ك‌و‬ ‫ه‌چه‌ن‬ ‫‪ ،2005‬ل دا له‌سلێمانی‬ ‫شانۆیه‌ك‬ ‫شداریكردووه‌‬ ‫به‌‬

‫شانۆی كوردی كه‌وته‌ بازاڕه‌وه‌‬ ‫ژه‌نیار له‌هه‌ولێر‬

‫رۆژی شه‌ممه‌ی راب��ردوو‪ ،‬گروپی گه‌نج بۆ شانۆ‪،‬‬ ‫شانۆگه‌ری "دایكم دوای عه‌سر له‌دایكبوو" ك ‌ه‬ ‫له‌نووسین‌و ئاماده‌كردنی شانۆكار كارۆخ ئیبراهیم‬ ‫بوو و ب ‌ه به‌شداری پێنج ئه‌كته‌ر‪ ،‬له‌ناو ب��ازاڕ‌و‬ ‫له‌نزیك ده‌رگای قه‌اڵی هه‌ولێر نمایشكرا‪.‬‬ ‫كارۆخ ئیبراهیم له‌لێدوانێكیدا رایگه‌یاند "سااڵن ‌ه‬ ‫ده‌چین ‌ه نێو خه‌ڵك‪ ،‬بۆ ئه‌مساڵ له‌رێگه‌ی ئه‌م‬ ‫شانۆگه‌رییه‌و‌ه ك ‌ه له‌نووسین‌و ئاماده‌كردنی خۆمه‌‪،‬‬ ‫گه‌ڕاینه‌و‌ه ناو خه‌ڵك‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی له‌نزیكه‌و‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫بینه‌ر كۆببینه‌وه‌و بچین ‌ه ناو دڵی خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫س �ه‌رۆك��ی گ��روپ��ی گ�ه‌ن��ج ب��ۆ ش��ان��ۆ وتیشی‬ ‫"به‌شێكی دڵی شانۆ بینه‌ره‌‪ ،‬هه‌موو ساڵێك ئه‌و‬ ‫ئاشتبوونه‌وه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌ری شانۆ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ی ب �ه‌وه‌ش��ك��رد ك � ‌ه ده‌ب��ێ��ت هه‌میش ‌ه ب ‌ه‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌كی دروست بڕۆین‌و لێكتێگه‌یشتن هه‌بێت‌و‬ ‫یه‌كتر قه‌بوڵ بكرێت‪.‬‬ ‫سای ‌ه حوسێن یه‌كێك له‌ئه‌كته‌ر‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫ئ �ه‌و شانۆگه‌ریی ‌ه ب��وو‪ ،‬قوتابی به‌شی شانۆی‬ ‫په‌یمانگای هونه‌ر‌ه جوانكانی هه‌ولێره‌‪ ،‬به‌ده‌ستووری‬ ‫وتی "له‌و شانۆگه‌رییه‌دا رۆڵی دایكم ده‌بینی ك ‌ه چوار‬ ‫كۆرپه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ده‌كرێت بڵیین ئه‌و دایك ‌ه نیشتمانه‌و‬ ‫ئه‌و چوار كۆرپه‌ی ‌ه چوار پارچه‌كه‌ی كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫هونه‌ری شانۆیی سه‌رشه‌قام هونه‌رێكی باو‌ه‬ ‫له‌هه‌موو جیهاندا‪ ،‬له‌كوردستان كه‌متر كاری له‌سه‌ر‬ ‫ك��راوه‌‪ ،‬هونه‌رێك ‌ه بۆ پێشكه‌شكردنی به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫شانۆییه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی راسته‌وخۆ به‌خه‌ڵك‪.‬‬ ‫گ��روپ��ی گ�ه‌ن��ج ب��ۆ ش��ان��ۆ ل�ه‌س��اڵ��ی ‪2008‬دا‬ ‫شانۆگه‌رییه‌كی سه‌ره‌شه‌قامیان له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫فێستیڤاڵێكدا له‌رۆژهه‌اڵتی كوردستان نمایشكرد‪ .‬‬

‫الپه‌ڕ‌ه ‪13‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫پشوو‬

‫‪10‬‬

‫خـه‌وی بـاشــه‌و لــه‌مــردن نــاتــرسـێــت‬ ‫موحسین یاسین له‌سلێمانی‬

‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ی �ه‌ك �ه‌م گ��ۆران��ی‌ كه‌‬ ‫تۆمارتكرد ناوی‌ چی‌ بوو؟‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬یه‌كه‌م گۆرانی كه‌‬ ‫تۆمارمكرد به‌ناوی‌ "یاران وه‌سیه‌تم"‬ ‫ئ��اوازی‌‬ ‫ب����وو ك�ه‌‬

‫خۆمبوو‪ ،‬داوای‌ لێبوردنتان لێده‌كه‌م‬ ‫ئێستا به‌هۆی‌ نه‌خۆشییه‌وه‌ ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫شاعیره‌كه‌م له‌بیرچووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬یادگاریت له‌گه‌ڵ چ‬ ‫شوێنێكی‌ شاری‌ سلێمانیدا هه‌یه‌و‬ ‫بیره‌وه‌رییه‌كانت لێ تۆماركردووه‌؟‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیس بووم‪،‬‬ ‫زۆرب�����ه‌ی‌ ب��ی��ره‌وه‌ری��ی �ه‌ك��ان��م‬ ‫ل���ه‌ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌رای���ه‌ت���ی‌‬ ‫پۆلیسدایه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫‪31‬س��اڵ خزمه‌تم‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫د ه‌ستوور‪ :‬‬ ‫خ��ۆزگ �ه‌ ب��ۆ چ‬ ‫شتێك ده‌خوازیت‬ ‫كه‌ تاوه‌كو ئه‌مڕۆ‬ ‫نه‌هاتووه‌ته‌دی‌؟‬ ‫ك���ه‌ری���م‬ ‫ك�����اب�����ان‪:‬‬ ‫خ����ۆزگ����ه‌‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌‬ ‫ده‌خ�������وازم‬ ‫كه‌ له‌ژیانمدا‬ ‫خ��ان��ووی��ی �ه‌ك��م‬ ‫ه�ه‌ب��وای�ه‌ به‌ناوی‌‬

‫خۆمه‌وه‌ بوایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ هه‌موو ئاواتی‌ سلێمانیدا لێمخوڕیوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬له‌مردن ناترسیت؟‬ ‫منه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬م��ردن شتێكی‌‬ ‫ت��اچ��ه‌ن��د ه���اوك���اری‌ ك��ردووی��ت ئاساییه‌ بۆ هه‌مووكه‌سێك بۆچی‬ ‫لێیده‌ترسم‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ن��ازن��اوی‌ كابان‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬بۆ دابینكردنی‌‬ ‫له‌چییه‌وه‌ هاتووه‌؟‬ ‫خانوو نه‌خێر‪.‬‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬ئافره‌تێكه‌ نه‌نكی‌‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هه‌روه‌كو ده‌زانین‬ ‫له‌ژیانتدا دووجار ژیانی‌ هاوسه‌ریت باپیرمه‌‌و ئیتر هه‌مووی‌ به‌و كابانه‌‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان ناوی‌ چی‌ هاتووه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ده‌مانه‌وێت بزانین‬ ‫بوو له‌ساڵی‌ چه‌ند پێكتهێنا؟‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬یه‌كه‌میان ت��اوه‌ك��و ئێستا خ��اوه‌ن��ی‌ چه‌ند‬ ‫ن�������اوی‌ س�����ه‌ب�����ری‌ ب�����وو‪ ،‬گۆرانیت؟‬ ‫ك �ه‌ری��م ك��اب��ان‪ :‬ن��زی��ك�ه‌ی‌ ‪20‬‬ ‫رێكنه‌كه‌وتین‌و خه‌ڵكی‌ ره‌واندز‬ ‫ب���وو‪ ،‬دواج����ار ج��ی��اب��ووی��ن �ه‌وه‌‪ ،‬گۆرانیم ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ك�ه‌ له‌ئێستگه‌و‬ ‫دووه‌میان له‌ساڵی‌ ‪1955‬ه‌وه‌ ژیانم ت �ه‌ل �ه‌ڤ��ی��زی��ۆن ت��ۆم��ارم��ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵدا پێكهێناوه‌و تاكو ئه‌مڕۆ ل �ه‌وه‌زی��ات��ری��ش ت��اق�ه‌ت��م ن �ه‌م��اوه‌‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ ده‌ژین‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ك��اری‌ هونه‌ریدا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬حه‌زت له‌ده‌نگی‌ چ له‌كوردستاندا هونه‌رمه‌ندی‌ داماو‬ ‫هیچ س���وود‌و قازانجێك ناكات‪،‬‬ ‫گۆرانیبێژێكه‌؟‬ ‫ك �ه‌ری��م ك��اب��ان‪ :‬زۆرم حه‌ز ه�ه‌م��وو شتێك ل�ه‌س�ه‌ر گیرفانی‌‬ ‫له‌ده‌نگی‌ گۆرانبێژ حه‌مه‌ جه‌زایه‌و خۆمان ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬رات چییه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫زۆرم پێخۆشه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا حه‌زم‬ ‫له‌ده‌نگی‌ گۆرانیبێژی‌ نه‌مر مامۆستا به‌و گۆرانبێژه‌ الوان�ه‌ی‌ كه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫عه‌لی‌ مه‌ردانه‌ له‌گه‌ڵ گۆرانیبێژی‌ گۆرانییه‌ كۆنه‌كانی‌ ئێوه‌ ده‌ڵێنه‌وه‌؟‬ ‫گه‌وره‌‪ ،‬مه‌زهه‌ری‌ خالقی‌‪.‬‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌باشی‌‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ل���ه‌م ت �ه‌م �ه‌ن �ه‌ی‌ وه‌كو خۆی‌ بیڵێنه‌وه‌ ئه‌وا شتێكی‌‬ ‫ئێستادا له‌گه‌ڵ خه‌وتندا چۆنیت؟ ب��اش�ه‌ بابیڵێنه‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌رن��ا با‬ ‫ك��ه‌ری��م ك���اب���ان‪ :‬خ��ه‌وم به‌خراپی‌ نه‌یڵێن‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ساڵی چه‌ند له‌الی‌‬ ‫باشه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌خۆشی‌ وازم‬ ‫ل��ێ��ن��اه��ێ��ن��ێ��ت‪ ،‬ن�ه‌خ��ۆش�ی‌ خه‌ڵك ناسرایت؟‬ ‫ناهێڵێت پشوو بده‌م‪.‬‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬هه‌رله‌منداڵییه‌وه‌‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬له‌ژیانتدا ب��ه‌ه��ۆی‌ ئ���ه‌و ئێستگه‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌كاتی‌ جه‌نگی‌ جیهانی‌ دووه‌م��دا‬ ‫پایسكلت لێخوڕیوه‌؟‬ ‫كه‌ریم ك��اب��ان‪ :‬به‌ڵێ ل �ه‌ب �ه‌رده‌رك �ی‌ س��ه‌را دان���را وه‌ك��و‬ ‫پایسكلم ن��او ك�ه‌ری��م ك��اب��ان ن��اس��راوب��ووه‌‪،‬‬ ‫له‌لێخوڕینی‌‬ ‫زانیوه‌و له‌ته‌مه‌نی‌ الویدا به‌اڵم وه‌كو گۆرانبێژ تا نه‌چوومه‌‬ ‫ب �ه‌ك��وچ �ه‌و كۆاڵنه‌كانی‌ ته‌له‌ڤیزیۆن خه‌ڵك نه‌یناسیم‪.‬‬ ‫شار ی‌‬ ‫ده‌س����ت����وور‪:‬‬ ‫ئ��اس��ت��ی تیپی‬ ‫م����ۆس����ی����ق����ای‌‬ ‫كه‌ریم كابا‬ ‫ن گ�ه‌ور‌ه ه‬ ‫كورد داوا له‌هون ‌هرمه‌ند‌هون ‌هرمه‌ندی س���ل���ێ���م���ان���ی‌‬ ‫ده‬ ‫نوێی‬ ‫به‌گ‌كۆر����ات م��ۆرك��ی ره‌س �ه‌ن �ای �هه‌‌تكان ج�����اران‌و ئێستا‬ ‫�‬ ‫ان‬ ‫ی‬ ‫یی‬ ‫ه‌كانیانه‌و‌ه بێ‬ ‫چ����ۆن����ه‌؟ چ���ۆن‬ ‫ئێم ‌هش وه‌كو هه‌موو ت‌و د‌هڵێت "‬ ‫هه‌ڵیده‌سه‌نگێنی‌؟‬ ‫تایب ‌هت به‌خۆمان هه جیهان مۆرك ‌‬ ‫ی‬ ‫‌یه‌"‪.‬‬ ‫ك‬ ‫ك�������ه‌ری�������م‬ ‫ه‌ریم كابان د‬ ‫س‬ ‫خۆزگ ‌ه به‌خ ‌هڵێت له‌ئێ تا‬ ‫دا‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌ن‬ ‫ها‬ ‫ك���اب���ان‪ :‬ج���اران‬ ‫انوویه‌كه‌و‌ه‬ ‫به‌ناوی خۆمه‌و‌ه د‌هخوازم ك ‌ه‬ ‫تیپی مۆسیقای‌‬ ‫بێت‌و وت ‌‬ ‫ی "هیچ‬ ‫خۆزگه‌یه‌ك‬ ‫ی ترم نییه‌"‪.‬‬

‫ئاواز دابنێن‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬گ��ۆران�ی‌‌و مۆزیكی‬ ‫پێش راپه‌ڕین‌و دوای‌ راپه‌رین چۆن‬ ‫ده‌بینی‌؟‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬پێش راپه‌رین‬ ‫گ����ۆران����ی‌و م���ۆزی���ك���ی ك����وردی‌‬ ‫راوه‌ستابوو‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‌ راپه‌رین‬ ‫هونه‌ری‌ گۆرانی‌‌و مۆزیكی‌ كوردی‌‬ ‫زی��ن��دووب��ووه‌ت �ه‌وه‌‌و ئێستا ب �ه‌ره‌و‬ ‫پێشه‌وه‌ ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬بۆچی‌ گۆرانییه‌‬ ‫كۆنه‌كانی‌ ئێوه‌ تاوه‌كو ئه‌مڕۆش‬ ‫هه‌ر به‌زیندویه‌تی‌ ماوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ك��ه‌ری��م ك���اب���ان‪ :‬ئ��ێ��م�ه‌ ئ �ه‌و‬ ‫س���ه‌رده‌م���ه‌ گ��ۆران��ی‌ ك��وردی��م��ان‬ ‫وتووه‌‪ ،‬گۆرانییه‌كانی‌ ئێمه‌ مۆركی‌‬ ‫كوردییان پێوه‌یه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ئێمه‌ دڵسۆزانه‌ گۆرانیمان وتووه‌و‬ ‫ده‌یڵێین‪ ،‬ئێمه‌ گۆرانی‌ ده‌ڵێین بۆ‬ ‫خزمه‌تی‌ هونه‌ر‪ ،‬گۆرانی‌ ناڵێین‬ ‫بۆ پاره‌‪.‬‬

‫سلێمانی‌ كه‌ تازه‌ ده‌ستیانكردبوو‬ ‫به‌كاری‌ ه��ون�ه‌ری‌‪ ،‬كه‌موكوڕییان‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا زۆر به‌توانان‌و‬ ‫تیپێكی‌ زۆرباش‌و به‌ناوبانگی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانییه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئایا له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫ك��اری‌ هونه‌ریته‌وه‌ له‌گه‌ڵ تیپی‌‬ ‫مۆسیقای‌ سلێمانی‌ كارتكرد؟‬ ‫ك���ه‌ری���م ك����اب����ان‪ :‬ن �ه‌خ��ێ��ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ له‌گه‌ڵ تیپی مۆسیقای‌‬ ‫ئێستگه‌ی‌ به‌غداد گۆرانیمووت‪،‬‬ ‫پاشان له‌گه‌ڵ ئه‌وان‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬له‌ته‌مه‌نی‌ الوی��دا‬ ‫گۆرانیت بۆ ئافره‌ت وتووه‌؟‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬نه‌خێر به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك گۆرانیم بۆ ئافره‌ ت‬ ‫نه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬له‌سه‌رده‌می‌ رژێمدا‬ ‫تووشی‌ گرتن‌و راودوونان نه‌بوویت؟‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬هه‌میشه‌ داوایان‬ ‫لێده‌كردین كه‌ سروود بڵێین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌موو جارێك خۆمان ده‌په‌ڕانده‌وه‌‌و‬ ‫ده‌مانوت ناوێرین له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌مانكوژن‪.‬‬ ‫ی گ �ه‌وره‌‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ده‌س�����ت�����وور‪:‬‬ ‫كه‌ریم جه‌الل مه‌حمود‪ ،‬ناسراو‌ه به‌كه‌ریم كابان‪،‬‬ ‫زۆرت���������ری���������ن‬ ‫ی له‌دایكبووه‌‪.‬‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ‪1927‬دا له‌شار ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫گ��ۆران��ی��ی �ه‌ك��ان��ت‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ندییه‌‪ ،‬دواتر به‌هۆ ‌‬ ‫ده‌رچووی‌ قۆناغ ‌‬ ‫ئاوازو هۆنراوه‌ی‌ كێ‬ ‫ی دووه‌م بوو‌ه‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫گرانییه‌و‌ه ك ‌ه جه‌نگ ‌‬ ‫بووه‌؟‬ ‫ی له‌خوێندن هێناوه‌‌و نه‌یتوانیو‌ه درێژ‌ه‬ ‫واز ‌‬ ‫ك���ه‌ری���م ك��اب��ان‪:‬‬ ‫به‌خوێندن بدات‪ ،‬دواتر چوو‌ه بۆ به‌غدا‌و‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ گۆرانییه‌كانم‬ ‫ی سلكی‌ هێزی‌ پۆلیسه‌وه‌‪.‬‬ ‫چووه‌ته‌ خول ‌‬ ‫ئاوازی‌ خۆمه‌‌و هه‌ندێكیشی‌‬ ‫ی هونه‌ری ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ی كار ‌‬ ‫سه‌ره‌تا ‌‬ ‫فۆلكلۆره‌ كه‌ تۆمارمكردووه‌‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی منداڵی‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه ‌‬ ‫بۆ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌بۆچوونی‬ ‫ی‬ ‫ی "فه‌یسه‌ڵییه‌" ‌‬ ‫قوتابی بوو‌ه له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ت���ۆ گ����ۆران����ی‌‌و م��ۆزی��ك��ی‬ ‫سه‌ره‌تایی له‌شاری‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫كوردی‌ تاچه‌ند ره‌سه‌نایه‌تی‌‬ ‫ی قوتابخان ‌ه‬ ‫ی س��روود ‌‬ ‫له‌گروپ ‌‬ ‫پاراستووه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬دوای ئ���ه‌وه‌ی ئێزگه‌یه‌ك ‌‬ ‫كه‌ریم كابان‪ :‬هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫ی جه‌نگ ‌‬ ‫ناوچه‌یی له‌كات ‌‬ ‫ئ �ه‌م��ڕۆ گ��وێ ن��اده‌ن �ه‌ مۆركی‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ل���ێ���م���ان��� ‌‬ ‫دووه‌م��دا له‌شار ‌‬ ‫ك���وردی‌‌و ره‌سه‌نایه‌تی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ی‬ ‫ب��ه‌ف��ه‌رم�� ‌‬ ‫من داوای��ان لێده‌كه‌م مۆركی‌‬ ‫دان�����راوه‌‪،‬‬ ‫ك�����وردی‌‌و ره‌س��ه‌ن��ای��ه‌ت��ی‌ با‬ ‫پ���اش���ان‬ ‫بێت‪،‬‬ ‫به‌گۆرانییه‌كانیانه‌وه‌‬ ‫ه���ه‌رل���ه‌و‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ش وه‌ك��و هه‌موو‬ ‫ئ��ێ��زگ �ه‌ی � ‌ه‬ ‫ج��ی��ه��ان م��ۆرك �ی‌ تایبه‌تمان‬ ‫گ����ۆران����ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش گۆرانییه‌‬ ‫وتووه‌‪.‬‬ ‫فۆلكلۆرییه‌كانه‌‪ ،‬با له‌ئاوازی‌‬ ‫فۆلكلۆرییه‌كانه‌وه‌‬ ‫گۆرانییه‌‬

‫كاور‬

‫گا‬

‫دووانه‌‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫فه‌ریك‬

‫(‪ 21‬مارس ‪-‬‬ ‫‪ 20‬نیسان)‬

‫(‪ 21‬نیسان ‪-‬‬ ‫‪ 20‬ئایار)‬

‫(‪ 21‬ئایار ‪-‬‬ ‫‪ 20‬حوزه‌یران)‬

‫‪ 21‬حوزه‌یران ‪-‬‬ ‫‪ 22‬ته‌مموز‬

‫(‪ 23‬ته‌مموز ‪-‬‬ ‫‪ 22‬ئاب)‬

‫(‪ 23‬ئاب ‪-‬‬ ‫‪ 22‬ئه‌یلول)‬

‫ی‬ ‫ئ���ه‌م ه �ه‌ف��ت �ه‌ی � ‌ه هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌ڕاده‌به‌ده‌ر خۆش ده‌بێت بۆت‪،‬‬ ‫زۆر به‌ئومێده‌و‌ه له‌ژیان ده‌ڕوانیت‌و‬ ‫ی‌و‬ ‫هه‌موو شته‌كان به‌ڕه‌نگاوڕه‌نگ ‌‬ ‫ی ده‌بینیت‪ ،‬وره‌ت به‌رز‬ ‫جوان ‌‬ ‫ده‌ب��ێ�ت‌و هه‌ستده‌كه‌یت شتێك‬ ‫نه‌بێت به‌سه‌ریدا زاڵ نه‌بیت‪.‬‬

‫ه �ه‌س��ت به‌الیه‌نێكی‌ رۆح���ی‌ زۆر‬ ‫ك��اری��گ�ه‌ر له‌ژیانتدا ده‌ك �ه‌ی��ت ك ‌ه‬ ‫تا ئێستا هه‌ستت پێ نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫ك��اروب��اره‌ك��ان ئاسانتر ل �ه‌ج��اران‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌ستته‌وه‌ دێن‪ ،‬بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫دۆخه‌كان پێویسته‌ خۆت بخه‌یت ‌ه‬ ‫شوێنی‌ كه‌سانی‌ به‌رامبه‌رت‪.‬‬

‫ل �ه‌م هه‌فته‌یه‌دا چه‌ند بڕیارێك‬ ‫ده‌ده‌ی��������ت‪ ،‬ب�����ه‌اڵم پ��ێ��وی��س��ت� ‌ه‬ ‫ئاگاداربیت‌و په‌له‌ نه‌كه‌یت‪ ،‬هه‌ست‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتن ناكه‌یت له‌كاره‌كانتدا‌و‬ ‫له‌الیه‌نی‌ سۆزداریشه‌وه‌ ده‌گه‌یته‌‬ ‫ئ �ه‌و ب���اوه‌ڕه‌ی‌ ئ �ه‌و كه‌سه‌ی‌ لێت‬ ‫نزیكه‌ له‌گه‌ڵت ناگونجێ‌‪.‬‬

‫كه‌سێك ك �ه‌ پێشتر زۆر ئازیز‬ ‫ب��ووه‌ الت س �ه‌ردان��ت ده‌ك��ات یان‬ ‫هه‌واڵت ده‌پرسێ‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ تۆ وه‌ك‬ ‫پێویست به‌ده‌مییه‌وه‌ نه‌چیت‌و حه‌ز‬ ‫بكه‌یت لێی‌ دووربكه‌ویته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گوێی‌ لێ بگریت په‌یوه‌ندییه‌كانتان‬ ‫باش ده‌بێـته‌وه‌‪.‬‬

‫ی رووداوه‌ك�����ان‬ ‫ه �ه‌رچ �ه‌ن��د‌ه ره‌وت���� ‌‬ ‫ی پێو‌ه دی��ارب��ووه‌‪،‬‬ ‫كه‌مێك سه‌خت ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫ب��ه‌اڵم هه‌ستده‌كه‌یت كاتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆشت گ��وزه‌ران��دووه‌‪ ،‬خۆشه‌ویست ‌‬ ‫پێشووت دووبار‌ه‌و زۆر له‌جاران باشتر‬ ‫ی سه‌یر‬ ‫ده‌گه‌ڕێـته‌و‌ه الت‪ ،‬هه‌ستێك ‌‬ ‫ی هه‌ردووكتان دروستده‌بێـت‪.‬‬ ‫له‌ال ‌‬

‫ره‌وت� ‌ی هه‌ساره‌كان به‌جۆرێك ‌ه كه‌‬ ‫چ��اوه‌ڕێ�� ‌ی چ�ه‌ن��د شتێك ‌ی خۆش‬ ‫ده‌كه‌یت رووب���دات‪ ،‬حه‌ز ده‌كه‌یت‬ ‫رۆت��ی��ن �ه‌ك��ان � ‌ی ژی��ان�� ‌ی رۆژان����ه‌ت‬ ‫بگۆڕیت‪ ،‬ك��راو‌ه ده‌بیت ب��ه‌ڕووی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كاندا‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ الیه‌نی‌‬ ‫شاراوه‌شت هه‌ی ‌ه ك ‌ه ده‌رناكه‌ون‪.‬‬

‫ته‌رازوو‬

‫دووپشك‬

‫كه‌وان‬

‫گیسك‬

‫سه‌تڵ‌‬

‫نه‌هه‌نگ‬

‫(‪ 23‬ئه‌یلول ‪-‬‬ ‫‪ 22‬تشرین ‌ی یه‌كه‌م)‬

‫(‪ 23‬تشرین ‌ی یه‌كه‌م‬ ‫‪ 21 -‬تشرین ‌ی دووه‌م)‬

‫(‪ 22‬تشرین ‌ی دووه‌م ‪-‬‬ ‫‪ 20‬كانون ‌ی یه‌كه‌م)‬

‫(‪ 21‬كانون ‌ی یه‌كه‌م ‪-‬‬ ‫‪ 19‬كانون ‌ی دووه‌م)‬

‫(‪ 20‬كانون ‌ی دووه‌م ‪-‬‬ ‫‪ 18‬شوبات)‬

‫(‪ 19‬شوبات ‪-‬‬ ‫‪ 20‬ئازار)‬

‫ی داهاتوودا زۆر‬ ‫له‌م چه‌ند رۆژ‌ه ‌‬ ‫ی دارایی ده‌كه‌یته‌وه‌‪،‬‬ ‫بیر له‌الیه‌ن ‌‬ ‫ێ پرۆژ‌ه دێن به‌خه‌یاڵتدا‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫هه‌وڵ بۆ ئه‌نجامدانیان ده‌ده‌یت‪،‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر بتوانیت ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌دا كاربكه‌یت ك ‌ه له‌گه‌ڵت‬ ‫ده‌گونجێن سه‌ركه‌وتوو ده‌بیت‪.‬‬

‫ده‌ت������������ه‌وێ ك����ه‌م����ێ����ك ل����ه‌و‬ ‫خ�ه‌رج��ی��ی�ه‌ زۆران�����ه‌ی‌ راب����ردووت‬ ‫كه‌مكه‌یته‌وه‌‪،‬له‌ماوه‌ی‌ داه��ات��وودا‬ ‫كێشه‌ داراییه‌كانت چاره‌سه‌ر ده‌بن‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئ�ه‌م م��اوه‌ی�ه‌ ده‌س��ت باڵو‬ ‫نه‌بیت‪ ،‬چونكه‌ له‌ماوه‌ی‌ داهاتوودا‬ ‫پێویستیت به‌پاره‌ ده‌بێت‪.‬‬

‫چه‌ند گرفتێكی‌ ته‌ندروستیت له‌كۆڵ‬ ‫ده‌بێـته‌وه‌‪ ،‬ئامۆژگاری‌ كه‌سانی‌‬ ‫ده‌وروب�����ه‌رت ل��ه‌ب��اره‌ی‌ چۆنێتی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ خه‌ڵكدا به‌هه‌ند‬ ‫وه‌رب��گ��ره‌‪ ،‬كێشه‌ دارای��ی�ه‌ك��ان��ت‬ ‫ئه‌م ماوه‌یه‌ له‌كۆڵت نابنه‌وه‌‌و بۆ‬ ‫هه‌ركوێ بڕۆیت به‌دواته‌وه‌ن‪.‬‬

‫ئه‌م ماوه‌یه‌ ده‌رفه‌تێكی‌ باشه‌ بۆ‬ ‫قسه‌كردن‌و را گۆڕینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌دا كه‌ لێت نزیكن‌و له‌به‌ر‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش كه‌ زۆرت حه‌ز له‌قسه‌یه‌‬ ‫دڵخۆش ده‌بیت به‌و كاره‌‪ ،‬جیاواز‬ ‫له‌ راب��ردوو حه‌ز ده‌كه‌یت هه‌موو‬ ‫شتێك بزانیت‪.‬‬

‫ی‬ ‫زۆر چ��االك ده‌رده‌كه‌ویت‪،‬كه‌سان ‌‬ ‫ده‌وروب �ه‌ری��ش��ت ئه‌مه‌یان زۆر پێ‬ ‫ی زۆر خه‌رج‬ ‫خ��ۆش ده‌بێت‪ ،‬پ��ار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‌و له‌ماو‌ه ‌‬ ‫داهاتووشدا ئه‌م ده‌س��ت باڵوییه‌ت‬ ‫پێو‌ه دی��ار ده‌بێت‪،‬بۆی ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫ئاگات له‌داهاتت بێ‪.‬‬

‫ی‬ ‫ب���اری���ی دارای����ی����ت ب��ه‌ه��ۆ ‌‬ ‫م��وف��اج �ه‌ئ �ه‌ی �ه‌ك �ه‌و‌ه زۆر باش‬ ‫ی ده‌ستت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئ�ه‌و پ��اره‌ی� ‌ه ‌‬ ‫ده‌كه‌وێ زۆر گونجاو ده‌بێـت بۆت‌و‬ ‫دڵخۆشت ده‌ك��ه‌ن‪ ،‬گه‌شتكردن‬ ‫ی شار ئاسووده‌ترت‬ ‫بۆ ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌كات‌و كێشه‌كانت بیر ده‌باته‌وه‌‪ .‬‬

‫‪13‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫کلتور‬

‫الپه‌ڕ‌ه ‪15‬‬

‫"مێرده‌که‌م به‌دار لێیده‌دام‌و ئاگری تێبه‌ردام"‬

‫ی خوێندكاران مانده‌گرن؟!‬ ‫بۆچ ‌‬

‫ی شكسته‌كان ‌ه‬ ‫ی تێكڕای ‌‬ ‫ی تێكڕایی مرۆڤه‌كان‪ ،‬كلیل ‌‬ ‫هه‌وڵدان بۆ رازیكردن ‌‬

‫بێڵ كازبن‬

‫عومه‌ر محه‌مه‌د ئه‌مین ره‌زا*‬

‫گۆڕین ‌ی سیستم ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫ده‌بێته‌هۆ ‌ی گۆڕین ‌ی پرۆگرامه‌كان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫گۆڕانكاریی ‌ه سه‌ره‌تایه‌ك ‌ه بۆ دروستبوون ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌ی مۆدێرن‌و ته‌ندروست‪،‬‬ ‫ئه‌كتیڤكردن ‌ی ك��ادی��ر ‌ی پ �ه‌روه‌رده‌ی��ی‬ ‫جێگ ‌ه ‌ی دڵخۆشیی ‌ه بۆ ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌ی ك ‌ه‬ ‫بتوانن بڕیار ‌ی ئاوه‌ها گرنگبده‌ن له‌سه‌ر‬ ‫گۆڕانكاری‪ ،‬هیچ گۆڕانكارییه‌كیش به‌ب ‌ێ‬ ‫كه‌موكوڕ ‌ی نابێت‌و جێبه‌جێكردنیش ‌ی‬ ‫به‌ب ‌ێ ئاسته‌نگ ناچێت به‌ڕێوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ر‬ ‫كاتێك بمانه‌وێت گه‌نده‌ڵ ‌ی بنبڕبكه‌ین‬ ‫پێویست ‌ه گ��ۆڕان��ك��اری بكه‌ین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كاتێكیش گۆڕانكاریت كرد پێویست ‌ه‬ ‫خۆت ئاماده‌بكه‌یت بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌و‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌وان ‌ه ‌ی ك ‌ه زیانمه‌ند ده‌بن له‌بڕیاره‌كه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ه���ه‌رح���اڵ ب���ڕی���اره‌ك��� ‌ه ل�����ه‌دوا ‌ی‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌ی به‌ماوه‌یه‌ك ئه‌وكات ‌ه‬ ‫ده‌توانین بڕیاربده‌ین ك ‌ه بڕیارێك ‌ی‬ ‫ئه‌رێنیی ‌ه یان نه‌رێنییه‌‪.‬‬ ‫هیچ كه‌موكوڕییه‌ك به‌ب ‌ێ ترس‬ ‫جێبه‌جێناكرێت هه‌ر كاتێك ئاماده‌بوویت‬ ‫گ��ۆڕان��ك��ار ‌ی بكه‌یت پێویست ‌ه خۆت‬ ‫ئاماده‌بكه‌یت بۆ دوو بۆچوونی جیاواز‬ ‫ك ‌ه یه‌كێكیان ده‌ستخۆشییه‌‪ ،‬ئه‌وی‬ ‫تریان به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ئه‌و خوێندكاران ‌ه ده‌گرێته‌و‌ه ك ‌ه ترسیان‬ ‫له‌بڕیاره‌ك ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬وه‌كو ئه‌و مانگرتن ‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌مساڵ ك ‌ه له‌مانگی رابردوودا روویدا‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر گۆڕانكارییه‌ك له‌پرۆس ‌ه ‌ی‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌دا ئه‌سته‌م ‌ه ك� ‌ه بتوانرێ‬ ‫ئه‌نجامه‌كان ‌ی دوا ‌ی ساڵێك یان دوو ساڵ‬ ‫بزانرێ‪ ،‬بۆی ‌ه پێویست ‌ه چه‌ند قۆناغێك‬ ‫چ��اوه‌ڕوان��ب��ی��ن ت��ا ده‌رئه‌نجامه‌كان ‌ی‬ ‫ئاشكراده‌بێت‪ ،‬ناكرێت هێشتا ئه‌نجام‬ ‫دیارنیی ‌ه به‌ره‌نگار ‌ی ببیته‌وه‌‪ ،‬ناشكرێت‬ ‫بڕیارده‌ران بڕیار ‌ی به‌په‌ل ‌ه بده‌ن له‌سه‌ر‬ ‫گۆڕانكارییه‌كه‌‪ ،‬ب �ه‌دواداچ��وون له‌سه‌ر‬ ‫سیستمه‌ك ‌ه ده‌رئه‌نجامه‌كان به‌هه‌ر‬ ‫شێوه‌یه‌ك بن ده‌رده‌ك���ه‌ون‪ ،‬وازهێنان‬ ‫�ه بۆ‬ ‫له‌سیستم ‌ه نوێیه‌ك ‌ه گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ی� ‌‌‬ ‫دواكه‌وتن‪.‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر چ��اوێ��ك ب �ه‌م��ێ��ژوو ‌ی ئه‌م‬ ‫سااڵن ‌ه ‌ی دوا ‌ی راپه‌ڕین بخشێنین كاتێك‬ ‫ك ‌ه بڕیاردرا تاقیكردنه‌و‌ه له‌پۆله‌كان ‌ی ‪،1‬‬ ‫‪‌ 3 ، 2‬ی بنه‌ڕه‌تی‌(سه‌ره‌تایی‌) نه‌مێنێت‬ ‫كۆمه‌ڵێك ‌ی زۆر ده‌ن��گ� ‌ی ن��اڕه‌زای��ی��ان‬ ‫ب����ه‌رزك����رده‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم س�ه‌رئ�ه‌ن��ج��ام‬ ‫مامۆستایان ك ‌ه راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندیان‬ ‫به‌كێشه‌كه‌و‌ه هه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ كه‌سوكار ‌ی‬ ‫قوتابیان گه‌یشتن ‌ه ئه‌و ئه‌نجام ‌ه ‌ی ك ‌ه‬ ‫نه‌مان ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی ئه‌و پۆالن ‌ه‬ ‫الیه‌ن ‌ه باشه‌كان ‌ی زی��ات��ره‌‪ ،‬له‌یه‌كێك‬ ‫له‌بڕیاره‌كان ‌ی تر ‌ی پ �ه‌روه‌رده‌دا نه‌مان ‌ی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی پۆل ‌ی شه‌شه‌م ‌ی‬ ‫بنه‌ڕه‌ت ‌ی دواتر ئه‌گه‌ر هه‌ر خوێندكارێك‬ ‫له‌وانه‌یه‌ك كه‌وتبێت ده‌چێت ‌ه پۆلێك ‌ی تر‬ ‫ئه‌مه‌یان زیاتر قس ‌ه ‌ی له‌سه‌ر كرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌رئه‌نجام ئه‌نجام ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی‬

‫كۆتای ‌ی ساڵ ‌ی ‪ 2008-2007‬زیاتر مژد‌ه‬ ‫به‌خشبوو‪ ،‬رێ��ژه‌ی ده‌رچ��ووان له‌‪%90‬‬ ‫ب��وو و ل �ه‌چ��او س��ااڵن � ‌ی پێشووتردا‬ ‫به‌رزتر ب��وو‪ ،‬ئه‌م رێژه‌یه‌ش چه‌ندین‬ ‫پرسیارمان الدروس���ت ده‌ك���ات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌مووان ده‌گه‌یه‌نێت ‌ه ئه‌و بڕوای ‌ه ‌ی ك ‌ه‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان به‌و شێو‌ه ترسناك ‌ه ‌ی‬ ‫ئێم ‌ه چه‌ند قازانج ‌ی هه‌ی ‌ه ال ‌ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫خه‌ڵك ك ‌ه ده‌ڵێن چه‌ند تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫قورستر بێت ئه‌و‌ه زیاتر قوتاب ‌ی كۆشش‬ ‫ده‌كات‌و زیاتر ماندو ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫گ�ه‌وره‌ت��ری��ن ك��اره‌س��ات� ‌ی ده‌ركه‌وتن ‌ی‬ ‫وازهێنان له‌خوێندن په‌ره‌ده‌سێنێت‌و‬ ‫ده‌ركه‌وتن ‌ی دی��ارد‌ه ‌ی نه‌خوێنده‌وار ‌ی‬ ‫ته‌شه‌ن ‌ه ده‌سێنێت له‌ئه‌نجام ‌ی ئه‌و‬ ‫ت��رس‌و تۆقاندن ‌ه له‌تاقیكردنه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێت ‌ه كاره‌سات بۆ گه‌له‌كه‌مان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌ی خوێنده‌واره‌و‌ه ده‌بێت ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌ی نه‌خوێنده‌وار ب ‌ه به‌ڵگه‌ش‬ ‫سه‌لمێنراو‌ه ك ‌ه زۆر له‌نه‌هامه‌تییه‌كان ‌ی‬ ‫وازهێنان ‌ی خوێندكاران ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫شێواز ‌ی پراكتیزه‌كردن ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫له‌سااڵن ‌ی رابردوودا‪.‬‬ ‫له‌جیهاندا‪ ،‬ئه‌قڵه‌كان دابه‌شبوون‬ ‫به‌سه‌ر دوو به‌شدا‪ ،‬ه �ه‌رده‌م به‌شێك‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ گ��ۆڕان��ك��اری‌و نوێخوازیدایه‌‪،‬‬ ‫به‌شێكیش پ��ێ��داده‌گ��رێ ل�ه‌س�ه‌ر ئه‌و‬ ‫ك��ارو ك��رده‌و‌ه كۆنانه‌ی له‌سه‌رده‌می‬ ‫ت �ه‌ق��ی��ان��ووس �ه‌و‌ه ك���ار ‌ی پ��ێ��ك��راوه‌و‬ ‫پێیانوای ‌ه گۆڕان نابێت بكرێت بۆ نمون ‌ه‬ ‫تاوه‌كو ئێستاش نه‌ك له‌ناو خه‌ڵك ‌ی‬ ‫خ��وێ��ن��ده‌واردا‪ ،‬به‌ڵكو له‌ناو ستاف ‌ی‬ ‫نووسه‌ران‌و رۆشنبیرانیشدا پرۆگرام‌و‬ ‫سیستم ‌ه كۆنه‌كان بایه‌خێك ‌ی زۆریان‬ ‫هه‌ی ‌ه وه‌ك ئه‌لفوبێیه‌ك ‌ه ‌ی مامۆستا‬ ‫ئیبراهیم ئه‌مین باڵدار ك ‌ه له‌ناوه‌ڕاست ‌ی‬ ‫سه‌د‌ه ‌ی پێشوودا نووسراوه‌‌و دوا ‌ی زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ 60‬شه‌ست ساڵ خوێندن جێگ ‌ه ‌ی‬ ‫داخ ‌ه هه‌ندێك نووسه‌ر تائێستاش له‌سه‌ر‬ ‫الیه‌ن ‌ه چاكه‌كان ‌ی ئه‌م كتێب ‌ه ده‌نووسن‪،‬‬ ‫له‌جیات ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی بیربكه‌نه‌و‌ه له‌دانان ‌ی‬ ‫كتێبێك ‌ی نوێ‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌دن��ی��ا ‌ی گ��ۆڕان��ك��اری��ی��دا سااڵن ‌ه‬ ‫گۆڕانكار ‌ی له‌پرۆگرامدا ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گۆڕانكار ‌ی ناكه‌یت ده‌كه‌ویت ‌ه فارگۆن ‌ی‬ ‫كۆتای ‌ی شه‌مه‌نه‌ده‌فه‌ره‌كه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گۆڕانكاریش ده‌كه‌یت له‌ناو فاروگۆنه‌كاندا‬ ‫تووش ‌ی كێشمه‌كێش ده‌بیت‪ ،‬گۆڕانكار ‌ی‬ ‫مانا ‌ی ژیانه‌‪ ،‬نوێبوونه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌گه‌ین ‌ه فاروگۆن ‌ی یه‌كه‌م گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌فاروگۆن ‌ی كۆتایش نه‌بیت‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫رێگر هه‌بێت مێژوو ده‌یسه‌لمێنێت ك ‌ه‬ ‫گۆڕانكار ‌ی ده‌توانێت ده‌نگ ‌ی رێگره‌كان‬ ‫كپبكاته‌وه‌و هێد ‌ی هێد ‌ی بێده‌نگیان‬ ‫بكات‪ .‬ئ�ه‌و‌ه ‌ی رامانده‌كێشێت بۆ ناو‬ ‫بابه‌ته‌كه‌مان مانگرتن ‌ی ئه‌م دوایی ‌ه ‌ی‬ ‫خوێندكاران ‌ه ك ‌ه به‌بێ ئ �ه‌و‌ه ‌ی بزانن‬ ‫بڕیار ‌ی گۆڕین ‌ی سیستم ‌ی نوێی خوێندن‬ ‫قازانج ‌ی بۆ كێیه‌‪.‬‬ ‫ل�����ه‌دوا ‌ی ب�ه‌س��ت��ن� ‌ی ك��ۆن��گ��ر‌ه ‌ی‬ ‫پ��ه‌روه‌رده‌ی�� ‌ی ل� ‌ه رۆژان��� ‌ی ‪/24-22‬ی‬

‫ئایاری‌‪ 2007/‬ئه‌م بڕیار‌ه له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردستان بڕیاری كۆتای ‌ی پێدراو‌ه ب ‌ه‬ ‫به‌ند ‌ی ‪ 49‬له‌یاسا ‌ی سیستم ‌ی خوێندنگ ‌ه‬ ‫ئاماده‌ییه‌كان‪ ،‬له‌ساڵ ‌ی ‪‌2009‬ه به‌م‬ ‫شێوه‌ی ‌ه بڕیاردراوه‌‪:‬‬ ‫به‌ند ‌ی ‪ :49‬تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی قۆناغ ‌ی‬ ‫ئاماده‌ی ‌ی پۆله‌كان ‌ی ‪ 12 ،11‬بریتین‬ ‫له‌مان ‌ه ‌ی خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫ی �ه‌ك �ه‌م‪ :‬تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی ناو‬ ‫پ��ۆل‪ ،‬رۆژان���ه‌و مانگانه‌‪ :‬به‌مه‌به‌ست ‌ی‬ ‫تاقیكردنه‌و‌ه ‌ی كۆششی خوێندكاران‬ ‫له‌ماو‌ه ‌ی ساڵ ‌ی خوێندندا‪ ،‬مامۆستا‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی رۆژان��� ‌ه ل�ه‌م��او‌ه ‌ی‬ ‫وانه‌كانداو له‌كات ‌ی گونجاو جێبه‌جێده‌كات‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی مانگانه‌ش له‌كۆتای ‌ی‬ ‫هه‌موو مانگێك ‌ی خوێندندا ئه‌نجامده‌دات‬ ‫به‌مه‌رجێك ل �ه‌ه �ه‌ر وه‌رزێ���ك ل��ه‌دوو‬ ‫تاقیكردنه‌و‌ه كه‌متر نه‌بێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی كۆتای ‌ی‬ ‫ساڵ‪:‬‬ ‫أ‪ .‬ئه‌میش به‌دوو خول ئه‌نجامده‌درێت‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان له‌كۆتای ‌ی ساڵ ‌ی خوێندن‌و‬ ‫دووه‌میان له‌كۆتای ‌ی پشوو ‌ی هاوینه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م تاقیكرنه‌وه‌ی ‌ه ت �ه‌واو ‌ی پرۆگرام ‌ی‬ ‫خوێندن ده‌گرێته‌و‌ه كاتێ ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫ئ �ه‌م دوو تاقیكردنه‌وه‌یه‌ش له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی گشت ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫ده‌ست نیشانده‌كرێن‪.‬‬ ‫ب‪ .‬وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رد‌ه بۆ ‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫سیستم ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان ‌ی ئاماده‌ی ‌ی‬ ‫پۆله‌كان ‌ی ‪11‬و ‪ 12‬به‌ئاڕاست ‌ه ‌ی سیستم ‌ی‬ ‫وه‌رز ‌ی به‌رێت‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬تاقیكردنه‌و‌ه گشتیه‌كان‪:‬‬ ‫أ‪ .‬تاقیكردنه‌و‌ه گشتیه‌كان ‌ی قۆناغ ‌ی‬ ‫ئاماده‌ی ‌ی به‌دوو خول ئه‌نجامده‌ده‌رێن‬ ‫به‌پێی رێنماییه‌كان ‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی‬ ‫گشت ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان‪.‬‬ ‫ب‪ .‬نمر‌ه ‌ی كۆتای ‌ی تاقیكردنه‌و‌ه‬ ‫گشتیه‌كان بۆ لقه‌كان ‌ی زانستی‌و وێژه‌ی ‌ی‬ ‫به‌م شێوه‌ی ‌ه ‌ی خواره‌و‌ه ئه‌ژمار ده‌كرێت‪:‬‬ ‫‪ .1‬خوێندكار له‌قۆناغ ‌ی ئاماده‌ی ‌ی‬ ‫رێژه‌ی ‌ی نمر‌ه ‌ی له‌‪ %10‬له‌پۆل ‌ی ‪‌10‬و له‌‪%15‬‬ ‫له‌پۆل ‌ی ‪ 11‬له‌گه‌ڵ خوێدا كۆده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬رێ���ژه‌ی��� ‌ی ل�����ه‌‪ %75‬ن��م��ر‌ه ‌ی‬ ‫له‌بابه‌ته‌كان ‌ی تاقیكردنه‌و‌ه ‌ی گشت ‌ی پۆل ‌ی‬ ‫‪ 12‬وه‌رده‌گیرێت ‪.‬‬ ‫‪ .3‬رێ���ژه‌ی��� ‌ی ل�����ه‌‪ %75‬ن��م��ر‌ه ‌ی‬ ‫له‌بابه‌ته‌كان ‌ی تاقیكردنه‌و‌ه ‌ی گشت ‌ی پۆل ‌ی‬ ‫‪ 12‬وه‌رده‌گیرێت ئه‌نجام ‌ی كۆتای ‌ی قۆناغ ‌ی‬ ‫ئاماده‌ی ‌ی بۆ پێشبڕكێكردن له‌زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكاندا‪ ،‬كۆكراو‌ه ‌ی رێژه‌ی نمر‌ه ‌ی‬ ‫پۆله‌كان ‌ی ‪‌10‬و ‪‌11‬و ‪ 12‬ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬رێژ‌ه ‌ی وه‌رگیراو له‌هه‌ردوو پۆل ‌ی‬ ‫‪‌10‬و ‪ 11‬له‌و بابه‌تان ‌ه وه‌رده‌گیرێت ك ‌ه‬ ‫هاوبه‌شن له‌گه‌ڵ ئه‌و بابه‌تان ‌ه ‌ی ده‌چن ‌ه‬ ‫تاقیكردنه‌و‌ه گشتیه‌كان له‌پۆل ‌ی ‪.12‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬ئه‌نجامدان ‌ی تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫گشتییه‌كان‪:‬‬ ‫أ‪ .‬به‌فه‌رمان ‌ی وه‌زی��ر ‌ی پ �ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫لیژنه‌یه‌ك پێكده‌هێنرێت به‌سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫بریكار ‌ی وه‌زاره‌ت ك ‌ه پێی ده‌گوترێت‬

‫ل��ی��ژن� ‌ه ‌ی ب���ه‌رده‌وام��� ‌ی تاقیكردنه‌و‌ه‬ ‫گشتییه‌كان‌و دوات��ر به‌ناو ‌ی لیژنه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامه‌و‌ه ده‌ناسرێت‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ئه‌ندامان ‌ی لیژن ‌ه ‌ی به‌رده‌وام له‌و‬ ‫كه‌سان ‌ه ده‌ستنیشان ده‌كرێن ك ‌ه ناسراون‬ ‫ب ‌ه دڵسۆزی‌‌و گیان ‌ی به‌رپرسیارێتی‌‌و‬ ‫ده‌ستپاكی‌و خ��اوه‌ن ئه‌زمون له‌بوار ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌و فێركردن‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشت ‌ی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانیش ده‌بێت ‌ه جێگری‌‬ ‫سه‌رۆك ‌ی لیژنه‌‪.‬‬ ‫پ‪ .‬لیژن ‌ه ‌ی ب����ه‌رده‌وام پێكه‌و‌ه‬ ‫به‌رپرسن له‌به‌ڕێوه‌بردن ‌ی تاقیكردنه‌و‌ه‬ ‫گشتییه‌كان‌و دان��ان� ‌ی پرسیاره‌كان‌و‬ ‫پاراستن ‌ی نهێنییه‌كانی‌‌و ده‌رهێنان ‌ی‬ ‫رێ��ن��م��ای� ‌ی ت��ای��ب �ه‌ت به‌رێكخستنی‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌چوون ‌ی راگه‌یاندن ‌ی ئه‌نجامه‌كانی‌و‬ ‫به‌دواداچوونه‌وه‌یان‪ ،‬كاره‌كان ‌ی لیژنه‌ی‬ ‫به‌رده‌وام به‌كار ‌ی به‌ده‌رای ‌ی (أستپنائی‌)‬ ‫داده‌ن��رێ��ت جیا له‌كار ‌ی فه‌رمانبه‌ر ‌ی‬ ‫ئاسایی‌‪.‬‬ ‫الیــه‌ن ‌ه باشه‌كانــ ‌ی ئــه‌م بڕیاره‌‬ ‫‪ .1‬به‌رزكردنه‌و‌ه ‌ی ئاست ‌ی زانست ‌ی‬ ‫خوێندكاران‪ ،‬وات ‌ه خوێندكار له‌جیات ‌ی‬ ‫ئ �ه‌و‌ه ‌ی ‪ 1‬ساڵ له‌پۆل ‌ی ‪12‬دا هه‌موو‬ ‫تواناكان ‌ی خۆی بخات ‌ه گه‌ڕ ئه‌وا ل ‌ه ‪3‬‬ ‫ساڵدا له‌پۆله‌كان ‌ی ‪ 12-11-10‬تواناكان ‌ی‬ ‫خ���ۆی ده‌خ��ات��ه‌گ��ه‌ڕ‪ ،‬به‌خه‌رمانێك‬ ‫له‌زانسته‌و‌ه ده‌چێت ‌ه زانكۆكان‪.‬‬ ‫‪ .2‬دابه‌شكردن ‌ی نمره‌كان بۆ ‪3‬‬ ‫س��اڵ هۆكارێك ‌ی ت��ر ‌ی یارمه‌تیده‌ر ‌ی‬ ‫خوێندكارانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پاڵپشتێك ‌ی‬ ‫باش ‌ه بۆ خوێندكاران له‌كات ‌ی روودان ‌ی‬ ‫حاڵه‌تێك ‌ی ل��ه‌ن��اك��اودا ب��ۆ نموون ‌ه‬ ‫له‌سااڵن ‌ی پێشوودا زۆرج��ار رووی��داو‌ه‬ ‫ك ‌ه خوێندكارێك له‌قۆناغ ‌ی ناوه‌ندیی‌‌و‬ ‫ئاماده‌یی جاراندا به‌خشراو‌ه له‌وانه‌كان‪،‬‬ ‫وات ‌ه به‌رزترین نمر‌ه ‌ی به‌ده‌ستهێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌پۆل ‌ی شه‌شه‌م ‌ی ئاماده‌یی جاراندا‬ ‫به‌هۆی روودان ‌ی حاڵه‌تێك ‌ی له‌ناكاوه‌و‌ه‬ ‫وه‌ك مردن ‌ی نزكترین كه‌س‪ ،‬حاڵه‌ت ‌ی‬ ‫نه‌خۆشییه‌ك ‌ی كتوپڕ ‌ی خێزانه‌ك ‌هی‌‪،‬‬ ‫تووشی شۆكبوون له‌تاقیكردنه‌وه‌دا‪...‬‬ ‫هتد به‌هۆی ئه‌م بارودۆخانه‌و‌ه نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫ئه‌و نمره‌ی ‌ه به‌ده‌ستبهێنێ‌و له‌ئاست‬ ‫زیره‌كییه‌ك ‌ه ‌ی جارانی نه‌بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫له‌یه‌كێك له‌كۆلێژه‌كان ‌ی تر وه‌رگیراو‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌ئاست ‌ی خواسته‌كان ‌ی ئه‌و خوێندكاره‌دا‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌م سێ ساڵ ‌ه دابه‌شبوون ‌ی‬ ‫نمره‌كان به‌سه‌ریاندا رزگاربوون ‌ه له‌و‬ ‫حاڵه‌ت ‌ه له‌ناكاوانه‌‪ ،‬خوازیارین له‌جیات ‌ی‬ ‫ئه‌و ‪ 25‬نمره‌ی ‌ه بۆ پۆل ‌ی ‪ 11-10‬بكرای ‌ه‬ ‫به‌‪ 50‬نمر‌ه بۆ ئه‌و پۆالن ‌ه ‌ی سه‌ره‌وه‌و‬ ‫نمر‌ه ‌ی پۆل ‌ی ‪12‬ی ئاماده‌یی له‌سه‌ر ‪50‬‬ ‫نمر‌ه بوایه‌‪ ،‬ئه‌و كات ‌ه خوێندكار زیاتر له‌م‬ ‫بارودۆخان ‌ه ‌ی س �ه‌ره‌وه‌دا سوودبه‌خش‬ ‫ده‌بوون‪.‬‬ ‫الیه‌ن ‌ه نه‌رێنییه‌كان (سلبییه‌كان)‬ ‫یه‌كێك له‌گرفته‌كان ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫جیاواز ‌ی هه‌ی ‌ه له‌نێوان خوێندنگه‌كاندا‬ ‫له‌شێواز ‌ی به‌ڕێوه‌بردن‌و وانه‌وتنه‌وه‌دا‪،‬‬ ‫ل����ه‌و ج���ی���اوازی���ی���ه‌ش���دا ه �ه‌ن��دێ��ك‬ ‫له‌مامۆستایان ناتوانن حه‌قی ته‌واو ‌ی‬ ‫نمره‌كان ‌ی خوێندكاران بده‌ن‪ ،‬له‌هه‌ندێك‬ ‫خوێندنگه‌دا ن��م��ر‌ه ‌ی زی���اد ده‌در ‌ێ‬ ‫له‌هه‌ندێك خوێندنگه‌دا نمر‌ه ‌ی كه‌م‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش بووه‌ته‌هۆی كێش ‌ه ‌ی‬ ‫خوێندكاران له‌میكانیزم ‌ی به‌ڕێوه‌چوون ‌ی‬ ‫دانان ‌ی نمره‌دا‪.‬‬ ‫به‌هه‌ر حاڵ الیه‌ن ‌ه باشه‌كان ‌ی زۆر‬ ‫زیاتر‌ه ل ‌ه الیه‌ن ‌ه خراپه‌كان ‌ی ده‌بوای ‌ه‬ ‫خوێندكاران له‌جیات ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی مانبگرن‬ ‫شه‌ڕ ‌ی دابه‌شبوون ‌ی نمره‌یان بكردای ‌ه‬ ‫به‌سه‌ر پۆله‌كاندا بۆئه‌و‌ه ‌ی بیانتوانیای ‌ه‬ ‫به‌خه‌رمانێك ل�ه‌زان��س��ت بچونایه‌ت ‌ه‬ ‫زانكۆكانه‌وه‌‪.‬‬ ‫*به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی نووسین له‌روژنام ‌ه ‌ی ئامانج‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی ده‌ربه‌ندیخان‬

‫جيهانبينی په‌روه‌رده‌‬ ‫فــایــه‌ق ســـه‌عــیــد‬

‫هه‌ڵسه‌نگاندنی سیستمی‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‬ ‫ئه‌گه‌ر بۆم هه‌بێت یه‌كێك له‌و بڕیاران ‌ه هه‌ڵبژێرم ك ‌ه له‌چوارچێوه‌ی ریفۆرمی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫‪ 2007‬له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و په‌رله‌مان په‌سه‌ندكرا ئه‌و‌ه ئه‌و بڕیار‌ه هه‌ڵده‌بژێرم ك ‌ه‬ ‫وه‌زیری په‌روه‌رد‌ه هه‌ڵیپه‌سارد‪.‬‬ ‫به‌هه‌موو پێوانه‌یه‌كی زانستی‌و مه‌عریفی ئه‌و‌ه یه‌كێك بوو له‌بڕیار‌ه هه‌ر‌ه باشه‌كان‬ ‫ك ‌ه ده‌شێت له‌پیاده‌كردنیدا هه‌ڵ ‌ه هه‌بوو بێت‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ڵپه‌ساردنی بریاڕی دابه‌شكردنی‬ ‫نمره‌كان به‌سه‌ر هه‌ر سێ پۆلی ‪12-10‬و گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ سیستم ‌ه كۆنه‌ك ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌بڕیاره‌‬ ‫دواكه‌وتووه‌كانی سه‌رد‌هم‌و یه‌كێك ‌ه له‌و هه‌ڵ ‌ه مێژوویانه‌ی مرۆڤ به‌ده‌گمه‌ن جورئه‌ت‬ ‫ده‌كات بڕیاری له‌سه‌ر بدات‪.‬‬ ‫هه‌موو پسپۆڕێك له‌بواری په‌روه‌رده‌ی هاوچه‌رخدا به‌بیستنی ئه‌و بڕیار‌ه تواناو‬ ‫لیاقه‌تی وه‌زیری په‌روه‌رد‌ه ده‌خات ‌ه ژێر پرسیاره‌و‌ه ك ‌ه تا چ راده‌یه‌ك له‌په‌روه‌رده‌و‬ ‫پرۆسه‌ی فێكردن شاره‌زایه‌‪ ،‬ده‌ركردنی ئه‌م بڕیار‌ه سه‌رپێیی ‌ه به‌ده‌ر له‌وه‌ی نایاساییه‌‬ ‫له‌هه‌مانكاتیشدا سه‌رچاوه‌ی ئاوه‌كان لێڵتر ده‌كاته‌وه‌و هه‌نگاوێك ‌ه به‌ره‌و دواوه‌مان‬ ‫ده‌بات‪ ،‬ئه‌و هه‌موو په‌روه‌رده‌كارانه‌ی له‌ده‌ركردنی ئه‌و بڕیاره‌دا كاریان كردوو‌ه هه‌ر‬ ‫له‌قۆناغی لێكۆڵینه‌وه‌و ئاماده‌كردنه‌و‌ه تا قۆناغی داڕشتنی له‌چوارچێوه‌ی بڕیاردا‬ ‫هه‌وڵ‌و ماندووبوونێكی یه‌كجار زۆریان دیوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌بێ شاره‌زابوون له‌و بنه‌مایانه‌و‬ ‫به‌بێ ئاگاداری له‌سیستمی پ �ه‌روه‌رده‌و شاره‌زابوون له‌میكانیزمی سیستمی نوێ‪،‬‬ ‫وه‌زیری په‌روه‌رد‌ه دێت‌و هه‌موو به‌سه‌ر یه‌كدا ده‌داو تێكیده‌داته‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت بڕیاری‬ ‫هه‌ڵپه‌ساردنی ئه‌وه‌ند‌ه كورت بوو بواری ئه‌وه‌شی تێدا نه‌هێشته‌و‌ه ك ‌ه مرۆڤ له‌وه‌‬ ‫بكۆڵێته‌و‌ه ئایا ئه‌م بڕیار‌ه چۆن هات ‌ه كایه‌وه‌و له‌كوێ كاری پێده‌كرێت بۆ خراپه‌و‬ ‫چۆن چاره‌سه‌ری خراپه‌كانی بكرێت‪ .‬وه‌زیری په‌روه‌رد‌ه بڕیاری ئه‌وه‌یدا پێداچوونه‌وه‌‬ ‫بۆ كۆی سیستمه‌ك ‌ه بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م پێداچوونه‌وه‌ی ‌ه به‌مانای هه‌ڵسه‌نگاندن بێت‬ ‫ئه‌و‌ه كارێكی باشه‌و له‌ناو خودی سیستمه‌كه‌دا ئه‌و‌ه هاتوو‌ه ك ‌ه ده‌بێ هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ‬ ‫سیستمه‌ك ‌ه بكرێت‪ ،‬به‌اڵم لێره‌دا پرسیار ئه‌وه‌ی ‌ه چۆن ئه‌م كار‌ه بكرێت؟‬ ‫وه‌زیری په‌روه‌رد‌ه ئه‌وه‌ی راگه‌یاند ك ‌ه ئه‌وان بۆ ئه‌م كار‌ه كۆنگر‌ه ده‌به‌ستن‌و‬ ‫رای دایبابه‌كان‌و خوێندكارانیش وه‌رده‌گ��رن‪ ،‬ده‌رب��اره‌ی ئه‌م كار‌ه به‌ڕێز وه‌زیری‬ ‫پ �ه‌روه‌رد‌ه كۆمه‌ڵێ قسه‌ی تریشی كردوو‌ه ك ‌ه بۆ من جێگای سه‌رسوڕمانن‪ ،‬به‌ر‬ ‫له‌هه‌موو شتێك هه‌ڵسه‌نگاندن پێویستی به‌كۆنگر‌ه نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو كاری نوخبه‌یه‌كی زۆر‬ ‫وردبین‌و شاره‌زای ‌ه له‌كاری سیستمی په‌روه‌رده‌یی‌و گرتنی هه‌ر كۆنگره‌یه‌ك بۆ كاری‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن مانای ئه‌وه‌ی ‌ه مرۆڤ له‌پێناسه‌ی كۆنگره‌و هه‌ڵسه‌نگاندندا كۆرتبینی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬زۆر به‌الشمه‌و‌ه سه‌یر‌ه له‌سه‌ر ئاستی حكومه‌تدا ئه‌و كار‌ه به‌رجه‌ست ‌ه ببێت‪،‬‬ ‫دواتر به‌شداریپێكردنی مندااڵن‌و هه‌رزه‌كاران‌و دایبابه‌كان ئاماژه‌یه‌كی زۆر مه‌ترسیداره‌و‬ ‫بۆ من دوو خاڵ ده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه هه‌ردووكیان زۆر مه‌ترسیدارن‌و لیاق ‌هت‌و شاره‌زایی‬ ‫وه‌زیری په‌روه‌رد‌ه ده‌خات ‌ه ژێر پرسیاره‌وه‌‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناكرێت كۆمه‌ڵێك پسپۆرو‬ ‫شاره‌زا به‌پاڵپشتی وه‌زیری په‌روه‌رده‌و سه‌ره‌ك وه‌زیران هه‌وڵبده‌ن سیستمێكی نوێ بۆ‬ ‫په‌روه‌رد‌ه پێكه‌وه‌بنێن‌و دوای ئه‌و‌ه كۆمه‌ڵێكی دیك ‌ه بێن‌و هه‌ڵیبسه‌نگێنن ك ‌ه به‌شێكیان‬ ‫نه‌له‌رووی ته‌م ‌هن‌و نه‌له‌رووی زانسته‌و‌ه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك شاره‌زاییه‌كیان نییه‌‪ ،‬له‌هیچ‬ ‫شوێنێكی ئه‌م دونیایه‌دا دایبابه‌كان‌و خوێندكاران سیستمه‌كان هه‌ڵناسه‌نگێنن‪ .‬لێره‌دا‬ ‫مه‌به‌ستی من ئه‌و‌ه نیی ‌ه خوێندكاران گرنگ نین‌و نابێت ئێم ‌ه گوێ بۆ بۆچوونه‌كانیان‬ ‫رانه‌دێرین‪ ،‬بۆچوونی خوێندكاران جێگایه‌كی دیكه‌ی هه‌ی ‌ه ئه‌ویش ئه‌و راپۆرت‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وانه‌ی ‌ه ك ‌ه ده‌بێ بۆ پرۆسه‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن ئاماد‌ه بكرێن‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی دیكه‌‬ ‫ئه‌و لێكۆڵینه‌وانه‌ی ده‌بێ بخرێن ‌ه به‌رده‌ستی شاره‌زایان ده‌بێ له‌به‌ر رۆشنایی الیه‌نی‬ ‫پراكتیكی سیستم ‌ه تازه‌كه‌دا نووسرابێت‌و ئه‌و‌ه روون بكرێته‌و‌ه ك ‌ه تا چه‌ند خوێندكاران‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و سیستمه‌دا هه‌ڵ ده‌كه‌ن یا نا‪ ،‬چیمان پێویست ‌ه بۆئه‌وه‌ی ئه‌و كه‌موكوڕیانه‌‬ ‫پڕبكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬له‌وێدا بێگومان كێشه‌ی بینا‪ ،‬كه‌می مامۆستا‪ ،‬گرفتی پرۆگرامه‌كان ‪...‬هتد‬ ‫له‌روانگه‌ی مامۆستایان‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان‌و خوێندكارانیشه‌و‌ه دێن ‌ه به‌رباس‪.‬‬ ‫من پێموای ‌ه هه‌ر راپۆرت‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك به‌بێ ئه‌م فاكته‌ر‌ه دروست نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن‌و بڕیاردان له‌سه‌ر هه‌رشتێك نابێت رای خوێندكاران‌و دایبابه‌كان‬ ‫وه‌رگیرێت‪ ،‬چونك ‌ه سیستمی هه‌ر واڵتێك شاره‌زایان‌و پسپۆره‌كان ده‌ینووسنه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫ئه‌و شاره‌زایان ‌ه مامۆستاو به‌ڕێه‌وبه‌رن یا نووسه‌رو بیرمه‌ندن له‌بواری په‌روه‌رده‌دا‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت هه‌میش ‌ه ب�ه‌س�ه‌ر ج��ۆری‬ ‫سیستمی په‌روه‌رده‌ییدا زاڵ بووه‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫ویستویه‌تی كردویه‌تی‪ ،‬له‌كۆنگره‌دا سه‌ره‌ك‬ ‫وه‌زی����ران له‌په‌یامه‌كه‌ی خ��ۆی��دا داوای‬ ‫گۆڕانكاری كردو وه‌زیری په‌روه‌رده‌ش خۆی‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی جیدی له‌گه‌ڵ گۆڕانكارییه‌كی‬ ‫به‌شداریپێكردنی‬ ‫هاوچه‌رخ‌و نوێخوازدا بوو‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫كه‌سانێكی بێتواناو‬ ‫له‌به‌شداربووه‌كانی كۆنگره‌و ته‌وه‌ره‌كانیدا‬ ‫‌ی‬ ‫نه‌شاره‌زا له‌پرۆسه‬ ‫ره‌نگی دابۆوه‌‪ ،‬به‌الی منه‌و‌ه به‌شداریپێكردنی‬ ‫كه‌سانێكی بێتواناو نه‌شاره‌زا له‌پرۆسه‌ی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی سیستمی په‌روه‌رده‌یی ك ‌ه‬ ‫سیستمی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫دوێنێ توانرا به‌شێوه‌یكی باش گۆڕانكاری‬ ‫ك ‌ه دوێنێ توانرا‬ ‫تێدا بكرێت ئاماژه‌یه‌كی ترسناك ‌ه بۆئه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێوه‌یكی باش‬ ‫كاری هه‌ڵسه‌نگاندنه‌ك ‌ه زیاتر به‌الی به‌ره‌ی‬ ‫گۆڕانكاری تێدا‬ ‫كۆنسێرڤاتیڤه‌كاندا ده‌شكێته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫بكرێت ئاماژه‌یه‌كی‬ ‫به‌الی منه‌و‌ه به‌شداربووه‌كانی ئه‌و كار‌ه‬ ‫ترسناكه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ئه‌نجام ‌ه كۆتاییه‌ك ‌ه به‌ده‌سته‌و‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ی كاری‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬شتێكی روون� ‌ه ئه‌گه‌ر كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌س ك ‌ه داكۆكی له‌سیستمی به‌ناوه‌ندبوونی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنه‌كه‌‬ ‫نمره‌و بڕیارو تاقیكردنه‌وه‌كان ‪...‬هتد بكه‌ن‬ ‫زیاتر به‌الی به‌ره‌ی‬ ‫كاری هه‌ڵسه‌نگاندنه‌كان بكه‌ن ئه‌و‌ه بێگومان‬ ‫كۆنسێرڤاتیڤه‌كاندا‬ ‫ئه‌نجامی هه‌ڵسه‌نگاندنه‌كان به‌و ئاڕاسته‌یه‌دا‬ ‫ده‌شكێته‌وه‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫کلتور‬

‫‪12‬‬

‫ی داهاتوودا ماسته‌رپالن ده‌خه‌ین ‌ه به‌رده‌م خه‌ڵك"‬ ‫"له‌چه‌ند رۆژ ‌‬

‫ی سلێمانی‌ بۆ ده‌ستوور‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫سازدانی‌‪ :‬گۆران وه‌هاب‬

‫ی‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال سه‌رۆكی‌ شاره‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌ له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستووردا ده‌ڵێت پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ریسایكڵبینه‌كه‌ی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكنه‌كه‌وتنی‌ كۆمپانیاكه‌و شاره‌وان ‌‬ ‫له‌سه‌ر چۆنیه‌تی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ زبڵ‌و‬ ‫خاشاكی‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫‪............................‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫شاره‌وانی‌ سه‌رقاڵی‌ دروستكردن ‌‬ ‫ماسته‌رپالنی‌ شاری‌ سلێمانیه‌‪ ،‬ئه‌و ‌ه‬ ‫به‌كوێ‌ گه‌یشت؟‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال‪ :‬هه‌فته‌ی‌ رابردوو‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت��ی‌ شاره‌وانی‌ ماسته‌رپالن ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌ په‌سه‌ندكرد‪ ،‬له‌چه‌ند رۆژ ‌‬ ‫داهاتوودا له‌راگه‌یاندنه‌كان‌و ده‌زگا‬ ‫ره‌سمیه‌كانه‌وه‌ بۆ م��اوه‌ی‌ ‪ 90‬رۆژ‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نین تا هاوواڵتیان‌و ده‌زگا‬ ‫ی‬ ‫ره‌سمییه‌کان‌ تێبینی‌و سه‌رنجه‌كان ‌‬ ‫خۆیانی‌ له‌سه‌ر بده‌ن‪ ،‬دواتر په‌سه‌ند‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ تا ئه‌م ماوه‌یه‌ش‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر كاری‌ له‌سه‌ر ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم دوا ‌‬ ‫‪ 90‬رۆژ به‌پێی‌ یاسا په‌سه‌ند ده‌كرێت‬ ‫الیه‌نی‌ یاسایی خۆی‌ وه‌رده‌گرێـت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬تاچه‌ند كه‌موكوڕ ‌‬ ‫تێدا نییه‌؟‬ ‫خ �ه‌س��ره‌و ك �ه‌م��ال‪ :‬ش��ت هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌دنیادا كه‌موكوڕی‌ تێدا نه‌بێت؟‬ ‫ماسته‌رپالن شتێكه‌ ده‌بێت به‌رده‌وام‬ ‫ك��اری‌ تێدا بكرێت‪ ،‬چونكه‌ شار‬ ‫ف��راوان ده‌بێت‌و ده‌بێت ب��ه‌رده‌وام‬ ‫زانیاری‌ ت��ازه‌ داخ�ڵ‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌و ‌ه‬ ‫له‌هه‌موو دنیادا وایه‌‪ ،‬ماسته‌رپالن‬ ‫واته‌ نه‌خشه‌ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‪ ،‬ناوچه‌كان‬ ‫ج��ی��اده‌ك��ات �ه‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم شوێنه‌كان‬

‫خه‌سره‌و که‌مال‪ .‬فۆتۆگراف‪ :‬ئیدریس ئه‌بوبه‌کر‬

‫مه‌سه‌له‌ی‌ ریسایكلبین‬ ‫هه‌ڵوه‌شێندرایه‌و ‌ه ئێستا‬ ‫به‌نیازی‌ رێگایه‌كی‌ ترین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ه ژێر زه‌و ‌‬ ‫ئه‌ویش خستن ‌‬ ‫ه‬ ‫ئه‌و خۆڵ‌‌و خاشاكه‌ی ‌‬ ‫ی زانستی‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب �ه‌پ��ێ �ی‌ گ��ه‌ش��ه‌ك��ردن��ی‌ ش��اره‌ك�� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ج��ی��اده‌ك��رێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك نه‌خشه‌ ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ ناوچه‌ی‌ نیشته‌جێبوون‌و‬ ‫ی‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و شه‌مه‌نده‌فه‌ر‌و شه‌قام ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتی‌ دیاریده‌كات‪ ،‬به‌شێكی‌ زۆر ‌‬ ‫ماسته‌رپالنی‌ سلێمانی‌ جێبه‌جێكراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬چ��ه‌ن��د ساڵیك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫داب�ه‌ش��ك��ردن�ی‌ زه‌وی‌ له‌سلێمان ‌‬ ‫راگیراوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌سنووری‌ ئێوه‌دا‬ ‫چه‌ندین پارچه‌ زه‌وی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ڵێن بڕیاری‌ حكومه‌ته‌ خۆ‬ ‫ئێوه‌ ده‌توانن داوا له‌حكومه‌ت بكه‌ن‬ ‫ی‬ ‫تاخه‌ڵك لێی‌ سوودمه‌ند بێت‪ ،‬ئه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ شاره‌وانی‌ هه‌ولێر‌و دهۆك زه‌و ‌‬ ‫دابه‌شده‌كه‌ن؟‬ ‫ی‬ ‫خ��ه‌س��ره‌و ك��ه‌م��ال‪ :‬ب�ه‌ب��ڕی��ار ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت سیاسه‌تی‌ دابه‌شكردن ‌‬ ‫ل��ه‌س��ن��ووری‌ ش���اره‌ گ��ه‌وره‌ك��ان��دا‬ ‫راگیراوه‌‪ ،‬یاسایه‌كی‌ نوێ‌ ده‌رچوو ‌ه‬

‫كه‌ دابنیكردنی‌ شوێنی‌ نیشته‌جێبوون‬ ‫له‌ڕێگای‌ شوقه‌‌و خانوه‌وه‌ بكرێت‬ ‫ئ��ه‌وی��ش ده‌زگ�����ای‌ وه‌ب �ه‌ره��ێ��ن��ان‬ ‫ب���ه‌وك���اره‌ ه �ه‌ڵ��ده‌س��ت��ێ��ت‪ ،‬راس��ت� ‌ه‬ ‫ش��اره‌وان�ی‌ زه‌وی‌ بۆ دابینده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم وه‌به‌رهێنه‌ر ده‌یكات به‌یه‌كه‌ ‌‬ ‫نیشته‌جێبوون‌و هاوواڵتیانیش له‌و‬ ‫رێگایه‌وه‌ لێی‌ سودمه‌ند ده‌بن‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ نیشته‌جێبوون‬ ‫ی‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر دابه‌شكردن ‌‬ ‫زه‌وی‌ ب���ۆ ئ��ه‌وه‌ب��ێ��ت كه‌سێك‬ ‫وه‌ریگرتبێت‌و دواتر فرۆشتبێتیه‌و ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشته‌جێبوون ن �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬زۆرب��ه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و ك �ه‌س��ان �ه‌ی‌ پێشتر زه‌وی���ان‬ ‫وه‌رده‌گرت سودیان لێوه‌رنه‌گرتووه‌‌و‬ ‫فرۆشتویانه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌سنوری‌ شاره‌وانیه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫دهۆكیشدا زه‌وی‌ دابه‌شناكرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ بڕیاره‌كه‌ی‌ حكومه‌ت یه‌ك‬ ‫بڕیاره‌ كه‌ له‌‪2006/6/8‬دا ده‌رچووه‌‌و‬ ‫له‌وكاته‌وه‌ زه‌وی‌ دابه‌شنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك زه‌وی��ش دابه‌شكرابێت ك ‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ پێش ئه‌و بڕیاره‌ ره‌زامه‌ندیان‬ ‫بۆ ده‌رچ���ووه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ل���ه‌دوای‌ ئه‌و‬ ‫ب�����ه‌رواره‌وه‌ زه‌وی‌ ب�ه‌ه��اوواڵت��ی��ان‬ ‫نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ده‌وت���رێ���ت ئێو ‌ه‬ ‫ناتانه‌وێت زه‌وی‌ دابه‌شبكرێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و زه‌ویانه‌ ده‌درێ��ت‬ ‫به‌كۆمپانیاكان‌و ئه‌وانیش خانوو‬ ‫ش��وق �ه‌ی‌ ل�ه‌س�ه‌ر دروس��ت��ده‌ك �ه‌ن‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش ب �ه‌ڕێ��ك��ك �ه‌وت��ن �ی‌ ن��ێ��وان‬ ‫به‌رپرسان‌و خاوه‌ن كۆمپانیاكانه‌؟‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال‪ :‬ئه‌و قسه‌ی ‌ه‬ ‫راس���ت نییه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌به‌رهێن‬ ‫ب��ه‌ئ��اره‌زووی‌ خ��ۆی‌ ن��رخ دانانێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگ��ای‌ وه‌به‌رهێنان‌و لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫دی��اری��ك��راو ب��ڕی‌ تێچونی‌ بیناك ‌ه‬

‫ده‌خه‌مڵێنن‪ ،‬پ��اره‌ی‌ زه‌وی‌ له‌سه‌ر‬ ‫هیچ هاوواڵتیه‌ك حساب ناكرێت‪،‬‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ریش ده‌ی �ه‌وێ��ت قازانج‬ ‫بكات‪ ،‬چونكه‌ به‌قیست ده‌یدات ‌ه‬ ‫هاوواڵتیان‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬چه‌ندین زه‌وی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئێوه‌وه‌ دراوه‌ به‌كۆمپانیاكان‌و كراو ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌شوقه‌‪ ،‬كه‌چی‌ بۆ دروستكردن ‌‬ ‫ئه‌و زه‌ویانه‌ مۆڵه‌تی‌ وه‌به‌رهێنانیان‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن ئێوه‌شه‌و ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆیان دابینكراوه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ به‌فه‌رمان ‌‬ ‫كێ دراون؟ وه‌ك پاك سیتی‌‪.‬‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال‪ :‬نازانم له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌ زانیاریم نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كاتی‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ پێش ده‌رچوون ‌‬ ‫یاسای‌ وه‌به‌رهێنان دروستكراوه‌‪،‬‬ ‫م��ن ب���اس ل���ه‌و ی��اس��ای �ه‌ ده‌ك���ه‌م‬ ‫ك�ه‌ ئێستا كاریپێده‌كرێت‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫زه‌وی‌ ناده‌ین به‌وه‌به‌رهێن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌ی��ده‌ی��ن ب�ه‌ده‌زگ��ای‌ وه‌به‌رهێنان‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌زگ��ای‌ وه‌به‌رهێنانیشه‌و ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌درێت به‌و كۆمپانیایانه‌ی‌ یه‌كه‌ ‌‬ ‫دروس��ت��ده‌ك��ه‌ن‪،‬‬ ‫نیشته‌جێبوون‬ ‫ی‬ ‫دوای‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ وه‌به‌رهێن مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌گ��رت ئه‌وكاته‌ ئێمه‌ ره‌زام�ه‌ن��د ‌‬ ‫له‌سه‌ر پێدانی‌ زه‌وی �ه‌ك �ه‌ ده‌ده‌ی��ن‬ ‫به‌كۆمپانیاكه‌‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬ك���ێ ب �ه‌رپ��رس � ‌ه‬ ‫ل �ه‌پ��ێ��ن �ه‌دان �ی‌ م��ۆڵ��ه‌ت مه‌به‌ستم‬ ‫له‌پرۆژه‌یه‌كی‌ له‌و شێوه‌یه‌ی‌ پاك‬ ‫سیتیه‌؟‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال‪ :‬به‌پێی‌ یاسا‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگای‌ وه‌به‌رهێنان به‌رپرسه‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ هه‌ڵبسه‌نگێنێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كاتێك زه‌وی�ه‌ك�ه‌ی‌ بۆ دابینده‌كات‬ ‫م��اوه‌ی‌ یاسایی ده‌دات �ێ‌ تاپرۆژه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌س��ت��ب�ه‌ك��ارب��ێ�ت‌و ل��ه‌و م��اوه‌ی��ه‌دا‬ ‫ته‌وابكرێت‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬س��اڵ �ی‌ راب����ردوو‬

‫له‌پێش هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ‪7/25‬دا‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن جێگری‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وكاته‌وه‌ بڕیاڕدرا ئه‌و خانوانه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫بێ تاپۆن تاپۆ بكرێن‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌كو ‌‬ ‫گه‌یشت؟‬ ‫ی‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال‪ :‬به‌ڵێ‌ به‌شێك ‌‬ ‫زۆریان تاپۆ‌و ته‌ملیك كراون‪ ،‬ئێستا‬ ‫رۆژانه‌ هاوواڵتیان دێن ئه‌و خانوان ‌ه‬ ‫ت��اپ��ۆده‌ك �ه‌ن‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش �ی‌ نه‌كرابێت‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌هاوواڵتیانه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونكه‌ هه‌ندێك له‌هاوواڵتیان تونا ‌‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی��ان نییه‌ ئ��ه‌و پ��اره‌ی��ه‌ی‌ بۆ‬ ‫تاپۆكردنی‌ ئه‌و خانوانه‌ دیاریكراو ‌ه‬ ‫دابینبكه‌ن‪ ،‬ئه‌و كاره‌ له‌شه‌و و رۆژێكدا‬ ‫ناكرێت‪ ،‬به‌شێك ل�ه‌و هاوواڵتیان ‌ه‬ ‫رازینین به‌و پاره‌یه‌ی‌ دیاریكراوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بڕیار بۆ تاپۆ‌و ته‌ملیكردن ‌‬ ‫ده‌رچوبێت ئێمه‌ ده‌یكه‌ین‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫ئ�ه‌وان�ه‌ی‌ بووبن به‌بڕیاری‌ فه‌رمی‬ ‫وه‌ك كانی‌ سپیكه‌‌و قلیاسان ئێم ‌ه‬ ‫ده‌یكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬م����اوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ساڵێكه‌ زه‌وی‌ ب��ۆ دروستكردن ‌‬ ‫ریسایكلبین له‌الیه‌ن شاره‌وانیه‌و ‌ه‬ ‫دراوه‌ به‌كۆمپانیا‪ ،‬ب �ه‌اڵم تائێستا‬ ‫دروستنه‌كراوه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫خه‌سره‌و كه‌مال‪ :‬ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌ زۆر ئاڵۆزه‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ریسایكبلین كارێكی‌ وائاسان نییه‌‪،‬‬ ‫كۆمپانیایه‌ك هاته‌ پێشه‌وه‌‌و بڕیار‬ ‫ی‬ ‫بوو جێبه‌جێیبكات‪ ،‬به‌اڵم نه‌یتوان ‌‬ ‫ب �ه‌و ك��اره‌ هه‌ڵسێت بۆیه‌ كاره‌ك ‌ه‬ ‫ه�ه‌ڵ��وه‌ش��ێ��ن��درای�ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫ك��ارگ �ه‌ی �ه‌ی‌ داده‌ن��رێ��ت پشت به‌و‬ ‫پ��اش�ه‌ڕۆی��ان�ه‌ ده‌به‌ستێت ك�ه‌ له‌و‬ ‫ی‬ ‫ش��اران �ه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬خ��ۆڵ‌‌و خاشاك ‌‬ ‫سلێمانی‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ‌ ش��ارێ��ك�ی‌ ت��ردا‬ ‫جیاوازی‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ریسایكلبین‬ ‫كارێكی‌ وا ئاسان نییه‌‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‬

‫ی‬ ‫زۆری‌ ده‌وێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر خۆڵ‌‌و خاشاك ‌‬ ‫سلێمانی به‌چه‌ند س��اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ب�ه‌راورد بكه‌یت‪ ،‬ئه‌وه‌ زۆر جیاواز‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وكاته‌ رۆژانه‌ ‪ 200‬بوتڵی‌ پالستیك ‌‬ ‫له‌ناو ئه‌و خۆڵ‌‌و خاشاكه‌ی‌ سلێمانیدا‬ ‫ی‬ ‫ن�ه‌ب��ووه‌‪ ،‬ئێستا ب �ه‌ه �ه‌زاران بوتڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫پالستیكی‌ هه‌یه‌ بۆیه‌ مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ریسایكلبینه‌كه‌ش ب��ۆ ئێره‌ زۆر‬ ‫ی‬ ‫زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬ئێستا به‌نیازی‌ رێگایه‌ك ‌‬ ‫ترین‪ ،‬ئه‌ویش له‌ژێر لێكۆڵینه‌وه‌دایه‌‪،‬‬ ‫به‌مزاوانه‌ بڕیاری‌ له‌سه‌رده‌ده‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌ویش خستنه‌ ژێر زه‌وی‌ ئه‌و خۆڵ‌‌و‬ ‫خاشاكه‌یه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ باشترین رێگه‌یه‌ بۆ واڵتی‌ ئێم ‌ه‬ ‫كه‌ له‌توانادا هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ده‌وترێت شاره‌وان ‌‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و كۆمپانیایه‌دا‬ ‫ش���ه‌ری���ك ب���ێ���ت‌و خ����ۆی‌ خ���ۆڵ‌‌و‬ ‫خاشاكه‌كه‌ی‌ بۆ دابین بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆمپانیاكه‌ نایه‌وێت ئ �ه‌وه‌ بكات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئ�ه‌و ك��اره‌ جێبه‌جێنه‌كراوه‌‌و‬ ‫وه‌ستێندرا؟‬ ‫ی‬ ‫خ�ه‌س��ره‌و ك �ه‌م��ال‪ :‬ش��اره‌وان� ‌‬ ‫ئ��ام��اده‌ب��وو ئ �ه‌و ك��اره‌ب��ك��ات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫دوات��ر كۆمپانیاكه‌ مه‌رجی‌ گران ‌‬ ‫خسته‌ س �ه‌ر ش��اره‌وان �ی‌ كه‌ له‌ناو‬ ‫گ��رێ��ب �ه‌س��ت �ه‌ك �ه‌دا ن���ه‌ب���وو‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫كۆمپانیاكه‌ وت��ی‌ ب��ه‌و مه‌رجان ‌ه‬ ‫ده‌یكه‌م‪ ،‬مه‌رجه‌كانیشی‌ جێگای‌ قبو ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی‌ پاكردنه‌وه‌ی‌ شار ‌‬ ‫سلێمانی‌ كه‌ بیده‌ین به‌كۆمپانیاك ‌ه‬ ‫له‌گرێبه‌سته‌كه‌دا نه‌بوو‪ ،‬ده‌شیان‬ ‫وت ده‌ب��ێ��ت گ��ره‌ن��ت��ی ئ�ه‌وه‌ب��ك�ه‌ن‬ ‫ه �ه‌م��وو خ���ۆڵ‌‌و خاشاكه‌كه‌ بگات‬ ‫به‌ده‌ستمان‪ ،‬ده‌بوایه‌ ئێمه‌ ئه‌وكات ‌ه‬ ‫له‌هه‌موو كۆاڵنێكدا پۆلیسێكمان‬ ‫دابنایه‌ تا كه‌س بوتڵ‌ فرێنه‌دات‪،‬‬ ‫ب��ه‌وه‌ رازی��ن �ه‌ب��ووی��ن‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا‬ ‫گرێبه‌سته‌كه‌ هه‌ڵوه‌شێندراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ی ژینگه‌ییه‌!‬ ‫هه‌ولێر چاوه‌ڕێی گرفتێكی‌ گه‌وره‌ ‌‬

‫ی چاوه‌ڕوانمانه‌‬ ‫ی ژینگه‌ی ‌‬ ‫ی له‌ئۆتۆمبێله‌كانه‌و ‌ه ده‌رده‌چن‪ ،‬كاره‌ساتێك ‌‬ ‫ی كاربۆن‌و ئه‌و هه‌موو دوكه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی ئۆكسید ‌‬ ‫ی گاز ‌‬ ‫ی زیادبوون ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی بانیشاری‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫عه‌ل ‌‬

‫ی ئ �ه‌و‬ ‫ی زۆری�����ی ژم������اره‌ ‌‬ ‫ب���ه‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ه��اورده‌ی‌ كوردستان‬ ‫ئۆتۆمبێالنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ پیسبوون ‌‬ ‫كراون‪ ،‬ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی داه��ات��وودا‬ ‫ژینگه‌ له‌چه‌ند ساڵ ‌‬ ‫ی ژینگ ‌ه‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ ،‬شاره‌زایان ‌‬ ‫ب��اس ل��ه‌وه‌ده‌ك��ه‌ن ك�ه‌ كوردستان‬ ‫ی بۆ‬ ‫ل���ه‌داه���ات���وودا ده‌ب��ێ��ت خ���ۆ ‌‬ ‫ی گ���ه‌وره‌ی‌ ژینگه‌یی‬ ‫پیسبوونێك ‌‬ ‫ئاماده‌بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆی‌ ئه‌و ‪130‬هه‌زار ئۆتۆمبێله‌ ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی رابردوودا ره‌وانه‌ ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ی گ��ه‌وره‌ ب �ه‌ر هه‌ولێر‬ ‫ك��راو‌ه پشك ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌وت���ووه‌و ئ���ه‌وه‌ش ب��ووه‌ت �ه‌ه��ۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫قه‌ره‌باڵغێكی‌ زۆر له‌شه‌قامه‌كان ‌‬ ‫شاره‌داو هه‌راسانبوونی‌ هاوواڵتیان‪.‬‬ ‫ب����ه‌ه����ۆی زۆرب�����وون�����ی ئ���ه‌و‬ ‫ئۆتۆمبێالنه‌شه‌وه‌‪ ،‬گرفتی پێسبوونی‬ ‫ژینگه‌ی شاره‌كه‌ به‌ڕای شاره‌زایانی‬ ‫بواری ژینگه‌و كه‌ش‌وهه‌وا له‌هه‌ولێر‬ ‫زیاتربووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دانیشتوویه‌ك ‌‬ ‫فه‌ره‌یدون هاشم ‌‬ ‫ی هه‌ولێره‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات‬ ‫شار ‌‬ ‫ك � ‌ه ئ �ه‌گ �ه‌ر بته‌وێت له‌شه‌قامێك‬ ‫ی زۆر‬ ‫بپه‌ڕێته‌وه‌ ئه‌وه‌ ده‌بێت ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫بوه‌ستیت‌و دوعا بكه‌یت نه‌بیت به‌ژێر‬ ‫ئۆتۆمبێله‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی ئاماره‌كان ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌هه‌ولێردا ‪262‬‬ ‫هاتووچۆ ‌‬ ‫هه‌زار ئۆتۆمبێل‌و ماتۆڕسیكل هه‌ی ‌ه‬ ‫ی رابردوودا‬ ‫كه‌ زۆرینه‌یان له‌دوو ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ن كۆمپانیاكانی‌ هێنان ‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌و‌ه هێنراونه‌ته‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌و ئاماره‌دا ك ‌ه ده‌ست رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ده‌ستوور كه‌وتووه‌ ته‌نها له‌هه‌ولێردا‬ ‫ی تایبه‌ت‌و‬ ‫‪ 144‬ه���ه‌زار ئۆتۆمبێل ‌‬ ‫ی بارهه‌ڵگرو زیاتر‬ ‫‪ 72184‬ئۆتۆمبێل ‌‬ ‫له‌ ‪ 6‬هه‌زار ماتۆڕسكیل هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ع����ه‌ق����ی����د ق��������ادر س���دی���ق‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندن‌و هۆشیار ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هاتوچۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌ راگه‌یاند "ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫خنكانی‌ هاتوچۆ له‌ئارادایه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی زووت�����ر‌ه چ��اره‌س��ه‌رێ��ك‬ ‫ه��ه‌رچ�� ‌‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ راگه‌یاندن‌و هۆشیار ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هاتوچۆ ‌‬ ‫ی وت "گرنگترین كار ك ‌ه‬ ‫به‌ده‌ستوور ‌‬ ‫پێویسته‌ ده‌س �ه‌اڵت بیكات ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫نه‌هێڵێت ئ �ه‌و ئۆتۆمبێالنه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫زووخراپ ده‌بن بێنه‌ كوردستانه‌وه‌و‬ ‫باجیان له‌سه‌ر دابنرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌ح��م �ه‌د ف��ه‌ت��اح ب �ه‌رپ��رس � ‌‬ ‫ی‬ ‫نووسینگ ‌هی‌ ئه‌حمه‌د بۆ هێنان ‌‬ ‫ئۆتۆمبێل پێیوای ‌ه هێنانی‌ ئه‌و ژمار‌ه‬ ‫ی زۆری‌ بۆ‬ ‫ی ئۆتۆمبیل زیانێك ‌‬ ‫زۆر‌ه ‌‬

‫س�ه‌ر ژینگه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی ئۆتۆمبێلیش له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیاكانه‌و‌ه له‌سه‌ر خواست ‌‬ ‫هاوواڵتییانه‌و هیچ تر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وت "له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ئه‌و به‌ده‌ستوور ‌‬ ‫یه‌ك مانگدا به‌ده‌یان هه‌زار ئۆتۆمبێل‬ ‫له‌هه‌ولێردا ساغده‌بێته‌وه‌ ك ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌و ئۆتۆمبێالنه‌ له‌سنووره‌كان ‌‬ ‫ی ئۆمه‌ران‌و باشماخه‌وه‌ دێن ‌ه‬ ‫حاج ‌‬ ‫كوردستان"‪.‬‬

‫ی‬ ‫وت��ی��ش�ی‌ "ه���ۆی‌ زۆر ف��رۆش� ‌‬ ‫ئۆتۆمبێل ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و قیست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ئێستا كۆمپانیاكان ‌‬ ‫مانگانه‌یه‌ی ‌‬ ‫ئۆتۆمبێل ك��اری‌ پ��ێ��ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بووه‌ته‌هۆ ‌‬ ‫كه‌سێك بتوانێت ئۆتۆمبێل بكڕێت"‪.‬‬ ‫ی بواری‌ ژینگ ‌ه ئاماژ‌ه‬ ‫شاره‌زایان ‌‬ ‫ب�����ه‌وه‌ده‌ده‌ن ك �ه‌ ه �ه‌م��وو جیهان‬ ‫ی‬ ‫ی ژینگ ‌هی‌ به‌هۆ ‌‬ ‫گرفتی‌ پیسبوون ‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌و‌ه هه‌یه‌‌و كوردستانیش‬

‫ی‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌و واڵتانه‌ی‌ ئه‌و گرفت ‌ه ‌‬ ‫رووبه‌ڕووبووه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ساڵێكدا ژینگ ‌ه پیسبووه‌و مه‌ترس ‌‬ ‫ی ژینگه‌ له‌ئارادایه‌‪.‬‬ ‫ته‌قینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌نان جه‌مال مامۆستا له‌به‌ش ‌‬ ‫ی سه‌اڵحه‌دین ده‌ڵێت‬ ‫ژینگه‌ له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئۆكسید ‌‬ ‫ی زیادبوونی‌ گاز ‌‬ ‫"به‌هۆ ‌‬ ‫كاربۆن له‌كوردستان‌و ئه‌و هه‌موو‬ ‫دوكه‌ڵه‌ی‌ له‌ئۆتۆمبێله‌كان ‌ه ده‌رده‌چن‬ ‫ی‬ ‫گ��رف��ت��ێ��ك�ی‌ گ�����ه‌وره‌ی‌ ژی��ن��گ�ه‌ی� ‌‬

‫هیچ هه‌وڵێک بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی کاره‌ساتی ژینگه‌یی نییه‌‪ .‬فۆتۆگراف‪ :‬عه‌لی بانیشاری‬

‫ی‬ ‫چ��اوه‌ڕوان��م��ان��ه‌"‪ .‬ه��ه‌ره‌وه��ا وت ‌‬ ‫ی زووتر‌ه هه‌وڵبدرێت‬ ‫"ده‌بێت هه‌رچ ‌‬ ‫ی رێگه‌چاره‌یه‌ك ك ‌ه‬ ‫بۆ دۆزی��ن �ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبێل‬ ‫نه‌هێڵرێت ئه‌و ژماره‌ زۆره‌ ‌‬ ‫بێته‌ كوردستانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی "دوك���ه‌ڵ���ی‌ زۆر‬ ‫ج��ه‌ن��ان وت��� ‌‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ك �ه‌و‌ه ژینگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫پیس ده‌ك��ات‌و له‌الیه‌كی‌ تریشه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ت �ه‌ن��گ �ه‌ن �ه‌ف �ه‌س � ‌‬ ‫ده‌ب���ێ���ت���ه‌ه���ۆ ‌‬ ‫هاوواڵتیان"‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫کلتور‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫الپه‌ڕ‌ه ‪17‬‬

‫مه‌ل‪ ،‬خۆی سه‌ری خۆی هه‌ڵگرێ‪ ،‬هێالن ‌ه بڵێ چی؟‬

‫"مێرده‌كه‌م به‌دار لێیده‌دام‌و ئاگری‌ تێبه‌ردام"‬

‫ی به‌سه‌ر هاوسه‌ره‌که‌یدا سه‌پاند‬ ‫ی‌و ‪10‬ملیۆن دینار ‌‬ ‫ی ‪4‬ساڵ زیندان ‌‬ ‫ی تاوان سزا ‌‬ ‫ی ساراوه‌‪ ،‬دادگا ‌‬ ‫ی ده‌نگ ‌‬ ‫ی كاسێتێك ‌‬ ‫ی بوون ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫شه‌نگ هاشم له‌دهۆك‬

‫سارا پێشئه‌وه‌ی‌ گیانله‌ده‌ستبدات‬ ‫ب��ه‌دادگ��ای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ وتبوو‪،‬‬ ‫مێرده‌كه‌م هه‌موو رۆژێك لێیده‌دام‌و‬ ‫پێی‌ ده‌وتم ژنت به‌سه‌ر دێنم‪" ،‬پاشان‬ ‫له‌ژووی‌ نوستندا نه‌وتی‌ به‌مندا كردو‬ ‫ئاگری‌ به‌ردایه‌ جه‌سته‌م"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب��ه‌ه��ۆی‌ ب��وون��ی‌ كاسێتێك ‌‬ ‫ده‌نگی‌ س��اراوه‌ كه‌ لێكۆڵه‌ری‌ داد‬ ‫ی‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ سوتان‌و جوانكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده���ۆك پ��ێ��ش گ��ی��ان��ل�ه‌ده‌س��ت��دان� ‌‬ ‫ی‬ ‫تۆماریكردبوو‪ ،‬دادگای‌ تاوان سزا ‌‬ ‫ی‬ ‫‪4‬س��اڵ زیندانی‌‌و ‪10‬ملیۆن دینار ‌‬ ‫به‌سه‌ر هاوسه‌ری‌ سارادا سه‌پاند‪.‬‬ ‫له‌ده‌ستپێكی‌ دادگاییكردنه‌كه‌دا‬ ‫ی‬ ‫وت �ه‌ی‌ ئ�ه‌و ژن �ه‌ی‌ سوتاوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫سارا خوێندرایه‌وه‌‪ ،‬سارا بۆ دادگا ‌‬ ‫ێ‬ ‫ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن�ه‌وه‌ وت��ب��وی‌ "م���ن س ‌‬ ‫منداڵم ه�ه‌ب��وو‪ ،‬مێرده‌كه‌م (ش)‬ ‫زۆرج��ار لێی‌ ده‌دام‌و ده‌یدامه‌ به‌ر‬ ‫زلله‌‪ ،‬رۆژێكیان هاته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ لێكردم‌و وتی‌ ده‌تكوژم‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌مه‌وێت ژنێكی تر بهێنم‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ منداڵه‌كانی‌ ب��رده‌ ده‌ره‌وه‌و‬

‫نه‌وتی‌ به‌منداكردو ئاگری‌ تێبه‌ردام‪،‬‬ ‫ی‬ ‫وتی‌ منداڵه‌كانم وه‌رن دایكتان خۆ ‌‬ ‫ده‌سوتێنێ‌"‪.‬‬ ‫لێكۆڵه‌ری‌ داد پێشئه‌وه‌ی‌ سارا‬ ‫گیانله‌ده‌ستبدات ئه‌و وتانه‌ی‌ له‌سارا‬ ‫وه‌رگرت‌و له‌كاسێتێكدا تۆماریكرد‪،‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌و كاسێته‌ له‌به‌رده‌ستی‌ دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ت��اوان ب��وو‪ ،‬لێكۆڵه‌ره‌كه‌ وته‌كان ‌‬ ‫سارای‌ پشتڕاستكرده‌وه‌و وتی‌ "ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫قسانه‌ هه‌مووی‌ راستن‌و پێشئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سارا گیانله‌ده‌ستبدات من چوومه‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ سووتان‌و جوانكار ‌‬

‫تێبه‌ردام"‪.‬‬ ‫باوكی‌ سارا كه‌ له‌دادگاییكردنه‌كه‌دا‬ ‫ئاماده‌بوو وتی‌ "من به‌چاوی‌ خۆم‬ ‫نه‌مدیوه‌ كه‌ كچه‌كه‌م چۆن سووتاوه‌‪،‬‬ ‫م��ن ب��ه‌س��ووت��اوی له‌نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫س �ه‌ردان��م��ك��رد‪ ،‬س���ارا به‌منی‌ وت‬ ‫ه��اوس �ه‌ره‌ك �ه‌م منداڵه‌كانی‌ ك��رد ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌و ده‌رگاكه‌ی‌ له‌سه‌رداخستم‌و‬ ‫نه‌وتی پیاكردم‌و ئاگری‌ تێبه‌ردام"‪.‬‬ ‫باوكی‌ س��ارا وت �ی‌ "م��ن سكااڵ‬ ‫ی‬ ‫له‌هاوسه‌ری‌ س��ارا ده‌ك��ه‌م‌و داوا ‌‬ ‫مافی‌ كچه‌كه‌م ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫راپ���ۆرت���ی‌ دادگ����ا ك��ه‌ ده‌ن��گ� ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���وم���ارك���راوی‌ س���اراب���وو ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫دووپاتده‌كرده‌وه‌ كه‌ سارا له‌الیه‌ن‬ ‫مێرده‌كه‌یه‌وه‌ سووتێنراوه‌‪ ،‬له‌دوو‬ ‫راپ��ۆرت �ی‌ پزیشكیدا ده‌رك �ه‌وت��وو ‌ه‬ ‫ك��ه‌ ت �ه‌ن��ه��ا ش���وێ���ن���ه‌واری‌ ل��ێ��دان‬ ‫ی ژنانی‌ هه‌راسانكردووه‌‬ ‫توندوتیژ ‌‬ ‫به‌سه‌ر له‌شی‌ س��اراوه‌ دیارنه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكو ش��وێ��ن �ه‌واری‌ سووتاویش ‌‬ ‫پێوه‌بووه‌و هه‌ر به‌و سووتاوییه‌ش‬ ‫له‌دهۆك"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ده‌ستوور گیانیله‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫تاوانبار له‌به‌رده‌م دادگادا قس ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و ك��ێ��ش�ه‌ی�ه‌ ب��ۆ ‪ 2009/9/12‬‬ ‫تۆماركراوه‌كانی‌ سارای‌ ره‌تكرده‌وه‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سوێندی‌ خ���وارد ك�ه‌ ئ �ه‌و س��ارا ‌‬ ‫ئه‌و لێكۆڵه‌ره‌ وتی‌ "سارا به‌من ‌‬ ‫ی نه‌كوشتووه‌‪.‬‬ ‫وت مێرده‌كه‌م منی‌ سووتاندو ئاگر ‌‬

‫(ش) هاوسه‌ری‌ سارا به‌دادگای‬ ‫وت "ژنه‌كه‌م خۆی‌ خۆی‌ سوتاندووه‌و‬ ‫ێ‬ ‫من ئاگام له‌سووتانی‌ ئه‌و نییه‌‪ ،‬كات ‌‬ ‫ئه‌و خۆی‌ سوتاندووه‌ من له‌ماڵه‌و ‌ه‬ ‫ن���ه‌ب���ووم‪ ،‬م��ن ‪ 13‬س��اڵ �ه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫سارادا ژیانی‌ هاوسه‌ریم پێكهێناوه‌‌و‬ ‫تائێستا براكانی‌ ئه‌و قسه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫ن���ه‌ك���ردووم‪ ،‬م��ن هیچ ج��ارێ��ك ل ‌ه‬ ‫س��ارام ن��ه‌داوه‌‪ ،‬ئه‌و به‌منی‌ ده‌وت‬ ‫ی‬ ‫دراوسێكانمان ده‌ڵێن كه‌ تۆ ژنێك ‌‬ ‫تر ده‌هێنی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫تاوانبار دانیشتووی‌ كۆمه‌ڵگا ‌‬ ‫ش��ی�لادزێ��ی �ه‌‪ ،‬پ��ێ��ش ئ���ه‌و ت��اوان � ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێشتریش به‌كوشتنی‌ خوشكه‌كه‌ ‌‬ ‫دادگایی‌ كرابوو ‌و ساڵێك‌و شه‌ش‬ ‫مانگ سزادرابوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫داخستنی‌ كێشه‌كه‌ له‌دادگا ‌‬ ‫ت��اوان�ه‌ك��ان به‌حوكمدانی‌ تاوانبار‬ ‫ی‬ ‫كۆتاییهات‪ ،‬دادگ��ای‌ تاوان حوكم ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 4‬س��اڵ زی��ن��دان�ی‌ ب �ه‌س �ه‌ر بكوژ ‌‬ ‫سارادا سه‌پاند‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و حوكمه‌دا‬ ‫سزای‌ مادیش درا‪ ،‬سزا مادییه‌كه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ده‌بێت ‪ 4‬ملیۆن دینار بدات ‌ه‬ ‫كه‌سوكاری ساراو ‪ 6‬ملیۆن دیناریش‬ ‫ی‬ ‫بۆ منداڵه‌كانی‌ بداته‌ چاودێریكردن ‌‬ ‫مندااڵن بۆ به‌خێوكردنیان‪.‬‬

‫ژنانی كه‌ركوك ماڵ جێده‌هێڵن كه‌س هه‌واڵی خۆشی‬ ‫"‪ 486‬حاڵه‌تی‌ توندوتیژی‌ هاتووه‌ته‌ سه‌نته‌ره‌كه‌مان‪،‬‬ ‫زۆربه‌یان هه‌ڵهاتنه‌ له‌فشاری‌ توندوتیژ ‌ی خێزانی‌" بۆ گه‌نجانی كفری پێنییه‌!‬ ‫ی‬ ‫هونه‌ر زه‌نگه‌نه‌ له‌كفر ‌‬

‫ی په‌نا‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر مێین ‌ه‬ ‫ی توندوتیژ ‌‬ ‫بۆ البردن ‌‬ ‫له‌كه‌ركوك ئاماژ‌ه بۆ ئ�ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 500‬حاڵه‌ت ‌‬ ‫تاوه‌كو ئێستا نزیك ‌ه ‌‬ ‫توندوتیژییان ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ب�ه‌ژن��ان‬ ‫له‌سه‌نته‌ره‌كه‌یاندا تۆماركردوو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی خێزانین‪.‬‬ ‫زۆربه‌یان توندوتیژ ‌‬ ‫ی ژن��ان‬ ‫ی ج���ۆراوج���ۆر ‌‬ ‫ك��ێ��ش� ‌ه ‌‬ ‫ی كوردو عه‌ر‌هب‌و توركمان‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌نا‪ ،‬شێڵته‌ر ‌‬ ‫رووده‌كه‌ن ‌ه سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫تایبه‌تیان هه‌ی ‌ه بۆ داڵ��ده‌دان� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توندوتیژ ‌‬ ‫ی رووب�����ه‌ڕوو ‌‬ ‫ژن��ان�� ‌ه ‌‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوات یاسین عه‌بدوڵاڵ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌نا به‌ده‌ستوور ‌‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شاره‌كه‌و شاره‌كان ‌‬ ‫وت "زۆر له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫ی عێراق به‌كوردو عه‌ر‌هب‌و توركمان‬ ‫تر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاگادارن ك ‌ه سه‌نته‌ره‌كه‌مان شێڵته‌ر ‌‬ ‫ی له‌ژێر‬ ‫ی ئه‌و ژنان ‌ه ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ په‌نادان ‌‬ ‫ی كوشتندان‪ ،‬كێشه‌كان‬ ‫ه �ه‌ڕه‌ش � ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه رووده‌ك �ه‌ن � ‌ه شێڵته‌ره‌ك ‌ه جۆر ‌‬ ‫ی هه‌ڵهاتن ‌ه‬ ‫جیاوازیان هه‌ی ‌ه‌و زۆرب � ‌ه ‌‬ ‫ی خێزانی‌"‪.‬‬ ‫ی توندوتیژ ‌‬ ‫له‌فشار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ�ه‌ن��ا رێكخراوێك ‌‬ ‫س�ه‌ن��ت�ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن��اوخ��ۆی��ی � ‌ه ل�ه‌س��اڵ� ‌‬ ‫ن��اح��ك��وم � ‌‬ ‫ی كه‌ركوك دام �ه‌زراو‌ه‬ ‫‪2004‬دا له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الكردنه‌و‌ه له‌كێشه‌كان ‌‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی ش���اره‌ك���ه‌‪ ،‬ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت‬ ‫م��ێ��ی��ن � ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك �ه‌م��ك��ردن �ه‌و‌ه ‌‬ ‫پشتگیریكردن‌و‬ ‫ی له‌ژێر‬ ‫ی دژ ب �ه‌و ژن��ان� ‌ه ‌‬ ‫توندوتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌دان‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا به‌هێزكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مێینه‌و ب�ه‌رزك��ردن�ه‌و‌ه ‌‬ ‫تواناكان ‌‬ ‫هۆشیاریان به‌رامبه‌ر به‌مافه‌كانیان‪.‬‬ ‫ی په‌نا‬ ‫ی مادییه‌و‌ه سه‌نته‌ر ‌‬ ‫له‌روو ‌‬ ‫ی دامه‌زراندنیه‌و‌ه تاوه‌كو‬ ‫له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی به‌رێكخراو‌ه جیهانییه‌كان‬ ‫ئێستا پشت ‌‬

‫ئاوات یاسین عه‌بدوڵاڵ‬

‫ده‌شتی‌ ئه‌نوه‌ر له‌كه‌ركوك‬

‫ی‬ ‫به‌ستوو‌ه به‌تایبه‌ت له‌الیه‌ن رێكخراو ‌‬ ‫ی نه‌رویجییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی میلله‌ت ‌‬ ‫فریاگوزار ‌‬ ‫ی سه‌نته‌ره‌ك ‌ه ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌اڵم به‌رپرسان ‌‬ ‫ی مه‌عنه‌وییه‌و‌ه‬ ‫ناشارنه‌و‌ه ك ‌ه له‌روو ‌‬ ‫ی ناوخۆییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن ده‌س �ه‌اڵت � ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌حیزب ‌ه كوردییه‌كانیشه‌و‌ه هاوكار ‌‬ ‫كراون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و ئامار‌ه ‌‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫ی ‪2005‬دا‬ ‫په‌نا له‌به‌رده‌ستیدای ‌ه له‌ساڵ ‌‬ ‫ت��اوه‌ك��و ئێستا ‪ 486‬حاڵه‌تیان‬ ‫هاتووه‌ته‌ال‪" ،‬هه‌موو حاڵه‌ته‌كانیش‬ ‫چاره‌سه‌ركراون‪.".‬‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌وس���ه‌ن���ت���ه‌ره‌دا ت���وێ���ژه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی ژن��ان‌و‬ ‫كێش ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ‌‬ ‫ی ت��ای��ب�ه‌ت��ی��ان ه �ه‌ی � ‌ه بۆ‬ ‫پ���ارێ���زه‌ر ‌‬ ‫ی كێش ‌ه یاساییه‌كانیان‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی په‌نا‬ ‫ی س�ه‌ن��ت�ه‌ر ‌‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ر ‌‬ ‫ی "هیچ حاڵه‌تێكمان وه‌رنه‌گرتوو‌ه‬ ‫وت ‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌كرابن"‪.‬‬ ‫ئ��اوات یاسین ئ��ام��اژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی پ �ه‌ن��ا كار‬ ‫ده‌ك���ات ك � ‌ه س �ه‌ن��ت �ه‌ر ‌‬ ‫ێ جیاوازیكردن‬ ‫بۆ ژن ده‌ك��ات به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێوان نه‌ته‌وه‌كان‪ ،‬وات ‌ه پێشئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌س ‌ه سه‌ر ب ‌ه‬ ‫بیربكرێته‌و‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی وه‌كو مرۆڤێك‬ ‫چ نه‌ته‌وه‌یه‌ك ‌ه مامه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت‌و وه‌كو ژن سه‌یر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كرێت‪ ،‬چونك ‌ه سه‌نته‌ر ‌‬ ‫كێشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫په‌نا كار بۆ ژن ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌ڵویست ‌‬ ‫ده‌رب��ار‌ه ‌‬ ‫ی‌و هه‌رێم له‌سه‌ر سه‌نته‌ره‌كه‌یان‬ ‫ناوه‌ند ‌‬

‫ی په‌نا ئاماژ‌ه بۆ‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی باشیان هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌كات په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی ن��اوه‌ن��دو هه‌رێم‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ سه‌ردان ‌‬ ‫هاوكاربوون له‌ئاسانكار ‌‬ ‫ی پۆلیس‪،‬‬ ‫ی كه‌ركوك‌و بنكه‌كان ‌‬ ‫زیندان ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆرجاریش به‌شداربوون له‌دانیشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌كه‌و رۆڵێك ‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫باشیان هه‌بوو‌ه له‌چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی ژنان‪.‬‬ ‫كێشه‌كان ‌‬ ‫ی په‌نا‬ ‫ی س�ه‌ن��ت�ه‌ر ‌‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ر ‌‬ ‫ی ده‌س��ت��خ��س��ت��ن � ‌ه ن��او‬ ‫ده‌رب��������ار‌ه ‌‬ ‫كاروباره‌كانیانه‌و‌ه له‌الیه‌ن حیزبه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "تا ئێستا هیچ سانسۆرێكیان‬ ‫ن���ه‌ب���وو‌ه ل���ه‌س���ه‌رم���ان‪ ،‬چ��ون��ك� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌نته‌ره‌كه‌مان سه‌ر به‌هیچ الیه‌نێك ‌‬ ‫ی نییه‌و رێزو سوپاسمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫حیزب ‌‬ ‫ی باش‬ ‫له‌چه‌ند الیه‌نێكه‌و‌ه هاوكار ‌‬ ‫ی كێشه‌كاندا"‪.‬‬ ‫كراوین له‌چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دابونه‌ریت ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی له‌سه‌ر چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫عه‌شایه‌ر ‌‬ ‫ی دێت ‌ه سه‌نته‌ره‌كه‌یان ئاوات‬ ‫حاڵه‌تان ‌ه ‌‬ ‫ی "هه‌رده‌م هه‌وڵمانداو‌ه كێشه‌كان‬ ‫وت ‌‬ ‫ی یاسا چاره‌سه‌ربكرێت‌و هه‌موو‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاتێكیش كێشه‌كان له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫ی یاساییه‌و‌ه چاره‌سه‌ریان بۆ‬ ‫رێنمای ‌‬ ‫دۆزراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی په‌نا ئاماژ‌ه‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی كێشه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه جۆر ‌‬ ‫بڕیار ده‌دات ئه‌و ژنان ‌ه چه‌ند بمێننه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وا ب��وو‌ه ساڵێك ‌‬ ‫الم���ان‪ ،‬كێش ‌ه ‌‬ ‫ویستوو‌ه تاوه‌كو چاره‌سه‌ر بێت‪.‬‬ ‫ی په‌نا‬ ‫ی "سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ئاوات یاسین وت ‌‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫بۆ هه‌ركێشه‌یه‌ك ك ‌ه چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫ی دوورو نزیك ‌‬ ‫چاودێر ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫یه‌كسه‌ر وازناهێنێت له‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌یان بۆ چاره‌سه‌ر ده‌كات‪ ،‬بۆش ‌‬ ‫ی سه‌رهه‌ڵبداته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ی ‌ه كێشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫به‌رده‌وام بووین له‌هاوكاریكردن ‌‬ ‫ژنانه‌"‪.‬‬

‫گه‌نجان ‌ی كفر ‌ی نیگه‌رانن له‌نه‌بوون ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی گه‌نجان‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاریی ‌ه سه‌ره‌تاییه‌كان ‌ی شاره‌كه‌یان‪ ،‬به‌رپرسان ‌ی‬ ‫حكوم ‌ی‌و رێكخراوه‌كانیش پرۆژه‌یه‌كیان له‌به‌رده‌ستدا‬ ‫نیی ‌ه ك ‌ه هیوایه‌ك بێت بۆ ئه‌و گه‌نجانه‌‪.‬‬ ‫گه‌نجان ‌ی ك��ف��ر ‌ی ك � ‌ه زۆرب���ه‌ی���ان ك�ه‌س��وك��ار ‌ی‬ ‫ئه‌نفالكراوه‌كانن ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن "فه‌رامۆشكراون‌و‬ ‫شاره‌یه‌كه‌یان وه‌ك گوندێك سه‌یر ده‌كرێت"‌و تاوه‌كو‬ ‫ئێستا شوێنێك نیی ‌ه ك ‌ه گه‌نجان بتوانن كاته‌كان ‌ی‬ ‫خۆیان ‌ی تێدا به‌سه‌ربه‌رن‪.‬‬ ‫سیروان محه‌مه‌د گه‌نجێك ‌ی شار ‌ی كفریه‌و خوێندكار ‌ی‬ ‫په‌یمانگا ‌ی ته‌كنیك ‌ی ك �ه‌الر‌ه ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات‬ ‫شاره‌كه‌یان له‌هه‌موو رووییه‌كه‌و‌ه بێبه‌شكراو‌ه له‌سه‌روو ‌ی‬ ‫هه‌مووشیانه‌و‌ه نه‌بوون ‌ی سه‌نته‌رێك ‌ی گه‌نجان ‌ه بۆ گه‌نج‬ ‫له‌شاره‌كه‌دا‪ ،‬نه‌بوون ‌ی ئه‌و سه‌نته‌ره‌ش گه‌نجان ‌ی تووش ‌ی‬ ‫هه‌ڵ ‌ه ‌ی گه‌ور‌ه كردوو‌ه له‌وانه‌ش خواردنه‌و‌ه ‌ی مادد‌ه‬ ‫كهولییه‌كان‪ .‬سیروان وت ‌ی "شوێنێك نیی ‌ه گه‌نجان‬ ‫كاته‌كان ‌ی خۆیان ‌ی تیادا به‌سه‌ربه‌رن"‪.‬‬ ‫كارزان حسێن گه‌نجێك ‌ی دیك ‌ه ‌ی شاره‌كه‌ی ‌ه له‌زانكۆ ‌ی‬ ‫سلێمان ‌ی ده‌خوێنێت ده‌ڵێت "شاره‌كه‌مان شارێكی‬ ‫هه‌تیوو‌ه ل �ه‌روو ‌ی پ��ڕۆژ‌ه خزمه‌تگوزارییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬من‬ ‫ناتوانم بڵێم كفر ‌ی قه‌زایه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ڵێم كفر ‌ی گوندێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی ‌ه نه‌ك قه‌زا"‪.‬‬ ‫به‌هۆ ‌ی گرنگینه‌دان به‌شاره‌كه‌یان سیراون زۆرب ‌ه ‌ی‬ ‫كاته‌كان له‌سلێمان ‌ی ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬وت ‌ی "له‌كات ‌ی پشوو‌ه‬ ‫درێژه‌كاندا حه‌زناكه‌م بڕۆمه‌و‌ه بۆ شاره‌كه‌م‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫نازانم چۆن كاته‌كانم به‌ڕێكه‌م له‌ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫رێكخراو ‌ی منداڵپارێز ‌ی كوردستان سه‌رپه‌رشت ‌ی‬ ‫سه‌نته‌ره‌كان ‌ی گه‌نجان ده‌ك���ات‌و ل �ه‌زۆرب � ‌ه ‌ی شارو‬ ‫شارۆچكه‌كان ‌ی ك��وردس��ت��ان س�ه‌ن��ت�ه‌ر ‌ی گه‌نجان ‌ی‬

‫كردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن كردنه‌و‌ه ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی‬ ‫گه‌نجان ئه‌رك ‌ی حكومه‌ته‌و په‌یوه‌ند ‌ی به‌ئه‌وانه‌و‌ه نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫مامۆستا نه‌به‌ز به‌رپرس ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی گه‌نجان له‌رێكخراو ‌ی‬ ‫منداڵپارێز ‌ی كوردستان به‌ده‌ستوور ‌ی وت "نه‌بوون ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی‬ ‫گه‌نجان له‌كفریدا هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی به‌ئێمه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئیش ‌ی منداڵپارێز نییه‌و به‌ئیش ‌ی خۆمان ‌ی نازانین‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ته‌نها ئه‌ركمان به‌ڕێوه‌بردن ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی گه‌نجانه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫كردنه‌و‌ه ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی گه‌نجان"‪ .‬ئه‌و به‌رپرس ‌ه ‌ی رێكخراو ‌ی‬ ‫منداڵپارێز ‌ی كوردستان وتیش ‌ی كردنه‌و‌ه ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی گه‌نجان‬ ‫"له‌چوارچێوه‌و به‌رنام ‌ه ‌ی منداڵپارێز الچووه‌و هه‌وڵیش ‌ی بۆ‬ ‫نادرێت كه‌وا سه‌نته‌رێك ‌ی گه‌نجان بۆ كفر ‌ی بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه له‌كابین ‌ه ‌ی پێنجه‌م ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم‬ ‫وه‌زاره‌تێك ‌ی تایبه‌ت به‌گه‌نجان هه‌بوو‌ه به‌ناو ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫وه‌زرش‌و الوان‪ ،‬یه‌كێك له‌پڕۆژه‌كانیشیان كردنه‌و‌ه ‌ی‬ ‫فه‌رهه‌نگخانه‌كان بوو له‌شارو شارۆچكه‌كان ‌ی كوردستان ك ‌ه‬ ‫له‌شێو‌ه ‌ی سه‌نته‌رێك ‌ی گه‌نجاندا بوو‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر زوو ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌ی ‌ه به‌ره‌و هه‌ڵوه‌شاندنه‌و‌ه رۆیشت‪.‬‬ ‫له‌كابین ‌ه ‌ی شه‌شه‌م ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێمدا به‌هۆ ‌ی‬ ‫كه‌مكردنه‌و‌ه ‌ی ژمار‌ه ‌ی وه‌زاره‌ته‌كانه‌وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌ی وه‌زرش‌و‬ ‫الوان كۆتای ‌ی پێهێنراو كاروباره‌كان ‌ی الوان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫رۆشنبیریدا تێكه‌ڵكران به‌ناو ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی رۆشنبیر ‌ی‌و الوان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ش هیوایه‌ك نابه‌خشێت ‌ه گه‌نجان ‌ی كفری‪.‬‬ ‫ئومێد سه‌عدوڵاڵ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی رۆشنبیر ‌ی گه‌رمیان‬ ‫له‌لێدوانێكیدا به‌ده‌ستوور ‌ی وت "نه‌بوون ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی گه‌نجان‬ ‫له‌كفر ‌ی هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی به‌ئێمه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫ته‌نها فه‌رمانگه‌یه‌ك ‌ی حكوم ‌ی رۆشنبیرین له‌گه‌رمیاندا"‪.‬‬ ‫س�ه‌اڵح�ه‌ره‌ش به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی سه‌نته‌رو رێكخراوه‌كان‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی رۆشنبیر ‌ی سلێمان ‌ی به‌ده‌ستوور ‌ی راگه‌یاند‬ ‫"ئێم ‌ه به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك هاوكارییان ده‌كه‌ین له‌روو ‌ی بیناو‬ ‫بودجه‌و دابینكردن ‌ی پێداویستیه‌كان ‌ی تر ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی گه‌نجان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بێت كۆمه‌ڵێك كه‌س واژۆ كۆبكنه‌وه‌و بینرێن بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی رۆشنبیر ‌ی‌و ئه‌وانیش ره‌زامه‌ند ‌ی له‌سه‌ر ده‌رده‌بڕن"‪.‬‬

‫شه‌قامه‌كان شوێنی‌ به‌سه‌ربردنی‌ كاته‌كانی‌ گه‌نجانی‌ كفرییه‌‪ .‬فۆتۆگراف‪ :‬هونه‌ر زه‌نگه‌نه‌‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫کلتور‬

‫‪14‬‬

‫"ده‌رهێنانی به‌ردی گورچیله‌ به‌رێگا نوێیه‌كه‌‪ ،‬نه‌خۆشه‌ك ‌ه‬ ‫ی سێ رۆژدا ده‌بێته‌وه‌ به‌كه‌سێكی ئاسایی‌"‬ ‫له‌ماو ‌ه ‌‬ ‫ی گورچیل ‌ه بۆ ده‌ستوور‬ ‫ی‌و چاندن ‌‬ ‫ی نه‌شته‌رگه‌ر ‌‬ ‫ی پسپۆڕ له‌بوار ‌‬ ‫د‪ .‬سه‌روه‌ر نور ‌‬

‫د سه‌روه‌ر نوری‬ ‫سازدانی‌‪ :‬بێستون فه‌تاح‬

‫له‌رێگ ‌ه ‌ی ئامێرێك ‌ی نوێو‌ه رێگایه‌ك ‌ی‬ ‫نو ‌ێ بۆ ده‌رهێنان ‌ی به‌رد ‌ی گورچیله‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت ك ‌ه له‌ماو‌ه ‌ی سێ رۆژدا‬ ‫نه‌خۆشه‌ك ‌ه وه‌ك كه‌سێك ‌ی ئاسایی‌‬ ‫لێدێته‌وه‌و به‌ب ‌ێ مه‌ترس ‌ی بۆ هه‌موو‬ ‫ته‌مه‌نێك به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫د‪ .‬سه‌روه‌ر نور ‌ی مه‌حمود پسپۆڕ‬ ‫له‌بوار ‌ی نه‌شته‌رگه‌ری‌‌و چاندنی‌‬ ‫گورچیله‌و نه‌خۆشییه‌كان ‌ی میزه‌ڵدان‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك ‌ی ده‌ستووردا ئاماژ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات ك ‌ه به‌هۆ ‌ی ئه‌و ئامێره‌وه‌‬ ‫پێویست ناكات سك ‌ی نه‌خۆشه‌كه‌‬ ‫هه‌ڵبدڕێ‌‌و بدورێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نها له‌ڕێگ ‌ه ‌ی كونێك ‌ی بچوكه‌وه‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌ك ‌ه ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬ ‫‪...............................‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌رد ‌ی گورچیل ‌ه چییه‌؟‬ ‫له‌چییه‌و‌ه دروست ده‌بێ‌؟‬ ‫د‪ .‬س�ه‌روه‌ر‪ :‬ئه‌و نه‌خۆشیی ‌ه ‌ی كه‌‬ ‫زۆرت��ر تووش ‌ی گورچیله‌كان ده‌بێت‬ ‫بریتیی ‌ه له‌بوون ‌ی ب���ه‌رد ‌ی گورچیله‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی له‌هه‌رێم ‌ی كوردستاندا كه‌‬ ‫به‌هۆ ‌ی پێگ ‌ه ‌ی جوگرافی‌‌و پێكهات ‌هی‌‬ ‫ئ��او و ب��ه‌رز ‌ی ئاست ‌ی هه‌رێم ل �ه‌رووی‌‬ ‫ئاست ‌ی ده‌ری����اوه‌‪ ،‬نه‌ریت ‌ی خ��واردن�ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌ی كورده‌واری‌‌و كه‌م ئاوخواردنه‌وه‌‬ ‫ل �ه‌ال ‌ی تاك ‌ی ك��ورد‪ ،‬ب��ه‌رد ‌ی گورچیله‌‬ ‫له‌خه‌ستبوونه‌و‌ه ‌ی میز له‌كۆئه‌ندامی‌‬ ‫میزداو نیشتن ‌ی ئه‌و ماددان ‌ه ‌ی به‌رده‌ك ‌هی‌‬ ‫لێپێكدیت‪ ،‬ی��ان به‌هه‌ندێك هۆكاری‌‬ ‫بۆماوه‌ی ‌ی دروستده‌بێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هۆكار ‌ی دروستبوونی‌‬ ‫به‌رد له‌چڕبوونه‌و‌ه ‌ی میز له‌و مادده‌یی ‌هی‌‬ ‫ك � ‌ه ب���ه‌رده‌ك��� ‌ه ‌ی ل��ێ��دروس��ت ده‌ب��ێ��ت‪،‬‬

‫وات � ‌ه دروستبوون ‌ی ب �ه‌رد ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ زیادبوون ‌ی رێ��ژ‌ه ‌ی ئ�ه‌و ماددان ‌هی‌‬ ‫به‌رده‌كانیان لێدروست ده‌بێت دوای‌‬ ‫خ��ه‌س��ت ب����وون����ه‌و‌ه ‌ی ده‌ب��ێ��ت �ه‌ه��ۆی‌‬ ‫دروستبوون ‌ی به‌رده‌كه‌‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬ئ����ه‌و ه���ۆك���ار‌هی‌‬ ‫باستكرد له‌خه‌ستبوونه‌و‌ه ‌ی میز له‌ناو‬ ‫گورچیله‌كاندا ته‌نها هۆكار‌ه یان هۆكاری‌‬ ‫تر هه‌ن بۆ دروستبوون ‌ی به‌رده‌كان؟‬ ‫د‪ .‬س���ه‌روه‌ر‪ :‬ه��ۆك��اره‌ك��ان زۆرن‬ ‫بۆ نمون ‌ه هۆكار هه‌ی ‌ه بۆماوه‌یی ‌ه كه‌‬ ‫نه‌خۆشه‌ك ‌ه به‌هۆ ‌ی ئ �ه‌و‌ه ‌ی ك ‌ه زیاتر‬ ‫له‌كه‌سێك له‌خێزانه‌كه‌یاندا به‌ردیان‬ ‫هه‌ی ‌ه ئه‌و كه‌سه‌ش بۆماوه‌ی ‌ی كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌سه‌ری‌‪ ،‬یان به‌هۆ ‌ی هۆكاری‌‬ ‫ده‌وروبه‌رییه‌و‌ه وه‌كو خواردن‌و خواردنه‌وه‌‬ ‫ب��ۆ نمون ‌ه هه‌ندێك ك��ه‌س ئ �ه‌وه‌ن��ده‌‬ ‫حه‌ز له‌خواردنه‌و‌ه ‌ی ئاو ناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خو ‌ێ زۆر ده‌خۆن یان زیاتر حه‌زییان‬ ‫ل �ه‌خ��واردن � ‌ی گۆشت ‌ی س���ووره‌‪ ،‬یه‌كێ‌‬ ‫له‌هۆكاره‌كانیتر بریتیی ‌ه له‌و كه‌سان ‌هی‌‬ ‫ك ‌ه ی��ار ‌ی له‌شجوان ‌ی ده‌ك��ه‌ن ئه‌ویش‬ ‫به‌هۆ ‌ی زۆر خواردن ‌ی ڤیتامینه‌كانه‌وه‌‬ ‫یان مادد‌ه چاالككه‌ره‌كانه‌وه‌‪ ،‬یان ئه‌و‬ ‫كه‌سان ‌ه ‌ی به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی زۆر بیبسی‌‬ ‫(پیكهاته‌كان ‌ی كۆال) ده‌خۆن یان چا زۆر‬ ‫ده‌خۆنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مان ‌ه هه‌موویان میزه‌كانیان‬ ‫چڕده‌بێته‌وه‌و ده‌بێته‌هۆ ‌ی درووستبوونی‌‬ ‫ب��ه‌رد ‌ی گورچیله‌‪ ،‬پێویست ‌ه ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫بزانین ك ‌ه هه‌موو كه‌سێك كاتێك كه‌‬ ‫له‌دایكده‌بێت هیچ جۆر‌ه به‌ردێك ‌ی نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆمان ده‌بین ‌ه هۆ ‌ی درووستبوونی‌‬ ‫به‌رد‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬پ��ێ��گ� ‌ه ‌ی ج��وگ��راف�ی‌‬ ‫كاریگه‌ر ‌ی هه‌ی ‌ه له‌جۆر ‌ی به‌رده‌كان‬ ‫له‌ناو جه‌ست ‌ه ‌ی دانیشتوان ‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ب ‌ه ب��ه‌راورد به‌دانیشتوانی‬ ‫ده‌ره‌و‌ه یان ب ‌ه به‌راورد به‌ناوچه‌كان ‌ی تری‌‬ ‫عێراق؟‬ ‫د‪ .‬س���ه‌روه‌ر‪ :‬بێگومان جیاوازی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م جیاوازییه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ شوێن ‌ی جوگرافی‌‌و جۆر ‌ی خواردن‌و‬ ‫رێ����ژ‌ه ‌ی پ��ارێ��زك��ردن��م��ان ب��ۆ نمونه‌‬ ‫دانیشتوان ‌ی باشوور به‌رده‌كانیان له‌چاو‬ ‫به‌رد ‌ی ناو گورچیل ‌ه ‌ی نه‌خۆش ‌ی هه‌رێم‬ ‫سوكتر‌ه به‌هۆ ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی ئه‌و ماددان ‌هی‌‬ ‫به‌رده‌ك ‌ه ‌ی ل ‌ێ دروستده‌بێت سوكترن‪،‬‬ ‫یان ده‌توانین بڵێین به‌رده‌كان ‌ی ئه‌وان‬ ‫بۆشن‌و زوو ده‌شكێن‪ ،‬به‌اڵم الی ئێمه‌‬ ‫به‌رده‌كان پته‌ون هه‌ر بۆی ‌ه به‌رد ‌ی ئێمه‌‬

‫قورستر ده‌شكێت له‌چاو به‌رد ‌ی نه‌خۆشی‌‬ ‫ئه‌واندا‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌رده‌كان شێوه‌و كێش‌و‬ ‫پێكهاته‌یان جیاوازه‌؟‬ ‫د‪ .‬س�����ه‌روه‌ر‪ :‬ب���ه‌ردم���ان هه‌یه‌‬ ‫پێكهاته‌كه‌یان م���اد‌ه ‌ی كالسیۆمی‌‬ ‫تێدای ‌ه وه‌كو (كالسیۆم ئۆكزه‌الیت یان‬ ‫كالسیۆم فۆسفه‌یت) یان به‌ردمان هه‌یه‌‬ ‫به‌هۆ ‌ی م��اد‌ه ‌ی (یوریك ئه‌سید)‌ه وه‌‬ ‫دروستده‌بێت ك ‌ه له‌شێوه‌و پێكهاته‌و‬ ‫ق��ه‌ب��اره‌و‌ه ل �ه‌ب �ه‌رده‌ك��ان � ‌ی كالیسیۆم‬ ‫ج��ی��اوازه‌‪ ،‬یان ب �ه‌رد هه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌هۆی‌‬ ‫م���اد‌ه ‌ی (سیستین) دروستده‌بێت‪،‬‬ ‫دروستبوون ‌ی ئه‌م ج��ۆر‌ه ب �ه‌رد‌ه زیاتر‬ ‫به‌هۆ ‌ی بۆماوه‌ییه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مان ‌ه هه‌مووی‌‬ ‫جۆر ‌ی به‌رد ‌ی گورچیله‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌هی‌‬ ‫ك ‌ه زیاتر ل�ه‌واڵت� ‌ی ئێمه‌دا ب��او‌ه ئه‌و‬ ‫ب �ه‌ردان �ه‌ی � ‌ه ك� ‌ه پێكهاته‌ك ‌ه ‌ی م��اد‌هی‌‬ ‫كالسیۆمه‌‪ ،‬پێویست ‌ه ئه‌وه‌ش بزانین كه‌‬ ‫به‌رده‌كان ‌ی گورچیل ‌ه له‌شێوه‌و قه‌باره‌دا‬ ‫جیاوازن بۆ نموون ‌ه هه‌یان ‌ه شێوه‌یان‬ ‫خ��ڕه‌‪ ،‬هه‌یان ‌ه شێوه‌یان ئه‌ستێره‌ییه‌‬ ‫هه‌یان ‌ه ئه‌وه‌ند‌ه جوانن له‌به‌رد ‌ی ناو ئاو‬ ‫ده‌چ��ن‪ ،‬ل �ه‌روو ‌ی قه‌باره‌شه‌و‌ه جیاوازن‬ ‫هه‌یان ‌ه ‪2‬ملم یان ‪4‬ملم‪ ،‬هه‌شیان ‌ه هه‌موو‬ ‫گورچیله‌ك ‌ه ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌و رێگا پزیشكییان ‌هی‌‬ ‫ده‌گیرێته‌به‌ر بۆ البردن ‌ی ئه‌و به‌ردانه‌‬ ‫له‌كوردستاندا چین؟‬ ‫د‪ .‬سه‌روه‌ر‪ :‬شێواز زۆر‌ه بۆ نمونه‌‬ ‫به‌ردمان هه‌ی ‌ه ك ‌ه خۆ ‌ی ده‌توێته‌و‌ه یان‬ ‫رێگایه‌ك ‌ی تر بۆ البردن ‌ی ئه‌و به‌ردانه‌‬ ‫بریتیی ‌ه له‌پێدان ‌ی هه‌ند ‌ێ مادد‌ه ‌ی تفت‬ ‫یان ترش به‌نه‌خۆشه‌ك ‌ه ك ‌ه ده‌بێت ‌ه هۆی‌‬ ‫تووانه‌و‌ه ‌ی به‌رده‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر بێت‌و‬ ‫به‌رده‌ك ‌ه گه‌وره‌تربێت ئه‌وا خۆ ‌ی ناتوانی‌‬ ‫فڕێ ‌ی بدات بۆی ‌ه ئێمه‌ش رێگ ‌ه ‌ی تر ‌ی بۆ‬ ‫ده‌گرینه‌به‌ر ئه‌ویش بریتیی ‌ه له‌شكاندنی‌‬ ‫ب �ه‌رده‌ك � ‌ه ی��ان ده‌رهێنان ‌ی له‌رێگ ‌هی‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه ‌ی گرنگه‌‬ ‫بوتر ‌ێ ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ئێستا له‌كوردستاندا‬ ‫پشت ده‌به‌سترێت به‌رێگایه‌ك ‌ی تر‬ ‫به‌شێو‌ه ‌ی نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی ك ‌ه پێویست‬ ‫به‌ته‌قه‌ڵ ناكات بۆ نه‌خۆش‪ ،‬وات ‌ه وه‌كو‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌كان ‌ی ج��اران پێویست‬ ‫به‌هه‌ڵدڕین ‌ی سك ‌ی كه‌سه‌ك ‌ه ناكات یان‬ ‫گورچیله‌ك ‌ه له‌ت بكرێت‪ ،‬به‌ڵكو له‌م رێگا‬ ‫نوێیه‌دا ته‌نها پێویستمان به‌كونێكی‌‬ ‫بچوك ده‌بێت بۆ گه‌یشتن ‌ه سه‌ر به‌رده‌كه‌‬ ‫له‌رێگا ‌ی ئامێر ‌ی پێویسته‌و‌ه پاشان‬

‫به‌هۆ ‌ی ئامێر ‌ی ناوبین ‌ی (ناظور) ده‌چین ‌ه‬ ‫ناو گورچیله‌كه‌وه‌و ده‌ستنیشان ‌ی به‌رده‌كه‌‬ ‫ده‌ك�ه‌ی�ن‌و ب�ه‌رده‌ك� ‌ه ده‌گ��ری�ن‌و به‌هۆی‌‬ ‫ئامێر ‌ی تایبه‌تییه‌و‌ه به‌رده‌ك ‌ه له‌شوینی‌‬ ‫خ��ۆی��دا ده‌شكێنین پ��اش��ان له‌رێگای‌‬ ‫مقاشێك ‌ی تایبه‌تییه‌و‌ه پارچ ‌ه ‌ی به‌رده‌كان‬ ‫ده‌رده‌هێنین‪ ،‬وات ‌ه ده‌توانین بڵێین كه‌‬ ‫ئه‌م رێگای ‌ه زۆر باشتر‌ه له‌نه‌شته‌رگه‌ری‌‬ ‫بۆ كردن‪ ،‬چونك ‌ه به‌راست ‌ی زۆر جیاوازه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌شته‌رگه‌ریدا ك ‌ه سااڵن ‌ی رابردوو‬ ‫ئه‌نجام ده‌درا‪ ،‬به‌ڕێگا كۆنه‌ك ‌ه ئه‌و‌ه ‌ی كه‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی بۆ ده‌كرا ژماره‌یه‌ك ‌ی زۆر‬ ‫ته‌قه‌ڵ ‌ی پێو‌ه ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌م رێگایه‌دا‬ ‫ته‌نها برینێك ‌ی بچوكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌سێك‬ ‫دووجار نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی بۆ بكرای ‌ه جاران‬ ‫بێگومان زیان به‌گورچیله‌ك ‌ه ‌ی ده‌گه‌یاند‪.‬‬ ‫بێجگ ‌ه ل�ه‌و جیاوازییان ‌ه ‌ی پێشووتر‪،‬‬

‫ه وه‌كو‬ ‫ئه‌م رێگا نوێی ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌كان ‌‬ ‫جاران پێویست‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌ڵدڕینی‌ سك ‌‬ ‫ه ناكات یان‬ ‫كه‌سه‌ك ‌‬ ‫ه له‌ت بكرێت‬ ‫گورچیله‌ك ‌‬

‫نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی به‌رێگا نوێیه‌ك ‌ه ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫كه‌م ‌ی توشبوون ‌ی به‌هه‌وكردن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ‌ی كه‌متر سك ‌ی كه‌سه‌ك ‌ه یان‬ ‫جه‌ست ‌ه ‌ی هه‌ڵده‌درێت‪ ،‬زووتر چاكده‌بێته‌وه‌‬ ‫ته‌نانه‌ت دوا ‌ی نه‌شته‌رگه‌رییه‌ك ‌ه به‌چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێك ده‌توانیت هاتوچۆ بكات‪،‬‬ ‫له‌یه‌ك گورچیله‌دا چه‌ند جارێك به‌ردی‌‬ ‫بۆ ده‌رده‌هێنرێت‪ ،‬چه‌ند الیه‌نێك ‌ی تری‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوو ‌ی ئه‌م رێگایه‌‪ ،‬بۆ ماو‌هی‌‬ ‫دوو مانگ ‌ه ئه‌م رێگای ‌ه به‌كارده‌هێنین‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك ‌ی زۆر نه‌خۆش چ��اوه‌ڕوان�ی‌‬ ‫ده‌ك��ه‌ن ب�ه‌م رێگای ‌ه به‌رده‌كانیان بۆ‬ ‫ده‌ربهێنین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئاماده‌كار ‌ی چیی ‌ه بۆ ئه‌م‬ ‫جۆر‌ه نه‌شته‌رگه‌رییه‌‪ ،‬نه‌خۆش پێویسته‌‬ ‫چ ‌ی بكات بۆ ئه‌و‌ه ‌ی خۆ ‌ی ئاماده‌بكات؟‬ ‫د‪ .‬س��ه‌روه‌ر‪ :‬له‌ڕێگ ‌ه ‌ی تیشكێكی‌‬ ‫ره‌ن��گ��اوڕه‌ن��گ ك � ‌ه ب��ۆ نه‌خۆشه‌ك ‌هی‌‬ ‫ده‌گرین ئه‌و جێگای ‌ه دیار ‌ی ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫به‌رده‌ك ‌ه ‌ی تێیدایه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك پێی‌‬ ‫بگه‌ین كه‌مترین خوێن ‌ی لێبێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫وه‌كو هه‌موو نه‌شته‌رگه‌رییه‌ك ‌ی تر ده‌بێت‬ ‫كۆمه‌ڵێك پشكنین بۆ نه‌خۆشه‌ك ‌ه بكه‌ین‬ ‫بۆئه‌و‌ه ‌ی ب��ار ‌ی ته‌ندروست ‌ی كه‌سه‌كه‌‬ ‫دیار ‌ی بكه‌ین له‌بوون ‌ی نه‌خۆشییه‌كانی‌‬

‫وه‌كو شه‌كره‌و په‌ستان ‌ی خوێن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئاماده‌كردن ‌ی بتڵێك خوێن نه‌وه‌كو‬ ‫نه‌خۆشه‌ك ‌ه له‌كات ‌ی نه‌شته‌رگه‌رییه‌كه‌دا‬ ‫تووش ‌ی خوێن به‌ربوون ببێت‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌ی زۆر‬ ‫گرنگ ‌ه له‌م جۆر‌ه رێگای ‌ه بۆ ده‌رهێنانی‌‬ ‫به‌رد ‌ی گورچیل ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه بۆ هه‌موو‬ ‫ته‌مه‌نێك ده‌توانرێت به‌كاربێت بێ هیچ‬ ‫مه‌ترسییه‌ك‪ ،‬ئه‌م رێگای ‌ه هه‌ر به‌كاردێت‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌رده‌ك ‌ه له‌ناو بۆر ‌ی (حالب) بێت‬ ‫یان له‌ناو بۆر ‌ی میزدا بێت‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌ی گرنگه‌‬ ‫ك ‌ه بووترێت ئه‌م جۆر‌ه نه‌شته‌رگه‌رییه‌‬ ‫ته‌نها له‌سلێمانی‌‌و دهۆكدا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌م نه‌شته‌رگه‌ریی ‌ه به‌‬ ‫به‌نج ‌ی گشت ‌ی ده‌ك��ر ‌ێ یان ب ‌ه به‌نجی‌‬ ‫نیو‌ه ‌ی جه‌ست ‌ه ‌ی كه‌سه‌ك ‌ه یان ته‌نها‬ ‫شوێن ‌ی نه‌شته‌رگه‌رییه‌ك ‌ه به‌نج ده‌كرێ‌؟‬ ‫د‪ .‬س������ه‌روه‌ر‪ :‬ب��ه‌راس��ت�� ‌ی ئ �ه‌م‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ریی ‌ه ب��ه‌ه��ه‌ردوو به‌نجه‌كه‌‬ ‫ده‌ك��رێ��ت‪ ،‬وات�� ‌ه ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین كه‌‬ ‫ده‌ك �ه‌وێ��ت � ‌ه س���ه‌ر ت��وان��او خ��ۆڕاگ��ری‌‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئ�ه‌گ�ه‌ر به‌نجی‌‬ ‫نیو‌ه بكرێت ئه‌وا نه‌خۆشه‌ك ‌ه ده‌توانێت‬ ‫له‌رێگا ‌ی شاشه‌یه‌كه‌و‌ه سه‌یر ‌ی بكات كه‌‬ ‫چۆن ئێم ‌ه به‌رده‌ك ‌ه ده‌شكێنین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ند ‌ێ نه‌خۆش توانا ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی نیی ‌ه كه‌‬ ‫سه‌یر ‌ی ئه‌م ك��ار‌ه ‌ی ئێم ‌ه بكات‪ ،‬یان‬ ‫ده‌ترسێت گوێ ‌ی له‌ئێم ‌ه بێت كارده‌كه‌ین‬ ‫له‌كات ‌ی ن�ه‌ش��ت�ه‌رگ�ه‌ری��ی�ه‌ك�ه‌دا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ناچارده‌بین ك ‌ه به‌نج ‌ی گشت ‌ی بۆ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه ‌ی ك ‌ه پێویست ‌ه بووترێت ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌‬ ‫نه‌خۆش دوا ‌ی ئه‌م جۆر‌ه نه‌شته‌رگه‌رییه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی خێراتر چاكده‌بێته‌وه‌و‬ ‫ده‌توانێت زووتر نه‌خۆشخان ‌ه به‌جێبهێڵێت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئێم ‌ه سۆنده‌یه‌كمان بۆ داناو‌ه كه‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌ی ‪ 48‬كاتژمێردا بۆ ‌ی الده‌به‌ین‌و‬ ‫سۆنده‌یه‌ك ‌ی ده‌مێنێته‌و‌ه ك ‌ه له‌نێوانی‌‬ ‫گورچیله‌و میزه‌اڵندا داده‌نر ‌ێ ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫دوا ‌ی س ‌ێ رۆژ ب��ۆ ‌ی الده‌ب��رێ��ت‪ ،‬واته‌‬ ‫به‌گشت ‌ی نه‌خۆشه‌ك ‌ه له‌ماو‌ه ‌ی سێ رۆژدا‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت ‌ی وه‌كو ئاسای ‌ی لێدێته‌وه‌‪.‬‬

‫پۆزش‬ ‫له‌ژماره‌ی راب���ردووداو له‌بابه‌تی‬ ‫(کاریگه‌رییه‌کانی به‌رزی ده‌نگ‪)..‬‬ ‫له‌جیاتی وێنه‌ی د‪ .‬ئاوات وێنه‌ی‬ ‫د‪ .‬س����ه‌روه‌ر دان�����راوه‌‪ ،‬داوای‬ ‫لێبوردنیان لێده‌که‌ین‪.‬‬

‫شاره‌زوور پێنج ساڵ ‌ه چاوه‌ڕوانی‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌كه‌‬

‫ی نه‌خۆشخانه‌یه‌ك له‌شاره‌زوور تێپه‌ڕیوه‌و تائێستا ته‌واونه‌كراوه‌‬ ‫ی ته‌واوكردن ‌‬ ‫ی سێ ساڵ به‌سه‌ر واد ‌ه ‌‬ ‫ماو ‌ه ‌‬ ‫كامه‌ران كه‌ریم له‌شاره‌زوور‬

‫م��او‌ه ‌ی پێنج ساڵ ‌ه نه‌خۆشخانه‌یه‌ك‬ ‫ل �ه‌ق �ه‌زا ‌ی ش����اره‌زوور ت �ه‌واون �ه‌ك��راوه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش ناڕه‌زای ‌ی له‌ال ‌ی دانیشتووانی‌‬ ‫ق�ه‌زاك� ‌ه دروس��ت��ك��ردووه‌‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫ت��ه‌ن��دروس��ت��ی‌‌و ئ��ی��داری��ش ه��ۆك��اری‌‬ ‫ته‌واونه‌كردن ‌ی نه‌خۆشخانه‌ك ‌ه ده‌خه‌نه‌‬ ‫ئه‌ستۆ ‌ی كۆمپانیاكه‌و ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫له‌ئه‌مساڵدا ته‌واوده‌كرێت‪.‬‬ ‫ه��اوواڵت��ی��ان� ‌ی ق���ه‌زا ‌ی ش���اره‌زوور‬ ‫ب �ه‌ه��ۆ ‌ی ن �ه‌ب��وون � ‌ی نه‌خۆشخانه‌یه‌ك‬ ‫له‌قه‌زاكه‌یان تووش ‌ی چه‌ندین گیروگرفت‬

‫ب���وون‪ ،‬له‌كاتێكدا ب��ۆ پێنج ساڵه‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌كیان بۆ دروستكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا ته‌واونه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫تۆفیق حه‌م ‌ه شه‌ریف ته‌مه‌ن ‪53‬‬ ‫ساڵ دانیشتوو ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه ‌ی تاز‌ه ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئ��ه‌و‌ه ده‌ك��ات ك �ه‌س خ��ۆ ‌ی ناكات‬ ‫به‌خاوه‌ن ‌ی ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌‪ .‬تۆفیق‬

‫وت ‌ی "به‌رپرسان هیچ خه‌می خه‌ڵكیان‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نها به‌رژه‌وه‌ند ‌ی خۆیان ده‌بینن"‪.‬‬ ‫شه‌مس ‌ه مسته‌فا ژنێك ‌ی ‪ 42‬ساڵه‌و‬ ‫پێنج منداڵ ‌ی هه‌ی ‌ه باسله‌و‌ه ده‌كات ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه ‌ی ت��از‌ه نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‬ ‫رێكوپێك هه‌ب ‌ێ ئه‌وا زۆر له‌كێشه‌كانیان‬ ‫چ��اره‌س��ه‌ر ده‌ب��ێ��ت‪ .‬ه��ه‌روه‌ه��ا وتی‬

‫"خواقبوڵ ناكات كاتێك نه‌خۆش بكه‌وێت‬ ‫له‌م قه‌زای ‌ه شوێنێك نه‌بێ چاره‌سه‌ر ‌ی تیا‬ ‫بكرێیت"‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و نه‌خۆشخانه‌ی ‌ه ب��ۆ م��او‌هی‌‬ ‫پێنج ساڵ ‌ه ك��ار ‌ی تێداده‌كرێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌واونه‌بوو‌ه هه‌ر ئه‌وه‌ش بووه‌ت ‌ه جێگای‌‬ ‫گله‌یی‌‌و ناڕه‌زای ‌ی هاوواڵتیان‌و داواده‌كه‌ن‬ ‫لێپرسینه‌و‌ه بكرێت له‌هۆكار ‌ی دواكه‌وتنی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشخانه‌ی ‌ه ‪ 26‬قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌‬ ‫ن��او ‌ی نه‌خۆشخان ‌ه ‌ی شه‌هید ره‌ئ��وف‬ ‫به‌گه‌و له‌سه‌ر ب��ودج� ‌ه ‌ی ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران كابین ‌ه ‌ی پێنجه‌م بڕ ‌ی ‪ 2‬ملیار‌و‬ ‫‪118‬ملیۆن‌و ‪ 748‬ه��ه‌زار دینار ‌ی بۆ‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬

‫پڕۆژه‌ك ‌ه له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫ئه‌ندازیار ‌ی سلێمان ‌ی دراو‌ه به‌كۆمپانیا ‌ی‬ ‫كوردۆس ماو‌ه ‌ی پرۆژه‌كه‌‪ 500‬رۆژ‌ه له‌رۆژی‌‬ ‫‪2005/11/1‬ه‌و‌ه ده‌ست ‌ی به‌كاره‌كانی‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ده‌ب��وای � ‌ه ل�����ه‌‪2007/9/27‬دا‬ ‫ته‌واوبكرایه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئاالن عه‌بدوڵاڵ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشتی‌‬ ‫ته‌ندروست ‌ی ش����اره‌زوور ب�ه‌ده‌س��ت��ووری‌‬ ‫وت "چه‌ند ساڵێك ‌ه ئ�ه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌‬ ‫دواك���ه‌وت���وو‌ه فایلێك ‌ی گ���ه‌ور‌ه ‌ی هه‌یه‌‬ ‫له‌ده‌ستكاریكردن ‌ی نه‌خش ‌ه ‌ی ن���اوه‌وه‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌‌و ده‌بوای ‌ه ساڵ ‌ی ‪ 2007‬ته‌واو بكرایه‌"‪.‬‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ر ‌ی گشت ‌ی ته‌ندروستی‌‬ ‫شاره‌زوور هۆكار ‌ی سه‌ره‌ك ‌ی دواكه‌وتنی‌‬

‫پ��ڕۆژه‌ك �ه‌و ته‌واونه‌كردن ‌ی گ�ه‌ڕان��ده‌وه‌‬ ‫بۆ ئ�ه‌و‌ه ‌ی ك ‌ه كۆمپانیاك ‌ه زۆر گرنگ ‌ی‬ ‫پێنه‌داوه‌و وت ‌ی "پێشبینیده‌كه‌م له‌كۆتایی‌‬ ‫مانگ ‌ی ‪‌ 8‬ی ئ�ه‌م��س��اڵ ب �ه‌ت �ه‌واوه‌ت �ی‌‬ ‫ت �ه‌واوب��ب �ێ‌‪ ،‬ئێستا ك��ار ‌ی تیاده‌كرێ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌ی ‪3‬مانگ ‌ی تر ئامێرو سه‌رجه‌م‬ ‫پێداویستییه‌كان ‌ی ده‌گات‪ ،‬به‌ته‌واوبوونی‌‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشخانه‌ی ‌ه گرفتێك ‌ی زۆر ‌ی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌ی ‌ه چاره‌سه‌رده‌بێت"‪.‬‬ ‫سۆران عه‌ل ‌ی قایمقام ‌ی ش��اره‌زوور‬ ‫به‌ده‌ستور ‌ی راگه‌یاند "له‌گه‌ڵ وه‌زیری‌‬ ‫ته‌ندروست ‌ی قسه‌م ك���ردوو‌ه ب��ۆ ئه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌‪ ،‬شتێك ‌ی ئ �ه‌وت��ۆ ‌ی نه‌ماوه‌‬ ‫كاره‌كان ‌ی به‌ره‌و ته‌واوبوون ده‌چێت"‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫تائێستا رۆشنبیری کوردی ئێمه‌‪ ،‬پێناس‌و چوارچێوه‌ی زانستی نیی ‌ه بۆ شووناس‬

‫الپه‌ڕ‌ه ‪19‬‬

‫مـه‌مـلـه‌كـه‌تـی گـورگـه‌كـان‬

‫ده‌قێكی هه‌میش ‌ه كراوه‌‪ ،‬سه‌فه‌رێكی به‌رده‌وام‬ ‫ئاری عوسمان خه‌یات‬ ‫به‌شی سێیه‌م‌و كۆتایی‬

‫(‪)6‬‬ ‫ل �ه‌م تێكسته‌دا‪ ،‬مامه‌ڵه‌یه‌كی زۆر‬ ‫ت��ای��ب�ه‌ت ل �ه‌گ �ه‌ڵ ره‌گ����ه‌زی شوێن‌و‬ ‫كاتدا كراوه‌‪ ،‬به‌جۆرێكی وا‪ ،‬چه‌مكی‬ ‫شوێنكات (زم��ك��ان) پانتاییه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی له‌تێكسته‌كه‌دا داگیركردووه‌‪،‬‬ ‫به‌كارهێنانی وش���ه‌ی (ئ�ه‌م��ش�ه‌و)‬ ‫له‌یه‌كه‌م رس��ت�ه‌ی ده‌ستپێكردندا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ئاشكراییه‌ی ناونیشانه‌‬ ‫گشتییه‌ك ‌ه (مه‌مله‌كه‌تی گورگه‌كان)‬ ‫پێی بارگاوییه‌‪ ،‬رێگه‌یه‌كی تایبه‌تی‬ ‫ن��ووس �ه‌ر‌ه له‌گێڕانه‌وه‌كه‌یدا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وكاته‌ی هه‌وڵده‌ده‌ین ئه‌و‌ه بێنینه‌‬ ‫به‌رچاوی خۆمان ك ‌ه ده‌قێكی ئه‌ده‌بی‬ ‫ل��ه‌چ ب�����ارودۆخ‌و ك�ه‌ش��وه�ه‌وای�ه‌ك��دا‬ ‫ب �ه‌ره �ه‌م��ه��ات��ووه‌‪ ،‬وات��� ‌ه ئ�ه‌وك��ات�ه‌ی‬ ‫ه�ه‌وڵ��ده‌ده‌ی��ن له‌زه‌مینه‌و به‌ستێنی‬ ‫ن��ووس��ی��ن��ی ده‌ق ی���ان ل�ه‌زه‌م��ی��ن�ه‌و‬ ‫قۆناغه‌كانی دوات���ری راڤ���ه‌ی ده‌ق‬ ‫تێبگه‌ین‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و هه‌واڵنه‌ی ئێمه‌ش‬ ‫راسته‌وخۆ ده‌بن ‌ه فۆرمگه‌لێك بۆ‬ ‫ده‌رخستنی پرۆسه‌ی خوێندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌شی ده‌قێك ده‌خوێنینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاگایان ‌ه یان نائاگایانه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌قه‌‬ ‫ده‌خ��ه‌ی��ن�� ‌ه ن��ێ��و چ��وارچ��ێ��وه‌ی��ه‌ك‬ ‫له‌ته‌ونی زمان‌و مه‌عریف ‌ه ك ‌ه كامڵتر‬ ‫له‌چوارچێوه‌كانی ته‌رخانكراو بۆ‬ ‫نووسه‌رێك‪ ،‬قۆناغێك یان پێوه‌رێكی‬ ‫ئه‌ده‌بی تایبه‌ته‌‪ ،‬به‌مانایه‌ك ده‌توانین‬ ‫بڵێین‪ :‬ده‌ق ده‌خه‌ین ‌ه ژێر سه‌یوانی‬ ‫ك��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ك گ��وت��اری ج���ۆراوج���ۆرو‬ ‫هه‌مه‌چه‌شنی وه‌رگ��ی��راو له‌كلتوری‬ ‫خۆمان‌و ئه‌زمونێك ك ‌ه به‌پێی شوێن‌و‬ ‫كات‌و خوێنه‌ره‌كه‌ی جیاواز ده‌بێت‪.‬‬ ‫ش��ێ��وه‌ی یه‌كه‌می ك��ات‪ ،‬كاتی‬ ‫ده‌ستپێكردنی گێڕانه‌وه‌و نووسینه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫دووه‌میشیان كاتی روودانی سه‌ربوردو‬ ‫به‌سه‌رهاته‌كانه‌‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ی دوای��ی��ان‬ ‫بریتیی ‌ه له‌شێوه‌كاتێكی بگۆڕی تێكدراو‬

‫ك� ‌ه سودوه‌رگرتنێكی زیره‌كانه‌ی ‌ه‬ ‫له‌و شێوازه‌ی به‌كارهێنانی كات كه‌‬ ‫له‌ژانری دژه‌ڕۆم���ان (‪) Anti Novel‬‬ ‫دا‪ ،‬ب��اوه‌و به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬ئه‌مه‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی تایبه‌تی له‌گه‌ڵ شوێنیشدا‬ ‫ئاماده‌یی هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌كرێ بڵێین‬ ‫دی��اری��ك��ردن‌و ده‌ستنیشانكردنی‬ ‫شوێنكاتی سه‌ره‌كی‌و بنجی تێكستێك‬ ‫ك ‌ه به‌م دێڕ‌ه ده‌ستیپێكردبێ "ئه‌مشه‌و‬ ‫چاوه‌كانم چ��اوی پشكنه‌رێك بوون‬ ‫ب �ه‌وردی��ی منداڵێك له‌مه‌مله‌كه‌تی‬ ‫باوكه‌كاندام‪ ،‬پێخوێنده‌وه‌" ماندووبوونی‬ ‫ئه‌وێ‪ ،‬چونك ‌ه به‌كارهێنانی (ئه‌مشه‌و)‬ ‫ل���ه‌و رس��ت��ه‌ی��ه‌داو ل���ه‌و ش��وێ��ن �ه‌دا‪،‬‬ ‫بزوێنه‌رێكه‌و ده‌رگ���ای گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫ن��ووس �ه‌رو خوێندنه‌وه‌ی خوێنه‌ری‬ ‫به‌كراوه‌یی جێهێشتووه‌و فاكته‌رێكه‌‬ ‫بۆ ف��ر‌ه ره‌هه‌ندكردنی تێكسته‌كه‌و‬ ‫تواندنه‌وه‌ی زۆرترین بیرو خه‌یاڵ له‌و‬ ‫به‌ستێنه‌دا‪ ،‬له‌پاڵ ئه‌مه‌شدا نووسه‌ر‬ ‫له‌و وشه‌یه‌و‌ه (ئه‌مشه‌و)‪ ،‬جۆرێك‬ ‫له‌ده‌یمومییه‌تی كات‌و شوێنی پێكه‌وه‌‬ ‫خوڵقاندووه‌‪ ،‬به‌جۆرێكی وا ده‌توانم‬ ‫بڵێم‪ :‬توانیویه‌تی ره‌هه‌ندی سێیه‌م‬ ‫به‌شوێنكات ببه‌خشێ‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه ده‌ت��وان��ی �ن‌و ب��ۆم��ان هه‌یه‌‬ ‫ل��ه‌دێ��ڕی س���ه‌ره‌ت���ای مه‌مله‌كه‌تی‬ ‫گ��ورگ�ه‌ك��ان�ه‌وه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك گریمان‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆ دۆزینه‌وه‌ی دووانه‌ی شوێن‌و‬ ‫ك��ات‪ ،‬وات��ا‪ :‬ده‌ك��رێ شوێن ژووری‬ ‫تایبه‌تی نووسه‌ربێ له‌ماڵه‌كه‌ی خۆیدا‪،‬‬ ‫یان له‌وانه‌ی ‌ه ژووری یه‌كێ له‌ئوتێله‌كانی‬ ‫شاری هه‌ولێر بێ‪ ،‬ه �ه‌روه‌ك ده‌كرێ‬ ‫شوێن ئ�ه‌و ماڵ ‌ه بێ ك ‌ه به‌ڕێكه‌وت‬ ‫نووسه‌ر بۆ ش�ه‌وێ تیای مابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫دووریش نیی ‌ه كات (سێی پاش نیوه‌‬ ‫مه‌رگی شه‌و بێ به‌سوتانی عه‌شق)‬ ‫و شوێنیش (كانییه‌كی دووره‌ده‌ست‬ ‫له‌خه‌یاڵی دارب�ه‌ڕووی�ه‌ك��ی زڕخ��ه‌و)!‬ ‫(مط‪:‬ال‪)31‬‬ ‫ئێستا تۆ بڵێی له‌و شوێن‌و كاته‌دا‬ ‫ب��ووب��ێ ك� ‌ه ن��ووس �ه‌ر دوای ئ��ه‌وه‌ی‬

‫"نووسینه‌كه‌ی ده‌پێچێت ‌ه فایلێكی‬ ‫نوێوه‌‪ ،‬ل �ه‌ژوور سه‌رییه‌و‌ه دایده‌نێ‪،‬‬ ‫س �ه‌ری ده‌خات ‌ه س�ه‌ر سه‌رینه‌ك ‌هی‌و‬ ‫پێ راده‌كێشێ‪ ،‬ئیدی ئاسوده‌ییه‌كی‬ ‫به‌له‌زه‌ت وه‌ك پارچ ‌ه ئاوریشمێكی‬ ‫نه‌رمونۆڵ‌و ته‌نكی به‌هارڕه‌نگ‪ ،‬خۆی‬ ‫ده‌كێشێ به‌سه‌ر رۆح��ی��داو ئه‌سپی‬ ‫خه‌یاڵ ده‌یهاوێت ‌ه سه‌ر پشتی خۆی‌و‬ ‫ب��ه‌ه��ه‌ورازو نشێوی رۆژگ��ارێ��ك��ی پڕ‬ ‫مه‌ین ‌هت‌و مه‌حه‌ببه‌تدا ده‌یباته‌وه‌"‬ ‫مه‌مله‌كه‌تی گورگه‌كانی ب��ۆ كانی‬ ‫گێڕابێته‌وه‌؟ یان تۆ بڵێی‪ :‬ئه‌وه‌ی ئێمه‌‬ ‫ده‌یخوێنینه‌وه‌‪ ،‬بریتیبێ له‌گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ونی ته‌نیا شه‌وێكی هه‌ولێر كه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌یه‌و‌ه به‌ره‌و رۆژگاره‌كانی رابردوو‬ ‫په‌لكێشی نێو دنیایه‌كی پ��ڕ له‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌مجار (مه‌ینه‌ت)و دووه‌مجاریش‬ ‫(مه‌حه‌ببه‌ت)مان ده‌ك��ات؟‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌تا "تاوێكی تر تیشكی رۆژ خۆی‬ ‫ده‌كات ‌ه ك��ون‌و قوژبنی پیر‌ه قه‌اڵی‬ ‫ش��ارداو لوتی به‌رزی كۆشك‌و ته‌الرو‬ ‫باڵه‌خانه‌كان ده‌سمێت (مگ‪ :‬ال‪،)20‬‬ ‫له‌كاتێكدا چوار الپه‌ڕه‌‪ ،‬پێش هه‌ڵهاتنی‬ ‫خۆر‪" ،‬دنیا ته‌واو رۆشن بووه‌ته‌وه‌و‬ ‫نووسه‌ر رووه‌و قه‌اڵ له‌به‌ر هه‌یوانه‌كه‌دا‬ ‫راوه‌ستاوه‌‪(".‬مط‪ :‬ال‪!!)16‬‬ ‫كه‌وات ‌ه هه‌روه‌ك چۆن له‌پرۆسه‌ی‬ ‫گێڕانه‌وه‌دا‪ ،‬ته‌كنیكی ناوه‌كی‌و ده‌ره‌كی‬ ‫به‌كارهێناوه‌‪ ،‬ه �ه‌رئ��اواش له‌ئاستی‬ ‫رووك ‌هش‌و ئاشكرادا‪ ،‬سه‌رنج ده‌ده‌ین‬ ‫مه‌مله‌كه‌تی گ��ورگ �ه‌ك��ان‪ ،‬بۆخۆی‬ ‫ناونیشانێكی بارگاویی ‌ه به‌چه‌مكی‬ ‫شوێن‌و سه‌رنجێكی تایبه‌تی داوه‌‬ ‫به‌ناوچه‌یه‌كی دیاریكراو ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ناوچه‌ی گه‌رمیانه‌‪ ،‬به‌شاری كفری‌و‬ ‫گوندی كانیمارانیشه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م شێوازه‌‬ ‫له‌ته‌وزیفكردنی شوێن‪ ،‬هه‌وڵێك ‌ه بۆ‬ ‫ب���ه‌وردی خستنه‌ڕووی دابونه‌ریت‌و‬ ‫شێوه‌ی قسه‌كردن‌و ره‌فتارو هه‌ڵوێستی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و مێژوو‪ ،‬كلتورو بیروباوه‌ڕی‬ ‫خه‌ڵكی ئ��ه‌و ن��اوچ �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ن��ووس �ه‌ر‬ ‫ویستوویه‌تی له‌ڕێگه‌ی خستنه‌ڕووی‬

‫واقیعی‬ ‫ئه‌م ناوچه‌یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه نیشان بدات‬ ‫ك ‌ه چ��ۆن ئ�ه‌وان� ‌ه ك��ار ده‌ك��ات� ‌ه سه‌ر‬ ‫ژیانی خه‌ڵكه‌كه‌ی ك ‌ه هه‌ڵبه‌ت خۆی‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌وان‌و كوڕی ئه‌وێنده‌ره‌‪ ،‬دیاره‌‬ ‫له‌مه‌شیاندا س��ودی له‌تێكه‌اڵوییه‌ك‬ ‫له‌گوندو شار وه‌رگ��رت��ووه‌‪ ،‬ه�ه‌روه‌ك‬ ‫چۆن كات به‌به‌رده‌وامی ده‌گۆڕێ‪ ،‬ئاوا‬ ‫شوێنه‌كانیش له‌گۆڕاندان‌و پێبه‌پێی‬ ‫نووسه‌ر‪ ،‬خوێنه‌ریش شاره‌زای شوێنه‌‬ ‫جیاوازه‌كان ده‌بێ‪ ،‬ئه‌و شوێنانه‌ی كه‌‬ ‫نووسه‌ر تێیاندا ژیاوه‌و رووداوه‌كانی‬ ‫تێدا ئه‌زمونكردووه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی رۆح���ی ن��ووس�ه‌ر‬ ‫ل �ه‌ج��ێ��گ��ۆڕك �ێ‌و س���ه‌ف���ه‌ردا باشتر‬ ‫دی��ارده‌ك��ان��ی بۆ لێكجیابكرێنه‌وه‌و‬ ‫بیانناسێته‌وه‌‪ ،‬ئاوا شانبه‌شانی گۆڕانی‬ ‫ك��ات‌و شوێنه‌كان‪ ،‬له‌گه‌ڵ خۆیاندا‬ ‫ماناگه‌لی دیك ‌ه به‌بیركردنه‌وه‌كانی‬ ‫ده‌به‌خشن‌و ئه‌وه‌تا له‌تێكسته‌كه‌دا‬ ‫ره‌ن��گ��ده‌ده‌ن �ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك له‌(كه‌الر)‬ ‫ه‌وه‌‪ ،‬له‌ته‌نها ژوورێ���ك���دا له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رخێزانه‌كه‌ی خۆیدایه‌‪ ،‬له‌نێو كپی‌و‬ ‫بێده‌نگییه‌كی قورسدا‪ ،‬به‌گرمه‌ی ‌هك‌و‬ ‫له‌گه‌ڵیدا له‌رینه‌وه‌ی ژووره‌كه‌‪ ،‬سه‌فه‌ری‬ ‫دوورودرێژی ئه‌و ده‌ستپێده‌كا "ده‌چمه‌‬ ‫سه‌ربانی ئه‌و تاك ‌ه ژوور‌ه ك ‌ه له‌ناو‬ ‫حه‌وشه‌یه‌كی گ�ه‌وره‌ی تێلبه‌ندكراودا‬ ‫قوت كراوه‌ته‌و‌ه (مط‪ :‬ال‪.")8‬‬ ‫ئ���ه‌م شوێنگۆڕكێی ‌ه ك�� ‌ه پ��ڕه‌‬ ‫له‌عه‌زاب‪ ،‬زه‌بری ژیانی له‌پشته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك ئه‌نجامی ئ��اره‌زوو كه‌یفخۆشی‬ ‫خ���ودی م��رۆڤ �ه‌ك��ان خ��ۆی��ان‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫باشه‌یه‌كی ئه‌م هه‌ڵكه‌ندران‌و عه‌زابه‌‬ ‫له‌وه‌دای ‌ه ك ‌ه شتێك له‌دیم ‌هن‌و وێناو‬ ‫ئیماژی دیارده‌و رووداوه‌كان ده‌گۆڕێ‪،‬‬ ‫بۆنمونه‌‪ :‬سه‌ربانی تاك ‌ه ژووره‌ك �ه‌ی‬ ‫كه‌الر‪ ،‬ده‌بێت ‌ه راوه‌ستان له‌هه‌یوانی‬ ‫ماڵێك رووه‌و قه‌اڵی هه‌ولێرو جریوه‌و‬

‫جوكه‌ی چۆله‌كه‌و گمه‌ی كۆتره‌باریك ‌ه‬ ‫هه‌ڵنیشتووه‌كانی سه‌ر تێله‌كانیش‪،‬‬ ‫جێی گرمه‌و زرمه‌یان گرتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیتر ئه‌م ‌ه (واڵت���ی ق���ه‌زاو ق��ه‌ده‌ر)‬ ‫و چاره‌نووسه‌و زۆر ئاسایی ‌ه مرۆڤ‬ ‫تاماوه‌‪ ،‬تێنه‌گا له‌وه‌ی حیكمه‌تی ئه‌وه‌‬ ‫چییه‌‪ ،‬تۆ له‌شوێنی خۆت هه‌ڵكه‌نرێی‌و‬ ‫له‌شوێنێكی تر بچه‌سپێی‪ ،‬بێئه‌وه‌ی‬ ‫رۆژێ��ك ل �ه‌ڕۆژان بیرت لێكردبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫یان پالنت بۆ داڕشتبێ؟! به‌اڵم چونكه‌‬ ‫رۆحی ئه‌م (نووسه‌ر) موسافیرێكی‬ ‫وێلگه‌رده‌و داربه‌ڕوویه‌كی سه‌رسه‌ختی‬ ‫به‌رگه‌گرو چاونه‌ترسه‌‪ ،‬بۆی ‌ه وه‌ك چۆن‬ ‫هه‌ست به‌و‌ه ده‌كات شتێك له‌شێوه‌ی‬ ‫قه‌زاوقه‌ده‌ر ده‌ستی له‌م شوێنگۆڕكێیه‌ی‬ ‫خۆیدا هه‌بووبێ‪ ،‬ئ��اواش چۆله‌كه‌و‬ ‫كۆتره‌باریكه‌كان‌و سه‌مون فرۆشه‌كه‌ش‬ ‫ده‌دات ‌ه ده‌ست چاره‌نووسی خۆیانه‌وه‌و‬ ‫له‌مه‌نه‌لۆگێكدا ئه‌ڵێ "ده‌ی كێ ده‌زانێ‬ ‫ئه‌و چۆله‌كه‌ی ‌ه ك ‌ه هه‌موو به‌یانییه‌ك‬ ‫ل�ه‌ی�ه‌ك كاتی دی��اری��ك��راودا له‌خه‌و‬ ‫هه‌ڵده‌ستێت‌و به‌و جۆشوخرۆشه‌وه‌‬ ‫ده‌جریوێنی‪ ،‬تاوێكی تر به‌و هه‌موو‬ ‫وریایی‌و السارییه‌ی خۆیه‌وه‌‪ ،‬به‌رله‌وه‌ی‬ ‫هاوه‌ڵه‌كه‌ی له‌چین ‌ه بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌ردی‬ ‫به‌رده‌الستیكی منداڵێكی چه‌توون‬ ‫نایپێكێ‌و به‌سه‌ر چڵێكی به‌رزی ئه‌و‬ ‫دارشاتووه‌و‌ه به‌سینگی خوێناوییه‌وه‌‬ ‫به‌رنابێته‌و‌ه س����ه‌رزه‌وی‌و كۆتایی‬ ‫به‌ژیانی نایه‌ت؟ هیچ دوور نیی ‌ه سه‌مون‬ ‫فرۆشه‌كه‌ش به‌ده‌م ژماردنی قازانجی‬ ‫ئه‌مڕۆیه‌و‌ه مه‌رگی مجافات نه‌كات! یان‬ ‫دووسبه‌ی (لۆتۆ)ی بۆ ده‌رنه‌چێت‌و‬ ‫رێ��ڕه‌وی ژیانی نه‌گۆڕێ! ئه‌ی كۆتره‌‬ ‫باریكه‌كه‌‪ ،‬نه‌ختێك به‌ر له‌ئێستا به‌ده‌م‬ ‫پشیله‌یه‌كی ره‌ش��ه‌و‌ه بینیم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاو‌ه زیتوڕه‌شه‌كانی هێشتا هه‌ر گه‌ش‬ ‫بوون‌و ده‌یانڕوانی (مط‪ :‬ال‪.)18‬‬ ‫به‌پێی روانینی م��ن‪ ،‬نووسه‌ر‬ ‫وه‌ك جۆرێك له‌گه‌مه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫چ��اره‌ن��ووس��دا‪ ،‬ل �ه‌م �ه‌غ��زای سه‌فه‌ر‬ ‫تێگه‌یشتووه‌‪ ،‬چاره‌نووسیش عه‌ینه‌ن‬

‫مه‌ل‪ ،‬خۆی سه‌ری خۆی هه‌ڵگرێ هێالن ‌ه بڵێ چی؟‬ ‫چیرۆكی‌ مندااڵن‬

‫په‌ری كه‌ریمی نیا‬

‫یه‌كێك بوو یه‌كێك نه‌بوو كه‌س له‌خوا‬ ‫گه‌وره‌تر نه‌بوو‪ ،‬له‌قااڵو رووڕه‌شتر‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬له‌م مه‌له‌ی ناو چیرۆكه‌كه‌ی‬ ‫ئێمه‌ش سه‌رگه‌ردانتر نه‌بوو‪.‬‬ ‫رۆژێ���ك ل����ه‌رۆژان ئ��ه‌م مه‌له‌ی‬ ‫چ��ی��رۆك �ه‌ك �ه‌ی ئێم ‌ه مه‌لێكی تر‬ ‫له‌هێالنه‌یه‌كی ت��ر بانگی ده‌ك��ات‬ ‫بۆئه‌وه‌ی نیوه‌ڕۆی رۆژی یه‌كشه‌ممه‌‬ ‫میوانی بێت‌و گه‌ر ویستیشی هه‌تا‬ ‫هه‌تای ‌ه له‌هێالنه‌كه‌ی ئه‌مدا بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌له‌ك ‌ه ئه‌م مه‌له‌ی تری له‌شارێكی‬

‫تر ك ‌ه بۆ سه‌فه‌ر چووبوو ناسی بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م مه‌له‌ی چیرۆكی ئێم ‌ه ده‌ڵێ‪ :‬ره‌نگ‬ ‫بێت ئه‌و هێالنه‌ی ‌ه له‌هێالنه‌كه‌ی خۆم‬ ‫به‌رزتر بێت جا تا هێالنه‌ش به‌رزتر‬ ‫بێت ب�ه‌رج�ه‌ون��ی خۆشتره‌و منیش‬ ‫ده‌بم ‌ه پاشا‪ ،‬چونك ‌ه به‌سه‌ر هه‌موو‬ ‫شوێنێكیشدا زاڵ ده‌بم‪ ،‬بۆی ‌ه سه‌ری‬ ‫داده‌خ��ا چاو له‌خوارووی هێالنه‌كه‌ی‬ ‫ده‌كا‪ ،‬هێالنه‌كه‌ی خۆی زۆر زۆر به‌رزه‌‪،‬‬ ‫منداڵ ‌ه خنجیالنه‌كان ئه‌و هێالنه‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه به‌رزبوو ك ‌ه دڵنیام ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێو‌ه له‌و س �ه‌ره‌و‌ه سه‌یری خ��واره‌وه‌‬ ‫بكه‌ن سه‌رتان گێژده‌خوات‌و زوو چاوه‌‬ ‫گه‌شه‌كانتان داده‌خه‌ن بۆئه‌وه‌ی سوڕ‬

‫نه‌خوات‌و سوڕ نه‌خوات‪ ،‬له‌سه‌ره‌و‌ه شڵق‬ ‫بكه‌ون ‌ه خواره‌وه‌‪ ،‬ده‌ی منداڵه‌كان بۆم‬ ‫ده‌وتن مه‌له‌ك ‌ه ئیتر سه‌یری خواره‌وه‌ی‬ ‫نه‌كردو سه‌ری بۆ ئاسمان هه‌ڵێنا‪ ،‬وتی‬ ‫ده‌بێت هێالنه‌ی ئه‌و هاوڕێم ‌ه چه‌نده‌ها‬ ‫گه‌ز له‌سه‌رووی ئاسمانیشه‌و‌ه بێت‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئیتر سه‌یری به‌رده‌می هێالنه‌كه‌ی‬ ‫خۆی ناكات‌و تا رۆژی یه‌كشه‌مم ‌ه چاو‬ ‫ده‌بڕێت ‌ه ئاسمان‪ ،‬ئاسمان شینێكی‬ ‫كاڵ بوو ئه‌و ره‌نگه‌ی ئه‌م عاشق بوو‬ ‫پێی‪ ،‬ئه‌و‪ ،‬جگه‌رگۆشه‌كان رۆژێكیان‬ ‫به‌دزییه‌و‌ه چه‌ند په‌ڕی تاوس خانم‬ ‫ك ‌ه هه‌ر ئه‌و ره‌نگ ‌ه بوو ئه‌و حه‌زی‬ ‫لێی بوو‪ ،‬دزی ب��ووی‌و به‌هێالنه‌كه‌ی‬ ‫خ��ۆی�ه‌و‌ه هه‌ڵیواسی ب��وو‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫دزی كارێكی خراپ ‌ه كۆرپه‌كانم ئێوه‌‬ ‫هه‌وڵبده‌ن هه‌میش ‌ه هه‌رچییه‌كتان‬ ‫ویست داوای بك ‌هن‌و قه‌ت قه‌ت دزی‬ ‫مه‌كه‌ن‪ ،‬به‌ڵێ له‌وێدا بووین ك ‌ه مه‌له‌‬ ‫چاوی له‌شینی ئاسمان نه‌بڕی‪ ،‬من‬ ‫رۆژێكیان به‌ر له‌یه‌كشه‌مم ‌ه چووم له‌و‬ ‫سه‌ر سه‌ره‌و‌ه سه‌یری ناوچاوی مه‌له‌ی‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی خۆمانم كرد‪ ،‬چاوی مه‌له‌‬ ‫بڕوام پێبكه‌ن هیچ ره‌نگێكی ر‌هش‌و‬

‫سپی تێدا نه‌مابوو‪ ،‬ببو‌ه شین شین‪،‬‬ ‫شینێكی كاڵ كاڵ‪ ،‬له‌ناو ئه‌و چاو‌ه‬ ‫یه‌كسه‌ر شین ‌ه ك��اڵ�ه‌دا هێالنه‌یه‌ك‬ ‫دانرابوو ك ‌ه هه‌تا چاو هه‌ته‌ری ده‌كرد‬ ‫به‌رزبوو‪ ،‬له‌ناو ئه‌و هێالنه‌دا دوو مه‌ل‬ ‫خۆیان گڕمۆڵ ‌ه ك��ردب��وو‪ ،‬هێالنه‌كه‌‬ ‫به‌رخۆله‌كانم كه‌پرێكی گه‌وره‌شی‬ ‫به‌سه‌ره‌و‌ه بوو‪ ،‬ئه‌و دوو مه‌له‌ی ناو‬ ‫چ��اوی مه‌لی چیرۆكه‌كه‌ی خۆمان‬ ‫بۆ خۆیان دانیشتبوون‌و خ��ۆر لێی‬ ‫ن����ه‌ده‌دان‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا ب��ا ئه‌وه‌شتان‬ ‫پێ بڵێم هه‌ر له‌ناو ئه‌و هێالنه‌یه‌دا‬ ‫ك ‌ه وتمان كه‌پرێك به‌سه‌رییه‌و‌ه بوو‬ ‫چه‌ند ئاوێكی بچوك بچوك له‌مالوالی‬ ‫ك �ه‌پ��ره‌ك �ه‌و‌ه ده‌ه��ات��ن� ‌ه خ���وار‪ ،‬جار‬ ‫ناجارێ مه‌له‌كان باڵیان له‌ناو ئاوه‌كه‌دا‬ ‫ده‌كوتاو ئاویان له‌یه‌كدی ده‌پژان‪ ،‬مه‌لی‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی ئێم ‌ه نا‪ ،‬به‌اڵم مه‌له‌كه‌ی‬ ‫تر به‌عیشوه‌و‌ه چاوی ده‌قونجاند بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئاوی كه‌متر لێبپژی‪ ،‬به‌اڵم مه‌لی‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی خۆمان مه‌ستتر ئاوی لێ‬ ‫ده‌پ��ژان��دو سه‌رمه‌ستان ‌ه پێده‌كه‌نی‪،‬‬ ‫به‌ڵێ ژیكه‌ڵه‌كانم من له‌ناو چاوی‬ ‫مه‌له‌ك ‌ه شتی تریشم بینی‪ ،‬بۆنمونه‌‬ ‫ئه‌وه‌م بینی ك ‌ه مه‌له‌ك ‌ه له‌الی خوارووی‬ ‫ماڵه‌كه‌و‌ه هه‌ندێ كرمی له‌به‌رده‌مدا‬ ‫رۆك���راب���وو ك � ‌ه ئ���ه‌وه‌ن���د‌ه ده‌ن��وك��ی‬ ‫لێدابوون‪ ،‬كرمه‌كان به‌بنی هێالنه‌كه‌وه‌‬

‫ن��ووس��اب��وون‪ ،‬من ن��ازان��م ب��ۆ؟ به‌اڵم‬ ‫ك ‌ه زۆر سه‌یری چاوی مه‌له‌كه‌م كرد‬ ‫مه‌له‌كه‌م زۆر دوور له‌مه‌لی چیرۆكه‌كه‌ی‬ ‫خۆمان دی‪ ،‬ده‌توانم بڵێم به‌ئه‌ندازه‌ی‬ ‫دوو باڵی ئێو‌ه دوور بوون له‌یه‌كتری‪،‬‬ ‫به‌قوربانتان بم با ئه‌وه‌شتان پێ بڵێم‬ ‫ك ‌ه ئاوێك له‌چاوی مه‌له‌كه‌ی خۆماندا‬ ‫قه‌تیس بوو‪ ،‬زۆر هه‌وڵمدا ك ‌ه بیجوڵێنم‪،‬‬ ‫فوم له‌چاوی كرد‪ ،‬قیژاندم‪ ،‬پاڵم پێوه‌‬ ‫نا‪ ،‬هیچ هه‌ر به‌خۆی نه‌زانی ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ئاو‌ه قه‌تیسماو‌ه له‌چاوی بچێته‌ده‌ر‬ ‫ك ‌ه زۆر سه‌یری چاویم كرد ده‌نوكی‬ ‫جواڵند‪ ،‬خێرا منیش چاوم گواسته‌وه‌و‬ ‫سه‌یری ده‌نوكیم كرد‪ ،‬هه‌ر ده‌نوكی‬ ‫ده‌دا به‌یه‌كدا‪ ،‬باوه‌ڕ بكه‌ن زۆرم هه‌وڵدا‬ ‫جوڵه‌ی ده‌نوكی بخوێنمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫چیم كرد نه‌متوانی پیته‌كانی بچنم‪،‬‬ ‫ئاخر من ئه‌وه‌م له‌بیرچوو ك ‌ه پێتان‬ ‫بڵێم من به‌س ده‌متوانی شته‌كانی ناو‬ ‫چاوی ئه‌و ببینم‪ ،‬ئه‌و هێزه‌م نه‌بوو‬ ‫شته‌كان ببیستم‪ ،‬لێوی هه‌ر جواڵو‬ ‫ج��واڵ‪ ،‬دیم فرمێسك ‌ه قه‌تیسماوه‌كه‌‬ ‫به‌ره‌به‌ر‌ه ل ‌ه اوی چۆڕای ‌ه خ��واره‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت نه‌كه‌وت ‌ه خ��واره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هێالنه‌ك ‌ه ئ �ه‌وه‌ن��د‌ه ب �ه‌رزب��وو ك ‌ه با‬ ‫به‌جوانی تێی ده‌ك���ه‌وت‪ ،‬گوڵه‌كانم‬ ‫باك ‌ه دای له‌ئاو‌ه قه‌تیسماوه‌كه‌ی ناو‬ ‫چاوی مه‌لی به‌سته‌زمانی چیرۆكه‌كه‌ی‬

‫(یانصیب) وای ‌ه ك ‌ه زۆرجاران ئاراسته‌و‬ ‫رێ���ڕه‌وی ژی��ان��ی م��رۆڤ �ه‌ك��ان ب��ه‌ره‌و‬ ‫ئاقارێكی تر ده‌ب��ات‪ ،‬چۆن ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ناردنی بیست‌و ح �ه‌وت (‪) SMS‬‬ ‫ببیت ‌ه خاوه‌نی هه‌مه‌رێكی لیمۆزین؟‬ ‫خراپ نیی ‌ه ها؟ ئه‌ی چۆن ‌ه ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫به‌ڕاستی سه‌دوپه‌نجا ملیۆن دیناره‌كه‌ی‬ ‫ب �ه‌رن��ام �ه‌ی ملیۆنێری ك �ه‌ن��اڵ چار‬ ‫به‌ریته‌وه‌؟ به‌اڵم به‌رله‌وه‌ی بیركه‌یته‌وه‌‬ ‫له‌چیدا خه‌رجی كه‌ی‪ ،‬له‌ناكاو هه‌ست‬ ‫به‌ئازارێكی رۆح پڕوكێنه‌ری گه‌ده‌‬ ‫(مه‌عیده‌)و دڵه‌كزێ بكه‌ی؟ هه‌ڵبه‌ت‬ ‫ئه‌م ‌ه ئ�ه‌وپ�ه‌ڕی ماڵوێرانییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆشیش ‌ه ئه‌گه‌ر ل �ه‌و كه‌ینوبه‌ینی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبوون‌و ئ��ازاره‌دا‪ ،‬داپه‌ڕی‌و‬ ‫به‌خۆت بڵێی‪ :‬ئۆخه‌ی خ��وا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫خه‌ون بوو من ده‌مبینی!‬ ‫ئێستا فه‌رموو‪ ،‬تۆ بزان ‌ه له‌درێژه‌ی‬ ‫ئه‌و چه‌ند دێڕه‌ی سه‌ره‌وه‌دا‪ ،‬به‌خه‌یاڵ‬ ‫چ سه‌فه‌رێكی دوورودرێ��ژت كردووه‌‪،‬‬ ‫بێئه‌وه‌ی به‌خۆت بزانی؟ تێبگ ‌ه چۆن‬ ‫چاره‌نووس یاریمان پێ ده‌كا؟ بڕوانه‌‬ ‫چ به‌زمێك ‌ه دونیا؟‬ ‫حه‌م ‌ه سه‌عیدیش گیرۆده‌ی هه‌مان‬ ‫سیحره‌‪ ،‬ئه‌و به‌دوای چاره‌نووسی خۆیدا‬ ‫ده‌گ��ه‌ڕێ‪ ،‬ب�ه‌اڵم نایه‌وێ له‌و گه‌ڕانه‌دا‬ ‫به‌ته‌نیا بێ‪ ،‬بۆی ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه (یانسیب)‬ ‫ه‌كه‌ی نووسه‌ر‪ ،‬هه‌مان ئه‌و عه‌شق ‌ه بێت‬ ‫ك ‌ه له‌منداڵییه‌وه‌و له‌(كانیماران)ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ (كانی بارام)دا ده‌ستیپێكردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م سه‌فه‌ر‌ه ك ‌ه له‌ڕاستیدا سه‌فه‌ری‬ ‫دوورودرێ����ژی عه‌شق‌و ع��وم��ره‌‪ ،‬فێری‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬چۆن به‌نێو عه‌زابدا تێپه‌ڕێ‌و‬ ‫بتوانێ له‌هه‌نگوینی عه‌شق به‌شی‬ ‫خۆی هه‌ڵگرێ‪" ،‬په‌نجه‌ی دۆشاومژه‌م‬ ‫له‌هه‌نگوینی كلۆری داربه‌ڕوو وه‌رده‌ده‌م‪،‬‬ ‫كانی ده‌ڵێت‪ :‬د‌ه ل�ه‌و گشت شانه‌ی‬ ‫هه‌نگوین ‌ه به‌شی خۆتی لێببڕه‌‪ ،‬رێگایه‌كی‬ ‫دوورت له‌پێشه‌‪ ،‬جا منی غه‌ریبه‌و نامۆ‬ ‫چوزانم له‌سه‌فه‌رێكی ئاوا دوورودرێ��ژو‬ ‫سه‌ختدا شانه‌ی هه‌نگوینم دێته‌ڕێ"‪.‬‬ ‫(مط‪:‬ال‪)16‬‬ ‫ئێمه‌و ئاوه‌كه‌ی یه‌كسه‌ر تا سه‌ر ئه‌و‬ ‫په‌ڕه‌ی ك ‌ه مه‌له‌كه‌ی تر ده‌ینووسی‪،‬‬ ‫نه‌وه‌ستاند‪ ،‬سه‌یری په‌ڕه‌كه‌م كرد‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر په‌ڕه‌ك ‌ه نامه‌یه‌كی بانگهێشت‬ ‫بوو بۆ یه‌كشه‌ممه‌یه‌كی ترو بۆ یه‌كێكی‬ ‫تر‪ ،‬نازداره‌كانم مه‌له‌كه‌مان ئێستا‬ ‫ده‌بینم ك ‌ه ره‌نگ به‌ڕوویه‌و‌ه نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫هه‌موو له‌شی ده‌له‌رزێ‪ ،‬چاوه‌كانی هه‌ر‬ ‫ئاوه‌و رێژن ‌ه ده‌كات‌و دێته‌خوار‪ ،‬سه‌یری‬ ‫مه‌له‌كه‌ی تر ده‌كات‪ ،‬ناسكۆڵه‌كان من‬ ‫تا ئێستاش هه‌ر نه‌مدی ك ‌ه مه‌له‌كه‌ی‬ ‫تر ته‌نانه‌ت به‌سوچ ‌ه نیگایه‌كیش‬ ‫بێت سه‌یری ئه‌م مه‌له‌ی ئێم ‌ه بكات‪،‬‬ ‫م�ه‌ل�ه‌ك�ه‌ی ئێمه‌ش خنجیالنه‌كانم‬ ‫ه�ه‌ر چ��اوی بڕیوه‌ت ‌ه شینایی كاڵی‬ ‫ئاسمان‌و له‌ناو هێالنه‌ی مه‌له‌كه‌ی تردا‬ ‫ده‌خولێته‌وه‌‪.‬‬ ‫وایییی منداڵه‌كان ئێو‌ه ئیتر‬ ‫پێویست ناكات سه‌یری ئه‌و دیمه‌ن ‌ه‬ ‫بكه‌ن كه‌من ده‌یكه‌م‪ ،‬ئاخخخ ئه‌و‌ه‬ ‫چیی ‌ه ئ��ه‌و دارب���ڕ‌ه ب��ه‌و ت���ه‌وره‌و‌ه‬ ‫ده‌یه‌وێ چی بكات‪ ،‬ئائا به‌ساقه‌تان بم‬ ‫منداڵه‌كان ئێو‌ه سه‌یری ئه‌م دیمه‌ن ‌ه‬ ‫مه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و خۆ ته‌وره‌كه‌ی به‌ربوو‌ه‬ ‫داره‌ك��ه‌‪ ،‬به‌ڵێ ئه‌و داره‌ی كه‌مه‌لی‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی ئێم ‌ه تێیدا چاوی واق‬ ‫ماو‌ه له‌شینایی ئاسمان‪ ،‬ژیكه‌ڵه‌كان‬ ‫یارمه‌تیم ب��ده‌ن من س �ه‌ری دارب��ڕو‬ ‫ته‌وره‌كه‌ی قاڵ ده‌ك ‌هم‌و ده‌یانخافڵێنم‪،‬‬ ‫ئێوه‌ش د‌ه ئ��ازا بكه‌ن ك��ارێ بكه‌ن‬ ‫مه‌له‌ك ‌ه ر‌هش‌و سپی چاوی بگه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫د‌ه ها چاوه‌ڕوانتانم‪ ،‬زوو زوو‪.‬‬

‫ژمار‌ه (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ر‬ ‫ره‌نج ‌ه باوه‌نووری‬

‫هه‌ڕه‌شه‌ك ‌ه وه‌ك ئ�ه‌وه‌ی گه‌رده‌لولێك‬ ‫بێ له‌ناوه‌ڕاستی ئاواییدا گێژه‌نه‌یه‌كی‬ ‫به‌رپاكردو له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا ئاوایی‬ ‫دام��اڵ��ی‪ ،‬چه‌ندین چیغ‌و فه‌ره‌نجی‌و‬ ‫كه‌ڵكیت‌و مه‌شكه‌ی كرد به‌ئاسماندا‪،‬‬ ‫مرۆڤه‌كانی رووتكرده‌وه‌‪ ،‬رووت وه‌كو ئه‌و‬ ‫مه‌لۆتكه‌ی بۆ یه‌كه‌مجار ده‌كه‌وێت ‌ه به‌ر‬ ‫دامێنی دایكی‪ ،‬هه‌ر له‌دوای خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌نامه‌ك ‌ه خه‌ڵكی ئاوایی بێئه‌وه‌ی‬ ‫ورته‌یان له‌ده‌مه‌و‌ه ده‌ربێت ده‌سته‌كانیان‬ ‫هه‌ڵبڕی‌و پێشیان ك �ه‌وت��ن‪ ،‬دایكان‬ ‫كۆرپه‌كانیان له‌بێشه‌كه‌دا به‌جێهێشت‪،‬‬ ‫ب��اوك��ان ل�ه‌ب��ی��ری��ان��چ��وو ك � ‌ه ب��اوك �ن‌و‬ ‫بێئه‌وه‌ی خۆیان به‌هیچ بزانن به‌ئاماژه‌ی‬ ‫سه‌ربازه‌كان هه‌ڵده‌سوڕان‪ ،‬وا به‌په‌ل ‌ه‬ ‫ده‌ڕۆیشتن‌و ئاواییان به‌جێده‌هێشت ‪،‬‬ ‫چما ساڵه‌های ساڵ له‌وه‌به‌ر رۆحیان‬ ‫دراب��ێ ب�ه‌ده‌س��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ساڵه‌های ساڵ‬ ‫له‌وه‌به‌ر ئیراده‌یان لێدزرابێ‌و ئاماده‌كرابن‬ ‫بۆ ئه‌مڕۆ! سه‌ربازه‌كان به‌ناو خه‌ڵكه‌كه‌دا‬ ‫ده‌هاتن‌و جنێویان ده‌دا‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌یان‬ ‫ده‌كردو میلی تفه‌نگه‌كانیان ده‌هێنایه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌یان به‌رشه‌ق ده‌دا‬ ‫ك ‌ه دواده‌ك �ه‌وت��ن‪ ،‬مه‌ال فه‌یزی مه‌الی‬ ‫ئاوایی پێشه‌نگی خه‌ڵكه‌كه‌ی ده‌كردو‬ ‫هه‌موو خه‌ڵكه‌كه‌ش به‌رووتی به‌دوایدا‬ ‫ده‌ڕۆیشتن‪ ،‬عه‌ب ‌ه ته‌نها كه‌سێك بوو‬ ‫به‌سه‌رسامییه‌و‌ه ده‌یڕوانی‌و ناكۆكییه‌كی‬ ‫زۆر سه‌ری لێده‌دا‪ ،‬هه‌وڵیده‌دا دیمه‌نه‌كان‬ ‫كۆبكاته‌وه‌و وێنه‌یه‌ك بدات ‌ه ئاگایی خۆی‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌یده‌زانی له‌كوێو‌ه ده‌ستپێبكات‪،‬‬ ‫سه‌رنجی به‌دوای دیمه‌نه‌كه‌دا ده‌ڕۆیشت‌و‬ ‫نه‌ده‌گه‌ڕایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه سه‌ره‌تای ونبونی عه‌ب ‌ه بوو‪،‬‬ ‫ونبونێك ك ‌ه هه‌ر له‌گه‌ڵ گڤه‌ی گه‌رده‌لولی‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌دا ده‌ستیپێكرد‪ ،‬به‌بیرو هۆشێكی‬ ‫ئاڵۆزه‌و‌ه لۆژ‌ه لۆژ له‌ته‌نیشت خه‌ڵكی‬ ‫ئاواییه‌و‌ه ب �ه‌ره‌و ئیڤاكان ده‌ڕۆیشت‪،‬‬

‫ێ ده‌چین‬ ‫كاتێك نازانین بۆ كو ‌‬

‫جاروبار راده‌وه‌ستاو هه‌نگاوه‌كانی بیر‬ ‫ده‌چ���وو‪ ،‬ب �ه‌اڵم س�ه‌رب��ازه‌ك��ان به‌نوك ‌ه‬ ‫شه‌قێك بیریان ده‌هێنایه‌وه‌‪.‬‬ ‫م��ه‌ال ف �ه‌ی��زی ی �ه‌ك �ه‌م ك��ه‌س بوو‬ ‫ویستی سه‌ركه‌وێ‌‪ ،‬به‌اڵم قورئانه‌كه‌ی‬ ‫له‌بن ده‌س��ت ك �ه‌وت �ه‌خ��واره‌وه‌‪ ،‬به‌په‌له‌‬ ‫داچه‌مایه‌و‌ه بۆئه‌وه‌ی هه‌ڵیگرێته‌وه‌‪ ،‬له‌پڕ‬ ‫سه‌ربازه‌كان دایان ‌ه به‌ر رێژنه‌ی گولله‌و‬ ‫باڵچه‌یه‌ك به‌مێشكی هه‌موو خه‌ڵكی‬ ‫ئاواییدا ته‌قییه‌وه‌‪ ،‬الی ئ��ه‌وان ئه‌وه‌‬ ‫گه‌وره‌ترین گوناهی دونیا بوو‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫گ �ه‌وره‌ت��ر ل �ه‌رووت��ك��ردن �ه‌وه‌ی خۆیان‪،‬‬ ‫گ �ه‌وره‌ت��ر ل�ه‌ئ��اوای�ی‌و یادگاره‌كانیان‪،‬‬ ‫گه‌وره‌تر له‌سه‌روه‌رییه‌كانیان‪ ،‬له‌ناخه‌وه‌‬ ‫حه‌زیان ده‌كرد قورئانه‌ك ‌ه هه‌ڵگرنه‌وه‌و‬ ‫بیخه‌ن ‌ه سه‌ر سه‌ریان‪ ،‬به‌اڵم نه‌یانوێرا‬ ‫ئه‌و‌ه بكه‌ن‪ ،‬ته‌نها توانیان هه‌نگاوه‌كانیان‬ ‫بپارێزن‌و داوای لێبوردن بكه‌ن‪ ،‬لێبوردن‬

‫له‌وه‌ی ك ‌ه ناتوانن هه‌ڵیبگرنه‌وه‌‪ ،‬مه‌ال‬ ‫فه‌یزی له‌دوا په‌له‌قاژه‌دا سه‌ری خسته‌‬ ‫س��ه‌ر ق��ورئ��ان�ه‌ك�ه‌و ل�ه‌ج��ووڵ� ‌ه ك��ه‌وت‪،‬‬ ‫عه‌به‌ش نه‌یده‌توانی باوه‌ڕ بێنێ‌‪ ،‬به‌قوڵی‬ ‫ده‌یڕوانی‌و ده‌كه‌وت ‌ه ته‌خمین‌و به‌راورده‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندی ده‌كردو ده‌كۆشا دیمه‌نه‌كان وه‌ك‬ ‫حه‌قیقه‌ت خۆیان پیشان نه‌ده‌دا‪ ،‬هێجگار‬ ‫له‌توانای بینینی ئه‌و گه‌وره‌تر بوون‌و‬ ‫نه‌شیده‌توانی حاشایان لێبكات‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ه��ه‌رزوو رووداوه‌ك���ه‌ی یه‌كالییكرده‌وه‌و‬ ‫ه�ه‌م��وو ئ��اڵ��ۆزی‌و دوودڵییه‌كی خۆی‬ ‫ره‌وانده‌وه‌‪ ،‬نا‪...‬نا‪ ...‬ناكر ‌ێ ئه‌و‌ه راست‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌رگیز ناكر ‌ێ ئه‌و‌ه راست بێت‪،‬‬ ‫درۆیه‌و له‌خه‌یاڵدانی شه‌یتان كه‌وتۆته‌وه‌!‬ ‫وای به‌بیردا ده‌ه��ات شه‌یتان له‌ده‌می‬ ‫بێزاریدایه‌و خه‌یاڵی نانه‌وه‌ی كاره‌ساتێكی‬ ‫له‌وشێوه‌ی ‌ه ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش ئێستا‬ ‫پاڵه‌وانی خه‌یاڵه‌كه‌ی ئ �ه‌ون‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬

‫ئێمـه‌و كلتـوری كۆنسێـرت‬ ‫مسته‌فا فاتح‬

‫ره‌نگ ‌ه بكری مۆزیك‌و ئاواز وتن به‌یه‌كیك‬ ‫له‌كۆنترین ریگاكان بزانر ‌ێ ك ‌ه مرۆڤه‌كان‬ ‫له‌ریگایه‌و‌ه هه‌ستی جۆراوجۆری خۆشی‌و‬ ‫ش��ادی‌و نیگه‌رانی‌و خ ‌هم‌و پ �ه‌ژاره‌و ‪...‬‬ ‫خۆیان ده‌ربڕیوه‌‪ ،‬به‌هه‌ركام له‌م دۆخه‌‬ ‫ج��ی��اوازان� ‌ه مۆزیكی تایب ‌هت‌و ریتمی‬ ‫تایب ‌هت‌و ئاهه‌نگ‌و میلۆدی تایبه‌تیان‬ ‫دان��اوه‌‪ ،‬به‌شیوه‌یه‌ك ك ‌ه ئه‌و ئاهه‌نگ‌و‬ ‫میلۆدییان ‌ه ده‌رب��ڕی هه‌ستی مرۆڤه‌كان‬ ‫بوون‌و ه ‌هن‌و زۆرجاریش ئه‌و ئاهه‌نگانه‌‬ ‫له‌شوینیكه‌و‌ه بۆ شوینیكیترو له‌به‌ره‌و‬ ‫ج��ی��ل��ی��ك�ه‌و‌ه ب��ۆ ب����ه‌ره‌و جیلیكیتر‬ ‫گوازراونه‌ته‌وه‌و له‌م ریگایه‌و‌ه مۆزیك وه‌ك‬ ‫یه‌كیك له‌‪ 7‬جۆری هونه‌ر‪ ،‬بوو‌ه به‌موڵكی‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌و هه‌ند ‌ێ جاریش نه‌ته‌وه‌یی‪،‬‬ ‫هه‌موو كاتیش چیژوه‌رگرتن‌و گوێگرتن‌و‬ ‫هاوهه‌ستی ك��ردن له‌رێگای مۆزیكه‌وه‌‬ ‫به‌دوو شێو‌ه بووه‌‪ ،‬یه‌كیان به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫تایب ‌هت‌و ئه‌ویتر به‌شێوه‌ی به‌كۆمه‌ڵ‪.‬‬ ‫ب�ه‌ش��داری��ك��ردن ل �ه‌ك��ۆڕو كۆمه‌ڵی‬ ‫شادی‪ ،‬زه‌ماوه‌ند‪ ،‬رێوڕه‌سم ‌ه نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫‪ ....‬یان به‌كارهێنانی مۆزیك له‌پرسه‌و‬ ‫ماته‌مینییدا‪ ،‬شێوه‌یه‌كی به‌كۆمه‌ڵی‬ ‫به‌كارهێنانی مۆزیك‌و ده‌ربڕینی هه‌ست ‌ه‬ ‫له‌رێگای مۆزیكه‌وه‌‪ ،‬س��ۆزو بالۆره‌و‬ ‫گوێ‌گرتن‌و ژه‌نینی به‌ته‌نها ده‌ربڕینی‬ ‫هه‌مان ئه‌و هه‌ست ‌ه جیاوازانه‌ی ‌ه له‌رێگای‬ ‫مۆزیكه‌وه‌‪.‬‬ ‫الیه‌نێكی گه‌ور‌ه له‌گوێگرتن له‌مۆزیكدا‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه ده‌كر ‌ێ به‌"چیژوه‌رگرتن" ناوی‬ ‫ببه‌ین‪ ،‬ئیم ‌ه زۆرج��ار گو ‌ێ له‌مۆزیك‌و‬ ‫ئاواز ده‌گرین به‌مه‌به‌ستی چیژوه‌رگرتن‪،‬‬

‫ئ��ه‌م چ��ی��ژوه‌رگ��رت��ن� ‌ه ره‌ن��گ � ‌ه هه‌مان‬ ‫ئ�ه‌و دۆخ � ‌ه بێت ك ‌ه به‌ده‌ربڕینێكیتر‬ ‫پێی ده‌وت��ر ‌ێ "خواردنیرۆح"‪ ،‬زۆرجار‬ ‫مه‌به‌ستی گوێ‌گرتنی ئیم ‌ه له‌مۆزیك‌و‬ ‫ئاواز چێژوه‌رگرتنێكی په‌تییه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌شێوازه‌كانی تایبه‌ت‬ ‫به‌گوێگرتن (یان هه‌مان چیژوه‌رگرتن)‬ ‫له‌مۆزیك‌و ئاواز‌و كۆنسێرته‌‪ ،‬كۆنسێرت‬ ‫ل �ه‌چ��او شێوه‌كانیتری گ��وێ‌گ��رت��ن‪،‬‬ ‫شێوه‌یه‌كی نویێ به‌كۆم ‌ه ‌ڵ چیژوه‌رگرتن ‌ه‬ ‫له‌مۆزیك‪ ،‬له‌م شێو‌ه نوێیه‌دا‪ ،‬تاكی‬ ‫الی �ه‌ن��گ��ری م��ۆزی��ك ب �ه‌ئ��ام��اده‌ب��وون‬ ‫له‌كۆنسێرتی مۆزیك یان گۆرانیبێژێكدا‪،‬‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئاماده‌بووانیتری ه��ۆڵ یان‬ ‫هه‌رشوێنێكیتر ك� ‌ه كۆنسێرته‌كه‌ی‬ ‫تێدا س��ازده‌ك��رێ‌‪ ،‬چیژێكی هاوبه‌ش‬ ‫وه‌رده‌گ���رێ‌‪ ،‬لێره‌دا ئ�ه‌م تاك ‌ه ل�ه‌دوو‬ ‫دۆخ��ی ج��ی��اوازدای �ه‌‪ ،‬یه‌كیان ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ك��ی ت��ای��ب �ه‌ت خ�ه‌ری��ك��ی‬ ‫چیژوه‌رگرتن ‌ه له‌مۆزیك‌و ئاواز‪ ،‬یان باشتر‬ ‫بڵێم ئه‌م چێژوه‌رگرتن ‌ه چێژوه‌رگرتنێكی‬ ‫تاكه‌كه‌سیی ‌ه بۆ ئه‌و‪ ،‬به‌مه‌شه‌و‌ه هاوكات‬ ‫شێوه‌یه‌كی تایبه‌ت نییه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ك���� ‌ه ش��وێ��ن��ه‌ك�� ‌ه‬ ‫له‌شوێنێك ‌ه‬

‫به‌ته‌نها تایبه‌ت به‌ئه‌و نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫شوێنێك ‌ه گشتییه‌‪ ،‬ه��ه‌ر چه‌شن ‌ه‬ ‫جوڵه‌یه‌كی ئ �ه‌و ك��اری��گ�ه‌ری ده‌بێت‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ئه‌وانیتر ك � ‌ه ئ��ام��اده‌ی ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ن‪ ،‬لێره‌دای ‌ه ك ‌ه ئه‌و كه‌سه‌ی له‌و‬ ‫كۆنسێرته‌دای ‌ه ده‌بێت ئاگاداری هه‌موو‬ ‫جوڵه‌و ئاكارێكی خۆی بێت‪ ،‬نه‌وه‌ك‬ ‫كاریگه‌ری نێگه‌تیڤی هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫ساتی چێژوه‌رگرتنی ئه‌وانیتر‪.‬‬ ‫ئێمه‌و كلتوری كۆنسێرت‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی ك ‌ه ئاخۆ له‌كه‌یه‌وه‌و له‌چ‬ ‫زه‌مانێكه‌و‌ه كۆنسێرت سازكردن له‌الی‬ ‫ئێمه‌ی كورد بوو‌ه به‌باو‪ ،‬شتێك ‌ه كه‌‬ ‫مه‌به‌ستی ئه‌م نووسین ‌ه نییه‌‪ ،‬هه‌ر چه‌ن‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێك هۆكار‪ ،‬ره‌نگ ‌ه كۆنسێرت‬ ‫شتێكی ت��از‌ه بێت الی ئیم ‌ه ل ‌ه چاو‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانیتر‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی گرنگ ‌ه ئێستا‬ ‫ئه‌م شێو‌ه چێژوه‌رگرتن له‌مۆزیكه‌ی ‌ه كه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چێژوه‌رگرتنێك ك ‌ه هه‌موومان‬ ‫پێكه‌و‌ه خه‌ریكین گو ‌ێ له‌ئاهه‌نگ یان‬ ‫پارچ ‌ه مۆزیكێك ده‌گرین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌و‌ه كلتوری ئاماده‌بوون‬ ‫له‌كۆنسێرت الی ئێمه‌‬ ‫(بۆ‬ ‫به‌ته‌واوی نابینرێ‌‬

‫به‌بیردا ده‌هات‌و به‌ڕه‌نگ‌و رووخساریش‬ ‫پێده‌كه‌نی‪ ،‬له‌ناو ده‌ی��ان ده‌م��وچ��اوی‬ ‫خه‌مبار‌و داته‌پیودا‪ ،‬ده‌موچاوی عه‌به‌‬ ‫ته‌نها ده‌م��وچ��اوێ��ك ب��وو هه‌ڵده‌كشاو‬ ‫پێكه‌نین ده‌یجواڵند‪ ،‬هه‌ند ‌ێ له‌مندااڵنی‬ ‫ئ��اوای��ی ئ��ه‌و ت��وان��ای �ه‌ی��ان له‌خۆیاندا‬ ‫رانه‌ده‌بینی هێند به‌ئاسانی ئاوایی‬ ‫به‌جێبێڵن‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ناچاری وه‌ك په‌ڕۆ‌و‬ ‫پاتاڵ به‌ره‌و ئیڤاكان په‌لكێشیان ده‌كردن‪،‬‬ ‫عه‌ب ‌ه به‌و دیمه‌ن ‌ه ده‌تریقایه‌وه‌و شاگه‌شكه‌‬ ‫ده‌بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو ئیڤاكه‌دا پێی ده‌وتن‪،‬‬ ‫مه‌گرین مه‌گرین‪ ،‬خه‌یاڵ ‌ه خه‌یاڵ‪ ،‬پاش‬ ‫كه‌مێكیتر شه‌یتان به‌ئاگا دێته‌وه‌و ئێوه‌ش‬ ‫ده‌چ��ن �ه‌و‌ه خلیسكانێ‪ ،‬ئ �ه‌و قسانه‌ی‬ ‫ده‌ك��ردو كه‌چی لێوه‌كانی نه‌ئه‌بزوان‪،‬‬ ‫قسه‌كانی له‌ناخی خۆیدا ده‌ته‌قینه‌وه‌و‬ ‫جگ ‌ه له‌خۆی كه‌سێكیتر گوێی لێنه‌ده‌بوو‪،‬‬ ‫به‌جار ‌ێ ده‌یان منداڵ بۆ یادگارییه‌كانیان‬ ‫سینه‌ماش به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان هه‌ر‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌)‪.‬‬ ‫وه‌ك وترا ئاماده‌بوون له‌كۆنسێرتدا‬ ‫وات�� ‌ه به‌شێوه‌یه‌كی ه��اوب�ه‌ش له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وانیتر له‌جۆر ‌ێ مۆزیك چێژوه‌رگرتن‪،‬‬ ‫ه �ه‌ر ب�ه‌ه��ۆی ئ �ه‌م هاوبه‌شیكردنه‌و‌ه‬ ‫ئێم ‌ه به‌رپرسین به‌رامبه‌ر به‌جوڵه‌و‬ ‫ئاكاره‌كانمان‪ ،‬ن �ه‌وه‌ك چێژوه‌رگرتنی‬ ‫ئه‌وانیتر تێكبده‌ین‪ ،‬ب�ه‌اڵم به‌داخه‌و‌ه‬ ‫زۆرجار ئه‌م شت ‌ه الی ئێم ‌ه ناپارێزرێ‌و‬ ‫ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ك ئ��ه‌م ب�ه‌ش��داری��ك��ردن�ه‌و‬ ‫به‌هاوبه‌ش چێژوه‌رگرتن ‌ه تێكده‌در ‌ێ ك ‌ه‬ ‫من لێره‌دا ئه‌م جۆر‌ه ئاكار‌ه ناوده‌نێم‬ ‫دوورب����وون له‌كلتوری راسته‌قینه‌ی‬ ‫ئاماده‌بوون له‌كۆنسێرت‪.‬‬ ‫كونسێرتی هۆڵی ته‌وار وه‌ك نمونه‌‬ ‫رۆژی ش��ه‌م��م�� ‌ه ‪1‬ی ئ��ای��اری‬ ‫‪ 2010‬له‌الیه‌ن كۆمپانیای "ده‌ل��ت��ا"و‌ه‬ ‫كۆنسێرتیك بۆ هونه‌رمه‌ندان‪" ،‬جه‌نگین‬ ‫جه‌ماڵ‌"‪" ،‬رێبوار قه‌ره‌داغی"و "هاوار‬ ‫زه‌هاوی" سازكرا ك ‌ه له‌زۆر رووه‌و‌ه ئه‌م‬ ‫كۆنسێرت ‌ه رێكوپێك بوو‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌كان س�ه‌رك�ه‌وت��وو ب��وون‬ ‫له‌به‌خشینی چێژ به‌ئاماده‌بووان‪.‬‬ ‫س �ه‌ره‌ت��ا ئ���ه‌وه‌ی كۆمپانیا‬ ‫بازرگانییه‌كان هه‌وڵده‌ده‌ن له‌بواری‬ ‫هونه‌ردا كاربكه‌ن كارێكی جیگای‬ ‫رێ���زه‌‪ ،‬ل��ه‌زۆرب��ه‌ی شوێنه‌كانی‬ ‫ج�������ی�������ه�������ان ئه‌م‬ ‫ك�������ار‌ه‬

‫‪16‬‬

‫ده‌گ��ری��ان‪ ،‬بۆ ماقڵه‌و كوته‌شووشه‌ی‬ ‫ره‌نگاوره‌نگ‌و بوكه‌ڵ ‌ه په‌ڕۆینه‌كانیان‬ ‫ده‌گریان‪ ،‬به‌اڵم پیاوه‌كان به‌سه‌ریاندا‬ ‫ده‌ی��ان��ن �ه‌ڕان��د‪ ،‬بێده‌نگ ب��ن مه‌گرین‪،‬‬ ‫ئێستا كاتی گریان نییه‌‪ ،‬گریانه‌كانتان‬ ‫دواخه‌ن‪ ،‬هه‌روایان به‌ژنه‌كانیش ده‌گوت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ژن �ه‌ك��ان ده‌ی��ان��ت��وان��ی ج��ارج��ار‬ ‫به‌مسته‌كۆڵ ‌ه بده‌ن به‌سنگی خۆیانداو‬ ‫هه‌ندێ له‌خه‌مه‌كانیان كه‌مكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌یانتوانی گریانێكی زۆریش له‌سینه‌یاندا‬ ‫هه‌ڵگرن‪ ،‬ئه‌وان خاوه‌نی پێشینه‌یه‌كی‬ ‫زۆر ب��وون‌و ئه‌زمونێكی زۆری��ان هه‌بوو‬ ‫له‌رووبه‌ڕووبوونه‌و‌ه له‌گه‌ڵ كاره‌ساته‌كاندا‪،‬‬ ‫ده‌یانزانی چۆن گریانه‌كانیان هه‌ڵده‌گرن بۆ‬ ‫رۆژانی شێنه‌یی‪ ،‬بۆ ئه‌و ساته‌وه‌ختانه‌ی‬ ‫منداڵه‌كانیان ده‌خ�ه‌وێ��ن��ن‪ ،‬ب��ۆ كاتی‬ ‫ته‌نیایی‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و رۆژه‌ش هه‌رچه‌نده‌‬ ‫فرمێسه‌كانیان له‌ئاماده‌باشیدا بوون‬ ‫بۆ رژان‪ ،‬به‌اڵم نه‌گریان‪ ،‬دواتریش هه‌ر‬ ‫نه‌گریان‌و ساته‌وه‌ختێكیان ده‌ستنه‌كه‌وت‬ ‫بۆ ئازادكردنی فرمێسكه‌كانیان‪ ،‬هه‌موو‬ ‫خه‌ڵكی ئاوایی له‌ئیڤایه‌كی گ��ه‌وره‌دا‬ ‫سه‌فته‌كرابوون وه‌ك ئه‌و مردووانه‌ی كه‌‬ ‫هه‌رگیز خاوه‌نی بچوكترین بڕیار نین‬ ‫له‌سه‌رچاره‌نووسی خۆیان‪ ،‬ته‌نها هه‌ندێك‬ ‫ترپه‌ترپ له‌دڵیاندا مابوو‪ ،‬چاوه‌كانیشیان‬ ‫نه‌ختێك رۆش��ن��ای�ی‌و ته‌نها عه‌به‌یان‬ ‫پێده‌بینی‌و به‌س‪.‬‬ ‫شۆفڵه‌كان له‌گه‌ڵ خانووه‌كاندا‬ ‫به‌شه‌ڕ هاتبوون‪ ،‬به‌اڵم خانووه‌كان به‌بێ‬ ‫خه‌ڵكی ئاوایی خۆیان پێڕاگیر نه‌ده‌كراو‬ ‫ه�ه‌رزوو داده‌كه‌وتن‪ ،‬له‌گه‌ڵ كه‌وتنیان‬ ‫جێژوانه‌كان ده‌ك��وژان��ه‌وه‌‪ ،‬په‌نایه‌ك‬ ‫نه‌ده‌مایه‌و‌ه بۆ ساڵوی دوو دڵدار‪ ،‬ساتێك‬ ‫ن �ه‌ده‌م��ای �ه‌و‌ه بۆ زیكری ده‌روێ��ش��ان‪،‬‬ ‫وه‌خت ‌ێ بۆ ده‌ستنوێژی سۆفییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ی ك ‌ه خانووه‌كان ده‌كه‌وتن‬ ‫هاوارێكیان ده‌ك��رد‪ ،‬ه��اوار ‌ێ ك ‌ه ته‌نها‬ ‫لوتكه‌ی شاخه‌كان له‌زمانی تێده‌گه‌یشت‪،‬‬ ‫ئێسته‌ش چه‌ندین س��اڵ به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫رووداوه‌دا تێده‌په‌ڕێ‪ ،‬كه‌چی هاوارو دادو‬ ‫فیغان‌و غه‌ڵبه‌غه‌ڵبی رووداوه‌ك ‌ه له‌شاخ‌و‬

‫قه‌ڵبه‌زو به‌ركه‌مه‌ره‌كاندا وه‌ك خۆی‬ ‫پارێزراو‌ه ك ‌ه ئێسته‌ش گو ‌ێ ده‌خه‌یت ‌ه‬ ‫سه‌ر تاش ‌ه ب�ه‌رده‌ك��ان زڕه‌ی زنجیری‬ ‫ده‌ب��اب �ه‌ك��ان ده‌بیستی‪ ،‬ته‌قینه‌وه‌ی‬ ‫گولل ‌ه ت��ۆپ �ه‌ك��ان‪ ،‬گ��رم �ه‌ی شۆفڵ‌و‬ ‫ئیڤاكان‪ ،‬رێژنه‌ی گولله‌و باڕه‌ی مه‌ڕو‬ ‫مانگاو قیڕه‌ی سه‌ربازه‌كان وه‌ك خۆی‬ ‫ده‌بیستی‪ ،‬هه‌ند ‌ێ كه‌س ك ‌ه شاره‌زایی‬ ‫باشتری په‌یدا كردوو‌ه ده‌ڵێ له‌به‌هار‌ه‬ ‫ته‌ڕه‌كانا وێنه‌ی رووداوه‌ك���� ‌ه به‌سه‌ر‬ ‫تاوێره‌كانه‌و‌ه به‌باشی ده‌رده‌ك���ه‌وێ‌‪،‬‬ ‫ئیڤاكان ده‌ڕۆیشتن‪ ،‬ت � ‌هپ‌و تۆزێكی‬ ‫زۆریان له‌پاش خۆیان به‌جێده‌هێشت‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم عه‌ب ‌ه ه �ه‌ر به‌ته‌مای ‌ه شه‌یتان‬ ‫به‌ئاگابێته‌وه‌‪ ،‬له‌ناخه‌و‌ه ده‌ڕوانێته‌‬ ‫شه‌یتانێكی بێزار‪ ،‬شه‌یتانێك ك ‌ه خه‌یاڵی‬ ‫نانه‌وه‌ی كاره‌ساتێك ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫له‌قه‌ڵبه‌زه‌دای ‌ه له‌ماڵی جاڵجاڵوكه‌یه‌كدا‬ ‫ق��اچ �ه‌ك��ان��ی خ��س��ت��ۆت� ‌ه س��ه‌ری�� ‌هك‌و‬ ‫جگه‌ره‌یه‌كی درێژ به‌ده‌مییه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر قومێكدا سه‌ربازه‌كان زیاتر ئاڵۆز‬ ‫ده‌كاو خه‌ڵكی ئاواییش زیاتر ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫به‌ر توڕه‌ییان‪ ،‬ئه‌میش هه‌وڵیده‌دا به‌ئاگای‬ ‫بهێنێته‌وه‌و خه‌یاڵ ‌ه قوڵه‌كه‌ی بزڕێنی‪،‬‬ ‫ئه‌و ته‌لیسمه‌ش بشكێن ‌ێ ك ‌ه خه‌ڵكی‬ ‫ئاوایی تێیكه‌وتوون‪ ،‬هه‌موو بگه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫ب��ۆ ئ��اوای��ی‪ ،‬خ��ان��ووه‌ك��ان بكه‌ونه‌و‌ه‬ ‫سه‌رپێ‪ ،‬بۆ خۆشی دووب��ار‌ه بێڵه‌كه‌ی‬ ‫بگرێته‌و‌ه ده‌ست‪ ،‬ئه‌حه‌و خوله‌ی برای‬ ‫بگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆالی به‌رخه‌كان‪ ،‬دایكیشی‬ ‫مه‌شكه‌كه‌ی بژه‌نێته‌وه‌‪ ،‬له‌ناخه‌و‌ه‬ ‫چه‌ند به‌ردێكی تێده‌گرت‪ ،‬پێده‌كه‌نی‌و‬ ‫ده‌تریقایه‌وه‌و چ ‌هم‌و دۆڵه‌كانی پڕ ده‌كرد‬ ‫له‌پێكه‌نین‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ��ه‌وه‌ی ك ‌ه عه‌ب ‌ه‬ ‫ده‌یبینی‌و عه‌به‌ی ده‌خست ‌ه پێكه‌نین‬ ‫ئه‌وانیتر لێی بێئاگان‪ ،‬بۆی ‌ه خه‌ڵكی‬ ‫ئ��اوای��ی له‌ئیڤاكه‌دا سه‌رسامبوون‪،‬‬ ‫به‌برۆو برژانگی تۆزاوییه‌و‌ه له‌یه‌كتریان‬ ‫ده‌ڕوان����ی‪ ،‬ب��ه‌اڵم نیگاكانیان قسه‌ی‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬عه‌ب ‌ه شێواوه‌‪ ،‬عه‌ب ‌ه شێت بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه له‌یه‌ككاتدا به‌مێشكی هه‌موویاندا‬ ‫گوزه‌ری كرد‪.‬‬

‫ده‌ك���رێ‌و ه��ی��وادارم ئ �ه‌م ك��ار‌ه ببێت‬ ‫به‌نه‌ریتێكی هه‌میشه‌یی‪ ،‬ده‌رب���اره‌ی‬ ‫ئاستی ه��ون�ه‌ری هونه‌رمه‌نده‌كانیش‬ ‫من وه‌ك ئاماده‌بوویه‌ك ته‌نها ده‌توانم‬ ‫بڵێم چێژی تایبه‌تی خۆم وه‌رگرت ك ‌ه‬ ‫دوای نزیك ب�ه‌‪ 45‬خوله‌كیش ژه‌ندنی‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌كان كۆتاییهات‪ ،‬خۆزگه‌م‬ ‫ده‌خواست كۆتایی نه‌هاتبا‪ ،‬هه‌رچه‌ن‬ ‫هه‌ندێجار هه‌ستم ده‌ك���رد‪ ،‬جێگای‬ ‫سه‌نتورێك خاڵیی ‌ه بۆ هاوكاریكردنی‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌كان‪.‬‬ ‫له‌م كۆنسێرته‌دا كۆمه‌ڵێك شتم‬ ‫بینی ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك كاریگه‌ری دانا‬ ‫له‌سه‌ر چێژوه‌رگرتنی منی ئاماده‌بوو‬ ‫ك ‌ه ئه‌م ‌ه له‌زۆربه‌ی زۆری كۆنسێرته‌كاندا‬ ‫ده‌بیندرێ‌و تایبه‌ت به‌و كۆنسێرت ‌ه نییه‌‪.‬‬ ‫‪ - 1‬هۆڵه‌ك ‌ه ب���ه‌رده‌وام جوڵه‌ی‬ ‫تێدا هه‌بوو‪ ،‬به‌بۆچوونی من ده‌بوای ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر ل��ه‌س��ه‌ره‌ت��ای ده‌ستپێكردنی‬ ‫كۆنسێرته‌كه‌وه‌و دوای كوژاندنه‌وه‌ی‬ ‫گڵۆپی هۆڵه‌كه‌یه‌‪ ،‬ده‌رگ��ای هۆڵه‌ك ‌ه‬ ‫داخ��راب��ا‪ ،‬ب��ۆئ�ه‌وه‌ی ب�ه‌ر به‌هاتوچۆی‬ ‫به‌رده‌وام بگیردر ‌ێ له‌هۆڵه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫‪ - 2‬كامێرامانی ته‌له‌فیزیۆنه‌كان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كیتر كاریگه‌رییان هه‌بوو‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی ج���ۆری پ�ه‌ی��وه‌ن��دی‬ ‫چێژوه‌رگرتنی منی ئاماده‌بوو بپچڕێت‪،‬‬ ‫ئ��ه‌م ك��ام��ێ��رام��ان‌و رۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ان� ‌ه‬ ‫هه‌ركامه‌یان به‌هاتوچۆی ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ب�ه‌ب�ه‌رده‌م ج�ه‌م��اوه‌ره‌ك�ه‌دا په‌یوه‌ندی‬ ‫وێنه‌یی ئاماده‌بووان‌و هونه‌رمه‌نده‌كانیان‬ ‫ده‌پچڕی‪ ،‬من ك ‌ه له‌كۆنسێرتێكدا ئاماد‌ه‬ ‫ده‌بم‪ ،‬جۆری په‌یوه‌ندیگرتنی من له‌گه‌ڵ‬ ‫هونه‌ره‌كه‌دا هه‌م وێنه‌یی‌و راسته‌وخۆیه‌و‬ ‫هه‌م بیسیارییه‌‪ ،‬وات ‌ه به‌چاوو به‌گو ‌ێ‬ ‫من خه‌ریكی په‌یوه‌ندیگرتنم له‌گه‌ڵ‬ ‫م��ۆزی��ك �ه‌ك �ه‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم هاتوچۆی‬ ‫به‌رده‌وامی كامێرامان‌و وێنه‌گره‌كان‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌یان زۆرجار ده‌پچڕی‪،‬‬

‫من الموای ‌ه ده‌با هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه ئه‌و‬ ‫وێنه‌گران ‌ه له‌گۆشه‌یه‌كی گونجاو بۆ‬ ‫كامێراكانیان دانیشن‌و له‌وێوه‌و خه‌ریكی‬ ‫ئیشی خ��ۆی��ان ب���ن‪ ،‬ن���ه‌ك ه���ه‌رده‌م‬ ‫ببن ب �ه‌دی��وار له‌نێوان ئ��ام��اده‌ب��ووان‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندان‪.‬‬ ‫‪ - 3‬یه‌كێك له‌و مه‌رجانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌ر كۆنسێرت یان سینه‌ماچوونێكدا‬ ‫ده‌بێت بپارێزرێ‌‪ ،‬بێده‌نگی هۆڵه‌‪ ،‬الموای ‌ه‬ ‫ئیتر ئێم ‌ه هه‌موومان ئه‌م ‌ه ده‌زانین‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ب��ه‌داخ��ه‌و‌ه ره‌چ���اوی ناكه‌ین‪،‬‬ ‫زۆرجار له‌كاتی ژه‌نینی مۆزیكدا‪ ،‬ده‌نگی‬ ‫زه‌نگی مۆبایلێك ده‌هات ك ‌ه گۆرانییه‌كی‬ ‫ع �ه‌ره‌ب��ی ل�ه‌س�ه‌ر ب��وو ك� ‌ه ب �ه‌ت �ه‌واوی‬ ‫له‌كه‌شوهه‌وای كۆنسێرته‌كه‌ی دوور‬ ‫ده‌خستیته‌وه‌‪ ،‬تارژه‌ن خه‌ریك ‌ه تاریكی‬ ‫ئارام له‌سه‌رخۆ لێده‌دات‌و له‌پڕ ده‌نگی‬ ‫زیقی هونه‌رمه‌ندێكی ع�ه‌ره‌ب ده‌هات‪،‬‬ ‫ی��ان ده‌تبینی منداڵێكی ‪ 4-3‬سااڵن‬ ‫له‌ته‌نیشت یان پشت سه‌رته‌و‌ه خه‌ریكی‬ ‫كایه‌كردن ‌ه له‌گه‌ڵ دایكی‌و به‌ده‌نگی به‌رز‬ ‫پێده‌كه‌نێت (جا سه‌یر ئه‌وه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫دایكی ئه‌و منداڵ ‌ه خۆی یه‌كێك بێت‬ ‫له‌هونه‌رمه‌ند‌ه ژنه‌كان)‪ ،‬ئاخۆ ئه‌م دایك ‌ه‬ ‫نه‌یده‌زانی منداڵ ‌ه ‪ 4-3‬سااڵنه‌كه‌ی ئه‌و‬ ‫ناتوان ‌ێ نزیكه‌ی كاتژمێرێك بێده‌نگ‬ ‫بێت؟ پێویست ‌ه بنه‌ماڵه‌كان ئه‌و‌ه بزانن‬ ‫ئه‌و منداڵ ‌ه له‌و مۆزیك ‌ه ك ‌ه تایبه‌ت ‌ه‬ ‫ب�ه‌گ�ه‌وره‌ك��ان چ��ێ��ژوه‌رن��اگ��رێ‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫له‌هه‌موو شوێنی دونیا مۆزیكی تایبه‌ت‬ ‫به‌مندااڵن زۆر جیای ‌ه له‌هی گه‌وره‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وان ك ‌ه نه‌یانتوانی چێژوه‌رگرن بێده‌نگ‬ ‫نابن‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه فه‌زای هۆڵه‌ك ‌ه ده‌شێوێنن‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ه��ی��وادارم كلتوری‬ ‫ئ��ام��اده‌ب��وون له‌كۆنسێرت الی ئێم ‌ه‬ ‫بپارێزرێت‪ ،‬چونك ‌ه كۆنسێرت ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ی ‌ه ئێم ‌ه هه‌موومان ئاماد‌ه ده‌بین‬ ‫بۆئه‌وه‌ی به‌كۆمه‌ڵ له‌مۆزیكێكی تایبه‌ت‬ ‫كه‌ڵك وه‌ربگرین‪.‬‬

‫لهپێكهنین خست‬ ‫ناڵدۆ‪ ،‬بهرشهلۆنهی‬ ‫رۆ‬

‫‪2‬‬

‫‪www.destur.net‬‬

‫‪19‬‬

‫‪yary‬‬

‫ژماره‌ (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫بیروڕا‬

‫پاشکۆیه‌کی وه‌رزشی رۆژنامه‌ی ده‌ستووره‌‪ ،‬رۆژانی دووشه‌مم ‌ه کۆمپانیای سولی تێلیگراف ده‌ریده‌کات‬

‫ئینتهرمیالن‬ ‫پایتهختی ههژاند‬

‫رۆژنامهی دهستووره‪،‬‬ ‫پاشکۆیهکی وهرزشیی تێلیگراف دهریدهکات‬ ‫کۆمپانیای سولى‬ ‫رۆژانی دووشهممه‬

‫ممه‪2010/5/3 ،‬‬ ‫ژماره ‪ ،29‬دووشه‬

‫‪ 8‬الپهڕه‬

‫‪ 750‬دینار‬

‫بردنهوهی لهیانهی‬ ‫ئیتاڵی چۆكی رابردووتر لهرێی ریزبهندی خولهكهی‬ ‫رمیالنی‬ ‫پارما پێشهنگی‬ ‫یانهی ئینته پایتهختی واڵتهكهی‬ ‫كاتی وهرگرتهوه‪.‬‬ ‫بهیانهی الزیۆی‬ ‫لهبهدهستهێنانی بهشێوهیهكی یانهی ئینتهرمیالن‬ ‫خۆی‬ ‫بهم پێیهش‬ ‫بۆ پێنجهمین‬ ‫داداو لهرێیهوه ی خولی ناوخۆی‬ ‫نزیكه لهوهی‬ ‫نازناوی ئهم وهرزه‬ ‫نازناوی ئهو‬ ‫ی نزیك كردهوه‪.‬‬ ‫ساڵ لهسهریهك‬ ‫واڵتهكه‬ ‫لهكاتێكدا چاوی‬ ‫شهوی رابردوو بهئهنجامدانی پاڵهوانێتییه ببات‬ ‫نازناوی خولی یانه‬ ‫نێوان ههردوو‬ ‫یاری لوتكهیی رمیالن‪ ،‬كۆتایی لهبهدهستهێنانی وروپایه كه بڕیاره‬ ‫یانهی الزیۆو ئینته‬ ‫پاڵهوانهكانی ئه‬ ‫لهیاری كۆتاییدا‬ ‫كێبركێكانی ههفتهی سیو ‪22‬ی ئهم مانگه‬ ‫به‬ ‫بایرن میونخی‬ ‫شی خولی كاڵچۆی ئیتاڵی رووبهڕووی یانهی‬ ‫شه‬ ‫هات كه تێیدا یانهی ئینتهرمیالن ئهڵمانی بێتهوه‪.‬‬ ‫یاریانهش بهم‬ ‫بهدهستبهێنێتو‬ ‫ههروهها ئهم‬ ‫وتن‬ ‫توانی سهركه ستهێنانی نازناوهكه‬ ‫نجامانه كۆتاییانهات‪:‬‬ ‫خۆی لهبهده‬ ‫ئه‬ ‫یۆڤانتۆس‪ ،‬كالیاری‬ ‫كاتانیا ‪1×1‬‬ ‫نزیكبكاتهوه‪.‬‬ ‫باری ‪ 0×3‬جهنهوا‪،‬‬ ‫ئهم دوو یانهیه‬ ‫نێزی‪،‬‬ ‫یاری نێوانئۆڵۆمپیكۆی الزیۆ ‪ 2×2‬ئۆده پالێرمۆ‪ ،‬سامپادۆریا‬ ‫لهیاریگای‬ ‫نجامدراو بهدوو سییهنا ‪ 2×1‬چیڤۆ ‪ 2×1‬ناپۆلی‪،‬‬ ‫خت ئه‬ ‫‪ 0×2‬لیڤۆرنۆ‪،‬‬ ‫لهرۆمای پایته یاریزانان ساموێلو‬ ‫نتا ‪ 1×1‬بۆڵۆنیا‪.‬‬ ‫بێ وهاڵم كه‬ ‫تڵه‬ ‫گۆڵی لهخولهكهكانی "‪45‬و ‪ "55‬ئه ریزبهندی خولهكه‪:‬‬ ‫مۆتا‬ ‫رژهوهندی یانهی‬ ‫رمیالن ‪ 76‬خاڵ‪.‬‬ ‫لهبه‬ ‫ئینته‬ ‫تۆماریانكرد میوان كۆتاییهات‪.‬‬ ‫رۆما ‪ 74‬خاڵ‪.‬‬ ‫ئینتهرمیالنی ئینتهرمیالن كۆی‬ ‫میالن ‪ 67‬خاڵ‪.‬‬ ‫ئهی سی‬ ‫بهمهش یانده ‪ 76‬خاڵو‬ ‫سامپادۆریا ‪ 63‬خاڵ‪.‬‬ ‫خاڵهكانی گه خاڵ كهوتهوه پێش‬ ‫بهجیاوازی ‪ 2‬ركابهری كه شهوی‬ ‫یانهی رۆمای‬

‫ی ئۆڵۆمپی بازاڕی‬ ‫لیژنه‬ ‫توینتی بووه پاڵهوانی مپانیاكان لهق دهكات‬ ‫مانچستهر یونایتد‬ ‫كۆ‬ ‫تێکدا هۆڵهندا‬ ‫خۆشی لهچێڵسی‬ ‫یوینتی هۆڵهندی‬ ‫یانهی ئێف سی‬ ‫لهمێژوویدا جامی‬ ‫بۆ یهكهمینجار واڵتهكهی بردو‬ ‫ناوخۆی‬ ‫خولی نازناوی بهدهستهێنا‪.‬‬ ‫یهكهمین‬ ‫لهیانهی ناك‬ ‫بهبردنهوهی‬ ‫هاونیشتمانی لهو یارییهی‬ ‫بریدای‬ ‫رابردوو لهمیانی‬ ‫كه شهوی‬ ‫خولی ناوخۆیی‬ ‫كۆتا ههفتهی نجامیدا‪ ،‬یانهی‬ ‫ئه‬ ‫واڵتهكهی توینتی هۆڵهندی كه‬ ‫ئێف سی‬ ‫می عێراقی یاری‬ ‫كره‬ ‫نهشئهت ئه پاڵهوانو نازناوی‬ ‫كات بووه‬ ‫بۆ ده رزهی بهدهستهێنا‪.‬‬ ‫ئهم وه‬

‫یونایتدی ئینگلیزی‬ ‫یانهی مانچستهر بردنهوهی نازناوی‬ ‫خۆشیو ئاههنگی‬ ‫نایابی واڵتهكهی‬ ‫ئهم وهرزهی خولی‬ ‫ركابهری دواخست‪.‬‬ ‫لهیانهی چێڵسی قورس لهیانهی‬ ‫كی‬ ‫بهبردنهوهیههاونیشتمانی‪ ،‬یانهی‬ ‫سهندهرالندی یونایتدی ئینگلیزی‬ ‫مانچستهر‬ ‫ی نازناوی ئهم‬ ‫وه‬ ‫ئاههنگی بردنه ناوخۆی واڵتهكهی‬ ‫وهرزهی خولی ركابهری دواخست‬ ‫لهیانهی چێڵسی یی ئهم ههفتهیهدا‬ ‫كه لهیاریی لوتكه‬ ‫رابردوو ئهنجامیدا‬ ‫كه شهوی ورهی بهسهر یانهی‬ ‫سهركهوتنێكی گه‬ ‫لیڤهرپوول تۆماركرد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‪2‬‬ ‫‌ی‌کاسیاس‌جوانترینه‌‬ ‫که‌پڵه‌که‬

‫ئیكهر كاسیاسی‬ ‫كهپڵهكهی‬ ‫و گۆڵچی یانهی‬ ‫ئیسپانی‬ ‫مهدریدی ههمان‬ ‫ریاڵ‬ ‫جوانترینی كهپڵو‬ ‫واڵت‪،‬‬ ‫ستێرهكانی تۆپی‬ ‫ژنی ئه‬ ‫پێی جیهانه‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫دروستكردنی چهند‬ ‫لهرێی‬ ‫بۆ وهرزشوانان‪،‬‬ ‫یاریگایهكی نوێ‬ ‫كوردستان بازاڕی‬ ‫لیژنهی ئۆڵۆمپی‬ ‫شاری سلێمانی لهق‬ ‫كۆمپانیاكانی‬ ‫دهكات‪.‬‬ ‫لیژنهی ئۆڵۆمپی‬ ‫بڕیاره‬ ‫ندین یاریگای‬ ‫كوردستان چه‬ ‫سلێمانی‬ ‫شاری‬ ‫بچوك‬ ‫له نرخێكی ههرزان‬ ‫دروستبكاتو به‬ ‫بدات یاری تێدا‬ ‫رێ بهوهرزشوانان‬ ‫رێگهیهوه ركابهری‬ ‫بكهن تا لهو بكاتو ئهوانیش‬ ‫كۆمپانیاكان‬ ‫كانیان دابهزێنن‪.‬‬ ‫نرخه‬

‫‪6‬‬ ‫حساب‌بۆ‌میسی‌ناکات‌‬ ‫فێرگسۆن‌‬

‫‌‌مۆندیال‌ده‌هێنێت‬ ‫ه‌به‌ر‌کچێک‌واز‌له‬ ‫کاسانۆ‌ل‬

‫‪4‬‬

‫نتۆنیۆ كاسانۆی‬ ‫ئه‬ ‫ئیتاڵیو هێرشبهری‬ ‫سامپادۆریای ئهو‬ ‫یانهی‬ ‫ئامادهنییه لهبهر‬ ‫واڵته‬ ‫ویستهكهی بچێته‬ ‫خۆشه‬ ‫مۆندیالو بهشداری ئهو‬ ‫پاڵهوانێتییه بكات‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫لێكس فێرگسۆنی‬ ‫ئه‬ ‫یانهی مانچستهر‬ ‫راهێنهری‬ ‫یونایتدی ئینگلیزی‬ ‫بۆ لیۆنێل میسی‬ ‫حساب‬ ‫نتینیو ئهستێرهی‬ ‫ئهرجه‬ ‫یانهی بهرشهلۆنهی‬ ‫ئیسپانی ناكات‪.‬‬

‫تا ئێستا رۆشنبیریی كوردی ئێم ‌ه پێناس‌و چوارچێوه‌ی‬ ‫زانستی نیی ‌ه بۆ شووناس‬

‫ی نووسه‌رو رووناكبیرو خوێندكاری‌ ماسته‌ر له‌زانكۆی‌ بریستۆڵ‌ بۆ ده‌ستوور‬ ‫عه‌لی‌ زه‌ڵم ‌‬

‫عه‌لی زه‌ڵمی‬

‫شووناس وه‌ك ده‌ركه‌وته‌و سیمای‬ ‫مرۆڤ له‌الیه‌ن زۆر بیریار‌و‬ ‫كۆمه‌ڵناسه‌وه‌ قسه‌ی له‌سه‌ر كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی به‌شداری له‌به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫شووناسدا ده‌كه‌ن به‌پێی هه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ك ده‌گۆڕدرێن‪ ،‬كه‌موكورت‬ ‫بوون یان كامڵبوونی شووناس تا‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ك په‌یوه‌ندی به‌ڕه‌وتی‬ ‫بیركردنه‌وه‌و به‌رهه‌مهێنانی مانای‬ ‫گه‌له‌كۆمه‌كی (ده‌سته‌جه‌معی)‬ ‫كلتورییه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫شووناسی هه‌ر تاكێك كاریگه‌ری‬ ‫له‌سه‌ر كۆی ماناو به‌ڵگه‌ (ده‌الله‌ته‌)‬ ‫كلتوری‌و رۆشنبیرییه‌كانی كۆمه‌ڵگا‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬شووناسی تاكی كوردی‬ ‫شووناسێكی ئاڵۆزو ناجێگیره‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی به‌سیستمی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و رۆشنبیرییه‌وه‌ هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌نده‌ به‌فاكته‌رو دیارده‌ی تره‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر بابه‌ته‌كه‌ ده‌ستوور‬ ‫ئه‌م گفتوگۆیه‌ی له‌گه‌ڵ رۆشنبیرو‬ ‫نووسه‌ر عه‌لی زه‌ڵمی خوێندكاری‬ ‫ماسته‌ر له‌به‌شی كۆمه‌ڵناسی زانكۆی‬ ‫بریستۆڵی به‌ریتانیا ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫سازدانی‌‪ :‬رایان عوسمان‬

‫ده‌س��ت��وور‪ :‬شووناسی تاكی كورد‬ ‫ده‌ت��وان��رێ��ت وه‌ك شووناسێكی‬ ‫بێكه‌موكورت سه‌یربكرێت؟‬ ‫عه‌لی زه‌ڵمی‪ :‬بێگومان ده‌بێت‬ ‫ئێمه‌ له‌سه‌ره‌تادا ئه‌وه‌ روونبكه‌ینه‌و ‌ه‬ ‫كه‌ مه‌عریفه‌ی كوردی تا هه‌نوكه‌ چی‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌ له‌مه‌ڕ شووناس‌و پرسی‬ ‫شووناس‪ ،‬پاشان كێن‌و كوان ئه‌و‬ ‫تێزو قوتابخانه‌ فیكری‌و زانستییانه‌ی‬ ‫ب��ه‌م ئ �ه‌رك �ه‌ ه�ه‌ڵ��س��اب��ن‪ ،‬مه‌خابن‬ ‫ل �ه‌م ده‌ڤ���ه‌ره‌ی ئێمه‌دا بودجه‌ بۆ‬ ‫هه‌مووشت پرسیاری له‌سه‌ر ده‌كرێت‬ ‫ك��ه‌س نییه‌ خ�ه‌م��ی توێژینه‌وه‌ی‬ ‫زانستی‌و ئه‌كادیمی بخوات ئه‌م ‌ه‬ ‫یا به‌جێهێڵراوه‌ بۆ زانكۆكان ك ‌ه‬ ‫به‌داخه‌وه‌ كه‌مترین كاراییان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنانی فكرو زانستدا‪ ،‬یاخود‬ ‫بۆ گ����ه‌ڕه‌الوژه‌ی دووت��وێ��ی چه‌ند‬ ‫گۆڤارو رۆژنامه‌یه‌ك كه‌ ئه‌مه‌شیان‬ ‫بێبه‌هاكردنی ك��اری رۆژن��ام�ه‌وان��ی‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پرسی ئێمه‌ لێره‌دا‬ ‫قه‌یرانی پرۆفیشناڵیه‌تی‌و ب��واری‬ ‫تایبه‌ته‌‪ ،‬نه‌بوونی باڵوكراوه‌یه‌كی‬ ‫وه‌رزی له‌زانكۆو ده‌زگا زانستییه‌كاندا‬ ‫گه‌ر هه‌مان بن‪ ،‬ئه‌م گرفته‌ی قوڵتر‬ ‫ك��ردووه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬لێره‌وه‌ رێگه‌ به‌خۆم‬

‫ده‌ده‌م ئه‌و راستییه‌ بدركێنم كه‌ نه‌ك‬ ‫هه‌ر شووناسی تاكی كورد ناكرێت‌و‬ ‫ناگونجێ وه‌ك بێخه‌وش‌و كه‌موكورت‬ ‫سه‌یرنه‌كرێت‪ ،‬به‌ڵكو له‌هه‌نوكه‌دا‬ ‫هه‌ڵگری ده‌یان قه‌یرانه‌و بارگاویی ‌ه‬ ‫به‌ده‌یان پرس كه‌ ئێمه‌ نیگه‌رانی‬ ‫خۆمان پێشاندا له‌سه‌ره‌تادا له‌سه‌ر‬ ‫نه‌بوونی لێكۆڵینه‌وه‌ ل�ه‌م��ڕووه‌وه‌‪،‬‬ ‫ل��ه‌وێ��وه‌ س���ه‌رچ���اوه‌ ده‌گ��رێ��ت تا‬ ‫ئێستاش رۆشنبیریی ك��وردی ئیم ‌ه‬ ‫پ��ێ��ن��اس‌و چ��وارچ��ێ��وه‌ی زانستی‬ ‫نییه‌ ب��ۆ ش��وون��اس‪ ،‬پ��اش��ان ئه‌م‬ ‫هه‌مه‌ گ��ۆڕان��ك��اری‌و گواستنه‌وه‌و‬ ‫موناقه‌شه‌ زانستی سۆسیۆلۆژییه‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنراوه‌و روویداوه‌ له‌جیهاندا‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م چه‌مكه‌ هه‌ستیاره‌‪،‬‬ ‫ك�ه‌چ��ی الی ئێمه‌ ك �ه‌ ب��اس دێت ‌ه‬ ‫سه‌ر شووناس یه‌كسه‌ر زیهنییه‌تمان‬ ‫ده‌چێت بۆ الی شووناسی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫یا كلتور‪ ،‬به‌تایبه‌تی شووناسی ئاینی‌و‬ ‫مه‌زهه‌بی‪ ،‬ئیدی تاك ونه‌و بۆشاییه‌ك‬ ‫ل �ه‌ن��ێ��وان ت���اك‌و ده‌سته‌جه‌معیدا‬ ‫ن��ه‌ه��ێ��ڵ��راوه‌ت��ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌وات���ه‌ ه �ه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ ئه‌م چه‌مكه‌ پڕ كێشه‌یه‌‌و‬ ‫پێوستمان به‌پێناسه‌و ناسینه‌وه‌و‬ ‫فۆرمدانی نوێ هه‌یه‌ بۆ شووناس‬ ‫له‌فه‌رهه‌نگی ك��وردی��داو له‌گفتوگۆ‬ ‫زانستی‌و فكرییه‌كاندا له‌مه‌ڕ ئه‌م‬ ‫چه‌مكه‌‪ ،‬بۆنمونه‌ تائێستاش هه‌رچی‬ ‫ده‌وترێت له‌سه‌ر شووناسی تاك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگای ك��وردی له‌ژێر رۆشنایی‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی رۆشنگه‌ری‌و مۆدیرنه‌دایه‌و‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی زانستی كۆمه‌ڵناسی‬ ‫كالسیك ده‌رنه‌چووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌ به‌ته‌نگییه‌وه‌یه‌ن دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫س����ه‌ره‌داوه‌ك����ان‌و نهێنییه‌كانی‬ ‫شووناس‌و خوده‌ له‌زانستی كۆمه‌ڵ‬ ‫(‪،)sociolinguistic‬‬ ‫زم��ان��زان��ی‬ ‫ده‌روون����زم����ان����زان����ی‌و ه���ه‌روه‌ه���ا‬ ‫تێپه‌ڕاندنی هه‌یمه‌نه‌ی مۆدێلی‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی مۆدێرنه‌و بونیاتگه‌راكان‌و‬ ‫بنه‌ڕه‌تگه‌راكان یا جه‌وهه‌رگه‌راكان‬ ‫(‪.)Essentialism‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌شداری كوێرانه‌ی‬ ‫سیاسی كه‌ ئێستا كۆمه‌ڵی كوردی‬ ‫گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬شووناس ب �ه‌ره‌و كوێ‬ ‫ده‌بات؟‬ ‫عه‌لی زه‌ڵمی‪ :‬ئه‌و ده‌ربڕینه‌ زۆر‬ ‫راسته‌‪" ،‬به‌شداری كوێرانه‌" به‌داخه‌و ‌ه‬ ‫تاكی ئێمه‌ زیاتر له‌ژێر هه‌ژمونی كۆدا‬ ‫كارو ئ�ه‌داو هه‌ڵسوكه‌وتی رۆژان�ه‌ی‬ ‫ژی��ان��ی نمایش ده‌ك����ات‪ ،‬ل��ێ��ره‌و ‌ه‬ ‫ناپرسێ‌و نازانێ یان نایه‌وێت بزانێت‬ ‫بۆچی سیاسه‌ت ده‌ك��ات‌و بۆ كێی‬ ‫ده‌كات‌و بگره‌ خودی كاری سیاسی‬ ‫له‌كوێی كۆمه‌ڵگه‌دایه‌و پێناس‌و‬ ‫ئه‌ركی چییه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر سیاسه‌ت‬ ‫بگره‌ تۆ ده‌بینی خوێندكارێك بوارێك‬ ‫ده‌خ��وێ��ن��ێ ن��ازان��ێ بۆچی ئه‌مه‌ی‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬س �ه‌رك��رده‌ی �ه‌ك بڕیارێك‬ ‫ده‌رده‌كات نه‌ڕاوێژی به‌خۆی كردوو ‌ه‬ ‫نه‌ به‌راوێژكاران یاخود ده‌بینی ك ‌ه‬ ‫گه‌نجێك توڕه‌یه‌ ‪ ..‬هتد‪ ،‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫نمونه‌ی ئه‌و "به‌شدارییه‌ كوێرانه‌یه‌"ی ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ مانای ئه‌وه‌ نییه‌ هه‌رگیز ك ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵ‌و تاكی ئێمه‌ هیچ هۆشیاری‬ ‫نییه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئێمه‌ گ��وت��اری تاك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ شیده‌كه‌ینه‌وه‌ له‌بواره‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌خشته‌بردنی سیاسی ك ‌ه‬ ‫گوتارێكی دوورودرێژه‌ له‌م ده‌ڤه‌ره‌ی‬ ‫ئێمه‌داو مێژوویه‌كی ناشیرنی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ نه‌كردنی ئه‌و پرسیارانه‌ی‬ ‫باسمان كردن‌و نه‌بوونی ئه‌و گومان‌و‬

‫رارای �ه‌ی الی تاكی كورد كه‌ بۆچی‬ ‫ئ �ه‌م��ج��ۆره‌ ل �ه‌س��ی��اس �ه‌ت ده‌ك���ات‌و‬ ‫ئه‌ویدی ناكات نیشانه‌و هێمان بۆ‬ ‫گرفتی شووناسی تاك له‌م جڤاتی‬ ‫ئێمه‌دا‪ ،‬ئاخر له‌م ژینگه‌ سیاسییه‌ نا‬ ‫ته‌ندروسته‌ی كوردستاندا به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌سه‌روبه‌ندی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ده‌نگ‬ ‫به‌هه‌رزانترین شێوه‌و ریكالم وه‌ده‌ست‬ ‫ده‌خراو سۆزی تاك‌و كۆ زۆر به‌ئاسانی‬ ‫راده‌كێشراو مرۆڤه‌كان به‌خێرایی‬ ‫بێهۆش ده‌ب���وون به‌جورعه‌یه‌كی‬ ‫بچوك‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌مووی ده‌الل �ه‌ت‬ ‫له‌جێگیر ن��ه‌ب��وون‌و پێنه‌گه‌یوی‬ ‫ت��اك��ی ئ��ێ��م�ه‌ ده‌ك�����ه‌ن‪ ،‬الن��ی��ك�ه‌م‬ ‫له‌بواری تێگه‌یشتن له‌دیموكراسی‌و‬ ‫ژی��ان��ی سیاسی‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌رن��ا مانای‬ ‫نییه‌ ب �ه‌دوع��ای م��زگ �ه‌وت‪ ،‬فیكه‌ی‬ ‫سه‌رجاده‌‪ ،‬هۆڕینی ئۆتۆمبێل‪ ،‬كارتی‬ ‫ته‌له‌فون سه‌رنجی خه‌ڵكی راكێشی‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ل��ه‌ب��ری مانیفستۆی‬ ‫سیاسی‌و دوبه‌یتی میدیایی له‌نێوان‬ ‫لیسته‌ ركابه‌ره‌كاندا به‌هه‌راو هۆریاو‬ ‫ته‌كبیرو ن���ه‌ڕه‌ن���ه‌ڕی حه‌ماسی‌و‬ ‫شیعری‌و گریان‌و لوشكه‌لوشك خه‌ڵك‬ ‫له‌خۆت كۆبكه‌یته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه‬ ‫جارێكیتر پیشانیداین چه‌نده‌ تاكی‬ ‫ئێمه‌ نه‌مه‌ییوه‌و چه‌نده‌ سیاسیی ‌ه‬ ‫مخه‌زره‌مه‌كانمان لێزانن له‌یاریكردن‬ ‫به‌سۆزو ئ��اوه‌زی تاكی ك��وردو هه‌ر‬ ‫لێره‌وه‌شه‌ كۆمه‌ڵناس‌و چاودێره‌كان‬ ‫رێگه‌ به‌خۆیان ده‌ده‌ن پرسیاری‬

‫ژاپۆنی له‌سه‌ر قه‌نه‌فه‌ی توركی‌و‬ ‫پیزای ئیتاڵی ده‌خوات به‌نۆشابه‌ی‬ ‫ئێرانییه‌وه‌‌و هتد‪.‬‬ ‫گ�����رێ�����دان�����ه‌وه‌ی ل���ۆك���اڵ���ی‬ ‫ب���ه‌ج���ی���ه���ان���ی���ی���ه‌وه‌و م���ۆدێ���رن��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ترادیسۆنه‌وه‌ له‌ئه‌دگارو مۆركه‌كان ‌‬ ‫مرۆڤی ه��اوچ�ه‌رخ��ن‪ ،‬ه �ه‌ر ئه‌مه‌ی ‌ه‬ ‫یه‌كێكی وه‌ك بنیامین ب��ارب �ه‌ر ‌ه‬ ‫له‌كتێبی "جیهاد دژی ماكۆرڵد"دا‬ ‫باسی تێكه‌ڵی ئه‌و مه‌رامانه‌ ده‌كات‬ ‫له‌پشتی گ��روپ �ه‌ تیرۆرسته‌كان‌و‬ ‫كۆمپانیا ف��ره‌ ره‌گ�ه‌زه‌ك��ان�ه‌وه‌ی�ه‌و‬ ‫ئامانجه‌كانیان‬ ‫ی �ه‌ك��گ��رت��ن �ه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ندێجار‪ ،‬كه‌واته‌ له‌م فه‌زایه‌ ئاڵۆزو‬ ‫ناڕۆشنه‌دا كه‌ بیریاران له‌سه‌ری كۆكن‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان ن��ارۆش�ن‌و تابڵێی‬ ‫ئاڵۆزن‪ ،‬وه‌ك په‌یوه‌ندی نێوان ئاین‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬تاك‌و كۆ‪ ،‬كلتورو شێوازی‬ ‫ژیان‪ ،‬زانست‌و میتافیزیك‌و هتد‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌م سۆنگه‌یه‌وه‌ مرۆڤی هاوچه‌رخ‬ ‫ده‌ك��رێ هه‌ڵگری چه‌ندین پێناسی‬ ‫جۆراوجۆر بێت‌و بگره‌ له‌مه‌ش سه‌یرتر‬ ‫ده‌كرێ كه‌سێك هه‌ڵگری شووناسی‬ ‫دژ ب�ه‌ی�ه‌ك بێت‪ ،‬ئاخر به‌یانیان‬ ‫مامۆستاو ئێواران شۆفێری تاكسی‌و‬ ‫یان به‌یانیان فه‌رمانبه‌رو ئێواران‬ ‫قوتابی‌و شه‌وان باوك‪ ،‬یان هاوینان‬ ‫ل �ه‌ئ �ه‌وروپ��او پ��ای��زان له‌كوردستان‬ ‫منداڵی ژنێكت كوردو هی ژنه‌كه‌ی‬ ‫ت��رت ئ��ه‌وروپ��ی‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌مووی‬ ‫شووناسی ج��ۆراوج��ۆر ده‌به‌خشن ‌ه‬

‫تا ئه‌م ساته‌وه‌ختانه‌ش ئایین‌و مه‌عریفه‌ی‬ ‫ئایینی ئاراسته‌ی تاك‌و جڤات ده‌كات‬ ‫ئایین پێناس ‌ه بۆ زۆر دیارده‌و شێوازی ژیان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئایین له‌ده‌زگای سیكۆالریدایه‌‪،‬‬ ‫له‌میكانیزمی سیاسیدایه‌‬ ‫گ�ه‌وره‌ له‌سه‌ر شووناس‌و پرۆسه‌ی‬ ‫خودناسی تاكی ئێمه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬له‌زه‌مه‌نی ئێستادا‬ ‫ت��ه‌ك��ن��ه‌ل��ۆژی��ا چ���ۆن ب���ه‌ش���داری‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنانی شووناسدا ده‌كات‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ئایا فره‌ شووناسی وه‌ك‬ ‫به‌رهه‌می ئه‌م رۆژگ��اره‌ كار ناكات ‌ه‬ ‫سه‌ر ئاراسته‌و ئایدیاكانی تاك؟‬ ‫عه‌لی زه‌ڵ��م��ی‪ :‬ئ �ه‌م پرسیار ‌ه‬ ‫گفتوگۆی ئێجگار زۆر وه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫بیریارو چاودێر هه‌یه‌ ته‌واوی ژیانی‬ ‫زانستی‌و فیكریی خۆی له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫پرسه‌ دان���اوه‌‪ ،‬بگره‌ زی��اده‌ڕۆی��ی‬ ‫ناكه‌ین گه‌ر بڵێین ئه‌م پرسه‌ بووه‌ت ‌ه‬ ‫ه��ۆی س�ه‌ره�ه‌ڵ��دان��ی قوتابخانه‌ی‬ ‫ف��ی��ك��ری��ی‌و م��ی��ت��ۆدی زان��س��ت��ی‬ ‫له‌زانسته‌كانی كۆمه‌ڵناسی‪ ،‬مێژووی‬ ‫بیر‪ ،‬خوێندنی كلتوریی‌و خوێندنی‬ ‫میدیاو ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ردا‪ ،‬تێزه‌كانی‬ ‫ب��ۆردی��ارو لیۆتارد جیمسن وه‌ك‬ ‫رابه‌رانی پۆستمۆدێرنیزم زۆرترین‬ ‫قورساییان داوه‌ به‌م كاریگه‌رییه‌ی‬ ‫ته‌كنۆلۆژیا بۆسه‌ر ژیانی مه‌ردووم‬ ‫له‌پاش نیوه‌ی سه‌ده‌ی رابردووه‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك هه‌ر ئه‌مه‌‪ ،‬به‌ڵكو ته‌كنۆلۆژیا‬ ‫خ���ودی ماناكانی چه‌مكی ك��ات‪،‬‬ ‫شوێن‌و ژیانی گۆڕیوه‌‪ ،‬من له‌شوێنی‬ ‫دیكه‌دا باسم كردوه‌ چ پێكهاته‌یه‌كی‬ ‫سه‌یره‌ مرۆڤی ئه‌مڕۆ به‌جینزێكی‬ ‫چینی‌و تیشێرتێكی به‌رشه‌لۆنه‌و ‌ه‬ ‫سه‌یری زنجیره‌ی "پریزن بره‌یك"ی‬ ‫ئه‌مریكی له‌شاشه‌ی ته‌له‌ڤزیۆنێكی‬

‫هه‌ڵگرو ئه‌كته‌ره‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫وه‌ك (قوتابی‪ ،‬مامۆستا‪ ،‬باوك‪،‬‬ ‫دای��ك‪ ،‬ك��ورد‪ ،‬بێگانه‌‪ ،‬نیشته‌جێ‬ ‫‪،‬هاوواڵتی‪ ،‬هتد)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌س������ت������وور‪ :‬ش���وون���اس��� ‌‬ ‫ده‌سته‌جه‌معی تاچه‌ند به‌سه‌ بۆ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی كلتوری كۆمه‌ڵگایه‌ك؟‬ ‫عه‌لی زه‌ڵمی‪ :‬بیریاران به‌تایبه‌تی‬ ‫ف �ه‌ی��ل �ه‌س��وف��ان��ی پ��ۆس��ت��م��ۆدێ��رن� ‌ه‬ ‫ناسنامه‌ی ت��اك ل �ه‌م س �ه‌رده‌م �ه‌دا‬ ‫به‌ناسنامه‌یه‌كی فره‌گمه‌نت (شكاو‌و‬ ‫پ��ارچ �ه‌ پ��ارچ �ه‌ ب���وو)و ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫ناسنامه‌ی ش��ل ن���اوزه‌د ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه‌ له‌به‌رامبه‌ر ناسنامه‌ی‬ ‫س��ه‌رده‌م��ی م��ۆدێ��رن �ه‌دا ك �ه‌ زیاتر‬ ‫به‌ناسنامه‌یه‌كی ره‌ق‪ ،‬یه‌كگرتوو‬ ‫یه‌كدانه‌یی ده‌بینرا‪ ،‬وه‌ك پێشتریش‬ ‫ئاماژه‌مان پێدا ئه‌و بۆچوونانه‌ی‬ ‫هه‌بوون له‌سه‌ر كارو پیشه‌ بۆ هه‌تا‬ ‫هه‌تا كۆتاییان هات‪ ،‬هه‌روه‌ها بگر ‌ه‬ ‫مانای ئیش‌و ج��ۆری ئیشكردنیش‬ ‫گۆڕاوه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان تا راده‌یه‌ك‬ ‫روون‌و ك���ارا ب���وون ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ی‬ ‫مۆدێرنه‌داو مرۆڤه‌كان به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫رێوشوێنی یاسایی یان خێڵه‌كی یا‬ ‫ئایینی هتد‪ ،‬په‌یوه‌ندیان رێكخرابوو‬ ‫به‌ده‌وروبه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پابه‌ندبوو‬ ‫به‌جۆری ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ی ئه‌و تیای‬ ‫ده‌ژیا‪ ،‬ئایا كۆمه‌ڵگایه‌كی داخراوی‬ ‫ئایینی یان كراوه‌ی لیبراڵی یاخود‬ ‫خێڵه‌كی هتد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م په‌یوه‌ندیان ‌ه‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ نامێننه‌وه‌و بگره‌ ماناكانی‬

‫كات‌و شوێن كه‌ زۆرجار دیاریكه‌ری‬ ‫ئ�ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ب��وون‪ ،‬ده‌گ��ۆڕن‌و‬ ‫بێگومانیش په‌یوه‌ندییه‌كه‌ش گۆڕانی‬ ‫به‌سه‌ردا دێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ‬ ‫ده‌بینین كه‌سێك به‌په‌یوه‌ندیێكی‬ ‫ته‌له‌فۆنی له‌الدێیه‌كی كوردستاندا‬ ‫س�ه‌ره‌خ��ۆش��ی خ��ۆی ده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫به‌مه‌ خۆی له‌ڕۆڵ‌و ئه‌ركێكی ئایینی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی داده‌ب��ڕێ��ت‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ بۆ كۆمه‌ڵناس مانای زۆری‬ ‫له‌خۆ گرتووه‌‪ ،‬به‌هه‌ردوو باره‌كه‌دا چ‬ ‫پۆزه‌تیڤ‌و چ نێگه‌تیڤ‪ ،‬بۆیه‌ ئێم ‌ه‬ ‫لێره‌دا هه‌ڵسه‌نگاندن ده‌كه‌ین نه‌ك‬ ‫حوكمدان‪ ،‬هه‌بوونی سه‌دان پێگه‌ی‬ ‫گروپ‌و جڤاتی ئه‌لیكترۆنی كه‌ تیایاندا‬ ‫ئاهه‌نگی زه‌م��اوه‌ن��د سازده‌كرێت‪،‬‬ ‫وه‌عزی ئایینی ده‌وترێته‌وه‌‪ ،‬راوێژی‬ ‫ك��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی ده‌ك���رێ���ت‪ ،‬وان���ه‌ی‬ ‫ئ��اك��ارو فه‌لسه‌فه‌ ده‌وت��رێ��ت �ه‌وه‌و‬ ‫ب���ازاڕو ك��ڕی �ن‌و فرۆشتن ده‌ك��رێ‌و‬ ‫دڵ��داری‌و جێگای ژوان��ی ئاشقانه‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری ده‌روونی‌و یاری‌و كێبڕكێ‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت‪ ،‬تۆ له‌یه‌ك كاتدا‬ ‫كه‌سێكی لۆكاڵی‌و جیهانیشی‪ ،‬كه‌وات ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیشت به‌ده‌وروبه‌رته‌و ‌ه‬ ‫ئه‌و باره‌ دروستی ده‌كات كه‌ تۆی‬ ‫تیایت‪ ،‬ن��ه‌ك ه �ه‌م��ان كاتوگۆری‬ ‫نه‌گۆڕو نه‌جواڵو‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ئ���ه‌گ���ه‌ر ه �ه‌م��وو‬ ‫سه‌رچاوه‌ به‌رهه‌مهێنه‌كانی شووناس‬ ‫له‌كۆمه‌ڵی ك��وردی��دا شووناسێكی‬ ‫ته‌واونه‌كراویان دابێته‌ تاك‪ ،‬چ شتێك‬ ‫ده‌توانێت ئه‌م قه‌یرانه‌ كۆتایی پێ‬ ‫بێنێت؟‬ ‫عه‌لی زه‌ڵمی‪ :‬پێویسته‌ ئه‌و ‌ه‬ ‫بوترێت كه‌ پرسی ناسنامه‌ به‌ته‌نها‬ ‫بوارێكی زانستی یاخود رێچكه‌یه‌كی‬ ‫زانستی به‌س نییه‌ بۆ خوێندنه‌وه‌ی‪،‬‬ ‫له‌مێژووی سه‌د ساڵی راب��وردوودا‬ ‫چ �ه‌ن��دی��ن ل��ێ��ك��ۆڵ �ه‌ری‌ زان��س��ت �ی‌و‬ ‫ئه‌كادیمی لیكۆڵینه‌وه‌ی خۆیان‬ ‫هه‌بووه‌ له‌مه‌ڕ ناسنامه‌‪ ،‬ئیدی چ‬ ‫ناسنامه‌ی تاك بووبێ یاخود كۆ‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م هۆكاره‌شه‌ كه‌ چه‌ندین‬ ‫پێناسه‌ بۆ ناسنامه‌ كراوه‌و له‌چه‌ندین‬ ‫گۆشه‌نیگای جیاجیاوه‌ بینراوه‌و‬ ‫هه‌ڵسه‌نگێنراوه‌‪ ،‬ه��ه‌ر بۆنمون ‌ه‬ ‫ل �ه‌دی��دی فه‌لسه‌فییه‌وه‌ ناسنام ‌ه‬ ‫ده‌كرێت وه‌ك تۆنێكی له‌یه‌كچوون‬ ‫وێنا بكرێت‪ ،‬به‌مانا هه‌موو ئه‌و تاكان ‌ه‬ ‫له‌بیروبۆچوون‪ ،‬ئاكار‪ ،‬جیهانبینی‪،‬‬ ‫ه��ت��د‪ ،‬وه‌ك ی �ه‌ك �ن‌و ه��اوش��ێ��وه‌ن‪،‬‬ ‫ئیدی هه‌ڵگری ی �ه‌ك ناسنامه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك وتمان ئه‌مه‌ له‌زانستی‬ ‫كۆمه‌ڵناسیدا وانییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ناسنام ‌ه‬ ‫دابه‌شده‌كرێت به‌سه‌ر كاتیگۆریی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و چینایه‌تییه‌كاندا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫جێنده‌ر‪ ،‬ت�ه‌م�ه‌ن‪ ،‬ب��اری ئابووری‬ ‫ژی��ان‪ ،‬پرۆفیشناڵی‪ ،‬ئیسنیستی‌و‬ ‫هتد‪ ،‬له‌تۆنی زانستی سیاسیدا‬ ‫ته‌نها ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی جیاكاری‬ ‫سه‌ره‌كی گه‌ل‌و تاكه‌كانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ه��ۆك��ارو م��ێ��ژووی خ���ۆی ه �ه‌ی�ه‌‪،‬‬

‫له‌هه‌وڵی ئه‌كادیمی نوێداو به‌تایبه‌تی‬ ‫الی سۆسیۆلنگیوسته‌كان‌و پۆس‬ ‫بۆندیادگه‌ره‌كان‌و پۆستمۆدێرنه‌كان‬ ‫مۆدێل‌و قسه‌ی جیاواز هه‌یه‌ له‌مه‌ڕ‬ ‫ناسنامه‌‪ ،‬ئه‌مان بگره‌ ئاڕاسته‌ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌و توێژینه‌وه‌ی ناسنامه‌و‬ ‫خ��ودن��اس��ی��ان گ����ۆڕی‪ ،‬ئ��ه‌وه‌م��ان‬ ‫بیرنه‌چێ گرنگی لێكۆڵینه‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ناسنامه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫پرۆسه‌ی خودناسی‌و تاكناسی‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌مێژووشدا له‌تۆنه‌ فه‌لسه‌فییه‌كه‌یه‌و ‌ه‬ ‫هه‌روا بووه‌‪.‬‬ ‫تاكی ك��وردی نازانین هه‌ڵگری‬ ‫چ ج��ۆره‌ ناسنامه‌یه‌كه‌؟ ت��ا ئه‌م‬ ‫ساته‌وه‌ختانه‌ش ئاین‌و مه‌عریفه‌ی‬ ‫ئایینی ئ��اڕاس��ت �ه‌ی ت���اك‌و جڤات‬ ‫ده‌ك���ات‪ ،‬ئایین پێناسه‌ ب��ۆ زۆر‬ ‫دی���ارده‌و ش��ێ��وازی ژی��ان ده‌ك��ات‪،‬‬ ‫ئایین ل��ه‌ده‌زگ��ای سیكۆالریدایه‌‪،‬‬ ‫له‌میكانیزمی سیاسیدایه‌‪ ،‬خێڵ‌و‬ ‫پێكهاته‌ی خێڵه‌كی‌و بیرباوه‌ڕی‬ ‫خێڵه‌كی ك��ارای��ی ب�ه‌رچ��اوی هه‌ی ‌ه‬ ‫ل��ه‌ده‌زگ��ای ب �ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن‌و حیزب‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت���دا‪ ،‬تێكه‌ڵیێكی سه‌یر‬ ‫هه‌یه‌ له‌نێوان خێڵ‌و مه‌ده‌نیه‌ت‬ ‫له‌كوردستاندا‪ ،‬كاره‌ساتی واڵتی‬ ‫ئێمه‌ به‌قۆناغی سروشتی گه‌شه‌ی‬ ‫دیموكراسی‌و ئ��اب��ووری‌و سیاسی‌و‬ ‫ته‌كنۆلۆژیدا تێنه‌په‌ڕیوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫قوتابییه‌ك وایه‌ دوو ساڵی خوێندنی‬ ‫به‌ساڵێك بڕیبێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم به‌واست ‌ه‬ ‫نه‌ك به‌زیره‌كی‪ ،‬تاك‌و گه‌نجی ئه‌مڕۆ‬ ‫سه‌رچاوه‌ مه‌عریفییه‌كانی سنوری‬ ‫س��ه‌رچ��اوه‌ ك���ۆن‌و كالسیكه‌كانی‬ ‫ن �ه‌وه‌ك��ان��ی خ��ۆی��ان ت��ێ��پ�ه‌ڕان��دوه‌‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستمان له‌سه‌رچاوه‌ كالسیكه‌كان‬ ‫وه‌ك ك���ورد ل�ه‌س��ێ جیهانبینی‌و‬ ‫س���ه‌رچ���اوه‌ ت��ێ��ن �ه‌پ �ه‌ڕی��وه‌ م�ه‌گ�ه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر تاكی زۆر هۆشیارو رێزه‌په‌ڕ‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وان��ی��ش س���ه‌رچ���اوه‌ی ئایینی‬ ‫ئیسالم به‌تایبه‌تی‪ ،‬س �ه‌رچ��اوه‌ی‬ ‫بیری رادیكاڵی‌و چه‌پی به‌تایبه‌تی‬ ‫ماویزم بگره‌ ستالینیزم‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫س���ه‌رچ���اوه‌ی س��ێ��ی �ه‌م ك��ه‌ بیری‬ ‫ناسیۆنالیستی كوردییه‌ كه‌ زیاتر‬ ‫وه‌حی له‌ترادیسۆن‌و ئایین‌و بیریی‬ ‫چه‌په‌وه‌ وه‌رگرتووه‌ تا له‌مۆدێرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ جیا له‌وه‌ی سه‌رچاوه‌ی‬ ‫دیكه‌ جیهانبینی تاكی ده‌وڵه‌مه‌ند‬ ‫كردووه‌‪ ،‬بگره‌ سروشت‌و پێناسه‌ی‬ ‫ئه‌م سه‌رچاوانه‌ی پێشووش گۆڕاوه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌م��ڕۆ پرسی گ���ه‌وره‌ ل �ه‌ب �ه‌رده‌م‬ ‫ئ��ه‌م چینه‌ نوێیه‌ی جڤاتدایه‌و‬ ‫ت���ه‌ح���ه‌دی گ����ه‌وره‌ چ��اوه‌ڕێ��ی��ان‬ ‫ده‌كات كه‌ تاقیبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌جۆرێ‬ ‫ن �ه‌خ��ش �ه‌ی گ��وت��ارێ��ك��ی فیكری‬ ‫داڕێژێت‌و له‌وێشه‌وه‌ ئه‌دگاره‌كانی‬ ‫ناسنامه‌و شووناسی تاك ره‌نگڕێژ‬ ‫بكات‌و پێناسه‌ بكات‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫ن��اچ��ارم ده‌س��ت��ه‌واژه‌ی پێناسه‌ی‬ ‫ون ب��وون پێشبینی بكه‌م‪ ،‬واش‬ ‫نازانم ره‌شبینم یاخود زیاده‌ڕۆییم‬ ‫كردووه‌‪.‬‬

‫بیریاران به‌تایبه‌تی فه‌یله‌سوفانی‬ ‫پۆستمۆدێرن ‌ه ناسنامه‌ی تاك‬ ‫له‌م سه‌رده‌مه‌دا به‌ناسنامه‌یه‌كی‬ ‫فره‌گمه‌نت (شكاو‌و پارچ ‌ه پارچ ‌ه بوو)و‬ ‫هه‌روه‌ها ناسنامه‌ی شل ناوزه‌د كردوه‌‬

‫ژمار‌ه (‪ )30‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬

‫‪info@destur.net‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪،‬کۆمپانیای سولی تێلیگراف هه‌فتان ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫بـیـروڕا‬

‫قـه‌یـرانـی گـوتـاری حیـزبـه‌ ئـیـسـالمییـه‌كـان‬ ‫لـه‌نێـوان چـه‌قبه‌سـتـوویـی‌و كرانـه‌وه‌دا‬ ‫نه‌جمه‌دین حه‌مه‌عه‌لی‬

‫پ���اش رووخ���ان���دن���ی رژێ��م��ی به‌عس‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مریكاو هاوپه‌یمانه‌كانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫گۆڕانێكی سیاسی ل�ه‌س�ه‌رت��اس�ه‌ری‬ ‫عێراقدا سه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬بێگومان هه‌رێمی‬ ‫كوردستانیش وه‌ك به‌شێك له‌عێراق‬ ‫پشكی ئه‌و گۆڕانكارییه‌ی به‌ركه‌وت‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی راسته‌وخۆی هه‌بوو له‌سه‌ر‬ ‫بیركردنه‌وه‌و ك��رداری سیاسی حیزب‌و‬ ‫هێزه‌كانی كوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌بوو به‌پله‌ی‬ ‫یه‌ك یه‌كێتی‌و پارتی كه‌وتنه‌خۆیان‌و‬ ‫سه‌رده‌می نه‌شه‌ڕ نه‌ئاشتیان تێپه‌ڕاندو‬ ‫رووب�����ه‌ڕووی دیفاكتۆرێكی سیاسی‬ ‫ب��وون �ه‌وه‌‪ ،‬ه �ه‌ر لێره‌شه‌و‌ه هه‌وڵیاندا‬ ‫ئه‌گه‌رچی رواڵه‌تیش بێت گوتاری خۆیان‬ ‫یه‌كبخه‌ن بۆئه‌وه‌ی له‌عێراقی داهاتوودا‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌عه‌ر‌هب‌و شیعه‌و سونن ‌ه بتوانن‬ ‫هێزی خۆیان وه‌ك به‌شێكی كاریگه‌ر‬ ‫له‌پێكهاته‌ی گوتاری سیاسی عێراقدا‬ ‫ده‌ربخه‌ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌الیه‌ك له‌الیه‌كی تره‌وه‌‬ ‫حیزب ‌ه ئیسالمییه‌كانی كوردستان به‌ده‌ر‬ ‫نه‌بوون له‌پریشكی ئه‌م گۆڕانكارییه‌و‬ ‫هه‌ندێك ل�ه‌و حیزبانه‌ش رووب���ه‌ڕووی‬ ‫ئه‌و دیفاكتۆر‌ه سیاسیی ‌ه بوونه‌و‌ه كه‌‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك چاوه‌ڕێیان نه‌ده‌كرد‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌م گۆڕانكاریی ‌ه سیاسییه‌و‬ ‫هاتنی ئه‌مریكا سه‌راپای بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ندێك ل �ه‌و حیزب ‌ه ئیسالمیانه‌شی‬ ‫گۆڕی‪ ،‬بۆنمون ‌ه حیزبێكی وه‌ك كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی له‌حیزبێكی جیهادی چه‌كداری‬ ‫ته‌كفیرییه‌و‌ه تاڕاده‌یه‌ك كرد به‌حیزبێكی‬ ‫بێچه‌ك ك � ‌ه ب����اوه‌ڕی ب �ه‌پ �ه‌رل �ه‌م��ان‌و‬ ‫به‌شداریكردنی سیاسی هه‌بێت له‌په‌نای‬ ‫حیزب‌و ئیداره‌و حكومه‌تی عه‌لمانیدا‪.‬‬

‫گ���ه‌رچ���ی ئ����ه‌م گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ه‌ كاندیدان ‌ه كه‌سایه‌تی ئایینی ته‌قه‌لیدی‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی ن�ه‌خ��وازراو بوو به‌الی ته‌نانه‌ت هه‌ندێكیان مه‌البوون‌و هه‌ندێكی‬ ‫ئه‌م جۆر‌ه حیزبانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كۆتاییدا تریشیان خ���اوه‌ن ب��ڕوان��ام�ه‌و توانای‬ ‫بارودۆخه‌ك ‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندیاندا شكایه‌وه‌و فكری‌و سیاسی‌و زانستی‌و جۆراوجۆر‬ ‫ت��اراده‌ی �ه‌ك ب��اوه‌ڕی��ان به‌وگۆڕانكارییه‌ ب��وون‪ ،‬ب �ه‌اڵم له‌ده‌ره‌نجامدا بینیمان‬ ‫هێناو بوون به‌به‌شێكی بچوكی گۆڕه‌پانی ك� ‌ه كاندید‌ه م �ه‌الك��ان‌و كه‌سایه‌تییه‌‬ ‫سیاسی كوردستان‪ ،‬پاش ده‌ركه‌وتنی ته‌قلیدییه‌كان زیاترین ده‌نگی جه‌ماوه‌ری‬ ‫پ��ارت��ی دادوگ �ه‌ش �ه‌پ��ێ��دان��ی توركیاو حیزب ‌ه ئیسالمییه‌كانیان به‌ده‌ستهێناو‬ ‫سه‌ركه‌وتنی له‌موماره‌سه‌ی سیاسی زۆربه‌یان سه‌ركه‌وتن بۆ خولی داهاتووی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش هۆكارێكی تر بوو په‌رله‌مانی عێراق‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی پارت ‌ه ئیسالمییه‌كان به‌تایبه‌تی كاندید‌ه به‌ئه‌زمون‌و به‌تواناو خاوه‌ن‬ ‫چه‌كداره‌كانیان زیاتر چاوكراوه‌بن‌و بڕوانامه‌كان كه‌مترین ده‌نگی جه‌ماوه‌ری‬ ‫تێبینی ئه‌زموونی سه‌ركه‌وتووی ئه‌و ئیسالمییه‌كانیان به‌ده‌ستهێناو زۆربه‌ی‬ ‫حیزب ‌ه باكگراوند‌ه ئیسالمیی ‌ه بكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ زۆری��ان نه‌یانتوانی بگه‌ن ‌ه په‌رله‌مان‌و‬ ‫ئه‌م حیزب ‌ه ئیسالمیان ‌ه هه‌ریه‌كه‌و به‌پێی سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستبهێنن‌و له‌په‌راوێزدا‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی خۆیان ده‌یانه‌وێت زیاترو مانه‌وه‌و شوێنی خۆیان گرت‪.‬‬ ‫زیاتر له‌گوتاری سیاسیاندا بكرێنه‌وه‌و‬ ‫ئه‌م هه‌ڵبژاردنان ‌ه ئه‌و راستیه‌یان‬ ‫ه��ه‌وڵ��ده‌ده‌ن ئ �ه‌و ف��ۆرم� ‌ه ته‌قلیدییه‌ ده‌رخست ك ‌ه سه‌ره‌ڕای هه‌وڵی هه‌ندێك‬ ‫سیاسیی ‌ه ئیسالمیی ‌ه تێپه‌ڕێنن‌و به‌ره‌و له‌كه‌سایه‌تی سه‌ركردایه‌تی ئه‌م حیزبانه‌‬ ‫م��ۆدێ��ل��ی حیزبی ل�ه‌ن��م��ون�ه‌ی پارتی ك ‌ه ده‌یانه‌وێت حیزبه‌كانیان به‌پرۆسه‌ی‬ ‫دادوگه‌شه‌پێدان هه‌نگاو بنێن‪ ،‬به‌اڵم ریفۆرمكردن‌و كرانه‌وه‌دا به‌رن به‌رووی‬ ‫كێشه‌ی س�ه‌ره‌ك��ی ئ �ه‌م گۆڕانكارییه‌ گ��وت��اری ئایینی ن��وێ��خ��وازدا‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫له‌وه‌دای ‌ه ك ‌ه جڵه‌وی هه‌ریه‌ك له‌و حیزبه‌ تائێستاش بنكه‌ی جه‌ماوه‌ری ئه‌م حیزبه‌‬ ‫ئیسالمیان ‌ه له‌ده‌ستی ئه‌و بیركردنه‌وه‌ ئیسالمیانه‌‪ ،‬ئه‌م جۆر‌ه له‌سیاس ‌هت‌و ئه‌و‬ ‫ته‌قلیدییانه‌دای ‌ه ك ‌ه نایانه‌وێت له‌و گوتاره‌ ج��ۆر‌ه دینداریی ‌ه ریفۆرمكراوه‌یان پێ‌‬ ‫فیقهیی ‌ه ته‌قلیدیی ‌ه الب���د‌هن‌و خۆیان قبو ‌ڵ ناكرێت ك ‌ه هه‌ندێك له‌كه‌سانی‬ ‫ته‌سلیمی ئه‌مری واقیعی سیاسی بك ‌هن‌و ناو حیزبه‌كانیان ده‌یانه‌و ‌ێ ده‌ستی بۆ‬ ‫ده‌یانه‌وێت ئه‌لفوبێی گوتاری سیاسیان ب �ه‌رن‌و له‌داهاتوودا بیكه‌ن ‌ه به‌رنامه‌ی‬ ‫له‌شه‌رع‌و فیقهه‌و‌ه سه‌رچاو‌ه بگرێت كه‌ ك��اری سیاس ‌هت‌و حیزبایه‌تی خۆیان‪،‬‬ ‫بێگومان ئه‌مه‌ش له‌گ ‌ه ‌ڵ حیزبی سیاسی بۆی ‌ه له‌ئێستادا ئه‌م حیزب ‌ه ئیسالمیانه‌‬ ‫مۆدێرندا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫رووبه‌ڕووی دووالیه‌نێتییه‌ك بوونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫پ��اش ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن�ه‌ك��ان��ی ‪3/7‬ی له‌داهاتووشدا ئه‌م دووالیه‌نیی ‌ه زیاتر‬ ‫ئ���ه‌م���س���اڵ‌‪ ،‬ب��ی��ن��ی��م��ان ك��� ‌ه حیزبه‌ ده‌رده‌كه‌وێ ك ‌ه بریتیی ‌ه له‌سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��ی��ه‌ك��ان ب��ه‌ك��ۆم��ه‌ڵ��ێ��ك دوو ب��ی��رك��ردن�ه‌وه‌ی ئاراست ‌ه جیاواز‬ ‫كاندیدی ج��ۆراوج��ۆره‌و‌ه به‌شداریان له‌ناو ئ�ه‌م حیزبانه‌دا‪ ،‬ئه‌ویش هێزی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ك��رد‪ ،‬هه‌ندێك له‌و كه‌نسه‌رڤه‌تیڤ‌و ته‌قلیدی له‌الی ‌هك‌و هێزی‬

‫مۆدێرن‌و ریفۆرمخواز له‌الیه‌كی تر‪ ،‬هێزی‬ ‫كه‌نسه‌رڤه‌تیڤ قورسایی خۆی له‌ناو‬ ‫پێگه‌ی جه‌ماوه‌ری ئه‌م حیزبانه‌دایه‌و‬ ‫هێزی ریفۆرمخوازیش قورسایی خۆی‬ ‫تاراده‌یه‌ك له‌ناو سه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی ئه‌م حیزبانه‌دایه‌‪.‬‬ ‫له‌حاڵه‌تێكدا گه‌ر گوتاری هێزی‬ ‫ریفۆرمخواز بااڵده‌ست بێت‌و كاری له‌سه‌ر‬ ‫بكرێت‌و بكر ‌ێ به‌گوتاری گشتی‌و سه‌ره‌كی‬ ‫حیزب له‌مه‌یدانی سیاس ‌هت‌و حیزبایه‌تیدا‪،‬‬ ‫ئه‌وا هێزی ته‌قلیدی‌و موحافیزكار ئه‌م‬ ‫گوتاره‌یان پ ‌ێ قبوڵناكرێت‌و بێچه‌ندوچون‬ ‫به‌رپه‌رچی ده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه له‌رابردوودا‬ ‫ئه‌وان له‌سه‌ر ئه‌و جۆر‌ه گوتار‌ه ته‌قلیدییه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و گۆشكراون‌و تێپه‌ڕاندنی ئه‌م‬ ‫گوتار‌ه له‌الیان بووه‌ت ‌ه مه‌حاڵ‌و به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك سازشی له‌سه‌ر ناكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ �ه‌م گ��وت��ار‌ه ب��ووه‌ت� ‌ه م��ۆرك‌و سیماو‬ ‫ناسنامه‌ی ئایینی‌و ئیسالمییان‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی كه‌شه‌و‌ه ب �ه‌ره‌ی هێزی‬ ‫ریفۆرمخواز ل �ه‌و‌ه تێگه‌یشتوون ئه‌و‬ ‫گ��وت��اره‌ی ك ‌ه ئ �ه‌م حیزبانه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫دروس��ت ب��وو‌ه بۆ س���ه‌رد‌هم‌و كاتێكی‬ ‫ت��رب��ووه‌و له‌ئێستادا ب��ارودۆخ �ه‌ك��ان‬ ‫گۆڕاون‌و پێویست ‌ه خوێندنه‌وه‌ی نوێیان‬ ‫هه‌بێت بۆ شێوازی ئاماده‌یی ئایین له‌ناو‬ ‫حیزب‌و سیاس ‌هت‌و ده‌وڵ�ه‌ت��دا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌و‌ه گه‌یشتوون گه‌ر ئه‌و گۆڕانكارییه‌‬ ‫نه‌ك ‌هن‌و خۆیان رێكنه‌خه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ناتوانن‬ ‫له‌داهاتوودا له‌مه‌یدانی كاری حیزبی‌و‬ ‫سیاسی خۆیاندا سه‌ركه‌وتوو بن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫روون ‌ه له‌به‌رچاویان گه‌ر فریای خۆیان‬ ‫نه‌كه‌ون ئه‌وا تووشی چه‌قبه‌ستوویی‌و‬ ‫دۆگ��م��ای��ی س��ی��اس�ی‌و ئاینی ده‌ب���ن‌و‬ ‫له‌دواجاریشدا هیچییان بۆ نامێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بێجگ ‌ه له‌میمبه‌ری مزگه‌وته‌كان‌و باره‌گای‬

‫حیزبه‌كانی خۆیان نه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا گوتاری زا ‌ڵ له‌ناو ئه‌م‬ ‫حیزب ‌ه ئیسالمییانه‌دا گوتاری ته‌قلیدی‬ ‫ئایینییه‌و ئه‌م گوتاره‌ش واده‌ك��ات كه‌‬ ‫هێزی ریفۆرمخواز ناچاربكات ته‌سلیمی‬ ‫ئه‌م گوتار‌ه ببن‌و ده‌ب ‌ێ ئه‌مانیش وه‌ك‬ ‫ئه‌مری واقیع قبوڵی بك ‌هن‌و چۆكی بۆ‬ ‫داب��ده‌ن‪ ،‬چونك ‌ه هه‌رالدانێك له‌گوتاری‬ ‫هێزی ته‌قلیدی ده‌بێت ‌ه هۆی كه‌مبوونه‌وه‌ی‬ ‫پێگه‌ی ج �ه‌م��اوه‌ری‌و كارده‌كات ‌ه سه‌ر‬ ‫كه‌مبوونه‌وه‌ی ژماره‌ی ده‌نگده‌ری ئه‌م‬ ‫حیزبانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش واده‌كات ك ‌ه ئه‌م حیزبه‌‬ ‫ئیسالمییان ‌ه نه‌توانن رۆڵیان له‌پرۆسه‌ی‬ ‫سیاسیدا هه‌بێت‌و دواجار له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكوم ‌هت‌و ده‌س�ه‌اڵت دوورده‌ك�ه‌ون�ه‌وه‌و‬ ‫له‌په‌راوێزدا ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م دووالیه‌نیی ‌ه هه‌رگیز ناتوانرێت‬ ‫له‌گه‌ڵیدا هه‌ڵبكرێت‌و له‌كۆتاییدا ئه‌و‬ ‫دوو ئاراست ‌ه له‌بیركردنه‌وه‌ی ‌ه هه‌میشه‌‬ ‫گوتارو خوێندنه‌وه‌ی جیاوازیان ده‌بێت‬ ‫بۆ ناوخودی خۆیان‌و ده‌ره‌وه‌ی خۆشیان‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه گه‌ر ئه‌م ‌ه رووی��دا ئ �ه‌وا ئه‌گه‌ری‬ ‫زۆری هه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌م حیزب ‌ه ئیسالمیانه‌ش‬ ‫ه �ه‌روه‌ك حیزب ‌ه عه‌لمانییه‌كان به‌ره‌و‬ ‫جیاوازی‌و دابه‌شبوون‌و لێكترازان بڕۆن‌و‬ ‫له‌داهاتوودا ئه‌و بیركردنه‌و‌ه ریفۆرمخوازو‬ ‫ناته‌قلیدیانه‌ی نێو ئه‌م حیزبان ‌ه ناتوانن‬ ‫ته‌حه‌مولی ئه‌م گوتار‌ه ته‌قلیدیی ‌ه بك ‌هن‌و‬ ‫به‌چه‌قبه‌ستوویی له‌شوێنی خۆیاندا‬ ‫بمێننه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌دڵنیاییه‌و‌ه له‌داهاتوودا‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ری س�ه‌ره�ه‌ڵ��دان‌و دروستبوونی‬ ‫حیزبی ئیسالمی ت��ر ل �ه‌ئ��ارادای � ‌ه كه‌‬ ‫گوتاری ته‌قلیدی ئه‌م حیزب ‌ه ته‌قلیدییه‌‬ ‫ئیسالمییان ‌ه تێپه‌ڕێنن‌و به‌گوتارێكی‬ ‫نوێ‌و بیركردنه‌وه‌ی نوێی مۆدێرنانه‌و‬ ‫سه‌رده‌میانه‌و‌ه بێنه‌كایه‌‪ ،‬به‌شێوه‌ك‬

‫‪18‬‬

‫سه‌اڵحه‌دین به‌هائه‌دین‬

‫عه‌لی باپیر‬

‫شێخ سدیق‬

‫له‌گ ‌ه ‌ڵ هه‌موو ئه‌و خوێندنه‌و‌ه نوێیانه‌دا‬ ‫بگونجێن ك� ‌ه ب��ۆ ئایین‌و سیاس ‌هت‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌كرێن‌و له‌ئارادان‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ته‌نها رێ��گ �ه‌چ��اره‌و چ��اره‌س��ه‌ری ئه‌و‬ ‫بارودۆخه‌ی ‌ه ك ‌ه رووبه‌ڕووی ئه‌و ده‌نگان ‌ه‬ ‫بووه‌ته‌و‌ه ك ‌ه له‌نێو ئه‌م حیزب ‌ه ته‌قلیدیی ‌ه‬ ‫فیقهییانه‌دا قه‌تیسبوون‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گه‌ری‬ ‫گۆڕانكاری‌و ریفۆرم له‌نێو ئه‌م حیزب ‌ه‬ ‫ئیسالمییانه‌دا دژواره‌و رووبه‌ڕووبووه‌ته‌و‌ه‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ مه‌حاڵدا‪.‬‬

‫ملمالنێی نێوخۆیی توركیا‪ ،‬ئایین‌و ده‌وڵه‌ت وه‌ك نمونه‌‬ ‫ئه‌حمه‌د گه‌رمیانی‬

‫ئه‌و قسه‌ی ‌ه بۆ هه‌موو كات راست نیی ‌ه‬ ‫ك ‌ه ده‌ڵێت ئیسالم‌و دیموكراسی دوو‬ ‫به‌ره‌ی دژ به‌یه‌كن‪ ،‬بۆنمون ‌ه بوونی ئه‌و‬ ‫ته‌وژم ‌ه ئایینیی ‌ه نوێی ‌ه ‌ی توركیا له‌ناو‬ ‫چه‌ند كیانی سیكۆالری نه‌ته‌وه‌ییدا‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌كی ته‌واو ناوازه‌ی ‌ه له‌حوكمڕانی‬ ‫به‌فۆڕمێكی ناسیكۆالرییه‌وه‌‪ ،‬جێگه‌ی‬ ‫داخ ‌ه سیكۆالر‌و كه‌مالیست ‌ه توركه‌كان‬ ‫هه‌رده‌م له‌هه‌وڵی رووخانی كۆشكی تاز‌ه‬ ‫بیناكراوی ئه‌م ره‌وتانه‌دان به‌یارمه‌تی‬ ‫سوپا ك ‌ه بێگومان جگ ‌ه له‌له‌كه‌داركردنی‬ ‫دیموكراسی واڵت‪ ،‬به‌رهه‌مێكی تری‬ ‫نابێت‪ ،‬كه‌مالیست ‌ه ب��ژارده‌ك��ان ك ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن سوپاو‌ه پشتیوانیان ده‌كرێت‬ ‫ده‌یانه‌وێت واڵت به‌ره‌و بوون به‌ئه‌ندامی‬ ‫یه‌كێتی ئه‌وروپا په‌لكێش بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌بێئه‌وه‌ی ئه‌و‌ه له‌به‌رچاو بگرن هه‌ر‬

‫ئاسته‌نگێك بۆ ئیسالمییه‌كان هه‌نگاوێك‬ ‫له‌و ئاوات ‌ه له‌مێژینه‌یان دوورده‌خاته‌وه‌‪،‬‬ ‫سوپا ك ‌ه مۆركێكی توندی سیكۆالری‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌چێتی تێدا ده‌بینرێت‪ ،‬دوژمنایه‌تی‬ ‫سه‌رسه‌ختی هه‌ر بزاڤێكی ئیسالمی‬ ‫ده‌ك���ات‪ ،‬له‌نێوان س��ااڵن��ی ‪ 1960‬تا‬ ‫‪ 1980‬س��ێ ج��ار س��وپ��ا ده‌س �ه‌اڵت��ی‬ ‫له‌حكومه‌ت وه‌رگرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ترسی‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تی سیكۆالر كه‌وتووت ‌ه به‌ر‬ ‫مه‌ترسی‪ ،‬له‌ساڵی ‪ 1980‬ئاگری ئه‌م‬ ‫كوانوو‌ه كه‌وت ‌ه ئه‌وپه‌ڕی بڵێسه‌و پارت ‌ه‬ ‫رادیكاڵه‌كان داوایان له‌هێز‌ه چه‌كداره‌كان‬ ‫ك���رد ده‌س��ت��ب �ه‌ك��ار ب���ن‪ ،‬س�ه‌ره‌ن��ج��ام‬ ‫ده‌ستوور له‌كارخراو یاسای سه‌ربازی‬ ‫سه‌پێنرا‪ ،‬هه‌ندێك له‌سیاسه‌تمه‌داره‌كان‬ ‫ده‌س���ت���گ���ی���رك���ران‌و پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی��ش‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌‪ ،‬پاشان جه‌نه‌ڕاڵه‌كان‬ ‫یاسا مه‌ده‌نییه‌كانیان ده‌پاراست‌و كۆی‬ ‫جومگه‌كانی ده‌سه‌اڵتیان به‌ده‌سته‌وه‌بوو‪،‬‬ ‫س��اڵ��ی ‪ 1983‬ه���ه‌ڵ���ب���ژاردن ك���راو‬

‫حكومه‌تێكی نوێ هاته‌كایه‌وه‌‪ ،‬به‌درێژایی‬ ‫ئه‌و ماوه‌ی ‌ه ئاراسته‌ی سیاسی توركی‬ ‫هه‌ڵكشان‌و داكشانی زۆری به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬هه‌ندێجاریش سوپا كه‌وتۆت ‌ه‬ ‫ك�ه‌ن��اری ده‌ستبه‌كاربوونه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌ڕاستی ویستویه‌تی نه‌یكردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه ته‌واو روون ‌ه ك ‌ه سوپا كۆنتڕۆڵی‬ ‫ت���ه‌واوی كایه‌كانی ك���ردووه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫ده‌سه‌اڵتی گرتووه‌ت ‌ه ده‌ست‌و پاشانیش‬ ‫ب���ه‌ئ���اره‌زووی خ��ۆی خستوویه‌تیی ‌ه‬ ‫موزایه‌ده‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه له‌ئێستادا هێز‌ه‬ ‫چه‌كداره‌كان هه‌مان باوه‌ڕی سه‌ره‌تای‬ ‫هه‌شتاكانیان هه‌بێ ك ‌ه به‌ده‌ستێوه‌ردان‬ ‫نه‌بێ په‌لی درێژی پارتی ده‌سه‌اڵتداریان‬ ‫بۆ كورت نه‌كرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ر بارێكدا‬ ‫به‌ڵگه‌ی روون پێویست ‌ه بۆ سه‌لماندن‬ ‫ك ‌ه ئاخۆ سوپا به‌نیازی كۆده‌تای ‌ه یان‬ ‫نا‪ ،‬هه‌ندێكیش پێیانوای ‌ه ئه‌م چه‌شن ‌ه‬ ‫چاودێریكردنه‌ی سوپا بۆ حكومه‌ت‬ ‫وانه‌یه‌ك بێت‌و فێری هێز‌ه چه‌كداره‌كانی‬ ‫تری واڵتانی ناوچه‌ك ‌ه بكرێت‪ ،‬ئیلكه‌ر‬ ‫باشبوغ وت��ی "سوپا چیتر ناتوانێ‬ ‫ئ��ارام بگرێت" ئه‌م وته‌ی ‌ه به‌ڵگه‌یێكی‬ ‫دیار‌ه به‌وه‌ی سوپا نیازێكی باشی نیی ‌ه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر حكومه‌ته‌كه‌ی ئه‌ردۆغان‪،‬‬ ‫چاودێرانی سیاسیش له‌به‌های ئه‌م قسه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌مده‌كه‌نه‌وه‌و پێیانوایه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه هیچ نیی ‌ه‬ ‫جگ ‌ه له‌ساردكردنه‌وه‌ی حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫پارتی داد‌وگه‌ش ‌ه له‌هه‌نگاوی چاكسازی‌و‬ ‫كرانه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تدا‪.‬‬ ‫حكومه‌ت له‌یاسای ده‌وڵه‌ت الی نه‌داوه‌‬ ‫ج��ه‌ن��ه‌ڕاڵ��ه‌ك��ان داك��ۆك��ی��ك��اری‬ ‫سه‌رسه‌ختی دوو الیه‌ن ده‌كه‌ن‪ ،‬یه‌كه‌م‪:‬‬

‫چینی م��ام��ن��اوه‌ن��دی شارنشین ك ‌ه‬ ‫سودمه‌ندی یه‌كه‌من له‌مۆدێرنه‌كردنه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌تاتوركدا‪ ،‬دووه‌م‪ :‬بیرۆكراسییه‌كانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ك ‌ه بۆ خۆیان به‌رهه‌مهێنراوی‬ ‫كه‌مالیزمن‌و جگ ‌ه له‌سه‌نته‌رگه‌ری‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت هیچ ج���ۆر‌ه سیستمێكی‬ ‫حكومڕانیان قبوڵ نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت��ی س��ه‌رب��ازی هه‌میش ‌ه‬ ‫ب��ۆ پاراستنی ئ �ه‌م گروپان ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫خ���ه‌ت���ه‌‪ ،‬ه��ه‌رك��ات��ێ��ك ه �ه‌س��ت��ی��ان‬ ‫به‌ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی هزری ئیسالمگه‌ری‬ ‫ك��ردب��ێ��ت‪ ،‬ئیسالمییه‌كانی توركیا‬ ‫به‌قۆناغێكی دژواری سیاسی‌و چاكسازیدا‬ ‫گوزه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌وانه‌ش ‌ه پرۆژه‌كانیشیان‬ ‫مایه‌پوچ ده‌رچێت‪ ،‬هه‌رچه‌ند ئه‌م ته‌وژم ‌ه‬ ‫تائێستا ب�ه‌ت�ه‌واوه‌ت��ی سوپاو الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیكۆالره‌كانی نیگه‌ران نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێك به‌سه‌ركێشی ده‌بینن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫به‌زاندنی هێڵ ‌ه سووره‌كان‌و ده‌ستبردن‬ ‫بۆ مه‌له‌ف ‌ه زۆر ئاڵۆزه‌كانی له‌وێن ‌ه‬ ‫وروژاندنی مافی كه‌م ‌ه نه‌ته‌وایه‌تییه‌كان‪،‬‬ ‫زۆرجاریش حكومه‌ت سوپاو ناوه‌نده‌كانی‬ ‫ترو ته‌نانه‌ت به‌رهه‌ڵستكاره‌كانیشی‬ ‫له‌كاره‌كانی ئاگادار كردوه‌ته‌و‌ه له‌به‌ر دوو‬ ‫هۆ‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬له‌ترسی هه‌ر تێكچوونێكی‬ ‫كتوپڕی پرۆژه‌كانی‪ ،‬تا ئۆباڵی ته‌واوه‌تی‬ ‫نه‌كه‌وێت ‌ه ئه‌ستۆ‪ ،‬دووه‌م‪ :‬تا به‌سوپا‬ ‫ناوه‌نده‌كانی تر بڵێت ك ‌ه حكومه‌ت‬ ‫له‌ده‌ستوورو یاساكانی ده‌وڵ��ه‌ت الی‬ ‫نه‌داوه‌و ته‌نها خێرو پێشكه‌وتنی بۆ واڵت‬ ‫گه‌ره‌كه‌‪.‬‬ ‫ئیسالمییه‌كانی توركیا ر‌هگ‌و‬ ‫ریشه‌یه‌كی قوڵیان له‌نێو دڵی توركیادا‬

‫هه‌یه‌و له‌سه‌ر كه‌له‌پورێكی دێرین بینا‬ ‫ك��راوه‌‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه به‌ئاسانی ناكرێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی گۆڕه‌پان ‌ی سیاسی واڵته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی ئه‌م ته‌وژم ‌ه الیه‌نگرییه‌كی‬ ‫بێوێنه‌ی جه‌ماوه‌ری لێ ده‌كرێت‪ ،‬چ‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆیی ی��ان له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی ئیقلیمی‌و نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫جێگه‌ی هه‌ڵوێست ‌ه له‌سه‌ركردنه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫سوپای توركیا توانای به‌رده‌وامی ده‌بێت‬ ‫له‌م چه‌شن ‌ه مامه‌ڵه‌كردنه‌دا‪ ،‬به‌واتایه‌كی‬ ‫ت��ر ده‌ت��وان��ێ��ت ك��اروب��اری توركیای‬ ‫سیكۆالری‌و ده‌وڵه‌تێكی دیموكرات‬ ‫به‌ڕێوه‌ببات‪ ،‬ئه‌ویش به‌ڕاستی كێشه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫هێز‌ه چ�ه‌ك��داره‌ك��ان ته‌نها الیه‌نگری‬ ‫سیكۆالربن‌و ده‌ستوه‌ربده‌ن ‌ه سیاسه‌تی‬ ‫مه‌ده‌نیشه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه له‌وانه‌ی ‌ه راست بێت‬ ‫ك ‌ه سوپا له‌هه‌ندێك حاڵه‌تی ناوخۆیدا‬ ‫بێت ‌ه ناوكایه‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌قه‌یران ‌ه‬ ‫ئاڵۆز‌ه ناوخۆییه‌كاندا‪ ،‬به‌اڵم مانای ئه‌و‌ه‬ ‫نیی ‌ه بۆ هه‌میشه‌و بۆ هه‌موو مه‌له‌فه‌كان‬ ‫گۆڕه‌پانی واڵت قۆرخبكات‪.‬‬ ‫ئیسالمگه‌ری توركیا مۆدێلێكی نوێی‬ ‫دیموكراتیزه‌كردنی واڵتی هه‌ڵگرتووه‌‬ ‫له‌ته‌ك پاراستن‌و رێزگرتنی به‌هاكانی‬ ‫ئایین‌و كلتوردا‪ ،‬دوات��ر ئه‌م شه‌پۆله‌‬ ‫ئایینیی ‌ه نوێی ‌ه هه‌ڵگری ره‌هه‌ندێكی‬ ‫میانڕه‌وی پێشكه‌وتنخوازه‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫جێگای ب��ای�ه‌خ��ی زۆری ئه‌مریكاو‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاسته‌‪ ،‬هه‌ندێكیش ئه‌م‬ ‫بزاڤ ‌ه ب�ه‌ده‌رگ��ای ك��راوه‌ی رۆژه��ه‌اڵت‌و‬ ‫میراتگری ئیمپڕاتۆریه‌تی عوسمانی‬ ‫ده‌بینن‪.‬‬ ‫له‌دوای دروستبوونی كۆماری توركیاو‬

‫ئاوابوونی خ��ۆری ئیسالمگه‌رییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیسالمییه‌كان بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر چوون ‌ه‬ ‫س��وڕی متبوونه‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ن�ه‌م��ردن‪،‬‬ ‫شێخ‌و پیاو‌ه ئایینییه‌كان ب��ه‌رده‌وام‬ ‫خه‌ونیان ب�ه‌گ�ه‌ڕان�ه‌وه‌ی ئیمپڕاتۆری‬ ‫به‌شكۆیانه‌و‌ه ده‌بینی‪ ،‬به‌اڵم كارله‌كار‬ ‫ترازابوو‪ ،‬به‌دێژایی ئه‌و چه‌ند ده‌یه‌یه‌ی‬ ‫رابردوو چه‌ندجار ئه‌م هێز‌ه نووستووان ‌ه‬ ‫ویستویان ‌ه به‌خه‌به‌ر بێن‪ ،‬كه‌چی رۆژگار‬ ‫یارمه‌تی ن�ه‌داون‌و هه‌موو هه‌وڵه‌كانیان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر س��وپ��او سیكۆالره‌كاندا‬ ‫شكستیهێناوه‌‪ ،‬سه‌رده‌می نه‌جمه‌دین‬ ‫ئه‌ربه‌كان سه‌ره‌تای هه‌ڵكشانی بیری‬ ‫ئیسالمی ن��وێ ب��وو له‌توركیا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بزووتنه‌وه‌كه‌ی یه‌كسان كرا به‌سفر ك ‌ه‬ ‫ده‌توانرێت به‌قۆناغی بێئومێدی ته‌ماشا‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم ئیسالمییه‌كان به‌هێزێكی‬ ‫پشت ئه‌ستووره‌و‌ه گه‌ڕانه‌و‌ه یاریگاو‬ ‫به‌ئاراسته‌یه‌كی م��ۆدێ��رن ده‌ستیان‬ ‫پ��ێ��ك��رده‌وه‌و له‌ماوه‌یه‌كی چ���اوه‌ڕوان‬ ‫ن �ه‌ك��راودا ده‌س�ه‌اڵت��ی��ان گرته‌ده‌ست‪،‬‬ ‫ه�ه‌رچ�ه‌ن��د پ��ارت��ی داد‌وگ �ه‌ش �ه‌پ��ێ��دان‬ ‫سودی له‌هه‌ڵه‌ی بزاڤ ‌ه ئیسالمگه‌ره‌كانی‬ ‫پێش خۆی بینیوه‌و خوێندنه‌وه‌ی ورد‬ ‫بۆ هه‌موو بابه‌ته‌كان ده‌ك��ات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌دووریش نازانرێت ق �ه‌ده‌ری ئه‌ویش‬ ‫وه‌ك ئ �ه‌وان��ی پێش خ��ۆی بێت یان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه قورسایی خۆی زیاتر‬ ‫ب��ك��ات‌و ئ �ه‌گ �ه‌ری رووخ��ان��ی ئه‌سته‌م‬ ‫بێت‪ ،‬جا شیكردنه‌وه‌ی ئه‌م هاوكێش ‌ه‬ ‫سیاسیی ‌ه ئایینیی ‌ه پێویستی به‌كات‬ ‫ده‌بێت تا بزانرێت مێژوو خۆی دووبار‌ه‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه یان نا‪.‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬وریا حه‌مه‌تاهیر‬ ‫سکرتێری نووسین‪ :‬شۆڕش خالید‬ ‫لێپرسراوی هونه‌ریی‪ :‬شێرکۆ خانزادی‬

‫ی تێلیگراف‬ ‫ی سول ‌‬ ‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪ :‬كۆمپانیا ‌‬ ‫سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی به‌ڕێوه‌بردن‪ :‬ئیدریس عومه‌ر‬ ‫رۆژنامه‌یه‌کی سیاسیی گشتییه‌‪ ،‬هه‌فتان ‌ه کۆمپانیای سولی تێلیگراف ده‌ریده‌کات‬

‫هه‌رێم ‌ی كوردستان‪ ،‬سلێمانی‌ ـ شاڕێی‌ سالم‪ ،‬ته‌الر ‌ی میران ـ نهۆم ‌ی پێنجه‌م ـ به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رد‌ه ‌ ‪0533184771‬‬

‫‪-‬‬

‫ژمار‌ه (‪)30‬‬

‫‪0533187811‬‬

‫ساڵی یه‌که‌م‪ ،‬چوارشه‌ممه‌‪2010/5/5 ،‬‬ ‫‪info@destur.net‬‬

‫‪ www.destur.net‬‬

‫کۆمپانیای سولی تێلیگراف‬ ‫روژنامه‌وانی‌و چاپ‌و بالوکردنه‌وه‌‬

‫ده‌روازه‌یه‌ک بۆ راگه‌یاندنی پیشه‌گه‌ر‬ ‫‪t‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪u‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪.d‬‬

‫ر‬ ‫ۆ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ڵ‬ ‫د‬ ‫ۆ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ۆ‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫ێ‬ ‫ك‬ ‫‪yary‬‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫خست‬

‫توند‌له‌‬

‫پاشکۆیهکی‬ ‫وهرزشیی ر‬ ‫رۆژانی دوو‬ ‫رهر‪،‬و‬ ‫ۆژنامهی ده‬ ‫شهممه کۆمپ‬ ‫ووپه‌‬ ‫ان‬ ‫ژما‬ ‫یا‬ ‫ی‬ ‫ستنی‌‬ ‫س‬ ‫ولى تێلیگراف هانبي‬ ‫ره ‪ ،29‬دوو‬ ‫جيدهریدهکات‬ ‫شهممه‪/5/3 ،‬‬

‫‪2010‬‬

‫‌ه‌(‪‌)29‬‬ ‫مار‬ ‫ژ ‪2010/4/‬‬ ‫ممه‌‪28‌،‬‬ ‫چوارشه‌‬ ‫)‌الپه‌ڕه‌‬ ‫(‪20‬‬ ‫‌دینار‌ه‌‬ ‫‌(‪)1000‬‬ ‫نرخ‬ ‫‪www.‬‬ ‫‪destu‬‬ ‫‪r.net‬‬

‫ی‌‬ ‫ه‌خنه‌ ‌‬ ‫مانچستهرریونایتد ی‌هه‌ڵو‬

‫ه‌شانه‌وه‌‬

‫‌چوارشه‌ممه‌‬

‫‪r.net‬‬

‫‪destu‬‬

‫‌‌(‪)29‬‬ ‫ژماره‬

‫‌‪4/28‌،‬‬

‫‪،‌2010/‬‬

‫رشتیار‪‌:‬ئه‌‬

‫‌ریده‌کات‬ ‫ستان‌ده‬ ‫ێندن‌له‌کورد‬

‫وێی‌خو‬

‫سه‌رپه‌‬

‫ی‌س‬ ‫ه‌و ‌ه ‌‬ ‫شاندن‬ ‫‌ه ‌هڵو ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬

‫‌‌سیسته‌می‌ن‬ ‫وور‌تایبه‌ت‌به‬ ‫‌ی‌ده‌ست‬ ‫‌رۆژنامه‬

‫‌رده‌ییه‌‪،‬‬ ‫‌کی‌په‌روه‬ ‫پاشکۆیه‬

‫مه‌ترس‬

‫‪ 750‬دینار‬

‫روه‌رده‌‬ ‫بينی‌په‌‬

‫جيهان‬

‫‌خوات‬ ‫ندن‌ده‬

‫ێی‌خوێ‬ ‫ستمی‌نو‬

‫‌ری‌سی‬

‫ه‌نوه‌ر‬ ‫‌شتی‌ئ‬ ‫راف‪‌:‬ده‬

‫نمره‌‌سه‬ ‫فۆتۆگ ‌رده‌‪‌:‬‬ ‫‌‌په‌روه‬ ‫‌پێشووی‬ ‫ی‬ ‫‌زیر ‌‬

‫ن‌وه‬ ‫تترین‌‬ ‫دولڕه‌حما ‌رد‌ه‌راس‬ ‫د‌عه‌ب‬ ‫‌‌په‌روه‬ ‫دڵشا‬ ‫ستمی‬ ‫‌‌سی‬ ‫گۆڕینی ‌‌دامان‬ ‫ربوو‌كه‬ ‫‌هدیار‌ه‬ ‫‌‪:‬‬ ‫بڕیا‬ ‫‌و‌پێو‬ ‫یری‌‌په‌روه‌رده ستم ‌ی‌نـوێ‪‌ ‌،‬د‌هین‌‬ ‫ر‌قه‌ره‌داغی‌‪ :‬و‌نه‌زانی‬ ‫‌نجامده‬ ‫هۆمه‌‬ ‫شپرزه‌ی ‌ی‬ ‫ن‌دزه‌یی‌وه‌ز نگاندنی‌‌سی ه‌وه‌‌ئه‬ ‫‌كۆبوونـ‬ ‫ڕیاره‌كه‌‌‬ ‫‌ڵس ‌ه‬ ‫سه‌فی‬ ‫بۆ‌هه ‌هاویندا‬ ‫ب‬ ‫‌پشوو ‌ی‬ ‫له‬ ‫ه‌رده‌یه‌‬ ‫ید‪:‬‬ ‫ی‌په‌رو‬ ‫فای‌هق‌سه‌ع ی‌پرۆس ‌ه‬ ‫‌‌دوژمن‬ ‫نمره‬

‫گیرێت‬

‫رد ‌ه‌ده‌‬

‫ی‌نوێی‌‬

‫‌سیستم‬

‫ی‌كۆی‬ ‫‌‬

‫ه‌رده‌‬

‫‪www.‬‬

‫‌كرێت‬ ‫دن‌ده‬ ‫خوێن‬ ‫وێی‌‌‬ ‫تمی‌‌ن‬ ‫یس‬ ‫انیار‌محه‌مه‌د‬ ‫‌ریم‪‌،‬ز‬ ‫یوب‌که‬

‫‪ 8‬الپهوێڕهنه‌ره‌و‌ه‬ ‫خ‬ ‫نی‌په‌روه‌رده‌)‌ب یستمی‌‬ ‫ت‌ب ‌ه‌س‬ ‫ی‬ ‫ماره‌ی ‌هدا‌(جیهانب یه‌‪‌،‬تایبه‌‬ ‫ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫ژ‬ ‫له‌م‌ ۆیه‌کی‌پ‬ ‫ک‬ ‫ردستان‪.‬‬ ‫که‌‌پاش دن‌له‌کو‬ ‫ێی‌خوێن‬ ‫نو‬

‫‌په‌روه‌‬

‫زاره‌تی‌‬

‫ه‌ی‌‌وه‌‬

‫بڕیاره‌ك‬

‫‪2‬‬

‫‪ur.net‬‬ ‫‪www.dest‬‬

‫ئ‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫میالن‬ ‫پ‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ژاند‬

‫یانهی ئینته‬ ‫بهیانهی ال رمیالنی ئیتاڵ‬ ‫ی‬ ‫چ‬ ‫ۆك‬ ‫ی‬ ‫رابردوو‬ ‫زیۆی پا‬ ‫تر لهرێی بردن‬ ‫داد‬ ‫یتهختی واڵتهك‬ ‫او لهرێیهوه خۆی لهبهدهسته هی پارما پێشهنگی ری هوهی لهیانهی‬ ‫زب‬ ‫نا‬ ‫ه‬ ‫ێن‬ ‫و زناوی ئهم وهرزهی خولی ن انی بهشێوهیهكی كاتی ندی خولهكهی‬ ‫او‬ ‫وه‬ ‫خ‬ ‫اڵت‬ ‫ۆی‬ ‫هكهی‬ ‫رگرتهوه‪.‬‬ ‫به‬ ‫شه نزیك كردهوه‪.‬‬ ‫نزیك م پێیهش یانه‬ ‫ی‬ ‫ئی‬ ‫و‬ ‫نت‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫می‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫اب‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫یاری لوتكهی ردوو بهئهنجام‬ ‫لهوهی بۆ‬ ‫د‬ ‫ان‬ ‫ی‬ ‫پ‬ ‫ێن‬ ‫ج‬ ‫سا‬ ‫ه‬ ‫ڵ‬ ‫می‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫لهسهریهك‬ ‫نێوان هه‬ ‫یان‬ ‫ب هی الزیۆو ئینتهرمیالن‪ ،‬ك ردوو پاڵهوانێتییه ببات نازناوی ئهو‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ۆت‬ ‫كێ‬ ‫ای‬ ‫كا‬ ‫بر‬ ‫ی‬ ‫تێ‬ ‫ك‬ ‫كێ‬ ‫ك‬ ‫دا چاوی‬ ‫شهشی انی ههفتهی سیو لهبهدهستهێنان‬ ‫ی‬ ‫نا‬ ‫زن‬ ‫او‬ ‫ی‬ ‫خ‬ ‫خولی‬ ‫ولی یانه‬ ‫پاڵهوان‬ ‫هكانی ئهوروپ‬ ‫ها‬ ‫كاڵچۆی ئیت‬ ‫ت ت كه تێیدا یانهی ئینتهر اڵی ‪22‬ی ئهم مانگه ل ایه كه بڕیاره‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫می‬ ‫ی‬ ‫ان‬ ‫ال‬ ‫ار‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫س‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫ۆ‬ ‫ركه‬ ‫رووب‬ ‫تاییدا‬ ‫خۆی لهبه وتن بهدهستبهێنێتو ئه هڕووی یانهی‬ ‫با‬ ‫یر‬ ‫ن‬ ‫می‬ ‫ون‬ ‫خی‬ ‫دهستهێنان‬ ‫ڵمانی بێتهوه‪.‬‬ ‫ی نازناوهكه‬ ‫نزیكبكاتهوه‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫وه‬ ‫ها‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫یا‬ ‫ری‬ ‫ل یاری نێوان‬ ‫ئهنجامانه كۆتاییانها انهش بهم‬ ‫ئهم دوو ی‬ ‫ان‬ ‫ت‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫هیاریگای‬ ‫ئۆڵۆمپیك‬ ‫كاتانیا ‪1‬‬ ‫ۆ‬ ‫ی‬ ‫×‪1‬‬ ‫ی‬ ‫ۆ‬ ‫ڤا‬ ‫ال‬ ‫نت‬ ‫زی‬ ‫ۆ‬ ‫ۆ‬ ‫لهرۆمای پا‬ ‫‪ 2×2‬ئۆدهنێزی‪ ،‬بار س‪ ،‬كالیاری‬ ‫گۆڵی بێ یتهخت ئهنجام‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‪3‬‬ ‫وو‬ ‫×‪0‬‬ ‫وهاڵم ك‬ ‫جهنهوا‪،‬‬ ‫سییهنا‬ ‫ه یاریزانان سام‬ ‫‪ 2×1‬پالێرم‬ ‫مۆ‬ ‫ت تا لهخولهكهكانی "‪45‬و وێلو ‪ 0×2‬لیڤۆرنۆ‪ ،‬چیڤ ۆ‪ ،‬سامپادۆریا‬ ‫ۆ‬ ‫ۆ‬ ‫‪5‬‬ ‫ما‬ ‫‪1‬‬ ‫ری‬ ‫‪"5‬‬ ‫×‬ ‫ان‬ ‫‪2‬‬ ‫ك‬ ‫ریده‌کات‬ ‫ن‬ ‫ئ‬ ‫رد‬ ‫اپۆلی‪،‬‬ ‫هتڵهنتا‬ ‫لهبهر‬ ‫گراف‌ده‌‬ ‫ولى‌تێلی‬ ‫ری ‪ 1×1‬بۆڵۆنیا‪.‬‬ ‫ئینتهرمیالنی میوا ژهوهندی یانه‬ ‫ی‬ ‫انیای‌س‬ ‫زبهن‬ ‫ان ‌ه‌کۆمپ‬ ‫دی خولهكه‪ :‬ییه‌‪‌،‬هه‌فت‬ ‫ن كۆتاییهات‪.‬‬ ‫بهم‬ ‫سى‌گشت‬ ‫ئی‬ ‫نت‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫هش ئینتهر‬ ‫می‬ ‫يا‬ ‫خاڵهكانی گهیان میالن كۆی‬ ‫رۆما رۆژنامه‌یال‌هکنی‌‪6‬س‪ 7‬خاڵ‪.‬‬ ‫ده‬ ‫‪ 74‬خاڵ‪.‬‬ ‫بهجیاوازی ‪ 2‬خاڵ ‪ 76‬خاڵو‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫س‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫وت‬ ‫می‬ ‫یانهی‬ ‫هوه پێش‬ ‫سامپادۆر الن ‪ 67‬خاڵ‪.‬‬ ‫رۆمای ركابهر‬ ‫ی كه شهوی‬ ‫یا ‪ 63‬خاڵ‪.‬‬

‫‪www‬‬

‫نهزانیو‬

‫ی پێوه‬ ‫كورتبین‬

‫پرزهیی‪،‬‬ ‫پسپۆڕ‬ ‫ی ش‬ ‫سهعید‬ ‫هچاوپێكهوتنێك و دیاره»‪ .‬ا فایهق‬ ‫ی ‪ ،‬د ه ڵ �ێ‬ ‫وهه‬ ‫زانم ئه‬ ‫هروهرده‬ ‫ل «من نا‬ ‫ههر پ����هروهردهی���� نایاسای‬ ‫م‬ ‫پ�����‬ ‫ز‬ ‫ێ‬ ‫ی‬ ‫ڕ‬ ‫ی‬ ‫هس�ت�ووردا وت كه ب��رای به داوه ب����وار ی وهزارهت ناواقیع‬ ‫د‬ ‫ڕیارهكه‬ ‫بڕیاره‬ ‫ی تێدا‬ ‫وایهی‬ ‫ب‬ ‫ه‬