Destur 42

‫یه‌كێتی “سزا”ی‬ ‫به‌رپرس ‌ه‬ ‫حكومییه‌كانی توندتر‬ ‫ده‌كات‬

‫‪8‬‬

‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند‬ ‫بۆ موجامه‌له‌كردن‌و‬ ‫ئاشتكردنه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكانی‌‬ ‫ناڕازی‌ دانه‌نراوه‬

‫‪9‬‬

‫ی‬ ‫ب���ه‌رزب���وون���ه‌وه‌ی پله‌ ‌‬ ‫گ��������ه‌رم��������ا‪ ،‬ك����چ����ان‬ ‫ن��اچ��ارده‌ك��ات ب���ه‌دوای‬ ‫ی ك����ورت‌و‬ ‫ت����ه‌ن����وره‌ ‌‬ ‫ی تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫عه‌زیه‌ ‌‬ ‫ق���������ۆڵ رووت‌و‬ ‫پانتۆڵی سێچاره‌ك‬ ‫بگه‌ڕێن‪.‬‬

‫‪42‬‬ ‫پێنجشه‌ممه‬

‫‪2010/7/29‬‬ ‫(‪ )20‬الپه‌ڕ‌ه‬ ‫نرخ (‪ )1000‬دیناره‬ ‫رۆژنامه‌یه‌کی سياسى گشتییه‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ کۆمپانیای سولى تێلیگراف ده‌ریده‌کات‬

‫‪w w w. d e s t u r. n e t‬‬

‫دوای ‪ 3‬ساڵ‪ ،‬رێككه‌وتن ‌ی ستراتیژ ‌ی حكومه‌ت ‌ی یه‌كنه‌خست‬

‫ی مه‌ال قادر‪ :‬یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ دوو ئیداره‌ك ‌ه هه‌ر به‌ناوه‌‬ ‫محه‌مه‌د ‌‬ ‫پ‪ .‬ده‌ستوور‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی مه‌ال ق��ادر ئه‌ندام ‌‬ ‫محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا ب��ۆ ده‌س��ت��وور‬ ‫ی پ��ارت� ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ستراتیژ ‌‬ ‫دانبه‌وه‌دا ده‌نێت كه‌رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫نه‌یتوانیو‌ه دوو ئیداره‌ك ‌ه یه‌كبخات‪ ،‬ده‌ڵێت ته‌نها‬ ‫له‌ئاستی‌ وه‌زاره‌ته‌كاندا یه‌كگرتنه‌وه‌ روویداوه‌‪.‬‬ ‫م��ح��ه‌م��ه‌دی‌ م���ه‌ال ق����ادر رای��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ێ��ت‬ ‫ی حكومه‌ت شۆڕنه‌بووه‌ته‌و‌ه‬ ‫كه‌یه‌كگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی “یه‌كگرتنه‌وه‌ك ‌ه هه‌ر به‌ناوه‌‪،‬‬ ‫بۆ خواره‌وه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫ی ته‌واوه‌تی‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه وه‌ك هه‌وڵێك بۆ یه‌كگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫ئێستا بڕیار دراو‌ه ‪ 3‬قائیمقام له‌ئیداره‌ ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و گه‌رمیان‌و ‪3‬‬ ‫بنێردرێن ‌ه ئیداره‌ ‌‬ ‫ی سلێمانیش دێن ‌ه هه‌ولێر”‪.‬‬ ‫ی ئیداره‌ ‌‬ ‫قائیمقام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی “ج��گ �ه‌ل �ه‌وه‌ش ئێستا ل �ه‌وه‌زاره‌ت � ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ین كه‌ئاسایش بكرێت‬ ‫ناوخۆ خه‌ریك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌یه‌ك ئاسایش‪ ،‬ئیتر نازانم ئه‌م بڕیار‌ه كه‌ ‌‬ ‫جێبه‌جێده‌كرێت”‪.‬‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی‬ ‫یه‌کێتی نیشتمانی ک��وردس��ت��ان دان��ب �ه‌وه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ده‌ن���ێ���ت ك �ه‌ه��ێ��ش��ت��ا ح��ك��وم��ه‌ت به‌فیعل ‌‬

‫یه‌كینه‌گرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ی‬ ‫ی ه �ه‌رێ��م حكومه‌تێك ‌‬ ‫تائێستا حكومه‌ت ‌‬ ‫س �ه‌رب �ه‌خ��ۆ نییه‌و ح��ی��زب ده‌س��ت��ده‌خ��ات � ‌ه نێو‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی “ده‌بوای ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫كاروباره‌كانیه‌وه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫‪ 3‬س��اڵ �ه‌دا ئ �ه‌م كێشان ‌ه چاره‌سه‌ربكرانایه‌‪،‬‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ك� ‌ه له‌رێككه‌وتننامه‌كه‌دا جه‌خت ‌‬ ‫ك���راوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌و‌ه ناتوانرێت ئه‌م‬ ‫ی چاره‌سه‌ربكرێن‌و تائێستا‬ ‫كێشان ‌ه به‌ئاسان ‌‬ ‫هه‌نگاو بۆ چاره‌سه‌ر نه‌نراوه‌”‪.‬‬ ‫ی ئۆپۆزیسیۆن ده‌ڵێن‬ ‫ی ت��ره‌و‌ه ب �ه‌ره‌ ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ك ‌ه بۆ قۆرخكردن ‌‬ ‫ی واڵت بووه‌‪ .‬ئاماژ‌ه به‌و كێشان ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫سامان ‌‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و ڕێككه‌وتنه‌وه‌ كه‌وتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت له‌ڕووكه‌شدا‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫یه‌كگرتوو ‌‬ ‫حكومه‌ت یه‌كیگرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناوه‌ڕۆكدا‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر دوو ئیدار‌ه حكومه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌بات‪ ،‬وت ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫“ب�ه‌ئ��اش��ك��را ده‌بینین ك��اره‌ك��ان � ‌‬ ‫ی چۆن به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و له‌دهۆكیش‬ ‫له‌سلێمان ‌‬ ‫چۆن به‌ڕێوه‌ده‌چێت”‪.‬‬ ‫راپۆرتێك له‌الپه‌ڕه‌ (‪)5‬دا ده‌خوێنیته‌وه‌‬

‫نزیكه‌ ‌ی ‪ 55‬میگاوات كاره‌بای هه‌رێم ته‌نها‬ ‫بۆ دوو كارگه‌ ده‌ڕوات‬ ‫كاروخ نامیق‬

‫هاد ‌ی عه‌لی‌‪ :‬ده‌بێت یه‌كگرتوو‬ ‫بانگه‌وازو سیاسه‌ت له‌یه‌كجیابكاته‌وه‌‬ ‫پ‪ .‬ده‌ستوور‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫هاد ‌‬ ‫یه‌كگرتوو له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور رایگه‌یاند‬ ‫ی بانگخوازی‌‌و سیاسه‌ت‬ ‫ی ك��ار ‌‬ ‫هاوسه‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ل �ه‌ن��او ی�ه‌ك��گ��رت��وودا تێكچووه‌‪ ،‬پێشنیاز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت به‌بوار ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌ك��ات داموده‌زگا ‌‬ ‫ی دروستبكرێت‌و ئ�ه‌و دوو ب��وار‌ه‬ ‫بانگخواز ‌‬ ‫له‌یه‌كجیابكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵ��ێ��ت ی�ه‌ك��گ��رت��وو ت��ووش� ‌‬ ‫ی ع �ه‌ل � ‌‬ ‫ه���اد ‌‬ ‫ی وای � ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ب��ووه‌‪ ،‬ب��ڕوا ‌‬ ‫چه‌قبه‌ستووی ‌‬ ‫ل �ه‌ك��ۆن��گ��ره‌دا ری��ف��ۆرم ن �ه‌ك��رێ��ت‪ ،‬ئ���ه‌وا وه‌ك‬ ‫ی لێدێت‪.‬‬ ‫ی ناوچه‌كه‌ ‌‬ ‫حیزب ‌ه ته‌قلیدییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫وت���ی‌ “پ��ێ��وی��س��ت�ه‌ پ�������ه‌روه‌رده‌و خ��ێ��رخ��واز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زگ����او دام���ه‌زراوه‌ك���ان��� ‌‬ ‫ل �ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌نیدا جێگه‌بكرێنه‌وه‌‪ ،‬الیه‌ن ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬

‫ی حیزبه‌كان‌و‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫سیاسه‌تیش له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی سیاسیدا كار ‌‬ ‫ی ملمالنێ ‌‬ ‫رێساكان ‌‬ ‫ئه‌نجامبدات”‪.‬‬ ‫ی بۆچوونه‌كانی‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ده‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی حیزبه‌كه‌یدا ‬ ‫ی ئ �ه‌م دوای��ی �ه‌ ‌‬ ‫له‌كۆنفرانس ‌‬ ‫ی پ��ێ��ش��ك �ه‌ش��م��ك��رد‪ ،‬ق��س �ه‌و‬ ‫ی “ئ�������ه‌وه‌ ‌‬ ‫وت���� ‌‬ ‫ی پێویست نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫روونكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه نه‌بوون‬ ‫ی چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌كۆنفرانسداو موفاجه‌ئه‌یه‌ك بوو بۆ ئه‌وان‪،‬‬ ‫ی جیاواز‬ ‫بۆی ‌ه هه‌ندێ بۆچوون‌و هه‌ڵوێست ‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه هه‌بوو‪ ،‬دیار‌ه ئه‌وه‌ش سروشتیه‌و‬ ‫ی‬ ‫مه‌رج نیی ‌ه هه‌موو كه‌س هه‌مان راوبۆچوون ‌‬ ‫ی پێچه‌وانه‌ش‬ ‫ی راوبۆچوون ‌‬ ‫هه‌بێ‪ ،‬هه‌بوون ‌‬ ‫هه‌ر ئاساییه‌”‪.‬‬ ‫ت���ه‌واوی چاوپێکه‌وتنه‌ک ‌ه ل �ه‌الپ �ه‌ڕ‌ه ‪15‬دا‬ ‫بخوێنه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌ست رۆژنامه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ت���وور ك���ه‌وت���وون‌‪ ،‬رێ��ژه‌ی �ه‌ك��ی زۆری‬ ‫ك��اره‌ب��ای ه �ه‌رێ��م‪ ،‬ب��ۆ چ�ه‌ن��د ك��ارگ�ه‌ی�ه‌ك‬ ‫ده‌ڕوات له‌وانه‌ كارگه‌كانی چیمه‌نتۆی‬ ‫بازیان‌و ماس‌و ‌تاسڵوجه‌‪ .‬كه‌ئه‌و كارگانه‌‬ ‫نزكین له‌به‌رپرسانی حیزبه‌كانه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ه��اوواڵت��ی��ان تائێستاش كێشه‌ی‌ كه‌می‬ ‫كاره‌بایان هه‌یه‌‪.‬‬

‫فازڵ كه‌ریم به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ كۆنترۆڵی‌‬ ‫كاره‌بای‌ هه‌رێم له‌لێدوانێكیدا به‌ده‌ستوور ‌‬ ‫ی‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��د “‪25‬ت�����ا‪ 30‬م��ێ��گ��اوات ك��اره‌ب��ا‬ ‫ده‌ده‌ینه‌ كارگه‌ی‌ چیمه‌نتۆی‌ تاسڵوجه‌‪،‬‬ ‫‪15‬ت���ا‪ 25‬مێگاواتیش ده‌ده‌ی��ن �ه‌ كارگه‌ی‌‬ ‫چیمه‌نتۆی‌ ماس‪ ،‬راشیگه‌یاند كارگه‌ی‌‬ ‫چ��ی��م�ه‌ن��ت��ۆی‌ ب���ازی���ان خ���ۆی���ان ك���اره‌ب���ای‌‬ ‫كارگه‌كه‌ دابینده‌كه‌ن”‪.‬‬ ‫ب�ه‌اڵم سه‌رچاوه‌یه‌كی تایبه‌ت به‌ده‌ستوور‬ ‫ئ���ام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ك���رد ك �ه‌ئ �ه‌و ك��اره‌ب��ای �ه‌ی‌‬ ‫ده‌درێته‌ كارگه‌ چیمه‌نتۆی بازیان نزیك‬

‫له‌به‌رپرسانی یه‌كێتی‌‌‪ ،‬كه‌متر نییه‌ له‌و‬ ‫كاره‌بایه‌ی‌ ده‌درێته‌ كۆمپانیای چیمه‌نتۆی‬ ‫م��اس كه‌به‌رپرسانی بزووتنه‌وه‌ی‌ گ��ۆڕان‬ ‫خاوه‌نین‪.‬‬ ‫سااڵنه‌‌و له‌گه‌ڵ هاتنی‌ وه‌رزی‌ هاوین‪ ،‬بڕی‌‬ ‫كاره‌بای‌ هاوواڵتیان كه‌مده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نیگه‌رانییه‌كی‌ زۆری‌ دروس��ت��ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫به‌رده‌وامیش به‌رپرسان به‌ڵێنی‌ باشبوونی‌‬ ‫ك���اره‌ب���ا ب���ه‌ه���اوواڵت���ی���ان ده‌ده‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫تائێستا كێشه‌ی‌ كاره‌با یه‌كێكه‌ له‌كێشه‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی‌ هاوواڵتیان‪.‬‬

‫یه‌كێتی به‌شداری دوو كۆبوونه‌وه‌ ‌ی سه‌رۆكی هه‌رێمیان نه‌كرد‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫ه��ی��چ ئ �ه‌ن��دام��ێ��ك��ی ی �ه‌ك��ێ��ت��ی ب���ه‌ش���داری‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كانی مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمیان ن �ه‌ك��رد‪ ،‬ك�ه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئییئتالفی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌ كوردستانییه‌كان ئه‌نجامیدا‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێكی ئ��ه‌و وه‌ف����ده‌ش ل �ه‌س �ه‌ر لیستی‬ ‫هاوپه‌یمانی ده‌ڵێت هۆكاره‌كه‌ی‌ ته‌كنیكییه‌‬ ‫نه‌ك سیاسی‪.‬‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ك��ی ئ��اگ��ادار له‌كۆبوونه‌وه‌كانی‬ ‫وه‌ف���������دی ئ��ی��ئ��ی��ت��ی�لاف��ی ف���راك���س���ی���ۆن���ه‌‬

‫كوردستانییه‌كان‪ ،‬به‌ده‌ستووری وت “له‌هه‌ردوو‬ ‫ك��ۆب��وون �ه‌وه‌ك �ه‌دا ن��وێ��ن �ه‌ری‌ یه‌كێتی‌ ل�ه‌ن��او‬ ‫ئیئتالفه‌كه‌دا ب��ه‌ش��داری‌ ك��ۆب��وون�ه‌وه‌ك��ان�ی‌‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬كه‌ئه‌ندامانی‌ ئه‌و ئیئتالفه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم كردوویانه‌”‪.‬‬ ‫خالید شوانی‌ ئه‌ندامی‌ ئیئتالفی‌ فراكسیۆنه‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی�ه‌ك��ان‪ ،‬كه‌یه‌كێكه‌ له‌ئه‌ندامانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ل��ه‌و ئیئتالفه‌ ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌ وت‬ ‫“به‌شدارنه‌بوونمان ته‌نها بۆ هۆكاری‌ ته‌كنیكی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌هۆكاری‌‬ ‫سیاسیه‌وه‌ نییه‌”‪.‬‬

‫بۆ ساڵی نوێ له‌كۆی ‪ 30‬هه‌زار ده‌رچوو‪ 10 ،‬هه‌زاری داده‌مه‌زرێندرێت‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫‪3‬‬

‫ئابوونه‌ی‌ حیزبی له‌و پێشمه‌رگانه‌ش وه‌رگیراو‌ه كه‌خراونه‌ت ‌ه سه‌ر وه‌زاره‌تی به‌رگری عێراق‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫به‌رپرسێكی ئه‌منی‌و ئ��اگ��ادار ل�ه‌و پێشمه‌رگانه‌ی‌‬ ‫ك �ه‌خ��راون �ه‌ت �ه‌ س���ه‌ر وه‌زاره‌ت������ی ب���ه‌رگ���ری ع��ێ��راق‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستووری راگه‌یاند یه‌كێتی‌و پارتی‪ ،‬ئابوونه‌ی‌‬ ‫حیزبیان له‌و پێشمه‌رگانه‌ش وه‌رگرتووه‌ كه‌خراونه‌ته‌‬ ‫سه‌ر وه‌زاره‌تی به‌رگری عێراق‪.‬‬ ‫دوای ب�ڵاوك��ردن�ه‌وه‌ی‌ راپۆرتێك ل �ه‌ژم��اره‌ی (‪)41‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ ،‬س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ ب �ه‌رده‌وام��ب��وون��ی بڕینی‬ ‫م���وچ���ه‌ی‌ پ��ێ��ش��م �ه‌رگ �ه‌ ب���ۆ ئ���اب���وون���ه‌ی‌ ح��ی��زب��ی‪،‬‬

‫به‌رپرسێكی ئه‌منی ئاگادار له‌و فه‌وجانه‌ی‌ كه‌ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ند مانگێكه‌ خراونه‌ته‌ سه‌ر وه‌زاره‌ت��ی به‌رگری‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستووری راگه‌یاند كه‌پارتی‌و یه‌كێتی موچه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پێشمه‌رگانه‌شیان بڕیوه‌ كه‌خراونه‌ته‌ سه‌ر وه‌زاره‌تی‬ ‫به‌رگری عێراق‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و به‌رپرسه‌ ب �ه‌ده‌س��ت��ووری وت “ئ �ه‌و دوو حیزبه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌سه‌كانی خۆیانه‌وه‌ له‌نێو ئه‌و فه‌وجانه‌دا‬ ‫كه‌كاری حیزبی ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬هه‌ر پێشمه‌رگه‌یه‌ك بڕی‬ ‫‪ 5‬هه‌زار دیناریان لێ بڕیون‌و كاتێك پێشمه‌رگه‌كان‬ ‫وتویانه‌ بۆ چییه‌؟ وتویانه‌ ئه‌وه‌ ئابوونه‌ی حیزبییه‌”‪.‬‬

‫ئ��ام��اژه‌ی‌ ب �ه‌وه‌ش��دا كه‌بڕینی ئ �ه‌و ب��ڕه‌ موچه‌یه‌‪،‬‬ ‫گله‌یی‌و ناڕه‌زایی الی به‌شێكی زۆر له‌پێشمه‌رگه‌كان‬ ‫دروس��ت��ك��ردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل�ه‌ت��رس��ی دوورخ��س��ت��ن�ه‌وه‌ی��ان‬ ‫بێده‌نگبوون‪.‬‬ ‫له‌ژماره‌ی‌ پێشوودا ئه‌نوه‌ری حاجی عوسمان بریكاری‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌‪ ،‬به‌ده‌ستووری وت “رێكخستنی‌‬ ‫حیزبی‌ له‌ناو لیواكاندا نییه‌‌و به‌هه‌موو مانایه‌ك‬ ‫قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ هی‌ حیزبه‌كانه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ راستییه‌كه‌ ئیتر‬ ‫كه‌یفی‌ خۆیانه‌ ئابوونه‌ وه‌رده‌گرن یان نا”‪.‬‬

‫بڕیاره‌كانی وه‌زیری خوێندنی بااڵ‬ ‫له‌هه‌ولێر جێبه‌جێناكرێن‬

‫له‌كاركه‌وتنی كارگه‌یه‌كی چیمه‌نتۆ‪،‬‬ ‫نرخه‌كه‌ی‌ ل ‌ه ‪ %40‬به‌رزده‌كاته‌وه‌‬ ‫زانیار داقوقی‬ ‫ی چ��ی��م�ه‌ن��ت��ۆی‬ ‫ل���ه‌ك���ارك���ه‌وت���ن���ی ك���ارگ���ه‌ ‌‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫ل���ه‌ی�ل�ان‪ ،‬ن��رخ��ی چ��ی��م�ه‌ن��ت��ۆ ب���ه‌ڕێ���ژه‌ ‌‬ ‫‪ %40‬ب �ه‌رزده‌ك��ات �ه‌وه‌‌و حكومه‌تیش رێگری‬ ‫له‌به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ نرخه‌كه‌ی ناكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كارگا ‌‬ ‫ی بریكار ‌‬ ‫عه‌بدولره‌حمان تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی ع����ه‌زه‌دی����ن ل����ه‌ق����ه‌زای داق�����وق‪،‬‬ ‫ب��ل��ۆك�� ‌‬ ‫ل�ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��ی��دا ب��ۆ ده‌س���ت���وور‪ ،‬رای��گ�ه‌ی��ان��د‬ ‫ی‬ ‫ی چیمه‌نتۆ ‌‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫ی داخستن ‌‬ ‫“به‌هۆ ‌‬ ‫له‌یالنی س��ن��ووری پارێزگای كه‌ركوكه‌وه‌‪،‬‬

‫ی له‌‪ %40‬دابه‌زیوه‌‪،‬‬ ‫نرخی چیمه‌نتۆ به‌ڕێژه‌ ‌‬ ‫ی یه‌ك ته‌ن چیمه‌تۆ ل ‌ه ‪120‬‬ ‫به‌جۆرێك نرخ ‌‬ ‫هه‌زار دیناره‌وه‌ بووه‌ت ‌ه ‪ 170‬هه‌زار دینار”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ت��ره‌وه‌‪ ،‬سیروان س �ه‌اڵح بریكار ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫چیمه‌نتۆ له‌داقوق به‌ده‌ستووری‌ وت “نرخی‬ ‫یه‌ك ته‌ن چیمه‌نتۆ به‌و هۆیه‌و‌ه ‪ 55‬هه‌زار‬ ‫دینار زیادیكردووه‌”‪.‬‬ ‫ی له‌یالن‬ ‫ی چیمه‌نتۆ ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌كارگا ‌‬ ‫ی مانگێك ‌ه‬ ‫به‌ده‌ستووری راگه‌یاند كه‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك �ه‌م��ب��وون �ه‌وه‌ی‌ ب �ه‌ش � ‌ه ك��اره‌ب��ا ‌‬ ‫ب �ه‌ه��ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چمه‌نتۆ ‌‬ ‫ی له‌كه‌ركوك‪ ،‬كارگه‌ ‌‬ ‫نیشتمان ‌‬ ‫له‌یالن له‌كاركه‌وتووه‌”‪.‬‬

‫ی بانیشاری‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫دوو بڕیاری وه‌زی��ری خوێندنی ب��ااڵ له‌هه‌ولێر‬ ‫جێبه‌جێناكرێن‌و ئه‌و هه‌وڵه‌شی وه‌زیری خوێندنی‬ ‫ب��ااڵ ب��ۆ گ��واس��ت��ن �ه‌وه‌ی‌ ك��ۆل��ێ��ژی كشتوكاڵی‬ ‫زان��ك��ۆی ده��ۆك��ی��دا ب��ۆ ق���ه‌زای چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫شكستیهێنا‪.‬‬ ‫د‪ .‬دالوه‌ر ع �ه‌الدی��ن وه‌زی���ری خوێندنی ب��ااڵ‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی له‌ماوه‌كانی رابردوودا چه‌ند‬ ‫بڕیارێكی ده‌ر‌ك��رد كه‌دیارترینیان ئه‌نجامدانی‬ ‫چه‌ند گۆڕانكارییه‌ك بوو‪ ،‬له‌زانكۆ‌و كۆلێژه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬به‌اڵم هیچ كام له‌و بڕیاریانه‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌كراون‪.‬‬ ‫له‌بڕیارێكی‌ وه‌زی���ری‌ خوێندنی‌ ب��ااڵدا هاتووه‌‬ ‫ك �ه‌ ل �ه‌ك��ۆی‌ زی��ات��ر ل �ه‌ ‪13‬ك��ۆل��ێ��ژی‌ زان��ك��ۆی‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بۆ ساڵی‌ داهاتوو‪ ،‬ده‌بێت ته‌نها ‪4‬‬ ‫كۆلێژ بمێنێته‌وه‌‌و سه‌رجه‌م كۆلێژه‌كانی‌ تری‌ ئه‌و‬ ‫زانكۆیه‌ به‌سه‌ر ئه‌و ‪ 4‬كۆلێژه‌دا دابه‌شبكرێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌پاش ده‌ركردنی‌ ئه‌و بڕیاره‌وه‌ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین بڕیاره‌كه‌ی‌ جێبه‌جێنه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫بڕیارێكی تری وه‌زیری خوێندنی بااڵ له‌باره‌ی‌‬ ‫گۆڕینی راگره‌كانی كۆلێژو به‌شه‌كانی زانكۆ‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی وته‌ی‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار‬

‫له‌و گۆڕانكارییانه‌ ئه‌و بڕیاره‌ش ره‌تكرایه‌وه‌‌و‬ ‫جێبه‌جێنه‌كرا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ ب���ه‌ده‌س���ت���ووری وت “هیچ‬ ‫ك��ام ل �ه‌و دوو ب��ڕی��اره‌ ل�ه‌زان��ك��ۆی سه‌اڵحه‌دین‬ ‫جێبه‌جێنه‌كراون”‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئه‌حمه‌د دزه‌یی‌ سه‌رۆكی‌ زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین‬ ‫له‌لێدوانێكیدا به‌ده‌ستووری‌ راگه‌یاند “له‌نێوان‬ ‫وه‌زی��ری‌ خویندنی‌ بااڵو سه‌رۆكایه‌تی‌ زانكۆی‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دیندا هیچ جۆرێك له‌دژایه‌تی‌ نییه‌و‬ ‫ئه‌وانه‌شی‌ ئه‌و كاره‌ ده‌ك�ه‌ن ئێمه‌ لێیان به‌رپرس‬ ‫نین”‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د دزه‌یی‌ وتی‌ “كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كۆلێژه‌كان‬ ‫بۆ ‪ 4‬كۆلێژ سیستمێكی‌ ده‌ره‌كییه‌و ئێمه‌ تائێستا‬ ‫جێبه‌جێمان ن �ه‌ك��ردووه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌زموونێكه‌ بۆ‬ ‫ساڵی‌ داهاتووی‌ زانكۆ‪ ،‬به‌اڵم بوونی‌ ‪ 4‬كۆلێژ‬ ‫له‌زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین وات��ای‌ بچوكی‌ كۆلێژ‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌كولێژ گه‌وره‌تر ده‌بێت”‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ �ه‌و زان��ی��اری��ی��ان�ه‌ی‌ ده‌س��ت رۆژن��ام �ه‌ی‌‬ ‫ده‌ستوور كه‌وتوون له‌ناو قوتابیان‌و مامۆستایانی‌‬ ‫زان��ك��ۆی‌ س�ه‌اڵح�ه‌دی��ن��دا‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئ�ه‌وان�ه‌ی‌‬ ‫له‌پارتییه‌وه‌ نزیكن‪ ،‬ناڕه‌زاییه‌كی‌ زۆر له‌دژی‌‬ ‫وه‌زیری‌ خوێندنی‌ بااڵ دروستبووه‌‪ ،‬له‌چه‌ند الشه‌وه‌‬ ‫هێرشی‌ توند ده‌كرێته‌ سه‌ر وه‌زیری‌ خوێندنی‌ بااڵ‪.‬‬

‫ده‌ستوور چه‌ند جارێك په‌یوه‌ندی‌ به‌ د‪ .‬دالوه‌ر‬ ‫ع��ه‌زی��ز ع���ه‌الدی���ن وه‌زی�����ری‌ خ��وێ��ن��دن �ی‌ ب��ااڵو‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‌و وته‌بێژی‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌وه‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم هیچ كام له‌په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫وه‌اڵمنه‌درانه‌وه‌‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی كشتوكاڵی عێراق‪،‬‬ ‫جوتیارانی كه‌ركوك بێبه‌شده‌كات‬ ‫زانیار داقوقی‌‬ ‫ی ع��ێ��راق جوتیارانی‬ ‫ی كشتوكاڵ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����� ‌‬ ‫س��ن��ووری ك �ه‌رك��وك‌و ده‌وروب����ه‌ری له‌پێدانی‬ ‫ئامێری تراكتۆر بێبه‌شده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ته‌واوی جوتیارانی پارێزگاكانی عێراق ئه‌و‬ ‫ئامێره‌یان وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫ی عێراق پێشتر بڕیاریدابوو‬ ‫ی كشتوكاڵ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬

‫ب�ه‌پ��ێ��دان��ی ق���ه‌رز ب��ۆ ج��وت��ی��اران��ی ئامێری‬ ‫تراكتۆر‌و چه‌ندین كه‌لوپه‌لی تری كشتوكاڵی‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ج��وت��ی��اران��ی ك �ه‌رك��وك ل�ه‌وه‌رگ��رت��ن��ی‬ ‫تراكتۆر بێبه‌شبوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫حه‌لیم ‌ه محه‌مه‌د ئه‌مین به‌ڕێوه‌به‌ری بانك ‌‬ ‫ی ك �ه‌رك��وك‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا‬ ‫ی لق ‌‬ ‫كشتوكاڵ ‌‬ ‫به‌ده‌ستووری وت “له‌ئێستادا ده‌ستمانكردوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ق���ه‌رز ب��ۆ س��ه‌رج��ه‌م ج��وت��ی��اران� ‌‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��دان� ‌‬ ‫ی ك���ه‌رك���وك‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫س��ن��ووری‌ پ��ارێ��زگ��ا ‌‬

‫ی‬ ‫ی خ���اوه‌ن م���ه‌ڕوم���ااڵت سندوق ‌‬ ‫ج��وت��ی��اران� ‌‬ ‫به‌خێوكه‌ری‌ ئاژه‌ڵمان پێداون”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئامێری تراكتۆره‌وه‌‪ ،‬حه‌لیم ‌ه وت ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی كه‌ركوك له‌به‌ش ‌ه تراكتۆر‬ ‫“تائێستا جوتیاران ‌‬ ‫بێبه‌شن‌و هیچمان پێنه‌داون”‪.‬‬ ‫ئ�����ام�����اژه‌ی‌ ب�����ه‌وه‌ش�����دا ك����ه‌ئ����ه‌و زه‌وی���ی��� ‌ه‬ ‫ی موڵكداری هه‌بێت‪،‬‬ ‫ی كێشه‌ ‌‬ ‫كشتوكاڵییانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نایگرێته‌وه‌و وت ‌‬ ‫ی كشتوكاڵ ‌‬ ‫ئ �ه‌و‌ه ق �ه‌رز ‌‬ ‫“ئاواره‌ گه‌ڕاوه‌كانیش به‌هه‌مان شێوه‌”‪.‬‬

‫یاریده‌ده‌ری سه‌رۆكی زانكۆ‪:‬‬ ‫‪ 200‬كه‌س له‌تۆمه‌تباران له‌كوردستانن گه‌شتی خوێندكارانی زانكۆ دواده‌خرێت بۆ دوای ره‌مه‌زان‬ ‫ی (‪ )423‬تۆمه‌تباری‬ ‫ی تاوانه‌كان داوا ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال ده‌كات‬ ‫زانا ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌دادگا ‌‬ ‫ی ئه‌و (‪ )423‬تۆمه‌تباره‌ ‌‬ ‫له‌كۆ ‌‬ ‫ی ع��ێ��راق داوای���ان ده‌ك��ات‬ ‫ی تاوانه‌كان ‌‬ ‫ب��ااڵ ‌‬ ‫ی ئه‌نفال‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر تێوه‌گالنیان له‌تاوان ‌‬ ‫ه��ه‌ڵ��ه‌ب��ج��ه‌دا‪ )200( ،‬ك �ه‌س��ی��ان ك����وردن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی دۆس��ی �ه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆك���ی‌ ت��ی��م�ی‌ پ���ارێ���زه‌ران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ش ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌دات كه‌دۆسیه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌ت بۆ ئ�ه‌و مه‌به‌ست ‌ه له‌الیه‌ن داگ��ا ‌‬ ‫ی تاوانه‌كانه‌و‌ه كراوه‌ته‌وه‌و دوات��ر ده‌بێت‬ ‫بااڵ ‌‬ ‫ی هه‌رێمدا‬ ‫ی له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ‌‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫كاره‌كه‌ ئه‌نجامبدرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تیم ‌‬ ‫گ����ۆران ئ��ه‌ده��ه‌م ره‌ح��ی��م س��ه‌رۆك�� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌دادگا ‌‬ ‫ی دۆسیه‌ ‌‬ ‫پ��ارێ��زه‌ران� ‌‬ ‫ی عێراق له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ی تاوانه‌كان ‌‬ ‫بااڵ ‌‬ ‫ی تاوانه‌كان‬ ‫ده‌ستور ئاشكرایكرد ك�ه‌دادگ��ا ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌سان ‌ه‬ ‫ی بۆ ته‌واو ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫په‌ڕه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌نفال‌و‬ ‫ك��ردووه‌ت �ه‌و‌ه كه‌تێوه‌گالون به‌تاوان ‌‬ ‫ی (‪)423‬‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‌و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ناو ‌‬

‫ی‬ ‫ی داگادایه‌و به‌گوێره‌ ‌‬ ‫تۆمه‌تبار له‌به‌رده‌ست ‌‬ ‫ی ك���ه‌دادگ���ا دای��ڕش��ت��وو‌ه‬ ‫ئ���ه‌و ب �ه‌رن��ام �ه‌ی �ه‌ ‌‬ ‫ی دادگا ده‌كرێن‪.‬‬ ‫سه‌رجه‌میان راپێچ ‌‬ ‫ی ئه‌و ژماره‌ی ‌ه (‪)200‬‬ ‫ئه‌دهه‌م وتی “له‌كۆ ‌‬ ‫كه‌سیان له‌كوردستاندان‌و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫ی هه‌رێم هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫ده‌بێت حكومه‌ت ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ێ ره‌زام �ه‌ن��د ‌‬ ‫تاوانه‌كان بێت‌و ب ‌‬ ‫كاره‌كه‌ مه‌ساری‌ خۆی‌ وه‌رناگرێت”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشیه‌و‌ه لوقمان عه‌بدولقادر سه‌رۆك ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ی كیمیاباران ‌‬ ‫ی قوربانیان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی راب��ردوودا ئێم ‌ه‬ ‫ی “له‌ماوه‌ ‌‬ ‫بۆ ده‌ستوور وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی ت��ر ‌‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ ژم��اره‌ی�ه‌ك� ‌‬ ‫ی م�ه‌ده‌ن��ی��دا‪ ،‬سكااڵمان له‌سه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگا ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك كه‌س به‌رزكردووه‌ته‌و‌ه كه‌به‌شداربوون‬ ‫ی‬ ‫ی ك���وردو تاوان ‌‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫ی ئه‌نفال ‌‬ ‫ل�ه‌ت��اوان� ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا”‪.‬‬ ‫ی هه‌ر هه‌وڵێك‬ ‫عه‌بدولقادر وتی “ئێم ‌ه پشتگیر ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ئه‌نجامبدرێت بۆ راپێچكردن ‌‬ ‫ی رابردوودا به‌شداربوون‬ ‫ی ك ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫كه‌سانه‌ ‌‬ ‫له‌قه‌اڵچۆكردنی‌ كورددا”‪.‬‬

‫محه‌مه‌د نه‌جیب له‌سلێمانی‬ ‫دك��ت��ۆر ئ���اراس ف�ه‌ری��ق زه‌ی��ن��اڵ‌ ی��اری��ده‌ده‌ری‬ ‫سه‌رۆكی زانكۆ بۆ كاروباری خۆێندكاران‪،‬‬ ‫رای���ده‌گ���ه‌ی���ه‌ن���ێ���ت ك��ه‌گ��ه‌ش��ت��ی زان��س��ت��ی‬ ‫خۆێندكارانی زانكۆ دواده‌خ��رێ��ت بۆ دوای‬ ‫جه‌ژنی ره‌مه‌زان‪ ،‬به‌هۆكاری نه‌بوونی شوێنی‬ ‫حه‌وانه‌وه‌‌و گیرانی هه‌موو ئوتێله‌كان‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا بڕیاربوو له‌م هه‌فته‌یه‌دا خوێندكاران‬ ‫گ�ه‌ش��ت��ی زان��س��ت��ی خ��ۆی��ان ئ�ه‌ن��ج��ام��ب��ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆكاری نه‌بوونی شوێنی حه‌وانه‌و‌ه‬

‫ل���ه‌ده���ۆك‪ ،‬دوات����ر ده‌س��ت��پ��ێ��ك��ردن��ی مانگی‬ ‫ره‌مه‌زانی پیرۆز‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌و گه‌شت ‌ه دوابخرێت‬ ‫بۆ دوای ره‌مه‌زان‪.‬‬ ‫دكتۆر ئ��اراس فه‌ریق زه‌ینا ‌ڵ به‌ده‌ستووری‬ ‫وت “ئێم ‌ه وه‌ك��و زان��ك��ۆی سلێمانی پ��اره‌و‬ ‫وه‌جبه‌كانی خوێندكاران‌و ئۆتۆمۆبێل ئاماده‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه نۆێنه‌رایه‌تی گشتی خوێندكارانمان‬ ‫ئاگاداركردووه‌ته‌و‌ه كه‌ی شوێن هه‌بوو‪ ،‬خۆیان‬ ‫بڕیاریاندا ب��ڕۆن ئێم ‌ه هاوكاریانین‌و هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌كه‌مان نییه‌”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی “ئه‌گه‌ر شوێن نه‌بێت‪ ،‬بڕۆن‬

‫بۆ كوێ‪ ،‬له‌كاتێكدا نزیكه‌ی ‪ 4000‬هه‌زار‬ ‫خوێندكاره‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه هه‌ركاتێك شوێن هه‌بوو‬ ‫ئه‌گه‌ر پێش ره‌م��ه‌زان یا دوای ره‌مه‌زانیش‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وا هه‌ر ده‌ڕۆن”‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پێدانی پار‌ه له‌بری نه‌كردنی ئه‌و‬ ‫گه‌شت ‌ه به‌خوێندكارن دك��ت��ۆر ئ���اراس وتی‬ ‫“تائێستا هیچ بریارێك نه‌دراو‌ه كه‌ئه‌و گه‌شت ‌ه‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه له‌سه‌ر ئه‌و‌ه رێككه‌وتووین‬ ‫كه‌بكرێت‪ ،‬بۆی ‌ه هیچ بڕیارێكی وانیی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ل �ه‌ب��ری ن �ه‌ك��ردن��ی گ�ه‌ش��ت�ه‌ك�ه‌ پ���ار‌ه ب��درێ��ت‬ ‫به‌خوێندكاران”‪.‬‬

‫سلێمانی نزیكه‌ له‌وه‌ی‌ ببێت ‌ه پایته‌ختی ته‌ندروستی‬ ‫مه‌عاز فه‌رحان‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ خۆپاراستنی‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ده‌دات كه‌ئه‌مساڵ هیچ حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشی‌ كولێرا تۆمارنه‌كراوه‌ كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫خ��واردن �ی‌ خ���راپ‌و ب �ه‌رزب��وون �ه‌وه‌ی‌ پله‌ی‌‬

‫گه‌رماوه‌ باڵوده‌بێته‌وه‌‪ ،‬راشیگه‌یاند سلێمانی‌‬ ‫زۆرترین مه‌رجی‌ ته‌ندروستی‌ تێدایه‌و نزیك ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی‌ ببێته‌ پایته‌ختی ته‌ندروستی‪.‬‬ ‫ی‬ ‫رزگ��ار عه‌لی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ خۆپاراستن ‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكدا‬ ‫كه‌ده‌ستوور له‌گه‌ڵیدا ئه‌نجامیداوه‌ وتی‌‬ ‫“سلێمانی‌ نه‌ك به‌پێی‌ هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ خۆم‪،‬‬

‫ی هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ تیمێكی‌ پسپۆڕ‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ك�ه‌ ل�ه‌ب�ه‌غ��داو‌ه هاتبوون به‌باشترین شار‬ ‫ده‌رچ��وو كه‌زۆرترین مه‌رجی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬بۆی ‌ه نزیكه‌ له‌وه‌ی‌ ببێته‌ پایته‌ختی‬ ‫ته‌ندروستی”‪.‬‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ ل��ه‌ژم��اره‌ی‌ داه��ات��وودا‬ ‫بخوێنه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪2‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫مونیره‌ نه‌سرده‌ین‌و‬ ‫رۆژگار جه‌بار‌و محه‌مه‌د نه‌جیب‬ ‫م���ه‌ال نابیناكانی م��زگ �ه‌وت��ی گ����ه‌وره‌و ئ�ه‌و‬ ‫نابینایانه‌ی‌ ل��ه‌و م��زگ �ه‌وت �ه‌ شوێنێكان بۆ‬ ‫دابینكراوه‌‪ ،‬ده‌ترسن به‌هۆی نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫م��زگ �ه‌وت��ی گ�����ه‌وره‌وه‌ ب��ی�لان�ه‌ب��ك��رێ��ن‪ .‬ب �ه‌اڵم‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری مزگه‌وتی گ���ه‌وره‌ م��ژده‌ی‌‬ ‫زیادكردنی دوو ژووری تریان پێده‌دات‌و ده‌ڵێت‬ ‫مزگه‌وته‌كه‌ به‌ئه‌وانه‌وه‌ جوانه‌‪.‬‬ ‫م����ه‌ال ع���ه‌ب���دوڵ�ڵ�ا ح���ه‌م���ه‌ ئ �ه‌م��ی��ن ی�ه‌ك��ێ��ك‬ ‫له‌نابیناكانی مزگه‌وتی گ�ه‌وره‌ به‌ده‌ستووری‬ ‫وت “ئێره‌ شوێنی‌ نیشته‌جێبوونمانه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ل �ه‌ك��ات��ی خ���ۆی���دا دوو ژوورم������ان ه���ه‌ب���ووه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان بۆ خۆمان بووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ تریشیان بۆ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ مه‌ولودنامه‌و بۆنه‌ ئاینییه‌كان‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ ق��ورئ��ان‪ ،‬بۆیه‌ داوام���ان لێكردن‬ ‫كه‌جێگامان لێتێكنه‌ده‌ن‪ ،‬چونكه‌ جگه‌ له‌م‬ ‫شوێنه‌ جێگه‌یه‌كی ترمان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ترسین‬ ‫بێالنه‌بكرێین”‪.‬‬ ‫ئه‌و مه‌ال نابینایه‌ داوایكرد الیه‌نی‌ به‌رپرس‬ ‫ل���ه‌م���اوه‌ی���ه‌ك���ی‌ ك���ه‌م���دا ش��وێ��ن��ه‌ك��ه‌ی��ان بۆ‬ ‫نۆژه‌نبكه‌نه‌وه‌‌و وت�ی‌ “بیكه‌ن ب �ه‌دوو ژووری‌‬ ‫گه‌وره‌و گونجاو”‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ی‌ ب �ه‌وه‌ش��دا ك �ه‌ ل���ه‌ڕووی‌ دیینییه‌وه‌‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی‌ مزگه‌وت پێویسته‌‌‪ ,‬به‌اڵم وتی‌‬ ‫“ئه‌گه‌ر چاكی‌ ناكه‌ن با ده‌ستكاری‌ نه‌كه‌ن”‪.‬‬

‫رۆژان��ه‌ نابیناكان له‌گه‌ڵئه‌وه‌ی‌ مزگه‌وته‌كه‌‬ ‫ن���ۆژه‌ن���ده‌ك���رێ���ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ه����ه‌ر س���ه‌ردان���ی‬ ‫م��زگ �ه‌وت �ه‌ك �ه‌ ده‌ك���� ‌هن‌و ل �ه‌م �ه‌م �ه‌ڕ‌و ح�ه‌وش��ی‬ ‫مزگه‌وته‌كه‌ ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬

‫مه‌ال ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ئیبراهیم نابینایه‌كیتر‬ ‫ل���ه‌و م��زگ��ه‌وت��ه‌‪ ،‬وت���ی‌ “ئێمه‌ ئێستا ی �ه‌ك‬ ‫ژوورم���ان هه‌یه‌و ژووره‌ك �ه‌م��ان زۆر بچووكه‌‪،‬‬ ‫جێگامان نابێته‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ‪ 30‬مه‌الین‪،‬‬

‫داوامان ئه‌وه‌یه‌ ژووره‌كه‌مان بۆ نۆژه‌نبكه‌نه‌وه‌و‬ ‫بۆمانبكه‌ن ب�ه‌دوو ژووری‌ گ�ه‌وره‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێكیان بۆ دانیشتن‌و كۆبوونه‌وه‌ی‌ خۆمان‬ ‫بێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ تریشیان ب��ۆ ق��ورئ��ان خوێندن‌و‬

‫خه‌تمكردن‌و زیكركردن بێت”‪.‬‬ ‫پێشتر ئه‌و ژووره‌ له‌سه‌ر بڕیاری سكرتێری‬ ‫گشتی یه‌كێتی نیشتمانی ک��وردس��ت��ان بۆ‬ ‫نابیناكان كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و نابینایانه‌ش داوای‬ ‫شوێنێكی باشتر‌و گونجاوتر ده‌ك���ه‌ن بۆیان‬ ‫دروستبكرێت‪.‬‬ ‫مه‌ال نه‌سره‌دین كه‌ریم وتی‌ “شوێنێكی‌ زۆر‬ ‫ناخۆشمان هه‌یه‌و ئێره‌ شوێنی‌ مه‌الو قورئان‬ ‫خوێندن نییه‌‪ ،‬به‌هۆی ئ�ه‌م نۆژه‌نكردنه‌وه‌یه‌‬ ‫زۆر كه‌س شوێنی‌ نیشته‌جێبوونمان نازانێت‌و‬ ‫نازانن ئێمه‌ له‌كوێ‌ دانیشتووین‪ ،‬هیوادارین‬ ‫حكومه‌ت‌و الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان ئاوڕێك‬ ‫له‌نابینایانی‌ مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌ بده‌نه‌وه‌”‪.‬‬ ‫شێخ ماجید وتاربێژو سه‌رپه‌رشتیاری مزگه‌وتی‬ ‫گ�����ه‌وره‌ی ش���اری سلێمانی ل�ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��دا‬ ‫ب��ۆ ده‌س��ت��وور وت��ی “پێش ن��ۆژه‌ن��ك��ردن �ه‌وه‌ی‬ ‫م��زگ �ه‌وت �ه‌ك �ه‌ ن��اب��ی��ن��اك��ان ژوورێ���ك���ی���ان بۆ‬ ‫دابینكرابوو ئێستاش ل �ه‌ژووره‌ك �ه‌ی خۆیاندا‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌”‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مانه‌وه‌ی نابیناكان له‌مزگه‌وته‌كه‌‬ ‫ل�ه‌پ��اش ن��ۆژه‌ن��ك��ردن �ه‌وه‌ی شێخ ماجید وتی‬ ‫“م��زگ �ه‌وت��ی گ����ه‌وره‌ ج����وان‌و خ���ۆش نابێت‬ ‫ته‌نها به‌بوونی نابیناكان نه‌بێت له‌وێ‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫شوێنێكی تایبه‌تی‌و چاكمان بۆ ئاماده‌كردوون‬ ‫له‌پاش نۆژه‌نكردنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان پێشتر یه‌ك‬ ‫ژوریان هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا من ده‌مه‌وێت سێ‬ ‫ژووری تایبه‌تیان بده‌مێ”‪.‬‬

‫جوڵه‌ی‌ شار شێواوه‌‬ ‫ی له‌بارنین بۆ ئه‌نده‌رپاس‌و به‌رزه‌پرد‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی شه‌ستی‌‪ ،‬شه‌قامه‌كان ‌‬ ‫ئه‌ندازیاران‌و پسپۆڕان ده‌ڵێن جگ ‌ه له‌شه‌قام ‌‬ ‫فه‌رمان خێاڵنی‌‬ ‫ئه‌ندازیاران‌و پسپۆڕان ده‌ڵێن به‌هۆی‌ ته‌سكی‌‬ ‫رووب��ه‌ری‌ شه‌قامه‌كانه‌وه‌ كێشه‌ی‌ قه‌ره‌باڵغی‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌ به‌ئه‌نده‌رپاس چاره‌سه‌ر ناكرێت‪،‬‬ ‫كه‌پالنی‌ دروستكردنی‌ دانراوه‌‌‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ كه‌ماكردنه‌وه‌ی‌ قه‌ره‌باڵغی‌ سه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌كانی‌ ن��اوش��اری‌ سلێمانی‌‪ ،‬رۆژی‌‬ ‫دووشه‌مه‌ ‪ 7/26‬سیمینارێك له‌سه‌ر پێشنیازی‌‬ ‫پارێزگاری‌ سلێمانی‌ له‌سه‌یرانگای‌ ن �ه‌ورۆز‬ ‫ل�ه‌س�ه‌رچ��ن��ار رێ��ك��خ��را‪ ،‬ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ گفتوگۆ‬ ‫بكرێت له‌سه‌ر دروستكردنی‌ چوار ئه‌نده‌رپاس‬ ‫له‌سلێمانی‌‪.‬‬ ‫توانا عه‌لی‌ كه‌مال وته‌بێژی‌ رۆژنامه‌وانی‌‬ ‫پ���ارێ���زگ���اری‌ س��ل��ێ��م��ان�ی‌ ل �ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��دا بۆ‬ ‫ده‌ستوور وتی‌ “له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پێشتر شاره‌زایان‌و‬ ‫ئه‌ندازیارانی‌ بواری‌ رێگاوبان‌و دیزاین‪ ،‬گله‌یی‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی��ان هه‌بوو ك�ه‌پ��رس‌و راوێ��ژی��ان پێنه‌كراوه‌‬ ‫له‌دروستكردنی‌ ئه‌و ئه‌نده‌رپاسه‌ی‌ شه‌هید ره‌وف‬ ‫به‌گ‪ ،‬بۆیه‌ له‌سه‌ر پێشنیازی‌ پارێزگار‪ ،‬ئه‌م‬ ‫سیمیناره‌مان رێكخستووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ڕاوێژ‬

‫له‌گه‌ڵ كه‌سانی‌ شاره‌زاو الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫یه‌كالییبكرێته‌وه‌ كه‌ئه‌و چ��وار ئه‌نده‌رپاسه‌یتر‬ ‫دروستبكرێت یان نا”‪.‬‬ ‫چوار ئه‌نده‌ر پاسه‌كه‌یتر بریتین له‌ئه‌نده‌رپاسی‌‬ ‫فلكه‌ی‌ كاوه‌‪ ،‬ئه‌نده‌رپاسی‌ مامه‌ڕیشه‌و پااڵس‬ ‫كه‌پێكه‌وه‌ن‪ ،‬ئه‌نده‌رپاسی‌ فلكه‌ی‌ یه‌كگرتن‌و‬ ‫ئه‌نده‌رپاسی‌ مه‌جید به‌گ‪.‬‬ ‫ئه‌ندازیار سدیق موشیر راوێژكاری‌ پارێزگاری‌‬ ‫س��ل��ێ��م��ان�ی‌ ده‌ڵ���ێ���ت ئ���ه‌ن���ده‌ر پ��اس��ی‌ ش�ه‌ه��ی��د‬ ‫ره‌وف ب �ه‌گ‪ ،‬قه‌ره‌باڵغی‌ كه‌منه‌كردووه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ دوو كێشه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كه‌م ده‌بێت‬ ‫ئه‌و ئه‌نده‌رپاسانه‌ هه‌موویان وه‌ك زنجیره‌یه‌كی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ به‌ستراوبن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت هه‌موویان پێكه‌وه‌‬ ‫دروستبكرێن نه‌ك ئه‌نده‌رپاسێك دروستبكرێت‌و‬ ‫ئه‌وانیتر دروس��ت نه‌كرێن‪ ،‬وت�ی‌ “به‌ڵكو ئه‌م‬ ‫ئه‌نده‌رپاسه‌ قه‌ره‌باڵغیه‌كه‌ ده‌خاته‌ دوای‌ خۆی‌‌و‬ ‫به‌مه‌ش ئه‌گه‌ر كێشه‌ی‌ قه‌ره‌باڵغی‌ زیاد نه‌كات‪،‬‬ ‫كه‌میناكاته‌وه‌”‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت �ی‌ “كێشه‌ی‌ دووه‌م ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ كه‌‬ ‫ب �ه‌پ��ێ �ی‌ وت����ه‌ی‌ ك��ۆم��پ��ان��ی��ای‌ دی��زای��ن��ك��اری‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ئه‌نده‌رپاسه‌كان‪ ،‬ئه‌و ئه‌نده‌رپاسه‌ وه‌ك‬

‫ی دروستنه‌كراوه‌و‬ ‫نه‌خشه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ده‌ستكاری‌ نه‌خشه‌كه‌ی‌ كراوه‌”‪.‬‬ ‫دوای‌ دروستكردنی‌ ئه‌نده‌رپاسی‌ شه‌هید ره‌وف‬ ‫ب��ه‌گ ب��ڕی��ار واب���وو ده‌س��ت��ب�ه‌ج�ێ‌ ئ��ه‌و چ��وار‬ ‫ئه‌نده‌رپاسه‌ی‌ تریش دروستبكرێن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ دواخراوه‌و به‌هۆی‌ بیروڕای‌ جیاوازی‌‬ ‫پسپۆڕانی‌ بواره‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌ن����دازی����ار س���دی���ق م��وش��ی��ر راوێ����ژك����اری‌‬ ‫پ��ارێ��زگ��اری‌ سلێمانی‌ ده‌ڵ��ێ��ت دوای‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێ��ك له‌ئه‌نجامدانی‌ ئه‌و سیمیناره‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫راس��پ��ارده‌ك��ان�ی‌ ب�ه‌ش��دارب��ووان�ی‌ سیمیناره‌كه‌‪،‬‬ ‫دروستكردن‌و دروستنه‌كردنی‌ ئه‌م ئه‌نده‌رپاسانه‌‬ ‫یه‌كالییده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫شۆفێران‌و هاوواڵتیان ده‌ڵێن گیریانخواردووه‌‬ ‫به‌ده‌ست قه‌ره‌باڵغی‌ شه‌قامه‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫خه‌ریكه‌ جوڵ ‌هی‌ شار قفڵ ده‌بێت‪ .‬خوازیارن‬ ‫به‌رپرسان ئاوڕێكی‌ جدی‌ له‌كێشه‌كه‌ بده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌ن��ج عه‌بدوڵاڵ شۆفێری پاسه‌ له‌هێڵی‌‬ ‫س���ه‌رچ���ن���ار ـ���ـ ئ��ه‌س��ح��اب��ه‌س��پ��ی‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت‬ ‫ن��اوش��ار ب���ه‌ت���ه‌واوی‌ ن��اخ��ۆش��ب��ووه‌‪ ،‬ب�ه‌ه��ۆی‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغیه‌وه‌‪ ،‬وتی‌ “پێویسته‌ ئه‌م قه‌ره‌باڵغییه‌‬

‫چاره‌سه‌ربكرێت”‪.‬‬ ‫ئ��ی��ب��راه��ی��م م��ح �ه‌م �ه‌د دان��ی��ش��ت��ووی‌ ش��ار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬وتی‌“قه‌ره‌باڵغی‌ ناوشار وایكردووه‌‬ ‫تاقه‌تی‌ ئه‌وه‌م نه‌بێت بێمه‌ ناوشارو پێداویستی‌‬ ‫رۆژان �ه‌ی‌ ماڵه‌وه‌ بكڕم‪ ،‬له‌گه‌ڕه‌كێكه‌وه‌ بۆ‬ ‫گه‌ڕه‌كێكیتر ده‌بێ‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬خوله‌ك له‌ناو‬ ‫پاسدا بیت‪ ،‬ئه‌مه‌ش جگه‌له‌وه‌ی‌ كاتێكی‌‬ ‫زۆرت لێده‌بات‪ ،‬هیالكیشت ده‌كات”‪.‬‬ ‫ئیبراهیم وتی‌ “زۆر گرنگه‌ الیه‌نه‌ به‌رپرس‌و‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��داره‌ك��ان ئ��اوڕێ��ك ل �ه‌چ��اره‌س �ه‌ری‌‬ ‫كێشه‌ی‌ قه‌ره‌باڵغی‌ ناوشار بده‌نه‌وه‌و هه‌وڵی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ بۆ بده‌ن”‪.‬‬ ‫ئاریان عومه‌ر هه‌ڵگری‌ ماسته‌ر له‌بواری‌‬ ‫ئه‌ندازیاری‌ رێگاوبان‌و مامۆستای‌ كۆلێژی‌‬ ‫ئه‌ندازیاری‌ له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‪ ،‬له‌لێدوانێكدا‬ ‫بۆ ده‌ستوور وتی‌ “ئه‌نده‌رپاس له‌سه‌ر شه‌قامی‌‬ ‫س��ه‌ره‌ك��ی‌ دروس��ت��ده‌ك��رێ��ت‪ ،‬له‌سلێمانیشدا‬ ‫ش�ه‌ق��ام�ی‌ س �ه‌ره‌ك �ی‌ شه‌ستیه‌كه‌یه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫نابێت له‌ناو شاردا ئه‌نده‌رپاس دروستبكرێت‪،‬‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ قه‌ره‌باڵغی‌ هاتوچۆ‬ ‫ك�ه‌م��ن��اك��ات�ه‌وه‌‪ ،‬بگره‌ هه‌ندێكجار كێشه‌ی‌‬

‫دوای باران‬ ‫فه‌ره‌نجیم بۆچییه‌!‬ ‫مه‌عاز فه‌رحان‬ ‫له‌دوای‌ رووداوه‌كه‌ی‌ ئوتێل سۆمای‌ شاری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫سه‌المه‌تی‌‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ ئامێرو كه‌ره‌سته‌كانی‌‬ ‫ی په‌یژه‌ی‌ رزگاری‌ زیادده‌بێت‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫دروستكردن ‌‬ ‫پێشانگاكان‌و ئاسنگه‌ره‌كانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌ده‌ن خه‌ڵێكی‌ زۆر روو له‌پێشانگاكانیان ده‌كات‬ ‫به‌تایبه‌ت خاوه‌ن بیناو باڵه‌خانه‌كان‪.‬‬ ‫لیژنه‌ی‌ به‌دواداچوونی‌ رووداوه‌ك �ه‌ی‌ ئوتێل سۆما‬ ‫سه‌رجه‌م باڵه‌خانه‌و ئوتێل‌و شوقه‌كانی‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫ده‌وروب������ه‌ری‌ ئ���اگ���ادارك���ردووه‌ت���ه‌وه‌ ك �ه‌ ل �ه‌م��اوه‌ی‌‬ ‫مانگێكدا س �ه‌رج �ه‌م م�ه‌رج�ه‌ك��ان�ی‌ ئ �ه‌ن��دازی��ااری‌‬ ‫له‌شوێنه‌كانی‌ خۆیان به‌جێبهێنن‪ .‬كه‌بریتین له‌دانانی‌‬ ‫ئامێری‌ ئاگرکوژێنه‌وه‌‪ ،‬زه‌نگی‌ ئاگاداركردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌س��ت��ك��ێ��ش‪ ،‬ب �ه‌دل �ه‌‪ ،‬ل �ه‌گ �ه‌ڵ پ �ه‌ی��ژه‌ی‌ رزگ���اری‌‬ ‫كه‌پێویسته‌ له‌هه‌موو باڵه‌خانه‌و ئوتێلێكدا هه‌بێت‪.‬‬ ‫خ��اوه‌ن پێشانگاو ئاسنگه‌ره‌كانی‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌‬ ‫ب�ه‌وه‌ده‌ك�ه‌ن كه‌ئه‌و ئامێرانه‌ی‌ ئ �ه‌وان ده‌یانفرۆشن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ربێت‌و له‌ئوتێل‌و باڵه‌خانه‌كاندا به‌كاربهێنرێن‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رووداوی‌ هاوشێوه‌ی‌ رووداوه‌كه‌ی‌‬

‫قه‌ره‌باڵغی‌ هاتوچۆ زیاترده‌كات”‪.‬‬ ‫ئاریان عومه‌ر ده‌ڵێت له‌حاڵه‌تێكدا دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نده‌رپاس چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌ قه‌ره‌باڵغی‌‬ ‫ناوشار ده‌كات كه‌ له‌سه‌رجه‌م یه‌كتربڕه‌كانی‌‬ ‫ن��اوش��اردا ئ�ه‌ن��ده‌رپ��اس دروستبكرێت‪ .‬وتی‌‬ ‫“ئه‌مه‌ش به‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم ناكرێت‪ ،‬چ‬ ‫له‌ڕووی‌ مادیه‌وه‌ بێت یان له‌ڕووی‌ خێرایی‌‬ ‫ته‌واوبوونی‌ پرۆژه‌كه‌وه‌ بێت”‪.‬‬ ‫ئ��اری��ان ع��وم�ه‌ر ب���ڕوای‌ وای �ه‌ ب���ه‌رزه‌ پردیش‬ ‫ل �ه‌ن��او ش���اردا كێشه‌ی‌ ه��ات��وچ��ۆ چ��اره‌س �ه‌ر‬ ‫ناكات‪ ،‬میترۆش ده‌بێت كاتێك دروستبكرێت‬ ‫كه‌دانیشتووانی‌ ناوه‌ندی شاره‌كه‌ له‌دوو ملیۆن‬ ‫كه‌س كه‌متر نه‌بێت‪ .‬به‌اڵم مه‌ركه‌زی‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌ئێستادا نزیكه‌ی‌ ملیۆنێك كه‌س ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاریان وتی‌ “ئه‌م كێشه‌یه‌ به‌وه‌ چاره‌سه‌رده‌كرێت‬ ‫كه‌ئۆتۆمبێلی‌ ب��اره�ه‌ڵ��گ��ر قه‌ده‌غه‌بكرێت‬ ‫ل���ه‌ن���اوش���اردا‪ ،‬ئینجا ل �ه‌چ �ه‌ن��د شوێنێكدا‬ ‫ئۆتۆمبێل ب��ۆی‌ هه‌بێت بوه‌ستێت (پ��ارك‬ ‫بكات)‪ ،‬نه‌ك وه‌ك ئێستا ده‌بینین ئۆتۆمبێله‌كان‬ ‫له‌چه‌ند شوێنێكدا پارك ناكرێن‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ پارككردن قه‌ده‌غه‌نه‌كراوه‌”‪.‬‬

‫ئوتێل سۆما دووباره‌نابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هێرش فه‌ریق خاوه‌نی‌ پێشانگای‌ هۆز له‌سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ ب �ه‌وه‌ده‌دات كه‌ ل�ه‌دوای‌ رووداوه‌ك � ‌هی‌ ئوتێل‬ ‫سۆماوه‌‪ ،‬بازاڕی‌ ئه‌وان به‌رزبووه‌ته‌وه‌‪ ،‬هێرش وتی‌‬ ‫”له‌دوای‌ رووداوه‌ك�ه‌وه‌ له‌‪ %5‬بازاڕمان به‌رزبووه‌ته‌وه‌‬ ‫ته‌سه‌ورده‌كه‌م له‌ئاینده‌دا زیاتربێت”‪.‬‬ ‫هێرش پێیوایه‌ كه‌هه‌موو ئاسانكارییه‌ك ك��راوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رووداوی‌ دڵته‌زێن روون �ه‌دات‪ ،‬به‌اڵم خاوه‌ن‬ ‫ئۆتێله‌كان كه‌مته‌رخه‌من‪ ،‬ئه‌و وتی‌ “ئاگركوژێنه‌وه‌ی‌‬ ‫ل �ه‌ج��ۆری‌ ع �ه‌ره‌ب��ان��ه‌‌و سه‌قفی‌ ك �ه‌ ل �ه‌ ‪ 57‬پله‌ی‌‬ ‫گه‌رمیدا خۆی‌ ده‌ته‌قێت‪ ،‬ئامێری‌ ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستی‌‌و كاره‌بایی‌‪ ،‬ده‌ستكێش‌و به‌دله‌ ئه‌مانه‌ به‌سن ‬ ‫بۆبه‌رگریكردن له‌ڕووداوێكی‌ گه‌وره‌‪ ،‬به‌اڵم خاوه‌ن‬ ‫ئوتێل‌و باڵه‌خانه‌كان به‌س خه‌می‌ پاره‌یانه‌”‪.‬‬ ‫خالید م��وراد خ��اوه‌ن�ی‌ پێشانگای‌ ئه‌مین‪ ،‬وتی‌‬ ‫“خه‌ڵكی‌ رۆژانه‌ دێن پرسیاری‌ ئه‌و ئامێرانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌پێشتر به‌و شێوه‌یه‌ نه‌ده‌هاتن”‪.‬‬ ‫خالید به‌پێویستی‌ ده‌زانێت كه‌حكومه‌ت بگه‌ڕێت‬ ‫به‌سه‌ر شوێنه‌ گشتیه‌كاندا‪ ،‬چونكه‌ به‌بڕوای‌ ئه‌و‬ ‫زۆرێك له‌و شوێنانه‌ مه‌رجی‌ ئه‌ندازیارییان نییه‌‪.‬‬ ‫سامان حمه‌ڕه‌ش خاوه‌نی‌ ئاسنگه‌ری‌ سلێمانی‌ وتی‌‬ ‫“خاوه‌ن ئوتێل‌و شوقه‌كان‌ هاتوون بۆ المان بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یژه‌ی‌ رزگاریان بۆ دروستبكه‌ین‪ ،‬ئێستا خه‌ریكی‌‬ ‫دروس��ت��ك��ردن�ی‌ پ�ه‌ی��ژه‌ی��ن ب��ۆ شوقه‌كانی‌ گوندی‌‬ ‫ئه‌ڵمانی”‪.‬‬ ‫وه‌ستا رزگ��ار حاجی‌ سابیر خاوه‌نی‌ ئاسنگه‌ری‌‬ ‫ژی��وار ب�ه‌ده‌س��ت��ووری‌ وت “ئه‌مڕۆ چه‌ند كه‌سێك‬ ‫هاتوون بۆ الم كه‌په‌یژه‌یان بۆ دروستبكه‌م كه‌بۆ‬ ‫بینایه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ حكومی‌ ده‌بێت”‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫رووداوی هه‌فته‌‬

‫‪5‬‬

‫رێككه‌وتنی‌ ستراتیژی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی رێكنه‌خست‬ ‫ی جێبه‌جێنه‌كراون‬ ‫ی خاڵه‌كان ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬هێشتا سێیه‌ك ‌‬ ‫ی ‪ 3‬ساڵ تێپه‌ڕبوون به‌سه‌ر رێككه‌وتننام ‌ه ستراتیژیه‌كه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫فه‌رمان خێاڵنی‌‬ ‫ی ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ی س��ی��اس�ی‌‌و ب���ه‌ره‌ ‌‬ ‫چ��اودێ��ران � ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن رێككه‌وتنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی دیموكراسی‌‌و‬ ‫ی گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی په‌كخستن ‌‬ ‫بوو‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت بۆ خۆیان‪ ،‬سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫قۆرخكردن ‌‬ ‫ئه‌و دوو حیزبه‌ش دانبه‌وه‌دا ده‌نێن كه‌رێككه‌وتنه‌ك ‌ه‬ ‫ی نه‌هێناوه‌ت ‌ه‬ ‫زۆرێك له‌ئامانج ‌ه راگه‌یه‌ندراوه‌كان ‌‬ ‫دی‌‪.‬‬ ‫ێ ساڵ به‌سه‌ر “رێككه‌وتننام ‌ه‬ ‫‪ 2010/7/27‬س ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتیدا تێپه‌ڕی‌‪،‬‬ ‫ستراتیژیه‌كه” ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و دوو حیزب ‌ه ده‌ڵێن به‌شێك ‌‬ ‫سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی رێككه‌وتننه‌ك ‌ه جێبه‌جێ‬ ‫ی خاڵه‌كان ‌‬ ‫به‌رچاو ‌‬ ‫ی ئۆپۆزیسیۆنیش ده‌ڵێن ته‌نها‬ ‫نه‌كراون‪ .‬ب�ه‌ره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ��ه‌و خ��ااڵن � ‌ه جێبه‌جێكراون ك �ه‌ب��وون به‌هۆ ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫قۆرخكردن ‌‬ ‫ی واژۆكرا؟‬ ‫ی بۆچ ‌‬ ‫ی ستراتیژ ‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫سه‌ره‌تا رێككه‌وتننه‌ك ‌ه ك ‌ه به‌ستراتیژی ناوبرا‪،‬‬ ‫ی س��ێ س���اڵ ئ��اش��ك��راك��را‪،‬‬ ‫ی ب���وو‪ ،‬دوا ‌‬ ‫نهێن ‌‬ ‫ی گومانده‌كه‌ن ئه‌و‌ه هه‌موو‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫كه‌چاودێران ‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌ك ‌ه بێت‪.‬‬ ‫ب��ۆی � ‌ه گ��وم��ان��ده‌ك �ه‌ن ت�ه‌ن��ه��ا ب��ۆ ق��ۆرخ��ك��ردن�ی‌‬ ‫ی بێت‬ ‫ی واڵت‌و دابه‌شكردن ‌‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت‌و سامان ‌‬ ‫ی زانیان كه‌هیچ‬ ‫له‌نێوان خۆیاندا‪ .‬پاش ئ�ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تریان‬ ‫الیه‌كیان ناتوانن به‌شه‌ڕ كۆتایی به‌ئه‌و ‌‬ ‫بهێنن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی م �ه‌ال ق���ادر ئ�ه‌ن��دام� ‌‬ ‫م��ح�ه‌م�ه‌د ‌‬ ‫ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫ی دی���م���وك���رات��� ‌‬ ‫ی پ���ارت��� ‌‬ ‫س��ی��اس � ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ر هیچیش ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ستراتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ه‌و ملمالنێیه‌ ‌‬ ‫ن �ه‌ك��ردب��ێ��ت‪ ،‬خ��ۆ ك��ۆت��ای � ‌‬ ‫ی‬ ‫ی “ل�ه‌دوا ‌‬ ‫ی هێناوه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌و رێككه‌وتننامه‌یه‌شه‌و‌ه یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كهه‌ڵوێست بوون له‌مه‌سه‌ل ‌ه چاره‌نووسسازه‌كان ‌‬ ‫كورد له‌عێراق‌و له‌كوردستاندا”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دی��ار ‌‬ ‫ی هه‌ڵسوڕاو ‌‬ ‫بانیماران ‌‬ ‫گ��ۆڕان له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌س��ت��وور ده‌ڵێت ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫بیانوو‌ه زۆر بێمانایه‌‪ ،‬كه‌ده‌ڵێن رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن�ه‌ك��ردب��ێ��ت ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ه���ه‌ر هیچ ‌‬ ‫س��ت��رات��ی��ژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆ دووبار‌ه نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫كردوو‌ه كه‌شه‌ڕ ‌‬ ‫ی ئێستا ئه‌مریكا له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دایه‌‪،‬‬ ‫“له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ستراتیژیش نه‌بوایه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه گ�ه‌ر رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی ناوخۆیان نه‌ده‌كرد”‪.‬‬ ‫ی هه‌ر شه‌ڕ ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ �ه‌و رێككه‌وتننامه‌یه‌ ‌‬ ‫ی ن���اوه‌ڕۆك��� ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و دوو حیزب ‌ه پابه‌ندبن‬ ‫ی هه‌ردوو ئیداره‌كه‌‪ ،‬شه‌فافیه‌ت‬ ‫به‌یه‌كگرتنه‌وه‌ ‌‬

‫ی حكومه‌ت‌و‬ ‫له‌بودجه‌‪ ،‬ده‌س��ت��وه‌رن �ه‌دان ل�ه‌ك��ار ‌‬ ‫ی ئه‌و دوو حیزب ‌ه‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫هاوهه‌ڵوێست ‌‬ ‫له‌مه‌ڕ مه‌سه‌ل ‌ه چاره‌نووسسازه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ب��ۆ ده‌س��ت��وور ده‌ڵێت‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی�ه‌ك��گ��رت��وو ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ئه‌م رێككه‌وتن ‌ه ستراتیژیه‌ ‌‬ ‫ی شوێنه‌وار‌ه‬ ‫ی خۆیدا بۆ تێپه‌ڕاندن ‌‬ ‫پارتی‌‪ ،‬له‌كات ‌‬ ‫ی “ب�ه‌اڵم‬ ‫ی ناوخۆ ب��وو‪ ،‬وت� ‌‬ ‫ی ش �ه‌ڕ ‌‬ ‫سلبیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قۆرخكردن ‌‬ ‫ئه‌م رێككه‌وتننامه‌ی ‌ه بوو به‌هۆ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و ئیمتیازات بۆ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌”‪.‬‬ ‫ی خۆیان‬ ‫بابه‌كر ده‌ڵێت له‌ناو په‌رله‌ماندا پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌نگ تێده‌په‌ڕێنن‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫به‌زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی ئۆپۆزیسیۆن ناده‌ن‪،‬‬ ‫ی به‌ره‌ ‌‬ ‫ده‌نگ به‌پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب�ه‌ره‌ ‌‬ ‫ێ پ��رۆژه‌ ‌‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ڕه‌نگ ‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ی خ��ۆی��ان باشترو‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ۆن ل �ه‌پ��رۆژه‌ك��ان � ‌‬ ‫سوودمه‌ندتریش بن‪.‬‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر ده‌ڵێت له‌ڕووكه‌شدا حكومه‌ت‬ ‫یه‌كیگرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌ناوه‌ڕۆكدا هه‌ر دوو‬ ‫ی “به‌ئاشكرا‬ ‫ئیدار‌ه حكومه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌بات‪ ،‬وت ‌‬ ‫ی چۆن‬ ‫ی حكومه‌ت له‌سلێمان ‌‬ ‫ده‌بینین كاره‌كان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و له‌دهۆكیش چۆن به‌ڕێوه‌ده‌چێت”‪.‬‬ ‫ی “حكومه‌ت‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی وت ‌‬ ‫عوسمان بانیماران ‌‬ ‫ی یه‌كینه‌گرتووه‌ته‌وه‌و هێشتا ه �ه‌ر دوو‬ ‫پ��ارت� ‌‬ ‫ئیداره‌ییه‌”‪.‬‬ ‫ی “پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ت���اران ده‌ب��ێ��ت‬ ‫ئ���ه‌س���ه‌س���ه‌رد وت��� ‌‬ ‫پ��اب �ه‌ن��دب��ن ب�ه‌ڕێ��ن��م��ای��ی� ‌ه حیزبیه‌كانیانه‌وه”‪.‬‬

‫ی هاوهه‌ڵوێست نین له‌مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌كاندا‬ ‫ی رێ��ك��ك �ه‌وت��ن��ام �ه‌ك � ‌ه‬ ‫ب��ه‌ش��ێ��ك ل��ه‌ئ��ام��ان��ج�� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی یه‌كخستن ‌‬ ‫دروستكردن ‌‬ ‫ی كورد له‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتییه‌‪ ،‬له‌مه‌ڕ دۆز ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی “یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن بابه‌كر وت � ‌‬ ‫ێ م�ه‌س�ه‌ل�ه‌دا هه‌ڵوێستیان یه‌كبووه‌‪،‬‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌ن��د ‌‬ ‫ی چاره‌نوسسازیشدا‬ ‫ێ مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ب�ه‌اڵم له‌هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوهه‌ڵوێست نه‌بوون‪ ،‬به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی‌ كه‌ڕا ‌‬ ‫ی زان��ی��وون‌و‬ ‫گشتی‌‌و راگ�ه‌ی��ان��دن�ه‌ك��ان��ی��ش پێ ‌‬ ‫باڵویانكردووه‌ته‌وه‌”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی م���ه‌ال ق����ادر ده‌ڵ���ێ���ت ل �ه‌س��ای �ه‌ ‌‬ ‫م��ح �ه‌م �ه‌د ‌‬ ‫رێ��ك��ك �ه‌وت��ن � ‌ه س��ت��رات��ی��ژی �ه‌ك �ه‌دا ت��وان��ی��وی��ان � ‌ه‬ ‫ی نه‌ته‌وایه‌تی‌‌و نیشتمانی‌‌و گوتاریان‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی “له‌مه‌سه‌ل ‌ه چاره‌نووسسازه‌كاندا‬ ‫یه‌كبخه‌ن‪ ،‬وت ‌‬ ‫هاوهه‌ڵوێست بین”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ف�ه‌ری��د ئ�ه‌س�ه‌س�ه‌رد پێیوای ‌ه یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫له‌مه‌سه‌ل ‌ه چاره‌نوسسازه‌كاندا هاوهه‌ڵوێست بوون‪،‬‬ ‫ی جوزئیدا هاوهه‌ڵوێست‬ ‫ێ شت ‌‬ ‫به‌اڵم “له‌هه‌ند ‌‬ ‫نه‌بووین”‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی “پێویست ‌ه نوێنه‌ران ‌‬ ‫وت� ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌و‌ه یه‌كبگرێته‌وه‌و نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یان له‌یه‌كێت ‌‬ ‫له‌هه‌ر واڵتێكدا ته‌نها له‌پارت ‌‬ ‫بێت‪ ،‬ن �ه‌ك له‌كاتێكداو ل�ه‌ه�ه‌ر واڵتێكدا دوو‬ ‫ی حكومه‌ت هه‌بێت‌و به‌جیا كاربكه‌ن”‪.‬‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌س �ه‌س �ه‌رد ده‌ڵ��ێ��ـ��ت ده‌ب����وو ی�ه‌ك��ێ��ت�ی‌‌و پ��ارت� ‌‬

‫ی یه‌كگرتوو بوونای ‌ه وه‌ك‬ ‫ی گوتارێك ‌‬ ‫خ��اوه‌ن� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێدراوه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫له‌رێككه‌وتننامه‌كه‌دا ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی نه‌دایه‌‪،‬‬ ‫ی راگه‌یاندنه‌و‌ه كێش ‌ه روو ‌‬ ‫“ل���ه‌روو ‌‬ ‫ی‬ ‫راست ‌ه كێشه‌كان چاره‌سه‌ركراون‪ ،‬وه‌ك كێشه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئاسۆ‪ ،‬كێش ‌ه‬ ‫ی گواڵن‌و رۆژنامه‌ ‌‬ ‫نێوان گۆڤار ‌‬ ‫هه‌ر روویداوه‌”‪.‬‬ ‫ی دوو‬ ‫ی نه‌یتوان ‌‬ ‫ی ستراتیژ ‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ئیداره‌ك ‌ه یه‌كبخات‬ ‫ی زان��س��ت � ‌ه‬ ‫ی ب���ه‌ش��� ‌‬ ‫م‪ .‬ی���وس���ف م���ام���ۆس���ت���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆی ‌‬ ‫ی گه‌شه‌پێدان ‌‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫رامیارییه‌كان ‌‬ ‫ی “هێشتا‬ ‫قه‌ره‌داغ‪ ،‬له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور وت ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت یه‌كینه‌گرتووه‌ته‌وه‌و دوو ئیداره‌ی ‌‬ ‫هێشتا ه��ه‌ر م���اوه‌‪ ،‬ح��ی��زب ده‌س��ت��ده‌خ��ات � ‌ه ناو‬ ‫ی كار نه‌كراو‌ه بۆ‬ ‫ی حكومه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌جد ‌‬ ‫كاروبار ‌‬ ‫ی ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان”‪.‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی “ده‌توانین بڵێین‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كریش وت� ‌‬ ‫ی حیزب به‌سه‌ر سه‌رجه‌م‬ ‫تا ئێستاش سێبه‌ر ‌‬ ‫ی ه �ه‌ی �ه‌‪،‬‬ ‫ی ح��ك��وم �ه‌ت �ه‌و‌ه ب��وون�� ‌‬ ‫ج��وم��گ �ه‌ك��ان � ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستیانخستووه‌ت ‌ه قورقوڕاگه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی لێناهێنن”‪.‬‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‌و واز ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت هێشتا نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ خۆ ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌ه یه‌كیان نه‌گرتووه‌ته‌وه‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی هه‌یه‌و پارتیش به‌هه‌مان شێوه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی مه‌ال قادر ده‌ڵێت حكومه‌ت ته‌نها‬ ‫محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ه‌ك���ان���دا ی�ه‌ك��ی��گ��رت��ووه‌ت�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ل�ه‌ئ��اس��ت� ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌ك ‌ه شۆڕنه‌بووه‌ته‌و‌ه بۆ خواره‌وه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫“یه‌كگرتنه‌وه‌ك ‌ه هه‌ر به‌ناوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه وه‌ك هه‌وڵێك‬

‫ی ئێستا بڕیار دراو‌ه‬ ‫ی ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫بۆ یه‌كگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر بنێردرێنه‌ ئیداره‌ ‌‬ ‫‪ 3‬قائیمقام له‌ئیداره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیداره‌ ‌‬ ‫سلێمانی‌‌و گه‌رمیان‌و ‪ 3‬قائیمقام ‌‬ ‫سلێمانیش دێن ‌ه هه‌ولێر‪ ،‬ج��گ�ه‌ل�ه‌وه‌ش ئێستا‬ ‫ی ئه‌وه‌ین كه‌ئاسایش‬ ‫ی ناوخۆ خه‌ریك ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫بكرێت به‌یه‌ك ئاسایش‪ ،‬ئیتر نازانم ئه‌م بڕیار‌ه‬ ‫ی جێبه‌جێده‌كرێت”‪.‬‬ ‫كه‌ ‌‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد دان��ب �ه‌وه‌دا ده‌نێت كه‌هێشتا‬ ‫ی یه‌كینه‌گرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫حكومه‌ت به‌فیعل ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ش��دا تائێستا حكومه‌ت ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆ نیه‌یو حیزب ده‌ستده‌خات ‌ه‬ ‫حكومه‌تێك ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی “ده‌بوای ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫نێو كاروباره‌كانیه‌وه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫‪ 3‬ساڵه‌دا ئ�ه‌م كێشان ‌ه چاره‌سه‌ربكرانایه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی له‌سه‌ر كراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕێككه‌وتننامه‌كه‌دا جه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ناتوانرێت ئه‌م كێشان ‌ه به‌ئاسان ‌‬ ‫چاره‌سه‌ربكرێن‌و تائێستا هه‌نگاو بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌نراوه‌”‪.‬‬ ‫ی رێككه‌وتن ‌ه ستراتیژیه‌ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی بووه‌؟‬ ‫یچ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی زانست ‌ه‬ ‫د‪ .‬یوسف محه‌مه‌د مامۆستا له‌به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆی ‌‬ ‫ی گه‌شه‌پێدان ‌‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫رامیارییه‌كان ‌‬ ‫ی ئ�ه‌م رێككه‌وتننام ‌ه‬ ‫ی “به‌ڕاست ‌‬ ‫ق���ه‌ره‌داغ وت� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی په‌كخستن ‌‬ ‫ستراتیژیه‌‪ ،‬بوو‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب��وار ‌‬ ‫ی له‌هه‌رێمدا‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ ‌‬ ‫دیموكراس ‌‬ ‫ی نه‌هێشتووه‌ته‌و‌ه له‌نێوان‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫بۆ ملمالنێ ‌‬ ‫ی خ��زم�ه‌ت��گ��وزاری‌‌و‬ ‫هێزه‌كاندا ل�ه‌س�ه‌ر پ���رۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���اك���اراك���ردووه‌و رۆڵ � ‌‬ ‫س��ی��اس�ی‌‌و پ�ه‌رل�ه‌م��ان� ‌‬ ‫ی په‌كخستووه‌”‪.‬‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫چاودێریكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دی��ار ‌‬ ‫ی هه‌ڵسوڕاوێك ‌‬ ‫عوسمان بانیماران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ������ۆڕان ب���ۆ ده‌س����ت����وور وت � ‌‬ ‫ب����زوت����ن����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن��ێ��وان یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫“ئ���ه‌و رێككه‌وتنه‌ ‌‬ ‫ی ك��وردو‬ ‫ی گ�ه‌ل� ‌‬ ‫ی ب���ه‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی هه‌رێمیش‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫به‌سیستماتیككردن ‌‬ ‫ی حیزبی‌‌و‬ ‫ی ستراتیژ ‌‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانی‌‌و تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی نێوان بنه‌ماڵه‌كان ‌‬ ‫خێزان ‌‬ ‫ی ئ �ه‌و دوو‬ ‫ی ب��ه‌رژه‌وه‌ن��د ‌‬ ‫ب���ووه‌و ل�ه‌س�ه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی ه����ه‌ردوو بنه‌ماڵ ‌ه ئ �ه‌و رێككه‌وتن ‌ه‬ ‫ح��ی��زب�ه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ له‌ناو‬ ‫ك��راوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ناتوانرێت ئه‌و خااڵنه‌ ‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌دا ب��اس��ك��راوه‌‪ ،‬جێبه‌جێبكرێت‪،‬‬ ‫ی ح��ك��وم�ه‌ت‌و شه‌فافیه‌ت‌و‬ ‫ل � ‌ه (چ��االك��ك��ردن� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر ‌‬ ‫ی ئیداره‌‌و خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫شاره‌كان‌و ‪.....‬هتد)”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی “ئ �ه‌م رێككه‌وتننام ‌ه پارت ‌‬ ‫ی وت� ‌‬ ‫بانیماران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب��چ��وك��ك��رده‌وه‌و قوربان ‌‬ ‫ب�ه‌ه��ێ��زك��ردو یه‌كێت ‌‬ ‫ی رێ��ك��ك �ه‌وت��ن��ن��ام �ه‌ك �ه‌ش‬ ‫ی ده‌س���ت��� ‌‬ ‫س����ه‌ره‌ك���� ‌‬ ‫ی هه‌رێم‌و میلله‌ت بوو”‪.‬‬ ‫هاوواڵتیان ‌‬

‫داواده‌كرێت مامه‌ڵه‌كردن به‌نه‌وته‌وه‌‪ ،‬له‌چنگی حكومه‌ت ده‌ربهێندرێت‬ ‫“دۆسیه‌ی نه‌وت له‌ده‌ستی حكومه‌ت نه‌بێت‪ ،‬مه‌ترسی ئه‌زموونی حكومه‌تی دیكتاتۆری‌و گه‌نده‌ڵ ده‌ڕه‌وێته‌وه”‬ ‫معاز فه‌رحان‬ ‫داواده‌ك�����رێ�����ت ده‌ره���ێ���ن���ان‌و داه�����ات‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن به‌نه‌وته‌وه‌ له‌بری حكومه‌ت بدرێته‌‬ ‫كۆمسیۆنێكی س �ه‌رب �ه‌خ �ۆ‌و ب��ی�لای�ه‌ن‌و له‌ژێر‬ ‫ده‌س��ت��ی حكومه‌تدا ده‌ربهێنرێت‪ .‬ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ی‌‬ ‫ملمالنێیه‌كان مه‌ترسی گه‌وره‌یان لێنه‌كه‌وێته‌وه‌‌و‬ ‫داهاتی نه‌وتیش شه‌فافبێت‪.‬‬ ‫رێ��ك��خ��راوی مه‌سه‌له‌ ك�ه‌ ل �ه‌ب��واری ئابووریدا‬ ‫ك���ارده‌ك���ات‪ ،‬ل���ه‌م���اوه‌ی ن��ێ��وان ‪4‬ی ئ���ازاری‬ ‫‪ 2010‬ت��اوه‌ك��و كۆتایی مانگی ته‌مموزی‬ ‫‪ ،2010‬به‌پاڵپشتی ئاژانسی (‪)UNOPS‬و‬ ‫به‌هاوكاری یه‌كێتی ئه‌وروپا (‪ )EU‬له‌سنووری‬ ‫پارێزگای هه‌ولێر كاریان له‌سه‌ر پرسی نه‌وت‌و‬ ‫غ���از ك���رد ب �ه‌ئ��اراس��ت �ه‌ی (ه��وش��ی��ارك��ردن �ه‌وه‌و‬ ‫راوه‌رگرتن)ی هاوواڵتیان‪.‬‬ ‫ل���ه‌وم���اوه‌ی���ه‌دا ئ���ه‌و رێ��ك��خ��راوه‌ ك���اری ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫ئ��ه‌و م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ی�ه‌ ك����ردووه‌‪ ،‬ب��ۆی ده‌رك���ه‌وت���ووه‌‬ ‫كه‌ملمالنێیه‌كان له‌سه‌ر نه‌وت چ له‌ناو خۆی‬ ‫هه‌رێم‌و حیزبه‌ كوردستانییه‌كاندا‪ ،‬چ له‌نێوان‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‌و ناوه‌ند تادێت توندتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ندێكجاریش گه‌یشتووه‌ته‌ ئه‌و راده‌یه‌ی‌‬ ‫“بۆنی خوێنی لێدێت”‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و رێ���ك���خ���راوه‌ ل �ه‌ك��ۆت��ای��ی ئ���ه‌و ك���اره‌ی���دا‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌مه‌ترسی ئ�ه‌و ملمالنێیانه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ ك �ه‌ه �ه‌ردوو حكومه‌تی به‌غداو‬ ‫هه‌ولێر به‌رپرسن له‌و گرفتانه‌ی كه‌هه‌یه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫ب�ه‌وه‌ده‌ده‌ن كه‌مه‌ترسی گه‌وره‌ ئه‌وه‌یه‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫تێكه‌ڵ ب�ه‌و ملمالنێیه‌ بكرێت‌و ده‌رئه‌نجامی‬ ‫“كاره‌ساتبار”ی لێبكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬

‫عه‌بدوڵاڵ خالید به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ مه‌سه‌له‌‬ ‫به‌ده‌ستووری وت “ل���ه‌‪2003‬وه‌ تائێستا جۆر‌ه‬ ‫ناشه‌فافییه‌تێك هه‌یه‌‪ ،‬نازانرێت داهاتی‌ ئه‌و‬ ‫نه‌وته‌ له‌چیدا به‌كارده‌هێنرێت؟”‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ “ب��اش��ت��ری��ن چ����اره‌س����ه‌ر ك�ه‌ئ��ێ��م�ه‌‬ ‫پێشنیازمان ك����ردووه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ك�ه‌ئ�ه‌م داهاته‌‬ ‫له‌ده‌ستی‌ حكومه‌ت بێته‌ ده‌ره‌وه‌‌و بچێته‌ ده‌ستی‌‬ ‫كۆمسیۆنێك یان ئه‌نجومه‌نێك”‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری‌ س �ه‌ن��ت �ه‌ری‌ م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ پێیوایه‌‬ ‫باشترێكه‌ ئ �ه‌و كۆمسیۆنه‌ له‌ژێر چاودێری‌‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��دا ب��ێ �ت‌و راس��ت �ه‌وخ��ۆ ب �ه‌ه��اوك��اری‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان كاری ده‌رهێنانی نه‌وت‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ به‌نه‌وته‌وه‌ بكات‪ .‬وتی‌ “ئێمه‌ له‌و كاره‌ی‌‬ ‫كردوومانه‌ بۆمان ده‌ركه‌وتووه‌‪ ،‬كه‌باشتره‌ به‌شێك‬ ‫له‌و داهاتی نه‌وته‌ راسته‌وخۆ بدرێت به‌خه‌ڵك‪،‬‬ ‫ئه‌ویتریش شه‌فافه‌یه‌تی‌ تێدا به‌كاربهێنرێت‌و بۆ‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و واڵته‌”‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی فراكسیۆنی گ��ۆڕان‪ ،‬له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ده‌رهێنان‌و داهاتی‌‬ ‫نه‌وت هه‌ر له‌ژێر چاودێری‌ په‌رله‌مانیشدا بێت‬ ‫ئه‌ویش هه‌ر وه‌ك حكومه‌ت ده‌كات‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت �ی‌ ه�ه‌ی�ه‌ له‌حكومه‌ت ه �ه‌ر ئه‌ویشه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ هه‌یه‌ له‌په‌رله‌ماندا‪.‬‬ ‫عه‌دنان عوسمان پێشنیاریكرد ئه‌نجومه‌نێكی‬ ‫شه‌فاف هه‌بێت ئه‌و كاره‌ی‌ پێبسپێردرێت‌و وتی‌‬ ‫“ئه‌نجومه‌نێكی‌ بااڵی‌ وزه‌ هه‌بێت له‌كوردستاندا‬ ‫كه‌هه‌م حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و ئۆپۆزیسیۆنیش‬ ‫ئاگاداری‌ ورده‌كارییه‌كان بێت‌و شه‌فانه‌ بێت‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك بێت شتی‌ نهێنی‌ تێدا نه‌بێت‪ ،‬بۆندو‬

‫حساباتی‌ نهێنی‌ تێدا نه‌بێت”‪.‬‬ ‫ع�����ه‌دن�����ان ع���وس���م���ان پ���ش���ت���ڕاس���ت���ی���ك���رده‌و‌ه‬ ‫ك �ه‌م��ل��م�لان��ێ��ی �ه‌ك��ان ل���ه‌س���ه‌ر داه���ات���ی ن���ه‌وت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی ف��راوان په‌ره‌یانسه‌ندووه‌‪ ،‬گله‌یی‬ ‫كرد كه‌ له‌دوای‌ رووخانی‌ حكومه‌تی به‌عسه‌وه‌‬ ‫نه‌توانراوه‌ له‌عێراقدا یاسایه‌كی‌ نویێ‌ نه‌وت‬ ‫ده‌ربكرێت‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و پێیوایه‌ ك�ه‌ ل�ه‌ئ��ای��ن��ده‌دا یه‌كێك له‌كێشه‌‬ ‫ه �ه‌ره‌ گ �ه‌وره‌ك��ان كێشه‌ی‌ ن �ه‌وت ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬وتی‌‬ ‫“له‌وانه‌یه‌ مه‌سه‌له‌ی‌ ن �ه‌وت یه‌كێك بێت له‌و‬ ‫كێشه‌ ئاڵۆزه‌ زۆر هه‌ستیارانه‌ی‌ كه‌ له‌ئاینده‌دا‬ ‫توشمانده‌بێته‌وه‌و رووبه‌ڕووی‌ ده‌بینه‌وه”‪.‬‬ ‫عه‌دنان نیگه‌ران بوو به‌وه‌ی‌ كه‌كورد له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایی‌‌و نه‌وتدا له‌حكومه‌تی‌ عێراقدا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا هه‌ست به‌بوونی‌ كورد له‌و دوو وه‌زاره‌ته‌‬ ‫نه‌كراوه‌‪ .‬رێكخراوی مه‌سه‌له‌ به‌پشتبه‌ستن به‌و‬ ‫ده‌رئه‌نجامانه‌ی كه‌به‌ده‌ستهاتوون له‌وه‌رگرتنی‬ ‫رای ه����ه‌زاران ه��اوواڵت��ی ل �ه‌س �ه‌ر ئ �ه‌و ب��واره‌‬ ‫ك �ه‌ن �ه‌وت‌و غ���ازه‌‪ ،‬رای��ده‌گ�ه‌ی��ن��ێ��ت كه‌پێویسته‌‬ ‫“دۆسیه‌ی ن�ه‌وت له‌ده‌ستی حكومه‌ت نه‌بێت‬ ‫(هه‌رێم‌و ناوه‌ند) بۆ ئه‌وه‌ی مه‌ترسی ئه‌زموونی‬ ‫حكومه‌تی دیكتاتۆری‌و گه‌نده‌ڵ‌و شه‌ڕخواز‬ ‫دووباره‌ نه‌بێته‌وه‌”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها پێیانوایه‌ كه‌داهاتی نه‌وت باشترێكه‌‬ ‫بخرێته‌ سندوقێكه‌وه‌و به‌شێكیان راسته‌وخۆ بدرێت‬ ‫به‌هاوواڵتیانی عێراق به‌پێی یاسایه‌ك‌و به‌بێ‬ ‫جیاوازی نه‌ته‌وه‌یی‌و تایفی‌و ره‌گه‌زیی‌و ته‌مه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شه‌كه‌ی دیكه‌شی ب��ۆ ب���واری په‌ره‌پێدانی‬ ‫واڵت ته‌رخانبكرێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌و ك��اره‌ له‌الیه‌ن‬

‫كۆمسیۆنێكی س�ه‌رب�ه‌خ��ۆو ل�ه‌ژێ��ر چ��اودێ��ری‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان‌و ه��اوك��اری نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كاندا‬ ‫به‌ڕێوه‌ بچێت‪.‬‬ ‫ت��ائ��ێ��س��ت��ا ل���ه‌ك���وردس���ت���ان���دا داه���ات���ی ن���ه‌وت‬ ‫به‌ناشه‌فافی ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌و نه‌وته‌ی‌‬ ‫له‌مه‌رزه‌كانه‌وه‌ ده‌نێردرێته‌ واڵتانی دراوس �ێ‌و‬ ‫ب�ه‌ق��اچ��اغ ن��اوده‌ب��رێ��ت‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌رچ��ی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كان رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌حسابی‬ ‫تایبه‌تیان به‌و نه‌وته‌ كردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫رێكخراوی مه‌سه‌له‌ ده‌ڵێت له‌وه‌رگرتنی رای‬ ‫ه��اوواڵت��ی��ان��دا ده‌رك���ه‌وت���ووه‌‪ ،‬خ�ه‌ڵ��ك ده‌ی �ه‌وێ��ت‬ ‫كه‌پره‌نسیپی شه‌فافییه‌ت په‌یڕه‌وبكرێت له‌بواری‬ ‫نه‌وت‌و سامانی سروشتی‌و تێكڕای داهاته‌كانی‬ ‫ئ�ه‌و ب��واره‌ رابگه‌یه‌ندرێت له‌گه‌ڵ چۆنیه‌تی‬ ‫خه‌رجكردنی‪.‬‬ ‫كه‌ریم حه‌سه‌ن س�ه‌رۆك�ی‌ به‌شی‌ ئه‌ندازیاری‌‬ ‫ن��ه‌وت ل�ه‌زان��ك��ۆی‌ ك��ۆی�ه‌‪ ،‬پێیوایه‌ كه‌ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ بێته‌ پێشه‌وه‌ كه‌نه‌وت له‌ده‌ستی‌‬ ‫حكومه‌تدا نه‌مێنێت‌و بدرێت به‌كۆمسیۆنێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌بێـ ره‌چاوی دوو الیه‌ن بكرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ “ده‌ب���ێ���ت ل���ه‌و ح��اڵ �ه‌ت �ه‌دا الی�ه‌ن��ی‬ ‫ئاسایش له‌به‌رچاو بگیرێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ده‌بێت پرسیاری ئه‌وه‌ بكرێت‪ ،‬ئایا پڕۆژه‌ی‌‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ ئه‌مه‌ له‌واڵتانی‌ تریش كراوه‌ تا لێره‌‬ ‫بكرێت‌و سه‌ركه‌وتوو بێت”‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ ئه‌ندازیاری‌ نه‌وت له‌زانكۆی‌‬ ‫كۆیه‌‪ ،‬پێیوایه‌ ده‌بێت ئه‌و كۆمسیۆنه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫س �ه‌رك �ه‌وت��ووب��ێ��ت‪ ،‬داه��ات��ی ن���ه‌وت به‌شێكی‬

‫بۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌ ته‌رخانبكات كه‌نه‌وته‌كه‌ی‌‬ ‫لێده‌رده‌هێنرێت‪ ،‬وتی‌ “ئه‌و كۆمسیۆنه‌ش ده‌بێت‬ ‫به‌پێی‌ یاساو ده‌ستووری‌ عێراق یان كوردستان‬ ‫بێت”‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و م��ام��ۆس��ت��ای�ه‌ی زان��ك��ۆ رای��گ�ه‌ی��ان��د كه‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ شه‌فافیه‌ت له‌نه‌وتدا تائێستا‬ ‫ته‌نها وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتییه‌كان ده‌زانێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم وتی‌ “له‌ڕاستیدا ئێمه‌ سودمه‌ندنه‌بووین‬ ‫له‌زۆرشتی‌ نه‌وتدا‪ ،‬گرێبه‌ستی‌ نه‌وتی‌‌و هێنانی‌‬ ‫كۆمپانیاكان ئێمه‌ كه‌ كه‌سانی‌ پسپۆڕین زۆر‬ ‫ئ��اگ��اداری��ان نین‪ ،‬ب��ڕب��ڕه‌ی‌ پشتی‌ ئ��اب��ووری‌‬ ‫عێراق له‌‪ %97‬له‌سه‌رنه‌وته‌‪ ،‬شتێكی‌ سروشتیه‌‬ ‫كه‌ملمالنێ له‌سه‌رنه‌وت بكرێت”‪.‬‬ ‫ع���ه‌دن���ان وت����ی‌ “ئ���ه‌گ���ه‌ر ن�����ه‌وت ب���ه‌ده‌س���ت‬ ‫كۆمه‌ڵێك م��اف��ی��او ك��ۆم��پ��ان��ی��اوه‌ بێت به‌بێ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ك��ی ی��اس��ای��ی ك��ارب��ك��ات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بێگۆمان ن �ه‌ك به‌ته‌نها ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫دیكتاتۆر به‌رهه‌مده‌هێنێت‪ ،‬به‌ڵكو ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫مافیای‌ زۆر خه‌ته‌رناك له‌واڵته‌كه‌ی‌ ئێمه‌دا‬ ‫دروستده‌بێت”‪.‬‬ ‫توانا ئه‌حمه‌د به‌رپرسی راگه‌یاندنی سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت پێیوایه‌ ده‌رهێنانی ن �ه‌وت له‌ژێر‬ ‫چنگی حكومه‌ت‪ ،‬ده‌بێت لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫بكرێت‌و ه �ه‌روا به‌ئاسانی ناكرێت‌و كارێكی‬ ‫قورسه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسی راگه‌یاندنی س�ه‌رۆك��ی حكومه‌ت‬ ‫وت���ی‌ “ئ�����ه‌وه‌ ده‌ب���ێ���ت ل���ه‌گ���ه‌ڵ ح��ك��وم �ه‌ت‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانی دارای�ی‌و سامانه‌ سروشتییه‌كان‬ ‫گفتوگۆ بكرێت”‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪4‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫رووداوی هه‌فته‌‬

‫كوشتوبڕی رۆمه‌كانی ساڵی ‪ 1955‬له‌دژی كورده‌كان دووباره‌بووه‌وه‌‬ ‫ی ئۆپه‌راسیۆنه‌كانیش له‌هه‌ڵكشاندان‬ ‫ی توركیا‌و قه‌باره‌ ‌‬ ‫ی سوپا ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‌و قوربانییه‌كان ‌‬ ‫هێرش بۆ سه‌ر كورده‌كان درێژه‌ ‌‬ ‫محه‌مه‌د عه‌لی‌ كه‌مال‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كی گ �ه‌وره‌ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ به‌هۆی‬ ‫ئه‌و توند‌وتیژی‌و هێرشانه‌ی‌ توركیاوه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫ك��ورده‌ك��ان‌و الیه‌نگیری هێزه‌كانی پۆلیس‌و‬ ‫دژایه‌تیكردنی كورده‌كان‪ ،‬درێژه‌ ده‌كێشێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌شدا قوربانییه‌كانی سوپای‬ ‫ت��ورك��ی��او ق���ه‌ب���اره‌ی‌ ئ��ۆپ�ه‌راس��ی��ۆن�ه‌ك��ان��ی��ش‬ ‫زیاتربووه‌‪.‬‬ ‫ك��ورده‌ك��ان رووداوه‌ك���ان���ی‌ شارۆچكه‌كه‌یان‬ ‫ب�ه‌ق�ه‌ت��ڵ��وع��ام�ه‌ك��ان�ی‌ ش���اری‌ ئه‌سته‌نبوڵ‌‬ ‫ک��ه‌‌س��اڵ �ی‌ ‪1955‬دا ل�����ه‌‌دژی‌ رۆم���ه‌ك���ان‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ده‌چوێنن‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ �ه‌وه‌ی‌ به‌هۆی‌ وتاره‌كانی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫ل��ه‌ره‌ج��ه‌ب ته‌ییب ئ �ه‌ردۆگ��ان �ی‌ س�ه‌رۆك�ی‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫پارتی‌ داد‌وگه‌شه‌پێدان‌و سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫واڵته‌‌و ده‌وڵ�ه‌ت باخچه‌لی‌ سه‌رۆكی‌ پارتی‌‬ ‫بزووتنه‌و‌هی‌ نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌ مه‌هه‌په‌وه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫ریفراندۆم له‌باره‌ی‌ بڕگه‌ په‌سه‌ندكراوه‌كانی‌‬ ‫ده‌ستووری‌ ئه‌و واڵته‌وه‌‪ ،‬له‌چه‌ندین ناوچ ‌هی‌‬ ‫ج��ی��اوازی‌ واڵت �ی‌ توركیا هێرشكرایه‌ سه‌ر‬ ‫سه‌ر‌و ماڵی‌ هاواڵتییه‌ كورده‌كان‪ ،‬هاوكات‬ ‫قوربانییه‌كانی‌ نێو ریزه‌كانی‌ سوپای‌ توركیا‌و‬ ‫ه �ه‌روه‌ك ژم��اره‌‌و قه‌باره‌ی‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كان‬ ‫له‌هه‌ڵكشاندان‪ .‬كورده‌كانیش نایانه‌وێت پرسی‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی‌ كورد ببێته‌ قوربانی‬ ‫سیاسه‌تی توند‌وتیژی توركیا‪.‬‬ ‫رۆژی‌ دووش �ه‌م��م �ه‌ ب �ه‌ه��ۆی‌ ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆمبێكی‌ چێنراوه‌وه‌ له‌شاری‌ دیاربه‌كری‌‬ ‫ك���وردس���ت���ان‪ ،‬ش����ه‌ش س����ه‌رب����ازی‌ س��وپ��ای‌‬ ‫ت��ورك��ی��ا ب��ری��ن��دارب��وون‌و ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ری��ش��دا‬ ‫س��وپ��ا ئ��ۆپ�ه‌راس��ی��ۆن��ێ��ك�ی‌ ب��ه‌رف��راوان��ی‌ بۆ‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی‌ ئ�ه‌و ناوچانه‌ له‌چه‌كدارانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ ده‌ستپێكرد‪.‬‬ ‫ه���اوك���ات‌و ب �ه‌ه��ۆی‌ وت��اره‌ك��ان��ی‌ ه �ه‌ری �ه‌ك‬ ‫ل���ه‌ڕه‌ج���ه‌ب ت�ه‌ی��ی��ب ئ����ه‌ردۆگ����ان‌و ده‌وڵ����ه‌ت‬ ‫باخچه‌لییه‌وه‌ له‌باره‌ی‌ ریفراندۆم‪ ،‬ئێواره‌ی‌‬ ‫رۆژی‌ ی�ه‌ك��ش�ه‌م��م�ه‌ ژم���اره‌ی���ه‌ك ت��ورك �ی‌‬

‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌پ�ه‌رس��ت له‌شارۆچكه‌ی‌ ئینه‌گۆلی‌‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگای‌ بورسا‪ ،‬هێرشیانكرده‌ سه‌ر‬ ‫ماڵ‌و شوێنی‌ كاره‌كانی‌ ئه‌و كوردانه‌ی‌ له‌و‬ ‫شارۆچكه‌یه‌ نیشته‌جێن‪ ،‬س �ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و‌هی‌‬ ‫زه‌ره‌ر‌و زیانێكی‌ زۆری‌ مادیان پێ گه‌یاندن‪،‬‬ ‫چه‌ندین كه‌سیش برینداربوون‪.‬‬ ‫پ��ارت �ی‌ ئ��اش��ت��ی‌‌و دی��م��وك��راس��ی (ب��ه‌ده‌پ��ه‌)‬ ‫ب �ه‌ه��ۆی ئ���ه‌و رووداوه‌وه‌ ل��ی��ژن�ه‌ی�ه‌ك�ی‌ بۆ‬ ‫به‌دواداچوونی‌ رووداوه‌كه‌‌و ئه‌و ره‌شه‌كوژییه‌ی‌‬ ‫دژی‌ ك��ورده‌ك��ان�ی‌ شارۆچكه‌ی‌ ئینه‌گۆل‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬پێكهێناوه‌‪ ،‬كه‌ له‌په‌رله‌مانتاران‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ بااڵكانی‌ پارته‌كه‌ پێكهاتوون‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ ئه‌و لیژنه‌یه‌ له‌چه‌ند رۆژی‌ داهاتوودا‬ ‫ره‌وان �ه‌ی‌ شارۆچكه‌كه‌ بكرێت‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫ل���ه‌و‌هی‌ ب�ه‌رپ��رس��ان�ی‌ پ��ارت�ه‌ك�ه‌ په‌یوه‌ندییان‬ ‫ب�ه‌وه‌زی��ری‌ ناوخۆ‌و پارێزگار‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ئ��اس��ای��ش�ه‌وه‌ ك����ردووه‌ ب��ۆ ئ��اگ��ادارب��وون له‌و‬ ‫رووداوانه‌‪.‬‬ ‫سری ساكك په‌رله‌مانتاری‌ به‌ده‌په‌ به‌ماڵپه‌ری‌‬ ‫ف���ورات���ی‌ رای���گ���ه‌ی���ان���دووه‌ ك �ه‌گ��ف��ت��وگ �ۆ‌و‬ ‫به‌دواداچوونه‌كانیان له‌باره‌ی‌ ئه‌و هێرشانه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام���ن‪ ،‬وت��ی‌ « پێویسته‌ ه �ه‌م��ووان‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ به‌رپرسیارێتییه‌وه‌ ره‌فتار بكه‌ین»‪.‬‬ ‫سری وتی «نابێت پرسه‌كه‌مان كه‌چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌ی‌ كورده‌‪ ،‬بكه‌ینه‌ قوربانی‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫توندوتیژی‌»‪.‬‬ ‫س��اك��ك پ��ێ��ی��وای �ه‌ ب��ن��اغ �ه‌ی‌ رووداوه‌ك�������ان‬ ‫له‌وته‌ی‌ به‌رپرسێكی‌ بااڵی‌ شاره‌كه‌وه‌ دێت‪،‬‬ ‫كه‌وتویه‌تی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌م كاره‌یان ئه‌نجامداوه‌‬ ‫خاك‌و واڵتی‌ خۆیان خۆشده‌وێت‪.‬‬ ‫پ���ه‌رل���ه‌م���ان���ت���اره‌ك���ه‌ی‌ ب���ه‌ده‌پ���ه‌ ئ���ام���اژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌شدا ئه‌وان لێكۆڵینه‌وه‌ له‌قسه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و‌هی‌ بووه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی‌ هێرشبكرێته‌ س�ه‌ر كورده‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫شارۆچكه‌یه‌‌و هانده‌ری‌ توندوتیژی‌ بووه‌‪.‬‬ ‫هاوكات سه‌باحه‌ت تونجه‌ل په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫ب���ه‌ده‌پ���ه‌ش رووداوه‌ك����ان����ی‌ ش��ارۆچ��ك�ه‌ك� ‌هی‌‬ ‫به‌قه‌تڵوعامه‌كانی‌ ش���اری‌ ئه‌سته‌نبوڵی‌‬ ‫فاشیسته‌كان له‌ساڵی‌ ‪1955‬دا ك �ه‌دژی‌‬

‫رۆمه‌كان ئه‌نجامیانداوه‌‪ ،‬چواند‌و رایگه‌یاند‬ ‫«ل �ه‌ڕاس��ت��ی��دا ئ���ه‌و ك��ل��ت��ووره‌ ق��ێ��زه‌ون �ه‌ هی‌‬ ‫ئه‌مڕۆ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌گه‌ر بۆ ئه‌و رووداوانه‌‬ ‫بگه‌ڕێینه‌وه‌ كه‌ له‌ماوه‌ی‌ ساڵی ڕاب��ردوودا‬ ‫بوون‪ ،‬ئه‌وه‌مان بۆ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ساناترین‬ ‫رووداو هه‌ڵگێردراوه‌ته‌وه‌‌و خراوه‌ته‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫كێش ‌هی‌ كورد‌و توركه‌وه‌»‪.‬‬ ‫تونجه‌ل پێیوایه‌ ئه‌وه‌ له‌قه‌تڵوعامه‌كانی‌ ساڵی‌‬ ‫‪1955‬ی‌ فاشیسته‌كان ده‌چ��ێ��ت ك �ه‌دژی‌‬ ‫رۆمه‌كان له‌شاری‌ ئه‌سته‌نبوڵ ئه‌نجامیاندا‪.‬‬ ‫رای��گ �ه‌ی��ان��د «ده‌س��ت��درێ��ژی��ك��ردن ب��ۆ س�ه‌ر‬ ‫كورده‌كان‌و سووتاندنی‌ شوێنی‌ كاره‌كانیان‌و‬ ‫به‌ردبارانكردنی‌ خانوو ‌و ماڵه‌كانیان‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌خ��ات كه‌نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌كانی‌ ئه‌و واڵته‌‬

‫له‌چ ئاستێكی‌ نه‌ته‌وه‌په‌رستیدان»‪.‬‬ ‫ت��ون��ج �ه‌ل وت���ی «ل���ه‌ب���ن���ه‌ڕه‌ت���دا ك��ێ��ش�ه‌ك��ان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و په‌یام‌و وتان ‌هی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌سه‌رۆكه‌كانی‌ ئاكه‌په‌‌و مه‌هه‌په‌ داویانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ �ه‌و وت��ان�ه‌ له‌ئاستێكدان كه‌ده‌بنه‌‬ ‫هۆی‌ پێكدادانی‌ نێوان هاوواڵتیان كه‌ئه‌وه‌ش‬ ‫زۆر ترسناكه‌‪ .‬ه �ه‌ر ئ �ه‌وه‌ش �ه‌ ده‌بێته‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بچوكترین وته‌ گه‌وره‌ترین پێكدادانی‌‬ ‫لێبكه‌وێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ل��ه‌ب��ه‌رام��ب��ه‌ری��ش��دا ح��ك��وم �ه‌ن �ی‌ ت��ورك��ی��ا‬ ‫له‌جیاتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ ل�ه‌ڕووداوه‌ك��ه‪ ‌،‬له‌سه‌ر‬ ‫زاری‌ به‌شیر ئ��ات��االی‌ وه‌زی���ری‌ ن��اوخ��ۆوه‌‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند «ئه‌مه‌ خۆنیشاندانی‌ كورده‌كانه‌‬ ‫بۆ تاریكی‌ خستنه‌سه‌ر ئه‌و ریفراندۆمه‌ی‌‬

‫كه‌بڕیاره‌ له‌سه‌ر گۆڕانكارییه‌كانی‌ ده‌ستوور‬ ‫ئه‌نجامبدرێت»‪.‬‬ ‫وتی‌ «رێگه‌ به‌و كرده‌وه‌ تێكده‌رانانه‌ ناده‌ین‌و‬ ‫ئه‌وان ‌هی‌ تێوه‌ی‌ گالون ده‌ستگیرده‌كرێن»‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات��ی��ش ئ��ێ��واره‌ی‌ رۆژی‌ دووش�ه‌م��م�ه‌‬ ‫ل���ه‌ش���اری‌ ه��ات��ای‌ ل�ه‌ئ�ه‌ن��ج��ام�ی‌ هێرشێك‬ ‫بۆ سه‌ر ئۆتۆمبێلێكی‌ پۆلیس ‪ 3‬پۆلیس‬ ‫كوژران‌و یه‌كێكی‌ دیكه‌ش برینداربوو‪.‬‬ ‫له‌دوایین روونكردنه‌وه‌شدا به‌ده‌په‌ رووداو ‌و‬ ‫هێرشه‌كانی‌ ش��اری‌ ئینه‌گۆل بۆ وته‌كانی‌‬ ‫ب��ه‌رپ��رس��ان ده‌گ �ه‌ڕێ��ن��ێ��ت �ه‌وه‌ ك��ه‌ ل����ه‌ڕووی‌‬ ‫هه‌ستنه‌كردن به‌لێپرسراوێتییه‌وه‌‌و به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫ه��ان��دان ب��ۆ توندوتیژی‌ وت��اره‌ك��ان دراون‌و‬ ‫په‌یامه‌كان به‌خه‌ڵك گه‌یه‌نراون‪.‬‬

‫كێشه‌ ‌ی كورد ته‌نها به‌دیالۆگی‌ سیاسی چاره‌سه‌رده‌كرێت‬

‫ی په‌كه‌ك ‌ه بۆ ده‌ستوور‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬

‫ئا‪ :‬فه‌رمان چۆمانی‌‬

‫په‌كه‌كه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ت��ورك��ی��ا ه�ه‌ن��گ��او ب��ۆ سه‌لماندنی‌ مافه‌‬ ‫سیاسی‌ و مه‌ده‌نییه‌كانی‌ ك��ورد بنێت‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وا ئه‌وانیش پێبه‌پێی‌ ئ �ه‌و هه‌نگاوانه‌‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ چه‌ك ده‌بن‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر پارتی‌ كرێكارانی‌‬ ‫كوردستان په‌كه‌كه‌ جارێكیتر بانگه‌وازی‌‬ ‫ئاگربه‌ستی‌ به‌رامبه‌ر توركیا راگه‌یاند‪ ،‬به‌و‬ ‫مه‌رج ‌هی‌ توركیا دان به‌مافه‌كانی‌ كورد‬ ‫بنێت‌و قه‌ده‌غه‌كردنی‌ كورد له‌ده‌ستووری‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ توركیا گۆڕانی‌ به‌سه‌ردا بێت‪.‬‬ ‫ئ �ه‌ح��م �ه‌د ده‌ن���ی���ز ب��ه‌رپ��رس��ی‌ ك��ۆم��ی��ت�ه‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌و‌هی‌ په‌كه‌كه‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور‬ ‫ده‌ڵێت كێش ‌هی‌ كورد كێشه‌یه‌كی‌ سیاسیه‌‪،‬‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ب �ه‌ش��ێ��و‌هی‌ دی���ال���ۆگ‌و سیاسی‌‬ ‫چاره‌سه‌ربكرێت‪ ،‬وتی‌ «به‌شه‌ڕ هیچمان‬ ‫ناتوانین یه‌كتر له‌ناوببه‌ین‪ ،‬گه‌لی‌ كورد‬

‫ده‌یه‌وێت له‌سه‌ر خاكی‌ خۆی‌ زمان‌و چاندو‬ ‫ناسنامه‌ی‌ خۆی‌ به‌كاربێنێ‌‪ ،‬بانگه‌واز ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاگربه‌ستی‌ ئێمه‌ش له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌‬ ‫بوو»‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ده‌نیز ده‌ڵێت په‌كه‌كه‌ پێیوایه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ی‌ كێشه‌ی‌ كورد‪ ،‬پێویست ده‌كات‬ ‫ه�ه‌ردوو ال سه‌ره‌تا شه‌ڕ رابگرن‪ ،‬ئارته‌ش‬ ‫ئ��ۆپ �ه‌راس��ی��ۆن راب��وه‌س��ت��ێ��ن��ێ‌‌و پ�ه‌ك�ه‌ك�ه‌ش‬ ‫چ��االك��ی‌ ن���ه‌ك���ات‪ ،‬پ���اش���ان گ��ی��راوان �ی‌‬ ‫سیاسی‌ كه‌بێ‌ ت��اوان گیراون‌و ژماره‌یان‬ ‫له‌ ‪ 1600‬كه‌س زیاتره‌ به‌ر ببن‪ ،‬لیژنه‌یه‌ك‬ ‫له‌ناو په‌رله‌مان دروستبكرێت‌و گۆڕان له‌و‬ ‫مادانه‌دا بكات كه‌ئینكاری‌ كورد ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌و ماده‌یه‌ نه‌مێنێ‌ كه‌ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌توركیا ده‌ژین هه‌موو توركن‪ ،‬له‌ده‌ستوور‬ ‫مافی‌ پ�ه‌روه‌رده‌ی‌ زمان به‌كوردی‌ بدرێته‌‬ ‫كوردو رێگه‌ به‌تێكۆشینی‌ سیاسی‌ بدرێت‪،‬‬

‫وتی‌ «وه‌ك سه‌رۆك ئاپۆ ده‌ڵێت‪ :‬زه‌مانه‌ت‬ ‫بۆ كورد هه‌بێت‪ ،‬كه‌ئه‌وانه‌ بكرێن هه‌نگاو‬ ‫به‌هه‌نگاو په‌كه‌كه‌ چ�ه‌ك ده‌خ��ات�ه‌ دواوه‌و‬ ‫چه‌ك به‌كارناهێنێ‌»‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌ن��ی��ز ن��ه‌ی��ش��ارده‌وه‌ كه‌گومانیان‬ ‫له‌هه‌نگاوه‌كانی‌ ئاكه‌په‌ هه‌یه‌‪ ،‬ده‌ڵێت توركیا‬ ‫به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنێك ده‌چێت‪ ،‬ئاكه‌په‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ئه‌نجامی‌ باش بێت‪ ،‬وتی‌‬ ‫«بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش سیاسه‌تی‌ رۆژان�ه‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌وڵه‌ت ده‌یه‌وێت له‌رێگای‌ ئاكه‌په‌‬ ‫كورد به‌كاربێنێ‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌زانێت نه‌ته‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ورد ل �ه‌ ‪%90‬ی‌ ئیسالمه‌و له‌رێگای‌‬ ‫ئ��ای��ی��ن �ه‌وه‌ ك��اری��گ��ه‌ری‌ ل��ه‌س��ه‌ر ك����وردان‬ ‫دروستبكات»‪.‬‬ ‫ده‌ن��ی��ز ده‌ڵ��ێ��ت په‌كه‌كه‌ ش �ه‌ڕ ب�ه‌چ��اره‌س�ه‌ر‬ ‫نازانێت‪ ،‬گه‌ر ده‌وڵه‌ت نیازی‌ راسته‌قین ‌هی‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا ئه‌وان ده‌ستپێشخه‌ری‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫گ��روپ�ی‌ ئاشتی‌ به‌نمونه‌ هێنایه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ری‌ په‌كه‌كه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫پێشوازینه‌كردنی‌ توركیاوه‌ له‌م رۆژان �ه‌دا‬ ‫ب �ه‌ب��ێ ئ �ه‌ن��ج��ام گ���ه‌ڕان���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ن��ی��ز وت�ی‌‬ ‫«كورد ده‌ستی‌ ئاشتی‌ درێژ كردو رێگای‌‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ری‌ پیشانی‌ ت��ورك��ی��ادا‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ توركیا فشاری زۆری‌ خسته‌ سه‌ر‬ ‫ئ �ه‌وان‌و هه‌ر قسه‌و چاالكییه‌ك كه‌كردیان‬ ‫یه‌كسه‌ر دانی‌ به‌دادگا‪ ،‬به‌مه‌ش ده‌رفه‌تی‌‬ ‫بۆ خه‌باتی‌ ئاشتی‌ نه‌هێشت‌و ئه‌وانیش‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ده‌نیز ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌سوپای‌‬ ‫توركیا ب �ه‌وپ �ه‌ڕی‌ ن��ام��رۆڤ��ان�ه‌و دڕن��دان �ه‌‬ ‫هێرشده‌كاته‌ سه‌ر ك��وردان‪ ،‬هێرش له‌سه‌ر‬ ‫ئ��ۆج �ه‌الن ل �ه‌زی��ن��دان‌و م��ن��دااڵن �ی‌ ك���وردو‬ ‫ش �ه‌ه��ی��دك��ردن �ی‌ ك��چ��ێ��ك�ی‌ ت���ه‌م���ه‌ن ‪14‬‬ ‫سااڵنی‌ كورد به‌ناوی‌ جانێ‌‪ ،‬كه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫خانه‌واده‌كه‌ی‌ له‌سه‌یران بووه‌‪ ،‬له‌دوو رۆژ‬ ‫پێش ئێستادا‪ ،‬هه‌روه‌ها شێواندنی‌ ته‌رمی‌‬ ‫گه‌ریالكانی‌ په‌كه‌كه‌و هێرشده‌كاته‌ سه‌ر‬ ‫گۆڕستانه‌كان‪ ،‬وه‌ك نمونه‌ هێنایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ن��ی��ز وت���ی‌ «پ��ێ��وی��س��ت�ه‌ خ �ه‌ڵ��ك بزانێت‬ ‫كه‌ئه‌وانه‌ ل��ه‌ده‌ره‌و‌هی‌ مافی‌ مرۆڤایه‌تی‌‌و‬ ‫ی��اس��ای‌ م��رۆڤ��ای �ه‌ت��ی‌‌و ی��اس��ای‌ ش���ه‌ڕن‪،‬‬ ‫چونكه‌ كه‌سێك كه‌مرد چۆن ئازار ده‌درێت‌و‬ ‫گۆڕه‌ك ‌هی‌ خراپ ده‌كرێت»‪.‬‬ ‫توركیا سه‌رقاڵی‌ دامه‌زراندنی‌ هێزێكی‌‬ ‫تایبه‌ت‌و پسپۆڕه‌ بۆ جێگیركردنی‌ له‌سه‌ر‬ ‫سنوور‪ ،‬ئه‌حمه‌د ده‌نیزیش ده‌ڵێت توركیا‬ ‫ه �ه‌م��وو شتێكی‌ ب�ه‌ك��اره��ێ��ن��ا ب �ه‌رام��ب �ه‌ر‬ ‫په‌كه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ش ده‌وری‌ نابێت‪ ،‬وتی‌‬ ‫«چوار رۆژ پێش ئێستا هێزێكی‌ گه‌وره‌و‬ ‫پ��ێ��ش��ك �ه‌وت��ووی‌ ه��ێ��ن��ا‪ ،‬ه �ه‌ڤ��ااڵن �ی‌ ئێمه‌‬ ‫‪ 24‬كه‌سیان لێكوشتن‪ ،‬بۆیه‌ باشتره‌ بیر‬ ‫له‌ئاشتی‌ بكه‌نه‌وه‌و واز له‌شه‌ڕ بهێنن»‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫‪7‬‬

‫تووشی گه‌وره‌ترین‬ ‫شكستبووه‌‬ ‫بازاڕی نیشتیمان له‌هه‌ولێر به‌ملیۆنان دۆالر زیانی به‌هاوواڵتیان گه‌یاندووه‌و ته‌نها له‌‪ %10‬دوكانه‌كان كراونه‌ته‌وه‌‬ ‫عه‌لی‌ بانیشاری‌ له‌هه‌ولێر‬

‫ب��ازرگ��ان��ان‌و ش��اره‌زای��ان��ی ئ��اب��ووری‌و‬ ‫خاوه‌ن دوكانه‌كانی بازاڕی نیشتیمان‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن ئه‌و بازاڕه‌ تووشی شكستهاتووه‌‌و‬ ‫ن�ه‌ی��ت��وان��ی��وه‌ س�ه‌رن��ج��ی ه��اوواڵت��ی��ان��ی‬ ‫ش��اره‌ك��ه‌ ب���ه‌الی خ��ۆی��دا رابكێشێت‪،‬‬ ‫دوك���ان���داره‌ك���ان‌و ب��ازرگ��ان �ه‌ك��ان��ی ئه‌و‬ ‫ب����ازاڕه‌ش ب���ه‌ه���ه‌زاران دۆالر زیانیان‬ ‫به‌ركه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫ب��ازاڕی نیشتیمان ‪ 7‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ب��ڕی��اری دروس��ت��ك��ردن��ی ل���ه‌س���ه‌ردراو‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمپانیای شه‌رقلئه‌وسه‌ت بۆ‬ ‫وه‌به‌رهێنان ده‌ستكرا به‌دروستكردنی‪،‬‬ ‫بڕیاربوو پرۆژه‌كه‌ له‌ماوه‌ی‌ ‪ 2‬ساڵدا‬ ‫ته‌واوبكرێت‪ ،‬به‌اڵم پاش ‪ 7‬ساڵ هێشتا‬ ‫به‌شێكی پرۆژه‌كه‌ ته‌واونه‌بووه‌‪.‬‬ ‫بازاڕی‌ نیشتیمان ده‌كه‌وێته‌ سه‌نته‌ری‬ ‫شاری هه‌ولێر‪ ،‬به‌شێكی هه‌ره‌ زۆری‬ ‫رووبه‌ره‌كه‌ی‌ كه‌ له‌سه‌ر ‪100‬هه‌زار مه‌تر‬ ‫دووجار دروستكراوه‌‪ ،‬جێگه‌ی‌ هه‌زاران‬ ‫كاسبكارو دوك��ان��داری شاره‌كه‌ بوون‪،‬‬ ‫ك�ه‌ ب�ه‌دوك��ان��ی (ل�ه‌ن��گ�ه‌ف��رۆش�ه‌ك��ان)‌و‬ ‫بازاڕی شێخه‌ڵاڵ ناوده‌بران‪ .‬به‌هه‌زاران‬ ‫كاسبكاریش به‌هۆی ئ�ه‌و پ��رۆژه‌ی�ه‌وه‌‬ ‫ب��ێ��ك��ارك �ه‌وت��ن‪ ،‬پ���رۆژه‌ك���ه‌ش ب���ه‌ڕای‬ ‫بازرگانان‌و ئابووریناسان شكستیهێناوه‌‪.‬‬ ‫پرۆژه‌كه‌ رێكالمێكی زۆری له‌الیه‌ن‬ ‫رۆژنامه‌و ته‌له‌فیزۆنه‌كانه‌وه‌ بۆ ده‌كرا‪،‬‬ ‫س��ه‌ره‌ت��ا ب��ۆ ب�ه‌ش��ێ��ك ل�ه‌ب��ازرگ��ان�ه‌ك��ان‬ ‫ج��ێ��گ��ه‌ی‌ دڵ���خ���ۆش���ی ب�����وو‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬

‫نیگه‌رانییه‌كی زۆری الی دوكاندار‌و‬ ‫ك���اس���ب���ك���اران دروس���ت���ك���رد ب����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بێكاركه‌وتوون‌و له‌توانایاندا نه‌بوو ئه‌و‬ ‫دوكانانه‌ بكڕن‪.‬‬ ‫کاسبکارانی‌ بازاڕی‌ نیشتیمان ده‌ڵێن‬ ‫زیانی‌ به‌ملیۆنان دۆالریان له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫‪ 7‬ساڵه‌دا لێكه‌وتووه‌‪ ،‬چونکه‌ به‌هۆی‬ ‫ئ��ه‌و ب�����ازاڕه‌وه‌ ب���ه‌ه���ه‌زاران کاسبکار‬ ‫له‌بازاڕه‌کانی شێخه‌ڵاڵو له‌نگه‌ی کۆن‬ ‫و ده‌ستگێڕه‌کانی ئ�ه‌و ناوچه‌یه‌ بێ‬ ‫کار که‌ووتون‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د ف �ه‌ره‌ج دوك��ان��دار له‌بازاڕی‌‬ ‫ن��ی��ش��ت��ی��م��ان‪ ،‬ك�ه‌پ��ێ��ش��ت��ر دوك��ان��ێ��ك��ی‬ ‫ل �ه‌ب��ازاڕی شێخه‌ڵاڵ ه �ه‌ب��ووه‌‌و له‌بری‬ ‫ئ��ه‌و دوك��ان �ه‌ ل��ه‌و ب����ازاڕه‌ دوكانێكی‬ ‫تری پێدراوه‌‪ ،‬وتی‌ «دوكانێكم هه‌بوو‬ ‫له‌شێخه‌ڵاڵ لێیان وه‌رگ��رت��م كه‌ ‪120‬‬ ‫هه‌زار دۆالری‌ ده‌كرد‪ ،‬كه‌چی‌ له‌پاش‬ ‫یه‌ك مانگ ئه‌و دوكانه‌ی‌ من فرۆشرا‬ ‫به‌ ‪ 160‬ه��ه‌زار دۆالر‪ ،‬وت��م ئاساییه‌‬ ‫ئومێدێكم هه‌بوو دوكانه‌كه‌م له‌نیشتیمان‬ ‫پاره‌ی‌ باشتر بكات»‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و وت��ی‌ «ب���ه‌اڵم ئێستا ك��ه‌س ‪50‬‬ ‫هه‌زار دۆالریش به‌دوكانه‌كه‌ی ئێستام‬ ‫نادات له‌بازاڕی شێخه‌ڵاڵ»‪.‬‬ ‫محمه‌د ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌ وت «س�ه‌ره‌ت��ا‬ ‫به‌رهه‌مێكی‌ باشم بۆ هێنا‪ ،‬پێموابوو‬ ‫ك��ه‌رۆژان��ه‌ قازانجێكی‌ زۆر ده‌ك���ه‌م‌و‬ ‫له‌پاش ماوه‌یه‌كیش دوكانه‌كه‌م ده‌فرۆشم‬ ‫به‌پاره‌یه‌كی‌ زیاتر له‌وه‌ی‌ كه‌كڕیوومه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ل �ه‌م��اوه‌ی‌ چه‌ند مانگێكدا ‪5‬‬

‫ه �ه‌زار دۆالرم زیانم لێكه‌وت‪ ،‬ناچار‬ ‫دوكانه‌كه‌م داخست»‪.‬‬ ‫دوكانه‌كانی بازاڕی نیشتیمان به‌سێ‬ ‫شێوه‌ دابه‌شكرا به‌سه‌ر هاوواڵتیاندا‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌دوكانه‌كان بۆ ئه‌و هاواڵتییانه‌‬ ‫بوو كه‌پێشتر له‌وێ دوكانیان هه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌شه‌كه‌ی‌ تریش بۆ دوكانداره‌كانی‌‬ ‫ش��ێ��خ�ه‌ڵ�ڵا‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ ت��ری��ش�ی‌ ب��ۆ ئ�ه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ بوو كه‌ویستی‌ كڕینی‌ دوكانیان‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا بڕێكی‌ دیاریكراو‬ ‫پاره‌ له‌هاوواڵتیان وه‌رگیرا‪.‬‬ ‫ل �ه‌ك��ۆی ‪ 2000‬دوك���ان ته‌نها ‪200‬‬ ‫دوكانی ئه‌و بازاڕه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬مه‌ترسی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌ك��رێ��ت ب�ه‌ه��ۆی ب �ه‌رده‌وام��ی‬ ‫زیانی كاسبكارانه‌وه‌ ئه‌و دوكانانه‌ش‬ ‫دابخرێن‪.‬‬ ‫س����ه‌دار م��وخ��ت��ار ی�ه‌ك��ێ��ك�ه‌ ل��ه‌خ��اوه‌ن‬ ‫دوك��ان �ه‌ك��ان �ی‌ ئ���ه‌و ب�����ازاڕه‌ كه‌ئێستا‬ ‫ك��اری‌ ئ �ه‌و فرۆشتنی‌ ئ �ه‌و به‌رهه‌مه‌‬ ‫ك��اره‌ب��ای��ان�ه‌ی�ه‌ ك�ه‌ ل �ه‌واڵت �ی‌ توركیاوه‌‬ ‫ب��ۆی دێ��ت‪ ،‬ئ �ه‌و دوك��ان��داره‌ هێما بۆ‬ ‫شكستی‌ ب��ازاڕی‌ نیشتیمان ده‌ك��ات‌و‬ ‫به‌نیشانه‌یه‌كی‌ الوازی‌ بواری‌ ئابووری‌‬ ‫هه‌ولێر ده‌ستنیشانده‌كات‪.‬‬ ‫سه‌دار موختار وتی‌ «یه‌كه‌مجار ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ كه‌دروستكرا شه‌ڕبوو له‌سه‌ری‌‬ ‫كێ دوكانی‌ به‌ر بكه‌وێت‪ ،‬كه‌س ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ بوو واسیته‌ بكات بۆ دوكانێك‪،‬‬ ‫چونكه‌ راگه‌یاندنه‌كان ریكالمێكی‌‬ ‫زۆریان بۆ كردو به‌پرۆژه‌یه‌كی‌ ئابووری‌‬ ‫باش وه‌سفیانده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم سه‌رئه‌نجام‬

‫دوكانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆم ‪120‬‬ ‫هه‌زار دۆالریان‬ ‫پێدام‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئێستا له‌بازاڕی‬ ‫نیشتیمان ‌ه‬ ‫كه‌س ‪ 50‬هه‌زار‬ ‫دۆالری پێنادات‬ ‫هیچی‌ وانه‌بوو»‪.‬‬ ‫تائێستا به‌شێكی زۆری ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫ته‌واونه‌كراوه‌‪ ،‬كه‌ له‌‪ %30‬كاره‌كانیه‌تی‪،‬‬ ‫پێشتریش ن��ه‌وزاد ه��ادی پارێزگاری‬ ‫هه‌ولێر ئاماژه‌ی‌ ب�ه‌وه‌داب��وو كه‌كه‌می‬ ‫پ���رۆژه‌ك���ان ب��ۆ ك�ه‌م��ی ب��ودج �ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫شاره‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا پرۆژه‌ی‬ ‫بازاڕی نیشتیمان ‪ 7‬ساڵه‌ ده‌ستكراوه‌‬ ‫به‌جێبه‌جێكردنی‪.‬‬ ‫شاره‌زایانی‌ بواری‌ ئابووری‌‌و وه‌به‌رهێنان‬ ‫ب��اس��ل �ه‌وه‌ده‌ك �ه‌ن ك �ه‌ب��ازاڕی‌ نیشتیمان‬

‫له‌هه‌ولێر زیانێكی‌ زۆری به‌و دوكاندار‌و‬ ‫كاسبكارانه‌ گه‌یاندووه‌‪ .‬هۆكاره‌كه‌شی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌ كه‌ له‌دروستكردنی‬ ‫ئ �ه‌و ب����ازاڕه‌دا الی�ه‌ن�ه‌ ئابوورییه‌كه‌ی‌‬ ‫لێكنه‌دراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫خ���ه‌ل���ه‌ف ره‌س�����وڵ ش�����اره‌زا ل���ه‌ب���واری‌‬ ‫ئابووری‌‌و وه‌به‌رهێنان له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ده‌ستوور ده‌ڵێت «هۆكاری‌‬ ‫شكستهێنانی‌ ب�����ازاڕی‌ نیشتیمان‬ ‫ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �ه‌وه‌ ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ل�ه‌س�ه‌ره‌ت��ادا‬ ‫ئ���ه‌و ب����ازاڕه‌ الی �ه‌ن �ه‌ ئ��اب��ووری��ی �ه‌ك �ه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رچاونه‌گیراوه‌ كه‌ ئایا له‌و بواره‌دا‬ ‫سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ستده‌هێنێت یاخود نا»‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و وت�ی‌ «ده‌ب��وای �ه‌ پشت به‌چه‌ندین‬ ‫ش������اره‌زای‌ ئ����اب����ووری‌‌و وه‌ب �ه‌ره��ێ��ن��ان‬ ‫ببه‌سترایه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ پێویست‬ ‫بكرایه‌ بۆ بازاڕه‌كه‌»‪.‬‬ ‫ج��ه‌الل��ی ح��اج �ی‌ ع �ه‌ل �ی‌ ل�ه‌ل��ی��ژن�ه‌ی‌‬ ‫دارای���������ی‌‌و ك�����اروب�����اری‌ ئ����اب����ووری‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان ده‌ڵێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پ���رۆژه‌ی���ه‌ك ل �ه‌الی �ه‌ن ه��اوواڵت��ی��ی��ان�ه‌وه‌‬ ‫گ��ل�ه‌ی��ی ل �ه‌س �ه‌رب��ێ��ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫دارایی‌‌و كاروباری‌ ئابووری‌ له‌په‌رله‌مان‬ ‫به‌دواداچوونی‌ به‌په‌له‌ی‌ بۆ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ «ب���ه‌ه���ۆی‌ دواك���ه‌وت���ن���ی‌‬ ‫پ�ه‌س�ه‌ن��دك��ردن�ی‌ ب���ودج���ه‌وه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫ل���ه‌پ���رۆژه‌ك���ان دواك����ه‌ت����وون‌و ل�ه‌ك��ات�ی‌‬ ‫خ����ۆی����دا ت�����ه‌واون�����ه‌ب�����وون‌و ت���ووش���ی‌‬ ‫شكستهێنانبوونه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم په‌رله‌مان‬ ‫له‌كاركردن بۆ دوانه‌كه‌وتنی‌ پرۆژه‌كان‬ ‫هه‌وڵی‌ ته‌واوی‌ داوه‌‌و نه‌وه‌ستاوه‌»‪.‬‬

‫به‌سێ جار نۆژه‌نكردنه‌وه‌‪ ،‬كه‌موكوڕییه‌كانی ته‌واونه‌كراوه‌‬ ‫یاریزانانی ته‌كی ‌ه ب ‌ه ‪ 50‬تیپ یه‌ك یاریگایان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌سێ جار نۆژه‌نكردنه‌و ‌ه ته‌واونه‌كراوه‌‬ ‫هه‌رێم كاوانی‌ له‌ته‌كیه‌‬ ‫ی��اری��گ��ای‌ تۆپی‌ پێی‌ ته‌كیه‌ تائێستا سێ‬ ‫ج��ار ن��ۆژه‌ن��ك��راوه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك پێویست‬ ‫نه‌توانراوه‌ كه‌موكورتییه‌كانی‌ چاره‌سه‌ربكرێت‪،‬‬ ‫شارۆچكه‌كه‌ ‪ 50‬تیپی هه‌یه‌و هه‌موو تیپه‌كانی‬ ‫چاویان بڕیوه‌ته‌ ئه‌و یاریگایه‌‪.‬‬ ‫گه‌نجان‌و وه‌رزش��ك��اران �ی‌ ناحییه‌كه‌ گله‌یی‬ ‫ده‌كه‌ن له‌به‌رامبه‌ر ته‌واونه‌كردنی‌ یارگاكه‌یان‪،‬‬ ‫دوای ئ����ه‌وه‌ی‌ س��ێ ج���ار ن��ۆژه‌ن��ك��راوه‌ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری ن��اح��ی �ه‌ك �ه‌ش داواده‌ك������ات ل�ه‌م‬ ‫وه‌رزی هاوینه‌دا یاریگاكه‌ راده‌ستی یاریزانان‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ بتوانن سوودی لێببینن‪.‬‬ ‫هیدایه‌ت ره‌حیم مامۆستای‌ وه‌رزش‌و یاریزان‬ ‫له‌ناحیه‌ی‌ ته‌كیه‌ یاریگاكه‌ وه‌ك��و پێویست‬ ‫نابینێت‪ ،‬چونكه‌ له‌دوای‌ سێ جار دابینكردنی‌‬ ‫ب��ودج �ه‌ ب��ۆ ن��ۆژه‌ن��ك��رن��ه‌وه‌ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هێشتا‬ ‫به‌ته‌واوی س��وودی لێنه‌بینراوه‌‌و یاریگایه‌كی‬ ‫باشی لێ ده‌رنه‌چووه‌‪.‬‬ ‫هیدایه‌ت ده‌ڵ��ێ��ت «داواك����ارم گرنگی‌ زیاتر‬ ‫بدرێت به‌بواری‌ وه‌رزش‌و گه‌شه‌كردنی‌ چاالكی‬ ‫وه‌رزشی‌ له‌ناحییه‌كه‌ماندا‪ ،‬به‌رپرسان‌و ئیداره‌ی‌‬ ‫ناحیه‌كه‌ ب�ه‌ئ��اگ��اب��ن ل �ه‌و كه‌موكوڕییانه‌ی‌‬ ‫له‌پرۆژه‌كاندا هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌موكوڕی‌‬ ‫یاریگاكان»‪.‬‬ ‫وه‌رزش�ه‌وان��ان گله‌یی ئ�ه‌وه‌ده‌ك�ه‌ن كه‌یاریگاكه‌‬ ‫دوای س��ێ ج��ار ن��ۆژه‌ن��ك��ردن �ه‌وه‌‪ ،‬تائێستاش‬

‫به‌ته‌واونه‌كراوی به‌نیازن بیده‌نه‌وه‌ به‌وه‌رزشه‌وانان‪.‬‬ ‫یاریگاكه‌ ئه‌گه‌رچی به‌ڕه‌سمی ن�ه‌دراوت�ه‌و‌ه‬ ‫به‌وه‌رزشه‌وانان‪ ،‬به‌اڵم وه‌رزش�ه‌وان��ان ماوه‌یه‌كه‌‬ ‫به‌ناچاری دوای ماوه‌یه‌كی زۆر دواكه‌وتن‪،‬‬ ‫یاری تێداده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ن���ازم ئ �ه‌ح��م �ه‌د‪ ،‬راه��ێ��ن �ه‌ری‌ تیپی‌ وه‌رزش���ی‌‬ ‫ئاشتی‌ له‌ناحیه‌ی‌ ته‌كیه‌ به‌ده‌ستووری‌ وت‬ ‫«رێ��ك��ك��ردن�ه‌وه‌‌و پ��ڕك��ردن�ه‌وه‌ی‌ یاریگاكه‌مان‬ ‫ب��اش نییه‌و ج���وان ن�ه‌پ�ه‌س��ت��راوه‌ت�ه‌وه‌ له‌كاتی‌‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌كه‌دا‪ ،‬دوای‌ چه‌ند یارییه‌كیش‬ ‫ئێستا بووه‌ به‌خۆڵه‌ ته‌پانی‌»‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و راه��ێ��ن�ه‌ره‌ ده‌ڵ��ێ��ت ك�ه‌ ب�ه‌ه��ۆی‌ نه‌بوونی‌‬

‫ی زۆری��ان‬ ‫ئ��اوه‌ڕۆ له‌یاریگاكه‌دا كێشه‌وگرفت ‌‬ ‫بۆ دروستبووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ل �ه‌وه‌رزی‌ زستاندا‬ ‫«له‌یاریگاوه‌ ده‌بێت به‌مه‌له‌وانگه‌»‪.‬‬ ‫حاكم عومه‌ر ف�ه‌ره‌ج ‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحیه‌ی‌‬ ‫ته‌كیه‌ ئاماژه‌ ب�ه‌وه‌ده‌ك��ات كه‌به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ماوه‌ی‌ مانگێكه‌ ده‌ستی به‌كاركردووه‌ له‌ناحیه‌ی‌‬ ‫ته‌كیه‌دا‪ ،‬بۆیه‌ ئاگاداری‌ ئه‌و نۆژه‌نكردنه‌وه‌یه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت نۆژه‌نكردنه‌وه‌كانی پێشووتر‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحیه‌ی‌ ته‌كیه‌ هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫«هێشتا یاریگاكه‌مان وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ڵێنده‌ره‌كه‌دا قسه‌مانكردووه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫كه‌موكوڕییانه‌ی‌ كه‌ له‌یاریگاكه‌دا ماوه‌»‪.‬‬

‫ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌ش��ده‌ك��ات ك�ه‌ ل�ه‌س�ه‌ر داوای‌‬ ‫ی����اری����زان����ان‌و ح�����ه‌زی‌ خ����ۆی����ان‪ ،‬داوای������ان‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ كردووه‌‬ ‫كه‌ئه‌و یاریگایه‌ راده‌ستی یاریزانان بكرێت‌و‬ ‫وتی‌ «تا له‌م پشووه‌دا كه‌پشووی‌ هاوینه‌‪،‬‬ ‫سوود له‌چاالكییه‌ وه‌رزشییه‌كان وه‌ربگرن»‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ه����ا وت����ی‌ ب���ه‌رن���ام���ه‌ ه��ه‌ی��ه‌ چ�ه‌ن��د‬ ‫یاریگایه‌كی‌ تارتان له‌ناحیه‌ی‌ ته‌كیه‌ بۆ‬ ‫وه‌رزشه‌وانان دروستبكه‌ن‪.‬‬ ‫عیماد ئ �ه‌ن��وه‌ر ی��اری��زان ده‌ڵ��ێ��ت یاریگاكه‌‬ ‫ل�����ه‌ڕووی‌ ه��ون��ه‌ری��ی��ه‌وه‌ ك��ێ��ش �ه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬له‌وه‌دا كه‌سیاجكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بوایه‌‬

‫سیاجه‌كه‌ له‌پێش ب��ووای�ه‌‪ ،‬ن �ه‌وه‌ك ل��ه‌دواوه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا ره‌خ���ن���ه‌ی‌ ل �ه‌ن �ه‌ب��وون��ی شوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫دانیشنی‌ یاریزانان‌و راهێنه‌ران گرد له‌كاتی‌‬ ‫یاریكردندا‪.‬‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 50‬تیپی‌ پله‌یه‌ك‌و پله‌ دووی تۆپی‌‬ ‫پێ له‌و ناحیه‌یه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها یه‌ك‬ ‫یاریگا له‌و ناحیه‌یه‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌كر نامیق لێپرسراوی‌ تۆپی پی یانه‌ی‌‬ ‫ته‌كیه‌‪ ،‬وتی‌ «له‌نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی‌ دووه‌م��دا ‬ ‫به‌ڵێنی‌ فرێزكردنی‌ یاریگاكه‌مان درا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی‌ سێیه‌م جاریش ته‌واوده‌بێت‬ ‫هێشتا فرێز نه‌كراوه‌»‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪6‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫“هه‌ندێك رێكخراو بازرگانی به‌كێشه‌ی گه‌نجه‌وه‌ ده‌كه‌ن”‬ ‫فازل عومه‌ر راوێژكاری سه‌رۆكی حكومه‌ت بۆ كاروباری گه‌نجان‌و رێكخراوه‌كان‬ ‫سازدانی‌‪ :‬فه‌رمان ره‌شاد له‌هه‌ولێر‬ ‫فازل عومه‌ر راوێژكاری سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫بۆ كاروباری گه‌نجان‌و رێكخراوه‌كان‪،‬‬ ‫نایشارێته‌و‌ه ك ‌ه له‌مه‌سه‌له‌ ‌ی دامه‌زراندندا‬ ‫واسته‌و واسته‌كاری هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت‬ ‫“هه‌موو ئه‌وانه‌ ‌ی دام���ه‌زراون به‌واسیت ‌ه‬ ‫دانه‌مه‌زرێنراون”‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌ش��ده‌ك��ات كه‌به‌شێك‬ ‫له‌رێكخراوه‌كان‪ ،‬بازرگانیی به‌كێشه‌ی‬ ‫گ �ه‌ن��ج �ه‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن‌و وت��� ‌ی “ب �ه‌رن��ام � ‌ه‬ ‫وای �ه‌ ل�ه‌داه��ات��وودا به‌یه‌ك چ��او سه‌یری‬ ‫رێ��ك��خ��راوه‌ك��ان ب��ك��رێ��ت‪ ،‬ه��ی��وا هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌داهاتوودا ئه‌م ناعه‌داله‌تی‌و گازاندان ‌ه‬ ‫نه‌هێڵدرێت”‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌ له‌حكومه‌ت‬ ‫ده‌گیرێت‪ ،‬كه‌ ئه‌م قسانه‌ ‌ی چه‌ندین ساڵ ‌ه‬ ‫له‌باره‌ ‌ی پالن‌و به‌رنامه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێشه‌ ‌ی گه‌نج هه‌یه‌‌و ده‌یكات‪ ،‬به‌رهه‌می‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها قسه‌یه‌و هیچیتر؟‬ ‫فازل عومه‌ر‪ :‬له‌هیچ شوێنێك پرسی‬ ‫هیچ توێژێك به‌چاره‌سه‌ری حه‌تمی ناگات‪،‬‬ ‫تایبه‌ت گه‌نج‪ ،‬كه‌ به‌هۆی ئه‌و ته‌مه‌نه‌ی‬ ‫كه‌پێیدا ده‌ڕوات له‌چینه‌كانیتر خواستی‬ ‫زۆرتره‌‪ ،‬ئێمه‌ دار عه‌سامان نییه‌ كه‌هه‌موو‬ ‫كێشه‌یه‌ك چاره‌سه‌ربكات‪ ،‬ئیشكراو‌ه‬ ‫له‌ماوه‌ی رابردوودا‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه له‌ئاستی‬ ‫داخوازییه‌كان نه‌بێ‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئاساییه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه داخ��وازی گه‌نج زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫گه‌شبینم ب �ه‌وه‌ی كێشه‌ی گه‌نج به‌ره‌و‬ ‫كه‌مبوونه‌وه‌ ده‌چێت‌و ده‌ره‌نجامی باش‬ ‫ده‌بینین بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌ی گه‌نج‬ ‫له‌داهاتوویه‌كی نزیكدا‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬كێشه‌ی بێكاری زۆر‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌و گه‌نجانه‌ی كه‌زانكۆ‬ ‫ته‌واوده‌كه‌ن‪ ،‬بۆچی حكومه‌ت نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫ئه‌و بێكاریی ‌ه نه‌هێڵێت؟‬ ‫فازل عومه‌ر‪ :‬له‌و واڵته‌ی ئێم ‌ه هه‌ر‬ ‫كاتێك گه‌نج خوێندن ت��ه‌واو ده‌ك��ات‪،‬‬ ‫كلتوورێك دروستبوو‌ه ئه‌ویش ده‌بێت‬

‫راسته‌وخۆ له‌كه‌رتی حكومه‌ت دابمه‌زرێت‪،‬‬ ‫ك ‌ه بۆ ئه‌مه‌ش ره‌نگ ‌ه ناحه‌قیان نه‌بێ‪،‬‬ ‫چونكه‌ ل �ه‌ك �ه‌رت��ی حكومی زه‌م��ان��ات‬ ‫هه‌یه‌و له‌كه‌رتی تایبه‌ت نییه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌یه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی ده‌رچووان‬ ‫روو له‌كه‌رتی تایبه‌ت بكه‌ن‪ ،‬زه‌مانات‬ ‫له‌كه‌رتی تایبه‌ت دروستبكه‌ین‪ ،‬كه‌هه‌مان‬ ‫ئیمتیازی كه‌رتی حكومییان هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئ �ه‌وه‌ بزانین له‌هیچ شوێنێكی‬ ‫دونیا نییه‌ خوێندن به‌خۆڕایی بێت‌و دواتر‬ ‫به‌ئاسانی دابمه‌زرێی‌و حكومه‌ت ژنت بۆ‬ ‫بهێنێ‌و تۆش هیچ به‌رهه‌مت نه‌بێ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نه‌ریت ‌ه نه‌رتێكی خه‌لیجه‌ كه‌ نه‌فه‌سێك‬ ‫هه‌یه‌ ده‌یه‌وێ كوردستان به‌و ئاراسته‌ی ‌ه‬ ‫ببات‪ ،‬كه‌نابێت بهێڵدرێت سه‌ر بگرێت‌و‬ ‫ده‌بێت گه‌نج به‌رهه‌می هه‌بێ‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫چاوه‌ڕێی حكومه‌ت بكات هه‌موو شتێكی‬ ‫بۆ دابینبكات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌و نه‌فه‌سه‌ی كه‌باستكرد‪،‬‬ ‫ده‌وت�����رێ ح��ی��زب � ‌ه ده‌س���ه‌اڵت���داره‌ك���ان‬ ‫دروستیانكردووه‌و له‌منافه‌سه‌ی یه‌كتر‬ ‫خه‌ڵكێكی بێكاری زۆریان دامه‌زراندووه‌‪،‬‬ ‫قسه‌ی تۆ چییه‌؟‬ ‫ف���ازل ع��وم��ه‌ر‪ :‬م��ن پێموایه‌ ئه‌و‬ ‫نه‌فه‌سه‌ ئێستا كلتوورێكه‌ الی هه‌موو‬ ‫تاكێك بوونی هه‌یه‌‪ ،‬خه‌ڵك پێیانوای ‌ه‬ ‫بۆ مسۆگه‌ركردنی داه��ات��وو پێویست ‌ه‬ ‫دابمه‌زرێی‪ ،‬ره‌نگ ‌ه به‌شێكیشی په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌و ملالنێیه‌و‌ه هه‌بێ ك ‌ه له‌ماوه‌ی ڕابردوو‬ ‫له‌نێوان حیزبه‌كاندا هه‌بووبێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئێستا ده‌رچوویه‌كی زۆر‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌رنام ‌ه بۆ دامه‌زراندیان هه‌یه‌؟‬ ‫فازل عومه‌ر‪ :‬راست ‌ه ده‌رچوویه‌كی‬ ‫زۆر هه‌یه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئایا راسته‌ ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ربچێت دابمه‌زرێت؟ حكومه‌ت به‌رنامه‌ی‬ ‫خۆی هه‌یه‌و به‌گوێره‌ی پێویستی خه‌ڵك‬ ‫داده‌مه‌زرێنێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه له‌كۆی سی هه‌زار‬ ‫ده‌رچ��وو ته‌نها ده‌ ه�ه‌زار دابمه‌زرێنێت‪،‬‬ ‫رێ��ژه‌ك �ه‌ی��ت��ر پێویسته‌ ل�����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌و له‌كه‌رتی تایبه‌ت كاربكات‪،‬‬

‫نابێت تواناكانی گه‌نج ته‌نها له‌ته‌وزیف‬ ‫خاڵی بكرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مه‌ گه‌شه‌ی‬ ‫ئابووری په‌كده‌خات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هیچ هه‌واڵی دڵخۆشكه‌رت‬ ‫پ��ێ نییه‌ ب��ۆ ئ���ه‌وان���ه‌ی چ���اوه‌ڕوان���ی‬ ‫دامه‌زراندنن؟‬ ‫فازل عومه‌ر‪ :‬له‌و ماوه‌یه‌ خه‌ڵكێكی‬ ‫زۆر دام�������ه‌زراون‌و زۆر ل���ه‌و رێ��ژه‌ی � ‌ه‬ ‫زیاتر كه‌بڕیاری له‌سه‌ر دراب���وو‪ ،‬هه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌تێكیش پێویستی به‌میالكاتێك‬ ‫بێ بۆی داده‌مه‌زرێنین‪ ،‬ب �ه‌اڵم لێره‌و‌ه‬ ‫باوه‌ڕناكه‌م خه‌ڵك دابمه‌زرێندرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ده‌بن ‌ه سه‌ر ئێشه‌ بۆ داموده‌زگاكان‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئێستا كاتێك له‌پرسگ ‌ه‬ ‫هاتمه‌ ژووره‌وه‌‪ ،‬گه‌نجێكی زۆری لێبوو‪،‬‬ ‫چاوه‌ڕوانی دامه‌زراندنیان ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كۆی ‪ 780‬كه‌س بینیمان یه‌ك كه‌س‬ ‫ناوی بۆ دامه‌زراندن گه‌ڕابووه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیتر‬ ‫ده‌ی��ان��وت ئێمه‌ش واسته‌مان هه‌بوای ‌ه‬ ‫داده‌مه‌زراین‪ ،‬وه‌اڵمی تۆ بۆ ئه‌وان چییه‌؟‬ ‫فازل عومه‌ر‪ :‬بێگومان بۆی هه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ به‌واسته‌ دامه‌زرابێت‪ ،‬نایشارمه‌و‌ه‬ ‫ئێمه‌ خاوه‌نی واڵتێكی موئه‌سه‌سی نین‪،‬‬ ‫كه‌هه‌موو شتێك له‌چوارچێوه‌ ب��ڕوات‌و‬ ‫واس��ت �ه‌ش ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬نابێت ئه‌وه‌شمان‬ ‫له‌بیربچێت ئه‌مساڵ ‪ 11‬ه��ه‌زار كه‌س‬ ‫تائێستا دامه‌زراون‪ ،‬ده‌كرێ بڵێین هه‌موو‬ ‫به‌واسته‌ دام�ه‌زراب��ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم واست ‌ه هه‌ر‬ ‫هه‌یه‌ ره‌نگه‌ هه‌ر ببێتیش‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬تۆ ده‌ڵێت گه‌نج له‌كه‌رتی‬ ‫تایبه‌ت كاربكات‪ ،‬به‌اڵم پێت وانییه‌ ئه‌م‬ ‫كه‌رته‌ش ناته‌واوی تێدایه‌؟‬ ‫ف���ازل ع��وم �ه‌ر‪ :‬ب�ه‌ڵ��ی تائێستاش‬ ‫له‌كه‌رتی تایبه‌ت ناڕێك‌و پێكی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫رێكخراو نییه‌‪ .‬منیش ره‌خنه‌م لێی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك هه‌نگاومان پێویسته‌‪ ،‬له‌وان ‌ه‬ ‫ه��ان��دان��ی گه‌شه‌سه‌ندنی ئ �ه‌و كه‌رته‌و‬ ‫ده‌رك��ردن��ی یاسای ك��ارو زه‌م��ان �ه‌ت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ناته‌واوی ئه‌و كه‌رته‌ چاره‌سه‌ربێت‌و‬ ‫گه‌نجان بتوانن سوودی لێ ببینن‪.‬‬

‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئێستا سولفه‌ی زه‌واج‬ ‫یه‌ك ملیۆنه‌‪ ،‬به‌رنامه‌ هه‌یه‌ بۆ گۆڕانكاری‬ ‫تێیدا؟‬ ‫ف��ازل ع��وم �ه‌ر‪ :‬تائێستا ه �ه‌ر كار‬ ‫به‌و سیستم ‌ه كۆن ‌ه ده‌كرێت كه‌پێووای ‌ه‬ ‫ئه‌م ‌ه كه‌مه‌و له‌ئاستی پێویستیدا نییه‌‪،‬‬ ‫من پێشنیازم ك��ردووه‌ ئ��اوڕ له‌و پرس ‌ه‬ ‫ب��درێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم تائێستا هه‌نگاوی‬ ‫عه‌مه‌لی له‌و بواره‌ نه‌نراوه‌ بۆ گۆڕانكاری‬ ‫له‌م بواره‌دا‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬كۆمه‌ڵێك رێكخراو به‌ناوی‬ ‫گه‌نجان كارده‌كه‌ن‌و پاره‌ی زۆر له‌حكومه‌ت‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬كه‌چی به‌رهه‌میان كه‌مه‌؟‬ ‫ف����ازل ع���وم���ه‌ر‪ :‬ئ��ێ��م� ‌ه ل��ه‌ب��اره‌ی‬ ‫رێكخراوه‌كان‌و ئه‌و مینحانه‌ی ده‌یان درێتێ‬ ‫قسه‌مانكردووه‌‪ ،‬بێگومان هه‌م ژماره‌یان‬ ‫هه‌م ئه‌و پاره‌ش پێیان ده‌درێ كه‌م نییه‌‪،‬‬ ‫كاری رێكخراوه‌كان به‌رهه‌می مه‌لمووس‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر مه‌عنه‌وییه‌‪ ،‬واتا زیاتر‬ ‫رۆڵیان له‌هۆشاركردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫كه‌خه‌ڵك چ��اوی ك���راوه‌ت���ه‌وه‌و ره‌خن ‌ه‬ ‫ده‌گرێ‌و پێشنیازده‌كاو قسه‌ی خۆی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌شێكی به‌رئه‌نجامی كاری رێكخراوه‌كانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی تایبه‌ته‌ به‌ڕێكخراوه‌كانی گه‌نجان‪،‬‬ ‫دوو ج��ۆرن به‌شێكیان به‌جدی كار بۆ‬

‫گه‌نج‌و پرسه‌كانی ده‌ك �ه‌ن كه‌پێویست ‌ه‬ ‫زیاتر هانبدرێن‌و ده‌ستخۆشیان لێ بكرێت‪،‬‬ ‫به‌شێكیتر ته‌نها بازرگانیی به‌كێشه‌ی‬ ‫گه‌نج ده‌كه‌ن كه‌پێویسته‌ چاره‌سه‌ربكرێن‪،‬‬ ‫حكومه‌ت له‌ئێستادا سیاسه‌تێكی هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ چاككردنی ئه‌و بارودۆخه‌و رێكخستنی‬ ‫شێوازی یارمه‌تیدان به‌رێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬تائێستاش نزیكی له‌حیزب‬ ‫مه‌رجی پێدانی هاوكاری حكومه‌ته‌ بۆ‬ ‫رێكخراوه‌كان‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆ؟‬ ‫فازل عومه‌ر‪ :‬بێگومان ئه‌و بارودۆخه‌ی‬ ‫كوردستانی پێ تێپه‌ڕبووه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫ده‌رهاویشته‌ی هه‌بووه‌ یه‌كێكیان ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌یه‌ كه‌تۆ باسی ده‌كه‌یت‪ ،‬به‌رنام ‌ه‬ ‫وای �ه‌ ل�ه‌داه��ات��وودا به‌یه‌ك چ��او سه‌یری‬ ‫رێكخراوه‌كان بكرێت‪ ،‬له‌سه‌ر بنچینه‌ی‬ ‫پڕۆژه‌ی باشتر مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بكرێت‪،‬‬ ‫هیوا هه‌یه‌ له‌داهاتوودا ئه‌م ناعه‌داله‌تی‌و‬ ‫گازاندانه‌ نه‌هێڵدرێت‪.‬‬

‫ئه‌و‬ ‫رێكخراوان ‌ه‬ ‫كه‌م نین ك ‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌ی نزیك ‌ی‬ ‫له‌حیزبه‌و‌ه‬ ‫پاره‌یه‌ك ‌ی باش‬ ‫وه‌رده‌گرن‬

‫نزیكه‌ی‌ پێنج هه‌زار منداڵ پێویستیان به‌نه‌شته‌رگه‌ری دڵ هه‌یه‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی دێن ‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫ی مندااڵنی ئه‌مریك ‌‬ ‫ی دڵ ‌‬ ‫ی نه‌شته‌رگه‌ر ‌‬ ‫ی پزیشك ‌‬ ‫ی داهاتوودا دوو تیم ‌‬ ‫له‌مانگ ‌‬ ‫بیستون فه‌تاح‬ ‫به‌پێی ئامارێكی وورد‪ ،‬ده‌رك �ه‌وت��وو‌ه‬ ‫نزیكه‌ ‌ی ‪ 5‬هه‌زار منداڵ له‌سنووری هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا گیروگرفتی نه‌خۆشی دڵیان‬ ‫هه‌یه‌‌و پێویستیان به‌نه‌شته‌رگه‌رییه‌‪،‬‬ ‫پالنیش وایه‌ تیمێكی پزیشك ‌ی دڵی‌ مندااڵن‬ ‫له‌ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كان ‌ی ئه‌مریكاوه‌ بێن ‌ه‬ ‫كوردستان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌‪.‬‬ ‫گیروگرفتی دڵ‪ ،‬مه‌ترسیی بۆ سه‌ر‬ ‫مندااڵنی هه‌رێم‬ ‫د‪ .‬ئ���اس���ۆ ف���ای���ه‌ق پ��س��پ��ۆڕی‬ ‫ن �ه‌خ��ۆش��ی��ی �ه‌ك��ان �ی‌ دڵ����ی‌ م���ن���دااڵن‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌دا‬ ‫ك �ه‌ژم��اره‌ ‌ی ئ �ه‌و مندااڵنه‌ی‌ له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستاندا دووچار ‌ی نه‌خۆشییه‌كان ‌ی دڵ‬ ‫بوون نزیكه‌ی‌ ‪ 4000‬بۆ ‪ 4500‬منداڵن‪.‬‬ ‫ئه‌و وت ‌ی “له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا سێ‬ ‫سه‌نته‌ری‌ نه‌خۆشییه‌كان ‌ی دڵ ‌ی مندااڵن‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وانیش له‌پارێزگاكان ‌ی هه‌ولێرو‬ ‫سلێمانی‌‌و دهۆك‪ ،‬له‌سه‌نته‌ره‌كان ‌ی هه‌ولێرو‬ ‫سلێمانیدا نه‌شته‌رگه‌ری‌‌و قه‌سته‌ره‌ش‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌سه‌نته‌ره‌كه‌ ‌ی دهۆك‬ ‫ته‌نها قه‌سته‌ره‌ ده‌كرێت”‪.‬‬ ‫تائێستا نزیكه‌ ‌ی ‪ 400‬منداڵ له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ هه‌رێم بۆ ك��اری‌ نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی‬ ‫دڵ براون بۆ واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌وان ‌ه بۆ‬ ‫ئیتاڵیاو سودان‌و ئوردون‌و واڵتانیتر‪ .‬كار ‌ی‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانیان به‌سه‌ركه‌وتووی ‌ی بۆ‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ناو هه‌رێمدا نزیكه‌ی‌ ‪ 150‬منداڵ‬ ‫كار ‌ی نه‌شته‌رگه‌ری‌ گه‌وره‌یان بۆ كراوه‌‌و‬ ‫نزیكه‌ ‌ی ‪ 700‬منداڵ قه‌سته‌ره‌یان بۆ كراوه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئ���اس���ۆ ف����ای����ه‌ق پ��ێ��ی��وای � ‌ه‬ ‫ك �ه‌ن �ه‌خ��ۆش��ی��ی �ه‌ك��ان �ی‌ دڵ���ی‌ م��ن��دااڵن‬ ‫گیروگرفتێكی‌ گه‌وره‌یه‌‌و تووشی به‌شێك‬ ‫له‌ته‌مه‌نه‌كان ده‌بێت‪ ،‬كه‌ئه‌ویش ته‌مه‌ن ‌ی‬

‫منداڵییه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و وت � ‌ی “دووج���ۆر نه‌خۆشی دڵ‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬واته‌ ئه‌و نه‌خۆشییانه‌ی‌ تووشی‬ ‫گه‌وره‌ ده‌بن كه‌تووشی بۆرییه‌كانی‌ ده‌ور ‌ی‬ ‫دڵ ده‌بن‪ ،‬وات ‌ه ئه‌و بۆرییانه‌ی‌ كه‌خوێن‬ ‫ده‌ده‌ن ب���ه‌دڵ‪ ،‬ك�ه‌ئ�ه‌م حاڵه‌ته‌ زیاتر‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌وره‌دا رووده‌دات‌و زۆر به‌ده‌گمه‌ن‬ ‫له‌منداڵدا رووده‌دات‪ ،‬ئه‌و نه‌خۆشییانه‌ش‬ ‫كه‌تووشی دڵی‌ منداڵ ده‌بن‪ ،‬دابه‌شده‌بن‬ ‫بۆ دوو پۆلێن”‪.‬‬ ‫پۆلێن ‌ی یه‌كه‌می ئه‌و نه‌خۆشییانه‌ ‌ی‬ ‫تووش مندااڵن ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و نه‌خۆشان ‌ه‬ ‫ده‌گرێته‌و‌ه ك ‌ه له‌پێكهاته‌ ‌ی دڵدایه‌‪ ،‬پۆلێن ‌ی‬ ‫دووه‌م ئه‌و نه‌خۆشییانه‌ ده‌گرێته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌كاره‌بایه‌تی‌ دڵدایه‌‪ ،‬واته‌ له‌ئیشكردندا‪.‬‬ ‫كه‌ئه‌وه‌ش په‌یوه‌ندی‌ به‌هه‌ندێك حاڵه‌ت ‌ی‬

‫فیسیۆلۆجی‌ دڵه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئ���اس���ۆ ف���ای���ه‌ق وت����ی‌ “ئ���ه‌و‬ ‫نه‌خۆشییانه‌ی‌ كه‌ له‌پێكهاته‌ی‌ دڵدایه‌‪،‬‬ ‫منداڵه‌كه‌ هه‌ر له‌زگماكییه‌وه‌ی ‌ه پێشئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫منداڵه‌ك ‌ه بێته‌ دنیاوه‌‪ ،‬دڵی‌ منداڵ پێش‬ ‫له‌دایكبوونی‌ له‌شه‌ش هه‌فته‌ی‌ یه‌كه‌مدا‬ ‫دروستده‌بێت‪ ،‬واته‌ ئه‌وكاته‌یه‌ كه‌دایكه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌زانێت دووگیانه‌»‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئاسۆ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا تائێستا‬ ‫زانست ‌ی پزیشكی‌‌و ته‌كنه‌لۆژیای‌ نو ‌ێ‬ ‫نه‌گه‌یشتووه‌ته‌ ئه‌و ئاسته‌ی‌ كه‌پشكنین‬ ‫بكرێت بۆ دڵی‌ ئه‌و كۆرپه‌یه‌ی‌ كه‌ته‌نها‬ ‫ته‌مه‌نی‌ شه‌ش هه‌فته‌ی ‌ه له‌سكی‌ دایكیدایه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و وت �ی‌ “به‌ڵكو ئ �ه‌و پشكنین ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌كرێت كه‌ته‌مه‌نی‌ كۆرپه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌گات ‌ه ‪ 16‬هه‌فته‌‪ ،‬هۆیه‌كه‌شی ئه‌وه‌ی ‌ه‬

‫كه‌پێش ئه‌و ماوه‌ی ‌ه قه‌باره‌ ‌ی دڵه‌كه‌ زۆر‬ ‫بچوكه‌و ناتوانرێت پشكنینی‌ بۆ بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و پشكنینه‌ش به‌ئیكۆ ده‌كرێت”‪.‬‬ ‫ئامۆژگاری بۆ دایكان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ئه‌وان له‌كاتێكدا‬ ‫پسپۆڕ ده‌ستنیشانی نه‌خۆشی كۆرپه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌ك��ات له‌ماوه‌ ‌ی ‪ 16‬بۆ ‪ 32‬هه‌فته‌دا‪،‬‬ ‫چ پێشنیازو ئامۆژگاریه‌كیان هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫دای��ك�ه‌ك�ه‌‪ ،‬د‪ .‬ئاسۆ ف��ای�ه‌ق پسپۆڕی‬ ‫نه‌خۆشییه‌كانی‌ دڵ ‌ی مندااڵن‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌گه‌ر هاتوو كێشه‌كه‌ی‌ بچوك بێت ته‌نها‬ ‫به‌رێنمایی‌ چ��اره‌س �ه‌ری‌ بۆ داده‌ن��رێ��ت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر هاتوو حاڵه‌ته‌ك ‌ه زۆر قورس‬ ‫ب��وو‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ بینێرینه‌ سه‌نته‌رێك ‌ی‬ ‫پێشكه‌وتووی‌ دڵ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی كه‌ له‌دایكبوو‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی بۆ بكرێت‪.‬‬

‫ئه‌و وت ‌ی “بۆ نمونه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هاتوو‬ ‫ك��ۆرپ�ه‌ك�ه‌ دوای‌ له‌دایكبوون ‌ی به‌سێ‬ ‫بۆرییه‌كان ‌ی پێچه‌وانه‌بوو‪،‬‬ ‫ه�ه‌ف��ت�ه‌‬ ‫كه‌ئێم ‌ه ده‌زانین بۆرییه‌كان ‌ی پێچه‌وانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌شته‌رگه‌ری‌ بۆ بكرێت‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌ ل ‌ه ‪ %95‬سه‌ركه‌وتووه‌»‪.‬‬ ‫مندااڵن دوای له‌دایكبوونیش تووشی‬ ‫نه‌خۆشی دڵ ده‌بن‬ ‫د‪ .‬ئ���اس���ۆ ف���ای���ه‌ق پ��س��پ��ۆڕی‬ ‫نه‌خۆشییه‌كان ‌ی دڵ ‌ی مندااڵن‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫به‌شێك له‌مندااڵن دوای له‌دایكبوون‬ ‫تووشی نه‌خۆشی دڵ ده‌بن‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ “ئه‌و نه‌خۆشییان ‌ه ده‌گرێته‌و‌ه‬ ‫ك��ه‌وه‌رگ��ی��راون‪ ،‬وات��ه‌ ل���ه‌ده‌وروب���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫ت��ووش��ده‌ب��ن‪ ،‬ب��ۆ ن��م��ون �ه‌‪ ،‬نه‌خۆشی‬ ‫رۆماتیزمه‌ی‌ دڵ كه‌ له‌منداڵدا له‌ته‌مه‌ن ‌ی ‪5‬‬ ‫ساڵ بۆ ‪ 12‬ساڵ ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫ل�ه‌و ته‌مه‌نه‌دا قورگ ‌ی ده‌یه‌شێت‪ ،‬یان‬ ‫تووشی هه‌وكردن ‌ی قورگ ده‌بێت‌و ده‌ڕوات‬ ‫بۆ زمانه‌كانی‌ دڵ‌و ئه‌و زمانه‌ تووشی‬ ‫نه‌خۆشی ده‌كات”‪.‬‬ ‫هه‌رێمی كوردستان په‌نا بۆ ئه‌مریكا‬ ‫ده‌بات‬ ‫ب��ڕی��اره‌ له‌سه‌ره‌تای مانگ ‌ی ئابدا‪،‬‬ ‫تیمێكی‌ پزیشك ‌ی دڵ ‌ی مندااڵن له‌ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫ی�ه‌ك��گ��رت��ووه‌ك��ان�ی‌ ئ�ه‌م��ری��ك��او‌ه له‌سه‌ر‬ ‫بانگهێشت ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم‌و وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ته‌ندروستی‌ بێنه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ده‌ستوور ئه‌و‬ ‫وه‌فده‌‪ ،‬له‌سه‌ر داوای حكومه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت��ی ته‌ندروستی ب��ووه‌‌و بڕیاروای ‌ه‬ ‫ئه‌و تیمه‌ پزیشكیی ‌ه بۆ ج��اری دووه‌م‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌‌و ده‌ستبكات به‌نه‌شته‌رگه‌ری‪.‬‬ ‫ئاماره‌كان ‌ی وه‌زاره‌ت��ی‌ ته‌ندروست ‌ی‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن كه‌نزیكه‌ی‌ پێنج‬ ‫هه‌زار منداڵ گیروگرفت ‌ی نه‌خۆشی دڵیان‬ ‫هه‌یه‌و تۆماركراون‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫سیاسه‌ت‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند بۆ موجامه‌له‌كردن‌و‬ ‫ئاشتكردنه‌وه‌ ‌ی خه‌ڵكانی‌ ناڕاز ‌ی‬ ‫دانه‌نراوه‌‬ ‫ی بۆ ده‌ستوور‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی یه‌كێت ‌‬ ‫ی كاتی ‌‬ ‫ی سه‌فه‌ر سه‌رۆك ‌‬ ‫به‌كری‌ حاج ‌‬ ‫له‌و كه‌سانه‌ ده‌بن كه‌ له‌بواره‌ جیاجیاكاندا‬ ‫سازدانی‌‪ :‬زانیار محه‌مه‌د‬ ‫ك��ارده‌ك �ه‌ن‪ ،‬ئ �ه‌و ناوچانه‌شی‌ كه‌شانسیان‬ ‫كه‌مبووه‌ له‌ده‌رچوونی‌ كاندیده‌كانیان‪ ،‬بۆ‬ ‫ب����ه‌ك����ری‌ ح����اج����ی‌ س����ه‌ف����ه‌ر س����ه‌رۆك����ی‌ نمونه‌ ناوچه‌ی‌ بادینان‪ ،‬بدرێت به‌و كه‌سانه‌‪.‬‬ ‫ك��ات��ی�ی‌ ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن�ی‌ ن���اوه‌ن���دی یه‌كێتی‌ ده‌ستوور‪ :‬پێشتر ده‌وترا ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكدا كه‌ده‌ستوور له‌گه‌ڵیدا ده‌زگ��ای�ه‌ك�ی‌ چاودێریی‌ حیزبییه‌‪ ،‬كاری‌‬ ‫سازیداوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌ ئێوه‌ چییه‌؟ به‌پێی‌ چ میكانیزم‌و بنه‌مایه‌ك‬ ‫بۆ چاودێریكردنی‌ رێكخستن‌و ئۆرگانه‌كانی‌ ك����ارده‌ك����ه‌ن؟ ه �ه‌ن��دێ��ك ك���ه‌س پ��ێ��ی��ان��واب��وو‬ ‫یه‌كێتی‌ دام����ه‌زراوه‌‪ ،‬ن �ه‌ك ب��ۆ رازیكردنی‌ دروستكردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند ته‌نیا بۆ‬ ‫خه‌ڵكانی‌ ناڕازی‌‪ .‬وتی‌ “به‌اڵم له‌كورسییه‌ رازیكردن‌و كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگه‌ ناڕازییه‌كانه‌؟‬ ‫به‌تاڵه‌كان‪ ،‬ناوچه‌ په‌راوێزخراوه‌كانی‌ وه‌ك ب �ه‌ك��ری‌ ح��اج �ی‌ س���ه‌ف���ه‌ر‪ :‬دام��ه‌زران��دن��ی‌‬ ‫بادینان قه‌ره‌بووده‌كرێنه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ن��اوه‌ن��د‪ ،‬ب��ڕی��اری‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫��‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫��اژ‬ ‫�‬ ‫��ام‬ ‫�‬ ‫ئ‬ ‫‌ر‬ ‫ب���ه‌ك���ری‌ ح��اج��ی‌ س���ه‌ف���ه‬ ‫دووه‌م�����ی‌ ی�ه‌ك��ێ��ت�ی‌ ب����وو‪ ،‬ب����ه‌اڵم ب�ه‌ه��ۆی‌‬ ‫‌موو‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫چاودێر‬ ‫ده‌دات كه‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌‬ ‫هه‌لومه‌رجی‌ سیاسییه‌وه‌ دوای‌ ن��ۆ ساڵ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫‌رنج‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫‌كات‪،‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫مه‌كته‌به‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫دامه‌زرا‪ ،‬دامه‌زراندنی‌ ئه‌نجومه‌ن‪ ،‬كارێكی‌‬ ‫تا‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كات‬ ‫ه‬ ‫‌رزد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫گشت‬ ‫خۆی‌ بۆ سكرتێری‌‬ ‫دی��م��وك��راس��ی �ی‌ ن��وێ��ی �ه‌‪ ،‬ب���ۆ ل��ێ��پ��رس��ی��ن�ه‌وه‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫لێپێچین‬ ‫ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫ل �ه‌ئ �ه‌ن��دام��ان �ی‌ ی �ه‌ك��ێ��ت �ی‌‌و ب �ه‌ه��ێ��زك��ردن �ی‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌نجوم‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫كۆنگر‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌دوا‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ل �ه‬ ‫رێكخستنه‌كانی‌‪ ،‬نه‌ك بۆ موجامه‌له‌كردن‌و‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫كردوو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫كۆبوون‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ناوه‌ند ته‌نیا ی‬ ‫ئ��اش��ت��ك��ردن �ه‌وه‌ی‌ خ �ه‌ڵ��ك‪ ،‬ئه‌نجومه‌نه‌كه‌‬ ‫‌بوو‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫ئاماد‬ ‫تێیدا‬ ‫‌الل‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫مام‬ ‫‌ش‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن دانراوه‌‌و بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌چاودێریی‌‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫�راو‬ ‫�‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫ن‬ ‫�ر‬ ‫�‬ ‫�ت‬ ‫�‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫�وون‬ ‫�‬ ‫�ۆب‬ ‫�‬ ‫ك‬ ‫تائێستا‬ ‫ب��ۆچ�ی‌‬ ‫ئ��ی��ش��وك��اره‌ك��ان��ی‌ س���ه‌رت���اپ���ای‌ ده‌زگ�����ا‌و‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫چیی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫سستیی‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫هۆكار‬ ‫رێكخستنه‌كانی‌ یه‌كێتی‌ بكات‌و هاوكارێك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫كۆنگر‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌دوا‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫‌ر‪:‬‬ ‫ه‬ ‫‌ف‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫حاج‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫به‌كر‬ ‫بۆ رایكردنی‌ كاره‌كانیان‪ ،‬نه‌ك رازیكردنی‌‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫‌نو‬ ‫ه‬ ‫‌رل‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كێت‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫�‬ ‫�ان‬ ‫�‬ ‫�اك‬ ‫�‬ ‫‌زگ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫�وو‬ ‫�‬ ‫‌م‬ ‫ه�ه‬ ‫خه‌ڵكی‌ ناڕازی‌‪.‬‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫خۆسازدان‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌كاركرد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌ستیانكردوو‬ ‫ده‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئه‌نجومه‌نی‌ ن��اوه‌ن��د ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌كێتیش‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌ندی‬ ‫ه‬ ‫ناو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌نجوم‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌وان‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌؟ تا چ ئاستێك ده‌توانن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫تایب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رك‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫دیاریكراو‬ ‫‌ڵبژاردن‬ ‫ه‬ ‫‌ه‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ل��ێ��پ��رس��ی��ن�ه‌وه‌ ب��ك��ه‌ن‪ ،‬ب��ۆ ن��م��ون�ه‌ ده‌ت��وان��ن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ستیبكردای‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫زووت��ر‬ ‫‌ب��وو‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫�ۆ‬ ‫�‬ ‫خ‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫به‌كاركردن‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ سیاسی بكه‌ن؟‬ ‫یه‌كێتیدا وا ه��ات��ووه‌ ك �ه‌ئ �ه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ ب���ه‌ك���ری‌ ح���اج���ی‌ س����ه‌ف����ه‌ر‪ :‬ده‌س���ه‌اڵت���ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌سكرتێری‌ گشتییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬چاودێریكردنی‌ ه�ه‌م��وو رێكخستنه‌كانی‌‬ ‫م��ام جه‌اللیش ئێستا له‌به‌غداد سه‌رقاڵی‌ ی�ه‌ك��ێ��ت�ی‌ ه �ه‌ی �ه‌ ل���ه‌س���ه‌ری‌ س�����ه‌ره‌وه‌ هه‌تا‬ ‫ك��اروب��اری‌ سیاسیی‌ عێراقه‌و بوونی‌ مام خواری‌ خواره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و تێبینی‌‌و سه‌رنجانه‌ی‌‬ ‫ج�ه‌الل له‌به‌غداد‪ ،‬كارێكی‌ زۆر پێویسته‌‪ ،‬ده‌یبێت‪ ،‬ده‌ی��دات به‌سكرتێری‌ گشتی‌‌و ئه‌و‬ ‫ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ ف��ری��ای‌ ئێره‌ ن�ه‌ك�ه‌وت��ووه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ تێدا ده‌ك���ات‪ .‬ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئ��اگ��اداری�ی‌ ئ �ه‌وه‌ دراوه‌ پێمان‪ ،‬ك �ه‌وا هه‌ر ن���اوه‌ن���د ده‌ت��وان��ێ��ت تێبینییه‌كانی‌ خ��ۆی‌‬ ‫كاتێك م��ام ج��ه‌الل ب��ۆی‌ گونجا‪ ،‬دێته‌وه‌ له‌باره‌ی‌ لوتكه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ تا‬ ‫سلێمانی‌‌و ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ن��اوه‌ن��ددا ئه‌ندامانی‌ ئاسایی‌ بداته‌ سكرتێری‌ گشتی‌‪،‬‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌و ئه‌نجومه‌ن سكرتاریه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬به‌ئاماده‌بوونی‌ مام جه‌الل‪ ،‬یان‬ ‫مام جه‌الل یه‌كێك راده‌سپێرێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ بكات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ 20 :‬كورسی‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند‬ ‫به‌ به‌تاڵی‌ هێشتراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆچی‌ تائێستا‬ ‫ئه‌و كورسییانه‌ پڕنه‌كراونه‌ته‌وه‌؟ ئایا له‌سه‌ر‬ ‫چ م��ی��ك��ان��ی��زم‌و ب��ن�ه‌م��ای�ه‌ك ئ���ه‌و كه‌سانه‌‬ ‫ده‌ستنیشانده‌كرێن؟ ده‌وترێت ئه‌و كورسییانه‌‬ ‫ده‌درێ����ت ب���ه‌و ك��ان��دی��دان �ه‌ی‌ ده‌رن���ه‌چ���وون‌و‬ ‫ناڕازین؟‬ ‫به‌كری‌ حاجی‌ سه‌فه‌ر‪ :‬به‌بڕیاری‌ كۆنگره‌‬ ‫ژماره‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند ‪101‬‬ ‫كه‌س دیاریكرا‪ 81 ،‬ئه‌ندام به‌هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫‪ 20‬ئ �ه‌ن��دام��ی��ش ه��ێ��ڵ��ران �ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫سكرتێری‌ گشتیی‌ یه‌كێتی‌ به‌ڕاوێژ له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی‌ یه‌كێتی‌ دایانبنێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫دیارینه‌كراوه‌ كه‌ئه‌و كورسییانه‌ بدرێت به‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ له‌هه‌ڵبژاردندا ده‌رنه‌چوون‪ ،‬به‌ڵكو‬

‫به‌رانبه‌ر هه‌ر‬ ‫مه‌كته‌بێك ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫ناوه‌ند‬ ‫لیژنه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ده‌بێت بۆ‬ ‫لێپرسینه‌وه‌‬

‫خۆی‌ لێپرسینه‌وه‌ ناكات‪ ،‬سكرتێری‌ گشتی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ ناته‌واوییه‌كانه‌وه‌ ئاگادارده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئۆفیسی‌ سه‌ره‌كیی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ناوه‌ند له‌كوێ‌ ده‌بێت؟ له‌سه‌ر ئاستی‌ شاره‌كان‬ ‫چۆن كارده‌كه‌ن؟ كۆمیته‌تان ده‌بێت؟‬ ‫ب���ه‌ك���ری‌ ح���اج���ی‌ س����ه‌ف����ه‌ر‪ :‬ك��ۆم��ی��ت �ه‌ی‌‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن �ی‌ ن���اوه‌ن���د ل �ه‌ه��ی��چ ش��ارێ��ك‬ ‫ناكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ سكرتاریه‌تێكی‌‬ ‫ده‌ب���ێ���ت‪ ،‬ل���ه‌س���ه‌رۆك���ی‌ ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن‌و دوو‬ ‫جێگری‌ پێكدێت‪ ،‬چه‌ند لیژنه‌یه‌كیش له‌ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا دروستده‌كرێن‪ ،‬به‌رانبه‌ر هه‌ر‬ ‫مه‌كته‌بێكی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند‬ ‫لیژنه‌یه‌كی‌ ده‌بێت بۆ لێپرسینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و لیژنانه‌‬ ‫سه‌رتاپای‌ ناوچه‌كانی‌ كوردستان ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر شوێنێك رێكخستنی‌ یه‌كێتی‌ تێدا بێت‪،‬‬ ‫وج��ودی‌ ئیشكردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫تێدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬له‌پلینۆم‌و كۆنگره‌دا بڕیار له‌سه‌ر‬ ‫بنبڕكردنی‌ باڵباڵێن درا‪ ،‬ته‌نانه‌ت په‌یمانی‌‬ ‫ئاكار له‌نێوان ئه‌ندامانی‌ سه‌ركردایه‌تیی‌‬ ‫یه‌كێتیدا بۆ نه‌هێشتنی‌ باڵباڵێن ئیمزاكرا‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا باڵباڵێن ده‌بێنرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ل�ه‌ن��او ك��ۆن��گ��ره‌دا هه‌ستیپێده‌كرا‪ ،‬پێتوایه‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی‌ یه‌كێتی‌ به‌ به‌ڵێنی‌ نه‌هێشتنی‌‬ ‫باڵباڵینه‌وه‌ پابه‌ندنه‌بووه‌؟‬ ‫ب���ه‌ك���ری‌ ح���اج���ی‌ س����ه‌ف����ه‌ر‪ :‬م��ه‌س��ه‌ل��ه‌ی‌‬ ‫ت �ه‌ك �ه‌ت��والت‌و باڵباڵێن ب����ه‌ره‌و پ��ووك��ان �ه‌وه‌‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬ناڵێم نییه‌‪ ،‬له‌كۆنگره‌دا باڵباڵێن‬ ‫بوو به‌عه‌یبه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی‌ بوترێت ئه‌مه‌ فاڵن‬ ‫ب��اڵ�ه‌و ئ �ه‌وه‌ی��ان ف�ڵان ت�ه‌ك�ه‌ت��ول�ه‌‪ ،‬وج��ودی‌‬ ‫نه‌ما له‌ناو یه‌كێتیدا‪ ،‬له‌كۆنگره‌دا خه‌ڵك‬ ‫ب��ۆ خ��ۆی��ان رێ��ك��ك �ه‌وت��ن‪ ،‬م �ه‌ڵ��ب �ه‌ن��ده‌ك��ان‪،‬‬ ‫مه‌كته‌به‌كان‪ ،‬خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كان‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫خۆیاندا رێككه‌وتن‪ ،‬ئێستا زۆر به‌كه‌می‌‬ ‫هه‌ست به‌باڵباڵێن ده‌كرێت‪ .‬من ناڵێم هه‌ستی‌‬ ‫پێناكرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ له‌كاتی‌ جیابوونه‌وه‌ی‌‬ ‫گ��ۆڕان �ه‌وه‌ هه‌ستیپێده‌كرا‪ ،‬ئێستا هه‌ستی‌‬ ‫پێناكرێت‪ .‬ئه‌م خه‌ت‌و ئه‌و خه‌تكردن به‌ره‌و‬ ‫پووكانه‌وه‌ ده‌ڕوات‪ ،‬شه‌رمه‌زارییه‌ باڵباڵێن‬ ‫له‌ناو یه‌كێتیدا بمێنێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬هه‌ندێك له‌الیه‌نه‌ عێراقییه‌كان‬ ‫ی مام جه‌الل‬ ‫ی دووب��ار‌ه دیاریكردن ‌‬ ‫ئه‌گ�ه‌ر ‌‬ ‫ی عێراق به‌دوور ده‌زانن‪،‬‬ ‫به‌سه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك كه‌سیش پێیانوای ‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫یه‌كێتیی ‌ه مام جه‌الل بێته‌و‌ه بۆ كوردستان‌و‬ ‫ی بكات؟‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی ‌‬ ‫ی مام جه‌الل‬ ‫ی سه‌فه‌ر‪ :‬بوون ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫به‌كر ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫له‌به‌غداد شیاوه‌و گرنگه‌‌و سوود ‌‬ ‫ی ت��ێ��دای �ه‌‪ .‬م���ام ج �ه‌الل‬ ‫ی ك��وردی��ش � ‌‬ ‫گ �ه‌ل � ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌غداد بێت‌و ئه‌و كار‌ه بكات‪ ،‬قازانج ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتره‌‪ .‬مام جه‌الل له‌دووره‌و‌ه سه‌رپه‌رشتی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬جار به‌جارێكیش سه‌ردان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ده‌ك���ات���ه‌و‌ه ب��ۆ سه‌رپه‌رشتی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪ ،‬ده‌نگێك نیی ‌ه له‌باره‌ ‌‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫ی م����ام ج�����ه‌الل ل���ه‌ب���ه‌غ���دادو‬ ‫وازه��ێ��ن��ان�� ‌‬ ‫ی بۆ كوردستان‪ .‬وج��ودی‌ مام‬ ‫گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆست ‌‬ ‫ج���ه‌الل ل��ه‌ب��ه‌غ��دادو وه‌رگ��رت��ن � ‌‬

‫هه‌موومان زۆرمان‬ ‫پێخۆش ‌ه كه‌ئه‌و‬ ‫حه‌ساسیه‌ته‌ ‌ی‬ ‫له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕاندا هه‌بوو‪،‬‬ ‫نه‌مێنێت‬ ‫ی مێژووییه‌‌و‬ ‫سه‌رۆك كۆمار‪ ،‬پێویستییه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫گرنگی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌باڵ ‌‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬به‌شێك ل�ه‌و كێشانه‌ ‌‬ ‫ری��ف��ۆرم‌و ن �ه‌وش��ی��روان مسته‌فا به‌هۆیه‌و‌ه‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی ج��ی��اب��وون�ه‌وه‌‪ ،‬به‌شێك ‌‬ ‫له‌یه‌كێت ‌‬ ‫ی بوو‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ی مام جه‌الل له‌به‌غدایه‌و‬ ‫ده‌یانوت له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆك كۆمارییه‌و‌ه سه‌رقاڵه‌‪ ،‬با‬ ‫به‌كار ‌‬ ‫سكرتێر به‌كه‌سێكیتر بسپێرێت یان النیكه‌م‬ ‫به‌شێك له‌ده‌سه‌اڵته‌كان به‌كه‌سێكیتر بدرێت‪،‬‬ ‫ی دیك ‌ه دووب��ار‌ه‬ ‫ئایا ئ�ه‌م گرفت ‌ه جارێك ‌‬ ‫نابێته‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌فه‌ر‪ :‬ئێستا سكرتێر ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫به‌كر ‌‬ ‫ی ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬م��ام ج�ه‌الل‬ ‫ی دوو جێگر ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫ی داو‌ه ب �ه‌و دوو جێگره‌‪،‬‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت � ‌‬ ‫ی مام‬ ‫ی سیاسی‪ ،‬له‌بر ‌‬ ‫ك ‌ه له‌گه‌ڵ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌الل كاره‌كان رایی بكه‌ن‪ ،‬ئێستا یه‌كێت ‌‬ ‫ی ریكخستنه‌كان‌و‬ ‫ی ده‌ستنیشانكردن ‌‬ ‫سه‌رقاڵ ‌‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كان‌و مه‌كته‌به‌كانه‌‪ .‬خه‌ڵكانێك‬ ‫ی‬ ‫ب��ێ وی���ژدان���ان��� ‌ه ح��وك��م ل��ه‌س��ه‌ر یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دابه‌شكردن ‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬له‌كۆنگره‌دا بڕیار ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان درا‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ل �ه‌ڕاگ �ه‌ی��ان��دن �ه‌ك��ان �ه‌و‌ه ئ��ام��اژ‌ه‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و گۆڕان ده‌درێت‪،‬‬ ‫به‌نزیكبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پێشتر‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا ئ�ه‌و ش �ه‌ڕ‌ه راگه‌یاندنه‌ ‌‬ ‫ل�ه‌ن��ێ��وان یه‌كێتی‌‌و گ��ۆڕان��دا ب���وو‪ ،‬ئێستا‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌سم ‌‬ ‫وه‌س���ت���اوه‌؟ هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ل�ه‌ن��ێ��وان یه‌كێتی‌‌و گ��ۆڕان��دا ه �ه‌ی �ه‌؟ یان‬ ‫ی نزیكبوونه‌و‌ه له‌ئارادا هه‌یه‌؟‬ ‫هه‌وڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌فه‌ر‪ :‬من نازانم په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫به‌كر ‌‬ ‫ی له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتیدا هه‌ی ‌ه یان‬ ‫ره‌سم ‌‬ ‫نا‪ ،‬به‌اڵم هه‌موومان زۆرمان پێخۆش ‌ه كه‌ئه‌و‬ ‫ی له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و گۆڕاندا‬ ‫حه‌ساسیه‌ته‌ ‌‬ ‫ه �ه‌ب��وو‪ ،‬ب���ه‌ره‌و ك��اڵ��ب��وون�ه‌و‌ه ده‌چ��ێ �ت‌و ورد‌ه‬ ‫ورد‌ه نامێنێت‪ .‬ئێم ‌ه ده‌خوازین هاوكاری‌‌و‬ ‫دۆستایه‌تی‌‌و هاوپه‌یمانی له‌نێوان هه‌موو‬ ‫ی كوردستاندا هه‌بێت‪ ،‬به‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫حیزبه‌كان ‌‬

‫گۆڕانیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئ��ام��اده‌ی� ‌ه‬ ‫ی ب�ه‌ڕه‌س��م� ‌‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬یه‌كێت ‌‬ ‫گفتوگۆ‌و دانوستاندن له‌گه‌ڵ گۆڕاندا‬ ‫ی نزیكببێته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌نجامبدات‌و لێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیشكردن ‌‬ ‫ی سه‌فه‌ر‪ :‬سروشت ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫به‌كر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ب����ووه‌‪ ،‬ك �ه‌ب �ه‌ران��ب �ه‌ره‌ك �ه‌ ‌‬ ‫ی�ه‌ك��ێ��ت� ‌‬ ‫خوێندووه‌ته‌وه‌و ته‌نانه‌ت له‌ناو یه‌كێتیشدا‬ ‫ی‬ ‫ی ج��ی��اواز ه���ه‌ب���ووه‌‪ .‬یه‌كێت ‌‬ ‫ب���ی���روب���اوه‌ڕ ‌‬ ‫ی ل�ه‌گ�ه‌ڵ هه‌موو‬ ‫ه �ه‌وڵ��ده‌دات هاوپه‌یمان ‌‬ ‫الی �ه‌ن��ێ��ك��دا ب��ب�ه‌س��ت��ێ��ت‪ ،‬ل �ه‌ه �ه‌ل��وم �ه‌رج �ی‌‬ ‫ی ك���وردی‌‪،‬‬ ‫ی وت���ار ‌‬ ‫ئێستاشدا یه‌كخستن ‌‬ ‫ی كورددایه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬چۆن ده‌ڕوانیت ‌ه په‌یوه‌ندیییه‌كان ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌؟‬ ‫ئێستا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س�ه‌ف�ه‌ر‪ :‬پ��ارت�ی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫به‌كر ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫س��روش �ت‌و ك��اری��گ�ه‌ری� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت‌و به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ل�ه‌ب��اره‌ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‪ .‬چه‌ندێك‬ ‫ك��اره‌ك��ان‌و سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی ب��ت��وان��ن هاوپه‌یمانیان‬ ‫پ��ارت �ی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫بپارێزن‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش له‌به‌غداد حساب ‌‬ ‫ی كورد ده‌كرێت‪.‬‬ ‫بۆ مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێگر ‌‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬وه‌ك ده‌رده‌كه‌وێت پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس��ت��ده‌ك��ات بۆ به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆك ‌‬ ‫ی چ��ۆن‬ ‫ی ه����ه‌رێ����م‪ ،‬ی �ه‌ك��ێ��ت � ‌‬ ‫ح��ك��وم��ه‌ت�� ‌‬ ‫ی به‌رانبه‌ر ب ‌ه به‌رهه‌م‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫له‌هه‌ڵسوكه‌وت ‌‬ ‫ی چییه‌؟‬ ‫ساڵح ده‌ڕوانێت‌و خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی حه‌زده‌كات‬ ‫ی سه‌فه‌ر‪ :‬یه‌كێت ‌‬ ‫به‌كر حاج ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی باش ‌‬ ‫حكومه‌ت ئه‌دایه‌ك ‌‬ ‫ی ب��اش بزانن‪ ،‬ئ�ه‌و زه‌مان ‌ه‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی ی�ه‌ك�ه‌م‌و ب��ااڵده‌س��ت بن‪،‬‬ ‫ی كه‌هێز ‌‬ ‫تێپه‌ڕ ‌‬ ‫ی وه‌ك ئیسالمییه‌كان‌و‬ ‫ی تر ‌‬ ‫به‌ڵكو ئێستا هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫گ��ۆڕان ه �ه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر خ��ۆف�ه‌رزك��ردن ال ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬ئ�ه‌وا كارێك ‌ه‬ ‫ی یان یه‌كێت ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی ئه‌م قۆناغ ‌ه نایه‌ت‪.‬‬ ‫به‌كه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س�����ت�����وور‪ :‬پ��ێ��ن��ج ك���ورس���ی‌ ی���ه‌ده‌گ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س �ه‌رك��ردای �ه‌ت��ی ل �ه‌ك��ۆن��گ��ره‌دا ب � ‌ه به‌تاڵ ‌‬ ‫ه��ێ��ش��ت��راون�ه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬ه�ه‌ن��دێ��ك ده‌ی��ان��وت ئه‌و‬ ‫كورسییان ‌ه ب��ۆ ئ �ه‌و كه‌سانه‌ی ‌ه ك� ‌ه له‌ناو‬ ‫گ���ۆڕان���ه‌و‌ه ده‌گ���ه‌ڕێ���ن���ه‌و‌ه ن���او یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ی دیكه‌ش ده‌ڵێن بۆ سۆسیالیست‌و‬ ‫هه‌ندێك ‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانه‌‪ ،‬كامیان راس��ت �ه‌؟ چ��ۆن‌و‬ ‫ل��ه‌س��ه‌ر چ ب��ن �ه‌م��ای �ه‌ك ئ���ه‌و كورسییان ‌ه‬ ‫پڕده‌كرێنه‌وه‌؟‬ ‫ی س�ه‌ف�ه‌ر‪ :‬له‌ناو كۆنگره‌دا‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫به‌كر ‌‬ ‫ی بهێڵرێنه‌و‌ه‬ ‫ی به‌به‌تاڵ ‌‬ ‫بڕیاردرا پێنج كورس ‌‬ ‫ی كۆنگر‌ه دێن ‌ه‬ ‫ی ل �ه‌دوا ‌‬ ‫بۆ ئه‌و الیه‌نانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناو یه‌كێتییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ب ‌ه به‌تاڵ ‌‬ ‫ماو‌نه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئ�ه‌و الیه‌نان ‌ه بێن ‌ه ناو‬ ‫ی به‌هێز ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێت ‌‬ ‫تائێستا هیچ شتێك دیار نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬یه‌كێتی‌ گفتوگۆو دانوستاندن ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و الیه‌نان ‌ه ك��ردوو‌ه بۆ هاتن ‌ه ناو‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌؟‬ ‫ی ب �ه‌رده‌وام‬ ‫ی سه‌فه‌ر‪ :‬یه‌كێت ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫به‌كر ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫دانوستاندن ‌‬ ‫ی ئیشوكاره‌كانیان‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫بۆ یه‌كخستن ‌‬ ‫ی له‌و شێوه‌ی ‌ه نیم‪.‬‬ ‫ی گفتوگۆ ‌‬ ‫ئاگادار ‌‬

‫فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی‪ :‬پۆسته‌كه‌م لێسه‌ندراوه‌ته‌وه‌‌و هیچ پۆستێكی ترم بۆ دیارینه‌كراوه‌‬ ‫زانا ئه‌حمه‌د له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ف����ه‌ره‌ی����دون ج���وان���ڕۆی���ی ب �ه‌رپ��رس��ی‬ ‫ل��ق��ی (‪)12‬ی پ��ارت��ی له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫ی ل��ێ��س�ه‌ن��دراوه‌ت�ه‌وه‌‌و ئێستا‬ ‫پۆسته‌كه‌ ‌‬ ‫به‌بێ كاری حیزبی له‌ماڵه‌و‌ه دانیشتووه‌‪،‬‬ ‫له‌جێگه‌كه‌شی نه‌جات حه‌سه‌ن دانراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ�������ه‌و ش��ك��س��ت��ه‌ ‌‬ ‫دواب����������������ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دووچ��اری��ه��ات ل �ه‌ده‌ڤ �ه‌ر ‌‬ ‫ك �ه‌پ��ارت � ‌‬ ‫ی‬ ‫س��ل��ی��م��ان�ی‌‌و ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت ن��اوچ�ه‌ك��ان� ‌‬ ‫ی شه‌هیددا له‌هه‌ڵبژاردن ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی عێراق‪ ،‬سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫په‌رله‌مانییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و حیزب ‌ه ده‌ستیكرد به‌ئه‌نجامدان ‌‬ ‫چه‌ند گۆڕانكارییه‌ك له‌لقه‌كانیداو بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌سته‌ش كه‌متر له‌هه‌فته‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ی (‪)12‬‬ ‫ی ب���ه‌رپ���رس���ی‌ ل��ق�� ‌‬ ‫پ��ۆس��ت�� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه ل�ه‌ف�ه‌ره‌ی��دون جوانڕۆی ‌‬ ‫‌‬ ‫ی نه‌جات‬ ‫س �ه‌ن��دراوه‌ت �ه‌وه‌و له‌جێگه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك�ه‌رك��وك� ‌‬ ‫ی ل��ق� ‌‬ ‫ح �ه‌س �ه‌ن ب �ه‌رپ��رس � ‌‬ ‫ی دان��راوه‌و فه‌ره‌یدون جوانڕۆیش‬ ‫پارت ‌‬ ‫ئ���ام���اژ‌ه ب����ه‌و‌ه ده‌ك����ات ك�� ‌ه تائێستا‬ ‫ی‬ ‫ی هیچ پۆستێك ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬

‫ی نازانێت‬ ‫ی نه‌كردووه‌و خۆش ‌‬ ‫بۆ دیار ‌‬ ‫ێ داده‌نرێت‪.‬‬ ‫له‌كو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشوو ‌‬ ‫ی به‌رپرس ‌‬ ‫فه‌ره‌یدون جوانڕۆی ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫لقی‌ ‪‌ 12‬‬ ‫ی‬ ‫ل�ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��دا ب��ۆ ده‌س���ت���وور راس��ت� ‌‬ ‫ی س�ه‌ل��م��ان��دوو رایگه‌یاند‬ ‫ه �ه‌واڵ �ه‌ك �ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لق ‌‬ ‫ی پۆست ‌‬ ‫“هه‌فته‌یه‌ك ‌ه به‌ڕه‌سم ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ش �ه‌ه��ی��دم ل ‌‬ ‫ی ه�ه‌ڵ�ه‌ب��ج�ه‌ ‌‬ ‫دوان�����زه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫س�ه‌ن��دراوه‌ت�ه‌وه‌و تائێستا له‌هیچ كو ‌‬ ‫ده‌وام ناكه‌م‪ ،‬چوومه‌ت ‌ه ماڵه‌وه‌”‪.‬‬ ‫ج���وان���ڕۆی���ی وت����ی “خ���ۆش���م ن��ازان��م‬

‫ی ده‌ب��ێ �ت‌و‬ ‫ی داه���ات���ووم چ � ‌‬ ‫ك�ه‌پ��ۆس��ت� ‌‬ ‫ت��ائ��ێ��س��ت��ا ه���ی���چ ج���ێ���گ���ای���ه‌ك���م ب��ۆ‬ ‫ی‬ ‫دی��اری��ن�ه‌ك��راو‌ه ل�ه‌الی�ه‌ن سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫پارتییه‌وه‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه تائێستا هیچم‬ ‫ێ نه‌وتراوه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه كه‌ئێستا‬ ‫پ‌‬ ‫هیچ پۆستێكم نییه‌ له‌ناو لقدا”‪.‬‬ ‫س����ه‌ب����اره‌ت ب�����ه‌وه‌ش چ���اوه‌ڕێ���ده‌ك���ات‬ ‫ێ بسپێردرێته‌و‌ه‬ ‫كه‌هه‌مان پۆستی‌ پ ‌‬ ‫له‌جێگایه‌كیتر‪ ،‬فه‌ره‌یدون جوانڕۆیی‌‬ ‫ی سه‌ره‌و‌ه ده‌كه‌م بزانم چ‬ ‫ی “چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫كارێكم بۆ دیاریده‌كرێت”‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪8‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫سیاسه‌ت‬

‫یه‌كێتی “سزا”ی به‌رپرسه‌ حكومییه‌كانی توندتر ده‌كات‬ ‫یه‌كێتی بڕیاریداو ‌ه له‌مه‌ودوا لێپێچینه‌وه‌‌و سزای “توند” بۆ به‌رپرس ‌ه “كه‌مته‌رخه‌م‌و گه‌نده‌ڵه‌كان” ده‌ربكات‬

‫گۆران وه‌هاب‬ ‫یه‌كێتی نیشتمانی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬بڕیاریداو‌ه‬ ‫س���زای ت��ون��د ب��ۆ ب�ه‌رپ��رس� ‌ه حكومییه‌كانی‬ ‫ی “كه‌مته‌رخه‌م‌و هه‌ست‬ ‫ده‌رب��ك��ات‪ ،‬ئ �ه‌وان �ه‌ ‌‬ ‫ب�ه‌ل��ێ��پ��رس��راوی” ن��اك �ه‌ن‪ ،‬بڕیاریش ‌ه س��زاك��ان‬ ‫توندتربكرێن‪.‬‬ ‫ب�ه‌رپ��رس��ان��ی ئ �ه‌و حیزب ‌ه ده‌ڵ��ێ��ن ئ �ه‌و ب��ڕی��ار‌ه‬ ‫ب �ه‌م��ان��ای ئ���ه‌و‌ه نیی ‌ه ده‌س���ت ل �ه‌ك��اروب��اری‬ ‫حكومه‌ت وه‌ربده‌ین‪ ،‬رۆشنبیرانیش رایانوای ‌ه‬ ‫دوور نیی ‌ه ئه‌و بڕیار‌ه ده‌ستتێوه‌ردانی حیزب‬ ‫له‌حكومه‌ت زیاتر بكات‪.‬‬ ‫ی راب���ردوو له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كی مه‌ال‬ ‫هه‌فته‌ ‌‬ ‫به‌ختیار كارگێڕی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ندام ‌ه یه‌كێتییه‌كانی لیستی ‪109‬ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك راشكاوان ‌ه‬ ‫پێی وتوون یه‌كێتی بڕیاریداو‌ه سزای “توند”‬ ‫ب��ۆ ب �ه‌رپ��رس � ‌ه ح��ك��وم��ی��ی�ه‌ك��ان��ی ده‌رب���ك���ات‪،‬‬ ‫ی “كه‌مته‌رخه‌م‌و گه‌نده‌ڵی ده‌ك �ه‌ن”‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی به‌و‌ه نه‌داو‌ه ك ‌ه لێپێچینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫به‌اڵم ئاماژه‌ ‌‬ ‫له‌ڕێگای حیزبه‌و‌ه ده‌بێت یان حكومه‌ت‪.‬‬ ‫ئازاد جوندیانی وته‌بێژی مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬ده‌ڵێت یه‌كێتی نایه‌وێت ده‌ستوه‌ربدات ‌ه‬

‫ك���اروب���اری ح��ك��وم �ه‌ت‪“ ،‬پ �ه‌ن��اده‌ب �ه‌ی��ن � ‌ه ب�ه‌ر‬ ‫نوێنه‌ره‌كانمان له‌حكومه‌ت تائه‌وان به‌و ئه‌رك ‌ه‬ ‫هه‌ستن”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتیدا یه‌كێك له‌و خااڵنه‌ ‌‬ ‫له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ركرا‪ ،‬چۆنیه‌تی لێپێچینه‌و‌ه‬ ‫كه‌قسه‌ ‌‬ ‫بوو له‌به‌رپرس ‌ه حكومییه‌كانی سه‌ر به‌و حیزبه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫روون����اك م �ه‌ح��م��ود ئ �ه‌ن��دام � ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت ئه‌و لێپێچینه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫ی كۆنگره‌وه‌‪،‬‬ ‫ی تازه‌ی ‌ه له‌دوا ‌‬ ‫ی به‌رنامه‌ ‌‬ ‫دانان ‌‬ ‫“به‌دواداچوون ده‌كرێت له‌سه‌ر هه‌موو به‌رپرس‌و‬ ‫ی‬ ‫داموده‌زگا حكومییه‌كانیش تا ئه‌و به‌رپرسه‌ ‌‬ ‫ی ی��اس��ا س��زاب��درێ��ت‌و‬ ‫ه���ه‌ڵ���ه‌ده‌ك���ات‪ ،‬ب �ه‌پ��ێ � ‌‬ ‫ی له‌نێوان‬ ‫ی نه‌كرێت‌و ج��ی��اواز ‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م ‌‬ ‫ی تردا نه‌كرێت”‪.‬‬ ‫یه‌كێك‌و كه‌سێك ‌‬ ‫ی ئێستا له‌هه‌ردوو حیزب ‌ه‬ ‫زۆرترین ئه‌و ره‌خنانه‌ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌ك ‌ه ده‌گیرێت ئه‌و ده‌ستتێوه‌ردانا‌نه‌یه‌‬ ‫ل��ه‌ك��اروب��اری ح��ك��وم �ه‌ت��دا‪ ،‬ك�ه‌ت��ازه‌ت��ری��ن��ی��ان‬ ‫به‌بڕیارێكی سه‌رۆكی حكومه‌ت قایمقامێكی‬ ‫نوێ بۆ قه‌زای رانیی ‌ه داده‌نرێت‌و به‌بڕیارێكی‬ ‫حیزبیش ره‌تده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫روون���اك وتی‌“له‌پێشتردا یه‌كێتی خ��اوب��وو‌ه‬ ‫ی كه‌مته‌رخه‌مبوون‪،‬‬ ‫له‌سزادانی ئه‌و ئه‌ندامانه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئێستا ئ���ه‌و خ��اوی��ی � ‌ه ن���ه‌م���اوه‌‪ ،‬پێش‬

‫كۆنگر‌ه خاوی‌‌و لێبوردن هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫لێپێچینه‌وه‌كه‌ توندوتیژتره‌”‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا وت��ی‌“ده‌ب��ێ��ت ده‌س��ت��ب��خ��رێ��ت�ه‌ س�ه‌ر‬ ‫برینه‌كان‌و رێگاچاره‌یان بۆ بدۆزرێته‌وه‌”‪.‬‬ ‫ترسی ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ئه‌و بڕیار‌ه ده‌ستتێوه‌ردانی‬ ‫حیزبی بۆ نێو ك��اروب��اری حكومه‌ت زیاتر‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ ،‬بۆی ‌ه داواده‌كرێت یه‌كێتی له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ ئه‌و كار‌ه بكات‪.‬‬ ‫ی سیاسی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج چاودێر ‌‬ ‫ی ئ �ه‌و حیزب ‌ه به‌باش ده‌زان��ێ��ت بۆ‬ ‫هه‌نگاوه‌ ‌‬ ‫سزادان‌و لێپێچینه‌و‌ه له‌به‌رپرس ‌ه حكومییه‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب �ه‌اڵم لێپێچینه‌وه‌ك ‌ه نه‌چێت ‌ه چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ده‌ستوه‌ردان له‌كاروباری حكومه‌ت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌ت���ی���ف وت������ی‌ “ی���ه‌ك���ێ���ت���ی ئ�����ه‌وان�����ه‌ ‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مبوون لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵد‌ا‬ ‫ی ئاشكرابكات ك ‌ه له‌به‌رئه‌و‬ ‫بكات‌و بۆ خه‌ڵك ‌‬ ‫كه‌موكوڕییانه‌‪ ،‬پارێزگار‌ه یان قایمقام ‌ه یان‬ ‫وه‌زیر‌و جێگر وه‌زیر‌ه سزادراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ی حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستیوه‌ردابێت له‌كاروبار ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی خراپه‌‌و پێویست ‌ه حكومه‌ت خۆ ‌‬ ‫كارێك ‌‬ ‫كاره‌بكات”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌و به‌باشی زان��ی حكومه‌ت لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئێستا‬ ‫ی هه‌بێت ن �ه‌ك وه‌ك ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫چ��اودێ��ر ‌‬

‫ی “ئ �ه‌و لیژنه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌پڕ‌ه له‌که‌موکوڕی‪ ،‬وت� ‌‬ ‫ی وه‌زی������ران‬ ‫ی ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن � ‌‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر ئ��اس��ت � ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زی��ره‌ك��ان بكات‌و له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫چاودێر ‌‬ ‫ی خواره‌وه‌بكات تاده‌گات ‌ه‬ ‫خوارتریش چاودێر ‌‬ ‫ی ئاسایی‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌یكرد‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ مانگ ‌‬ ‫ی س‌‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌توانرێت له‌دیاریكردن ‌‬ ‫ی لێپێچینه‌وه‌‌و‬ ‫ی��ان ش�ه‌ش مانگیدا سیستم ‌‬ ‫ی به‌كاربهێنرێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ستخۆش ‌‬ ‫ی‬ ‫ح��ی��زب بیكات ك��ێ ناڵێت ئ �ه‌و لیژنه‌یه‌ ‌‬ ‫حیزب دای��ن��اوه‌‪ ،‬خۆشیان له‌كاروباره‌كانیاندا‬ ‫كه‌مته‌رخه‌منین”‪.‬‬ ‫ل �ه‌ت��ی��ف ف��ات��ی��ح ف������ه‌ره‌ج ب���ه‌ب���اش���ی زان���ی‬ ‫ی ئ���ه‌و ك �ه‌س��ان��ه ‌بكات‬ ‫ح��ی��زب س �ه‌رزه‌ن��ش��ت � ‌‬ ‫كه‌كه‌مته‌رخه‌من‪ ،‬به‌اڵم له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‪.‬‬ ‫له‌كاتی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ‪‌7/25‬و‬ ‫‪ 3/6‬یه‌كێتی‌و پ��ارت��ی به‌بێ گ �ه‌ڕان �ه‌و‌ه بۆ‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬چه‌ندین ئاڵوگۆڕیان ب ‌ه به‌رپرسی‬ ‫حكومی ده‌ك��رد‌و دووریانده‌خستنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌الیه‌ن هاوواڵتیانه‌وه‌ به‌مه‌ترسی داده‌نرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی م�ه‌ك��ت�ه‌ب� ‌‬ ‫ی وت���ه‌ب���ێ���ژ ‌‬ ‫ئ�����ازاد ج��ون��دی��ان � ‌‬ ‫ی ده‌ڵ��ێ��ت پێش كۆنگره‌ش‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێتی بڕیارێكی ل�ه‌و شێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی بووبن‌و‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌و به‌رپرس ‌ه حكومیانه‌ ‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مبووبن‪ ،‬لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ “ب�ه‌اڵم لێپرسینه‌وه‌كه‌ به‌و مانایه‌‬ ‫نه‌بووه‌ به‌رپرسێك بانگبكرێت‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكرێت‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ رونبووه‌ته‌وه‌‬ ‫ك �ه‌م��وك��ورت �ی‌ ه �ه‌ی �ه‌‌و ك���اره‌ك���ه‌ی‌ به‌باشی‌‬ ‫بۆ به‌ڕێوه‌ناچێت هه‌وڵی‌ گۆڕینی‌ دراوه‪‌،‬‬ ‫ژم��اره‌ی �ه‌ك �ی‌ زۆری���ش له‌به‌رپرسانی‌ یه‌كه‌‬ ‫ئیدارییه‌كان گۆڕانیان به‌سه‌رداهاتووه”‪.‬‬ ‫جوندیانی پێیوایه‌ كاتێك حیزب بڕیارده‌دات‬ ‫كه‌سێك له‌ئیداره‌ بگۆڕێت كارێكی‌ وائاسان‬ ‫نییه‌‪ ،‬وتی‌ “ده‌بێت حیزب په‌نابه‌رێته‌وه‌ به‌ر‬ ‫نوێنه‌ره‌كانی‌ خۆی‌ له‌حكومه‌ت تائه‌وان به‌و‬ ‫ئه‌ركه‌ هه‌ستن”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌ كه‌گۆڕانكارییه‌كان له‌پێناو‬ ‫خزمه‌تكردنی باشتری هاوواڵتیاندا بووه‌‪.‬‬ ‫زانیاری ئه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌یه‌كێتی به‌نیازه‌ خۆی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ به‌رپرسه‌ حكومییه‌كانی‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم وته‌بێژی ئه‌و حیزبه‌ ده‌ڵێت ئه‌وه‌‬ ‫كاری ئێمه‌ نییه‌و ئه‌و له‌ڕێگه‌ی‌ به‌رپرسه‌‬ ‫حكومییه‌كانمانه‌وه‌ هه‌ڵسه‌نگاندن ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ج��ون��دی��ان��ی وت���ی‌ “راس���ت���ه‌ ئ��ێ��م�ه‌ ج��ۆرێ��ك‬ ‫له‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ خ��ۆم��ان ه�ه‌ی�ه‌ ب��ۆ ئه‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ حكومیانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ نین بڕیاریان‬

‫له‌سه‌ر بده‌ین ئه‌وه‌ حكومه‌ته‌ بڕیاریان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌دات”‪.‬‬ ‫روون��اك مه‌حمود كه‌ئه‌ندامێكی یه‌كێتییه‌‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ كه‌یه‌كێك ل �ه‌و ه �ه‌اڵن �ه‌ی‌ تائێستا‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌سه‌ریدا تێپه‌ڕیوه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌سزای‌‬ ‫به‌پێی‌ یاسایی نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ “له‌مه‌ودوا هه‌ركه‌سێك له‌ئه‌دائی‌‬ ‫وه‌زیفی‌‌و سیاسیدا كه‌مته‌رخه‌مبێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫سزا بدرێت‌”‪.‬‬ ‫ت��وان��ا ئه‌حمه‌د ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫س����ه‌رۆك����ی‌ ح��ك��وم��ه‌ت��ی‌ ه���ه‌رێ���م ده‌ڵ��ێ��ت‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی��ران چاودێری‌ وه‌زارته‌كان‬ ‫ده‌ك��ات‌و ئه‌ركی‌ وه‌زاره‌ت�ه‌ك��ان�ه‌ كه‌سیاسه‌تی‌‬ ‫حكومه‌ت جێبه‌جێبكه‌ن‌و چاودێری‌ به‌رپرسه‌‬ ‫ئیدارییه‌كانی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و وت�ی‌ “لێپرسینه‌وه‌ له‌هه‌ر به‌رپرسێكی‌‬ ‫ئیداری‌ كه‌ كه‌مته‌رخه‌مبێت ئه‌وه‌ حكومه‌ت‬ ‫لێی‌ به‌رپرسه‌ جا وه‌زی��ر بێت یان به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫بێت‪ ،‬له‌سزادانیان له‌كاتی‌ كه‌مته‌رخه‌میدا یان‬ ‫پاداشتكردنیان”‪.‬‬ ‫توانا ده‌ڵێت به‌رپرسێكی‌ ئیداری‌ كه‌كادیری‌‬ ‫حیزبه‪ ‌،‬ئه‌گه‌ر كه‌مته‌رخه‌مبێت حیزب ده‌توانێت‬ ‫بیگۆڕێت ئه‌ویش له‌ڕێی‌ نوێنه‌ره‌كانییه‌وه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت به‌جۆرێك كه‌سێكیتر داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ب�����ه‌اڵم وت���ی‌“گ���ۆڕی���ن���ه‌ك���ه‌ ل���ه‌ده‌س���ه‌اڵت���ی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ ن �ه‌ك ح��ی��زب‪ ،‬حكومه‌ت به‌پێی‌‬ ‫رێوشوێنی‌ ئیداری‌‌و یاسایی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ ئیدارییانه‌دا ده‌كات‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫ده‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و رێنمایانه‪ ‌،‬رووبه‌ڕووی‌‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ ده‌بێت یان پاداشتده‌كرێت”‪.‬‬ ‫س �ه‌ره �ه‌ن��گ ح �ه‌م��ی��د م��ام��ۆس��ت��ای‌ یاسا‬ ‫له‌زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین ده‌ڵێت الدان�ی‌ هه‌ر‬ ‫به‌رپرسێكی‌ ئیداری‌‌و سزادانی‌ به‌پێی‌ یاسای‌‬ ‫ئینزباتی‌ ده‌ب��ێ��ت ك�ه‌ح��ك��وم�ه‌ت پ �ه‌ی��ڕه‌وی‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ كاتێك باس له‌موئه‌سه‌سات ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ده‌ب��ێ��ت حیزب له‌حكومه‌ت جیابكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫وت���ی‌ “ل���ه‌الی���ه‌ن ح��ك��وم �ه‌ت �ه‌وه‌ لێپرسینه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ به‌رپرسه‌ ئیدارییه‌كاندا ده‌كرێت نه‌ك‬ ‫حیزب‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك حكومه‌ت پێكده‌هێنرێت‬ ‫حكومه‌ت لێپرسینه‌وه‌ له‌به‌رپرسه‌ ئیدارییه‌كان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌هه‌ڵبژاردن حیزب كه‌سێكی‌‬ ‫دانابێت‌و كه‌مته‌رخه‌مبێت بۆ جارێكیتر‬ ‫داینه‌نێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫ل �ه‌ك��ۆت��ای��ی��دا وت����ی‌ “ب�����ه‌اڵم م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ی‌‬ ‫ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن��ه‌وه‌‌و س�������زادان ل���ه‌ده‌س���ه‌اڵت���ی‌‬ ‫حكومه‌تدایه”‪.‬‬

‫كه‌ركوك ترسی ته‌قینه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری هه‌یه‌‬ ‫ی خزمه‌تگوزاری‌‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی ‌ه بۆ سه‌ر به‌رپرسان‬ ‫خراپ ‌‬ ‫كاروخ نامیق‬ ‫ی‬ ‫ی خ��زم��ه‌ت��گ��وزار ‌‬ ‫ل���ه‌ب���ه‌رام���ب���ه‌ر ك��ه‌م�� ‌‬ ‫ی راب����ردوودا‬ ‫ش��اره‌ك �ه‌ی��ان‪ ،‬ل�ه‌چ�ه‌ن��د رۆژ ‌‬ ‫ی ك���ه‌رك���وك چ�ه‌ن��د‬ ‫ه��اوواڵت��ی��ان��ی‌ ش����ار ‌‬ ‫خۆپیشاندانێكیان ئ �ه‌ن��ج��ام��دا‪ ،‬كه‌تێیدا‬ ‫ی ك �ه‌وت � ‌ه ن��ێ��وان خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران‌و‬ ‫پ��ش��ێ��و ‌‬ ‫ی پۆلیسه‌وه‌‪.‬‬ ‫هێزه‌كان ‌‬ ‫ی كه‌ركوك ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ی شار ‌‬ ‫هاوواڵتیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ده‌ده‌ن ئه‌گه‌ر ب��ارودۆخ� ‌‬ ‫ش��اره‌ك�ه‌ی��ان ب��اش نه‌كرێت‪ ،‬ب �ه‌رده‌وام��ده‌ب��ن‬ ‫ی شاره‌كه‌ش‬ ‫له‌خۆپیشاندان‪ ،‬رۆشنبیرێك ‌‬ ‫ی به‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌قینه‌وه‌ ‌‬ ‫ج���ۆر‌ه بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌گ �ه‌ر ‌‬ ‫ی لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫زیاتر ‌‬ ‫ی ئێستا‬ ‫گرنگترین ئه‌و كێش ‌ه سه‌ره‌كییانه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ركوك به‌ده‌ستییه‌و‌ه‬ ‫ی شار ‌‬ ‫هاوواڵتیان ‌‬ ‫ی كاره‌با‌و ئاو ‌و‬ ‫ده‌ناڵێنن‪ ،‬بریتیی ‌ه له‌كه‌م ‌‬ ‫ی كۆاڵنه‌كان‪.‬‬ ‫ی ئاوه‌ڕۆ‌و قیرتاونه‌كردن ‌‬ ‫نه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 25‬ساڵ‪ ،‬هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫كارزان عوسمان ‌‬ ‫ی په‌نجا عه‌لییه‌‌و‬ ‫ی گ �ه‌ڕه‌ك � ‌‬ ‫دان��ی��ش��ت��وو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانكۆیه‌‪ ،‬ده‌ڵێت هاوواڵتیان ‌‬ ‫خوێندكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێزاربوون له‌نه‌بوون ‌‬ ‫كه‌ركوك ب �ه‌ت �ه‌واو ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌ئ��ێ��س��ت��ادا ش��اره‌ك�� ‌ه رۆژان���� ‌ه ك�ه‌م��ت��ر ل ‌ه‬ ‫‪10‬كاتژمێر كاره‌بایان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی خ����واردن����ه‌وه‌‌و ن�ه‌ب��وون� ‌‬ ‫ی ئ���او ‌‬ ‫ل �ه‌ك �ه‌م � ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ر‌ه زۆر ‌‬ ‫ئ��اوه‌ڕۆ ك ‌ه تائێستاش به‌ش ‌‬

‫ی كه‌ركوك ئاوه‌ڕۆیان نییه‌‪.‬‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌كان ‌‬ ‫ی ئ����اوه‌ڕۆوه‌‪ ،‬كۆاڵنه‌كان‬ ‫ی ن�ه‌ب��وون� ‌‬ ‫ب�ه‌ه��ۆ ‌‬ ‫ب��وون �ه‌ت � ‌ه زه‌ل��ك��ا‌و‌و ق��وڕ‌وچ��ڵ��ك �ا‌و ب �ه‌ده‌ی��ان‬ ‫ن�ه‌خ��ۆش��ی��ی��ان ب�ڵ�اوك���ردووه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا‬ ‫ی ك��ه‌رك��وك زۆر خ��راپ �ه‌و‬ ‫رێ��گ��اوب��ان �ه‌ك��ان � ‌‬ ‫ی وێرانبوون‪.‬‬ ‫به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی “ت���ا ب �ه‌رپ��رس��ان �ی‌ ك �ه‌رك��وك‬ ‫ك����ارزان وت��� ‌‬ ‫ی داواكاریه‌كانمان بۆ جێبه‌جێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ته‌واو ‌‬ ‫ب �ه‌رده‌وام��ده‌ب��ی��ن له‌فشار خستنه‌سه‌ریان‌و‬ ‫ی گه‌وره‌تر ئه‌نجامده‌ده‌ین”‪.‬‬ ‫خۆپیشاندان ‌‬ ‫ی راب��ردوو‌ه‬ ‫ی “له‌ساڵ ‌‬ ‫ئه‌و هاوواڵتیه‌و‌ه وت ‌‬ ‫ب �ه‌ڵ��ێ��ن��ی��ان��داو‌ه ك �ه‌م��وك��وڕی �ه‌ك��ان��م��ان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ربكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا كه‌س نه‌هاتوو‌ه‬ ‫به‌ده‌م داواكاریه‌كانمانه‌وه‌“‪.‬‬ ‫ی راب���ردوودا دوو خۆپیشاندانی‬ ‫له‌هه‌فته‌ ‌‬ ‫جیاواز ل �ه‌وش��اره‌دا ئه‌نجامدرا‪ ،‬له‌هه‌ردوو‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان �ه‌ك �ه‌دا ه��اوواڵت��ی��ان داوای‬ ‫ئ��او ‌و ك��اره‌ب��او خزمه‌تگوزاریان ده‌رك���رد‌و‬ ‫شه‌قامه‌كانیان ده‌گرت‪.‬‬ ‫ی گ�ه‌ڕه‌ك��ی رزگ��اری‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كه‌ ‌‬ ‫(ئ��اواره‌ك��ان��ی ف �ه‌ی��ل �ه‌ق)‪ ،‬خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده‌ران‬ ‫ب �ه‌ردب��اران��ی ه��ێ��زه‌ك��ان��ی پۆلیسیان ك��رد‪،‬‬ ‫ی كاره‌بای هاوواڵتیان كاره‌بای‬ ‫دوای ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ن��ای��اس��ای��ی��ان ل�����ه‌دوای س��اڵ��ی ‪2003‬ه‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی عه‌ره‌ف ‌ه راكێشابوو‪ ،‬ئه‌و گه‌ڕه‌ك ‌ه‬ ‫ی ماڵ ‌ه به‌رپرسه‌كانی لێیه‌و ‪24‬‬ ‫زۆری��ن�ه‌ ‌‬ ‫ك��ات��ژم��ێ��ر ك��اره‌ب��ای��ان ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ئ��اواره‌ك��ان��ی‬ ‫فه‌یله‌قیش ته‌نها ‪ 10‬ب��ۆ ‪ 12‬كاتژمێر‬

‫له‌رۆژێكدا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رۆشنبیرێكی شاره‌ك ‌ه وت ‌‬ ‫دانا عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫“پێویست ‌ه ئه‌م خۆپیشاندانان ‌ه به‌رده‌وامبێت‬ ‫ی ده‌س����ه‌اڵت ن��اچ��ارب��ێ��ت ماف ‌ه‬ ‫ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هاوواڵتیان جێبه‌جێبكات”‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌دات ‌ه به‌رپرسان ‌‬ ‫ئه‌و رۆشنبیر‌ه هۆشدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��ه‌رك��وك‪ ،‬ك �ه‌ئ �ه‌گ �ه‌ر ب��ارودۆخ � ‌‬ ‫ش���ار ‌‬ ‫ی ه��اوواڵت��ی��ان ب���ه‌و ج��ۆره‌‬ ‫خ��زم �ه‌ت��گ��وزار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌قینه‌وه‌ی‌ زیاتر ‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ترسی ئ �ه‌و‌ه ل�ه‌الی�ه‌ن به‌رپرسانی شاره‌ك ‌ه‬ ‫ی ج �ه‌م��اوه‌ری‬ ‫دروس��ت��ب��ووه‌‪ ،‬ك�ه‌ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌وه‌ ‌‬ ‫رووبدات‌و پێیان كۆنترۆڵنه‌كرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫بارودۆخی ئه‌منی شاره‌ك ‌ه له‌ئێستادا باش‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ی “ئیتر خه‌ڵك بێده‌نگ‬ ‫دانا عه‌سكه‌ری وت ‌‬ ‫نابێت”‪.‬‬ ‫ی پ��ارێ��زگ��ای‌‬ ‫ج��ه‌م��ال م���ه‌ول���ود ئ �ه‌ن��دام � ‌‬ ‫ی ه��اوب�ه‌ش بۆ‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫ك�ه‌رك��وك‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫ی كه‌ركوك‪،‬‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫ی كێشه‌ ‌‬ ‫چارسه‌ركردن ‌‬ ‫ی فه‌یله‌ق‬ ‫ی گ �ه‌ڕه‌ك � ‌‬ ‫ی “ه��اوواڵت��ی��ان � ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ی راكێشابوو‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ك��اره‌ب��ای��ان به‌نایاسای ‌‬ ‫بڕدرا”‪.‬‬ ‫ی “ل �ه‌چ �ه‌ن��د رێ��گ �ه‌ی �ه‌ك �ه‌و‌ه‬ ‫ه���ه‌روه‌ه���ا وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫ی رێژه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌وڵداین بۆ زیادكردن ‌‬ ‫ی مانگ‬ ‫ه���اوواڵت���ی���ان‪ ،‬ب���ڕی���ار‌ه ل���ه‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 255‬مێگاوات ‌‬ ‫ی ك��اره‌ب��ای � ‌‬ ‫وێستگه‌ ‌‬ ‫ی تاز‌ه كه‌پێشتر له‌كار كه‌وتبوو‪،‬‬ ‫شارۆچكه‌ ‌‬

‫ب��ك�ه‌وێ��ت�ه‌وه‌ك��ار”‪ .‬پێیوابوو ب���ه‌و‌ه ده‌ت��وان��ن‬ ‫ی هاوواڵتیان زیاتر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی “هاوواڵتیان ماف ‌‬ ‫ی كه‌ركوك وت ‌‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاو‌و كاره‌باو خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫خۆیان ‌ه داوا ‌‬ ‫له‌حكومه‌ت بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێك گه‌ڕه‌ك‬ ‫ه �ه‌ی � ‌ه ل �ه‌ت��اپ��ۆ ت���ۆم���ارن���ه‌ك���راوه‌‪ ،‬ره‌ن��گ �ه‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانگه‌كانیش نه‌توانن خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ی تاپۆیان نییه‌”‪.‬‬ ‫بگه‌یه‌ننه‌ ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ ‌‬ ‫ئ �ه‌ح��م �ه‌د پ��ێ��ی��وای �ه‌ ك �ه‌ه �ه‌ن��دێ��ك گ��رف��ت‬ ‫ل �ه‌ك �ه‌رك��وك ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ئ �ه‌گ �ه‌ر هۆكاره‌كانی‌‬ ‫لێكبده‌یته‌وه‌‪“ ،‬ره‌نگه‌ به‌ر له‌هه‌ر كه‌سێكیتر‬ ‫بارودۆخی‌ شاره‌كه‌ تیا تاوانباربێت”‪.‬‬ ‫ی زیاتر په‌یوه‌ندی‌‬ ‫وتی‌ “ئه‌ویش هۆكاره‌كان ‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌خه‌رجنه‌كردنی‌ پ��اره‌‌و بارودۆخی‌‬ ‫پرۆژه‌كان‌و كه‌می‌ چاودێری‌”‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و ئ�ه‌ن��دام�ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌‬ ‫ك���ه‌رك���وك پ��ێ��ی��وای �ه‌ “ئ�����ه‌و گ��رف��ت��ان �ه‌ی‌‬ ‫ل�ه‌ن��اوش��اری‌ كه‌ركوكدا هه‌یه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ه���ه‌ی���ه‌ ب �ه‌ك �ه‌م��ت �ه‌رخ �ه‌م �ی‌ ب �ه‌رپ��رس��ان �ی‌‬ ‫ی پ���ار‌ه ت��اڕاده‌ی��ه‌ك‬ ‫ش��اره‌ك��ه‌‪ ،‬ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌به‌رده‌ستدابووه‌“‪.‬‬ ‫دان��ا ع�ه‌س��ك�ه‌ری‌ رۆشنبیر پێیوای ‌ه ئه‌و‬ ‫ی ب �ه‌س �ه‌ر ك��ورد‬ ‫ب���ارودۆخ���ه‌ زۆر ب �ه‌خ��راپ � ‌‬ ‫له‌شاری‌ كه‌ركوك ده‌شكێته‌وه‌‪ ،‬ئ�ه‌و وتی‌‬ ‫ی‬ ‫“له‌هه‌ڵبژاردنی‌ داهاتوودا ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫چه‌ندجارێك له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه‌ به‌ڵێنیان‬ ‫پ��ێ��دراوه‌‪ ،‬جارێكیتر ئامادده‌نییه‌ ده‌ن��گ‬

‫ب �ه‌ك��ورد ب��ده‌ن �ه‌وه‌‪ ،‬باشترین نمونه‌ش ئه‌و‬ ‫ده‌نگانه‌یه‌ كه‌لیستی‌ عێراقییه‌ له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردوودا له‌كه‌ركوك به‌ده‌ستیهێنا”‪.‬‬ ‫ك�����ارزان ئ���ه‌و گ �ه‌ن��ج �ه‌ی‌ ش���اره‌ك���ه‌ وت�ی‌‬ ‫“پارێزگاری‌ كه‌ركوك خۆی‌ رایگه‌یاندووه‌‪،‬‬ ‫حه‌وت مانگ له‌ساڵی‌ ‪ 2010‬تێپه‌ڕیووه‌‪،‬‬ ‫نه‌مانتوانیوه‌ له‌سه‌دا په‌نجای‌ ئه‌و بودجه‌یه‌‬ ‫خه‌رجبكه‌ین كه‌بۆ كه‌ركوك ته‌رخانكراوه‌“‪.‬‬

‫ره‌نگ ‌ه‬ ‫فه‌رمانگه‌كان‬ ‫نه‌توانن‬ ‫خزمه‌تگوزار ‌ی‬ ‫بگه‌یه‌ننه‌ ئه‌و‬ ‫گه‌ڕه‌كانه‌ ‌ی‬ ‫تاپۆیان نییه‌‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫پشو و ‪11‬‬

‫زنجیره‌ی توركی نوێ له‌ڕه‌مه‌زاندا‬ ‫پێشكه‌ش ناكرێت‬

‫محه‌مه‌د‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ زن��ج��ی��ره‌ توركییه‌كان‬ ‫دوای‌ دۆب�لاژك��ردن��ی��ان به‌شێكی‌ زۆری���ان‬ ‫له‌كاتی‌ ته‌له‌فزیۆنه‌ كوردی‌‌و عه‌ره‌بییه‌كان‬ ‫ب��ردووه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم كه‌ناڵه‌ توركییه‌كان به‌هۆی‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی‌ ڕه‌م �ه‌زان ده‌كه‌وێته‌ كۆتایی وه‌رزی‌‬ ‫زنجیره‌ ته‌له‌فزیۆنییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬زنجیره‌ی‌ نوێ‬ ‫پێشكه‌شی بینه‌ران ناكه‌ن‌و له‌سه‌ر زنجیره‌‬ ‫كۆنه‌كان تا كۆتایی وه‌رز به‌رده‌وامده‌بن‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ مانگی‌ ره‌م�ه‌زان ده‌كه‌وێته‌‬ ‫س��ه‌ره‌ت��ای‌ مانگی‌ ئ��اب��ه‌وه‌‌و ئ��ه‌و كاته‌ش‬ ‫كۆتایی وه‌رزی‌ (سیزن)ی‌ زۆرینه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫ئه‌و زنجیرانه‌یه‌ كه‌ له‌كه‌ناڵه‌ توركییه‌كانه‌وه‌‬ ‫په‌خش ده‌ك��رێ��ن‪ ،‬كه‌ناڵه‌كان به‌رنامه‌یه‌كی‌‬ ‫تایبه‌تییان ب��ۆ ئ��ه‌و مانگه‌ نییه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌چه‌ند گۆڕانكارییه‌كی‌ ورد له‌هه‌ندێك‬ ‫ب �ه‌رن��ام �ه‌‌و گ��رت �ه‌ی‌ ن��ێ��و زن��ج��ی��ره‌ك��ان‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌بڕوای‌ هه‌ندێك كه‌س شیاو نین له‌مانگی‌‬ ‫ره‌مه‌زاندا پیشانبدرێن‪.‬‬ ‫ك �ه‌ن��اڵ دێ‌ كه‌یه‌كێكه‌ ل���ه‌و ك�ه‌ن��ااڵن�ه‌ی‌‬ ‫ناوبانگێكی‌ باشی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌رده‌وامده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و زنجیره‌یه‌ی‌ پێشتر كه‌ له‌كۆتایی‬ ‫مانگی‌ حوزه‌یراندا په‌خشی‌ كردبوو‪ ،‬كه‌بریتییه‌‬ ‫له‌زنجیره‌یه‌كی‌ وه‌رگ��ی��راو له‌ئه‌رژه‌نتینه‌وه‌‌و‬

‫ب�ه‌ت�ه‌واوه‌ت�ی‌ كۆمیدیایه‌‪ .‬له‌كه‌ناڵی‌ ئه‌ی‌ دووه‌می‌ (‪ 37‬درجه‌ مئویه‌) كه‌زنجیره‌یه‌كی‌‬ ‫زنجیره‌یه‌ك كه‌ له‌ساڵی‌ ‪2003‬دا داده‌به‌زی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ سعودیه‌‌و له‌كه‌ناڵی‌ ‪mbc‬‬ ‫ت�����ه‌واوی‌ ب �ه‌س �ه‌ره��ات �ه‌ك��ان �ی‌ ك��ۆم��ی��دی�ن‌و داده‌ب���ه‌زێ���ت‌و زن��ج��ی��ره‌ی‌ (اب����واب ال��خ��وف) ‬ ‫ناوی‌ (با منداڵه‌كان گوێیان لێ نه‌بێت)‪ ،‬كه‌یه‌كه‌مین زنجیره‌یه‌ی‌ ترسناكی‌ عه‌ره‌بییه‌‌و‬ ‫به‌وه‌رزێكی‌ نوێوه‌‌و له‌سه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئابدا هه‌ریه‌ك له‌زنجیره‌كانی‌ (ال��ع��ار) ‌و (ام��راه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كاته‌وه‌‪ .‬كه‌ناڵی‌ شۆ زنجیره‌یه‌كی‌ فی ورط �ه‌) ‌و (ب��اب ال��ح��اره‌)‌و (بابانور)‌و‬ ‫نوێ له‌سه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئه‌یلولدا به‌ناوی‌ (ب��ی��ن ش��وط��ی��ن)‌و (ح��ام��د قلبه ج��ام��د)‌و‬ ‫(چ��اخ �ی‌ م���ۆم) ده‌س��ت��پ��ێ��ده‌ك��ات‪ .‬ه���ه‌روه‌ك (ذاكره‌ الجسد)‌و (رجال مطلوبون) ‌و(رحیل‬ ‫له‌كۆتایی مانگی‌ ئابدا زنجیره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی نوێ مع الشمس)‌و (سقوط الخالفه‌) ‌و (بیت‬ ‫به‌ناوی‌ (نهێنییه‌ بچوكه‌كان) له‌و كه‌ناڵه‌وه‌ الباشا) له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ ‪ mbc‬و كه‌ناڵه‌‬ ‫په‌خشده‌كرێت‪ .‬مندااڵنی‌ هیوا ن��اوی‌ ئه‌و عه‌ره‌بییه‌كانی‌ دیكه‌ له‌شه‌وانی‌ ره‌مه‌زاندا‬ ‫زنجیره‌یه‌یه‌ كه‌ له‌كۆتاییه‌كانی‌ مانگی‌ ئاب‌و پێشكه‌شده‌كرێن‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تای‌ ئه‌یلولدا له‌كه‌ناڵ دی‌ داده‌به‌زێ‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك زنجیره‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌ناوی‌‬ ‫(ب���اوه‌ش���ی‌ دای����ك) ل�ه‌ك��ۆت��ای��ی�ه‌ك��ان�ی‌ ئ�ه‌م‬ ‫مانگه‌دا له‌شاشه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ ستاره‌وه‌‬ ‫ده‌ست به‌په‌خش ده‌كات‪( .‬كۆشكی‌ شێته‌كان)‬ ‫ن����اوی‌ ئ���ه‌و زن��ج��ی��ره‌ی �ه‌ی �ه‌ ك��ه‌ له‌مانگی‌‬ ‫ئه‌یلولدا له‌شاشه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ ئه‌یه‌وه‌‬ ‫پێشكه‌شده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌گشت ته‌له‌فزیۆنه‌ به‌ناوبانگه‌كان جگه‌‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌ دینییه‌كان‪ ،‬زنجیره‌یه‌كی‌ تایبه‌تیان‬ ‫به‌مانگی‌ ره‌مه‌زان نییه‌‪ ،‬چونكه‌ زنجیره‌كان‬ ‫وه‌رزی����ن‌و زۆری��ن �ه‌ی��ان له‌مانگی‌ ئه‌یلولدا‬ ‫وه‌رزی نوێیان ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌ عه‌ره‌بییه‌كانیش هه‌ریه‌ك له‌به‌شی‌‬

‫لوقمان غ ‌هریب‪:‬‬ ‫ئه‌مجاره‌م جیاوازتر ده‌بێت‬ ‫كاری‬

‫ده‌شتی‌ ئه‌نوه‌ر له‌سلێمانی‌‬ ‫اگه‌یاند كه‌ئێستا سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ه‌رهێنه‌ر لوقمان غه‌ریب له‌لێدوانێكیدا به‌ده‌ستووری‌ دووه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌به‌ر هه‌ندێك‬ ‫د‬ ‫اڵم تائێستا ئاشكرای نه‌كر‬ ‫كارێكی‌ هونه‌ری‌ نوێیه‌‪ ،‬به‌‬ ‫ێت له‌جاره‌كانی‌ پێشووتر”‪.‬‬ ‫ی‌ ئه‌مجاره‌م جیاوازتر ده‌ب‬ ‫كوردسات تیڤییه‌وه‌ راگیرا‪،‬‬ ‫هۆكار‪ .‬ئه‌و وتی‌ “كار دوو كاری له‌الیه‌ن كه‌ناڵی‬ ‫ێ به‌رهه‌مده‌هێنێت‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫ئه‌و ده‌رهێنه‌ره‌ كه‌پێشووتر‬ ‫نو‬ ‫ه‌ده‌ستووری وت “ده‌بێ ده‌رهێنه‌ر بزانێ‌ چۆن كاری‌ شره‌ف الی‌ هه‌ندێك كه‌س‬ ‫ی‌ ئه‌‬ ‫ب‬ ‫وودی‌ لێوه‌ربگرێت‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ درام��ای‌ نامه‌كان ‌نجامدراو بینه‌ریش توانیان‬ ‫س‬ ‫كاره‌كه‌ به‌سه‌ركه‌وتوویی‌ ئه‬ ‫ێگه‌ی‌ نیگه‌رانی‌ بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ج‬ ‫چاوی‌ خۆیان كاره‌كه‌ ببینن”‪.‬‬ ‫هه‌ندێك شته‌ هه‌یه‌ قبوڵی‌‬ ‫به‌‬ ‫ه‌دا كه‌كۆمه‌ڵگای كوردی‬ ‫مان غه‌ریب ئاماژه‌ی‌ به‌و‬ ‫ۆن دراما به‌رهه‌مده‌هێنێت‪،‬‬ ‫لوق‬ ‫ێ‌ چ‬ ‫اكات‪ ،‬بۆیه‌ رای وابوو له‌مه‌ودوا ده‌بێت ده‌رهێنه‌ر بزان ‌ر بڕیار له‌سه‌ر ئه‌ركه‌كه‌ی‌‬ ‫سوودی‌ لێوه‌ربگیرێت‌و بینه‬ ‫ن‬ ‫ه‌كو به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ به‌باشی‌‬ ‫تاو‬ ‫ه‌ هه‌رچی‌ كه‌ناڵ هه‌یه‌ لێره‌‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ه‌وه‌ی‬ ‫لوقمان غه‌ریب وتی‌ “خاڵێكیتر كه‌گرفتی‌ ده‌رهێنه‌ره‌‪ ،‬ئ حیزبه‌كه‌ی‌ خۆیان رێده‌كه‌ن‌و‬ ‫ه‌نااڵنه‌ به‌پێی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫ك‬ ‫دراماكان له‌نیوه‌دا ناهێڵن‬ ‫هه‌مووی‌ حیزبیه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م شێوه‌یه‌ تووشی‌ گرفت ده‌بن‌و‬ ‫ه‌و هێڵه‌ الناده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ به‌و‬ ‫ل‬ ‫له‌په‌خشكردن ده‌یوه‌ستێنن”‪.‬‬ ‫ته‌واوبێت‌و‬

‫حسێن عه‌لی زیندووكرایه‌و‌ه‬ ‫گروپ ‌ی مه‌قامبێژان له‌شار ‌ی كفری‌ دروستده‌كرێت‬ ‫ده‌شتی‌ ئه‌نوه‌ر‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ رۆشنبیر ‌‬ ‫ی‬ ‫گ �ه‌رم��ی��ان ئ����ه‌وه‌ی‌ ئ��اش��ك��راك��رد كه‌ئێستا‬ ‫سه‌ر‌قاڵی‌ خۆئاماده‌كردنن بۆ دروستكردنی‌‬ ‫گ��روپ��ێ��ك�ی‌ م�ه‌ق��ام��ب��ێ��ژی‌‪ ،‬كه‌بنكه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ شاری‌ كفریه‌وه‌و ئ�ه‌وه‌ش به‌یه‌كه‌م‬ ‫هه‌نگاو داده‌نرێت له‌هونه‌ری‌ كوردیدا‪.‬‬ ‫ئومێد سه‌عدوڵاڵ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫رۆشنبیری‌ گه‌رمیان به‌ده‌ستووری‌ راگه‌یاند‬ ‫“ئێستا سه‌رقاڵی‌ پێكه‌وه‌نانی‌ گروپێكی‌‬ ‫مه‌قامی‌ كوردین كه‌هه‌موو مه‌قامبێژه‌كانی‌‬ ‫ن��اوچ �ه‌ی‌ گ�ه‌رم��ی��ان ك��ۆب��ك�ه‌ی��ن�ه‌وه‌و چیتر‬ ‫له‌په‌راوێزیدا نه‌بن”‪.‬‬

‫ته‌رازوو‬

‫(‪ 22‬ئه‌یلول ‪ 22 -‬ت‪ .‬یه‌که‌م)‬

‫به‌ده‌ستپێشخه‌ریی ‌ه‬ ‫پێویستیت‬ ‫ل���ه‌زۆری���ن���ه‌ی‌ ك���اروب���اره‌ك���ان���ی‌‬ ‫ژی��ان��ت��دا ئ�ه‌گ�ه‌رن��ا هه‌ندێك هه‌لت‬ ‫له‌ده‌ستده‌چێت‪.‬ئه‌م هه‌فته‌یه‌ خۆت‬ ‫بده‌ره‌ ده‌ست هه‌سته‌كانت‌و شوێنیان‬ ‫بكه‌وه‌‪ .‬هه‌ندێك كێشه‌ بێزارت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ساره‌كان ئامۆژگاریت ده‌كه‌ن‬ ‫به‌وه‌ی‌ ئارامگربیت‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها وتی “بیرۆكه‌ی‌ ئه‌م گروپه‌ مه‌قامبێژه‌‬ ‫ل�ه‌وه‌وه‌ هات كه‌ئێمه‌ ئێواره‌ مه‌قامبێژێكمان‬ ‫بۆ هه‌ژده‌ مه‌قامبێژ سازكرد‌و بڕیارماندا ئه‌م‬ ‫گروپه‌ دروستبكه‌ین‌و شاری‌ كفریش بنكه‌ی‌‬ ‫ی باش‬ ‫سه‌ره‌كیان بێت‪ ،‬كه‌ده‌بێته‌ هه‌نگاوێك ‌‬ ‫بۆ ئاوڕدانه‌وه‌ له‌و مه‌قامبێژانه‌»‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری‌ ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رای��ه‌ت��ی‌ گشتی‌‬ ‫رۆشنبیری‌ گه‌رمیان ئه‌وه‌شی‌ وت “ئێستا‬ ‫سه‌رقاڵی‌ ته‌واوكردنی‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ین‌و ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ش كه‌وه‌رده‌گیرێن‪ ،‬ده‌بێت كه‌سانی‌‬ ‫ب��اش‌و به‌توانا بن ل �ه‌ڕووی‌ مه‌قامبێژیه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ��ه‌و ك�ه‌س��ان�ه‌ی‌ ه�ه‌ڵ��ده‌ب��ژێ��رێ��ن بۆ‬ ‫مقاموتن‌و ده‌بێته‌ ئ�ه‌ن��دام�ی‌ ئ �ه‌و گروپه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و لیژنه‌یه‌‌وه‌ ده‌بێت كه‌هه‌موویان‬ ‫مه‌قامبێژن‌و پێشتر گۆرانیان وتووه‌‌و كاسێتیان‬

‫دوپشک‌‬

‫(‪ 23‬ت‪ .‬یه‌که‌م ‪ 21 -‬ت‪ .‬دووه‌م)‬

‫ه���ه‌م���وو ك���اره‌ك���ان���ت پ��ێ��ك �ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌نجاممه‌ده‌‪ ،‬چونك ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ره‌ن��ج��ام�ه‌ك��ان��ت ب���ه‌دڵ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی ئاواتیان بۆ‬ ‫هه‌ندێك له‌و شتانه‌ ‌‬ ‫ی به‌دیهاتنیان‬ ‫ده‌خ��وازی��ت واده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هاتووه‌‪ .‬خۆشترین رۆژت له‌ڕوو ‌‬ ‫خۆشه‌ویستییه‌و‌ه هه‌ینییه‌‌و هه‌وڵبد‌ه‬ ‫باش بیبه‌ر‌ه سه‌ر‪.‬‬

‫که‌وان‬

‫تۆماركردووه‌ یان كه‌سانی‌ به‌توانابوون‌و به‌دیار‬ ‫نه‌كه‌وتوون‪ ،‬ئێستا پێویستیان به‌خزمه‌تكردن‬ ‫هه‌یه‌“‪.‬‬ ‫ئ��وم��ێ��د س �ه‌ع��دوڵ�ڵا ئ��ه‌وه‌ش��ی‌ ئ��اش��ك��راك��رد‬ ‫كه‌هه‌ر شارێك وه‌ك��و ناسنامه‌ی‌ كلتووری‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬ئیشی‌ له‌سه‌ر ده‌ك �ه‌ن‌و كلتووره‌كه‌ی‌‬ ‫زیندووده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی ت��ره‌وه‌ دوێنێ ل �ه‌ق �ه‌زای داق��وق‪،‬‬ ‫ل�ه‌س��اڵ��ی��ادی ك��ۆچ��ی دوای���ی هونه‌رمه‌ند‌و‬ ‫م�ه‌ق��ام��ب��ێ��ژ ح��س��ێ��ن ع �ه‌ل��ی ئاهه‌نگێكی‬ ‫هونه‌ری سازكرا‪.‬‬ ‫ل���ه‌و ئ��اه �ه‌ن��گ �ه‌دا چ �ه‌ن��دی��ن ه��ون �ه‌رم �ه‌ن �د‌و‬ ‫ده‌نگخۆش به‌شداریان تێدا ك��ردوو و تێیدا‬ ‫گۆرانییه‌كانی ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ گه‌وره‌یه‌و‬ ‫مه‌قامبێژ عه‌لی مه‌ردان ده‌وترانه‌وه‌‪.‬‬

‫(‪ 22‬ت‪ .‬یه‌که‌م ‪ 20 -‬ک‪ .‬یه‌که‌م)‬

‫ه �ه‌وڵ��ب��د‌ه ه �ه‌ن��دێ��ك ل �ه‌ره‌ف��ت��ار‌و‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وتی‌ به‌رامبه‌ره‌كانت نه‌بن ‌ه‬ ‫هۆی‌ ئ �ه‌وه‌ی‌ ك��اردان �ه‌وه‌ی‌ توندت‬ ‫به‌رامبه‌ریان هه‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌وان ‌ه به‌مه‌به‌ست نه‌بن‪ .‬پێویستیت‬ ‫ی جه‌سته‌ت وه‌ك‬ ‫به‌وه‌رزش ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌ختت‬ ‫ی بمێنێته‌وه‌‪ .‬رۆژ ‌‬ ‫خ��ۆ ‌‬ ‫شه‌ممه‌یه‌‪.‬‬

‫گیسک‬

‫ح��س��ێ��ن ع �ه‌ل��ی ب �ه‌ی �ه‌ك��ێ��ك ل �ه‌ه��ون �ه‌رم �ه‌ن��ده‌‬ ‫ده‌ن��گ��خ��ۆش �ه‌ك��ان��ی س���ن���ووری پ��ارێ��زگ��ای‬

‫كه‌ركوك داده‌نرێت‪ ،‬كه‌ له‌دایكبووی گوندی‌‬ ‫حه‌فته‌غاری سه‌ر به‌قه‌زای داقوقه‌‪.‬‬

‫سه‌تڵ ‬

‫(‪ 21‬ک‪ .‬یه‌که‌م ‪ 19 -‬ک‪ .‬دووه‌م)‬

‫(‪ 20‬ک‪ .‬دووه‌م ‪ 18 -‬شوبات)‬

‫ئ�ه‌وه‌ تۆیت كه‌پێویسته‌ له‌سه‌رت‬ ‫پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��ی � ‌ه س��ۆزداری��ی��ه‌ك��ه‌ت‬ ‫ق���وڵ���ت���رب���ك���ه‌ی���ت���ه‌وه‌‪ ،‬چ��ون��ك � ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ریه‌ت ‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌ت ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی داوه‌‪ .‬بۆچوونه‌كانت له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌نجام ‌‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت بگۆڕه‌وه‌‌و سودیان‬ ‫ی باری‌ داراییت‬ ‫لێوه‌ربگره‌‪ .‬ئاگادار ‌‬ ‫به‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی زیاتر‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫پێویستیت به‌پشوو ‌‬ ‫كه‌ئێستا ده‌ی��ده‌ی��ت‪،‬چ��ون��ك� ‌ه ئه‌و‬ ‫ی كه‌متر ماندوویت‪ ،‬ده‌توانیت‬ ‫كاتانه‌ ‌‬ ‫باشتر كاره‌كانت ب �ه‌ڕێ بكه‌یت‌و‬ ‫ی رۆژانه‌ت چاره‌سه‌ربكه‌یت‪.‬‬ ‫كێشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه سۆزدارییه‌كه‌ت به‌هۆ ‌‬ ‫ی ده‌كات‌و‬ ‫سه‌رقاڵیته‌و‌ه روو له‌كز ‌‬ ‫پێویسته‌ ئاگاداریبیت‪.‬‬

‫نه‌هه‌نگ‬

‫(‪ 19‬شوبات ‪ 20 -‬ئازار)‬

‫ئ����ه‌م م����اوه‌ی����ه‌ گ���ون���ج���اوه‌ بۆ‬ ‫چ��اره‌س�ه‌رك��ردن�ی‌ ه�ه‌ن��دێ كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��ه‌ڵ��ه‌ك��ه‌ب��وو‪،‬پ��ێ��وی��س��ت��ه‌ بیر‬ ‫بكه‌یته‌وه‌‬ ‫له‌هه‌مووڕێگاچاره‌كان‬ ‫ت��اده‌گ�ه‌ی��ت�ه‌ چ��اره‌س��ه‌ر‪ .‬له‌كێشه‌‬ ‫بچوكه‌كانه‌وه‌ ده‌ستپێكه‌و خۆشترین‬ ‫رۆژ بۆ خۆشه‌ویستیت یه‌كشه‌ممه‌یه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪ 10‬پشوو‬

‫دركاندنی نهێنییه‌كان ژنان‬ ‫تووشی كێشه‌ده‌كه‌ن‬ ‫رانا بابان له‌كه‌ركوك‬

‫دوانز‌ه واڵت كلتووری‌ خۆیان‬ ‫له‌كوردستان نمایشده‌كه‌ن‬ ‫بڕیاروایه‌ له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا دوانزه‌ واڵتی‌‬ ‫جیهانی‌ كلتووری‌ خۆیان بێننه‌ كوردستانه‌وه‌و‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ گه‌رمیان نمایشیبكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ نوێی كلتووری داده‌نرێت‬ ‫له‌نێوان ئه‌و واڵتانه‌ی‌ كه‌كلتووری‌ خۆیان‬ ‫نمایشده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪.‬‬ ‫ع����ه‌ب����اس ع����ه‌ب����دل����ڕه‌زاق ب����ه‌ڕێ����وه‌ب����ه‌ری‌‬ ‫ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رای��ه‌ت��ی‌ گ��ش��ت�ی‌ رۆش��ن��ب��ی��ری‌‌و‬ ‫هونه‌ر له‌سلێمانی‌ به‌ده‌ستووری‌ راگه‌یاند‬ ‫“ل �ه‌ئ��ای��ن��ده‌ی �ه‌ك �ی‌ ن��زی��ك��دا فێستیڤاڵێكی‌‬ ‫ف��ره‌ كلتووری‌ ل�ه‌ن��اوچ�ه‌ی‌ گه‌رمیان‬ ‫ده‌ك���رێ���ت���ه‌وه‌ ك����ه‌دوان����زه‌ واڵت���ی‌‬ ‫ج��ی��ه��ان �ی‌ ب����ه‌ش����داری‌ ت��ێ��دا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ک��ل��ت��ووری‌ خۆیان‬

‫ده‌شتی‌ ئه‌نوه‌ر له‌سلێمانی‌‬

‫نمایشده‌كه‌ن”‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ی “ده‌ب��وای��ه‌ ئ �ه‌و فێستیڤاڵ ‌ه‬ ‫ل �ه‌م��ان��گ �ی‌ ی���ان���زه‌ی‌ س���اڵ���ی‌ راب�������ردوودا‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��ام��ب��درای�ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب �ه‌ه��ۆی‌ نه‌بوونی‌‬ ‫ب��ودج �ه‌وه‌ كه‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی���ران بڕیاری‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌دا‌و بۆمانیان دابین نه‌كرد‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دواكه‌وت بۆ ئه‌مساڵ”‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری‌ ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رای��ه‌ت��ی‌ گشتی‌‬ ‫رۆشنبیری‌‌و هونه‌ر له‌سلێمانی‌ ده‌ڵێت “ئه‌مه‌‬ ‫هه‌نگاوێكه‌ بۆ لێك نزیككردنه‌وه‌ی‌ كلتووری‌‬ ‫نێوان ئێمه‌‌و واڵت��ان‪ ،‬بۆیه‌ گه‌رمیانیشمان‬ ‫ده‌س��ت��ن��ی��ش��ان��ك��رد‪ ،‬چ��ون��ك�ه‌ ئ���ه‌و ن��اوچ�ه‌ی�ه‌‬ ‫كلتوورێكی‌ تایبه‌تیان ه�ه‌ی��ه‌‌و پێویستی‌‬ ‫به‌دروستكردنه‌وه‌‌و خزمه‌تكردن هه‌یه‌“‪.‬‬

‫زۆرێك له‌ژنان باس له‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌ناتوانن‬ ‫نهێنییه‌كانیان بۆ پیاوه‌كانیان باسبكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ دوای‌ دركاندنی‌‬ ‫نهێنییه‌ك تووشی‌ كێشه‌ده‌بن‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌ژنان به‌هۆی‌ دركاندنی‌ نهێنیه‌وه‌‬ ‫تائێستا به‌ده‌ست ئ�ه‌و قسه‌یه‌ ده‌ناڵێنن‌و‬ ‫ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ ب��اج �ه‌ك �ه‌ی‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پیاوه‌كانیان ئه‌و نهێنییانه‌ی ژنانیان پێ‬ ‫هه‌زم ناكرێت‪.‬‬ ‫تاره‌ عومه‌ر ته‌مه‌ن ‪ 27‬ساڵ كه‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫هاوسه‌رگیری‌ ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت “هه‌ر‬ ‫جارێك ویستبێتم شتێك یان ئ�ه‌وه‌ی‌ من‬ ‫ده‌یزانم‌و مێرده‌كه‌م نایزانێت باسیبكه‌م‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫تووشی‌ گرفتی‌ كردووم‌و شه‌ڕی‌ له‌گه‌ڵدا‬ ‫كردووم”‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ بڕیاریداوه‌ له‌مه‌ودا نهێنی دڵی‬ ‫باس نه‌كات‪ .‬نه‌وه‌ك تووشی كێشه‌ ببێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ “ئه‌گه‌ر نهێنییه‌كان گه‌وره‌ بێت‬ ‫یان بچوك‪ ،‬ده‌بێت بۆ مێرده‌كه‌می‌ باس‬ ‫نه‌كه‌م‌و ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌شبم ئه‌وا باجه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ده‌م‪ ،‬چونكه‌ م��ێ��رده‌ك�ه‌م ئ��ام��اده‌ نییه‌‬ ‫هاوكارم بێت”‪.‬‬ ‫هاوژین ئه‌حمه‌د كه‌ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێكه‌‬

‫پرۆسه‌ی‌ هاوسه‌رگیری‌ ئه‌نجامداوه‌ ده‌ڵێت‬ ‫“نهێنی الی‌ هه‌موو پیاوێك نادركێنرێت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه هه‌ندێك ئافره‌ت هه‌یه‌ نهێنی‌ زۆر‬ ‫گ �ه‌وره‌ی��ان ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ه �ه‌ر كه‌باسی‌ ده‌ك �ه‌ن‬ ‫یه‌كسه‌ر تووشی‌ گرفتی‌ خێزانی‌ ده‌بن‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ لێكجیابوونه‌وه‌ ده‌بێت”‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ نمونه‌ی ئه‌وه‌ی‌ هێنایه‌وه‌ كه‌چه‌ند‬ ‫كه‌سێكی‌ هاوڕێی‌ هه‌یه‌ به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫شتێكیان بۆ پیاوه‌كه‌یان باسكردووه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ت��ووش �ی‌ گرفتی‌ لێكجیابوونه‌وه‌‬ ‫هاتوون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و ئاماده‌نییه‌ باسی‌ هیچ‬ ‫گرفتێك بكات بۆ مێرده‌كه‌ی‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌زانێ‌ كێشه‌ی‌ بۆ دروستده‌كات‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ژن����ان����ه‌ی‌ ب���ه‌ه���ۆی‌ ب��اس��ك��ردن �ی‌‬ ‫نهێنییه‌كه‌وه‌ تووشی‌ گرفتێك بوون‪ ،‬ئێستا‬ ‫به‌ده‌ست ئه‌و گرفته‌وه‌ ده‌ناڵێنن‪.‬‬ ‫س������ازان ب���ه‌ك���ر ی �ه‌ك��ێ��ك �ه‌ ل����ه‌و ژن���ان���ه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌ده‌س��ت��ووری وت “ب�ه‌ه��ۆی‌ باسكردنی‌‬ ‫نهێنیه‌كه‌وه‌ تووشی‌ گرفتێك بووم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مێرده‌كه‌م هێنده‌ دڵڕه‌ق بوو ده‌ستی‌ گرتم‌و‬ ‫به‌ره‌و دادگای‌ بردم‌و لێكجیابووینه‌وه‌“‪.‬‬ ‫س���ازان ئ��ام��اژه‌ش ب��ه‌وه‌ ده‌دات كه‌چیتر‬ ‫متمانه‌ ب �ه‌خ��ۆی‌ ن��اك��ات كه‌جارێكیتر‬ ‫هیچ وشه‌یه‌ك ته‌نانه‌ت بۆ “سێبه‌ره‌“كه‌ی‌‬ ‫خ��ۆی‌ بدركێنێت‌و وت �ی‌ “ت��رس له‌دڵمدا‬ ‫ده‌رناچێت”‪.‬‬

‫«حاڵی هونه‌رمه‌ند خراپه‌»‬ ‫هۆزان ده‌روێش‪ :‬نامه‌وێت كوڕه‌كه‌م ببێت به‌هونه‌رمه‌ند‬ ‫موحسین یاسین‬ ‫گ���ۆران���ی���ب���ێ���ژ ه�����ۆزان‬ ‫ده‌روێ��������ش ده‌ڵ���ێ���ت‬ ‫ب�����������ه‌ه�����������ۆی‬ ‫خ��راپ��ی حاڵی‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌وه‌‬ ‫ل�ه‌ئ��ێ��س��ت��ادا‪،‬‬ ‫رێ��گ�ه‌ن��ادات‬ ‫له‌داهاتوودا‬

‫كاوڕ‬

‫(‪ 21‬مارس ‪ 20 -‬نیسان)‬

‫ل��ه‌م ه �ه‌ف��ت �ه‌ی �ه‌دا ئ��ه‌و رێچكه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫جێده‌هێڵیت كه‌پێشتر له‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ب��ووی��ت‪،‬ئ�ه‌م� ‌ه ه �ه‌ری �ه‌ك له‌ژیان ‌‬ ‫تایبه‌ت‌و كاره‌كه‌شت ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه�ه‌س��ت ب �ه‌ئ��اس��ووده‌ی �ی‌و ئ���ازاد ‌‬ ‫زی���ات���ر ده‌ك����ه‌ی����ت ل����ه‌ج����اران‪.‬‬ ‫له‌به‌رپرسیارێتییه‌كانت‬ ‫هه‌ندێك‬ ‫كه‌مده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫گا‬

‫(‪ 21‬نیسان ‪ 20 -‬ئایار)‬

‫پ���ه‌ی���وه‌ن���دی���ی���ه‌ك���ان���ت ل��ه‌گ��ه‌ڵ‬ ‫ده‌وروب���ه‌ره‌ك���ه‌ت ده‌ك �ه‌وێ��ت � ‌ه ژێر‬ ‫ئاگات‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌وه‌‪.‬پێویسته‌‬ ‫له‌وه‌ بێت كام له‌په‌یوه‌ندییه‌كانت‬ ‫بایه‌خیان زۆره‌ بۆت‌و كامانه‌شیان‬ ‫به‌و جۆر‌ه نین‪ .‬هاوكات پێویست ‌ه‬ ‫خ��ۆت له‌هه‌موو كه‌سێك ب��ه‌دوور‬ ‫نه‌گریت‌و به‌ته‌نها بمێنیته‌وه‌‪.‬‬

‫دووانه‌‬

‫ی ده‌ستووردا‬ ‫منداڵه‌كانی رێگه‌ی ئه‌و بگرن‪ ،‬ئه‌و له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ ‌‬ ‫له‌باسی منداڵی خ��ۆی �ه‌وه‌ دێته‌ س �ه‌ر باسی ك��اری ه��ون �ه‌ری‌و ك��اره‌‬ ‫هونه‌رییه‌كانی خۆی‪.‬‬ ‫ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��د ه���ۆزان مسته‌فا ده‌روێ����ش ل�ه‌س��اڵ��ی ‪ 1982‬له‌كۆبانێ‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی هونه‌ردۆست له‌دایكبووه‌و له‌ساڵی ‪ 1991‬هاتووه‌ته‌ ناو‬ ‫دنیای هونه‌ر‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆزان ده‌روێش ناسراوه‌‪.‬‬ ‫ه��ۆزان له‌ساڵی‌ ‪1997‬ه‌وه‌ له‌باكووری‌ كوردستان ده‌ژی‌و تائێستاش‬ ‫خاوه‌نی‌ پێنج ئه‌لبومی‌ گۆرانییه‌و شه‌ش گۆرانیشی‌ كلیپكردووه‌‪.‬‬ ‫هۆزان له‌م دیداره‌دا تیشكده‌خاته‌ سه‌ر ژیانی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‪ ،‬له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫منداڵیه‌وه‌ له‌وێنه‌وه‌ بۆ هه‌نگاونان بۆ ك��اره‌ هونه‌رییه‌كانی‌‌و دواتریش‬ ‫كه‌ئێستا به‌رده‌وامه‌ له‌گۆرانیوتن‪.‬‬ ‫هۆزان سه‌ره‌تای‌ كاری‌ هونه‌ری‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵی‌ ‪ ،1991‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هونه‌رمه‌ند هاوتا ئه‌سعه‌د گۆرانییه‌كیان پێكه‌وه‌ به‌ناوی‌ (ئه‌ز هۆزانم)‬ ‫تۆماركردووه‌‪ .‬ئه‌ز هۆزانم گۆرانییه‌كی سیاسی بوو‪.‬‬ ‫ی منداڵی‌ خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت “منداڵێكی‬ ‫هۆزان ده‌روێش سه‌رده‌م ‌‬ ‫زۆر ع�ه‌ج��ول ب���ووم‪ .‬ئ �ه‌و عه‌جولییه‌م وای��ك��رد الی‌ دای���ك‌و باوكیشم‬ ‫خۆشه‌ویستبم‌و گرنگی‌ زیاترم بده‌نێ‪ ،‬جارجاریش له‌گه‌ڵ خوشكێكمدا‬ ‫ده‌بوو به‌شه‌ڕمان‪ ،‬ده‌یوت بۆچی‌ دایه‌و بابه‌ ئه‌وه‌نده‌ گرنگی‌ به‌تۆ ده‌د‌هن‌و‬ ‫ئێمه‌یان فه‌رامۆشكردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا خه‌ڵك پێم ده‌ڵێن زۆر له‌سه‌رخۆیت”‪.‬‬ ‫ئه‌و هیواخوازه‌ كوڕه‌كه‌ی‌ وه‌ك خۆی‌ ده‌رنه‌چێت‌و نه‌بێت به‌هونه‌رمه‌ند‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر حاڵی‌ هونه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ بێت‪ ،‬ده‌روێش ده‌ڵێت «ئه‌گه‌ر كوڕه‌كه‌م به‌م‬ ‫شێوازه‌‌ی‌ ئێستای‌ ئێمه‌ ببێت به‌هونه‌رمه‌ندو به‌م شێوه‌یه‌ قه‌در له‌هونه‌رمه‌ند‬ ‫بگیرێت‪ ،‬ئه‌وا پێم خۆش نییه‌ ئه‌م رێچكه‌ی ‌هی‌ من هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هونه‌ر ناتوانێ‌ بتژێنێ”‪.‬‬ ‫هۆزان ئه‌وه‌ش ئاشكراده‌كات كه‌زۆر خۆشحاڵه‌ به‌و‌هی‌ كه‌ژنان ده‌بینێت‬ ‫گۆرانی‌ ده‌ڵێن‌و هاتوونه‌ته‌ ناو دنیای‌ هونه‌ره‌وه‌و به‌كارێكی‌ پیرۆزی‌‬ ‫داده‌نێت‪ ،‬ه��ۆزان ده‌ڵێت “له‌كوردستانی‌ باكووردا ره‌وش�ی‌ ئافره‌ت زۆر‬ ‫خراپبوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا روو له‌باشبوونه‌‪ ،‬ئافره‌تی‌ زۆر ده‌نگ خۆشمان‬ ‫هه‌یه‌ كه‌گۆرانی‌ ده‌ڵێن‌و به‌شداری‌ كاری‌ هونه‌ریش ده‌كه‌ن”‬

‫(‪ 21‬ئایار ‪ 20 -‬حوزه‌یران)‬

‫ی دارای��ی��ت كه‌مێك شلۆق ‌ه‬ ‫ب���ار ‌‬ ‫ی خه‌رجییه‌كانت زۆر‬ ‫له‌به‌ر ئ �ه‌و‌ه ‌‬ ‫زی��ادی��ك��ردووه‌‪.‬ه�ه‌رب��ۆی� ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫س��ن��وورێ��ك ب��ۆ خه‌رجییه‌كانت‬ ‫ی‬ ‫نوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫دابنێیت‪.‬په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫س��ۆزداری ده‌ستپێده‌كه‌یت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌تدا زۆر ده‌گونجێن‪.‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ سوود له‌رابردوو وه‌ربگریت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫(‪ 21‬حوزه‌یران ‪ 22 -‬ته‌موز)‬

‫ی زۆر به‌ته‌نها‬ ‫به‌سه‌ربردنی‌ كاتێك ‌‬ ‫زیانی‌ زۆری‌ ده‌بێت بۆ په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانت‪،‬چونكه‌ كه‌سانێك‬ ‫هه‌ن ده‌یانه‌وێت سه‌رنجت رابكێشن‪.‬‬ ‫كاته‌كانت دابه‌شبك ‌ه له‌نێوان خۆت‌و‬ ‫ده‌وروب���ه‌ره‌ك���ه‌ت���دا‌و گه‌شتێك بۆ‬ ‫ی شار ساز بكه‌‪.‬‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬

‫شێر‬

‫هۆزان دێته‌ سه‌ر باسی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ گۆرانییه‌كانی‌‌و ده‌ڵێت “هاوسه‌ره‌كه‌م‬ ‫زۆر هانده‌رمه‌و زۆریش یارمه‌تیم ده‌دات‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌یشه‌ وایكردووه‌ كه‌من‬ ‫بتوانم له‌ناو هونه‌ری‌ كوردیدا ده‌ربكه‌وم”‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆچی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ باكوور زۆرب ‌هی‌ گۆرانییه‌كانیان‬ ‫مۆركی‌ سیاسییان پێوه‌یه‌‪ ،‬هۆزان ده‌ڵێت “له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تائێستا ئه‌وان‬ ‫ژێرده‌سته‌ن‌و ئ��ازاد نه‌بوون‪ ،‬ده‌س�ه‌اڵت��داران��ی ئه‌و واڵت�ه‌ ناهێڵن سااڵنه‌‬ ‫ئاهه‌نگی جه‌ژنی نه‌ته‌وه‌یی ك��ورد ن �ه‌ورۆز سازبكه‌ن‪ ،‬هه‌ر كاتێكیش‬ ‫ئاهه‌نگیان سازكردبێت‪ ،‬ئه‌وا رووبه‌ڕووی توندوتیژی بوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ساڵێكیان‬ ‫ل �ه‌ڕۆژئ��اوای كوردستان له‌ئاهه‌نگی جه‌ژنی ن���ه‌ورۆزدا گۆرانییه‌كی‬ ‫سیاسیم وت‪ ،‬كه‌چی راسته‌وخۆ كاره‌بایان كوژانده‌وه‌ تاگۆرانیه‌كه‌ نه‌ڵێم‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رده‌وامبووم له‌گۆرانیوتن‌و له‌سه‌ر شانۆ نه‌هاتمه‌ خواره‌وه‌“‪.‬‬ ‫ه��ۆزان ده‌روێ��ش ب��اس له‌هونه‌ری‌ فۆلكلۆر ده‌ك��ات‌و ده‌ڵێت “هونه‌ری‬ ‫فۆلكلۆر كاریگه‌ری زۆری هه‌یه‌ به‌سه‌رمه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر فۆلكلۆر‬ ‫نه‌بوایه‌ ئێمه‌ش نه‌ده‌بووین‪ ،‬نیوه‌ی به‌رهه‌مه‌كانم گۆرانی فۆلكلۆره‌‪ ،‬تا‬ ‫من مابم گۆرانی فۆلكلۆر ده‌ڵێم‪ ،‬به‌اڵم به‌ستایلێكی نوێ به‌مۆزیكێكی‬ ‫نوێوه‌‪ ،‬شانازیش به‌فۆلكلۆری نه‌ته‌وه‌كه‌مه‌وه‌ ده‌كه‌م”‪.‬‬ ‫ده‌روێ��ش له‌بار‌هی‌ گۆڕینی‌ ستایلی‌ گۆرانیوتنه‌وه‌ ده‌ڵێت “هونه‌رمه‌ند‬ ‫پێویسته‌ گۆڕانكاری بكات‪ ،‬به‌اڵم ره‌سه‌نایه‌تی كوردی له‌ده‌ست نه‌دا‌ت‌و‬ ‫ستایلی خۆی نه‌گۆڕێت”‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ تازه‌پێگه‌یشتووانه‌وه‌ ده‌ڵێت “له‌كه‌ناڵه‌ كوردییه‌كانه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك گۆرانی ده‌بینم‪ ،‬زۆرماندوم ده‌كه‌ن‌و بێزارده‌بم لێیان‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫گه‌نجی ده‌نگخۆشمان هه‌یه‌‪ ،‬داوایان لێده‌كه‌م ئه‌وگۆرانیانه‌ی هه‌ڵیده‌بژێرن‬ ‫با فۆلكلۆرو كوردی بن باگۆرانیه‌كانیان زوو له‌ناو نه‌چن‌و له‌ناو دڵی‬ ‫خه‌ڵكدا بمێنێته‌وه‌»‬ ‫هۆزان له‌ساڵی‌ ‪ 2001‬به‌خۆشه‌ویستی‌ هاوسه‌رگیری پێكهێناوه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫كوڕێكیان هه‌یه‌ به‌ناوی (جگه‌رخوێن)‪ ،‬ته‌مه‌نی شه‌ش ساڵه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هاوسه‌ره‌كه‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت “هاوسه‌ره‌كه‌م زۆر هاوكاریم ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫من توڕه‌بم‪ ،‬ئه‌و هێمنم ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر میوانم هه‌بێت‌و ئیشم زۆر بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا هاوكاریم ده‌كات”‪.‬‬

‫(‪ 22‬ته‌موز ‪ 22 -‬ئاب)‬

‫ی ه���ه‌س���اره‌ك���ان‬ ‫ره‌وت������� ‌‬ ‫ئامۆژگاریت ده‌كه‌ن به‌و‌هی‌ په‌ل ‌ه‬ ‫ی كاره‌كانتدا‬ ‫نه‌كه‌یت له‌ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌ن��ج��ام�� ‌‬ ‫ل��ه‌ب��ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ .‬ئاگات‬ ‫خراپ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ته‌ندروستیت بێت‌و ژیان ‌‬ ‫تایبه‌تیت گۆڕانی‌ به‌سه‌ردا دێت‪.‬‬

‫فه‌ریک‬

‫(‪ 22‬ئاب ‪ 22 -‬ئه‌یلول)‬

‫شته‌كان به‌سانایی وه‌رب��گ��ره‌‌و‬ ‫ی‬ ‫خۆت مه‌شڵه‌ژێنه‌‪.‬ئه‌گه‌ر پالن ‌‬ ‫ورد ب��ۆ ك��اره‌ك��ان��ت دابنێیت‪،‬‬ ‫ی زۆرت����رت ب �ه‌ده‌س��ت �ه‌و‌ه‬ ‫ك��ات � ‌‬ ‫ده‌بێت بۆ ئه‌نجامدانیان‪ .‬هه‌لت‬ ‫له‌به‌رده‌مدای ‌ه بۆ ده‌ربازبوون له‌و‬ ‫ی‬ ‫رووداوان ‌هی‌ زۆركات ده‌بنه‌ هۆ ‌‬ ‫ی فشار له‌سه‌رت‪.‬‬ ‫دروستبوون ‌‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫په‌روه‌رده‌ ‪13‬‬

‫تاكتیكه‌ كۆنه‌كه‌ بۆ هێنانی‌‬ ‫نمره‌ی‌ به‌رز هێشتا ماوه‌‬

‫كاروخ نامیق‬ ‫هێشتا خوێندكارانی ‪12‬ه‌یه‌می ئاماده‌یی‪،‬‬ ‫بیریان الی تاكتیكه‌ كۆنه‌كه‌یه‌ بۆ هێنانی‬ ‫نمره‌ی زی��ات��ر‪ ،‬ت��اوه‌ك��و له‌كۆلێژێكی به‌رزتر‬ ‫وه‌ربگیرێن‪.‬‬ ‫س���ااڵن���ه‌ خ��وێ��ن��دك��اران �ی‌ پ��ۆل��ی‌ دوان�����زه‌ی‌‬ ‫ئاماده‌یی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌خولی‌ یه‌كه‌مدا نه‌توانن‬ ‫نمره‌ی‌ به‌رزبهێنن‪ ،‬وانه‌یه‌ك یان چه‌ند وانه‌یه‌ك‬ ‫ده‌هێڵنه‌وه‌ بۆ خولی‌ دووه‌م یان بۆ ساڵێكیتر‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ئ�ه‌و تاكتیكه‌یه‌ كه‌سااڵنه‌ به‌ده‌یان‬ ‫خوێندكار له‌و پۆله‌دا ده‌هێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫شاره‌زایانی‌ ب��واری‌ پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬ب�ه‌و تاكتیكه‌‬ ‫ده‌ڵێن “فێڵی پ �ه‌روه‌رده‌ی��ی”‪ ،‬كه‌خوێنكاران‬ ‫فێری‌ بوون‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ب��ڕی��اری‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ خوێندنی‌ ب��ااڵ‌و‬

‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‪ ،‬ئ�ه‌و خوێندكارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بیانه‌وێت له‌كۆلێژه‌كانی‌ پزیشكی‌‌و ئه‌ندازیاری‌‬ ‫بخوێنن‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت وان �ه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كانی‌ لقی‌‬ ‫زانستی‌ به‌خولی‌ یه‌كه‌م ببڕن‌و نمره‌ی‌ به‌رزی‌‬ ‫لێ‌ بهێنن‪ ،‬خوێندكارانیش ده‌ڵێن ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫ناچارمان ده‌كات زیاتر ئه‌و وانانه‌ بخوێنین‌و‬ ‫وانه‌كانی‌ زمان بهێڵنه‌وه‌ بۆ خوله‌كانیتر‪.‬‬ ‫دیار عه‌لی‌ ‪ 18‬ساڵ خوێندكاری‌ پۆلی‌ دوانزه‌ی‌‬ ‫زانستییه‌‪ ،‬دوای ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆتایی‌ ئه‌مساڵ ب�ه‌ش��داری��ك��رد‌و ه �ه‌ر دوو‬ ‫وانه‌ی‌ ئینگلیزی‌‌و عه‌ره‌بی هێشته‌وه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫نمره‌ی‌ پۆلی‌ دوانزه‌ ئاشكراكرا‪57 ،‬ی هێنا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ بڕیاریداوه‌ خۆی بهێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دی��ار وتی‌ “هه‌وڵم ب��ۆدا‪ ،‬نه‌متوانی‌ بیهێنم‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ بڕیارمدا خۆم بهێڵمه‌وه‌ بۆ ساڵێكیتر‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بتوانم ن��م��ره‌ی‌ باشتر به‌ده‌ستبهێنم‌و‬ ‫له‌كۆلێژێكی‌ به‌رز وه‌ربگیرێم”‪.‬‬

‫شوانه‌ عومه‌ر ‪ 18‬ساڵ‪ ،‬خوێندكاری‌ پۆلی‌‬ ‫دوان�����زه‌ی‌ زان��س��ت��ی��ی�ه‌ وت���ی‌ “ك��ات��ێ��ك ن��م��ره‌م‬ ‫وه‌رگرته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ هه‌وڵم بۆ دابوو‪ ،‬نه‌متوانی‌‬ ‫به‌ده‌ستیبهێنم”‪ ،‬شوانه‌ ده‌ڵێت “پێشتر هه‌ردوو‬ ‫وان �ه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‌و ئینگلیزیم هێشتبووه‌وه‌ بۆ‬ ‫خولی‌ دووه‌م‪ ،‬ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ�ه‌گ�ه‌ر له‌خولی‌‬ ‫یه‌كه‌مدا نه‌متوانم نمره‌ی‌ به‌رزبهێنم‪ ،‬له‌خولی‌‬ ‫دووه‌مدا بتوانم تۆڵه‌ی‌ بكه‌مه‌وه‌“‪.‬‬ ‫مامۆستا شه‌فیق محه‌مه‌د سه‌رپه‌رشتیاری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‪ ،‬پێیوایه‌ خوێندكاران ناچارده‌كرێن‬ ‫هه‌ندێك وانه‌بهێڵنه‌وه‌‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ی‌ كۆلێژه‌‬ ‫ب��ه‌رزه‌ك��ان��ی‌ وه‌ك پ��زی��ش��ك��ی‌‌و ئ �ه‌ن��دازی��اری‌‬ ‫ئه‌و وانانه‌ی‌ تایبه‌تمه‌ندن به‌و دوو كۆلێژه‌‪،‬‬ ‫خ��وێ��ن��دك��ار ده‌ب��ێ��ت ب �ه‌خ��ول �ی‌ ی �ه‌ك �ه‌م تێیدا‬ ‫ده‌ربچێت‌و نمره‌كه‌ی‌ به‌رزبێت‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ “ب�ه‌اڵم ئه‌گه‌ر خه‌ریكی‌ خوێندنی‌‬ ‫زم���ان���ه‌ك���ان ب���ن وه‌ك ك�����وردی‌‌و ع���ه‌ره‌ب���ی‌‌و‬ ‫ئینگلیزی‌‪ ،‬له‌وانه‌ زانستییه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كان‬ ‫نمره‌ی‌ كه‌مترده‌هێنن‪ ،‬بۆیه‌ زۆرجار خوێندكاران‬ ‫ئه‌و وانانه‌ ده‌هێڵنه‌وه‌ كه‌زمانن”‪.‬‬ ‫ب����ه‌ڕای ئ���ه‌و س �ه‌رپ �ه‌رش��ت��ی��اره‌ ئ���ه‌و ك���اره‌ی‌‬ ‫خوێندكاران فێڵكی‌ په‌روه‌رده‌یییه‌‪ ،‬له‌و وانانه‌ی‌‬ ‫كه‌ده‌بێت نمره‌ی‌ به‌رزبهێنن‪.‬‬ ‫كه‌مال نوری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫وتی‌ “بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و مه‌ترسییه‌ی پۆلی‌ دوانزه‌‬ ‫نه‌مێنێت‪ ،‬له‌سیستمی‌ نوێی‌ خوێندن بڕیاری‌‬ ‫چه‌ند گۆڕانكارییه‌كماندا‪ ،‬چونكه‌ به‌پێی‌‬ ‫سیستمی‌ نوێی خوێندن‪ ،‬نمره‌كان دابه‌شده‌بێت‬ ‫به‌سه‌ر هه‌موو قۆناغه‌كانی‌ خوێندندا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌كه‌لۆری‌ نه‌بێت به‌دێوه‌زمه‌یه‌ك به‌سه‌ر‬ ‫شانی‌ قوتابیانه‌وه‌“‪.‬‬ ‫ك �ه‌م��ال ن���وری‌ وت���ی‌ “خ��وێ��ن��دك��ار له‌پۆلی‌‬ ‫دوان������زه‌ ن���اك���ه‌وێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌گ���ه‌ر خ���ۆی‌ خ��ۆی‌‬ ‫نه‌كه‌وێنێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌ترسێت له‌خولی‌‬ ‫یه‌كه‌مدا نه‌توانێت نمره‌ی‌ به‌رزبهێنێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خۆی‌ ده‌هێڵیته‌وه‌ بۆ خولی‌ دووه‌م یاخود بۆ‬ ‫ساڵێكیتر”‪.‬‬ ‫له‌ئه‌مساڵدا ئاستی ده‌رچوون له‌خولی‌ یه‌كه‌مدا‬ ‫ته‌نها له‌‪ ،%25‬به‌اڵم سااڵنه‌ له‌خولی دووه‌مدا‬ ‫ئه‌و ئاسته‌ به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ ،‬دوورنییه‌ كه‌می ئه‌و‬ ‫رێژه‌یه‌ش به‌هۆی ئه‌و تاكتیكه‌ی‌ خوێندكاران‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫كه‌مال ن��وری‌ ئاشكرایكرد “به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫خوێندكارانی‌ به‌شی‌ زانستی‌ خۆیان ده‌هێڵنه‌وه‌‪،‬‬ ‫دواتر به‌شی‌ وێژه‌یی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شی‌ پیشه‌یی‌‬ ‫زۆر كه‌م خۆیان ده‌هێڵنه‌وه‌“‪.‬‬

‫«پرۆژه‌كه‌م له‌ناساندنی پیتی كوردی بێ ئاكام بووه‌»‬ ‫غه‌فور ئه‌حمه‌د ئه‌و پیاوه‌ی ‪ 20‬ساڵ ‌ه خه‌ریكی دروستكردنی پیتی نووسینی كوردییه‌‬ ‫محه‌مه‌د نه‌جیب‬ ‫مامۆستا غ�ه‌ف��ور ئه‌حمه‌د ئ �ه‌و پ��ی��اوه‌ی كه‌نزیكه‌ی ‪ 20‬ساڵیكه‌ خه‌ریكی‬ ‫دروستكردنی پیتی نووسینی زمانی كوردییه‌‪ ،‬دوای چه‌ندین هه‌وڵ‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌هه‌وڵه‌كه‌ی‌ بێ ئاكام بووه‌‪.‬‬ ‫م‪ .‬غه‌فور به‌هه‌وڵی خۆی پیتی نووسینی زمانی كوردی داهێناوه‌‪ ،‬كه‌ژماره‌یان‬ ‫‪ 39‬پیته‌‪ ،‬به‌ئامانجی ئه‌وه‌ی كوردیش ببێت به‌خاوه‌نی نووسینێكی كوردی‪.‬‬ ‫مامۆستا غه‌فور ئه‌حمه‌د به‌كر سه‌ره‌تای ئه‌و پرۆژیه‌ی له‌وه‌وه‌ هات‪ ،‬كاتێك له‌پۆلی‬ ‫سێی ناوه‌ندی بووه‌ كه‌ئینگلیزی‌و عه‌ره‌بیان خوێندووه‌‪ ،‬بیری له‌وه‌ كردووه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌بۆچی كورد نووسینێكی تایبه‌ت به‌خۆی نه‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ك گه‌النیتر‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫“بۆیه‌ ئه‌و بیرۆكه‌یه‌ له‌مێشكمدا مایه‌وه‌ تا چوومه‌ خانه‌ی‌ مامۆستایان‪ ،‬دواتر‬ ‫ده‌ستمكرد به‌دروستكردنیان”‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و مامۆستایه‌ پێیوایه‌ ئ�ه‌و پ��رۆژه‌ی�ه‌ نزیكه‌ی ‪ 20‬ساڵی ده‌وێ��ت بۆ ئ�ه‌وه‌ی‬ ‫كه‌جێگه‌ی خۆی بگرێت‪ ،‬وتی‌ “ئه‌گه‌ر شوێنێكیش هه‌بێت وه‌ك په‌یمانگایه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌حه‌زده‌كه‌ن فێرببن‪ ،‬فێریانده‌كه‌م”‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌گرنگی ئه‌و نووسینه‌ بۆ میلله‌تی كورد‪ ،‬مامۆستا غه‌فور وتی “ئه‌م‬ ‫پیتانه‌ بۆ هه‌موو زاراوه‌كانی زمانی كوردی ده‌بێت‪ ،‬كه‌‪ 15‬زاراوه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ كتێبێكم‬ ‫داناوه‌ له‌سه‌ر گرنكی‌و سوودی ئه‌م نووسینه‌ بۆ میلله‌ته‌كه‌م”‪.‬‬ ‫مامۆستا غه‌فور‪ ،‬سه‌ردانی چه‌ندین كه‌سی كردووه‌ له‌وانه‌ وه‌زیری په‌روه‌رده‌ی‬ ‫پێشوو شه‌ونم عه‌بدولقادر‌و وه‌زی��ری رۆشنبیری پێشووی ئ��ی��داره‌ی‌ سلێمانی‬ ‫فتاح زاخ��ۆی‌و وتی‌ “فه‌تاح زاخۆیی ناردمی بۆ به‌شی زمانه‌وانی زانكۆی‬ ‫سلێمانی‌و پاش ماوه‌یه‌ك وه‌اڵمیاندامه‌وه‌‪ 11 ،‬ره‌خنه‌یان لێگرتبوو‪ ،‬منیش وتم ئه‌و‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌تان بێ من هه‌ڵه‌ بوو”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها سه‌ردانی لقی ‪4‬ی پارتی‌و مه‌ال به‌ختیار‌و ده‌زگای سه‌رده‌میشی كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا ئاكامی نه‌بووه‌‌و وتی‌ “نووسراویان بۆ كردووم سه‌ردانی ده‌زگای‬ ‫ئاراس بكه‌م”‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت ئێمه‌ی كورد بڕوامان به‌توانای یه‌كتری نییه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌سه‌یری من‬ ‫ده‌كه‌ن مامۆستایه‌كی سه‌ره‌تایم‪ ،‬له‌خه‌یاڵی خۆیاندا ده‌ڵێن توانای نییه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌هره‌ په‌یوه‌ندی به‌تواناو بڕوانامه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬

‫فایه‌ق سه‌عید‬

‫جيهانبينی په‌روه‌رده‌‬

‫‪faiekk@hotmail.com‬‬

‫یاریكردن له‌ئه‌ده‌بیاتی پیاژێدا‬ ‫ئه‌وه‌ی باوه‌ له‌الی ئێمه‌ی گه‌وره‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ له‌زۆربه‌ی بواره‌كانداو‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌بواری مندااڵندا خۆمان به‌زانایه‌كی گ �ه‌وره‌ ده‌زانین‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌بواری یاریكردنی مندااڵنه‌دا‪ ،‬شت نییه‌ له‌ده‌ستمان رابكات‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی شرۆڤه‌یه‌كی په‌روه‌رده‌ییانه‌و راڤه‌یه‌كی ده‌رونناسیانه‌ی زۆر‬ ‫باشی بۆ بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم له‌راستیدا ئێمه‌ كه‌مترین زانستمان له‌باره‌ی‬ ‫مندااڵنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬زۆرێك له‌ئێمه‌ش پێیوایه‌ یاریكردن ته‌نها بۆ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫منداڵ كاتێكی خۆش له‌گه‌ڵ هاوڕێكانیدا به‌سه‌رببات‪ .‬بێگومان مه‌رجی‬ ‫خۆشی‌و له‌زه‌توه‌رگرتن له‌یاریكردندا یه‌كێكه‌ له‌مه‌رجه‌ سه‌ره‌كییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ده‌ر له‌مه‌ تا چه‌ند یاریكردن رۆڵ له‌پرۆسه‌ی گه‌شه‌سه‌ندنی‬ ‫مه‌عریفی منداالندا ده‌بینێت؟ به‌تایبه‌ت له‌قۆناغی هه‌ست ‪-‬جوڵه‌دا‬ ‫(ته‌مه‌نی ‪ 2- 0‬ساڵ)‪ .‬له‌م هه‌فته‌یه‌دا تیشكده‌خه‌ینه‌ سه‌ر هه‌ندێك‬ ‫الیه‌نی یاریكردن له‌الی گه‌وره‌ ده‌رونناس‌و په‌روه‌رده‌ناسی سویسری‬ ‫ژان پیاژێ‪.‬‬ ‫له‌نێوان پیاژێ‌و گه‌وره‌ ده‌رونناسی رۆسیدا لیۆ ڤیگۆجیسكی زیاتر‬ ‫له‌خاڵێكی هاوبه‌ش له‌مه‌ڕ رۆڵی یاریكردن له‌پرۆسه‌ی پ �ه‌روه‌رده‌و‬ ‫فێربووندا هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ئێمه‌ لێره‌دا بواری راڤه‌كردنیمان نییه‌‪ .‬گه‌وره‌‬ ‫ده‌رونناسی ئه‌مریكیش‪ ،‬هربرت مید لێكۆڵینه‌وه‌ی به‌رفراوانی له‌مه‌ڕ‬ ‫رۆڵی یاریكردن له‌م پرۆسه‌یه‌دا نووسیوه‌و به‌كورتیش یارییه‌كان ده‌كات‬ ‫به‌دوو به‌شه‌وه‌ (‪ ،)Play & Game‬واته‌ یاریكردنی ئاسایی‌و ئه‌و‬ ‫یارییانه‌ش كه‌ به‌مه‌به‌ستی پێشبڕكێ سازده‌كرێن‪ .‬ئه‌وه‌ی شاره‌زایی‬ ‫له‌ئه‌ده‌بیاتی مۆنیسۆری ئیتاڵیشی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌زانێت كه‌یاریكردن‬ ‫یه‌كێك له‌بڕگه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی قوتابخانه‌كه‌ی ئه‌و بووه‌ كه‌ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌قوتابخانه‌كانی مۆنیسۆری ده‌ناسرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫یاریكردن له‌ئه‌ده‌بیاتی پیاژێدا زه‌مینه‌یه‌كی گونجاو بۆ هه‌موو جۆره‌‬ ‫كردارێك ده‌ڕه‌خسێنێت‌و یارمه‌تیده‌رێكه‌ بۆ پرۆسه‌ی فێربوون‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌ش‪ .‬ب�ه‌ده‌ر له‌یاریكردنی ئاساییش‪ ،‬پیاژێ باس له‌دوو‬ ‫فۆرمی دیكه‌ی یاریكردن ده‌ك��ات‪ ،‬كه‌دووه‌میان به‌یاری رێسائامێز‬ ‫ناوبردووه‌ (هه‌مان فۆرمی دووه‌می هربرت مید) و سێیه‌میشیان به‌یاری‬ ‫سیمبۆلئامێز یا ره‌مزی ناوبردووه‌‪ .‬ئه‌م فۆرمی سێیه‌مه‌ فۆرمێكی زۆر‬ ‫بااڵی یاریكردنه‌وه‌و له‌الی پیاژێ به‌شێوه‌یه‌كی راسته‌وخۆ به‌پرۆسه‌ی‬ ‫بیركرنه‌وه‌وه‌ به‌ستراوته‌وه‌‪ .‬به‌شێوه‌یه‌كی گشتییش هه‌موو فۆرمه‌كانی‬ ‫یاریكردن له‌ژیانی رۆژانه‌ی قوتابخانه‌و باخچه‌كاندا له‌هه‌شتاكان به‌دواوه‌‬ ‫رۆڵێكی گه‌وره‌ی له‌پرۆسه‌ی په‌روه‌رده‌یی‌و پێگه‌یاندنی كۆنستره‌كتیڤانه‌ی‬ ‫مندااڵندا هه‌یه‌‪ ،‬كه‌به‌ده‌ر له‌په‌روه‌رده‌ په‌یوه‌ندی به‌زۆر زانستی دیكه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌كاتێكیشدا یاریكردن له‌قۆتابخانه‌كانی ئێمه‌دا وه‌كو حه‌رام‬ ‫وایه‌‪ ،‬له‌واڵته‌ پێشكه‌وتووه‌كاندا خه‌ریكه‌ وه‌كو وانه‌یه‌كی لێدێت كه‌ له‌ناو‬ ‫پرۆسه‌ی په‌روه‌رده‌ییه‌كه‌دا هه‌میشه‌ هاوپێچكراوه‌‪.‬‬ ‫یارییه‌كان له‌قۆناغی یه‌كه‌می گه‌شه‌سه‌ندنی مندااڵندا (‪ 2- 0‬ساڵ)‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ده‌ره‌وه‌ی پرۆسه‌ی بیركردنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ یارییه‌كان زیاتر بۆ‬ ‫ئه‌كتیڤكردنی جواڵنه‌وه‌كان‌و دركپێكردنه‌‪ .‬بیركردنه‌وه‌ی (خودبینانه‌)‬ ‫زیاتر له‌و یارییانه‌دا كارده‌كات كه‌پیاژێ به‌یاری سیمبۆلئامێز پێناسه‌ی‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬چونكه‌ بۆ به‌شداریكردن له‌و یارییانه‌دا منداڵ پێویستی‬ ‫به‌بیركردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬به‌كارهێنانی سیمبۆل له‌یارییه‌كاندا پێویستی‬ ‫به‌ئاستێكی بیركردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬بۆ نمونه‌‪ ،‬به‌رزكردنه‌وه‌ی په‌رداخێكی‬ ‫به‌تاڵ‌و وێناكردنی وه‌ك په‌رداخێكی بیره‌‪ ،‬ئه‌وه‌مان پێ ده‌ڵێت‬ ‫كه‌منداڵ خاوه‌نی بیركردنه‌وه‌یه‌كه‌ كه‌پێویستی به‌جۆره‌ زانیارییه‌كی‬ ‫پێش وه‌خت هه‌یه‌ له‌باره‌ی خوادنه‌وه‌ی ماده‌ كحولیه‌كان‪ .‬نمونه‌یه‌كی‬ ‫دیكه‌ یاریكردنه‌ له‌گه‌ڵ بووكه‌ شووشه‌دا كه‌ له‌ئه‌نجامیدا مه‌نه‌لۆجێكی‬ ‫بێئه‌ندازه‌ پێشكه‌وتوو به‌رجه‌سته‌ ده‌بێ‪ .‬ئه‌م مه‌نه‌لۆجه‌ كه‌پێویستی‬ ‫به‌بیركردنه‌وه‌و فه‌نتازیایه‌كی یه‌كجار زۆر هه‌یه‌‪ ،‬زۆر شه‌خسیه‌و له‌و‬ ‫مه‌نه‌لۆجه‌ جودایه‌ كه‌ له‌ئه‌نجامی به‌كارهێنانی زمانه‌وه‌ به‌رجه‌سته‌ ده‌بێ‌و‬ ‫پیاژێ به‌مه‌نه‌لۆجی كۆله‌كتیڤ ناوزه‌دی ده‌كات‪ .‬ئه‌م مه‌نه‌لۆجه‌ی دوایی‬ ‫پێویستی به‌بیركردنه‌وه‌ی كۆله‌تیڤ هه‌یه‌و به‌نده‌ به‌ به‌كارهێنانی زمان‬ ‫كه‌ له‌هه‌ناوی خۆیدا كۆمه‌ڵێك چه‌مكی گرنگ دێنێته‌ كایه‌وه‌‪ .‬منداڵ له‌م‬ ‫جۆره‌ یارییه‌دا هه‌وڵده‌دات حه‌زو ئاره‌زووه‌كانی خۆی تێكه‌ڵ به‌رۆحی‬ ‫بووكه‌ شووشه‌كه‌ بكات‌و به‌وی رابگه‌یه‌نێت بۆ ئه‌وه‌ی بۆی بێنێته‌ دی‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌شه‌وه‌ پیاژێ پێیوایه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا یاریكردن له‌گه‌ڵ‬ ‫بووكه‌ شووشه‌دا بیركردنه‌وه‌یه‌كی شه‌خسیه‌‪ ،‬به‌اڵم مرۆڤ ده‌توانێت‬ ‫تارماییه‌كی بیركردنه‌وه‌ی كۆله‌كتیڤیش به‌دیبكات‪ .‬چونكه‌ ئه‌و یارییه‌ كه‌‬ ‫له‌نێوان منداڵ‌و بووكه‌ شووشه‌یه‌كدا به‌رجه‌سته‌ ده‌بێ‪ ،‬هه‌ڵگری جۆره‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌كی واقیعیانه‌شه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌م بیركردنه‌وه‌یه‌ له‌ژێر گاریگه‌ری‬ ‫(خودبینی)دایه‌و به‌قسه‌ی پیاژێ دووجار له‌ژێر گاریگه‌ری خودبینی‬ ‫دایه‌‪ .‬كاری ئه‌م بیركردنه‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ مه‌به‌سته‌كانی (من) له‌رێگه‌ی‬ ‫دووب��اره‌ داڕشتنه‌وه‌ی واقیعه‌وه‌ بێنێته‌ دی‪ .‬منداڵ هه‌موو خۆشی‌و‬ ‫ناخۆشی‌و گرفت‌و ناكۆكییه‌كانی خۆی له‌رێگه‌ی ئه‌و مه‌نه‌لۆجه‌وه‌‬ ‫به‌بووكه‌ شووشه‌كه‌ی راده‌گه‌یه‌نێت‌و به‌هۆی ئه‌و فه‌نتازیا به‌رباڵوه‌ی‬ ‫خۆیه‌وه‌‪ ،‬گرفته‌كان یه‌كااڵده‌كاته‌وه‌و چاره‌سه‌ریشیان بۆ ده‌دۆزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی دی وایه‌ یاری ره‌مزی هه‌وڵێك نییه‌ له‌الیه‌ن تاكه‌وه‌‬ ‫بۆ مه‌هاركردنی واقیع‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌سیمیلیزه‌كردنی واقیعه‌‬ ‫له‌الیه‌ن تاكه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌دا سیمبۆل ده‌بێته‌ ئامڕازێك كه‌منداڵ به‌كاردێنێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و سیمبۆله‌ له‌هه‌مانكاتدا نیشانه‌یه‌كی شه‌خسیه‌ كه‌ته‌نها ئه‌و‬ ‫منداڵه‌ به‌كاری دێنێت‌و زۆرجار ته‌نها خۆشی لێی تێده‌گات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌به‌كارهێنانیدا منداڵ پشتی به‌یاده‌وه‌رییه‌ تایبه‌ته‌كانی خۆی به‌ستووه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌شدا هێماكان‌و پیته‌كان كه‌منداڵ فێریان ده‌بێت شتێكی‬ ‫كۆله‌كتیڤن‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪ 12‬گه‌نجان‬

‫كچان حه‌ز به‌ته‌نوره‌ ‌ی كورت‌و‬ ‫پانتۆڵی سێچاره‌ك ده‌كه‌ن‬ ‫ی گه‌رماوه‌‪ ،‬كچان جلی فێنك هه‌ڵده‌بژێرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی پله‌ ‌‬ ‫به‌هۆی به‌رزبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫رووبه‌ڕووی توانجی كوڕان ده‌بنه‌وه‌‬ ‫رۆژگار جه‌بار‌و مونیره‌ نه‌سره‌دین‬ ‫ب �ه‌رزب��وون �ه‌وه‌ی پل ‌هی‌ گ �ه‌رم��ا‪ ،‬كچان ن��اچ��ارده‌ك��ات‬ ‫ب �ه‌دوای ته‌نوره‌ی‌ ك��ورت‌و عه‌زیه‌ی‌ ت��اڕاده‌ی�ه‌ك قۆڵ‬ ‫رووت‌و پانتۆڵی سێچاره‌ك بگه‌ڕێن‪ ،‬ب �ه‌اڵم زۆرێ��ك‬ ‫له‌كوڕان به‌توانج‌و خێزانه‌كانیش به‌بیانووی پابه‌ندبوون‬ ‫به‌دابونه‌ریته‌وه‌ رێگریان لێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كچان خۆیان ده‌ڵێن حه‌ز به‌ته‌نوره‌ی‌ كورت‌و پانتۆڵی‬ ‫سێچاره‌ك ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌شێكیشیان ده‌ڵێن له‌هه‌ڵبژاردنی‬ ‫جله‌كانیاندا پرس به‌ماڵه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ندێك له‌خێزانه‌كانیش‬ ‫سنوور بۆ جلی كچه‌كانیان داده‌نێن‪.‬‬ ‫بازاڕه‌كانی شار پڕبوون له‌جلی مۆده‌ی‌ نوێ‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫پێشانگاكان ئاماژه‌ ب �ه‌وه‌ ده‌ك �ه‌ن كه‌ له‌هێنانی جل‌و‬ ‫مۆده‌كاندا خواستی الوانیان له‌به‌رچاوگرتووه‌‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫ی گه‌رماو‌ه كچان‌و كوڕان‬ ‫به‌هۆی به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ پله‌ ‌‬ ‫زیاتر ئه‌و جۆره‌ جالنه‌ هه‌ڵده‌بژێرن كه‌"فێنك"ن‪.‬‬ ‫پشتیوان كه‌دوكانی جلی‌ ئافره‌تانی‌ هه‌ی ‌ه له‌پێشانگای‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رزبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌لف‌و ئه‌لفه‌ین به‌ده‌ستووری‌ وت "به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئافره‌تان ‌‬ ‫پله‌ی‌ گ�ه‌رم��ا‪ ،‬ه�ه‌وڵ��م��ان��داوه‌ جلوبه‌رگ ‌‬ ‫فێنك بهێنین ‌ه دوكانه‌كه‌مانه‌وه‌‪ ،‬زۆرج��ار دووب��اره‌ ئه‌و‬ ‫پۆشاكانه‌مان هێناوه‌ته‌وه‌ له‌به‌ر زۆری داواكاری خه‌ڵك‬ ‫ی كچان"‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی دوكانی پۆشاكی‌ ئافره‌تان ‌ه‬ ‫سه‌نگه‌ر ساالر كه‌خاوه‌ن ‌‬ ‫له‌گه‌له‌ری‌ ره‌ن��د‪ ،‬ماوه‌یه‌كه‌ بیری ل �ه‌وه‌ ك��ردووه‌ت �ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مۆدێرن بهێنێت ‌ه ناو دوكانه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫كه‌جلوبه‌رگ ‌‬ ‫"به‌پێی خواستی‌ كه‌سه‌كان ده‌یانهێنین"‪.‬‬ ‫له‌پێشانگا‌و كۆگاكانی جلوبه‌رگدا‪ ،‬به‌رنامه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ چۆنیه‌تی هێنانی جلوبه‌رگ‌و ره‌چاوكردنی هه‌ر‬

‫د‪ .‬بسام ونوس پسپۆڕی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫گشتی‌ دیمه‌شق سوریا‬ ‫خاڵكوتان بریتییه‌ له‌یه‌كێك له‌نه‌ریته‌كانی‌‬ ‫ج����وان����ك����اری‌ ك��������ه‌الوان ه �ه‌ن��دێ��ك��ج��ار‬ ‫له‌ماوه‌یه‌كی‌ ته‌مه‌نی‌ ژیانیاندا په‌نای‌‬ ‫ب��ۆ ده‌ب�����ه‌ن‪ ،‬ب�ه‌م�ه‌ب�ه‌س��ت�ی‌ نه‌خشاندنی‌‬ ‫پێست به‌ره‌نگێكی‌ جێگیر له‌سه‌ر رووی‌‬ ‫ده‌مووچاو وه‌ك برۆكان‌و لێوو دروستكردنی‌‬ ‫خ��اڵ‌و وێنه‌ له‌سه‌ر جه‌سته‌‪ ،‬ئ�ه‌م ك��اره‌ش‬ ‫به‌خستنه‌ناوه‌وه‌ی‌ جۆرێك له‌ره‌نگ له‌ژێر‬ ‫پێستتدا‪.‬‬ ‫ل�ه‌راس��ت��ی��دا چ�ه‌ن��د گیروگرفتێك هه‌یه‌‬ ‫كه‌تووشی‌ پێست ده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌ له‌ئه‌نجامی‌‬

‫چوار وه‌رزه‌كه‌‪.‬‬ ‫كچان ده‌ڵێن توانجی كوڕان له‌هاویندا زیاترده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وان گوێی پێناده‌ن‪.‬‬

‫ج��ێ��ب�ه‌ج��ێ��ك��ردن�ی‌ ئ���ه‌م ك�����اره‌دا‪ ،‬ل �ه‌ری��زی‌‬ ‫پ���ێ���ش���ه‌وه‌ی���ان���دا ت���ووش���ب���وون���ی‌ پ��ێ��س��ت‬ ‫به‌حه‌ساسیه‌ت به‌و ره‌نگه‌ی‌ ده‌كرێته‌ ژێر‬ ‫پێسته‌كه‌وه‌‪ ،‬كه‌دواتر له‌شێوه‌ی‌ هه‌وكردنی‌‬ ‫پێسته‌كه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ ده‌بێته‌‬ ‫شوێنی‌ چاڵی‌ له‌سه‌ر پێست‌و له‌ناوچوونی‌‬ ‫چ �ه‌ن��د خ��ان��ه‌ی��ه‌ك‪ ،‬ك �ه‌چ��اره‌س �ه‌رك��ردن �ی‌‬ ‫ه �ه‌روا ئاسان نییه‌و ل���ه‌رووی‌ زانستیه‌وه‌‬ ‫ده‌ب��ێ��ت پێش ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ �ه‌و ك���اره‌ بكرێت‪،‬‬ ‫پێسته‌كه‌ ت��اق��ی��ك��ردن�ه‌وه‌و پشكنینی‌ بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬تا بزانرێت هه‌ستیاری‌ نییه‌ به‌و‬ ‫ج��ۆره‌ ره‌نگه‌‪ ،‬كه‌ئه‌م پشكنینه‌ش ده‌بێت‬ ‫بكرێت له‌شوێنێكی‌ ن��ادی��اری‌ جه‌سته‌‪،‬‬ ‫وات��ا ده‌رناكه‌وێت به‌رێژه‌یه‌كی‌ زۆر كه‌م‌و‬

‫فرمێسك ت�ه‌م�ه‌ن ‪22‬س���اڵ ك ‌ه‬ ‫ی جلوبه‌رگی‌ هاوین ‌ه‬ ‫بۆ كڕین ‌‬ ‫س����ه‌ردان����ی گ���ه‌ل���ه‌ری ره‌ن����دی‬ ‫ی زیاتر جلێك له‌به‌ر‬ ‫ك��ردب��وو‪ ،‬وت� ‌‬ ‫ده‌كرێت كه‌قۆڵ كورت‌و ته‌نك بێت‪.‬‬ ‫ی "ماڵه‌و‌ه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫رێ��گ��ری��م ل��ێ��ن��اك �ه‌ن‪ ،‬خ���ۆم ئ����ازادم‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی ج���ۆری جله‌كانم"‪.‬‬ ‫ی "ئ��ه‌و جله‌ هاوینان ‌ه‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت � ‌‬ ‫رووب���ه‌ڕووی توانجی كردووینه‌ته‌و‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن كوڕانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ت �ه‌م �ه‌ن ‪25‬س���اڵ‪،‬‬ ‫گ �ه‌ش��او ‌‬ ‫ی‬ ‫ج��������ۆرێ��������ك ل��������ه‌رووت�������� ‌‬ ‫به‌جله‌كانییه‌و‌ه ده‌رك �ه‌وت��ووه‌‪،‬‬ ‫ی گ���ه‌رم���اوه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌ه��ۆی پ��ل �ه‌ ‌‬ ‫ئێستا جلوبه‌رگێك له‌به‌رده‌كات‬ ‫كه‌تاڕاده‌یه‌ك كورت‌و رووته‌‪.‬‬ ‫خ��ێ��زان�ه‌ك� ‌هی‌ گ �ه‌ش��او ب �ه‌ه��ۆی ئه‌و‬ ‫جالنه‌یه‌و‌ه كه‌مێك رێگری لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ئه‌و كچه‌ زیاتر خزمه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كێشه‌ ‌‬ ‫چونكه‌ "ت��ووش��ی گرفتی زۆری‬ ‫كردوون"‪ .‬گه‌شاو وای وت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م��ی��ر‌ه ن���ه‌س���ره‌دی���ن ج���ی���اواز ل �ه‌و‬ ‫كچانه‌ له‌الیه‌ن ماڵه‌وه‌یان سنوورێك‬ ‫بۆ جله‌كانی دان����راوه‌‪ ،‬ئ�ه‌و جله‌كانی‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك ئه‌ستوور‌و درێژن‪" ،‬هیچ كات‬ ‫حه‌زم له‌جلی ته‌نك‌و رووت نییه‌"‪ ،‬هه‌روه‌‌ها‬ ‫ی "ب��ه‌اڵم م��اڵ�ه‌وه‌م��ان سنوورێكیان بۆ‬ ‫وت � ‌‬ ‫داناوم"‪.‬‬

‫به‌رێگایه‌كی‌ زانستیانه‌‪ ،‬كه‌ده‌بێت بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند كاتژمێرێك چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫ئه‌و پشكنینه‌ بكرێت‪ ،‬تا ئه‌نجامه‌كانی‌‬ ‫ده‌رده‌ك �ه‌وێ��ت‪ ،‬ب �ه‌اڵم گیروگرفتی‌ دووه‌م‬ ‫بریتییه‌ له‌پیسبوونی‌ پێست‌ ب �ه‌و م��اده‌و‬ ‫كه‌لوپه‌النه‌ی‌ به‌كاردێت له‌و ك��اره‌دا‪ ،‬وه‌ك‬

‫پ��ی��س��ب��وون�ی‌ خ��ودی‌‬ ‫ره‌نگه‌كه‌و ئه‌و ده‌رزی‌‌و‬ ‫ك �ه‌ل��وپ �ه‌الن �ه‌ی��ت��ر‪ ،‬بۆ‬ ‫خ��ۆدورخ��س��ت��ن�ه‌وه‌ له‌م‬ ‫گیروگرفته‌ش‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌و م��اده‌و كه‌لوپه‌النه‌‬ ‫به‌رێگای‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫پ����اك����ژب����ك����رێ����ن����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫گ��ی��روگ��رف��ت �ی‌ س��ێ��ی�ه‌م‬ ‫ك����ه‌زۆر ب��ڵ�اوه‌‪ ،‬الب��ردن �ی‌‬ ‫ئ���ه‌و خ����اڵ‌و ت��ات��ۆی��ان �ه‌ی �ه‌‬ ‫پ����اش م���اوه‌ی���ه‌ك���ی‌ ت��ری‌‬ ‫ت����ه‌م����ه‌ن‪ ،‬زۆرب�������ه‌ی‌ ج��ار‬ ‫ئ���ه‌و ك �ه‌س��ان �ه‌ی‌ ئ���ه‌م ك��اره‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬پ���اش ماوه‌یه‌كیتر‬ ‫په‌شیمانده‌بنه‌وه‌ ل �ه‌م ك���اره‌ یان‬ ‫ده‌یانه‌وێت گۆڕانكاری‌ تیا بكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆ رزگاربوون له‌م حاڵه‌ته‌ش په‌نا‬ ‫ده‌به‌نه‌ به‌ر رێگای‌ زۆر سه‌ره‌تایی‌‪،‬‬ ‫وه‌ك دات����اش����ی����ن ب����ه‌گ����وێ����زان‌و‬ ‫برینداركردنی‌ شوێنه‌كه‌ به‌ده‌رزی‌‬ ‫كه‌زۆر زیان به‌پێسته‌كه‌ ده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬

‫فڕه‌فڕی‌ ماتۆڕسكیلی‌ ئێران ‌ی ژیان ‌ی هه‌ولێری‌ تێكداوه‌‬ ‫ی ماتۆڕسكیل كۆنترۆڵ بكات‬ ‫حكومه‌ت نه‌یتوانیو ‌ه لێخوڕین ‌‬ ‫عه‌ل ‌ی بانیشار ‌ی له‌هه‌ولێر‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌ولێر ده‌ڵێن به‌ده‌ست ده‌نگه‌ده‌نگ‌و‬ ‫ئ���ه‌و م���ات���ۆڕس���ك���ی���ل���ه‌‬ ‫ژاوه‌ژاوی‌‬ ‫ك������ه‌ ل���ه‌ن���او‬ ‫ئ���ێ���ران���ی���ی���ان���ه‌ی‌‬ ‫گ�ه‌ن��ج��ان�ی‌ ش���اردا‬ ‫ب��ڵ��اوب�����ووه‌ت�����ه‌وه‌‪،‬‬

‫ی بۆسه‌ر‬ ‫ئارامییان له‌به‌ر ب��ڕاوه‌‪ .‬مه‌ترس ‌‬ ‫ژیانی منداڵه‌كانیشیان دروستبووه‌‪.‬‬ ‫ل��ه‌چ��ه‌ن��د س���اڵ���ی‌ راب���������ردوودا ب�ه‌ل��ێ��ش��او‬ ‫ماتۆڕسكیل له‌واڵتانی‌ دراوسێوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌ ده‌هێنرێت بۆ كوردستان‪ .‬كه‌ئێستا‬ ‫لێخوڕێنیان ب��ووه‌ت�ه‌ دی���ارده‌ له‌ناو شاری‌‬ ‫هه‌ولێردا‪.‬‬ ‫س���ه‌ب���اح داود دان��ی��ش��ت��ووی‌ گ��ه‌ڕه‌ك��ی‌‬ ‫مه‌نتیكاوه‌ له‌هه‌ولێر‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت سه‌عات‬ ‫‪12‬ی ن����ی����وه‌ڕۆ م����ات����ۆڕ ن��اه��ێ��ڵ��ێ��ت‬ ‫ب���ه‌ئ���اس���ووده‌ی���ی‌ ب��ح �ه‌س��ێ��ن �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫وت���ی‌«ل���ه‌ن���او ك��ۆاڵن��ێ��ك��دا‬ ‫ب �ه‌ده‌ی��ان خ��ێ��زان‌و منداڵی‌‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬چ پێویستده‌كات‪،‬‬ ‫تاده‌توانیت ده‌سكی‌ به‌نزین‬ ‫قه‌پات بكه‌یت‌و به‌خێرایی‬ ‫تێپه‌ڕیت»‪.‬‬

‫س����ه‌ب����اح ب����اس����ل����ه‌وه‌ ده‌ك�������ات ب���ه‌ه���ۆی‌‬ ‫ف��ڕه‌ف��ڕی‌ م��ات��ۆڕه‌ك��ان �ه‌وه‌‪ ،‬چه‌ندجارێك‬ ‫له‌ناوكۆاڵنه‌كاندا شه‌ڕه‌چه‌قۆ رووی���داوه‌‪،‬‬ ‫وتی‌ «چونكه‌ ماتۆڕسوارێك به‌ده‌یانجار‬ ‫ده‌دات به‌ ب�ه‌رده‌م ماڵه‌كه‌داو به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناشیرین سه‌یرتده‌كات‪ ،‬له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ تۆش‬ ‫ناتوانیت قسه‌ نه‌كه‌یت»‪.‬‬ ‫ب�ه‌پ��ێ�ی‌ ئ��ام��اره‌ك��ان �ی‌ ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت �ی‌‬ ‫ه��ات��وچ��ۆی‌ ه�ه‌ول��ێ��ر‪ ،‬زی��ات��ر ل�ه‌ ‪ 6‬ه �ه‌زار‬ ‫ماتۆڕسكیل ل �ه‌ن��اوش��اردا ه���ه‌ن‪ ،‬ساڵی‬ ‫راب���ردووش ‪ 20‬ك�ه‌س به‌هۆی‌ روووداوی‌‬ ‫وه‌رگه‌ڕان‌و پیاكێشانی‌ ماتۆڕه‌وه‌ مردوون‌و‬ ‫‪ 110‬كه‌سی‌ تریش به‌و هۆیه‌وه‌ برینداربوون‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ناجی‌ له‌ئێرانه‌وه‌ ماتۆڕسكیل‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬پاشان ده‌یفرۆشێت به‌كڕیاره‌كانی‌‬ ‫له‌سلێمانی‌‌و هه‌ولێرو دهۆك‪ ،‬ده‌ڵێت له‌ئێران‬ ‫ماتۆڕ ه�ه‌رزان�ه‌‪ ،‬وت�ی‌ «ئێمه‌ پاره‌یه‌كی‌‬

‫باشمان ده‌ستده‌كه‌وێت‪ ،‬چونكه‌ گه‌نج لێره‌‬ ‫به‌لێشاو روویانكردووه‌ته‌ كڕینی‌ ماتۆڕو‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ی �ه‌ك هه‌فته‌ م��ات��ۆڕ له‌ئێرانه‌وه‌‬ ‫نه‌یه‌ت‪ ،‬ئه‌زمه‌ی‌ ماتۆڕ دروستده‌بێت»‪.‬‬ ‫هێشتا له‌هه‌ولێر لێخوڕینی‌ ماتۆڕسكیل‬ ‫پێویستی‌ به‌مۆڵه‌تی‌ شۆفێری‌ نییه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫تادێت ژماره‌یان زیاتر ده‌بێت له‌ناوشاردا‪.‬‬ ‫عه‌قید قادر سدیق به‌ڕێوه‌به‌ری‌ راگه‌یاندن‌و‬ ‫هۆشیاری‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی‌ هاتوچۆی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ره‌خنه‌ له‌ماتۆڕسواره‌كان ده‌گرێت‪،‬‬ ‫كه‌هاوواڵتیانیان بێزاكردووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها باس‬ ‫ل �ه‌وه‌ش ده‌ك��ات‪ ،‬له‌ئێستادا رووداوه‌ك��ان�ی‌‬ ‫ه��ات��وچ��ۆ ل���ه‌ن���اوش���ارو ده‌ره‌و‌هی‌ ش���ار‪،‬‬ ‫به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ ئێجگار زۆر زیادیكردووه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ب��ۆ نه‌بوونی‌ موڵه‌تی‌ شۆفێری‌‬ ‫خاوه‌ن ماتۆڕسكیله‌كان ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ع �ه‌ق��ی��د ق����ادر س��دی��ق وت���ی‌ «ب��ه‌ه��ۆی‌‬

‫زۆری‌ ژمار‌هی‌‬ ‫ش��ار ل �ه‌ب �ه‌رده‌م‬ ‫ده‌ب��ێ��ت هه‌وڵی‌‬ ‫گرفته‌ به‌زوویی‌‬

‫زۆربوونی‌ ماتۆرسكیل‌و‬ ‫ئۆتۆمبێله‌وه‌‪ ،‬ژینگه‌ی‌‬ ‫مه‌ترسی‌ پیسبووندایه‌‪،‬‬ ‫رووب�ه‌ڕووب��وون�ه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫بدرێت»‪.‬‬ ‫ع��ه‌ق��ی��د ق�����ادر س���دی���ق ده‌ڵ���ێ���ت ئ����ه‌وان‬ ‫ن��ات��وان��ن رێ��گ �ه‌ب��گ��رن ل�ه‌ب�ه‌ك��اره��ێ��ن��ان�ی‌‬ ‫م��ات��ۆرس��ك��ی��ل ل��ه‌الی��ه‌ن ه��اوواڵت��ی��ان �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫شۆفێره‌كانمان له‌به‌كارهێنانی‌ ماتۆڕسكیل‬ ‫ئ����اگ����ادارك����ردووه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬وت���ی‌ «چ��ون��ك�ه‌‬ ‫ی ه��اوواڵت��ی��ان ل �ه‌الی �ه‌ن خ��اوه‌ن‬ ‫ب��ێ��زارك��ردن� ‌‬ ‫ماتۆڕه‌كانه‌وه‌ له‌زۆربووندایه‌«‪.‬‬ ‫عه‌قید ق��ادر سدیق به‌پێویستی‌ ده‌زانێت‬ ‫حكومه‌ت له‌سنووره‌كان چاودێری‌ هێنانی‌‬ ‫ئ �ه‌و ئامێرانه‌ بكات‪ ،‬وت �ی‌ «ده‌ب��ێ��ت باج‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر هێنانی‌ ئ��ام��ێ��ره‌ك��ان�ی‌ هاتوچۆ‬ ‫دابنرێت»‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫ئۆپۆزیسیۆن ‪15‬‬

‫یه‌كگرتوو تووش ‌ی‬ ‫چه‌قبه‌ستن بووه‬ ‫ی یه‌كگرتوو بۆ ده‌ستوور‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫هاد ‌‬ ‫سازدانی‪ :‬ده‌ستوور‬ ‫ه��ادی‌ عه‌لی‌ سكرتێری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌ ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ح��ی��زب�ه‌ك�ه‌ی‌ ت��ووش �ی‌ ح��اڵ�ه‌ت�ی‌ چه‌قبه‌ستن‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ربێتو ل�ه‌ك��ۆن��گ��ره‌دا ئ �ه‌و حاڵه‌ته‌‬ ‫تێنه‌په‌ڕێنێت‪ ،‬ئه‌وا وه‌ك حیزبه‌ ته‌قلیدییه‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ی‌ لێدێت‪.‬‬ ‫هادی‌ عه‌لی‌ كه‌ به‌یه‌كێك له‌ریفۆرمخوازه‌كانی‌‬ ‫ناو یه‌كگرتوو ناسراوه‌‪ ،‬بڕوای‌ وایه‌ كاتی‌ ئه‌وه‌‬ ‫هاتوو یه‌كگرتوو كاری‌ بانگه‌وازو سیاسه‌ت‬ ‫له‌یه‌ك جیابكاته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش پێیوایه‌ كه‌ده‌بێت‬ ‫دام�������ه‌زراوه‌ی‌ ن���وێ ب��ۆ ب��ان��گ��ه‌وازخ��وازی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌كردن دابمه‌زرێنێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬پێداگری‌ ئێوه‌ بۆ جیاكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ب��ان��گ�ه‌وازو سیاسه‌ت له‌چییه‌وه‌ س�ه‌رچ��اوه‌ی‬ ‫گرتووه‌؟‬ ‫ه�����ادی‌ ع���ه‌ل���ی‌‪ :‬ب���ه‌درێ���ژای���ی‌ س��اڵ �ه‌ك��ان �ی‌‬ ‫نه‌وه‌ده‌كان تاپێش رووخانی‌ رژێم تاڕاده‌یه‌كی‌‬ ‫باش توانیمان جۆرێك له‌هاوسه‌نگی‌ بكه‌ین‬ ‫ل �ه‌ن��ێ��وان گ��رن��گ��ی��دان ب���ه‌ك���اری‌ ب��ان��گ �ه‌وازو‬ ‫مه‌سه‌له‌ سیاسییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‌ رووخانی‌‬ ‫رژێ �م‌و ئه‌وگۆڕانكارییه‌ سیاسی‌‌و ئابووری‌‌و‬ ‫رۆشنبیرییه‌ ف��راوان��ه‌ی‌ رووی��ك��رده‌ ع��ێ��راق‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬به‌شداربوونمان له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌ عێراقدا وه‌ك هێزێكی‌ كوردستانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ چه‌ندین هه‌ڵبژاردن له‌سه‌رئاستی‌‬ ‫هه‌رێم‌و عێراقیش‪ ،‬ئیتر ئه‌و هاوسه‌نگییه‌ی‌‬ ‫كه‌پێویستبوو له‌نێوان ب��ان��گ�ه‌وازو سیاسه‌تدا‬ ‫ن�ه‌م��ا‪ ،‬چونكه‌ زۆرب���ه‌ی‌ ك��ات‌و تواناكانمان‬ ‫یه‌كالبووه‌وه‌ بۆ كاری‌ سیاسی‌ له‌سه‌ر حسابی‌‬ ‫الیه‌نی‌ بانگه‌وازو په‌روه‌رده‌كردن‪ ،‬ئێستا پێویست‬ ‫ب �ه‌وه‌ ده‌ك��ات ل �ه‌ڕووی‌ به‌دامه‌زراوه‌ییكردنه‌وه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و ناهاوسه‌نگییه‌ بكه‌ین‌و ئه‌و‬

‫بۆشاییه‌ی‌ كه‌دروستبووه‌ پڕیبكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ده‌وترێت بانگه‌واز ب��ه‌رده‌وام باجی‌‬ ‫سیاسه‌تی‌ داوه‌ كه‌به‌یه‌كه‌وه‌ كۆبكرێنه‌وه‌؟‬ ‫هادی‌ عه‌لی‌‪ :‬ئه‌وه‌ راسته‌ وه‌ك وتم ملمالنێ‬ ‫س��ی��اس��ی��ی�ه‌ك��ان ئ���ه‌وه‌ن���ده‌ ك��اری��گ��ه‌رن‪ ،‬گشت‬ ‫ت��وان��او لێهاتنه‌كان به‌تایبه‌ت له‌سه‌رئاستی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ بۆ خۆی‌ داگیركردووه‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫فریاش ناكه‌وین‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ بایه‌خدان به‌بواری‌‬ ‫بانگه‌واز الواز ده‌بێت‪ ،‬ئێستا ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌كادیره‌ دێرینه‌كانی‌ یه‌كگرتوو ڕۆڵی‌ خۆیان‬ ‫نابینن‌و نه‌مانتوانیوه‌ ده‌زگ���او دام����ه‌زراوه‌ی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ند به‌بواری‌ بانگه‌وازو په‌روه‌رده‌ بهێنینه‌‬ ‫كایه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و كادیره‌ به‌ڕێزانه‌ بتوانن‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك كه‌بگونجێت له‌گه‌ڵ هه‌لومه‌رجه‌‬ ‫نوێیه‌كاندا تواناو لێهاتنه‌كانیان بخه‌نه‌گه‌ڕ‪،‬‬

‫ده‌بێت بواره‌كان ‌ی‬ ‫بانگه‌وازو په‌روه‌رده‌و‬ ‫خێرخواز ‌ی له‌چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌زگاو دامه‌زراوه‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی مه‌ده‌‌نیدا‬ ‫جێگه‌بكرێته‌وه‌‪ ،‬الیه‌ن ‌ی‬ ‫سیاسه‌تیش له‌چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫یاسا ‌ی حیزبه‌كان و‬ ‫ڕێساكانی‌ ملمالنێ ‌ی‬ ‫سیاسیدا كار ‌ی خۆ ‌ی‬ ‫ئه‌نجامبدات‪.‬‬

‫دی���اره‌ ئ��ۆرگ��ان�ه‌ حیزبیه‌ ته‌قلیدییه‌كان له‌و‬ ‫ئ��اس��ت�ه‌دا نین كه‌ئیستیعابی‌ ئ �ه‌و به‌ڕێزان ‌ه‬ ‫بكات‪ .‬بۆیه‌ پێویست ب �ه‌وه‌ ده‌ك��ات ل �ه‌رووی‌‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ییكردنه‌وه‌ رۆڵی‌ پێویست بۆ بواری‌‬ ‫بانگه‌وازو كادیره‌ دێرینه‌كانی‌ حیزب بگێڕینه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و به‌ڕێزانه‌ له‌بواری‌ بانگه‌وازدا تواناو‬ ‫شاره‌زایی‌‌و رۆحیه‌تی‌ كاركردنی‌ باشیان هه‌یه‌و‬ ‫حه‌یفه‌ له‌په‌راوێزدابن‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پێتان وانیه‌ كه‌ئه‌م ئیشكالیه‌تانه‌ی‌‬ ‫كه‌هه‌یه‌ سه‌رجه‌م هێزه‌ ئاینییه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌ی‌‬ ‫گیرۆده‌ كردووه‌؟‬ ‫ه����ادی‌ ع���ه‌ل���ی‌‪ :‬ئ���ه‌م ئ��ی��ش��ك��ال��ی�ه‌ت�ه‌ دی���اره‌‬ ‫كه‌ڕووبه‌ڕووی‌ زۆربه‌ی‌ الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كانی‌‬ ‫واڵته‌ عه‌ره‌بیه‌كان بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ڕووی‌‬ ‫دی��م��وك��راس��ی �ه‌وه‌ زۆر ل��������ه‌دواوه‌ن‪ ،‬ده‌زگ����او‬ ‫دام����ه‌زراوه‌ك����ان����ی‌ ك��ۆم �ه‌ڵ��گ �ه‌ی‌ م��ه‌ده‌ن��ی‌‬ ‫له‌ئاستی‌ پێویستدا نین‪ .‬ب �ه‌و ه��ۆی�ه‌وه‌ هێزه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانیش له‌ملمالنێیه‌كی‌ ت��ون��دو‬ ‫ئ��اڵ��ۆزدان له‌گه‌ڵ ڕژێمه‌ سیاسییه‌كان‪ ،‬وه‌ك‬ ‫پێویست گه‌شه‌یان نه‌كردووه‌ یان ڕاستتر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ڕێگایان پێ نادرێت به‌شێوه‌یه‌كی‌ سروشتی‌‬ ‫گه‌شه‌بكه‌ن‌و رۆڵ �ی‌ ئیجابی‌ خ��ۆی��ان ببینن‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌‌و دیموكراسیدا‪.‬‬ ‫عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردستانیش به‌شێكه‌ له‌و‬ ‫واقیعه‌ دواكه‌وتووه‌ی‌ ناوچه‌كه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫ل�ه‌دوای‌ رووخانی‌ رژێمی‌ به‌عس گۆڕانی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ به‌سه‌ردا هاتووه‌‪ ،‬به‌اڵم زوویه‌تی‌ بۆ‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی‌ ل�ه‌ڕووی‌ دیموكراسی‌‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌وه‌ حاڵه‌تێكی‌ جێگیر وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌په‌یوه‌سته‌ به‌هه‌رێمی‌ كوردستانیشه‌وه‌‬ ‫سیستمه‌ حیزبیه‌كه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت تائێستاشی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا بێت‪ ،‬كۆسپ‌و ت�ه‌گ�ه‌ره‌ی‌ گ�ه‌وره‌‬ ‫ده‌خاته‌ به‌رده‌م هێزه‌ سیاسییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫دوو ح��ی��زب�ه‌ك�ه‌ ب�ه‌گ��ش��ت�ی‌‌و ی�ه‌ك��گ��رت��ووی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كوردستان به‌تایبه‌تی‌‪ ،‬چونكه‌ بۆ‬ ‫وه‌رگرتنی‌ مۆڵه‌تی‌ ره‌سمی‌ بۆ كردنه‌وه‌ی‌‬

‫هه‌رجۆره‌ ده‌زگاو دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ له‌یانه‌یه‌كی‌ وه‌رزشییه‌وه‌ بگره‌ تاهه‌ر‬ ‫شتێكیتر ده‌زگ����ای‌ ئ��اس��ای �ش‌و ت�ه‌زك��ی�ه‌ی‌‬ ‫حیزبی‌‌و چه‌ندین كۆسپ‌و گرێكوێره‌ له‌ڕێگا‬ ‫داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ��ه‌وه‌ش��دا ه��ۆك��ارێ��ك�ی‌ س�ه‌ره‌ك�ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئ��ی��ش��ك��ال��ی�ه‌ت�ه‌ پ �ه‌ی��وه‌س��ت �ه‌ ب �ه‌خ��ودی‌‬ ‫بزافه‌ ئیسالمییه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌وه‌ ك�ه‌وه‌ك‬ ‫رێكخراوێكی‌ گشتگیرو هه‌مه‌الیه‌نه‌ خۆیان‬ ‫رێكخستووه‌و زیاتر ل �ه‌دام �ه‌زراوه‌ی‌ ده‌وڵ�ه‌ت‬ ‫ده‌چن وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ڕێكخراوێكی‌ سیاسی‌ یان‬ ‫كۆمه‌ڵێكی‌ ئیسالحی‌ بن‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش‬ ‫ل�ه‌وه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی‌ گرتووه‌ كه‌ئیسالم ئاین‌و‬ ‫ب�ه‌رن��ام�ه‌ی�ه‌ك�ی‌ گشتگیرو ه�ه‌م�ه‌الی�ه‌ن�ه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ ب��ۆ ژی���ان‪ ،‬ب��ه‌اڵم م��ه‌رج نییه‌ گشت‬ ‫بواره‌كانی‌ ژیان له‌چوارچێوه‌ی‌ ڕێكخراوێكدا‬ ‫كۆبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ڕاستتر ئه‌وه‌یه‌ بواره‌كانی‌‬ ‫بانگه‌وازو په‌روه‌رده‌و رۆشنبیری‌‌و خێرخوازی‌‌و‬ ‫تاد‪ ..‬له‌چوارچێوه‌ی‌ ده‌زگاو دامه‌زراوه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نیدا جێگه‌بكرێته‌وه‌‪ ،‬الیه‌نی‌‬ ‫سیاسه‌تیش له‌چوارچێوه‌ی‌ یاسای‌ حیزبه‌كان‬ ‫و رێساكانی‌ ملمالنێی‌ سیاسیدا كاری‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌نجامبدات‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬بۆچوونت چییه‌ له‌سه‌ر ئ�ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌زموونێكی‌ سه‌ركه‌وتووی‌ هێزێكی‌ دینی‌‬ ‫له‌واڵتێكدا له‌كاتی‌ كۆپیكردنی‌ بۆ واڵت‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كیتر هه‌مان به‌رهه‌می‌ هه‌بێت؟ ئایا‬ ‫هه‌مان به‌رهه‌می‌ ده‌بێت؟‬ ‫هادی‌ عه‌لی‌‪ :‬من بۆخۆم بڕوام به‌كۆپیكردنی‌‬ ‫هیچ ئه‌زموونێكی‌ واڵتانیتر نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ه �ه‌ر واڵت‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫س��ی��اس �ی‌‌و ك��ۆم��ه‌اڵی��ه‌ت��ی‌‌و رۆش��ن��ب��ی��ری‌‌و‬ ‫ئابووری‌ تایبه‌ت به‌خۆی‌ هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش ڕێگا‬ ‫له‌وه‌ ناگرێت كه‌سود له‌ئه‌زموونی‌ واڵتانیتر‬ ‫وه‌رب��گ��ری��ن‪ .‬ئێمه‌ له‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان راس��ت �ه‌ س��ودم��ان له‌ئه‌زموونی‌‬

‫پارێزه‌ران به‌ڵێنه‌كه‌یان بۆ شه‌هیدانی قه‌ڵه‌م نه‌برد‌ه سه‌ر‬ ‫كاروخ نامیق‬ ‫ئ�ه‌و ده‌سته‌یه‌ی‌ ل�ه‌الی�ه‌ن پ��ارێ��زه‌ران �ه‌وه‌ بۆ به‌رگریكردن له‌كه‌یسی‌‬ ‫تیرۆركردنی‌ رۆژنامه‌نووسان دروستكرابوو ‌و له‌كۆتایی‌ هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بێده‌نگ نابین راگه‌یه‌نرا‪ ،‬تائێستا هیچ به‌دواداچوونێكیان بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌یسه‌ نه‌كردووه‌‪ .‬‬ ‫ك���اروان ك �ه‌م��ال پ��ارێ��زه‌ر ل �ه‌ده‌س��ت �ه‌ی‌ ب�ه‌رگ��ری��ك��ردن له‌تیرۆكردنی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسان له‌لێدوانێكدا به‌ده‌ستووری‌ راگه‌یاند «ئه‌و ده‌سته‌یه‌ی‌‬ ‫دروس��ت��م��ان��ك��ردووه‌ ب��ۆ ب �ه‌رگ��ری��ك��ردن ل�ه‌دۆس��ی��ی�ه‌ی‌ ت��ی��رۆرك��ردن�ی‌‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ان له‌كۆمه‌ڵێك پ��ارێ��زه‌ر پێكهاتووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم تائێستا‬ ‫نه‌مانتوانیوه‌ كۆببینه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ پالنێكی‌ باش بۆ به‌دواداچوونی‌ ئه‌و‬ ‫دۆسیه‌یه‌ دابنێین»‪.‬‬ ‫له‌ كۆتایی‌ هه‌فته‌ی‌ بێده‌نگ نابین له‌رۆژی‌ ‪ 2010/5/18‬ده‌سته‌ییه‌ك‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێك پارێزه‌ره‌وه‌ دروستكرا بۆ به‌رگریكردن له‌دۆسییه‌ی‌‬ ‫تیرۆركردنی‌ رۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ان‪ ،‬ئ�ه‌و پ��ارێ��زه‌ران�ه‌ ئاماده‌ییی‌ خۆیان‬ ‫ده‌رب��ڕی‌ به‌بێ‌ به‌رامبه‌ر بریكاریی‌ دۆسیه‌ی‌ سه‌رده‌شت عوسمان‌و‬ ‫سۆانی‌ مامه‌ حه‌مه‌‌و عه‌بدولستار تاهیر شه‌ریف بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫هیچیان نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ك��اروان كه‌مال وتی‌«به‌هۆی‌ سه‌رقاڵیمان به‌كۆنگره‌ی‌ پ��ارێ��زه‌ران‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامانی‌ ئه‌و ده‌سته‌یه‌ نه‌مانتوانیوه‌ كۆببینه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫پالنێك دابنێین بۆ به‌دواداچوونی‌ ئه‌و كه‌یسه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌‬ ‫چوارشه‌ممه‌ی‌ راب��ردوو بریكارنامه‌ی‌ یاسایی‌ له‌الیه‌ن بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫سه‌رده‌شت عوسمانه‌وه‌ به‌ده‌ستمان گه‌یشت كه‌ زۆر دواكه‌وت»‪.‬‬ ‫كاروان كه‌مال رایگه‌یاند «هه‌رچۆنێك بووه‌ به‌زووترین كات ده‌بێت‬ ‫پارێزه‌رانی‌ ئه‌و ده‌سته‌یه‌ كۆببینه‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ ده‌رئه‌نجامێكی‌ باش‬ ‫له‌رێره‌وی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌دۆسیه‌كه‌ به‌ده‌ستبهێنین»‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ده‌ستوور بنه‌ماڵه‌ی‌ سۆرانی‌ مامه‌حه‌مه‌ تائێستا‬ ‫بریكارنامه‌ی‌ یاساییان نه‌ناردووه‌ بۆئه‌و ده‌سته‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و پارێزه‌ره‌ وتیشی‌« ئه‌و بریكارنامه‌یه‌ یاساییه‌ی‌ له‌الیه‌ن بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫سه‌رده‌شت عوسمانه‌وه‌ به‌ده‌ستمان گه‌یشتووه‌‪ ،‬باسی‌ ئه‌وه‌ی‌ تێداییه‌‬ ‫كه‌سه‌ردانی‌ سه‌رجه‌م ئه‌و لیژنه‌ تایبه‌تانه‌ بكه‌ین بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌و‬ ‫دۆسیه‌ دروستكراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌توانین پ �ه‌ڕاوی‌ ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌‌و‬ ‫دۆسیانه‌ی‌ كراونه‌ته‌وه‌ دیراسه‌ بكه‌ین»‪.‬‬

‫واڵتانی‌ ناوچه‌كه‌ وه‌رگرتووه‌‪ ،‬به‌اڵم كۆپی‌‬ ‫هیچ بزافێكی‌ ئیسالمی‌ ناوچه‌كه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬ئ��ێ��وه‌ ب �ه‌ك �ه‌س��ان �ی‌ ڕی��ف��ۆرم �ی‌‬ ‫ن��او یه‌كگرتوو ن��اس��ێ��ن��راون‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌شێك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ تاوانبارتان‬ ‫ده‌ك�ه‌ن كه‌ نه‌تانتوانی ته‌نها دێڕێك له‌سه‌ر‬ ‫پرۆژه‌كه‌تان بنووسن‪ ،‬كه‌پرۆژه‌ی‌ ڕیفۆرمه‌؟‬ ‫ه��ادی‌ عه‌لی‌‪ :‬پرۆسه‌ی‌ خۆنوێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ب�������ه‌رده‌وام‌و چ��اك��س��ازی‌ ن��اوخ��ۆی �ی‌ ل�ه‌ن��او‬ ‫ی����ه‌ك����گ����رت����وودا خ�����واس�����ت‌و ئ���������اره‌زووی‌‬ ‫زۆری��ن �ه‌ی‌ زۆری‌ س �ه‌رك��ردای �ه‌ت �ی‌‌و كادیره‌‬ ‫پێشكه‌وتووه‌كانی‌ حیزب‌و گه‌نجان‌و الوانه‌‬ ‫به‌گشتی‌‪ ،‬به‌اڵم دیاره‌ له‌ورده‌كارییه‌كاندا یان‬ ‫له‌هه‌ندێ رووه‌وه‌ جیاوازی‌ ڕاوبۆچوون هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ سروشتی‌و ئاسییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌كۆنفرانسی‌‪5/21‬دا پێشكه‌شمكرد‬ ‫له‌دووتوێی‌ وتارێكدا پرۆژه‌یه‌كی‌ ت �ه‌واو و‬ ‫رۆشنه‌ بۆ هه‌موو كادیره‌كانی‌ حیزب‪ ،‬قسه‌و‬ ‫ڕوونكردنه‌وه‌ی‌ زۆری‌ پێویست نییه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ نه‌بوون‬ ‫له‌كۆنفرانسدا‪ ،‬ئه‌وه‌بوو وه‌ك موفاجه‌ئه‌یه‌ك‬ ‫سه‌یریانكرد‪ .‬بۆیه‌ هه‌ندێ ڕاو هه‌ڵوێستی‌‬ ‫جیاواز ل�ه‌و ب��اره‌ی�ه‌وه‌ هه‌بوو‪ ،‬دی��اره‌ ئ�ه‌وه‌ش‬ ‫سروشتیه‌و مه‌رج نییه‌ هه‌موو كه‌س هه‌مان‬ ‫ڕاوبۆچونی‌ هه‌بێ‪ ،‬هه‌بوونی‌ راوبۆچونی‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ش هه‌ر ئاساییه‌‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئیراده‌ی‌ خۆنوێكردنه‌وه‌و چاكسازی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫ب��گ��ات�ه‌ ئ��اس��ت��ێ��ك ت��اك��ۆن��گ��ره‌ی‌ داه���ات���وو‪،‬‬ ‫كه‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ كوردستان بتوانێت‬ ‫پێشه‌نگی‌ خۆی‌ وه‌ك ئه‌زموونێكی‌ ئیسالمی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوو به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رده‌وام بپارێزێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م ح��اڵ �ه‌ت �ه‌ چ �ه‌ق��ب �ه‌س��ت��ووه‌ ن���ه‌خ���وازراوه‌‬ ‫ت��ێ��پ�ه‌ڕێ��ن��ێ��ت ك���ه‌ ل���ه‌م���اوه‌ی‌ ح �ه‌ڤ��ده‌س��اڵ �ی‌‬ ‫ته‌مه‌نیدا كه‌ڵه‌كه‌بوون له‌هه‌ندێ رووه‌وه‌ بۆی‌‬ ‫دروس��ت��ب��ووه‌و ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ نه‌بێته‌ كۆپیه‌كی‌‬ ‫ناشیرینی‌ حیزبه‌ دواكه‌وتووه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪14‬‬

‫كه‌ناڵی سه‌حه‌ر كلتوور ‌ی‬ ‫ئێرانی له‌هه‌رێم ده‌سه‌پێنێت‬ ‫«كه‌ناڵی سه‌حه‌ر خۆی ب ‌ه به‌شێك‬ ‫له‌ملمالنێكانی عێراق‌و كوردستان ده‌زانێ»‬

‫ئه‌و عێراقییه‌ی ده‌یه‌وێت‬ ‫عێراق بخاته‌ باوه‌شی ئێرانه‌وه‌‬ ‫باڵیۆزی نوێی ئێران له‌عێراق ده‌ستی به‌كاركرد‬ ‫هیوا سه‌لیمی‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران ده‌یه‌وێت له‌رێگ ‌هی‌‬ ‫رۆڵ �ه‌ی �ه‌ك �ی‌ ب���ه‌غ���دادی‌‪ ،‬ه �ه‌ژم��وون �ی‌ خۆی‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ به‌سه‌ر عێراقی‌ نوێدا بسه‌پێنێت‪.‬‬ ‫به‌یه‌كجاریش عێراق بكاته‌ پاشكۆی‌ خۆی‌‪.‬‬ ‫رۆژی هه‌ینی حه‌سه‌نی كازمی قومی یه‌كێك‬ ‫له‌فه‌رمانده‌كانی پێشووی سوپای پاسداران‪،‬‬ ‫دوای ش���ه‌ش س��اڵ‌ون��ی��و م��ان��ه‌وه‌ ل�ه‌ع��ێ��راق‌و‬ ‫راپ �ه‌ڕان��دن��ی ك��اره‌ك��ان��ی باڵیۆزخانه‌ی ئێران‬ ‫له‌به‌غداد‪ ،‬بۆ تاران گه‌ڕایه‌وه‌‌و حه‌سه‌نی دانایی‬ ‫فه‌ر وه‌ك باڵیۆزی نوێی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێران له‌عێراق بۆ ئه‌م پۆسته‌ ده‌ستنیشانكرا‪.‬‬ ‫حه‌سه‌نی دان��ای��ی ف �ه‌ر ل���ه‌راب���ردوودا یه‌كێك‬ ‫له‌فه‌رمانده‌كانی سوپای پاسدارانی ئێران بووه‌‌و‬ ‫له‌م چه‌ند ساڵه‌ی دواییش چه‌ندین پۆستی‬ ‫وه‌ك س�ه‌رۆك��ای�ه‌ت��ی ن��اوه‌ن��دی گه‌شه‌پێدانی‬ ‫ئابووری ئێران‌و عێراقی له‌ئه‌ستۆدا بووه‌‪.‬‬ ‫"معاودین" پۆسته‌ بااڵكانیان پێده‌به‌خشرێ‬ ‫له‌فه‌رهه‌نگی سیاسیی ئێران "معاودین" به‌و‬ ‫عێراقیانه‌ ده‌ڵ��ێ��ن ك�ه‌ ل�ه‌الی�ه‌ن س���ه‌دام حسێن‬ ‫س �ه‌رۆك��ی پ��ێ��ش��ووی ع��ێ��راق‪ ،‬ل�ه‌واڵت�ه‌ك�ه‌ی��ان‬ ‫ده‌رك��راون‌و له‌ئێراندا گیرساونه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌شێكی‬ ‫ب �ه‌رچ��او ل �ه‌م كه‌سانه‌ له‌ئێستادا بااڵترین‌و‬ ‫هه‌ستیارترین پۆسته‌كانی ده‌سه‌اڵتی ئێرانیان‬ ‫له‌ده‌ستدایه‌‪ ،‬له‌ناو سیستمی سیاسیی ئێران‬ ‫م��ت��م��ان�ه‌ی ت���ه‌واوی���ان پ��ێ��ده‌ك��رێ‌و له‌پێناوی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی حكومه‌تی ئێران چاالكی‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫دوو ب���رای ن��اس��راوی سیستمی سیاسیی‬ ‫ئێران‪ ،‬سادقی الریجانی سه‌رۆكی ده‌زگای‬ ‫دادوه‌ری‌و ع �ه‌ل��ی الری��ج��ان��ی س �ه‌رۆك��ی‬ ‫په‌رله‌مانی ئێران‪ ،‬له‌دایكبووی شاری نه‌جه‌فی‬ ‫باشووری عێراقن‪.‬‬ ‫(مه‌حمودی هاشمی شاهرودی)یش سه‌رۆكی‬ ‫پێشووی ده‌زگای دادوه‌ری ئێران له‌دایكبووی‬ ‫شاری نه‌جه‌فه‌‌و ته‌نانه‌ت بۆ خولێک وته‌بێژی‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی بااڵی ئیسالمی عێراقیش بووه‌‪.‬‬ ‫له‌م لیسته‌دا ده‌كرێ ناوی چه‌ند به‌رپرسێكیتر‬ ‫ده‌ستنیشانبكرێ كه‌بریتین له‌عه‌الئه‌دینی‬ ‫بروجێردی به‌رپرسی كومسیۆنی ئاسایشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی په‌رله‌مانی ئ��ێ��ران‪ ،‬محه‌مه‌د ره‌زا‬ ‫نه‌قدی فه‌رمانده‌ی به‌سیج‌و سه‌ره‌نجام حه‌سه‌نی‬ ‫دانایی فه‌ر باڵیۆزی نوێی ئێران له‌عێراق‪.‬‬ ‫حه‌سه‌ن دانایی فه‌ر ساڵی ‪ 1962‬له‌شاری‬ ‫به‌غداد له‌دایكبووه‌‪ .‬له‌پێش هاتنه‌سه‌ركاری‬ ‫كۆماری ئیسالمی له‌الیه‌ن ده‌س�ه‌اڵت��ی ئه‌و‬ ‫كاتی عێراق‪ ،‬له‌واڵتی خۆی ده‌ركراوه‌‌و له‌ئێران‬ ‫نیشته‌جێ بووه‌‪ .‬دانایی فه‌ر له‌دوای گیرسانه‌وه‌‬ ‫له‌ئێران له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌كه‌ی ده‌نێردرێته‌ ئه‌و‬ ‫ك�ه‌م��پ�ا‌ن�ه‌ی ك �ه‌ده‌س �ه‌اڵت��ی پ��اش��ای�ه‌ت��ی ئێران‬ ‫له‌كوردستانی رۆژهه‌اڵت دایمه‌زراندبوو‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ كوردی زۆر به‌باشی فێر ده‌بێ‌و ئێستا‬ ‫به‌هه‌ر سێ زمانی عه‌ره‌بی‪ ،‬فارسی‌و كوردی‬ ‫به‌باشی قسه‌ده‌كات‪.‬‬ ‫دانایی ف�ه‌ر له‌ریزه‌كانی سوپای پ��اس��داران‌و‬ ‫سوپای به‌در‬ ‫ل����ه‌دوای ش��ۆڕش��ی ئیسالمی‌و پێكهاتنی‬ ‫س��وپ��ای پ���اس���داران‪ ،‬دان��ای��ی ف���ه‌ر ده‌چێته‌‬ ‫ریزه‌كانی ئه‌م سوپایه‌‌و ده‌ستده‌دات ‌ه چاالكی‌و‬ ‫هه‌ڵسوڕان‪ .‬پله‌ سه‌ربازییه‌كان به‌باشی ده‌بڕێ‌و‬ ‫رۆڵێکی چ��االك له‌شه‌ڕی ‪ 8‬ساڵه‌ی ئێران‪-‬‬ ‫عێراق ده‌نوێنێ‪ .‬له‌گه‌رمه‌ی شه‌ڕی ئێران‪-‬‬ ‫ع��ێ��راق��دا ل�ه‌ف�ه‌رم�ا‌ن��ده‌ك��ان��ی ه��ێ��زی سوپای‬ ‫پ��اس��داران��ی ئ��ێ��ران ب����ووه‌‪ ،‬ه��اوش��ان ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫چه‌ندین فه‌رمانده‌ی ناسراوی وه‌ك موحسینی‬

‫ره‌زای�����ی‪ ،‬ره‌ح��ی��م س���ه‌ف���ه‌وی‌و غ��وڵ�ڵام��پ��وور‬ ‫ب���ه‌ش���داری ل �ه‌چ��االك��ی��ی �ه‌ س �ه‌رب��ازی��ی �ه‌ك��ان��ی‬ ‫به‌ره‌كانی جه‌نگ كردووه‌‪ .‬بۆ ماوه‌یه‌ك ده‌بێته‌‬ ‫به‌رپرسی پالندانانی س �ه‌رب��ازی ق�ه‌رارگ��ای‬ ‫خاته‌مولئه‌نبیا‪ ،‬یه‌كێك له‌قه‌رارگا سه‌ربازییه‌‬ ‫ناسراوه‌كانی سوپای پاسداران‪ .‬هاوكات دوای‬ ‫دامه‌زراندنی سوپای ق��ودس‌و سوپای به‌در‪،‬‬ ‫لقی سه‌ربازی ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئیسالمی‬ ‫ع��ێ��راق‪ ،‬ب�ه‌ش��ێ��وی�ه‌ك��ی چ��االك��ان �ه‌ ب �ه‌ش��داری‬ ‫له‌ریزه‌كانیاندا ده‌ك��ات‌و وه‌ك فه‌رمانده‌یه‌كی‬ ‫كارامه‌ ئه‌ركه‌كان راده‌په‌ڕێنێ‪ .‬له‌ساڵی ‪1996‬‬ ‫ده‌بێته‌ جێگری عه‌لی شه‌مخانی فه‌رمانده‌ی‬ ‫ئه‌و كاتی هێزی ده‌ریایی ئێران‪ .‬بۆ ماوه‌یه‌كیش‬ ‫له‌ده‌زگای دیاریكردنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئێران‬ ‫به‌سه‌رپه‌رشتی ره‌فسه‌نجانی كاریكردووه‌‌و له‌م‬ ‫ده‌زگ��ای�ه‌ ئه‌ركی جێگری ئ��ی��داری‌و دارای��ی‬ ‫له‌ئه‌ستۆدا بووه‌‪.‬‬ ‫عێراق وه‌رزێكی نوێ بۆ چاالكی‬ ‫ل����ه‌دوای ده‌ستپێكردنی هێرشی س �ه‌رب��ازی‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا‌و هاوپه‌یمانان‬ ‫ب��ۆ س���ه‌ر ع���ێ���راق‌و رووخ�����ان‌و ل �ه‌ن��اوچ��وون��ی‬ ‫حكومه‌تی به‌عس‪ ،‬عێراق ده‌بێته‌ گۆڕه‌پانی‬ ‫ئ���ه‌رك‌و چاالكییه‌كانی دان��ای��ی ف���ه‌ر‪ .‬له‌‌و‬ ‫سه‌رده‌مه‌ واته‌ له‌ساڵی ‪ 2003‬حه‌سه‌نی دانایی‬ ‫ف�ه‌ر جێگری سه‌رتیپی پاسدار مه‌نسووری‬ ‫حه‌قیقه‌ت پ��وور ب��ووه‌‪ .‬جێگری فه‌رمانده‌ی‬ ‫سوپایه‌كی ‪ 5000‬كه‌سی ناسراو به‌قودس‬ ‫كه‌یه‌كێك له‌لقه‌كانی س��وپ��ای پ��اس��داران��ی‬ ‫ئێرانه‌‪ .‬ل �ه‌دوای ‪ 2003‬پاسداری سه‌رتیپ‬ ‫مه‌نسووری حه‌قیقه‌ت پوور ده‌بێته‌ به‌رپرسی‬ ‫ن��ۆژه‌ن��ك��ردن�ه‌وه‌ی شوێنه‌ پیرۆزه‌كانی شیعه‌‬ ‫له‌شاره‌كانی عێراق‌و حه‌سه‌نی دانایی فه‌ریش‬ ‫ده‌بێته‌ جێگری‪ ،‬دوای ماوه‌یه‌ك دانایی فه‌ر‬ ‫ده‌بێته‌ سه‌رپه‌رشتیاری ئه‌م پرۆژه‌یه‌‌‪.‬‬ ‫دانایی فه‌ر له‌ساڵی ‪ 2003‬ده‌بێته‌ به‌رپرسی‬ ‫گه‌وره‌ترین ده‌زگای ناسراو به‌" ستادی موبین"‬ ‫كه‌ به‌رپرسیارییه‌تی چاالكییه‌ كلتوورییه‌كانی‬ ‫ئێران له‌عێراق ب�ه‌م ده‌زگ��ای�ه‌ راده‌س��پ��ێ��ردرێ‪.‬‬ ‫ل �ه‌دوای ساڵی ‪2007‬ه‌وه‌ به‌هۆی بارودۆخی‬ ‫سیاسیی تایبه‌تی ع��ێ��راق‌و گیرانی به‌شێك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی هێزی قودس له‌عێراق‪ ،‬به‌شێكی‬ ‫زۆر له‌فه‌رمانده‌كانی ئه‌م هێزه‌ له‌ژێر ناوی‬ ‫بازرگان‌و بزنس‌و مه‌ده‌نی ئێرانی روو له‌عێراق‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬دانایی فه‌ر یه‌كێك له‌م كه‌سانه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ن��اوه‌ن��دێ��ك ب �ه‌ن��اوی ن��اوه‌ن��دی گه‌شه‌پێدانی‬ ‫ئابووری ئێران‌و عێراق به‌بڕیاری ئه‌حمه‌دی‬ ‫نه‌ژاد داده‌مه‌زرێت‪ ،‬ره‌حیمی جێگری ئێستای‬ ‫س���ه‌رۆك ك��ۆم��ار س�ه‌رپ�ه‌رش��ت��ی ئ��ه‌م ن��اوه‌ن��ده‌‬ ‫ده‌كا‌و دانایی فه‌ر وه‌ك به‌رپرسی ئه‌م ناوه‌نده‌‬ ‫ده‌ستنیشانده‌كرێ‪.‬‬ ‫ن���اوی دان���ای���ی ف���ه‌ر له‌لیستی ئ���ه‌و چه‌ند‬ ‫ف �ه‌رم��ان��ده‌ی س��وپ��ای پ��اس��داران��دا ب���ووه‌ كه‌‬ ‫له‌هه‌ولێری پایته‌ختی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌ستگیركران‪ ،‬كه‌چی ناوبراو له‌و هه‌ڵمه‌ته‌‬ ‫س���ه‌رب���ازی���ی���ه‌ی ئ �ه‌م��ری��ك��ا رزگ���اری���ب���وو‌و‬ ‫ده‌س��ت��گ��ی��ر ن���ه‌ك���را‪ .‬ه���ه‌روه‌ه���ا دان���ای���ی ف�ه‌ر‬ ‫یه‌كێك له‌دامه‌زرێنه‌رانی كونسوڵخانه‌ی ئێران‬ ‫له‌هه‌ولێر بووه‌‪ ،‬یه‌ك ساڵ دوای رووداوه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬دانایی فه‌ر ده‌بێته‌ یه‌كێك له‌ئه‌ندامانی‬ ‫وه‌ف��دی ئێرانی بۆ دانیشتن له‌گه‌ڵ رای��ان‬ ‫ك���رۆك���ه‌ر ب��اڵ��ی��ۆزی ئ �ه‌م��ری��ك��ا ل �ه‌ب �ه‌غ��داد‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌و سااڵنه‌ی كه‌ئه‌ركه‌كانی دانایی‬ ‫ف�ه‌ر په‌یوه‌ندیدار به‌مه‌سه‌له‌ی عێراق ب��ووه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندینجار ب��ۆ ع��ێ��راق س �ه‌ف �ه‌ری ك���ردووه‌‌و‬ ‫چه‌ندین دی���دار‌و چاوپێكه‌وتنیشی له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسانی عێراقی ئه‌نجامداوه‌‪ .‬گرنگترینی‬ ‫ئه‌م دیدارانه‌ بریتین له‌‪:‬‬

‫له‌رێكه‌وتی ‪ 2007‬وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێران‬ ‫بۆ حه‌سه‌نی دان��ای��ی ف �ه‌ر فیزای هاتوچۆ‬ ‫بۆ به‌غداد ده‌ردێ��ن�ێ‌و ناوبراو به‌پآ‌ساپۆرتی‬ ‫سیاسیی دێته‌ به‌غداد‌و مانگێك ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو له‌دیداره‌ ئاشكراكانی بۆ عێراق زۆرجار‬ ‫خ��ۆی وه‌ك ب�ه‌رپ��رس��ی ك��اروب��اری ئ��اب��ووری‬ ‫ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ئێران‬ ‫ناساندووه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ له‌سه‌فه‌ره‌كه‌ی ‪2008‬‬ ‫ه��اوڕێ له‌گه‌ڵ وه‌فدێكی بااڵی ئابووری‌و‬ ‫بازرگانی وه‌ك به‌رپرسی كاروباری ئابووری‬ ‫ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی دێته‌‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪ 2009‬له‌ژێر ن��اوی راوێ��ژك��اری س �ه‌رۆك‬ ‫كۆماری ئێران له‌گه‌ڵ عیماد ئه‌حمه‌د جێگری‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم له‌سلێمانی دیدار‌و‬ ‫چاوپێكه‌وتن ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌دوایین سه‌فه‌ری پێش بوون به‌باڵیۆزی ئێران‬ ‫له‌به‌غداد‪ ،‬له‌گه‌ڵ الریجانی له‌رێكه‌وتی ‪2009‬‬ ‫دێته‌ عێراقه‌وه‌‌و به‌شداری له‌كۆبوونه‌وه‌كانی‬ ‫الریجانی له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی بااڵی عێراقی‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها باس له‌وه‌ده‌كرێ كه‌حه‌سه‌نی دانایی‬ ‫فه‌ر پێوه‌ندییه‌كی به‌هێزی له‌گه‌ڵ رابه‌رانی‬ ‫سیاسیی ع��ێ��راق‌و به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڵ نوری‬ ‫مالیكیدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێران له‌هه‌وڵی به‌هێزتركردنی پێگه‌ی خۆیدایه‌‬ ‫له‌دوای ده‌ستنیشانكردنی دانایی فه‌ر وه‌ك‬ ‫باڵیۆزی نوێی عێراق‪ ،‬زۆرب�ه‌ی میدیاكانی‬ ‫ناوچه‌كه‌ باس له‌هه‌وڵه‌كانی حكومه‌تی ئێران‬ ‫ب��ۆ پته‌وتركردنی پێگه‌ی خ��ۆی له‌عێراق‌و‬ ‫پاراستنی ده‌سكه‌وته‌كانی ئێران ل�ه‌و واڵته‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ره‌زا ت���ه‌ق���ی زاده‌ ل��ێ��ك��ۆڵ �ه‌ری ئ��ێ��ران��ی‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ه��ۆك��اری س �ه‌ره‌ك��ی ده‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ستنیشانكردنی دان��ای��ی ف �ه‌ر له‌میدیا‌و‬ ‫چاپه‌مه‌نییه‌كانی ناوچه‌كه‌‪ ،‬بۆ نیگه‌رانی‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌بی له‌نفوزی زیاتری حكومه‌تی‬ ‫ئێران له‌عێراق ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬وت�ی‌ هه‌ڵبه‌ت‬ ‫نابێ نكۆڵی ل �ه‌وه‌ش بكرێ كه‌دانایی فه‌ر‬ ‫س �ه‌رج �ه‌م��ی راب����ه‌ره‌ سیاسییه‌كانی ع��ێ��راق‬ ‫به‌باشی ده‌ناسێ‪ ،‬هاوكات راوێژكار‌و هاوكاری‬ ‫سه‌ره‌كی كازمی قومی له‌باڵیۆزخانه‌ی ئێران‬ ‫له‌عێراق بووه‌‪".‬‬ ‫دك��ت��ۆر ئ �ه‌ح��م �ه‌دی م��س��ت�ه‌وف��ی ك��ارن��اس��ی‬ ‫پێوه‌ندییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان له‌فرانكفۆرتی‬ ‫ئه‌ڵمانیا له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫كاتی دانانی باڵیۆزی نوێ ئێران له‌به‌رچاو‬ ‫بگیرێ‪ ،‬سه‌ره‌ڕای تێپه‌ڕبوونی كاتێكی زۆر‬ ‫به‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراقدا‪ ،‬هێشتا الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كان ل�ه‌س�ه‌ر پێكهاتنی حكومه‌ت‬ ‫ساغنه‌بوونه‌وه‌‌و ئ �ه‌م ب��ارودۆخ �ه‌ به‌قازانجی‬ ‫لیستی ئه‌لعێراقییه‌‌و له‌دژی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‬ ‫ئێرانه‌‪ .‬وتی‌ "یه‌كێك له‌گه‌وره‌ترین هۆكاره‌كانی‬ ‫كێشه‌ی نێوان الیه‌نه‌ شیعه‌كان‪ ،‬نوری مالیكی‬ ‫س �ه‌رۆك��ی لیستی ده‌وڵ �ه‌ت��ی یاسایه‌‌و ئێران‬ ‫ده‌ی����ه‌وێ ل �ه‌رێ��گ �ه‌ی دۆس��ت��ای�ه‌ت��ی به‌هێزی‬ ‫دانایی فه‌ر باڵیۆزی نوێ‪ ،‬له‌گه‌ڵ مالیكی‬ ‫ئه‌م بۆشاییه‌‌و ئه‌م به‌ربه‌سته‌ له‌سه‌ر رێگای‬ ‫یه‌كگرتنی شیعه‌كان البه‌رێت‌و زه‌میینه‌كانی‬ ‫ب�ه‌رگ��رت��ن به‌پێكهاتنی ح��ك��وم�ه‌ت ل�ه‌الی�ه‌ن‬ ‫عه‌الوی‌و ئه‌لعێراقییه‌ له‌باربه‌رێت‪".‬‬ ‫مسته‌وفی درێ��ژه‌ به‌لێدوانه‌كه‌ی ‌دا‌و ووتی‬ ‫ده‌ڵێت "پێده‌چێ باڵیۆزی نوێی ئێران له‌به‌غداد‬ ‫ب�ه‌ده‌س��ت��ی پ���ڕه‌وه‌ ل �ه‌ت��اران �ه‌وه‌ ب���ه‌ره‌و ب�ه‌غ��داد‬ ‫چووبێت‪ ،‬ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌توانێ له‌هه‌ڵوێسته‌كانی‬ ‫چه‌ند رۆژیتری الیه‌نه‌ شیعه‌كان‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫لیستی ده‌وڵه‌تی یاسادا خۆی نیشانبدات‪".‬‬

‫ته‌له‌فزیۆنی‌ ئاسمانی‌ سه‌حه‌ری‌ ئێرانی‌ له‌په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆیدا روونیكردووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئامانجی‌ كاركردنه‌ سه‌ر خه‌ڵكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ عێراقه‌‪ ،‬پسپۆڕان ده‌ڵێن‬ ‫به‌مه‌به‌ست ده‌یه‌وێت خۆی‌ له‌كێشه‌كانی‌ عێراق و هه‌رێم هه‌ڵقورتێنێ‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا زیاتر له‌ ‪ 12‬ملیۆن كورد له‌كوردستانی‌ ئێراندا ده‌ژی��ن‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‪ ،‬به‌رنامه‌یه‌كی‌ جیدی‌ بۆ ئاوڕدانه‌وه‌ له‌زمان‌و كلتووری‌‬ ‫ك��وردی‌ نه‌خستوه‌ته‌گه‌ڕ ل�ه‌و به‌شه‌ی‌ كوردستان‪ ،‬ب �ه‌اڵم كه‌ناڵی‌ ئاسمانی‌ بۆ‬ ‫كوردستانی‌ عێراق ته‌رخانكردووه‌‪.‬‬ ‫شاره‌زایان‌و چاودێرانی‌ سیاسی‌ ده‌ڵێن ئامانج له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ كلتووری‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمییه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‌و كاریگه‌ری دانانه‌ له‌سه‌ر رووداوه‌كان‪.‬‬ ‫وێنه‌یه‌كی گشتیی له‌كه‌ناڵه‌ ته‌له‌فزیۆنییه‌كانی ئێران‬ ‫تیۆری ده‌سه‌اڵت له‌راگه‌یاندن (‪ ،)Authoritarian Press‬تایبه‌تمه‌ندی‌و‬ ‫سروشتی راگه‌یاندن له‌و سیستمانه‌یه‌ كه‌تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌ده‌سه‌اڵتی ره‌ها‌و دیكتاتۆرییه‌‪،‬‬ ‫له‌م تیۆره‌دا راگه‌یاندن پاڵپشتی له‌هه‌موو بڕیار‌و ره‌فتاره‌كانی ده‌سه‌اڵت ده‌كات‌و‬ ‫به‌بێ ره‌زامه‌ندی ده‌سه‌اڵت هیچ كه‌سێك ناتوانێ له‌م بواره‌دا كاربكات‪ .‬كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫راگه‌یاندنی ئێران له‌چوارچێوه‌ی ئه‌م تیۆ‌ره‌دا پۆلینده‌كرێن‪ ،‬سه‌رجه‌می بواره‌كانی‬ ‫ئه‌م ده‌زگا زه‌به‌الحه‌ له‌پێناوی به‌رژه‌وه‌ندییه‌ ئایدۆلۆژیكه‌كانی سیستمی سیاسیی‬ ‫ئێران چاالكی ده‌كات‌و سانسۆر‌و رێگه‌گرتن له‌ئازادی راده‌ربڕین‪ ،‬تایبه‌تمه‌ندی‌و‬ ‫سروشتی سه‌ره‌كی ئه‌م بواره‌ له‌ئێرانه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێراندا سه‌رجه‌م ‪ 8‬كه‌ناڵی سه‌رتاسه‌ری‪ ،‬خه‌ریكی په‌خشی به‌رنامه‌ی ته‌له‌فزیۆنی‬ ‫بۆ ناوخۆی واڵتن‪ ،‬هاوكات ‪ 7‬كه‌ناڵی دیكه‌ ئه‌ركی په‌خشی به‌رنامه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫سنووره‌كانی ئێرانیان له‌ئه‌ستۆدایه‌‪ .‬له‌پاڵ سه‌رجه‌می ئه‌م كه‌ناڵه‌ ته‌له‌فزیۆنیانه‌دا‪،‬‬ ‫ل ‌ه ‪ 28‬پارێزگای ئێران‪ ،‬كه‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنی تایبه‌ت به‌و پارێزگایه‌ به‌ناوی‬ ‫خودی پارێزگاكه‌ خه‌ریكی په‌خشی به‌رنامه‌یه‌‪ ،‬هاوكات ‪ 2‬كه‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنی‬ ‫ئینته‌رنێتی‌و ده‌یان ئێزگه‌ی رادیۆیی خه‌ریكی په‌خشی به‌رنامه‌ن‪.‬‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ی ده‌س���ت���ووری ئ��ێ��ران ب �ه‌رپ��رس��ی گشتیی س �ه‌رج �ه‌م��ی ك�ه‌ن��اڵ�ه‌ رادی���ۆ‌و‬ ‫ته‌له‌فزیۆنه‌كانی ئێران له‌الیه‌ن خودی رابه‌ری حكومه‌تی ئێرانه‌وه‌ هه‌ڵده‌بژێردرێت‪،‬‬ ‫بودجه‌ی سااڵنه‌شی هه‌موو ساڵێك له‌یاسای بودجه‌ی واڵتدا ده‌ستنیشانده‌كرێ‪.‬‬ ‫سیستمی دامه‌زراندن‌و كاركردن له‌ده‌زگاكانی ته‌له‌فزیۆنی حكومه‌تی ئێراندا‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی دژوار‌و پڕ له‌زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬بۆ دامه‌زراندن له‌كه‌ناڵه‌ ته‌له‌فزیۆنییه‌كانی‬ ‫ئێران‪ ،‬ده‌بێ ده‌یان فیلته‌ری جیاجیا تێپه‌ڕبكرێ‪ .‬له‌ناو كه‌ناڵه‌ ته‌له‌فزیۆنییه‌كانی‬ ‫ئێراندا به‌شێك به‌ناوی به‌شی سیاسیی ده‌نگ‌و ره‌نگ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌راسته‌وخۆ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ب��ااڵی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی واڵت �ه‌وه‌ چاودێریده‌كرێ‪ ،‬سه‌رجه‌می‬ ‫هه‌واڵ‪ ،‬راپ��ۆرت‌و شیكارییه‌‬ ‫سیاسییه‌كان ل �ه‌الی �ه‌ن ئه‌م‬ ‫ناوه‌نده‌وه‌ ده‌ستنیشانده‌كرێ‪.‬‬ ‫كه‌ناڵی س �ه‌ح �ه‌ر‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‬ ‫زۆرب����وون����ی ك �ه‌ن��اڵ �ه‌ك��ان��ی‬ ‫راگ�����ه‌ی�����ان�����دن‌و گ���ه‌ش���ه‌ی‬ ‫ئ��ام��رازه‌ك��ان��ی راگ �ه‌ی��ان��دن‬ ‫ته‌نیا شه‌پۆلێكی به‌رباڵوی‬ ‫زان�����ی�����اری ن���ی���ن‪ ،‬ب �ه‌ڵ��ك��و‬ ‫ئ���ه‌م ئ���ام���رازان���ه‌ زۆرت���ری���ن‬ ‫ك��اری��گ �ه‌ری ل �ه‌س �ه‌ر ژیانی‬ ‫وه‌رگ���ران داده‌ن��ێ �ن‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌دروستكردنی رای گشتی‬ ‫ده‌وری سه‌ره‌كی ده‌گێڕن‪.‬‬ ‫ئانتۆنیۆ گرامشی له‌سه‌ر‬ ‫ئ �ه‌و ب��ڕوای�ه‌ی�ه‌ كه‌سیستمی‬ ‫داگ����ی����رك����ه‌ر ل���ه‌رێ���گ���ای‬ ‫ك���ل���ت���ووری���ش���ه‌وه‌ ده‌ی������ه‌وێ‬ ‫به‌جۆرێك ده‌س�ه‌اڵت��ی خۆی‬ ‫بسه‌پێنێت‪ .‬گرامشی به‌و ده‌سه‌اڵته‌ ده‌ڵێت ده‌سه‌اڵتی هه‌ژموونی‪ ،‬ده‌سه‌اڵتێك‬ ‫ك�ه‌ه�ه‌وڵ��ده‌دات نه‌ته‌نیا له‌رێگای ئابوورییه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌رێگای كلتووریشه‌وه‌‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ی خۆی بچه‌سپێنێت‪.‬‬ ‫كه‌ناڵی سه‌حه‌ری كوردی له‌ساڵی ‪ 1997‬دامه‌زرا‪ ،‬له‌سه‌ره‌تادا ماوه‌ی به‌رنامه‌كانی‬ ‫‪ 1‬سه‌عات‌ونیو بووه‌‪ ،‬ساڵ له‌دوای ساڵ كاتی به‌رنامه‌كانی ئه‌م كه‌ناڵه‌ زیادیكردووه‌‪،‬‬ ‫ئێستا به‌رنامه‌كانی به‌شی‌ كوردی‌ ئه‌م كه‌ناڵه‌ ‪ 9‬سه‌عاته‌ له‌رۆژێكدا‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫له‌په‌یڕه‌وی ناوخۆیی ئه‌م میدیایه‌دا راگه‌یه‌ندراوه‌‪ ،‬به‌رده‌نگی سه‌ره‌كی ئه‌م كه‌ناڵه‌‬ ‫كورده‌كانی عێراقه‌‪ ،‬ئامانج‌و سیاسه‌ته‌ سه‌ره‌كییه‌كانیشی بریتییه‌ له‌سه‌پاندنی‬ ‫رۆشنبیری‌و كلتووری حكومه‌تی ئیسالمی به‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫موحسین كاكه‌ڕه‌ش ده‌رچووی به‌شی راگه‌یاندنی زانكۆی سلێمانی‪ ،‬له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ده‌ستوور ده‌ڵێت “سه‌رجه‌می به‌رنامه‌كانی كه‌ناڵی سه‌حه‌ری كوردی ئاراسته‌كراون‪،‬‬ ‫چه‌نده‌ ده‌یه‌وێ كه‌سیاسه‌ته‌كان‌و ئایدۆلۆژیای حكومه‌تی ئیسالمی باڵوبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫هێنده‌ زیاتر ده‌یه‌وێ بارودۆخی هه‌رێمی كوردستان ناشیرین نیشانبدات”‪.‬‬ ‫كاكه‌ڕه‌ش ده‌ڵێت له‌م كه‌ناڵه‌ی حكومه‌تی ئێراندا هه‌واڵ‌و راپۆرته‌كانی په‌یوه‌ندیدار‬ ‫به‌عێراق‌و هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬له‌ڕیزی پێشه‌وه‌ی هه‌موو به‌رنامه‌‌و پرۆگرامه‌كاندان‪،‬‬ ‫له‌م پێوه‌نده‌شدا سانسۆر له‌ئاراسته‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی حكومه‌تی ئێران جێگه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كاكه‌ڕه‌ش وتی “له‌لێكدانه‌وه‌‌و شیكاری بارودۆخی سیاسیی عێراق‌و كوردستان‪،‬‬ ‫هه‌وڵده‌درێ ئه‌ڵته‌رناتیڤی جێگه‌ی ره‌زایه‌تی حكومه‌تی ئێران جێگیر بكرێ‪ ،‬خۆیان‬ ‫وه‌ك الیه‌نێكی كێشه‌‌و ملمالنێ سیاسییه‌كانی عێراق‌و كوردستان نیشانده‌ده‌ن”‪.‬‬ ‫به‌رنامه‌كانی كه‌ناڵی كوردی سه‌حه‌ر ته‌نیا به‌رنامه‌ی سیاسیی نییه‌‪ ،‬له‌م میدیایه‌دا‬ ‫كلتوور جێگه‌یه‌كی تایبه‌تی هه‌یه‌‪ .‬شكاندنی به‌ها ره‌س��ه‌ن‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگای ك��وردی‌و باڵوكردنه‌وه‌‌و كاركردن بۆ شێوازێكی ئه‌خالقی نوێ كه‌‬ ‫له‌ستراكتۆری كلتووری ك��وردی��دا بوونی نییه‌‪ ،‬ئه‌ركی سه‌ره‌كی ئ�ه‌م كه‌ناڵه‌‬ ‫له‌رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ مه‌فهومی كلتووره‌‪.‬‬ ‫حه‌سه‌نی خاكی پسپۆڕی زانستی كۆمۆنیكه‌یشن له‌واڵتی ئه‌ڵمانیا له‌لێدوانێكدا‬ ‫بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت كه‌چاودێری‌ كه‌ناڵی سه‌حه‌ری‌ نه‌كردووه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌ته‌له‌فزیۆن یه‌كێك له‌گرنگترین هۆكاره‌كانی شكڵگرتن‌و گۆڕانی ره‌فتار‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی خه‌ڵك له‌م سه‌رده‌مه‌دایه‌‪ .‬وتی‌ “به‌ له‌به‌رچاوگرتنی كۆی گشتیی‬ ‫سیاسه‌ته‌كانی حكومه‌تی ئێران له‌كه‌ناڵه‌كانی راگ�ه‌ی��ان��دن‌و ل�ه‌وان�ه‌ كاركردن‬ ‫له‌ بازنه‌ی ته‌سكی ئایدۆلۆژیكی حكومه‌تی‪ ،‬ده‌ب��ێ له‌هه‌موو ئامرازه‌كان‌و‬ ‫رێگاكان بۆ بێ كاریگه‌ركردنی ئاراسته‌‌و ئامانجه‌ نێگه‌تیڤه‌كانی ئه‌م سیاسه‌تانه‌‬ ‫كه‌ڵكوه‌ربگیردرێ‪”.‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫کۆمێنت ‪17‬‬

‫ئاهو‌ هه‌‌ناسه‌‌كانم بۆ شاری دڵم سلێمانی له‌‌زمانی‬ ‫حه‌‌زره‌‌تی "نا‌لی"یه‌‌وه‌‌!‬ ‫د‪ .‬كه‌‌مال میراوده‌‌لی‬ ‫له‌‌م شه‌‌رحی ده‌‌ردی غوربه‌‌ته‌‌‪ ،‬له‌‌م سۆزی هیجره‌‌ته‌‬ ‫دڵ ره‌‌نگه‌ بێ به‌‌ئاو‪ ،‬به‌‌چاوا بكا عبوور!‬ ‫زه‌‌حمه‌‌ته‌ تاقه‌ هۆنرا‌وه‌‌یه‌‌ك جیاكه‌‌یته‌‌وه‌‌و به‌ به‌‌رزترین هۆنراوه‌‌ی نه‌‌ته‌‌وه‌‌یه‌‌كی دابنێی‪ .‬به‌‌اڵم الی‬ ‫ره‌‌خنه‌‌گرانی شیعر هه‌‌وڵی وا هه‌‌یه‌‌و تا ‪ 10‬هۆنراوه‌ وه‌‌ك به‌‌رزترینی هۆنراوه‌ مێژووییه‌‌كانی ئه‌‌ده‌‌بی‬ ‫نه‌‌ته‌‌وه‌‌یه‌‌ك ده‌‌ستنیشانده‌‌كرێن‪ .‬الی من وه‌‌ك تاقه‌ هۆنراوه‌ له‌‌رووی فۆرم‌و ن��اوه‌‌ڕۆك‌و داڕشتن‌و‬ ‫كاریگه‌‌ریی زاتی‌و نه‌‌ته‌‌وه‌‌یی وه‌‌ك بابه‌‌ت‪ ،‬نامه‌‌كه‌‌ی نالی بۆ سالم به‌‌رزترین هۆنراوه‌‌ی مێژووییه‌ كه‌‬ ‫نه‌‌هاوتای هه‌‌یه‌‌و نه‌ ده‌‌یبێ‪ .‬نۆده‌‌میی (مۆدێرنیزمی) ئه‌‌و هۆنراوه‌‌یه‌‌ به‌‌چه‌‌شنێكه‌ ده‌‌ڵێی بۆ ئێستا‬ ‫نووسراوه‌‌و له‌‌گه‌‌ڵ رۆحمان ده‌‌دوێ‪ ،‬هه‌‌موو ستراكتوورو سنووره‌‌كانی كالسیزمی هه‌‌ڵته‌‌كاندووه‌‌و وه‌‌ك‬ ‫هۆنراوه‌‌یه‌‌كی رۆمانسی نه‌‌ته‌‌وه‌‌یی به‌هێز له‌‌فۆرمێكی كالسیكیدا دارێژراوه‌ كه‌ به‌‌ته‌‌واوه‌‌تی خۆی داوه‌‌ته‌‬ ‫ده‌‌ست گه‌‌رم‌و گوڕی‌و به‌‌هێزیی هه‌‌ست‌و خرۆشه‌ زاتییه‌‌كان‌و گه‌‌شتی ده‌‌روونیی‌و جوگرافیای خۆماڵیی‬ ‫كوردستانی‌و هه‌‌ستی نه‌‌ته‌‌وه‌‌یی‌و بیره‌‌وه‌‌ری ئۆتۆبایۆگرافییه‌‌وه‌‌‪ .‬له‌‌رووی داڕشتن‌و ده‌‌ربڕین‌و مۆزیك‌و‬ ‫وێنه‌‌ی هونه‌‌رییشه‌‌وه‌ له‌‌لوتكه‌‌ی داهێناندایه‌‌‪.‬‬ ‫له‌‌سه‌‌ری ساڵدا‪ ،‬بۆ پشوویه‌‌كی ‪ 10‬رۆژی له‌‌كراكۆ‪ ،‬له‌‌پۆڵه‌‌ندا ته‌‌نیا دیوانی نالیم له‌‌گه‌‌ڵ خۆم ‌برد‪.‬‬ ‫شه‌‌وه‌ ساردو به‌‌فرینییه‌‌كانی كراكۆم به‌‌هه‌‌سته‌ گه‌‌رم‌و پیرۆزه‌‌كانی نالی ئاوه‌‌دانده‌‌كرده‌‌وه‌‌‪ .‬بۆ چه‌‌ندجار‬ ‫ئه‌‌م هۆنراوه‌‌یه‌‌م خوێنده‌‌وه‌‌و به‌‌ده‌‌م ورده‌ فرمێسكه‌‌وه‌ ده‌‌ستمكرد به‌‌نووسینه‌‌وه‌‌ی په‌‌خشانی نوێ‪.‬‬ ‫ئێستاش رێگای پێشكه‌‌شی كچان‌و كوڕانی نه‌‌وه‌‌ی نوێی نه‌‌ته‌‌وه‌‌كه‌‌می ده‌‌كه‌‌م‪ .‬له‌‌گه‌‌ڵ سوپاس‌و‬ ‫پێزانینم بۆ هه‌‌وڵی نه‌‌ته‌‌وه‌‌یی مه‌‌زنی مامۆستای هه‌‌ره‌ گه‌‌وره‌ مه‌‌ال عه‌‌بولكه‌‌ریمی موده‌‌ریس‌و بنه‌‌ماڵه‌‬ ‫رووناكبیرو به‌‌ڕێزه‌‌كه‌‌ی كه‌‌ئه‌‌و به‌‌رهه‌‌مه‌ به‌‌رزانه‌‌یان بۆ ساغكردینه‌‌وه‌‌و پێمانیان ناساند‪.‬‬

‫(‪)1‬‬ ‫قوربانی تۆزی رێگه‌‌تم ئه‌‌ی بای خۆشبه‌‌ز!‬ ‫ئه‌‌ی په‌‌یكی شاره‌‌زای هه‌‌موو ده‌‌رو دۆڵ‌و كۆچه‌‌و كۆاڵن‌و كون‌و كه‌‌لێنێكی شاری شاره‌‌زوور!‬ ‫تۆ خاوه‌‌نی لوتفێكی نهێنی كه‌‌ئاره‌‌زوو ختوكه‌ ده‌‌داو هومێدی هاوده‌‌میی بوونت له‌‌داڵ ده‌‌ژێنێته‌‌وه‌‌‪.‬‬ ‫سروه‌‌كه‌‌ت مزگینی ئاماده‌‌بوونی هه‌‌موو ده‌‌میی ده‌‌دا!‬ ‫ئه‌‌ی هاوهه‌‌ستی ئه‌‌شكی گه‌‌رم‌و ته‌‌ڕی تۆفانئاسای ئه‌‌وینداران‬ ‫ئه‌‌ی هاوئاهه‌‌نگی فرمێسكی گه‌‌رمی دڵداران‪ ،‬كه‌‌وه‌‌كو گڕه‌‌ی ته‌‌نوور له‌‌دڵیانه‌‌وه‌ كڵپه‌ ده‌‌دا‪.‬‬ ‫گاهێ ده‌‌بی به‌‌شه‌‌ماڵێكی فێنك‌و باوه‌‌شێنی دڵ ده‌‌كه‌‌ی‬ ‫هه‌‌ندێ هه‌‌لیش ده‌‌بی به‌‌ده‌‌مه‌‌ی ئاسنگه‌‌رو خولیای مه‌‌ییوی له‌‌خۆباییبوون له‌‌خوێنا ده‌‌جۆشێنی‪.‬‬ ‫گه‌‌ردی باكوورو گێژی باشوورو كزه‌‌ی ده‌‌بوور‬ ‫هه‌‌موو نه‌‌ماوی ئاوڕێكی په‌‌سندخوازانه‌‌ی دڵی به‌‌بۆنو به‌‌رامه‌‌ی خۆشخوازی تۆن‬ ‫ده‌‌سا ئه‌‌ی بای خۆشبه‌‌ز!‬ ‫گوێ بۆ سكااڵی ده‌‌روونم رادێره‌‌و په‌‌یامی دڵم رابگه‌‌یه‌‌نه‌‌!‬ ‫(‪)2‬‬ ‫خانه‌‌ی ئارام‌و سێبووریم سووتاو هه‌‌یوان‌و دیوارو دااڵنی داڕمان‌و هیچی به‌‌سه‌‌رهیچه‌‌وه‌ نه‌‌ما‬ ‫له‌‌گۆشه‌‌یه‌‌كی ته‌‌ریك به‌‌والوه‌‌‪ ،‬بۆ یادی ئازیزان‪ ،‬یان بۆ نزای سه‌‌برخوازیی‪ ،‬هیچی تێدا شك نابه‌‌م‬ ‫گاهێ ئاهو هه‌‌ناسه‌‌ی سارد جڵه‌‌وی بوونم راده‌‌كێشێ‬ ‫گاهێ ده‌‌بمه‌ هاوركێفی رۆندكی گه‌‌رم‬ ‫ده‌‌سا ئه‌‌ی بای خۆشڕۆ‪،‬‬ ‫ره‌‌حمێ به‌‌م ئاهو ئه‌‌شكه‌ بكه‌‌و بكه‌‌وه‌ خۆ!‬ ‫وه‌‌ك هه‌‌ناسه‌‌م ده‌‌وان به‌ تا ده‌‌گه‌‌یه‌ (خاك‌و خۆڵ)ی به‌‌رده‌‌رگای یاره‌‌كه‌‌م‬ ‫وه‌‌ك فرمێسكم ره‌‌وان به‌ تا ده‌‌گه‌‌یته‌ سه‌‌ر ئاوی ( شیوه‌‌سوور)!‬ ‫(‪)3‬‬ ‫كه‌‌گه‌‌یشتییه‌ ئه‌‌وێ‪ .‬ماته‌‌ڵی مه‌‌كه‌‌‪،‬‬ ‫له‌‌وێ به‌‌و ئاوه‌ بێگه‌‌رده‌ پیرۆزه‌ ته‌‌پوتۆزی سه‌‌رزه‌‌مینیی له‌‌سه‌‌روچاو و جه‌‌سته‌‌ی خۆت بشۆوه‌‌‪،‬‬ ‫تا تۆی پاك‌و ئه‌‌وی پاكیزه‌‌‪ ،‬به‌‌ژووانی روحانی یه‌‌كدی شادده‌‌بنه‌‌وه‌‬ ‫تۆ ئه‌‌وپه‌‌ڕی پاكی‪ :‬به‌‌اڵم ئه‌‌و پاككه‌‌ره‌‌وه‌‌یه‌ له‌‌هه‌‌ر جۆره‌ گه‌‌ردو تۆزێكی سه‌‌رزه‌‌مینیی‬ ‫ده‌‌سا به‌‌ژوانی پاكێتیی شادببنه‌‌وه‌‌و ده‌‌سله‌‌مالنیی یه‌‌كدی بن!‬ ‫هه‌‌ر كه‌‌شیوه‌‌سوورت به‌‌جێهێشت ده‌‌خیلت بم ئه‌‌ی بای خۆشبه‌‌ز‬ ‫مه‌‌وه‌‌سته‌ تا ده‌‌گه‌‌یته‌ (سه‌‌رچنار)! دیاره‌ نا‌سینه‌‌وه‌‌ی ئاسانه‌‌‪:‬‬ ‫ئاوێكه‌ پڕ له‌‌گوڵه‌‌هه‌‌نارو چنارو گوڵ‌و چنوور‬ ‫كانیاوێكه‌ وه‌‌ك خۆر‪ ،‬له‌‌سه‌‌د جێوه‌ رۆشناییه‌‌كه‌‌ی سه‌‌ر ده‌‌رده‌‌كا‬ ‫وه‌‌كو نووری ساف به‌‌سه‌‌ر به‌‌ردی بلووریندا هه‌‌ڵده‌‌ڕژێ‬ ‫ده‌‌ڵێی وێنه‌‌ی له‌‌ئاوێنه‌‌دا نوێندراوی ئاسمانێكه‌‬ ‫ئه‌‌ستێره‌‌كانی وه‌‌ك تیشكی نوور به‌‌سه‌‌ر زه‌‌میندا راكشا بن‬ ‫یان ده‌‌ڵێی سه‌‌رچاوه‌‌ی ده‌‌روونی پڕ نووری (عاریف)انه‌‬ ‫كه‌‌چاوگه‌‌ی رووناكییه‌‌كه‌‌ی له‌ (كێوی توور)ه‌ وه‌ تاڤگه‌ ده‌‌كا!‬ ‫ئاوڕێكیش له‌ (به‌‌كره‌‌جۆ) بده‌‌وه‌‌!‬ ‫خۆ ده‌‌مووت به‌‌كره‌‌جۆش چاوگه‌‌ی چاوی منه‌‬ ‫گه‌‌ر چاوگه‌‌ی ئه‌‌شكم وه‌‌ك ئه‌‌و گه‌‌رم‌و تێرو سوێرو بێبه‌‌ر نه‌‌بایه‌‌!‬ ‫ده‌‌خیلت بم ئه‌‌ی بای خۆشبه‌‌ز!‬ ‫تامه‌‌زرۆبوونی نزیكبوونه‌‌وه‌ ئارامت لێهه‌‌ڵنه‌‌گرێ‬ ‫نه‌‌كه‌‌ی سه‌‌رشێتانه‌ خۆت به‌‌عه‌‌نبه‌‌ری سارایی (خاكوخۆڵ) دا بكه‌‌ی‬ ‫هه‌‌تا نه‌‌چیته‌ دیداری خاكی پیرۆزی (سلێمانی)‪.‬‬ ‫(‪)4‬‬ ‫سلێمانی! ئاخ سلێمانی!‬ ‫مه‌‌به‌‌ست ئه‌‌و باخی به‌‌هه‌‌شته‌‌یه‌ كه‌‌هه‌‌ر به‌‌تێپه‌‌ربوونی راگوزاری پێیدا‬ ‫دڵ و ده‌‌روونت به‌‌بۆن‌و به‌‌رامه‌‌ی موشكی پرچ‌و زولفی كچانی شێوه‌‌په‌‌ری‌و‬

‫كاكۆڵی كوڕی فریشته‌ ئاسا مه‌‌ست ده‌‌بێ!‬ ‫خاكه‌‌كه‌‌ی عه‌‌نبه‌‌ره‌‌‪ ،‬هه‌‌ر داروپه‌‌ردویه‌‌كی له‌‌داری عوود به‌‌هادارتره‌‌‪،‬‬ ‫به‌‌رده‌‌كانی گه‌‌وهه‌‌ربارێنن‪ ،‬كانیاوه‌‌كانی چاوگه‌‌ی نوورن‪،‬‬ ‫شه‌‌وه‌‌كانیشی رۆژی رووناكن‪ ،‬هه‌‌موو وه‌‌رزه‌‌كانی به‌‌هارن‪،‬‬ ‫تۆزی خاكه‌‌كه‌‌ی هه‌‌موو گواڵوه‌‌و هه‌‌ڵمی ئاوه‌‌كه‌‌ی هه‌‌موو بخووره‌‌!‬ ‫شارێكه‌ ئاو وهه‌‌وا پاك‌و كه‌‌ژخۆش‪ ،‬له‌‌جێگه‌‌یه‌‌كی خۆش‌و نه‌‌رم‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌‌وه‌‌ی له‌‌چاوه‌‌زار به‌‌دوور بێ‪ ،‬پێی ده‌‌ڵێن شاره‌‌زوور‪.‬‬ ‫خه‌‌ڵكی سلێمانی ئه‌‌هلی زانست‌و‬ ‫هونه‌‌ر په‌‌روه‌‌رن‪،‬‬ ‫هه‌‌م له‌‌مه‌‌یدانی شیعردا با‌اڵده‌‌ستن‌و وشه‌‌ی مرواری ده‌‌هۆننه‌‌وه‌‌‪،‬‬ ‫هه‌‌م له‌‌ریكخستنی كاروباری كۆمه‌‌ڵگاو حكومه‌‌تدا وریاو شاره‌‌زان‬ ‫(‪)5‬‬ ‫ئه‌‌ی بای هاونشینی سینه‌‌م‪ ،‬هه‌‌ناسه‌‌و تاسه‌‌م‬ ‫كه‌‌چوویته‌ ناو شاری سلێمانی سه‌‌یرێكی وردی به‌‌ردو داری گه‌‌ڕه‌‌كه‌‌كانی بكه‌‌!‬ ‫سه‌‌روو خواری بپشكنه‌‌! له‌‌هه‌‌موو گۆشه‌‌و كۆاڵن‌و جادده‌‌یه‌‌كی بڕوانه‌‌و بپرسه‌‌!‬ ‫بزانه‌ داخۆ (سه‌‌رشه‌‌قام) وه‌‌كو خۆی راست‌و خۆڕاگر ماوه‌‌‪ ،‬یان ده‌‌روونی شه‌‌ق بووه‌‌!‬ ‫داخۆ داری (پیرمه‌‌سوور) هه‌‌روا سه‌‌وزو ته‌‌ڕو به‌‌خۆوه‌‌و به‌‌رداره‌‌‪،‬‬ ‫یان ئێستا كزو پیرو په‌‌ككه‌‌وته‌‌یه‌!‬ ‫داخۆ زیاره‌‌تگای عه‌‌له‌‌مداری (شێخ هه‌‌باس) هێشتا پۆشته‌‌و رازاوه‌‌یه‌‌‪،‬‬ ‫یان بێ نه‌‌واو به‌‌رگه‌‌و‌بۆته‌ قه‌‌له‌‌نده‌‌رێكی رووت‌و ره‌‌جال!‬ ‫داخۆ سه‌‌یرانگای (كانی با) هێشتا ژوانگه‌‌ی كچان و كوڕانه‌‬ ‫یان بۆته‌ گۆڕستانی واوه‌‌یالو ته‌‌نیایی‌و تاقبوونه‌‌وه‌‌و دابڕان‬ ‫ئه‌‌رێ (كانی ئاسكان) ئێستاش النه‌‌ی ئاسكانی ناسك به‌‌ده‌‌نه‌‬ ‫یان بۆته‌ یاریگه‌‌ی گورگ‌و لووره‌‌لووری نه‌‌وس‌و په‌‌المار‬ ‫ئه‌‌رێ هێشتا (شیوی ئاودار) جۆگه‌ سروشكی عیشق هه‌‌ڵده‌‌ڕێژێ‬ ‫یان بۆته‌ سۆفییه‌‌كی وشكی دوور له‌‌ماناو مه‌‌به‌‌ستی عیشق؟‬ ‫داخۆ ده‌‌روونی ساف‌و بێگه‌‌رده‌‌و گوڕوتینی تیا ماوه‌ (تانجه‌‌رۆ)‬ ‫یان بۆته‌ دیلی قوڕو لیته‌‌و به‌‌لێڵی ده‌‌ڕواته‌ خوار‬ ‫(‪)6‬‬ ‫ماوه‌‌یه‌‌كی باش سه‌‌رنجی چیمه‌‌نی ناو (خانه‌‌قای مه‌‌والنا) بده‌‬ ‫ئایا به‌‌هارگه‌‌ی ئاسكانی زانست‌و ئه‌‌ده‌‌به‌‌‪ ،‬یان له‌‌وه‌‌ڕگای هێسترانی له‌‌وه‌‌ڕخۆرو بارهه‌‌ڵگر؟‬ ‫بزانه‌ داخۆ‪ ،‬وه‌‌ك په‌‌رچه‌‌می ده‌‌وری رووی یار‪ ،‬گوڵه‌‌كانی به‌‌شینایی ته‌‌ڕو سه‌‌وز ده‌‌وردراون‬ ‫یان ته‌‌ژیین له‌‌پووش‌و په‌‌اڵش‪ ،‬وه‌‌ك ریشی (كاكه‌‌سوور)؟‬ ‫داخۆ ناو دڵ‌و ده‌‌روونی به‌‌بوونی یارانی نازدارو خۆشه‌‌ویست رووناكبۆته‌‌وه‌‬ ‫یان بۆته‌ سه‌‌قه‌‌رێك‌و پڕبووه‌ له‌‌ناحه‌‌زانی له‌‌نده‌‌هور‬ ‫داخۆ سه‌‌رو و ناڕه‌‌وه‌‌كانی حه‌‌وشی خانه‌‌قا بۆ ره‌‌شبه‌‌ڵه‌‌كی شادیی ده‌‌ستیان تێكناوه‌‬ ‫یان وه‌‌ك حه‌‌لقه‌‌ی وشكه‌‌سۆفی داماو و ملخوار وه‌‌ستاون‬ ‫ئه‌‌ی بای خۆشبه‌‌زی ئاشنای هه‌‌ناسه‌‌كانم‬ ‫به‌‌وردی به‌‌بااڵی سه‌‌وزه‌ دره‌‌خته‌‌كانی حوجره‌‌دا بڕوانه‌‬ ‫بزانه‌ داخۆ گه‌‌اڵكانیان شین‌و پاراون‪ ،‬یان زه‌‌ردو سوور هه‌‌ڵگه‌‌ڕاون‬ ‫حه‌‌وزی ئاوه‌‌كه‌ كه‌‌نوێنه‌‌ری دیده‌‌ی پڕ ئه‌‌شكی منه‌ له‌‌وێ‬ ‫داخۆ لێاڵیی دانه‌‌هاتووه‌ وه‌‌ك جۆگه‌‌ئاوی (شیوه‌‌سوور)‬ ‫ئه‌‌رێ ئێستاش كه‌‌ناری حه‌‌وشه‌‌كه‌‌ی خانه‌‌قا جێی یاری بازو كه‌‌وشه‌‌كه‌‬ ‫گه‌‌مه‌‌و خۆشی تیایه‌ یان بۆته‌ پیشانگه‌‌ی شتی دزێو‬ ‫سه‌‌یرێكی چیمه‌‌نی پاراوی الی دائیره‌‌كه‌ بكه‌‬ ‫بزانه‌ هێشتا ژوانگه‌‌ی چاوه‌‌كانمه‌‌‪ ،‬نه‌‌رمه‌ یان زبرو ره‌‌ق هه‌‌اڵتووه‌‬ ‫توخوا‪ ،‬ئه‌‌ی بای په‌‌یكی دڵم‪ ،‬بۆم ساغكه‌‌وه‌‬ ‫داخۆ ده‌‌شتی فه‌‌قێكان هێشتا وه‌‌ك رۆژی مه‌‌حشه‌‌ر گرمه‌‌ی دێ له‌‌خه‌‌ڵك‬ ‫یان وێرانه‌‌و بیبانه‌‌و بۆته‌ چۆڵی (سه‌‌لم‌و توور)‬ ‫(‪)7‬‬ ‫ئه‌‌ی بای هه‌‌ناسه‌‌و تاسه‌‌م‬ ‫ئاخری بچۆ سه‌‌الم‌و دروودی بۆندارم به‌‌حوجره‌‌كه‌‌م بگه‌‌یه‌‌نه‌‬ ‫باش سه‌‌رنجی ناو و ده‌‌ری بده‌‌‪ :‬داخۆ چی ماوه‌ چی نه‌‌ماوه‌ له‌‌هه‌‌یوان‌و هۆده‌‌و تاقه‌‌كانی‪.‬‬ ‫ئه‌‌و حوجره‌‌یه‌‌م كه‌‌ئه‌‌وسا په‌‌ناگه‌‌ی من‌و یارانم بوو وه‌‌ك ئه‌‌شكه‌‌وتی (ته‌‌ور)‌‬ ‫داخۆ ئێستا وه‌‌ك خۆی داڵده‌‌ده‌‌ری دڵدارانه‌‌‪ ،‬یان بۆته‌ ئه‌‌شكه‌‌وتی مارو مێرووان‪،‬‬ ‫ئه‌‌ی بای ئازادی خۆشڕه‌‌و‬ ‫ئه‌‌وه‌‌تا ده‌‌مبینی كزو زه‌‌ردو چه‌‌ماوه‌‌م وه‌‌ك مانگی هیالل‌‬ ‫الوازو بێ به‌‌ده‌ن‌و سه‌‌نگم وه‌‌ك خه‌‌یاڵ‬ ‫ئایه‌ به‌‌م حاڵه‌‌وه‌ زارێ به‌‌خۆیم ده‌‌گرێ ناوم بێنێ‌و به‌‌سه‌‌رم بكاته‌‌وه‌‌؟‬ ‫یا‌ن له‌‌ناو دڵێكدا‪ ،‬ته‌‌نێ وه‌‌ك یاد‪ ،‬جێمده‌‌بێته‌‌وه‌‌؟‬ ‫(‪)8‬‬ ‫ئه‌‌ی بای گه‌‌رمی هاوده‌‌می هه‌‌ناسه‌‌و تاسه‌‌م‬ ‫چیدی له‌‌وزه‌‌مدا نه‌‌ما درێژه‌ بده‌‌م به‌‌م باسه‌‌م‬ ‫ئه‌‌وه‌‌تا به‌‌ده‌‌م ئه‌‌م شه‌‌رحی غوربه‌‌ته‌‌وه‌‌‪ ،‬له‌‌تینی سۆزی ئه‌‌و دوورواڵتییه‌‌وه‌‌‪ ،‬‬ ‫دڵم ورد ورد ده‌‌بێ به‌‌فرمێسك‌و به‌‌چاوما دێته‌‌خوار‬ ‫ده‌ پێم بڵێ دوای ئه‌‌و گه‌‌شته‌ پیرۆزه‌‌ی له‌‌جیاتی من كردت‬ ‫ئایه‌ ده‌‌رفه‌‌تی ئه‌‌وه‌ هه‌‌یه‌ له‌‌م ماوه‌‌یه‌‌دا بێمه‌‌وه‌‌و به‌‌دیداری شاره‌‌زووره‌‌كه‌‌م شادببمه‌‌وه‌‬ ‫یا وا چاكه‌ هه‌‌ر وا تا رۆژی زیندووبوونه‌‌وه‌‌ی (نه‌‌فخی سور) چاوه‌‌ڕێبكه‌‌م؟‬ ‫دوا شت‪ :‬به‌‌نهێنی به‌‌گوێێ دڵداری دڵره‌‌قمدا بچرپێنه‌‌‪:‬‬ ‫كه‌‌ئه‌‌وه‌ هه‌‌مووی له‌‌به‌‌ر خۆشه‌‌ویستی‌و تاسه‌‌ی تۆیه‌‬ ‫كه‌‌نالی له‌‌و دوور واڵتییه‌‌وه‌ ئه‌‌م په‌‌یامه‌ به‌‌مندا ده‌‌نێرێ‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪ 16‬کۆمێنت‬

‫"تاكی‌ كورد سه‌ربه‌خۆیی‌ خۆی‌ دۆڕاندووه‌ به‌كۆمه‌ڵگه‌"‬ ‫هاوبیر كامه‌ران بۆ ده‌ستوور‬ ‫سازدانی‌‪ :‬هه‌رێم عوسمان‬ ‫به‌شی‌ یه‌كه‌م‬

‫لله‌م دی���داره‌دا هاوبیر ك��ام�ه‌ران‪ ،‬زۆر‬ ‫بابه‌تی‌ گرنگ باسده‌كات له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی‌ ڤیدایی‌و ی��ۆگ��ا‪ ،‬باسی‌‬ ‫گ��رن��گ��ی�ی‌ ی��ۆگ��ا ده‌ك����ات ب��ۆ تاكی‌‬ ‫كوردو ئێستای‌ تاكی‌ كورد‪ ،‬گرنگیی‌‬ ‫ئه‌م باسه‌ش له‌وه‌دایه‌‪ ،‬كه‌تاكی‌ كورد‬ ‫زۆر كه‌م ئاشنای‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌ ڤیداو‬ ‫یۆگایه‌‪ ،‬ئه‌م دیداره‌ش گفتوگۆیه‌كی‌‬ ‫چ����ڕه‌ ل����ه‌ب����اره‌ی‌ ه���ه‌ن���دێ���ك الی��ه‌ن��ی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی‌ ڤیدایی‌و یۆگا‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬فه‌لسه‌فه‌ی‌ ڤیدایی‌ مرۆییه‌‬ ‫یان زیاتر جه‌خت له‌ئاین ده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫هاوبیر كامه‌ران‪ :‬له‌بنه‌مادا ڤیداكان‬ ‫تێكستگه‌لی‌ ئاینین كه‌نزیكه‌ی‌ ‪4000‬‬ ‫بۆ ‪ 6000‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ده‌ركه‌وتوون‌و‬ ‫ورده‌ ورده‌ ب���ه‌ه���ۆی‌ پ��ه‌ی��داب��وون��ی‌‬ ‫ئوپانیشاده‌كانه‌وه‌ كامڵبوون‪ .‬ب�ه‌اڵم‬ ‫ئه‌و په‌یامه‌ی‌ ڤیداكان هه‌ڵیانگرتووه‌‬ ‫ته‌نیا ئایینی‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو لێوان لێوه‌‬ ‫له‌دیدگایه‌كی‌ فه‌لسه‌فیی‌ ق��ووڵ بۆ‬ ‫ب���وون‌و خ���وداو م���رۆڤ‪ .‬فه‌لسه‌فه‌ی‌‬ ‫ڤ��ی��داك��ان ل �ه‌س��روش��ت �ه‌وه‌ داده‌ب��ه‌زێ��ت��ه‌‬ ‫س���ه‌ر م����رۆڤ‪ ،‬م��رۆڤ��ێ��ك كه‌هێشتا‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ پته‌و به‌سروشته‌وه‌ گرێی‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬پ�ه‌ی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ك كه‌هه‌ندێجار‬ ‫ناتوانرێت ئ �ه‌وه‌ جیابكرێته‌وه‌ كه‌ئایا‬ ‫ئه‌و مرۆڤه‌ی‌ ڤیدا له‌باره‌یه‌وه‌ ده‌دوێت‪،‬‬ ‫هه‌مان سروشته‌ ی��ان ئ�ه‌و سروشته‌ی‌‬ ‫ڤیداكان باسیده‌كه‌ن هه‌ر ئه‌م مرۆڤه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ده‌ی���ب���ی���ن���ی���ن‪ .‬ه���ه‌م���وو پ �ه‌ی��ام �ی‌‬ ‫ڤ��ی��داك��ان ل����ه‌ده‌وری‌ یه‌كێتیی‌ ب��وون‌و‬ ‫به‌ئاگاهێنانه‌وه‌ی‌ مرۆڤ له‌م وه‌حده‌ته‌‬ ‫كه‌ونیه‌ كارده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئ��ای��ا ل �ه‌ڤ��ی��دادا خوایه‌كی‌‬ ‫تایبه‌ت هه‌یه‌ كه‌ به‌پێی‌ كردار پاداشت‌و‬ ‫سزا بدات؟‬ ‫هاوبیر كامه‌ران‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ ڤیداكان ده‌یڵێن‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ك �ه‌خ��ودا ب���وون (ال���وج���ود)ی‌‬ ‫له‌یه‌ك له‌سه‌ر چواری‌ خۆ دروستكرد‪،‬‬ ‫ی���اس���ای���ه‌ك���ی‌ پ�����ای�����ه‌دارو ه �ه‌م��ی��ش �ه‌‬ ‫ئاماده‌ی‌ له‌ناو بووندا دانا بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌وامبێت له‌پێگه‌یشتن‌و كامڵبوون‪.‬‬ ‫ئه‌و یاسایه‌ ناوی‌ نرا (دارما)‪ .‬دارماش‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێك یاسای‌ كه‌ونی‌ پێكدێت‪،‬‬ ‫ك �ه‌ه��ی��چ��ك��ات ن���اگ���ۆڕێ���ن‌و ه �ه‌م��وو‬ ‫بوونه‌وه‌ر له‌ژێر كۆنترۆڵیاندایه‌‪ .‬یه‌كێك‬ ‫ل �ه‌و ی��اس��ای��ان�ه‌ (ك��ارم��ا)ی �ه‌ ‪ .‬كارما‬ ‫وش�ه‌ی�ه‌ك�ی‌ سانسكرێتیه‌و به‌مانای‌‬ ‫ك��اردان��ه‌وه‌ی‌ ك��ار دێ��ت‪ ،‬به‌زمانێكی‌‬ ‫س���اده‌ ه �ه‌م��ان ی��اس��ای�ه‌ ك �ه‌ب��ودا پێش‬ ‫‪ 2500‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر هێنایه‌وه‌ بیری‌‬ ‫خه‌ڵك‪ ،‬ئه‌ویش یاسای‌ (له‌چاك چاك‌و‬ ‫له‌خراپ خراپ ده‌چنیته‌وه‌)‪.‬‬ ‫ل �ه‌ب��ی��روڕای‌ ڤ��ی��دای��ی��دا خ���ودا ه�ه‌ی�ه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌و دروس��ت��ك��اری‌ ب���وون���ه‌وه‌ره‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫راسته‌وخۆ پاداشتی‌ كه‌س ناداته‌وه‌ یان‬ ‫سزا له‌كه‌س ناسه‌نێت‪ ،‬ئه‌و گه‌وره‌تره‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ توڕه‌بكرێ یان رازی‌ بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م دنیایه‌ رێگه‌یه‌كه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌چاكه‌كانمان چاكه‌ وه‌رگرین‪ ،‬كه‌ئه‌مه‌‬ ‫پاداشتمانه‌و له‌خراپه‌كانیشمان خراپه‌‬ ‫وه‌رگ��ری��ن�ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ئه‌مه‌ش سزاكه‌مانه‌‪.‬‬ ‫وه‌ن �ه‌ب��ێ له‌ئایینی‌ ڤ��ی��دای��ی��دا باسی‌‬ ‫دۆزه‌خ نه‌كرابێت‪ ،‬له‌ڤیداكاندا چه‌ند‬ ‫جارێك باس له‌دۆزه‌خ‌و به‌هه‌شت كراوه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ماناو لێكدانه‌وه‌ی‌ پاندیته‌كان‬ ‫(ل��ێ��ك��ۆڵ�ه‌رو ب��ی��رك �ه‌ره‌وه‌ی‌ ڤ��ی��دای�ی‌)و‬ ‫بڕه‌همیه‌كان (پیاوی‌ ئایینی‌ ڤیدایی‌)‬ ‫به‌شێوه‌ی لێكدانه‌وه‌ی‌ موسڵمانه‌كان‌و‬ ‫مه‌سیحییه‌كان نییه‌ ب��ۆ به‌هه‌شت‌و‬ ‫دۆزه‌خ‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪:‬ئایا فه‌لسه‌فه‌ی‌ ڤیدایی‌ تا‬ ‫چه‌ند خزمه‌تی‌ مرۆڤایه‌تی‌ ده‌كات؟‬ ‫هاوبیر كامه‌ران‪ :‬فه‌لسه‌فه‌ی‌ ڤیدایی‌‬ ‫له‌سه‌ر دوو ئاست ده‌توانێت خزمه‌ت‬ ‫به‌ به‌شه‌ریه‌ت بكات‪ ،‬ئاستی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ئاستی‌ ف�ه‌ردی��ی�ه‌ ك���ه‌وا ده‌ك���ات تاك‬ ‫ب��گ�ه‌ڕێ��ت ب�ه‌ش��وێ��ن خ����ودادا له‌ناخی‌‬ ‫خۆیدا‪ ،‬نه‌ك له‌ده‌ره‌وه‌‪ .‬گه‌ڕان به‌شوێن‬ ‫خ���ودا ل �ه‌ن��اخ��دا م��رۆڤ��ێ��ك�ی‌ خ��ودای �ی‌‬

‫پیرۆز به‌رهه‌مدێنێت كه‌ئازارگه‌یاندن‌و‬ ‫سوكایه‌تی‌ به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك تاوانه‌‬ ‫له‌دیدگای ئه‌وه‌وه‌‪ ،‬مرۆڤێكی‌ ئیالهی‌‬ ‫وا ب�����ه‌رز‪ ،‬ك���ه‌ده‌ت���وان���ێ ب���زان���ێ ئ �ه‌و‬ ‫رۆح‌و ده‌رك��ه‌وت��ه‌ی‌ ه�ه‌م��ان خ��ودای�ه‌‪.‬‬ ‫رووك�������اری‌ دووه‌م ك �ه‌ف �ه‌ل��س �ه‌ف �ه‌ی‌‬ ‫ڤیداكان ده‌توانن یارمه‌تی‌ لێوه‌ ئاراسته‌‬ ‫ب��ك�ه‌ن‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪ .‬ئاهیسما وات�ه‌‬ ‫ناتوندوتیژی‌ یه‌كێك له‌هه‌ره‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫ئامۆژگارییه‌كانی‌ ن��او ڤیدایه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ب�ه‌زه‌ق�ی‌ له‌یۆگاشدا ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��ێ��م�ه‌ش بێگومانین ل����ه‌وه‌ی‌ ك �ه‌ نا‬ ‫ت��ون��دوت��ی��ژی‌ سه‌ره‌كیترین پێویستیه‌‬ ‫بۆ سه‌رده‌می‌ ئه‌تۆم‌و شه‌ڕی‌ تیرۆر‪.‬‬ ‫ده‌ت��وان��ی��ن بڵێین ڤ��ی��داك��ان ل���ه‌رووی‌‬ ‫ئ �ه‌خ�لاق��ی‌‌و ع��ی��رف��ان��ی‌‌و سیاسیشه‌وه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ سوده‌ بۆ مرۆڤایه‌تی‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪:‬ئامانجی‌ دروستبوونی‌ یۆگا‬ ‫چییه‌؟ چۆن دروستبوو؟‬ ‫ه��اوب��ی��ر ك���ام���ه‌ران‪ :‬ی��ۆگ��ا یه‌كێكه‌‬ ‫له‌زانسته‌كانی‌ نێو ڤیدا‪ ،‬كه‌دواتر به‌هۆی‌‬

‫پێگه‌یشتنی‌ خ��ێ��رای�ه‌وه‌‪ ،‬ب��ووه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌گه‌وره‌ترین فه‌لسه‌فه‌كانی‌ نێو ڤیدا‪،‬‬ ‫فه‌لسه‌فه‌یه‌ك كه‌ نه‌ك هه‌ر ڤیداییه‌كان‬ ‫پێی‌ ئاشنابوون‌و ئه‌نجامیاندا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ش��وێ��ن��ك�ه‌وت�ه‌ی‌ ئایینه‌كای‌ دیكه‌ی‌‬ ‫وه‌ك���و ج��ای��ن��ی��زم‌و ب���ودی���زم‌و سیخیزم‌و‬ ‫ئیسالم‌و مه‌سیحیه‌ت‌و ئه‌هلی‌ قوباالی‌‬ ‫یه‌هودیش ئه‌نجامیانده‌دا‪ .‬ئامانجی‌‬ ‫دروستبوونی‌ یۆگا‪ ،‬زووتر گه‌یشتنی‌‬ ‫م���رۆڤ���ه‌ ب���ه‌ك���ه‌م���اڵ‪ .‬ی��ۆگ��ی��ی �ه‌ك��ان‬ ‫پێیانوایه‌ هه‌مووان ده‌گه‌ینه‌ كه‌ماڵ‌و‬ ‫پ��ێ��گ�ه‌ی��ش��ت��ن�ی‌ ت�����ه‌واوی‌ رۆح����ی‌ كه‌‬ ‫ب��ودا روناكبوونه‌وه‌ی‌ پێده‌ڵێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫یۆگا وا ده‌ك��ات ئێمه‌ زووت��ر بگه‌ینه‌‬ ‫ك��ه‌م��اڵ ‪ ،‬ئ��ه‌م��ه‌ش ل �ه‌ه �ه‌م��وو ئ �ه‌و‬ ‫ئازارانه‌ رزگارمان ده‌كات كه‌ناته‌واوی‌‬ ‫م����رۆڤ دروس���ت���ی���ده‌ك���ات‪ ،‬چ��ون��ك�ه‌‬ ‫مرۆڤی‌ ناكامڵ به‌ته‌واوی‌ له‌ئازاردا‬ ‫ده‌ژی‌‪ .‬بۆ كۆتاییهاتن به‌م ئازارانه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ ئازادبین‌و بگه‌ینه‌ ئازادیی‌‬ ‫ره‌ها(موكشا)‌و به‌مه‌ش كامڵ ده‌بین‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ سه‌ر مه‌ركه‌زی‌ سه‌ره‌كیی‌‬ ‫خۆمان‪ ،‬كه‌ خودایه‌‪.‬‬ ‫هركسی‌ كو دور ماند از اصل خویش‬ ‫باز جوید روزگار وصل خویش‬ ‫دروستبوونی‌ یۆگا زۆر روون نییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئاشكرایه‌ ك�ه‌ئ��اری��ی�ه‌ك��ان پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌كۆچی‌ سێیه‌میاندا ووبكه‌نه‌‬ ‫دۆڵی‌ سند‌و شارستانیه‌تی‌ (هاراپا)‪،‬‬ ‫ی��ۆگ��ای��ان ئ �ه‌ن��ج��ام��داوه‌‌و ه�ه‌وڵ��ی��ان��دوه‌‬ ‫بگه‌نه‌ ئ��ازادی �ی‌ رۆح���ی‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫هه‌ندێ رێوره‌سمی‌ تایبه‌ته‌وه‌ كه‌ئه‌مڕۆ‬ ‫ب�ه‌ی��ۆگ��ا ده‌ن��اس��رێ��ت‪ ،‬هیندییه‌كانی‌‬ ‫دان���ی���ش���ت���ووی‌ دۆڵ�����ی‌ (س���ن���د)ی���ش‬ ‫خاوه‌نی‌ یۆگابوون‌و به‌پێی‌ دۆزینه‌وه‌‬ ‫ئه‌نترۆپۆلۆجییه‌كان‪ ،‬یۆگای‌ دۆڵی‌‬

‫سند ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ زیاتر له‌ ‪5000‬‬ ‫ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‪ .‬زیاتریش له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ئ�ه‌و كه‌سانه‌وه‌ ب�ڵاوب��ووه‌وه‌ كه‌حه‌زیان‬ ‫ب�ه‌ك��رۆك�ی‌ ئاینه‌كان ده‌ك���رد‌و كه‌متر‬ ‫شوێن رووك���ار‌و دی��وه‌ زۆر دی��اره‌ك�ه‌ی‌‬ ‫دین ده‌كه‌وتن‪ ،‬كه‌زیاتر وه‌ك رۆتینێك‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��ام��ده‌درا ل�ه‌الی�ه‌ن پ��ی��اوه‌ ئاینی‌‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ ع�ه‌وام�ه‌ك�ه‌وه‌‪ .‬وات �ه‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕاون به‌شوێن یۆگایه‌كی‌ زیندوودا‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وان �ه‌ ب��وون كه‌ویستوویانه‌ زووت��ر‌و‬ ‫زیاتر له‌گه‌ڵ خودا بژین‌و هه‌قیقه‌تی‌‬ ‫ئ �ه‌م ژی��ان�ه‌ی��ان ب��ۆ ده‌رب��ك�ه‌وێ��ت ت��ا بۆ‬ ‫دواجار بگه‌نه‌ ئازادیی‌ ره‌ها‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬سه‌ره‌تای‌ هاتنی‌ یۆگا بۆ‬ ‫كوردستان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كه‌ی‌؟ ئایا‬ ‫هاتنی‌ یۆگا بۆ كوردستان پێویستی‌‬ ‫بوو یان مه‌به‌ست؟‬ ‫هاوبیر ك��ام�ه‌ران‪ :‬ناتوانین سه‌ره‌تای‌‬ ‫هاتنی‌ یۆگا ب��ۆ ك��وردس��ت��ان به‌ساڵ‬ ‫دیاریبكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك دامه‌زراوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌كادیمی‌ كه‌تایبه‌ت بێت به‌یۆگا‌و‬

‫یۆگا نه‌ك‬ ‫هه‌ر رق‌و توڕه‌ی ‌ی‬ ‫تاك به‌رانبه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫داده‌مركێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌و‬ ‫ئاشتده‌كاته‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫به‌كرداری‌ یۆگای‌ تیا پراكتیزه‌ بكرێت‪،‬‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1999‬بوو‪ ،‬كه‌ بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ هونه‌ری‌ یۆگا دام��ه‌زرا‪،‬‬ ‫كه‌ئێستا ناوه‌كه‌ی‌ گۆڕاوه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫یۆگای‌ گۆسوامی‌‪ .‬ئ�ه‌م كۆمه‌ڵه‌یه‌‬ ‫یه‌كه‌مین كۆمه‌ڵه‌ی‌ یۆگایه‌ له‌عێراقدا‪،‬‬ ‫ك �ه‌پ �ه‌ی��وه‌س��ت �ه‌ ب �ه‌ی��ۆگ �ا‌و پ�ه‌ی��وه‌ن��دی�ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ زۆرێك له‌یۆگییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬دامه‌زراندنی‌ كۆمه‌ڵه‌یه‌ك بۆ‬ ‫یۆگا خ��ۆی‌ له‌خۆیدا نیشانه‌ی‌ دوو‬ ‫خ��اڵ �ه‌‪ ،‬خ��اڵ �ی‌ ی �ه‌ك �ه‌م ب��وون �ی‌ چه‌ند‬ ‫كه‌سێكی‌ شاره‌زا له‌و بواره‌دا كه‌خۆیان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ كرداری‌ یۆگایان كردووه‌‪،‬‬ ‫دووه‌م بوونی‌ پێویستیی‌ خه‌ڵك بۆ یۆگا‌و‬ ‫زیادبوونی‌ داواكارییه‌كان كه‌ناكرێت‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ فه‌ردی‌ وه‌اڵمبدرێنه‌وه‌‌و‬

‫پێویستی‌ به‌دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ ئه‌كادیم ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌م دامه‌زراوه‌ ئاكادیمیه‌‪ ،‬پشت‬ ‫ب�ه‌ئ�ه‌زم��وون�ی‌ زات��ی�ی‌ مامۆستاكان‌و‬ ‫رێنمایی‌ گ��روپ�ی‌ تایبه‌تیی‌ یۆگا‌و‬ ‫ئ �ه‌و س �ه‌رچ��اوه‌ تیۆریانه‌ ده‌به‌ستێت‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ل�����ه‌الی�����ه‌ك ت���ێ���ك���س���ت‌و ده‌ق����ی‌‬ ‫سه‌ره‌كیی‌ ی��ۆگ��ان وه‌ك یۆگاسوترا‌و‬ ‫هاتایۆگاپرادیپیكا‌و بهاگاڤادگیتا‌و‬ ‫یۆگاڤاشیستا‌و له‌الیه‌كی‌ تریش ئه‌و‬ ‫ده‌قانه‌ی‌ كه‌ ته‌فسیر‌و شه‌رحی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫پێشتر ده‌كه‌ن به‌شێوه‌یه‌كی‌ فه‌لسه‌فی‌‌و‬ ‫زان��س��ت �ی‌‪ .‬دام���ه‌زران���دن���ی‌ پ����رۆژه‌ی‌‬ ‫گ��ۆڤ��اری‌ ی��ۆگ �ا‌و پ����رۆژه‌ی‌ س��ای�ت‌و‬ ‫وه‌رگ��ێ��ڕان �ی‌ ئ �ه‌و ده‌ق��ه‌ سه‌ره‌كیانه‌ی‌‬ ‫یۆگا‌و كردنه‌وه‌ی‌ خولی‌ ب �ه‌رده‌وام بۆ‬ ‫فێربوونی‌ ی��ۆگ��ا‪ ،‬ل �ه‌ك��اره‌ س�ه‌ره‌ك��ی‌‌و‬ ‫ب �ه‌رده‌وام �ه‌ك��ان �ی‌ ئ �ه‌م كۆمه‌ڵه‌یه‌بوون‬ ‫تائێستا‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئایا پ�ه‌ی��ڕه‌وك��اران�ی‌ یۆگا‬ ‫وات�ه‌ یۆگییه‌كان تائێستا دووچ��اری‌‬ ‫گرفتبوونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫هاوبیر ك��ام��ه‌ران‪ :‬دوو ج��ۆر گرفت‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌ ئ��ێ��م�ه‌ی‌ ی��ۆگ �ی‌ ل�ه‌ك��وردس��ت��ان‬ ‫به‌ره‌و رووی‌ ده‌بینه‌وه‌‪ ،‬یه‌كیان گرفتی‌‬ ‫ناوه‌كی‌‌و ئه‌وی‌ دی‌ گرفتی‌ ده‌ره‌كییه‌‪.‬‬ ‫ك��ات��ێ��ك ئ��اش��ن��اده‌ب��ی��ت ب �ه‌ك��ۆم �ه‌ڵ��ێ��ك‬ ‫راه��ێ��ن��ان‪ ،‬ك�ه‌ه�ه‌رگ��ی��ز نه‌تبیستووه‌‌و‬ ‫نه‌تبینیوه‌‪ ،‬كاتێك ده‌كرێیته‌وه‌ ب�ه‌ره‌و‬ ‫رووی‌ ج��ی��ه��ان��ێ��ك�ی‌ ف���راوان���ت���ر ل �ه‌و‬ ‫ج��ی��ه��ان �ه‌ م �ه‌ع��ری��ف��ی‌‌و ف�ه‌ل��س�ه‌ف��ی��ی�ه‌‬ ‫ب���اوه‌ی‌ ك �ه‌ تائێستا ئێمه‌ی‌ تیاین‪،‬‬ ‫كاتێك هه‌سته‌كانت باشتر كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫ه �ه‌م��وو ب��ی��رو ك����رده‌وه‌ت ده‌گ��ۆڕێ��ت‪،‬‬ ‫ب��ێ��گ��وم��ان دووچ������اری‌ س �ه‌رس��ام��ی‌‌و‬ ‫ترسێك ده‌ب��ی��ت ل �ه‌و جیهانه‌ ت��ازه‌ی �ه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ت����رس‌و س �ه‌رس��ام��ی �ه‌ی‌ س �ه‌ره‌ت��ا‬ ‫ئ���ه‌و گ��رف��ت�ه‌ ن��اوه‌ك��ی��ان �ه‌ن كه‌یۆگی‌‬ ‫راسته‌قینه‌‌و موریدی‌ ته‌واو به‌ئاسانی‌‬ ‫خۆی‌ رزگارده‌كات له‌ده‌ستیان‪ .‬گرفته‌‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كه‌ش كۆمه‌ڵگه‌‌و بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆگمایی‌ ئاینی‌‌و كلتووری‌‌و به‌ناو‬ ‫رۆشنبیری‌ چه‌قبه‌ستووی‌ ده‌وروبه‌ره‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ت���ا چ �ه‌ن��د م��ان��گ��ێ��ك ل �ه‌م �ه‌وب �ه‌ر‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ن ل��ی��ژن �ه‌ی‌ ب���ااڵی‌ یه‌كێتیی‌‬ ‫زانایانی‌ ئاینیی‌ ئیسالمیی‌ كورده‌وه‌‪،‬‬ ‫ف �ه‌ت��وای �ه‌ك ل �ه‌س �ه‌ر ی��ۆگ��ا ده‌رچ����ووه‌‬ ‫كه‌گوایه‌ یۆگا حه‌رامه‌‪ ،‬بێئه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫له‌سه‌ر یۆگا ب��زان�ن‌و ئ�ه‌و به‌ڵگانه‌ی‌‬ ‫بۆ به‌حه‌رامدانانی‌ یۆگا نووسیویانه‌‬ ‫ن��ه‌ك ه��ه‌ر بێبنه‌مان‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ح �ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌دات به‌مرۆڤ‪ ،‬كه‌ به‌ڕاستی‌‬ ‫زانایانی‌ ئایینی ناو لیژنه‌ی‌ بااڵی‌‬ ‫ف �ه‌ت��وای‌ یه‌كێتیی‌ زان��ای��ان ع���ه‌وام‌و‬ ‫نه‌خوێنده‌وارن‌و زۆر به‌ئاسانی‌ هه‌ركات‬ ‫بیانه‌وێت به‌ناوی‌ خوداوه‌ قسه‌ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ ب���ه‌ده‌ر ل���ه‌وه‌ی‌ ترسێكی‌ سه‌یر‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌ ل �ه‌ی��ۆگ��ا‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی‌ كه‌دینێكی‌‬ ‫تازه‌ یان سیحر بێت‪ ،‬له‌كاتێكدا یۆگا‬ ‫رێگه‌یه‌كه‌ بۆ به‌ئاگاهاتنه‌وه‌ی‌ مرۆڤ‬ ‫ل �ه‌خ��ۆی‌‌و ئ �ه‌و شتانه‌ی‌ ك�ه‌ده‌ی��ك��ات‪.‬‬ ‫یۆگا بۆ پاكبوونه‌وه‌ی‌ ناخی‌ مرۆڤه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪:‬گرنگیی‌ یۆگا ب��ۆ تاكی‌‬ ‫كورد‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ به‌گشتی‌‬ ‫له‌چیدایه‌؟‬ ‫هاوبیر كامه‌ران‪ :‬دانیشتووانی‌ شوێنه‌‬ ‫ش��اخ��اوی��ی��ه‌ك��ان‪ ،‬س���ه‌ری���ان گ �ه‌رم��ه‌‌و‬ ‫به‌ئاسانی‌ هه‌ڵده‌چن‌و به‌رده‌وام شۆڕشێك‬ ‫له‌ناویاندایه‌ به‌هۆی ئ�ه‌و توانا‌و وزه‌‬ ‫زۆره‌ی��ان �ه‌وه‌ كه‌هه‌یانه‌‪ .‬ئێمه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌بارێكداین كه‌ئه‌گه‌ر به‌وردی‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ خ��ۆم��ان‌و ب��ی��روك��رده‌وه‌م��ان��دا‬ ‫ن��ه‌ك��ه‌ی��ن‪ ،‬ب�����ه‌ره‌و داڕم�����ان ده‌چ��ی��ن‪.‬‬ ‫كراوینه‌ته‌وه‌ ب �ه‌ره‌و رووی‌ فه‌لسه‌فه‌‌و‬ ‫كلتووری‌ خۆرئاوا‪ ،‬له‌كاتێكدا ناتوانین‬ ‫ل��ه‌ف��ه‌ل��س��ه‌ف��ه‌و ك���ل���ت���ووری‌ خ��ۆم��ان‬ ‫ده‌ربازبین‪ ،‬مۆدێالتی‌ جلی‌ ئه‌وروپی‌‌و‬ ‫ئ�ه‌م��ری��ك�ی‌ ده‌پ��ۆش��ی �ن‌و له‌ناخیشه‌وه‌‬ ‫هه‌ست به‌تاوان ده‌كه‌ین له‌وه‌ی‌ كه‌ئه‌مه‌‬ ‫ك��ارێ��ك�ی‌ ن �ه‌ش��ی��اوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم شه‌پۆلی‌‬ ‫كرانه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ داگیریكردووین‌و‬ ‫ك��ۆن��ت��ڕۆڵ �ی‌ خ���ۆم���ان ل���ه‌ده‌س���ت���داوه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م����ڕۆ ت���اك���ی‌ ك�������ورد‪ ،‬ب���ه‌ده‌س���ت‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌وه‌یه‌‌و هیچ ج��ۆره‌ هێزێكی‌‬

‫ن��ه‌م��اوه‌‪ ،‬ت��اك �ی‌ ك���ورد س�ه‌رب�ه‌خ��ۆی� ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ دۆڕان��دووه‌ به‌كۆمه‌ڵگه‌‪ .‬یۆگا‬ ‫دێت لێره‌وه‌ هێز ده‌دات �ه‌وه‌ تاكی‌ كورد‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن‌و دیاریكردنی‌ شێوازی‌‬ ‫ژی��ان �ی‌ ت��ای��ب�ه‌ت�ی‌ خ���ۆی‌‪ .‬ش��ێ��وازێ��ك‬ ‫كه‌خۆی‌ بۆ خۆی‌ دیاریده‌كات‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫پێداویستیی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬ن �ه‌ك شێوازێك‬ ‫ك �ه‌ك��ۆم �ه‌ڵ��گ �ه‌ ب���ۆی‌ دی���اری���ده‌ك���ات‪.‬‬ ‫ی��ۆگ��ا ن���ه‌ك ه���ه‌ر ق‌و ت���وڕه‌ی���ی‌ ت��اك‬ ‫به‌رانبه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ داده‌مركێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌ڵ��ك��و ئ���ه‌و ئ��اش��ت��ده‌ك��ات �ه‌وه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‪ .‬له‌ڕاستیدا تاكی‌ كوردی‌‬ ‫ئێستا له‌ژێر فشاری‌ كۆمه‌ڵگه‌دایه‌‌و‬ ‫ب����ه‌رده‌وام هه‌ستی‌ دیلبوونی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌ی �ه‌وێ��ت بچێته‌ ه �ه‌ن��ده‌ران یان‬ ‫رووب��ك��ات �ه‌ ك��ل��ت��ووری‌ راپ‌و رۆك �ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌‪ .‬یۆگا هه‌ستی‌ ئازادبوون‬ ‫ده‌دات �ه‌ م��رۆڤ‌و تاكی‌ ك��ورد له‌گه‌ڵ‬ ‫قووڵترین بیروڕاكانی‌ خۆی‌‌و راستترین‬ ‫شێوازی‌ وجودیی‌ خۆی‌ ئاشتده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌گشتیش یۆگا مرۆڤ ته‌ندروست‌و‬ ‫ئ��ارام‌و به‌هێزده‌كات‌و ئه‌و له‌خوداكه‌ی‌‬ ‫ناخی‌ خۆی‌ نزیكده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ له‌ ئێستادا ده‌بینرێت‬ ‫ف �ه‌رام��ۆش��ك��ردن �ی‌ الی �ه‌ن �ی‌ رۆح��ی �ه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێستای‌ رۆژئ���اوا و كوردستاندا‪،‬‬ ‫پرسیاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ یۆگا تا چه‌ند‬ ‫گرنگی‌ به‌ رۆح ده‌دات؟ پێتوایه‌ یۆگا‬ ‫ده‌ت��وان��ێ��ت ئ �ه‌و كه‌لێنه‌ ك�ه‌ پێویستی‌‬ ‫هه‌موو مرۆڤێكه‌ پڕبكاته‌وه‌؟‬ ‫هاوبیر كامه‌ران‪ :‬دین له‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌دا بۆته‌ چه‌ند داب و نه‌ریتێكی‌‬ ‫بێمانا و رۆتین كه‌ هه‌ستی‌ رازی‌ بوون‬ ‫و ره‌هابون ناداته‌ په‌یره‌وكارانی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكاری‌ هاتنی‌ بیرورای‌ تازه‌یه‌ بۆ ناو‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ڵگایانه‌ی‌ به‌درێژای‌ مێژوو‬ ‫وه‌ك ئێمه‌ دینیان بچوك كردۆته‌وه‌ بۆ‬ ‫چه‌ند مه‌راسیمێكی‌ ئاینی‌ و چه‌ند‬ ‫داب ون�ه‌ری��ت��ێ��ك�ی‌ دۆگ��م��ا ك�ه‌زی��ات��ر‬ ‫ب��ۆ ه��ێ��ش��ت��ن�ه‌وه‌ی‌ خ�ه‌ڵ��ك�ه‌ ل����ه‌ده‌وری‌‬ ‫ك�����ه‌ژاوه‌ی‌ دی��ن �ه‌ك �ه‌ ی���ان ب���ه‌رژه‌وه‌ن���د‬ ‫پیاوه‌ ئایینیه‌كان‪ .‬ئه‌زموونی‌ ئاینی‌‬ ‫بتپه‌رستی‌ و چه‌ند خوایی ڕۆمانه‌كان‬ ‫و ئاینی‌ مه‌سیحیه‌تی‌ ڕۆژئ����اوای‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ ێنسانس و ئاینی‌ بڕه‌همی‌‬ ‫س�ه‌رده‌م�ی‌ ب��ودا ئ�ه‌و ڕاسته‌یمان پێ‬ ‫ده‌ڵێت كه‌ هه‌موو دینێك له‌سه‌رده‌مێك‬ ‫له‌سه‌رده‌مه‌كاندا دووچ���اری‌ مه‌نگ‬ ‫بونێك‪ ،‬ل�ه‌ب��ی��رچ��ون�ه‌وه‌ی�ه‌ك‪ ،‬به‌رۆتین‬ ‫بونێك دێت كه‌ هۆكاره‌كه‌شی‌ هه‌مان‬ ‫پ��ی��اوه‌ ئ��ای��ی��ن�ه‌ی�ه‌ك��ان�ی‌ ئ���ه‌و ئ��ای��ن�ه‌ن‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ك���وردی‌ له‌فه‌راغێكدا‬ ‫ده‌ژی‌ كه‌ چیتر پیاوه‌ ئایینه‌كان ناتوان‬ ‫پ��ڕی‌ بكه‌نه‌وه‌‪ .‬كه‌لێنه‌كه‌ رۆژب �ه‌رۆژ‬ ‫گ���ه‌وره‌ت���ر ئ �ه‌ب��ێ��ت‪ ،‬خ �ه‌ڵ��ك �ی‌ كه‌متر‬ ‫به‌ئاگاییه‌وه‌ هاتوچۆی‌ مزگه‌وته‌كان‬ ‫ده‌ك������ه‌ن‪ ،‬وت�����اری‌ پ���ی���اوان���ی‌ ئ��ای��ن�ی‌‬ ‫زی��ات��ر بۆته‌ وت���اری‌ كۆمه‌الَیه‌تی‌‬ ‫و س��ی��اس �ی‌ و ئ����اب����ووری‌‪ .‬خ�ه‌ری��ك�ه‌‬ ‫وت���اری‌ ڕۆح��ان �ی‌ ل�ه‌ مزگه‌وته‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌دا نامێنێت‪ .‬پاوانی‌ ئاینی‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌ی��ان �ه‌وێ��ت به‌شێوه‌یه‌كی‌ مۆدیرنانه‌‬ ‫ئایین پیشانی‌ خ�ه‌ڵ��ك ب���ده‌ن‪ ،‬ن��ازان��ن‬ ‫ده‌بێت مۆدیرنێته‌ بگه‌رێته‌وه‌ بۆ ئایین‪.‬‬ ‫هۆكاری‌ ئ��ازاری‌ م��رۆڤ�ه‌ان نه‌بوونی‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆن و سه‌ته‌الیت و كۆمپیوته‌ر‬ ‫و به‌جیهانی‌ ب���وون ن��ی�ه‌‪ .‬ه��ۆك��اری‌‬ ‫ئازاری‌ مرۆڤه‌كان له‌ هه‌موو جیهاندا‬ ‫نه‌بوونی‌ مۆدێالتی‌ قژ و هونه‌ری‌‬ ‫هه‌فتاكانی‌ ئه‌مریكا و ئه‌وروپا نیه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌ڵ��ك��و ئ��ه‌و ف �ه‌راغ �ه‌ رۆح��ی �ه‌ی �ه‌ كه‌‬ ‫م���رۆڤ ن��ات��وان��ێ��ت به‌هیچ شتێكی‌‬ ‫دی��ك�ه‌ پ��ڕی‌ ب��ك��ات �ه‌وه‌‪ .‬یۆگایه‌كی‌‬ ‫ترادشنی‌ ڕاسته‌قینه‌ رێگه‌یه‌كه‌ بۆ‬ ‫پ��ڕك��ردن�ه‌وه‌ی‌ ئ �ه‌و ف�ه‌راغ�ه‌ ڕۆحیه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌م �ه‌رج��ێ��ك ل�ه‌ك�ه‌س��ێ��ك�ی‌ رۆح��ان �ی‌‬ ‫وه‌ربگیرێت نه‌ك له‌ هه‌ر كه‌سێك كه‌‬ ‫به‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ چه‌ند كتێبێت بوبێته‌‬ ‫مامۆستای‌ یۆگا‪ .‬ئ �ه‌وه‌ی‌ به‌شوێن‬ ‫ناوو ناوبانگ و پ��اره‌و خۆده‌رسختن‬ ‫و ب �ه‌ه��ێ��زك��ردن �ی‌ ئ��ی��گ��ۆداب��وو ئ��ه‌وه‌‬ ‫م��ام��ۆس��ت��ای‌ ی��ۆگ��ا نیه‌ و ت��ا لێی‌‬ ‫دووربیت كه‌مه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬چوارشه‌ممه‪2010/7/28 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫فه‌ر هه‌نگ ‪19‬‬

‫دیداری‌ زیندانی‌‬ ‫ئاوات قوره‌یشی‬

‫ هاتی‌ بۆ الم‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ له‌پی ده‌ست نان بێنه‌ بۆم‬ ‫بۆ تابلۆی‌ ناو سلووله‌كه‌م‬ ‫جاڕی‌ زێڕینی‌ به‌رده‌م باخی‌ سه‌وزی‌ تیا ببینم‬ ‫ئه‌گه‌ر هاتی‌ تاكه‌ په‌ڕێكم بۆ بێنه‌وه‌‬ ‫بینێمه‌ ژێر سه‌رم‌و خه‌ونی‌ فڕین ببینمه‌وه‌‬ ‫ده‌نكێك ترێی ره‌شی‌ قه‌تران‬ ‫یادی‌ شه‌راب بژێنمه‌وه‌‬ ‫كه‌هاتی‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ مشتێ‌ ده‌نگی‌ چۆله‌كه‌ بكه‌ گیرفانت‬ ‫بیپرژێنمه‌ ژووره‌كه‌مدا‬ ‫یه‌كه‌م جریوه‌ی‌ به‌یانیان بیربێنمه‌وه‌‬

‫ی خۆڕه‌ بچرپێنه‌ به‌گوێچكه‌مدا‬ ‫یه‌ك دوو سرته‌ ده‌نگ ‌‬ ‫بۆنی‌ ماسیش هه‌ڵیمژم‬ ‫یادی‌ مه‌له‌ له‌رووباری‌ فێنكی‌ هاوین ده‌ستخه‌مه‌وه‌‬ ‫چاوان پڕكه‌ له‌تاو ئینجا وه‌ره‌‬ ‫با بیبینم له‌چاوانتا‬ ‫هه‌تاوم قه‌ت له‌بیرناچێ‪ ،‬جارێكیتر بیبینمه‌وه‌‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر هاتی‌ دووس��ێ ده‌ن��ك لمی‌ گ �ه‌رم له‌یاد‬ ‫نه‌كه‌ی‌‬ ‫با بیخه‌مه‌ سه‌ر زمانم‬ ‫تامی‌ ده‌ریا بچێژمه‌وه‌‬ ‫بزه‌یه‌ك له‌لێواری لێوێك بێنه‌‬ ‫با ماچی كه‌م‪ ،‬جارێكیتر گیان گرمه‌وه‌‬ ‫چه‌ن نۆتێكیش سروود بێ‪ ،‬له‌به‌ر خۆوه‌ بیڵێمه‌وه‌‬ ‫قه‌ڵه‌م شه‌معیش بیرت نه‌چێ‬ ‫چون ده‌مهه‌وێ‌‬ ‫كچێكی‌ جوان له‌گه‌ڵ كۆتر له‌سه‌ر دیوار بكێشمه‌وه‌‬

‫ئ���������������ه‌ده‌ب���������������ی زی�����������ن�����������دان‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ‬ ‫شیعری‌ دیداری‌ زیندانی‌‬ ‫ن‪ :‬سدیق حسه‌ین‬ ‫ێ ك �ه‌س ل�ه‌س�ه‌ر ئ �ه‌و ب����اوه‌ڕه‌ن ئ �ه‌ده‌ب‬ ‫ه�ه‌ن��د ‌‬ ‫ره‌نگدانه‌و‌هی‌ ئه‌زموونه‌ تایبه‌ته‌كانی‌ تاكه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ئ �ه‌زم��وون � ‌‬ ‫ت��اك ب�ه‌ن��ووس��ی��ن�ه‌وه‌ ‌‬ ‫خ����ۆی‌‪ ،‬ئ�����ه‌ده‌ب ده‌ئ��اف��رێ��ن��ێ‌‪ .‬ل �ه‌م‬ ‫روانگه‌و‌ه خه‌م‌و ئازاره‌ تاكه‌كه‌سییه‌كان‬ ‫ێ‬ ‫ی نووسین‪ .‬بۆ وێنه‌ ده‌كر ‌‬ ‫دێن ‌ه پانتا ‌‬ ‫ی ج�ه‌ی��م��ز تیت‬ ‫ئ��ام��اژ‌ه ب �ه‌ب��ۆچ��وون � ‌‬ ‫ی ئه‌مریكایی‬ ‫ی ه��اوچ�ه‌رخ� ‌‬ ‫شاعیر ‌‬ ‫بكه‌ین كه‌ده‌ڵێت‪" :‬ئ�ه‌ده‌ب به‌گشتی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ن��ووس��ی��ن �ه‌وه‌ ‌‬ ‫ش��ی��ع��ر ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت � ‌‬ ‫ئه‌زموون‌و چرك ‌ه سات ‌ه تایبه‌ته‌كانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌دێته‌ نووسین‌و باڵوده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌و ئه‌زموونه‌ تاكه‌كه‌سییه‌ ده‌رده‌چێ”‬ ‫ی تاكه‌كه‌سی‬ ‫ده‌رچ���وون له‌ئه‌زموون ‌‬ ‫ی ده‌نێت‬ ‫هه‌ر ئه‌و شته‌یه‌ كه‌شاملۆ ناو ‌‬ ‫“ده‌ردی‌ هاوبه‌ش”‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م “ئ���ه‌زم���وون��� ‌ه ت��اك �ه‌ك �ه‌س��ی��ی �ه‌“‬ ‫ێ‬ ‫ێ س��ن��وور ب��ڕ ب��ێ �ت‌و ده‌ك���ر ‌‬ ‫ده‌ك����ر ‌‬ ‫ل��ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی��ه‌ك��ی‌ ت��ای��ب�ه‌ت��ی��ش��دا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ ئازار‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫س��ی��اس��ی��ی �ه‌ك��ان ل���ه‌ه���ه‌ر واڵت��ێ��ك��دا‪،‬‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ی جۆرێك ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنه‌ر ‌‬ ‫ێ “ئه‌ده‌بی‬ ‫له‌ئه‌ده‌بن كه‌پێی ده‌وت���ر ‌‬

‫ده‌رب���ه‌س���ت” ل���ه‌م ج���ۆر‌ه ئ���ه‌ده‌ب���ه‌دا شاعیرو‬ ‫نووسه‌ر له‌گه‌ڵ ئازاره‌كانی‌ جه‌ماوه‌ردا ده‌ژی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا دێنێت ‌ه نووسین‪ .‬نمونه‌ ‌‬ ‫ئازاره‌كان ‌‬ ‫ئه‌م جۆر‌ه ئه‌ده‌به‌ له‌هه‌موو نه‌ته‌وه‌كاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌م چه‌شن ‌ه ئه‌ده‌به‌دا شاعیر نایه‌ت سۆفیان ‌ه‬ ‫به‌ده‌ور دارێكدا بخولێته‌وه‌و له‌به‌ر خۆیه‌وه‌ شت‬

‫بڵێت‪ ،‬به‌ڵكو به‌رهه‌مه‌كانی‌ ئه‌و وه‌رگیراون‬ ‫له‌خه‌م‌و ئازاره‌كانی‌ كۆمه‌ڵگاوه‌‪ ،‬زۆر جارانیش‬ ‫ی هه‌رمان‌و هه‌میشه‌یی‬ ‫ده‌بن به‌ به‌رهه‌مگه‌لێك ‌‬ ‫له‌ناو نه‌ته‌وه‌كاندا‪.‬‬ ‫زیندان ئه‌زموونێكی‌ تاكه‌كه‌سییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ی به‌شێوه‌یه‌كی‌ داهێنه‌رانه‌ ئه‌م ئه‌زموون ‌ه‬ ‫كاته‌ ‌‬ ‫تاكه‌كه‌سیی ‌ه دێته‌ نووسین‪ ،‬له‌و‬ ‫چ��وارچ��ێ��وه‌ی� ‌ه ده‌رده‌چ����ێ‌و ده‌ب��ێ‬ ‫به‌ئه‌زموونێكی‌ گشتیتر‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی قانع ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫كاته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫“ئ��اخ��ری��ن م��اڵ��ی ژی��ان��م كونج ‌‬ ‫به‌ندی‌ خانه‌یه‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م كه‌له‌بچه‌ مه‌رهه‌می‌ زام ‌‬ ‫دڵی دێوانه‌یه‌"‬ ‫یان ده‌ڵێت‬ ‫“ق��وڕ ب�ه‌س�ه‌رت��ان وا ده‌زان���ن من‬ ‫به‌دیلی ال ‌ڵ ده‌بم‬ ‫چ���اك ب��زان��ن ك��ون��ج �ی‌ زی��ن��دان��م‬ ‫قوتابی‌ خانه‌یه‌"‬ ‫ل�����ێ�����ره‌دا زی�����ن�����دان ب�����ۆ ق���ان���ع‬ ‫ی ت��اك�ه‌ك�ه‌س��ی��ی�ه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌زم��وون��ێ��ك � ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا ده‌بێت‬ ‫ی گ��ش��ت��ی‌‌و‬ ‫ب���ه‌ئ���ه‌زم���وون���ێ���ك��� ‌‬ ‫ی گشتیدا‬ ‫ل��ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی��ه‌ك�� ‌‬ ‫ره‌ن�����گ�����ده‌دات�����ه‌وه‌‪ .‬ئ�����ه‌م ج����ۆر‌ه‬ ‫ی به‌رگرییه‌و‬ ‫له‌ئه‌ده‌ب كه‌ئه‌ده‌بێك ‌‬ ‫ی ئه‌ده‌بی‬ ‫ێ له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ده‌ك��ر ‌‬

‫حه‌ننا مینا‬ ‫و‪ :‬نه‌رمین عوسمان‬ ‫ل�ه‌س��اڵ��ی ‪ 1924‬ل �ه‌ش��اری‬ ‫الزقییه‌ له‌سوریا له‌دایكبووه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ب �ه‌م��ن��داڵ��ی ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫خ��ێ��زان �ه‌ك �ه‌ی��دا ك��ۆچ��ی بۆ‬ ‫ن���اوچ���ه‌ی ئ �ه‌س��ك �ه‌ن��ده‌رون �ه‌‬ ‫ك�����������ردووه‌و دوای ئ����ه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خێزانه‌كه‌یدا چووه‌‬ ‫ب��ۆ ك���ارك���ردن ل�ه‌الدێ��ك��ان��ی‬ ‫سوریادا‪.‬‬ ‫ژی�����ان�����ێ�����ك�����ی ق�����ورس�����ی‬ ‫ب�������������ه‌س�������������ه‌رب�������������ردووه‌‬ ‫ل����ه‌ب����ه‌ره‌ن����گ����ارب����وون����ه‌وه‌ی‬ ‫ه�ه‌ژاری�ی‌و گ �ه‌ڕان ب�ه‌دوای‬ ‫ن��ان��دا ل �ه‌ج��ێ��گ��ای �ه‌ك �ه‌وه‌ بۆ‬ ‫جێگایه‌كیترو چه‌ندین كاری‬ ‫ج��ی��اوازی ك����ردووه‌و بووه‌ته‌‬ ‫خاوه‌نی چه‌ند ئه‌زموونێكی‬ ‫تێرو ته‌سه‌ل‪.‬‬ ‫ك���������اری ب����اره����ه‌ڵ����گ����ری‬ ‫ك��ردووه‌ له‌ناو به‌نداوه‌كانداو‬ ‫تێكه‌اڵوی ده‌ری��اوان�ه‌ك��ان��ی‬ ‫ب �ه‌ن��داوی الزقییه‌ی ب��ووه‌و‬ ‫ژیانی ده‌ریاو سه‌فه‌ركردنی‬ ‫تاقیكردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تای چله‌كاندا كاری‬ ‫ده‌الك��ی ك��ردووه‌و به‌شداری‬ ‫خه‌باتی دژی فه‌ڕه‌نسییه‌كان ك��ردووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌شداری خۆپیشاندانه‌كانی‬ ‫ك��ردووه‌و چه‌ندینجار ده‌ستگیركراوه‌و زیندانكراوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌و سااڵنه‌وه‌ ده‌ستی‬ ‫به‌نووسین‌و باڵوكردنه‌وه‌ كردووه‌و له‌به‌رهه‌مه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی كه‌باڵویكردووه‌ته‌وه‌‬ ‫“كچێكی منداڵ بۆ فرۆشتن” كه‌ له‌گۆڤاری “الگریق‪-‬رێگا” له‌ژماره‌ی مانگی‬ ‫‪12‬ی ساڵی ‪1954‬دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪1947‬دا له‌شاری الزقییه‌وه‌ چووه‌ته‌ شاری دیمه‌شق‌و هه‌لی كاركردنی‬ ‫له‌بواری رۆژنامه‌وانیدا بۆ ره‌خساوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك بووه‌ له‌دامه‌زرێنه‌رانی “ده‌سته‌ی نووسه‌رانی سوریا” له‌ساڵی ‪1951‬دا‪،‬‬ ‫كه‌ده‌سته‌یه‌ك بووه‌ بۆ ئه‌ده‌بی پێشكه‌وتووخواز له‌سوریا دامه‌زاروه‌و له‌ئه‌ندامه‌كانی‬ ‫“سه‌عید حوارنیه‌‪ ،‬شه‌وقی به‌غدادی‪ ،‬سه‌اڵح دهنی‪ ،‬فاتیح المدرس‪ ،‬مه‌واهب‬ ‫كه‌یالی‪ ،‬حه‌سیب كه‌یالی”و چه‌ندین كه‌سیتر‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪1959‬وه‌ بارودۆخی رامیاری دوچاری دووركه‌وتنه‌وه‌ی كردووه‌ له‌سوریاو‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ك له‌لوبنان ژیاوه‌‪ ،‬پاشان گه‌شتی كردووه‌ بۆ واڵتانی چین‌و مه‌جه‌ڕ‌و‬ ‫دوای ئه‌وه‌ بۆ یه‌كێتی سۆڤیه‌تی جاران‌و چه‌ند واڵتێكیتر بۆ ماوه‌ی ده‌ ساڵ‪.‬‬ ‫پاش كه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ سوریا‪ ،‬له‌وه‌زاره‌تی رۆشنبیری وه‌كو شاره‌زا له‌به‌ڕێوه‌به‌رێتی‬ ‫نووسین‌و وه‌رگێڕان كاریكردووه‌‪.‬‬ ‫له‌پاڵ داهێنانه‌ سه‌ره‌كییه‌كانیدا له‌بواری رۆماندا‪ ،‬حه‌ننا مینا له‌بواری وتار‪،‬‬ ‫كورته‌چیرۆك‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی ئه‌ده‌بی‌و چه‌ند به‌شێك له‌ئه‌زموونی تایبه‌تی خۆی‬ ‫له‌بواری رۆماندا نووسیویه‌تی‌و له‌هه‌موو ئه‌م بوارانه‌دا ئااڵی ریالیزمی هونه‌ریی‬ ‫پێشكه‌وتوو و كراوه‌ی به‌سه‌ر هه‌موو ئاسۆكاندا به‌رزكردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی ك��اره‌ك��ان��ی وه‌رگ���ێ���ڕدراون ب��ۆ زم��ان �ه‌ بیانییه‌كان‌و زی��ات��ر له‌جارێك‬ ‫به‌چاپگه‌یه‌ندراون‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬گۆڤاری العربی‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی ج��ی��اواز ‌‬ ‫به‌رگریشدا خانه‌به‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ی لێ ببڕیت‪،‬‬ ‫بكه‌ی‌‌و به‌ “ئه‌ده‌بی زیندان” ناو ‌‬ ‫ی كه‌سێكه‌ له‌زینداندا‪.‬‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ ئه‌زموون ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ وێن ‌ه له‌شیعری‌ “ئه‌گه‌ر هاتی" له‌نووسین ‌‬ ‫به‌ڕێز “ئ��اوات قوره‌یشی”دا ئێم ‌ه خۆزگه‌و‬ ‫ئاواته‌كانی‌ تاكێك ده‌بینین له‌زینداندا‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌و كه‌سه‌ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك خواستی‌ بچوك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌چێ بۆ زیندان بۆ الی‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك خواست ‌‬ ‫ی گ��ه‌وره‌ن‪ .‬ئه‌و‬ ‫بچوك كه‌هه‌ڵگری‌ حه‌زێك ‌‬ ‫له‌و خواست ‌ه چكۆله‌دا كه‌حه‌زێكی‌ گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫ێ كه‌ره‌نگ ‌ه‬ ‫خ��ۆزگ �ه‌ به‌شتگه‌لێك ده‌خ����واز ‌‬ ‫ی زینداندا‬ ‫سه‌دانجار ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ژووره‌ك��ان � ‌‬ ‫به‌الیاندا ره‌ت بووبێت‌و به‌های‌ پێ نه‌دابێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌لێیان دوورده‌بێت‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ی بۆ الم‬ ‫هات ‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ له‌پی ده‌ست نان بێنه‌ بۆم‬ ‫ی ناو سلووله‌كه‌م‬ ‫بۆ تابلۆ ‌‬ ‫ی تیا‬ ‫ی س �ه‌وز ‌‬ ‫ی زێڕینی‌ ب���ه‌رده‌م باخ ‌‬ ‫ج��اڕ ‌‬ ‫ببینم‬ ‫یان ئه‌وه‌ی ‌ه به‌په‌ڕێكه‌و‌ه خه‌ونی‌ فڕین ده‌بێنێ ‪،‬‬ ‫یان ئه‌وه‌ی ‌ه به‌ده‌نك ‌ه ترێیه‌ك شه‌رابی بیردێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی زینداندا زۆر‬ ‫شاعیر ل�ه‌و ژووره‌ بچوكه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫شتی‌ ل�ه‌ده‌س��ت��داوه‌ كه‌ئێستا ته‌نها ده‌ی �ه‌و ‌‬ ‫ی خۆی‌‪.‬‬ ‫بیره‌وه‌ری‌ ئه‌و شتانه‌ بێنێته‌و‌ه یاد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌یانییان‪ ،‬یاد ‌‬ ‫ش���ه‌راب‪ ،‬یه‌كه‌م ج��ری��و‌ه ‌‬ ‫ی ه��اوێ��ن‪ ،‬هه‌تاو‪،‬‬ ‫مه‌ل ‌ه ل��ه‌رووب��اری‌ فێنك ‌‬ ‫ی س���روود‪،‬‬ ‫ی ده‌ری����ا‪ ،‬ب���زه‌ی‌ ل��ێ��و‪ ،‬ن��ۆت � ‌‬ ‫ت��ام � ‌‬ ‫ی جوان‪ .‬هه‌موو ئه‌مانه‌و زۆر شتیتر‬ ‫كچێك ‌‬ ‫ی زینداندا‬ ‫له‌و شتانه‌ن كه‌شاعیر له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫خۆزگه‌یان پێ ده‌خ��وا‪ .‬ئه‌م ‌ه بۆ یه‌ك سات‬ ‫ی تایبه‌ت‌و تاكه‌كه‌سی ئه‌و دیله‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌زموون ‌‬

‫ی‬ ‫ك�ه‌ه��ات��ووه‌ت� ‌ه ن��ووس��ی��ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌مانایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتیتردا ده‌ك��رێ‌ ببێ به‌ئه‌زموونی‌ كۆ ‌‬ ‫ه �ه‌م��وو ئێمه‌‪ ،‬ب �ه‌وان �ه‌ش��م��ان �ه‌و‌ه ك�ه‌ب��ۆ یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫سات زیندانمان نه‌دیوه‌‪ .‬شاعیر له‌و دیو ‌‬ ‫ی زی��ن��دان �ه‌وه‌ ئه‌مان ‌ه ده‌ن��ووس��ێ��ت‪،‬‬ ‫ژووره‌ك��ان�� ‌‬ ‫ب��ه‌اڵم ل �ه‌م دی��وی‌ زیندانیشه‌وه‌ كه‌سێكیتر‬ ‫ێ چۆن ده‌ژی‌‪.‬‬ ‫ێ له‌و‌ه بگات كه‌ئه‌و له‌و ‌‬ ‫ده‌كر ‌‬ ‫ی ده‌ك��او‬ ‫ی ژووره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ئ�ه‌و ب��اس له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫باسیشی ناكات‪ .‬پێمان ده‌ڵێت با ره‌نگی‌ خۆرم‬ ‫بیرنه‌چێت‪ ،‬یانی‌ ل�ه‌وێ‌ له‌گه‌ڵ خۆر نامۆ‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬خۆرێك كه‌سه‌رچاوه‌ی‌ ژیانه‌‪ ،‬پێمان‬ ‫ی به‌یانیانم له‌بیربێت‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت با یه‌كه‌م جریوه‌ ‌‬ ‫یانی‌ ئه‌و كاتیشی له‌ده‌ستچووه‌‪ ،‬له‌و ژوور‌ه‬ ‫ته‌نگه‌به‌ره‌ تاریكه‌دا كه‌خۆر لێی ناداو ره‌نگ ‌ه‬ ‫ته‌نها به‌گڵۆپه‌كان روون���اك بكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی شه‌وه‌و كه‌ی‌ رۆژه‌‪.‬‬ ‫ێ كه‌ ‌‬ ‫نازان ‌‬ ‫ئ �ه‌و ل�ه‌ ی �ه‌ك ش��ت ده‌ت��رس��ێ‪ ،‬ل��ه‌وه‌ ده‌ترسێ‬ ‫خ���ه‌ون���ی‌ ف��ڕی��ن �ی‌ ل �ه‌ب��ی��رب��چ��ێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ف��ڕی��ن‬ ‫ی مرۆڤه‌كان‬ ‫ی گ�ه‌وره‌ ‌‬ ‫له‌ئه‌فسانه‌كاندا خه‌ون ‌‬ ‫ێ‬ ‫ێ ب�ه‌ج��ۆر ‌‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیشدا ده‌ك���ر ‌‬ ‫ی بزانین‪ ،‬یاخیبوون به‌ژیانی هه‌بوو‪،‬‬ ‫یاخیبوون ‌‬ ‫ی نییه‌‪،‬‬ ‫مرۆڤ به‌مانه‌وه‌ له‌سه‌ر زه‌وی‌ راز ‌‬ ‫ب��ۆی� ‌ه ح �ه‌ز به‌فڕین ده‌ك���ات‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ ج��ۆرێ‬ ‫وه‌ستانه‌و‌ه له‌مانای‌ شاراوه‌ی‌ فڕیندا نهێنییه‌‪.‬‬ ‫شاعیر ده‌ترسێ ئه‌وه‌شی له‌ده‌ستبچێ‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی سه‌ربزێویی ‌ه‬ ‫به‌په‌ڕێك ده‌ی �ه‌وێ‌ ئه‌م هه‌ست ‌‬ ‫له‌خۆیدا زیندووبێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی بچوك‬ ‫ی لێره‌دا گرنگه‌ هه‌ر خواستێك ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هێمای ‌ه بۆ حه‌زێكی‌ گه‌وره‌‪ .‬حه‌زێك كه‌ئه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ك �ه‌وت��ووه‌ت �ه‌ زی��ن��دان‌و چ��وارچ��ێ��وه‌ ‌‬ ‫زیندانیش مێشكی‌ نابه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪ 18‬فه‌رهه‌نگ‬

‫شاڕێی ونبوو (‪ )lost high way‬و‬ ‫ده‌روونناسی له‌سینه‌مادا‬ ‫ی‬ ‫ی له‌خۆیدا وه‌اڵم ‌‬ ‫مرۆڤه‌كان ده‌ربكه‌ون‪ ،‬خۆ ‌‬ ‫ی كات‬ ‫پرسیاره‌كان ده‌رده‌كه‌وێ‌‪ .‬لینچ زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌شێوه‌ ‌‬ ‫ق��وواڵی��ی فه‌لسه‌فی فیلمه‌كان ‌‬ ‫تارمایی‌و مه‌ته‌ڵ ده‌رده‌بڕێ‌و ئه‌م ده‌ربڕینه‌ تا‬ ‫دێت زیاترده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌م شته‌ له‌شاڕێی‬ ‫ونبوودا به‌روونی‌ ده‌بیندرێ‌‪ ،‬كه‌خوازه‌یه‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫رێگایه‌ك كه‌ده‌بێت له‌نێوان هێنانه‌گۆڕ ‌‬ ‫پرسیارو وه‌اڵمی‌ پرسیاردا پێیدا گوزه‌ربكرێت‪،‬‬ ‫ی ب�ه‌رواڵ�ه‌ت‬ ‫ئ�ه‌م شته‌ش پ��ڕاوپ��ڕ‌ه له‌پرسیار ‌‬ ‫فه‌لسه‌فی‌و له‌راستییدا ده‌روون��ش��ی��ك��اری‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌كی‌ ئاسایی چاو له‌م فیلم ‌ه‬ ‫بكه‌ین‌و ده‌ستبده‌ینه‌ راڤه‌و لێكدانه‌و‌هی‌‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫سه‌ره‌تا كه‌ڵكه‌ڵه‌كانی‌ ده‌رهێنه‌ر دیاریبكه‌ین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫لینچ بیری‌ له‌چی كردووه‌ته‌و‌ه كه‌بوو‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی وه‌ها فیلمێك؟ ئه‌و شته‌ش هیچ‬ ‫به‌رهه‌مهاتن ‌‬ ‫نیی ‌ه جگ ‌ه له‌خاڵێكی‌ الواز له‌كه‌سایه‌تییدا‪،‬‬ ‫ی ده‌ی��زان��ێ �ت‌و ه �ه‌وڵ��ی ئ�ه‌وه‌ی� ‌ه‬ ‫ك �ه‌خ��اوه‌ن �ه‌ك �ه‌ ‌‬ ‫نه‌یهێڵێت‪ .‬هه‌ر تاكێك ئه‌و كات ‌هی‌ ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ی ده‌روونییه‌وه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا ده‌ره‌وه‌و‬ ‫وه‌ها دۆخێك ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌هی‌ خ��ۆی‌ ده‌دات � ‌ه‬ ‫نزیكترین ه��ۆك��ار ‌‬ ‫به‌ر ره‌خنه‌و به‌تاوانباریان ده‌زانێت‌و ره‌خنه‌گرتن‬ ‫له‌خود دوایین هه‌نگاو و دوایین رێكار‌ه كه‌ئه‌و‬ ‫ی ده‌روونناسییه‌و‌ه‬ ‫تاك ‌ه ده‌یگرێته‌به‌ر‪ .‬له‌بار ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه شتێكی‌ سروشتی نیی ‌ه هه‌ر چه‌ن زۆر‬ ‫ی‬ ‫ب���اوه‌‪ .‬وه‌ك چ��ۆن ئ��ام��اژ‌هی‌ پ��ێ��درا‪ ،‬الواز ‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌‌و ئاگابوون ل�ه‌و الوازی��ی �ه‌و شه‌ڕ‬ ‫ی‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ خ����وددا‪ ،‬ئ��ه‌و شته‌ی ‌ه كه‌چیرۆك ‌‬ ‫فیلمه‌كه‌ی‌ ل �ه‌س �ه‌ر داڕێ������ژراوه‌‪ .‬له‌به‌شی‬ ‫ی فیلمدا‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تایی‌و سكانسه‌ سه‌ره‌تاییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فرێدو رێنه‌و ژیان ‌‬ ‫پێوه‌ندی‌ س��اردو سڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ئه‌م كه‌سان ‌ه له‌ماڵێك ‌‬ ‫ساردو سڕو بێ رۆحدا ده‌بینین‪.‬‬ ‫ئه‌م دووكه‌س ‌ه به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر كه‌مته‌رخه‌من‌و‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫له‌گرێ كوێره‌كردنه‌وه‌دا پێكه‌و‌ه خه‌وتن ‌‬ ‫ێ‬ ‫دووك �ه‌س �ه‌ ب�ه‌ی�ه‌ك�ه‌و‌ه ده‌بینین‌و ده‌رده‌ك����ه‌و ‌‬ ‫ی سێكسی‬ ‫ی نیاز ‌‬ ‫ێ وه‌اڵم�� ‌‬ ‫پیاوه‌ك ‌ه ناتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵپه‌سان ‌‬ ‫ی بداته‌وه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ژنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی خۆشده‌وێ‪،‬‬ ‫كالسیكی‌ چیرۆكه‌‪ .‬فرێد ژنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی لێده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی خیانه‌ت ‌‬ ‫به‌اڵم الیوای ‌ه ژنه‌كه‌ ‌‬ ‫ئامێری‌ ساكسیفۆن ده‌ژه‌نێت‪ ،‬هونه‌رمه‌ندێك‪.‬‬

‫ئا‪ :‬هیوا ساڵح‬

‫ده‌یڤید لینچ ده‌رهێنه‌رێكی‌ بێ ره‌حمه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو ده‌م هه‌وڵی ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ به‌رده‌نگه‌كان ‌‬ ‫له‌ده‌ریایه‌ك له‌لێڵی‌و پرسیاردا نوقمبكات‪،‬‬ ‫ی هه‌رجۆرێك‬ ‫ی فیلمه‌كان ‌‬ ‫پێیخۆش ‌ه بینه‌ر ‌‬ ‫ی لێكبداته‌وه‌و ئه‌م ‌ه‬ ‫پێیانخۆشه‌ فیلمه‌كان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌‪ .‬ش��اڕێ��ی ونبوو‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ش��ێ��وه‌ك��ار ‌‬ ‫فیلمێكی‌ ته‌واو سووڕئاله‌‪ ،‬ده‌یڤید لینچیش‬ ‫ی‬ ‫به‌ته‌واو مانا سوورئاله‌و له‌م رووه‌و‌ه ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر له‌ده‌رهێنه‌ره‌كانی‌ پاش ئه‌و كه‌وتوونه‌ت ‌ه‬ ‫ی به‌رهه‌مه‌كانی‌‪ .‬لینچ له‌و‌ه‬ ‫ژێر كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی م�ه‌ت�ه‌ڵ كاربكات‌و‬ ‫ناترسێت ك�ه‌ به‌شێو‌ه ‌‬ ‫هه‌موو ده‌م پرسیاری‌ بێ وه‌اڵم بێڵێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ی بینه‌ر ‌‬ ‫وه‌اڵمێك كه‌ده‌بێ له‌زه‌ینی‌ ب��زۆز ‌‬ ‫فیلمه‌كانیدا بیچم بگرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌بینه‌ره‌ك ‌ه‬ ‫ده‌ب���ێ���ت ب �ه‌پ��ێ��ی ت��وان��ای��ی �ه‌ك��ان �ی‌‪ ،‬ب��ت��وان��ێ��ت‬ ‫ی ئه‌و ته‌فسیربكات‌و لێكیانبداته‌وه‌‪.‬‬ ‫فیلمه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌لێكدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫سه‌ره‌تا فیلمه‌ك ‌ه پێویست ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ئاشكراو روون هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێوه‌ند ‌‬

‫ی‬ ‫ی لینچ رێگا ‌‬ ‫ی ك ‌ه به‌تێڕوانین ‌‬ ‫ئه‌و كه‌س ‌ه ‌‬ ‫ی بتوانێت كێش ‌ه‬ ‫ی له‌به‌رده‌مدایه‌‪ ،‬ب�ه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ی ده‌رببڕێت كه‌شه‌هوه‌ت‌و‬ ‫ده‌روونییه‌كانی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫سێكس داده‌پ��ۆش��ێ�ت‌و ده‌یخاته‌ ژێ��ر چه‌تر ‌‬ ‫ی سێكسییه‌و‌ه ناتوانایه‌و‬ ‫خۆیه‌وه‌‪ .‬فرێد له‌بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ناتوانایییه‌ی‌ ده‌ره‌ك ‌‬ ‫پێیخۆش ‌ه هۆكار ‌‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌رچه‌ن ده‌شزانێت وه‌ها نییه‌و ده‌ترسێت‬ ‫ی‬ ‫ی بزانێت‌و ره‌خ��ن� ‌ه له‌خۆ ‌‬ ‫ی ب�ه‌ه��ۆك��ار ‌‬ ‫خ��ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هۆكار ‌‬ ‫ی ده‌یتوان ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫بگرێت حه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م شت ‌ه بێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم فرێد ئه‌مه‌ ‌‬ ‫ده‌ره‌ك � ‌‬ ‫ی باسیكرا‪،‬‬ ‫ونكردووه‌‪ .‬فرێد هه‌ر به‌و هۆكاره‌ ‌‬ ‫ی ده‌ك��ات‌و لێره‌و‌ه‬ ‫ی ده‌كوژێت‌و له‌تله‌ت ‌‬ ‫ژنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی فرێده‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی خه‌یاڵ‌و وه‌هم ‌‬ ‫ده‌چنه‌ دونیا ‌‬ ‫ی ژنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ی فرێد پێیخۆش ‌ه به‌ال ‌‬ ‫دونیای ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫س �ه‌رن��ج��راك��ێ��ش ب��ێ��ت‌و ه��ی��چ ه��ۆك��ارێ��ك � ‌‬ ‫ی غه‌ریز‌ه‬ ‫ده‌روونناسان ‌هی‌ نه‌بێت بۆ سه‌ركوت ‌‬ ‫سێكسییه‌كانی‪ .‬فرێد پێیخۆش ‌ه «پیت» بێت‌و‬ ‫ی سێكسییه‌و‌ه‬ ‫ی له‌بار ‌‬ ‫حه‌زده‌كات ئه‌و ژنان ‌ه ‌‬ ‫سه‌رنجڕاكێشن‪ ،‬بكه‌ونه‌ داویه‌وه‌و ئه‌گه‌ر هی‬ ‫كه‌سێكی‌ وه‌ك «ئێدی‌» یان «دیك لۆرانت»‬ ‫ی ب �ه‌ «پ��ی��ت» ده‌ب��ی��ن��ێ�ت‌و‬ ‫ب���ن‪ .‬ف��رێ��د خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك ئالیس میوان ‌‬ ‫پێیخۆش ‌ه كه‌سێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ�ه‌و بێت‪ .‬نیوه‌ ‌‬ ‫میوانیی ‌ه سێكسییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتری‌ فیلم ته‌رخانكراوه‌ به‌وه‌ها خه‌ونێك ‌‬ ‫فرێد‪ .‬زیندان‌و دادگ��او له‌كوێره‌ڕێی تاریك‌و‬ ‫كۆخێكدا كه‌ده‌سووتێت‪ ،‬هه‌مووی‌ خه‌یاڵ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌یاڵدا‪ ،‬پیاوێك ‌‬ ‫ی فرێده‌‪ .‬له‌دونیا ‌‬ ‫وه‌هم ‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند به‌ر به‌و‌ه ده‌گرێت كه‌فرێدو ئالیس‬ ‫به‌یه‌كبگه‌ن نه‌ك الوازی‌ سێكسی‌و زۆر له‌م‬ ‫ی‬ ‫وه‌ه �م‌و خه‌یاڵه‌ رازی��ی�ه‌‪ .‬دی��ك لۆرانت روو ‌‬ ‫ی سێكسی ف��رێ��ده‌‪ .‬خاڵی‬ ‫ی الواز ‌‬ ‫ده‌ره‌ك���� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م فیلم ‌ه ئ�ه‌و‬ ‫گ��رن �گ‌و وه‌رچ���ه‌رخ���ان��� ‌‬ ‫شوێنه‌ی ‌ه كه‌ئالیس به‌سرته‌ به‌پیت (یان هه‌مان‬ ‫ی ئه‌و‪.‬‬ ‫فرێد) ده‌ڵێت هیچكات نابێت به‌ژن ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌راستیدا ده‌ست پێڕانه‌گه‌یشتنی‌ فرێد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی واقعی یان خه‌یاڵی كه‌ژنه‌‪ .‬دوا ‌‬ ‫به‌خواست ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م رووداوه‌ هه‌مدیسان دێینه‌و‌ه ناو دونیا ‌‬ ‫ی فرێد دیك‬ ‫راسته‌قینه‌و واق��ع‪ .‬ئه‌و شوێنه‌ ‌‬ ‫لۆرانتی‌ كوشتووه‌و له‌به‌ر خۆیه‌وه‌ ده‌یڵێته‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌به‌ست ئ�ه‌و شوێنه‌ی ‌ه كه‌فرید له‌ئایفۆندا‬ ‫هه‌واڵی مه‌رگی‌ دیك لۆرانت راده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫ئه‌م ‌ه سه‌ره‌تای‌ فیلمه‌كه‌یه‌‪ .‬ئه‌مه‌ كۆتایی‬ ‫رێ����گ����ای‌ «ش����اڕێ����ی ون�����ب�����وو»ه‌و ف��رێ��د‬ ‫ی كۆتایی‬ ‫ی سه‌ره‌تاییه‌و‌ه به‌وه‌اڵم ‌‬ ‫له‌پرسیار ‌‬ ‫ده‌گ��ات‪ .‬بێگومان شاڕێی ونبوو و دكتۆر‬ ‫ی‬ ‫ی سینه‌ما ‌‬ ‫مالهاڵیند له‌به‌رهه‌مه‌ دیاره‌كان ‌‬ ‫سووڕئالی دوو ده‌ی ‌هی‌ ئاخرن‪ .‬شاڕێی ونبوو‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ك �ه‌و‌ه ده‌پ �ه‌رژێ��ت � ‌ه س �ه‌ر پرسه‌ گرنگ ‌ه‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫ی به‌ال ‌‬ ‫ئینسانییه‌كان‪ .‬ئه‌و پرسانه‌ ‌‬ ‫مرۆڤه‌كانه‌وه‌ گرنگن‪ ،‬به‌اڵم مرۆڤ ده‌ترسێت‬ ‫ێ‬ ‫رووب�ه‌ڕووی��ان��ب��ێ��ت�ه‌وه‌‪ .‬ش��اڕێ��ی ون��ب��وو ج��ۆر ‌‬ ‫ی ئه‌و بۆچوونانه‌و‌ه‬ ‫ده‌روونناسیی ‌ه به‌پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی فه‌لسه‌فی ده‌بینن‪.‬‬ ‫كه‌ئه‌م فیلم ‌ه به‌فیلمێك ‌‬

‫چ����������������ۆن ده‌ن��������������ووس��������������م؟‬

‫ریمۆند كارۆر‬ ‫و‪ :‬سووسه‌ن ئه‌بووبه‌كر‬

‫هه‌ر كات بڕیار بێت شتێك بنووسم‪ ،‬هه‌موو‬ ‫رۆژێ����ك ده‌ن���ووس���م‪ .‬ئ �ه‌گ �ه‌ر وه‌ه���ا شتێك‬ ‫رووب��دات كه‌زۆر ئاساییه‌‪ ،‬بۆ وێنه‌ رۆژێك‬ ‫ب �ه‌ت �ه‌واوی‌ س�ه‌رق��اڵ��ی ده‌ق��ی چیرۆكه‌كه‌م‬ ‫ده‌ب���م‪ .‬ه�ه‌ن��دێ‌ ج��اری��ش ب��ه‌ت��ه‌واوی‌ ن��ازان��م‬ ‫چ �ه‌ن شه‌ممه‌یه‌‪" .‬ج��ۆن ئێشیری‌" شاعیر‬ ‫رۆژه‌ك��ان��م وه‌ك په‌رده‌یه‌كی‌ گ �ه‌ڕۆك دێن‌و‬ ‫ده‌ڕۆن‪ .‬ئ �ه‌و كاتانه‌ش خه‌ریكی‌ نووسین‬ ‫نه‌بم‪ ،‬سه‌رقاڵی وانه‌وتنه‌وه‌ بم‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌‬ ‫به‌درێژایی ته‌مه‌نم رسته‌یه‌كم نه‌نووسیبێت‌و‬ ‫خووم به‌نووسین نه‌گرتبێت‪ .‬له‌وه‌ها دۆخێكدا‬ ‫تووشی كۆمه‌ڵێك خ��ووی‌ خ��راپ ده‌ب��م‪ ،‬تا‬ ‫دره‌نگانه‌ به‌ئاگا ده‌بم‌و ناخه‌وم‌و زۆر ده‌خه‌وم‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم گ��رن��گ نییه‌‪ ،‬ف��ێ��رب��ووم خ��ۆڕاگ��رو‬ ‫به‌تاقه‌ت ب�م‌و چ��اوه‌ڕوان �ی‌ هه‌لی گونجاو‬ ‫ده‌ب���م‪ .‬زۆر ل�ه‌م��ێ��ژه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ س �ه‌ب��رك��ردن‌و‬ ‫ت��اق�ه‌ت��ه��ێ��ن��ان��دا ئ��اش��ن��ام‪ .‬ئ��ه‌گ��ه‌ر ب����اوه‌ڕم‬ ‫به‌مانگه‌كانی‌ ئه‌ستێره‌ناسی هه‌با‪ ،‬الم وابوو‬ ‫ی مانگی‌ "كیسه‌ڵ"م‪.‬‬ ‫له‌دایكبوو ‌‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ به‌پێی پالنێكی‌ دیاریكراو بنووسم‪،‬‬ ‫كوتوپڕ ده‌ستده‌كه‌م به‌نووسین‌و كوتوپڕ وازدێنم‬ ‫له‌نووسین‪ .‬ب�ه‌اڵم ئه‌و كاتانه‌ی‌ سه‌رقاڵی‬ ‫ن��ووس��ی��ن ب��م‪ ،‬م��اوه‌ی �ه‌ك �ی‌ زۆر له‌شوێنی‌‬ ‫كاره‌كه‌م داده‌نیشم‪ ،‬ده‌‪ ،‬دوازده‌‪ ،‬پازده‌ سه‌عات‬ ‫بێ وچ��ان‪ ،‬هه‌موو رۆژێ��ك‪ .‬ئه‌گه‌ر وابێت‬ ‫زۆر خۆشحاڵم‪ .‬هه‌ڵبه‌ت زۆرتری ئه‌م ماوه‌‬ ‫سه‌رقاڵی پێداچوونه‌وه‌ی‌ ده‌قه‌كان ده‌بم‪ .‬هیچ‬ ‫شتێك به‌الی‌ منه‌وه‌ له‌وه‌ خۆشتر نییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاره‌ی‌ كه‌نووسیومه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫رایبگرم‌و جارێكیتر پێیدابچمه‌وه‌‪ .‬دوای‌‬

‫ئه‌وه‌ی‌ له‌نووسینی‌ چیرۆكێك بوومه‌وه‌‪ ،‬زوو‬ ‫ناینێرم بۆ گۆڤاره‌كان‪ .‬هه‌ندێجار بۆ چه‌ند‬ ‫مانگ چیرۆكه‌كه‌ الی‌ خ��ۆم راده‌گ���رم‌و‬ ‫هه‌ندێ‌ شتی‌ ده‌گ��ۆڕم‪ ،‬شتێكی‌ پێ زیاد‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬شتێكی‌ لێ ال ده‌به‌م‪.‬‬ ‫نووسینی‌ ره‌ش��ن��ووس��ی یه‌كه‌می‌ چیرۆك‬ ‫زۆر ناخایه‌نێت‪ ،‬ب��ه‌زۆری‌ له‌دانیشتنێكدا‬ ‫ئه‌م كاره‌ ته‌واو ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم رێكوپێككردن‌و‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ی‌ زۆرده‌بات‪ .‬هه‌ندێجار روویداوه‌‬ ‫بیست ی��ان س��ی ره‌ش��ن��ووس��ی چیرۆكێكم‬

‫ن���ووس���ی���وه‌‪ .‬ه��ی��چ��ك��ات��ی��ش ك �ه‌م��ت��ر ل���ه‌‪10‬‬ ‫ره‌شنووسم نه‌نووسیوه‌‪ .‬زۆر به‌كه‌ڵكه‌ مرۆڤ‬ ‫بتوانێت ره‌شنووسی یه‌كه‌می‌ چیرۆكه‌كانی‌‬ ‫نووسه‌ره‌ گه‌وره‌كان ببینێت‪ .‬ئێستا خه‌ریكم‬ ‫بیر له‌دوایین پێداچوونه‌وه‌ی‌ چیرۆكه‌كانی‌‬ ‫"تۆلستۆی‌" له‌چاپخانه‌ ده‌ك�ه‌م�ه‌وه‌‪ .‬ناوی‌‬ ‫تۆلستۆی‌ دێ��ن��م ل �ه‌ب �ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ عاشقی‬ ‫پێداچوونه‌وه‌و نووسینه‌و‌هی‌ چیرۆكه‌كانی‌‬ ‫بوو‪ .‬جا تۆلستۆی‌ عاشقی ئه‌م كاره‌ بووبێت‬ ‫ی��ان ن �ه‌‪ ،‬زۆر به‌چیرۆكه‌كانیدا ده‌چ���ووه‌وه‌‬

‫ی��ان ن �ه‌‪ ،‬شتێكی‌ جیایه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئ �ه‌و هه‌موو ك��ات سه‌رقاڵی پێداچوونه‌و‌ه‬ ‫به‌چیرۆكه‌كانیدا بوو‪ .‬هه‌شت جار رۆمانی‌‬ ‫"ش�ه‌ڕو ئاشتی‌" نووسیوه‌ته‌وه‌و ئه‌و كاته‌ش‬ ‫ن�����اردی‌ ب���ۆ چ��اپ��خ��ان �ه‌ ه����ه‌ر ب���ه‌ ش��وێ��ن‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ ب��وو! ئه‌م شتانه‌ دڵخۆشكه‌ره‌‬ ‫بۆ نووسه‌رانێكی‌ وه‌ك من كه‌ره‌شنووسی‬ ‫یه‌كه‌می‌ چیرۆكه‌كانیان زۆر خراپه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌زۆری‌ ب �ه‌ده‌س��ت ده‌ن���ووس���م‪ .‬به‌خێرایی‬ ‫الپ���ه‌ڕه‌ك���ان���ی‌ ك���اغ���ه‌ز ره‌ش ده‌ك���ه‌م���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆرج��اری��ش به‌خێرایی شتێك له‌سووچی‬ ‫الپ��ه‌ڕه‌ك��ان ب��ۆ خ��ۆم ده‌ن��ووس��م ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌بیرمبێت ل�ه‌پ��ێ��داچ��وون�ه‌وه‌دا چی بكه‌م‪.‬‬ ‫ن��اچ��ارم ه�ه‌ن��دێ‌ له‌دیمه‌نه‌كان ن��ات �ه‌واو و‬ ‫هه‌ندێكیشان به‌نه‌نووسراو بێڵمه‌وه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫ی چ��ی��رۆك پێویستی‌‬ ‫ه��ه‌م��وو ب �ه‌ش �ه‌ك��ان � ‌‬ ‫به‌تێڕامان‌و وردب��وون�ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م ل��ێ��وردب��وون �ه‌وه‌ ل�ه‌ره‌ش��ن��ووس�ه‌‬ ‫ی�ه‌ك�ه‌م�ه‌ك��ان��دا پێویستی‌ ب�ه‌ك��ات�ی‌ زۆره‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌زۆری‌ ئه‌م ك��اره‌ له‌ره‌شنووسه‌كانی‌ تردا‬ ‫ئه‌نجامده‌ده‌م‪ .‬له‌راستیدا ره‌شنووسی یه‌كه‌می‌‬ ‫چ��ی��رۆك‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ وای���ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ی‌‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ دیاریبكه‌م‪ .‬ئه‌و كاته‌ی‌ نووسین‬ ‫به‌ده‌ست كۆتاییهات تایپیده‌كه‌م له‌شوێنه‌كه‌م‬ ‫هه‌ڵده‌ستم‌و ده‌ڕۆم‪.‬‬ ‫چیرۆكی‌ تایپكراو ب �ه‌الم �ه‌وه‌ رواڵه‌تێكی‌‬ ‫ج��ی��اوازو هه‌ڵبه‌ت باشتری‌ ه�ه‌ی�ه‌‪ .‬كاتی‌‬ ‫تایپكردنیش كۆمه‌ڵێك گ��ۆڕان سازده‌كه‌م‪.‬‬ ‫سه‌ره‌نجام چیرۆكه‌كه‌ دوای‌ سێ چوار جار‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ خۆی‌ ده‌دات به‌ده‌سته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)42‬پێنجشه‌ممه‪2010/7/29 ،‬‬

‫ی پێنجه‌م ـ به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رد‌ه ‌ ‪0533184771‬‬ ‫ی میران ـ نهۆم ‌‬ ‫ی سالم‪ ،‬ته‌الر ‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬سلێمانی‌ ـ شاڕێ ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬

‫ی سول ‌ی تێلیگراف‬ ‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬كۆمپانیا ‌‬

‫سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌ن‪ :‬ئیدریس عومه‌ر‬ ‫‪info@destur.net - 0533187811‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬وریا حه‌مه‌تاهیر‬ ‫سکرتێری نووسین‪ :‬شۆڕش خالید‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری هونه‌ریی‪ :‬لوقمان عومه‌ر‬

‫به‌‌یان عه‌‌زیزی‬

‫زه‌‌وی بڕێکجار گه‌‌نم ده‌‌دات‪،‬‬ ‫بڕێکجار مه‌‌رگ‬

‫ره‌مه‌زان‪ ..‬به‌رنامه‌‌و درامای نوێ به‌ڕێوه‌یه‌‬ ‫ده‌شتی‌ ئه‌نوه‌ر له‌سلێمانی‌‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ده‌س��ت��پ��ێ��ك��ردن�ی‌ م��ان��گ�ی‌ ره‌م���ه‌زان���دا‬ ‫كه‌ناڵه‌ كوردییه‌كان سه‌قاڵی‌ به‌رنامه‌ی‌ تازه‌‌و‬ ‫په‌خشكردنی‌ درام��ای‌ نوێن تاوه‌كو سه‌رنجی‌‬ ‫زۆرترین بینه‌ران به‌الی‌ خۆیاندا ڕابكێشن‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌كه‌ناڵه‌ كوردییه‌كان له‌به‌ر نه‌بوونی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ پێویست بۆ دراماكانیان به‌ناچاری‌‬ ‫په‌نا بۆ درامای‌ دۆبالژكراو ده‌به‌ن تاوه‌كو دڵی‌‬ ‫بینه‌ر له‌و مانگه‌دا رازی‌ بكه‌ن له‌كه‌ناڵه‌كه‌یان‪.‬‬ ‫ره‌ن��ج سه‌نگاوی‌ جێگری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌كه‌ناڵی‌‬ ‫كوردسات به‌ ده‌س��ت��ووری‌ ڕاگه‌یاند" ئێمه‌ له‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ كوردسات سه‌رقاڵی‌ ئاماده‌كردنی‌ چه‌ند‬ ‫به‌رنامه‌یه‌كی‌ ته‌رفیهین كه‌ بۆ مانگی‌ ڕه‌زامه‌ن‬ ‫ئاماده‌مان كردووه‌"‪.‬‬ ‫ج��ێ��گ��ری‌ ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری‌ ك �ه‌ن��اڵ �ی‌ ئاسمانی‌‬ ‫ك����وردس����ات ئ���ه‌وه‌ش���ی‌ وت"س���������ه‌ره‌ڕای‌ ئ �ه‌و‬ ‫به‌رنامانه‌ش درامایه‌كی‌ دۆبالژكراومان به‌ناوی‌‬ ‫جه‌نگیزخان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌ له‌گه‌ڵ درامایه‌كی‌‬ ‫كوردیدا كه‌به‌رهه‌م هێنراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو ئێستا‬

‫بۆ مانگی‌ پیرۆزی‌ ره‌زامه‌زان په‌خشبكرێت یان‬ ‫نا"‪.‬‬ ‫ره‌نج سه‌نگاوی‌ ئه‌وه‌شی‌ ئاشكرا كرد كه‌جگه‌ له‌و‬ ‫به‌رنامانه‌ به‌رنامه‌ی‌ ترشیان له‌ئاماده‌كردندایه‌‌و‬ ‫له‌مانگی‌ ره‌زامه‌ندا بۆ بینه‌ران لێده‌درێت"‪.‬‬ ‫به‌كر ڕه‌شید ده‌رهێنه‌ر ئاشكرای‌ كرد كه‌بینه‌ری‌‬ ‫ی ره‌مه‌زاندا زۆرت��رن تاوه‌كو‬ ‫دراماكان له‌مانگ ‌‬ ‫مانگه‌كانی‌ تر‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵكی‌ حه‌ز ده‌كات‬ ‫له‌و مانگه‌دا شتی‌ جوان‌و باش ببینێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ره���ێ���ن���ه‌ره‌ ل���ه‌وب���اره‌ی���ه‌وه‌ ب��ۆ ده‌س��ت��وور‬ ‫وت�ی‌"ه�ه‌م��وو خه‌ڵكی‌ به‌مانگی‌ ره‌م �ه‌زان �ه‌وه‌‬ ‫راهاتووه‌ ته‌ماشای‌ دراما بكات ئه‌ویش به‌هۆی‌‬ ‫نه‌بوونی‌ كه‌ناڵێك كه‌به‌رده‌وام دراما پێشكه‌ش‬ ‫بكات‪ ،‬له‌غیابی‌ ئه‌مه‌دا هه‌میشه‌ ده‌بینین ته‌نها‬ ‫ئه‌و مانگه‌ ده‌كرێته‌ ئامانج بۆ بینه‌ر‌و درامای‌‬ ‫بۆ په‌خش ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا وت��ی"ه�ه‌م��وو شتێك ه��ۆك��اری‌ هه‌یه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ ئه‌ هۆكاره‌ش ئ�ه‌وه‌ بێت كه‌ كه‌ناڵه‌كان‬ ‫بودجه‌ی‌ ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ باشیان نه‌بێت كه‌ درام��ای‌‬ ‫كوردی‌ به‌رده‌وام به‌رهه‌مبهێنن"‪.‬‬ ‫ف��اروق عه‌لی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كه‌ناڵی‌ ئاسمانی‌‬

‫پ�ه‌ی��ام ب��ۆ ده‌س��ت��وور وت �ی‌"ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی‌ زیاتر‬ ‫كه‌ناڵه‌كه‌ ئێمه‌ باكگراوندێكی‌ ئیسالمی‌ پێوه‌یه‪‌،‬‬ ‫بۆیه‌ ل �ه‌و س��ن��ووره‌ ده‌رن��اچ��ی��ن ك��ه‌وا هه‌مانه‪‌،‬‬ ‫چونكه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌ ئیسالمه‌‌و زیاتر له‌و‬ ‫مانگه‌دا هه‌موو رۆژه‌كانی‌ به‌ڕۆژوون"‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ی"چ�ه‌ن��د به‌رنامه‌یه‌كمان ئاماده‌‬ ‫ك���ردووه‌ بۆ ئ �ه‌و مانگه‌ كه‌ ج��ی��اواز له‌وانه‌ی‌‬ ‫پێشوو‪ ،‬ب��ه‌اڵم به‌هه‌مان سیاسه‌ت‌و هه‌مان‬ ‫به‌رنامه‌ هه‌نگاو ده‌نێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئه‌وه‌شی‌ ئاشكرا كرد"دراماشمان‬ ‫هه‌یه‌ په‌خشی‌ ده‌كه‌ین كه‌دۆبالژكراوه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كه‌م رۆژی‌ مانگی‌ ره‌مه‌زاندا نمایشده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م درام���ای���ه‌ ل��ه‌ف��ارس��ی��ی��ه‌وه‌ وه‌رگ����ی����راوه‌و‬ ‫درامایه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌"‪.‬‬ ‫فاروق عه‌لی‌ وتی"جگه‌ له‌ئه‌مانه‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫قورئان خوێندن‌و به‌رنامه‌ی‌ مه‌الی‌ ئێواران كه‌‬ ‫وتار ده‌خوێنن ‌و چه‌ند به‌رنامه‌یه‌كی‌ تریشمان‬ ‫هه‌یه‌ كه‌پێشكه‌شی‌ بینه‌ران ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت"ئێمه‌ هه‌وڵمانداوه‌ كه‌درامای‌‬ ‫ك��وردی‌ په‌خشبكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ویش بودجه‌ی‌‬ ‫پێویسته‌‌و ئێمه‌ش ئه‌و توانایه‌مان نیه‌"‪.‬‬

‫ده‌‌بێ ئاگایان له‌‌قاچه‌‌كانیان بێت‪ ،‬له‌‌ده‌‌ست‪ ،‬له‌‌ئه‌‌ندامه‌‌كان‪،‬‬ ‫له‌‌ژیانیان‪ .‬مین له‌‌ژێر خاكدایه‌‌‪ .‬مین‪ ،‬ئه‌‌لغام یان گرنگ‬ ‫نییه‌‌ناوی چی بێت‪ ،‬هه‌‌ریه‌‌ك كارده‌‌كات‪ .‬بكه‌‌وێته‌‌سه‌‌ر هه‌‌ر‬ ‫مرۆڤێك ده‌‌ته‌‌قێته‌‌وه‌ ‌دوای��ی ده‌‌س��ت‪ ،‬قاچ له‌‌تێك له‌‌جه‌‌سته‌‌‪،‬‬ ‫چاو یان هه‌‌ر ئه‌‌ندامێكیتر ده‌‌په‌‌ڕێته‌ ‌ئاسمان‪ .‬ره‌‌گ خوێن‌و‬ ‫گۆشت‌و پێست ده‌‌بنه‌‌هه‌‌زاران پارچه‌‌و قه‌‌ت یه‌‌ك ناگرنه‌‌وه‌‌‪.‬‬ ‫بۆنی خاوی خوێن تا چه‌‌ندین مه‌‌تر ئه‌‌والتریش داگیرده‌‌كات‌و‬ ‫پاش ماوه‌‌یه‌‌كی زۆر له‌‌ئاوێنه‌‌ی به‌‌رامبه‌‌ردا قوربانییه‌‌كان ئه‌‌و‬ ‫ئه‌‌ندامانه‌‌ناناسنه‌‌وه‌‌كه‌‌به‌‌شێوه‌‌یه‌‌كی ترسێنه‌‌ر قرتاوه‌‌‪ ،‬یان ئیتر‬ ‫له‌‌ئه‌‌ندام ناچێت‪.‬‬ ‫مین ده‌‌ستكردێكه‌ ‌له‌‌الستیك‪ ،‬یان له‌‌مه‌‌تاڵ كه‌ ‌له‌‌خۆگری‬ ‫م��اده‌‌ی ته‌‌قینه‌‌وه‌‌یه‌‌و تا ئه‌‌وكاته‌‌ی بكه‌‌رنه‌‌بووه‌‪‌ ،‬ب���ه‌‌رده‌‌وام‬ ‫جێی ترس‌و خۆفه‌‌‪ .‬مینه‌‌كان شێوه‌‌ی جۆراوجۆریان هه‌‌یه‌‪،‬‬ ‫‌كه‌ ‌به‌‌تێپه‌‌ڕبوونی كات شێوازو ره‌‌نگیان ده‌‌گۆڕدرێ‪ ،‬ژه‌‌نگ‬ ‫دێنن یان ده‌‌شكێن‌و له‌‌تده‌‌بن‪ .‬مین به‌‌گشتی دوو جۆره‌‌‪ :‬ژێر‬ ‫زه‌‌وی‌و له‌‌سه‌‌رزه‌‌وی كه‌‌ئه‌‌م دانه‌‌یان بۆ كوشتن‌و ئاسیوێكی‬ ‫زیاتر به‌‌كارده‌‌برێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌‌وه‌‌ی مه‌‌ترسی زیاتر پێكده‌‌هێنێت‪،‬‬ ‫جێگۆڕكێی مینه‌كانه‌‪‌،‬واته‌‌به‌‌هۆی ئاو و هه‌‌واو تێپه‌‌ڕبوونی‬ ‫كات‪ ،‬له‌‌جێی خۆیان هه‌‌ڵده‌‌كه‌‌ندرێن‌و له‌‌كوێستانه‌‌كان‌و جێگای‬ ‫دانانیانه‌‌وه‌‌ به‌‌ره‌‌و الیه‌‌ن‌و شوێنه‌‌كانیتر ده‌‌بزوێن‌و ئێتر دیارنییه‌‌‬ ‫له‌‌كوێ ده‌‌گیرسێنه‌‌وه‌‌‪ .‬ناوچه‌‌ كوردنشینه‌‌كان له‌‌به‌‌ر بارودۆخی‬ ‫جوگرافیاییه‌‌وه‌‌‪ ،‬له‌‌گه‌‌ڵ ئه‌‌م كێشه‌ ‌ترسێنه‌‌ره‌‌دا رووب��ه‌‌ڕوون‪،‬‬ ‫كه‌‌بڕێکجار مینه‌كان تا ناو ش��ارو گوندیش جوڵه‌ ده‌‌ك��ه‌‌ن‪.‬‬ ‫له‌‌كاتی شه‌‌ڕدا مین بۆ پارێزگاری‌و ده‌‌ستكردنه‌‌وه‌‌دژ به‌‌دوژمن‬ ‫داده‌‌ن���درێ‪ ،‬ب �ه‌اڵم دی��اره‌‌ ئه‌‌گه‌‌ر دوژم��ن به‌‌سه‌‌ریا ن��ه‌‌ڕوات‌و‬ ‫نه‌‌ته‌‌قێته‌‌وه‌‪‌ ،‬پاشان خه‌‌ڵكی م��ه‌‌ده‌‌ن�ی‌و مرۆڤی بێ ت��اوان‌و‬ ‫به‌‌ده‌‌ر له‌‌شه‌‌ڕ تووشی مه‌‌ترسییه‌‌كانی ده‌‌بن‪ .‬دوای كۆتایی‬ ‫شه‌‌ڕی ‪ 8‬ساڵه‌‌ی ئێران‌و عێراق‪ ،‬راگه‌‌یاندرا كه‌‌ژماره‌‌ی مینی‬ ‫دانراو له‌‌ئێراندا ‪ 12‬تا ‪ 16‬ملیۆن دانه‌‌یه‌‪‌ ،‬به‌اڵم دۆكۆمێنته‌‌‬ ‫عێراقییه‌‌كان ئاشكرایانكرد‪ ،‬پترله‌‌ملیۆنێك مین له‌‌ئێران‌و‬ ‫ته‌‌نانه‌‌ت له‌‌سنوورو ناوچه‌ ‌كوردنشینه‌‌كان دانراوه‌‌‪ ،‬كه‌‌زۆربه‌‌یان‬ ‫دروستكراوی ئیتاڵیا‪ ،‬فه‌‌ڕه‌نسا‌‪ ،‬روسیاو چینن‪ .‬له‌‌ئێران مین‬ ‫‪ 4‬ملیۆن هێكتارو ‪ 5‬پارێزگای كوردستان‪ ،‬كرماشان‪ ،‬ئیالم‪،‬‬ ‫ئازه‌‌ربایجانی رۆژئ��اواو خوزستانی گرتووه‌ته‌‌وه‌‌‪ .‬به‌‌گشتی‬ ‫رۆژانه‌ ‪‌ 5‬كه‌‌س له‌‌سنووری دوو واڵته‌‌كه‌ ‌به‌‌مین یان ده‌‌مرن‬ ‫یان زۆرێك له‌‌ئه‌‌ندامه‌‌كانیان له‌‌ناوده‌‌چێ‪ .‬ئێران پاش میسر‬ ‫دووه‌‌‌مین واڵتی ئالووده‌ ‌به‌‌مین له‌‌جیهاندایه‌‌و له‌‌دوای ئێران‪،‬‬ ‫عێراق‌و ئه‌‌فغانستان ده‌‌گرێته‌‌وه‌‌(ئاماری نه‌‌ته‌‌وه‌‌یه‌‌كگرتووه‌‌كان‬ ‫‪.)2009‬‬ ‫بارودۆخی سه‌‌ر سنووره‌‌كان‬ ‫بارودۆخی سه‌‌ر سنووره‌‌كان هه‌‌مووكات بارودۆخێكی ناسك‌و‬ ‫تایبه‌‌ت بووه‌‌‪ .‬كاتێ باس له‌‌مین ده‌‌كرێ‪ ،‬ئیتر ته‌‌نیا قسه‌‌ له‌‌سه‌‌ر‬ ‫ئه‌‌وه‌‌نییه‌‌مرۆڤێك ده‌‌كوژرێت‪ ،‬به‌‌ڵكو ئاسیوه‌‌ تایبه‌‌تییه‌‌كانی مین‬ ‫زۆر الیه‌‌نیتر ده‌‌ته‌‌نێته‌‌وه‌‌‪ ،‬بۆ وێنه‌‌ هه‌‌ست به‌‌نه‌‌بوونی ئاسایشی‬ ‫گیانی‪ ،‬هه‌‌زینه‌ ‌زۆرو به‌‌رده‌‌وامه‌‌كانی ئه‌‌ندامی ده‌‌ستكرد‪،‬‬ ‫شێواویی بارودۆخی رۆحی بنه‌‌ماڵه‌‌كان‪ ،‬هێشتنه‌‌وه‌‌ی ژنان‬ ‫له‌‌ماڵه‌‌وه‌‌ به‌‌هۆی پارێزگاری له‌‌قوربانی مین‪ ،‬نه‌‌گه‌‌ڕانه‌‌وه‌‌ی‬ ‫قوربانییه‌‌كان بۆ نێو كۆمه‌‌ڵگا‪ ،‬درێژبوون‌و بڕێکجار بێ وه‌اڵم‬ ‫هێشتنه‌‌وه‌‌ی ره‌‌وتی وه‌‌رگرتنی قوربانی مین له‌‌الیه‌‌ن ناوه‌‌نده‌‬ ‫‌پێوه‌‌ندیداره‌ ‌ده‌‌وڵه‌‌تییه‌‌كانه‌‌وه‌‌و هه‌‌روه‌‌ها ده‌‌یان ئاسیوی دیكه‌‌ی‬ ‫كۆمه‌‌اڵیه‌‌تی‪ .‬ژنان زۆرجار ئه‌‌و كه‌‌سه‌‌بێده‌‌نگ‌و میهربانانه‌‌ن‬ ‫كه‌‌بڕێکجار تا كۆتایی ته‌‌مه‌‌نیان خزمه‌‌تی قوربانیی مین‬ ‫ده‌‌كه‌‌ن‌و برینه‌‌كانیان ده‌‌رمان ده‌‌كه‌‌ن‪.‬‬ ‫شوێنه‌‌كانی سه‌‌ر سنوور ئه‌‌و شوێنانه‌‌ن كه‌ ‌له‌‌به‌‌ركه‌‌مبوون یان‬ ‫نه‌‌بوونی شوێنی پیشه‌‌یی‌و كارخانه‌‌‪ ،‬هێشتا ژیانی زۆربه‌‌ی‬ ‫خه‌‌ڵك یان له‌‌ڕێی كشتوكاڵ‌و ئاژه‌‌ڵدارییه‌‌وه‌ ‌به‌‌ڕێوه‌‌ده‌‌چێت یان‬ ‫له‌‌رێگه‌‌ی نایاسایی قاچاخی كه‌‌لوپه‌‌ل كه‌‌هه‌‌رسێ شێوه‌‌كه‌‬ ‫‌پڕ له‌‌مه‌‌ترسیه‌‌‪ .‬خاڵی دڵته‌‌زێنی رووداوه‌‌ك��ان ئه‌‌مه‌‌یه‌ ‌كه‌‌ئه‌‌و‬ ‫كه‌‌سانه‌‌ش كه‌‌ له‌‌ڕێی قاچاخه‌‌وه‌‌ نانی رۆژانه‌‌یان به‌‌ده‌‌ستده‌‌هێنن‪،‬‬ ‫كۆڵبه‌‌رن نه‌‌ك خاوه‌‌نی كه‌‌لوپه‌‌له‌‌كه‌‌(كه‌‌ئه‌‌گه‌‌ر واش بێت‪ ،‬هیچ‬ ‫جیاوازییه‌‌ك له‌‌به‌‌ینی گیانی مرۆڤه‌‌كاندا نییه‌‌)‪ ،‬به‌‌اڵم ئه‌‌وان‬ ‫كۆڵبه‌‌رانێكن كه‌‌بۆ پاره‌‌یه‌‌كی كه‌‌م ئه‌‌وه‌‌نده‌‌كه‌‌م كه‌‌مرۆڤ باوه‌‌ڕ‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌‌سه‌‌ر ئه‌‌و زه‌‌وییانه‌‌دا هه‌‌نگاو هه‌‌ڵدێنن كه‌‌مینی‬ ‫ئاماده‌‌ی ته‌‌قینه‌‌و‌ه‌له‌‌ژێر چه‌‌ند بست خاكدا هه‌‌ناسه‌‌ده‌‌كێشن‪.‬‬ ‫ئه‌‌ندامه‌‌كان پاره‌‌ی زۆریان ده‌‌وێت‬ ‫پاره‌‌ی ده‌‌رمانی هه‌‌رقاچێك‌و دانانی قاچی ده‌‌ستكرد ‪800‬‬ ‫تا ‪ 4‬هه‌زار دۆالره‌‪‌ ،‬كه‌‌پاش چه‌‌ند مانگ یان ساڵێك ده‌‌بێ‬ ‫بگۆڕدرێت‪ ،‬پاره‌‌ی دانانی هه‌‌ر ده‌‌ستێك ‪ 500‬تا ‪ 3‬هه‌‌زار‬ ‫دۆالره‌‌و چاو‪ ،‬گوێچكه‌‌‪ ،‬له‌‌تێك له‌‌جه‌‌سته‌‌و په‌‌نجه‌‌و نینۆك‌و‬ ‫رووخ��س��ارو پێست‌و ره‌‌گ��ه‌‌ك��ان نرخیان نییه‌‌‪ .‬ل��ه‌‌و واڵتانه‌ی‬ ‫كه‌‌قوربانی مینیان هه‌‌یه‌‪‌ ،‬رێكخراوه‌‌یه‌‌كی تایبه‌‌ت پاره‌‌ی‬ ‫ئه‌‌و ئه‌‌ندامانه‌‌یان‌و ده‌‌رمانكردنی برینه‌‌كان ده‌‌داته‌‌و‌ه ‌به‌‌خودی‬ ‫پرۆسه تاقه‌‌ت‬ ‫‌‌‬ ‫كه‌‌سه‌‌كان یان بنه‌‌ماڵه‌‌كانیان‪ ،‬به‌‌اڵم زۆرجار ئه‌‌و‬ ‫پروكێنه‌‌‪ .‬به‌‌پێی ئاماره‌‌كان هه‌‌ر ئێستا چه‌‌ند ملیۆن مین‬ ‫سنووره به‌‌رباڵوه‌‌كانی ئێران‌و عێراق ئاماده‌‌و له‌‌ژێر‬ ‫‌‌‬ ‫له‌‌سه‌‌ر‬ ‫خاكدایه‌‌‪ .‬هیچ نه‌‌خشه‌‌یه‌‌كیش به‌‌ده‌‌سته‌‌و‌ه ‌نیی ‌ه ‌كه‌‌شوێنی‬ ‫دان��ان��ی ئ��ه‌‌و م��اد‌ه ‌مه‌‌رگهێنه‌‌رانه‌‌نیشان ب���دات‪ ،‬ك��اره‌‌س��ات‬ ‫ئه‌‌وه‌‌ی ‌ه‌كه‌‌مین جێگۆڕكێ ده‌‌كه‌‌ن‌و له‌‌شوێنی خۆیان دێنه‌‌ده‌‌رو‬ ‫مینه‬ ‫‌‌‬ ‫�اره‬ ‫جوڵه‌ده‌‌كه‌‌ن‪ .‬ده‌‌توانن بیهێننه‌‌ به‌‌رچاو كه‌‌ئه‌‌و ژم� ‌‌‬ ‫ده‌‌ت��وان��ێ جه‌‌سته‌‌ی چه‌‌ند م��رۆڤ بكات به‌‌چه‌‌ند ملیۆن‬ ‫پارچه‌‌و له‌‌ت‌و پچڕپچڕی بكات؟‬