Destur_54

‫‪54‬‬ ‫چوارشه‌ممه‬

‫‪2010/10/20‬‬ ‫(‪ )20‬الپه‌ڕ‌ه‬ ‫نرخ (‪ )1000‬دیناره‬ ‫رۆژنامه‌یه‌کی سياسى گشتییه‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ کۆمپانیای سولى تێلیگراف ده‌ریده‌کات‬

‫زمان ‌ی كرمانج ‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاست (سۆرانی‌)‪،‬‬ ‫زمان ‌ی ده‌ستوورییه‌‬

‫‪17‬‬

‫‪w w w. d e s t u r. n e t‬‬

‫ش���ه‌ڕی راگ�ه‌ی��ان��دن��ی پ��ارت �ی‌و ئ��ێ��ران ده‌ستیپێكرد‬ ‫پ��ارت��ی‪ :‬ئ��ێ��ران ب��ه‌ب�ه‌رن��ام�ه‌ دژای�ه‌ت��ی��م��ان ده‌ك��ات‬ ‫كاروخ نامیق‬ ‫چه‌ند هه‌فته‌یه‌كه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان‬ ‫پارتی‌و حكومه‌تی ئێران ئاڵۆزی تێكه‌وتووه‌‌و‬ ‫شه‌ڕێكی گه‌رمی راگه‌یاندنیان ده‌ستپێكردووه‌‪.‬‬ ‫پارتی ئێران به‌شێواندنی مێژووی حیزبه‌كه‌ی‌و‬ ‫مسته‌فا بارزانی تۆمه‌تبار ده‌كات‌و ئێرانیش‬ ‫پارتی به‌بوونی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كات‪.‬‬ ‫م����اوه‌ی چ �ه‌ن��د رۆژێ��ك��ه‌ ت���ۆڕی‌ ه �ه‌واڵ �ی‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی ك��ۆم��اری ئیسالمی ئ��ێ��ران‪،‬‬ ‫زنجیره‌یه‌ك به‌رنامه‌ی‌ سیاسی له‌سه‌ر پارتی‌و‬ ‫ژیانی مسته‌فا بارزانی باڵوده‌كاته‌وه‌و مه‌ال‬ ‫مسته‌فا به‌بوونی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و زنجیره‌ ب�ه‌رن��ام�ه‌ سیاسییه‌ پارتی‬ ‫ت���وڕه‌ك���ردووه‌‌و چ�ه‌ن��د رۆژێ��ك �ه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانیانه‌وه‌ به‌توندی وه‌اڵمی ئێران‬ ‫ده‌ده‌ن����ه‌وه‌‌و به‌مه‌ترسی بۆ س �ه‌ر هه‌رێم‌و‬ ‫عێراقی داده‌نێن‪.‬‬

‫محه‌مه‌دی‌ م �ه‌ال ق��ادر ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی پارتی‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور‪،‬‬ ‫وتی‌“ئه‌وه‌ی ئێران ده‌یكات سیاسه‌تێكه‌ دژی‌‬ ‫پارتی‌ كه‌ده‌یه‌وێت مێژووی‌ پارتی‌ بشێوێنێت‪،‬‬ ‫راگه‌یاندن له‌ئێران ئاراسته‌ده‌كرێت‌و له‌ژێر‬ ‫كۆنتڕۆڵی‌ حكومه‌تدان‪ ،‬بۆیه‌ به‌به‌رنامه‌‬ ‫دژایه‌تیی‌ پارتی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێت مێژووی‌‬ ‫بارزانی‌ بشێوێنن”‪.‬‬ ‫به‌پێی وت��ه‌ی‌ محه‌مه‌دی م �ه‌ال ق��ادر بێت‬ ‫چه‌ندانجار كادرانی راگه‌یاندنی حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫ویستوویانه‌ وه‌اڵمی ئێران بده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی پ��ارت��ی رێ��گ�ه‌ی‌ ن���ه‌داوه‌‪.‬‬ ‫وت��ی‌“ب��ه‌اڵم ئ�ه‌م��ج��اره‌ رێ��گ�ه‌ی��ان پ��ێ��دراوه‌‬ ‫وه‌اڵمبده‌نه‌وه‌”‪.‬‬ ‫له‌م رۆژان�ه‌دا كه‌ناڵی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ شه‌رقییه‌‬ ‫له‌زاری‌ رۆژنامه‌ی‌ زه‌مانه‌وه‌ باڵویكردووه‌ته‌وه‌‬ ‫ئ��ێ��ران ل��ه‌ك��ه‌رك��وك‌و ه�ه‌ول��ێ��ر ته‌قینه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌دات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ هه‌واڵه‌كه‌ی‌ ئه‌و رۆژنامه‌یه‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران چه‌ندان ئه‌ندامی‌ ئه‌نسارو‬ ‫ئیسالمی‌ له‌زیندانه‌كانیدا ئازادكردووه‌‪ ،‬به‌و‬

‫مه‌رجه‌ی‌ له‌شاره‌كانی‌ كه‌ركوك‌و هه‌ولێر كاری‌‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌‌و ئاژاوه‌گێڕی‌ ئه‌نجامبده‌ن‪.‬‬ ‫زاگ���رۆس خ��وس��ره‌وی‌ چ��اودێ��ری‌ سیاسی‌‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫ح��ك��وم�ه‌ت�ی‌ ه��ه‌رێ��م پ��ێ��ك��ه��ات��ووه‌ ئ��ێ��ران‬ ‫ویستوویه‌تی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ به‌رسه‌ردا هه‌بێت‪،‬‬ ‫وت�ی‌ “به‌تایبه‌ت دوای‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫به‌عس له‌كوردستان نه‌ما‪ ،‬ئێران نیگه‌رانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بوون به‌هه‌رشێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت نفوزی‌ خۆیان له‌كوردستان‬ ‫زۆربكه‌ن‌و ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا بگرن”‪.‬‬ ‫خ����وس����ره‌وی ده‌ڵ���ێ���ت ل���ه‌ب���ه‌رئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردستان ئێستا رووب��ه‌ڕووی‌ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬رووی‌ له‌دنیایه‌كی‌‬ ‫ئازداكردووه‌‪ ،‬به‌ره‌سمی‌ بانگده‌كرێن بۆ واڵتان‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ ئێرانیان نیگه‌رانكردووه‌‪.‬‬ ‫خوسره‌وی‌ ده‌ڵێت ئێران به‌نیازه‌ ته‌قینه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫مه‌هاباد بخاته‌ ئه‌تۆی‌ پارتی‌‪.‬‬ ‫درێژه‌ی‌راپۆرته‌که‬ ‫له‌الپه‌ره‪ ‌16‬دا بخوێنه‌ره‌وه‌‬

‫ژنێك ‪ 5‬منداڵ له‌مێرده‌كه‌ ‌ی ده‌كڕێته‌وه‌ ب�����ۆ ف����ش����ار خ���س���ت���ن���ه‌س���ه‌ر ی����ه‌ك����ێ����ت����ی‌و پ����ارت����ی‪،‬‬ ‫رێبوار جه‌الل له‌هه‌ولێر‬ ‫منیشه‌كانمناچاركڕییهپار‌وهه‌م‌“‪.‬له‌خزمه‌كانم كۆكرده‌وه‌‌و گ���������������ۆڕان پ������ه‌ن������ا ب��������ۆ ئ�����ه‌م�����ری�����ك�����ا ده‌ب����������ات‬ ‫منداڵ‬ ‫ژنێكی دانیشتووی ش��اری هه‌ولێر‪ ،‬دوای‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی‌ مێرده‌كه‌ی‌ ژنێكی تر به‌دزییه‌و‌ه‬ ‫ده‌هێنێت‌و دواتر داوای منداڵه‌كانی لێده‌كات‪،‬‬ ‫ژنه‌كه‌ ناچار ده‌بێت هه‌ر پێنج منداڵه‌كه‌‬ ‫له‌مێرده‌كه‌ی‌ بكڕێته‌وه‌ به‌بڕی دوو ملیۆن‬ ‫دینار‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ كه‌ له‌ترسی مێرده‌كه‌ی‌و براكانی‬ ‫خ��ۆی به‌به‌هار ناساند‪ ،‬وت�ی‌ “مێرده‌كه‌م‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی‌ به‌دزییه‌وه‌ ژنێكی تری هێنا‪،‬‬ ‫كه‌گه‌ڕایه‌وه‌ پێیوتم یان ده‌بێت منداڵه‌كانم‬ ‫بده‌یتێ یان ده‌بێت ‪ 2‬ملیۆن دینارم بده‌یتێ‌‪،‬‬

‫به‌هار كه‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 39‬ساڵه‌‌و ژنی‌ ماڵه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪‌1986‬و له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 15‬ساڵیدا شووی‬ ‫به‌محه‌مه‌د كردووه‌‪ ،‬هه‌ردووكیان له‌خێزانێكی‬ ‫هه‌ژار په‌روه‌رده‌بوون‪.‬‬ ‫به‌هار ده‌ڵێت هیچ كێشه‌یه‌كمان نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم محه‌مه‌د ‪ 4‬مانگ له‌مه‌وبه‌ر به‌بیانووی‌‬ ‫كاركردن سه‌فه‌ری‌ به‌غدادی‌ كردووه‌و تا ‪2‬‬ ‫مانگ نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ماڵ‪ ،‬دواتر پێیوتووه‌‬ ‫ژنی تری هێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌الپه‌ڕه‌ی (‪ )7‬به‌دواداچوونه‌كه‌ بخوێنه‌وه‌‪.‬‬

‫د‪ .‬نور ‌ی تاڵه‌بانی‌‪ :‬ده‌سته‌كه‌ی‌ هه‌رێم رۆڵێك ‌ی‬ ‫نابێت له‌سازدانی‌ هه‌ڵبژاردن له‌ناوچ ‌ه دابڕاوه‌كاندا‬ ‫‪3‬‬

‫فه‌رمان ره‌شاد له‌هه‌ولێر‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی ئ��اگ��ادار له‌نێو بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان به‌ ده‌ستووری ڕایگه‌یاند بۆ فشارخستنه‌‬ ‫س �ه‌ر پ��ارت �ی‌و یه‌كێتی ل�ه‌س�ه‌ر چۆنیه‌تیی‌‬ ‫دروستكردنی‌ ده‌سته‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی‌ ئازادیی‌ ڕاده‌بڕین په‌یوه‌ندیان‬ ‫به‌باڵیۆزی ئه‌مریكا له‌عێراق كردووه‌‪.‬‬ ‫س��ه‌رچ��اوه‌ك��ه‌ ده‌ڵ��ێ��ت وه‌ف���ده‌ك���ه‌ی گ��ۆڕان‬ ‫به‌ئه‌مریكیه‌كانیان ڕاگ�ه‌ی��ان��دووه‌ بارودۆخی‬ ‫سیاسی هه‌رێم له‌ژێر سایه‌ی پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫به‌ئاراسته‌یه‌كی ترسناك ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ به‌گوێره‌ی زانیاریی سه‌رچاوه‌كه‌ وه‌فده‌كه‌ی‬ ‫گۆڕان داوایان له‌ئه‌مریكییه‌كان كردووه‌ فشار‬ ‫بخه‌نه‌ سه‌ر پارتی‌و یه‌كێتی‪ ،‬تا ده‌سته‌ی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم به‌ته‌وافقی سه‌رجه‌م‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان بێت به‌بێ موحساسه‌سه‌و‬

‫كه‌سانی پرۆفیشناڵ بن‪ ،‬هه‌روه‌ها داوایانكردووه‌ ئه‌و كۆبوونه‌وه‌ی نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ‬ ‫دوو حیزبه‌كه‌ ناچاربكه‌ن تا پرۆژه‌ی چاكسازی ئۆپۆزسیۆن ده‌ره‌نجامی فشاری ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫له‌هه‌رێم بچێته‌ قۆناغی جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بووه‌ بۆ رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا وه‌فده‌كه‌ی‌ گۆڕان محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم وته‌بێژی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌باڵیۆزی‌ ئه‌مریكایان له‌عێراق وتووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر گ��ۆڕان كۆبوونه‌وه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌كه‌یانی له‌گه‌ڵ‬ ‫دامه‌زراندی ده‌سته‌ی هه‌ڵبژاردن به‌و شێوه‌یه‌ ئه‌مریكییه‌كان پشتڕاستكرده‌وه‌‌و له‌لێدوانێكدا‬ ‫بێت كه‌ پارتی‌و یه‌كێتی نه‌خشه‌یان بۆ كێشاوه‌‪ ،‬بۆ ده‌ستوور رایگه‌یاند “ئێمه‌ كۆبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وا سیستمی دیموكراتی له‌هه‌رێم ده‌پوكێته‌وه‌و به‌رده‌واممان له‌گه‌ڵ ئه‌مریكییه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ پێویستییه‌ك بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردن داوامان نه‌كردووه‌ فشار له‌سه‌ر پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫له‌هه‌رێم نامێنێت‪.‬‬ ‫بكه‌ن له‌باره‌ی‌ چۆنیه‌تی‌ دروستكردنی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫ب��ه‌گ��وێ��ره‌ی ئ���ه‌و س���ه‌رچ���اوه‌ی���ه‌ی گ���ۆڕان هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ هه‌رێم”‪.‬‬ ‫باڵیۆزی ئه‌مریكا رایگه‌یاندووه‌ ئ �ه‌وان زۆر محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حیم وتی‌“ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫به‌ته‌نگ پاراستنی دیموكراسین له‌هه‌رێمدا‪ ،‬رای‌ ه �ه‌م��وو الی�ه‌ك��ی��ان پ��رس��ی��وه‌ ل �ه‌ب��اره‌ی‌‬ ‫به‌ڵێنی ئ �ه‌وه‌ی��ان ب �ه‌گ��ۆڕان داوه‌ كه‌ فشار چۆنیه‌تی‌ دروستكردنی‌ ئه‌و ده‌سته‌یه‌وه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫بخه‌نه‌ پارتی‌و یه‌كێتی بۆ ئه‌وه‌ی ده‌سته‌ی چوارچێوه‌یه‌شدا رای‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیان‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم به‌ته‌وافقی سه‌رجه‌م پ��رس��ی��وه‌‌و ئێمه‌ش س��ه‌رن��ج‌و تێبینه‌كانی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان دروستبكرێت‪ .‬به‌گوێره‌ی زانیاری خۆمانمان پێڕاگه‌یاندوون”‪.‬‬

‫"ئ�����������ه‌گ�����������ه‌ر پ������������������رۆژ‌ه ی���������اس���������ا ‌ی ه���������ه‌ڵ���������ب���������ژاردن���������ه‌ك���������ان ت�����ێ�����پ�����ه‌ڕێ�����ن�����رێ�����ت‪،‬‬ ‫ل����������ه‌ف����������راك����������س����������ی����������ۆن����������ه‌ك����������ه‌ ‌ی ب����������������ه‌غ����������������داد ده‌ك���������ش���������ێ���������ی���������ن���������ه‌وه‌"‬

‫م�����ه‌ح�����م�����ود م������ح������ه‌م������ه‌د‪ :‬گ�����ه‌ن�����ج�����ان خ����ۆی����ان‬ ‫ل���ه‌ب���ازن���ه‌ك���ه‌ی ن��ێ��چ��ی��رڤ��ان ب���ارزان���ی���دا ده‌ب��ی��ن��ن �ه‌وه‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ده‌ستوور‬

‫مه‌حمود محه‌مه‌د ئ�ه‌ن��دام�ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ده‌ستووردا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌دات له‌ناو پارتیشدا بیربۆچوونی‌ جیاواز‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌تری‌ مه‌سعود بارزانی‌ كۆی‌‬ ‫كردوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬بڕوایوایه‌ كۆنگره‌ هاوسه‌نگی‌‬ ‫ل�ه‌ن��ێ��وان ه��ه‌ر دوو ره‌وت���ی‌ گه‌نجان و‬ ‫به‌ته‌مه‌نه‌كان ده‌پارێزێت‪.‬‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د وتی‌ “ئێمه‌ خۆمان‬ ‫ده‌ڵێین بیر‌وبۆچوونی‌ جیاواز له‌ناو‬ ‫پارتیدا زۆره‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ به‌شێوازێك‬ ‫بیرده‌كه‌نه‌وه‌ له‌بواره‌كانی‌‬ ‫سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ئ���اب���ووری‌‌و ف �ه‌ل��س �ه‌ف �ی‌‌و ئ��ه‌وان��ه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ش به‌هه‌مان شێوه‌ به‌شێوازێكی‌‬ ‫دیكه‌ بیر ده‌ك �ه‌ن �ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چه‌ترێك ه �ه‌م��وو ئێمه‌ی‌‬ ‫كۆكردووه‌ته‌وه‌ كه‌ سه‌رۆك‬ ‫بارزانییه‌”‪.‬‬

‫مه‌حمود محه‌مه‌د ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌و دوو‬ ‫ره‌وته‌ جیاوازه‌ كرد كه‌ ناو پارتیدا هه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت هه‌ردوو ڕه‌وته‌كه‌ له‌هه‌ڵبژاردن بۆ‬ ‫نوێنه‌رانی‌ كۆنگره‌ سه‌ركه‌وتوون‪ ،‬وتی‌ “له‌‬ ‫زۆر شوێن گه‌نجه‌ تازه‌ پێگه‌یشتووه‌كان‬ ‫س �ه‌رك �ه‌وت �ن‌و ده‌ن��گ �ی‌ ب���اش‌و متمانه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكیان به‌ده‌ستهێناوه‌”‪.‬‬ ‫ی نێچیرڤان‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ب �ه‌ه��ۆی‌ پشتیوان ‌‬ ‫ب��ارزان�ی‌ له‌گه‌نجان‪ ،‬هه‌موو گه‌نجانیش‬ ‫خۆیان له‌و بازنه‌یه‌دا ده‌بیننه‌وه‌‬ ‫ی لێده‌كات‪.‬‬ ‫كه‌ ئه‌و پشتیوان ‌‬ ‫وت���ی‌ “ه������ه‌ردوو الی �ه‌ن �ه‌‬ ‫وات���ه‌ ب �ه‌ت �ه‌م �ه‌ن‌و خ��اوه‌ن‬ ‫ئ���ه‌زم���وون���ه‌ك���ان ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫الو‌و ت��ازه‌ پێگه‌یشتووان‪،‬‬ ‫ب���ه‌ش���ێ���وازێ���ك���ی‌ ن��وێ‌‬ ‫ده‌ی���ان���ه‌وێ���ت‬ ‫ئیشبكه ‌ن‬ ‫و ك��ۆك��ن‬ ‫ل����ه‌گ����ه‌ڵ‬ ‫یه‌ك”‪ .‬‬

‫له‌باره‌ی‌ رێكه‌وتننامه‌ی‌ ستراتیژییه‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د ده‌ڵێت چۆن ئه‌و كات‬ ‫به‌ستنی‌ رێكه‌وتننامه‌كه‌ پێویست بوو‪،‬‬ ‫ئێستاش پاراستن‌و مانه‌وه‌ی‌ پێویسته‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێت كۆنگره‌ ناتوانێت رێكه‌وتنامه‌كه‌‬ ‫بگۆڕێت یان هه‌ڵیبوه‌شێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گ��ف��ت��وگ��ۆی‌ ل���ه‌ب���اره‌وه‌ ده‌ك���رێ���ت‪ .‬وت�ی‌‬ ‫“زۆرینه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ پارتی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫رێكه‌وتننامه‌ ستراتیژییه‌كه‌ بمێنێت”‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ی‌ ب�ه‌وه‌ش��دا كه‌یه‌كێتی‌ و پارتی‌‬ ‫رێكه‌وتوون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ هه‌ر الیه‌ك به‌بێ‬ ‫پرس رای‌ ئه‌وی‌ تر رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ هیچ‬ ‫الیه‌نێك نه‌كات‪ .‬وتی‌ “نابێت نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌گۆڕان له‌سه‌ر حسابی‌ پارتی‌‬ ‫بێت”‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ سه‌پاندنی‌ مه‌رج به‌سه‌ر یه‌كێتیدا‪،‬‬ ‫ن��اوب��راو ده‌ڵێت هه‌موو ئ�ه‌و پۆستانه‌ی‌‬ ‫دابه‌شكراون به‌ڕاوێژو ڕه‌زامه‌ندی‌ هه‌ردووال‬ ‫بووه‌‪ ،‬وتیشی‌ “دانه‌نانی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم په‌یوه‌ندی‌ به‌هه‌ندێك ڕای‌ ناو پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌ هه‌یه”‪.‬‬

‫ن �ه‌وه‌ ‌ی دوا ‌ی راپه‌ڕین‬ ‫گ���ه‌ی���ش���ت��� ‌ه زان����ك����ۆ‬ ‫‪13‬‬

‫به‌ به‌ڵێنی ده‌رپه‌ڕاندنی ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫مالیكی پشتگیری ئێران‌و سوریاو‬ ‫حیزبوڵاڵی به‌ده‌ستهێناوه‌‬ ‫‪15‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫د‪ .‬نور ‌ی تاڵه‌بانی‌‪ :‬ده‌سته‌كه‌ی‌ هه‌رێم رۆڵێك ‌ی‬ ‫نابێت له‌سازدان ‌ی هه‌ڵبژاردن له‌ناوچ ‌ه دابڕاوه‌كاندا‬ ‫فه‌رمان ره‌شاد‬ ‫د‪ .‬نوری‌ تاڵه‌بانی‌ پسپۆڕی‌ بواری‌ یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستووریی‌‪ ،‬ده‌ڵێت پێكهێنانی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ هه‌رێم گرنگه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ده‌سته‌كه‌ كه‌سانی‌ بێالیه‌ن‌و‬ ‫پڕۆفیشناڵ بن‪ ،‬نه‌ك سه‌ر به‌حیزبه‌كان‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند ده‌سته‌كه‌ ناتوانێت هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كاندا ئه‌نجامبدات‪.‬‬ ‫د‪ .‬نوری‌ تاڵه‌بانی‌ ده‌ڵێت دروستكردنی‌‬ ‫ده‌سته‌كه‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌ستووری‌ عێراق‌و‬ ‫یاسای ژماره‌ ‪11‬ی‌ ساڵی‌ ‪ 2007‬كۆمیسیۆنی‌‬ ‫ب���ااڵی‌ س��ه‌رب��ه‌خ��ۆی‌ ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن �ه‌ك��ان‬ ‫له‌عێراق نییه‌‪ .‬ل �ه‌پ��رۆژه‌ی‌ ده‌س��ت��ووری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ئاماژه‌ به‌دامه‌زراندنی‌‬ ‫كۆمیسیۆنێك بۆ هه‌ڵبژاردن كراوه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ن���وری‌ ت��اڵ�ه‌ب��ان�ی‌ وت��ی‌ “پێویسته‌‬ ‫دام��ه‌زراوه‌ی��ه‌ك��ی‌ ب��ێ�لای�ه‌ن‌و پڕۆفشناڵ‬ ‫بێت‌و كاره‌كانی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ شه‌فافانه‌‬ ‫ئه‌نجامبدات‪ ،‬چاكتره‌ ناوی‌ كاندیدكراوه‌كان‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ن ل��ی��ژن�ه‌ی پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��داری‌ ناو‬ ‫پ��ه‌رل��ه‌م��ان��ه‌وه‌ ده‌س��ت��ن��ی��ش��ان بكرێن‪،‬‬ ‫ی��ان له‌الیه‌ن لیژنه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌یاساكه‌دا دیاریبكرێت‪ ،‬ب�ه‌و شێوه‌یه‌‬ ‫هه‌موو فراكسیۆنه‌كانی‌ په‌رله‌مان به‌شداری‌‬

‫له‌ده‌ستنیشانكردنیان ده‌كه‌ن”‪.‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌ ده‌ڵێت باشتره‌ ژماره‌ی‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كۆمیسیۆنه‌ له‌حه‌وت ئه‌ندام زیاتر نه‌بن‪،‬‬ ‫بڕوایوایه‌ زۆربوونی‌ ئه‌ندامان ده‌بێته‌هۆی‌‬ ‫ئاڵۆزبوونی‌ ك��اره‌ك��ان�ی‌‪ ،‬دابه‌شكردنی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ به‌سه‌ر الیه‌نه‌ سیاسییه‌كاندا‬ ‫ده‌بێته‌هۆی‌ سه‌رنه‌كه‌وتنی‌ كۆمیسیۆنه‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا تاڵه‌بانی‌ پێیوایه‌ هێشتا‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان یاسای‌ گرنگتری‌‬ ‫له‌به‌رده‌ستدایه‌و ده‌ب��وای�ه‌ پێشتر ئه‌و‬

‫یاسایه‌یان په‌سه‌ندبكردایه‌ وتی‌ “پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پ�ه‌ی��ڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ په‌رله‌مان ده‌مێكه‌‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ن خولی‌ دووه‌م���ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ئاماده‌كراوه‌‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌میشی‌ بۆ‬ ‫كراوه”‪.‬‬ ‫د‪ .‬نوری‌ تاڵه‌بانی‌ ده‌ڵێت به‌شی‌ زۆری‌‬ ‫یاساكان ب �ه‌زۆری��ن �ه‌ی‌ ده‌ن��گ له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ په‌سه‌ندده‌كرێن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫یاسایانه‌ی‌ گرنگی‌ تایبه‌تیان هه‌یه‌‪ ،‬چاكتره‌‬ ‫به‌ده‌نگی‌ دوو له‌سه‌ر سێی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫په‌رله‌مان په‌سه‌ندبكرێن‪ .‬ده‌ستووری‌‬ ‫ع��ێ��راق له‌چه‌ند م��ادده‌ی �ه‌ك��دا مه‌رجی‌‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ دوو له‌سه‌ر سێ‪ ،‬یان زیاتر‬ ‫له‌و رێژه‌یه‌ی‌ دان��اوه‌ بۆ په‌سه‌ندكردنی‌‬ ‫چه‌ند یاسا یان بڕیارێك‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ بۆ‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ یاسای كۆمیسیۆنی‌ بااڵی‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ئه‌و مه‌رجه‌ی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫تێدا نییه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ الیه‌نه‌ نێگه‌تیڤه‌كانی‌ ده‌سته‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫د‪ .‬نوری‌ وتی‌ “ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ عێراق‌و ئه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌ی‌‬ ‫ل �ه‌ن��اوچ �ه‌ داب��ڕاوه‌ك��ان��ی ك��وردس��ت��ان��دا‬ ‫س��ازده‌ك��رێ��ن‪ ،‬ل��ه‌الی��ه‌ن كۆمیسیۆنی‌‬ ‫ع��ێ��راق��ی �ه‌وه‌ ده‌ك���رێ���ن‪ ،‬كۆمیسیۆنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ هه‌رێم هیچ رۆڵێكی‌ نابێت‬ ‫له‌سازدانی‌ ئه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌”‪.‬‬

‫ی����ه‌ك����گ����رت����وو دوای ق������ه‌ره‌ب������ووك������ردن������ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ل���ه‌الی���ه‌ن پ��ارت��ی��ی �ه‌وه‌‪ :‬ب��ك��وژه‌ك��ان��م��ان ده‌ی��ه‌وێ��ت‬ ‫كاوه‌ دۆسكی‌ له‌دهۆك‬ ‫غازی‌ سه‌عید لێپرسراوی‌ مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫سێی‌ یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌ كوردستان‬ ‫له‌دهۆك‪ ،‬له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ده‌ستووردا‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ق���ه‌ره‌ب���ووك���ردن���ه‌وه‌ی‌ خێزانی‌‬ ‫قوربانییه‌كانی‌ روو‌داوه‌ك�ه‌ی‌ ساڵی‌ ‪2005‬ی‌‬ ‫ده��ۆك ل�ه‌الی�ه‌ن پارتییه‌وه‌ نابێته‌ هۆی‌‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتوو له‌ده‌سه‌اڵت‌و وتی‌‬ ‫چونكه‌ هێشتا بكوژه‌كان ماون‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند هه‌فته‌ی‌ رابردوودا‪ ،‬پارتی له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‪ ،‬جێگری سه‌رۆكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانه‌وه‌ قه‌ره‌بووی‌ خێزانی‌‬ ‫قوربانیانی‌ رووداوه‌كه‌ی‌ ‪ 2005\12\6‬دهۆكی‌‬ ‫كرده‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن الیه‌نگرانی پارتییه‌وه‌‬ ‫هێرشكرایه‌ سه‌ر بنكه‌و باره‌گاكانی ئه‌و‬ ‫حیزبه‌‪.‬‬ ‫غازی‌ سه‌عید لێپرسراوی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سێی‌‬ ‫یه‌كگرتووی‌ ئیسالمیی‌ كوردستان له‌دهۆك‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور وتی‌ “به‌ڕێز‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ خسته‌ئه‌ستۆی‌‬

‫خۆی‌و وارسی شه‌هیده‌كانی قه‌ره‌بووكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ جێگه‌ی‌ سوپاسه‌ بۆ سه‌ركردایه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سوڵحی‌ ئه‌وان‌و بكوژه‌كان نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بكوژه‌كان تا ئێستا ئاشكرا‬ ‫نه‌بوون بۆ پۆلیس‌و دادگا”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌ “ئه‌م قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌یه‌ش‬

‫داواده‌كرێت بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمی‬ ‫باره‌گای هه‌ڵه‌بجه‌ چۆڵبكات‬ ‫كامه‌ران كه‌ریم له‌شاره‌زوور‬ ‫ی‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئ��اگ��ادار له‌مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌ی‌ ئیسالم ‌‬ ‫یه‌كی‌ رێكخستن ‌‬ ‫كوردستان رایگه‌یاند بۆ جارێكی تر‬ ‫ی پۆلیسی هه‌ڵه‌بجه‌و‌ه‬ ‫دادگ��ا له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫داوای لێكۆڵینه‌و‌ه له‌باره‌گای مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ‌‬ ‫به‌بیانووی ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و باره‌گای ‌ه موڵكی‬ ‫وه‌زاره‌تی ته‌ندروستییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌ن��وه‌ر عه‌نه‌بی‌ ئ�ه‌ن��دام�ی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫سیاسیی‌ ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌لێدوانێكیدا ب��ۆ ده‌س��ت��وور‪ ،‬وت ‌‬ ‫“ئ�ه‌وه‌ یه‌كه‌م جار نییه‌ ته‌بلیغمان بۆ‬ ‫بێت له‌باره‌ی‌ ئه‌و باره‌گایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫خه‌ڵكانێكی‌ ن��اح �ه‌زی‌ ب��زووت��ن �ه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫ی ئه‌و بینای ‌ه حكومه‌ت‬ ‫ده‌ڵێن كاتی‌ خۆ ‌‬ ‫كردوویه‌تییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ وه‌اڵممان‬ ‫ی‬ ‫الیه‌و شایه‌تمان هه‌یه‌ كاتی‌ خۆی‌ پاره‌ ‌‬ ‫ئه‌رزه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ داومانه”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌ “ئه‌و قه‌زیه‌ی ‌ه له‌پۆلیس‬ ‫ی‬ ‫چ��اره‌س��ه‌ر ن��ه‌ب��ووه‌‪ ،‬ئێمه‌ نوێنه‌ر ‌‬ ‫یاسایی‌ خۆمان ده‌نێرین بۆ پۆلیس بۆ‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌“‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ چه‌ند ناڕه‌زایی‌و سكااڵیه‌ك‬ ‫ل����ه‌دژی ب���زووت���ن���ه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‬ ‫به‌رزده‌كرێنه‌وه‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌و باره‌گایه‌ی‌‬ ‫كه‌مه‌ڵبه‌ندی حیزبه‌كه‌یه‌تی له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬

‫به‌بیانووی ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و باره‌گایه‌ موڵكی‬ ‫حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌تی ته‌ندروستییه‌‪.‬‬ ‫گ��ۆران ئه‌دهه‌م قایمقامی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌س��ت��وور‪ ،‬وتی‌‬ ‫“ئێمه‌ بیستوومانه‌ ئه‌وراقێكی‌ وه‌ها‬ ‫جوڵێنراوه‌ زیاتر له‌دادگایه‌و په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ئێمه‌وه‌ نییه‌“‪.‬‬ ‫عه‌قید ئه‌نوه‌ر عومه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیسی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌دادگا داواكارییه‌كی‬ ‫پێشكه‌شكردووه‌‪ ،‬وه‌ك هه‌واڵده‌ر تا‬ ‫بزانرێت ئه‌و بینایه‌ی‌ كه‌مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫ی �ه‌ك �ی‌ ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی‌ ت��ی��ای�ه‌‪ ،‬هیی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ یان نا‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا وت�ی‌ “ئێمه‌ش ته‌بلیغمان‬ ‫ب��ۆ ن�����اردوون رۆژی‌ پێنجشه‌ممه‌‬ ‫ئاماده‌بوون‪ ،‬به‌اڵم دادوه‌ر مۆڵه‌ت بوو‬ ‫نه‌مانتوانی‌ ئیفاده‌یان لێوه‌ربگرین‪،‬‬ ‫چاوه‌ڕوانین هه‌ركاتێك ئاماده‌بوون‬ ‫ئه‌وكات ده‌زانین دادگ��ا چ بڕیارێك‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر چ��اره‌ن��ووس �ی‌ ئ��ه‌و بینایه‌‬ ‫ده‌دات”‪.‬‬ ‫ع��ادل ك�ه‌ری��م ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ شاره‌زوور وتی‌ “زیاتر‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ له‌دادگایه‌‪ ،‬داواشكراوه‌‬ ‫له‌ئێمه‌ روونكردنه‌وه‌ بنێرین‌و نوێنه‌ری‌‬ ‫خۆمانمان ن��اردووه‌و بڕیاری‌ كۆتایی‌‬ ‫له‌دادگایه”‪.‬‬

‫نابێته‌ هۆكارێك كه‌یه‌گكرتوو له‌حكومه‌ت‬ ‫نزیكبكاته‌وه‌‪ ،‬ئێستا ئێمه‌ گرێدراوین‬ ‫ب�ه‌ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ون�ه‌وه‌و ئۆپۆزیسیۆنین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‌ جه‌ماوه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌‬ ‫ب��وو ب �ه‌ش��داری‌ حكومه‌ت بكه‌ین‪ ،‬ئ�ه‌وا‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ئێمه‌ ئه‌و بڕیاره‌ ده‌دات”‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫وریا حه‌مه‌ تاهیر‬

‫ك�����ورد ده‌ت���وان���ێ���ت‬ ‫ناوچ ‌ه داب��ڕاوه‌ك��ان‬ ‫به‌یاسا بگه‌ڕێنێته‌وه‌‬

‫ما‬

‫وه‌ی����ه‌ك ل �ه‌م �ه‌وپ��ێ��ش ع��ارف‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رن���ووس���ه‌ر ‌‬ ‫ق���ورب���ان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسۆ پێشنیاز ‌‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچ ‌ه دابڕاوه‌كان ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫ك��رد ب��ۆ س�ه‌ره�ه‌رێ��م� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌چ���ه‌ك‌و دروس��ت��ك��ردن��ی‌ ئ�ه‌م��ر ‌‬ ‫واقیعێكی‌ نوێ و مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫دۆخه‌‌ نوێیه‌كه‌دا كه‌دێته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ره‌ن��گ��ه‌ زۆرب����� ‌هی‌ سیاسییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان ئه‌و بۆچوونه‌ به‌بۆچوونێك ‌‬ ‫ی‬ ‫“دڵگه‌رمانه” یان نامه‌نتیقی‌‌و شت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و بابه‌ته‌ بزانن‪ ،‬هه‌ر سه‌ركێشییه‌ك ‌‬ ‫له‌و جۆره‌ش ره‌تبكه‌نه‌وه‌ كه‌پێیانوای ‌ه‬ ‫ی ئێستایان‬ ‫ده‌سه‌اڵتداری‌‌و شكۆمه‌ند ‌‬ ‫بخات ‌ه مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب�����ه‌اڵم ئ���ه‌گ���ه‌ر ك��ه‌م��ێ��ك وردت����ر‬ ‫بیربكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ پێشنیازه‌ك ‌ه زۆر‬ ‫ی بێت‪ ،‬چۆن؟‬ ‫عه‌مه‌ل ‌‬ ‫ك��ات��ێ��ك ح��ك��وم �ه‌ت �ی‌ ه��ه‌رێ��م ی��ان‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫په‌رله‌مانی‌ هه‌رێم یان سه‌رۆك ‌‬ ‫بڕیارێك ده‌رده‌كه‌ن هێزی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ی له‌هه‌رێم‬ ‫ه �ه‌م��وو ئ��ه‌و ن��اوچ��ان �ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌میشه‌یی‬ ‫داب����ڕاون‌و ده‌س��ت��وور ‌‬ ‫ی بردووه‌‪،‬‬ ‫ی ناكۆكی‌ ناو ‌‬ ‫عێراق به‌جێ ‌‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫بخاته‌وه‌ سه‌رهه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌ن ‌ه به‌رهه‌ڵسته‌كانی حكومه‌ت ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬ئێران‪ ،‬توركیاو سوریان ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی ت��ری‌ عه‌ره‌بیش‬ ‫سعودییه‌و واڵتان ‌‬ ‫توڕه‌ ببن‪ ،‬به‌اڵم ئایا كاردانه‌وه‌كان‬ ‫چی ده‌بن‪.‬‬ ‫توركیا كه‌وادیاره‌ له‌هه‌موویان توڕه‌تره‌‪،‬‬ ‫ی بكات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێناچێت له‌شكركێش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بار ‌‬ ‫ی گیرۆده‌ ‌‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ جگ ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی خراپه‌‪ ،‬دۆزی‌ كوردیش‬ ‫ئابوورییه‌ك ‌‬ ‫ی بۆ هێناوه‌‪،‬‬ ‫ی گرتووه‌و تین ‌‬ ‫یه‌خه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1991‬به‌هۆ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌خۆنه‌گرتنی‌ كه‌متر له‌ملیۆنێك كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان ‌‬ ‫ع��ێ��راق�ه‌و‌ه‬ ‫هاندا ناوچه‌ی‌ ئ��ارام دروستبكات‪،‬‬ ‫ی شه‌ش‬ ‫ئێستا پێناچێت ت��اق�ه‌ت� ‌‬ ‫ملیۆن ك��وردی‌ هه‌بێت‪ .‬كه‌بێگومان‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ڕێك ‌‬ ‫له‌شكركێشییه‌كه‌شی‌ تووش ‌‬ ‫خوێناوی‌ یه‌كالكه‌ره‌و‌هی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ��ێ��ران‌و سوریاش ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ه�ه‌رچ� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مریكا‌وه‌ ن��ات��وان��ن له‌شكركێش ‌‬ ‫ی عێراقیش هێشتا‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬حكومه‌ت ‌‬ ‫ی نیی ‌ه به‌چه‌ك ملمالنێك ‌ه‬ ‫هێزی‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كۆتایی پێبهێنێت‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫جگ ‌ه ل��ه‌وه‌ی‌ بوونی‌ ئه‌مریكا رێگ ‌ه‬

‫له‌دۆخێكی‌ وا ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ده‌مێنێته‌و‌ه ئه‌مریكا‪ ،‬نازانرێت ئه‌و چۆن‬ ‫ب��ڕی��ارده‌دات‪ ،‬پێش ناچێت خ��ۆی‌ بكات‬ ‫به‌الیه‌ن له‌ملمالنێی‌ ناوخۆیی عێراقدا‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ زۆر ساده‌یه‌و دڵنیاشم‬ ‫ی‬ ‫زۆركه‌س به‌دڵگه‌رمانه‌و ره‌نگه‌ نه‌فامان ‌ه ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫دابنێن‪ .‬به‌اڵم من دیسان پێشنیازێك ‌‬ ‫بۆسه‌ر راكانی‌ كاك عارف زیادده‌كه‌م‪ ،‬به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌‪:‬‬ ‫وه‌فدی‌ دانوستاندنكاری‌ كوردستان له‌به‌غداد‬ ‫بیكه‌ن به‌مه‌رج كه‌ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫ی ‪ 6‬مانگدا سه‌رژمێری‌ نه‌كرد‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ئه‌وا هه‌موو ناوچ ‌ه دابڕاوه‌كان ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ژێر سه‌رپه‌رشتی‌‌و ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیدارییه‌و‌ه چ له‌ڕوو ‌‬ ‫هه‌رێمه‌و‌ه چ له‌ڕوو ‌‬ ‫ی مادده‌ك ‌ه‬ ‫جوگرافیه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌رمتربێت‪ ،‬ده‌توانن ئه‌وه‌شی‌ بۆ زیادبكه‌ن‪،‬‬ ‫ك �ه‌ئ �ه‌م خستنه‌سه‌رو سه‌رپه‌رشتیی ‌ه‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫ی دوو ساڵ ‌‬ ‫ده‌توانێت له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 140‬به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫خستنه‌سه‌ره‌دا مادده‌ ‌‬ ‫جێبه‌جێ بكات‪ ،‬ئه‌گه‌رنا خستنه‌سه‌ره‌ك ‌ه‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌و یه‌كجاره‌كی‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌م كار‌ه‬ ‫ی گرنگی‌ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫بۆ هۆكار ‌‬ ‫ئێستا دوو هۆكارن‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی �ه‌ك �ه‌م‪ :‬ك��ه‌وا ع���ه‌ره‌ب‌و توركمانه‌كان ‌‬ ‫ی پێكهێنانی‌ هێز ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ركوك داوا ‌‬ ‫ی یان عێراقی‌ بچێت ‌ه‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫یان هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ركوك‌و ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‪ ،‬ك ‌ه له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫وادا ئیتر كورد هیچی‌ پێناكرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك��ورده‌ك��ان�� ‌‬ ‫دووه‌م‪ :‬ك��ۆچ��ك��ردن�� ‌‬ ‫ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ناوچه‌دابڕاوه‌كان بۆ ناوچه‌كان ‌‬ ‫وه‌ك له‌دووزخورماتوو‪ ،‬جه‌له‌وال‪ ،‬مه‌نده‌لی‌‪،‬‬ ‫قه‌ره‌ته‌په‌و ناوچه‌كانی‌ تر ده‌یبینین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب �ه‌ب��ڕوای‌ من ئ �ه‌و بڕگه‌یه‌ له‌كارنام ‌ه ‌‬ ‫ح��ك��وم �ه‌ت��دا ج��ێ �ی‌ ب��ك��رێ��ت��ه‌وه‌‪ ،‬ئ��ه‌وا‬ ‫ی یاسایی ده‌به‌خشێته‌ ئه‌و‬ ‫سیمایه‌ك ‌‬ ‫كار‌هی‌ كه‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌هێز ناوچ ‌ه‬ ‫دابڕاوه‌كان یه‌كالییده‌كاته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی ‌ه له‌په‌رله‌مان ده‌نگ ‌‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫ده‌درێت‪ .‬ئه‌وكات ‌ه كوردستان له‌بر ‌‬ ‫ی ‪140‬‬ ‫ی م��ادده‌ ‌‬ ‫پاساو كه‌جێبه‌جێنه‌كردن ‌‬ ‫ئه‌وا دوو پاساوی‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫تكاده‌كه‌م كه‌سیاسییه‌كان‪ ،‬رۆشنبیران‌و‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌وانانی‌ كوردستان ئه‌م پێشنیاز‌ه ‌‬ ‫ی من بكه‌ن‬ ‫كاك ع��ارف‌و ئه‌و زیادكردنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گفتوگۆیه‌كی‌ جدی‌‪ ،‬بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌بابه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫بزانین ئاخۆ تا چه‌ند ئێم ‌ه ده‌توانین كارێك ‌‬ ‫له‌و شێوه‌ی ‌ه بكه‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا بزانین‬ ‫ی توانا‬ ‫ی ترمان چین؟ ته‌ماشا ‌‬ ‫به‌دیله‌كان ‌‬ ‫ی ك��ات‌و‬ ‫دیپلۆماسییه‌كان‪ ،‬تێپه‌ڕبوون ‌‬ ‫ی یاسا نابن‌و هێز‬ ‫ركابه‌ره‌كانمان كه‌پابه‌ند ‌‬ ‫بۆ یه‌كالییكردنه‌و‌ه به‌كارده‌هێنن‪ ،‬جا بۆ‬ ‫ی نه‌هێنین‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه به‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ��اخ��ۆ ده‌ت��وان��ی��ن ب�ه‌چ��اوه‌ڕوان��ی��ك��ردن� ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ته‌كانی‌ به‌غداد ببینین چۆن زۆرب ‌ه ‌‬ ‫هه‌ر‌ه زۆری‌ ئه‌و ناوچانه‌ له‌ده‌ستده‌ده‌ین‪.‬‬

‫داوا ‌ی ئاشكراكردن ‌ی لیست ‌ی ناوی دامه‌زراوان ‌ی‬ ‫زانكۆ‌و په‌یمانگاكان ده‌كرێت‬ ‫مه‌عاز فه‌رحان‬ ‫لیسته‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان داواده‌ك��ه‌ن ناوی لیستی‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌مساڵ له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫دامه‌زرێنراون‪ ،‬ئاشكرابكرێن‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫ب �ه‌وه‌ش��ده‌ك �ه‌ن كه‌ئه‌مساڵ خه‌ڵكی‬ ‫ته‌نیا له‌سه‌ر بنه‌مای پشتیوانی حیزبی‬ ‫دامه‌زرێنراون‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم بڕیاریدا ئه‌مساڵ‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 11‬ه���ه‌زار ل �ه‌ده‌رچ��ووان �ی‌‬ ‫زانكۆ‌و په‌یمانگاكان دابمه‌زرێنێت‪،‬‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنیش جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن���ه‌وه‌ ك �ه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئ���اگ���اداری‌ ش��ێ��وازی‌ دام��ه‌زران��دن��ی‌‬ ‫ئ��ه‌و ی��ان��زه‌ ه���ه‌زار ده‌رچ����ووه‌ نین‌و‬ ‫به‌دواداچوونیشیان بۆ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌اڵمنه‌دراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫بیالل سلێمان ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان له‌فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ وتی‌ “ن�ه‌ك هه‌ر یه‌كسانی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو دامه‌زراندن له‌كوردستاندا‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ك �ه‌ ك �ه‌الی �ه‌ن �ی‌ حیزبی‌‬ ‫ره‌چ��اوده‌ك��رێ��ت‪ ،‬حساب ب��ۆ ح� ‌هق‌و‬

‫ن��اح�� ‌هق‌و ئ��ه‌ول��ه‌وی��ی��ه‌ت ن��اك��رێ��ت‪،‬‬ ‫دام���ه‌زران���دن تائێستا به‌ته‌زكیه‌ی‌‬ ‫حیزبیه‌‌و ت�ه‌زك��ی�ه‌ش پێش هه‌موو‬ ‫شتێكه‌”‪.‬‬ ‫د‪ .‬جه‌عفه‌ر عه‌لی‌ ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‌و فێركردنی‌ بااڵ‌و توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا ك�ه‌ه�ه‌وڵ��ی��ان��داوه‌‬ ‫به‌دواداچوون بۆ مه‌سه‌له‌ی‌ دامه‌زراندن‬ ‫ب��ك��ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب�ه‌ه��ی��چ ش��ێ��وه‌ی�ه‌ك‬ ‫وه‌اڵمنه‌دراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬جه‌عفه‌ر وتی‌ “ئه‌وه‌ی‌ من ئاگادارم‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ موافه‌قه‌تی‌ ‪1500‬‬ ‫كه‌سی‌ بۆ كرابوو‪ ،‬له‌م ژماره‌یه‌ ئێمه‌‬ ‫به‌هیچ جۆرێك ئ��اگ��اداری‌ شێوازی‌‬ ‫دام��ه‌زران��دن��ه‌ك��ان ن��ی��ن‪ ،‬ت�ه‌ن��ان�ه‌ت‬ ‫ب �ه‌داوداچ��وون��ی��ش��م��ان ب��ۆ ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌وه‌ به‌نووسراوی‌‬ ‫فه‌رمی له‌مانگی‌ نۆوه‌ داوای‌ لیستی‌‬ ‫دامه‌زراندنمان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫وه‌اڵم نه‌دراوینه‌ته‌وه‌”‪.‬‬ ‫جه‌عفه‌ر عه‌لی‌ پێیوایه‌ مه‌حسوبیه‌ت‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رچ��اوده‌گ��ی��رێ��ت ل�ه‌م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ی‌‬ ‫دام���ه‌زران���دن���داو وت��ی‌ ب �ه‌ به‌ڵگه‌وه‌‬

‫ده‌یسه‌لمێنین له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌دا‬ ‫خه‌ڵك دامه‌زراوه‌ كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫مه‌رجی‌ دامه‌زراندنی‌ نه‌بووه‌‌و وتی‌ “جگه‌‬ ‫له‌مه‌حسوبیه‌ت‌و پشتیوانی‌ حیزبی‌ هیچ‬ ‫شتێكی‌ تری‌ تێدا نه‌بووه‌‪ ،‬تائێستا‬ ‫نه‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی��ران‌و نه‌وه‌زاره‌ته‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان نه‌یانتوانیوه‌ لیستی‌‬ ‫دامه‌زراندنه‌كان ئاشكرابكه‌ن”‪.‬‬ ‫بیالل سلێمان ده‌ڵێت به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ یه‌كێتی‌‌و پ��ارت �ی‌ درێغیان‬ ‫نه‌كردووه‌ ل �ه‌وه‌ی‌ كه‌خه‌ڵكی‌ خۆیان‬ ‫دابمه‌زرێنن‪ ،‬له‌مه‌سه‌له‌ی‌ دامه‌زراندندا‬ ‫هاوواڵتی‌ پله‌یه‌ك‌و دوو هه‌یه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا‪.‬‬ ‫وت���ی‌ “ب���ه‌ش���ێ���وه‌ی‌ ق����ه‌زاوق����ه‌ده‌ر‬ ‫رێ��ك��ده‌ك��ه‌وێ��ت ئ��ه‌ن��دام��ی‌ ئێمه‌ش‬ ‫داب��م�ه‌زرێ��ت‪ ،‬ئه‌ویش به‌وشێوه‌یه‌ی‌‬ ‫ك��ه‌خ��ۆی‌ ناناسێنێت كه‌كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمییه‌‪ ،‬به‌وشێوه‌یه‌ داده‌مه‌زرێت”‪.‬‬ ‫فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ به‌نیازه‌‬ ‫له‌ئاینده‌دا پ��رۆژه‌ یاساییه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ دام��ه‌زران��دن پێشكه‌شی‌‬ ‫په‌رله‌مان بكات‪ ،‬بیالل وتی‌ “ده‌مانه‌وێت‬ ‫دامه‌زراندن به‌شێوه‌ی یاسا بێت”‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫الب������ردن������ی پ����رس����ی����اری ن������ه‌ت������ه‌وه‌‪ ،‬ك�������ورده‌ك�������ان ده‌ت���رس���ێ���ن���ێ���ت‬

‫‪4‬‬

‫ب����ه‌ش����ێ����ك ل�����ه‌پ�����ه‌رل�����ه‌م�����ان�����ت�����اران ژم��������اره‌ ‌ی‬ ‫خ�������ۆی�������ان ب������ه‌ه������ه‌ڵ������ ‌ه ب����ڵ���اوده‌ك��������ه‌ن��������ه‌وه‌‬ ‫ن��������ی��������وه‌ س���ێ���و‬ ‫راستییه‌كه‌ی‌ هیچ په‌رتبوون‌و لێك جیابوونه‌وه‌یه‌كی‌ سیاسی‬ ‫له‌كوردستان جگه‌ له‌په‌رچه‌كرداری‌ ده‌روونی‌‌و كه‌فوكوڵی‌ هه‌ڵچوون‌و‬ ‫داچوون‌و كێشه‌ داراییه‌كان هیچی تر نییه‌‪ ،‬هه‌موو به‌ندو بالۆره‌كانی‌‬ ‫جیایی ئایدۆلۆژیا‌و ناكۆكیی بیرییش له‌ساته‌وه‌ختی‌ جیابوونه‌وه‌كان‬ ‫جگه‌ له‌رتوشكردن‌و خۆدزینه‌وه‌ له‌فاكته‌ره‌ خودییه‌كان شتێكی‌‬ ‫تر نییه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌كرده‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌كوردستان ملی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫خستووه‌ته‌ به‌رده‌م چه‌قۆی‌ لێك دابه‌شبوون‪ ،‬بریتییه‌ له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫شه‌ڕكردن له‌سه‌ر دابه‌شكردنی‌ میرات‌و نه‌خۆشی كورسیپه‌رستی‌‌و‬ ‫جه‌نگیی یه‌كالییكردنه‌وه‌ ده‌روونییه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌موو پێكه‌وه‌بوونێك هه‌روه‌ك چۆن له‌باری‌ سیاسییه‌وه‌ واتای‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌م چه‌شنه‌ش له‌سه‌ر ئاستی‌ فكری‌‌و دیدگا ئایدۆلۆژییه‌كان‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ خۆی‌ به‌جێدیڵێ‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر رۆژگارێك له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫راهێنرابین‪ ،‬كه‌ده‌بێت له‌گه‌ڵ جیابیره‌كانی‌ خۆمان شیروتیر لێك‬ ‫بسوین‪ ،‬ئه‌وه‌ سه‌ره‌تای‌ رۆژگارێكی‌ تر له‌وه‌رگۆڕینی‌ ئه‌و دنیابینییه‌‬ ‫ئێستا به‌كرده‌وه‌ له‌پاش تێپه‌ڕینی‌ قۆناغی‌ حیزبی ئایدۆلۆژی‌‌و‬ ‫به‌سه‌رچوونی‌ مۆدێله‌ لینینیه‌كه‌ی‌ پارتی‌ سیاسی مانایه‌كی‌ نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ دانپیانانه‌كانی‌ به‌ڕێز تاڵه‌بانی‌ له‌یادی‌ دامه‌زراندنی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬به‌وه‌ی‌ كه‌جیابوونه‌وه‌ له‌پارتی‌ هه‌ڵه‌بووه‌‪،‬‬ ‫رێك ئه‌و وێنه‌یه‌ به‌رجه‌سته‌ بكات‪ ،‬كه‌سه‌راپای‌ ئه‌و لێك په‌رتبوونه‌‬ ‫سیاسییانه‌ی‌ له‌دوای‌ لێكبوونه‌وه‌ی‌ باڵی‌ جه‌اللی‌و مه‌الیی له‌پارتیدا‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌رواڵه‌تیشدا جیاوازبن‪ ،‬ئه‌وان هه‌مان مه‌غزاو نێوه‌ڕۆكیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬واتا جیابوونه‌وه‌ی‌ مام جه‌الل‌و نه‌مر ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌پارتی‌‌و پاشانیش بزووتنه‌وه‌ی‌ سۆسیالیست له‌یه‌كێتی‌ نشتمانی‌‌و‬ ‫دیموكرات له‌حیزبی دیموكرات‌و ره‌وتی‌ نیشتمانی‌‌و زه‌حمه‌تكێشان‬ ‫له‌حیزبی زه‌حمه‌تكێشان‌و ته‌واوی‌ جیابوونه‌وه‌كانی‌ تر‪ ،‬هه‌ڵگری‌‬ ‫هه‌مان ئه‌و فۆڕمه‌ له‌دڵڕه‌قی‌و دڕدۆنگییه‌ ناوه‌خۆییانه‌ن كه‌دواجار‬ ‫له‌ژێر مانشێتی‌ جیابیریی‌و ناكۆكی‌ سیاسیی له‌قۆناغی‌ خۆیدا‬ ‫جێگایان كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دیداره‌كه‌ی‌ هه‌فته‌ی‌ راب��ردووی‌ (ب�ه‌دران ئه‌حمه‌د حه‌بیب)‌و‬ ‫پێچواندنی‌ هه‌ردوو جومگه‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌ هێز له‌سلێمانی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان به‌سێوی‌ له‌ت‌و وه‌كییه‌كیان له‌بیركردنه‌وه‌‪ ،‬قسه‌یه‌كی‌ راسته‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ راستییه‌كه‌ی‌ هه‌م له‌رووی‌ دنیابینی‌ سیاسی‌و هه‌م له‌رووی‌‬ ‫ئایدۆلۆژیا‌و مێژوو ‌و دیدگا سیاسییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و گۆڕان دوو‬ ‫پارچه‌ سێون‪ ،‬كه‌كوڕی‌ یه‌ك دره‌خت‌و ته‌نانه‌ت یه‌ك لق‌و سێویشن‪.‬‬ ‫ئه‌م پێوانه‌ش رێك بۆ ته‌واوی‌ په‌رتبوونه‌ سیاسییه‌كانی‌ تر راسته‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌سۆسیالیست ده‌ستپێده‌كات‌و به‌زه‌حمه‌تكێشان له‌ساڵی‌‬ ‫رابردوودا كۆتاییدێت‪.‬‬ ‫راستییه‌كه‌ی‌ ژی��ان�ی‌ سیاسی له‌كوردستان له‌دۆخێكی‌‬ ‫قه‌یراناویدایه‌‪ ،‬به‌شێكی‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ئاڵوگۆڕو‬ ‫وه‌رگۆڕانی‌ فۆڕمی‌ حیزبه‌وه‌ له‌شێوه‌ پارتی‌ داخراوی‌ لینینی‌ بۆ‬ ‫حیزبی سیاسیی به‌رواڵه‌ت سه‌رده‌می‌‌و به‌شه‌كه‌ی‌ تریشی پابه‌ندی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رگه‌لێكه‌ كه‌ له‌قوتابخانه‌ كالسیكییه‌كانی‌ سیاسه‌ته‌وه‌‬ ‫ئ �ه‌زم��وون‌و رۆشنبیرییان وه‌رگ��رت��ووه‌‪ ،‬ب �ه‌و وات��ای �ه‌ی‌ گرفتی‌‬ ‫سیاسیی له‌ناو پارته‌ سیاسییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا دوو‬ ‫سه‌ره‌یه‌‪ ،‬سه‌رێكیان گرێدراوی‌ هه‌وڵی‌ خۆده‌ربازكردنه‌ له‌فۆڕمی‌‬ ‫سۆسیالیستانه‌ی‌ پارتی‌ سیاسی‌و سه‌ره‌كه‌ی تریشی به‌نده‌ به‌و‬ ‫گرێ‌و گۆڵه‌ سایكۆلۆژیانه‌وه‌ كه‌نه‌وه‌ی‌ كۆنی‌ قوتابخانه‌ی‌ شۆڕش‬ ‫ناتوانن له‌گه‌ڵ فۆڕمی‌ نوێ خۆیان بگونجێنن‪.‬‬ ‫ئیدی‌ ئه‌وه‌شه‌ سه‌ره‌نجام له‌نێوان ده‌ستاڕی‌ خواستی‌ به‌شێك‬ ‫بۆ نوێكردنه‌وه‌‌و پابه‌ندی‌ به‌شه‌كه‌ی‌ تر به‌فۆڕمی‌ كۆنه‌وه‌‪،‬‬ ‫حیزبی گه‌یاندووه‌ته‌ بازنه‌یه‌كی‌ قه‌تیس‌و دواجاریش لێكترازانه‌‬ ‫سیاسییه‌كان ده‌بنه‌ مۆدێلێكی‌ سیاسی‌و حیزبه‌ سیاسییه‌كان یه‌ك‬ ‫له‌دوای‌ یه‌ك له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی‌ دووپارچه‌بوون‌و زیاتریشدان‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ ك��وردس��ت��ان ل �ه‌پ��اش جیابوونه‌وه‌ی‌‬ ‫ریفۆرمخوازانیانه‌وه‌ بااڵنسی هێزیان الوازو كاریگه‌ریشییان‬ ‫له‌دوای‌ ده‌ركه‌وتنی‌ گۆڕانه‌وه‌ گه‌یشته‌ ئاستێكی‌ الوازو ترسناك‪،‬‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانیش له‌پاش دوو پارچه‌بوونییه‌وه‌ نه‌ك هه‌ر له‌گه‌شه‌‬ ‫وه‌ستا‪ ،‬به‌ڵكو له‌پرۆسه‌یه‌كی‌ پاشه‌كشه‌ی‌ خۆكوژیدا ده‌ستی‌‬ ‫هێزه‌كانیان هێنایه‌ سه‌ر جه‌سته‌ی‌ خۆیان‌و دیموكراتیش له‌پاش‬ ‫خۆخۆرییه‌ ناوخۆییه‌كه‌یان لولله‌ی‌ تفه‌نگه‌كان روو له‌ئێرانه‌وه‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ بۆ س�ه‌ر سینگی‌ یه‌كدی‪ .‬راستییه‌كه‌ی‌ ت �ه‌واوی‌‬ ‫ئ�ه‌و جیابوونه‌وانه‌‪ ،‬ت��ه‌واوی‌ كه‌رتكردنی‌ ئ�ه‌و سێوانه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌خۆخۆرییه‌كی‌ ناوخۆیی‌و شه‌ڕێكی‌ ده‌روونی‌ ترسناك‪ ،‬كه‌ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌خۆیان ده‌كرێت هیچی تر نییه‌‪.‬‬ ‫نیوه‌ سێوه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و نیوه‌كه‌ی‌ تری‌ گ��ۆڕان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ی تر ئێستا له‌به‌رده‌م دوو ئه‌گه‌ردان‪،‬‬ ‫ته‌واوی‌ نیوو‌ه سێوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌رێك ك� ‌ه له‌ئێستاشدا دوورب��ێ��ت بریتییه‌ له‌پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ف‌و كوڵه‌كانی‌ توڕه‌بوون‌و رق‬ ‫یه‌كخستنه‌وه‌و ره‌وینه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵسان‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ یه‌كدی‌‌و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ماڵی‌ دایك‌و‬ ‫تێكه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌ سێوه‌كه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ دووه‌میش دووركه‌وتنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ره‌فتاری هه‌رزه‌یی سیاسیی‌و وه‌النانی‌ دڕدۆنگی‌‌و داننان به‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ئه‌وانه‌ دوو حیزبی جیان‪ .‬به‌و واتایه‌ی‌ ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫زه‌حمه‌تكێشان‌و زه‌حمه‌تكێشان‪ ،‬دیموكرات‌و دیموكرات‌و ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزبه‌ لێ پارچه‌بووه‌كانی‌ تریش ئه‌گه‌ر له‌ئێستاشدا لۆژیك ‌‬ ‫كه‌لله‌ڕه‌قی‌و دڵڕه‌قی سیاسی به‌سه‌ر لۆژیكی‌ لێبوورده‌یی‌و یه‌كتر‬ ‫قبوڵكردن زاڵ بێت‌و نه‌توانن ماڵه‌كان یه‌كبخه‌نه‌وه‌‪ ،‬با وه‌ك‬ ‫هێزگه‌لی‌ كامڵ‌و خه‌ڵكی‌ لێبوورد‌ه له‌ئاكاری‌ شیرو تیر لێك سووین‬ ‫ی یه‌كتر‬ ‫دووربكه‌ونه‌وه‌و چیتر له‌هه‌ڵمه‌تی‌ راگه‌یاندن‌و ناشیرینكردن ‌‬ ‫به‌رده‌وام نه‌بن‪ ،‬ئه‌وان ئه‌گه‌ر ناتوانن یه‌ك سێو بن‪ ،‬با هیچ نه‌بێت‬ ‫ی دۆست‌و دڵنه‌رم‌و لێبوورده‌ بن‪ .‬با دوو حیزبی‬ ‫دوو نیوه‌ سێو ‌‬ ‫دۆست‌و دوو دۆستی‌ ئاسایی بن‪.‬‬

‫ئه‌و ژماره‌ ته‌له‌فۆنانه‌ی‌ په‌رله‌مانتارانی كوردستان بۆ رێبه‌ری هاوواڵتیان‬ ‫باڵویانكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌شێكیان هه‌ڵه‌ن‌و به‌شێكی زۆریشیان له‌كاردا نین‬

‫هێمن له‌تیف‌و بورهان حه‌سه‌ن‬ ‫به‌پێی ئه‌و ب�ه‌دواداچ��وون�ه‌ی ده‌ستوور كه‌ له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنییه‌وه‌ ئه‌نجامیداوه‌‪ ،‬بۆ به‌دواداچوون‬ ‫له‌و ژم��اره‌ ته‌له‌فۆنانه‌ی‌ كه‌په‌رله‌مانتاران بۆ رێبه‌ری‬ ‫هاوواڵتیان باڵویانكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وتووه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران ژماره‌ی‌ هه‌ڵه‌ی خۆیانداوه‌‌و به‌شێكیشیان‬ ‫ژماره‌كانیان له‌كاردا نییه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وپێش په‌یمانگای كوردی بۆ هه‌ڵبژاردن‬ ‫(‪ ،)KIE‬نامیلكه‌یه‌كی به‌ناوی رێبه‌ری هاوواڵتیان چاپ‌و‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬بۆ پته‌وكردنی په‌یوه‌ندی نێوان هاوواڵتیان‌و‬ ‫ئه‌ندامانی په‌رله‌مانی كوردستان‪ -‬خولی سێیه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێی ب �ه‌دواداچ��وون �ه‌ك �ه‌ی‌ ده‌س��ت��وور ده‌رك �ه‌وت��ووه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌و ته‌له‌فۆنانه‌ له‌كاردانین‌و ژماره‌یه‌كیشیان‬ ‫فه‌رمان ره‌شاد له‌هه‌ولێر‬ ‫ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری راگه‌یاندنی وه‌زاره‌ت���ی ش��اره‌وان�ی‌و‬ ‫گه‌شتوگوزار رایده‌گه‌یه‌نێت به‌هۆی ده‌رنه‌چوونی‬ ‫یاسای تازه‌ی وه‌زاره‌ت هێشتا وه‌زاره‌ت��ی ناوبراو‬ ‫ب���ه‌دوو ی��اس��ای ج��ی��اواز ك��ارده‌ك��ات‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫په‌رله‌مانیش هۆكاره‌كه‌ بۆ كه‌مته‌رخه‌می حكومه‌ت‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی له‌كابینه‌ی شه‌شه‌می حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم بڕیاری تێكه‌ڵكردنه‌وه‌ی هه‌ردوو وه‌زاره‌تی‬ ‫شاره‌وانی‌و وه‌زراره‌تی گه‌شتوگوزار درا‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‬ ‫تێپه‌ڕبوونی چ��وارده‌ مانگ به‌سه‌ر ئه‌و كابینه‌یه‌‪،‬‬ ‫هێشتا یاسایه‌كی تایبه‌تی له‌په‌رله‌مانی كوردستانه‌و‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ ده‌رنه‌چووه‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د ع��وم�ه‌ر ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری راگه‌یاندنی‬ ‫وه‌زاره‌تی شاره‌وانی‌و گه‌شتوگوزار له‌لێدوانێكیدا‬ ‫ب��ۆ ده‌س��ت��وور وت �ی‌ "پ���رۆژه‌ی وه‌زاره‌ت �ه‌ك �ه‌م��ان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردستانه‌و به‌هۆی سستی كاری‬ ‫په‌رله‌مان‌و پشووی هاوینه‌ تائێستا په‌رله‌مان‬ ‫په‌سندی نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم بڕیاروایه‌ به‌م زووانه‌‬ ‫په‌سه‌ندبكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ناوبراو له‌مه‌ڕ شێوازی كاری ئێستای‬

‫داخراون‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان داخرابوون‪ ،‬ده‌ستوور‬ ‫زیاتر له‌جارێك په‌یوه‌ندی پێوه‌ ده‌كردن‪ ،‬به‌شێكیشیان‬ ‫ژماره‌كانیان ل�ه‌ك��اردان�ه‌ب��وون‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌شی زۆری��ان‬ ‫ژماره‌كانیان كرابوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور ل��ێ��ره‌دا له‌به‌ر زۆری ن��اوی ئه‌ندامانی‬ ‫په‌رله‌مان كه‌ (‪ )111‬په‌رله‌مانتاره‌‪ ،‬ته‌نیا ناوی ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌ ب�ڵاوده‌ك��ات�ه‌وه‌ كه‌ئه‌و ژم��اره‌ی �ه‌ی‌ بۆ‬ ‫رێبه‌رییه‌كه‌ ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬داخ��راون‪ ،‬یاخود ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌كاردانین‪.‬‬ ‫ژماره‌ داخراوه‌كان‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ ئه‌یوب نیعمه‌ت له‌فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ په‌ریهان قوبالی‌ له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‪.‬‬ ‫‪3‬ـ خورشید ئه‌حمه‌د له‌فراكسیۆنی‌ كوردستانی‌‪،‬‬ ‫(پارتی‌)‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی‬ ‫شاره‌وانی‌و‬ ‫گه‌شتوگوزار به‌دوو‬ ‫یاسای جیاواز‬ ‫كارده‌كات‬ ‫وه‌زاره‌تی ناوبراو وتی‌ "سه‌ره‌ڕای یه‌كگرتنی ئه‌و‬ ‫دوو وه‌زاره‌ت���ه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌هۆی‌ نه‌بوونی یاسای‬ ‫ته‌یبه‌ت به‌م وه‌زاره‌ت���ه‌ تائێستا ب �ه‌دوو یاسای‬ ‫جیاواز ك��ارده‌ك �ه‌ن‪ ،‬كه‌پێشتر له‌په‌رله‌مان بۆ‬

‫‪ 4‬ـ عه‌دنان عوسمان سه‌رۆكی فراكسیۆنی‌ گۆڕان‪.‬‬ ‫‪ 5‬ـ فازیل حه‌سه‌ن له‌زه‌حمه‌تكێشانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫‪6‬ـ فازیل به‌شاره‌تی‌ له‌فراكسیۆنی‌ كوردستانی‌‪،‬‬ ‫(پارتی‌)‪.‬‬ ‫‪7‬ـ شه‌ونم محه‌مه‌د له‌فراكسیۆنی‌ كوردستانی‌‪،‬‬ ‫(یه‌كێتی‌)‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و به‌دواداچوونه‌ی ده‌ستوور‪ ،‬فراكسیۆنی‬ ‫كوردستانی زۆرترینو ژماره‌یان داخ��راوه‌ كه‌دراوه‌ته‌‬ ‫رێبه‌رییه‌كه‌‪ ،‬كه‌ (‪ )3‬په‌رله‌مانتاره‌و له‌نێو ئه‌و‬ ‫فراكسیۆنه‌ش پارتی (‪ )2‬په‌رله‌مانتاری‌و یه‌كێتی‬ ‫(‪ )1‬په‌رله‌مانتاری داخ��راوه‌‪ .‬فراكسیۆنی گۆڕانیش‬ ‫(‪ )2‬ژم���اره‌ی���ان داخ�����راوه‌‌و ك��ۆم�ه‌ڵ��ی ئیسالمیش‬ ‫كه‌تاكه‌‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانیش‬ ‫په‌رله‌مانتارێكیان‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارێكیان هه‌یه‌‪ ،‬ژماره‌كه‌ی‌ داخراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ژماره‌كانیان هه‌ڵه‌یه‌‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ فرسه‌ت ئه‌حمه‌د سكرتێری سه‌رۆكی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫(پارتی‌)‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ ڤیان عه‌بدولڕه‌حیم له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‪.‬‬ ‫‪ 3‬ـ د‪ .‬شاهۆ سه‌عید له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‪.‬‬ ‫‪ 4‬ـ شێردڵ ته‌حسین له‌فراكسیۆنی‌ توركمانی‌‬ ‫هه‌ولێر‪.‬‬ ‫‪ 5‬ـ شیالن عه‌بدولجه‌بار له‌فراكسیۆنی‌ كوردستانی‌‪،‬‬ ‫(یه‌كێتی‌)‪.‬‬ ‫‪ 6‬ـ ئه‌ڤین عومه‌ر له‌فراكسیۆنی‌ كوردستانی‌‪،‬‬ ‫(پارتی‌)‪.‬‬ ‫‪7‬ـ دانا سه‌عید سۆفی‌ له‌فراكسیۆنی‌ كوردستانی‌‪،‬‬ ‫(یه‌كێتی‌)‪.‬‬ ‫‪8‬ـ ع�ه‌ب��دوڵ�ڵا حاجی‌ مه‌حمود له‌فراكسیۆنی‌‬ ‫سۆسیالیست‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ژماره‌كانیشیان هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬له‌فراكسیۆنی‬ ‫كوردستانی چوار په‌رله‌مانتارن‪ ،‬دووانیان یه‌كێتی‌و‬ ‫دوان��ی تریان پارتییه‌‪ ،‬فراكسیۆنی گۆڕانیش دوو‬ ‫ژم��اره‌ی��ان هه‌ڵه‌یه‌و په‌رله‌مانتارێكی فراكسیۆنی‬ ‫توركمان‌و په‌رله‌مانتارێكی سۆسیالیستیش به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ ژماره‌كه‌یان داخراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌وه‌زاره‌تی شاره‌وانی به‌جیاو وه‌زاره‌تی‬ ‫گه‌شتوگوزار به‌جیا ده‌رچووه‌"‪.‬‬ ‫بیالل سلێمان سه‌رۆكی لیژنه‌ی شاره‌وانی‌و‬ ‫گ�ه‌ش��ت��وگ��وزاری په‌رله‌مانی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬وتی‌‬ ‫"هۆی دواكه‌وتنی په‌سه‌نكردنی یاسای وه‌زاره‌تی‬ ‫گه‌شتوگوزارو شاره‌وانی كه‌مته‌رخه‌می حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمه‌‪ ،‬چونكه‌ پێویسته‌ پرۆژه‌ یاسای وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ پێشكه‌شی په‌رله‌مان بكرێت‪،‬‬ ‫جگه‌ ل�ه‌و وه‌زاره‌ت���ه‌ چه‌ند وه‌زاره‌ت��ێ��ك��ی تریش‬ ‫له‌فه‌راغی یاساییدان‌و حكومه‌ت پرۆژه‌ یاسای بۆ‬ ‫په‌رله‌مان نه‌ناردووه‌"‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا وت��ی "پ���رۆژه‌ی وه‌زاره‌ت���ی ناوبراو‬ ‫ل����ه‌‪8/20‬ی ئه‌مساڵ ب��ۆ پ �ه‌رل �ه‌م��ان ن��ێ��ردراوه‌‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌په‌رله‌مان له‌پشوو بووه‌‪ ،‬به‌اڵم دوای‬ ‫ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی خولی تازه‌‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی یه‌كه‌م‬ ‫بۆ ئه‌و پرۆژه‌ یاسایه‌ كراوه‌و هه‌ریه‌كه‌ له‌لیژنه‌كانی‬ ‫شاره‌وانی‌و یاسایی راپۆرتی خۆمان ئاماده‌كردووه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ناوه‌ڕۆكی یاساكه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا كه‌ به‌هۆی گرنگی یاساكه‌و‬ ‫بۆئه‌وه‌ی چیتر ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ له‌فه‌راغی یاساییدا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬پێده‌چێت له‌داهاتوویه‌كی‌ نزیكدا ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ له‌په‌رله‌مان په‌سندبكرێت‪.‬‬

‫‪ 200‬خێزان ‌ی كوردی‌ فه‌یلی‌ بێ ناسنامه‌ن‬ ‫زانیار داقوقی‌ له‌که‌رکوک‬ ‫‪ 200‬خێزانی كوردی فه‌یلی دوای ئه‌وه‌ی‌ له‌كۆتایی حه‌فتاكان‌و‬ ‫سه‌ره‌تای هه‌شتاكاندا عێراقیان به‌ره‌و ئێران به‌جێهێشت‌و‬ ‫له‌ساڵی ‪2003‬دا گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ناسنامه‌ی عێراقییان نییه‌و‬ ‫بۆیان ده‌رناهێنرێت‪.‬‬ ‫جه‌لیل ئیبراهیم ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ دیاله‌‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور رایگه‌یاند "به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و خێزانه‌‬ ‫گه‌ڕاوانه‌ی‌ كه‌ئێستا له‌شوێنی‌ خۆیانن داوای‌ ناسنامه‌ی‌ عێراقی‌‬ ‫ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬ناویان له‌سجلی كۆنی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی شارستانی‬ ‫نه‌ماوه‌ له‌عێراق‪ ،‬ناسنامه‌یان بۆ ده‌رناهێنرێت‪ ،‬كه‌‪ 200‬خێزانی‌‬ ‫كوردی‌ فه‌یلین‌و بێ‌ به‌شده‌كرێن له‌ناسنامه‌ی‌ عێراقی‌"‪.‬‬ ‫جه‌لیل وتی‌ "رێژه‌یه‌كی‌ زۆری‌ كوردی‌ فه‌یلی‌ به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌سوكاریان ناسنامه‌ی‌ عێراقیان هه‌بوو‪ ،‬توانرا ناوه‌كانیان‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ باری‌ شارستانی‌ عێراقی‌ بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و ‪ 200‬خێزانه‌ ناویان له‌سجل نه‌ماوه‌‌و ده‌بێت مه‌رسوومی‌‬ ‫كۆماریان بۆ ده‌ربكرێت‪ ،‬تاكو ناسنامه‌یان بۆ ده‌ربهێنرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ دیاله‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ئه‌و خێزانانه‌ ماوه‌یه‌كی زۆر له‌ئێران ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌یان‬ ‫سااڵنێكی‌ زۆره‌ ه �ه‌ر له‌ئێران ژنیان هێناوه‌و خێزانیان‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬وتی‌ "ده‌بێت له‌عێراق سجلی‌ نوێیان بۆ ده‌ربكرێت"‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫رووداوی هه‌فته‌‬

‫داواده‌كرێت حه‌شارده‌ران ‌ی‬ ‫قاسم ئاغاش دادگایی بكرێن‬ ‫ی‬ ‫جگ ‌ه له‌دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆیه‌‪ ،‬له‌دادگا ‌‬ ‫هه‌ولێریش داوا‬ ‫له‌سه‌ر قاسم ئاغا‬ ‫تۆماركراوه‌‬ ‫كاروخ نامیق‬ ‫وته‌بێژی‌ كه‌مپینی‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ شه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نفالكراوه‌كانی‌ ش��اری‌ كۆیه‌ داواده‌ك��ات‬ ‫له‌گه‌ڵ قاسم ئاغا هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ بدرێنه‌‬ ‫دادگا كه‌رێگه‌یانداوه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ كوردستان‌و‬ ‫حه‌شاریان داوه‌‪.‬‬ ‫هیوا جه‌مال خۆشناو وته‌بێژی‌ كه‌مپینی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ شه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوه‌كانی‌‬ ‫شاری‌ كۆیه‌ دژی‌ هێنانه‌وه‌ی‌ قاسم ئاغاو‬ ‫حه‌شاردانی‌‪ ،‬وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌ داڵده‌ی‌ تاوانبار‬ ‫بدات‪ ،‬یان رێگه‌ خۆشبكات بۆ راكردنی‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌و تاوانباره‌‪ ،‬داواده‌كه‌ین ئه‌وه‌ی‌ كارئاسانی‌‬ ‫بۆ ئه‌و تاوانباره‌ كردووه‌‌و كه‌م ته‌رخه‌مبووه‌‪،‬‬ ‫بدرێته‌ دادگا"‪.‬‬ ‫ك�ه‌م��پ��ی��ن�ی‌ ب��ن �ه‌م��اڵ �ه‌ی‌ ش �ه‌ه��ی��دان‌و‬ ‫یاداشتێكیان‬ ‫ئه‌نفالكراوه‌كانی‌ ك��ۆی�ه‌‬ ‫ئاراسته‌ی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ك��ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ ئ �ه‌وه‌ی‌ له‌سه‌فه‌ری‌ ده‌ره‌وه‌ بوو‪،‬‬ ‫تائێستا وه‌اڵمی‌ نه‌داونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هیوا جه‌مال رایگه‌یاند "ناهێڵین ئه‌و‬ ‫تاوانباره‌ له‌كوردستان بڕواته‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫ده‌یده‌ین به‌دادگا"‪.‬‬ ‫هیوا جه‌مال ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا داوایانكردووه‌‬

‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت له‌گه‌ڵ كه‌مپینه‌كه‌یان‬ ‫كۆببێته‌وه‌و لیژنه‌یه‌ك پێكبهێنرێت بۆ‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌وه‌ی‌ چۆن هێنایانه‌وه‌و چۆن‬ ‫رزگاریانكردو راده‌ستی دادگایان نه‌كرد‪.‬‬ ‫هیوا جه‌مال وتی‌ "ئه‌و تاوانباره‌ كه‌سێكی‌‬ ‫ئاسایی‌ نییه‌‪ ،‬چۆن هێنرایه‌وه‌ كوردستان‬ ‫له‌گوندی‌ مه‌ال هۆمه‌ر نیشه‌جێكرا له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێر خانووی‌ بۆ كڕدرا"‪.‬‬ ‫ده‌ڵێت به‌پێی‌ دوای��ن زانیارییه‌كانی‌‬ ‫ئ����ه‌وان ك��ه‌ له‌خزمێكی‌ ق��اس��م ئ��اغ��اوه‌‬ ‫به‌ده‌ستیانگه‌یشتووه‌‪ ،‬چه‌ند ئۆتۆمۆبێلێكی‌‬ ‫"وه‌نه‌وشه‌"ی‌ جام ره‌ش هاتوون‌و بردویانه‌‬ ‫بۆ شوێنێكی‌ نادیار‪ ،‬ئه‌مه‌ جێگه‌ی‌ گومانه‌‪،‬‬ ‫چ��ۆن ده‌بێت تاوانبارێك بگوازرێته‌وه‌‌و‬ ‫بیشارنه‌وه‌‌و پارێزگاری‌ لێبكه‌ن‪.‬‬ ‫ع �ه‌ب��دول ب��اس��ت ف��ه‌ره��ادی‌ وته‌بێژی‌‬ ‫فه‌رمی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری‌ له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب��ۆ ده‌س��ت��وور رایگه‌یاند "تائێستا هیچ‬ ‫سكااڵیه‌ك له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ تۆمارنه‌كراوه‌‬ ‫كه‌ئاسانكاریانكردووه‌ بۆ راكردنی‌ تۆمه‌تبار‬ ‫قاسم ئاغای‌ كۆیه‌"‪.‬‬ ‫عه‌بدولباست وتی‌ "ئێمه‌ پێش رووداوه‌كان‬ ‫ناكه‌وین‪ ،‬كه‌ی‌ سكااڵ تۆماركرا‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫كاری‌ خۆمان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫كاروان ساڵح ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ ناوخۆ‌و‬ ‫ئاسایش‌و ئه‌نجومه‌نه‌ خۆجێیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان له‌لێدوانێكدا ب��ۆ ده‌س��ت��وور‬ ‫ده‌ڵێت به‌فه‌رمی داوامكردووه‌ لیژنه‌كه‌مان‬ ‫له‌په‌رله‌مان به‌زووترین كات دانیشتنێك‬ ‫ئه‌نجامبدات بۆ به‌دواداچوون له‌سه‌ر پرسی‌‬ ‫قاسم ئاغا‪ ،‬وتی‌ "بۆئه‌وه‌ی‌ بتوانین هه‌موو‬ ‫ئه‌و به‌رپرس‌و الیه‌نانه‌ی‌ په‌یوه‌ندیدارن به‌و‬ ‫كێشه‌یه‌وه‌‪ ،‬بانگهێشتی‌ په‌رله‌مان بكرێن‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ وه‌اڵم �ی‌ ئه‌و گومانانه‌ی‌ خه‌ڵك‬ ‫بده‌نه‌وه‌ چۆن تاوانبارێكیان ده‌ربازكرد"‪.‬‬ ‫له‌دادگای‌ هه‌ولێرش سكااڵ تۆماركراوه‌‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ده‌ستوور تائێستا‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر سكااڵیه‌ك له‌دژی‌ تۆمه‌تبار‬

‫قاسم ئاغا ت��ۆم��ارك��راوه‌ ل�ه‌الی�ه‌ن مه‌ریوان‬ ‫عه‌بدولقادر سالم ك �ه‌دای �ك‌و ب��اوك‌و پێنج‬ ‫خوشك‌و دوو برای‌ ئه‌نفالكراوه‌ خۆی‌ شاهیدی‬ ‫رووداوه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆیه‌ ‪ 43‬داوا له‌دادگای‌ كۆیه‌ له‌سه‌ر‬ ‫قاسم ئاغا تۆماركراوه‌‪ ،‬ئه‌و ‪ 43‬داوایه‌ ‪ 3‬داوا‬ ‫‪ 3‬داوا رێكده‌خرێن‌و ده‌كرێن به‌ ‪ 19‬قه‌زیه‌‪ ،‬واتا‬ ‫ی بااڵی‌ تاوانه‌كانی‌‬ ‫ئێستا ‪ 19‬قه‌زییه‌ له‌دادگا ‌‬ ‫هه‌ولێردا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هیمدات مه‌جید سه‌رۆكی‌ دادگ��ای‌ كۆیه‌‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت له‌ساڵی‌ ‪ 2003‬نزیكه‌ی‌ ‪ 42‬داوا‬ ‫له‌دادگای‌ كۆیه‌ تۆماركرا له‌دژی‌ قاسم ئاغا‪،‬‬ ‫دوات��ر دۆسییه‌كان له‌رێگه‌ی‌ نووسینگه‌ی‌‬ ‫سلێمانیه‌وه‌ ره‌وانه‌ی‌ دادگای‌ بااڵی‌ تاوانه‌كانی‌‬ ‫عێراق كرا‪.‬‬ ‫هیمدات مه‌جید ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 2003‬له‌هه‌ولێر داوا ل�ه‌س�ه‌ر قاسم ئاغا‬ ‫تۆماركراوه‌‪ ،‬وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئێمه‌ كه‌م ته‌رخه‌م‬ ‫بوبێتین‪ ،‬ئه‌ی‌ دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ هه‌ولێر؟"‪.‬‬ ‫هیمداد مه‌جید ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا فه‌رمانی‌‬ ‫ده‌ستگیركردنی قاسم ئاغایان ئاراسته‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان ك���ردووه‌‪ ،‬وێنه‌یه‌ك له‌فه‌رمانی‌‬ ‫ده‌ستگیركردنه‌كه‌یان داوه‌ته‌ وه‌زاره‌ت�ی‌ داد‌و‬ ‫مافی‌ م��رۆڤ�ی‌ سلێمانی‌ ب��ۆئ �ه‌وه‌ی‌ بتوانن‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ ته‌نسیقه‌وه‌ راده‌ستی دادگای‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫هیوا جه‌مال وتی‌ "پارێزگاری‌ هه‌ولێر وتی‌‬ ‫دادگای‌ كۆیه‌ كه‌م ته‌رخه‌مه‌ له‌و دۆسییه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ ئێستا كێ‌ كه‌مته‌رخه‌مه‌ ك �ه‌دوو برای‌‬ ‫قاسم ئاغا به‌ناوه‌كانی‌ كازم‌و قاسم له‌سنووری‌‬ ‫شاری‌ هه‌ولێرن له‌كاتێكدا هه‌ردووكیان بڕیاری‌‬ ‫ده‌ستگیركردنیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ی‌ بۆ پارێزگار ئه‌وانه‌‬ ‫ده‌ستگیر ناكات‪ ،‬یان هه‌ر قسه‌یه‌و هاژوهوژه‌‬ ‫ده‌یكات‌و ده‌یه‌وێت خه‌ڵك چه‌واشه‌بكات"‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور زۆر هه‌وڵیدا ن���ه‌وزاد ه��ادی‌‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ولێر وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌اڵم په‌یوه‌ندیه‌كه‌‬ ‫دروست نه‌بوو‪.‬‬

‫"پێمانوایه‌ ئه‌وان پاساوێك ‌ی مه‌نتیقی‌‌و‬ ‫بابه‌تی‌‌و یاساییان نییه‌"‬ ‫عومه‌ر نوره‌دینی‌ ئه‌ندام‬ ‫ی‬ ‫ی له‌لیست ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان ‌‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بۆچوونێك هه‌یه‌ كه‌ئه‌م پرۆژه‌یه‌ په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫به‌نه‌خشه‌ی‌ سیاسیی هه‌رێمه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆچی‌ ده‌تانه‌وێت‬ ‫تێپه‌ڕاندن ‌ی ئه‌م پرۆژه‌یه‌ به‌زۆرینه‌ی ده‌نگ په‌سه‌ندبكرێت؟‬ ‫ع��وم�ه‌ر ن��وره‌دی��ن �ی‌‪ :‬له‌ڕاستیدا ئێمه‌ پێمانوای ‌ه‬ ‫دیموكراسی حوكمی‌ زۆرینه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ موراعاتكردن ‌ی‬ ‫مافی‌ ئ����ازادی‌‌و ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی‌ ئ���ه‌وان‪ ،‬له‌حكومڕان ‌ی‬ ‫دیموكراتیدا دوو پایه‌ گرنگه‌‪ ،‬یه‌كێكیان زۆرینه‌ ئه‌ویتریان‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌یوه‌ند ‌ی نێوان هه‌ردووكیان زۆر‬ ‫كاریگه‌ر ‌ی له‌سه‌ر حكومڕانیه‌ت ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌و دۆخ ‌ه‬ ‫بابه‌تی‌و مه‌نتیقییه‌ی‌ ئۆپۆزیسیۆن تێده‌گه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وانیش نابێت به‌كلتووری‌ ماف مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ زۆرینه‌دا‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و كاته‌ ئێمه‌ به‌كلتور ‌ی واجبات مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئۆپۆزیسیۆندا ده‌كه‌ین‪ ،‬واتا به‌رانبه‌ر داواكردنی‌ حه‌ق‬ ‫كۆمه‌ڵێك واجباتیشیان ده‌كه‌وێته‌ سه‌رشان‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌وانه‌ داننان ‌ه به‌و یاسایانه‌ی‌ ك ‌ه به‌زۆرین ‌ه ده‌رده‌چن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌وانیش ده‌نگیان پێنه‌دابن‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئێم ‌ه‬ ‫پێمانوانیی ‌ه ئه‌مه‌ مانای‌ پاوانكردن‌و دیكتاتۆریه‌ت ‌ی‬ ‫زۆرین ‌ه بێت‪ ،‬چه‌ند جارێك مناقه‌شه‌مان له‌سه‌ر یاساك ‌ه‬ ‫دواخستووه‌و گفتوگۆمان له‌گه‌ڵ كردوون‪ ،‬له‌گه‌ڵ سه‌رۆك ‌ی‬ ‫فراكسیۆنه‌كان كۆبووینه‌ته‌وه‌‪ ،‬واتا ده‌رگ��ا ‌ی گفتوگۆ‌و‬ ‫دیموكراسیمان بۆ خستوونه‌ت ‌ه سه‌رپشت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بۆچوونێك هه‌یه‌ كه‌ده‌ڵێت فراكسیۆن ‌ی‬ ‫كوردستانی‌ كه‌فراكسیۆن ‌ی ده‌س �ه‌اڵت �ه‌‪ ،‬ده‌یانه‌وێت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م پرۆژه‌ یاسایه‌وه‌ هه‌موو پنته‌كانی‌ كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫كۆنترۆڵبكه‌ن‌و ده‌ستوور تێپه‌ڕێنن؟‬ ‫عومه‌ر نوره‌دینی‪ :‬نا وانییه‌ له‌ڕاستیدا له‌هه‌موو‬ ‫كایه‌كانی‌ ده‌س�ه‌اڵت��دا ئۆپۆزیسیۆن ئاماده‌یی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا ئاماده‌ییان هه‌یه‌‪ ،‬ده‌رگایان بۆ كرایه‌و‌ه‬ ‫ب��ۆئ��ه‌وه‌ی‌ ب �ه‌ش��دارب��ن له‌حكومه‌تدا‪ ،‬ئ���ه‌وان خۆیان‬ ‫نه‌یانویست‪ ،‬له‌بابه‌تی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ چواره‌م‌و میدیادا ئه‌وان‬ ‫ئه‌وپه‌ڕی به‌هره‌مه‌ندبوون‪ ،‬له‌هه‌موو جومگه‌ سه‌ره‌كییه‌كان ‌ی‬ ‫حكومڕانی‌‌و ده‌س�ه‌اڵت ئه‌وان فه‌رامۆشنه‌كراون‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئاماده‌ییان هه‌یه‌و ئاسانكاریشیان بۆ كراوه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫به‌شداربن تێیدا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ هیچ كایه‌یه‌كی‌ ژیان له‌هه‌رێم ‌ی‬

‫كوردستاندا ئیحتیكار نه‌كراوه‌ له‌الیه‌ن زۆرینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬قسه‌ك ‌ه ئه‌وه‌یه‌ بۆیه‌ ده‌تانه‌وێت ئه‌م پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫تێپه‌ڕێنرێت‪ ،‬ده‌تانه‌وێت ده‌ستوور بخرێت ‌ه راپرسییه‌وه‌و‬ ‫تێپه‌ڕێنرێت‌و یاری‌ به‌ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه‌ بكرێت؟‬ ‫عومه‌ر نوره‌دینی‪ :‬ئێمه‌ پێمانوایه‌ پاساوێك ‌ی مه‌نتیقی‌‌و‬ ‫بابه‌تی‌‌و یاسایی نییه‌ بۆ داواكردن ‌ی ‪ ،3/2‬ئه‌گه‌ر ئه‌م لیست ‌ه‬ ‫ده‌یانه‌وێت ئاماده‌ییان هه‌بێت له‌ناو ئه‌م كۆمیسیۆنه‌دا‬ ‫ئالیه‌تی‌ تر هه‌ی ‌ه زه‌مانه‌ت ‌ی یاسایی‌و سیاسی تر هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ به‌شدار ‌ی ئه‌وان‌و ئاماده‌ی ‌ی ئه‌وان‪ ،‬ئه‌م ده‌رگایه‌شیان‬ ‫به‌رووداكراوه‌ته‌و‌ه ‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئۆپۆزیسیۆن بڕوایوای ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یه‌ پرۆژه‌یه‌ك ‌ی گرنگه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم خستنه‌به‌ر باس ‌ی‬ ‫له‌ئێستادا ئامانجی‌ سیاسی هه‌یه‌؟‬ ‫عومه‌ر نوره‌دینی‪ :‬نه‌خێر ئامانجی‌ سیاسی له‌پشت‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێمه‌ پێمانوایه‌ دامه‌زراندنی‌ ئه‌م ده‌سته‌ی ‌ه‬ ‫كه‌سایه‌ت ‌ی یاسایی‌و ده‌س��ت��ووری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌هێزتر ده‌كات‌و مافێك ‌ی ره‌وای‌ خۆمانه‌و ده‌بێت ‌ه مایه‌ ‌ی‬ ‫به‌هێزكردنی‌ دیموكراس ‌ی له‌هه‌رێمدا‪ ،‬كێ ناڵێت له‌داهاتوودا‬ ‫ئه‌وان نابن به‌زۆرینه‌و ئێم ‌ه نابین به‌ئۆپۆزیسیۆن‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پێتانوایه‌ وروژاندنی‌ ئه‌و بابه‌ت ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنه‌وه‌ ئه‌وان ئامانج ‌ی سیاسییان هه‌بێت؟‬ ‫عومه‌ر نوره‌دینی‌‪ :‬بێگومان به‌بۆچوون ‌ی من ئه‌م ‌ه‬ ‫داواكردنی‌ پشك ‌ی سیاسییه‌‌و به‌ته‌شریعكردن ‌ی پشك ‌ی‬ ‫سیاسییه‌‪ ،‬كه‌ئه‌وان ده‌یانه‌وێت ‪3/2‬یان هه‌بێت‪ ،‬ده‌یانه‌وێت‬ ‫پێگه‌ی‌ سیاسیی خ��ۆی��ان ل�ه‌ن��او ئ �ه‌م كۆمیسیۆنه‌دا‬ ‫به‌هێزبكه‌ن‪ ،‬ئ��ه‌وان داوا ‌ی پشكی‌ سیاسیی خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن له‌ناو كۆمیسیۆندا‪ ،‬به‌اڵم له‌رێگه‌ی‌ یاساوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫داواكارییه‌یان به‌یاساییكردنی‌ ئامانج ‌ی سیاسی‌و پشك ‌ی‬ ‫سیاسییه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌كرێت چه‌ند بڕگه‌یه‌ك زیادبكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یاساك ‌ه به‌شێوه‌ی‌ خۆی ب��ڕوات ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ل �ه‌‪،3/2‬‬ ‫ده‌كرێت ئێم ‌ه پێكه‌وه‌ سازدانێك بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وان پێیانوابێت ته‌نیا له‌ڕێگه‌ ‌ی ‪3/2‬ه‌وه‌ پێكه‌وه‌ سازدان‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وا داواكارییه‌كی‌ ته‌عزیزییه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫ناوچ ‌ه ‌ی دوو ‌ی زانكۆ ‌ی‬ ‫پارتی‌ له‌هه‌ولێر كێشه‌ ‌ی‬ ‫تێده‌كه‌وێت‬ ‫ده‌ستوور له‌هه‌ولێر‬ ‫ی زانكۆ‬ ‫ی دوو ‌‬ ‫ب�ه‌رپ��رس�ی‌ ن��اوچ �ه‌ ‌‬ ‫ه����ه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ دوورخ���س���ت���ن���ه‌وه‌‌و‬ ‫ی له‌به‌رپرسی‌ رێكخراوو‬ ‫گۆڕانكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سنوور ‌‬ ‫كارگێڕ رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌ك ‌هی‌ ده‌ك��ات‪ ،‬به‌بیانوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنفرانس ‌‬ ‫ی له‌كاتی‌ به‌ستن ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتیدا بۆ ئاماده‌كاری‌ كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی پارتی‌‪ ،‬ئیشیان بۆ نه‌كردووه‌و‬ ‫‪‌ 13‬‬ ‫ده‌نگیان پێنه‌داوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزیك له‌كۆبوونه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆس ‌ه ‌‬ ‫ی ئ �ه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ده‌ستووری‌ راگه‌یاند دوا ‌‬ ‫ی پارتی‌ ته‌واوبوو‪،‬‬ ‫ی ‪‌ 13‬‬ ‫ی ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌ ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫ی ‪10-18‬دا كۆبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی زانكۆ ئارام نه‌جمه‌دین له‌رۆژ ‌‬ ‫به‌رپرسی لیژنه‌ی‌ دوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ك ‌ه كردووه‌و سه‌رزه‌نشت ‌‬ ‫ی سنوور ‌‬ ‫به‌رپرسی رێكخراوو كارگێڕ رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی رێكخراوه‌كاندا‬ ‫ی له‌هه‌یكه‌لیه‌ت ‌‬ ‫ك��ردوون‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ لێكردن كه‌گۆڕانكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ده‌نگیان پێنه‌داوه‌‪ ،‬بچن ‌ه ناو باره‌گا ‌‬ ‫ی "رێگه‌نادات به‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬وتویه‌ت ‌‬ ‫ی زۆر له‌ئاماده‌بووان كۆبوونه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ناوچه‌وه‌"‪ ،‬ئه‌وه‌ش بووه‌ته‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌شێك ‌‬ ‫به‌جێبهێڵن‪.‬‬ ‫ی به‌تایبه‌ت‬ ‫ی ‪ 13‬پارت ‌‬ ‫ی ئه‌ندامانی‌ كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی "له‌كات ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ك ‌ه وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ساخته‌كاری كراو ئینجا به‌رپرس ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی زانكۆدا س�ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی دوو ‌‬ ‫له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانكۆ توانیویه‌تی‌ ده‌نگی‌ سێیه‌م به‌ده‌ستبهێنێت‌و ببێت به‌ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ‪‌2‬‬ ‫ناوچه‌ ‌‬ ‫كۆنگره‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زانكۆ وتی‌ "من له‌كۆنفرانسه‌كه‌دا ده‌نگ ‌‬ ‫ئارام نه‌جمه‌دین به‌رپرسی ناوچ ‌هی‌ دوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌به‌رپرس ‌‬ ‫ی ئاشكراكردوو‌ه كه‌پشتگیر ‌‬ ‫ی دوو پێشتر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دووه‌مم هێناوه‌‪ ،‬راست ‌ه لق ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌سان ‌ه ده‌رچووم كه‌ده‌نگیان پێداوم‌و‬ ‫ناوچه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم من به‌پشتیوان ‌‬ ‫ی مندا هیچ ساخته‌كارییه‌ك كرابێت"‪.‬‬ ‫ته‌حه‌داش ده‌كه‌م له‌سنوور ‌‬ ‫ی دووی‌ زانكۆ ئه‌وه‌شی‌ وت "راسته‌ كه‌كۆبوونه‌وه‌م ب ‌ه‬ ‫ی ناوچه‌ ‌‬ ‫به‌رپرسه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسی رێكخراوه‌كان‌و كارگێڕه‌كان كردووه‌‌و داوام لێكردوون بچنه‌و‌ه سه‌ركاره‌كان ‌‬ ‫خۆیان‌و به‌هیچ شێوه‌یه‌كیش ئه‌وه‌ راست نییه‌ كه‌من هه‌ڕه‌شه‌م كردبێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی رێز‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردندا هه‌میشه‌ بۆچوونی جیاواز هه‌یه‌و پارتیش به‌سروشت ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫له‌و جیاوازییانه‌ ده‌گرێت"‪.‬‬ ‫ی هه‌یه‌‌و هه‌ر رێكخراوێكیش‬ ‫ی ‪ 24‬رێكخراو ‌‬ ‫ی دووی‌ زانكۆدا پارت ‌‬ ‫ی ناوچه‌ ‌‬ ‫له‌سنوور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬واتا ته‌نیا له‌و سنووره‌دا ‪ 24‬به‌رپرسی رێكخراو و ‪ 48‬كارگێڕ ‌‬ ‫‪ 2‬كارگێڕ ‌‬ ‫رێكخراو هه‌یه‌‪.‬‬

‫"ده‌یانه‌وێت له‌و رێگه‌یه‌و‌ه یاری به‌ئه‌نجام ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی پارێزگاكانه‌و‌ه بكرێت"‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫ئیسماعیل گه‌اڵڵ ‌‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫له‌لیستی گۆڕان‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئێوه‌ وه‌ك فراكسیۆنی‌ گۆڕان تێبینیان چییه‌‬ ‫له‌سه‌ر پرۆژه‌ یاساكه‌ به‌گشتی‌؟‬ ‫ئیسماعیل گه‌اڵڵی‪ :‬ئه‌م ده‌زگایه‌ له‌حه‌قیقه‌تدا له‌واڵتێكی‌‬ ‫وه‌كو كوردستان كه‌هێشتا دام �ه‌زراوه‌ دروستنه‌بووه‌و‬ ‫تائێستا ده‌سه‌اڵتی‌ حیزب له‌ناو هه‌موو كایه‌كانی‌ ژیانی‌‬ ‫حكومیدا یاریده‌كات‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌ حیزب‌و حكومه‌ت له‌یه‌ك‬ ‫ی له‌م چه‌شنه‌‬ ‫جیانه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ .‬دروستكردنی‌ ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫وه‌ك چه‌قۆی‌ دوو ده‌م�ی‌ لێدێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پرۆژه‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ باش دانه‌ڕێژرێت‪ ،‬ئه‌وا له‌جیاتی‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی‌ خزمه‌ت به‌دیموكراسی بكات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ئازادی‌ ده‌كوژێت‪ ،‬له‌جیاتی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ببێته‌ ده‌زگایه‌ك‬ ‫هه‌موو الی�ه‌ك لێی‌ سوودمه‌ندبن‌و س��وودی‌ لێببینن‌و‬ ‫ببێته‌ ده‌زگایه‌كی‌ نیشتمانی‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌بێته‌‬ ‫وه‌سیله‌یه‌ك ب��ۆ ئ �ه‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌بااڵده‌ستده‌بن‬ ‫له‌كوردستاندا بۆ لێدانی‌ نه‌یاره‌كانیان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌و ده‌زگایه‌ به‌ده‌زگایه‌كی‌ زۆر زۆر گرنگ‌و هه‌ستیار‬ ‫ده‌زانین‪ ،‬به‌اڵم هاوڕانین له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت كه‌چۆن ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یه‌ رێكده‌خه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئێمه‌ تێبینی زۆر زۆرمان‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ری‌‌و به‌ڕاستی‌ زۆر لێی ده‌ترسین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بۆ نمونه‌ ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت چۆن ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ بباته‌ پێشه‌وه‌ كه‌ترسی الی‌ ئێوه‌ دروستكردووه‌؟‬ ‫ئیسماعیل گ �ه‌اڵڵ��ی‪ :‬زۆرت��ری��ن ئیشكالیه‌ت له‌و‬ ‫ده‌سته‌یه‌دایه‌ كه‌سه‌رپه‌رشتی‌ لیژنه‌كه‌ ده‌ك��ات‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌پێی پرۆژه‌ یاساكه‌ ‪ 7‬كه‌سن‌و دواتر له‌لیژنه‌ی‌ ناوخۆدا‬ ‫كراون به‌ ‪ 9‬كه‌س‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م ‪ 9‬كه‌سه‌ له‌ناو حیزبی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدابن‪ ،‬ئه‌وا له‌كاتی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ده‌توانن‬ ‫به‌ئاره‌زووی‌ خۆیان یاری‌ به‌ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ به‌دوای‌ ئه‌وه‌وه‌ین كه‌ئه‌م ده‌زگایه‌ كه‌فلته‌ری‌‬ ‫یاسایی وای بۆ دابنرێت ئه‌گه‌ر خه‌ڵكانی‌ زۆر پاك‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬نه‌توانن له‌و ده‌زگایه‌دا كاربكه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ ئه‌و‬ ‫ئالیه‌تانه‌یه‌ كه‌ئێمه‌ پێداگیری‌ له‌سه‌رده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌و ئالیه‌تانه‌ چین كه‌ئێوه‌ پێشنیازتان‬ ‫كردووه‌؟‬ ‫ئیسماعیل گه‌اڵڵی‪ :‬ده‌بێت كۆده‌نگی‌ له‌سه‌ر پرۆژه‌‬

‫یاساكه‌ دروستببێت‌و ئه‌و ‪ 9‬كه‌سه‌ ده‌بێت متمانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆربه‌ی‌ زۆری‌ ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مان وه‌ربگرن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دواجار ئه‌و ‪ 9‬كه‌سه‌ چاره‌نووسی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫دیاریده‌كه‌ن له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ به‌بڕوای‌ من‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ی‌ ده‌پاڵیورێت بۆ ده‌سته‌كه‌ النیكه‌م ده‌بێت‬ ‫متمانه‌ی‌ ل �ه‌‪%80‬ی‌ ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مان وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ ئه‌و كه‌سه‌ی‌ كه‌خۆی‌ كاندید ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫زۆر نه‌زیه نه‌بێت‪ ،‬ناتوانێت متمانه‌ی‌ له‌‪%80‬ی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫په‌رله‌مان وه‌ربگرێت‪ ،‬واتا ده‌بێت ئێمه‌ هه‌موو ئه‌و رێگه‌‬ ‫یاساییانه‌ بگرینه‌ به‌ر تابتوانین ئه‌و ده‌زگایه‌ پاكژ بكه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئێوه‌ پێشتر راتانگه‌یاندبوو كه‌نییه‌تی‌ تر‬ ‫له‌پشت په‌سه‌ندكردنی‌ پرۆژه‌ یاساكه‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ئیسماعیل گه‌اڵڵی‪ :‬به‌دڵنییاییه‌وه‌ ئه‌مه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاسییه‌و ئامانجی‌ سیاسیی هه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕاستیدا پێش‬ ‫ئه‌م پرۆژه‌یه‌ چه‌ندان پرۆژه‌ی‌ تر هه‌یه‌ له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ بۆ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆچی‌ ئه‌م پرۆژه‌یه‌ له‌كۆتایی‬ ‫مانگی‌ ‪6‬دا هاته‌ په‌رله‌مان‌و یه‌كسه‌ر خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ بۆكرا‪ ،‬هه‌روه‌ها كرا به‌یه‌كه‌مین پرۆژه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫خوله‌ی‌ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌ كاری‌ په‌رله‌مانیش‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ بۆ ئێمه‌ جێگه‌ی‌ گومان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێمه‌ دڵنیاین‌و‬ ‫یه‌قینمان هه‌یه‌ كه‌ئه‌مه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ سیاسییه‌‌و ئامانجی‌‬ ‫سیاسی له‌پشته‌وه‌یه‌‌و به‌و ئاراسته‌یه‌ی‌ كه‌بۆی‌ هاتووه‌‬ ‫ئاراسته‌یه‌كی‌ نیشتمانی‌ نییه‌‪ ،‬راسته‌ له‌شكلدا سیمایه‌كی‌‬ ‫نیشتمانی‌ پێده‌ده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ هه‌رگیز رێگه‌ ناده‌ین‬ ‫به‌تێپه‌ڕاندنی‌ پرۆژه‌ یاسایه‌كی‌ له‌و چه‌شنه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌و ئامانجه‌ سیاسییانه‌ چین كه‌ئێوه‌‬ ‫لێیده‌ترسن؟‬ ‫ئیسماعیل گه‌اڵڵی‪ :‬ده‌یانه‌وێت كۆی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫سیاسی له‌كوردستاندا له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م ده‌سته‌یه‌وه‌‬ ‫كه‌دروستیده‌كه‌ن‪ ،‬کۆنترۆڵبكه‌ن‌و فره‌یی نه‌هێڵن‌و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن بسڕنه‌وه‌‪ ،‬ئامانجێكی تریشی ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌یاری‌ به‌ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پ��ارێ��زگ��اك��ان �ه‌وه‌ ب��ك��رێ��ت‪ ،‬ه��ه‌روه‌ه��ا ده‌س��ت��وور‬ ‫تێپه‌ڕێنرێت‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪4‬‬

‫رووداوی هه‌فته‌‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫“ل�����������ه‌‪‌ %99,9‬ی ب���ه‌رپ���رس���ی رێ����ك����خ����راوه‌ك����ان ئ����ه‌م����ری‌ واق���ی���ع‬ ‫الی�����������������������������ان ن���������������������ه‌ب���������������������ات‪ ،‬الن���������������اچ���������������ن”‬

‫‪6‬‬

‫البردنی پرسیاری نه‌ته‌وه‌‪ ،‬كورده‌كان ده‌ترسێنێت‬ ‫ی عێراقدا‪ ،‬رووبه‌ڕووی ده‌مه‌قاڵێیه‌كی توند بوونه‌وه‌‬ ‫وه‌زیره‌ كورده‌كان له‌كۆبوونه‌و‌هی‌ ئه‌‌نجومه‌‌نی‌ وه‌‌زیران ‌‬ ‫محه‌مه‌د نه‌جیب‬ ‫هه‌وڵێكی وه‌زیری پالندانانی عێراقی بۆ‬ ‫البردنی پرسیاری نه‌ته‌وه‌ له‌سه‌رژمێریی‬ ‫گشتیدا‪ ،‬كورده‌كان توڕه‌ده‌كات‌و دوێنێ‬ ‫سێشه‌ممه‌ش له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانی عێراقدا ده‌مه‌قاڵێیه‌كی توند‬ ‫له‌نێوان وه‌زیره‌ كورده‌كان‌و عه‌لی بابانی‬ ‫وه‌زیری پالنداناندا دروستبوو‪.‬‬ ‫كورده‌كان رایده‌گه‌یه‌نن زه‌ره‌رمه‌ندی‬ ‫ی �ه‌ك �ه‌م ل �ه‌الب��ردن��ی پ��رس��ی��اری ن�ه‌ت�ه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رژمێریی گشتیدا ئه‌وانن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێن‬ ‫البردنی ئه‌و پرسیاره‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫قبوڵ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫قه‌باره‌ی‌ نه‌ته‌وه‌كان ده‌بێت‪.‬‬ ‫مه‌حمود عوسمان ئه‌ندامی ده‌سته‌ی‬ ‫ئاماری هه‌رێمی كوردستان‌و به‌رپرسی‬ ‫جێبه‌جێكاری سه‌رژمێریی گشتی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند "الب��ردن��ی پرسیاری نه‌ته‌وه‌‬ ‫الی ئێمه‌ جێگه‌ی‌ قبوڵ‌ نییه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‌و لیژنه‌ی سه‌رژمێری‬ ‫دانیشتووانی هه‌رێم وه‌اڵمدانه‌وه‌یه‌كی‬ ‫به‌هێزی ده‌بێت بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌"‪.‬‬ ‫رۆژی دووشه‌ممه‌ له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا‬ ‫عه‌لی بابان وه‌زی��ری پالندانانی عێراقی‬ ‫رایگه‌یاند وه‌زاره‌ته‌كه‌یان سه‌رقاڵی البردنی‬ ‫خانه‌ی‌ ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی‌ هاوواڵتیانی عێراقن‬ ‫له‌فۆڕمی سه‌رژمێریدا‪.‬‬ ‫دوای ئ �ه‌و به‌یاننامه‌یه‌ پارێزگاری‬ ‫موسڵ خۆشحاڵی خ��ۆی ب�ه‌و سیستمه‌‬ ‫نوێیه‌ی‌ وه‌زاره‌تی پالندانان ده‌ربڕی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان البردنی‬ ‫بڕگه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌وڵێكی تر بۆ هه‌وڵدان‬ ‫له‌پێناو نه‌زانینی رێ��ژه‌ی‌ راسته‌قینه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد ده‌ربڕی‪.‬‬ ‫له‌یاسای ‪40‬ی سه‌رژمێریی گشتی‬ ‫دانیشتووانی عێراقیدا هاتووه‌ كه‌ده‌بێت‬

‫بواری ئ��ازادی هه‌بێت بۆ هه‌موو تاكێك‬ ‫كه‌سه‌ر به‌چ نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌‪.‬‬ ‫مه‌حمود عوسمان ئه‌ندامی ده‌سته‌ی‌‬ ‫ئاماری هه‌رێم‪ ،‬وتی "له‌هه‌موو جیهاندا‬ ‫كه‌سه‌رژمێری ده‌ك��رێ��ت ئ �ه‌و پرسیاره‌‬ ‫له‌هه‌موو تاكێك ده‌كرێت كه‌سه‌ر به‌چ‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌م حاڵه‌تانه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌تووشی كێشه‌مان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫رای كه‌سێكه‌‪ ،‬چونكه‌ پرس به‌ده‌سته‌ی‬ ‫بااڵی سه‌رژمێریی گشتی عێراق‌و ژووری‬

‫عه‌مه‌لیات‌و حكومه‌تی هه‌رێم نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫رێ��ب��وار تاڵه‌بانی جێگری سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك‪ ،‬له‌لێدوانێكدا‬ ‫بۆ ده‌ستوور له‌گه‌ڵ ئاماژه‌دان به‌خراپی‬ ‫كاریگه‌ری البردنی پرسیاری نه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫زانینی رێ��ژه‌ی‌ ك��ورد‪ ،‬وتی‌ "كاریگه‌ری‬ ‫خراپ ده‌كاته‌ سه‌ر ستراتیژیه‌تی پالندانان‬ ‫له‌عێراقدا‪ ،‬چونكه‌ ئێستا هاوکێشه‌‌یه‌كی‬ ‫سیاسی هه‌یه‌ كه‌هه‌مووی نادیار‌و ناڕوونه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ هه‌موو كه‌سێك خۆی به‌خاوه‌نی‬

‫عێراق ده‌زان��ێ��ت‪ ،‬ب��ه‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫كه‌سێك جورئه‌تی ئه‌وه‌ی نییه‌ كه‌بڵێت‬ ‫رێژه‌ی من چه‌نده‌ له‌م عێراقه‌دا"‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و وت��ی "رژێمی پێشوو به‌كه‌یفی‬ ‫خۆی ئه‌گه‌ر ئ��اره‌زووی لێبوایه‌ نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫زیادده‌كرد‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئاره‌زووی لێنه‌بووایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا نه‌ته‌وه‌ی الده‌برد‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ له‌هه‌موو‬ ‫سیستمه‌ جیهانییه‌كان‌و كتێبه‌ پیرۆزه‌كان‬ ‫هه‌موویان ته‌ئكید له‌‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌مرۆڤ‬ ‫ئازادی بۆچوونی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫رێبوار پێیوایه‌ ئه‌و هه‌وڵه‌ش پالنێكی‬ ‫تره‌ نه‌ك دژی كورد‪ ،‬به‌ڵكو دژی هه‌موو‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌ك��ان��ی نیشته‌جێ ع��ێ��راق‪ ،‬وتی‌‬ ‫"چونكه‌ شیعه‌ ده‌ڵێت ئێمه‌ زۆرینه‌ین‪،‬‬ ‫سوننه‌ به‌هه‌مان شێوه‌‪ ،‬كورد ده‌ڵێت ئێمه‌‬ ‫له‌و رێژه‌ی زیاترین كه‌بۆمان دیاریكراوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ته‌نیا هه‌بوونی وشه‌ی نه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌توانێت ئه‌م معاده‌له‌یه‌ یه‌كالییبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌دوای ساڵی ‪2003‬ه‌وه‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫به‌رده‌وام له‌مه‌سه‌له‌ گرنگه‌كاندا له‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌شه‌ بودجه‌و هه‌ڵبژاردنه‌كاندا كێشه‌ی‌‬ ‫بۆ دروستبووه‌‪ ،‬به‌هۆی ئه‌نجامنه‌دانی‬ ‫سه‌رژمێرییه‌وه‌ پشت به‌فۆرمی خۆراك‬ ‫ده‌به‌سترا‪ ،‬له‌و حاڵه‌ته‌شدا كورده‌كان‬ ‫ب���ه‌ه���ۆی ئ�����ه‌وه‌ی‌ زۆری������ان ف��ۆڕم��ی‬ ‫خۆراكیان نه‌بووه‌‪ ،‬ل��ه‌ڕووی نه‌ته‌وه‌وه‌‬ ‫له‌سێ پارێزگاكه‌ی‌ هه‌رێم به‌ ب �ه‌راورد‬ ‫به‌پارێزگاكانی تری عێراق به‌رێژه‌ به‌كه‌متر‬ ‫ئه‌ژمارده‌كران‪.‬‬ ‫تاڵه‌بانی ده‌ڵێت ئه‌و حاڵه‌ته‌ زیانی‬ ‫بۆ كورد زۆر ده‌بێت‪ ،‬وتی‌ "ئه‌وه‌ مافی‬ ‫س �ه‌ره‌ك��ی ه�ه‌م��وو ن�ه‌ت�ه‌وه‌ك��ان�ه‌‪ ،‬بزانن‬ ‫رێژه‌یان چه‌نده‌"‪ .‬ئه‌و پێیوایه‌ ناحه‌زانی‬ ‫عێراق‌و كورد ئه‌و حاڵه‌تانه‌ ده‌وروژێنن‪.‬‬ ‫دوێنێ سێشه‌ممه‌ ده‌‌مه‌‌قاڵێی‌‌ توند‬ ‫له‌‌نێوان وه‌‌زیره‌ كورده‌‌كان‌و عه‌‌لی‌ بابان‌‬ ‫دروس��ت��ب��وو ل �ه‌س �ه‌ر ه �ه‌م��ان مه‌سه‌له‌‪،‬‬ ‫كاتێك عه‌لی بابان جارێكی تر رایگه‌یاند‬

‫كه‌پرسیاری نه‌ته‌وه‌ الده‌بات‪.‬‬ ‫نه‌رمین عوسمان وه‌‌زی��ری‌ ژینگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور وتی‬ ‫"له‌‌كۆبوونه‌‌وه‌‌ی‌ ئه‌‌نجومه‌‌نی‌ وه‌‌زیراندا‪،‬‬ ‫ده‌‌مه‌‌قاڵێیه‌‌كی‌ توند له‌‌نێوان وه‌‌زی��ره‌‬ ‫كورده‌‌كان‌و عه‌‌لی‌ بابان روویداوه‌‌‪ ،‬به‌‌هۆی‌‬ ‫ئه‌‌وه‌‌ی‌ عه‌‌لی‌ بابان له‌‌ڕاگه‌یاندنه‌‌كانه‌‌وه‌‌‬ ‫وتوویه‌‌تی‌ پرسیاری‌ دیاریكردنی‌ نه‌‌ته‌‌وه‌‌‬ ‫له‌‌فۆرمی‌ سه‌‌رژمێریدا الده‌‌به‌‌ین"‪.‬‬ ‫نه‌رمین وتی‌ وه‌‌زیره‌ كورده‌‌كان به‌‌عه‌‌لی‌‬ ‫بابانیان وت‌ بۆی‌ نییه‌‌ هه‌ر له‌‌خۆیه‌‌وه‌‌ ئه‌‌و‬ ‫بڕیاره‌بدات‪.‬‬ ‫ل��ه‌ك��ۆب��وون��ه‌وه‌ك��ه‌دا ع �ه‌ل��ی ب��اب��ان‬ ‫ه��ه‌ڕه‌ش��ه‌ی ك��ش��ان �ه‌وه‌ی ك���رد‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پرسیاری نه‌ته‌وه‌ له‌فۆڕمی سه‌رژمێریدا‬ ‫النه‌برێت‪.‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ ده‌مه‌قاڵێیه‌ سه‌‌رۆكایه‌‌تیی‌‬ ‫ئه‌‌نجومه‌‌نی‌ وه‌‌زی����ران رای��گ �ه‌ی��ان��دووه‌‌‬ ‫ئ��ه‌‌و پ��رس��ه‌‌ دادگ���ای‌ ف��ی��دراڵ�ی‌ عێراق‬ ‫یه‌‌كالییده‌‌كاته‌‌وه‌‌و چاوه‌‌ڕوانی‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌‌و‬ ‫دادگایه‌‌ن‪.‬‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ك��ی ت���ره‌وه‌ ت��اری��ق چیمه‌نی‌‬ ‫ب���ه‌ڕێ���وه‌ب���ه‌ری ئ���ام���اری ك���ه‌رك���وك‪،‬‬ ‫كه‌سه‌رپه‌رشتی سه‌رژمێریی‌ كه‌ركوك‬ ‫ده‌ك�����ات‪ ،‬ئ���ام���اژه‌ی‌ ب�����ه‌وه‌دا ك �ه‌ئ �ه‌و‬ ‫پێشنیازه‌یان پێگه‌یشتووه‌ كه‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ�لان��دان��ان��ی‌ ع��ێ��راق �ی‌ ك��ردووی��ه‌ت��ی‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ پرسی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر فۆڕمی‌ سه‌رژمێری‌‪.‬‬ ‫تاریق وت �ی‌ ئ �ه‌و داوای���ه‌ نه‌ته‌وه‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌ب‌و توركمان كردوویانه‌ بۆ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ن��اوب��راو بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ پرسی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت �ی‌ "ئێمه‌ وه‌ك الیه‌نی‌‬ ‫كوردی‌ ئه‌و داوایه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پالندانان‬ ‫ره‌تده‌كه‌ینه‌وه‌‌و ره‌زامه‌ندی‌ له‌سه‌ر ناده‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ كاریگه‌ری خراپی له‌سه‌ر ئاینده‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك ده‌بێت"‪.‬‬

‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان له‌كه‌ركوك ده‌كشێنه‌وه‌‬

‫ی خزمه‌تگوزاری وه‌ستێنراوه‌‌و چه‌ندان كۆمپانیای وه‌به‌رهێن به‌هۆی‬ ‫ده‌یان پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی موڵكدارییه‌وه‌ ئاماده‌نین له‌كه‌ركوك وه‌به‌رهێنان بكه‌ن‬ ‫بوونی كێشه‌ ‌‬

‫ئازاد‌و كاروخ‬ ‫كۆمپانیا وه‌به‌رهێنه‌ره‌ ده‌ره‌كییه‌كان‬ ‫به‌هۆی یه‌كالیینه‌كردنه‌وه‌ی‌ موڵكدارێتی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬له‌شاری كه‌ركوك ده‌كشێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ی�����ان پ������رۆژه‌ی‌ خ��زم��ه‌ت��گ��وزاری��ش‬ ‫ب �ه‌ه��ۆی یه‌كالیینه‌كردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‬ ‫موڵكدارێتییه‌وه‌ له‌و شاره‌دا راوه‌ستێنراوه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسانی شاری كه‌ركوك رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫یه‌كالیینه‌بوونه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ موڵكدارێتی‬ ‫كێشه‌ی‌ بۆ دروستكردوون‪ ،‬چونكه‌ له‌الیه‌ك‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان له‌شاره‌كه‌ كشاونه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫له‌الیه‌كی تر ده‌یان پرۆژه‌ی‌ خزمه‌تگوزاری‬ ‫راوه‌ستێنراوه‌‪.‬‬ ‫كێشه‌ی‌ موڵكداری‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 2004‬به‌فه‌رمانی‌ پۆڵ برێمه‌ر‬ ‫ده‌سته‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ موڵكایه‌تی‌ دروس��ت��ب��وو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌سته‌یه‌ ئێستا زیاتر له‌ ‪ 35‬هه‌زار داوای‌‬ ‫موڵكایه‌تی‌ كه‌ركوكی‌ الی �ه‌‪ ،‬كه‌ ل �ه‌دوو‬ ‫ج��ۆر داوا پێكدێت‪ ،‬به‌شێكیان زه‌وی‌‬ ‫كشتوكاڵین‌و خراونه‌ته‌ سه‌ر وه‌زاره‌ته‌كان‪،‬‬ ‫هه‌ندێكی‌ تریان موڵكی‌ تایبه‌ته‌‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند هه‌فته‌ی‌ راب��ردوودا وه‌فدێكی‬ ‫پارێزگای كه‌ركوك سه‌ردانی كه‌ركوكیان كرد‬ ‫بۆ یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ موڵكدارێتی‬ ‫شاره‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا كه‌مترین كێشه‌ی‌‬ ‫موڵكدارێتی یه‌كالییكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����اوات م��ح �ه‌م �ه‌د ئ�ه‌م��ی��ن ئ�ه‌ن��دام�ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ كه‌ركوك رایگه‌یاند‬ ‫كێشه‌ی‌ موڵكایه‌تی‌ شێوازێكی‌ زۆر ئاڵۆزی‌‬ ‫بۆ چاره‌سه‌كردن هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت دادگای‌‬ ‫تایبه‌ت یه‌كالییبكاته‌وه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ مافی‌‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬مافی‌ تانه‌دان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ وای��ك��ردووه‌ زۆر به‌كه‌می‌ كێشه‌ی‌‬ ‫موڵكایه‌تی‌ چاره‌سه‌ربكرێت‪.‬‬ ‫ئ��اوات وتی‌ "تائێستا ل��ه‌‪10%‬ی كۆی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ موڵكایه‌تی‌ چاره‌سه‌ركراوه‌ له‌‪90%‬ی‬ ‫به‌هه‌ڵپه‌سێردراوی‌ ماوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌یان پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاری راگیراوه‌‬

‫چاره‌سه‌رنه‌كردنی‌ كێشه‌ی‌ موڵكدارێتی‬ ‫ل���ه‌ك���ه‌رك���وك ك��ێ��ش �ه‌ی �ه‌ك �ی‌ گ����ه‌وره‌ی‌‬ ‫دروستكردووه‌‪ ،‬چونكه‌ ناتوانرێن زه‌وی بۆ‬ ‫ئه‌و پرۆژانه‌ ته‌رخانبكرێت كه‌پێویستیان‬ ‫به‌زه‌وییه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��ای ئه‌مساڵدا حكومه‌تی‬ ‫ن��اوه‌ن��دی ب��ڕی��اری��دا ‪ 20‬ه���ه‌زار یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیشته‌جێبوون له‌كه‌ركوك دروستبكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و بڕیاره‌ به‌هۆی نه‌بوونی زه‌وی‬ ‫پێویسته‌وه‌ راگیراوه‌‪.‬‬ ‫ج�ه‌م��ال شكور س �ه‌رۆك��ی ش��اره‌وان��ی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور وتی‌‬ ‫نوێنه‌كردنه‌وه‌ی‌ نه‌خشه‌ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ شاری‌‬ ‫كه‌ركوك یه‌كێكه‌ له‌و هۆكارانه‌ی‌ كه‌رێگره‌‬ ‫ل��ه‌ب��ه‌رده‌م ك��اره‌ك��ان�ی‌ ئ��ه‌وان��دا‪ .‬به‌هۆی‬ ‫یه‌كالیینه‌كردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ موڵكداریش‬

‫ناتوانن نه‌خشه‌ی‌ بنه‌ڕه‌تی شار نوێبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "نوێنه‌كردنه‌وه‌ی‌ نه‌خشه‌ی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ ش��اری‌ ك�ه‌رك��وك ك��اردان �ه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ سه‌ر كه‌رتی‌ كشتوكاڵ‌و پیشه‌سازی‌‌و‬ ‫شوێنه‌واره‌كان‌و پرۆژه‌ خزمه‌تگوزارییه‌كان‌و‬ ‫ناوچه‌ گه‌شتیاره‌ییه‌كان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ل �ه‌و پ��رۆژان��ه‌ی ك�ه‌ ب�ه‌ه��ۆی كێشه‌ی‌‬ ‫موڵكدارێتییه‌وه‌ راگ��ی��راون‪ ،‬پ��ااڵوگ�ه‌ی‌‬ ‫نه‌وت‪ ،‬دروستكردنی‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ ‪400‬‬ ‫قه‌ره‌وێڵه‌یی‌‪ ،‬فراوانكردنی‌ بیناكانی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خوێندنی‌ ب��ااڵ‪ ،‬پ��رۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌‬ ‫‪ 20‬ه�ه‌زار یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبوون‌و چه‌ند‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی تر‪.‬‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان له‌كه‌ركوك ده‌كشێنه‌وه‌‬ ‫فه‌الح عه‌بدولڕه‌حمان سه‌رۆكی‌ ده‌زگای‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ ك �ه‌رك��وك له‌لێداونێكیدا‬

‫بۆ ده‌ستوور وتی‌ كۆمپانیایه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫ناوخۆی‌‌و ده‌ره‌كی‌ هه‌یه‌ ده‌یانه‌وێت كار ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌به‌رهێنان ل�ه‌ك�ه‌رك��وك ب��ك�ه‌ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم‬ ‫له‌شاری‌ كه‌ركوك كێشه‌ی‌ موڵكداری‌ رێگره‌‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ پرۆژه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‪.‬‬ ‫ف�ه‌الح وتی‌ "ناتوانین وه‌ك پێویست‬ ‫زه‌وییان بۆ دابین بكه‌ین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ زه‌ویی‌ كه‌ركوك كێشه‌ی‌ له‌سه‌ره‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌م زووان���ه‌ش ئ �ه‌و كێشه‌یه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫نابێت"‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��ه‌ی‌ وه‌ب �ه‌ره��ێ��ن��ان��ی ك �ه‌رك��وك‬ ‫تائێستا ‪ 5‬مۆڵه‌تی‌ وه‌به‌رهێنانیان داوه‌ته‌‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان‪ ،‬بۆ ئه‌وانه‌ی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫زه‌وییان نه‌بوو‪ ،‬چونكه‌ زه‌وییه‌كان كێشه‌یان‬ ‫له‌سه‌ر نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌ندامانی ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‬

‫مانگانه‌ ده‌یان كۆمپانیای بیانی‌ سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ركوك ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌ وه‌گه‌ڕخستنی‌‬ ‫سه‌رمایه‌ی‌ خۆیان‌و ئه‌نجامدانی‌ چه‌ند‬ ‫پ��رۆژه‌ی �ه‌ك �ی‌ ج���ۆراوج���ۆر‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوات��ر‬ ‫ده‌كشێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ع�ه‌دن��ان زه‌نگنه‌ ئه‌ندامی ده‌سته‌ی‌‬ ‫بااڵی وه‌به‌رهێنانی كه‌ركوك ده‌ڵێت ته‌نیا‬ ‫موڵكدارێتی كێشه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێدانی‌‬ ‫مۆڵه‌تی‌ كاركردنیش كێشه‌یه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌ت �ه‌ك��ان��ی عێراقه‌وه‌ كێشه‌یان بۆ‬ ‫دروستده‌كرێت‪.‬‬ ‫زه‌ن��گ��ن��ه‌ وت���ی‌ "ب���ه‌ه���ۆی كێشه‌ی‌‬ ‫موڵكدارێتییه‌وه‌ له‌بواری‌ وه‌به‌رهێناندا‬ ‫زۆرترین كێشه‌مان بۆ دروستده‌بێت"‪.‬‬ ‫ب �ه‌اڵم سه‌رۆكی ش��اره‌وان��ی كه‌ركوك‬ ‫ره‌خ���ن���ه‌ی‌ ل��ه‌ب��ه‌ش��ێ��ك ل �ه‌ك��ۆم��پ��ان��ی��ا‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كانیش گرت كه‌دوای ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زه‌ویشیان بۆ دابینده‌كرێت‪ ،‬ده‌كشێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫شكور وتی‌ "به‌شێك له‌كۆمپانیاكان‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئ��ه‌وان��ه‌ی‌ دێ��ن �ه‌ ك �ه‌رك��وك‬ ‫دوات����ر ده‌گ���ه‌ڕێ���ن���ه‌وه‌ خ���ودی‌ خ��ۆی��ان‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مبوون‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫شاره‌وانی‌ كه‌ركوك به‌هاوكاری‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫ك �ه‌رك��وك له‌سێ‌ ب���واردا پ���رۆژه‌و زه‌وی‌‬ ‫پێویستمان بۆ ئاماده‌كردوون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫خۆیان نایانه‌وێت له‌و بوارانه‌دا كاربكه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانی كه‌ركوك هیچ‬ ‫ئامارێكیان له‌باره‌ی‌ ئه‌و كۆمپانیایانه‌وه‌‬ ‫ئاشكرانه‌كرد‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێن ده‌یان كۆمپانیا‬ ‫كشاونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��اوات محه‌مه‌د ده‌ڵێت ئه‌و كۆمپانیا‬ ‫وه‌به‌رهێنانه‌ی‌ كه‌دێن یه‌كه‌م كێشه‌كه‌‬ ‫رووب �ه‌ڕووی��ان��ده‌ب��ێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ب��ێ��ت ئ �ه‌وه‌‬ ‫یه‌كالییبكه‌نه‌وه‌ ئ��ای��ا ئ��ه‌و زه‌وی��ی �ه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌نجامده‌درێت كێشه‌ی‌‬ ‫موڵكایه‌تی‌ له‌سه‌ره‌ یان نا‪.‬‬ ‫ب��ه‌ب��ڕوای‌ ئ���اوات م��ح�ه‌م�ه‌د كێشه‌ی‌‬ ‫موڵكدارێتی‌ هۆكارێكی‌ سه‌ره‌كییه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫كۆمپانیا ناتوانن پ��رۆژه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌كه‌ركوكدا بكه‌ن‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫‪7‬‬

‫له‌هه‌ولێر‪ ،‬ژنێك پێنج منداڵ له‌مێرده‌كه‌ ‌ی ده‌كڕێته‌وه‌‬

‫ی ژنێكی عه‌ره‌ب ده‌هێنێت‪ ،‬له‌پێناو ده‌ستبه‌رداربوون له‌منداڵه‌كانی پاره‌ له‌ژنه‌ك ‌هی‌ ده‌سێنێت‬ ‫پیاوێك دوای ئه‌و‌ه ‌‬ ‫رێبوار جه‌الل له‌هه‌ولێر‬

‫دوا ‌ی ‪ 24‬س��اڵ له‌ته‌مه‌ن ‌ی هاوسه‌رگیری‌و‬ ‫پێكه‌و‌ه ژیانیان له‌هه‌ولێر‪ ،‬ژنێك پێنج منداڵ ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی له‌مێرده‌كه‌ ‌ی ده‌كڕێته‌وه‌‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫مێرده‌كه‌ی به‌دزییه‌و‌ه ژنێكی تر ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌و ژن ‌ه ك ‌ه له‌ترسی مێرده‌كه‌ی‌و براكانی‬ ‫خۆی ب ‌ه به‌هار ناساند‪ ،‬وت ‌ی «مێرده‌كه‌م‬ ‫دوای ئه‌وه‌ ‌ی به‌دزییه‌و‌ه ژنێكی تری هێنا‪،‬‬ ‫كه‌گه‌ڕایه‌و‌ه پێیووتم یان ده‌بێت منداڵه‌كانم‬ ‫بده‌یتێ یان ده‌بێت ‪ 2‬ملیۆن دینارم بده‌یتێ‌»‪.‬‬ ‫به‌هار له‌ته‌مه‌نی ‪ 15‬ساڵیدا شووده‌كات‬ ‫به‌هار كه‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 39‬ساڵه‌‌و ژن ‌ی ماڵه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ساڵ ‌ی ‪‌1986‬و له‌ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 15‬ساڵیدا شووی‬ ‫به‌محه‌مه‌د كردووه‌‪ ،‬هه‌ردووكیان له‌خێزانێكی‬ ‫هه‌ژار په‌روه‌رده‌بوون‪.‬‬ ‫به‌هار له‌پێناو محه‌مه‌ددا ئاماده‌بوو هه‌موو‬ ‫قۆناغه‌كانی گرانی‌و ده‌رده‌س���ه‌ری له‌گه‌ڵدا‬ ‫ببڕێت‪ ،‬به‌اڵم دوای ‪ 24‬ساڵ‪ ،‬محه‌مه‌د كۆتایی‬ ‫به‌و ژیان ‌ه هاوبه‌شه‌ ‌ی نێوانیان ده‌هێنێت‌و‬ ‫ژنێكی تر ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫به‌هار وت ‌ی «محه‌مه‌د له‌خێزانێك ‌ی هه‌ژار‌و‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ت بوو‪ ،‬هه‌موو قۆناغ ‌ه گرانه‌كان ‌ی‬ ‫ژیانمان ب�ه‌ی�ه‌ك�ه‌و‌ه تێپه‌ڕاند‪ ،‬وه‌ك هه‌ر‬ ‫خێزانێك ‌ی ئاسایی ب��ووی��ن ب�ه‌خ��اوه‌ن� ‌ی ‪5‬‬ ‫منداڵ»‪.‬‬ ‫به‌هار ئه‌و ‪ 24‬ساڵ ‌ه له‌چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌دا بووه‌‪،‬‬ ‫رۆژێك به‌بێ ترس له‌نێو خانووی خۆیدا بژی‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ ‌ی چه‌ند مانگێك به‌شێك له‌و‬ ‫ئاواته‌ ‌ی دێته‌دی‪ ،‬محه‌مه‌دی مێردی ژنی تری‬ ‫به‌سه‌ردا ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫به‌هار وت ‌ی «خۆشبه‌ختبووم ك ‌ه له‌ماوه‌ ‌ی‬ ‫‪ 24‬ساڵ ‌ی ته‌مه‌ن ‌ی هاوسه‌رگیریمدا توانیمان‬ ‫سلفه‌ ‌ی عه‌قار وه‌ربگرین‌و خانوویه‌ك ‌ی ئاسایی‬ ‫دروستبكه‌ین‪ ،‬هێشتا خانووه‌كه‌مان ته‌واو‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆئه‌وه‌ ‌ی كرێ ‌ی خانوو نه‌ده‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵ منداڵه‌كان چووین ‌ه ن��اوی‌و تێیدا‬ ‫ده‌ژین»‪.‬‬

‫محه‌مه‌د به‌بیانووی ئیشه‌و‌ه ماڵی به‌جێهێشت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ژنی دووه‌می به‌دزییه‌و‌ه هێنا‬ ‫ئه‌و خێزان ‌ه ‪ 5‬منداڵیان هه‌یه‌‪ ،‬دووانیان كوڕ‌و‬ ‫سیانیان كچن‪ ،‬وه‌ك به‌هار ده‌ڵێت به‌بێ‬ ‫كێش ‌ه ژیانیان به‌ڕێكردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ونبوونی‬ ‫مێرده‌كه‌ ‌ی چه‌ند مانگێك كۆتایی به‌و ژیان ‌ه‬ ‫هاوبه‌شه‌ی نێوانیان ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫به‌هار ده‌ڵێت هیچ كێشه‌یه‌كمان نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم محه‌مه‌د ‪ 4‬مانگ له‌مه‌وبه‌ر به‌بیانوو ‌ی‬ ‫كاركردن سه‌فه‌ر ‌ی به‌غداد ‌ی ك��ردووه‌و تا ‪2‬‬ ‫مانگ نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه ماڵ‪.‬‬ ‫به‌هار وت ‌ی «هه‌فته‌یه‌ك پێش جه‌ژن ‌ی ره‌مه‌زان‬ ‫كه‌هاته‌و‌ه زۆر ئاسایی بوو‪ ،‬باسی هیچ شتێك ‌ی‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬ته‌نیا هه‌فته‌یه‌ك مایه‌وه‌و بڕی ‪200‬‬ ‫هه‌زار دینار ‌ی بۆ جه‌ژن پێدام‪ ،‬منیش له‌و‬ ‫بڕ‌ه پاره‌یه‌‪ ،‬ده‌ست ‌ه جلێك ‌ی كوردیم بۆ كڕ ‌ی‬ ‫بۆئه‌وه‌ ‌ی دڵخۆش ‌ی بكه‌م»‪.‬‬ ‫دوا ‌ی مانه‌وه‌ ‌ی محه‌مه‌د له‌گه‌ڵ منداڵه‌كانیدا‬ ‫بۆماوه‌ ‌ی هه‌فته‌یه‌ك جارێك ‌ی تر ده‌چێته‌و‌ه‬ ‫بۆ به‌غداد‌و وه‌ك به‌هار ‌ی هاوسه‌ر ‌ی ده‌ڵێت ‬ ‫«هه‌ر به‌بیانوو ‌ی كاركردن گه‌ڕایه‌و‌ه به‌غداد»‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د له‌ماوه‌كانی راب��ردوودا جارێكی‌ تر‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ هه‌ولێر‌و ده‌چێته‌و‌ه ال ‌ی ژن‌و‬ ‫منداڵه‌كانی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجار‌ه ب ‌ه به‌هار ده‌ڵێت‬ ‫«ژنێك ‌ی تر ‌ی هێناو‌ه كه‌عه‌ره‌ب ‌ه ژیانێك ‌ی زۆر‬ ‫خۆش‌و ئاسایی له‌گه‌ڵ ئه‌ودا به‌ڕێده‌كات»‪.‬‬ ‫م��ح�ه‌م�ه‌د داوا ل �ه‌ب �ه‌ه��ار ده‌ك���ات م��ن��داڵ‌و‬ ‫خانووه‌كه‌ ‌ی بۆ به‌جێبهێڵێت‬ ‫ب�ه‌ه��ار ده‌ڵ��ێ��ت دوا ‌ی ئ���ه‌وه‌ ‌ی مێرده‌كه‌ ‌ی‬ ‫پێیوتوو‌ه كه‌ژن ‌ی دووه‌م � ‌ی هێناوه‌‪ ،‬پێش ‌ی‬ ‫وت����وو‌ه «خ��ان��ووه‌ك��ه‌و م��ن��داڵ �ه‌ك��ان � ‌ی بۆ‬ ‫به‌جێبهێڵێت‪ ،‬منیش كه‌سوكاری‌ خۆم‌و كه‌س ‌ی‬ ‫مێرده‌كه‌م له‌م كێشه‌ی ‌ه ئاگاداركرده‌وه‌»‪.‬‬ ‫دوا ‌ی ئ��ه‌وه‌ ‌ی به‌هار ك�ه‌س��وك��اری‌‌و خۆی‌و‬ ‫مێرده‌كه‌ ‌ی ئاگادارده‌كاته‌وه‌‪ ،‬محه‌مه‌د زۆر‬ ‫توڕه‌ده‌بێت‌و به‌چه‌قۆ په‌المار ‌ی به‌هار ده‌دات‪.‬‬ ‫«به‌اڵم ده‌ست ‌ی پێمنه‌گه‌یشت»‪ .‬به‌هار وای‬ ‫وت‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها وت ‌ی «كه‌سوكاری ه�ه‌ردووالم��ان‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌‌و هه‌وڵ ‌ی چاره‌سه‌ركردن ‌ی كێشه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه محه‌مه‌د ناتوانێت خانووه‌ك ‌ه‬ ‫بفرۆشێت به‌هۆ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی گلدانه‌و‌ه (حیجز) ‌ی‬ ‫بانك ‌ی خانووبه‌ره‌ ‌ی له‌سه‌ره‌‪ ،‬چونك ‌ه سلفه‌ ‌ی‬ ‫عه‌قار ‌ی وه‌رگرتووه‌»‪.‬‬ ‫براكانی به‌هار رێگه‌ناده‌ن به‌هار سكااڵ الی‬ ‫پۆلیس بكات‬ ‫به‌بیانوو ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی نابێت ئافره‌ت بچێت ‌ه دادگا‌و‬ ‫بنكه‌ ‌ی پۆلیس‌و سكااڵ تۆماربكات‪ ،‬براكانی‬ ‫به‌هار رێگه‌ی پێناده‌ن بچێت ‌ه دادگا‪« ،‬براكانم‬

‫نه‌یانهێشت سكااڵ ‌ی له‌سه‌ر تۆماربكه‌م‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫داوای مافی خۆمم لێده‌كرد»‪.‬‬ ‫به‌هار وت ‌ی «گه‌یشتین ‌ه ئه‌و رێككه‌وتنه‌ ‌ی‬ ‫كه‌محه‌مه‌د وه‌كاله‌ ‌ی ئه‌و خانوو‌ه بۆ برا ‌ی‬ ‫مێرده‌كه‌م بكاته‌وه‌‪ ،‬ب��ۆئ�ه‌وه‌ ‌ی نه‌توانێت‬ ‫بیفرۆشێت‌و ئێم ‌ه ده‌ربه‌ده‌ربكات»‪.‬‬ ‫به‌هار پێنج منداڵه‌كه‌ ‌ی له‌محه‌مه‌د كڕییه‌وه‌‬ ‫به‌هار تائێستاش وه‌ك خێزان ‌ی محه‌مه‌د‬ ‫م��اوه‌ت��ه‌وه‌و جیانه‌بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫لێنه‌سه‌ندنه‌وه‌ ‌ی منداڵه‌كانیشی‪ 2 ،‬ملیۆن‬ ‫دیناری عێراقی ده‌دات ‌ه محه‌مه‌د‪.‬‬

‫به‌هار وت ‌ی «داوا ‌ی بڕ ‌ی ‪ 2‬ملیۆن دینار ‌ی‬ ‫عێراق ‌ی ك��رد‪ ،‬پێداگیر ‌ی زۆر ‌ی ك��رد یان‬ ‫منداڵه‌كان ببات یان ‪ 2‬ملیۆن دینار ‌ی پێبده‌م‪،‬‬ ‫ناچار منیش بڕ‌ه پاره‌كه‌م له‌ناسیاوه‌كانم‬ ‫وه‌رگرت به‌قه‌رز به‌ئاگادار ‌ی كه‌سوكار ‌ی خۆم‌و‬ ‫ئه‌و‪ ،‬پاره‌كه‌م پێیدا‪ ،‬ئینجا وازی لێهێنام ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ منداڵه‌كانم بژیم»‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬به‌هۆی ئه‌وه‌ ‌ی به‌هار رێگری له‌الیه‌ن‬ ‫براكانی‌و مێرده‌كه‌ی لێكراوه‌‪ ،‬كه‌كێشه‌كه‌ ‌ی‬ ‫نه‌بات ‌ه پۆلیس‌و دادگا‌و باڵوینه‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌هار‬ ‫ناوی خۆی‌و مێرده‌كه‌ ‌ی به‌خوازراوی وت‪.‬‬

‫ف����ه‌رم����ان����ب����ه‌ران ب����ه‌ی����ه‌ک م���ل���ی���ۆن دی����ن����ار ده‌ب����ن���� ‌ه ک �ه‌ف��ی��ل‬ ‫که‌فاله‌ت له‌پێشینه‌ی خانووبه‌ره‌دا کێشه‌ بۆ هاوواڵتیان دروستده‌کات‬

‫ئاوار‌ه محه‌مه‌د له‌گه‌رمیان‬ ‫به‌هۆی‌ ئ�ه‌وه‌ی‌ یه‌كێك له‌مه‌رجه‌كانی‌ پێدانی‌‬ ‫پێشینه‌ی‌ خ��ان��ووب��ه‌ره‌ ب��وون �ی‌ كه‌فیلێك ‌ه‬ ‫كه‌موچه‌یه‌كی‌ زۆری‌ هه‌بێت‪ ،‬نیگه‌رانی‌ الی‌ ئه‌و‬ ‫هاوواڵتیانه‌ دروستده‌كات كه‌موچه‌یان نییه‌‪،‬‬ ‫زۆرێ��ك له‌هاوواڵتیان له‌وه‌رگرتنی‌ پێشینه‌ی‌‬ ‫خ��ان��ووب �ه‌ره‌ په‌شیمان ب��وون �ه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌ران بڕیاریانداوه‌ به‌پاره‌‬ ‫ببنه‌ كه‌فیل‪.‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم رۆژی‌ ‪ ،2010/7/13‬به‌‌ژماره‌‬ ‫‪ 7953‬ب��ڕی��اری‌ خ �ه‌رج��ك��ردن �ی‌ پێشینه‌ی‌‬ ‫خ��ان��ووب �ه‌ره‌ی‌ ب��ۆ دانیشتووانی‌ شارۆچكه‌و‬

‫گونده‌كان دا‪ ،‬كه‌بڕه‌كه‌ی‌ ‪ 15‬ملیۆن دیناره‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ب��ڕی��اره‌ خ��ۆش��ح��اڵ�ی‌ الی‌ ه��اوواڵت��ی��ان‬ ‫دروستكرد‪ ،‬ئ�ه‌و گوندنشینانه‌ی‌ كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫نه‌بوونییه‌وه‌ گونده‌كانیان چۆڵكردبوو‪ ،‬ئومێدی‌‬ ‫خۆیان به‌پێشینه‌كه‌ی‌ حكومه‌ته‌وه‌ گرێدا‌و‬ ‫بڕیاریاندا به‌پێشینه‌ی‌ خانووبه‌ره‌ گونده‌كانیان‬ ‫ئاوه‌دانبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌كاتی‌ وه‌رگرتنی‌ پێشینه‌ی‌ خ��ان��ووب�ه‌ره‌دا‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ گه‌رمیان مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ب��ڕی��اری��ان��داوه‌ ب��ڕی‌ ی �ه‌ك ملیۆن دی��ن��ار له‌و‬ ‫هاوواڵتیانه‌ وه‌رب��گ��رن كه‌ده‌بنه‌ كه‌فیلیان‪،‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ردا ئه‌و هاوواڵتیانه‌ی‌ كه‌موچه‌یان نییه‌‬ ‫نیگه‌رانن له‌و دیارده‌یه‌‌و له‌وه‌رگرتنی‌ پێشینه‌ی‌‬

‫خانووبه‌ره‌ پاشگه‌زبوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ح �ه‌م �ه‌ج��ان م�ه‌ح��م��ود دان��ی��ش��ت��ووی‌ گوند ‌ی‬ ‫پوقه‌ی‌ سه‌ر به‌ناحیه‌ی‌ رزگ��اری‌ له‌گه‌رمیان‪،‬‬ ‫كه‌دانیشتووانه‌كه‌ی‌ زۆرینه‌یان كه‌سوكاری‬ ‫ئ��ه‌ن��ف��ال��ك��راوه‌ك��ان��ن‪ ،‬ب���ه‌ده‌س���ت���ووری‌ وت‬ ‫«په‌شیمانبوومه‌وه‌ له‌وه‌رگرتنی‌ پێشینه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫دوای‌ هێنان‌و بردنێكی‌ زۆر له‌م فه‌رمانگه‌یه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و فه‌رمانگه‌یه‌‪ ،‬ئینجا داوای‌ كه‌فاله‌تم لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌بێت فه‌رمانبه‌رێك یان مامۆستایه‌ك‬ ‫ببێته‌ كه‌فیل كه‌مووچه‌كه‌ی‌ له‌ ‪ 362‬هه‌زار كه‌متر‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬زۆر گه‌ڕام كه‌سم ده‌ستنه‌كه‌وت»‪.‬‬ ‫ئه‌و هاوواڵتییه‌ به‌نیگه‌رانییه‌كه‌وه‌ وتی‌ «مامۆستا‬ ‫هه‌یه‌ به‌ملیونێك ده‌بێت به‌كه‌فیل‪ ،‬بۆیه‌ منیش‬

‫به‌ناچاری‌ وازم له‌مامه‌ڵه‌كه‌ هێناو ئه‌و پێشینه‌یه‌‬ ‫وه‌رناگرم»‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ محه‌مه‌د هاوواڵتێكی‌ تری‌ دانیشتووی‌‬ ‫گوندی‌ زه‌رداوی‌ سنوور ‌ی گه‌رمیان بوو كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫ده‌ستنه‌كه‌وتنی‌ كه‌فیله‌وه‌ وازی‌ له‌مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫پێشینه‌ی‌ خانووبه‌ره‌كه‌ ‌ی هێنابوو‪ .‬وتی‌ «ویستم‬ ‫له‌و پێشینه‌یه‌ سوودمه‌ندبم‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌فاله‌تم ده‌ستنه‌كه‌وت‪ ،‬وازمهێنا»‪.‬‬ ‫هاوواڵتیان ئاماژه‌ ب�ه‌وه‌ده‌ك�ه‌ن ئه‌گه‌ر بێت‌و‬ ‫یه‌ك ملیۆن دینار بده‌ن به‌كه‌فیل له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫تێچوونه‌ی‌ كه‌ له‌كاتی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ پێشینه‌كه‌دا‬ ‫خه‌رجی‌ ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬ئ�ه‌وا له‌كۆتاییدا پاره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆریان بۆ نامێنێته‌وه‌‪ ،‬بڕیاره‌كه‌ی‌ مامۆستایان‌و‬

‫فه‌رمانبه‌ران له‌ناوچ ‌هی‌ گه‌رمیان بووه‌ته‌هۆی‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی‌ ك�ه‌زۆرب�ه‌ی‌ گوندنشینان له‌وه‌رگرتن ‌ی‬ ‫پێشینه‌ په‌شیمانببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ وتی‌ «به‌چه‌ند مامۆستایه‌كم وت��ووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم داوای‌ مه‌بله‌غێك پاره‌یان لێ‌ ك��ردووم‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ ئاماده‌ده‌بن ببنه‌ كه‌فیلم‪ ،‬بۆیه‌ منیش‬ ‫وازم له‌مامه‌ڵه‌كه‌م هێنا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر بڕێك‬ ‫پاره‌ به‌كه‌فاله‌ت بده‌م بڕێكیش به‌مه‌سروفات‪،‬‬ ‫ئه‌وا شتێكی‌ وام بۆ نامێنێته‌وه‌‪ ،‬وه‌رنه‌گرتنی‌‬ ‫باشتره‌»‪.‬‬ ‫مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌ران ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫به‌هۆی‌ ئ �ه‌وه‌ی‌ له‌كاتی‌ مامه‌ڵ ‌هی‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫پێشینه‌ی‌ خ��ان��ووب �ه‌ره‌دا كاتیان ده‌گیرێت‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا مه‌سروف ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ به‌باشی‌‬ ‫ده‌زانن پاره‌ له‌هاوواڵتیان وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫مامۆستا (م‪.‬ع) یه‌كێكه‌ له‌و مامۆستایانه‌ی‌‬ ‫كه‌بڕیاریداوه‌ به‌پاره‌ ببێته‌ كه‌فیل‪ ،‬وتی‌ «ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ده‌بمه‌ كه‌فیلی‌ هاوواڵتییه‌ك‬ ‫مه‌بله‌غێك پاره‌م پێ بدات‪ ،‬ئه‌وا ئاماده‌ده‌بم‪،‬‬ ‫چونكه‌ من ده‌بێت كۆمه‌ڵێك مامه‌ڵه‌ی‌ بۆ‬ ‫بكه‌م‪ ،‬ئینجا مه‌سروفده‌كه‌م له‌وانه‌یه‌ سبه‌ینێ‌‬ ‫له‌مووچه‌كه‌م ببڕن ئه‌م سه‌رئێشه‌یه‌ تووشی‌‬ ‫خۆم ناكه‌م»‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ وتی «ئه‌گه‌ر پاره‌م پێ بده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئاماده‌م ببمه‌ كه‌فیل‪ ،‬داوای‌ یه‌ك ملیۆن‬ ‫دینارم كردووه‌ له‌به‌رانبه‌ر كه‌فاله‌تێكدا‪ ،‬هه‌ر من‬ ‫نیم چه‌ندان مامۆستاو فه‌رمانبه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫ب��ڕی��اری��ان��داو‌ه به‌ب ‌ێ پ��ار‌ه نه‌بن ‌ه كه‌فیل ‌ی‬ ‫كه‌س»‪.‬‬ ‫مامۆستایانی ئاین ‌ی باس له‌و‌ه ده‌كه‌ن كه‌ئه‌و‬ ‫كاره‌ ‌ی ئه‌و مامۆستا‌و فه‌رمانبه‌ران ‌ه ده‌یكه‌ن‪،‬‬ ‫پ��ێ��چ�ه‌وان�ه‌ ‌ی شه‌ریعه‌ت ‌ی ئیسالمه‌‌و ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ش كه‌وه‌ریده‌گرن حه‌رامه‌‪.‬‬ ‫مامۆستا مه‌ال ئه‌مین پێشنوێژو وتارخوێن ‌ی‬ ‫م��زگ��ه‌وت�� ‌ی ش��ه‌ه��ی��دان ل���ه‌ش���ار ‌ی ك��ه‌الر‬ ‫به‌ده‌ستوور ‌ی وت «هه‌ر مامۆستایه‌ك یان‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك ئه‌و پاره‌ی ‌ه وه‌ربگرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫حه‌رامه‌‌و ده‌بێت ‌ه سوو (ریبا)‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫هاوواڵتییه‌ك ‌ه كرێ ‌ی ئۆتۆمبێل‌و نانخواردن‬ ‫بۆ مامۆستاك ‌ه یان فه‌رمانبه‌ره‌ك ‌ه كه‌بووه‌ت ‌ه‬ ‫كه‌فیل ‌ی بدات‪ ،‬ئه‌وا دروسته‌و حه‌رام نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم جگ ‌ه له‌و‌ه هه‌ر پاره‌یه‌ك به‌هه‌رناوێكه‌و‌ه‬ ‫وه‌ربگرێت‪ ،‬ئه‌وا حه‌رامه‌»‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪6‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫ت��������ی��������ۆره‌ك��������ان��������ی‌ راگ�����������ه‌ی�����������ان�����������دن‌و پ��������رس��������ی ك�����ه‌م�����ی�����ن�����ه‌ك�����ان‬

‫‪8‬‬

‫“له‌‪%99,9‬ی‌ به‌رپرسی رێكخراوه‌كان ئه‌مر ‌ی واقیع الیان نه‌بات‪ ،‬الناچن”‬ ‫ی مه‌ده‌نی‌ بۆ ده‌ستوور‬ ‫ی حكومه‌ت بۆ كاروباری رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫راوێژكار ‌‬

‫دانا جه‌میل له‌هه‌ولێر‬ ‫فازیل عومه‌ر راوێژكاری‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ كاروباری رێكخراوه‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ مه‌ده‌نی‌ بڕوایوایه‌ كه‌بوونی‌ دیكتاتۆریه‌ت‌و بوونی‌ خۆسه‌پاندن‌و قۆرخكاری‌‬ ‫له‌الیه‌ن تاكه‌كه‌سه‌وه‌ له‌رێكخراوه‌كاندا بووه‌ته‌ هۆی‌ ئیفلیجبوونی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و ته‌سه‌وریشیوایه‌ ئه‌گه‌ر له‌‪%99,9‬ی‌ به‌رپرسی رێكخراوه‌كان ئه‌مری‌ واقیع‬ ‫الیان نه‌بات‪ ،‬الناچن‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌و پرۆژه‌یه‌ ‌ی ئێستا له‌په‌رله‌ماندای ‌ه‬ ‫تایبه‌ت به‌رێكخراوه‌كان تاچه‌ند مۆدێلی‌ كار ‌ی‬ ‫رێكخراوه‌یی له‌كوردستاندا ده‌گۆڕێت؟‬ ‫فازیل عومه‌ر‪ :‬یاسای‌ ژمار‌ه ‪ 15‬ك ‌ه له‌ساڵ ‌ی‬ ‫‪2001‬دا ئاماده‌كراوه‌و تایبه‌ت بووه‌ به‌كار ‌ی‬ ‫رێكخراوه‌یی‪ ،‬له‌و سه‌رده‌مه‌دا كاری‌ رێكخراوه‌ی‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا له‌حاڵه‌تێكی‌ ساواییدا‬ ‫ب��ووه‌‪ ،‬ئ �ه‌زم��وون‌و ش��اره‌زای��ی‌و زیادبوون ‌ی‬ ‫ك �ه‌ن��اڵ �ه‌ك��ان �ی‌ پ��ه‌ی��وه‌ن��دی‌‌و زی��ادب��وون�� ‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ دارای��ی له‌ماوه‌ ‌ی ئه‌م چه‌ند‬ ‫ساڵه‌ ‌ی دواییدا گه‌شه‌یكردووه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫به‌بڕوای‌ ئێمه‌ دوای‌ ئه‌م ‪ 10‬ساڵه‌ پێویستمان‬ ‫ب�ه‌ی��اس��ای�ه‌ك�ه‌ كه‌بتوانێت مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫شارستانیانه‌تر له‌گه‌ڵ رێكخراوه‌كاندا بكات‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ شارستانیانه‌تر له‌نێوان‬ ‫حكوم ‌هت‌و رێ��ك��خ��راوه‌ك��ان له‌سایه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫یاسایه‌دا رێكبخرێت‪ ،‬ل�ه‌راب��ردوودا ره‌چاو ‌ی‬ ‫باری‌ ئه‌منی‌ كراو‌ه له‌دروستبوونی‌ رێكخراودا‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم له‌ئێستادا ئێم ‌ه ده‌زانین كه‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان پێیناوه‌ت ‌ه قۆناغێك تا ئاستێك ‌ی‬ ‫زۆر سه‌قامگیری‌ ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ ئه‌م‬ ‫كۆنسێپته‌ پێویستی‌ به‌پیاداچوونه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر له‌دوێنێدا ترسمان له‌مه‌سه‌له‌ ‌ی‬ ‫ئاسایشی‌ ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی هه‌بووبێت ب �ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ك �ه‌رێ��ك��خ��راوێ��ك دروس��ت��ده‌ب��ێ��ت‌و ره‌ن��گ� ‌ه‬ ‫به‌ئاراسته‌یه‌كی‌ خراپ مامه‌ڵ ‌ه بكات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌ئێستادا ئه‌مه‌ ره‌ویوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویستمان‬ ‫به‌وه‌یه‌ ك ‌ه له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پرۆسیجه‌رێكی‌ ئه‌منی‌‪،‬‬ ‫شارستانیانه‌ترو مه‌ده‌نیانه‌تر مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫دروستكردنی‌ رێكخراودا بكه‌ین‪.‬‬ ‫الیه‌نێك ‌ی تر ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه له‌رابردوودا ده‌ست ‌ی‬ ‫به‌شێك له‌رێكخراوه‌كانی‌ گرتووه‌و هاوكار ‌ی‬ ‫مانگانه‌ی‌ پێشكه‌شكردوون بۆئه‌وه‌ ‌ی بتوانن‬ ‫له‌سه‌رپێی‌ خۆیان بوه‌ستن‪ ،‬له‌م رێگه‌یه‌شه‌و‌ه‬ ‫بتوانێت به‌شدارییان پێبكات له‌بوژاندنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫سه‌رخان ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئێستا ئه‌و‬ ‫مه‌نتیقه‌ش گۆڕاوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌و یارمه‌تیدانه‌ی‌ رێكخراوه‌كان‬ ‫چۆن بوو؟ به‌نمونه‌ زۆر باس له‌ناعه‌داله‌ت ‌ی‬ ‫ده‌كرێت؟‬ ‫فازیل عومه‌ر‪ :‬ئه‌و رێكخراوانه‌ ‌ی كه‌پێیان‬ ‫ده‌وترێت ‪ NGO‬له‌سه‌ر ئاستی‌ دنیادا نمونه‌ی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی‌ ك ‌ه له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌دنیادا نییه‌‪ ،‬حكومه‌ت مینحه‌ی‌ مانگان ‌ه بدات‬ ‫به‌رێكخراو‪ ،‬كاتێك كه‌رێكخراوی‌ ناحكوم ‌ی‬ ‫كه‌پاره‌ وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ده‌بێت ‌ه دامه‌زراوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫حكومی‌‌و ده‌بێته‌ به‌شێكی‌ بچوك له‌حكومه‌ت‪،‬‬

‫كه‌من پێموایه‌ هۆكار ‌ی پێدان ‌ی مینح ‌ه ته‌نیا‬ ‫ب��ۆ ده‌ستگرتنی‌ رێ��ك��خ��راوه‌ك��ان ب��ووه‌ بۆ‬ ‫به‌شداریكردنیان له‌پرۆسه‌یه‌كدا‪.‬‬ ‫ئه‌و پێدانی‌ مینحه‌ی ‌ه له‌به‌رئه‌وه‌ ‌ی به‌یاسا‬ ‫رێكنه‌خرابوو ن ‌ه له‌یاسای‌ ژم��ار‌ه ‪ 15‬ن ‌ه‬ ‫له‌هیچ كام له‌یاساكان ‌ی تردا حكومه‌ت ئیجبار‬ ‫نه‌كرابوو كه‌مینحه‌ به‌شێوه‌ ‌ی مانگان ‌ه بدات‬ ‫به‌رێكخراوه‌كان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ یاسا نه‌بوو‌ه‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه به‌رێنمایی كاركراوه‌و ئه‌م مه‌سه‌له‌ی ‌ه‬ ‫زۆر جار چووه‌ته‌ ژێر كاریگه‌ری‌ به‌میزاج‬

‫بكات‪ ،‬ئه‌م ئامانجه‌ به‌دی نه‌هاتووه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬هۆكار ‌ی به‌ئامانج نه‌گه‌یشتن ‌ی‬ ‫رێكخراوه‌كان چییه‌؟ ئایا په‌یوه‌ند ‌ی به‌ژیان ‌ی‬ ‫ن��اوخ��ۆی��ی رێ��ك��خ��راوه‌ك��ان �ه‌و‌ه نییه‌؟ یان‬ ‫په‌یوه‌ند ‌ی به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌رێكخراو بووه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌ ‌ی بژێویی بۆ كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك؟‬ ‫ف��ازی��ل ع��وم �ه‌ر‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌ب��ێ��ت به‌گیان ‌ی‬ ‫لێپرسراوێتییه‌وه‌ هه‌ڵوه‌سته‌ی‌ له‌سه‌ر بكه‌ین‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌ده‌بێت بزانین رێكخراوه‌كان مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ شتێكدا ده‌كه‌ن كه‌ده‌چێته‌ چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫داهات ‌ی گشتی‌و قوت ‌ی خه‌ڵكه‌وه‌‪ ،‬له‌ناو ئه‌و‬ ‫رێكخراوانه‌ ‌ی كه‌پاره‌ وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫رێكخراو ‌ی كه‌م هه‌ن كه‌پاره‌كه‌ به‌ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫خزمه‌تكردن سه‌رفده‌كه‌ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم به‌گشت ‌ی‬ ‫من بڕواموایه‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌وایكردووه‌ نه‌توانرێت‬ ‫ئه‌و ئامانجانه‌ به‌دیبێت كه‌رێكخراو بانگه‌شه‌ ‌ی‬ ‫بۆ ده‌كات ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌زیاتر رێكخراوه‌كان بۆ‬ ‫ئامانجی‌ ئابووری‌ دروستبوون‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئ �ه‌وه‌ ‌ی ئێستا قسه‌ ‌ی له‌سه‌ر‌ه‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ك�ه‌ئ�ه‌م رێكخراوانه‌ گ��ۆڕان��ك��اری‌‌و‬ ‫نوێبوونه‌وه‌یان تێدا نییه‌‪ ،‬ئه‌و پرۆژه‌یه‌ ‌ی‬

‫به‌دیهێنانی‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ مه‌ده‌نی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێكخراوه‌كه‌ خۆی‌ موماره‌سه‌ی‌ ئه‌و حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫نه‌كات‪ ،‬ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌و رێكخراوه‌‬ ‫بۆئه‌و ئامانجه‌ دروستنه‌بووه‌ كه‌كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ب��ه‌ره‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ م�ه‌ده‌ن�ی‌ ئاراسته‌‬ ‫ب��ك��ات‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك س���ه‌رچ���اوه‌ی‌ رزق‬ ‫دروستبووه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئێستا رێكخراوه‌كان‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌گه‌ر به‌یاسا ده‌ستوه‌ردان بكرێت‬ ‫له‌ژیانی‌ رێكخراوه‌ییدا‪ ،‬ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئازادییه‌كانیان‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬زۆر قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كرێت‬ ‫كه‌مۆڵه‌تپێدان به‌رێكخراو ده‌گ��ۆڕێ��ت بۆ‬ ‫تۆماركردن‪ ،‬گره‌نتی ئ �ه‌وه‌ چییه‌ كه‌ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ لێشاوێك له‌رێكخراوی‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ی‌ ئێستا دروست ناكات؟‬ ‫ف��ازی��ل ع��وم �ه‌ر‪ :‬ده‌ك��رێ��ت به‌میكانیزمی‌‬ ‫جۆراوجۆر مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م حاڵه‌ته‌دا‬ ‫ب����ك����رێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌م‬ ‫ف���ه‌رم���ان���گ���ه‌ی���ه‌‬ ‫كه‌دروستد ه‌بێت‬ ‫وه‌ك������و چ���ۆن‬

‫له‌ناو ئه‌و رێكخراوانه‌ی‌ كه‌پار‌ه‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬هه‌ندێك رێكخراوی‌‬ ‫كه‌م هه‌ن كه‌پاره‌كه‌ به‌ئاراسته‌ی‌‬ ‫خزمه‌تكردن سه‌رفده‌كه‌ن‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن‪ ،‬واتا له‌سه‌ر بنه‌مایه‌ك ‌ی لۆژیك ‌ی‬ ‫مامه‌ڵه‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ زۆر به‌ئاشكرا دیار‌ه‬ ‫كه‌رێكخراوی‌ زۆر چاالك هه‌یه‌ مانگانه‌ پاره‌یان‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬رێكخراویش هه‌ی ‌ه كه‌ له‌راستیدا‬ ‫گومان له‌بوونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬پاره‌ی‌ وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ب��ڕ ‌ی ئ �ه‌و پ��اره‌ی�ه‌ چه‌ند بوو‌ه‬ ‫كه‌دراوه‌ به‌رێكخراوه‌كان؟‬ ‫فازیل عومه‌ر‪ :‬له‌كۆ ‌ی ‪ 1134‬رێكخراو و ناوه‌ند‌و‬ ‫تیپ ‌ی میللی‌‌و گروپی‌ رۆشنبیری‌ له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستاندا ‪ 214‬رێكخراو له‌وه‌زاره‌ت ‌ی دارایی‌و‬ ‫‪ 185‬سه‌نته‌ر‌و تیپ‌و گروپ ‌ی میللی‌ له‌وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫رۆشنبیری‌ مینح ‌ه وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬وات��ا ‪214‬‬ ‫رێكخراوه‌كه‌ نزیكه‌ ‌ی ‪ 886‬ملیۆن دیناریان‬ ‫وه‌رده‌گ��رت‪ ،‬له‌والشه‌و‌ه ‪ 185‬سه‌نته‌ر بڕی‬ ‫‪ 399‬ملیۆن وه‌رده‌گرن‪ ،‬به‌وشێوه‌یه‌ش نزیكه‌ ‌ی‬ ‫ملیارێك‌و ‪ 186‬ملیۆن دینار مینحه‌ ‌ی حكومه‌ت‬ ‫چووه‌ بۆ رێكخراوه‌كان‌و ئه‌و سه‌نته‌ر‌و گر‌وپ ‌ه‬ ‫رۆشنبیرییانه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی كه‌ئێم ‌ه له‌رابردوودا‬ ‫ئه‌زموونمان كردووه‌و له‌مرۆدا به‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‬ ‫ده‌گه‌ین‪ ،‬هه‌ستده‌كه‌ین كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی مه‌ده‌ن ‌ی‬ ‫كه‌ده‌كرێت رۆڵ ‌ی گه‌وره‌ بگێرێت له‌و رووه‌و‌ه‬ ‫كه‌ده‌كرێت ببێته‌ پ��رد ‌ی په‌یوه‌ند ‌ی نێوان‬ ‫خه‌ڵك‌و ده‌سه‌اڵت‌و چاودێر ‌ی داموده‌زگاكان‬

‫ئێستا له‌په‌رله‌مانه‌ تاچه‌ند گۆڕانكار ‌ی‬ ‫له‌ناوخۆی‌ رێكخراودا دروستده‌كات؟‬ ‫فازیل عومه‌ر‪ :‬ئه‌و ره‌شنووسه‌ ‌ی كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫رێكخراوه‌كانه‌وه‌ ئاماده‌كرابوو‪ ،‬به‌ڕاست ‌ی‬ ‫هه‌ستت ده‌ك��رد كه‌مافێكی‌ ت��ه‌واو ده‌دات‬ ‫به‌رێكخراوه‌كان‌و كه‌مترین لێپرسراوێتی‌‬ ‫ده‌خات ‌ه ئه‌ستۆیان‪ ،‬ئه‌م ‌ه خاڵی‌ الواز ‌ی ئه‌و‬ ‫پرۆژ‌ه یاسایه‌ بوو‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ كۆنفرانسێك‬ ‫ك�� ‌ه ل��ه‌الی��ه‌ن ‪ ICNL, UNOPS‬ب ‌ه‬ ‫به‌شداری‌ رێكخراوه‌كان‌و په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‬ ‫رێكخرابوو‪ ،‬یاساك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك رێكخرا‬ ‫كه‌رێكخراوه‌كان حه‌ق ‌ی ته‌واو نه‌ده‌ن به‌خۆیان‌و‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئه‌وه‌شدا حكومه‌تیش حه‌قی‌ ته‌واو‬ ‫به‌خۆیان نه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬پێتوانییه‌ ئ��ه‌گ��ه‌ر ی��اس��ا‪،‬‬ ‫رێ��ك��خ��راوه‌ك��ان ئیجبار ن�ه‌ك��ات ب��ۆئ�ه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ له‌خۆیاندا بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئه‌وان‬ ‫هیچ گۆڕانكاری‌ ناكه‌ن‪ ،‬ئێوه‌ بۆ هه‌وڵتان‬ ‫ن���ه‌داوه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ په‌رله‌ماندا ئ �ه‌م بڕگانه‌‬ ‫له‌پرۆژه‌یاساكه‌دا بچه‌سپێنن؟‬ ‫فازیل عومه‌ر‪ :‬ئه‌گه‌ر یه‌كێك له‌ئه‌ركه‌كانی‌‬ ‫رێكخراو ئه‌وه‌بێت كه‌كۆمه‌ڵگه‌و ده‌سه‌اڵت‬ ‫هۆشیاربكاته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ده‌ستاوده‌ستكردنی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت یه‌كێكه‌ له‌پره‌نسیپه‌كانی‌‬

‫فه‌رمانگه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫ف �ه‌رم��ان��گ �ه‌ی‌ ت�ه‌ك��ن��ۆل��ۆج��ی��ای‌ زان��ی��اری‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی���ران���دا ه���ه‌ن‪ ،‬له‌ناو‬ ‫هه‌یكه‌لی‌ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندا شوێنێك بۆ‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ كاروباری‌ رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫م �ه‌ده‌ن��ی ده‌ك��رێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌م فه‌رمانگه‌یه‌‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌كی‌ زۆر گ�ه‌وره‌و پڕ فه‌رمانبه‌ر‬ ‫نابێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ قسه‌ی‌ له‌باره‌وه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌مووی‌ دابه‌شده‌بێت به‌سه‌ر چه‌ند به‌شێكدا‬ ‫وه‌ك هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ پرۆژه‌و به‌دواداچوون‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان‌و تۆماركردنی‌ رێكخراو‬ ‫و به‌شی‌ هاوكاری‌ مرۆیی رێكخراو بێت‪،‬‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ عه‌مه‌لی‌ بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌كوردستان‬ ‫دووربخاته‌وه‌ له‌زۆر‌وبۆری‌ رێكخراو ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌حكومه‌ت به‌شداری‌ به‌رێكخراوه‌كان بكات‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ پ��رۆژه‌ ه���ه‌روه‌ك ئ �ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌پرۆژه‌ یاساكه‌دا جێگه‌ی‌ بۆ كراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‬ ‫رێكخراوه‌كان بریتی‌ ده‌بێت له‌سندوقێك كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ دروستده‌كرێت‌و‬ ‫به‌شێك له‌بودجه‌ی‌ هه‌رێم ده‌خرێته‌ ناو‬ ‫ئ�ه‌و سندوقه‌ بۆ پ��رۆژه‌ی‌ رێكخراوه‌كان‪،‬‬ ‫من ده‌مه‌وێت بڵێم ئه‌گه‌ر حكومه‌ت به‌یاسا‬ ‫دروستبوونی‌ رێكخراوی‌ ئاسانكرد‌و پاره‌ی‌‬

‫مانگانه‌ بدات به‌رێكخراو‪ ،‬ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێم كوردستان ده‌بێت به‌رێكخراوستان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر ل �ه‌رووی‌ یاساییه‌وه‌ مرونه‌تی‌‬ ‫زیاتر بۆ دروستبوونی‌ رێكخرا دروستبكرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم میكانیزمێكی‌ دانا بۆ چۆنیه‌تی‌ پێدانی‌‬ ‫مینحه‌ له‌رێگه‌ی‌ پرۆژه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕوای‌ من ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌ دروست نابێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بڕیاره‌ تا كۆتایی ئه‌م ساڵ ‪214‬‬ ‫رێكخراو مانگانه‌ هه‌ریه‌كه‌ دوو ملیۆن‌و‬ ‫نیو وه‌ربگرن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ پرۆژه‌ یاسای رێكخراوه‌كان‬ ‫بكه‌وێته‌ مانگی‌ سێی‌ ساڵی‌ داهاتووه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌م حاڵه‌ته‌دا ئه‌و رێكخراوانه‌ به‌رده‌وام ئه‌و‬ ‫مینحه‌یه‌ وه‌رده‌گرن؟‬ ‫فازیل عومه‌ر‪ :‬نه‌خێر له‌كۆتایی ئه‌م ساڵدا‬ ‫مینحه‌ی‌ رێكخراوه‌كان نامێنێت‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫به‌فه‌رمانی سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫د‪.‬كاوه‌ وه‌زیری‌ رۆشنبیری‌‌و ئه‌ندامێتی‌ من‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایی له‌ئاماده‌كارییدان بۆ دانانی‌ سندوقی‌‬ ‫هاوكاری‌ بۆ پ��رۆژه‌ی‌ رێكخراوه‌كان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌ئێستاوه‌ زه‌مینه‌ بۆئه‌وه‌ ده‌سازێنین‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫له‌كۆتایی ئه‌م مانگه‌وه‌ ئه‌مه‌ ته‌واوببێت‪،‬‬ ‫لیژنه‌یه‌كی‌ خ��ۆب�ه‌خ��ش پێكده‌هێنرێت‬ ‫كه‌هه‌ڵده‌ستێت به‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫رێكخراوه‌كان‌و به‌گشتی‌ ئه‌و ده‌رگایه‌ بۆ‬ ‫هه‌موو رێكخراوه‌كان ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پێتوایه‌ پێویسته‌ یاساكه‌ چه‌ند‬ ‫بڕگه‌یه‌كی‌ تێدا بچه‌سپێنرێت كه‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ب �ه‌م��اف �ی‌ خ��ۆب �ه‌خ �ش‌و ژی��ان��ی‌ ن��اوخ��ۆی‌‬ ‫رێكخراوه‌وه‌ ببێت؟‬ ‫ف��ازی��ل ع��وم �ه‌ر‪ :‬ده‌ب��وای��ه‌ ئ��ه‌م خواسته‌‬ ‫ل��ه‌ن��اوخ��ودی‌ رێ��ك��خ��راوه‌ك��ان �ه‌وه‌ س �ه‌ری‌‬ ‫هه‌ڵبدایه‌‌و داواب��ك��رای �ه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ �ه‌وان‬ ‫دامه‌زراوه‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌ مه‌ده‌نین‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وان‬ ‫بڕوایان به‌ڕێزگرتن‌و پارێزگاریكردن له‌مافی‌‬ ‫یه‌كتر نه‌بێت‪ ،‬بڕوایان به‌ده‌ستاوده‌ستكردنی‌‬ ‫ئاشتیانه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت نه‌بێت‌و ق��ۆرخ‌و‬ ‫ق��ۆرخ��ك��اری‌‌و دیكتاتۆریه‌ت‌و سه‌پاندن‬ ‫جێگه‌ی‌ ئ��ه‌و شتانه‌ ب��گ��رێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌وا‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌بنه‌ مایه‌ی‌ ئیفلیجبوونی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نی‌ كه‌ له‌ئێستادا به‌ده‌قیقی‌‬ ‫وای �ه‌‪ ،‬هیوادارم له‌قۆناغه‌كانی‌ داهاتووی‌‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ی‌ ئه‌و پرۆژه‌یاسایه‌دا ئه‌م‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ هانمبدات بۆئه‌وه‌ی‌ ته‌ركیز‬ ‫ب��ك�ه‌م�ه‌ س���ه‌ر ئ���ه‌و الی��ه‌ن��ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رێكخراوه‌كان مافێكی‌ زۆر بۆخۆیان‬ ‫داواده‌ك������ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌متر خۆیان‬ ‫ده‌خه‌نه‌ به‌رده‌م به‌رپرسیاریه‌تی‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫شته‌كانیان لێده‌گه‌ڕێن بۆ په‌یڕه‌وی‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬ده‌كرێت پ�ه‌ی��ڕه‌وی‌ ناوخۆش‬ ‫به‌میزاج بنووسرێته‌وه‌ كه‌ئه‌گه‌ر به‌یاسا‬ ‫رێكنه‌خرێت‪ ،‬ره‌نگه‌ به‌خه‌ته‌ر بكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫من ته‌سه‌ورده‌كه‌م له‌‪%99,9‬ی‌ به‌رپرسی‬ ‫رێكخراوه‌كان ئه‌مری‌ واقیع الیان نه‌بات‪،‬‬ ‫الن��اچ��ن‪ .‬ئێستا كاتێك ك�ه‌م��ن ئه‌م‬ ‫قسانه‌ده‌كه‌م ره‌نگه‌ والێكبدرێته‌وه‌ كه‌من‬ ‫له‌ناو ده‌سه‌اڵتدام‌و ده‌مه‌وێت به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫له‌ڕۆڵی رێكخراوه‌كان كه‌مبكه‌مه‌وه‌‪.‬‬

‫سه‌المه‌ت ‌ی هاوواڵتیان ده‌خه‌ن ‌ه مه‌ترسییه‌وه‌‬

‫چه‌ندان ئۆتۆمۆبێل له‌پشكنین ده‌رناچن‌و به‌واژۆی به‌ڕێوه‌به‌ر ده‌رده‌چێنرێن‬

‫رێبوار جه‌الل له‌هه‌ولێر‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ده‌ستوور له‌كات ‌‬ ‫پشكنینی‌ ئۆتۆمۆبێل (هه‌زه‌) له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫چه‌ندان ئۆتۆمۆبێل ده‌رچووێنراون ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌نجامی‌ پشكنینه‌ك ‌ه ده‌ركه‌وتوو‌ه‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫كه‌موكوڕییان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پشكنینه‌كه‌ش ده‌ڵێت موراعاتی‌ بارودۆخ ‌‬ ‫هه‌رێم ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی بنك ‌ه‬ ‫س��ی��روان محه‌مه‌د ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ب��ۆ پشكنین ‌‬ ‫ی ‪PVI‬‬ ‫له‌كۆمپانیا ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئۆتۆمۆبێل ده‌ڵێت ئه‌و ئۆتۆمۆبێالنه‌ ‌‬ ‫كه‌موكوڕییان هه‌بووه‌‌و ده‌رچووێنراون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك واسیته‌یان نه‌بووه‌‪ ،‬وت ‌‬ ‫ی ناوخۆ‌و‬ ‫“به‌ڵكو ئێمه‌ له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت�� ‌‬ ‫ی پۆلیسی‌ هاتوچۆدا‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌رای �ه‌ت � ‌‬ ‫كۆبووینه‌ته‌وه‌‌و بڕیارمانداوه‌ له‌كاركردنماندا‬ ‫موراعاتی‌ بارودۆخی‌ هه‌رێم بكه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر سیستمی‌ ئه‌وروپی بڕۆین‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وا له‌كوردستاندا هیچ ئۆتۆمۆبێلێك‬ ‫ده‌رناچێت”‪.‬‬ ‫س��ی��روان محه‌مه‌د ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌هۆكاری‌ ئاسانكارییه‌ك ‌ه بۆ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا كه‌ره‌سته‌ی‌ یه‌ده‌گی‬

‫ی‬ ‫ئۆتۆمۆبێله‌كان ئۆرگیناڵ نییه‌‪ ،‬هه‌موو ‌‬ ‫له‌چینه‌وه‌ دێن‪ ،‬ده‌ڵێت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ی میكانیك نین‌و‬ ‫فیته‌ره‌كان ئه‌نداریار ‌‬ ‫شاره‌زاییه‌كی‌ زۆریشیان نییه‌‪ ،‬جیهازیشیان‬ ‫نییه‌ بۆ كاركردن‌و هه‌مووی‌ به‌ده‌ست‌و‬ ‫هێزی‌ خۆیان ده‌یكه‌ن‪.‬‬ ‫كۆمپانیای پشكنینی ئۆتۆمۆبێل له‌هه‌ولێر‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه ‪ PVI‬ناسراوه‌‪ ،‬كۆمپانیایه‌ك ‌‬

‫ی‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ته‌و ل��ه‌‪%15‬ی‌ داهاته‌كه‌ ‌‬ ‫تایبه‌ته‌ به‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‪.‬‬ ‫ی ‪2009‬‬ ‫ی حكومه‌ت كه‌ساڵ ‌‬ ‫به‌پێی‌ بڕیارك ‌‬ ‫ده‌رچووه‌‪ ،‬ده‌بێت ئۆتۆمۆبێله‌كان سااڵن ‌ه‬ ‫پشكنین بكه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌پشكنین ده‌رنه‌چن‪،‬‬ ‫ئه‌وا ‪ 30‬هه‌زار دینار غه‌رامه‌ ده‌كرێن‪ .‬هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئۆتۆمۆبێلێك پشكنین نه‌كات‪ ،‬ئه‌وا له‌كات ‌‬ ‫فرۆشتندا مامه‌ڵه‌ی‌ یاسایی بۆ ناكرێت‪،‬‬

‫یان ئه‌گه‌ر مه‌فره‌زه‌كانی‌ پۆلیس بیگرن‪،‬‬ ‫ی لێوه‌رده‌گرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وا مۆڵه‌تنامه‌ی‌ شۆفێر ‌‬ ‫ده‌ستوور له‌كاتی ئاماده‌كردنی راپۆرته‌كه‌دا‬ ‫نمونه‌ی چه‌ند ئۆتۆمۆبێلێكی وه‌رگرت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌پشكنین ده‌رنه‌چوون‌و ده‌رچووێنراون‪ .‬بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌پێشتر ته‌كس ‌‬ ‫نمونه‌ مازدایه‌كی سپ ‌‬ ‫ی‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌اڵم كراوه‌ته‌و‌ه تایبه‌ت كه‌ژماره‌كه‌ ‌‬ ‫‪ 112798‬مۆدێل ‪ ،1989‬ل ‌ه ‪2010/4/6‬‬ ‫پشكنینی‌ بۆ كراوه‌‪ ،‬فه‌رمانبه‌ری‌ پشكێنه‌ر‬ ‫بۆی‌ نووسیوه‌ كه‌ئه‌و ئۆتۆمۆبێل ‌ه مه‌كینه‌‌و‬ ‫ی ته‌واو نییه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر له‌الیه‌ن‬ ‫هاندبرێك ‌‬ ‫ی پشكێنه‌ره‌و‌ه‬ ‫مامۆستا نه‌جات به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ده‌رچووێندراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پاسی‌ كۆسته‌ری‌ ژمار‌ه ‪ 30022‬هاندبرێك ‌‬ ‫ی ن�ه‌ب��وو‌ه ل ‌ه‬ ‫ت �ه‌واون �ه‌ب��ووه‌‌و فسفۆڕیش ‌‬ ‫‪ 2010/4/7‬كاتژمێر دوو له‌پشكنین‬ ‫ی نووسراو‌ه‬ ‫ده‌رنه‌چووه‌‌و هه‌ر ئه‌و رۆژه‌ بۆ ‌‬ ‫ی ته‌واوه‌‪.‬‬ ‫كه‌ئۆتۆمۆبێله‌كه‌ ‌‬ ‫م�����ازدای‌ ت �ه‌ك��س �ی‌ م��ۆدێ��ل ‪ 2001‬ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‪ 2010/9/1‬ژمار‌ه ‪ 22243‬مه‌كینه‌‌و برێك ‌‬ ‫ت �ه‌واو نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫ده‌رچووێندراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئۆپل ئۆمێگا م��ۆدێ��ل ‪ 1990‬پشتێن ‌‬ ‫س��ه‌الم��ه‌ت��ی‌‌و رۆت���ی‌ خ���راپ ب����ووه‌‌و ل ‌ه‬

‫‪ 2010/8/29‬له‌پشكنین ده‌رن �ه‌چ��ووه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫دواتر ده‌رچووێندراوه‌‪ ،‬ژماره‌ی‌ فۆڕمه‌كه‌ ‌‬ ‫‪. 042392‬‬ ‫بی‌ ئێم مۆدێل ‪ 1991‬الیتی‌ پێشه‌وه‌‌و‬ ‫هاندبرێك‌و گڵۆپی‌ پ��ش��ت�ه‌وه‌ی‌ ت��ه‌واو‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬ژم��اره‌ی‌ فۆڕمه‌كه‌ی‌ بریتیی ‌ه ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2010/9/1‬پشكنین ‌‬ ‫‪ 2042605‬له‌رێكه‌وت ‌‬ ‫بۆ كراوه‌‌و به‌هه‌مان شێوه‌ ده‌رچووێنراوه‌‪.‬‬ ‫سیروان محه‌مه‌د ده‌ڵێـت ئۆتۆمۆبێل به‌هیچ‬ ‫ی كۆمپانیا‬ ‫ی دواوه‌ ‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك له‌ده‌رگا ‌‬ ‫نه‌هاتووه‌ته‌ ژووره‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك‬ ‫بۆ ره‌تكردنه‌و‌ه واسیته‌كاری‌‌و چاوپۆشی‌‪،‬‬ ‫وتی‌ “راسته‌ له‌سه‌ره‌تادا فشارێكی زۆرمان‬ ‫ی‬ ‫ی زۆربه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ربوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئۆتۆمۆبێله‌كان پشكنینیان بۆ كراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫فشاره‌ له‌سه‌رمان كه‌مبووه‌ته‌وه‌”‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ردار جه‌مال ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌ری‌ پۆلیس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ه �ه‌ول��ێ��ر ده‌ڵ��ێ��ت به‌پێ ‌‬ ‫ه��ات��وچ��ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫رێنماییه‌كان بڕگه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌‌و بڕگه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئۆتۆمۆبێلێك یه‌كێك‬ ‫الوه‌ك ‌‬ ‫له‌بڕگ ‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی‌ تێدا نه‌بوو‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌رناچێت‪ ،‬به‌اڵم سه‌باره‌ت به‌بڕگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ل �ه‌‪‌ %65‬‬ ‫الوه‌كییه‌كان ده‌بێت نمره‌ ‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫دۆسیه‌‬

‫‪9‬‬

‫ئ���اش���ووری���ی���ه‌ك���ان چ����ی ده‌رب����������ار‌هی‌ ك������ورد ده‌ڵ���ێ���ن‬ ‫ئۆرنامۆ شینایا‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1992‬ژم��اره‌ی��ه‌ك رۆشنبیری‌‬ ‫سریان‌و كلدن‌و ئاشووری‌ له‌عێراق له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌كه‌وه‌ ترسی خۆیان له‌مه‌ڕ‬ ‫ی ناوچه‌ ئاشووری‬ ‫پرۆسه‌ی‌ به‌كوردییكرد ‌‬ ‫نشینه‌كان نیشانداو ئه‌وه‌یان دووپاتكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ئه‌وه‌ی‌ ئێستا كورده‌كان ده‌یكه‌ن بریتییه‌‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ ده‌ستبه‌سه‌راگرتن‪.‬‬ ‫له‌هه‌مان به‌یاننامه‌دا ئ �ه‌وه‌ هاتووه‌‬ ‫"كورده‌كان ئێستا سه‌رگه‌رمی‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫نیشته‌جێكردنی‌ هاوزمانه‌كانی‌ خۆیانن‬ ‫له‌گونده‌ ئاشووری‌و كلدانه‌كان له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫س�ه‌رس�ه‌ن�گ‌و ب���ه‌رواری‌ ب��ااڵ‪ ،‬ك�ه‌ئ�ه‌وه‌ش‬ ‫له‌پێناو گۆڕینی‌ دیموگرافیای‌ ناوچه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌كه‌دا ئ���ه‌وه‌ش هاتووه‌‬ ‫كه‌سیاسه‌تی‌ ئێستای‌ پ �ه‌ی��ڕه‌وك��راوی‌‬ ‫كورده‌كان‪ ،‬نه‌ك هه‌ر بریتییه‌ له‌راگواستن‌و‬ ‫ب���ه‌زۆر ده‌رك��ردن��ی‌ ئ��اش��ووری‌و كلدان‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ تر‪ ،‬به‌ڵكو هاوشێوه‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌دامه‌و له‌خه‌ونیاندایه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ئێمه‌ له‌تاراوگه‌ دروس��ت بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ته‌نیا له‌هه‌ولێرو دهۆك له‌ماوه‌ی‌ دوانزه‌‬ ‫ساڵدا (‪ )120‬هه‌زار هاوواڵتیی مه‌سیحیان‬ ‫ی ناوچه‌ی‌ تریان‬ ‫ده‌رپ �ه‌ڕان��دووه‌و ئ��اواره‌ ‌‬ ‫كردوون‪.‬‬ ‫ئه‌نفالی زه‌وییه‌كان رابگرن‬ ‫سومانی پترۆس‬ ‫ده‌ی��ان خێزانی‌ مه‌سیحی‌ هاواریان‬ ‫لێهه‌ڵستا‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی‌ بینیان كه‌گونده‌كانیان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رنامه‌ ب��ۆ رێ��ژك��راو له‌‬ ‫‪ 3/7/1994‬ل�ه‌الی�ه‌ن ك��ورده‌ نزیكه‌كان‬

‫له‌حیزبی مه‌سعود بارزانی‌ ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫ده‌گیرێ‪ ،‬هه‌ر ئه‌و رۆژه‌ رۆژنامه‌ی‌ (الدیار)‬ ‫نووسی "ره‌فتاری‌ نا ئه‌خالقی گه‌یشتووه‌ته‌‬ ‫ئاستێك ئیتر جێگه‌ی‌ مانه‌وه‌ له‌و خاكه‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ مه‌یسه‌ر نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ترسی‬ ‫داگیركاریی ه��ه‌روه‌ك چ��ۆن له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫ع�ه‌ره‌ب�ه‌ك��ان ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ئ���اواش له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫كورده‌كان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫كورده‌كان دڵیان ره‌قه‌‪ ،‬ئه‌وان گه‌لێكی‌‬ ‫بێ زه‌وی���ن‪ ،‬ئیتر چ��ۆن ده‌ت��وان��ن زه‌وی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ تر بكێڵن‪ ،‬به‌شێكه‌ له‌وته‌كانی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ تر‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئاشوورییه‌كان له‌وه‌‬ ‫گومانیان نییه‌ كه‌ئیدی‌ كورده‌كان گوێ‬ ‫له‌كه‌مینه‌كان ناگرن‪ ،‬ئه‌وه‌شه‌ ئه‌وكاته‌ی‌‬ ‫قوربانی‌ ده‌بێت به‌ جه‌الد‪.‬‬ ‫كورد‪ ،‬ره‌فتاری‌ وه‌حشییانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ل��ه‌ ‪7‬ی‌ ئ��اب��ی ‪ 1998‬رۆژن��ام��ه‌ی‌‬ ‫قه‌به‌س له‌سه‌ر زاری‌ مه‌سیحییه‌ك نووسی‬ ‫"ك��ورده‌ك��ان له‌سه‌رسه‌نگ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫دڕندانه‌ په‌الماری‌ دراوسێی خۆیان ده‌ده‌ن‬ ‫له‌گوندێكی‌ ته‌نیشت خۆیان‪ ،‬له‌و گونده‌ی‌‬ ‫پێش ده‌ ساڵ هیی‌ ئاشورییه‌كان بووه‌و‬ ‫ئێستا ك��ورده‌ك��ان ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت ده‌ستی‌‬ ‫ب �ه‌س �ه‌ردا بگرن‪ .‬ئ��ه‌وان له‌گه‌ڵ نه‌ته‌وه‌‬ ‫ناكوردییه‌كان به‌جۆرێك ره‌فتار ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌جگه‌ له‌سوكایه‌تی‌ به‌سیمبوله‌كانیان‪،‬‬ ‫گولله‌ش تاقیده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌و رۆژان����ه‌دا ت�ه‌ق�ه‌ی‌ ك��ورده‌ك��ان‪،‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر سینگی‌ میلله‌تێكی‌ بێ چه‌كدا‪،‬‬ ‫سێ ئ��اش��ووری‌ پێكا‪ ،‬یه‌كێكیان ئێستا‬ ‫چ��وارده‌ ساڵی‌ ته‌مه‌نی‌ ته‌واو نه‌كردبوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ ئه‌وان كه‌ له‌سه‌ر خاكی‌ خه‌ڵكی‌ تر‬ ‫ویژدانیان نیشته‌جێیان بكات‪ ،‬ئایا ناتوانن‬

‫له‌سه‌ر جه‌سته‌ی‌ منداڵێكیش رۆژی‌ ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیان بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئازادیی گه‌له‌‬ ‫سته‌مدیده‌كه‌ی‌ ئه‌وان ئێستا بووه‌ته‌ خه‌می‌‬ ‫سته‌مكاری‌‪.‬‬ ‫ئاشووری‌ له‌ئه‌زموونه‌ دیموكراتییه‌كه‌ی‌‬ ‫كورده‌كان‬ ‫ماجید ئیشۆ‬ ‫كورده‌كان له‌خوێنه‌كه‌یانه‌وه‌ ڤایرۆسی‬ ‫دڵڕه‌قی‌و شه‌ڕانگێزی‌ به‌رهه‌م ده‌هێنن‌و‬ ‫ئه‌و ڤایرۆسه‌ش به‌رده‌وام له‌سه‌ر حیسابی‬ ‫ن �ه‌ت �ه‌وه‌ك��ان �ی‌ ت��ر ت���ه‌واو ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ی‌ كه‌ده‌ستی‌ خوێناویان له‌سمكۆی‌‬ ‫شكاكه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات كه‌په‌تریاركی‌‬ ‫مه‌سیحی‌ بنیامین شه‌معون ده‌ستیپێكرد‪،‬‬ ‫ئ��ه‌و سته‌مانه‌ تائێستا ب���ه‌رده‌وام���ن‌و‬ ‫به‌درێژایی ئه‌و مێژووه‌ له‌چه‌وساندنه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ تر درێغیان نه‌كردووه‌‪ .‬ئایا‬ ‫ئه‌وه‌ به‌س نییه‌ كه‌فرانسیس یوسف شابۆی‌‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مان‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫دڕندانه‌ بكوژه‌كانی‌ وه‌ك به‌رزه‌كی‌ بانان‬ ‫ب��ۆی‌ ده‌رچ���وون‌و كه‌سیش زات �ی‌ ئ�ه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌كرد سنوورێكی‌ بۆ دابنێ‌‪ .‬ئایا بیرمان‬ ‫ده‌چێته‌وه‌ چییان به‌ به‌هێلین ساوه‌ كردو‬ ‫چۆن القه‌یان كردو پاشانیش ده‌رخواردی‌‬ ‫سه‌گه‌كانیاندا‪.‬‬ ‫تاوانه‌كانتان رابگرن‬ ‫ئورنامو‬ ‫له‌ساڵی (‪)1991‬ه‌وه‌ له‌وكاته‌وه‌ی‌‬ ‫ك �ه‌ك��ورده‌ك��ان ده‌س��ت��ی��ان ب �ه‌س �ه‌ر م��اڵ‌و‬ ‫حاڵی‌ مه‌سیحی‌‌و ئاشوورییه‌كانی‌ باكوری‌‬ ‫عێراقدا گرت‪ ،‬كه‌وتنه‌ وێزه‌ی‌ زه‌وییه‌كانی‌‬ ‫ئاشوورییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و برا كوردانه‌ كه‌پارته‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كان پشتیوانیان لێده‌كه‌ن‪،‬‬

‫چه‌وسانه‌وه‌و دڵڕه‌قی زۆر ده‌رهه‌ق به‌ئێمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ن �ه‌ت �ه‌وه‌ ج��ی��اوازه‌ك��ان پ �ه‌ی��ڕه‌و ده‌ك��ه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و چه‌وسانه‌وه‌ هیچ سنوورێكی‌ نییه‌‌و‬ ‫ده‌بێت ئاشووری‌‌و كلدان‌و مه‌سیحییه‌كان‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ به‌ ئاگابێننه‌وه‌‬ ‫له‌و چه‌وسانه‌وه‌و القه‌كردنی‌ زه‌وی‌‌و زاره‌ی‌‬ ‫ك�ه‌ك��ورد ئێستا هاوشێوه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫به‌عس ده‌رهه‌ق به‌نه‌ته‌وه‌كانی‌ تر په‌یوه‌ست‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌و نامه‌یه‌دا كه‌ئاراسته‌ی‌ كۆمكاری‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌و نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان كراوه‌‬ ‫داواده‌كه‌ن كه‌سنوورێك بۆ ئه‌و سته‌مكارییه‌‬ ‫داب��ن��رێ��ت‌و ن �ه‌ی �ه‌ڵ��ن ل��ه‌گ��ه‌ڵ گۆڕینی‌‬ ‫دیمۆگرافیای‌ ناوچه‌كه‌ ل�ه‌ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬زمان‌و كه‌لتووری‌ ئاشوور‌و سریان‌و‬ ‫ك��ل��دان ب��گ��ۆڕن‌و ئ���ه‌وه‌ی‌ ن��اڕازی��ی��ش بوو‬ ‫له‌ناویببه‌ن‪.‬‬ ‫خه‌ونی‌ ئاشوورییه‌كان‌و چه‌قۆی‌ كوردی‌‬ ‫سلێمان یوسف یوسف‬ ‫به‌داخه‌وه‌م ئه‌وه‌ی‌ ده‌مویست نه‌هاته‌دی‌‪،‬‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ خێڵ‌و نه‌ته‌وه‌ سه‌رده‌سته‌كان‪،‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ میلیشیا ده‌كه‌ن‌و ئه‌جێندای‌‬ ‫خۆیان به‌سه‌ر الوازه‌كاندا جێبه‌جێ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌سه‌پێنن‪ ،‬ئه‌و خه‌ڵكانه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫س��ه‌ره‌ت��ای��ی‌و ل��ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی‌ غ �ه‌ری��زه‌‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌ نامه‌ده‌نییه‌كانه‌وه‌ ده‌ره �ه‌ق‬ ‫به‌ئێمه‌ ده‌جوڵێنه‌وه‌‪ .‬هه‌موویان به‌عه‌ره‌ب‌و‬ ‫كورده‌وه‌ ده‌یه‌وێت جوگرافیا سیاسییه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیان له‌سه‌ر حیسابی نه‌ته‌وه‌كانی‌ تر‬ ‫فراوان بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌و ئه‌جێنداو ستراتیژه‌دا‬ ‫ئیدی‌ نه‌ته‌وه‌كانی‌ ت��ر‪ ،‬كه‌مینه‌ ئاینی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كان په‌راوێز ده‌خرێن‌و ئه‌وه‌ش ئه‌و‬

‫نیشتمانه‌ ده‌گه‌یه‌نێته‌ بنبه‌ستێك كه‌هیچیان‬ ‫ئینتیمایه‌ك به‌خاكه‌كه‌یان نابه‌ستێـته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر رۆژگ��ارێ��ك سته‌مكاری‌ ئه‌و‬ ‫جوگرافیا سیاسییه‌ی‌ گۆڕیبێ‪ ،‬ئه‌وه‌ ئێستا‬ ‫ئه‌و ستراتیژه‌ی‌ كورده‌كان په‌یڕه‌وی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫بریتییه‌ له‌راوكردنی‌ سه‌رنجی‌ ئاشووریی‌و‬ ‫كلدانه‌كان به‌ناو و پاساوی‌ ئاساییشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش جۆرێكی‌ تری‌ تواندنه‌وه‌ی‌ كه‌مه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كانه‌ ل�ه‌ن��او ب��ۆت�ه‌ی‌ ئه‌جێندا‬ ‫كوردییه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ئێمه‌ كوردنین‪ ،‬ئاشوورین سه‌ركرده‌‬ ‫كورده‌كان‬ ‫سیپان ئایشۆ‬ ‫ئ���ه‌و م��اوه‌ی��ه‌ ل�ه‌ش��وێ��ن�ی‌ جیاجیاو‬ ‫به‌ئه‌نقه‌ست‌و له‌نه‌زانی‌ هه‌ندێك له‌سیاسی‌و‬ ‫م��ێ��ژوون��ووس�ه‌ك��ان�ی‌ ك���ورد ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ره‌گه‌زی‌ نه‌ته‌وه‌ نا كوردییه‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كوردو هه‌موویان كوردن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫راستییه‌كی‌ ترسناكه‌‪ ،‬له‌په‌نای‌ جینۆسایدی‌‬ ‫ی ناسنامه‌ كه‌لتووری‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫خاك‌و زه‌و ‌‬ ‫ئاینییه‌كه‌شمان لێوه‌ربگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫م��ێ��ژووی‌ ئ��اش��ووری‌‌و ك��ل��دان‌و سریان‬ ‫له‌مێژووی‌ هه‌موو نه‌ته‌وه‌كانی‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫كۆنتره‌‪ ،‬كۆنتر زۆر له‌كورده‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫چیرۆكێكی‌ هه‌ڵبه‌ستراو نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫دۆكیۆمێنتی‌ مێژووییه‌و ه�ه‌م��ووان ئه‌وه‌‬ ‫ده‌زانن‪ .‬ئه‌وه‌ش په‌ندێكه‌ ده‌بێت كورده‌كان‬ ‫بیزانن‌و ئه‌و هه‌ڵه‌ نه‌كه‌ن‪ ،‬كه‌رێك بریتییه‌‬ ‫له‌جینۆساید‪ ،‬ئه‌وان كه‌سته‌می‌ نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫جۆراوجۆریان په‌یڕه‌وكرد‪ ،‬ئێستا جۆری‌‬ ‫ت��ری‌ سته‌مكاری‌‌و جینۆساید كه‌ئه‌ویش‬ ‫سه‌ندنه‌وه‌ی‌ ناسنامه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌یه‌ له‌ئێمه‌‬ ‫بستێننه‌وه‌‪.‬‬

‫تاوانه‌كان ‌ی كورد‪ ،‬ده‌رهه‌ق به‌ئاشوورییه‌كان ‌ی عێراق‬ ‫ئه‌یاد مه‌حمود حسێن‬ ‫به‌شی دووه‌م‬ ‫ئامانجی‌ كورد بۆ ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی‌‬ ‫زه‌وی‌ ئ���ه‌وان���ی‌ ت���ر ب���وو ل �ه‌رێ��گ �ه‌ی‌‬ ‫پشتیوانییه‌كانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عوسمانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت ئ �ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ به‌كارخستنی‌‬ ‫ك����ورده‌وه‌ ب �ه‌ده‌س��ت��ده‌ه��ات ل�ه‌دژای�ه‌ت�ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ سه‌فه‌وی‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش هۆكاربوو‬ ‫كه‌وایكرد عوسمانییه‌كان به‌ ب��ه‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ ته‌واوی‌ نه‌ته‌وه‌كانی‌ تری‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ زۆر بده‌نه‌ كورده‌كان‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫كورده‌كانی‌ كرده‌ كاربه‌ده‌ست‌و كردیشییه‌‬ ‫زۆرینه‌ له‌سه‌ر خاكی‌ مه‌سیحییه‌كان‪ .‬ئاغاو‬ ‫س�ه‌رۆك خێڵه‌ كوردییه‌كانیش له‌رێگه‌ی‌‬ ‫به‌خشینی‌ زه‌وی‌ گوێڕایه‌ڵییه‌وه‌ بوونه‌‬ ‫موڵكداری‌ راسته‌قینه‌ی‌ ئاشوورو ئه‌رمه‌ن‌و‬ ‫سریان‪.‬‬ ‫سه‌لیم مه‌ته‌ری‌ نووسه‌ر له‌كتێبه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیدا (سریان‌و كوردستانی‌ گریمانه‌)‬ ‫ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌و ت��اوان��ك��اری�ی‌و كاره‌ساتانه‌‬ ‫ده‌كات له‌سه‌ر ئه‌و زه‌وییانه‌ی‌ ئاشووریی‌و‬ ‫سریانه‌كان كه‌ئه‌مڕۆ به‌كوردستان ناسراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌هه‌زارانیان كوشت‪ ،‬س �ه‌دان گوندیان‬ ‫ك��اول��ك��رد‪ ،‬ل�ه‌س��اڵ�ی‌ ‪ 1843‬ب��ۆ ‪1934‬‬ ‫ده‌ستیانگرت به‌سه‌ر نزیكه‌ی‌ سێ سه‌د‬ ‫گوندی‌ ئاشووریی‌و سریانه‌كان‪ .‬كورده‌كان‬ ‫بوونه‌ خه‌نجه‌ری‌ ژه‌هراوی‌ یه‌هودییه‌كان بۆ‬ ‫تێكدانی‌ عێراق‌و دابه‌شكردنی‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌دوای‌ ئه‌و ماوه‌یه‌و به‌دیاریكراویش‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1843‬س �ه‌رك��رده‌ی �ه‌ك �ی‌ تری‌‬ ‫ك��ورده‌ك��ان ده‌رك��ه‌وت به‌ناوی‌ به‌درخان‬ ‫پاشا‪ ،‬كه‌شای‌ شانشینی‌ بۆتان بوو‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ سه‌ركرده‌كانی‌ ت��ری‌ كورد‬ ‫كه‌وته‌ جۆره‌ها رێ‌و شوێنی‌ سته‌مكاری‌‌و‬ ‫چ �ه‌وس��ان �ه‌وه‌ی‌ خ��اوه‌ن �ه‌ ره‌س �ه‌ن �ه‌ك��ان‌و‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ له‌ناویبردن‪ ،‬ئه‌و كه‌سایه‌تییه‌‬ ‫ئاشووری‌‌و كلدانه‌كانی‌ له‌هه‌ولێرو زاخۆو‬ ‫دهۆك‌و موسڵ ده‌رپه‌ڕاند‪ .‬ته‌نانه‌ت نایف‬ ‫مستۆ یه‌ك له‌سه‌ركرده‌ خێڵه‌كییه‌كانی‌‬ ‫ك��ورد له‌تیره‌ی‌ م��ی��ران ده‌س��ت�ی‌ چ��ووه‌‬ ‫خوێنی‌ زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ فیشخا له‌ساڵی‌‬ ‫‪‌1915‬و هه‌موویانی‌ ك��وش��ت‪ .‬ه��ه‌روه‌ك‬ ‫قه‌سابخانه‌كانی‌ سمكۆی‌ شكاك‪ .‬هه‌موویان‬ ‫وه‌ك ی�ه‌ك ده‌ستیان چ��ووه‌ خوێنی‌ نا‬ ‫كورده‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئالمس بیشۆب گه‌شتیاری‌ ئینگلیزی‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1895‬له‌یاداشته‌كانی‌ خۆیدا ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "ژیانی‌ خێڵه‌ كوردییه‌كان‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر كوشتن‌و تااڵنی‌‌و دزی‌ وه‌ستاوه‌"‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها د‪.‬جۆرج باسجر كاتێك له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1828‬گه‌شتی‌ بۆ ناوچه‌كانی‌ باكوور‬ ‫كردووه‌ ده‌نووسێت "كورده‌كان به‌هێرشی‬

‫دڕاندانه‌ هه‌ستاون بۆ سه‌ر ناوچه‌كانی‌‬ ‫س��ری��ان‌و كوشتویانن‌و ماڵه‌كانیشیان‬ ‫س��ووت��ان��دون"‪ .‬ه���ه‌روه‌ك م��ێ��ژوون��ووس‬ ‫باسیل نیكتین ك�ه‌پ��س��پ��ۆڕه‌ له‌خێڵه‌‬ ‫كوردییه‌كان ئه‌وه‌ ده‌ڵێت "كورده‌كان كه‌‬ ‫له‌سنووره‌كانی‌ ناوچه‌ی‌ رافیده‌ین ده‌ژیان‪،‬‬ ‫پشتیان ب �ه‌ت��ااڵن��ی‌‌و ك��وش��ت�ن‌و رێگری‌‬ ‫ده‌به‌ست‪ ،‬ئه‌وانه‌ تینووی‌ خوێن بوون"‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا له‌شوێنێكی‌ ت��ردا كونسوڵی‌‬ ‫به‌ریتانی‌ له‌نامه‌یه‌كدا ك ‌ه له‌ساڵی‌ ‪1885‬‬ ‫بۆ باڵیۆزه‌كه‌ی‌ نوسیوویه‌تی‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات "نزیكه‌ی‌ ‪ 360‬گوند‌و شاری‌‬ ‫سریانی‌ به‌ته‌واوی‌ وێرانكراون‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌هۆی‌ هێرشی كورده‌كانه‌وه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫ب��ۆ س �ه‌ر ن��اوچ �ه‌ی‌ م��اردی��ن"‪ .‬ه��ه‌روه‌ك‬ ‫دكتۆر كراند پسپۆڕ له‌گه‌النی‌ ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌نووسێت‪ ،‬كه‌ "كورده‌كان كاریان‬ ‫له‌سه‌ر چۆڵكردنی‌ ناوچه‌كه‌ له‌دانیشتووانه‌‬ ‫ره‌سه‌نه‌كه‌ی‌ ده‌ك��ردو بۆ ئه‌مه‌ش هه‌موو‬ ‫رێگایه‌كیان به‌كاردێنا"‪ .‬هه‌روه‌ك فرانسیس‬ ‫شاپۆی‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانه‌ له‌باكوری‌‬ ‫عێراق كه‌ مه‌سیحییه‌ داواده‌ك��ات هه‌موو‬ ‫گونده‌ مه‌سیحییه‌كان بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ خاوه‌نه‌‬ ‫ره‌سه‌نه‌كانی‌ كه‌ له‌الیه‌ن كورده‌كانه‌وه‌‬ ‫ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا گیراوه‌‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و‬ ‫خواسته‌دا به‌شێوه‌یه‌كی‌ ناڕه‌وا شه‌هیدكرا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كورده‌كان ئاشوورییه‌كان وه‌ك‬ ‫داگیركه‌ر ته‌ماشا ده‌كه‌ن‌و پێیانوایه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌و خاكه‌ ده‌بێت چۆڵ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ب���ه‌داخ���ه‌وه‌ به‌شێك ل �ه‌ب��زووت��ن �ه‌وه‌‬ ‫ئاشوورییه‌كان چاره‌نووسیان په‌یوه‌ست‬ ‫ك���ردووه‌ ب �ه‌چ��اره‌ن��ووس��ی ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردی‌ وابه‌سته‌ به‌یه‌هودییه‌وه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌و ئه‌جێندایه‌دا له‌بازنه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌تاڵدا ده‌سوڕێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌جێندایه‌ش‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ بۆ سڕینه‌وه‌ی‌ ناسنامه‌ی‌‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌راگرتنیانه‌‪،‬‬ ‫ئاشوورییه‌كانه‌‪،‬‬ ‫به‌نمونه‌ش ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫ئاشوورییه‌‪ .‬ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه‌ تائێستاش‬ ‫به‌و لۆژیكه‌ مه‌سته‌ كه‌پێیوایه‌ هاوواڵتییه‌‬ ‫ئ��اش��ووری��ی�ه‌ك��ان به‌شێكن ل�ه‌ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی‌‬ ‫ك��وردی‌‪ ،‬بزووتنه‌وه‌كه‌شیان هیچ نییه‌‬ ‫جگه‌ له‌پارتێكی‌ كوردستانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌یان‬ ‫بیرچووه‌ته‌وه‌ كه‌كورده‌كان به‌درێژایی‬ ‫م��ێ��ژوو تائێستا ب�ه‌ه��ۆی‌ ده‌س��ت��درێ��ژی‌و‬ ‫پاوانخوازییه‌كانی‌ میلیشیاكانی‌ ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫تووشی ده‌رده‌س��ه‌ری‌ ب��وون‪ ،‬هه‌ر ئه‌وان‬ ‫بوون بڕیاری‌ سیاسیان ده‌ست به‌سه‌ردا‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬پێشیانوایه‌ كورده‌كان پشتیوانی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ ئه‌وانن‪.‬‬ ‫سیاسه‌ت‌و ستراتیژی‌ دوای‌ قۆناغی‌‬ ‫داگیركاریی عێراق له‌الیه‌ن ئه‌مریكاوه‌‬

‫ك���ورده‌ك���ان ده‌ی��ان��ه‌وێ��ت مه‌سیحییه‌‬ ‫عێراقییه‌كان له‌ئاشووری‌‌و سریان‌و كلدان‌و‬ ‫ئه‌رمه‌ن ناچاری‌ هاتن بكه‌ن بۆ باكووری‌‬ ‫عێراق‪ ،‬تا له‌ناوچه‌ی‌ موسڵدا نیشته‌جێیان‬ ‫بك ‌هن‌و پشتێنه‌یه‌كی‌ ئاسایشی مرۆیی‬ ‫ل�ه‌ع�ه‌ره‌ب�ه‌ك��ان��ی��ی��ان ج��ی��اب��ك��ات �ه‌وه‌‪ ،‬تا‬ ‫له‌ساته‌وه‌ختی‌ جیاكردنه‌وه‌ی‌ باكووردا‬ ‫له‌ناكۆكی‌ عه‌ره‌به‌كان به‌دووربن‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش ل�ه‌ك��ۆت��ای��ی��دا ب �ه‌ه��ۆی‌ سته‌م‌و‬ ‫دڵڕه‌قییه‌وه‌ سه‌ره‌نجام ناسنامه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫گه‌له‌ نا كوردییانه‌ بگۆڕێ‌و هه‌موویان‬ ‫ته‌كرید بكرێن‪.‬‬ ‫ل��ێ��ره‌دا ده‌ش��ێ��ت چ�ه‌ن��د نمونه‌یه‌ك‬ ‫بێنمه‌وه‌ كه‌سه‌ركرده‌ كورده‌كان ئه‌نجامیان‬ ‫داوه‌ له‌نمونه‌ی‌ ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی‌‬ ‫گونده‌ ئاشورییه‌كان‪ ،‬بۆ نمونه‌ گوندی‌‬ ‫ئاشووری‌ فیشخابور كه‌ده‌كه‌وێته‌ نێوان‬ ‫س��ن��ووری‌ ت��ورك��ی��او س��وری��ا ل �ه‌وپ �ه‌ڕی‌‬ ‫ب��اك��ووری‌ رۆژئ����اوای‌ ع��ێ��راق‪ ،‬له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1991‬پاش ئه‌وه‌ی‌ كورده‌كان ده‌ستیان‬ ‫به‌سه‌رناوچه‌كانی‌ باكوردا گرت‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫پاڵپشتی‌ هێزه‌ ئاسمانییه‌كانی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫كورده‌كان به‌پشتیوانی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان ب �ه‌ره‌و ئه‌و ناوچه‌یه‌ كشان‌و‬ ‫تێیدا نیشته‌جێبوون‪ ،‬س �ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دانیشتووانه‌ مه‌سیحییه‌كه‌ی‌ هاواریان‬ ‫لێهه‌ڵستا بۆ چۆڵكردنی‌‪ ،‬به‌اڵم شكستیان‬ ‫هێنا ل��ه‌و داخ��وازی��ی��ه‌‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ر به‌ڕاستی‌ ك��ورده‌ك��ان ده‌یانه‌ویست‬ ‫زه‌وی‌ زیاتریش ده‌ستبه‌سه‌ردا بگرن‪.‬‬ ‫ه �ه‌رب �ه‌وه‌ش �ه‌وه‌ ن�ه‌وه‌س��ت��ان‪ ،‬ك��ورده‌ك��ان‬ ‫ئۆردوگایه‌كیان به‌ناوی‌ ئه‌لمیرانییه‌‬ ‫ل������������ه‌ده‌روازه‌ی‌ گ���ون���ده‌ك���ه‌‬ ‫دروس��ت��ك��ردو ب�ه‌م�ه‌ش ب��ووه‌‬ ‫ج���ۆرێ���ك ل �ه‌ن��ی��ش��ان �ه‌ی‌‬ ‫ب �ه‌زۆر نیشته‌جێكردنی‌‬ ‫ك����وردان����ه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش زه‌وی��ی�ه‌‬

‫كشتوكاڵییه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌ دابه‌شكران‪،‬‬ ‫هه‌رچی گوندی‌ شرانشی ئاشورییه‌ ك ‌ه‬ ‫(‪ )23‬كیلۆمه‌تر له‌شاری‌ زاخۆوه‌ دووره‌‬ ‫ش��وێ��ن �ه‌واره‌ ئاشورییه‌كانی‌ تااڵنكراو‬ ‫زۆربه‌شی لێ فرۆشرا‪ .‬ئه‌وه‌ش بۆ تێكدانی‌‬ ‫شوێنه‌واری‌ ئاشوورییانه‌ی‌ ئه‌و ناوچانه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌و شااڵوه‌ ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌ به‌س نه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئ �ه‌وج��اره‌ گونده‌كانی‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫دهۆكی‌ گرته‌وه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ به‌كوردیكردنی‌‬ ‫گ���ون���دی‌ ك��ه‌ن��دك��ۆس��ه‌ی‌ ده‌وڵ��ه‌م��ه‌ن��د‬ ‫به‌ئاوه‌كه‌ی‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ك گوندی‌ مانكێشی‌‬ ‫نزیك له‌دهۆك هه‌مان چاره‌نووسی هه‌بوو‪،‬‬ ‫له‌راستیدا گوندی‌ كه‌نده‌كۆسه‌ تاكه‌ گونده‌‬ ‫له‌ناو په‌نجا گوندی‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌ كه‌ بۆ‬ ‫كورده‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬كه‌دۆسكییه‌كانی‌‬ ‫لێ نیشته‌جێبوون‪ .‬سه‌باره‌ت به‌خه‌ڵكی‌‬ ‫گوندی‌ میزێی‌ ئ��اش��ووری‌ كه‌ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ن���اوچ���ه‌ی‌ ب����ه‌رواری‌ خ�����������واره‌وه‌‪،‬‬ ‫كورده‌كانه‌وه‌‬ ‫ئ�����ه‌وا ل���ه‌الی���ه‌ن‬ ‫گ����ه‌ڕان����ه‌وه‌و‬ ‫نیشته‌جێبوونی‌‬ ‫مه‌سیحییه‌كا نی‌‬ ‫تێدا یاساغكرا‪،‬‬ ‫ت���ه‌ن���ان���ه‌ت‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬

‫كوشتنیان ل �ه‌وان �ه‌ ك��رد كه‌ده‌یانه‌وێت‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌ی‌ دوێنی‌ خۆیان‬ ‫الوازبوون‌و ئه‌مڕۆش نمایشی هێزی‌ خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ بیست‌و پێنج خانه‌واده‌‬ ‫داوای‌ دروستكردنه‌وه‌ی‌ ماڵ ‌ه رماوه‌كانی‌‬ ‫خۆیان ده‌ك��رد‪ ،‬ب �ه‌اڵم دڵنیام ئه‌مڕۆش‬ ‫نه‌بێت جارێكی‌ تر لێیان ده‌ڕوخێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ ك��ورد كه‌ له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫راگه‌یاندنی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ سته‌ملێكراوی‌‬ ‫خۆیان به‌ده‌ست به‌عسه‌وه‌ ده‌گرین‪ ،‬بۆ‬ ‫چۆڵكردنی‌ گونده‌كانی‌ خۆیان ده‌پاڕێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ ئێستا به‌هه‌مان شێواز‬ ‫ئه‌و سیاسه‌ته‌ ده‌رهه‌ق به‌نه‌ته‌وه‌كانی‌ تر‬ ‫پیاده‌ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و گوندانه‌ به‌هه‌زاران جار‬ ‫خه‌مه‌كانیان نارد بۆ ده‌سه‌اڵتداران‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خه‌مه‌كانیان بێ چاره‌سه‌ر مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌ وابه‌سته‌ به‌ئه‌جێندای‌‬ ‫ده‌ره‌ك��ی��ی��ه‌وه‌ ل����ه‌دوای‌ ئ��ه‌و پ��رۆس �ه‌ی‌‬ ‫داگیركارییه‌ هه‌ستا به‌كردنه‌وه‌ی‌ باره‌گا‬ ‫حیزبییه‌كانی‌ له‌ناوچه‌ مه‌سیحییه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت پاش ئه‌وه‌ی‌ ناوچه‌كه‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫له‌ناوچه‌كانی‌ دهۆك‌و هه‌ولێر به‌كوردییكرا‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ كوردییانه‌ ئاشورییه‌كانیان‬ ‫ناچاری‌ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ ئااڵی‌ كوردستان‬ ‫ك��رد‪ ،‬كه‌ئه‌و ئااڵیه‌ ته‌نیا ره‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌ی‌ خۆیانه‌و ره‌نگه‌كانی‌ تریان‬ ‫یاساغ ك��رد‪ ،‬ه��ه‌روه‌ك زمانی‌ كوردیان‬ ‫سه‌پاندو زمانی‌ دای �ك‌و عه‌ره‌بییان‬ ‫له‌كه‌مینه‌ مه‌سیحییه‌كان زه‌وتكرد‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪8‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫دۆسیه‌‬

‫“ن�������زی�������ك�������ب�������وون�������ه‌وه‌ ‌ی ی�����ه‌ك�����ێ�����ت����� ‌ی ل���������ه‌گ���������ۆڕان‪،‬‬ ‫ن�����اب�����ێ�����ت ل�������ه‌س�������ه‌ر ح����ی����س����اب����ی‌ پ�������ارت�������ی ب����ێ����ت”‬

‫‪10‬‬

‫ت���ی���ۆره‌ك���ان��� ‌ی راگ����ه‌ی����ان����دن‌و پ���رس���ی ك �ه‌م��ی��ن �ه‌ك��ان‬ ‫مه‌ال ئاریان‬ ‫تیۆره‌كانی‌ راگه‌یاندن هه‌ریه‌كه‌و به‌پێی‌‬ ‫سروشتی‌ ژینگه‌ سیاسی‌‌و ئایدولۆژیا‌و‬ ‫هێڵه‌ فكرییه‌كانی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ گه‌النی‌‬ ‫تر یاخود كه‌مینه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان كردووه‌و‬ ‫ئه‌و مامه‌ڵه‌یه‌ش دابڕاو نه‌بووه‌ له‌دروشم‌و‬ ‫بانگه‌شه‌ سیاسییه‌كان‌و به‌كارهێنان‌و‬ ‫ته‌وزیفكردنی‌ میدیا بۆ ئه‌و ئامانجانه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌شێت له‌په‌نای‌ خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫دی��دی‌ تیۆره‌كان‌و هه‌ڵوه‌سته‌كردنیان‬ ‫له‌سه‌ر پرسه‌ مرۆییه‌كان‪ ،‬مامه‌ڵه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫تیۆرانه‌ له‌گه‌ڵ گه‌الن‌و كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‬ ‫بخوێنینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌به‌شێك له‌و‬ ‫ت��ی��ۆران�ه‌دا ئ��ام��اژه‌ی‌ روون ب �ه‌و پرسه‌‬ ‫نه‌كراوه‌‌و وه‌ك بنه‌مایه‌ك‪ ،‬له‌بنه‌ماكانی‌‬ ‫كاركردنی‌ ئه‌و تیۆرانه‌ له‌بواری‌ میدیا هیچ‬ ‫هێمایه‌ك بۆ كه‌مینه‌كان نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫تیۆری‌ ده‌س�ه‌اڵت‪ ،‬كه‌مێژووه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫س �ه‌ده‌ی‌ شانزه‌و حه‌ڤده‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌و‬ ‫پشتی‌ ب�ه‌ئ��اراس��ت�ه‌ فكرییه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫قۆناغه‌ مێژووییه‌ به‌ستووه‌‌و ب��اوه‌ڕی‌‬ ‫ب �ه‌ره‌ه��ای �ی‌ ده‌س��ه‌اڵت��ی‌ ح��اك��م هه‌یه‌‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌تیۆره‌كانی‌ ئه‌فالتۆن‌و ئه‌رستۆ‌و‬ ‫میكاڤیلی‌ ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‪ ،‬مامه‌ڵه‌كردنی‌‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ك�ه‌م�ه‌ ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی�ه‌ك��ان یاخود‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌النی‌ دیكه‌دا‪ ،‬له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫شكۆمه‌ندكردنی‌ گ�ه‌ل�ی‌ س �ه‌رده‌س �ت‌و‬ ‫وێناكردنییه‌تی‌ وه‌ك نه‌ته‌وه‌ی‌ بااڵ‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌كاتێكدا له‌په‌نای‌ ئه‌م لۆژیكه‌وه‌ گه‌النی‌‬ ‫دیكه‌ له‌كه‌مترین ئه‌گه‌ردا په‌راوێزده‌خرێن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر رووبه‌ڕووی‌ سه‌ركوتكردن نه‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ده‌ی‌ بیسته‌مدا جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫ئه‌م تیۆره‌ له‌رێگه‌ی‌ سیستمه‌ سیاسییه‌‬ ‫سه‌ركوتكه‌ره‌كانه‌وه‌ دێته‌وه‌ سه‌ر شانۆی‌‬ ‫میدیای‌ جیهانی‌‌و سیستمه‌ دیكتاتۆرییه‌‬ ‫نوێیه‌كان ل�ه‌ف��اش��ی‌‌و ن���ازی‌‌و ن�ه‌ت�ه‌وه‌‬ ‫پ�ه‌رس��ت�ه‌ك��ان‪ ،‬وه‌ك ت��ی��ۆری‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫میدیا جاریكی‌ دیكه‌ ب �ه‌ك��اری‌ دێنن‪،‬‬ ‫خواستنی‌ ره‌فتاری‌ هه‌ریه‌ك له‌و سیستمه‌‬ ‫سه‌ركوتكارانه‌‌و مامه‌ڵه‌كردنیان له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌النی‌ دیكه‌‪ ،‬له‌ژێر رۆشنایی‌ لۆژیكی‌‬ ‫شكۆمه‌ندكردن‌و بااڵیی‌ به‌خشین بوو‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌ی‌ سه‌رده‌ست‌و سه‌ندنه‌وه‌ی‌ مافی‌‬ ‫ژیان‌و ئازادی‌ له‌نه‌ته‌وه‌كانی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ نازیزم به‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫هیتله‌ر ت��ی��ۆری��ای‌ ب��ااڵی��ی‌ ئه‌ڵمانی‌‬ ‫نه‌ژاده‌كانی‌ وه‌ك كه‌ره‌سته‌‌و كااڵیه‌ك‬ ‫ب �ه‌ك��ارده‌ه��ێ��ن��او ج��ه‌وه��ه‌ری‌ س �ه‌ره‌ك �ی‌‬ ‫تیۆریه‌كه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌ به‌خشینی‌ مافی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌‌و گ�ه‌وره‌ی�ی‌ ئه‌ڵمان بوو‬ ‫به‌سه‌ر نه‌ته‌وه‌كانی‌ دیكه‌داو له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بنه‌مایه‌ش بنیاتنرابوو‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ میدیا‬ ‫له‌و كۆمه‌ڵگایه‌‌و له‌كۆمه‌ڵگاكانی‌ تری‌‬ ‫ژێر هه‌ژموونی‌ تیۆری‌ ده‌س��ه‌اڵت جگه‌‬ ‫له‌شكۆمه‌ندكردن‌و به‌خواكردنی‌ سه‌ركرده‌و‬ ‫بااڵیی‌ به‌خشین به‌نه‌ته‌وه‌ی‌ سه‌رده‌ست‪،‬‬ ‫رۆڵیكی‌ تری‌ میدیایی‌ نه‌بووه‌و پرسی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی‌ دیكه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌رجێی‌ خه‌می‌‬ ‫میدیا نه‌بووه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ میدیا‬ ‫وه‌ك چه‌كێكی‌ كوشنده‌ له‌ به‌(دێو)‬ ‫كردنی‌ ئه‌و گه‌النه‌و هاندان‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ك �ه‌ل��ت��ووری‌ ت��ون��دوت��ی��ژی‌ رۆڵ���ی‌ ب��ااڵی‌‬ ‫بینیووه‌‪ .‬ده‌شێت له‌و جۆره‌ مامه‌ڵه‌شه‌وه‌‪،‬‬ ‫شوناسی‌ راسته‌قینه‌و دی��دی‌ جێگیری‌‬ ‫تیۆری‌ ده‌سه‌اڵت بۆ گه‌الن بخوێنینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌ره‌ن���ج���ام���ی‌ س���ه‌رك���وت���ك���ردن‌و‬ ‫به‌كۆیله‌كردنی‌ تاك له‌سایه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ره‌هاو په‌راوێزخستنی‌ له‌تیۆری‌ ده‌سه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫تیۆری‌ ئ��ازادی‌ راگ�ه‌ی��ان��دن‪ ،‬له‌هه‌ناوی‌‬ ‫ئ��ازاره‌ك��ان��ی‌ چ��ه‌وس��ان��ه‌وه‌‌و جیاكاری‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‌و سیاسی‌ له‌دایكبوو‪،‬‬ ‫له‌دایكبوونی‌ ئه‌م تیۆره‌ ده‌رفه‌تی‌ هه‌م‬ ‫بۆ تاك‌و هه‌میش بۆ كۆمه‌ڵگا ره‌خساند‬ ‫له‌كۆت‌و به‌نده‌كانی‌ سته‌مكاری‌ رزگاری‌‬ ‫ب��ێ‌‌و مافه‌ سروشتییه‌كان بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫دۆخی‌ راسته‌قینه‌یان‪ .‬هه‌ڵوه‌سته‌كردنی‌‬ ‫ئه‌م تیۆره‌ له‌سه‌ر پرسی‌ تاك‌و پاشانیش‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ هێز بۆ گه‌ل‪ ،‬له‌رواڵه‌ته‌ هه‌ره‌‬ ‫گرنگه‌كانی‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ چه‌شنێكی‌ دی‌‬ ‫له‌دنیابینی‌ بوو‪ ،‬كه‌ ده‌ره‌نجام ده‌رفه‌تی‌‬ ‫بۆ گه‌الن‌و كه‌مینه‌كان ره‌خساند‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫س��ه‌ره‌ڕای‌ ئ �ه‌وه‌ی‌ له‌ئاستی‌ ناوخۆشدا‬ ‫جاریكی‌ تر ده‌سه‌اڵتی‌ چاودێری‌ به‌گه‌ل‬ ‫به‌خشیه‌وه‌‌و شكۆمه‌ندی‌‌و سیفه‌تی‌ خودایی‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت سه‌نده‌وه‌‪ .‬ده‌شێت ده‌ركه‌وتن‌و‬ ‫دی���دی‌ ج��ۆن ل��ۆك ل��ه‌م��ب��اره‌وه‌ خاڵی‌‬ ‫جه‌وهه‌ریی‌ ده‌ستپێكردن‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫شكۆمه‌ندی‌ بێت بۆ گه‌ل كاتێك ده‌ڵێت "‬

‫گه‌ل سه‌رچاوه‌ی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانه‌‪ ،‬هه‌ركات‬ ‫بیه‌وێت توانای‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌خشیویه‌تی‌"‪ ،‬به‌و پێیه‌ش پرسی‌‬ ‫گه‌ل له‌ته‌ك هه‌ڵوه‌سته‌ له‌سه‌ر مافه‌كانی‌‬ ‫تاك گرنگترین رووخساره‌كانی‌ تیۆری‌‬ ‫ئازادییه‌‪.‬‬ ‫یه‌ك له‌بنه‌ما‌و بناغه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌م ت��ی��ۆره‌ ل���ه‌دی���دی‌ ب��ی��رم �ه‌ن��دان��دا‬ ‫هه‌ڵوه‌سته‌كردنه‌ له‌سه‌ر پرسی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫م���رۆڤ‌و ئ����ازادی‌‌و مافی‌ چ��اره‌ن��ووس‌و‬ ‫له‌مه‌شدا كه‌مینه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان توانای‌‬ ‫ده‌رك �ه‌وت �ن‌و مافی‌ ژیانیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پرانسیبپه‌ش له‌ میدیادا ره‌نگده‌داته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ره‌ه��ای��ی‌ ل���ه‌ئ���ازادی‌‌و نه‌بوونی‌‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ میدیا ده‌شێت وه‌ك چۆن‬ ‫تاك تێدا ببێته‌ قوربانی‌‪ ،‬به‌مچه‌شنه‌ش‬ ‫كه‌مینه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئیتنییه‌كان‌و گه‌النی‌‬ ‫تریش قوربانی‌ بن‌و هۆكانی‌ راگه‌یاندن‬ ‫زی���اده‌ڕه‌وی‌ له‌ نیشاندان‌و وێناكردنی‌‬ ‫وێنه‌ی‌ ئه‌و كه‌مینانه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌م ترسه‌ش‬ ‫له‌ئێستادا له‌چه‌ندان ده‌وڵ���ه‌ت بوونی‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌سیاسه‌تی‌ میدیایی‌ خۆیان له‌ژێر‬ ‫رۆشنایی‌ تیۆری‌ لیبراڵیدا داده‌ڕێژن‪.‬‬ ‫له‌ده‌وڵه‌تانی‌ لیبراڵی‌ قه‌یرانی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫ل��ه‌وه‌دای��ه‌ ك�ه‌ئ��ام��ڕازه‌ك��ان�ی‌ راگه‌یاندن‬ ‫له‌ده‌ستی‌ بژارده‌یه‌كی‌ سه‌رمایه‌دار یاخود‬ ‫سه‌رمایه‌دارانی‌ لۆبیه‌كی‌ نه‌ته‌وه‌ییدایه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌م��ه‌ش ن���ه‌ك ه���ه‌ر ئ���ه‌م ئ��ام��ڕازان��ه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ پرانسیپه‌ بااڵكان به‌كار‬ ‫نایه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو بۆ شێواندن‌و ناشیرینكردنی‌‬ ‫روخساری‌ میلله‌تانی‌ دیكه‌ش به‌كاردێن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌غیابی‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌‌و خراپ‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئه‌و ئازادییه‌ بێ‌ سنوره‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌سایه‌ی‌ ئه‌م تیۆره‌وه‌ فه‌راهه‌مكراوه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ش هه‌وڵه‌كانی‌ به‌شێك له‌میدیای‌‬ ‫خ��ۆرئ��اوا له‌ناشیرینكردن‌و وێناكردنی‌‬ ‫ع��ه‌ره‌ب وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌ شه‌رانگێز‬ ‫ده‌كرێ‌ وه‌ك نمونه‌ په‌سه‌ند بكرێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌شێت ئ �ه‌وه‌ بووترێت‬ ‫كه‌تیۆری‌ لیبرالیزم له‌ته‌ك هه‌ڵوه‌سته‌كردنی‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ رێزگرتن له‌كه‌مینه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم هاوكات به‌هۆی‌ ره‌هایی‌ ئ��ازادی‌‌و‬ ‫نه‌بوونی‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ ناتوانرێت‬ ‫پرسی‌ كه‌مینه‌كان‪ ،‬وه‌ك هه‌ڵوه‌سته‌‌و‬ ‫بایه‌خدانێكی‌ راسته‌قینه‌ ته‌ماشا بكرێت‪.‬‬ ‫ه�ه‌رچ�ی‌ ت��ی��ۆری‌ به‌رپرسیارییه‌تی‌‬ ‫كۆمه‌اڵتیشه‌‪ ،‬كه‌به‌ره‌نجامی‌ نشوستی‌‬ ‫تیۆری‌ لیبراڵ له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئازادی‌ ره‌ها هێنایه‌ ئارا‪ ،‬توانی‌ گۆڕانێكی‌‬ ‫چۆنایه‌تی‌ به‌سه‌ر میدیادا بێنێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ به‌ستنه‌وه‌ی‌ چه‌مكی‌ به‌رپرسیاری‌‬ ‫به‌ئازادییه‌وه‌‪ ،‬یاخود په‌یوه‌ستكردنی‌‬ ‫رۆژن���ام���ه‌وان‌و ده‌زگ���ای‌ رۆژن��ام �ه‌گ �ه‌ری‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌لیپرسراویه‌ت ‌‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ت��ی��ۆری‌ ئ����ازادی‌ ده‌رف �ه‌ت �ی‌‬ ‫وت��ن �ی‌ ه �ه‌م��وو شتێكی‌ ب �ێ‌ سانسور‬ ‫ب��ۆ میدیا ده‌س��ت �ه‌ب �ه‌ر ك��ردب��ێ��ت‪ ،‬ئ �ه‌وا‬ ‫ت��ی��ۆری‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ په‌یوه‌ستكردنی‌ روحییه‌وه‌‬ ‫رۆژنامه‌نووس ناچارده‌كات توانای‌ وتنی‌‬ ‫هه‌موو شتێكی‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌دیوێكدا سنووردانان بێت بۆ ئازادی‌ و‬ ‫هه‌ڵسوڕانی‌ رۆژنامه‌وان‪ ،‬ئه‌وا به‌دیوه‌كه‌ی‌‬ ‫تردا ئه‌م رۆژنامه‌وانه‌ ده‌خاته‌ به‌رده‌م‬ ‫به‌رپرسیاری‌ چۆنیه‌تی‌ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئازادییه‌كه‌ی‌‪ ،‬چونكه‌ له‌و شوێنه‌ی‌ ئازادی‌‬ ‫كه‌سێك كۆتایی‌ دێت‪ ،‬ئازادی‌ كه‌سێكی‌‬ ‫دیكه‌ ده‌ست پێده‌كات‪ ،‬به‌م پێوه‌ره‌ش‬ ‫ی بێ‌ به‌رپرسیاری‌ له‌میدیا‪،‬‬ ‫ئازادی‌ ره‌ها ‌‬ ‫به‌مانایه‌ك له‌ماناكان بریتی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌فه‌رامۆشكردنی‌ ئ��ازادی‌ خه‌ڵكی‌ دی‌‌و‬ ‫به‌هه‌ند وه‌رنه‌گرتنی‌ مافی‌ ئه‌وی‌ تر‪.‬‬ ‫ئ��ه‌گ��ه‌ر ت��ی��ۆری‌ ب�ه‌رپ��رس��ی��اری�ه‌ت�ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئ���ازادی‌ له‌ته‌نیا مافه‌وه‌‬ ‫بگوازێته‌وه‌ بۆ ئه‌رك‌و به‌رپرسیاری‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وا سه‌قامگیری‌‬ ‫سیاسی‌‌و جێگیری‌ باردۆخه‌كه‌ له‌ئاستی‌‬ ‫ن��اوخ��ۆو هه‌رێمیدا ب�ه‌ه��ۆی‌ به‌خشینی‌‬ ‫زانیاری‌ دروسته‌وه‌ به‌هاوواڵتی‌ ده‌پارێزن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌رفه‌تی‌ كاریگه‌ری‌‌و ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ناسه‌قامگیری‌ الواز ده‌ك���ات‪ ،‬له‌ته‌ك‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش��دا به‌هۆی‌ زان��ی��اری‌ دروس��ت�ه‌وه‌‬ ‫وێنه‌یه‌كی‌ زه‌ینی‌ راسته‌قینه‌ی‌ ئه‌وی‌‬ ‫دی‌‪ ،‬دوور له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌ ره‌گ �ه‌زی‌‌و‬ ‫ئایدۆلۆژی‌‌و ئاینییه‌كه‌ی‌ دروستده‌بێت‪.‬‬ ‫لیژنه‌ی‌ ئازادی‌ رۆژنامه‌وانی‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1947‬له‌ئه‌مریكا چه‌ند راسپارده‌یه‌كی‌‬ ‫ی به‌رپرسیاری‌ میدیا‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پرس ‌‬ ‫خ��س��ت�ه‌ڕوو‪ ،‬ی �ه‌ك له‌خاڵه‌ گرنگه‌كانی‌‬

‫ئه‌و راسپارده‌ بریتییه‌ له‌ "پێویست ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خشینی‌ وێنه‌یه‌كی‌ رۆش��ن سه‌باره‌ت‬ ‫ب �ه‌گ��روپ �ه‌ ج��ی��اوازو خ���اوه‌ن ناسنامه‌‬ ‫جیاوازه‌كان له‌ریگه‌ی‌ میدیاوه‌" كه‌وابێـت‬ ‫ئ�ه‌م تیۆره‌ نه‌ ته‌نیا له‌ئاستی‌ ناوخۆ‬ ‫به‌ته‌نگ گواستنه‌وه‌ی‌ وێنه‌یه‌كی‌ دروسته‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌سه‌ر ئاستی‌ ده‌ره‌وه‌ش جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر گواستنه‌وه‌ی‌ وێنه‌یه‌كی‌ بابه‌تیانه‌و‬ ‫به‌رپرسانه‌ی‌ گه‌الن ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ�ه‌و وێنه‌ زه‌ینیانه‌ی‌ كه‌ ل �ه‌ی��اده‌وه‌ری‌‬ ‫تاكدا دروستده‌بن‪ ،‬وێنه‌یه‌كی‌ واقیعی‌ بن‌و‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ ره‌هه‌ندی‌ مرۆیی‌ بێت‪.‬‬ ‫له‌كتێبی‌ (به‌رپرسیاری‌ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پ��ێ��وه‌ره‌ك��ان) هوگێرتسی‌ مۆنتگری‌‬ ‫ئه‌كادیمی‌ ئه‌مریكی‌ ده‌ڵێت " كاتیك میدیا‬ ‫ئاگاداری‌ خه‌ڵكی‌ كرده‌وه‌ كه‌پارێزگاری‌‬ ‫له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌كانیان بكه‌ن‌و به‌ها‬ ‫ك �ه‌ل��ت��ووری‌‌و ئیتنیه‌كانیان له‌به‌رچاو‬ ‫بگرن‪ ،‬ئه‌وه‌ نیوه‌ی‌ به‌رپرسیاریه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نیوه‌كه‌ی‌ دیكه‌ی‌ به‌رپرسیاری‌‪ ،‬ده‌ربڕینی‌‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ خه‌ڵكه‌‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫م����ادده‌ی‌ ب�ڵ�اوك���راوه‌‪ ،‬نابێت ئ��ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌میدیا وه‌ریده‌گرن وه‌ك ژه‌مه‌ خۆراك‬ ‫ته‌ماشای‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ب �ێ‌ خۆیان‬ ‫به‌ر له‌په‌سه‌ندكردن بیری‌ لێبكه‌نه‌وه‌و‬ ‫زانیارییه‌كان هه‌ڵبسه‌نگێنن‪ ،‬چونكه‌ وێنه‌‬ ‫زه‌ینیه‌كان ئه‌و زانیارییانه‌ دروستده‌كه‌ن"‬ ‫بیركردنه‌وه‌كانی‌ (رۆبه‌رت رای‌) له‌كتێبی‌‬ ‫(به‌رپرسیاریه‌تی‌ رۆژنامه‌كان) جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مان بنه‌ما ده‌كاته‌وه‌‌و وردبینی‌‌و‬ ‫راستگۆیی‌‌و بابه‌تیبوون له‌گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و زانیارییانه‌ به‌بنه‌ما ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌وان���ه‌ی���ه‌ ئ����ه‌و ح�����ه‌وت ب��ن�ه‌م��ا‬ ‫سه‌ره‌كیه‌ی‌ كه‌ (دینس ماكویل) بۆ‬ ‫ت��ی��ۆری‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫خستویه‌تیه‌ڕوو له‌ هه‌موویان رۆشنتر بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌یه‌ك له‌و بنه‌مایانه‌دا به‌رۆشنی‌‬ ‫پرسی‌ كه‌مینه‌كان‌و به‌رپرسیاریه‌تی‌ میدیا‬ ‫دیاریده‌كات و ده‌ڵێت "ده‌بێت میدیا‬ ‫خۆی‌ له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ هه‌رشتێك ببوێرێ‌‬ ‫كه‌سه‌ره‌نجام ب��ه‌ره‌و ت��اوان ئاراسته‌ی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬یاخود به‌ره‌و توندوتیژی‌‌و ئاژاوه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬یاخود له‌ئاراسته‌كردنی‌ هه‌ر‬ ‫تۆمه‌ت‌و ئیهانه‌یه‌ك بۆ كه‌مینه‌"‪.‬‬ ‫به‌م پێودانگه‌ش ماكویل ئیهانه‌كردن‬ ‫به‌كه‌مینه‌كان له‌گه‌ڵ هاندان بۆ توندوتیژی‌‌و‬ ‫ئاراسته‌كردنی‌ خه‌ڵك بۆ تاوان یه‌كسان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ك جه‌وهه‌ریترین خاڵ‌و‬ ‫بناغه‌ی‌ ئه‌م تیۆره‌ ده‌رهه‌ق به‌كه‌مینه‌كان‬ ‫یان گه‌النی‌ دی‌ ده‌شێت لێكبدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و میكانیزمه‌ مۆراڵیه‌ی‌ ئه‌م تیۆره‌‬ ‫له‌سه‌ر میدیای‌ داناوه‌و ئه‌و چوارچێوه‌ش‬ ‫له‌پرانسیب‌و ب�ه‌رپ��رس��ی��اری‌ به‌پله‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م له‌خزمه‌ت جیاوازییه‌كاندایه‌و‬ ‫میدیا ناچارده‌كات له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫به‌رپرسیاریه‌ی‌ هێڵه‌كانی‌ بۆ كێشاوه‌‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ په‌یامه‌كانییه‌وه‌ هۆشیاری‌‬ ‫یه‌كتر قه‌بوڵكردن‌و كه‌لتووری‌ پێكه‌وه‌‬ ‫ژی��ان‌و هه‌ڵكردن جێگه‌ی‌‪ ،‬كه‌لتووری‌‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ بگرێته‌وه‌و كۆتایی‌ به‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ وێنه‌ زه‌ینیه‌ ترسناكه‌كان‬ ‫بێنێ‌‪ ،‬له‌مه‌شدا سه‌ره‌نجام براوه‌ خودی‌‬ ‫مرۆڤ خۆی‌ ده‌بێت‪ ،‬بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ جیاوازییه‌‬ ‫ئه‌تنی‌‌و ئایدولۆژی‌‌و ژینگه‌ییه‌كان ببنه‌‬ ‫ب�ه‌رب�ه‌س��ت‪ .‬ك �ه‌وات �ه‌ ئ�ه‌گ�ه‌ر له‌تیۆری‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان په‌راوێزخرابن‌و‬ ‫زۆرج��ار سه‌ركوتیش كرابن‌و له‌تیۆری‌‬ ‫ئازادیشدا زی���اده‌ڕه‌وی‌ له‌مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌ته‌وه‌كان به‌هۆی‌ ئازادی‌ ره‌هاوه‌‬ ‫هه‌ندێكجار وێنه‌كه‌یانی‌ شێواندبێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌تیۆری‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫رۆژن��ام �ه‌ن��ووس �ی‌ پ�ه‌ی��وه‌س��ت ده‌كرێت‬ ‫ب�ه‌ب�ه‌رس��ی��اری�ه‌ت��ی�ه‌وه‌ له‌مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌مینه‌كان‌و رێی‌ ئیهانه‌كردن‌و‬ ‫به‌هیچ‬ ‫كه‌مینه‌كان‬ ‫ناشیرینكردنی‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك ن��ادرێ‌‌و وه‌ك ت��اوان ئه‌ژمار‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ستیشه‌ به‌پرسی‌‬ ‫ك�ه‌م��ی��ن��ه‌‌و گ��ه‌الن��ی‌ دی��ك �ه‌ ل�ه‌ت��ی��ۆری‌‬ ‫سۆسیالیستیدا‪ ،‬ئه‌وا ده‌شێت له‌نێوان‬ ‫تیڕوانینی‌ تیۆرییانه‌ی‌ ماركسیزم‌و‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌ پراكتیكیه‌كانی‌ ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫سۆسیالیستی‌ سه‌ره‌نجام له‌راستینه‌ی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كه‌ تێبگه‌ین‪ .‬كه‌ئایا پرسی‌‬ ‫ك�ه‌م��ی��ن�ه‌ك��ان ت��اچ �ه‌ن��د له‌فه‌لسه‌فه‌‌و‬ ‫ئایدولوژیای‌ ماركسیزم ـــ لینیزمدا‬ ‫جێی‌ گرتووه‌؟ ئایا ب��وون‌و جێگرتنی‌‬ ‫ئ�ه‌م چه‌مكه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌باوه‌ڕبوون‬ ‫به‌مافی‌ كه‌مینه‌كان وه‌ك ئامانجێكی‌‬

‫ب��ااڵ‪ ،‬یاخود ته‌نیا به‌كارهێنانی‌ بوو‌ه‬ ‫بۆ رتوشكردنی‌ رواڵ �ه‌ت‌و خۆوێناكردن‬ ‫وه‌ك به‌ره‌یه‌كی‌ میهره‌بان بۆ دونیا‌و‬ ‫به‌كارهێنان‌و مه‌ستكردنی‌ كه‌مینه‌كان؟‬ ‫یاخود ده‌ش��ێ‌ پرسیار بكرێ‌ كه‌ئایا‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌كانی‌ كۆتایی‌‌و داڕوخ���ان‌و‬ ‫ج��ی��اب��ون�ه‌وه‌ی‌ گ���ه‌الن‪ ،‬ره‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ كه‌مینه‌‌و سه‌رمه‌ستكردنی‌‬ ‫ژێر ده‌سته‌كانه‌‪ ،‬یاخود مۆدیلی‌ دووباره‌‬ ‫س �ه‌ره �ه‌ڵ��دان �ه‌وه‌ی‌ ده‌وڵ �ه‌ت �ی‌ نه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌ژموونی‌ سه‌رمایه‌دارییه‌ بۆ‬ ‫په‌رتكردن‌و بچوككردنه‌وی‌ پاشماوه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت��ان �ی‌ سۆسیالیستی‌‪ .‬له‌نێوان‬ ‫دروشم‌و ئایدۆلوژیای‌ تیۆری‌‌و ده‌ره‌نجامه‌‬ ‫مه‌یدانییه‌كان‪ ،‬حه‌قیقه‌ت له‌وه‌دایه‌ كه‌‬ ‫لۆژیكی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ سۆسیالیسته‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌مینه‌‌و گه‌النی‌ دی��ك�ه‌دا‪ ،‬لۆژیكیكی‌‬ ‫شكستخوادووه‌‪.‬‬ ‫لینین له‌گوڤاری‌ (هیراڵد) ده‌نوسێت‬ ‫"خه‌باتی‌ ئێمه‌‪ ،‬خه‌باتی‌ ده‌ستگرتن‌و‬ ‫پشتیوانی‌ كه‌مینه‌كانه‌‪ ،‬به‌ته‌ناوزل‌و‬ ‫لیبورده‌ییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش فاكته‌رێكی‌ بنه‌ڕه‌تیه‌ له‌خه‌باتی‌‬ ‫یه‌كخستن‌و یه‌كگرتنی‌ پرۆلیتاریا"‪،‬‬ ‫ئه‌م وته‌یه‌ی‌ لینین ئه‌گه‌ر به‌دیوێكدا‬ ‫ره‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ی‌ ب���اوه‌ڕی‌ سۆسیالیستی‌‬ ‫بێ‌ به‌پرسی‌ كه‌مینه‌كان‌و خه‌باتكردن‬ ‫له‌پێناو ئه‌واندا‪ ،‬ئه‌وا به‌دیوه‌كه‌ی‌ تردا‬ ‫ته‌ماشاكردتیه‌تی‌ وه‌ك پرسێكی‌ به‌ستراوه‌‬ ‫به‌خه‌باتی‌ چینایه‌تی‌‌و تێكه‌ڵكردنی‌‬ ‫ب�ه‌ ش��ۆڕش�ی‌ پرۆلیتاریا‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ راده‌ی‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ سیستمی‌‬ ‫سۆسیالیستی‌‌و ده‌وڵ��ه‌ت��ی‌ ن��اوه‌ن��دی‌‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر كه‌مینه‌كان دیارینه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ل �ه‌ب��اری‌ میدیا ئ �ه‌و ت��ی��ۆره‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ل�ه‌دای��ك��ب��وون�ی‌ ب��ی��ری‌ سۆسیالیستی‌‬ ‫ل�ه‌دای��ك��ده‌ب��ێ�ت‌و ه��ێ�ڵ‌و ئاراسته‌كانی‌‬ ‫كاركردنی‌ له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ت‌و حیزبه‌وه‌ بۆ‬ ‫دیاریده‌كرێ‌‪ .‬واتا رۆڵی‌ میدیا وه‌ك رۆڵی‌‬ ‫كۆی‌ ئۆرگانه‌كانی‌ دیكه‌ له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه‌‬ ‫دی��اری��ده‌ك��رێ‌‪ ،‬ره‌ن��گ�ه‌ دی��دی‌ ماركس‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ ته‌واوه‌تی‌ شوێنی‌ میدیاو‬ ‫په‌یوه‌ستی‌ بێت به‌ده‌وڵه‌ته‌وه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫ده‌ڵێت "وه‌زی��ف�ه‌ی‌ هۆكانی‌ راگه‌یاندن‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ سۆسیالستیدا‪ ،‬هه‌مان‬ ‫وه‌زیفه‌ی‌ ئورگانه‌كانی‌ تری‌ حوكمڕانین‪،‬‬ ‫به‌ئامانجی‌ ف��راوان��ك��ردن �ی‌ سیستمی‌‬ ‫سۆسیالیستی‌ میدیای‌ سۆسیالیستی‌‬ ‫پێویسته‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ به‌دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سیاسه‌ت‌و هۆشیاری‌ سۆسیالیسته‌وه‌بن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ب��ه‌دوای‌ گ �ه‌ڕان له‌راستییه‌وه‌‬ ‫نه‌بن"‪.‬‬ ‫ب �ه‌م پێیه‌و له‌ژێر رۆشنایی‌ بیری‌‬ ‫سۆسیالیستی‌ كه‌مینه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‌و‬ ‫گ��ه‌الن��ی‌ ژێ���رده‌س���ت وه‌ك به‌شێكی‌‬ ‫دانه‌بڕاو له‌خه‌باتی‌ چینایه‌تی‌‌و پرۆلیتاریا‬ ‫جێده‌گرن‌و به‌شێكیشن له‌به‌دیهێنانی‌‬ ‫دیكتاتوری‌ پرۆلیتاریا‪ .‬ئه‌وه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫پره‌نسیبی‌ مافی‌ چ��اره‌ن��ووس‌و ئ��ازادی‌‬ ‫ج��ی��اب��وون �ه‌وه‌‌و پێكهێنانی‌ ده‌وڵ���ه‌ت‬ ‫وه‌ك بنه‌ڕه‌تیك له‌بیری‌ ماركسیزمدا‬ ‫شوێن ده‌گ��رێ‌‌و له‌سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ت‌و ده‌وڵه‌تانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫سۆسیالیستی‌ به‌ئاراسته‌ی‌ ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫تردا ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م پره‌نسیبانه‌ بۆ میدیای‌‬ ‫سۆسیالیستی‌ راس��ت بێت‪ ،‬ئ �ه‌وا ئه‌م‬ ‫ئه‌زموونه‌ شكستی‌ خواردووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ك���ه‌دوای‌ كه‌وتنی‌ یه‌كێتی‌ سوڤیه‌ت‌و‬ ‫پرۆسترۆیكا زۆربه‌ی‌ گه‌النی‌ ژێرده‌ستی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ت‌و ده‌وڵه‌تانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫سۆسیالیستی‌ نه‌ك هه‌ر جیابوونه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو سه‌رله‌به‌ری‌ سیستمی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫سیاسه‌تی‌ میدیایشیان گۆڕی‌‪ .‬كه‌وابێت‬ ‫ئه‌م ده‌ره‌نجامه‌ ل�ه‌دوو گریمانه‌ به‌ده‌ر‬ ‫نییه‌‪ ،‬ی��ان م��ی��دی��ای‌ سۆسیالیستی‌‬ ‫ل �ه‌ت �ه‌وزی��ف��ك��ردن �ی‌ ئ���ه‌م پرانسیبانه‌‬ ‫كورتیهێناوه‌‌و شكستی‌ خواردووه‌‪ ،‬یان له‌‬ ‫بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ ئه‌م پرانسیبانه‌ جگه‌ له‌خه‌ون‌و‬ ‫وه‌همێكی‌ گه‌النی‌ بنده‌ست‌و سیاسه‌تی‌‬ ‫راوكردنی‌ كه‌مینه‌كان چیدیكه‌ نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ستكردنی‌ ه��ۆك��ان�ی‌ میدیا‬ ‫به‌پرسی‌ مرۆڤ‌و به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ ئاستی‌‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ راگه‌یاندن تا ئاستی‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ جیهانییه‌كان‪ ،‬دیوێكی‌ گرنگی‌‬ ‫ت��ی��ۆری‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ جیهانییه‌‪،‬‬ ‫كه‌ئامانجی‌ ب��ااڵی‌ به‌شداری‌ پێكردنی‌‬ ‫پۆزه‌تیڤانه‌ی‌ میدیایه‌ له‌شه‌ڕی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫م��رۆڤ‌و پاراستنی‌ جیهان‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬

‫ی ك�ه‌ب�ه‌رده‌وام‬ ‫مرۆیی‌ له‌و مه‌ترسیانه‌ ‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ له‌مرۆڤ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ك�ه‌وت��ن�ی‌ زان��س��ت��ی‌‌و گه‌شه‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژییه‌كان ئه‌گه‌ر به‌دیوێكدا بۆ‬ ‫خزمه‌تی‌ مرۆڤ‌و ئاسوده‌یی‌ مرۆڤایه‌تی‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌دیوێكی‌ دیكه‌دا به‌هێزبوونی‌‬ ‫ته‌وژمی‌ هه‌ڕه‌شه‌كان‌و زاڵبوونی‌ لۆژیكی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ هێزه‌ زه‌به‌الحه‌كانه‌‪ .‬واتا‬ ‫جیهان له‌به‌رده‌م هێز گه‌لێكدایه‌‪ ،‬كه‌ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئابووری‌‌و‬ ‫پاوانخوازی‌ سیاسی‌ ك��ۆی‌ ئ�ه‌و چه‌كه‌‬ ‫ته‌كنولۆژیه‌ ترسناكانه‌ی‌ له‌به‌رده‌ستیانه‌‬ ‫ده‌شێت به‌كاربخه‌ن‪ ،‬راگرتنی‌ ئه‌م شه‌پۆلی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ ترسناكه‌ش‪ ،‬به‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ��اس��ت��ی‌ ك���اری���گ���ه‌ری‌ ری���ك���خ���راوه‌‬ ‫نێودوڵه‌تیه‌كان‌و به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ میدیای‌‬ ‫ده‌وڵ�ه‌ت��ان بۆ ئاستی‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌‬ ‫جیهانی‌ ده‌بێت له‌پێناو دروستكردنی‌‬ ‫رای‌ گشتی‌ جیهانی‪ .‬ئه‌گه‌رچی‌ ئیراده‌ی‌‬ ‫شه‌رانگێزی‌ ده‌وڵه‌تان زۆر له‌وه‌ به‌هێزتره‌‬ ‫رای‌ گشتی‌ جیهانی‌ توانای‌ وه‌ستاندنی‌‬ ‫هه‌بێ‌‌و مرۆڤایه‌تیش زۆر له‌وه‌ په‌رتتره‌‬ ‫توانای‌ گشت بوونی‌ راكانی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌م دۆخ�ه‌ ترسناكه‌دا‪ ،‬كه‌جارێكی‌‬ ‫دی��ك �ه‌ ل��ه‌ت��ه‌ك ه��ه‌ڕه‌ش��ه‌ك��ان چه‌مك‬ ‫گه‌لێكی‌ گ���ه‌ردوون���ی‌ وه‌ك ئ���ازادی‌‌و‬ ‫برایه‌تی‌‌و به‌رپرسیاریه‌تی‌‌و سڕینه‌وه‌ی‌‬ ‫جیاوازییه‌كان هاتوونه‌وه‌ ئ��ارا‪ ،‬تیۆری‌‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ جیهانی‌ میدیا وه‌ك‬ ‫ریگایه‌ك له‌رێگاكانی‌ دورخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫ه��ه‌ڕه‌ش��ه‌ك��ان س��ه‌ری��ه��ه‌ڵ��داوه‌ت��ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك �ه‌ ل �ه‌ت �ه‌ك ب���ه‌رزب���وون���ه‌وه‌ی‌ ئاستی‌‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تیه‌كه‌ی‌ میدیا بۆ ئاستی‌‬ ‫جیهانی‌‪ ،‬له‌ریگه‌ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌‌و یاساكانی‌‬ ‫ب��واری‌ میدیا جۆریك له‌چوارچێوه‌ بۆ‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ میدیا دیاریكراوه‌‪ ،‬به‌واتایه‌كی‌ تر‬ ‫پرۆسه‌ی‌ داڕشتنی‌ ئه‌و به‌رپرسیاریه‌تیه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ په‌یماننامه‌ی‌ ئیتیكی‌‬ ‫رۆژن��ام �ه‌وان��ی‌‌و یاساكانی‌ راگه‌یاندندا‬ ‫ریكخراوه‌‌و ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئیتارێكی‌‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك یاسایی‌ ببه‌خشێته‌ ره‌فتاری‌‬ ‫ده‌زگا راگه‌یاندنه‌ جیهانییه‌كان‪.‬‬ ‫ه �ه‌ڵ��وه‌س��ت �ه‌ك��ردن �ی‌ ئ���ه‌م ت��ی��ۆره‌‬ ‫ل��ه‌ب��واری‌ راگ �ه‌ی��ان��دن ل �ه‌س �ه‌ر پرسی‌‬ ‫م���رۆڤ‌و س��ڕی��ن�ه‌وه‌و كۆتاییهێنان به‌‬ ‫جیاوازیه‌ ئیتنی‌‌و ره‌گه‌زی‌‌و دینییه‌كان‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا پێویستیه‌كی‌ جیهانییه‌‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌ت كه‌دابه‌شبوونی‌ شوناسه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ جیهانی‌‌و بگره‌ له‌ئاستی‌‬ ‫ناوخۆی‌ ده‌وڵه‌تانیش‪ ،‬دابه‌شبوونیكی‌‬ ‫ستوونیه‌و جیاوازییه‌ ئیتنیی‌‌و ره‌گه‌زی‌‌و‬ ‫دینی‌‌و مه‌زهه‌بیه‌كان وه‌ك فاكته‌ریكی‌‬ ‫ن��اس �ه‌ق��ام��گ��ی��ری‌ س��ی��اس��ی‌‌و دۆخ���ی‌‬ ‫جیهانی‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌‌و شه‌ڕو جه‌نگی‌‬ ‫ترسناكیش وه‌ك ده‌ره‌ن��ج��ام‌و ئه‌گه‌ری‌‬ ‫كۆتایی‌ ئه‌م جیاوازیانه‌ وه‌ك ئه‌گه‌رێكی‌‬ ‫چاوه‌ڕێكراو مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت‪ ،‬میدیاش‬ ‫به‌هۆی‌ قوڵكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و جیاوازیانه‌‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی‌ لۆكاڵیانه‌ نه‌ك هه‌ر توانای‌‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ پێویستیه‌كانی‌ قۆناغه‌كه‌ی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو خۆی‌ به‌شێكه‌ یا كاراكته‌رێكه‌‬ ‫ل��ه‌پ��رۆس��ه‌ی‌ داب��ه‌ش��ك��ردن��ی‌ جیهان‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ شوناسه‌ ستونییه‌كان‪،‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئه‌م مه‌ترسیانه‌‌و خه‌مساردی‌‌و‬ ‫لۆكاڵیبوونی‌ گوتاری‌ میدیای‌ جیهانی‌‌و‬ ‫غیابی‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫پێویستییه‌ك خۆی‌ ده‌سه‌پێنێ‌‪ ،‬تیۆری‌‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ی��اری �ه‌ت �ی‌ جیهانییه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ك كه‌توانای‌ داڕشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ��ه‌رك‌و وه‌زی��ف�ه‌ی‌ میدیای‌ له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫پرسه‌ جیهانییه‌كان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پرسی‌ كه‌مینه‌كان به‌پێی‌ سروشتی‌‬ ‫ئه‌م تیۆره‌‪ ،‬وه‌ك پرسێكی‌ هه‌ستیار‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و كێشه‌‬ ‫چ ل �ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی‌ ئ��اش��ت��ك��ردن�ه‌وه‌ی‌‬ ‫ج��ی��ه��ان‌و گ��ه‌الن��ی‌ ن��اك��ۆك‌و چ وه‌ك‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ده‌ك��ات‪،‬‬ ‫كه‌مینه‌ش مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ریشه‌ی‌ ئه‌و پره‌نسیبانه‌ی‌ به‌ هۆیه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌شی‌ پێده‌كات له‌ریككه‌وتننامه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‌و په‌یماننامه‌كانی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان‌و ریكخراوه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كانه‌وه‌ وه‌رده‌گرێت‪ .‬كه‌واته‌‬ ‫سروشتی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ میدیا له‌سایه‌ی‌‬ ‫تیۆری‌ به‌رپرسیاریه‌تی‌ جیهانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌مینه‌كان‪ ،‬سروشتێكی‌ مرۆییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاخۆ میدیای‌ ك��وردی‌ كامه‌ تیۆریای‌‬ ‫كردۆته‌ پۆشاكی‌ خۆی‪ ،‬ئه‌مه‌ پرسیارێكه‌‬ ‫دۆسییه‌كه‌ ل�ه‌ژم��اره‌ك��ان�ی‌ داه��ات��ووی‌‬ ‫وه‌اڵمیده‌داته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫سیا سه‌ت ‪11‬‬

‫“له‌رۆژنامه‌كان ‌ی ئێم ‌ه شتێك باڵوده‌بێته‌و‌ه ئه‌گه‌ر درۆش بێت‪ ،‬له‌ئه‌مریكا به‌راستی وه‌ریده‌گرن”‬ ‫ی په‌رله‌مانی لیستی‌ كوردستانی‌ بۆ ده‌ستوور‬ ‫عه‌بدولسه‌الم به‌رواری‌ ئه‌ندام ‌‬

‫سازدانی‌‪ :‬دانا جه‌میل له‌هه‌ولێر‬

‫ی‬ ‫ی كوردستانی‌ له‌پشكی‌ پارت ‌‬ ‫عه‌بدولسه‌الم به‌رواری‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ده‌ستووردا ده‌ڵێت پارتی‌ پاشه‌كشه‌ ‌‬ ‫نه‌كردوو‌ه له‌به‌رانبه‌ر ئازادی‌ راده‌ر‌بڕیندا‪ ،‬به‌ڵكو پێیوای ‌ه درۆی‌ به‌ناوه‌وه‌ كراو‬ ‫ی ئیعتبار وه‌ربگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫سومعه‌ی‌ له‌كه‌داربووه‌‪ ،‬به‌ڕێگه‌ی‌ یاسا ده‌یه‌وێت ره‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانیاری‌ له‌كارنامه‌ ‌‬ ‫ی ئاماژ‌هی‌ به‌وه‌دا پرۆژه‌ یاسای‌ به‌ده‌ستهێنان ‌‬ ‫به‌روار ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ بكه‌یت ك ‌ه به‌ده‌رچوونی‌ یاساك ‌ه ئیتر‬ ‫په‌رله‌ماندایه‌‪ ،‬ده‌ڵێت نابێت ته‌سه‌ور ‌‬ ‫ده‌رگای‌ دۆاڵبه‌كان ده‌كه‌ون ‌ه سه‌ر پشت‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ :‬تێگه‌یشتنت له‌سه‌ر ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫راده‌ربڕین له‌كوردستاندا چۆنه‌؟ زۆر جار‬ ‫ده‌وترێت ئه‌م ئازادییه‌ له‌پاشه‌كشه‌كردندایه‌؟‬ ‫ع��ه‌ب��دول��س��ه‌الم ب�������ه‌رواری‌‪ :‬كاتێك‬ ‫ی ئه‌و‌ه هه‌بێت كه‌خه‌ڵك‬ ‫له‌كوردستان ده‌رفه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژن��ام��ه‌‌و گۆڤار ده‌رب��ك��ات‌و ته‌له‌فزیۆن ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌نااڵن ‌ه ئه‌م‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬له‌سه‌ر رووپه‌ر ‌‬ ‫ی وایه‌ ئێمه‌ كێشه‌مان نیی ‌ه‬ ‫قسه‌یه‌ بڵێت‪ ،‬مانا ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئازادی‌ راده‌ربڕین‪ ،‬له‌وه‌ش زیاتر‬ ‫توهمه‌ك ‌ه حكومه‌ت به‌و‌ه تۆمه‌تبارده‌كرێت‪،‬‬ ‫كه‌ئازادی‌ راده‌ربڕین سنووردار ده‌كات‌و هیچ‬ ‫ی له‌و‬ ‫فه‌زایه‌ك ناهێڵن بۆ راده‌ربڕین‪ ،‬بۆخۆ ‌‬ ‫سیستمانه‌ی‌ ئازادی‌ راده‌ربڕین نییه‌‪ ،‬كه‌س‬ ‫ب��ۆی‌ نییه‌ ئ �ه‌و قسه‌یه‌ بكات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ ده‌توانین به‌پێی‌ پێوه‌ر بزانین ئازاد ‌‬ ‫راده‌ربڕین هه‌یه‌ یان نییه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل�ه‌و پێوه‌ران ‌ه ئه‌وه‌یه‌ كه‌ئایا‬ ‫ی��اس��ای �ه‌ك ه�ه‌ی�ه‌ ك���ه‌ئ���ازادی‌ راده‌رب��ڕی��ن‬ ‫ی‬ ‫سنورداربكات‪ ،‬ئێم ‌ه به‌شانازییه‌وه‌ له‌ساڵ ‌‬ ‫‪1992‬ه‌وه‌ بڕیارمانداو‌ه هیچ سانسۆرێك‬ ‫نه‌بێت له‌كوردستان‌و سه‌ته‌الیت ئازادكراو‬ ‫ئینته‌رنێت هاته‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫پێوه‌رێكی دیكه‌ ره‌ف��ت��ار ‌‬ ‫به‌رانبه‌ر ئ �ه‌م ك��ران�ه‌وه‌ی�ه‌ چۆنه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ل�ه‌ب��ی��رم��ان نه‌چێت ئێمه‌ ل �ه‌رۆژه �ه‌اڵت � ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ڕاستین‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر پۆلیسێك له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ كاره‌كه‌ی‌ ره‌فتارێكی‌ نه‌گونجاو ‌‬ ‫كرد له‌گه‌ڵ یه‌كێك له‌رۆژنامه‌نووساندا‪ ،‬ناكرێت‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌شااڵوێك ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئێم ‌ه بیكه‌ینه‌ نیشانه‌ ‌‬ ‫دژ به‌راگه‌یاندن هه‌یه‌ له‌كوردستاندا‪.‬‬ ‫وات��ه‌ ل���ه‌رووی‌ ت��ی��ۆری‌‌و له‌پراكتیكدا‌و‬ ‫ی یاساییه‌وه‌ هیچ ن�ه‌گ��ۆڕاوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل �ه‌روو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م قسه‌ی ‌ه ئه‌و كات ‌ه په‌یدابوو كه‌پارت ‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‌و هه‌ندێك هاوواڵتیش‬ ‫كه‌هه‌ستیانكرد تۆمه‌تباركراون‌و درۆیان له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌نی‌‌و ده‌ستووری ‌‬ ‫هه‌ڵبه‌ستراوه‌‪ ،‬ماف ‌‬ ‫خۆیان به‌كارهێنا‌و په‌نایان برد‌ه به‌ریاسا‌و‬ ‫داوای ئه‌وه‌یان كرد قه‌ره‌بووبكرێنه‌وه‌‪ ،‬له‌وێو‌ه‬ ‫هه‌راكه‌ دروستبوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ سێ رێگای یاساییمان هه‌یه‌‪ ،‬یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ری‌‪ ،‬ده‌عوا ‌‬ ‫رێكخستنی‌ كار ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫جه‌زائی‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌عوا ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نیدا من وه‌كو تاكێك وه‌كو‬ ‫له‌ده‌عوا ‌‬ ‫گروپێك هه‌ستده‌كه‌م زیانێكم پێگه‌یشتووه‌‪،‬‬ ‫ی ماف به‌من ده‌دات كه‌بچم‬ ‫ی مه‌ده‌ن ‌‬ ‫یاسا ‌‬ ‫داوای‌ قه‌ره‌بووبكه‌م‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬باس له‌وه‌ده‌كرێت ئه‌م ده‌عوا‬ ‫ی له‌سه‌ر راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫یاساییانه‌ی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫پاشه‌كشه‌ی‌ ئ�ه‌و حیزبه‌ی ‌ه له‌هه‌نگاونان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌موماره‌سه‌كردنی‌ دیموكراسی‌‌و فراوانكردن ‌‬ ‫مه‌ودای‌ ئازادی‌؟‬

‫عه‌بدولسه‌الم ب���ه‌رواری‌‪ :‬دیموكراتیه‌ت‬ ‫ی ئه‌و‌ه بكه‌یت جنێوت‬ ‫ئه‌وه‌نییه‌ تۆ قبوڵ ‌‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬ئازادی راده‌ربڕینیش ئه‌و‌ه نیب ‌ه‬ ‫ی رۆژان ‌ه ‪ 250‬ملیۆن دینار ده‌دزێت‪.‬‬ ‫بڵێیت پارت ‌‬ ‫ی بكات‪،‬‬ ‫ی به‌رگری‌ له‌خۆ ‌‬ ‫ی مافی‌ خۆیه‌ت ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی مه‌فره‌زه‌یه‌كی‌ ناردبایه‌ت ‌ه سه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌ر پارت ‌‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌یه‌ ئه‌و كات ‌ه پاشه‌كشێ بوو‪،‬‬ ‫ی پارتیی ‌ه‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ئه‌مه‌ پابه‌ندبوون ‌‬ ‫به‌یاسای‌ مه‌ده‌نی‌‪ ،‬مه‌به‌ستی‌ پارتیش پاره‌ك ‌ه‬ ‫نییه‌‪ ،‬مه‌به‌ستی‌ ره‌دی‌ ئیعتیباره‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫سبه‌ینێ ئه‌گه‌ر حوكمه‌ك ‌ه ده‌ربچێت‌و نه‌توانن‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ب�ڵاوی��ان��ك��ردووه‌ت �ه‌وه‌ بیسه‌لمێنن‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر مه‌حكه‌مه‌ش سزاكه‌ش بدات‪،‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ پارتی‌ لێیخۆش ببێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ده‌ت �ه‌وێ��ت بڵێیت پابه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی‌‌و نه‌بوون ‌‬ ‫نه‌بوون به‌ئه‌خالق ‌‬ ‫دیققه‌ت هۆكارێكبن له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا؟‬ ‫عه‌بدولسه‌الم به‌رواری‌‪ :‬بێگومان سه‌یرك ‌ه‬ ‫ب��ه‌رده‌وام پێمان ده‌ڵێن بۆچی‌ راگه‌یاندن‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردستاندا ناتوانێت ببێت به‌ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌وان ‌‬ ‫ی په‌یدابوون ‌‬ ‫چواره‌م‪ ،‬سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی له‌ناو‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫رۆژنام ‌ه به‌یه‌ك شت پێگه‌ ‌‬

‫رێكده‌خات‪ ،‬باس له‌چۆنیه‌تی ده‌رك��ردن‌و‬ ‫تۆماركردنی ب�ڵاوك��راو‌ه ده‌ك���ات‪ .‬ناكرێت‬ ‫ی ئه‌و‌ه بكه‌ین كه‌ئه‌م یاسای ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه ته‌سه‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رچ��وو‪ ،‬ئیتر له‌م واڵت� ‌ه هیچ یاسایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫تر نامێنێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م یاسایه‌ ن ‌ه یاسا ‌‬ ‫ی ئیلغا ناكات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی مه‌ده‌ن ‌‬ ‫جه‌زائی‌ ن ‌ه یاسا ‌‬ ‫ی تر كردوونی‌‪،‬‬ ‫ی یان خه‌ڵك ‌‬ ‫شكاتانه‌ی‌ كه‌پارت ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌رییه‌و‌ه‬ ‫هیچ په‌یوه‌ندییان به‌كار ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬تۆ رۆژنامه‌نووسێكیت ئێستا ك ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مان ده‌رچوویت به‌ئۆتۆمۆبێله‌كه‌ی‬ ‫خۆت له‌كوڕێكت دا‪ ،‬ئه‌گه‌ر تۆیان گرت‪،‬‬ ‫ناكرێت بڵێین ئه‌مه‌ ته‌عداكردن ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ان‪ ،‬چونكه‌ لێدانی یه‌كێك‬ ‫له‌سه‌ر شه‌قام رۆژنامه‌نووس بیت پزیشك‬ ‫بیت ی��ان مامۆستای‌ زان��ك��ۆ بیت‪ ،‬یاسا‬ ‫ی ئه‌وان ‌ه ده‌كات‪ ،‬یاسای‬ ‫به‌یه‌ك چاو ته‌ماشا ‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی‌ بۆ رێكخستنی‌ پیشه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫ی بۆ به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ ‌‬ ‫یاسای مه‌ده‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رگروپێك ی��ان هه‌ركه‌سێك ‌ه كه‌غه‌در ‌‬ ‫لێكراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌اڵم له‌یاسای‌ رۆژنامه‌وانیشدا‬ ‫ی‬ ‫باس له‌سزا‌و غه‌رامه‌كردن ك��راوه‌‪ ،‬بۆچ ‌‬ ‫ی تۆمار‬ ‫ی به‌پێی‌ ئه‌م یاسایه‌ سكااڵكان ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫نه‌كرد؟‬ ‫ع��ه‌ب��دول��س��ه‌الم ب������ه‌رواری‌‪ :‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌و بابه‌تانه‌ی‌ كه‌باڵوكراونه‌ته‌وه‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بوون‪ ،‬پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫رۆژنامه‌وان ‌‬ ‫كوردستان نه‌چوو‌ه هه‌ڵوێست وه‌ربگرێت‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ر ‌‬ ‫به‌رانبه‌ر به‌یه‌كێك كه‌كار ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌ڵكو پارتی‌ هه‌ستیكرد‬ ‫ی له‌سه‌ر باڵوكراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫كه‌درۆیه‌ك ‌‬ ‫ی له‌كه‌دار ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌سومعه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گرنگ نیی ‌ه كێ ئ �ه‌و درۆی��ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ی��ه‌وێ��ت‬ ‫ك�����ردووه‌‪ ،‬پ��ارت�� ‌‬ ‫ی یاسایی ئیسبات‬ ‫له‌ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫بكرێت كه‌ئایا راسته‌ رۆژان ‌ه ‪250‬‬

‫رۆژنامه‌نووسان ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌په‌شیمانن‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌كاریان بۆكردووه‌‪ ،‬به‌پاساو ‌‬ ‫له‌و یاسایه‌ ‌‬ ‫ی كه‌خراپ به‌كارهێنراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئ �ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه هه‌بوو ده‌بێت‬ ‫له‌ناو پارتیشدا ده‌نگۆ ‌‬ ‫یاساكه‌ بگۆڕدرێت یان هه‌مواربكرێت؟‬ ‫عه‌بدولسه‌الم به‌رواری‌‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫ی رۆژنامه‌نووسان ده‌توانن‬ ‫به‌قسه‌كانی نه‌قیب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بپرسن‪ ،‬دووه‌م وه‌ك ئه‌ندامێك ‌‬ ‫له‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ی پێشكه‌وتوو ‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و كادرێك ‌‬ ‫دورو نزیك له‌په‌رله‌ماندا باسی ئه‌وه‌ نه‌كراو‌ه‬ ‫ی هه‌مواركردنی‌ ئه‌م یاسایه‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬تۆ كه‌كاری رۆژنامه‌نووسیت‬ ‫ك��ردووه‌‪ ،‬هه‌م وه‌ك په‌رله‌مانتارێك چۆن‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڕوانیت ‌ه مامه‌ڵه‌ی‌ حكومه‌ت له‌قه‌زیه‌ ‌‬ ‫ی رۆژن��ام �ه‌ن��ووس س�ه‌رده‌ش��ت‬ ‫تیرۆركردن ‌‬ ‫عوسمان؟‬ ‫عه‌بدولسه‌الم به‌رواری‌‪ :‬من نه‌ یاسازانم‬ ‫ی‬ ‫ن ‌ه له‌بواری‌ یاساییدا ك��ارده‌ك �ه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫من ده‌زانم هه‌روه‌ك تۆ له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫موتابه‌عه‌م كردووه‌‪ ،‬لیژنه‌یه‌ك دروستكراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م لیژنه‌یه‌ بڕیارێكی‌ ده‌ركردووه‌ زانیارییه‌ك ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چه‌نده‌و چه‌ند نییه‌و چۆنه‌ من نایزانم‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه من پێموایه‌ هه‌ركه‌سێك له‌جێگا ‌‬ ‫من بێت‪ ،‬ح �ه‌ق نیی ‌ه له‌جێگای‌ خۆیه‌و‌ه‬ ‫ی تر تۆمه‌ت‬ ‫حوكم ده‌ربكات‪ ،‬وه‌ك شته‌كان ‌‬ ‫ی داخ ‌ه گه‌نجێك بوو‬ ‫دروستبكات‪ ،‬جێگه‌ ‌‬ ‫قوتابی‌ زانكۆ بوو گه‌نجێكی‌ چاالكیش بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم یه‌كه‌مین كه‌س نه‌بوو هه‌مان‬ ‫هه‌فته‌ی‌ سه‌رده‌شت شه‌هیدكرا‬ ‫ئ �ه‌ف��س �ه‌رێ��ك �ی‌ ئ��اس��ای��ش‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رده‌رگای‌ دائیره‌كه‌ ‌‬ ‫خۆی‌ شه‌هیدكرا‪ ،‬خۆزگ ‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ی خۆیان به‌ئه‌هلی‌و‬ ‫ئ���ازاد ل �ه‌ق �ه‌ڵ �ه‌م��ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫یه‌ك دێڕیان بنووسیای ‌ه‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و كوڕه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬

‫پارتی‌ پاشه‌كشه‌ی‌ نه‌كردووه‌ له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫ئازادی‌ راده‌ربڕین‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ڵوێستی‌‬ ‫به‌رانبه‌ر تۆمه‌تهه‌ڵبه‌ستن‌و درۆ‬

‫وه‌رگرتووه‌‬

‫كۆمه‌ڵگه‌دا په‌یداكرد‪ ،‬ئێستاش له‌ئه‌مریكا‬ ‫ی ئێمه‌ باڵوده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌شتێك له‌رۆژنامه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر درۆش ب��ێ��ت‪ ،‬ئ���ه‌وان به‌راست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم ‌ه به‌راست ‌‬ ‫وه‌ری��ده‌گ��رن‪ ،‬رۆژن��ام��ه‌ ‌‬ ‫ی به‌م ‌ه نه‌داوه‌‪ ،‬ده‌توانم زۆر نمونه‌ت‬ ‫بایه‌خ ‌‬ ‫بۆ بهێنمه‌وه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ كه‌تۆ بڵێیت من‬ ‫به‌ڵگه‌م هه‌یه‌‪ ،‬رۆژان�� ‌ه ‪ 250‬ملیۆن دۆالر‬ ‫ده‌دزرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬بۆچی‌ یاسای‌ رێكخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌وان ‌‬ ‫ی نه‌یتوانیوه‌ بوار ‌‬ ‫رۆژنامه‌وان ‌‬ ‫رێكبخات‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ ب��ه‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫یاسایه‌ ب���واری‌ داوه‌ ب�ه‌رۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ان‬ ‫كه‌ره‌خن ‌ه له‌ده‌سه‌اڵت بگرن‌و ره‌خنه‌كانیان‬ ‫مه‌ترسی بۆسه‌ر ده‌س�ه‌اڵت دروستكردووه‌‪،‬‬ ‫یان هۆكاری‌ تره‌؟‬ ‫عه‌بدولسه‌الم ب�ه‌رواری‌‪ :‬تێنه‌گه‌یشتنێك‬ ‫ی��ان خۆغافڵكردنێك هه‌یه‌ ل�ه‌س�ه‌ر ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ر ‌‬ ‫یاسایه‌‪ ،‬ئه‌م یاسایه‌ پیشه‌ ‌‬

‫م���ل���ی���ۆن‬ ‫ده‌دزرێت یان نا‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ب��ه‌اڵم ئ��ه‌و‌ه یه‌كێك بوو‬ ‫ی ده‌عواكانی‌ سه‌ر هاواڵتی‌‌و‬ ‫له‌ده‌عواكان‪ ،‬ئه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌و فشارو لڤین؟‬ ‫عه‌بدولسه‌الم ب���ه‌رواری‌‪ :‬هه‌مان شتن‪،‬‬ ‫ی ته‌شهیر‌و درۆ‬ ‫هه‌موویان ده‌چن ‌ه خانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌‌و ل�ه‌ك�ه‌دارك��ردن‌و ئه‌مه‌ كار ‌‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ نییه‌‪ .‬رۆژن��ام�� ‌ه ئ �ه‌گ �ه‌ر شتێك‬ ‫باڵوكاته‌و‌ه به‌به‌ڵگه‌ باڵویده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر رۆژن��ام��ه‌ بێت بڵێت ف�ڵان دزه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫فاڵن خراپه‌‌و فاڵن خائین ‌ه ئه‌مانه‌ كار ‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬به‌قسه‌كانتدا ئ �ه‌وه‌ دی��ار‌ه‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی‌ نییه‌؟‬ ‫ئیشكالیه‌ت له‌سه‌ر یاسا ‌‬ ‫عه‌بدولسه‌الم ب����ه‌رواری‌‪ :‬نه‌خێر هیچ‬ ‫ئیشكالیه‌تێك نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ت���ور‪ :‬ب����ه‌اڵم پێشتر نه‌قیب ‌‬

‫كوڕێك بوو ئاسایش بوو كه‌سی‌ وه‌ك ئه‌و‬ ‫ی خه‌ڵك‬ ‫شه‌و و رۆژ بۆ ئه‌وه‌ ده‌ژین كه‌ژیان ‌‬ ‫بپارێزن‪ ،‬بوو به‌قوربانی‌‪.‬‬ ‫ب��ۆی�ه‌ ج��ارێ��ك�ی‌ ت��ر ئ��ه‌م هه‌ڵوێسته‌‬ ‫سیاسییه‌ی‌ له‌پشت كاری‌ رۆژنامه‌گه‌رییه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ واده‌كات كه‌ته‌ماشای‌ ئه‌و میدیایه‌‬ ‫نه‌كرێت وه‌كو میدیا‪ ،‬دیاریشه‌ كاتێك كه‌وشه‌‬ ‫ی��ان چه‌ند كه‌ناڵێكی‌ تر ده‌رچ���وو وه‌ك‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ئازاد‪ ،‬ئێستا بووه‌ به‌زمانحاڵی‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌یه‌كی‌ سیاسی‪ ،‬جیاوازی ئه‌و و‬ ‫راگه‌یاندنی‌ فه‌رمی پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پرۆژه‌ یاسایه‌ك هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫مافی‌ به‌ده‌ستهێنانی‌ زانیاری‌ كه‌ له‌خولی‌‬ ‫دووه‌م���دا پێشكه‌شی‌ په‌رله‌مان ك��راوه‌و‬ ‫له‌خولی‌ سێیه‌مدا تائێستا خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ ب��ۆك��راوه‌‪ ،‬من ده‌م�ه‌وێ��ت بپرسم‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌نگاوه‌كان جدین به‌رووی‌ ئازادی‌‬

‫راده‌رب���ڕی���ن‌و ده‌س��ت �ه‌ب �ه‌رك��ردن �ی‌ مافی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ زانیاری‌‪ ،‬بۆچی‌ تائێستا ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یه‌ نه‌كراوه‌ته‌ یاسا؟‬ ‫ع�ه‌ب��دول��س�ه‌الم ب����ه‌رواری‌‪ :‬س �ه‌ب��اره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی‌ كاری‌ جدی‌ نه‌كراوه‌ بۆدوو هۆكار‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌م راگه‌یاندنی‌ ئێمه‌ نازانێت‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ په‌رله‌ماندا بكات‌و كه‌م‬ ‫بایه‌خ ده‌داته‌ كاروباری‌ لیژنه‌كان‪ ،‬واده‌زانێت‬ ‫ته‌نیا ئیشی‌ په‌رله‌مان بریتییه‌ له‌دانیشتنه‌‬ ‫فراوانه‌كه‌‪ ،‬دانیشتنه‌ فراوانه‌كه‌ ته‌نیا بریتییه‌‬ ‫له‌قسه‌كردن‌و بڕیارده‌درێت له‌سه‌رئه‌و كاره‌ی‌‬ ‫له‌لیژنه‌كان ده‌كرێت‪ .‬ئێستا ئه‌م پرۆژه‌یه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و پرۆژانه‌ی‌ كه‌خراوه‌ته‌ لیستی‌‬ ‫ریزبه‌ندی‌ یه‌كه‌مه‌كان‪.‬‬ ‫جارێكی‌ تر ده‌مه‌وێت بڵێم هیچ ئازادی‌‬ ‫ره‌ها له‌دونیادا نییه‌‪ .‬تۆ مافی‌ به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫زانیاریت هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ��ه‌وه‌ مافێكی‌‬ ‫سروشتییه‌ ك��ه‌س حه‌قی‌ نییه‌ رێگه‌ت‬ ‫لێبگرێت‪ ،‬به‌اڵم ئازادی‌ له‌وێدا ته‌واوده‌بێت‬ ‫كه‌ته‌عدا له‌ئازادی‌ كه‌سێكی‌ تر بكه‌یت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ڵه‌ ده‌كه‌ین ئه‌گه‌ر له‌یاسای به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫زان���ی���اری ت �ه‌ن��ی��ا وش��ه‌ك��ه‌ وه‌رب��گ��ری��ن‌و‬ ‫ته‌سه‌وربكه‌ین ئیتر هه‌موو ده‌رگاو هه‌موو‬ ‫دۆاڵبه‌كان ك��راوه‌ ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ یاسای‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ زانیارییه‌كان سنووری‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ له‌ئازادی‌ راده‌ربڕیندا ئ��ازادی‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ رای‌ خۆت ده‌رببڕیت‪ ،‬به‌اڵم قه‌ت ئازاد‬ ‫نیت له‌وه‌ی‌ رای‌ خه‌ڵكی‌ تر‌و تایبه‌تمه‌ندیه‌تی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ تر بشكێنیت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬بۆچی‌ له‌خولی‌ دووه‌م��دا‬ ‫رێگه‌ به‌رۆژنامه‌نووسان ده‌درا بێنه‌ ناو‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كانی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬بۆچی‌ له‌خولی‌‬ ‫سێیه‌مدا ده‌رگا به‌ڕووی‌ رۆژنامه‌نووساندا‬ ‫داخرا؟‬ ‫ع �ه‌ب��دول��س �ه‌الم ب�����ه‌رواری‌‪ :‬له‌خولی‌‬ ‫رابردوودا هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ كرا كه‌رێگه‌بده‌ن‬ ‫به‌كامێراكان بێنه‌ ناو هۆڵی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫له‌هیچ په‌رله‌مانێكی‌ دن��ی��ادا كامێرای‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆن ب��ۆی نییه‌ بچێته‌ ن��او هۆڵی‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌كرا شتێكی‌‬ ‫ئاساییه‌‪ ،‬له‌هه‌موو دنیادا ته‌نیا یه‌ك كامێرا‬ ‫هه‌یه‌ له‌ناو په‌رله‌مانداو سیستمێك هه‌یه‌‬ ‫یان راسته‌وخۆ له‌كه‌ناڵه‌كاندا باڵوده‌كرێته‌وه‌‬ ‫یان ژوورێكی‌ تایبه‌ت به‌رۆژنامه‌نووسان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ل�ه‌وێ به‌تۆڕێكی‌ ناوخۆ به‌ده‌نگ‌و‬ ‫وێنه‌وه‌ دانیشتنه‌كانیان نیشانده‌درێت‪،‬‬ ‫دواتر ده‌توانن (سی دی)ی�ه‌ك وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ خۆیانه‌وه‌ په‌خشیبكه‌ن به‌بێ‬ ‫ته‌حه‌یوز‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی‌ له‌كوردستاندا رووی��دا‬ ‫بێجگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ناڵی‌ نه‌ورۆز راسته‌وخۆ‬ ‫ب�ڵ�اوی���ده‌ك���رده‌وه‌‪ ،‬ك�ه‌ن��اڵ�ه‌ك��ان�ی‌ تریش‬ ‫ده‌هاتنه‌ ناو هۆڵه‌كه‌وه‌و دانیشتنه‌كه‌یان‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ب�ڵاون�ه‌ده‌ك��رده‌وه‌‌و مۆنتاژیان‬ ‫ده‌كردو بۆ مه‌رامی‌ خۆیان پیشانیانده‌دا‪،‬‬ ‫واتا ته‌نیا ئه‌ندامانی‌ خۆیان ده‌رده‌خست‌و‬ ‫ته‌نیا گفتوگۆو موناقه‌شه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫ده‌رده‌خ���س���ت‪ ،‬وه‌اڵم����ی‌ ب �ه‌ران��ب �ه‌ری��ان‬ ‫ب�ڵاو ن��ه‌ده‌ك��ردوه‌و وێ��ن�ه‌ی‌ ناشیرینیان‬ ‫باڵوده‌كرده‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و كاته‌ بڕیاردرا‬ ‫كامێراكانی تر جگه‌ له‌كامێرای‌ رێگه‌پێدراوی‌‬ ‫په‌رله‌مان نه‌یه‌نه‌ ناو هۆڵه‌كه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئێستاش رۆژنامه‌نووس ده‌توانێت بێت‬ ‫دابنیشێت‌و تێبینییه‌كانی‌ خۆی‌ وه‌ربگرێت‌و‬ ‫داوا له‌به‌شی‌ راگه‌یاندنی‌ په‌رله‌مان بكات‬ ‫سی دی كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌ بدرێتێ‪.‬‬

‫“پ����ارت���� ‌ی پ��ێ��وی��س��ت � ‌ی ب���ه‌ن���وێ���ب���وون���ه‌وه‌و گ������ۆڕان ه��ه‌ی��ه”‌‬ ‫دێ��ت �ه‌وه‌ ن��او یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ ه �ه‌ر ئه‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتیمانیه‌یه‌ كه‌ئێمه‌ رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ستراتیژیمان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵیاندا‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئه‌و متمانه‌یه‌تان به‌یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان هه‌یه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬به‌ڵێ‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بابه‌تێكی‌ تر كه‌ئێستا باسی‌‬ ‫لێده‌كرێت مه‌سه‌له‌ی‌ گۆڕینه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مانه‌‪ ،‬ئه‌م بابه‌ته‌ له‌كۆنگره‌‬ ‫بڕیاره‌ی‌ لێده‌درێت‪ ،‬یان له‌مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یان له‌الیه‌ن سه‌رۆك؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬ئه‌وه‌ ئیشێكی‌‬ ‫رۆژانه‌یه‌ له‌گه‌ڵ بڕیاری‌ سه‌ركردایه‌تی‌ هه‌ردووال‌و‬ ‫پێویستی‌ به‌بڕیاری‌ كۆنگره‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌و بابه‌ته‌ش‬ ‫هێشتا نه‌هاتووه‌ته‌ سه‌ر مێزی‌ گفتوگۆ‌و هێشتا‬ ‫كاتێكی‌ زۆری‌ ماوه‌ تا قسه‌ی‌ له‌سه‌ر بكرێت‌و‬ ‫جارێ‌ زووه‌ باسی‌ لێبكه‌ین‌و كه‌نزیكبووه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫كات ده‌توانین قسه‌ی‌ له‌سه‌ر بكه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ب�ه‌اڵم ماوه‌یه‌ك پێش ئێستا‬

‫ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ پارتی‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫پارتی‌ دوای‌ دوو ساڵ پۆسته‌كه‌ له‌یه‌كێت ‌ی‬ ‫وه‌رده‌گرێته‌وه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ب��اس له‌رێككه‌وتنێك‬ ‫ده‌ك���ات كه‌ئێمه‌ پێشتر ك��ردووم��ان �ه‌‪ ،‬ئ�ه‌وه‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌‪ ،‬جیایه‌ كه‌ له‌مه‌وداو چی‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬په‌یوه‌ندییه‌كانتان له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫به‌كوێ گه‌یشتووه‌‪ ،‬ناوه‌ ناوه‌ هێور ده‌بێته‌وه‌و‬ ‫دواتریش گرژ ده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئێمه‌ گرفتمان له‌گه‌ڵ هیچ‬ ‫الیه‌نێكدا نییه‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر گرفتێكیشیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا هه‌بێت‪ ،‬هه‌وڵمانداوه‌ نه‌رمی‌‬ ‫بنوێنین‌و نه‌هێڵین بگاته‌ ئاستێك خه‌ڵك ناوی‌‬ ‫لێبنێت گرژی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌باسیش ده‌كرێت‪ ،‬گرفت‬ ‫له‌نێوان پارتی‌‌و گۆڕان هه‌بووبێت ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌و رووداوان�ه‌ی‌ كه‌پێشتر روویدا كه‌ئه‌ویش‬ ‫له‌كاتی‌ خ��ۆی��دا چ��اره‌س �ه‌رك��را‪ ،‬هه‌موویشی‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ راگه‌یاندنه‌وه‌ هات‪ ،‬ئه‌گینا هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌ك له‌نێوان پارتی‌‌و گۆڕاندا نه‌بووه‌‪،‬‬

‫چونكه‌ كێشه‌یه‌ك نه‌بووه‌ تا رێكنه‌كه‌وین‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ ل �ه‌س �ه‌ر وه‌رگ��ری��ن‪ ،‬ته‌مه‌نناش‬ ‫ده‌كه‌ین له‌سه‌ر بیروبۆچوونی‌ جیاواز له‌سه‌ر‬ ‫چۆنیه‌تی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‪ ،‬له‌سه‌ر چۆنیه‌تی‌‬ ‫ئیشكردن‪ ،‬یاسادانان‌و مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ عێراقی‌ به‌شیعه‌و سوننه‌وه‌ هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رنه‌گرین‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ بوونی‌ راوبۆچوونی‌‬ ‫جیاوازین‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نین هه‌ر شتێك‬ ‫له‌ده‌زگا راگه‌یاندنه‌كان باڵوبێته‌وه‌ هه‌ڵوێستی‌‬ ‫له‌سه‌ر وه‌رگرین‪ ،‬با بیهێڵینه‌وه‌ بۆ گفتوگۆكردن‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬پێتوایه‌ گ��ۆڕان له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ وه‌رگرتبێت؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬من ت�ه‌س�ه‌ور ناكه‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆی‌ هه‌یه‌ راگه‌یاندنی‌ ئه‌وان به‌شێوازێك‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ به‌بابه‌ته‌كان كردبێت له‌ئاستی‌‬ ‫رووداوه‌كه‌ نه‌بووبێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ب��ه‌اڵم گ��ۆڕان��ی��ش ئ��ه‌و ك��ات‌و‬ ‫ئێستاش ده‌ڵێن ئیتر سیاسه‌تی‌ “بانێكه‌و دوو‬ ‫هه‌وا قبوڵ ناكه‌ین”؟‬

‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬قبوڵ ك���ردن‌و قبوڵ‬ ‫نه‌كردن له‌سیاسه‌تدا نییه‌‪ ،‬الیه‌نێك بڵی‌ من‬ ‫ئ �ه‌وه‌م قبوڵه‌‌و ئ �ه‌وه‌م قبوڵ نییه‌‪ ،‬یان سفر‬ ‫یان سه‌د له‌سیاسه‌تدا نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌دیالۆگه‌ له‌نێوان الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان كه‌ چی‌‬ ‫باشه‌‌و چی‌ خراپه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌كوێ‌ یه‌كالده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان یه‌كالده‌بێته‌وه‌ كه‌نوێنه‌رانی‌ هه‌موو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬كاتی‌ ئه‌وه‌ نه‌هاتووه‌ كه‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ف �ه‌رم��ی ل �ه‌گ �ه‌ڵ گ���ۆڕان ببه‌ستن وه‌ك��و ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیانه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‌‬ ‫تردا هه‌تانه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئێمه‌ په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وان هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندی‌ فه‌رمی‬ ‫مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه‌ رێككه‌وتننامه‌یه‌ك بكه‌ین‪،‬‬ ‫م �ه‌رج نییه‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان هه‌موویان‬ ‫رێككه‌وتننامه‌یان هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬دواتر ئه‌وان ئێستا خه‌ریكی‌ دامه‌زراندن‌و‬ ‫خۆڕێكخستنن‌و هه‌ر حیزبێكیش مه‌كته‌بێكی‌‬

‫په‌یوه‌ندیان هه‌یه‌ ئه‌وانیش ئه‌و مه‌كته‌به‌یان‬ ‫نییه‌‌و ت��ا ئێستا ته‌شكیالتی‌ ئ���ه‌وان وه‌ك��و‬ ‫حیزب دروست نه‌بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌وانه‌یه‌ هه‌موو‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌رێگه‌ی‌ فراكسیۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و چه‌ند كه‌سایه‌تییه‌كی‌ دیاری‌ ئه‌وان‬ ‫كه‌پێشتر ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ بن‪ ،‬دواتر سه‌ردانی‌‬ ‫ئێمه‌‌و سه‌رۆكیشیان كردووه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬پێش ئێستا ب��اس له‌بینین‌و‬ ‫دانیشتن‌و كۆبوونه‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‌و‬ ‫مه‌سعود ب��ارزان�ی‌ ده‌ك��را‪ ،‬ئایا ئێستاش ئه‌و‬ ‫هه‌واڵنه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬الی‌ ئێمه‌ زۆر گرنگ نییه‌‬ ‫كه‌بینین هه‌بێت یان نه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫دانیشتن هه‌بوون ده‌كرا كاك نه‌وشیروان بچێت‬ ‫به‌شداری‌ تیادا بكات له‌و كۆبوونه‌وانه‌دا‪ ،‬بۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌به‌ر هه‌ندێك تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆی‌ كه‌سی‌‬ ‫تری‌ كردبێته‌ وه‌كیل به‌شداری‌ له‌و كۆبوونه‌وانه‌دا‬ ‫بكات‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪ 10‬سیا سه‌ت‬

‫ئ�����اس�����ت����� ‌ی زان�����س�����ت�����ی����� ‌ی زان�������ك�������ۆك�������ان ل������ه‌ق������ه‌ی������ران������دای������ ‌ه‬

‫‪12‬‬

‫“نزیكبوونه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ له‌گۆڕان‪ ،‬نابێت له‌سه‌ر حیساب ‌ی پارتی بێت”‬ ‫ی سیاسیی‌ پارتی‌ بۆ ده‌ستوور‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د ئه‌ندام ‌‬ ‫سازدانی‌‪ :‬بورهان قادر له‌هه‌ولێر‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ده‌ستووردا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات له‌ناو پارتیشدا بیروبۆچوونی‌‬ ‫جیاواز هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌تری‌ مه‌سعود بارزانی‌ كۆی‌ كردوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬بڕوایوایه‌ كۆنگره‌‬ ‫هاوسه‌نگی‌ له‌نێوان هه‌ر دوو ره‌وتی‌ گه‌نجان‌و به‌ته‌مه‌نه‌كاندا ده‌پارێزێت‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌ ستراتیژییه‌وه‌‪ ،‬مه‌حمود محه‌مه‌د ده‌ڵێت چۆن ئه‌و كات‬ ‫به‌ستنی‌ رێككه‌وتننامه‌كه‌ پێویست بوو‪ ،‬ئێستاش پاراستن‌و مانه‌وه‌ی‌ پێویسته‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێت كۆنگره‌ ناتوانێت رێككه‌وتننامه‌كه‌ بگۆڕێت یان هه‌ڵیبوه‌شێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گفتوگۆی‌ له‌باره‌وه‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ :‬ك��ادره‌ گه‌نجه‌كانی‌ پارتی‌ باس‬ ‫له‌بوونی‌ ملمالنێیه‌كی‌ توند ده‌ك �ه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫س �ه‌رك��رده‌ كۆنه‌كاندا‪ ،‬هیوا‌و ئاواتیشیان‬ ‫ریفۆرمه‌كه‌ی‌ نێچیرڤانه‌ تا له‌پاڵ ئ �ه‌ودا‬ ‫له‌كۆنگره‌ بێنه‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬رای‌ ئێوه‌ له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫ی هه‌مووی‌‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ژیان خۆ ‌‬ ‫ملمالنێیه‌ له‌نێوان نه‌وه‌ی‌ كۆن‌و نوێ‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌و ملمالنێیه‌ش هه‌بێت تا ژیان به‌رده‌وامبێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ناو پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستاندا‬ ‫خودی‌ به‌ئه‌زموون‌و به‌ته‌مه‌نه‌كان زه‌مینه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ خۆشده‌كه‌ن كه‌ الوه‌ك��ان بێنه‌ پێش‪،‬‬ ‫نمونه‌شمان هه‌ڵبژاردنی‌ ئێستایه‌ بۆ نوێنه‌رانی‌‬ ‫كۆنگره‌ ده‌ستیپێكردووه‌‪ ،‬له‌ زۆر شوێن گه‌نجه‌‬ ‫تازه‌ پێگه‌یشتووه‌كان سه‌ركه‌وتن‌و ده‌نگی‌‬ ‫ب��اش‌و متمانه‌ی‌ خه‌ڵكیان به‌ده‌ستهێناوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ نیشانه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ئه‌و دوو الیه‌نه‌‪،‬‬ ‫واته‌ به‌ته‌مه‌ن‌و ئه‌زموونه‌كان له‌گه‌ڵ الو‌و تازه‌‬ ‫پێگه‌یشتووان به‌شێوازێكی‌ نوێ‌ ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫ئیش بكه‌ن‪ ،‬هاوفیكری‌‌و هاوكارییه‌كیان‬ ‫له‌نێوانیاندا هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ردووال به‌باشی‌‬ ‫ده‌رچوون‪ ،‬بۆیه‌ به‌وشێوه‌یه‌ نییه‌ كه‌كه‌سیان‬ ‫ره‌ف��زی‌ ئه‌ویتریان بكات‪ ،‬به‌ڵكو ه �ه‌ردووال‬ ‫پێكه‌وه‌ پرۆسه‌كه‌ ته‌واو بكه‌ن‌و به‌ره‌وپێش‌‬ ‫بچن‪ ،‬له‌هه‌ر حیزبێكیشدا پێكه‌وه‌ بوونی‌ ئه‌و‬ ‫دوو الیه‌نه‌ گ �ه‌وره‌ك��ردن‌و سه‌رخستنی‌ ئه‌و‬ ‫حیزبه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌اڵم ئێستا گه‌نجه‌كانی‌ پارتی‌‬ ‫ب��اس ل �ه‌وه‌ ده‌ك �ه‌ن كه‌خۆیان ده‌ده‌ن��ه‌ پاڵ‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئه‌مه‌ له‌وه‌وه‌ دێت كه‌كاك‬ ‫نێچیروان به‌شێوازێك پشتگیری‌ گه‌نجانی‌‬ ‫ك��ردووه‌‪ ،‬نه‌ك ئێستا‪ ،‬به‌ڵكو پێشتریش كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه‌ به‌شێوازێكی‌ نوێ‌‌و هاوچه‌رخ‬ ‫حیزبایه‌تی‌ بكرێت‪ ،‬به‌شێوازێك كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫تێگه‌یشتنی‌ ئێستای‌ خه‌ڵكی‌ پێشكه‌وتوو‬ ‫گونجاو بێت‪ ،‬هه‌موو گه‌نجانیش خۆیان‬ ‫له‌و بازنه‌یه‌دا ده‌بیننه‌وه‌ كه‌ئه‌و پشتیوانی‌‬ ‫لێده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ته‌وه‌جوهه‌‪ ،‬ته‌وه‌جوهی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ زۆری‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬ته‌وه‌جوهی‌ خ��ودی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارتیشه‌ بۆ ئ�ه‌م بابه‌ته‌‪ ،‬ئ�ه‌و ته‌وه‌جوهه‌‬ ‫تازه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌مێكه‌ هه‌یه‌‌و هه‌ڵگری‌‬ ‫ئه‌و باوه‌ڕه‌یه‌ كه‌به‌رده‌وامی‌ حیزب له‌هێنانی‌‬ ‫خوێنی‌ تازه‌‌و به‌شداربوونی‌ گه‌نجه‌ له‌بڕیار‌و‬ ‫كار‌و جێبه‌جێكردن له‌ناو رێكخستندا‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پێتوانییه‌ نێچیرڤان رووبه‌ڕووی‌‬ ‫هه‌ندێك ره‌تكردنه‌وه‌ (ره‌فز) بێته‌وه‌؟‬ ‫م �ه‌ح��م��ود م��ح��ه‌م��ه‌د‪ :‬ل���ه‌و ب��اب�ه‌ت��ان�ه‌‬ ‫ره‌ت��ك��ردن �ه‌وه‌ ی��ان ق �ه‌ب��وڵ‪ ،‬نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پارتی‌ پێویستی‌ به‌نوێبوونه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬پارتی‌‬ ‫پێویستی‌ به‌گۆڕانی‌ كۆمه‌ڵێك شته‌‪ ،‬پارتی‌‬ ‫پێویستی‌ به‌خۆئاماده‌كردنه‌ بۆ ئاینده‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ئاینده‌ پێویستیه‌تی‌ پارتی‌ ئێستا‬ ‫ده‌یه‌وێ‌ بیكات‌و خۆی‌ بگونجێنێت‌و كارا بێت‬ ‫له‌ئه‌مڕۆ‌و داهاتووشدا‪ ،‬ل�ه‌راب��ردووی‌ پارتی‌‬ ‫زۆر شت كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ هیی‌ زه‌مه‌نێكی‌‬ ‫تربووه‌‪ ،‬ئێستا‌و ئاینده‌ چی‌ پێویسته‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ بكرێت‪ ،‬بۆیه‌ گۆڕانكاری‌ به‌ته‌وه‌جوهو‬ ‫تێڕوانینی‌ ن��وێ‌ پێویستییه‌كه‌ بۆ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان بۆئه‌وه‌ی‌ به‌گه‌وره‌یی‌‌و‬ ‫پێشه‌نگ له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردستانیدا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هه‌ندێك رایانوایه‌ نێچیرڤان‬ ‫ده‌یه‌وێ‌ له‌رێی‌ ئه‌و ریفۆرمه‌ی‌ كه‌باسیده‌كات‪،‬‬ ‫پێگه‌ی‌ خ��ۆی‌ له‌ناوكۆمیته‌ی‌ ن��اوه‌ن��دی‌‬ ‫پارتی‌ توندوتۆڵ بكات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌ویش‬ ‫پشت به‌گه‌نجه‌كان‌و به‌شێك له‌ئه‌ندامانی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ده‌به‌ستێت؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬پێگه‌ی‌ كاك نێچیروان‬ ‫له‌ناو پارتی‌ قایمه‌‌و تازه‌ش نییه‌‪ ،‬نێچیروان‬ ‫بارزانی‌ ت��ازه‌ نه‌بووه‌ته‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیی‌ پارتی‌‌و كه‌سێكی‌ ده‌ستڕۆیشتووی‌‬ ‫ن���او پ��ارت��ی‌ دی��م��وك��رات �ی‌ ك��وردس��ت��ان��ه‌‌و‬ ‫به‌ته‌وه‌جوهێكی‌ نوێ‌‌و به‌شێوازێك كه‌گونجاو‬ ‫بووبێت هه‌میشه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و سه‌رده‌مانه‌ی‌‬

‫كه‌تێیدا ژیاوه‌‌و سیاسه‌تی‌ تێدا كردووه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌ستڕۆیشتووی‌ ئه‌و شتێك نییه‌ ئه‌و هه‌وڵی‌ بۆ‬ ‫بدات‪ ،‬چونكه‌ خۆی‌ ده‌ستڕۆیشتووه‌‪ ،‬سروشتی‌‬ ‫حیزبی‌ ئێمه‌ش وایه‌ كه‌ئه‌و ده‌ستڕۆیشتووه‌‬ ‫له‌مه‌ودواش ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬ئ����ه‌و ل��ی��س��ت��ان �ه‌ چین‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌دا‪،‬‬ ‫به‌ناوی‌ رێكخستنی‌ تایبه‌ته‌وه‌ به‌شدارییان‬ ‫كردو زۆرینه‌ش ده‌رچوون؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬من ئاگاداری‌ لیست نیم‬ ‫به‌ڕاستی‌‪ ،‬دواتر ئێستا رێكخستنی‌ تایبه‌ت‬ ‫نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بابه‌ته‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ه �ه‌ن��دێ��ك ده‌ڵ��ێ��ن ئ �ه‌وان �ه‌‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌زگای‌ پاراستنه‌وه‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ كراون؟‬

‫نییه‌ كه‌كێشه‌ هه‌یه‌‪ ،‬زۆرجار له‌كاتی‌ ده‌ربڕینی‌‬ ‫خۆشی‌ ته‌قه‌ ده‌كرێت‪ ،‬زۆر ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ته‌قه‌ی‌ تر ن �ه‌ك��راوه‌‪ ،‬له‌ ی �ه‌ك دوو شوێن‬ ‫كه‌لێپرسینه‌وه‌شیان له‌گه‌ڵدا ك��راوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ی‌ ئه‌وان پێیان باش بووه‌ ده‌رچووه‌‌و‬ ‫ته‌قه‌ی‌ خۆشیان كردووه‌ كه‌نه‌ده‌بوایه‌ بیكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌اڵم بۆچی‌ ئێوه‌ ب �ه‌رده‌وام‬ ‫بوونی‌ ملمالنێ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئایا نه‌بوونی‌‬ ‫ملمالنێ ه��ۆك��ارێ��ك نییه‌ ب��ۆ وه‌س��ت��ان‌و‬ ‫چه‌قبه‌ستنی‌ حیزب؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئاخر ئه‌و ملمالنێیه‌ی‌‬ ‫كه‌ئێوه‌ وه‌كو رۆژنامه‌نووسه‌كان باسیده‌كه‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و بیر‌وبۆچوونه‌ جیاوازانه‌ی‌ كه‌ئێمه‌‬ ‫باسیده‌كه‌ین زۆر له‌یه‌كتر ج��ی��اوازه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫خۆمان ده‌ڵێین بیر‌وبۆچوونی‌ جیاواز له‌ناو‬ ‫پارتیدا زۆره‌‌و له‌وانه‌یه‌ له‌هه‌موو حیزبێك‬ ‫زیاتر بیر‌وبۆچوونی‌ جیاواز له‌ناو پارتیدا‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ترێك ه �ه‌م��وو ئێمه‌ی‌‬ ‫كۆكردووه‌ته‌وه‌ كه‌سه‌رۆك بارزانییه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌شێوازێك بیرده‌كه‌نه‌وه‌ له‌بواره‌كانی‌‬ ‫سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئابووری‌‌و فه‌لسه‌فی‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ دیكه‌ش به‌هه‌مان شێوه‌ به‌شێوازێكی‌‬ ‫دیكه‌ بیرده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬وه‌كو وتم هه‌مووشمان‬ ‫له‌ژێر چه‌تری‌ كاك مه‌سعود بارزانیداین‪،‬‬ ‫وه‌كو رێبازێك هه‌مووی‌ كۆكردووه‌ته‌وه‌ كه‌پێی‌‬ ‫ده‌ڵێن رێبازی‌ بارزانی‌‪ ،‬هه‌موو بیر‌وبۆچوونه‌‬ ‫جیاوازه‌كانیش بۆ ئه‌وه‌یه‌ باشترین كار‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬له‌ئێستاوه‌ وا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت ئه‌م كۆنگره‌یه‌ش‬ ‫ك��ه‌س خ��ۆی‌ ب��ۆ س �ه‌رۆك �ی‌‬

‫پ��اراس��ت��ن�ی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ پێویسته‌ تا‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌ته‌ئكید‌و به‌هۆشیاریه‌و‌ه‬ ‫ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و بابه‌ته‌دا‬ ‫ده‌كه‌ن‌و قسه‌ی‌ له‌سه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬به‌ته‌ئكیدی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ئێستا خوێندنه‌وه‌مان بۆی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌یه‌ بمێنێت‌و پ �ه‌ره‌ی‌ پێبدرێت‌و‬ ‫گشتگیریش بكرێت‪ ،‬له‌گۆڕه‌پانی‌ سیاسیی‌‬ ‫كوردستانی‌ لێكنزیكبوونه‌وه‌ی‌ ئه‌حزاب‬ ‫دروستببێت له‌وه‌ی‌ كه‌جیاواز‌و دوڕدۆنگه‌ له‌ناو‬ ‫حیزبه‌كان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬وه‌ك���و خ��ۆت ده‌ڵ��ێ �ی‌ هه‌ر‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پێتوایه‌ داوای‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫بكرێت؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬كۆنگره‌ هه‌ر رایه‌كی‌‬ ‫هه‌بێت ده‌ب�ێ‌ وه‌ك��و ته‌وسیه‌ بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫گۆڕانه‌كه‌ پێویستی‌ به‌رێككه‌وتنی‌ هه‌ردوو‬ ‫الوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬پارتی‌ ناتوانێ‌ به‌ته‌نیا بیگۆڕێ‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ رێككه‌وتنه‌‌و ده‌بێ‌ هه‌ردووال پێكه‌وه‌‬ ‫ده‌ستكاری‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ئ���ه‌ی‌ ئ��ه‌گ��ه‌ر را هه‌بێت‬ ‫ل���ه‌ده‌س���ت���ك���اری‌ و ه��ه‌ڵ��وه‌ش��ان��دن��ه‌وه‌و‬ ‫درێژنه‌كردنه‌وه‌ی رێككه‌وتننامه‌كه‌‪ ،‬به‌ده‌ست‬ ‫كۆنگره‌یه‌‪ ،‬یان له‌ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆك‌و‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌؟‬ ‫م�ه‌ح��م��ود م��ح �ه‌م �ه‌د‪ :‬ك��ۆن��گ��ره‌ هه‌موو‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ مانای‌ ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ كه‌ئه‌و ده‌س�ه‌اڵت�ه‌ ب�ه‌س ل �ه‌وێ‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كاتێ‌ ئه‌و رێككه‌وتنه‌ به‌سترا‪ ،‬كۆنگره‌‬ ‫نه‌به‌سترا تا بڕیار له‌سه‌ر رێككه‌وتن بدرێت‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ ل�ه‌ده‌س�ه‌اڵت�ی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‬

‫الیه‌نێكمان بیه‌وێ‌ له‌گه‌ڵ الیه‌نێكی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫واته‌ الیه‌نی‌ سێیه‌م رێككه‌وتنی‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫پرسی‌ ئه‌ویتر نه‌یكات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬واته‌ یه‌كێتی‌ بۆی‌ نییه‌ به‌بێ‌‬ ‫پرسی‌ ئێوه‌ رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ گۆڕاندا بكات؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬مه‌سه‌له‌ی‌ بۆ نه‌بوون‬ ‫نا‪ ،‬به‌اڵم بێ‌ ئاگاداری‌‌و له‌پشت سه‌ری‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان نایكات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هه‌ندێك رایانوایه‌ كه‌یه‌كێتی‌‬ ‫هه‌ستی‌ به‌وه‌ كردووه‌‪ ،‬له‌ئه‌نجامی‌ ملمالنێی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گ��ۆڕان‪ ،‬پارتی‌ زۆر مه‌رجی‌ به‌سه‌را‬ ‫سه‌پاندووه‌و رێككه‌وتننامه‌كه‌ی‌ پێشێلكردووه‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ یه‌كێك له‌وانه‌ پێنه‌دانه‌وه‌ی‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬یان بردنی‌ پۆستی‌ جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران له‌به‌غداد؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئێمه‌ هیچ مه‌رجێكمان‬ ‫به‌سه‌ر یه‌كێتیی‌ نیشتمانی‌ نه‌سه‌پاندووه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌و كارانه‌ی‌ كردوومانه‌ به‌رێككه‌وتن‌و‬ ‫گفتوگۆ‌و رازیبوونی‌ هه‌ردووال بووه‌‪ ،‬زۆر كات‬ ‫پێویستی‌ ب�ه‌وه‌ ب��ووه‌ كه‌ له‌بابه‌تێك مافی‌‬ ‫ئێمه‌ش بووبێت‪ ،‬وامان به‌ باش زانیوه‌ كه‌ئه‌وان‬ ‫ئه‌و مافه‌ وه‌ربگرن‌و ئه‌وانیش به‌هه‌مان شێوه‌‪،‬‬ ‫دیارترین شتیش له‌كابینه‌ی‌ پێشوو دووساڵ‬ ‫س�ه‌رۆك��ای�ه‌ت�ی‌ حكومه‌ت ن���ۆره‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان بوو‪ ،‬به‌اڵم ته‌كلیفی‌‬ ‫كاك نێچیرڤانیان كرد كه‌ئه‌م سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫وه‌رب��گ��رێ��ت به‌حوكمی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌یانزانی‌‬ ‫كه‌ده‌توانێت باش ئیشه‌كان به‌ڕێوه‌به‌رێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌ی‌ مه‌سه‌له‌ی‌ پێنه‌دانه‌وه‌ی‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬مه‌سه‌له‌ی‌ پێنه‌دانه‌وه‌‬

‫بیر‌وبۆچوونی‌ جیاواز له‌ناو پارتیدا زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ترێك‬ ‫هه‌موو ئێمه‌ی‌ كۆكردووه‌ته‌وه‌ كه‌سه‌رۆك بارزانییه‬ ‫دانه‌نانی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫به‌هه‌ندێك ڕای‌ ناو پارتی‌ و یه‌كێتیه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئه‌گه‌ر راستیت ده‌وێ‌ تا‬ ‫ئێستا هیچ لیستێك ئاماده‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هێشتا دیاریكردنی‌ ئه‌ندامان م��اوه‌‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێستا ته‌واوبووبێت‪ ،‬بۆیه‌ باوه‌ڕناكه‌م هیچ‬ ‫لیستێك هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێ‌ ئه‌وه‌ش بڵێین كادری‌‬ ‫پارتی‌ زۆر به‌ئاگایه‌‌و زۆر پێشكه‌وتوون‌و‬ ‫خ��وێ��ن��دن �ه‌وه‌ی‌ ب��اب �ه‌ت��ی��ان �ه‌ی‌ ب��ۆ ه�ه‌م��وو‬ ‫مه‌سه‌له‌كان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وان ده‌زانن چۆن كه‌س‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تییه‌ك هه‌ڵبژێرن كه‌دڵنیابن له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌داهاتووی‌ حیزبه‌كه‌یان ب�ه‌ره‌و شوێنێكی‌‬ ‫باش ده‌بات‌و تووشی‌ كێشه‌یان ناكات‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ته‌سه‌ورده‌كه‌ین له‌ناو كۆنگره‌دا‬ ‫به‌ئه‌زموونه‌كان‌و ئه‌وانه‌ی‌ تازه‌ دێنه‌ پێش‬ ‫پێكه‌وه‌ ب�ه‌رن��ام�ه‌ی‌ ب��اش داده‌ن��ێ��ن‪ ،‬هه‌م‬ ‫كه‌سانێك هه‌ڵده‌بژێرن كه‌شایسته‌ی‌ ئه‌وه‌ بێت‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ جێبه‌جێبكات‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئ �ه‌گ �ه‌ر زی��ات��ر بچینه‌ ناو‬ ‫بابه‌ته‌كه‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ك ‌ه بوونی‌ ملمالنێیه‌ له‌ناو‬ ‫خودی‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ بارزانی‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬هیچ ملمالنێیه‌ك له‌ناو‬ ‫پارتیدا نییه‌‌و یه‌ك سه‌رۆكمان هه‌یه‌ ئه‌ویش‬ ‫كاك مه‌سعوده‌ له‌ژێر چه‌تری‌ ئه‌ودا هه‌موو‬ ‫خه‌بات ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش له‌ناو پارتی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بڵێین هه‌موومان یه‌ك بیر‌وبۆچوونین‬ ‫له‌سه‌ر هه‌موو بابه‌تێك‪ ،‬راست نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بیر‌وبۆچوونی‌ جیاواز هه‌یه‌ له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك‬ ‫شت‪ ،‬به‌اڵم گرنگ ئه‌وه‌یه‌ هه‌موو بیر‌وبۆچوونه‌‬ ‫جیاوازه‌كان بۆئه‌وه‌یه‌ كه‌رێگه‌یه‌كی‌ دروست‬ ‫بگرینه‌به‌ر‪ ،‬كه‌بتوانین چاكتر ئه‌وحیزبه‌ به‌ره‌و‬ ‫پێش به‌رین‪ ،‬تا له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و به‌ره‌وپێشبردنه‌‬ ‫خزمه‌تی‌ زیاتری‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردستانی‌‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫كۆنگره‌ چه‌ندان شه‌ڕ رووی��دا ته‌نانه‌ت كار‬ ‫گه‌یشته‌ ته‌قه‌كردنیش‪ ،‬ئایا ئ�ه‌و شه‌ڕانه‌‬ ‫به‌شێك نییه‌ له‌ملمالنێكانی‌ سه‌ره‌وه‌‌و هاتووه‌ته‌‬ ‫خواره‌وه‌‪ ،‬واته‌ بۆ ناو كادر‌و ئه‌ندامان هاتووه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬مه‌سه‌له‌ی‌ ته‌قه‌كردن‬ ‫یان شه‌ڕ له‌دوو تیپی‌ تۆپێنیشدا دروستده‌بێت‪،‬‬ ‫زۆری���ش ئاساییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێتده‌ڵێم ئه‌و‬ ‫ته‌وه‌جوهه‌ هه‌یه‌ له‌وانه‌یه‌ كه‌سێك پێی‌ باش‬ ‫بێت پشتیوانی‌ له‌كاندیدێك بكات‌و كه‌سێكی‌‬ ‫تریش له‌كاندیدێكی‌ تر‪ ،‬ئه‌وه‌ نیشانه‌ی‌ ئه‌وه‌‬

‫پارتی‌ كاندید نه‌كات جگه‌ له‌مه‌سعود بارزانی‌‪،‬‬ ‫ئایا ئه‌مه‌ راسته‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئه‌مه‌ چییه‌؟‬ ‫مه‌حمود م��ح�ه‌م�ه‌د‪ :‬ه �ه‌م��وو حیزبێك‬ ‫به‌دوای‌ كه‌سێك ده‌گه‌ڕێت كه‌باشترین خه‌ڵك‬ ‫ئیداره‌ی‌ بكات‪ ،‬ئێمه‌ش كه‌سێكمان سه‌رۆكه‌‬ ‫كه‌باشترین‌و ئه‌مینترین ده‌سته‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌حیزبێكی‌ پێ‌ بسپێردرێت‌و سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫بكات‌و بیگه‌یه‌نێته‌ ئامانج‪ ،‬بۆیه‌ له‌ناو پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستاندا ئه‌گه‌ر رۆژێك خۆیشی‌‬ ‫داواب��ك��ات بڵێ‌ م��ن سه‌رۆكایه‌تی‌ ناكه‌م‪،‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ كه‌سمان لێی‌ قبوڵ نه‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌سمان له‌قسه‌شی‌ ده‌رنه‌چووبین له‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پێی‌ باش بووبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌ له‌قسه‌ی‌‬ ‫ده‌رده‌چین‌و قبوڵی‌ ناكه‌ین كه‌ئه‌و سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫حیزب نه‌كات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هۆكاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌س له‌و‬ ‫شیاوتر نییه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئێمه‌ له‌ناو پارتی‌ تا‬ ‫ئێستا له‌و قه‌ناعه‌ته‌داین كه‌ ئه‌و له‌هه‌موو‬ ‫براده‌رانی‌ ئێمه‌ گونجاوتره‌ بۆئه‌وه‌ی‌ بتوانێت‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئه‌گه‌ر كه‌سێك له‌پاڵ ئه‌و‬ ‫خۆی‌ كاندید نه‌كات هه‌ست ناكه‌ی‌ نه‌بوونی‌‬ ‫دیموكراسییه‌؟‬ ‫م��ه‌ح��م��ود م��ح��ه‌م��ه‌د‪ :‬ن���ا ن���ا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌‬ ‫دیاریكردنێكی‌ دروس��ت‌و خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫بابه‌تیانه‌یه‌ بۆ ناو هه‌ناوی‌ ئه‌و حیزبه‌ كه‌كێ‌‬ ‫ده‌توانێ‌ رابه‌رایه‌تی‌ ئه‌و حیزبه‌ بكات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌گه‌ر بێینه‌ سه‌ر ته‌وه‌رێكی‌‬ ‫تر ئه‌ویش بوونی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ پارتی‌‬ ‫له‌رابردوو ‌و داه��ات��وودا‪ ،‬پێده‌چێت كۆنگره‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ پارتی‌ له‌رابردوو و داهاتوودا‬ ‫بخاته‌ به‌رباس‪ ،‬له‌باره‌ی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫ستراتیژییه‌وه‌ چ��ی رووده‌دات؟ پێتوایه‌‬ ‫هه‌ڵیبوه‌شێنێته‌وه‌‪ ،‬یان پێشنیازی‌ گۆڕینی‌‬ ‫بكات؟‬ ‫مه‌حمود م��ح�ه‌م�ه‌د‪ :‬ئ��ه‌و ك��ات �ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ ستراتیژییه‌ ب�ه‌س��ت��را وه‌ك��و‬ ‫پێویستییه‌كی قۆناغه‌كه‌ بوو‪ ،‬ئه‌و زه‌مینه‌‌و‬ ‫هۆكارانه‌ی‌ ئه‌و كات له‌باربوو بۆ به‌ستنی‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌كه‌ ئێستاش م��اون‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌و‬ ‫كاتی‌ رێككه‌وتن پێویست بووبێت‪ ،‬ئێستاش‬

‫دیموكراتی‌ كوردستانه‌ كه‌ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫له‌كۆنگره‌ وه‌رده‌گ��رێ��ت ب��ۆ ئ �ه‌و شتانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویسته‌ بڕیاری‌ له‌سه‌ر بدات‪ ،‬ده‌سه‌اڵته‌كان‬ ‫هه‌موو ده‌داته‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‪ ،‬پێشتریش‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ بڕیاری‌ له‌سه‌ر دراوه‌‌و‬ ‫له‌داهاتووشدا ه�ه‌ر سه‌ركردایه‌تی‌ بڕیاری‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌دات‪ ،‬ب��ه‌اڵم ته‌ركیبه‌ی‌ حیزبی‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ سه‌رۆك سه‌ركردایه‌تی‌ هه‌موو‬ ‫ئۆرگانه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬له‌كاتێكدا ئێوه‌ زۆر به‌جدی‌‬ ‫ب��اس له‌بوونی‌ پاراستنی‌ ئ�ه‌و رێككه‌وتنه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم بۆچی‌ گۆمان‌و دوو دڵی‌ الی‌‬ ‫ه �ه‌ر دوو حیزب هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ك��ادره‌‬ ‫ناوه‌ندییه‌كانتان‌و راگه‌یاندنكارانی‌ هه‌ردوو ال‬ ‫كه‌ئه‌و گومان‌و دووڕدۆنگیانه‌ ده‌خه‌نه‌ڕوو؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬له‌بیرتان نه‌چێت ئێمه‌‬ ‫دوو حیزبی‌ له‌یه‌كجیاوازین‌و یه‌ك حیزب نین‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك شت بیروبۆچوونی‌ جیاوازمان‬ ‫هه‌یه‌‌و ئاساییه‌ كه‌جیاوازی‌ بۆچوونمان هه‌بێت‪،‬‬ ‫یان كادرێكی‌ ئێمه‌ یان هیی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫له‌ده‌ربڕینێكیدا ل �ه‌رۆژن��ام �ه‌ی �ه‌ك هاوتای‌‬ ‫ده‌ربڕینی‌ ئه‌ویتر نه‌بێت‪ ،‬ئێمه‌ رێككه‌وتنمان‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ك��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ك ب��اب �ه‌ت �ی‌ ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی‌‌و‬ ‫چۆنیه‌تی‌ به‌ڕێوه‌بردنی ناوخۆی‌ كوردستان‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ پرۆسه‌ی‌ سیاسیی‌ عێراقی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ رێككه‌وتنمان نه‌كردووه‌ تا هه‌موو‬ ‫بیربۆچوونێكمان وه‌كو یه‌ك بێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌اڵم ئه‌و گومانانه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كادرانی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتییه‌وه‌ باسده‌كرێ‌ له‌سه‌ر‬ ‫خودی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌یه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬له‌ناو سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پ��ارت��ی‌‌و یه‌كێتی‌ ه�ه‌س��ت ب �ه‌دووڕدۆن��گ��ی‬ ‫ناكرێت‪ ،‬به‌اڵم تۆ له‌بیریشت نه‌چێ كه‌ئێمه‌‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌كی‌ درێژ كێشه‌ له‌نێوانماندا هه‌بووه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ واقیعێكه‌‌و نكۆڵی‌ لێناكه‌ین‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬ئ���ێ���وه‌ چ����ۆن س��ه‌ی��ری‌‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ ده‌ك��ه‌ن‪،‬‬ ‫پ��ێ��ت��ان��وای�ه‌ ئ �ه‌گ �ه‌ر رێككه‌وتنێك بكه‌ن‬ ‫له‌سه‌ر حیسابی ئێوه‌ بێت‪ ،‬له‌حاڵه‌تێكی‌‬ ‫وادا رێككه‌وتنی‌ ستراتیژی‌ پێداچوونه‌وه‌و‬ ‫ده‌ستكاری بۆ ده‌كرێت؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئێمه‌ له‌رێككه‌وتنه‌كه‌ی‌‬ ‫كه‌هه‌مانه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ رێككه‌وتووین كه‌هه‌ر‬

‫نییه‌‪ ،‬ئه‌و بابه‌ته‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫له‌وه‌ نییه‌ كه‌فاڵن رازیه‌‌و فاڵن رازی‌ نییه‌‪ ،‬بۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌ هه‌ندێك را له‌هه‌ردووال هه‌بێت‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌بدرێت یان نه‌درێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئه‌ی‌ كێشه‌كه‌ له‌سه‌ر ناوی‌‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سول نییه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ی دانه‌نراوه‌؟‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بۆچ ‌‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬بابه‌تێكه‌ له‌گفتوگۆدایه‌‬ ‫له‌ناو خودی‌ یه‌كێتیشدا‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬له‌حاڵه‌تێك ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌‬ ‫و گ����ۆڕان رێ��ك��ك�ه‌وت��ن��ێ��ك�ی‌ ه��اوش��ێ��وه‌ی‌‬ ‫رێككه‌وتنه‌ ستراتیژییه‌كه‌ ببه‌ستن‪ ،‬یان وه‌ك‬ ‫هه‌ندێك ك��ادره‌ پێشكه‌وتووه‌كانی‌ پارتی‌‬ ‫پێشبینیده‌كه‌ن‪ ،‬ببنه‌وه‌ به‌یه‌ك حیزب‪ ،‬پارتی‌‬ ‫چی بڕیارێك ده‌دات به‌تایبه‌ت له‌په‌رله‌مان‬ ‫ده‌بنه‌ زۆرینه‌؟‬ ‫م�ه‌ح��م��ود م��ح�ه‌م�ه‌د‪ :‬ته‌مه‌ننای‌ ئ �ه‌وه‌‬ ‫ده‌ك �ه‌ی��ن ك �ه‌گ��رژی‌ ل�ه‌ن��ێ��وان هیچ الی��ه‌ن‌و‬ ‫حیزبێك نه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ قازانجی‌ هیچ الیه‌كی‌‬ ‫تێدانییه‌‪ ،‬ته‌مه‌نای‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌پێكه‌وه‌‬ ‫ژیانی‌ سیاسی‌ له‌ناو كوردستان زۆر بێت‌و‬ ‫ببێته‌ به‌رنامه‌یه‌ك‌و ئیشی‌ تێدا بكه‌ین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی‌ گ��ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ چ زیانێك‬ ‫له‌كه‌س نادات‌و كاریگه‌ری سلبی‌ نه‌كردووه‌ته‌‬ ‫سه‌ر هیچ الیه‌نێك‌و پارتیش‪ ،‬به‌ته‌ئكید ئه‌و‬ ‫نزیكبوونه‌وانه‌ش نابێت له‌سه‌ر حیسابی‌ هیچ‬ ‫الیه‌نێكی‌ دیكه‌ بێت به‌پارتیشه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بۆ نه‌هێشتنی‌ ئه‌و گرفتانه‌ بێت كه‌ له‌نێوان‬ ‫خۆیاندا هه‌یه‌ كه‌هه‌موو الیه‌كمان پێباشه‌‪.‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ سه‌رۆك بارزانیش به‌وه‌ ماندووبووبێت‬ ‫كه‌هه‌وڵیدا ئه‌و نزیكبوونه‌وه‌یه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌وان ببنه‌ یه‌ك حیزب‪،‬‬ ‫له‌په‌رله‌مان ده‌بنه‌ زۆرینه‌ ترستان له‌وه‌ نییه‌‬ ‫ئه‌وان ببنه‌ زۆرینه‌‌و ئێوه‌ش له‌به‌رانبه‌ر ئه‌وان‬ ‫ببنه‌ كه‌مینه‌‌و رێككه‌وتنه‌كه‌ی‌ ئێوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی‌ هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌؟‬ ‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪ :‬ئه‌گه‌ر یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫ببنه‌وه‌ یه‌ك یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫ه��ه‌ڵ��ن��اوه‌ش��ێ��ت��ه‌وه‌‌و‬ ‫ب �ه‌ت �ه‌ئ��ك��ی��د گ����ۆڕان‬ ‫دێ��ت �ه‌وه‌ ن��او یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌‪ ،‬كه‌گۆڕانیش‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫گه‌نجان‌ ‪13‬‬

‫نه‌وه‌ی‌ دوا ‌ی‬ ‫راپه‌ڕین‬ ‫گه‌یشت ‌ه زانكۆ‬ ‫ئه‌و نه‌وه‌یه‌ی‌ سااڵنێكه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫سیاسه‌تمه‌داره‌كانه‌وه‌ به‌الواز‌و‬ ‫هه‌ستنه‌كردن به‌ به‌رپرسیاریه‌تی‬ ‫ئه‌ژمارده‌كران‪ ،‬بوون به‌ئه‌مری واقیع‬ ‫مه‌عاز فه‌رحان له‌سلێمانی‬ ‫ره‌وا خۆشناو له‌دایكبووی‌ ‪ ،1992‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خۆی وانیشانبدات بووه‌ به‌ئه‌مری‬ ‫واق��ی��ع‪ ،‬داوای��ك��رد چیتر سیاسییه‌كان‬ ‫ده‌ستنه‌خه‌نه‌ ناو كاروباری ژیانی ئه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫وت �ی‌ “رێ��ز له‌خه‌باتیان ده‌گ��ری��ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم‬ ‫به‌ڕێگه‌یه‌كی جیاوازتر درێژه‌ به‌كاروانه‌كانیان‬ ‫ده‌ده‌ین”‪.‬‬ ‫ره‌وا وتی‌ “ئه‌وه‌ی‌ له‌مه‌یدانه‌كه‌یه‌ ئه‌وه‌‬

‫تائێستاش له‌كۆبوونه‌وه‌ فه‌رمییه‌كانی‬ ‫نێوان سیاسه‌تمه‌داران بیگره‌ تا ده‌گات ‌ه‬ ‫قسه‌ی‌ خه‌ڵكی ئ��اس��ای��ی‪ ،‬ملمالنێیه‌كی‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك توند‌و دوور له‌بیروبۆچوونی یه‌كتر‬ ‫له‌نێوان نه‌وه‌ی‌ كۆن‌و نوێدا به‌دیده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێستا به‌جیاوازتر ده‌بینرێت‪،‬‬ ‫گه‌یشتنی نه‌وه‌ی‌ نوێیه‌ به‌ناوه‌ندێكی بااڵی‬ ‫ئه‌كادیمی‌و زانستی كه‌زانكۆ‌و په‌یمانگاكانه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌ئ����ازاری س��اڵ��ی ‪ 1991‬حیزبه‌‬ ‫كوردستانییه‌كان له‌چوارچێوه‌ی (به‌ره‌ی‌‬

‫بۆئه‌و‌هی‌ نه‌و‌هی‌ نوێ‌ موبه‌ریر‬ ‫نه‌داته‌ نه‌وه‌ی‌ كۆن‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫نه‌وه‌یه‌كی‌ ئینقالبی‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫نه‌وه‌یه‌ك نه‌بێت پێشنیازه‌كانی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ساسی‌ سڕینه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ پێش خۆی‌ بێت‬ ‫بوونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت سیاسییه‌كان ده‌سه‌اڵت‬ ‫بۆ خۆیان قۆرخنه‌كه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ش ده‌توانین‬ ‫كاروانه‌كه‌ی‌ ئه‌وان درێژه‌ پێبده‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌جۆرێكی‌ تر”‪.‬‬ ‫ره‌وا یه‌كێكه‌ له‌و ‪ 20‬هه‌زار خوێندكاره‌ی‌‬ ‫كه‌ ب �ه‌ن �ه‌وه‌ی‌ دوای راپ �ه‌ڕی��ن داده‌ن��رێ �ن‌و‬ ‫ئ�ه‌م��س��اڵ ده‌گ��ه‌ن��ه‌ ب �ه‌رزت��ری��ن ن��اوه‌ن��دی‬ ‫ئه‌كادیمی‌و زانستی‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌ساڵی له‌دایكبوونه‌كه‌ی‌ ره‌واوه‌‬ ‫له‌دایكبوون‪ ،‬ئه‌وانه‌ن به‌نه‌وه‌ی‌ دوای راپه‌ڕین‬ ‫ناوده‌برێن‌و زۆرت��ری��ن ره‌خنه‌یان له‌الیه‌ن‬ ‫سیاسییه‌كان‌و ئه‌وانه‌ی‌ سااڵنێك له‌شاخ‬ ‫خه‌باتیان كردووه‌‪ ،‬لێده‌گیرێت‪ ،‬به‌بێ تواناو‬ ‫بێ ئینتیماو نه‌بوونی هه‌ستی به‌رپرسیاریه‌تی‬ ‫تۆمه‌تبارده‌كرێن‪ .‬به‌اڵم نه‌وه‌ی‌ دوای راپه‌ڕین‬ ‫ئه‌وانه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌وه‌ی‌ دوای راپه‌ڕین گه‌یشته‌ زانكۆ‬ ‫به‌ئه‌ژماركردنی سااڵنی‌ خوێندن بێت‪،‬‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 20‬ه��ه‌زار خوێندكار له‌نه‌وه‌ی‌‬ ‫دوای راپ��ه‌ڕی��ن چ�ه‌ن��د هه‌فته‌یه‌كی تر‬ ‫ده‌گ�ه‌ن�ه‌ زان��ك�ۆ‌و په‌یمانگاكان‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫سه‌رجه‌میان سه‌روه‌رییه‌كانی پێش راپه‌ڕین‪،‬‬ ‫به‌رابردوویه‌كی مێژوویی ده‌خوێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌مساڵی‌ خوێندن له‌كۆی‌ ‪42415‬‬ ‫خوێندكاری‌ ده‌رچ���ووی‌ پۆلی‌ شه‌شه‌می‌‬ ‫زانستی‌‌و وێژه‌یی‪ ،‬بڕیاره‌ ‪ 22425‬خوێندكار‬ ‫ل �ه‌زان��ك �ۆ‌و پ�ه‌ی��م��ان��گ��اك��ان وه‌رب��گ��ی��رێ��ن‪،‬‬ ‫ئه‌ژماركردنی سااڵنه‌ی‌ خوێندنیش بێت‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ئه‌و خوێندكارانه‌ له‌دایكبووانی‌‬ ‫سااڵنی‌ ‪‌1992‬و ‪1993‬ی دوای‌ راپه‌ڕینن‪.‬‬ ‫له‌سااڵنی رابردوودا وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫بااڵ‌و توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی به‌پێی پۆلینی‬ ‫خ��ۆی��ان‪ ،‬ئ��ام��اژه‌ی��ان ب��ه‌وه‌داب��وو كه‌زیاتر‬ ‫ل����ه‌‪%85‬ی ئ��ه‌و خ��وێ��ن��دك��اران �ه‌ی‌ سااڵنه‌‬ ‫له‌زانكۆ‌و په‌یمانگاكان وه‌رده‌گیرێن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌ن به‌بێ دواكه‌وتن‌و ل�ه‌واده‌ی‌‬ ‫خۆیاندا گه‌یشتوونه‌ته‌ زانكۆ‌و په‌یمانگاكان‪.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ش بۆ ئه‌مساڵی خوێندن ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌نه‌ زانكۆ‌و په‌یمانگاكان‪ ،‬له‌دایكبووانی‬ ‫ساڵی ‪1992‬ن‪ ،‬كه‌ده‌كاته‌ ساڵی دوای‬ ‫راپه‌ڕین‌و به‌نه‌وه‌ی‌ دوای راپه‌ڕین ناو ده‌برێن‪.‬‬ ‫به‌پێی ئامارێكی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاماری‬ ‫گشتی هه‌رێم له‌ساڵی ‪1992‬دا ‪ 91‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ 453‬كه‌س له‌دایكبوون‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاماری گشتی هه‌رێم‬ ‫له‌ساڵی ‪2006‬دا ئاماری له‌دایكبووانی ساڵی‬ ‫‪1992‬ی دۆزیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫كوردستانی)دا به‌فرسه‌تێك كاتێك حیزبی‬ ‫به‌عسی رووخاو سه‌رقاڵی جه‌نگی كوه‌یت‬ ‫ب��وو‪ ،‬كوردستانی عێراقیان ئ��ازادك��رد‪،‬‬ ‫تائێستا ئه‌و رۆژه‌ به‌ڕاپه‌ڕینه‌ گه‌وره‌كه‌ی‌‬ ‫كورد داده‌نرێت له‌مێژوودا‪.‬‬ ‫ملمالنێیی نه‌وه‌كان‬ ‫سیاسییه‌كان‌و ئه‌وانه‌ی‌ سااڵنێك له‌شاخ‬ ‫ش��ۆڕش��ی��ان ك���رد‪ ،‬ب���ه‌الی ن���ه‌وه‌ی‌ نوێوه‌‬ ‫تائێستاش ده‌یانه‌وێت له‌سه‌ر حیسابی‬ ‫نه‌وه‌ی‌ دوای راپه‌ڕین له‌سه‌ر سه‌روه‌رییه‌كانی‬ ‫شاخ له‌پۆست‌و كورسییه‌كانی ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫بمێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌وا خۆشناو له‌چاوه‌ڕوانی گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوه‌كه‌یدا له‌وه‌رگرتنی له‌زانكۆكان‪ ،‬وتی‌‬ ‫“ن�����ه‌وه‌ی‌ پ��ێ��ش راپ��ه‌ڕی��ن‬ ‫خزمه‌تیان كردووه‌‌و سوودیان‬ ‫ه �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫هیچیان پێناكرێت هه‌موو‬ ‫ب���واره‌ك���ان ك �ه‌وت��وون �ه‌ت �ه‌‬ ‫ده‌ستی‌ ئێمه‌‪ ،‬رێزی‌ خه‌باتی‌‬ ‫ئه‌وان ده‌گرم‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت‬ ‫ئ �ه‌وان وه‌ك��و ره‌م��ز بن نه‌ك‬ ‫ده‌ستبخه‌نه‌ كاروباره‌كانی‌‬ ‫ژیانی‌ ئێمه‌وه”‪.‬‬ ‫س���ااڵن���ێ���ك���ه‌ ج���ۆرێ���ك‬ ‫ل��ه‌م��ش��ت��وم��ڕ ل���ه‌ن���ێ���وان‬ ‫دوو ب�����ه‌ره‌دا ل�ه‌ه�ه‌رێ��م��ی‬ ‫ك��وردس��ت��ان له‌كۆبوونه‌وه‌‌و‬ ‫وت��اره‌ رۆژنامه‌وانییه‌كاندا‬ ‫به‌دیده‌كرێت‪ ،‬كه‌به‌ره‌یه‌كیان‬ ‫به‌ ب�ه‌ره‌ی‌ شاخ‌و به‌ره‌یه‌كی‬ ‫تر به‌نه‌وه‌ی‌ نوێ ناوده‌برێن‪،‬‬ ‫ن��ه‌وه‌ی‌ ن��وێ‪ ،‬ب��ه‌ره‌ی‌ كۆن‬ ‫به‌قۆرخكردنی ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫ن����ه‌وه‌ی‌ ش��اخ��ی��ش ب���ه‌ره‌ی‌‬ ‫نوێ به‌وه‌ تۆمه‌تبار ده‌كات‪،‬‬ ‫ك���ه‌ئ���ازاره‌ك���ان���ی ش���اخ‌و‬ ‫س�ه‌رده‌م��ی رژێمی به‌عسان‬ ‫نه‌بینووه‌‌و هاتوونه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫حازری‪.‬‬ ‫توانا عوسمان نووسه‌ر‌و‬ ‫رۆژن��ام�ه‌ن��ووس‪ ،‬ئامۆژگاری‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ ده‌كات‪ ،‬به‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ نابێت موبه‌ریر‬ ‫بداته‌ ده‌س��ت ن �ه‌وه‌ی‌ كۆن‪،‬‬ ‫وت��ی‌ “ده‌ب��ێ��ت ن�ه‌وه‌ی�ه‌ك�ی‌‬ ‫ئینقالبی‌ نه‌بێت نه‌وه‌یه‌ك‬

‫نه‌بێت پێشنیازه‌كانی‌ له‌سه‌ر ئه‌ساسی‌‬ ‫سڕینه‌وه‌ی‌ نه‌وه‌ی‌ پێش خۆی‌ بێت‪ ،‬وابزانێت‬ ‫پێشكه‌وتن له‌وه‌دایه‌ ئیعتراف به‌نه‌وه‌ی‌ پێش‬ ‫خۆی‌ نه‌كات‪ ،‬هه‌موو نه‌وه‌یه‌ك به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌شێوه‌كان ت �ه‌واوك �ه‌ری‌ ن�ه‌وه‌ك�ه‌ی‌ پێش‬ ‫خۆیه‌تی‌”‪.‬‬ ‫ف �ه‌ره��اد پیرباڵ ن��وس �ه‌ر‌و رۆشنبیر‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌و كه‌سانه‌ی‌ كه‌داكۆكی له‌نه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێت نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ به‌چه‌ند‬ ‫جه‌مكێك ئاشنایه‌ كه‌ له‌ژیانی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫ئ��ازادی��ی �ه‌وه‌ نزیكه‌‪ ،‬راه��ێ��ن��را ب��ۆئ �ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ��ازاد بژی‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌ له‌جیهانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ كوردستانیش ئاگاداره‌ به‌هۆی‌‬ ‫ئامێره‌كانی‌ ته‌كنه‌لۆژیاوه‌ كه‌ له‌زه‌مانی‌‬ ‫پێش ئه‌ودانه‌بوون‪ ،‬نه‌وه‌ی‌ كۆن له‌و جۆره‌‬ ‫ژیانه‌ بێبه‌ش بوو‪ .‬پێیوایه‌ ئه‌وانه‌ سه‌ره‌تای‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانێكی ملمالنێی نه‌وه‌كانن‪.‬‬ ‫نه‌وه‌ی‌ دوای راپه‌ڕین‌و ئه‌و گه‌نجانه‌ی‌‬ ‫كه‌ئه‌مساڵ ده‌چنه‌ زانكۆ‌و په‌یمانگاكان‪،‬‬ ‫رووداوه‌ك���ان���ی پێش خ��ۆی��ان ب���ه‌رووداوی‬ ‫م��ێ��ژووی��ی ن���اوده‌ب���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وان س���ه‌رده‌م‬ ‫ب��ه‌س��ه‌رده‌م��ی خ��ۆی��ان ده‌زان����ن‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫سه‌رده‌می شاخ ره‌مزێكه‌‌و بووه‌ به‌مێژوو‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د شوان له‌دایكبووی‌ ‪1993‬ی�ه‌‌و‬ ‫له‌پۆلی‌ شه‌شه‌می‌ زانستی‌ ده‌رچ���ووه‌‌و‬ ‫به‌نمره‌ی‌ تێكڕایی له‌‪ %94‬چاوه‌ڕێیه‌ هه‌نگاو‬ ‫به‌ره‌و زانكۆ بنێت‪ ،‬پێیوایه‌ سه‌رده‌می ئه‌وان‬ ‫سه‌رده‌می قه‌ڵه‌م‌و زانست‌و ته‌كنه‌لۆژیایه‌‪،‬‬ ‫وتی‌ “به‌قه‌ڵه‌م درێژه‌ به‌و خه‌باته‌ ده‌ده‌ن‬ ‫كه‌نه‌وه‌ی‌ پێش خۆیان به‌چه‌ك ده‌یانكرد”‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د وت �ی‌ “راس��ت �ه‌ ن���ه‌وه‌ی‌ پێش‬ ‫راپه‌ڕین خه‌باتیان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم من گرنگی‌‬ ‫به‌داهاتوو ده‌ده‌م‪ ،‬رێزی‌ خه‌باته‌كه‌ی‌ ئه‌وانیش‬ ‫ده‌گرم‪ ،‬به‌اڵم كاتی‌ ئه‌وان به‌سه‌رچوو ئه‌وان‬ ‫به‌چه‌ك خه‌باتیان كردووه‌ ئێمه‌ش به‌زانست‌و‬ ‫مه‌عریفه‌ ده‌توانین خه‌بات بكه‌ین”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌ “زه‌مانی‌ ئه‌وان به‌سه‌رچووه‌‬ ‫كه‌هه‌موو شته‌كان به‌ده‌ستی‌ نه‌وه‌ی‌ پێش‬ ‫راپه‌ڕین بێت‪ ،‬ئیتر زه‌مه‌ن زه‌مه‌نی‌ ئێمه‌یه‌”‪.‬‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و سیاسییانه‌ی‌ سااڵنێك‬

‫هه‌میشه‌ له‌كۆتاییدا نه‌وه‌ی‌ نو ‌ێ‬ ‫ده‌یباته‌وه‪ ،‬چونكه‌ به‌رده‌وام نه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆن توخمی‌ مردنی‌ له‌ناوخۆیدا‬ ‫هه‌ڵگرتووه‪ ‌،‬پێش هه‌موو كه‌سێك‬ ‫له‌ئێستاوه‌ من ده‌بێت بچم گۆڕ‬ ‫بۆخۆم هه‌ڵكه‌نم‬

‫له‌شاخ خه‌باتی ك��ردووه‌‪ ،‬ده‌ڵێت ده‌بێت‬ ‫نه‌وه‌ی‌ كۆن‪ ،‬نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ قبوڵ بكات‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫بوون به‌ئه‌مری واقیع‪.‬‬ ‫وت����ی‌ “ه���ی���چ ده‌رف���ه‌ت���ێ���ك���ی‌ ت��ری‌‬ ‫له‌به‌رده‌ستدانییه‌ هیچ كام له‌و دوو نه‌وه‌یه‌‬ ‫ن��ات��وان��ن ی�ه‌ك��ت��ری‌ ره‌ت��ب��ك �ه‌ن �ه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا تێنه‌گه‌یشتن له‌نێوان ئه‌وو‬ ‫دوو نه‌وه‌یه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ئه‌وه‌ی‌ كه‌خاوه‌نی‌ سه‌روه‌رییه‌ پێیوایه‌‬ ‫مادام ده‌ستكه‌وتی‌ به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫زۆربه‌ی‌ شته‌كان بۆ ئه‌وبێت‪ ،‬نه‌وه‌ی‌ نوێیش‬ ‫پێیوایه‌ ئه‌و بارودۆخه‌ی‌ ئێستا له‌ئارادایه‌‬ ‫مافی‌ ئ�ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ به‌دیدێكی‌ تر سه‌یری‌‬ ‫رابردوو بكات”‪.‬‬ ‫ئ�ه‌س�ه‌س�ه‌رد ده‌ڵ��ێ��ت ئ�ه‌گ�ه‌ر به‌واقیع‬ ‫بینیانه‌ سه‌یری‌ مه‌سه‌له‌كه‌ بكرێت هه‌ردوو‬ ‫نه‌وه‌كه‌ ده‌توانن بگه‌نه‌ خاڵی‌ هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫ف�ه‌ره��اد پیرباڵ ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌نه‌وه‌ی‌ پێش راپه‌ڕین ل��ه‌ده‌وری‌ چه‌ند‬ ‫چه‌مێكێك ده‌س��وڕای �ه‌وه‌ كه‌نه‌وه‌ی‌ ئێستا‬ ‫لێیان بێ‌ ئاگایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ “نه‌وه‌ی‌ كۆن له‌ته‌وه‌ری‌ نێوان‬ ‫ناسیۆنالیزم‪ ،‬ك��وردای�ه‌ت�ی‌‌و ماركسیزمدا‬ ‫ده‌س��وڕای�ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ی‌ كه‌ڕاپه‌رین‬ ‫به‌سه‌ر كوردستانیدا هێنا ئه‌و دوو چه‌مكه‌ی‌‬ ‫كاڵكرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش خاڵێكی‌ جیاكه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫نێوان نه‌وه‌ی‌ كۆن‌و نوێیه”‪.‬‬ ‫ب��ه‌ب��ڕوای‌ ن���ووس���ه‌ران‌و رۆشنبیران‌و‬ ‫سیاسییه‌كان ملمالنێی‌ نێوان نه‌وه‌كان‬ ‫له‌هه‌موو سه‌رده‌مێكدا هه‌بووه‌‪ ،‬پێیانوایه‌ ئه‌و‬ ‫ملمالنێیه‌ بۆ پێشكه‌وتنی‌ كۆمه‌ڵگه‌ شتێكی‌‬ ‫باشه‌‪ .‬ب �ه‌اڵم داواده‌ك����ه‌ن سیاسییه‌كانی‬ ‫سه‌رده‌می نه‌وه‌ی‌ كۆن قه‌ناعه‌ت به‌نه‌وه‌ی‌‬ ‫دوای راپه‌ڕین بكه‌ن‪.‬‬ ‫توانا عوسمان پێیوایه‌ ملمالنێیی‌ نه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆن‌و نوێ‌ ملمالنێیه‌كی‌ كۆن‌و جیهانییه‌‪،‬‬ ‫نه‌وه‌ی‌ كۆن له‌كوردستاندا خۆیان به‌خاوه‌نی‌‬ ‫ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ سیاسییه‌ چه‌كدارییه‌ ده‌زانن‬ ‫كه‌رژێمێكی‌ له‌سه‌رده‌می‌ سه‌دامه‌وه‌ گۆڕیوه‌‬ ‫به‌سه‌رده‌می‌ دوای‌ راپه‌ڕین‪.‬‬ ‫“به‌اڵم ئیعترافكردن به‌و نه‌وه‌یه‌ نوێیه‌‬ ‫كه‌به‌ڕێوه‌یه‌ وه‌كو چۆن ملمالنێیه‌كه‌ حه‌تمییه‌‬ ‫ئه‌م جێچۆڵكردنه‌‌و ئیعترافكردنه‌ ئه‌نجامێكی‌‬ ‫حه‌تمی ئه‌و ملمالنێیه‌“‪ .‬توانا وای وت‪.‬‬ ‫ب���ه‌ڕای پیرباڵ ئ �ه‌و ملمالنێیه‌ ئ�ه‌وه‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ مرۆڤایه‌تییه‌‌و تا هه‌تاهه‌تایه‌‬ ‫ده‌مێنێت‪ ،‬ئه‌نجامه‌كه‌شی ئ �ه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫كه‌دونیا به‌ره‌و پێشه‌وه‌ده‌چێت‪ ،‬ئه‌م ملمالنێیه‌‬ ‫وا ده‌كات ژیان به‌ره‌و پێشه‌وه‌بچێت‪.‬‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد خۆی به‌نه‌وه‌ی‌ شاخ‬ ‫ده‌زانێت‌و ده‌ڵێت قه‌ت ناتوانین وه‌كو نه‌وه‌ی‌‬ ‫دوای‌ راپه‌ڕین بیربكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌سه‌رد وتی “بیركردنه‌وه‌ی‌ من‌و‬ ‫ن���ه‌وه‌ی‌ ك��ۆن س�ی‌ س��اڵ دواك��ه‌وت��وو تره‌‬ ‫ل �ه‌ن �ه‌وه‌ی‌ ئێستا‪ ،‬ن��ه‌وه‌ی‌ ئێستا ن �ه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمپیوته‌ر‌و ئینته‌رنێتن‪ ،‬ده‌بێت نه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆن دان به‌وه‌دابنێت كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ن �ه‌وه‌ی‌ نوێ‌ ناتوانێت وه‌ك��و ن �ه‌وه‌ی‌ كۆن‬ ‫بیربكاته‌وه‌”‪.‬‬ ‫نه‌وه‌ی نوێ ژیانی جیاوازی ده‌وێت‬ ‫بڕیار حه‌سه‌ن ئه‌مساڵ پۆلی شه‌شی‬ ‫ت�ه‌واوك��ردووه‌‪ ،‬به‌الی ئ �ه‌وه‌وه‌ گرنگه‌ چۆن‬ ‫درێ���ژه‌ به‌جیهانه‌ تایبه‌تییه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫بدات‪ ،‬كه‌ئه‌ویش وه‌رزشكردن‌و له‌به‌ركردنی‌‬ ‫جوانترین جل‌و به‌رگ‌و ژیانێكی جیاوازتره‌‬ ‫له‌ژیانی ئه‌وانی پێش خۆی‪.‬‬ ‫بڕیار وت�ی‌ “سه‌روه‌رییه‌كانی‌ ن�ه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆنم تاڕاده‌یه‌ك خوێندووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و نه‌وه‌یه‌‬ ‫شایسته‌ی‌ رێزن‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت مه‌یدانه‌كه‌‬ ‫چۆڵبكه‌ن بۆ ئێمه‌‪ ،‬ده‌م �ه‌وێ��ت له‌زانكۆ‬ ‫ئه‌و شێوازی‌ ژیانه‌ی‌ كه‌هه‌مه‌ له‌ده‌ستی‌‬ ‫ن���ه‌ده‌م ك�ه‌خ��ول��ی��ای‌ ل �ه‌ب �ه‌رك��ردن �ی‌ جلی‌‬ ‫جوانن‌و وه‌رزشكردنه‌‪ ،‬نامه‌وێت هه‌میشه‌‬ ‫سیاسییه‌كان من بگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ راب��ردوو‬

‫باسی‌ سه‌روه‌رییه‌كانی‌ خۆیانمان بۆ بكه‌ن”‪.‬‬ ‫ف��ه‌ری��د ئ��ه‌س��ه‌س��ه‌رد پ��ێ��ی��وای�ه‌ ئیتر‬ ‫سه‌رده‌می‌ تێكۆشان كۆتایی‌ هاتووه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫بیر له‌وه‌بكرێته‌وه‌ شێوازی‌ خزمه‌تكردنی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ بگۆڕێت‪ ،‬وتی‌ “به‌دڵنیاییه‌وه‌ نه‌وه‌ی‌‬

‫من له‌نه‌وه‌ ‌ی شاخم‬ ‫ناتوانم به‌شێوه‌ ‌ی‬ ‫نه‌وه‌ ‌ی ئێستا‬ ‫بیربكه‌مه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌ ‌ی من س ‌ی‬ ‫ساڵ دواكه‌وتووتر‌ه‬ ‫له‌نه‌وه‌ ‌ی ئێستا‬ ‫نوێ‌ ناتوانێت سه‌روه‌ری‌ له‌بابه‌تی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫پێش راپه‌ڕین تۆماربكات‪ ،‬چونكه‌ ناتوانێت‬ ‫ببێته‌ پێشمه‌رگه‌‌و خه‌ریكی‌ شانه‌ی‌ نهێنی‌‬ ‫بێت”‪.‬‬ ‫ف�ه‌ری��د وت �ی‌ “ن��ه‌وه‌ی��ه‌ك هه‌یه‌ وه‌ك��و‬ ‫به‌شێك له‌مێژوو سه‌یری‌ ئه‌و سه‌روه‌ریانه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌بێت واقیع بینییه‌كی‌‬ ‫تر بێته‌ ئ��اراوه‌ كه‌ڕێز له‌سه‌روه‌رییه‌كان‬ ‫بگیرێت‌و به‌چاوێكی‌ تریش سه‌یری‌ ئه‌و‬ ‫سه‌رده‌مه‌ بكرێت‪ ،‬چونكه‌ نه‌وه‌یه‌ك له‌ئارادایه‌‬ ‫كه‌كێشه‌ی‌ تایبه‌تی‌ هه‌یه‌ كه‌لێپرسراوانی‌‬ ‫كۆن ئه‌و كێشانه‌یان نه‌بووه”‪.‬‬ ‫فه‌رهاد پیرباڵ پێیوایه‌ له‌كۆتایدا نه‌وه‌ی‌‬ ‫دوای‌ راپه‌ڕین یارییه‌كه‌ ده‌باته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ كۆن توخمی‌ مردنی‌ له‌هه‌ناوی‌ خۆیدا‬ ‫هه‌ڵگرتووه‌‪.‬‬ ‫توانا عوسمان پێیوایه‌ ئه‌وه‌ی‌ واده‌كات‬ ‫ئه‌و ملمالنێیی نێوان ن �ه‌وه‌ی‌ ك��ۆن‌و نوێ‬ ‫ئ��اراس��ت �ه‌ی �ه‌ك �ی‌ پ��ۆزه‌ت��ی��ڤ وه‌رب��گ��رێ��ت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌نه‌وه‌ی‌ كۆن ده‌بێت بزانێت جێ‌‬ ‫چۆڵكردن بۆ ن��ه‌وه‌ی‌ ن��وێ‌ زه‌رورییه‌كی‌‬ ‫حه‌تمییه‌‌و ده‌بێت شوێنه‌كانیان چۆڵ بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌رگ��ا داخستنی‌ ن �ه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆن به‌رانبه‌ر به‌نه‌وه‌ی‌ نوێ‌ ده‌رئه‌نجامی‬ ‫ترسناكی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ “مه‌ترسییه‌كان ئه‌وه‌یه‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌كوردستاندا ده‌كاته‌ ده‌سه‌اڵتێكی‌ پیر‌و رزیو‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌ ئه‌مه‌ش مه‌ترسی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫لێده‌كرێت كه‌جۆری‌ گۆڕانی‌ تر بێته‌ئاراوه‌‬ ‫كه‌ئه‌ویش گۆڕانی‌ توندوتیژیانه‌یه‌ كه‌ئه‌مه‌‬ ‫روویدا‪ ،‬ئه‌وا نه‌وه‌ی‌ كۆن لێی‌ به‌رپرسیاره‌“‪.‬‬ ‫ت��وان��ا عوسمان ده‌ڵ��ێ��ت ن���ه‌وه‌ی‌ نوێ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ تێڕوانین‌و رۆحییه‌تێكی‌ ئازادانه‌‌و‬ ‫سه‌ربه‌ستانه‌ی‌ خ��ۆی‌ نییه‌ ل�ه‌دون��ی��ادا‪،‬‬ ‫“چونكه‌ ئ �ه‌و ن �ه‌وه‌ی �ه‌ی‌ كه‌ئێستا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌وه‌یه‌كه‌ به‌منداڵدانی‌ ن �ه‌وه‌ی‌ پێشوودا‬ ‫هاتووه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌”‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪ 12‬په‌روه‌رده‌‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫ن��������������������ه‌ژاد ت�������������ه‌ح�������������ه‌دای‌ ج������ی������ه������ان������ی‌ ك�������رد‬

‫ئاست ‌ی زانستی ‌ی زانكۆكان له‌قه‌یراندایه‌‬

‫‪14‬‬

‫ی ‪ 12‬زانكۆ‪ ،‬هیچیان توێژینه‌وه‌ی زانستیان بۆ بارودۆخ ‌ه جیاوازه‌كان نییه‌‬ ‫له‌كۆ ‌‬ ‫له‌زانكۆكانی‌ كوردستاندا ئه‌نجامبدرێت‌و‬ ‫زانكۆ پێشبكه‌وێت‪.‬‬ ‫دكتۆر دالوه‌ر عه‌زیز وه‌زیری‌ خوێندنی‌ بااڵو‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ ده‌ڵێت كێشه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫گه‌وره‌ی‌ بواری‌ خوێندنی‌ بااڵ له‌كابینه‌كانی‌‬ ‫پێشوودا ئه‌وه‌ بووه‌‪ ،‬كه‌سیستم "زۆر خراپ"‬ ‫بووه‌و نه‌توانراوه‌ به‌رهه‌مهێنان به‌ئه‌نجام‬ ‫بگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫دڵشاد عه‌زیر زام��وا مامۆستا له‌زانكۆی‌‬ ‫س��ه‌الح��ه‌ددی��ن كێشه‌كانی‌ زانكۆكانی‌‬ ‫كوردستان‌و ئه‌و نائومێدیه‌ی‌ له‌الی‌ زانكۆ‬ ‫دروستبووه‌ به‌پرسیارێكی‌ گرنگ ده‌زانێت‪،‬‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ئ �ه‌گ �ه‌ر زان��ك��ۆك��ان�ی‌ كوردستان‬ ‫توانستی‌ زانستی‌ باشیان ب��وای�ه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫كوردستان باشترین شوێنه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‌و سه‌ركه‌وتنیشمان‬ ‫مسۆگه‌ربوو‪ ،‬نه‌ك به‌پێنج ساڵیش نه‌توانین‬ ‫یه‌ك توێژینه‌وه‌ به‌رهه‌مبهێنین‪.‬‬ ‫دڵ��ش��اد زام����وا وت���ی‌ "ه���ۆك���اری‌ هاتنی‌‬ ‫به‌لێشاوی‌ زانكۆكانی‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ كوردستان‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌وه‌ خۆمان ئاستمان‬ ‫الوازه‌‪ ،‬ئه‌وانیش هه‌ست به‌بۆشایی‌ زانكۆ‬ ‫كوردستانییه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گینا با ئێمه‌‬ ‫خۆمان سه‌ر مه‌شقی‌ ك��اره‌ زانستییه‌كان‬ ‫بوینایه‌ نه‌ك زانكۆكانی‌ ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئ��ی��دری��س ه��ه‌رك��ی‌ وت���ی‌ "ن �ه‌ب��وون �ی‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ كاریگه‌ری‌ خراپی‌‬ ‫له‌سه‌ر زانكۆكانی‌ كوردستان هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ زانكۆكانی‌ جیهان توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ سااڵنه‌ ئ�ه‌ن��ج��ام��ده‌ده‌ن‌و ده‌بێت‬ ‫ل��ه‌م��ه‌ودواش ئ �ه‌و توێژینه‌وانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫مامۆستایانه‌وه‌ ئه‌نجامبدرێن"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د سابیر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ پالندانان‬ ‫ل �ه‌وه‌زاره‌ت��ی خوێندنی ب��ااڵ‌و توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زان��س��ت��ی‪ ،‬ب��ه‌ده‌س��ت��ووری‌ وت "راس��ت �ه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌زانكۆكاندا كێشه‌ی‌ توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانستیمان هه‌یه‌و ئ �ه‌وه‌ش گرفتێكی‌ زۆر‬ ‫گ �ه‌وره‌ی �ه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا‬ ‫ئه‌و گرفته‌ چاره‌سه‌رده‌بێت‪ ،‬له‌م كاته‌دا‬ ‫بیر له‌به‌رنامه‌رێژییه‌كی‌ ئه‌وتۆ كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ب��ۆ چ��اره‌س�ه‌رك��ردن�ی‌ گرفتی‌ توێژینه‌وه‌‬ ‫زانستییه‌كان‌و به‌چاوێكی‌ زانستییه‌وه‌‬ ‫سه‌یری‌ زانكۆكان بكرێن"‪.‬‬

‫وه‌زاره‌ت���ی‌ خوێندنی‌ ب��ااڵو توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ دانبه‌وه‌دا ده‌نێت كه‌ئاستی‌ زانستی ‌‬ ‫ی‬ ‫زانكۆكان الوازه‌و له‌پێنج ساڵی‌ رابردوودا هیچ‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ زانستییان ئه‌نجامنه‌داوه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسانی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ ده‌ڵێن پالنه‌كه‌یان‬ ‫زانكۆكان له‌و دۆخه‌ رزگارده‌كات‪.‬‬ ‫د‪ .‬دالوه‌ر عه‌الدین وه‌زیری‌ خوێندنی‌ بااڵو‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ رایگه‌یاند كێشه‌ی‌‬ ‫ه �ه‌ره‌ گ��ه‌وره‌ی‌ زانكۆكان له‌كوردستاندا‬ ‫ئه‌نجامنه‌دان‌و به‌رهه‌منه‌هێنانی‌ توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانسییه‌‪ ،‬وتی‌ "له‌و بواره‌دا زانكۆ تووشی‌‬ ‫قه‌یران بووه‌و ئومێدێكی‌ زۆرمان به‌توێژینه‌وه‌‬ ‫زانستییه‌كان له‌دوو ساڵی‌ داهاتوودا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫د‪ .‬دالوه‌ر ده‌ڵ��ێ��ت ئ���ه‌و خشته‌یه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌ك���ه‌ی‌ ئ��ام��اده‌ی��ك��ردووه‌ بریتییه‌‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ توێژینه‌وه‌ زانستییه‌كانی‌‬ ‫زانكۆكانی‌ هه‌رێم‪ .‬ده‌ڵێت ئه‌وه‌ش زانكۆكان‬ ‫له‌قه‌یرانی‌ بێ توێژینه‌وه‌یی رزگارده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئاماری وه‌زاره‌ت��ی‌ خوێندنی‌ بااڵو‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫‪ 12‬زانكۆ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ‪ 5‬زانكۆیان حكومین‌و‬ ‫‪ 7‬زانكۆیشیان ئه‌هلین‪ ،‬ه��ه‌ر به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كانی‌ ده‌ستوور چوار زانكۆی‌ تری‌‬ ‫حكومی‌ له‌م ساڵدا ده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬چه‌ندان‬ ‫زانكۆی‌ ت��ری‌ ئه‌هلیش داوای‌ موڵه‌تیان‬ ‫ل �ه‌وه‌زاره‌ت �ی‌ خوێندنی‌ ب��ااڵو توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم هێشتا ئه‌وانه‌ نه‌بوون به‌سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ بۆ حكومه‌ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نیا وه‌ك كارگه‌ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ خوێندكارو‬ ‫به‌خشینه‌وه‌ی‌ بڕوانامه‌ وابوون‪.‬‬ ‫زانكۆكان سه‌نته‌ری‌ توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‬ ‫كارایان نییه‌‪ ،‬مامۆستایان هانناده‌ن بۆ‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌ زیندوو بۆ دۆخی‌‬ ‫ئێستا‪ ،‬بۆیه‌ زانكۆكان نه‌بوون به‌سه‌رچاوه‌‬ ‫بۆ وه‌زاره‌ت �ه‌ك��ان �ی‌ حكومه‌ت‌و سه‌ركرده‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ واڵت له‌كێشه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫ئابووری‌‪ ،‬ئیداری‌‪ ،‬سیاسی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كاندا‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئیدریس هه‌ركی‌ یاریده‌ده‌ری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫زان��ك��ۆی‌ س��ه‌الح��ه‌ددی��ن له‌لێدوانێكیدا‬

‫به‌ده‌ستووری‌ راگه‌یاند تائێستا هه‌ڵگرانی‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌رو دكتۆرا ناچار نه‌كراون‬ ‫به‌ئه‌نجامدانی‌ توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‌و هیچ‬ ‫رێنماییه‌ك له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت���ی‌ خوێندنی‌‬ ‫بااڵوه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌ توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‬ ‫به‌ده‌ستی‌ ئه‌وان نه‌گه‌یشتووه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئ��ی��دری��س وت���ی‌ "ك��ات��ێ��ك مامۆستا‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌رو دكتۆرا وه‌رده‌گرێت‌و‬ ‫پله‌كانی‌ زانستی‌ ده‌بڕێت‪ ،‬هه‌ر له‌مامۆستاو‬ ‫تا پڕۆفیسۆر ده‌بێت چه‌ند توێژینه‌وه‌ك‬ ‫ئه‌نجامبدات‪ ،‬ئه‌و توێژینه‌وه‌یه‌ش ته‌نیا بۆ‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ پله‌ی‌ خۆیه‌تی‌‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌كان زانكۆ داوای‌ لێده‌كات‌و‬ ‫هه‌ندێكیش له‌و توێژینه‌وانه‌ به‌ویستی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌مامۆستایانی‌ بیانی‌ له‌كوردستاندا‬ ‫بڕوایانوایه‌ ه��ۆك��اری‌ الوازی‌ زانكۆكانی‌‬ ‫كوردستانی‌ بۆ ئاوڕنه‌دانه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫دێت له‌خوێندنی‌ بااڵو ئه‌نجام نه‌دانی‌ ئه‌و‬ ‫گه‌شته‌ زانستییانه‌ كه‌پێویسته‌ بۆ زانكۆكان‬ ‫سااڵنه‌ ئه‌نجامبدرێن‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌‬ ‫هیچ وه‌به‌رهێنێكی‌ كوردستان تائێستا‬ ‫پشتی‌ به‌زانكۆ نه‌به‌ستووه‌‪.‬‬ ‫موێدفردی‌ مامۆستای‌ زانكۆی‌ كوردستان‬ ‫له‌هه‌ولێر له‌هۆڵه‌نداوه‌ هاتووه‌ بۆ كوردستان‪،‬‬ ‫بۆچوونی‌ وای��ه‌ زانكۆكانی‌ كوردستان‬ ‫ئاستێكی‌ الوازیان هه‌یه‌و پشت به‌زانكۆكانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ده‌به‌ستن بۆ ئه‌نجامدانی‌ كاره‌‬ ‫زانستییه‌كانیان‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا كێشه‌ی‌‬ ‫زانكۆكان ئه‌وه‌یه‌ نه‌بوونه‌ته‌ شوێنێكی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان بۆ وه‌به‌رهێنه‌كانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫موێدفردی‌ درك �ی‌ ب �ه‌وه‌ ك��ردووه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ ه��اوك��اری‌ زان��ك��ۆك��ان وه‌ك‬ ‫پێویست ناكرێن له‌كاره‌ زانستییه‌كاندا‪،‬‬ ‫ئاسته‌نگ بۆ زانكۆ دروستده‌كرێت‪ ،‬وتی‌‬ ‫"زانكۆكان وه‌ك ناوه‌ندێكی‌ زانستی‌ هیچ‬ ‫كات سه‌یرناكرێن‪ ،‬ده‌بوایه‌ زانكۆكانیش‬ ‫هه‌وڵی‌ ته‌واویان بدایه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردن‌و‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ توێژینه‌وه‌ زانستییه‌كان"‪.‬‬ ‫موێدفردی‌ ده‌ڵێت به‌هاندانی‌ وه‌زاره‌ت��ی‌‬ ‫خوێندنی‌ بااڵ‪ ،‬مامۆستا بیانییه‌كان هاتوون‬ ‫ب��ۆ ك��وردس��ت��ان ب��ۆئ �ه‌وه‌ی‌ ه�ه‌وڵ�ی‌ ت �ه‌واو‬ ‫بدرێت له‌داهاتوودا توێژینه‌وه‌ی‌ زانستی‌‬

‫هه‌روه‌ها وتی "زانكۆكانی‌ كوردستان له‌ڕووی‌‬ ‫ئاستی‌ زانستییه‌وه‌ الوازن‌و پله‌ی‌ زانستییان‬ ‫زۆرباش نییه‌"‪.‬‬ ‫د‪ .‬سه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و خوێندنی‌ ب��ااڵ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌ده‌ستووری‌ وت "بڕیارمانداوه‌‬ ‫وه‌ك لیژنه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و خوێندنی‌ بااڵ‬

‫پێداچوونه‌وه‌ی‌ دروست بۆ كێشه‌ی‌ زانستیی‌‬ ‫زانكۆكان بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ بڕوامانوایه‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستا زانكۆی‌ تێكه‌وتووه‌ له‌دۆخێكی‌ زۆر‬ ‫خراپیدایه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌روه‌ر ده‌ڵێت زانكۆكان پێویستیان‬ ‫به‌چاره‌سه‌ری زانستی‌‌و چه‌ندان چاره‌سه‌ری‌‬ ‫تریش هه‌یه‌‪.‬‬

‫كچانی‌‌ په‌روه‌رده‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫كێشه‌ی‌ به‌شه‌ناوخۆییان هه‌یه‌‬

‫كه‌ركوك بینا ‌ی‬ ‫خوێندنی‌ ده‌وێت‬

‫سه‌نگه‌سه‌ر قوتابخانه‌ ‌ی‬ ‫فێركردنی‌ خێرای‌ ده‌وێت‬

‫خوێندكارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪:‬‬ ‫به‌رده‌وامده‌بین له‌مانگرتن‬

‫حه‌وت مانگه‌ ‪ 53‬مامۆستا‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ رێز‌و سوپاسێكن‬

‫سه‌نگه‌ر چه‌مچه‌ماڵی له‌چه‌مچه‌ماڵ‌‬ ‫خ��وێ��ن��دك��اره‌ ك��چ �ه‌ك��ان �ی‌ ك��ۆل��ێ��ژ ‌ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵ له‌كه‌موكوڕییه‌كانی‌‬ ‫ب��ه‌ش��ه‌ن��اوخ��ۆی��ی��ه‌ك��ان��ی��ان ن��ی��گ��ه‌ران��ن‌و‬ ‫ئاماژه‌به‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌به‌شه‌ناوخۆییه‌كانی‌ ئه‌وان‬ ‫هیچ تایبه‌تمه‌ندییه‌كی‌ به‌شی‌ ناوخۆیی نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان داوای‌ هاوكاری‌ له‌راگرایه‌تی‌ كۆلێژه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ن��زی��ك�ه‌ی‌ ‪ 200‬خ��وێ��ن��دك��اری‌ ك��چ كه‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵن له‌كۆلێژی‌ پ �ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ ده‌خ��وێ��ن��ن‪ ،‬گله‌یی‌ ئ �ه‌وه‌ده‌ك �ه‌ن‬ ‫كه‌به‌شه‌ناوخۆییه‌كه‌یان كه‌موكوڕی‌ زۆری‌ تێدایه‌‌و‬ ‫له‌كۆلێژه‌كه‌شیانه‌وه‌ زۆر دووره‌‪.‬‬ ‫چنار سه‌عید خوێندكاری‌ به‌شی‌ زمانی‌ كوردی‌ ‬ ‫وتی‌ «به‌شه‌ناوخۆییه‌كه‌مان هیچ مواسه‌فاتێكی‌‬ ‫به‌شه‌ ن��اوخ��ۆی�ی‌ نییه‌‪ ،‬شوقه‌یه‌ ك���راوه‌ به‌‬ ‫به‌شه‌ناوخۆیی‪ ،‬كه‌موكورتی‌ زۆری‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كێشه‌ی‌ ئاوه‌ڕۆ»‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندكاره‌ وتی «یه‌كێكی‌ تر له‌كێشه‌كان‬ ‫ده‌بێت ئێمه‌ به‌ئۆتۆمۆبێل هاتوچۆ بكه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌شه‌ناوخۆییه‌كه‌مان زۆر دووره‌‬ ‫له‌كۆلێژه‌كه‌مانه‌وه‌ كه‌ئه‌ویش خه‌رجی زۆری‌‬ ‫ده‌وێ��ت‪ ،‬ده‌رماڵه‌كه‌مان به‌ته‌نیا به‌شی‌ كرێی‬ ‫ئۆتۆمۆبێل ده‌كات»‪.‬‬ ‫د‪ .‬ع��ادل ره‌شید راگ��ری‌ كۆلێژی‌ پ��ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫چ �ه‌م��چ �ه‌م��اڵ س���ه‌ب���اره‌ت ب �ه‌ك��ێ��ش �ه‌ی‌ ئ �ه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌‪ ،‬وتی‌ «له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بینای‌ تایبه‌تی‌‬ ‫به‌شه‌ناوخۆییمان نییه‌‪ ،‬ناچاربووین شوقه‌ به‌كرێ‌‬ ‫بگرین‌و بیكه‌ین به‌ به‌شه‌ناوخۆیی‌‪ ،‬ده‌زانین‬ ‫مواسه‌فاتی‌ ناوخۆیی‌ نییه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ناچارین‬ ‫چیبكه‌ین؟»‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا وت�ی‌ «له‌هیچ زانكۆیه‌كدا پ��اس بۆ‬ ‫هاتوچۆی‌ خوێندكاران دابیننه‌كراوه‌ تا ئێمه‌‬ ‫بۆیان دابین بكه‌ین»‪.‬‬

‫نێرگز قادر له‌که‌رکوک‬ ‫خوێندكاره‌ كورده‌كانی‌ كه‌ركوك گله‌یی‬ ‫له‌نه‌بوونی‌ بینای‌ خوێندن ده‌كه‌ن‌و داواده‌كه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ عێراق بینای‌ خوێندنیان‬ ‫بۆ دابین بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌نیا ج �ه‌م��ال خوێندكار له‌خوێندنگه‌ی‌‬ ‫هه‌ورامانی‌ كچان له‌گه‌ڕه‌كی‌ ره‌حیماوا‪ ،‬وتی‌‬ ‫«جگه‌ ل�ه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ مامۆستامان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌بوونی‌ بیناش كێشه‌یه‌كی‌ تری‌ ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫‪500‬خوێندكار له‌خوێندنگایه‌كی‌ ‪ 9‬پۆلیدا‬ ‫ده‌خوێنین»‪.‬‬ ‫ئ��االن ك�ه‌ری��م له‌خوێندنگه‌ی‌ چیای‌ گ��اره‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ فه‌یله‌ق ده‌خوێنێت‪ ،‬وتی‌ «چه‌ندان‬ ‫ج��ار داوام����ان ل�ه‌ڕێ��ك��خ��راوه‌ خوێندكاری‌و‬ ‫قوتابییه‌كان ك����ردووه‌‪ .‬كه‌شتێكمان بۆ‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم هیچیان بۆ نه‌كردووین‪ ،‬داوا‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ كوردی‌ كه‌ركوك‬ ‫ده‌ك���ه‌م چ��اره‌س��ه‌ری‌ ئ �ه‌م كێشه‌یه‌مان بۆ‬ ‫بكه‌ن»‪.‬‬ ‫شێرزاد ئه‌كره‌م به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌شی كوردی‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی په‌روه‌رده‌ی‌ كه‌ركوك‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ نه‌بوونی‌ بینای‌ خوێندن له‌شاری‌‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬ده‌ڵێت راسته‌ له‌چه‌ندان گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫شاری‌ كه‌ركوك كێشه‌ی‌ كه‌می ‌ی بینا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و بودجه‌یه‌ی تایبه‌ت به‌په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫كوردی دانراوه‌‪ ،‬به‌شی‌ كردنه‌وه‌ی‌ بینا ناكات‪.‬‬ ‫شێرزاد ئه‌كره‌م وتی‌ «چه‌ندان جار داوامان‬ ‫ل��ه‌وه‌زاره‌ت��ی پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ عێراق ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم گ��وێ‌ به‌داواكانمان ن��اده‌ن‪ ،‬بینامان‬ ‫زۆر پێویسته‌ به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڕه‌كی‌ فه‌یله‌ق‪،‬‬ ‫چونكه‌ خوێندكارانی‌ خوێندنگه‌ی‌ چیای‌‬ ‫گاره‌ له‌سه‌ربازگه‌یه‌كدا ده‌خوێنن‌و له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫په‌نجاعه‌لیش خوێندكاران له‌ژێر چ��ادردا‬ ‫ده‌خوێنن»‪.‬‬

‫فه‌رمان چۆمانی له‌سه‌نگه‌سه‌‌ر‬ ‫قوتابیانی‌ داب���ڕاو له‌خوێندن‬ ‫له‌شارۆچكه‌ی‌ سه‌نگه‌سه‌ر‪ ،‬داواك��ارن‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ فێركردنی‌ خێرایان بۆ‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ .‬ب��ۆئ��ه‌وه‌ی‌ بێبه‌ش نه‌بن‬ ‫له‌خوێندن‪.‬‬ ‫چه‌ند قوتابیه‌كی‌ داب��ڕاوی‌ شارۆچكه‌ی‌‬ ‫سه‌نگه‌سه‌ر‪ ،‬له‌سكااڵنامه‌یه‌كدا له‌رێگه‌ی‌‬ ‫رۆژن��ام��ه‌ی‌ ده‌س���ت���ووره‌وه‌ داواك����ارن‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ فێركردنی‌ گه‌وره‌و خوێندنی‌‬ ‫خێرایان بۆ بكرێته‌وه‌‪ ،‬تا بتوانن درێژه‌‬ ‫به‌خوێندن بده‌ن‪.‬‬ ‫هیوا محه‌مه‌د ‪30‬س���اڵ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ كه‌ماوه‌ی‌ ‪ 15‬ساڵه‌ له‌خوێندن‬ ‫داب����ڕاوه‌ وت��ی‌ «ه��ی��وادارم خوێندنی‌‬ ‫خێرامان بۆ بكرێته‌وه‌‪ ،‬ئێستا په‌شیمانم‬ ‫كه‌وازم له‌خوێندن هێناوه‌»‪.‬‬ ‫وتیشی «ژماره‌یه‌کی زۆرین که‌ به‌هۆی‬ ‫ب��ارودۆخ��ی کوردستانه‌وه‌ له‌خوێندن‬ ‫دابڕاین‪ ،‬ئێستا ده‌مانه‌وێت بخوێنین»‪.‬‬ ‫ع�ه‌ل�ی‌ محه‌مه‌د ع�ه‌ل�ی‌ ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری‌‬ ‫پ�������ه‌روه‌رده‌ی‌ ق�����ه‌اڵدزێ‌ س��ه‌ب��اره‌ت‬ ‫به‌داواكاری‌ ئه‌و قوتابیانه‌ به‌ده‌ستووری‌‬ ‫وت «فێركردنی‌ خێرا تایبه‌تمه‌ندی‌‬ ‫خ��ۆی‌ هه‌یه‌و قوتابی‌ به‌پێی‌ ته‌مه‌ن‌و‬ ‫ساڵی‌ وازهێنانی‌ له‌خوێندن ده‌یگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ئه‌مانیش كه‌میان ده‌یانگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆریان له‌خوێندندان‌و ده‌یانه‌وێت‬ ‫ب�ه‌س��اڵ��ێ��ك دوو پ���ۆل ب��ب��ڕن‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫له‌شارۆچكه‌ی‌ ژاراوه‌ قوتابخانه‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫هه‌یه‌و ساڵی‌ رابردوو ته‌نیا بۆ كچان بوو‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵ‌ پۆلێكیش بۆ كوڕان ده‌كه‌ینه‌وه‌و‬ ‫ده‌توانن بچنه‌ ئه‌وێ‌«‪.‬‬

‫عه‌لی‌ بانیشاری‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫ب �ه‌ه��ۆ ‌ی دان �ه‌م �ه‌زران��دن��ی��ان �ه‌و‌ه ‪170‬‬ ‫خوێندكار ‌ی دانیشتوو ‌ی هه‌ڵه‌بجه‌ ‌ی شه‌هید‬ ‫كه‌ده‌رچوو ‌ی زانكۆو په‌یمانگاكانن‪ ،‬له‌به‌رده‌م‬ ‫په‌رله‌مان ‌ی كوردستان مانیانگرتووه‌و داوا ‌ی‬ ‫دامه‌زاندن له‌سه‌رۆكایه‌ت ‌ی په‌رله‌مان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ ‌ی به‌رده‌وامبوون به‌مانگرتنه‌كه‌شیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ك�����اروان ف����اروق ی�ه‌ك��ێ��ك� ‌ه ل �ه‌خ��وێ��ن��دك��ار‌ه‬ ‫مانگرتووه‌كان ‌ی هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌به‌رده‌م په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫ك���وردس���ت���ان وت��� ‌ی «دووس���اڵ��� ‌ه زان��ك��ۆم‬ ‫ته‌واوكردووه‌و تائێستا دانه‌مه‌زراوم‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه‬ ‫دانه‌مه‌زرێنن‪ ،‬ئه‌وا به‌رده‌وامده‌بین له‌مانگرتن‌و‬ ‫به‌رده‌م په‌رله‌مان به‌رناده‌ین»‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رد‌ه ئه‌مساڵ به‌ته‌نیا ده‌رچووان ‌ی‬ ‫كۆلێژ ‌ی بنه‌ڕه‌تی‌‌و په‌یمانگاكان داده‌مه‌زرێنێت‪،‬‬ ‫الب���ه‌الش چ��ه‌ن��دان خ��وێ��ن��دك��اری ب�ه‌ش��ی تر‬ ‫به‌واسیته‌و خزمخزمێن ‌ه دامه‌زرێنراون‪.‬‬ ‫ئیسماعیل به‌رزنج ‌ی به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی راگه‌یاندن ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رد‌ه له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور‬ ‫وت�� ‌ی «ئ���ه‌و خ��وێ��ن��دك��اران� ‌ه ه�ه‌ق� ‌ی خۆیان ‌ه‬ ‫دابمه‌زرێن‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌ماوه‌ ‌ی ئه‌مساڵدا ته‌نیا‬ ‫ده‌توانین ‪ 3200‬خوێندكار دابمه‌زرێنین‪ ،‬به‌و‬ ‫م�ه‌رج�ه‌ ‌ی ده‌بێت ئ�ه‌و قوتابیان ‌ه ده‌رچ��ووی‬ ‫كۆلێژ ‌ی بنیات یان مه‌ڵبه‌ند ‌ی مامۆستایان بن‪،‬‬ ‫نه‌ك كۆلێژیان ته‌واوكردبێت‌و داوا ‌ی دامه‌زراندن‬ ‫له‌ئێم ‌ه بكه‌ن»‪.‬‬ ‫عومه‌ر نوره‌دین ‌ی سه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ ‌ی په‌روه‌رده‌و‬ ‫خوێندن ‌ی ب��ااڵ ل�ه‌پ�ه‌رل�ه‌م��ان� ‌ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫به‌ده‌ستوور ‌ی وت «له‌په‌رله‌مان ‌ی كوردستان‬ ‫كارئاسانیمان ب��ۆ ك����ردوون‌و ن��ووس��راوم��ان‬ ‫ئاراسته‌ ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫پ����ه‌روه‌رد‌ه ك���ردوو‌ه ب��ۆ دام��ه‌زران��دن�� ‌ی ئه‌و‬ ‫خوێندكارانه‌‪ ،‬به‌ڵێن ‌ی ئه‌وه‌مان پێداون ك ‌ه‬ ‫له‌ئه‌مساڵدا دایانبمه‌زرێنین»‪.‬‬

‫فه‌رمان چۆمانی‌ رانی ‌ه‬ ‫به‌شی‌ چاالكی‌ وه‌رزشی‌‌و دیده‌وانی‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ رانیه‌‪ ،‬به‌سێ‌‬ ‫ن��ووس��راوی‌ جیا داوای‌ رێ��ز‌و سوپاسی‌‬ ‫بۆ مامۆستایانی‌ وه‌رزش��ی‌ سنووره‌كه‌ی‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا له‌الیه‌ن په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫سلێمانییه‌وه‌ وه‌اڵم نه‌دراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب �ه‌ش �ی‌ چ��االك �ی‌ وه‌رزش����ی‌‌و دی��ده‌وان��ی‌‬ ‫پ�ه‌روه‌رده‌ی‌ رانیه‌ به‌نووسراوه‌كانی‌ ژماره‌‬ ‫‪ 9‬و ‪ 10‬له‌به‌رواری‌ ‪ 2010-3-18‬داوای‌ رێز‌و‬ ‫سوپاس‌و پێشخستنی‌ بۆ ‪ 23‬مامۆستاو‬ ‫هه‌روه‌ها به‌نووسراوی‌ ژماره‌ ‪ 13‬له‌به‌رواری‌‬ ‫‪ 2010-5-8‬هه‌مان داوای بۆ ‪ 30‬مامۆستای‌‬ ‫وه‌رزش�ی‌ ك��ردووه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ماندووبوونیان‬ ‫له‌سه‌رپه‌رشتیكردنی‌ چاالكییه‌ وه‌رزشییه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ركی‌ خۆیان‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچ‬ ‫یه‌كێك له‌و مامۆستایانه‌ رێزو سوپاسیان‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ده‌ستوور‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ رانیه‌ ره‌زامه‌ندی‌ له‌سه‌ر دراوه‌و‬ ‫به‌سێ‌ نووسراو به‌ژماره‌كانی‌ ‪‌2482‬و ‪2483‬‬ ‫له‌به‌رواری‌ ‪ ،2010-3-24‬نووسراوی‌ ژماره‌‬ ‫‪ 4344‬له‌به‌رواری‌ ‪ 2010-5-10‬نووسراوه‌كان‬ ‫ئ��اراس��ت��ه‌ی‌ ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌رای��ه‌ت��ی‌ گشتی‌‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وێ‌‬ ‫وه‌اڵم نه‌دراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫مامۆستا جه‌زا به‌رپرسی‌ به‌شی‌ خۆیه‌تی‌‬ ‫پ��ه‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌ده‌ستووری وت‬ ‫«رێ��زو سوپاس ب��ه‌رده‌وام هه‌یه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ل�ه‌پ�ه‌روه‌رده‌ی‌ خۆیان ره‌زامه‌ندی‌ له‌سه‌ر‬ ‫درابێت‌و ده‌رچووبێت‪ ،‬ئێمه‌ كردوومانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌ر زۆری‌ رێژه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ سه‌ر‬ ‫به‌په‌روه‌رده‌كه‌مان ره‌نگه‌ نه‌زانین كامانه‌ن‬ ‫ئه‌وانه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌كرێت سه‌ردانمان بكه‌ن»‪.‬‬

‫عه‌لی‌ بانیشاری‌ له‌هه‌ولێر‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫عێراقی‬

‫به‌ به‌ڵێنی ده‌رپه‌ڕاندنی ئه‌مریكا‪ ،‬مالیكی پشتگیری‬ ‫ئێران‌و سوریاو حیزبوڵاڵی به‌ده‌ستهێناو‌ه‬ ‫به‌رپرسانی بااڵی عێراق هه‌وڵه‌كانی ئێران به‌هاوكاری سوریاو حیزبوڵاڵی لوبنانی‌و‬ ‫ئایه‌توواڵكانی شیعه‌ ئاشكراده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ پێكهێنانی حكومه‌تێك كه‌دژی ئه‌مریكا بێت‬ ‫مارتن چۆڵوڤ له‌به‌غداد‬ ‫و‪ :‬مه‌ریوان حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫ئێران رێكکه‌وتنێكی له‌گه‌ڵ دراوسێكانیدا كردووه‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تێكی دۆستی ئێران له‌عێراقدا‬ ‫پێكبهێنرێت‪ ،‬ئه‌م هه‌نگاوه‌ش ده‌بێته‌هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ده‌وڵه‌تی عێراق به‌شێوه‌یه‌كی زۆر خێرا له‌ژێر‬ ‫هه‌ژموونی رۆژئاوا بچێته‌ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی رۆژنامه‌ی گاردیانی‬ ‫به‌ریتانی‪ ،‬حكومه‌تی ت��اران رۆڵ��ی سه‌ره‌كی‬ ‫هه‌بوو‌ه له‌سازدانی ن��وری مالیكی‌و موقته‌دا‬ ‫سه‌دردا‪ .‬ئه‌و رێكکه‌وتنه‌‪ ،‬كه‌هه‌ریه‌ك له‌سوریاو‬ ‫حیزبوڵاڵی لوبنانی‌و به‌رزترین ده‌سه‌اڵتی شیع ‌ه‬ ‫تێیدا به‌شداربوون‪ ،‬بووه‌ته‌هۆی ئه‌وه‌ی كه‌مالیكی‬ ‫باشترین چانسی هه‌بێت بۆ پێكهێنانی حكومه‌تی‬ ‫نوێی عێراق‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها واشده‌كات كه‌ئێران ببێت ‌ه ركابه‌رێكی‬ ‫به‌هێزی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ئه‌مریكا چ��اوه‌ڕوان� ‌ه په‌یوه‌ندییه‌كانی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ عێراقدا له‌سه‌ربازییه‌و‌ه بۆ شه‌راكه‌تی‬ ‫مه‌ده‌نییان ‌ه بگۆڕێت‪.‬‬ ‫چه‌ندان به‌رپرسی بااڵی عێراق ورده‌ك��اری‬ ‫هه‌وڵه‌كانی پشت په‌رده‌ی ئێران ئاشكراده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تای مانگی ئه‌یلوله‌وه‌ ده‌ستیانپێكردووه‌‪.‬‬ ‫هه‌وڵه‌كانی ئێران له‌و كاته‌دا ده‌ستیانپێكرد‬ ‫كه‌دوایه‌مین یه‌كه‌ی شه‌ڕكه‌ری سه‌ربازی ئه‌مریكی‬ ‫له‌عێراقدا پاشه‌كشه‌یان ده‌ك��رد‪ .‬پاشه‌كشه‌ی‬ ‫هێزه‌كانی ئه‌مریكا بۆشاییه‌كی سیاسی له‌عێراقدا‬ ‫به‌جێهێشت‪ ،‬ك ‌ه له‌ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ئ���ازاردا كه‌ئه‌نجامه‌كه‌ی نه‌بوونی حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانێكی لێكترازاوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و سه‌رچاوانه‌ی كه‌لێدوانیانداو‌ه بۆ‬ ‫رۆژنامه‌ی گاردیان‪ ،‬ئێرانییه‌كان دركییان به‌و‬ ‫چانسه‌ كردو قۆستییانه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌سه‌رچاو‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی گاردیان‬ ‫به‌رۆژنامه‌كه‌ی وتوه‌‪" ،‬هه‌تا (كاتی كشانه‌وه‌)‬ ‫ئێرانییه‌كان دان��ی��ان ب��ه‌خ��ۆداگ��رت‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫به‌نیازیش بوون كه‌لێنه‌گه‌ڕێن ئه‌مریكییه‌كان ب ‌ه‬ ‫له‌خۆڕازیبوونه‌وه‌ پاشه‌كشه‌بكه‌ن‪".‬‬ ‫هه‌ر چه‌ند رۆژێك دوای كشانه‌وه‌ی ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫ئێرانییه‌كان به‌موقته‌دا س��ه‌دری��ان وت ك ‌ه‬ ‫به‌هه‌ڵوێستی خۆی له‌دژایه‌تیكردنی مالكیدا‬ ‫بچێته‌وه‌‪ .‬ره‌وت��ی س �ه‌در نزیكه‌ی ‪ 40‬كورسی‬ ‫په‌رله‌مانی به‌ده‌ستهێناوه‌و رۆڵی كاریگه‌ری هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌پێكهێنانی هه‌ر حكومه‌تێكی نوێی عێراقیدا‪ .‬‬ ‫یه‌كه‌م هه‌وڵدانیش بۆ رازیكردنی موقته‌دا‬ ‫سه‌در له‌ڕێی ئایه‌توڵاڵ كازمی حائیری‪ ،‬رابه‌ری‬ ‫رۆحی سه‌درییه‌كانه‌و‌ه بوو‪ .‬به‌نیسبه‌ت موقته‌دا‬ ‫سه‌دره‌وه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی ‪ 15‬ساڵی رابردوودا ئایه‌توڵاڵ‬ ‫حائیری روڵی رابه‌رو مامۆستای هه‌بوو‌ه بۆی‪ .‬‬ ‫یه‌كێك له‌به‌رپرس ‌ه ئاگاداره‌كان له‌مه‌سه‌له‌كه‌‪،‬‬ ‫وت��ی‪" ،‬موقته‌دا نه‌یتوانی داواك��ه‌ی ئایه‌تولاڵ‬ ‫حائیری ره‌تبكاته‌وه‌‪ .‬پاش ئه‌و‌ه ئێرانییه‌كانیش‬ ‫خۆیان له‌مه‌سه‌له‌كه‌و‌ه گالن‪".‬‬ ‫چه‌ند رۆژێ���ك پ��اش هه‌وڵه‌كانی ئێران‪،‬‬ ‫له‌عێراقیشدا جموجوڵ ده‌ستیپێكرد‪ .‬به‌درێژایی‬ ‫مانگی ئه‌یلول‪ ،‬مالیكی چه‌ند جارێك به‌رپرسی‬ ‫ستافه‌ك ‌هی‌و عه‌بدلوحه‌لیم زوه�ه‌ی��ری‪ ،‬گه‌ور‌ه‬ ‫به‌رپرسی حیزبی ده‌ع��وه‌ی ن��ارد بۆ ق��وم بۆ‬ ‫بینینی موقته‌دا‪ .‬به‌پێی سه‌رچاوه‌كانی رۆژنامه‌ی‬ ‫گاردیان‪ ،‬له‌قوم موحه‌مه‌د كه‌وسه‌رانی‪ ،‬گه‌ور‌ه‬ ‫به‌رپرس له‌حیزبوڵاڵی لوبنان‌و جه‌نه‌راڵ قاسم‬ ‫سوله‌یمانی‪ ،‬سه‌ركرده‌ی فه‌یله‌قی قودسی سوپای‬ ‫پاسداران له‌گه‌ڵ وه‌فده‌كه‌دا چاویان به‌موقته‌دا‬ ‫كه‌وتووه‌‪ .‬‬ ‫ل �ه‌م��اوه‌ی س��ێ هه‌فته‌ی دوای ئ �ه‌وه‌ش��دا‪،‬‬ ‫مه‌حمود ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژادی سه‌رۆكی ئێران‪،‬‬ ‫له‌رێگای رۆشتنی بۆ نیویۆرك بۆ پێشكه‌شكردنی‬ ‫وتارێك له‌نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتووه‌كان‪ ،‬له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‬

‫دیمه‌شق الی���داوه‌و چ��اوی ب ‌ه به‌شار ئه‌سه‌د‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی سوریا‪ ،‬كه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای كۆبوونه‌وه‌یه‌كی دوو سه‌عاتی‪ ،‬به‌شار‬ ‫ئه‌سه‌د هه‌ڵوێستی به‌رانبه‌ر به‌مالیكی گۆڕاوه‌‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی ساڵو نیوێك به‌شار ئه‌سه‌دو نوری مالیكی‬ ‫قسه‌یان له‌گه‌ڵ یه‌كتر نه‌كردبوو پاش ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌مالیكی سوریای تاوانباركرد به‌داڵده‌دانی‬ ‫تیرۆریستان‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا ه�ه‌ر ل�ه‌و ماوه‌یه‌شدا‬ ‫هه‌ردوو واڵت باڵوێزی خۆیان كشانده‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش ئه‌وانه‌‪ ،‬موقته‌دا سه‌در پشتگیری خۆی‬ ‫بۆ مالیكی راگه‌یاندو یه‌ك رۆژ دوای ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د گه‌یشت ‌ه تاران‪ .‬جگ ‌ه له‌مانه‌ش‪،‬‬ ‫باوه‌ڕوای ‌ه كه‌هه‌ریه‌ك له‌ئایه‌توڵاڵی عوزما عه‌لی‬ ‫خامنه‌یی‌و ح �ه‌س �ه‌ن ن�ه‌س��روڵ�ڵا س �ه‌رك��رده‌ی‬ ‫حیزبوڵاڵی لوبنانی پاڵپشتیان كردبێت له‌‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌ی سه‌در بۆ په‌سه‌ندكردنی مالیكی بۆ‬ ‫گرتنه‌وه‌ده‌ستی ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫به‌پێی سه‌رچاوه‌كان مه‌سه‌له‌ی كشانه‌وه‌ی‬ ‫ت��ه‌واوی هێزه‌كانی ئه‌مریكا له‌كۆتایی ساڵی‬ ‫‪2011‬دا له‌پاش رێككه‌وتننام ‌ه ئه‌منییه‌كه‌ی نێوان‬ ‫عێراق‌و ئه‌مریكا‪ ،‬جێی بایه‌خی حه‌سه‌ن نه‌سروڵاڵ‬ ‫بووبێت‪ .‬‬ ‫یه‌كێك له‌سه‌رچاوه‌كان وت��ی‪" ،‬مالیكی‬ ‫پێیووتن كه‌ئه‌و هه‌رگیز رێكکه‌وتننامه‌ك ‌ه ن ‌ه‬ ‫درێژده‌كاته‌و‌ه ن ‌ه تازه‌ی ده‌كاته‌وه‌و هه‌رگیز‬ ‫هیچ بنكه‌یه‌كیش ن��ادات به‌ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫یان به‌ریتانییه‌كان ل��ه‌دوای كۆتایی ساڵی‬ ‫داهاتوودا‪ ".‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی شێوازی په‌یوه‌ندی ئه‌مریكاو‬ ‫ع��ێ��راق ل��ه‌و باسانه‌ی ‌ه كه‌هێشتا جێگای‬ ‫دانوستاندنی نێوان عێراق‌و ئه‌مریكایه‌‪ .‬باوه‌ڕوای ‌ه‬ ‫كه‌حكومه‌تی ئه‌مریكا بخوازێت ك ‌ه به‌الیه‌نی‬ ‫كه‌مه‌و‌ه یه‌ك بنكه‌ی سه‌ربازی له‌عێراقدا‬ ‫بهێڵێته‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی كه‌بتوانێت وه‌ك‬ ‫كارتێكی ستراتیژی له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫به‌كاریبهێنێت‪.‬‬ ‫ب��ه‌رپ��رس��ان��ی ئ�ه‌م��ری��ك��ا‬ ‫رای��ان��گ �ه‌ی��ان��دوو‌ه كه‌ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌دری���ی���ه‌ك���ان رۆڵ��ێ��ك��ی‬ ‫ب �ه‌رچ��اوی��ان هه‌بێت له‌هه‌ر‬ ‫حكومه‌تێكی ع��ێ��راق��دا‪،‬‬ ‫ئ������ه‌وا ئ�������ه‌وان چ���او‬ ‫به‌په‌یوه‌ندییه‌كانی خۆیان‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ��ه‌و حكومه‌ته‌دا‬ ‫ده‌گێڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��اش��ك��راب��وون��ی ئ��ه‌م‬ ‫له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫زانیارییان ‌ه‬ ‫كه‌رۆڵی دیپلۆماسییانه‌ی‬ ‫ئه‌مریكا له‌عێراقدا له‌دوای‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی مانگی‬ ‫ئ�����ازاره‌و‌ه ك �ه‌وت��ووه‌ت � ‌ه‬ ‫ژێر ره‌خنه‌ی تونده‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ت����ا ئ �ه‌م��ری��ك��ا‬ ‫سه‌رسه‌ختان ‌ه پاڵپشتی‬ ‫له‌مالیكی ده‌ك���رد بۆ‬ ‫گرتنه‌وه‌ده‌ستی حوكم‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم دوات��ر هه‌ڵوێستی‬ ‫گ��ۆڕی‌و داوای حكومه‌تی‬ ‫شه‌راكه‌تی ك��رد‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بووه‌هۆی به‌هێزكردنی ئه‌یاد‬ ‫ع���ه‌الوی ك �ه‌زۆرت��ری��ن كورسی‬ ‫په‌رله‌مانی به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ئوسام ‌ه نوجه‌یفی‪ ،‬له‌لیستی‬ ‫ع���ه‌الوی‪ ،‬وت��ی‪" ،‬سیاسه‌تی ئه‌مریكا‬ ‫له‌ناو عێراقدا رێگه‌ی بۆ داگیركاری ئێران‬ ‫خۆشكردووه‌‪ .‬ئێستا ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫له‌عێراق ده‌كشێنه‌وه‌و واده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫كه‌هه‌موو كرده‌وه‌كانیان له‌سه‌ره‌تای‬ ‫ه��اوی��ن��دا ب��ۆ ه��ێ��ورك��ردن �ه‌وه‌ی‬ ‫ئێران ب��وو‪ .‬ئه‌م ‌ه ده‌بێته‌هۆی‬

‫دروستكردنی كاره‌سات له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ته‌نیا بۆ عێراق‪ ،‬به‌ڵكو بۆ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكاش‪ .‬ئێستا ئێم ‌ه له‌ژێر داگیركاری‬ ‫ئه‌مریكاو‌ه ده‌چین ‌ه ژێر داگیركاری ئێران‪".‬‬ ‫یه‌كێك ل �ه‌گ �ه‌ور‌ه به‌رپرسانی ئیداره‌ی‬ ‫ئۆباما وتی‪" ،‬عێراق واڵتێكی خاوه‌ن سه‌روه‌ری‬ ‫خۆیه‌تی‌و ئێم ‌ه نابین ‌ه به‌شێك له‌و گفتوگۆیانه‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی ئاستی هه‌وڵدانی واڵتانی دراوسێ بۆ‬ ‫گێڕانی رۆڵێكی بونیادنه‌ر‪ ،‬ئه‌و‌ه شتێك ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫پێشوازی لێده‌كه‌ین‪ .‬پێداگری ده‌كه‌م له‌سه‌ر‬ ‫وشه‌ی "بونیادنه‌ر"‪ .‬مه‌سه‌له‌ك ‌ه ده‌رب��اره‌ی‬ ‫ده‌ستوه‌ردان له‌كاروباری عێراق نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫جۆری ده‌ستوه‌ردانه‌كه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر روخێنه‌ربێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئێم ‌ه سه‌ركۆنه‌ی ده‌كه‌ین‪".‬‬ ‫ده‌رباره‌ی چاره‌نووسی هێزه‌كانی ئه‌مریكا‬ ‫له‌دوای كۆتایی ‪ ،2011‬به‌رپرس ‌ه ئه‌مه‌ریكییه‌ك ‌ه‬ ‫وتی‪" ،‬هه‌ر چاالكییه‌ك له‌گه‌ڵ عێراقدا له‌باره‌ی‬ ‫هێزه‌كانه‌و‌ه له‌سه‌ر داوای حكومه‌تی عێراق‬ ‫ده‌بێت‪ .‬هیچ پالنێك نیی ‌ه بۆ هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫هێز ل���ه‌دوای ك��ان��وون��ی یه‌كه‌می ‪2011‬دا‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه هێزه‌كانمان كه‌مده‌كه‌ینه‌وه‌و هه‌موو‬ ‫هێزه‌كانیشمان له‌عێراق ده‌كشێنینه‌وه‌‪".‬‬ ‫ب��ه‌اڵم هه‌ڵوێستی نافه‌رمی حكومه‌تی‬ ‫ئه‌مریكا جیاوازه‌‪ ،‬واشنتۆن ده‌یه‌وێت پاش‬ ‫كۆتایی ‪ 2011‬هێزێك له‌عێراق بهێڵێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌بنكه‌یه‌كی سه‌ربازی بۆ پاراستنی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه نه‌وتییه‌كانی له‌حاڵه‌تێكدا ئه‌گه‌ر‬ ‫بارودۆخی عێراق ناجێگیربوو‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ‬ ‫سنووردانانیش بۆ هه‌ژموونی ئێران‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی گاردیان ‬

‫‪15‬‬

‫ئا‪ :‬هیوای سه‌لیمی‬

‫ئایه‌تووڵاڵیه‌ك ك ‌ه‬ ‫به‌خیانه‌ت له‌شیع ‌ه‬ ‫تۆمه‌تباركرا‬

‫ئایه‌تووڵاڵ سه‌ید محه‌مه‌د‬ ‫حسێنی فه‌زڵوڵاڵ‪ ...‬بیروبۆچوون ‌ه‬ ‫نوێگه‌رییه‌كانی‌ جیهانی‌ شیعه‬ ‫دژی‌ وه‌ستانه‌وه‬

‫سه‌ید محه‌مه‌د حسێنی فه‌زڵوڵاڵ ساڵی ‪ 1935‬له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‬ ‫ئاینیی شاری نه‌جه‌ف له‌دایكبوو‪ .‬باوكی ناوبراو سه‌ید‬ ‫عه‌بدولره‌ئووفی فه‌زڵوڵاڵ له‌مه‌رجه‌عه‌ ناسراوه‌كانی شیعه‌‬ ‫له‌عێراق‌و لوبنان بووه‌‌و په‌یوه‌ندییه‌كی نزیكی له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌‬ ‫ناسراوه‌ شیعه‌كاندا هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئایه‌تووڵاڵ فه‌زڵوڵاڵ له‌منداڵیدا نێردرایه‌ قوتابخانه‌‌و دوای‬ ‫چه‌ند ساڵ خوێندنی سه‌ره‌تایی له‌ ‪ 9‬ساڵیدا ده‌ستیدایه‌‬ ‫خوێندنی ئاینیی‪ .‬ناوبراو له‌الی كۆمه‌ڵێك مامۆستای ئاینیی‬ ‫ناسراوی وه‌ك باوكی‪ ،‬شێخ موجته‌با له‌نكه‌رانی‪ ،‬سه‌ید‬ ‫ئه‌بولقاسمی خویی‪ ،‬سه‌ید موحسینی حه‌كیم‌و سه‌ید محه‌مه‌د‬ ‫باقری سه‌در‌و چه‌ندان مامۆستای ئاینیی دیكه‌ خوێندنی‬ ‫ئاینیی درێژه‌پێدا‪.‬‬ ‫ئایه‌تووڵاڵ سه‌ید محه‌مه‌د حسێنی فه‌زڵوڵاڵ له‌ته‌مه‌نی‬ ‫گه‌نجیه‌تیدا له‌پاڵ خوێندنی ئاینیی ده‌ستیدایه‌ چاالكی‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌و سیاسی‌و ته‌نانه‌ت له‌بواری شیعرهۆنینه‌وه‌دا سێ‬ ‫دیوانی شیعری له‌دوای خۆی به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و ده‌ورانه‌دا له‌گه‌ڵ سه‌ید محه‌مه‌د باقری سه‌در‌و‬ ‫چه‌ندان كه‌سایه‌تی ئاینیی دیكه‌ گۆڤارێكیان به‌ناوی جه‌ماعه‌ی‬ ‫عوله‌ما ده‌ركرد‌و ده‌ستیاندایه‌ چاالكی فه‌رهه‌نگی‌و سیاسی‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌ید محه‌مه‌د باقری سه‌در به‌ردی بناغه‌ی چه‌ندان‬ ‫رێكخراوی سیاسیی شیعه‌‌و له‌هه‌موویان گرنگتر حیزبی‬ ‫ده‌عوه‌یان دامه‌زراند‪ .‬له‌و سه‌رده‌مه‌دا سوننه‌كانی عێراق‬ ‫خاوه‌نی چه‌ندان رێكخراوی وه‌ك حیزبی ته‌حریر‌و ئیخوان‬ ‫ب��وون‌و له‌سه‌رده‌ستی محه‌مه‌د باقری س�ه‌در‌و ئایه‌تووڵاڵ‬ ‫فه‌زڵوڵاڵ حیزبی ده‌عوه‌یان دامه‌زراند كه‌ تا ئێستاش چاالكه‌‪.‬‬ ‫ئایه‌تووڵال فه‌زڵوڵاڵ دواتر وه‌ك مه‌رجه‌عێكی ناسراوی‬ ‫شیعه‌ ناوبانگی ده‌ركرد‌و به‌شێكی زۆر له‌موسڵمانانی شیعه‌ی‬ ‫عێراق‌و لوبنان ناوبراویان وه‌ك مه‌رجه‌عی خۆیان هه‌ڵبژارد‪.‬‬ ‫سه‌ید محه‌مه‌د حسێنی فه‌زڵوڵاڵ خاوه‌نی زیاتر له‌ ‪100‬‬ ‫به‌رهه‌می نووسراوه‌‌و گرنگترینیان بریتین له‌‪ :‬من وحی‬ ‫القران‪ ،‬الحوار فی القران‪ ،‬المسائل الفقهیه‌‪ ،‬الفتاوی الواحه‌‪،‬‬ ‫الحركه‌ االسالمیه‌ هموم و قزایا‪ ،‬المرجعیه‌ و حركه‌ الواقع‪.‬‬ ‫ئایه‌تووڵاڵ فه‌زڵوڵاڵ بۆ جاری دووه‌م‌و له‌ساڵی ‪1966‬‬ ‫بۆ لوبنان گه‌ڕایه‌وه‌‌و له‌و واڵته‌ نیشته‌جێ بوو‪ .‬له‌لوبنان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی زۆر چاالك ده‌ستیدایه‌ هه‌ڵسوڕانی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫كلتووری‌و ته‌نانه‌ت چه‌ندان دامه‌زراوه‌ی ئیسالمیی له‌و واڵته‌دا‬ ‫دامه‌زراند‪ .‬گرنگترینی ئه‌و ناوه‌نده‌ ئاینییانه‌ قوتابخانه‌ی‬ ‫المعهد الشرعی االسالمی بوو كه‌ به‌شێكی زۆر له‌رابه‌رانی‬ ‫ئێستای حیزبوڵاڵی لوبنان له‌و قوتابخانه‌یه‌دا په‌روه‌رده‌بوون‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌و گه‌نجانه‌ی له‌به‌ره‌نگاری باشووری لوبنان‬ ‫له‌دژی سوپای ئیسرائیل وه‌ستانه‌وه‌ ئایه‌تووڵاڵ فه‌زڵوڵاڵیان‬ ‫به‌مه‌رجه‌عی رۆحی خۆیان ده‌زانی‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو هیچ كات‬ ‫له‌ناو رێكخراوی حیزبووڵاڵی لوبناندا به‌شێوه‌ی راسته‌وخۆ‬ ‫چاالكی نه‌ده‌كرد‪.‬‬ ‫له‌میانه‌ی ته‌قینه‌وه‌ی بنكه‌ی فه‌رمانده‌یی سوپای‬ ‫ئه‌مریكا‌و فه‌ڕه‌نسا له‌لوبنان ئایه‌تووڵاڵ فه‌زڵوڵاڵ وه‌ك‬ ‫تۆمه‌تبار ناسێنرا‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو چه‌ندان جار ئه‌و تۆمه‌ته‌ی‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌‌و رایگه‌یاند كه‌هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی به‌وه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫دواتریش جارێك رفێنرا‌و چوار جاریش كه‌وته‌ به‌ر په‌الماری‬ ‫تیرۆریستی‪ ،‬به‌اڵم هه‌موو جارێك له‌مردن رزگاری ده‌بوو‪.‬‬ ‫ئایه‌تووڵاڵ فه‌زڵوڵاڵ كه‌وته‌ ناو لیستی تیرۆری ئه‌مریكاوه‌‌و‬ ‫ئه‌ویش یه‌كێك له‌توندترین ره‌خنه‌گره‌كانی سیاسه‌ته‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا‌و ئیسرائیل بوو‪.‬‬ ‫ئایه‌تووڵاڵ سه‌ید محه‌مه‌د حسێنی فه‌زڵوڵاڵ له‌سه‌ره‌تای‬ ‫هاتنه‌ سه‌ركاری كۆماری ئیسالمی ئێران له‌ساڵی ‪1979‬‬ ‫پشتیوانی له‌كۆماری ئیسالمی‌و ئایه‌تووڵاڵ خومه‌ینی كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ساڵه‌كانی دواتر په‌یوه‌ندییه‌كانی ناوبراو له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسانی ئێرانی كه‌متربووه‌وه‌‌و ته‌نانه‌ت بووه‌ ره‌خنه‌گر‌و‬ ‫نه‌یارێكی حكومه‌تی ئێران‌و حیزبووڵاڵی لوبنان‪.‬‬ ‫فه‌زڵوڵاڵ پێش مردنی له‌لێدوانێكدا بۆ رۆژنامه‌ی واڵ‬ ‫ستریت جۆرناڵ وتی بۆچوونی ئه‌و له‌گه‌ڵ تیۆری ویالیه‌تی‬ ‫فه‌قیهدا ناته‌بایه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ناتوانێ له‌و باره‌یه‌وه‌ رۆڵێك‬ ‫له‌لوبناندا بگێڕێت‪.‬‬ ‫ئایه‌تووڵاڵ فه‌زڵووڵاڵ خاوه‌نی بیركردنه‌وه‌یه‌كی جیا‬ ‫له‌رابه‌رانی دیكه‌ی شیعه‌ بووه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ زۆر له‌لێدوانه‌كانی‬ ‫له‌سه‌ر ئایین هه‌رای لێكه‌وته‌وه‌‪ .‬ناسراوترینی ئه‌وانه‌ ئه‌وه‌بوو‬ ‫كه‌رایگه‌یاند شكاندنی په‌راسوی حه‌زره‌تی فاتیمه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫عومه‌ری بنی خه‌تاب ئه‌فسانه‌یه‌‌و هه‌رئه‌وه‌ش بووه‌ هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌به‌شێك له‌شیعه‌كان ته‌كفیری بكه‌ن‌و به‌خائین‬ ‫ناوزه‌ندی بكه‌ن‪ .‬له‌گشتییه‌تی خۆیدا مه‌رجه‌عێكی كراوه‌‬ ‫بووه‌‌و ته‌نانه‌ت له‌پرسی په‌یوه‌ندی نێوان ژن‌و پیاو بڕوای‬ ‫به‌تیۆره‌ پێشووه‌ ئاینییه‌كان نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫سه‌ره‌نجام ئایه‌تووڵاڵ سه‌ید محه‌مه‌د حسێنی فه‌زڵوڵاڵ‬ ‫له‌ته‌مه‌نی ‪ 75‬ساڵیدا له‌ساڵی ‪ 2010‬له‌به‌یروتی پایته‌ختی‬ ‫لوبنان به‌هۆی نه‌خۆشی گیانی له‌ده‌ستدا‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪14‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫"ئ����ه‌گ����ه‌ر پ�������رۆژه‌ ی����اس����ا ‌ی ه����ه‌ڵ����ب����ژاردن����ه‌ك����ان ت��ێ��پ��ه‌ڕێ��ن��رێ��ت‪،‬‬ ‫ل������ه‌ف������راك������س������ی������ۆن������ه‌ك������ ‌ه ‌ی ب���������ه‌غ���������داد ده‌ك�����ش�����ێ�����ی�����ن�����ه‌وه‌"‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪16‬‬

‫نه‌ژاد ته‌حه‌دا ‌ی جیهانی‌ كرد‬ ‫پێده‌چێ سه‌ردانه‌كه‌ی نه‌ژاد بۆ لوبنان شه‌ڕی ناوخۆیی‌و ئاڵۆزی زیاتری لێبكه‌وێته‌وه‌‬ ‫هیوا سه‌لیمی‬ ‫ب�����ه‌دوای س���ه‌ردان���ه‌ك���ه‌ی م�ه‌ح��م��ود‬ ‫ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد سه‌رۆك كۆماری ئێران‬ ‫كه‌ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی میدیایی به‌رچاوی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬ه��ه‌ردوو واڵت��ی ئه‌مریكاو‬ ‫ئیسرائیل نیگه‌رانی خۆیان له‌و سه‌فه‌ره‌‬ ‫ده‌ربڕی‪ .‬‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا باس ل�ه‌وه‌ ده‌كرێ‬ ‫ن�ه‌ژاد ویستی به‌نیشاندانی پشتیوانی‬ ‫شیعه‌كان له‌حكومه‌تی ئێران پرۆسه‌ی‬ ‫دۆسییه‌ی ت��ی��رۆری ره‌ف��ی��ق حه‌ریری‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زی��ران��ی پێشووی لوبنان‬ ‫به‌الڕێدابه‌رێت كه‌پێده‌چێ حیزبووڵاڵی‬ ‫لوبنان وه‌ك تۆمه‌تباری سه‌ره‌كی ئه‌و‬ ‫تیرۆره‌ ده‌ستنیشانبكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی كه‌ئه‌م سه‌ردانه‌ی‬ ‫سه‌رۆك كۆماری ئێران بۆ لوبنان چه‌ندان‬ ‫ه�ه‌ڕه‌ش�ه‌ی تیرۆریستی بۆ ئ�ه‌و واڵته‌‬ ‫به‌شوێنه‌وه‌ ب��ووه‌و كارناسانیش باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌دوای سه‌ردانه‌كه‌ی نه‌ژاد‬ ‫پێده‌چێ‌ ناوچه‌كه‌ به‌ره‌و ئاڵۆزی بڕوات‪.‬‬ ‫سه‌فه‌ره‌ دوو رۆژه‌ك��ه‌ی ئه‌حمه‌دی‬ ‫نه‌ژاد چه‌ندان كۆبوونه‌وه‌‌و چاوپێكه‌وتنی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‬ ‫به‌یانی رۆژی چوارشه‌ممه‌ مه‌حمودی‬ ‫ئ �ه‌ح��م �ه‌دی ن���ه‌ژاد س���ه‌رۆك ك��ۆم��اری‬ ‫ئێران ه��اوڕێ له‌گه‌ڵ وه‌فدێكی ئێرانی‬ ‫كه‌پێكهاتبوون له‌میرتاج ئه‌دینی جێگری‬ ‫سه‌رۆك كۆمار‪ ،‬موته‌كی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئێران‪ ،‬موسڵه‌حی وه‌زی��ری ئێتاڵعاتی‬ ‫ئێران‌و چه‌ندان به‌رپرسی بااڵی دیكه‌ی‬ ‫ئێرانی گه‌یشتنه‌ به‌یروتی پایته‌ختی‬ ‫لوبنان‌و له‌ناو ئ��اپ��ۆره‌ی جه‌ماوه‌ریی‬ ‫شیعه‌كانی ئه‌و واڵته‌دا له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‬ ‫به‌یروت هاتنه‌ده‌ره‌وه‌‌و پێشوازییه‌كی‬ ‫گه‌رمیان لێكرا‪ .‬ئه‌و سه‌فه‌ره‌ دوو رۆژه‌‬ ‫له‌سه‌ر بانگهێشتی به‌رپرسانی سیاسیی‬ ‫حكومه‌تی لوبنان هاتبووه‌ئاراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫شیعه‌كان ب�ه‌رده‌ن��گ��ی س �ه‌ره‌ك��ی ئه‌و‬ ‫سه‌فه‌ره‌ بوون‪.‬‬ ‫ن���ه‌ژاد له‌یه‌كه‌مین دی��داره‌ك��ان��ی��دا‬ ‫چاوپێكه‌وتنی له‌گه‌ڵ س�ه‌رۆك كۆمار‪،‬‬ ‫سه‌رۆك وه‌زی��ران‌و سه‌رۆكی په‌رله‌مانی‬ ‫لوبنان ئه‌نجامدا‌و دوات���ر له‌چه‌ندان‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی ج �ه‌م��اوه‌ری له‌باشووری‬ ‫لوبناندا كه‌شوێنی نیشته‌جێبوونی‬ ‫ش��ی��ع��ه‌ك��ان��ه‌‪ ،‬وت������اری پ��ێ��ش��ك�ه‌ش‬ ‫به‌ئاماده‌بووان كرد‪ .‬س�ه‌رۆك كۆماری‬ ‫ئێران دیدارێكی نهێنی له‌گه‌ڵ حه‌سه‌ن‬ ‫نه‌سرووڵاڵ رابه‌ری حیزبووڵاڵی لوبنان‬ ‫پێكهێنا‌و چه‌ندان شوێنی دیكه‌ی وه‌ك‬ ‫زانكۆی لوبنان به‌سه‌ركرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ی گه‌وره‌ی لێكه‌وته‌وه‌‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ی ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژاد بۆ‬ ‫لوبنان وه‌ك بۆمب ته‌قیه‌وه‌و ده‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫ن��اوچ��ه‌ی��ی‌و ج��ی��ه��ان��ی ل��ێ��ك �ه‌وت �ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌ف��ت�ه‌ی�ه‌ك ب���ه‌ر ل �ه‌س �ه‌ف �ه‌ره‌ك �ه‌ی‬ ‫ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد بۆ لوبنان هه‌تا ئێستاش‬ ‫هه‌واڵ‌و لێكدانه‌وه‌ی ئه‌و سه‌فه‌ره‌ له‌ریزی‬ ‫پێشه‌وه‌ی هه‌موو هه‌واڵه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ب �ه‌ش �ه‌ ل �ه‌م��ی��دی �ا‌و ن��اوه‌ن��ده‌‬ ‫سیاسییه‌كانی ناوچه‌كه‌ كه‌دژایه‌تی‬ ‫په‌ره‌پێدانی نفوزی ئێران له‌لوبنان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رنامه‌كانی سه‌فه‌ری ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد‬ ‫به‌توندی ره‌خنه‌یان گرت‌و رایانگه‌یاند‬ ‫كه‌ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد ده‌یه‌وێ بارودۆخی‬ ‫ئاڵۆزی سیاسیی لوبنان ئاڵۆزتر بكات‪،‬‬ ‫هاوكات باڵیۆزخانه‌ی ئێران له‌لوبنان‬ ‫به‌شێك له‌راپۆرته‌ رۆژنامه‌وانییه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه‌ی ره‌تكرده‌وه‌‌و خودی ئه‌حمه‌دی‬ ‫نه‌ژادیش بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی نیگه‌رانی‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌بی ب�ه‌ر له‌سه‌فه‌ره‌كه‌ی‬ ‫له‌رێگه‌ی ته‌له‌فۆنه‌وه‌ گفتوگۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫رابه‌رانی سعودییه‌‌و ئه‌رده‌ن كردبوو‪.‬‬ ‫تا ئێستاش لێكدانه‌وه‌ی ئه‌و سه‌فه‌ره‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‌و ده‌كرێ بووترێ كه‌سه‌فه‌ره‌‬ ‫دوو رۆژه‌كه‌ی نه‌ژاد هه‌راینایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیسرائیل‌و ئه‌مریكای نیگه‌رانكرد‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ سه‌فه‌ره‌كه‌ی ئه‌حمه‌دی‬ ‫نه‌ژاد بۆ لوبنان هیالری كلینتۆن وه‌زیری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا ئێرانی له‌هه‌رچه‌شنه‌‬ ‫هه‌وڵدانێك بۆ له‌رزۆككردنی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی لوبنان ئ��اگ��ادارك��رده‌وه‌‌و‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ئه‌مریكا به‌توندی دژایه‌تی‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫الی خۆشیه‌وه‌ ئیسرائیل سه‌فه‌ره‌كه‌ی‬ ‫ئه‌حمه‌دی نه‌ژادی بۆ لوبنان به‌نیشانه‌یه‌ك‬ ‫له‌گۆڕانی لوبنان بۆ واڵتێكی توندڕه‌و‬ ‫وه‌سفكرد‪ .‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌شیان به‌وه‌كرد‬ ‫كه‌به‌و سه‌فه‌ره‌‪ ،‬لوبنان گرێدراوبوون‬ ‫به‌ئێرانی پڕكرده‌وه‌‌و ئه‌وه‌ش بۆ داهاتووی‬

‫ناوچه‌كه‌ مه‌ترسیداره‌‪.‬‬ ‫ئامانجه‌كانی سه‌فه‌ره‌كه‌ی ئه‌حمه‌دی‬ ‫نه‌ژاد كامانه‌بوون؟‬ ‫سه‌ردانی به‌رپرسانی سیاسیی واڵتانی‬ ‫جیهان بۆ الی یه‌كتر ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ له‌به‌رچاوگرتنی بارودۆخی تایبه‌تی‬ ‫لوبنان‌و هه‌روه‌ها بوونی باگگراوندێكی‬ ‫مێژوویی‌و دژایه‌تی دوو واڵتی لوبنان‌و‬ ‫ئیسرائیل سه‌فه‌ره‌كه‌ی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد‬ ‫هه‌ستیار‌و جێگه‌ی لێكدانه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ن��اوه‌ن��دی لێكۆڵینه‌وه‌ی هه‌دسۆن‬ ‫نیویۆركی ئه‌مریكی له‌سه‌ره‌تادا باس‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌ هاوبه‌شه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫ئێران‌و حیزبووڵاڵ ده‌كات‌و له‌وبڕوایه‌دایه‌‬ ‫كه‌حیزبووڵاڵ ویستی له‌رێگه‌ی جۆشدانی‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌ری��ی شیعه‌كان‌و نیشاندانی‬ ‫پشتیوانی شیعه‌كان له‌حكومه‌تی ئێران‪،‬‬ ‫پ��رۆس �ه‌ی دۆسییه‌ی ت��ی��رۆری ره‌فیق‬ ‫حه‌ریری س��ه‌رۆك وه‌زی��ران��ی پێشووی‬ ‫لوبنان به‌الڕێدابه‌رێت‪.‬‬ ‫ره‌فیق حه‌ریری س �ه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫پێشووی لوبنان له‌ساڵی ‪ 2005‬له‌رێگه‌ی‬ ‫چاندنی بۆمبه‌وه‌ ه��اوڕێ له‌گه‌ڵ ‪20‬‬ ‫كه‌سی دیكه‌ ت��ی��رۆرك��را‪ .‬رێكخراوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان دواتر دادگایه‌كی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی بۆ ب �ه‌دواداچ��وون��ی ئه‌و‬ ‫دۆسییه‌یه‌ راسپارد‌و پێده‌چێ به‌شێك‬ ‫ل �ه‌ئ �ه‌ن��دام��ان��ی ح��ی��زب��ووڵ�ڵای لوبنان‬ ‫به‌كوشتنی حه‌ریری تۆمه‌تباربكرێن‪.‬‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ی راپ���ۆرت���ه‌ك���ه‌ی ن��اوه‌ن��دی‬ ‫هه‌دسۆن له‌داهاتوویه‌كی نزیكدا دادگای‬ ‫نیۆده‌وڵه‌تی حیزبووڵاڵ وه‌ك تۆمه‌تباری‬ ‫سه‌ره‌كی ده‌ناسێنێت‌و ئێران‌و حیزبووڵاڵ‬ ‫به‌م هه‌رانانه‌وه‌ ویستیان سیگناڵێك‬ ‫ب��ۆ الی �ه‌ن �ه‌ رۆژئ��اوای��ی �ه‌ك��ان‌و دادگ��ای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی بنێرن‪.‬‬ ‫به‌شێكی دیكه‌ له‌چاودێرانی سیاسیی‬ ‫ناوچه‌یی‌و جیهانی ئاماژه‌به‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌یه‌كێكی دیكه‌ له‌ئامانجه‌ گرنگه‌كانی‬ ‫ئه‌و سه‌فه‌ره‌‪ ،‬به‌الڕێدابردنی رای گشتیی‬ ‫جیهانی له‌سه‌ر دۆسییه‌ی ئه‌تۆمی ئێرانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وان پێیانوایه‌ كه‌هه‌ڵخراندنی هه‌ستی‬ ‫دژایه‌تیكردنی ئیسرائیل له‌ناو شیعه‌كانی‬ ‫لوبنان‌و دروستكردنی بشێوی‌و ئاڵۆزیی‬ ‫له‌لوبنان‪ ،‬ده‌توانێ پرسی ئه‌تۆمی ئێران‬ ‫په‌راوێزبخات‌و ده‌ستی ئێران له‌درێژه‌دان‬ ‫به‌ستراتیژییه‌ ئه‌تۆمییه‌كان ئاوه‌اڵتر‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات س �ه‌ف �ه‌ره‌ك �ه‌ی ئه‌حمه‌دی‬ ‫ن��ه‌ژاد بۆ لوبنان‌و پێشوازیی گه‌رمی‬ ‫شیعه‌كانی ئه‌و واڵته‌ له‌سه‌رۆك كۆماری‬ ‫ئێران‪ ،‬چركه‌ساتێك له‌نیشاندانی شه‌ڕی‬ ‫ئ��ای��دۆل��ۆژی ل �ه‌رۆژه �ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت‬ ‫بوو‪ .‬له‌الیه‌كه‌وه‌ یه‌كگرتوویی جیهانی‬ ‫شیعه‌ی به‌چاوی سوننه‌كانی ناوچه‌كه‌‬ ‫دایه‌وه‌‌و له‌الیه‌كیتریشه‌وه‌ درێژه‌ی شه‌ڕی‬ ‫ش��اراوه‌ی ئه‌مریكا‌و ئێرانی له‌ناوچه‌كه‌‬

‫نمایشكرد‪ .‬گۆشه‌یه‌كی بچوك له‌شه‌ڕ‬ ‫كه‌ به‌قازانجی ئێرانه‌‌و ئێران توانی له‌و‬ ‫رێگه‌وه‌ بێهوده‌بوونی پالنه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا له‌لوبنان‌و به‌گشتیی له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست نیشانبدات‪.‬‬ ‫ئێران ل�ه‌واڵت��ی لوبنان نه‌یاریشی‬ ‫زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم پێشوازییه‌كان له‌سه‌رۆك‬ ‫كۆماری ئێران هێنده‌ به‌رباڵو و شكۆدار‬ ‫بوو كه‌ده‌نگی ناڕازی نه‌یارانی شارده‌وه‌‌و‬ ‫ئێران توانی له‌و به‌ره‌یه‌شدا سه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪‌2006‬و له‌میانه‌ی جه‌نگی‬ ‫ئیسرائیل‌و حیزبووڵاڵ حكومه‌تی ئه‌و‬ ‫سه‌رده‌مه‌ی ئه‌مریكا مزگێنی كۆتایهاتن‬ ‫به‌قه‌یرانه‌كان‌و سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ی‬ ‫ژیان له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێده‌چێ ئه‌مریكا زۆر سه‌ركه‌وتوو‬ ‫نه‌بووبێت‪ .‬ئێستا ئێران هاوشێوه‌ی‬ ‫ئه‌مریكا ده‌ی���ه‌وێ ل �ه‌س �ه‌ر زه‌مینه‌ی‬ ‫رۆژه��ه‌اڵت��ی ن��اوه‌ڕاس��ت ك��اری زیاتر‌و‬ ‫چاالكی زیاتر بكات‪ ،‬كارێك كه‌ له‌روانگه‌ی‬ ‫دابه‌شكردنی ناوچه‌كه‌ ب �ه‌ره‌ش‌و سپی‬ ‫سه‌رچاوه‌ده‌گرێت‌و ئه‌وه‌ش خۆی له‌خۆیدا‬ ‫قه‌یران‌و ئاڵۆزی زیاتر به‌رهه‌مدێنێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌ب���ڕوای ب�ه‌ش��ێ��ك له‌پسپۆڕانی‬ ‫بواره‌كه‌‪ ،‬ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد به‌و سه‌فه‌ره‌ی‬ ‫جیا ل��ه‌ش��اردن��ه‌وه‌‌و دوورك��ه‌وت��ن��ه‌وه‌‬ ‫له‌قه‌یرانه‌ ناوخۆییه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫ئێران‪ ،‬ویستی بچێته‌ جه‌نگی به‌ره‌یه‌كی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬كه‌ئه‌ویش شێواندنی هاوكێشه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی ناوچه‌كه‌یه‌‌و له‌داهاتووشدا‬ ‫به‌باشی كاریگه‌رییه‌كانی ئه‌و هه‌وڵه‌‬ ‫ئاشكراده‌بێت‪ .‬سه‌رۆك كۆماری ئێران‬ ‫ل��ه‌و روان��گ��ه‌وه‌ ویستی نیشانیبدات‬ ‫كه‌ئێران س���ه‌ره‌ڕای ه�ه‌م��وو ئابڵوقه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان هێشتا له‌په‌راوێزدا‬ ‫ن��ی��ی�ه‌‌و ف��ش��اره‌ ن��ێ��وده‌وڵ�ه‌ت��ی��ی�ه‌ك��ان‬ ‫كاریگه‌رییان دانه‌ناوه‌‌و ئێستاش ده‌توانێ‬ ‫ل�ه‌رێ��گ�ه‌ی ف��اك��ت�ه‌ری ج�ه‌م��اوه‌ری��ی�ه‌وه‌‬ ‫هاوكێشه‌كان بگۆڕێت‪.‬‬ ‫هه‌وڵه‌كانی به‌رپرسانی سیاسیی لوبنان‬ ‫بۆ نیشاندانی ئاساییبوونی سه‌فه‌ره‌كه‌ی‬ ‫ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد ده‌سكه‌وتێكی نه‌بوو‪،‬‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی كه‌چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫رابه‌رانی حكومه‌تی لوبنان له‌په‌راوێزی‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ی ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژاددا بوو‪،‬‬ ‫به‌رده‌نگی سه‌ره‌كی سه‌فه‌ره‌كه‌ی نه‌ژاد‬ ‫شیعه‌كان بوون‌و حیزبووڵاڵی لوبنان‪.‬‬ ‫ت��رس له‌دروستبوونی توندوتیژی‬ ‫له‌مانگه‌كانی داهاتوودا‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ی سه‌رۆك كۆماری ئێران‬ ‫بۆ لوبنان هاوكات بوو له‌گه‌ڵ قه‌یرانه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانی ئه‌و واڵته‌‪ .‬له‌چه‌ند هه‌فته‌‬ ‫له‌وه‌وپێشه‌وه‌ له‌سه‌ر دادگای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫رووداوی ت��ی��رۆری ره‌ف��ی��ق ح�ه‌ری��ری‬ ‫له‌لوبناندا مشتومڕێكی ب��ه‌رف��راوان‬ ‫ل �ه‌ئ��ارادای �ه‌‪ .‬چ��اودێ��ران ل�ه‌وب��ڕوای�ه‌دان‬

‫كه‌ناكۆكی نێوان الیه‌نه‌كان قۆناغێكی‬ ‫نوێ له‌توندوتیژی دێنێته‌ئاراوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ بۆ لوبنانییه‌كان بیرهێنه‌ره‌وه‌ی‬ ‫رووداوه‌ ت��اڵ�ه‌ك��ان��ی راب�����ردووی ئه‌و‬ ‫واڵته‌یه‌ كه‌جه‌نگی سه‌رشه‌قامی ‪2008‬ی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ .‬لێكۆڵه‌ری ناسراو پاوڵ‬ ‫سالم له‌وبڕوایه‌دایه‌ كه‌ له‌هه‌فته‌كانی‬ ‫داه����ات����وودا ق �ه‌ی��ران �ه‌ك��ان��ی ل��وب��ن��ان‬ ‫ده‌ته‌قێنه‌وه‌‌و رووداوێكی دیكه‌ به‌شوێن‬ ‫خوێدا دێنێت‪ .‬ئه‌گه‌ر حه‌ریری له‌ژێر‬ ‫كاریگه‌ری ئێران خواسته‌كانی حیزبووڵاڵ‬ ‫له‌باره‌ی ده‌ستكاریكردنی بڕیاره‌كانی‬ ‫دادگا قبوڵبكات‪ ،‬ئه‌و كاته‌ پشتیوانی‬ ‫سوننه‌كان له‌ده‌ستده‌دات‪.‬‬ ‫ب���ه‌وت���ه‌ی زۆرب������ه‌ی ل��ێ��ك��ۆڵ �ه‌ران‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ی س��ه‌رۆك ك��ۆم��اری ئێران‬ ‫ده‌توانێ فشاره‌كان بۆسه‌ر حكومه‌تی‬ ‫سه‌عد ح �ه‌ری��ری ب��ۆ پاشگه‌زبوونه‌و‌ه‬ ‫ل �ه‌ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن �ه‌وه‌ك��ان��ی رێ��ك��خ��راوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان س �ه‌ب��اره‌ت ب ‌ه‬ ‫تیرۆری باوكی زیاتربكات‪.‬‬ ‫ع��اش جین راوێ���ژك���اری پێشووی‬ ‫كاروباری رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی وه‌زاره‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫واشنتۆن تایمز وتی "به‌بڕوای من به‌ته‌واوی‬ ‫ئاشكرای ‌ه كه‌سه‌فه‌ره‌كه‌ی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد‬ ‫بۆ پشتیوانی له‌رێكخراوی حیزبووڵاڵی ‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ی له‌كه‌مپینی حیبزووڵاڵ له‌دژی‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ده‌ستێكی‬ ‫بااڵ په‌یدابكه‌ن‪".‬‬ ‫له‌الیه‌كیتره‌و‌ه ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كرێ‌‪،‬‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ی ن�ه‌ژاد ك�ه‌ب�ه‌رده‌وام داوای‬ ‫سڕینه‌وه‌‌و له‌ناوبردنی ئیسرائیل ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌چه‌شنێك وروژان�����دن‌و گ�ه‌م�ه‌ك��ردن‬ ‫به‌حكومه‌تی ئیسرائیلیش بووبێت‪.‬‬ ‫ئیسرائیل سنووری هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ‬ ‫لوبناندا هه‌یه‌‌و ته‌نانه‌ت ئه‌ندامێكی‬ ‫توندڕه‌وی په‌رله‌مانی ئیسرائیل پێشنیازی‬ ‫كردبوو ك ‌ه له‌ئه‌گه‌ری نزیكبوونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژاد له‌سوپای ئیسرائیل‬ ‫ل��ه‌س��ه‌ر س��ن��وور ت��ه‌ق��ه‌ی لێبكرێت‌و‬ ‫له‌ناوببرێت‪.‬‬ ‫له‌سااڵنی راب��ردوودا ب��ه‌رده‌وام باس‬ ‫له‌وه‌كراو‌ه كه‌ئێران له‌رێگه‌ی سوریاو‌ه‬ ‫چ����ه‌ك‌و ت �ه‌ق �ه‌م �ه‌ن��ی ب��ۆ ح��ی��زب��ووڵ�ڵا ‬ ‫ه�ه‌ن��ارده‌ك��ات تا شاره‌كانی ئیسرائیل‬ ‫بكات ‌ه ئامانج‪ .‬ته‌نانه‌ت چه‌ند مانگ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر باس له‌وه‌كرا كه‌ئێران له‌رێگه‌ی‬ ‫سوریاو‌ه مووشه‌كی سكادی بۆ حیزبووڵاڵ‬ ‫ن���اردووه‌‪ .‬هه‌ربۆی ‌ه ئێستا زۆر كه‌س‌و‬ ‫الی��ه‌ن پێیانوای ‌ه ك �ه‌ئ��ێ��ران‪ ،‬لوبنانی‬ ‫كردووه‌ت ‌ه مه‌ترێزی سه‌ره‌تا له‌ئه‌گه‌ری‬ ‫رووب��ه‌ڕووب��وون��ه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ئیسرائیل‌و‬ ‫به‌و سه‌فه‌ره‌ی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد هه‌موو‬ ‫پالنه‌كانی حكومه‌تی ئێران له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫یه‌كالییكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌ترسییه‌كانی سه‌فه‌ره‌كه‌ی سه‌رۆك‬

‫كۆماری حكومه‌تی ئێران بۆ لوبنان زیاتر‬ ‫له‌هه‌ر الیه‌نێك خ��ودی لوبنانییه‌كان‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‌و سه‌فه‌ره‌كه‌ی نه‌ژاد جیاواز‌ه‬ ‫له‌سه‌فه‌ری به‌رپرسانی سیاسیی واڵتانی‬ ‫دی��ك�ه‌‪ .‬ش��اره‌ك��ان��ی ب��اش��ووری لوبنان‬ ‫ل����ه‌دوای جه‌نگ ‌ه م��اڵ��وێ��ران��ك�ه‌ره‌ك�ه‌ی‬ ‫‪ 2006‬ل �ه‌الی �ه‌ن حكومه‌تی ق �ه‌ت �ه‌ره‌و‌ه‬ ‫نۆژه‌نكرانه‌وه‌‪ ،‬رێگاوبان‌و جاده‌كانی‬ ‫ئه‌و ناوچه‌ی ‌ه به‌پشتیوانی كوه‌یتییه‌كان‬ ‫دروستكرانه‌وه‌‪ ،‬چه‌ندان ملیار یارمه‌تی‬ ‫سعودیی ‌ه بوو‌ه هۆكاری دانه‌به‌زینی لیره‌ی‬ ‫لوبنانی‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌تی ئێران زۆرتری‬ ‫سه‌رمایه‌گوزارییه‌كه‌ی له‌كه‌رتی سه‌ربازی‌و‬ ‫پڕچه‌ككردنی حیزبووڵاڵی لوبنان بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه سه‌رۆك كۆماری ئێران له‌لوبناندا‬ ‫به‌ئاشكرا وتی كه‌لوبنان به‌ره‌كانی یه‌كه‌می‬ ‫به‌ره‌نگاری ئێران له‌به‌رانبه‌ر ئیسرائیله‌‪.‬‬ ‫لوبنان بۆ چه‌ندان ساڵ ‌ه نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئێران له‌ناوچه‌كه‌‌و‬ ‫ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت ل �ه‌ب �ه‌ران��ب �ه‌ر ئیسرائیلدا‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه سه‌فه‌ره‌كه‌ی ن�ه‌ژاد‬ ‫له‌هه‌موو س�ه‌ف�ه‌ر‌ه دیپلۆماتیكه‌كانی‬ ‫دیك ‌ه جیاوازتره‌‌و گه‌وره‌ترین زیانیش‬ ‫له‌داهاتووی لوبنان‌و به‌تایبه‌ت خه‌ڵكی‬ ‫باشووری ئه‌و واڵت ‌ه ده‌دات‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫کۆمێنت ‪17‬‬ ‫ب�����ه‌ك�����اره�����ێ�����ن�����ان�����ی ش�����������ێ�����������وه‌زاری ب����ادی����ن����ی زمان ‌ی كرمانج ‌ی ناوه‌ڕاست (سۆرانی‌)‪،‬‬ ‫ب����ه‌پ����ێ����ی چ ب�����ڕگ�����ه‌ی�����ه‌ك ن�����اده‌س�����ت�����ووری�����ی�����ه‌؟!‬ ‫زمان ‌ی ده‌ستوورییه‌‬ ‫وه‌اڵمێك بۆ په‌رله‌مانتاری كۆن "ره‌ئووف عوسمان" و مامۆستای زانكۆ "محه‌مه‌د مه‌حوی"‬

‫كاتێك كه‌سانێكی دوژمن هه‌ڵوێستێكی‬ ‫چ���ه‌ن���د ت���ون���د ب���ه‌ران���ب���ه‌ر م���رۆڤ‬ ‫ب �ه‌ك��ارب��ێ��ن��ن‪ ،‬ده‌ت��وان��ی��ن به‌شتێكی‬ ‫ئاسایی له‌قه‌ڵه‌مبده‌ین‌و وه‌اڵمیشییان‬ ‫نه‌ده‌ینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ بینیاتی ئه‌و الیه‌نه‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌زانین‌و دژایه‌تیكرن هاتووه‌ته‌‬ ‫پێكهێنان‪ ،‬به‌اڵم كاتێك كه‌سێك له‌ناو‬ ‫میلله‌ته‌كه‌ت هاوشێوه‌ی دوژمنه‌كانت‬ ‫بیربكاته‌وه‌‪ ،‬پێویسته‌ لێی بێیه‌ وه‌اڵم‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه‌ له‌هه‌فته‌نامه‌ی‬ ‫ده‌س��ت��وور ژم���اره‌ (‪ )53‬دوو ك��ورد‬ ‫كه‌یه‌كێكیان په‌رله‌مانتاره‌ به‌ناوی‬ ‫"ره‌ئ���ووف عوسمان" و ئ��ه‌وی تریان‬ ‫مامۆستای زانكۆیه‌ به‌ناوی (محه‌مه‌د‬ ‫م �ه‌ح��وی) ل �ه‌س �ه‌ر ب�ه‌دواداچ��وون��ێ��ك��ی‬ ‫په‌یامێنری هه‌فته‌نامه‌ی ده‌س��ت��وور‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك به‌كارهێنانی شێوه‌زاری‬ ‫بادینی له‌الیه‌ن ده‌سته‌ی وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‬

‫به‌ نایاسایی داوه‌ت��ه‌ زانین كه‌مروڤ‬ ‫هه‌ستبكات زمانی "چینی" هاتووه‌ت ‌ه‬ ‫ب��ه‌ك��اره��ێ��ن��ان‌و ت��اوان��ێ��ك��ی گ���ه‌وره‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ده‌مه‌وێ بۆ ئه‌و هه‌ردوو‬ ‫ك��ورده‌ روونبكه‌مه‌وه‌ له‌سه‌ر قسه‌ی‬ ‫ئ��ه‌وان ك�ه‌ش��ێ��وه‌زاری س��ۆران��ی زمانی‬ ‫فه‌رمیی ك��وردس��ت��ان�ه‌‪ ،‬ت��ا ئێستا نه‌‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مان‌و نه‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ بڕیارێكی فه‌رمی ده‌رنه‌چووه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌زاراوه‌ی س��ۆران��ی زم��ان��ی فه‌رمیی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان بێت‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نیا‬ ‫زاراوه‌یه‌كی باوه‌و به‌شێوه‌یه‌كی گشتی‬ ‫نووسین له‌م هه‌رێمه‌ به‌و شێوه‌زاره‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ش مانای وا نییه‌ به‌كارهێنان‌و‬ ‫نووسینی هه‌ر شێوه‌زارێكی تر "تاوان"‬ ‫و بڤه‌یه‌!‬ ‫له‌الیه‌كی ت���ره‌وه‌ ئ �ه‌و دوو كه‌سه‌‬ ‫له‌بیریان چووه‌ كه‌ به‌شێكی زۆر له‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ی خۆمان به‌شێوه‌زاری بادینی‬ ‫ق��س �ه‌ده‌ك �ه‌ن‌و ت��ێ��ده‌گ�ه‌ن‌و ده‌ن��ووس��ن‪،‬‬ ‫به‌كارهێنانی شێوه‌زاری بادینی له‌هه‌ر‬ ‫كات‌و ساتێكدا بێت‪ ،‬به‌شێكه‌ له‌زمانی‬ ‫كوردی وه‌ك هه‌موو زاراوه‌كانی تر‪ ،‬كاتێك‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی به‌شێكی رۆشنبیرانی ئه‌م‬ ‫واڵته‌ ئه‌وه‌ بێت به‌كارهێنانی زاراوه‌یه‌ك‬ ‫ب �ه‌ت��اوان ب��ده‌ن�ه‌ زان��ی��ن‪ ،‬چ��اوه‌ڕێ��ی چ‬ ‫پاشه‌ڕۆژێك له‌و رۆشنبیرانه‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌سی ئاسایی به‌كارهێنانی‬ ‫شێوه‌زاری بادینی به‌ نایاسایی‌و تاوان‬ ‫بده‌نه‌ زانین‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك به‌هه‌ندم‬ ‫وه‌رنه‌ده‌گرت‌و گوێشم پێ نه‌ده‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی كورد كه‌وه‌ك نوێنه‌ری‬ ‫ك���ورد چ��ووه‌ت �ه‌ پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ی ع��ێ��راق‪،‬‬ ‫نه‌ك وه‌ك په‌رله‌مانتارێكی سۆرانی‌و‬ ‫مامۆستای زانكۆیه‌كی كوردستان و‬

‫زمانزان ئه‌م ره‌فتارانه‌ بكه‌ن‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫لێیان بێینه‌ وه‌اڵم‪ ،‬نه‌ك وه‌ك بادینییه‌ك‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وه‌ك كورد پێكه‌وه‌ ئه‌و قسانه‌‬ ‫ره‌تبكه‌ینه‌وه‌ كه‌ده‌بنه‌هۆی دروستبوونی‬ ‫دووبه‌ره‌كی له‌ناو گه‌له‌كه‌ماندا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی�ه‌ك��ی�ن‌و ب �ه‌ نایاسایی‬ ‫دانانی زاراوه‌كانی یه‌كتر خۆی له‌خۆیدا‬ ‫تاوانه‌و پێویسته‌ لێپێچینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌دا بكرێت كه‌ئه‌م دووبه‌ره‌كییه‌‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌دڵنیایییه‌وه‌ ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫رس��ت �ه‌ی �ه‌ی ل �ه‌ده‌س��ت �ه‌ی س�ه‌رژم��ێ��ری‬ ‫ن��ووس��راوه‌ كه‌ته‌نیا پیتێكی بادینی‬ ‫كه‌ئه‌ویش پیتی "ڤــ" تێدا هاتووه‌ته‌‬ ‫به‌كارهێنان‪ ،‬له‌الیه‌ن ئه‌و دوو كه‌سه‌وه‌‬ ‫ت��اوان��ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ �ه‌گ �ه‌ر ب �ه‌ش��ێ��وه‌زاری‬ ‫گه‌ڕه‌كی خۆیان بنووسیبایه‌‪ ،‬به‌بۆچوونی‬ ‫ئ �ه‌وان زۆر ئاسایی‌و ده‌ستووری بوو‪،‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ده‌ڵ��ێ��م ئ��ه‌م نووسینه‌م‬ ‫بۆیه‌ به‌سۆرانی ن��ووس��ی�ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌المه‌وه‌ هیچ جیاوازییه‌ك نییه‌ له‌نێوان‬ ‫زاراوه‌ك���ان‪ ،‬سه‌رباری ئ �ه‌وه‌ش دڵنیام‬ ‫كه‌په‌رله‌مانتاره‌كه‌و مامۆستا زمانزانه‌كه‌‬ ‫هه‌ردووكیان ئه‌گه‌ر به‌بادینی بمنووسیایه‌‬ ‫لێی تێنه‌ده‌گه‌یشتن‌و نه‌یانده‌خوێنده‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی ش��ێ��وه‌زاری بادینی‬ ‫به‌قه‌د زمانی ژاپۆنی ناخۆشه‌‪ ،‬به‌ڵكو وا‬ ‫تێده‌گه‌ن ئه‌گه‌ر پیتێكی "ڤــ" له‌ده‌مییان‬ ‫بێته‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬تاوانێكی دژی ناوه‌ڕۆكی‬ ‫ده‌ستووریان ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬چونكه‌ وا‬ ‫پێده‌چێت ئه‌وان نانخواردنیشیان به‌پێی‬ ‫ناوه‌ڕۆكی ده‌ستوور بێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵگورد نهێلی‬

‫هه‌ر له‌قوتابخانه‌و‌ه حیزب له‌ناخماندا ده‌چێنرێت‬ ‫بورهان حه‌سه‌ن‬ ‫ی دنیادا‪ ،‬پ��ه‌روه‌رد ‌ه‬ ‫له‌هه‌مو واڵتان ‌‬ ‫ی پێده‌درێ‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌یش پێویست ‌ه ئ �ه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ی پ����ه‌روه‌رده‌دا ك��ارده‌ك �ه‌ن‪،‬‬ ‫ل �ه‌ب��وار ‌‬ ‫ی‬ ‫پسپۆڕو ش��اره‌زاو خاوه‌ن بڕوانامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بواره‌كه‌یان بن‌و له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راست‌و دروست ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌كردنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ن���ه‌وه‌ی دواڕۆژدا ب��ن‌و ك��اره‌ك �ه‌ ‌‬ ‫خۆیشیان الگرنگ بێت‌و هه‌مو هه‌وڵ‌و‬ ‫ی ب��ۆ ته‌رخانبكه‌ن‪،‬‬ ‫ماندوبوونیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ت��ا ئێستا ل�ه‌واڵت� ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئ��ێ��م�ه‌دا ب �ه‌دی��ده‌ك��رێ �ت‌و كه‌مترین‬ ‫ی ل �ه‌س �ه‌ر ده‌ك��رێ��ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قسه‌یش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ �ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫كه‌سانه‌ن‪ ،‬ك ‌ه له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمه‌كه‌ماندا ك��ارده‌ك�ه‌ن‌و ئه‌رك ‌‬ ‫ی نه‌وه‌یه‌كیان له‌سه‌ر‬ ‫په‌روه‌رده‌كردن ‌‬ ‫ی زۆریان‬ ‫شانه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌توانن له‌م س �ه‌رده‌م �ه‌دا به‌ئه‌رك ‌‬ ‫ی سه‌رده‌میان ‌ه‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌كردنێك ‌‬ ‫هه‌ڵبستن‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌كردنه‌ ‌‬ ‫شێواز ‌‬ ‫ی عێراقدا راهاتوون‪،‬‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫رژێمه‌كان ‌‬ ‫ی خ��اوه‌ن‬ ‫به‌شێكیشیان پ��س��پ��ۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بواره‌كه‌ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‌و پسپۆڕ ‌‬ ‫بڕوانامه‌ ‌‬ ‫خۆیان نین‪ ،‬زۆر جار هه‌ر كه‌سێك‬ ‫ی وه‌كو ئاماده‌یی‌ زانستی‌‌و‬ ‫بڕوانامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌بوایه‌‌و‬ ‫ی ی��ان پیشه‌ی ‌‬ ‫ئ��ه‌ده‌ب�� ‌‬ ‫بێكاربوایه‌‪ ،‬ده‌ك��رای�� ‌ه مامۆستا‪،‬‬ ‫نمونه‌یش له‌چه‌ند ساڵ له‌مه‌وپێش‬ ‫ی ئاماده‌یی ‌ه‬ ‫ی ده‌رچو ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫پیشه‌ییه‌كان كراونه‌ت ‌ه مامۆستا‌و‬ ‫ئێستاش هه‌ر مامۆستان‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی ئاماده‌ییه‌‬ ‫ی ئێستا ‌‬ ‫ده‌رچ���ووان��� ‌‬ ‫ی خوێندنیان له‌هیچ‬ ‫پیشه‌ییه‌كان ماف ‌‬ ‫كۆلیژ‌و په‌یمانگایه‌كیش پێنادرێت‌و‬ ‫له‌هیچ فه‌رمانگه‌یه‌كیش دانامه‌زرێن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرسان ‌‬ ‫هه‌ر چه‌ند ‌ه به‌حساب ‌‬ ‫ی گ��ۆڕان��ك��اری‌‬ ‫پ������ه‌روه‌رده‌‪ ،‬ه��ه‌وڵ�� ‌‬ ‫ی پیشه‌ییشدا‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫له‌سیستم ‌‬ ‫ی له‌نێوان‬ ‫دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم نازانم جیاواز ‌‬ ‫ی ئێستاو ئه‌و‬ ‫ی پیشه‌ی ‌‬ ‫ده‌رچ��ووان�� ‌‬ ‫ی ئێستا‬ ‫كاتدا چییه‌؟‪ ،‬ك�ه‌ئ�ه‌وان�ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ل�ه‌م��اڵ�ه‌و ‌ه داده‌م���ه‌زرێ���ن‌و ئ�ه‌وان�ه‌ ‌‬ ‫ئه‌و كاتیش ئه‌وه‌ند ‌ه ش��اره‌زاب��وون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫ك�ه‌ب��ك��رێ��ن� ‌ه م��ام��ۆس��ت��ا ‌‬ ‫ی‬ ‫س �ه‌ره‌ت��ای �ی‌‌و ئ��ه‌و ك��ات‌و بنه‌ڕه‌ت ‌‬

‫ئێستا‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌یش جار هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی م��ام��ۆس��ت��اوه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌ه��ۆی‌ ن��ه‌ب��وون�� ‌‬ ‫ی زانكۆ له‌خوێندنگایه‌ك‬ ‫خوێندكارێك ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫به‌مامۆستا دامه‌زراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫وان ‌ه زانستییه‌كان‪ .‬ئه‌م ‌ه سه‌ربار ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ش گیراوه‌و‬ ‫ی كۆنگره‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نوێدا‬ ‫ی له‌سیستم ‌‬ ‫به‌حساب گۆڕانكار ‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌توانراو ‌ه وه‌كو پێویست‬ ‫ی لێره‌دا‬ ‫جێبه‌جێكرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ‌ه له‌ناخ ‌‬ ‫زۆر گرنگ ‌ه ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌ كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رده‌وه‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌شێك ‌‬ ‫بوار ‌‬ ‫ی به‌رپرسیارییه‌تیان‬ ‫زۆر ل��ه‌وان��ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫ی سیستم ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬راهاتوو ‌‬ ‫ی به‌عسن‪ ،‬ئه‌م سیستمه‌ش‬ ‫سه‌رده‌م ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان له‌و سیستم ‌ه‬ ‫ی حیزب ‌ه‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ش به‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان له‌ناخ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پ��ه‌روه‌رده‌دا‪ ،‬به‌جۆرێك كه‌م كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ��ه‌روه‌رد ‌ه هه‌ن‪ ،‬حیزبایه‌ت ‌‬ ‫ب��وار ‌‬ ‫ن��ه‌ك��ه‌ن‪ ،‬ی��ان ب��ه‌رپ��رس‌و ئ �ه‌ن��دام‌و‬ ‫سه‌ر به‌و حیزبان ‌ه نه‌بن‪ ،‬ه �ه‌روه‌ك‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ش‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌به‌رپرسان ‌‬ ‫ئه‌و راستیی ‌ه ره‌تناكه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌زیره‌و ‌ه تامامۆستاو فه‌رمانبه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫خ��وێ��ن��دن��گ �ه‌ ل��ه‌ژێ��ر ك��اری��گ �ه‌ری � ‌‬ ‫حیزبه‌كانیاندان‪ ،‬بێگومان ئه‌وه‌یش‬ ‫ی هه‌ر‬ ‫ی هه‌مو تاكێكه‌‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ماف ‌‬ ‫رێكخراو و حیزبێك بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫ی پێی‌ سپێردراوه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ئه‌ركه‌ ‌‬ ‫مه‌رجه‌ ‌‬ ‫پشتگوێینه‌خات ب��ۆ حیزبایه‌تی‌‌و‬ ‫ی په‌روه‌رده‌كردن بێت‌و‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێكه‌ڵ ب �ه‌ك��اره‌ك �ه‌ ‌‬ ‫حیزبایه‌ت ‌‬ ‫ی گشتییه‌‪،‬‬ ‫نه‌كات‪ ،‬كه‌خزمه‌تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و ‌ه ده‌بینین‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌و‬ ‫ی به‌رپرسان ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌شێك ‌‬ ‫س �ه‌رپ �ه‌رش��ت��ی��اران‌و مامۆستایان‪،‬‬ ‫ی حیزبایه‌تی‌‌و‬ ‫ی ك��اروب��ار ‌‬ ‫خه‌ریك ‌‬ ‫ته‌كه‌توالتن‪ ،‬ئه‌وه‌ند ‌ه به‌په‌روه‌رده‌و ‌ه‬ ‫خه‌ریك نین‌و ته‌نانه‌ت خوێندنگ ‌ه‬ ‫ی دێت ‌ه‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وه‌كو باره‌گایه‌ك ‌‬ ‫پێش چ��اوت‪ ،‬یان زۆرج��ار له‌پۆلداو‬ ‫ی وان��ه‌وت��ن��ه‌وه‌دا مامۆستا‬ ‫ل�ه‌ك��ات� ‌‬ ‫ی حیزبێك‪،‬‬ ‫هه‌لێك ده‌دۆزێته‌وه‌و باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی��ان الیه‌نێك ب��ۆ خوێندكاره‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌ویشدا‪،‬‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزبێك ‌‬ ‫ی تر باس ‌‬ ‫مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫ی تر ده‌ك��ات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫تر‪ ،‬یان الیه‌نێك ‌‬

‫خوێندكاره‌كانیان‬ ‫زۆر‬ ‫به‌مه‌یش‬ ‫ی حیزبیبوون كردووه‌و‬ ‫ی په‌تا ‌‬ ‫تووش ‌‬ ‫ی راكێشانیان‬ ‫ی ه��ه‌وڵ�� ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ن���ده‌ ‌‬ ‫ی سیاسیدا‬ ‫ی حیزب‌و الیه‌نێك ‌‬ ‫ب �ه‌ال ‌‬ ‫ده‌درێ��ـ��ت‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ن��د ‌ه سه‌رنجیان بۆ‬ ‫ی زانست‌و‬ ‫سه‌ر خوێندن‌و خۆشویستن ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشتمان راناكێشرێت‪ .‬ئه‌م ‌ه سه‌ربار ‌‬ ‫ی سه‌ر به‌حیزب‌و‬ ‫ی رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی له‌ناو‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫ی رێكخستن ‌‬ ‫ب��وون � ‌‬ ‫خوێندنگه‌كاندا‪ ،‬كه‌هه‌ر ئه‌مانه‌یش‬ ‫ی‬ ‫ی بانگه‌شه‌ ‌‬ ‫وای���ك���ردووه‌‪ ،‬ل�ه‌ك��ات� ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪ ،‬خوێندنگاكان‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ی بانگه‌شه‌ ‌‬ ‫بنكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ل��ێ��دێ‌‌و وێ��ن�ه‌و پۆسته‌رو دروشم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫الیه‌ن ‌ه به‌شداربووه‌كان ‌‬ ‫تێدا باڵوده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێجاریش‬ ‫ی ئه‌و الیه‌نان ‌ه‬ ‫خوێندكارانی الیه‌نگر ‌‬ ‫پێكداهه‌ڵده‌پژێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌تایبه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دروستبوون ‌‬ ‫ل���ه‌دوا ‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ۆن‪ ،‬ملمالنێی‌‬ ‫سیاسیی‌ له‌خوێندنگاندا پ��ه‌ره‌ی‌‬ ‫سه‌ندووه‌‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌ په‌رله‌مانیه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌هاری‌ رابردوودا‪ ،‬ئه‌وه‌مان به‌ئاشكرا‬ ‫ده‌بینی‌‪ .‬ل�ه‌دوای‌ ده‌وامیش له‌جیاتی‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی‌ مامۆستایان‌و ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫ب��واری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ب���ه‌دوای‌ زانست‌و‬ ‫زانیاری‌ نوێدا بگه‌ڕێن‌و خوێندكارانی‌‬ ‫پێ ئاشنا بكه‌ن‪ ،‬له‌باره‌گا حیزبییه‌كاندا‬ ‫خه‌ریكی‌ كاروباری‌ حیزبین‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫كاتی‌ ده‌ستپێكردنی‌ ده‌وام بیریان‬ ‫ده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬كه‌مامۆستان‌و نه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ن��وێ‌ پ���ه‌روه‌رده‌ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫ده‌توانین بڵێین‪ ،‬هه‌ر له‌په‌روه‌رده‌وه‌‬ ‫حیزب له‌ناخماندا ده‌چێنرێت‪ .‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ له‌سیستمی‌ نوێی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫چاوێك به‌پسپۆڕی‌‌و بڕوانامه‌و شێوازی‌‬ ‫كاركردنی‌ ئه‌و كه‌سانه‌دا بخشێنرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌په‌روه‌رده‌دا كارده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌واڵتانی‌ پێشكه‌وتوودا‪ ،‬گرنگی‌ زۆر‬ ‫به‌په‌روه‌رده‌كردن ده‌درێ��ت به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌قۆناغی‌ بنه‌ڕه‌تیدا‌و كه‌سانی‌ خاوه‌ن‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ب��ه‌رزو پیسپۆڕ ده‌كرێنه‌‬ ‫مامۆستا‪ ،‬به‌جۆرێك ئه‌و گرنگییه‌ی‌‬ ‫به‌قۆناغی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ ده‌درێت‪ ،‬له‌خوێندنی‌‬ ‫ب���ااڵ زی���ات���ره‌‪ ،‬چ��ون��ك�ه‌ له‌قۆناغی‌‬ ‫سه‌ره‌تایی‌ یان بنه‌ڕه‌تیدا‪ ،‬كه‌سێك‬ ‫په‌روه‌رده‌ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌قۆناغه‌كانی‌‬ ‫تر خوێندنی‌ بااڵ ده‌خوێندرێت‪.‬‬

‫محه‌مه‌د مه‌حوی‌‬ ‫پاراستنی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌و به‌ده‌ستهێنراوه‌و‬ ‫كاركردن بۆ مانه‌وه‌و به‌رده‌وامبوونی‌‌و‬ ‫گ���ه‌ش���ه‌ك���ردن���ی‌ ل��ه‌ئ��ه‌س��ت��ۆی‌ ه��ه‌ر‬ ‫دڵسۆزێكدایه‌‪ .‬په‌یوه‌ست به‌زمانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ی��اری �ه‌ت��ی ب �ه‌پ��ل �ه‌ی‌ ی�ه‌ك�ه‌م‬ ‫له‌ئه‌ستۆی‌ زمانه‌واناندایه‌ له‌زانكۆكانی‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬هه‌م ل��ه‌ڕووی‌ توانستی‌‬ ‫زمانی‌‌و هه‌م له‌ڕووی‌ په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ پالندانان بۆ زمان ئه‌م‬ ‫الیه‌نانه‌ هه‌ن‪ ،‬الیه‌نی‌ به‌رنامه‌ بۆ كۆرپه‌ی‌‬ ‫زم��ان ده‌ك��رێ��ت �ه‌وه‌ ك�ه‌ ب���ه‌‪corpus‬‬ ‫‪ planning‬ن���اس���راوه‌‪ .‬الی�ه‌ن�ی‌‬ ‫بڕیاردان كه‌به‌رنامه‌ بۆ بارو حاڵه‌ته‌و‬ ‫به‌‪ status planning‬ناوزه‌دكراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌ده‌ستی‌ په‌رله‌مان یان ده‌نگی‌‬ ‫دانیشتوواندایه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ رێساو مه‌رجه‌كانی‌ پالن بۆ‬ ‫ب��اروح��اڵ�ه‌ت‪ ،‬په‌یوه‌ست ب �ه‌خ��وارووی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬كرمانجی‌ ناوه‌ڕاست (ئه‌و‬ ‫زمانه‌ی‌ كه‌ له‌خواروو له‌گه‌ڵ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان قسه‌ی‌ پێده‌كرێت‌و پێی‌‬ ‫ده‌نووسرێت) وه‌ك جۆرێك له‌زمانی‌‬ ‫ده‌ستووریی‌ لێهاتووه‌و بووه‌ته‌ جۆرێك‬ ‫له‌ئه‌مری‌ واقیع‪ ،‬بۆ داموده‌زگاكان‌و بۆ‬ ‫خه‌ڵكیش‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و راستییه‌دا‪ ،‬به‌پێویستم‬ ‫زانیوه‌ كه‌كرمانجی‌ سه‌روو له‌قۆناغه‌كانی‌‬ ‫خوێندندا بخوێنرێت‪ ،‬تا به‌قۆناغێكی‌ تر‬ ‫ده‌گه‌ین‪.‬‬ ‫بۆ سه‌رووی‌ كوردستان‪ ،‬بایه‌خدان‬ ‫به‌كرمانجی‌ س �ه‌روو پشتگیریكردنیان‬ ‫ل��ه‌پ��رۆژه‌و به‌رنامه‌كانیاندا‪ ،‬ئه‌ركی‌‬ ‫ه��ه‌م��ووان��ه‌و س �ه‌رك �ه‌وت��ن �ی‌ وی��س�ت‌و‬ ‫ئامانجیان به‌شێكی‌ پیرۆزی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییمانه‌و بۆ داهاتووی‌ نزیكیش‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ هه‌مان به‌رنامه‌ی‌ خ��وارووی‌‬ ‫كوردستانیان ده‌ك �ه‌ی��ن‪ ،‬وات �ه‌ زمانی‌‬ ‫ده‌ستووریان كرمانجی‌ س�ه‌روو له‌گه‌ڵ‬ ‫خ��وێ��ن��دن �ی‌ ك��رم��ان��ج��ی�ی‌ ن���اوه‌ڕاس���ت‬ ‫له‌خوێندندا‪.‬‬ ‫ب���ا ئ����ه‌و دوو ب��ی��رك��ردن��ه‌وه‌ی��ه‌‬ ‫له‌چێوه‌ی‌ پێناسه‌ی‌ زمانی‌ نه‌ته‌وه‌یدا‬ ‫روونبكه‌ینه‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬زمانی‌ نه‌ته‌وه‌یی‪ /‬گشت زارو‬ ‫زارۆچكه‌و وه‌چه‌زارۆچكه‌كان به‌زمانی‌‬ ‫ئاخاوتن‌و زمانی‌ نووسینه‌وه‌ ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬زم���ان���ی‌ ب����ااڵ‪ /‬زم��ان �ی‌‬

‫ستانداردیش هه‌ر به‌زمانی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫دانراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ناوه‌ڕۆكی‌ خاڵی‌ یه‌كه‌م بۆ‬ ‫ك��ورد حساب بكه‌ین‪ ،‬كێشه‌كانمان‬ ‫له‌بیركردنه‌وه‌دا نییه‌‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر واتای‌ خاڵی‌ دووه‌م وه‌ربگرین‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌كانی‌ س�ه‌ره‌وه‌ بۆ ئه‌و دوو‬ ‫زارو به‌رنامه‌یه‌ په‌سه‌ندبكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد ده‌كه‌ین به‌دوو له‌ت‌و دوو‬ ‫زمانی‌ جیاوازه‌وه‌‪.‬‬ ‫راس���ت���ی ت���اڵ���ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫راستییه‌كه‌ تا ده‌گه‌ینه‌ قۆناغێكی‌ دیكه‌‬ ‫له‌مێژووه‌كه‌ماندا‪.‬‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی من ده‌كه‌وێته‌ خانه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌و ئاسایشی‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب��ۆی �ه‌ ده‌ڵ��ێ��م كه‌ئێمه‌ ل���ه‌خ���وارووی‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬حكومه‌تی‌ كوردیمان هه‌یه‌و‬ ‫ده‌مانه‌وێت ده‌سه‌اڵتی‌ یاسایی‌ بااڵترین‬ ‫ده‌سه‌اڵت بێت‌و رێز له‌یاسا بگرین‪.‬‬ ‫خۆئه‌گه‌ر بێت‌و بۆ نمونه‌ هه‌ر ده‌ڤه‌ره‌و‬ ‫هه‌ر گروپه‌و هه‌ر كه‌سێك به‌زارو زمانی‌‬ ‫ئاخاوتنی‌ رۆژان��ه‌ی‌ خۆی‌ بنووسێت‪،‬‬ ‫ئ�ه‌وا رێز له‌یاسای‌ حكومه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫ناگیرێت‌و به‌ڕه‌اڵیی‌‌و بێسه‌ره‌وبه‌ره‌یی باڵ‬ ‫به‌سه‌ر كوردستاندا ده‌كێشێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌مان نه‌ویستووه‌و نامانه‌وێت‪.‬‬ ‫من له‌بادینی‌‌و سۆرانی‌ ن��ه‌دواوم‪،‬‬ ‫نه‌شموتووه‌ ده‌بێت وه‌چ �ه‌زاری‌ هه‌ولێر‬ ‫ی��ان سلێمانی‌ بكرێته‌ زم��ان �ی‌ بااڵ‬ ‫یان ستاندارد‪ .‬من داوای‌ فه‌رهه‌نگی‌‬ ‫یه‌كگرتووم بۆ هه‌مووان كردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ حكومه‌تی‌‬ ‫ی��اس��ای��ی‌ ك�����وردی‌‪ ،‬ئ����ه‌وا ت��اوه‌ك��و‬ ‫بڕیاردانی‌ ده‌س��ت��ووری‌ له‌سه‌ر زمانی‌‬ ‫بااڵو ده‌ستووری‌ خودی‌ حكومه‌ته‌كه‌‪،‬‬ ‫كاركردن به‌كرمانجی‌ ناوه‌ڕاست به‌شێكه‌‬ ‫له‌پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم له‌سه‌ریشمانه‌ له‌خزمه‌تی‌ زارو‬ ‫زارۆچ��ك�ه‌ك��ان�ی‌ دی��ك �ه‌دا بین‌و به‌پێی‌‬ ‫به‌رنامه‌ بایه‌خیان پێبده‌ین‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬ب�ڵاوك��ردن�ه‌وه‌ی‌ هه‌واڵێك‬ ‫له‌ژماره‌ ‪53‬ی‌ رۆژنامه‌ی‌ ده‌ستوورداو‬ ‫وه‌رگرتنی‌ لێدوانێك له‌ د‪ .‬محه‌مه‌د‬ ‫مه‌حوی‌ له‌باره‌ی‌ به‌كارهێنانی‌ شێوه‌زاری‌‬ ‫كرمانجی‌ س �ه‌روو (بادینی‌) له‌لۆگۆی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ ئاماری‌ عێراقیدا‪ ،‬بووه‌هۆی‌‬ ‫سه‌رنجدان‌و ره‌خنه‌گرتنی‌ چه‌ند كه‌سێك‬ ‫به‌نووسینی‌ وتارو وه‌اڵمدانه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫د‪ .‬محه‌مه‌د مه‌حوی‌ پێی‌ باش بوو به‌م‬ ‫وتاره‌ وه‌اڵمی ئه‌و ره‌خنانه‌ بداته‌وه‌‪.‬‬

‫زم�����������ان�����������ی‌ م������ام������ۆس������ت������ا!‬ ‫سامان ساڵح*‬

‫له‌گرفته‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌ دنیای‌ ئه‌مڕۆی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫گرفتی‌ مامه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬مامه‌ڵ ‌هی‌ نێوان خوێندكارو‬ ‫مامۆستا‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت ئ�ه‌م گرفته‌ دێرینه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئێستادا گرفته‌كه‌ گه‌وره‌تربووه‌ به‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك�ه‌ئ�ه‌ن��ج��ام�ی‌ م��ام �ه‌ڵ �ه‌ی‌ خ��راپ��ی‌ ن��ێ��وان ئ�ه‌م‬ ‫دووان��ه‌ (مامۆستاو خوێندكار) لێك هه‌ڵپژانی‌‬ ‫لێكه‌وتووه‌ته‌وه‌و گه‌یشتووه‌ته‌ ئاستێك ئه‌نجامێكی‌‬ ‫باشی‌ لێچاوه‌ڕوان ناكرێت‪ ،‬ئه‌م دۆخه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫كه‌لێدان به‌دارو ئامێره‌كانی‌ تر له‌هه‌ندێ‌ قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگه‌دا نه‌ماوه‌‪ ،‬گرفتێكی‌ سه‌ره‌كیی‌ هه‌یه‌ كه‌نابێت ئێمه‌ پشتگوێیبخه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ له‌و كاته‌وه‌ی‌ لێدان به‌دارو ئامێر كه‌مبووه‌ته‌وه‌ له‌ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫خوێندندا مامۆستایان هه‌میشه‌ به‌دوای‌ به‌دیلی‌ داردا ده‌گه‌ڕێن بۆ بیده‌نگكردنی‌‬ ‫قوتابی‌ و خوێندكاران‪ ،‬چونكه‌ هه‌ندێك مامۆستا بێ‌ كه‌ره‌سته‌ن له‌ڕاگرتنی‌‬ ‫خوێندكاراندا بۆئه‌وه‌ی‌ گوێیان لێبگرن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش توندوتیژیی‌ ده‌روونی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬بێگومان كاریگه‌رییه‌كانی‌ توندوتیژیی‌ ده‌روونی‌ كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫زمانی‌ مامۆستاوه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬هیچی‌ كه‌متر نییه‌ له‌كاریگه‌رییه‌كانی‌ دار‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ مه‌به‌ستمه‌ بیڵێم ئه‌وه‌یه‌ پێویسته‌ مامۆستایانی‌ كوردستان‬ ‫كه‌وازیان له‌لێدان به‌دارو كه‌ره‌سته‌ی‌ تر پێهێنراوه‌ (نه‌ك خۆیان وازیان هێنابێت)‬ ‫ده‌بێت واز له‌وبیركردنه‌وه‌یه‌ش بهێنن كه‌هه‌مان ك��رداری‌ لێدان له‌ده‌روونی‌‬ ‫تاك دووباره‌ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ مرۆڤه‌كان له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌مجۆره‌ توندوتیژییه‌ی‌‬ ‫كه‌مامۆستاكان له‌ناو ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندندا به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬بریندارده‌بن‌و‬ ‫راسته‌و‌خۆش ده‌بێته‌ هۆكارێك بۆ كوشتنی‌ قسه‌ له‌ناویانداو برینداركردنی‌‬ ‫هه‌ستیان‪.‬‬ ‫له‌م رۆژانه‌دا خوێندكارێكی‌ كچ كه‌ له‌قۆناغی‌ ناوه‌ندییه‌ باسی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫كردم‪ ،‬رۆژێكیان مامۆستاكه‌یان له‌كاتێكدا الی‌ كردووه‌ته‌وه‌ به‌الی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫پۆله‌كه‌دا دوو خوێندكار پێكه‌نیون‪ ،‬مامۆستاش‪ ،‬وتبوی‌ هه‌ركه‌س له‌خۆوه‌‬ ‫پێبكه‌نێ‌ (یان شێته‌ یان ‪ )...‬كه‌ئه‌و مامۆستا مه‌به‌ستی‌ (بێئه‌خالق) بووه‌‪.‬‬ ‫باشه‌ من ده‌پرسم ئایا ئه‌م قسه‌یه‌‪ ،‬قسه‌ی‌ مامۆستایه‌؟ ئه‌مه‌ توندتر نییه‌‬ ‫له‌دار؟ ئه‌م نمونه‌یه‌ به‌شێكی‌ بچوكی‌ ئه‌و توندوتیژییانه‌یه‌ كه‌ له‌ناو ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫خوێندندا په‌یڕه‌وده‌كرێت‌و خوێندكاری‌ پێده‌شكێنرێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ جێگه‌ی‌ شانازی‌‬ ‫نییه‌ كه‌وه‌زاره‌تی‌ پ�ه‌روه‌رده‌ بڵێت لێدان نه‌ماوه‌ بۆ مندااڵن‪ ،‬له‌ڕاستیدا من‬ ‫بڕواموایه‌ دۆخه‌كه‌ ئه‌وه‌ له‌مامۆستا قبوڵ ناكات له‌منداڵ بدات‪ ،‬ئه‌گه‌رنا مامۆستا‬ ‫وازی‌ له‌لێدانی‌ دار نه‌ده‌هێنا‪ ،‬به‌اڵم كه‌ئێستا وازیان له‌وه‌ پێهێنراوه‌‪ ،‬زمانیان‬ ‫كردووه‌ته‌ دارو له‌ده‌روونیی‌ مندااڵن ده‌ده‌ن‪ .‬‬ ‫*رۆژنامه‌نووسی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪ 16‬سیاسه‌ت‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫پ�����ێ�����ش�����ان�����گ�����ه‌ی ی��������ادگ��������اره‌ك��������ان��������ی ه�����ی�����ت�����ل�����ه‌ر ده‌ك�������رێ�������ت�������ه‌وه‌‬

‫‪18‬‬

‫"ئه‌گه‌ر پرۆژ‌ه یاسا ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان تێپه‌ڕێنرێت‪ ،‬له‌فراكسیۆنه‌ك ‌ه ‌ی به‌غداد ده‌كشێینه‌وه‌"‬ ‫ی مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كگرتوو بۆ ده‌ستوور‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر وته‌بێژ ‌‬

‫دیمانه‌‪ :‬دانا جه‌میل له‌هه‌ولێر‬ ‫سه‌الحه‌دین بابه‌كر ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیی‌ یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌ كوردستان‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ده‌س��ت��ووردا ده‌ڵێت‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌ له‌و هه‌ڵوێسته‌ی‌ له‌گه‌ڵ گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ به‌رانبه‌ر چۆنیه‌تی‌ په‌سه‌ندكردنی‌‬ ‫پ��رۆژه‌ یاسای‌ ده‌سته‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫ده‌ری���ب���ڕی‌‪ ،‬پ �ه‌ش��ی��م��ان ن��ه‌ب��ووه‌ت��ه‌وه‌و‬ ‫پاشگه‌زیشنابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌الحه‌دین بابه‌كر ده‌ڵێت ئێستا‬ ‫گه‌یشتوونه‌ته‌ رێككه‌وتنێك له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ك�ه‌ ن�ه‌ ‪1+50‬ی‌ ئ���ه‌وان بێت‌و ن�ه‌ ‪3/2‬ی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن بێت‪ ،‬به‌ڵكو وه‌سیله‌یه‌ك‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌ به‌ته‌وافوقی‌ سیاسیی بۆچوونی‬ ‫هه‌موو الیه‌ك به‌ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫وه‌ربگیرێت‌و ئۆپۆزیسیۆنیش ئه‌ندامی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌بێت له‌ده‌سته‌كه‌دا‪ ،‬وتی‌ "ئه‌وه‌ش‬ ‫مه‌به‌ستی‌ سه‌ره‌كی‌ ئۆپۆزیسیۆن بووه‌"‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬ی �ه‌ك��گ��رت��ووی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كوردستان چۆن ده‌ڕوانێته‌ دروستكردنی‌‬ ‫ئ �ه‌م ده‌سته‌یه‌‪ ،‬پێتانوایه‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌سته‌یه‌كی‌ له‌و جۆره‌ پێویسته‌؟‬ ‫س��ه‌اڵح��ه‌دی��ن ب��اب �ه‌ك��ر‪ :‬ئێمه‌ وه‌ك��و‬ ‫ی��ه‌ك��گ��رت��ووی‌ ئ��ی��س�لام �ی‌ ك��وردس��ت��ان‬ ‫به‌گرنگییه‌وه‌ ده‌ڕوانینه‌ پێكهێنانی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌و گرنگییه‌ش ل �ه‌گ �ه‌ڵ كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫گۆڕان داوامانكرد كه‌ده‌سته‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫پێكبهێنرێت كه‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ هێزو الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ كوردستان بێت‪ ،‬هه‌ر له‌و‬ ‫روانگه‌یه‌شه‌وه‌ داوامانكرد ده‌نگدان له‌سه‌ر‬ ‫پرۆژه‌كه‌ به‌ ‪3/2‬بێت بۆئه‌وه‌ی‌ هه‌موو الیه‌ك‬ ‫پشكیان هه‌بێت له‌و ده‌سته‌یه‌دا‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئێوه‌ ته‌نیا داوای‌ ئه‌وه‌تان‬ ‫ك���ردووه‌ ك �ه‌ده‌ن��گ��دان ب �ه‌‪3/2‬ب��ێ��ت‪ ،‬یان‬ ‫ده‌تانه‌وێت رۆڵتان هه‌بێت له‌داڕشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌و پشكتان هه‌بێت له‌پێكهێنانی‌‬ ‫ده‌سته‌كه‌دا؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬بێگومان كاتێك‬ ‫پ��رۆژه‌ك�ه‌ له‌په‌رله‌مان ده‌خرێته‌ ب �ه‌رده‌م‬

‫گفتوگۆ‪ ،‬له‌په‌رله‌مان په‌رله‌مانتاره‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌و هه‌موو په‌رله‌مانتاره‌كانی‌ تریش‬ ‫راوس �ه‌رن��ج �ی‌ خ��ۆی��ان ده‌ڵ��ێ��ن ل �ه‌س �ه‌ری‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌ ناكۆكی بوو له‌نێوان‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬شێوه‌ی‌ ده‌نگدان‬ ‫بوو له‌سه‌ر ئه‌ندامانی‌ بااڵی‌ ده‌سته‌كه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫پێمان واب��وو كه‌ده‌بێت ده‌نگدان به‌ ‪3/2‬‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان پێیان وابوو ده‌بێت ‪1+50‬‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ئ �ه‌وه‌ی‌ ئێوه‌ داوای��ده‌ك�ه‌ن‬ ‫وال��ێ��ك��ده‌درێ��ت�ه‌وه‌ ك�ه‌ده‌ت��ان�ه‌وێ��ت پشكی‌‬ ‫سیاسیی خ��ۆت��ان وه‌ك ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫به‌یاسایی بكه‌ن؟‬ ‫س�ه‌اڵح�ه‌دی��ن بابه‌كر‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫له‌به‌ندێكی‌ تایبه‌تی‌ ی��اس��اك �ه‌دا داوای‌‬ ‫‪ 3/2‬ده‌كه‌ین‪ ،‬ده‌نگدانه‌كه‌ش بۆئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌زه‌مانی‌ بوونی‌ هه‌مووالیه‌ك بكرێت تێیدا‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ وه‌ك ئۆپۆزیسیۆن كه‌مینه‌ین‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا‌و ده‌سه‌اڵت زۆرینه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫‪ 1+50‬ب��ێ��ت‪ ،‬ئ����ه‌وان ده‌ت���وان���ن ه�ه‌م��وو‬ ‫ئه‌وكه‌سانه‌ی‌ خۆیان دابنێن له‌ده‌سته‌كه‌دا‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌نگداندا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ‪ 3/2‬بێت‪،‬‬ ‫ئه‌و كاته‌ ئێمه‌ پێویستمان به‌ده‌نگی‌ ئه‌وان‬ ‫ده‌بێت‌و ئه‌وانیش پێویستیان به‌ده‌نگی‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌بێت‪ .‬سه‌رئه‌نجام به‌ته‌فاهوم ده‌نگده‌درێت‬ ‫به‌رێژه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌ندامانی‌ ده‌سته‌ی‌ بااڵ ئه‌و‬ ‫كاته‌ زه‌مانی‌ بوونی‌ هه‌موو الیه‌ك ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬دوای‌ ئ�����ه‌وه‌ی‌ ئ��ێ��وه‌‬ ‫راگه‌یه‌نراوێكی‌ هاوبه‌شتان ب�ڵاوك��رده‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌ستپێشخه‌ری‌ كردو له‌گه‌ڵتان‬ ‫كۆبووه‌وه‌‪ ،‬دواین پیشهات چین له‌وباره‌وه‌؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬ئێمه‌ كه‌به‌یانه‌كه‌مان‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬بڕیاربوو ‪ 10/10‬كۆبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان بكرێت بۆ ده‌ن��گ��دان به‌پرۆژه‌‬ ‫یاساكه‌ به‌ ‪ ، 1+50‬دوای‌ راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌‬ ‫ب �ه‌ره‌ی‌ ده‌س �ه‌اڵت وه‌اڵم �ی‌ داواكارییه‌كه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ی‌ دایه‌وه‌‌و دانیشتنه‌كه‌ دواخرا‌و وتیان‬ ‫با زه‌مینه‌ فراوانتر بكه‌ین بۆئه‌وه‌ی‌ گفتوگۆی‌‬ ‫زیاتر بكه‌ین له‌سه‌ر یاساكه‌ ‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫به‌ئاماژه‌یه‌كی‌ ئیجابی‌ وه‌رگ��رت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌رخۆی‌ دواخستنه‌كه‌ وه‌اڵمده‌ره‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ب��وو‪ ،‬به‌و شێوه‌یه‌ ه�ه‌ردوو‬

‫الیه‌نی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬نێچیرڤان بارزانییان‬ ‫راسپارد ب �ه‌وه‌ی‌ كه‌ئه‌م مه‌له‌فه‌ بگرێت ‌ه‬ ‫ده‌ست‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ك كرا له‌نێوان نێچیرڤان‬ ‫ب��ارزان�ی‌‌و هه‌رسێ الیه‌نی‌ ئۆپۆزیسیۆندا‬ ‫م�ه‌ب��ده‌ئ��ی��ی�ه‌ن رێ��ك��ك�ه‌وت��ن ئ��ه‌و یاسایه‌‬ ‫به‌ڕه‌چاوكردنی‌ بۆچوونی ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫بۆچوونی ده‌س���ه‌اڵت ده‌ربچێت‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌سه‌اڵته‌ نزیكبووه‌ته‌وه‌ له‌بۆچوونی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ده‌رب���اره‌ی‌ ده‌رچ��وون�ی‌ ئه‌و‬ ‫یاسایه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬ب �ه‌اڵم گ��ۆڕان ب��ڕوای‌ وایه‌‬ ‫ئامانجی‌ سیاسی له‌پشت ده‌رچوونی‌ ئه‌و‬ ‫یاسایه‌وه‌ هه‌یه‌ به‌و شێوه‌یه‌ی‌ كه‌ویستراوه‌‬ ‫تێپه‌ڕێنرێت‪ ،‬ئێوه‌ش پێتانوایه‌ ئامانجی‌‬ ‫سیاسی هه‌یه‌؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین‬ ‫ئ�ه‌و ده‌سته‌یه‌ دروستبكرێت ئامانجیش‬ ‫لێی‌ بۆ سه‌رپه‌رشتیكردنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌‬ ‫له‌كوردستاندا‪ ،‬ئێمه‌ش هه‌موو ئه‌ندام بین‬ ‫تێیدا‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬باس له‌وه‌ده‌كرێت كه‌هێزێكی‌‬ ‫سیاسی ده‌ی�ه‌وێ��ت ئیحتیكاری‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫سیاسیی هه‌رێم بكات‪ ،‬ئێوه‌ ده‌ڵێن چی‌؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت ئه‌م‬ ‫ده‌سته‌یه‌ كه‌دروست ده‌كرێت‪ ،‬ته‌نیا ده‌سه‌اڵت‬ ‫تێیدا به‌شدار نه‌بێت‪ ،‬ئێمه‌ له‌گفتوگۆكانماندا‬ ‫باسی ئه‌وه‌مانكردووه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌سته‌یه‌‬ ‫پێكبهێنرێت‌و ئۆپۆزیسیۆن به‌شدار نه‌بێت‬ ‫تێیدا‪ ،‬مانایه‌ك نامێنێت بۆ ئه‌و ده‌سته‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وابێت ئه‌م ده‌سته‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ كێ ده‌ك��ات؟‬ ‫ئێمه‌ كه‌ له‌ده‌سته‌یه‌كدا نه‌بین بۆشمان‬ ‫هه‌یه‌ دان به‌و ده‌سته‌یه‌دا نه‌نێین له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ده‌سه‌اڵته‌ كه‌ئۆپۆزیسیۆنیش‬ ‫ئه‌ندام بێت له‌ده‌سته‌كه‌دا ‪.‬‬ ‫ده‌س����ت����وور‪ :‬ئ���ه‌ن���دام ب����وون وه‌ك‬ ‫موحاسه‌سه‌؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬باس له‌موحاسه‌سه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن ب��ۆ ح��ی��زب‌و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كان ده‌ك��رێ��ت ئ��ه‌و ده‌سته‌یه‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ ده‌كات‪ ،‬باشه‌‬ ‫تۆ كه‌به‌شداری گه‌مه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنیت ده‌بێت‪،‬‬

‫له‌و ده‌سته‌یه‌ش هه‌بیت كه‌سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫گه‌مه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬به‌اڵم له‌پرۆژه‌كه‌دا هاتووه‌‬ ‫كه‌ده‌سته‌كه‌ سه‌ربه‌خۆیه‌؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬راسته‌ له‌یاساكه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت كه‌ده‌سته‌كه‌ سه‌ربه‌خۆیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌تا دروستده‌كرێت ئه‌وكه‌سانه‌ی‌ كه‌كاندید‬ ‫ده‌ك��رێ��ن‪ ،‬هه‌موویان حیزبێك‪ ،‬الیه‌نێك‬ ‫له‌پشتییه‌تی‌ كه‌كاندیدیان ده‌كه‌ن بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫ببن به‌ئه‌ندام‪ ،‬كه‌بوون به‌ئه‌ندام‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌ڵێننامه‌یه‌ك ب��دات كه‌ به‌سه‌ربه‌حۆیی‬ ‫كارده‌كات‪ ،‬باس له‌وه‌نییه‌ كه‌ئه‌و كه‌سه‌ هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ سه‌ربه‌خۆ بێت‪ ،‬كۆمیسیۆنی‌‬ ‫به‌غداد هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ئه‌ندامن تێیدا‪،‬‬ ‫پێشتر پۆستی‌ حیزبی‌ دیاریان هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌بوونه‌ته‌ ئه‌ندام له‌وێ به‌ڵێننامه‌یه‌ك‬ ‫ده‌نووسن كه‌سه‌ربه‌خۆن‌و به‌سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كاری‌ ده‌سته‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ ئه‌نجامده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬پێتوانییه‌ پارتێكی‌ سیاسی‬ ‫هه‌بێت كه‌بیه‌وێت له‌رێگه‌ی‌ ئه‌م ده‌سته‌یه‌وه‌‬ ‫ئیحتیكاری‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسی بكات؟‬ ‫س �ه‌اڵح �ه‌دی��ن ب��اب �ه‌ك��ر‪ :‬ئ��ه‌و زه‌م�ه‌ن�ه‌‬ ‫له‌كوردستان به‌سه‌رچووه‌ كه‌هیچ هێزێك‬ ‫بتوانێت ئیحتیكاری‌ ده‌سه‌اڵت بۆخۆی‌ بكات‪.‬‬ ‫ده‌س�����ت�����وور‪ :‬ب���اس���ی‌ ئ���ه‌وه‌ت���ك���رد‬ ‫كه‌ئۆپۆزیسیۆن نوێنه‌ری‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الی‌ فراكسیۆنی‌ كوردستانییه‌وه‌ پێشنیازی‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ت��ان ب��ۆن�ه‌ك��راوه‌ كه‌ كه‌سی خۆتان‬ ‫هه‌بێت له‌ده‌سته‌كه‌دا‪ ،‬به‌اڵم یاساكه‌ به‌ ‪1+50‬‬ ‫تێپه‌ڕێنرێت؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬ده‌نگدان به‌ ‪1+50‬‬ ‫زه‌م���ان نییه‌‪ ،‬چونكه‌ كاتێك پ��رۆژه‌ك�ه‌‬ ‫به‌ ‪ 1+50‬تێپه‌ڕی‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت ده‌توانێت‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی‌ خ��ۆی‌ دابنێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئێمه‌‬ ‫كه‌ كه‌مینه‌ین ‪ 35‬ده‌نگین ناتوانین‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا گه‌یشتووینه‌ته‌ رێككه‌وتنێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت كه‌ نه‌ ‪1+50‬ی‌ ئ �ه‌وان بێت‌و نه‌‬ ‫‪3/2‬ی‌ ئێمه‌ بێت‪ ،‬به‌ڵكو وه‌سیله‌یه‌ك‬ ‫بدۆزرێته‌وه‌ به‌ته‌وافوقی‌ سیاسی بۆچوونی‬ ‫هه‌موو الیه‌ك به‌ ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫وه‌ربگیرێت‌و ئۆپۆزیسیۆنیش ئه‌ندامی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بێت له‌ده‌سته‌كه‌دا‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ش مه‌به‌ستی‌‬

‫سه‌ره‌كی‌ ئۆپۆزیسیۆن بووه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئ�ه‌وه‌ی‌ ئێستا باسده‌كرێت‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ كه‌یه‌كگرتوو ل �ه‌و هه‌ڵوێسته‌ی‌‬ ‫پاشگه‌زبووه‌ته‌وه‌ كه‌ له‌ئیئتیالفی‌ فراكسیۆنه‌‬ ‫كوردستانییه‌كان ده‌كشێته‌وه‌؟‬ ‫س���ه‌اڵح���ه‌دی���ن ب��اب��ه‌ك��ر‪ :‬ئ��ێ��م �ه‌ نه‌‬ ‫په‌شیمان بووینه‌ته‌وه‌و نه‌ پاشگه‌زیش‬ ‫ب��ووی��ن �ه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ راگ�ه‌ی��ان��دن�ه‌ك��ان‬ ‫باڵویانكردووه‌ته‌وه‌ ده‌قیق نین‪ ،‬ئێمه‌ له‌و‬ ‫به‌الغه‌ی‌ كه‌ده‌رمانكردووه‌ وتومانه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستاندا به‌بێ‬ ‫گوێدانه‌ بۆچوونی ئۆپۆزیسیۆن یاساكه‌‬ ‫ده‌ربكات‪ ،‬ئێمه‌ ناچارده‌بین پێداچوونه‌وه‌‬ ‫به‌هاوكارییمان بكه‌ین له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫هه‌تا كشانه‌وه‌مان له‌ئیئتیالفی‌ فراكسیۆنه‌‬ ‫كوردستانییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ تێپه‌ڕبوونی‌‬ ‫چه‌ند كاتژمێرێك ده‌سه‌اڵت وه‌اڵمی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫دای �ه‌وه‌و وتی‌ به‌ڵێ من له‌بۆچوونی خۆم‬ ‫پاشگه‌زبوومه‌ته‌وه‌ وه‌رن باگفتوگۆ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ب�ه‌ به‌ڵگه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك��ۆب��وون �ه‌وه‌ی‌ ‪10‬ی‌‬ ‫مانگی‌ دواخست كه‌بڕیاربوو ده‌نگدان بكرێت‬ ‫به‌ ‪ 1+50‬ئ �ه‌وه‌ش ئاماژه‌یه‌كی‌ ئیجابییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نا ئێستاش ئێمه‌ ده‌ڵێین ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫یاسایه‌ ده‌ربچێت به‌بێ گوێدانه‌ بۆچوونی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ئێمه‌ ه�ه‌م��ان هه‌ڵوێستی‌‬ ‫جارانمان هه‌یه‌ ‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬هه‌ندێك ده‌ڵێن دواخستنی‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت له‌به‌غداد ته‌واوببێت‪ ،‬تا ئه‌و كاته‌‬ ‫ئێوه‌ له‌ئیئتیالفه‌كه‌ نه‌كشێنه‌وه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ش كشانه‌وه‌تان ره‌نگه‌ قورساییه‌كی‌‬ ‫ئه‌و تۆی‌ نه‌بێت؟‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بابه‌كر‪ :‬ئێمه‌ش ئاگاداری‌‬ ‫ئه‌و یارییه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ستمانكرد ئه‌وه‌‬ ‫یارییه‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ ه �ه‌ر س��ێ الم��ان وه‌ك‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن كۆده‌بینه‌وه‌و گفتوگۆ ده‌كه‌ین‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌و هه‌ڵوێستی‌ پێویستی‌‬ ‫له‌سه‌ر وه‌رده‌گرین‪ ،‬ئێمه‌ تا زه‌مه‌نێكی‌ دوور‌و‬ ‫كراوه‌ به‌دیار ئه‌م بابه‌ته‌وه‌ راناوه‌ستین ئه‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌ك ك��راوه‌و ده‌بێت‬ ‫له‌هه‌فته‌كانی‌ داهاتوودا ئه‌م مه‌له‌فه‌ كۆتایی‬ ‫پێبێت‪.‬‬

‫ش��������������ه‌ڕی راگ��������ه‌ی��������ان��������دن��������ی پ����������ارت����������ی‌و ئ���������ێ���������ران ده‌س�����ت�����ی�����پ�����ێ�����ك�����رد‬ ‫ی بارزانی‌ بشێوێنن‬ ‫ئه‌ندامێكی مه‌کته‌بی سیاسیی پارتی‪ :‬ئێران به‌ به‌رنامه‌ دژایه‌تی پارتی‌ ده‌كات‌و ده‌یانه‌وێت مێژوو ‌‬ ‫كاروخ نامیق‬

‫چ �ه‌ن��د هه‌فته‌یه‌كه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫نێوان پارتی‌و حكومه‌تی ئێران ئاڵۆزی‬ ‫تێكه‌وتووه‌‌و شه‌ڕێكی گه‌رمی راگه‌یاندنیان‬ ‫ده‌ستپێكردووه‌‪.‬‬ ‫پ��ارت��ی ئ��ێ��ران ب�ه‌ش��ێ��وان��دن��ی م��ێ��ژووی‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌و مسته‌فا بارزانی تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌كات‌و ئێرانیش پارتی به‌بوونی په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا تۆمه‌تبار ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ راب���ردوودا په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نێوان ئێران‌و پارتی‌ گرژبوونێكی‌ توندی‌‬ ‫به‌خۆییه‌وه‌ بینیوه‌‪ ،‬ئێران به‌شێوازی‌‬ ‫جیاجیا هه‌ڕه‌شه‌ له‌پارتی‌ ده‌كات‪ ،‬پارتیش‬ ‫دووشه‌ممه‌ی‌ راب��ردوو له‌رێگه‌ی كه‌ناڵی‬ ‫ئاسمانی زاگرۆسه‌وه‌ كه‌سه‌ر به‌حیزبه‌كه‌یه‌‬ ‫به‌جۆشه‌وه‌ وتارێكی ره‌خنه‌ئامێزی له‌دژی‬ ‫ئ��ێ��ران خ��وێ��ن��ده‌وه‌‌و ئ �ه‌و خۆپیشاندان‌و‬ ‫ناڕه‌زاییه‌ی‌ دووساڵی راب���ردووی ئێرانی‬ ‫نیشانده‌دا‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪ 10‬ئه‌م مانگه‌ ئاژانسی‌ پاراستن‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا هۆشداریدایه‌ هاوواڵتیانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ل �ه‌ب��اره‌ی‌ هه‌ڕه‌شه‌‬ ‫بۆ س �ه‌ر ب��ارودۆخ �ی‌ ئاسایشی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و ئاماژه‌یان به‌وه‌دا كه‌پالنه‌كه‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمه‌ بۆ تێكدانی‌ باری‌‬ ‫ئاسایش‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ به‌شی‌ زۆری‌ چاودێران ئه‌و‬ ‫به‌یاننامه‌ی‌ ئاژانسی‌ پاراستن ئاماژه‌یه‌كه‌‬ ‫بۆ ئه‌و ش �ه‌ڕه‌ی‌ له‌نێوان پارتی‌‌و ئێران‬ ‫ده‌ستیپێكردووه‌‪ .‬چونكه‌ به‌پێی هه‌واڵێكی‬ ‫كه‌ناڵی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ شه‌رقییه‌ ل��ه‌زاری‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ زه‌مانه‌وه‌ باڵویكردووه‌ته‌وه‌ ئێران‬ ‫له‌كه‌ركوك‌و هه‌ولێر ته‌قینه‌وه‌ ئه‌نجامده‌دات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ هه‌واڵه‌كه‌ی‌ ئ�ه‌و رۆژنامه‌یه‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران چه‌ندان ئه‌ندامی‌‬ ‫ئ �ه‌ن��س��ارو ئیسالمی‌ له‌زیندانه‌كانیدا‬ ‫ئ��ازادك��ردووه‌ به‌و مه‌رجه‌ی‌ له‌شاره‌كانی‌‬ ‫ك �ه‌رك��وك‌و هه‌ولێر ك��اری‌ ته‌قاندنه‌وه‌‌و‬

‫ئاژاوه‌گێڕی‌ ئه‌نجامبده‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ رۆژن��ام�ه‌ك�ه‌ ئ �ه‌و ئه‌ندامانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نسار ئیسالم له‌ئێران زیندانیبوون‌و ئێستا‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئازادكردنیاندا داوایان لێكراوه‌‬ ‫پالنه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ ئێران له‌ناو خاكی‌‬ ‫عێراق جێبه‌جێبكه‌ن‪.‬‬ ‫پێشتر به‌دران حه‌بیب سه‌رۆكی‌ ده‌زگای‌‬ ‫ئ���اراس‌و ك���ادری‌ پێشكه‌وتووی‌ پارتی‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكیدا له‌گه‌ڵ ژماره‌ی‌ پێشووی‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ده‌ستوور باسی له‌هه‌ڕه‌شه‌كانی‌‬ ‫ئێران كرد‪ ،‬وتی‌ "ئه‌ركی‌ سه‌رشانمه‌ خه‌ڵك‬ ‫ئاگاداربكه‌مه‌وه‌ له‌و مه‌ترسییانه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان دروستبووه‌"‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا ده‌ڵ��ێ��ت "ئ��ێ��ران واڵتێكه‌‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوینی‌ كردووه‌‬ ‫به‌گۆڕه‌پانی‌ گه‌مه‌كانی‌ خۆی‌"‪.‬‬ ‫م��اوه‌ی چه‌ند رۆژێكه‌ ت��ۆڕی‌ هه‌واڵی‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی ك��ۆم��اری ئیسالمی ئێران‪،‬‬ ‫زنجیره‌یه‌ك به‌رنامه‌ی‌ سیاسی له‌سه‌ر‬ ‫پارتی‌و ژیانی مسته‌فا بارزانی باڵوده‌كاته‌وه‌و‬ ‫مه‌ال مسته‌فا به‌بوونی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیسرائیلدا تۆمه‌تبار ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و زنجیره‌ به‌رنامه‌ سیاسییه‌ پارتی‬ ‫ت��وڕه‌ك��ردووه‌‌و چه‌ند رۆژێ��ك�ه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانیانه‌وه‌ به‌توندی وه‌اڵمی ئێران‬ ‫ده‌ده‌ن���ه‌وه‌‌و به‌مه‌ترسی بۆ سه‌ر هه‌رێم‌و‬ ‫عێراقی داده‌نێن‪.‬‬ ‫محه‌مه‌دی‌ مه‌ال قادر ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیی پ��ارت��ی‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ ،‬وتی‌ "ئ��ه‌وه‌ی ئێران ده‌یكات‬ ‫سیاسه‌تێكه‌ دژی‌ پ��ارت�ی‌ كه‌ده‌یه‌وێت‬ ‫م��ێ��ژووی‌ پارتی‌ بشێوێنێت‪ ،‬راگه‌یاندن‬ ‫له‌ئێران ئاراسته‌ده‌كرێت‌و له‌ژێر كۆنتڕۆڵی‌‬ ‫حكومه‌تدان‪ ،‬بۆیه‌ به‌ به‌رنامه‌ دژایه‌تیی‌‬ ‫پارتی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێت مێژووی‌ بارزانی‌‬ ‫بشێوێنن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ مه‌كته‌بی سیاسیی پارتی‬ ‫ئه‌وه‌شی وت "ئێران خۆی‌ كێشه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ جیهان‪ ،‬كه‌چی‌ دژیه‌تی‬ ‫پارتی‌ ده‌كات"‪.‬‬

‫به‌پێی وته‌ی‌ محه‌مه‌دی مه‌ال قادر بێت‬ ‫چه‌ندانجار كادیرانی راگه‌یاندنی حیزبه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ویستوویانه‌ وه‌اڵمی ئێران بده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی پارتی رێگه‌ی‌ نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫مه‌ال قادر وتی‌"به‌اڵم ئه‌مجاره‌ رێگه‌یان‬ ‫پێدراوه‌ وه‌اڵمبده‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌وتارێكی ئاگرینی رۆژنامه‌ی‌ خه‌باتدا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ژماره‌ (‪)3602‬دا له‌رۆژی دووشه‌ممه‌‪،‬‬ ‫ب�ڵاوك��راوه‌ت��ه‌ ه��ات��ووه‌ "خه‌ڵكی‌ ئێران‬ ‫له‌ئێمه‌ باشتر ده‌زان��ن كه‌داموده‌زگاكانی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمیی‌ ئێران ئازادی‌ راده‌ربڕین‬ ‫به‌كه‌س ره‌وانابینن‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر هه‌واڵ‌و‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌یه‌ك بۆ مه‌به‌ستێكی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫سیاسی‌ حكومه‌ت ئاراسته‌ده‌كرێت‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫شه‌به‌كه‌ی‌ خه‌به‌ر به‌م ج��ۆره‌ به‌رنامانه‌‬ ‫ته‌نیاو ته‌نیا ب��ی��روڕای‌ خه‌ڵكی‌ خۆیان‬ ‫ب���ه‌ره‌و شتی‌ دی��ك�ه‌ چ��ه‌واش��ه‌ ده‌ك���ات‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌بێت شه‌به‌كه‌ی‌ خه‌به‌ر‌و میدیاو‬ ‫رۆژنامه‌كانی‌ ئێران به‌ته‌نگ باری‌ شپرزه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ خۆیانه‌وه‌ بچن‌و به‌ته‌نگ ده‌یان‬ ‫گرفتی‌ ناوخۆوه‌ بن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هاتووه‌ "شه‌به‌كه‌ی‌ خه‌به‌ر‬ ‫ل�ه‌ج��ی��ات�ی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ب�����ه‌ده‌ردوو گ��رف�ت‌و‬ ‫كێشه‌كانی‌ ناو خه‌ڵكی‌ ئێراندا بگات‪ ،‬هاتووه‌‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ی‌ كۆنی‌ دۆڕاو ده‌وروژێنێت‪ ،‬جا‬ ‫ده‌بێت له‌خودی‌ ئه‌و شه‌به‌كه‌یه‌ بپرسین‬ ‫بۆچی‌؟ له‌مێژیشه‌ وت��راوه‌ ئ �ه‌وه‌ی‌ ماڵی‌‬ ‫له‌شوشه‌ بێت نابێت به‌رد له‌ماڵی‌ خه‌ڵك‬ ‫بگرێت"‪.‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ ب �ه‌وه‌ش��ك��راوه‌ كه‌حكومه‌تی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران ناوده‌نگی‌ باش‬ ‫نییه‌و جێگه‌ی‌ متمانه‌و بڕوای‌ كه‌س نییه‌‌و‪،‬‬ ‫هاتووه‌ "له‌سه‌ر ئاستی‌ نێوه‌ده‌وڵه‌تیدا‬ ‫گ��ۆش �ه‌گ��ی��رك��راوه‌و گ��ه‌م��ارۆی‌ ئ��اب��ووری‌‬ ‫دراوه‌و هه‌میشه‌ ره‌خنه‌ی‌ لێده‌گرن له‌به‌ر‬ ‫پێشێلكردنی‌ مافی‌ مرۆڤ‌و ئازادییه‌كان"‪.‬‬ ‫زاگرۆس خوسره‌وی‌ چاودێری‌ سیاسیی‌‬ ‫خۆرهه‌اڵتی كوردستان‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ده‌ستوور ده‌ڵێت كێشه‌ی‌ حكومه‌تی‌ ئێران‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‌ كێشه‌یه‌كی‌ زۆر كۆن نییه‌‪،‬‬

‫له‌و كاته‌وه‌ی‌ كه‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم شكڵ‌و‬ ‫شێوه‌ی‌ وه‌ك حكومه‌تی‌ وه‌رگرت ئه‌و كێش ‌ه‬ ‫ده‌ستیانپێكرد‪.‬‬ ‫خوسره‌وی وتی‌ "دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫به‌عس له‌كوردستان نه‌ما‪ ،‬ئێران نیگه‌رانیی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بوون به‌هه‌رشێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌یانه‌وێت نفوزی‌ خۆیان له‌كوردستان‬ ‫زۆربكه‌ن‌و ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا بگرن"‪.‬‬ ‫خوسره‌وی پێیوایه‌ ئه‌و سه‌قامیگرییه‌ی‌‬ ‫ك �ه‌ت��اڕاده‌ی �ه‌ك له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬واڵته‌كانی‌ دراوسێ پێیان ناخۆشه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كوردستان ئێستا رووبه‌ڕووی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫رووی‌ له‌دنیایه‌كی‌ ئازدكردووه‌‪ ،‬به‌ڕه‌سمی‌‬ ‫بانگده‌كرێن ب��ۆ واڵت���ان ه�ه‌م��وو ئه‌مانه‌‬ ‫ئێرانیان نیگه‌رانكردووه‌‪ ،‬به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌یه‌وێت ده‌ستێك به‌سه‌ر كوردستاندا‬ ‫بهێنێت‪.‬‬ ‫محه‌مه‌دی مه‌ال قادر وتی‌ "هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫ئه‌منی‌ له‌سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ده‌زگا هه‌واڵگیرییه‌كانی‌ واڵتانی‌ دراوسێ‬ ‫سه‌رقاڵی‌ پالندانانن بۆ تێكدانی‌ بارودۆخی‌‬ ‫ئاسایشی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫وریابین‌و رێگه‌ له‌و پالنانه‌ بگرین"‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر ئاسایشی‌ هه‌ولێر‬ ‫سه‌نته‌ری بازرگانیی ئێرانیان داخست‪،‬‬ ‫به‌بیانووی نه‌بوونی م��ۆڵ�ه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌نته‌ره‌كه‌ له‌گه‌ڵ كردنه‌وه‌ی بنكه‌یاندا‬ ‫له‌هه‌ولێر سه‌رقاڵی ده‌رهێنانی مۆڵه‌ت‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫نه‌قیب ئاشتی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی‬ ‫ئاسایشی هه‌ولێر‪ ،‬وتی‌ "داخستنه‌كه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ته‌واونه‌بوونی‌ كاری یاسایی‬ ‫سه‌نته‌ره‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫كاتی‌ ئه‌و سه‌نته‌ره‌مان داخستووه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌ "داخستنی‌ ئه‌و سه‌نته‌ره‌‬ ‫به‌هیچ ش��ێ��وه‌ی �ه‌ك پ �ه‌ی��وه‌ن��دی‌ به‌ئه‌و‬ ‫ئاڵۆزییه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬كه‌ له‌نێوان هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و ئێران دروستبووه‌"‪.‬‬ ‫رێبوار كه‌ریم وه‌ل �ی‌ رۆژنامه‌نووسی‌‬

‫نزیك له‌پارتی‌ له‌وتارێكدا كه‌ له‌ژماره‌ی‌‬ ‫رۆژی‌ ‪ 10/18‬ژم���اره‌ ‪ 134‬رۆژن��ام �ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رووداو باڵوكراوه‌ته‌وه‌ ده‌ڵێت "ئامانجی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ئه‌منی‌ ئێران زیاتر هه‌ولێره‌‬ ‫نه‌ك شوێنه‌كانی‌ دیكه‌‪ ،‬راسته‌ له‌قه‌اڵدزێ‌‬ ‫رووداوێك روویدا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئاوا بڕوات‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هیچ كارتێكی‌ پێنه‌بێت‬ ‫له‌دژی‌ ئێران به‌كاریبێنێ‌‪ ،‬بێگومان بۆمبی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئێران له‌هه‌ولێر ده‌ته‌قێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕای رێبوار ئه‌وه‌ی‌ له‌قه‌اڵدزێ‌‌و رانیه‌‬ ‫رووده‌دات سه‌ره‌تایی‌ سیناریۆكه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ش ئاماژه‌ به‌وه‌دراوه‌‬ ‫كه‌ماوه‌یه‌كه‌ ئه‌نسار ئیسالم له‌دیوی‌‬ ‫ئێران كه‌وتوونه‌ته‌ جموجۆڵ‌و ئێرانیش‬ ‫كارئاسانیان بۆ ده‌ك��ات‌و به‌نیازه‌ ‪150‬‬ ‫چه‌كداریان بنێرێته‌ كوردستان‪.‬‬ ‫خوسره‌وی پێیوایه‌ كه‌هۆكاری‌ ئابووری‌‬ ‫یه‌كێكی‌ تره‌ له‌هۆكاره‌كانی‌ هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫ئێران بۆ سه‌ر پارتی‪ ،‬وتی‌ "پێیانناخۆشه‌‬ ‫ح��ك��وم�ه‌ت�ی‌ ه��ه‌رێ��م په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ت��ورك��ی��ا زۆر ب��ك��ات به‌تایبه‌ت‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان پارتی‌‌و توركیا‪،‬‬ ‫چونكه‌ ناوچه‌كانی‌ هه‌ولێرو ژێرده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫پارتی‌ له‌ژێر كاریگه‌ری‌ توركیادایه‌‪ ،‬توركیا‬ ‫ده‌ستیگرتووه‌ به‌سه‌ر ئابووریی‌ ناوچه‌كانی‌‬ ‫ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ پارتی‌‪ ،‬ئێران كاریگه‌ری‌‬ ‫زیاتر له‌سه‌ر سلێمانی‌‌و ناوچه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان نیگه‌رانن له‌و بارودۆخه‌"‪.‬‬ ‫ت��رس��ی ئێرانیشی ل���ه‌وه‌ خسته‌ڕوو‬ ‫كه‌هه‌رێمی‌ ك��وردس��ت��ان زی��ات��ر ب��ه‌ڕووی‌‬ ‫یه‌كێتیی‌ ئه‌وروپا بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌ "ب��اوه‌ڕی‌ ت �ه‌واوم به‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌و ته‌قینه‌وانه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردوودا‬ ‫له‌سنه‌و مه‌هاباد رووی���دا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌بوو‬ ‫رێگه‌ خۆشبكات بیخاته‌سه‌ر هه‌رێمی‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ رۆژێ���ك دوای‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌كه‌ی‌ مه‌هاباد‪ ،‬وتیان ‪ 30‬كه‌سمان‬ ‫ده‌ستگیركردووه‌ به‌ره‌و سنوور ده‌ڕۆین‪،‬‬ ‫واتا ئه‌وانه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ناردوویاننه‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ بكه‌ن"‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫جۆراوجۆر ‪19‬‬

‫ژنێكی‌ مه‌كسیك ‌ی دوای سه‌د ساڵ مانه‌و‌ه‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌ی‌ ئه‌مریك ‌ی وه‌رده‌گرێت‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫ژنێكی‌ مه‌كسیكی م��اوه‌ی‌ ‪ 100‬ساڵ ‌ه‬ ‫له‌ئه‌مریكا نیشته‌جێیه‌و رۆژی‌ سێشه‌ممه‌ی‌‬ ‫راب��ردوو وه‌ك هاوواڵتییه‌كی ئه‌مریكی‬ ‫سوێندی یاسایی خوارد‌و ڕه‌گه‌زنامه‌ی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌ پێدرا‪.‬‬ ‫ئۆلیڤیا گارسیا ڕێكه‌وتی ‪12‬ی ئۆكتۆبه‌ری‬ ‫‪1909‬و له‌ته‌مه‌نی‌ یه‌ك ساڵیدا‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫دایكی له‌شاری ڕیوگراندی مه‌كسیكه‌وه‌‬ ‫ڕوویانكردووه‌ته‌ ئه‌مریكا‪.‬‬ ‫گارسیا ڕایگه‌یاند یه‌كه‌مین كاری دوای‬ ‫وه‌رگ��رت��ن��ی ڕه‌گ �ه‌زن��ام �ه‌ی ئه‌مه‌ریكی‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ب �ه‌ش��داری��ك��ردن �ه‌‬ ‫كۆنگرێسی ئه‌مریكا كه‌ له‌مانگی تشرینی‌‬ ‫دووه‌می‌ داهاتوو ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬

‫رۆژی‌ سێشه‌ممه‌ی‌ راب���ردوو گارسیا‬ ‫له‌دادگای براونزڤیڵی ویالیه‌تی ته‌كساس‬ ‫ڕه‌گه‌زنامه‌ی‌ ئه‌مریكای‌ پێدرا‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی‌ كۆچبه‌رانی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ڕایگه‌یاند ئه‌و ژنه‌ پانزه‌یه‌مین كه‌سه‌‬ ‫ل���ه‌س���ه‌روو ت �ه‌م �ه‌ن �ی‌ ‪ 100‬ساڵییه‌وه‌‬ ‫ڕه‌گه‌زنامه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪1909‬وات��ه‌ ئه‌و كاته‌ی دایكی‬

‫گارسیا كۆچیكرد بۆ ته‌كساس‪ ،‬سنووری‬ ‫نێوان مه‌كسیك‌و ئه‌مریكا كراوه‌ بووه‌‌و‬ ‫یاسایه‌ك بۆ هاتوچۆی نێوان خه‌ڵكی ئه‌و‬ ‫دوو واڵته‌ نه‌بوو‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1940‬كۆنگرێسی ئه‌مریكا‬ ‫یاسایه‌كی په‌سه‌ندكردو به‌پێی ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ هه‌موو كۆچبه‌ره‌كانی نیشته‌جێی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌بێت ناویان له‌نووسینگه‌كانی‬ ‫حكومه‌ت تۆماربكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی له‌ئه‌مریكا‬ ‫ده‌رنه‌كرێن‪.‬‬ ‫به‌وپێیه‌ گارسیا له‌ساڵی ‪ 1941‬وه‌ك‬ ‫چ�ه‌ن��د ملیۆنێك مه‌كسیكیی دیكه‌‪،‬‬ ‫مافی مانه‌وه‌یان له‌حكومه‌تی ئه‌مریكای‬ ‫وه‌رگرت‌و ڕۆژی‌ سێشه‌ممه‌ش له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 101‬ساڵیدا ڕه‌گه‌زنامه‌ی‌ ئه‌مریكی‌ پێدرا‪.‬‬

‫ژن����ێ����ك����ی ‪ 101‬س������اڵ������ه‌ی چ��ی��ن��ی‬ ‫ی ‪think of me‬‬ ‫ده‌چ���ێ���ت��� ‌ه ژی����ان���� ‌ی ه����اوس����ه‌ری����ی����ه‌وه‌ چۆپ ‌‬ ‫له‌لوبنان كلیپده‌كات‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫له‌ئاهه‌نگێكی‌ قه‌شه‌نگدا ژنێكی‬ ‫‪ 101‬س��اڵ �ه‌ی چینی چ���ووه‌ ژیانی‌‬ ‫هاوسه‌رییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���اژان���س���ه‌ك���ان���ی ه����ه‌واڵ����ی چین‬ ‫باڵویانكرده‌وه‌ ئ�ه‌و ژن�ه‌ ن��اوی چین‬ ‫لیاكانگه‌‌و له‌پارێزگای تیان جینی‬ ‫باكوری چین نیشته‌جێیه‌‪.‬‬ ‫دوێنێ‌ هه‌ینی‌ چین لیاكانگ به‌پۆشینی‬ ‫جلوبه‌رگی‌ س��پ�ی‌و ب�ه‌ش��داری��ك��ردن‬ ‫له‌فێستیڤاڵی رێزگرتن له‌به‌سااڵچوواندا‬ ‫ئ��اه�ه‌ن��گ�ی‌ پێكهێنانی ه��اوس��ه‌ری‬ ‫ئه‌نجامدا‪.‬‬

‫خێزانێكی لوبنانی منداڵه‌كه‌یان نازێ‌ عه‌زیزی‌‪:‬‬ ‫ناوده‌نێن ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد‬ ‫هێشتا برینه‌كانم‬ ‫چاكنه‌بوونه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌ستوور‬

‫خێزانێكی لوبنانی هاوكات له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌یشتنی مه‌حمودی ئه‌حمه‌دی‬ ‫ن���ه‌ژاد س���ه‌رۆك ك��ۆم��اری ئێران‬ ‫به‌لوبنان‪ ،‬منداڵه‌كه‌یان له‌دایكبوو‌و‬ ‫ناویان نا ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد‪.‬‬ ‫كه‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنی مه‌نار باڵویكرده‌وه‌‬ ‫ئه‌و منداڵه‌ چوارشه‌ممه‌ی رابردوو‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ به‌همه‌نی ناوچه‌ی‬ ‫حه‌ریكی لوبنان له‌دایكبووه‌‪.‬‬ ‫دایك‌و باوكی منداڵه‌كه‌ رایانگه‌یاند‬ ‫ئ���ه‌وان ب�ه‌ن��اون��ان��ی ك��وڕه‌ك �ه‌ی��ان‪،‬‬ ‫ویستوویانه‌ له‌الیه‌كه‌وه‌ دیارییه‌ك‬ ‫بۆ میوانه‌كه‌یان پێشكه‌شبك ‌هن‌و‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ك��ی ت���ره‌وه‌ ل�ه‌وڕێ��گ�ه‌ی�ه‌وه‌‬ ‫سوپاسی ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد بكه‌ن بۆ‬ ‫پشتگیرییه‌كانی له‌خه‌ڵكی لوبنان‪.‬‬ ‫دایكی ئه‌حمه‌دی ن��ه‌ژادی بچوك‬ ‫ب �ه‌ك �ه‌ن��اڵ��ی م��ه‌ن��اری وت “م��ن‌و‬ ‫كۆرپه‌له‌كه‌م به‌خێرهاتنی سه‌رۆك‬ ‫كۆماری ئێران ده‌كه‌ین”‪.‬‬

‫ته‌رازوو‬

‫(‪ 23‬ئه‌یلول ‪ 22 -‬ت‪ .‬یه‌که‌م)‬

‫ی گه‌رمت بۆ كه‌سێك‬ ‫هه‌ندێك هه‌ست ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌و به‌و ج��ۆر‌ه نیی ‌ه‬ ‫به‌رانبه‌رت‪ ،‬كارێك مه‌ك ‌ه هه‌سته‌كان‬ ‫به‌سه‌رتدا زاڵببن‌و بیركردنه‌وه‌ت‬ ‫وه‌ال بنێیت‪ .‬هه‌ست‌و سۆزه‌كانت‬ ‫رابه‌رێكی‌ باش نین بۆت ئه‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫دوپشک‌‬

‫سازدانی‌‪ :‬شیالن حه‌مه‌ نه‌جم‬ ‫هونه‌رمه‌ند نازێ‌ عه‌زیزی‌ ئاشكرایكرد‬ ‫ت��ائ��ێ��س��ت��ا ‪ 38‬ه������ه‌زار دۆالری‌‬ ‫له‌ئه‌لبومه‌ نوێیه‌كه‌یدا خه‌رجكردووه‌و‬ ‫پ��ێ��ش��ب��ی��ن��ش��ی��ده‌ك��ات ‪ 300‬ه���ه‌زار‬ ‫دان���ه‌ له‌ئه‌لبومه‌كه‌ی‌ بفرۆشرێت‌و‬ ‫ئاشكرایده‌كات بیر له‌ژیانی‌ هاوسه‌ری‌‬ ‫ناكاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هێشتا برینه‌كانی‌‬ ‫رابردووی‌ چاكنه‌بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬ئه‌لبومه‌ نوێكه‌تان گه‌یشته‌‬ ‫كوێ‌و له‌چ قۆناغێكدایه‌؟‬ ‫ن��ازێ‌ ع �ه‌زی��زی‌‪ :‬ئه‌لبومه‌كه‌م ن��اوی‬ ‫گۆرانییه‌كانی دڵته‌نگییه‌و هه‌شت گۆرانی‌‬ ‫له‌خۆگرتووه‌‪ ،‬ئاماده‌یه‌ بۆ باڵوكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫كاری تۆماركردنی ده‌نگیشم له‌ناوه‌وه‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی كوردستان ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬خ �ه‌رج �ی‌ ئه‌لبومه‌كه‌ت‬ ‫له‌ئه‌ستۆی‌ كێدایه‌؟‬ ‫نازێ‌ عه‌زیزی‌‪ :‬تائێستا ئه‌لبومه‌كه‌م‬ ‫‪ 38‬ه�ه‌زار دۆالری تێچووه‌و خه‌رجی‬

‫(‪ 23‬ت‪ .‬یه‌که‌م ‪ 21 -‬ت‪ .‬دووه‌م)‬

‫بیرۆكه‌یه‌كی‌ باش ‌ه ئه‌گه‌ر بڕیاره‌كانت‬ ‫ل��ه‌گ��ه‌ڵ ك �ه‌س��ان �ی‌ ده‌وروب���ه‌رت���دا‬ ‫ی‬ ‫ی پێبكه‌یت‪ ،‬ئ��اك��ادار ‌‬ ‫ه��اوب�ه‌ش� ‌‬ ‫ی ته‌ندروستیت‬ ‫ده‌وروبه‌رت به‌‌و الیه‌ن ‌‬ ‫فه‌رامۆش مه‌كه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه كه‌مێك‬ ‫نه‌خۆشبكه‌ویت‪.‬‬

‫که‌وان‬

‫(‪ 22‬ت‪ .‬دووم ‪ 20 -‬ک‪ .‬یه‌که‌م)‬

‫له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا به‌شداریده‌كه‌یت‬ ‫ك ‌ه زۆر ده‌مێكه‌ چاوه‌ڕوانیت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ك��ۆب��وون�ه‌وه‌ی�ه‌ كاریگه‌ریی‌ زۆر ‌‬ ‫له‌سه‌ر ژیانت ده‌ب��ێ��ت‪ .‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی ه �ه‌ن‬ ‫ك��ه‌س��ه‌ك��ان وه‌ك ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫قبوڵبكه‌ت نه‌ك به‌جۆرێكی‌ تر‪.‬‬

‫گیسک‬

‫موحسین یاسین‬ ‫خاتوونه‌ گۆرانیبێژ چۆپی‌‪ ،‬سه‌رقاڵی‌‬ ‫تۆماركردنی‌ ئه‌لبومێكی‌ نوێیه‌ كه‌ نۆ‬ ‫مه‌قامی‌ له‌خۆگرتووه‌و هه‌روه‌ها گۆرانیی‌‬ ‫‪ think of me‬له‌لوبنان كلیپكردووه‌‪.‬‬ ‫چۆپی‌ ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌ وت سه‌رقاڵی‬ ‫تۆماركردنی‌ ئه‌لبومێكی نوێیه‌ كه‌ ‪9‬‬ ‫مه‌قامی كوردی له‌خۆگرتووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌لبومه‌كه‌شم له‌ئه‌ستۆی خۆمه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ت���وور‪ :‬پ��ێ��ش��وازی‌ گ��وێ��گ��ران‬ ‫له‌ئه‌لبومه‌كه‌ت چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫نازێ‌ عه‌زیزی‌‪ :‬هیوادارم ئه‌لبومه‌كه‌م‬ ‫ك��ۆپ��ی ن��ه‌ك��ه‌ن‪ ،‬ب���ۆئ���ه‌وه‌ی بتوانم‬ ‫ب�ه‌خ�ه‌رج�ی‌و داه��ات��ی ئه‌لبومه‌كه‌م‪،‬‬ ‫خزمه‌تی منااڵن‌و ژنانی ناو زیندانه‌كانی‬ ‫كوردستان بكه‌م‌و كۆمپانیاكان ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن زیاتر له‌‪ 300‬هه‌زار دانه‌‬ ‫له‌ئه‌لبومه‌كه‌م ده‌فرۆشرێت‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬كۆنسێرت سازده‌كه‌یت؟‬ ‫ن���ازێ‌ ع��ه‌زی��زی‌‪ :‬ل�ه‌ك��وردس��ت��ان زۆر‬ ‫به‌كه‌می‌ كۆنسرێتم سازكردووه‌‪ ،‬خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان زۆر به‌كه‌می ده‌چ��ن بۆ‬ ‫كۆنسێرت‪ ،‬زیاتر ده‌چن بۆ ئاهه‌نگه‌كان‪،‬‬ ‫منیش گۆرانیبێژی‌ ئاهه‌نگه‌كان نیم‪.‬‬ ‫ده‌ستوور‪ :‬بۆچی گۆرانیبێژه‌ كچه‌كان‬ ‫غیره‌ له‌یه‌كتر ده‌ك�ه‌ن‪ ،‬كه‌س غیره‌ی‌‬ ‫له‌تۆ كردووه‌؟‬ ‫ن��ازێ‌ ع �ه‌زی��زی‌‪ :‬هه‌موو گۆرانیبێژه‌‬ ‫كچه‌كانم خۆشده‌وێت‌و غیره‌ له‌كه‌سیان‬ ‫ن���اك���ه‌م‪ .‬ده‌ن����گ‌و ش��ێ��وه‌م له‌هیچ‬ ‫گۆرانیبێژێك ناچێت‪ ،‬بۆیه‌ غیره‌م‬ ‫نییه‌‪ .‬به‌اڵم حه‌زده‌كه‌م پێمبڵێن نازێ‌‬ ‫له‌هه‌موو كه‌سێك جوانتره‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬شێوازی‌ فارسی‌ به‌سه‌ر‬ ‫كاره‌كانتدا زاڵه‌؟‬ ‫ن��ازێ‌ ع �ه‌زی��زی‌‪ :‬س �ه‌ره‌ت��ا به‌گۆرانی‬ ‫فارسی ده‌ستمپێكرد‪ ،‬ئێستاش بووه‌ته‌‬ ‫ستایلی‌ من‪ .‬چوومه‌ زانكۆیه‌كی هونه‌ری‬ ‫ل�ه‌ڕوس��ی��او ه����ه‌زاران ك��ه‌س گوێیان‬ ‫له‌ده‌نگم بوو‪ ،‬سه‌ڕیان سوڕماو وتیان‬

‫چۆپی‌ وتی‌ گۆرانییه‌كان له‌ستۆدیۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫میلۆدی‌ تۆمارده‌كات‌و كاری‌ دابه‌شكردنی‌‬ ‫میوزیکی‌ له‌الیه‌ن هێمن حسێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا ئه‌لبومه‌ ئینگلیزییه‌كه‌ی‌‬ ‫ته‌واوبووه‌و حه‌وت گۆرانی‌ له‌خۆگرتووه‌و‬ ‫گۆرانیی‌‬ ‫‪think of me‬ی‌ له‌لوبنان كلیپكردووه‌‪.‬‬

‫ده‌ن��گ��ت‬ ‫كالسیكی‌ جیهانییه‌‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور‪ :‬عاشقیت؟ م �ه‌رج��ت بۆ‬ ‫هاوسه‌ری‌ چییه‌؟‬ ‫نازێ‌ عه‌زیزی‌‪ :‬عه‌شق‌و خۆشه‌ویستی‬ ‫ج��ی��اوازن‪ ،‬عه‌شق یه‌كجار له‌ژیاندا‬ ‫سه‌ردانتده‌كات‪ ،‬به‌اڵم خۆشه‌ویستی‬ ‫چه‌ندانجار دێت‪ .‬هه‌میشه‌ خۆشه‌ویستی‬ ‫سه‌ركه‌وتووترو پیرۆزتره‌ له‌الی من‪،‬‬ ‫چونكه‌ ژی��ان به‌خۆشه‌ویستییه‌وه‌‬ ‫جوانه‌‪ .‬هێشتا بیر له‌ژیانی هاوسه‌ری‬ ‫ناكه‌مه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هێشتا برینه‌كانم‬ ‫چاكنه‌بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم زۆر حه‌زم‬ ‫له‌خۆشه‌ویستییه‌‪.‬‬

‫سه‌تڵ ‬

‫(‪ 21‬ک‪ .‬یه‌که‌م ‪ 19 -‬ک‪ .‬دووه‌م)‬

‫(‪ 20‬ک‪ .‬دووه‌م ‪ 17 -‬شوبات)‬

‫پێویست ناكات خۆت له‌و هاوكارانه‌ت‬ ‫ت��وڕ‌ه بكه‌یت كه‌ بۆچوونه‌كانیان‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ���ت ی���ه‌ك���ن���اگ���رێ���ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆییت له‌وانه‌یه‌ تووش ‌‬ ‫ی زۆرت بكات له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫كه‌س ‌هی‌ له‌گه‌ڵیدا ده‌ژی��ت‪ .‬ئاگات‬ ‫له‌قسه‌كانت بێت‪.‬‬

‫زۆر نزیكیت له‌ئاگره‌كه‌‌و پێویست ‌ه‬ ‫ئاگاداربیت په‌نجه‌كانت نه‌سوتێن‪،‬‬ ‫ی زۆرت‬ ‫ی ئه‌رێن ‌‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ فشارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رووداوه‌كان ‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌بێت‪ .‬تێبین ‌‬ ‫ده‌وروب����ه‌رت بكه‌‌و س��وودی��ان لێ‬ ‫وه‌ربگره‌‪.‬‬

‫نه‌هه‌نگ‬

‫(‪ 18‬شوبات ‪ 20 -‬ئازار)‬

‫ی‬ ‫ه���ه‌وڵ���ب���ده‌ زی���ات���ر ل���ه‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌سته‌كانته‌وه‌ قسه‌بكه‌یت له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ئ �ه‌م هه‌فته‌یه‌دا‪ ،‬ئه‌گه‌ر واتكرد‬ ‫ئ �ه‌وا بۆت ده‌رده‌ك �ه‌وێ��ت قوڵترین‬ ‫هه‌سته‌كانت كامانه‌ن‪ .‬باشترین‬ ‫ی هاوڕێیه‌تییه‌و‌ه‬ ‫رۆژن ل����ه‌ڕوو ‌‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌یه‌‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪ 18‬جۆراوجۆر‬

‫گووگڵ‪ :‬ساڵی دوو جار پاسۆرد ‌ی‬ ‫ئیمه‌یله‌كانتان بگۆڕن‬

‫یان ‌ه ‌ی سمێڵ زالن له‌میسر‬ ‫داده‌مه‌زرێت‬

‫ده‌ستوور‬ ‫كۆمپانیای گووگڵ بۆ پارێزگاریكردنی‬ ‫زی��ات��ری زان��ی��اری��ی ب�ه‌ك��اره��ێ��ن�ه‌ران��ی‬ ‫ئینته‌رنێت داوا له‌به‌كارهێنه‌ران ده‌كات‬ ‫ساڵی دوو جار وشه‌ی نهێنیی پۆستی‬ ‫ئه‌لكترۆنیان بگۆڕن‪.‬‬ ‫كۆمپیوته‌ر وۆرڵد باڵویكرده‌وه‌ گرنگترین‬ ‫ئامۆژگاری بۆ به‌كارهێنه‌رانی ماسنجه‌ر‌و‬ ‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان گۆڕینی وشه‌ی‬ ‫نهێنییه‌‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ی داواكارییه‌كه‌ی گووگڵدا هاتووه‌‬ ‫هاككه‌ره‌كان حه‌زێكی تایبه‌تیان له‌دزینی‬ ‫وشه‌ نهێنییه‌كانه‌‌و باشترین رێگه‌ دووجار‬ ‫گۆڕینی‌ پاسۆرده‌ له‌ماوه‌ ساڵێكدا‪.‬‬ ‫ئامۆژگارییه‌كی دیكه‌ی گووگڵ ئه‌وه‌یه‌‬

‫زان��ی��اری��ی �ه‌ك��ان��ی خ��ۆت��ان له‌به‌شێك‬ ‫له‌سایته‌كاندا تۆمارمه‌كه‌ن‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئه‌و زانیاریانه‌وه‌ تووشی زیان‬ ‫نه‌بن‪.‬‬

‫ده‌ش�����ن����� ‌ێ گ������ۆران������ ‌ی ب��ۆ‬ ‫دای������ك‌و ب���اوك��� ‌ی ده‌ڵ��ێ��ت‬

‫ه �ه‌روه‌ه��ا گ��ووگ��ڵ داواده‌ك����ات وش�ه‌ی‬ ‫ئاسایی وه‌ك رێكه‌وتی له‌دایكبوون‌و‬ ‫ناوی بچوك‌و ژماره‌ بۆ ده‌شتنیشانكردنی‬ ‫پاسۆرد به‌كارنه‌هێنرێت‪.‬‬

‫ده‌ستوور‬ ‫له‌واڵتی‌ میسر پیاوێك به‌هۆی‌ سمێڵ‬ ‫درێژییه‌و‌ه چه‌ند خه‌اڵتێكی‌ بردووه‌ته‌وه‌و‬ ‫یانه‌ی‌ سمێڵ زالنیشی‌ دامه‌زراند‪.‬‬ ‫به‌پێ ‌ی هه‌واڵێك ‌ی كه‌ناڵی‌ ئه‌لعه‌ره‌بیی ‌ه‬ ‫فه‌تحی‌ ئه‌حمه‌د مه‌حمودی‌ ناسراو به‌فه‌تح ‌ی‬ ‫سمێڵ درێژ‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪1987‬ه‌وه‌ سه‌رگه‌رم ‌ی‬ ‫دام�ه‌زران��دن�ی‌ ئ�ه‌و یانه‌یه‌یه‌‌و چه‌ندانجار‬ ‫سه‌ردانی‌ الیه‌ن ‌ی په‌یوه‌ندیداری‌ كردووه‌ بۆ‬ ‫وه‌رگتنی‌ مۆڵه‌تی‌ كردنه‌وه‌ی‌ یانه‌كه‌‪ ،‬سه‌رئه‌نجام به‌مزوانه‌ له‌ژێر دروشمی‌ «پیاوی‌ بێ سمێڵ‬ ‫دیمه‌نێك ‌ی ناشیرینی‌ هه‌یه‌»دا توان ‌ی مۆڵه‌ته‌كه‌ وه‌ربگرێت‌و یانه‌كه‌ی‌ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌رجی‌ بوونه‌ ئه‌ندام له‌و یانه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬پێویسته‌ سمێڵی‌ ئه‌ندام له‌‪ 20‬سانتیمه‌تر كورتتر نه‌بێت‌و‬ ‫ده‌سته‌ ‌ی دامه‌زرێنه‌رانی‌ بریتیی ‌ه له‌‪ 24‬كه‌س‪ ،‬له‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌میشدا ژماره‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ گه‌یشتووه‌ت ‌ه‬ ‫‪ 200‬كه‌س‪.‬‬ ‫له‌نێو ئه‌ندامانی‌ یانه‌كه‌دا كه‌سانی‌ نێو سوپا‌و پۆلیس‌و سیاسه‌تمه‌داران‌و پارێزه‌ران‌و ئه‌ندازیار‌و‬ ‫دكتۆر‌و چه‌ندان خاوه‌ن پیشه‌ی‌ دیكه‌ی‌ تێدایه‌‪.‬‬

‫ژنان له‌‪ 34‬كاتژمێر زیاتر ناتوانن‬ ‫نهێنییه‌كان بپارێزن‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫ب�ه‌پ��ێ�ی‌ ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن�ه‌وه‌ی�ه‌ك�ی‌ به‌ریتانی‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌ ژنان له‌‪ 34‬كاتژمێر زیاتر ناتوانن‬ ‫نهێنییه‌كان الی خۆیان بپارێزن‌و له‌و كاته‌ به‌دواوه‌‬ ‫الی كه‌سێك ده‌یدركێنن‪.‬‬ ‫ده‌ی��ل��ی ئیكسپرێس ب�ڵاوی��ك��رده‌وه‌ تیمێكی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ڕێگه‌ی راپرسی ل �ه‌‪ 4000‬ژن به‌و‬ ‫ئه‌نجام ‌ه گه‌یشتوون‌و ئه‌نجامه‌ كۆتاییه‌كان نیشانیدا‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌و ژنانه‌ی سوێندده‌خۆن نهێنییه‌كان‬ ‫نه‌دركێنن‪ ،‬دوای چه‌ند كاتژمێرێك سوێنده‌كه‌یان‬ ‫له‌بیرده‌به‌نه‌وه‌‌و نهێنییه‌كه‌ ده‌دركێنن‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ ژنان له‌هه‌ر ‪41‬‬ ‫خوله‌ك جارێكدا هه‌واڵی ناڕاست باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ی��ل��ی ئیكسپرێس ئ���ام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش���داوه‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی هاوشێوه‌‬ ‫له‌ساڵی ‪ 2009‬له‌سه‌ر ‪ 3000‬ژنی ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 18‬بۆ ‪ 65‬س��اڵ نیشانیدا مانه‌وه‌ی‬ ‫نهێنییه‌ك ل�ه‌الی ژن ل�ه‌‪ 47‬كاتژمێر‬ ‫زیاتر تێپه‌ڕنابێت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ش نیشانده‌دات نهێنیپارێزی‬ ‫ژنان به‌به‌راورد به‌ساڵی‬ ‫رابردوو ‪ 13‬كاتژمێر‬ ‫كه‌میكردووه‌‪.‬‬

‫پ��ێ��ش��ان��گ �ه‌ی ی���ادگ���اره‌ك���ان���ی‬ ‫ه���ی���ت���ل���ه‌ر ده‌ك����رێ����ت����ه‌وه‌‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫موحسین یاسین‬ ‫گۆرانیبێژی‌ ن��اودار ده‌شنێ‌ سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌كارییه‌ بۆ ئه‌لبومێكی‌ نوێ‌و له‌و‬ ‫ئه‌لبومه‌دا گۆرانییه‌كی‌ بۆ دایك‌و باوكی‌‬ ‫وتووه‌‪.‬‬ ‫ده‌شنێ‌ له‌لێدوانێكدا به‌ده‌ستووری‌ وت‬ ‫سه‌رقاڵی‌ ئاماده‌كارییه‌ بۆ ئه‌لبومه‌‬

‫كاوڕ‬

‫(‪ 21‬مارس ‪ 20 -‬نیسان)‬

‫ی بابه‌تیێكه‌و‌ه‬ ‫ب��ی��روڕات ل �ه‌ب��اره‌ ‌‬ ‫ك �ه‌ پ �ه‌ی��وه‌ن��دی‌ ب �ه‌ك��اره‌ك �ه‌ت �ه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه ده‌گۆڕیت‪ ،‬ئه‌م مانگ ‌ه چه‌ند‬ ‫رۆژێ��ك��ی‌ خ��ۆش �ی‌ ت��ێ��دای �ه‌ ب��ۆت‪.‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ به‌باشی‌ به‌كاریبهێنیت‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆشییه‌كی‌ زیاتره‌و‌ه به‌سه‌ر ‌‬ ‫ببه‌یت‪.‬‬

‫گا‬

‫نوێیه‌كه‌ی‌‪ ،‬كه‌ گۆرانییه‌كانی‌ به‌زمانی‌‬ ‫كوردی‌‌و عه‌ره‌بی‌ تۆمارده‌كات‌و ئاوازه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌ڵكه‌وت زاهیره‌وه‌ دانراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ش���ن���ێ‌ ئ����ه‌وه‌ش����ی‌ وت ی �ه‌ك��ێ��ك‬ ‫له‌گۆرانییه‌كانی‌ ئه‌لبومه‌ نوێیه‌كی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫دایك‌و باوكی‌ وتووه‌‪.‬‬ ‫ئاشكرایكرد كه‌گۆرانییه‌ عه‌ره‌بییه‌كانی‌‬ ‫ل �ه‌ه��ۆن��راوه‌ی‌ شاعیری‌ میسری‌ هانی‌‬ ‫سه‌غیره‌‪.‬‬

‫(‪ 21‬نیسان ‪ 20 -‬ئایار)‬

‫هه‌ندێك كه‌س ده‌یانه‌وێت ئازادیت‬ ‫لێ سنوردار بكه‌ن‪ ،‬له‌كاره‌كه‌تدا‬ ‫زۆر گ��ون��ج��اوی��ت ل��ه‌گ��ه‌ڵ دووان‬ ‫ی‬ ‫ل�ه‌ه��اوك��اره‌ك��ان��ت‪ .‬تاكه‌ هۆكار ‌‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ش بریتییه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ ك�ه‌ تۆ‬ ‫ی ئ �ه‌وان ده‌خه‌یته‌ پێش‬ ‫حه‌زه‌كان ‌‬ ‫حه‌زه‌كانی‌ خۆته‌وه‌‪.‬‬

‫دووانه‌‬

‫له‌مۆزه‌خانه‌ی مێژوویی شاری به‌رلینی پایته‌ختی‬ ‫ئه‌ڵمانیا پێشانگه‌ی یادگاره‌كانی سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ئادۆلف هیتله‌ر ك��رای�ه‌وه‌‌و له‌و پێشانگه‌یه‌دا‬ ‫كاریگه‌رییه‌كانی بانگه‌شه‌‌و كه‌سایه‌تیی هیتله‌ر‬ ‫له‌سه‌ر ژیانی ڕۆژانه‌ی خه‌ڵكی ئه‌ڵمانیا پیشاندرا‪.‬‬ ‫ن���اوی ئ��ه‌و پێشانگه‌یه‌ “هیتله‌ر‌و خه‌ڵكی‬ ‫ئه‌ڵمانیا”یه‌‌و یه‌كه‌مین پێشانگایه‌ له‌ناسراوترین‬ ‫مۆزه‌خانه‌ی ئه‌و واڵته‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان‬ ‫هیتله‌ر‌و خه‌ڵك پیشانده‌دات‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ هۆڵی‌ پێشانگه‌كه‌دا په‌یكه‌رێكی‌‬ ‫هیتله‌ر‌و نیشانه‌كانی دی��ك �ه‌ی ئه‌ڵمانیای‬

‫(‪ 21‬ئایار ‪ 20 -‬حوزه‌یران)‬

‫ئ �ه‌م هه‌فته‌یه‌ زۆر گ��ون��ج��او‌ه بۆ‬ ‫تاوتوێكردنی‌ چه‌ند بۆچوونێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ی ده‌وروبه‌ت‪ ،‬به‌اڵم پێویست ‌ه‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رز بیر‌وبۆچوونه‌كان ‌‬ ‫تۆ به‌ده‌نگ ‌‬ ‫خۆت ده‌رببڕیت‪ .‬ب��اوه‌ڕت به‌خۆت‬ ‫له‌جاران زیاترده‌بێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫سه‌رده‌می هیتله‌ر دانراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها تابلۆیه‌ك نمایشكراوه‌‬ ‫كه‌ باس رێزگرتنی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ده‌ك���ات له‌هیتله‌ر له‌پێش‬ ‫وه‌رگ���رت���ن���ی‌ ده‌س�����ه‌اڵت‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رانی پێشانگه‌كه‌ش‬ ‫ئ��ام��اژه‌ ب����ه‌وه‌ده‌ده‌ن ئ �ه‌و وێنه‌یه‌‬ ‫ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ی خ��وێ��دا پێشبینیی‌‬ ‫س �ه‌رۆك �ی‌ داه��ات��ووی ئه‌ڵمانیای‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫پ��ێ��ش��ان��گ �ه‌ی ه��ی��ت��ل �ه‌ر‌و خه‌ڵكی‬ ‫ئه‌ڵمانیا له‌كاتێكدایه‌ ئه‌و هێمایانه‌ی‌‬ ‫گوزارشت له‌هیتله‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌شوێنه‌‬ ‫گشتییه‌كانی ئه‌ڵمانیادا قه‌ده‌غه‌كراون‪.‬‬

‫(‪ 21‬حوزه‌یران ‪ 22 -‬ته‌موز)‬

‫ی كه‌ زۆر سه‌رقاڵیت‪،‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌رڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم ك��اروب��اره‌ك��ان��ت به‌باش ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌به‌یت‌و رایانده‌په‌ڕێنیت‪.‬‬ ‫بیرتنه‌چێت ئه‌م قۆناغه‌ زۆر گرنگ ‌ه‬ ‫ی ت��ۆدا‪.‬‬ ‫له‌ژیانی‌ تایبه‌تی‌‌و گشت ‌‬ ‫ی‬ ‫تواناكانت ده‌بێته‌ ه��ۆی‌ ئ �ه‌وه‌ ‌‬ ‫هیوات به‌داهاتووت زۆر بێت‪.‬‬

‫شێر‬

‫(‪ 23‬ته‌موز ‪ 22 -‬ئاب)‬

‫ی نوێت ب��ۆ ژی��ان بۆ‬ ‫روان��گ�ه‌ی�ه‌ك� ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫دروس��ت��ب��ووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوا ‌‬ ‫ی له‌ژیانتدا ڕوویان‬ ‫زنجیره‌ رووداو‌ه ‌‬ ‫ی لێت روون ‌ه ك ‌ه‬ ‫دا‪ .‬ئێستا به‌باش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌فێڵه‌كان ‌‬ ‫له‌چیدا باشیت‪ .‬به‌باش ‌‬ ‫یارییه‌كه‌ گه‌یشتوویت‪.‬‬

‫فه‌ریک‬

‫(‪ 23‬ئاب ‪ 22 -‬ئه‌یلول)‬

‫كه‌وتن ‌ه داوی‌ خۆشه‌ویستییه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫شتێكی‌ هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ كه‌س ‌‬ ‫به‌رانبه‌رتدا تێدایه‌‪ .‬هه‌ردووكتان‬ ‫ی رۆژان ‌ه‬ ‫خۆتان له‌شته‌ بچووكه‌كان ‌‬ ‫ی كێشه‌‌و‬ ‫به‌دوورده‌گرن‪ ،‬تا رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫گرفت نه‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫ی پێنجه‌م ـ به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رد‌ه ‌ ‪0533184771‬‬ ‫ی میران ـ نهۆم ‌‬ ‫ی سالم‪ ،‬ته‌الر ‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬سلێمانی‌ ـ شاڕێ ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)54‬چوارشه‌ممه‪2010/10/20 ،‬‬

‫سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌ن‪ :‬ئیدریس عومه‌ر‬

‫ی سول ‌ی تێلیگراف‬ ‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬كۆمپانیا ‌‬

‫‪info@destur.net - 0533187811‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬وریا حه‌مه‌تاهیر‬ ‫سکرتێری نووسین‪ :‬شۆڕش خالید‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری هونه‌ریی‪ :‬لوقمان عومه‌ر‬

‫له‌چاوه‌ڕوانی‌ هاتنه‌و‌هی‌ ناوه‌كاندا‬

‫خ���وێ���ن���دك���ارێ���ك‪ :‬گ����ه‌ر ن�����اوم ن���ه‌ی���ه‌ت���ه‌وه ‌‪ ،‬ش��ێ��ت ده‌ب���م‬ ‫ژینۆ عه‌لی‌‬ ‫خوێندكاره‌ ده‌رچووه‌كانی‌ پۆلی‌ شه‌شه‌می‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كه‌ن به‌هۆی‌ دره‌نگ‬ ‫هاتنه‌وه‌ی‌ ناوه‌كانیان‌و نه‌زانینی‌ ئه‌و‬ ‫به‌ش‌و كۆلێژه‌ی‌ كه‌ له‌زانكۆ‌و په‌یمانگاكاندا‬ ‫وه‌ریانده‌گرێت‪ ،‬له‌حاڵه‌تێكی‌ ده‌روون �ی‌‬ ‫ناله‌باردان‌و به‌وهۆیه‌وه‌ دڵه‌ڕاوكێ‌‌و ترس‬ ‫بێتاقه‌تی‌ كردوون‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌كوردستاندا وه‌رگرتنی‌‬ ‫ده‌رچ��ووان�ی‌ پۆلی‌ شه‌شه‌می‌ ئاماده‌یی‌‬ ‫زانستی‌‌و وێژه‌یی‌ له‌زانكۆ‌و په‌یمانگاكاندا‬ ‫به‌پێی‌ سیستمی‌ ق��ب��وڵ م �ه‌رك �ه‌زی �ه‌‌و‬ ‫ل�ه‌وه‌رگ��رت��ن�ی‌ خوێندكاراندا ره‌چ��اوی‌‬ ‫خواست‌و نمره‌ی‌ خوێندكار ناكرێت‪.‬‬

‫بۆیه‌ تا ڕۆژی‌ هاتنه‌وه‌ی‌ ناوه‌كانیان‪،‬‬ ‫خوێندكاران نازانن چ ب�ه‌ش‌و كۆلێژێك‬ ‫وه‌ری��ان��ده‌گ��رێ��ت‪ ،‬خ��وێ��ن��دك��اران ده‌ڵێن‬ ‫به‌درێژایی‌ ئ�ه‌و ماوه‌یه‌ له‌چاوه‌ڕوانی‌‌و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێداین‌و نازانین كاته‌كانمان چۆن‬ ‫ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫تائێستا وه‌زاره‌ت����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ ڕۆژی‌‬ ‫هاتنه‌وه‌ی‌ ن��اوه‌ك �ه‌ی‌ دیارینه‌كردووه‌و‬ ‫خوێندكاران ن��ازان��ن ك �ه‌ی‌ ناوه‌كانیان‬ ‫دێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پشكۆ عه‌لی‌‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌و خوێندكارانه‌ی‌‬ ‫كۆ نمره‌كه‌ی‌ ‪67‬ه‌‪ ،‬ترس له‌نه‌هاتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ناو ژیانی‌ لێ تاڵكردووه‌‪ ،‬وتی‌" له‌هه‌موو‬ ‫ساڵه‌كانی‌ خوێندنمدا وه‌ك ئه‌مساڵ‬ ‫ت��ووش �ی‌ حاڵه‌تی‌ ده‌روون����ی‌ ناخۆشی‌‬ ‫وانه‌بوومه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌ناو هاتنه‌وه‌دا‬

‫به‌رده‌وام الیه‌نی‌ ده‌روونیم زۆر ماندووه‌‪،‬‬ ‫خه‌می‌ ئه‌وه‌مه‌ ناوه‌كه‌م نه‌یه‌ته‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌و به‌شه‌ی‌ كه‌من ده‌مه‌وێت نه‌یه‌ته‌وه‌ گه‌ر‬ ‫وانه‌بێت شێت ده‌بم "‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵ ‪ 42415‬خوێندكار له‌پۆلی‌‬ ‫شه‌شه‌می‌ ئاماده‌یی‌ ده‌رچ��وون‌و بڕیاره‌‬ ‫ل�ه‌و رێ��ژه‌ ‪ 22425‬خوێندكار له‌زانكۆ‌و‬ ‫په‌یمانگاكان وه‌ربگیرێن‪ ،‬كه‌ئه‌وانیش‬ ‫ئه‌و خوێندكارانه‌ن كه‌ نمره‌كانیان به‌رزه‌‪،‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 22‬هه‌زار خوێندكاری‌ دیكه‌ش‬ ‫بۆ ئه‌مساڵی‌ خوێندن وه‌رناگیرێن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خ��وێ��ن��دك��اران�ه‌ی‌‪ ،‬ك �ه‌ ن��م��ره‌ی‌ كه‌میان‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬له‌ئێستاوه‌ توشی‌ دڵه‌ڕاوكێ‌‬ ‫بوون‌و له‌بڕیاره‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تیش نیگه‌رانن‪.‬‬ ‫شه‌هێن ئه‌كره‌م نمره‌كه‌ی‌‪61‬ه‌ له‌شه‌شی‌‬ ‫زانستی‌‪ ،‬وتی‌ "بوونی‌ ئه‌م جۆره‌ سیستمه‌‬

‫له‌كوردستاندا ب �ه‌ه �ه‌زاران خوێندكاری‌‬ ‫وه‌ك منی‌ تووشی‌ دڵه‌ڕاوكێ‌‌و خه‌مۆكی‬ ‫ك��ردووه‌‪ ،‬ب �ه‌رده‌وام بیركردنه‌وه‌م بۆ ناو‬ ‫هاتنه‌وه‌ ته‌رخانكردووه‌‪ ،‬ده‌ترسم یه‌كێكبم‬ ‫له‌و خوێندكارانه‌ی‌ كه‌ ناویان نایه‌ته‌وه‌ به‌ر‬ ‫ئه‌و شااڵوی‌ مه‌رگه‌ بكه‌وم"‪.‬‬ ‫كانی‌ عومه‌ر نمره‌كه‌ی‌ ‪74‬ه‌‪ ،‬خوێندكاری‌‬ ‫زانستییه‌‪ ،‬ده‌ڵ��ێ��ت "ت��ووش��ب��وون��م��ان‬ ‫به‌نه‌خۆشییه‌كانی‌ دوودڵی‌ له‌دواكه‌وتنی‌‬ ‫ن��اوه‌ك��ان��م��ان‪ ،‬زی��ات��ر ل���ه‌ده‌روون���ی‌ ئه‌و‬ ‫جه‌نگاوه‌ره‌ ئاڵۆزتره‌‪ ،‬كه‌ بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫ده‌چێته‌ مه‌یدانی‌ جه‌نگه‌وه‌"‪.‬‬ ‫توێژه‌رێكی‌ ده‌روون���ی‌ پیێوایه‌ دره‌ن��گ‬ ‫هاتنه‌وه‌ی‌ ن��اوی‌ خوێندكاران‌و نه‌زانی‌‬ ‫شوێنی‌ وه‌رگرتنیان شڵه‌ژان‌و فشاری‌‬ ‫ده‌روونی‌ بۆ خوێندكار دروستده‌كات‪.‬‬

‫سامان سیوه‌یلی‌ مامۆستای‌ زانكۆی‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌ده‌ستووری‌ وت "له‌م ساته‌دا‬ ‫كه‌خوێندكار ل�ه‌چ��اوه‌ڕوان�ی‌ هاتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ن��اوه‌ك �ه‌ی �ه‌ت �ی‌‪ ،‬ت��ووش �ی‌ ش��ڵ��ه‌ژان یان‬ ‫فشارێكی‌ ده‌روون��ی‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌و خوێندكارانه‌ی‌ كه‌كۆی‌ نمره‌كانیان‬ ‫كه‌متره‪ ‌،‬ڕه‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ی‌ زۆری‌ ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر خوێندكار"‪.‬‬ ‫سیوه‌یلی‌ وتی‌ "كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن‬ ‫هۆكارن بۆ ئه‌م فشاره‌ ده‌روونییه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان به‌پێی‌ بیستنی‌ هه‌واڵێك‪،‬‬ ‫ه��ه‌واڵ��ی‌ وه‌رگ��رت��ن �ی‌ خ��وێ��ن��دك��ار یان‬ ‫وه‌رنه‌گرتنیان باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌شی‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌ وه‌زاره‌ت ئه‌م كاره‌ ئه‌نجامبدات‪،‬‬ ‫خوێندكاره‌كانمان له‌و حاڵه‌ته‌ ده‌روونییه‌‬ ‫رزگارده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫كۆمپانیای سولی تێلیگراف‬ ‫بۆ رۆژنامه‌وا‌نی‌و چاپ‌و باڵوكردنه‌و‌ه‬ ‫رۆژان ‌ه گه‌رماوگه‌رم‬

‫هه‌موو رۆژانی چوارشه‌ممه‌یه‌ك‬

‫‪www.destur.net‬‬

‫رۆژان ‌ه گه‌رماوگه‌رم‬

‫‪www.destur.net/yary‬‬

‫هه‌موو رۆژانی دوشه‌ممه‌یه‌ك‬

‫به‌رده‌وام ئاگاداری‌ هه‌واڵ‌و گۆرانكارییه‌كان ب ‌ه له‌هه‌ركوێییه‌ك بیت‬