Destur_63

‫‪63‬‬ ‫چوارشه‌ممه‬

‫‪2010/12/29‬‬ ‫(‪ )16‬الپه‌ڕ‌ه‬ ‫نرخ (‪ )1000‬دیناره‬ ‫رۆژنامه‌یه‌کی سياسى گشتییه‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ کۆمپانیای سولى تێلیگراف ده‌ریده‌کات‬

‫ڕۆشنبیرێکی‬ ‫هەڵواسراو‬

‫کولتور بۆ ه��ەم��ووان‪ ،‬نەخێر‬ ‫کولتور بۆ هەموو شتێک‬

‫‪13‬‬

‫‪w w w. d e s t u r. n e t‬‬

‫ئێران ئه‌نسار ده‌نێرێت و توركیاش ‪ 50‬هه‌زار سه‌رباز‬ ‫گه‌مارۆی‌ سه‌ربازیی‌ سنووره‌كانی‌ هه‌رێم ده‌درێت‬ ‫پ‪.‬ده‌ستوور‬ ‫چ��ه‌ك��داران��ی‌ ئ �ه‌ن��س��ار و ئه‌لقاعید‌ه‬ ‫ل���ه‌ چ���اوپ���ۆش���ی‌ ئ���ێ���ران خ �ه‌ری��ك �ی‌‬ ‫خۆڕێكخستنه‌وه‌ن ل �ه‌ سنووره‌كانی‌‬ ‫ڕۆژه��ه‌اڵت��ی‌ هه‌رێمی‌ ك��وردس��ت��ان�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌سنووری باكوریشه‌وه‌ توركیا جگه‌‬ ‫له‌فڕۆكه‌ جه‌نگییه‌كانی ‪ 50‬هه‌زار سه‌رباز‬ ‫ئاماده‌ ده‌كات تا له‌و سنووره‌ باڵوه‌ی‬ ‫پێبكات‪.‬‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ان��ی ئ�ه‌م��ن��ی ڕای��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ن‬ ‫كه‌زانیاریان له‌سه‌ر جموجووڵی هه‌ردوو‬ ‫سنووره‌كه‌ پێگه‌یشتووه‌‌و داوا له‌حكومه‌تی‬ ‫عێراقیش ده‌كه‌ن بێته‌ وه‌اڵم‪.‬‬ ‫به‌پێی چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌سه‌ر‬ ‫سنوور‪ ،‬چه‌كدارانی قاعیده‌ له‌سنووری‬ ‫ئێران‪ ،‬له‌هه‌ریه‌كه‌ له‌ناوچه‌كانی كرماشان‪،‬‬ ‫سه‌رپێڵ زه‌هاب‪ ،‬ئیالم‪ ،‬سنه‌‪ ،‬هه‌مه‌دان‬ ‫جێگیربوون‌و خه‌ریكی خۆڕێكخستنه‌وه‌ن‌و‬ ‫ڕۆژانه‌ چاالكی‌و مه‌شق ئه‌نجامده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ق��ادر حه‌مه‌ ج��ان به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫ئاسایشی ه �ه‌رێ��م (سلێمانی) وتی‌‬ ‫“بیستوومانه‌ چه‌كدارانی قاعیده‌ له‌سه‌ر‬ ‫سنوور خه‌ریكی خۆڕێكسختنه‌وه‌‌و مه‌شقن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاماده‌ین بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌“‪.‬‬ ‫وتیشی‌ “به‌ڕه‌سمی هێزه‌كانی پاسه‌وانی‬ ‫س��ن��وورم��ان ل��ه‌س��ن��ووری ئ��ێ��ران ل�ه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ ئاگاداركردووه‌ته‌وه‌‌و داوامان‬ ‫لێكردوون كه‌به‌وردی چاودێری بكه‌ن‌و‬

‫به‌رپرسانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم داوای‌ یارمه‌تی‌ له‌حكومه‌تی‌ عێراق ده‌كه‌ن‬

‫ه�ه‌ر ك �ه‌س‌و الیه‌نێك بیه‌وێت ڕه‌وش��ی‬ ‫هه‌رێم تێكبدات به‌توندی رووبه‌ڕویان‬ ‫ببنه‌وه‌“‪.‬‬

‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ ئه‌حمه‌د ده‌نیز به‌رپرسی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ پ��ارت��ی كرێكارانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور‪،‬‬

‫وتی “فڕۆكه‌ی‌ جه‌نگی‌‌و ئیستخباراتی‌‬ ‫توركیا جار جاره‌ به‌سه‌ر ئاسمانی‌ زاب‌و‬ ‫ئاڤاشین‌و قه‌ندیلدا ده‌سوڕێنه‌وه‌و دێنه‌‬

‫سنووری هه‌رێمه‌وه‌“‪.‬‬ ‫ده‌ن��ی��ز وت��ی��ش�ی‌ “ت��ورك��ی��ا ده‌ی��ه‌وێ��ت‬ ‫له‌وه‌ستانی‌ چاالكی‌ ئێمه‌ سوود وه‌ربگرێت‌و‬ ‫ئاماده‌كاری‌ ده‌كات بۆ هێرشكردنه‌ سه‌ر‬ ‫گه‌ریالكان‪ ،‬تا شكست به‌گه‌لی‌ كورد‌و‬ ‫گه‌ریالكانی‌ په‌كه‌كه‌ بهێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌‬ ‫گه‌ریالكانمان ئاماده‌ن‌و وه‌اڵمی‌ هه‌ر جۆره‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنێك ده‌ده‌ینه‌وه‌“‪.‬‬ ‫جه‌بار ی��اوه‌ر مه‌نده‌ وته‌بێژی فه‌رمی‬ ‫ه��ێ��زه‌ك��ان��ی پ��اراس��ت��ن��ی ه��ه‌رێ��م‪ ،‬وتی‌‬ ‫“زانیاریمان له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ توركیاوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان هیچ مه‌ترسیه‌كیان‬ ‫نییه‌‪ .‬وت�ی‌“ئ�ه‌و ‪ 50‬ه��ه‌زار سه‌ربازه‌ی‌‬ ‫توركیاو سه‌ربازی‌ هیچ ده‌وڵه‌تێك ناتوانن‬ ‫بێنه‌ ن��او خاكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ زانیاریمان‬ ‫هه‌یه‌“‪.‬‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب��ه‌س��وڕان��ه‌ی‌ فڕۆكه‌كانی‌‬ ‫ت��ورك��ی��اش ب �ه‌ئ��اس��م��ان �ی‌ ه �ه‌رێ��م �ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬یاوه‌ر وتی‌“هه‌ر خروقاتێك‬ ‫هه‌بێت له‌ئاسمان‌و زه‌وی‌‌و ده‌ریا بۆ ناو‬ ‫خاكی‌ عێراق‪ ،‬پێشێلكردنی‌ په‌یمانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌‪ ،‬هاتنی‌ فڕۆكه‌كان زیاتر‬ ‫پ��ه‌ی��وه‌ن��دی‌ ب��ه‌ده‌وڵ��ه‌ت��ی‌ ع��ێ��راق �ه‌وه‌‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌و به‌پێی‌ ده‌س��ت��وور مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫پاراستنی‌ سنووره‌كان‌و به‌ده‌نگه‌وه‌هاتن‌و‬ ‫په‌یمانبه‌ستن‌و به‌رگریكردن لێی‌ ئه‌ركی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقی‌ فیدراڵییه‌ و په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌ نییه‌“‪.‬‬

‫به‌نهێنی ده‌فرۆشرێن‌و له‌سلێمانی باڵوبووه‌ته‌وه‌‬

‫ئامێری سیخوڕی بۆ وێنه‌گرتن‌و كۆنترۆڵكردنی قسه‌ ‌ی هاواڵتیان به‌كارده‌هێنرێت‬ ‫هێمن له‌تیف‬ ‫به‌پێی چه‌ند زانیارییه‌كی ده‌ستوور‪ ،‬چه‌ند‬ ‫ئامێرێكی سیخوڕی جۆراوجۆر ك ‌ه له‌توانایدای ‌ه‬ ‫كۆنترۆڵی قسه‌و تۆماركردنی ده‌نگ‌و وێن ‌هی‌‬ ‫ڤیدیۆیی هاواڵتیان بگرێت‌و تۆماریبكات‪،‬‬ ‫له‌چه‌ند شوێنێكی سلێمانی به‌نهێنی‌و‬ ‫به‌كه‌سانی باوه‌ڕپێكراو ده‌فرۆشرێت‌و بازرگانی‬ ‫پێو‌ه ده‌كرێت‪.‬‬ ‫خاوه‌ن ‌ی یه‌كێك له‌پێشه‌نگاكان ‌ی فرۆشتنی‌‬ ‫مۆبایل‌و كامێره‌و بلوتوز‪ ،‬ك ‌ه به‌نهێنی ئه‌و‬ ‫جۆر‌ه ئامێران ‌ه ده‌فرۆشێت‪ ،‬كاتێك ده‌ستوور‬ ‫س�ه‌ردان��ی ك��رد ئ��ام��اژ‌ه ‌ی ب��ه‌وه‌دا كه‌ئامێری‬ ‫بچوكی الی ‌ه‌و بۆ كاری سیخوڕی به‌كاردێت‌و‬ ‫به‌نهێنی ده‌یفرۆشن‪.‬‬

‫ئه‌و وت ‌ی “ئه‌و ئامێر‌ه ‌ی الی ئێم ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫جێگ ‌ه ‌ی سیمكارتێكی مۆبایلی لێده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئامێر‌ه ده‌توانرێت له‌هه‌ر شوێنێك دابنرێت‌و‬ ‫به‌جێبهێڵدرێت‪ ،‬دواتر له‌ڕێگ ‌ه ‌ی ته‌له‌فونه‌كه‌ته‌وه‌‬ ‫ته‌واوی قسه‌كردنه‌كان له‌و شوێن ‌ه به‌شێوه‌ی‬ ‫ڕاسته‌وخۆ ده‌گ��وازرێ��ت�ه‌وه‌“‪ .‬هه‌روه‌ها وتی‌‬ ‫“له‌وكات ‌ه ‌ی له‌و شوێن ‌ه ‌ی كه‌ئامێره‌كه‌ت لێ‬ ‫به‌جێهێشتوو‌ه ده‌ست به‌قسه‌كردن ده‌كرێت‪،‬‬ ‫جه‌ره‌سێك بۆ مۆبایله‌كه‌ت دێت‌و تۆش له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵگرتنی ده‌توانیت هه‌موو ئه‌و قسانه‌ت گوێ‬ ‫لێبێت كه‌له‌و شوێن ‌ه ده‌كرێت”‪.‬‬ ‫وت��ی ئامێره‌كه‌ش به‌هۆی ئ��ه‌و‌ه ‌ی بچووكه‌‬ ‫ده‌توانیت له‌ژێر مێز یان ژێر كورسی بلكێنرێت‌و‬ ‫زۆرت��ر بۆ كاری سیخوڕی به‌كاردێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئاماده‌نه‌بوو هیچ زانیارییه‌ك له‌بار‌ه ‌ی چۆنیه‌تی‬

‫هێنان‌و ته‌نانه‌ت ناوی ئامێره‌كه‌ش ئاشكرا‬ ‫بكات‪ .‬به‌اڵم به‌وت ‌ه ‌ی ئه‌و خاوه‌ن پێشانگه‌یه‌‬ ‫ئامێره‌ك ‌ه له‌واڵتی چینه‌و‌ه ده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫جگ ‌ه ل �ه‌وه‌ش جۆرێكی تر ئامێری بچووك‬ ‫به‌نهێنی ده‌فرۆشرێت‪ ،‬كه‌فالشێك ‌ی شێوه‌‬ ‫قه‌ڵه‌م جافه‌و به‌گیرفاندا ده‌كرێت‌و وێنه‌و‬ ‫ڤیدیۆ ‌ی به‌رامبه‌ر ده‌گرێت‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫باشیش ده‌نگ ده‌گوازێته‌وه‌‪.‬‬ ‫حاكم ق��ادر حه‌مه‌جان به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشتی‌‬ ‫ئاسایش ‌ی هه‌رێم (سلێمانی) له‌لێدوانێكیدا‬ ‫بۆ ده‌ستوور وت ‌ی “به‌كارهێنان ‌ی ئه‌و جۆره‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیایان ‌ه له‌ڕوو ‌ی یاساییه‌و‌ه قه‌ده‌غه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێشێلكردن ‌ی ماف ‌ی مرڤه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌وكه‌س ‌ه ‌ی ئه‌و‬ ‫جۆر‌ه كاران ‌ه بكات سه‌رپێچیی ‌ه‌و سزاده‌درێت”‪.‬‬ ‫ئاماژ‌ه ‌ی به‌وه‌شدا ئه‌و شوێنان ‌ه ‌ی كه‌لوپه‌لی‌‬

‫ی ده‌درێت‬ ‫تان ‌ه له‌ڕوونكردنه‌وه‌ی‌ بارزان ‌‬ ‫محه‌مه‌د نه‌جیب‬ ‫په‌رله‌مانتاران‌و داكۆكیكه‌ران له‌مافی‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان ڕای��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ن ك � ‌ه به‌پێی‬ ‫ڕوونكردنه‌وه‌كه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم هه‌موو‬ ‫یاسایه‌ك كه‌چوو‌ه به‌رده‌می ڕه‌تیناكاته‌و‌ه‌و‬ ‫ی مافی ڤیتۆ‬ ‫ئیمزای ده‌ك��ات‪ .‬به‌بێئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌كاربهێنێت‪.‬‬ ‫ب��ی�لال سڵێمان ئ�ه‌ن��دام��ی په‌رله‌مانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان له‌فراكسیۆنی كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور وتی‬ ‫“سه‌رۆكی هه‌رێم ئ��ازاد‌ه ل �ه‌وه‌ی كه‌ئه‌و‬ ‫یاسای ‌ه ئیمزا ده‌كات یان نایكات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌باره‌ت‬ ‫به‌زۆرین ‌ه له‌گ ‌ه ‌ڵ ڕێزم بۆ قسه‌كانی هه‌ر‬ ‫زۆرین ‌ه له‌په‌رله‌مان ده‌نگی پێده‌دات‪،‬‬ ‫زۆرین ‌ه به‌و مانایه‌ی ‌ه كه‌هه‌موو یاسایه‌ك‬ ‫كه‌تێده‌په‌ڕێت دیار‌ه ده‌بێت زۆرین ‌ه بێت‬ ‫ئه‌وكات تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬كه‌وات ‌ه به‌پێی ئه‌م‬

‫قسه‌یه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم بێت‪ ،‬نابێت هیچ‬ ‫یاسایه‌ك ڕه‌تبكاته‌وه‌“‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی “به‌پێی ڕوونكردنه‌وه‌ك ‌ه ‌‬ ‫هه‌روه‌ها وت ‌‬ ‫بێت سه‌رۆكی هه‌رێم هه‌موو یاسایه‌ك‬ ‫كه‌چوو‌ه به‌رده‌می ڕه‌تیناكاته‌و‌ه‌و ئیمزای‬ ‫ده‌ك���ات”‪ .‬پێشیوای ‌ه مه‌سه‌له‌ك ‌ه زیاتر‬ ‫ڕه‌دفیعله‌‪.‬‬ ‫شۆڕش ئه‌مین ڕێكخه‌ری ڕێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی‪ ،‬به‌ده‌ستووری وت‬ ‫“ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی هه‌رێم حساب بۆ ڕای‬ ‫زۆرین ‌ه ده‌ك��ات ئه‌ی بۆ ئه‌و یاسایانه‌ی‬ ‫ی ڕه‌تیكردوونه‌ته‌و‌ه به‌ڕای‬ ‫تریش ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫زۆرین ‌ه گه‌یشتوونه‌ت ‌ه الی ئه‌و و ئیمزای‬ ‫نه‌كردوون”‪.‬‬ ‫شۆڕش پێیوای ‌ه مه‌سه‌له‌ك ‌ه دروستبوونی‬ ‫ڕه‌دفیعل ‌ه وتی‌“ره‌دفیعل دروستبوو‌ه له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌اڵتی یاسایی كوردی‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتێكی تاكڕه‌وانه‌ی‬ ‫شمولیی ‌ه ته‌حه‌مولی ئۆپۆزسیۆن ناكات‌و‬

‫له‌وجۆر‌ه ده‌فرۆشن مۆڵه‌ت ‌ی كاركردنیان نییه‌‪،‬‬ ‫وتی‌“ئه‌گه‌ر ئاشكرابن ئه‌وا لێپرسینه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت”‪.‬‬ ‫نه‌ریمان عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬ئه‌ندام ‌ی لیژن ‌ه ‌ی ناوخۆو‬ ‫ئاسایش له‌په‌ڕله‌مانی كوردستان‪ ،‬ڕوونیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌به‌كارهێنان‌و فرۆشتن ‌ی ئه‌و جۆر‌ه ئامێرانه‌‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌ی یاساییه‌و‌ه ده‌چێت ‌ه چوارچێو‌هی‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌ی خ��راپ �ه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كیتریشه‌وه‌‬ ‫داگیركردن ‌ی ئازادییه‌كان ‌ی تاكه‌‪ .‬وت ‌ی “من‬ ‫ب�ه‌چ��اوی خ��ۆم ئ �ه‌و قه‌ڵه‌م ‌ه ‌ی كه‌ده‌كرێته‌‬ ‫گیرفانه‌و‌ه وێنه‌ده‌گرێت‌و ده‌نگ تۆمارده‌كات‬ ‫بینیووه‌“‪.‬‬ ‫نه‌ریمان وت ‌ی “ئه‌و ئامێر‌ه ته‌كنه‌لۆجیا نوێیانه‌‬ ‫بۆ چاودێریكردن به‌كاردێت‪ ،‬بۆی ‌ه به‌پێ ‌ی یاسا‬ ‫قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬نهێن ‌ی تاكه‌كه‌س ‌ی به‌پێ ‌ی یاسا‬

‫پارێزراوه‌‪ .‬به‌اڵم ده‌كرێت بۆ كار ‌ی ئاسایش ‌ی‬ ‫به‌كاربێت‪ ،‬ئه‌ویش له‌چوارچێو‌ه ‌ی یاساو مۆڵه‌ت‬ ‫وه‌رگرتن له‌الیه‌ن دادوه‌ره‌وه‌“‪.‬‬ ‫ئه‌ندام په‌ڕله‌مانه‌ك ‌ه ئاماژ‌ه ‌ی به‌وه‌شدا ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫پڕۆژه‌یاسا ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی ئاسایش‌و ده‌زگای‌‬ ‫ئاسایش ‌ی گشتی‌‪ ،‬بانگ ‌ی به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی ئاسایشی‌‬ ‫گشت ‌ی هه‌ولێر‪ ،‬سلێمانی‌‪ ،‬ده‌زگ��ا ‌ی زانیاری‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬پاراستن ‌ی هه‌ولێر‪ ،‬بانگهێشتی‬ ‫په‌ڕله‌مانی كوردستان ده‌كه‌ن‪ .‬وت ‌ی “به‌نیازین‬ ‫به‌كارهێنان ‌ی ئه‌و جۆر‌ه ته‌كنه‌لۆجیایانه‌ش‬ ‫بخه‌ینه‌به‌رنامه‌وه‌‪ ،‬تابزانن ئه‌و هێزان ‌ه چۆن‬ ‫كۆنترۆڵ ‌ی ده‌كه‌ن”‪.‬‬ ‫نرخی ئه‌و ئامێر‌ه ‌ی له‌ڕێگ ‌ه ‌ی سیمكاره‌ته‌كه‌وه‌‬ ‫كۆنترۆڵی وت ‌ه ‌ی خه‌ڵك ده‌كات له‌نێوان ‪ 50‬بۆ‬ ‫‪ 100‬دۆالره‌‪.‬‬

‫دۆس��ت�ه‌ك�ه‌ ‌ی س���ه‌دام یاداشته‌كان ‌ی‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‬

‫‪7‬‬

‫ی �ه‌ك �ه‌م ن��ی��گ��ا‪ :‬ڕاس��ت��ت��ری��ن ج��ۆری‬ ‫خۆشه‌ویستیه‌‬ ‫به‌و شێوه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵیدا ده‌جوڵێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی “سه‌رۆكی هه‌رێم مافی ڤیتۆی‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌سه‌رووی ده‌سه‌اڵتی په‌ڕله‌مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و ڤیتۆی خۆی به‌كارناهێنێ‌و‬ ‫ده‌ڵێت زۆرین ‌ه ده‌نگی له‌سه‌رداو‌ه كه‌وات ‌ه‬ ‫بۆ ڤیتۆكه‌ی خۆی بۆ به‌كارناهێنێت؟”‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کورد لە دەروازەی‬ ‫ساڵی ‪ ٢٠١١‬دا‬

‫‪12‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫راپۆرت ‌ه هه‌واڵ ‪3‬‬

‫سه‌رۆك له‌“ره‌دفیعلدا” یاسا ئیمزا ده‌كات‬

‫“به‌پێی ڕوونكردنه‌وه‌كه‌ی‌ بێت سه‌رۆكی هه‌رێم هه‌موو یاسایه‌ك كه‌چووه‌ به‌رده‌می ڕه‌تیناكاته‌وه‌‌و ئیمزای ده‌كات”‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫ی��اس��ای خۆپێشاندانه‌كان دوێنی‬ ‫‪ 12/27‬ل���ه‌ڕۆژن���ام���ه‌ی ڕه‌س��م��ی‬ ‫ح��ك��وم��ه‌ت ب�ڵ�اوك���رای���ه‌وه‌‌و ب��ه‌و‬ ‫پێیه‌ش له‌مه‌به‌دواوه‌ یاساكه‌ كاری‬ ‫پێده‌كرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا ناڕه‌زاییه‌كان‌و‬ ‫خۆپیشاندان به‌رده‌وامه‌ له‌دژی ئه‌و‬ ‫یاسایه‌‪ .‬به‌بێ ئ �ه‌وه‌ی‌ مۆڵه‌تی بۆ‬ ‫وه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫ڕۆژی ‪ 12/22‬مه‌سعود بارزانی ئیمزای‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ی��اس��ای خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫كرد‌و دواتر له‌ڕوونكردنه‌وه‌یه‌كیشیدا‬ ‫ڕایگه‌یاند”له‌به‌ر ئیحترامی زۆرینه‌ كه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان ده‌نگیان بۆ یاساكه‌داوه‌‬ ‫یاساكه‌ په‌سه‌ندده‌كرێت”‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاران‌و داكۆكیكه‌ران له‌مافی‬ ‫هاواڵتیان پێیانوایه‌ ناكرێت هه‌موو‬ ‫یاسایه‌ك ئه‌گه‌ر به‌ده‌نگی زۆرینه‌‬ ‫ب��ڕوات سه‌رۆكی هه‌رێم ئیمزای بۆ‬ ‫بكات‌و هه‌ندێك پێیانوایه‌ ئه‌وه‌ مانای‬ ‫ئ��ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت س���ه‌رۆك ئیمزا‬ ‫له‌سه‌ر هه‌موو یاسایه‌ك ده‌كات‪.‬‬ ‫بیالل سڵێمان ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان له‌فراكسیۆنی كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور‬ ‫وتی”سه‌رۆكی هه‌رێم ئازاده‌ له‌وه‌ی‬ ‫كه‌ئه‌و یاسایه‌ ئیمزا ده‌ك��ات یان‬ ‫نایكات‪ ،‬چونكه‌ ده‌س�ه‌اڵت��ی خۆی‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ده‌س �ه‌اڵت �ه‌ك �ه‌ش��ی ئ�ه‌وه‌ی�ه‌‬ ‫كه‌ده‌توانێ ئیمزای بكات یان ڕه‌تی‬

‫بكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌باره‌ت به‌زۆرین ‌ه‬ ‫له‌گه‌ل ڕێ��زم بۆ قسه‌كانی زۆرینه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان ده‌نگی پێده‌دات‪ ،‬زۆرینه‌‬ ‫ب�ه‌و مانایه‌یه‌ كه‌هه‌موو یاسایه‌ك‬ ‫كه‌تێده‌په‌ڕێت دیاره‌ ده‌بێت زۆرینه‌‬ ‫بێت ئه‌وكات تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ی ئ���ه‌م ق��س �ه‌ی �ه‌ی س �ه‌رۆك��ی‬ ‫هه‌رێم بێت‪ ،‬نابێت هیچ یاسایه‌ك‬ ‫ڕه‌تبكاته‌وه‌“‪.‬‬ ‫ه�������ه‌روه‌ه�������ا وت����ی‌“ب����ه‌پ����ێ����ی‬ ‫ڕوون��ك��ردن �ه‌وه‌ك �ه‌ی‌ بێت سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم هه‌موو یاسایه‌ك كه‌چووه‌‬ ‫ب �ه‌رده‌م��ی ڕه‌تیناكاته‌وه‌‌و ئیمزای‬ ‫ده‌كات”‪.‬‬ ‫ب��ی�لال سڵێمان ده‌ڵ��ێ��ت س�ه‌رۆك��ی‬ ‫هه‌رێم وه‌كو فلته‌رێك وایه‌ كه‌كاتێك‬ ‫ل �ه‌پ �ه‌رل �ه‌م��ان ی��اس��ای �ه‌ك ده‌ڕوات���ه‌‬ ‫ب �ه‌رده‌م��ی ئ �ه‌و ده‌ت��وان��ێ��ت ئیمزای‬ ‫نه‌كات‌و بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫وت��ی‌“ب��ه‌اڵم ڕه‌دفیعلێك ل�ه‌الی�ه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌وه‌ دروستبووه‌ به‌نموونه‌‬ ‫ه�ه‌ن��دێ��ك ل �ه‌ی��اس��اك��ان زۆرب��اش��ن‌و‬ ‫به‌هێزن‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا زه‌روورن‬ ‫بۆ كوردستان‪ ،‬به‌اڵم ڕه‌تده‌كرێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ته‌نها هۆكاره‌كه‌شیان ئه‌وه‌یه‌ كێ‬ ‫یاساكه‌ی پێشكه‌ش ك��ردووه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫له‌به‌ر الوازی یاساكه‌“‪.‬‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ك��ی ت���ره‌وه‌ ش���ۆڕش ئه‌مین‬ ‫ڕێكخه‌ری ڕێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬به‌ده‌ستووری وت”ته‌نها‬ ‫یاسای خۆپیشاندانه‌ كه‌سه‌رۆكی‬

‫هه‌رێم مه‌به‌ستی بووه‌ ئیمزای بكات‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و قسه‌ی كه‌وتوویه‌تی‬ ‫له‌به‌ر ڕێ��زی زۆرینه‌ ئ�ه‌و یاسایه‌م‬ ‫ئ��ی��م��زاك��ردووه‌ م��وب �ه‌ڕی��رێ��ك �ه‌ بۆ‬ ‫ئیمزاكردنی ئه‌و یاسایه‌‌و ویستویه‌تی‬ ‫تێیپه‌ڕێنێ‪ ،‬ئه‌گه‌رنا چه‌نده‌ها یاسا‬ ‫هه‌یه‌ ك�ه‌س�ه‌رۆك��ی ه�ه‌رێ��م ئیمزای‬ ‫نه‌كردووه‌“‪.‬‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا ش��ۆرش ئه‌مین ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی هه‌رێم حساب بۆ ڕای‬ ‫زۆرینه‌ ده‌كات ئه‌ی بۆ ئه‌و یاسایانه‌ی‬ ‫تریش ئه‌وانه‌ی‌ ڕه‌تیكردوونه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌ڕای زۆرینه‌ گه‌یشتوونه‌ته‌ الی ئه‌و‬ ‫و ئیمزای نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ش����ۆڕش پ��ێ��ی��وای��ه‌ م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ك �ه‌‬ ‫دروستبوونی ره‌دفیعله‌ وتی‌“ره‌دفیعل‬ ‫دروس��ت��ب��ووه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی یاسایی كوردی له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی تاكڕه‌وانه‌ی شمولییه‌‌و‬ ‫ته‌حه‌مولی ئۆپۆزسیۆن ناكات‌و به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ له‌گه‌ڵیدا ده‌جوڵێنه‌وه‌“‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و وت��ی”س �ه‌رۆك��ی ه �ه‌رێ��م مافی‬ ‫ڤیتۆی هه‌یه‌ له‌سه‌رووی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئ �ه‌و ڤیتۆی‬ ‫خۆی به‌كارناهێنێ‌و ده‌ڵێت زۆرینه‌‬ ‫ده‌ن��گ��ی ل���ه‌س���ه‌رداوه‌ ك��ه‌وات��ه‌ بۆ‬ ‫ڤیتۆكه‌ی خۆی بۆ به‌كارناهێنێت؟”‪.‬‬ ‫زیاتر وتی‌“حه‌قه‌ موناقه‌شه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌بكرێت كه‌ئایا سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ده‌وری سه‌رۆكی هه‌رێمی ده‌بینێ یان‬ ‫سه‌رۆكی حیزبێك”‪.‬‬

‫سه‌رۆك به‌ڕای‌ زۆرینه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مان ئیمزای‌ كرد‬

‫بودجه‌ وه‌ک ئامرازێك بۆ سزادانی‌ حیزبه‌كان!‬

‫ده‌سه‌اڵت ده‌ركردنی‌ یاسایه‌ك بۆ پێدانی‌ بوودجه‌ی‌ حیزبه‌كان دوا ده‌خات‬ ‫محه‌مه‌د نه‌جیب له‌سلێمانی‬ ‫حیزبه‌ سیاسییه‌ بچووكه‌كان داوا ده‌كه‌ن‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ یاساوه‌ بوودجه‌ی‌ حیزبه‌كان‬ ‫ی‬ ‫یه‌كالبكرێته‌وه‌ و چیتر وه‌ك كارت ‌‬ ‫فشار به‌رامبه‌ریان به‌كارنه‌هێنرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫خوازیاریشن له‌دیاریكردنی‌ پێوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پێدانی‌ ب��وودج �ه‌دا جگه‌ ل�ه‌ژم��اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ن���گ‪ ،‬م��ێ��ژووی‌ خه‌باتی‌ سیاس ‌‬ ‫له‌به‌رچاو بگیرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌م ه��ه‌ف��ت��ه‌ی��ه‌دا ب��ۆج��ارێ��ك �ی‌ تر‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆكردن له‌سه‌ر یاسای‌ بوودجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزبه‌كان دواخرا‪ ،‬حیزبه‌ سیاسیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌س��ه‌اڵت ده‌ڵێن یه‌كێت ‌‬ ‫و پارتی‌ نایانه‌وێت بوودجه‌ به‌یاسا‬ ‫ی‬ ‫ڕێكبخرێت بۆ ئ �ه‌وه‌ی‌ به‌ ئ��اره‌زوو ‌‬ ‫خۆیان مامه‌ڵه‌ی‌ پێوه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ق�����ادر ع���ه‌زی���ز س���ه‌رۆك���ی ح��زب��ی‬ ‫زه‌حمه‌تكێشانی سه‌ربه‌خۆی كوردستان‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت ئه‌وان‬ ‫پێیان باشه‌ ئ �ه‌م بودجه‌یه‌ به‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫حیزبه‌كان‌و ڕێكخراوه‌كانیتریش به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌و یاسا‌و پێوه‌رانه‌ بێت كه‌له‌شوێنانی‬ ‫دونیا كاری پێده‌كرێت‪ ،‬وتی‌ «هه‌ر‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌شه‌ سااڵنێكی زۆره‌ هه‌وڵ‬ ‫ده‌ده‌ی��ن‌و فشار ئه‌كه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ب��ودج��ه‌ی ح��ی��زب‌و ڕێ��ك��خ��راوه‌ك��ان‬ ‫به‌یاسایی بكرێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌داخه‌و ‌ه‬ ‫له‌كوردستان ئه‌وه‌نده‌ باسی سه‌روه‌ری‬ ‫یاسا ده‌كرێت‪ ،‬كه‌چی له‌زیندووترین‌و‬ ‫گرنگترین بڕگه‌ی ژیانی ئه‌م كۆمه‌ڵگای ‌ه‬ ‫كه‌حیزب‌و ڕێكخراوه‌كانه‌ ئاماده‌نین ئه‌م‬ ‫بواره‌ به‌یاسایی بكه‌ن»‪.‬‬ ‫قادر عه‌زیز ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر بوودجه‌ی‬ ‫حیزبه‌كان به‌یاسایی ك��را ئ �ه‌وا ئه‌م‬ ‫چه‌كه‌ له‌ده‌ستی ده‌س��ه‌اڵت ده‌ردێ��ت‬ ‫كه‌به‌ویستی خۆی وه‌ك كارتی سیاسی‬ ‫به‌كاریبێنی دژ به‌حیزبه‌ سیاسیه‌كان‪.‬‬ ‫وتی «ئه‌وانه‌ی كه‌له‌ده‌سته‌اڵت نزیكن‬ ‫چه‌ند به‌رامبه‌ر خۆیان بودجه‌یان‬ ‫ده‌درێتی‪ ،‬ئه‌وانه‌ش ده‌سته‌اڵت لێیان‬ ‫ناڕازیه‌ به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك غه‌دریان‬ ‫لێده‌كات»‪.‬‬ ‫ی��اس��ای حیزبه‌كان ل�ه‌ كوردستاندا‬

‫ی‬ ‫‪ 1993/10/10‬ده‌رچ���ووه‌‪ ،‬له‌بڕگه‌ ‌‬ ‫دووه‌م�����دا ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌ك����ات ك ‌ه‬ ‫بوودجه‌ به‌ دوو پێوه‌ر دابه‌شده‌كرێت‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان پێوه‌ری كورسییه‌‪ ،‬دوومیان‬ ‫پێوه‌ری ساڵی خه‌بات‌و تێكۆشانه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب��ه‌اڵم تا ئێستا ك��ار ب �ه‌و بڕگه‌یه‌ ‌‬ ‫یاساكه‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫قادر عزیز وتی» یاسای حیزبه‌كان بۆ‬ ‫سزادانی حیزبه‌كان كاری پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم بۆ به‌یاساییكردنی بودجه‌ كار ‌‬ ‫پێنه‌كراوه‌«‪.‬‬ ‫ق���ادر ع �ه‌زی��ز ك �ه‌ حیزبه‌كه‌ی‌ یه‌ك‬ ‫كورسی‌ هه‌یه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ی ب �ه‌وه‌دا ئ �ه‌وان پێیان باش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پ��ێ��وه‌ری‌ خه‌باتی‌ ش��اخ و ژم��اره‌ ‌‬ ‫ك��ورس��ی‌ ی���ان ده‌ن��گ��ه‌ك��ان ئ �ه‌ژم��ار‬ ‫بكرێت‪ ،‬وتی‌ «به‌ڕاستی پێمان باش ‌ه‬ ‫كه‌س له‌م بودجه‌یه‌ بێبه‌ش نه‌كرێت‪،‬‬ ‫هه‌تا ئه‌وانه‌ی كه‌ كورسیشیان نییه‌‪،‬‬ ‫كه‌بارودۆخێكیان بۆ ڕێكنه‌كه‌وتوو ‌ه‬

‫كه‌كورسیان هه‌بێ ده‌ك��رێ ئه‌وانیش‬ ‫ب��ودج �ه‌ی��ان ه �ه‌ب��ێ‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌یاسا‬ ‫ڕێكبخرێت»‪.‬‬ ‫قادر عه‌زیز پێیوایه‌ ئه‌وه‌ی كه‌تائێستا‬ ‫ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ی دواخستووه‌ یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی بوون‪ ،‬وتی‌ «ئه‌گه‌ر یاسایه‌ك‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی خۆیاندا بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌زووترین كات ده‌ری��ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌گه‌ر له‌به‌رژه‌وه‌ندییان‬ ‫نه‌بێت ئه‌وا ئامادده‌نین ئه‌وه‌ بكه‌ن»‪.‬‬ ‫ش������وان ق�����ه‌الدزێ�����ی‌ وت���ه‌ب���ێ���ژی‬ ‫ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی ئیسالمی كوردستان‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ن��اع�ه‌دال�ه‌ت��ی��ی�ه‌ك��ی گ���ه‌ور ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌ له‌دابه‌شكردنی بودجه‌دا‪ ،‬وت ‌‬ ‫«له‌به‌رئه‌وه‌ پێمان باشه‌ دابه‌شكردنی‬ ‫ی‬ ‫بودجه‌ به‌پێی یاسا بێت و پێوه‌ر ‌‬ ‫خه‌بات‌و تێكۆشانی سه‌رده‌می شاخ‌و‬ ‫شار و پێگه‌ی‌ حیزبه‌كان له‌به‌رچاو‬ ‫بگیرێت»‪.‬‬ ‫ش��وان ئ��ام��اژه‌ ب��ه‌وه‌ ده‌دات «ه�ه‌ر‬

‫حیزبه‌ بچووكه‌كان‪ :‬بامێژووی‌ خه‌باتی‌ سیاسی‌ له‌به‌رچاوبگیرێت‬

‫حیزبێك پێویسته‌ به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫عادیالنه‌ بوودجه‌ی پێبدرێت‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫یه‌كێتی‌و پ��ارت��ی��ش به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫ی‬ ‫شه‌فاف بودجه‌ی هه‌موو الیه‌ك دیار ‌‬ ‫بكه‌ن»‪.‬‬ ‫سه‌عد خالید ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی حیزبی زه‌حمه‌تكێشانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان كه‌هیچ كورسییه‌كیان‬ ‫له‌په‌رله‌مان نییه‌‪ ،‬له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ده‌ستوور ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد ئه‌وان‬ ‫خوازیاری ئه‌وه‌ن مه‌سه‌له‌ی‌ بودجه‌ی‬ ‫حیزبه‌كان به‌یاسا ڕێكبخرێت بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی عه‌داله‌تێكی ت��ێ��دا بێت و‬ ‫به‌پێی‌ میزاج‌و هه‌ڵوێستی‌ حیزبه‌كان‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ ده‌س �ه‌اڵت نه‌بێت‪ ،‬وتی‌‬ ‫«ب��ۆی�ه‌ باشترین ش��ت ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ كه‌‬ ‫به‌یاسایه‌ك ئه‌وه‌ ڕێكبخرێت‪ ،‬پێوه‌ری‌‬ ‫كورسی‌ په‌رله‌مان و خه‌باتی‌ شاخیش‬ ‫له‌به‌رچاو بگیرێت»‪.‬‬ ‫س �ه‌ع��د ده‌ڵ��ێ��ت ح��ی��زب�ه‌ك��ان�ی‌ ش��اخ‬

‫ك��ۆم�ه‌ڵ��ێ��ك پ��اب �ه‌ن��دب��وون��ی��ان هه‌یه‌‬ ‫ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ب �ه‌ك��ادی��ران‌و خ��ان �ه‌واده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌هیده‌كانیان‪ ،‬وتی‪ :‬چونكه‌ به‌شێك‬ ‫له‌كادیرانی ئێمه‌ خۆمان موچه‌یان‬ ‫ده‌ده‌ینێ‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌ركی ئه‌م حیزبه‌‬ ‫گرانتر ده‌كات له‌و حزبه‌ی كه‌له‌دوای‬ ‫ڕاپه‌ڕینه‌وه‌ دروست بووه‪.‬‬ ‫ب���ڕی���اره‌ ب���ه‌م ن��زی��ك��ان �ه‌ س��ه‌رۆك��ی‬ ‫هه‌موو فراكسیۆنه‌كانی په‌ڕله‌مان‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ س�ه‌رۆك��ای�ه‌ت��ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زی���ران كۆببنه‌وه‌‪ ،‬ه �ه‌ر دوێنێش‬ ‫نووسراوێكی ڕه‌سمی بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ن س��ه‌رۆك��ی پ �ه‌ڕل �ه‌م��ان �ه‌وه‌‬ ‫ن����ێ����ردراوه‌ ب��ه‌ئ��ی��م��زای ه��ه‌م��وو‬ ‫سه‌رۆكی فراكسیۆنه‌كان‪ ،‬داواك��راوه‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌كی هاوبه‌شی سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت‌و سه‌رۆكی فراكسیۆنه‌كان‌و‬ ‫نوێنه‌ری حیزب‌و الیه‌نه‌كان بكرێت‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ق��س�ه‌ ب��ك��رێ��ت ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫ورده‌كارییه‌كانی ئه‌م یاسایه‌‪.‬‬ ‫عه‌بدوڵاڵ مه‌حمود ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫س��ی��اس��ی ح��ی��زب��ی سۆسیالیستی‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان ك��ه‌ دوو‬ ‫ك��ورس��ی��ان ل��ه‌پ��ه‌ڕل��ه‌م��ان ه �ه‌ی �ه‌‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت ئه‌و‬ ‫حیزبانه‌ش له‌قۆناغی خه‌باتی ڕزگاری‬ ‫نیشتمانی خه‌باتیان كردووه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئیلتیزامیان بۆ په‌یدابووه‌و شه‌هیدو‬ ‫كه‌مئه‌ندام‌و پێشمه‌رگه‌ی دێرینیان‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ب��ۆی�ه‌ داوا ده‌ك���ات ئ�ه‌وان�ه‌‬ ‫به‌یاسایه‌ك ڕێكبخرێت و حسابی‬ ‫تایبه‌تیان بۆ بكرێ له‌دابه‌شكردنی‬ ‫بودجه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌و وت��ی‪ :‬ته‌نها پێوه‌ری كورسی‌و‬ ‫خه‌بات به‌س نییه‌ بۆ ئه‌حزاب‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ندێك حیزب هه‌یه‌ ده‌نگ ناهێنێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌ڵبژاردن هه‌ڵكشان‌و داكشانه‌‬ ‫زۆرج��ار هه‌یه‌ حیزبێك ده‌ كورسی‬ ‫دێنی‪ ،‬یان به‌پێچه‌وانه‌وه‌ دوو كورسی‬ ‫دێ��ن��ێ‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ ئ�ه‌گ�ه‌ر بته‌وێت‬ ‫پرۆسه‌ی دیموكراسی ده‌ستاوده‌ست‬ ‫بكات ئه‌بێت ئه‌و حیزبانه‌شی كه‌ده‌نگ‬ ‫ناهێنن بودجه‌یان پێبدرێت‌و له‌به‌رچاو‬ ‫بگیرێت‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪2‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫راپۆرت هه‌رێم گه‌مارۆی‌ سه‌ربازی‌ ده‌درێت‬

‫‪4‬‬

‫پارتی‌و یه‌كێتی‪:‬‬ ‫موچه‌ی‌ ‪ 138‬پاسه‌وانه‌كه‌ی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی كه‌ركوك ناگێڕنه‌وه‌‬ ‫زانیار داقوقی‬ ‫دوای ساڵێك له‌چاوه‌ڕوانی گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫موچه‌كانیان‪ 138 ،‬پاسه‌وانی ئه‌ندامانی‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی پ��ارێ��زگ��ای ك��ه‌رك��وك‬ ‫دوای پێنج س��اڵ ل�ه‌خ��زم�ه‌ت��ك��ردن‌و‬ ‫پاسه‌وانیكردنی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن‪.‬‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی ئاماده‌نین موچه‌كانیان‬ ‫بگێڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫كامه‌ران كه‌ركوكی‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای‌ ك��ه‌رك��وك ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌‬ ‫وت “دوای‌ پێنج س��اڵ خزمه‌تیان‬ ‫وه‌ك پاسه‌وانی‌ تایبه‌تی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ كه‌ركوك ماوه‌ی‌‬ ‫ساڵیكه‌ ‪ 138‬پ��اس��ه‌وان ب �ێ‌ موچه‌‬ ‫ڕه‌وانه‌ی‌ ماڵه‌وه‌كراون”‪.‬‬ ‫كامه‌ران وتی “نایشارینه‌وه‌ موچه‌كانیان‬ ‫له‌الیه‌ن پارتی‌‌و یه‌كێتییه‌وه‌ بڕدراون‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌ر ئه‌وان موچه‌یان پێده‌دان”‪.‬‬ ‫به‌پێی وت���ه‌ی‌ ك��ارم��ه‌ران كه‌ركوكی‬ ‫هه‌ر ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬

‫ك �ه‌رك��وك ل �ه‌س �ه‌ر لیستی ب��رای�ه‌ت��ی‪،‬‬ ‫چ��وار پاسه‌وانیان بۆ دابینكردبوون‪،‬‬ ‫موچه‌كانیشیان ه �ه‌رج��اره‌و الیه‌نێك‬ ‫خ��س��ت��ب��وی�ه‌ ئ��ه‌س��ت��ۆی خ����ۆی‪ .‬وت �ی‌‬ ‫“ئه‌وه‌نده‌ی ئێستا ئاگاداربین ماوه‌ی‌‬ ‫ساڵێكه‌ یه‌كیتی‌ ده‌ڵ��ێ��ت ب��ا پارتی‌‬ ‫موچه‌یان ب��ۆ خه‌رجبكات‌و پارتیش‬ ‫ده‌ڵێت با یه‌كێتی‌ خه‌رجی‌ بكات‪ ،‬له‌و‬ ‫نێوه‌نده‌شدا هیچ الیه‌نێك ئه‌و موچه‌یه‌‬ ‫بۆ ئه‌و پاسه‌وانانه‌ خه‌رج ناكات”‪.‬‬ ‫ئێستا له‌الیه‌ن پۆلیسی‌ عێراقییه‌وه‌‬ ‫پ��اس �ه‌وان بۆ ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای كه‌ركوك دابینكراوه‌‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ پاراستنی‌ گیانی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫ل��ی��س��ت �ی‌ ب���رای���ه‌ت���ی‌‪ ،‬ل���ه‌س���ه‌ره‌ت���ای‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫كه‌ركوك هه‌ر ئه‌ندامێك چوار پاسه‌وانی‌‬ ‫تایبه‌تیان ب��ۆ ت�ه‌رخ��ان��ك��را‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتییه‌وه‌ موچه‌یان پێده‌درا‪.‬‬ ‫به‌اڵم ماوه‌ی‌ ساڵێكه‌ كه‌ ‪ 138‬پاسه‌وان‬ ‫ده‌بن نێردراونه‌ته‌ ماڵه‌وه‌‌و بێ موچه‌ن‪.‬‬

‫دوای‌ پێنج ساڵ‌ خزمه‌ت موچه‌كانیان ده‌بڕدرێت‬

‫كوردان هه‌ماهه‌نگییان الواز بووه‌‬ ‫ی ئێران له‌مه‌ڕ سیاسه‌ته‌كانی‌ به‌رامبه‌ر كوردان ناكه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا كاریگه‌رییان هه‌یه‌‬ ‫ده‌زگا فه‌رمییه‌كان‌و حیزبه‌كانی‌ باشوور سه‌ركۆنه‌ ‌‬ ‫فه‌رمان چۆمانی‬ ‫دام��وده‌زگ��ا ڕه‌سمییه‌كان‌و حیزبه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ب��اش��ووری‌ ك��وردس��ت��ان ئ��ی��دان �ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌ نامرۆڤانانه‌ی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ناكه‌ن كه‌به‌رامبه‌ر كورده‌كانی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان گرتوویه‌تیه‌به‌ر‪ ،‬به‌پاساوی‌‬ ‫ده‌ستێوه‌رنه‌دان له‌كاروباری‌ ناوخۆی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌و خۆالدان له‌ده‌ستێوه‌ردانه‌كانی‌ ئێران‬ ‫له‌كاروباری‌ ناوخۆی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫تائێستا سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬په‌رله‌مانی‌ كوردستان و حیزبه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ ب��اش��وری‌ ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��وه‌ی �ه‌ك �ی‌ ف��ه‌رم��ی‌ ئ��ی��دان��ه‌ی‌ له‌‬ ‫سێداره‌دانی‌ چاالكوانی‌ سیاسی‌ حه‌بیبوڵاڵی‌‬ ‫له‌تیفی‌ نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجار نیی ‌ه كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئ��ێ��ران ح��وك��م �ی‌ ل��ه‌ س����ێ����داره‌دان بۆ‬ ‫چاالكوانانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‌ ده‌ربكات‬ ‫و به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ چه‌ندان ڕۆڵ�ه‌ی‌ كورد‬ ‫بونه‌ته‌ قوربانی‌‪ ،‬زۆرێ��ك له‌ واڵت��ان و‬ ‫ڕێكخراوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان سه‌ركۆنه‌ی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی یاسا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫داكۆكیكردن له‌ مافی‌ مرۆڤ و داواكردن‬ ‫له‌ ده‌وڵه‌تان تا پابه‌ندبن به‌و به‌ڵێنانه‌ی‌‬ ‫كه‌ سه‌باره‌ت به‌ پاراستنی‌ مافی‌ مرۆڤ و‬ ‫ئازادی‌ ڕاده‌ربڕین داویانه‌ به‌ده‌ستێوه‌ردان‬ ‫له‌كاروباری‌ ناوخۆیی واڵتان دانانرێت‪.‬‬ ‫ه��ه‌ڵ��س��وڕاوان و چ��االك��وان��ان �ی‌ ب��واری‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ و چاودێرانی‌ سیاسی‌ پێیانوایه‌‬ ‫ئ �ه‌و بێده‌نگیه‌ی‌ ده‌زگ��اك��ان �ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان هه‌یانه‌ له‌ئاست سیاسه‌ته‌كانی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌‪ ،‬له‌ ترسی‌ تێكچوونی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیانه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌‪.‬‬ ‫ڕۆژنامه‌نووس ڕه‌زا مه‌نوچه‌ری‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫كه‌مپینی‌ چاالكوانانی‌ مه‌ده‌نی‌ و سیاسی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ده‌ڵێت به‌هۆی‌ حه‌زه‌ركردن‬ ‫له‌و په‌یوه‌ندییه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئێران هه‌یانه‌‪ ،‬به‌ فه‌رمی‌ ده‌زگاكانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان هه‌ڵوێستیان ده‌رنه‌بڕیوه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك به‌رژه‌وه‌ندییان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌وان هه‌یه‌‪ ،‬له‌الیه‌كیتریشه‌وه‌ ڕه‌نگه‌ بڵێن‬ ‫ئه‌مه‌ كاروباری‌ ناوخۆی‌ ئێرانه‌‪ ،‬یا له‌وانه‌یه‌‬ ‫فشاری‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێرانیشیان‬ ‫له‌سه‌ر بێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌ده‌م ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌وه‌‬ ‫نه‌چن‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ڕێبوار كه‌ریم چاودێری‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ دام����ه‌زراوه‌ فه‌رمییه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان الواز ب��ووه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫هه‌وڵه‌ تاكه‌كه‌سییه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ كارێكی‌‬ ‫باشه‌‪ .‬وتی‌«به‌اڵم نه‌بوونی‌ هه‌ڵوێستێكی‌‬ ‫فه‌رمی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫دیبلۆماسیه‌ی‌ كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئێراندا هه‌یه‌تی‌ و پێیانوایه‌ قسه‌كردن‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌النه‌ به‌جۆرێك له‌ جۆره‌كان‬

‫نه‌په‌رله‌مان‌ونه‌حكومه‌ت‌و حیزبه‌كان دژی‌ له‌سێداره‌دان له‌ئێران ناوه‌ستنه‌وه‌ فۆتۆ‪:‬محمد نه‌جیب‬

‫مه‌ترسی‌ بۆ سه‌ر ناوچه‌كه‌ ده‌بێت و ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی پچرانی‌ په‌یوه‌ندیه‌كه‌یان‪ ،‬له‌ترسی‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و بارودۆخه‌ ئه‌منیه‌ ناشیاوه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ ده‌ستێوه‌ردانی‌ ئێران له‌عێراق‬ ‫درووس��ت بووه‌ بگوازرێته‌وه‌ بۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانیش»‪.‬‬ ‫مسته‌فا م �ه‌ول��ودی‌ جێگری‌ سكرتێری‌‬ ‫گشتی‌ حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫و ح��ی��زب�ه‌ك��ان ب �ه‌ ف �ه‌رم �ی‌ ئ��ی��دان�ه‌ی��ان‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ڕێگه‌دراوه‌ له‌ سلێمانی‌‬ ‫و هه‌ولێر چاالكوانانی‌ مه‌ده‌نی‌ و كه‌مپینی‌‬ ‫به‌رگریكردن له‌ گیراوان چاالكی بكه‌ن‪ ،‬وتی‌‬ ‫«به‌ بڕوای‌ من ئه‌و بێده‌نگیه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌‬ ‫سیاسه‌تی‌ ناوچه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌ و ڕه‌نگه‌ وه‌ك‬ ‫پێویستیش له‌كێشه‌كان ئاگادار نه‌بن»‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ ڕاگرتنی‌ حوكمی‌ له‌ سێداره‌دانی‌‬ ‫حه‌بیبوڵاڵ‪ ،‬كه‌مپین له‌ هه‌ولێر و سلێمانی‌‬ ‫و له‌ زۆرێك له‌ واڵتانی‌ ئه‌وروپا سازكرا‪،‬‬ ‫له‌ پاریس چاالكوانانی‌ ب��واری‌ مه‌ده‌نی‌‬ ‫خۆیان له‌ كونسوڵخانه‌ی‌ ئێران به‌ستۆته‌وه‌‬ ‫تاحكومه‌كه‌ هه‌ڵبووه‌شێته‌وه‌‪ ،‬له‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستانیش خه‌ڵكی‌ شاری‌ سنه‌ تا به‌یانی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م زیندانی‌ شاری‌ سنه‌ ماونه‌ته‌وه‌‬ ‫و له‌گه‌ڕه‌كه‌كانیش كۆبونه‌وه‌ هه‌بووه‌‬ ‫و خه‌ڵك دروشمیانداوه‌‪ ،‬هه‌وڵه‌كانیش‬ ‫به‌رده‌وامن بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ بڕیاری‌ له‌‬ ‫سێداره‌دانی‌ حه‌بیبوڵاڵ‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ ده‌ست ده‌ستوور‬ ‫كه‌وتوون‪ ،‬ئه‌حمه‌د تورك و به‌ده‌په‌ و‬ ‫خه‌ڵك له‌ ئ�ه‌وروپ��ا تاڵه‌بانیان ئاگادار‬ ‫كردۆته‌وه‌ و ئه‌ویش له‌توركیا ئه‌حمه‌دی‌‬

‫نه‌ژاد سه‌رۆك كۆماری‌ ئێرانی‌ بینیوه‌ و‬ ‫داوای لێكردووه‌ حكومه‌ ڕابگرێت‪.‬‬ ‫چاالكوانان‌و چاودێرانی‌ سیاسی‌ كۆكن‬ ‫له‌سه‌ر ئ��ه‌وه‌ی‌ هه‌ڵوێست و داواك���اری‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ باشوور كاریگه‌ری‌ ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر مامه‌ڵه‌كردنی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئ��ێ��ران ل��ه‌گ��ه‌ڵ گ��ی��راوان��ی‌ س��ی��اس�ی‌ و‬ ‫چاالكوانانی‌ مه‌ده‌نی‌ له‌و واڵته‌‪.‬‬ ‫س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ ك��اری��گ �ه‌ری‌ هه‌ڵوێستی‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ باشور‪ ،‬مه‌ولودی‌ ده‌ڵێت‬ ‫«قسه‌ و هه‌ڵوێستی‌ سه‌ركرده‌كانی‌ باشور‬ ‫و ده‌زگاكانی‌ هه‌رێم‪ ،‬بۆ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫حوكمه‌كه‌ كاریگه‌ری‌ ده‌بێت ‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ڕاگ��رت��ن �ی‌ ب��ڕی��اره‌ك��ه‌ ب��ه‌ه��ۆی‌ ف��ش��اری‌‬ ‫چاالكوانانی‌ مه‌ده‌نی‌ بووه‌«‪.‬‬ ‫ڕێبوار كه‌ریم ده‌ڵێت «ده‌كرێ‌ سه‌ركرده‌كان‬ ‫ه��اوش��ێ��وه‌ی‌ م���ام ج���ه‌الل هه‌ڵوێستی‌‬ ‫تاكیان هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ بۆ ئێمه‌ شتێكی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌«‪.‬‬ ‫ڕێبوار كه‌ریم وتی‌ «حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫ئه‌و قۆناغه‌ ناتوانێ‌ و له‌به‌رژه‌وه‌ندیشیدا‬ ‫نییه‌ به‌فه‌رمی‌ دژی‌ ئه‌و له‌سێداره‌دانه‌‬ ‫بوه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو حكومه‌ت و په‌رله‌مان‬ ‫و س�ه‌رك��رده‌ك��ان ده‌ك��رێ‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫دۆستانه‌ به‌ ئێران بڵێن ئێمه‌ پێشوازی‌‬ ‫له‌هه‌ر هه‌وڵێكی‌ ئێوه‌ ده‌كه‌ین بۆ ڕاگرتنی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ له‌سێداره‌دان كه‌ له‌ ئێران بۆته‌‬ ‫شتێكی‌ به‌رچاو»‪.‬‬ ‫ب����ه‌ب����ڕوای‌ م��ه‌ن��وچ��ه‌ه��ری‌ «ده‌ن��گ��ی‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ باشور كاریگه‌ری‌ خۆی‌‬ ‫ده‌بێت‌و چاوه‌ڕێی‌ لێدوانی‌ فه‌رمی‌ ئه‌وانن‪،‬‬ ‫چونكه‌ تا ئێستا هه‌ر به‌شێوه‌ی‌ نافه‌رمی‌‬

‫ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤی‌ په‌رله‌مان‬ ‫و حیزب و ڕێكخراوه‌كانی‌ مه‌ده‌نی‌ له‌و‬ ‫كه‌مپینه‌ی‌ سلێمانی‌ ب �ه‌ش��دار ب��وون‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم زۆر مه‌حافیز‬ ‫كارانه‌ بووه‌«‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌ته‌قینه‌وه‌كانی‌‬ ‫ئه‌م دواییانه‌ی‌ مه‌هاباد و سنه‌دا نیگه‌رانی‌‬ ‫و ه��اوخ �ه‌م �ی‌ خ���ۆی‌ ده‌رب�����ڕی‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ له‌سێداره‌دانی‌ حه‌بیبوڵاڵ و‬ ‫چاالكوانانی‌ تری‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‬ ‫هیچ هه‌ڵوێستێكی‌ فه‌رمی‌ ده‌رنه‌ڕیووه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ بێده‌نگی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌و قه‌زیه‌یه‌‪ ،‬ڕێبوار كه‌ریم ده‌ڵێت «ئه‌و‬ ‫قه‌زیه‌یه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ یاساكانی‌ ئێرانه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌قینه‌وه‌كانی‌ سنه‌و مهاباد‬ ‫كۆمه‌ڵێك هاواڵتی‌ سڤیل بوونه‌ قوربانی‌«‪.‬‬ ‫مسته‌فا مه‌ولودیش ده‌ڵێت «كرده‌وه‌ی‌‬ ‫تیرۆرستی‌ ك�ه‌ خه‌ڵكی‌ سڤیل ده‌بنه‌‬ ‫قوربانی‌ كه‌مێك جیاوازی‌ هه‌یه‌ و پێویسته‌‬ ‫هه‌موو كه‌سێك ئیدانه‌ی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بێده‌نگی‌ ل�ه‌س��ێ��داره‌دان�ی‌ چاالكوانانی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ شتێكی‌ سیاسیه‌ و بێده‌نگبوونی‌‬ ‫مانای‌ بچوكی‌ قه‌زیه‌كه‌ نییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫خ��ۆی‌ ی��ا ده‌زگ��اك��ان �ی‌ ب �ه‌ده‌ن��گ هاتبان‬ ‫باشبوو‪ ،‬به‌اڵم كه‌ ئیدانه‌ی‌ نه‌كردووه‌ به‌‬ ‫المه‌وه‌ ئاساییه‌«‪.‬‬ ‫س�ه‌رك��رده‌ی�ه‌ك�ی‌ ب��ااڵی‌ یه‌كێك ل�ه‌ دوو‬ ‫حیزبه‌ ده‌س���ه‌اڵت���داره‌ك���ه‌ی‌ ب��اش��ووری‌‬ ‫كوردستان كه‌نه‌یوست ناوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ده‌ستوور وتی‌ «به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك هه‌رێم سیاسه‌تێكی‌ تایبه‌تمان‬ ‫هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر به‌دراوسێكان‪ ،‬دراوسێكان‬

‫ده‌توانن كاریگه‌رییان هه‌بێت له‌سه‌ر هه‌رێم‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ تۆزێك سڵ له‌وه‌ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌ڵوێست له‌سه‌ر ئه‌وه‌ وه‌ربگرین»‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و س �ه‌رك��رده‌ سیاسییه‌ ده‌ڵ��ێ��ت هه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێستێك له‌الیه‌ن ده‌زگا فه‌رمییه‌كان‬ ‫یان حیزبه‌كانه‌وه‌ ده‌رببڕدرێت‪ ،‬ئه‌وا ئێران‬ ‫ده‌یخاته‌ خانه‌ی‌ ده‌ستوه‌ردان له‌كاروباری‌‬ ‫ناوخۆی‌ ئێران‪ ،‬وتی‌ «بۆیه‌ ئێمه‌ هه‌مووجار‬ ‫ده‌ڵێین په‌یوه‌ندیمان به‌ واڵتانه‌وه‌ نییه‌ و‬ ‫ده‌ست له‌ كاروباریان وه‌رناده‌ین‪ ،‬كه‌ قسه‌‬ ‫بكه‌ین ئه‌وه‌ كێشه‌مان بۆ دروست ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مافی‌ م��رۆڤ په‌یوه‌ندی‌ به‌‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ساغبۆته‌وه‌‬ ‫كه‌ پێشێلكردنی‌ مافی‌ مرۆڤ ده‌ستێوه‌ردان‬ ‫نییه‌ و مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ جیهانییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وان واتێناگه‌ن و ئه‌وه‌ كێشه‌ی‌ ئێمه‌یه‌‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌وان»‪.‬‬ ‫ده‌س��ت��وور په‌یوه‌ندی ك��رد به‌ وته‌بێژی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وتی‌ ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ ئ�ه‌وه‌وه‌ نییه‌ و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ فه‌الح مسته‌فا لێپرسراوی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ویش وه‌اڵمی‌‬ ‫نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌‌و داكۆكیكردن له‌ مافه‌كانی‌‬ ‫ك���وردان له‌ پارچه‌ جیاجیاكانی‌ واڵت‬ ‫كاریگه‌ری‌ ده‌بێت له‌سه‌ر سیاسه‌ته‌كانی‌‬ ‫ئ �ه‌و واڵت��ان �ه‌ی‌ كوردستانیان به‌سه‌ردا‬ ‫دابه‌شكراوه‌‪.‬‬ ‫ره‌زا م �ه‌ن��وچ �ه‌ه��ری‌ ده‌ڵ��ێ��ت «ل �ه‌ه �ه‌ر‬ ‫پارچه‌یه‌ك شتێك ڕووب���دات كاریگه‌ری‌‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر پارچه‌كانیتر ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داكۆكیكردنی‌ كورده‌كانی‌ باشور له‌وانیتر‬ ‫زۆر گرنگه‌‪ ،‬بۆنمونه‌ له‌ هه‌ڵمه‌تی‌ خوێندن‬ ‫به‌ زمانی‌ دایك كورده‌كانی‌ باشور ڕۆڵیان‬ ‫هه‌بووه‌ و چه‌ندین چاالكییان ك��ردووه‌ و‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌ی‌ باشی‌ هه‌بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم‬ ‫ن���ه‌وه‌ك ه �ه‌ر ئ �ه‌وان �ه‌ی‌ ب��اش��ور‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویسته‌ هی‌ هه‌موو پارچه‌كان داكۆكی‌‬ ‫له‌یه‌كتر بكه‌ن و پشتگیری‌ له‌ڕووداوه‌كانی‌‬ ‫باشوریش بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و ڕووداوان �ه‌‬ ‫كاریگه‌ریان ده‌بێت له‌سه‌ر ژیانی‌ سیاسی‌‬ ‫ئه‌وان له‌داهاتوودا»‪.‬‬ ‫مسته‌فا مه‌ولودیش ده‌ڵێت «پێویسته‌‬ ‫كوردی‌ هه‌موو پارچه‌كان له‌گه‌ڵ‌ خۆشی‌‬ ‫و ناخۆشی‌ هاوبه‌ش و هاوكاری‌ یه‌كتر‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ ببنه‌ به‌ربه‌ستی‌ به‌رده‌می‌‬ ‫ئه‌و كارانه‌ی‌ كه‌ حاكمانی‌ ئه‌و واڵتانه‌ی‌‬ ‫كوردیان به‌سه‌ردا دابه‌شبووه‌ ده‌یكه‌ن»‪.‬‬ ‫ڕێبوار كه‌ریم چاودێری‌ سیاسیش ده‌ڵێت‬ ‫«پێویسته‌ ب��اش��ور ببێته‌ مینبه‌رێكی‌‬ ‫ب �ه‌رگ��ری‌ ب��ۆ پارچه‌كانیتر به‌شێوه‌ی‌‬ ‫ئاشتی‌ و مه‌ده‌نیانه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و واڵتانه‌ی‌‬ ‫ك���وردی���ان ل��ێ��ی �ه‌‪ ،‬ت��ا م��ل��ك �ه‌چ بكرێن‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ مه‌ده‌نیانه‌ ڕێگه‌ ب �ه‌ئ��ازادی‌‬ ‫كوردان بده‌ن»‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫کوردستانی ‪5‬‬

‫توركیا له‌نێوان پاشه‌كشه‌و كرانه‌وه‌ی‌ دیموكراتیدا!‬ ‫چاودێران ده‌ڵێن توركیا ناچاره‌ كێشه‌ی‌ كورد چاره‌سه‌ر بكات تا پێگه‌كه‌ی‌ له‌ناوچه‌كه‌دا له‌ده‌ستنه‌دات‬ ‫پ‪.‬ده‌ستوور‬ ‫هه‌ڵمه‌تێكی سیاسیی ب��ه‌رف��راوان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی پرسی كورد له‌توركیا‬ ‫له‌ئارادایه‌‌و مشتومڕه‌كان بۆ دۆزینه‌وه‌ی‬ ‫رێگه‌چاره‌یه‌كی گونجاو به‌رده‌وامه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ الیه‌نی ك��وردی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بریتیه‌‬ ‫له‌ دروستكردنی گوشارێكی سیاسیی‌و‬ ‫یاسایی به‌ شێوازێكی مه‌ده‌نی‪ ،‬الیه‌نی‬ ‫به‌رامبه‌ریش كه‌ حكومه‌تی توركیایه‌‬ ‫له‌قۆناغی دوایین به‌ره‌نگارییه‌كانه‌ بۆ‬ ‫پارێزگاریكردن له‌به‌ها ناسیۆنالیستی‌و‬ ‫شوێنیستییه‌كانی به‌جێماو له‌سه‌ده‌كانی‬ ‫رابردوو‪.‬‬ ‫پارتی ئاشتی‌و دیموكراسی‌و هه‌روه‌ها‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستانی توركیا‬ ‫له‌ناوه‌ندی جێبه‌جێكردنی هه‌موو تاكتیك‌و‬ ‫پالنه‌كان بۆ سه‌پاندنی داخوازییه‌كانی‬ ‫گه‌لی ك��ورد له‌ ب��اك��ووری كوردستان‌و‬ ‫ه��اوك��ات حكومه‌تی توركیا س��ه‌ره‌ڕای‬ ‫هه‌موو پارادۆكسه‌كان له‌ هه‌ڵوێست‌و‬ ‫لێدوان‪ ،‬به‌ ئارامی خه‌ریكی تاوتوێكردن‌و‬ ‫پاشه‌كشه‌كردنه‌ له‌ هه‌ڵوێسته‌ كۆنه‌كانی‬ ‫رابردووی‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ هه‌فته‌كانی رابردوودا وروژاندنی‬ ‫پرسی كورد له‌الیه‌ن به‌رپرسانی حكومه‌تی‬ ‫ت��ورك��ی��ا ده‌ن��گ��دان �ه‌وه‌ی �ه‌ك��ی گ���ه‌وره‌ی‬ ‫لێكه‌وتبێته‌وه‌‌و ئاسۆكانی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫ئ�ه‌و قه‌یرانه‌ی روونتر كردبێته‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ پێشكه‌وتنه‌كانی الیه‌نی سیاسیی‬ ‫كوردی له‌و واڵته‌‌و نیگه‌رانی حكومه‌تی‬ ‫توركیا گه‌ڕانه‌وه‌‌و پاشه‌كش ‌ه له‌هه‌ڵوێستی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‌و رۆژنامه‌ی رادیكاڵی توركی‬ ‫ل�ه‌وب��اره‌و‌ه باڵویكرده‌و‌ه ك ‌ه حكومه‌تی‬ ‫توركیا به‌نیاز‌ه ب ‌ه شێوازی سه‌ربازی‌و‬ ‫یاسایی به‌ره‌وڕووی ره‌وتی روو ل ‌ه گه‌شه‌ی‬ ‫الیه‌نی كوردی له‌و واڵت ‌ه ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێی راپۆرته‌كه‌ی رۆژنامه‌ی رادیكاڵ‬ ‫ح��ك��وم�ه‌ت��ی ت��ورك��ی��ا ن��ای��ه‌وێ پ��ارت��ی‬ ‫كرێكارانی كوردستان بكات ‌ه به‌رده‌نگ‌و‬ ‫حكومه‌ت به‌نیاز‌ه له‌سه‌ره‌تای به‌هاره‌و‌ه‬

‫پێده‌چێت ره‌وتی‌ روداو ‌ه سیاسیه‌كان به‌قازانجی‌ كورد بشكێته‌وه‌‬

‫بۆ جارێكیتر ئۆپه‌راسیۆن ‌ه سه‌ربازییه‌كان‬ ‫ده‌ستپێبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌مانگه‌كانی راب��ردوودا پارتی ئاشتی‌و‬ ‫دیموكراسی‌و هه‌روه‌ها پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستانی توركیا هه‌وڵ ‌ه سیاسییه‌كان‌و‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا لۆبیگه‌ری‌و دیالۆگه‌كانیان‬ ‫چڕتركرده‌وه‌‌و توانیان تاراده‌یه‌ك پرسی‬ ‫ك��ورد بكه‌ن ‌ه دیسكۆرس‌و گوتاری زاڵ‬ ‫له‌ناو توێژی رۆشنبیر‌و ئه‌كادیمی توركیا‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات ل��ه‌ڕاپ��ۆرت��ه‌ك��ه‌ی ڕۆژن��ام��ه‌ی‬ ‫ڕادی��ك��اڵ��دا ئ��ام��اژ‌ه ب���ه‌وه‌ش ك���راو‌ه كه‌‬ ‫دی��داره‌ك��ان��ی س���ه‌رۆك ك��ۆم��اری عێراق‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی حكومه‌تی توركیا‬

‫ته‌نیا ل �ه‌چ��وارچ��ێ��وه‌ی ه �ه‌وڵ �ه‌ك��ان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی چاره‌نووسی ئه‌ندامانی‬ ‫په‌كه‌ك ‌ه ل ‌ه هه‌رێمی كوردستان و هه‌روه‌ها‬ ‫زیادبوونی جموجوڵ ‌ه سه‌ربازییه‌كانی‬ ‫سوپای توركیا ل ‌ه سنوور‌ه هاوبه‌شه‌كانی‬ ‫نێوان توركیا‌و هه‌رێمی كوردستان بووه‌‪.‬‬ ‫به‌فه‌رمیكردنی زمانی كوردی‌و پێكهێنانی‬ ‫هه‌رێمێكی ئ��ۆت��ۆن��ۆم��ی ل �ه‌ب��اك��ووری‬ ‫ك��وردس��ت��ان پ�لات��ف��ۆرم��ی ئێستاكه‌ی‬ ‫ب���زووت���ن���ه‌وه‌ی ك����ورد‌ه ل��ه‌ب��اك��ووری‬ ‫كوردستان‪ ،‬هه‌موو الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كانی‬ ‫كورد ل ‌ه توركیا له‌هه‌وڵی جێبه‌جێكردن‌و‬ ‫چه‌سپاندنی ئه‌و داواكاریانه‌ن‪.‬‬

‫هاوكات تۆڕی هه‌واڵی فورات باڵویكرده‌و‌ه‬ ‫ك�ه‌ عه‌بدوڵاڵ گویل س���ه‌رۆك كۆماری‬ ‫توركیا له‌دوای چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی س��ه‌رۆك ك��ۆم��اری عێراق له‌‬ ‫كۆنفرانسێكی ڕۆژنامه‌وانیدا ڕایگه‌یاندوه‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌ له‌ توركیا شتێك به‌ناوی الیه‌نی‬ ‫كوردیمان نییه‌ و هه‌موو دانیشتوانی توركیا‬ ‫هاواڵتی توركن‪ .‬ئه‌و لێدوانه‌ی سه‌رۆك‬ ‫كۆماری توركیا له‌كاتێكدایه‌ كه‌ چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر ناوبراو له‌ سه‌فه‌رێكیدا بۆ‬ ‫ئه‌رووپا ڕایگه‌یاندبوو كه‌ حكومه‌تی توركیا‬ ‫له‌هه‌وڵی چاره‌سه‌ركردنی پرسی كورد له‌و‬ ‫واڵته‌یه‌‌و هه‌وڵده‌درێت ئه‌و گرفته‌ له‌پێش‬

‫ده‌ستپێكردنی هه‌ڵبژاردنه‌كانی توركیا‬ ‫جێبه‌جێبكرێت‪.‬‬ ‫دژایه‌تیكردنی مافه‌كانی گه‌لی كورد‬ ‫له‌باكووری كوردستان ته‌نیا تایبه‌ت‬ ‫به‌ ده‌وڵه‌تی توركیا نییه‌‌و ئۆپۆزیسۆنی‬ ‫ت��ورك��ی ئ���ه‌و واڵت����ه‌ش دژای���ه‌ت���ی ئ�ه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌ ده‌ك �ه‌ن‪ .‬ئاژانسه‌كانی هه‌واڵی‬ ‫توركیا ل��ه‌زاری سه‌رۆكی پارتی گه‌لی‬ ‫كۆمارییه‌وه‌ باڵویانكرده‌وه‌ كه‌ پارتی‬ ‫گه‌لی كۆماری دژی به‌فه‌رمیكردنی زمانی‬ ‫كوردییه‌ له‌ توركیا‌و ئه‌وان پێیانوایه‌ كه‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی ئه‌و پالنه‌ له‌تله‌تبوونی‬ ‫توركیای لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌مال قلچدار ئوغڵو له‌وباره‌وه‌ ڕایگه‌یاند‬ ‫كه‌ به‌ فه‌رمیكردنی زمانی ك��وردی له‌‬ ‫توركیا دژی ده‌س��ت��ووری ئه‌و واڵته‌یه‌‌و‬ ‫ده‌ب��ێ حكومه‌تی توركیا هه‌ڵوێستی‬ ‫تووندی له‌وباره‌وه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫چاودێرانی سیاسی ل �ه‌وب��ڕوای �ه‌دان كه‌‬ ‫ڕه‌وتی ڕووداوه‌ سیاسیه‌كانی توركیا به‌‬ ‫قازانجی كورده‌‌و حكومه‌تی توركیا ناچاره‌‬ ‫كه‌ گرفتی ك��ورد ل�ه‌و واڵت �ه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫بكات‪ .‬ئ �ه‌وان پێیانوایه‌ كه‌ داخوازییه‌‬ ‫ستراتژییه‌كانی توركیا كه‌ بریتیه‌ له‌‬ ‫ئه‌ندامبوون له‌ یه‌كێتی ئه‌ورووپا‌و هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌وڵدان بۆ كاریگه‌ری زیاتر له‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫واده‌خوازێت كه‌ حكومه‌تی توركیا كێشه‌ی‬ ‫كورد چاره‌سه‌ر بكات‪.‬‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ك��ی��ت��ره‌وه‌ ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج �ه‌الن‬ ‫سه‌رۆكی به‌ندكراوی پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستانی توركیا له‌دوایین دیداریدا‬ ‫له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌كانی باسی له‌وه‌كردووه‌‬ ‫كه‌ شه‌ش مانگی داهاتوو دوایین ده‌رفه‌ت‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری سیاسییانه‌ی پرسی كورد‬ ‫له‌و واڵته‌یه‌‌و پێویسته‌ بۆ كۆتایهاتن به‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان حكومه‌تی توركیا هه‌نگاوی‬ ‫جیدی هه‌ڵبگیرێت‪ .‬ئ��ۆج �ه‌الن باسی‬ ‫ل��ه‌وه‌ك��ردووه‌ كه‌ په‌یوه‌ندی‌و دیالۆگی‬ ‫به‌رده‌وامی له‌گه‌ڵ حكومه‌ت هه‌یه‌‌و به‌اڵم‬ ‫هێشتا نه‌گه‌یشتۆته‌ قۆناغی گفتوگۆی‬ ‫جیدی‪.‬‬

‫حكومه‌تی ئێران تۆڵه‌ له‌بنه‌ماڵه‌ی حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی ده‌كاته‌وه‌‬ ‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كانی حكومه‌تی ئێران هه‌ڵیانكوتایه‌ سه‌ر ماڵی باوكی حه‌بیبووڵاڵ‌و هه‌موو ئه‌ندامانی ئه‌و بنه‌ماڵه‌یان ده‌ستگیركردوه‬ ‫ئازاد ڕه‌حمانی‬ ‫ی به‌رفراوان‬ ‫ی كه‌مپینێك ‌‬ ‫دوای به‌رپاكردن ‌‬ ‫و فشار‌ه ناوخۆیی و نێوده‌وڵه‌تییه‌كان و‬ ‫ی ئیسالمی‌ ئێران‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌‪ ،‬كۆمار ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سێداره‌دان ‌‬ ‫ی حوكم ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی چاالكوان ‌‬ ‫حه‌بیبواڵ له‌تیف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگرت‪ .‬هاوكات هه‌موو ئه‌ندامان ‌‬ ‫كورد ‌‬ ‫ی ده‌ستگیركراون‪.‬‬ ‫خانه‌واده‌كه‌ ‌‬ ‫ر‌اگ �ه‌ی��ان��دن��ی جێبه‌جێكردنی س��زای‬ ‫ل�ه‌س��ێ��داره‌دان بۆ حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی‬ ‫چاالكی سیاسیی ك��ورد له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستان شه‌پۆلێك له‌ناڕه‌زایه‌تی‌و‬ ‫ده‌نگهه‌ڵبڕینی لێكه‌وته‌وه‌‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫له‌ژێر گوشاری ڕای گشتیی‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی كۆمه‌ڵێك كه‌سایه‌تیی‬ ‫سیاسیی ناسراو له‌وان ‌ه سه‌رۆك كۆماری‬ ‫عێراق‪ ،‬جێبه‌جێكردنی ئه‌و سزای ‌ه بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌كی كاتی ڕاگیرا‪.‬‬ ‫دواب�ه‌دوای ئاشكرابوونی ڕاگرتنی سزای‬ ‫ل�ه‌س��ێ��داره‌دان��ی حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی‪،‬‬ ‫هێز‌ه ئه‌منییه‌كانی حكومه‌تی ئێران‬ ‫هه‌ڵیانكوتای ‌ه سه‌ر ماڵی باوكی حه‌بیبووڵاڵ‌و‬ ‫ه �ه‌م��وو ئ�ه‌ن��دام��ان��ی ئ��ه‌و بنه‌ماڵه‌یان‬ ‫ده‌ستگیركردوه‌‪ .‬تا ئاماده‌كردنی ئه‌م‬ ‫ڕاپۆرت ‌ه هیچ هه‌واڵێك له‌چاره‌نووسی‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی نابراو له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‌و‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش دوای ئه‌وه‌دێت ك ‌ه ئه‌ندامانی‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی له‌تیفی ب ‌ه شێوه‌یه‌كی به‌رباڵو‬ ‫له‌چه‌ند ڕۆژی ڕاب��ردوودا بۆ ڕزگاركردنی‬ ‫گیانی كوڕه‌كه‌یان چاالكیان ئه‌نجامدابوو‬ ‫ب��ڕی��ارب��وو ب��ه‌ره‌ب��ه‌ی��ان��ی یه‌كشه‌مم ‌ه‬ ‫له‌سێداره‌بدرێت‬ ‫پاش له‌سێداره‌دانی فه‌رزادی كه‌مانگه‌ر‌و‬ ‫هاوڕێكانی له‌چه‌ند مانگی ڕاب���ردوودا‬ ‫به‌رده‌وام ئه‌گه‌ری جێبه‌جێبوونی سزای‬ ‫له‌سێداره‌دانی ‪ 18‬به‌ندكراوی سیاسیی‬ ‫و مه‌ده‌نی دیك ‌ه له‌ڕۆژهه‌اڵتی كوردستان‬ ‫له‌ئارادابووه‌‌و سه‌ره‌نجام ئاشكرابوو ك ‌ه‬ ‫ئه‌و نیگه‌رانیی ‌ه له‌جێگه‌ی خۆیدایه‌‪.‬‬ ‫ڕۆژی پێنج شه‌ممه‌ی هه‌فته‌ی ڕاب��ردوو‬

‫به‌رپرسانی ده‌زگای دادوه‌ری حكومه‌تی‬ ‫ئ��ێ��ران ب � ‌ه دك��ت��ۆر ساڵحی نیكبه‌خت‬ ‫پ���ارێ���زه‌ری ح �ه‌ب��ی��ب��ووڵ�ڵا له‌تیفیان‬ ‫ڕاگه‌یاند ك ‌ه ڕۆژی یه‌ك شه‌مم ‌ه سزای‬ ‫له‌سێداره‌دانی ناوبراو جێبه‌جێده‌كرێت‪.‬‬ ‫دواب���ه‌دوای باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌و هه‌واڵ ‌ه‬ ‫شه‌پۆلێك له‌تووڕه‌یی‌و ناڕه‌زایی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستانی گ��رت �ه‌وه‌‌و ژیانی ئاسایی‬ ‫ل ‌ه ڕۆژه�ه‌اڵت له‌جوڵ ‌ه كه‌وت‪ .‬ب ‌ه ده‌یان‬ ‫كه‌مپین‌و جوڵه‌ی ن��اڕه‌زای��ی ڕێكه‌وت‌و‬ ‫ڕێكخراو‌ه جیهانییه‌كانی پارێزه‌ری مافی‬ ‫مرۆڤ‌و له‌وان ‌ه ئه‌مینستی ئه‌نته‌رناشناڵ‬ ‫و چاودێری مافه‌كانی م��رۆڤ ب ‌ه په‌ل ‌ه‬ ‫حكومه‌تی ئێرانیان ئ��اگ��ادارك��رده‌وه‌‌و‬ ‫داوایان له‌ئێران كرد جێبه‌جێكردنی ئه‌و‬ ‫سزای ‌ه ڕابگرێت‪.‬‬ ‫كوردانی واڵتانی ئه‌ورووپا كه‌وتن ‌ه خۆ‌و‬ ‫له‌به‌شێكی زۆری واڵت� ‌ه ئه‌وروپییه‌كان‬ ‫خۆپیشاندان‌و مانگرتن ده‌ستیپێكرد‪.‬‬ ‫ئه‌و شه‌وه‌ی ك ‌ه بڕیاربوو به‌یانییه‌كه‌ی‬ ‫حه‌بیبووڵاڵ له‌سێداره‌بدرێت‪ ،‬به‌شێكی‬ ‫زۆری خه‌ڵكی شاری سنه‌‌و چاالكوانانی‬ ‫سیاسی‌و م �ه‌ده‌ن��ی ك���ورد ت��ا به‌یانی‬ ‫نه‌خه‌وتن‌و جه‌ماوه‌رێكی زۆر له‌خه‌ڵكی‬ ‫ش��اری سن ‌ه ب��ه‌ره‌و‌ه گرتووخانه‌ی ئه‌و‬ ‫شار‌ه به‌ڕێكه‌وتن‪.‬‬ ‫ه�ه‌وڵ‌و ماندوبوونه‌كان به‌ری گرت‌و ب ‌ه‬ ‫بنه‌ماڵه‌‌و پ��ارێ��زه‌ره‌ك �ه‌ی حه‌بیبووڵاڵ‬ ‫ڕاگ �ه‌ی �ه‌ن��درا ك ‌ه س��زای له‌سێداره‌دانی‬ ‫حه‌بیبووڵاڵ ب ‌ه شێوه‌ی كاتی ڕاگیراوه‌‪.‬‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ی هه‌واڵی پاشگه‌زبوونه‌وه‌ی‬ ‫حكومه‌تی ئێران له‌جێبه‌جێكردنی سزای‬ ‫له‌سێداره‌دانی حه‌بیبووڵاڵ له‌به‌ره‌به‌یانی‬ ‫ڕۆژی یه‌كشه‌ممه‌‪ ،‬وه‌ك خۆشترین‌و‬ ‫ش��ی��ری��ن��ت��ری��ن ه����ه‌واڵ ل �ه‌ك��وردس��ت��ان‬ ‫ب�ڵاوك��رای��ه‌وه‌‪ ،‬خوشكی حه‌بیبووڵاڵ‬ ‫له‌لێدوان بۆ كه‌ناڵه‌كانی ڕاگه‌یاندن باسی‬ ‫له‌وه‌كرد ك ‌ه له‌شاری سن ‌ه خه‌ڵك نوقڵ‌و‬ ‫شیرینی باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫پ��اش ڕاگرتنی ئ�ه‌و سزای ‌ه ده‌زگاكانی‬ ‫ڕاگ��ه‌ی��ان��دن��ی ی �ه‌ك��ێ��ت��ی نیشتمانی‬

‫كوردستانیش باڵویانكرده‌و‌ه ك ‌ه جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی سكرتێری گشتیی یه‌كێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان‌و سه‌رۆك كۆماری‬ ‫عێراق داوای له‌حكومه‌تی ئێران كردبوو ك ‌ه‬ ‫حه‌بیبووڵاڵ له‌سێدار‌ه نه‌درێ‪ ،‬به‌رپرسانی‬ ‫ئێران داخوازییه‌كه‌ی تاڵه‌بانییان ب ‌ه‬ ‫هه‌ندوه‌رگرتووه‌‪ .‬چاالكوانه‌كانی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫سیاسیی كوردی ڕۆژه �ه‌اڵت ل ‌ه هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌ده‌ن كه‌ ئه‌وان‬ ‫ب ‌ه په‌ل ‌ه داوایان ل ‌ه تاڵه‌بانی كردبوو ك ‌ه‬ ‫به‌هانای ئه‌و مه‌سه‌له‌و‌ه بچێت‌و داواكاری‬ ‫له‌وشێو‌ه ڕاده‌ستی حكومه‌تی ئێران بكات‪.‬‬ ‫پێشووتریش بۆ س��زای له‌سێداره‌دانی‬ ‫شێركۆ مه‌عارفی‌و چه‌ند به‌ندكراوێكی‬ ‫سیاسیی دیكه‌ی ڕۆژهه‌اڵتیش تاڵه‌بانی‬ ‫داوای ل��ه‌وش��ێ��وه‌ی پ��ێ��ش��ك �ه‌ش ب ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی ئێران كردبوو‪.‬‬ ‫هاوكات چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب���اس ل����ه‌وه‌ده‌ك����ه‌ن ك ‌ه‬ ‫پارێزگاری كوردستان داوای له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫ن��اوخ��ۆی ئێران ك���ردوو‌ه ك ‌ه پێده‌چێ‬ ‫ل�ه‌س��ێ��داره‌دان��ی حه‌بیبووڵاڵ ن��اڕه‌زای��ی‬ ‫به‌رباڵو‌و كێشه‌ی ئه‌منی له‌كوردستان‬ ‫لێبكه‌وێته‌وه‌‌و هه‌ربۆی ‌ه جێبه‌جێبوونی‬ ‫سزای له‌سێداره‌دانی حه‌بیبووڵاڵ ڕاگیرا‪.‬‬ ‫حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی كێیه‌؟‬ ‫حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی خوێندكاری ساڵی‬ ‫كۆتایی زان��ك��ۆی پیشه‌سازی ئیالمه‌‪،‬‬ ‫ئ���ێ���واره‌ی ‪23‬ی ئ��ۆك��ت��ۆب �ه‌ری ‪2007‬‬ ‫له‌شه‌قامی ئه‌ده‌بی شاری سن ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫‪ 11‬مه‌ئمووری ئه‌منیی حكومه‌تی ئێرانه‌و‌ه‬ ‫گه‌مارۆ ده‌درێ��ت‌و ده‌ستگیر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫بۆ م��اوه‌ی چه‌ند مانگ ل ‌ه ئیتاڵعاتی‬ ‫شاری سن ‌ه ئه‌شكه‌نج ‌ه ده‌درێت‌و پاشان‬ ‫ل ‌ه دادگایه‌كی چه‌ند خوله‌كیدا سزای‬ ‫له‌سێداره‌دانی بۆ په‌سند ده‌كرێت‪.‬‬ ‫پێش له‌ده‌ستگیركردنی حه‌بیبووڵاڵ‬ ‫له‌تیفی په‌المارێكی چه‌كداری ده‌كرێت ‌ه‬ ‫س��ه‌ر بنكه‌یه‌كی س��ه‌رب��ازی له‌كانی‬ ‫كوزه‌ڵه‌ی شاری سنه‌‌و حه‌بیبووڵاڵ به‌و‌ه‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كرێت ك ‌ه ل ‌ه سوتاندنی بنك ‌ه‬

‫سه‌ربازییه‌ك ‌ه وێنه‌‌و فیلمی گرتووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه ب ‌ه پێی وته‌ی‬ ‫ناوبراو‌و پارێزه‌ره‌كانی له‌كاتی په‌المار‬ ‫بۆ سه‌ر ئه‌و بنك ‌ه سه‌ربازیی ‌ه حه‌بیبووڵاڵ‬ ‫له‌شاری سن ‌ه نه‌بووه‌‪ .‬حه‌بیبووڵاڵ ل ‌ه‬ ‫دادگ��ادا دان ب ‌ه تۆمه‌ته‌كانیدا نانێت‌و‬ ‫س �ه‌ره‌ڕای هه‌وڵی زۆری پارێزه‌ره‌كانی‪،‬‬ ‫ن��اوب��راو ب ‌ه تۆمه‌تی ه �ه‌وڵ��دان ل �ه‌دژی‬ ‫ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی له‌ڕێگه‌ی چاالكیی‬ ‫سیاسی‌و مه‌ده‌نی‌و خوێندكاری سزای‬ ‫له‌سێداره‌دانی بۆ په‌سه‌ند ده‌كرێت‪.‬‬ ‫چاودێرانی سیاسی ڕۆژهه‌اڵتی كوردستان‬ ‫سه‌رجه‌می ئه‌و تۆمه‌تانه‌ی ك ‌ه ده‌خرێت ‌ه‬ ‫پاڵ چاالكوانانی مه‌ده‌نی ب ‌ه بێبنه‌ما‬ ‫وه‌س��ف ده‌ك��ه‌ن‪ ،‬له‌وبڕوایه‌دان ك ‌ه ئه‌و‬ ‫حوكمان ‌ه هیچ پێوه‌رێكی یاساییان نییه‌‌و‬ ‫ته‌نیا پاڵنه‌ر‌ه سیاسییه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫ئ��ێ��ران � ‌ه ك�� ‌ه م��ه‌س��ه‌ل��ه‌ی ل �ه‌وش��ێ��وه‌ی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫حكومه‌تی ئێران تۆڵ ‌ه له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ل �ه‌دوای ڕاگرتنی س��زای له‌سێداره‌دانی‬ ‫حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی‪ ،‬ئ��ێ��واره‌ی ڕۆژی‬ ‫یه‌كشه‌مم ‌ه هێز‌ه چه‌كداره‌كانی حكومه‌تی‬ ‫ئێران په‌الماری ماڵی باوكی حه‌بیبووڵاڵ‬ ‫له‌تیفی ده‌ده‌ن‌و له‌دوای پشكنینی وردی‬ ‫ماڵه‌ك ‌ه هه‌موو ئه‌ندامانی ئه‌و بنه‌ماڵه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ستگیر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاژانسی هه‌واڵی چاالكوانانی‬ ‫م��اف��ی م��رۆڤ��ی ئ��ێ��ران��ی ل���ه‌وب���اره‌و‌ه‬ ‫ب�ڵاوی��ك��ردۆت��ه‌و‌ه ل�� ‌ه ئ��ۆپ�ه‌راس��ی��ۆن��ی‬ ‫چه‌كدارانی حكومه‌تی ئێران بۆ سه‌ر ماڵی‬ ‫باوكی حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی ‪ 30‬چه‌كداری‬ ‫حكومه‌تی ئێران به‌شدارییان ك��ردووه‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت چه‌ند میوانێكی ئه‌و ماڵه‌ش‬ ‫هاوڕێ له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی ئه‌و بنه‌ماڵه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ستگیر ده‌كرێن‪.‬‬ ‫هاوكات ئیداره‌ی ئیتاڵعاتی شاری سن ‌ه‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ته‌له‌فۆنه‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌ی له‌چه‌ندان‬ ‫چاالكوانانی مه‌ده‌نی شاری سن ‌ه كردووه‌‌و‬ ‫داوای له‌و چاالكوانان ‌ه كردو‌ه ك ‌ه بێده‌نگی‬

‫حه‌بیبووڵاڵ له‌تیفی‬

‫لێبكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هاوكات باس له‌و‌ه ده‌كرێ وێڕای‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی له‌تیفی ك ‌ه چه‌ند چاالكوانانێكی‬ ‫مه‌ده‌نیش ل ‌ه شاری سن ‌ه ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫كرابن‪.‬‬ ‫چاودێرانی سیاسیی له‌وبڕوایه‌دان ك ‌ه‬ ‫ئ �ه‌و ڕه‌ف��ت��اره‌ی حكومه‌تی ئ��ێ��ران بۆ‬ ‫تۆڵه‌كردنه‌و‌ه له‌سه‌ركه‌وتنی خه‌ڵك‪ ،‬ده‌زگا‬ ‫ئه‌منییه‌كان ده‌یانه‌وێ ب ‌ه ده‌ستگیركردنی‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی ناوبراو‌و فشار بۆ چاالكوانانی‬ ‫مه‌ده‌نی كوردستان كه‌مێك له‌قورسایی‬ ‫ئه‌و پاشه‌كش ‌ه سوك بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێستا جگ ‌ه ل ‌ه حه‌بیبواڵ‪ 17 ،‬به‌ندكراوی‬ ‫سیاسیی دیكه‌ی كوردستان له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی له‌سێداره‌دان‌و نیگه‌رانییه‌كان‬ ‫له‌جێبه‌جێبوونی س��زای سێداره‌ی ئه‌و‬ ‫كه‌سان ‌ه به‌رده‌وامه‌‪ .‬ئه‌و ‪ 17‬به‌ندكراو‌ه‬ ‫سیاسیی ‌ه سزای له‌سێداره‌دانیان هه‌یه‌‌و‬ ‫هه‌موویان ب ‌ه "م��وح��اره‌ب�ه‌" وات � ‌ه شه‌ڕ‬ ‫له‌دژی خودا تۆمه‌تبار كراون‪.‬‬ ‫ئ��ێ��ران به‌یه‌كێك ل �ه‌و واڵت��ان � ‌ه ئه‌ژمار‬ ‫ده‌كرێت ك ‌ه سااڵن ‌ه ل ‌ه جیهاندا زۆرترین‬ ‫سزای ئیعدامی تێدا به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪4‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪6‬‬

‫کلتوری سیاسی عه‌شیره‌ته‌ عه‌ره‌به‌كان كردنه‌وه‌ی‌ ناحیه‌یه‌ك له‌كه‌ركوك ڕاده‌گرن‬

‫هه‌رێم گه‌مارۆی‌ سه‌رباز ‌ی ده‌درێت‬ ‫هه‌فتانه‌‬ ‫مه‌ال ئاریان ده‌ینووسێت‬

‫له‌پێناو پارتی‬ ‫كۆنگر‌ه ‌ی سیانز‌ه ‌ی پارت ‌ی له‌ڕواڵ ‌هت‌و میدیادا سه‌ركه‌وت‌و‬ ‫وێن ‌ه ‌ی هێزێك ‌ی ته‌ندروست‌و خۆگونجێنی نیشانداو‬ ‫له‌په‌ناو په‌سیوه‌كانیش باس له‌نشوستیی ‌ه ناوه‌كییه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌و هێزه‌‪ ،‬ل ‌ه به‌یه‌كدادان ‌ی ئه‌جێندا جیاوازه‌كان‌و‬ ‫تێكشكاندن ‌ی باڵه‌كان‌و قه‌یران ‌ی ناوه‌خۆیی ده‌كرێت‪،‬‬ ‫راستییه‌كه‌شی له‌نێوان ئه‌و‌ه ‌ی پارت ‌ی به‌گوێی ئێمه‌یدا‬ ‫ده‌دات‌و ئه‌وه‌شی ك ‌ه میدیا ‌ی ئه‌هل ‌ی ده‌یگوازێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆنگر‌ه ‌ی سیانز‌ه هه‌ڵـگری دوو دیمه‌ن ‌ی جیاوازه‌‪.‬‬ ‫له‌دیمه‌ن ‌ه راسته‌وخۆكان ‌ی كۆنگره‌و‌ه وێن ‌ه ‌ی شادمان ‌ی‬ ‫س �ه‌رۆك‌و كاراكته‌ر‌ه سه‌ره‌كییه‌كان ‌ی تر ‌ی پارتیمان‬ ‫دیت‪ ،‬ئه‌و شاگه‌شكه‌بوون ‌ه ‌ی ك ‌ه سه‌ركه‌وتن ‌ی كۆنگره‌و‬ ‫تێپه‌ڕاندن ‌ی ناكۆكییه‌كان ئاوێت ‌ه ‌ی میوزیك‌و گۆران ‌ی‬ ‫ده‌بۆو‌ه‌و یاده‌وه‌ر ‌ی بینه‌ریشیان به‌و‌ه سیخناخ ده‌كرد‪،‬‬ ‫ك ‌ه یه‌كێت ‌ی ناوه‌ك ‌ی پارت ‌ی هه‌میش ‌ه به‌هۆ ‌ی مانه‌و‌ه ‌ی‬ ‫رۆح ‌ی پابه‌ندبوون ب ‌ه سه‌رۆكه‌و‌ه ل ‌ه ئه‌وج ‌ی هێزی خۆیدا‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌و واتای ‌ه ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی كه‌ناڵه‌كان ‌ی پارت ‌ی ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌كۆنگر‌ه گواستیانه‌وه‌‪ ،‬رێك ئه‌و‌ه ‌ی نیشانداین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئید ‌ی وه‌هم ‌ی ناكۆكیی ناوخۆیی پارت ‌ی به‌شێك ‌ه ل ‌ه‬ ‫جه‌ست ‌ه ‌ی ئه‌و جه‌نگ ‌ه سایكۆلۆژیی ‌ه ‌ی ك ‌ه به‌رامبه‌ر پارت ‌ی‌و‬ ‫بارزان ‌ی به‌ڕێو‌ه ده‌چێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه دیو‌ه فه‌رمییه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫بینین ‌ی ئێمه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕاستیشدا كۆنگر‌ه ‌ی سیانز‌ه روویه‌ك ‌ی‬ ‫تریشی هه‌یه‌‪ ،‬روویه‌ك ك ‌ه له‌رێی میدیا ‌ی ئه‌هلییه‌و‌ه‬ ‫پێی ئاشنابووین‪ ،‬به‌جۆرێك ك ‌ه پارتی تائێستاش‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریدا رونكردنه‌وه‌یه‌ك ‌ی نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫جیاوازییه‌ك ‌ی قوڵ ‌ی جه‌وهه‌ر ‌ی یه‌كێت ‌ی ل ‌ه پارتی‌‪ ،‬رۆح ‌ی‬ ‫قبوڵـكردن ‌ی جریو‌ه ‌ی نوێی ‌ه له‌ناو جه‌ست ‌ه ‌ی یه‌كێتیدا‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك به‌هۆ ‌ی سروشت ‌ی پێكهات ‌ه به‌ره‌ییه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫یه‌كێتی ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��ا ‌ی دروس��ت��ب��وون��ی�ه‌وه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫قبوڵـكردن ‌ی رواڵه‌ت ‌ی نوێ‌و ده‌نگ ‌ی تاز‌ه یه‌كێت ‌ی كردۆت ‌ه‬ ‫خ��اوه‌ن ستایلێك ‌ی تایب ‌هت‌و دواجاریش ئه‌م ستایل ‌ه‬ ‫له‌سه‌رێكه‌و‌ه له‌سه‌ر زار ‌ی تاڵه‌بانی‌ بووه‌ت ‌ه دروشم ‌ی‬ ‫چه‌پكه‌گوڵ‌و له‌سه‌رێك ‌ی دیكه‌شه‌و‌ه یه‌كێت ‌ی كردۆت ‌ه‬ ‫هێزێك ‌ی گه‌وره‌تر‪ ،‬چونك ‌ه ئید ‌ی یه‌كێت ‌ی هه‌م هێزی‬ ‫له‌خۆگرتن ‌ی هێز ‌ی ترو هه‌میش قبوڵكردن ‌ی یه‌كێتیی ‌ه‬ ‫نوێیه‌كان ‌ی هه‌بووه‌‪ ،‬بێ ئه‌و‌ه ‌ی هیچیان له‌ناو جه‌ست ‌ه‬ ‫نوێیه‌كه‌دا وون بن‪ .‬ئه‌مه‌ش رێك له‌پارتیدا پێچه‌وان ‌ه‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ سیاسه‌تی‌ ئابڵۆقه‌دانی‌ حیزبه‌كان‌و هێزه‌‬ ‫رك��اب �ه‌ره‌ك��ان‪ ،‬سه‌ره‌نجام س �ه‌ره‌ت��ای‌ ن �ه‌وه‌ده‌ك��ان‬ ‫زۆربه‌ی‌ حیزبه‌كان ناچاری‌ ته‌سلیمبوون كران‪ ،‬بۆ‬ ‫هه‌ندێك شێوه‌ی‌ خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانه‌كه‌‪ ،‬پشتكردنه‌‬ ‫سیاسه‌ت‌و دووركه‌وتنه‌وه‌ بوو له‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌و‬ ‫بۆ هه‌نده‌كه‌ی‌ تریش تێكه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌ بووه‌ له‌گه‌ڵ دوو‬ ‫هێزه‌ گه‌وره‌كه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش پارتی‌ به‌شی شێری‌ هێزو‬ ‫نوخبه‌ ئابڵوقه‌دراوه‌كانی‌ به‌ركه‌وت‪ ،‬چونكه‌ به‌سه‌رێكدا‬ ‫شه‌پۆلی شیوعییه‌ دابڕاوه‌كان له‌ناو جه‌سته‌ی‌ پارتی‌‬ ‫جێگای‌ خۆیان ك��رده‌وه‌و به‌هۆی‌ یه‌كگرتن له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كگرتنیشه‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ سیمبوله‌كانی‌ (پارتی‌ كارو‬ ‫گه‌ل‌و پاسۆك‌و سۆسیالیست) چوونه‌وه‌ ناو ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬كه‌ ل��ه‌دوای‌ نسكۆی‌ ئه‌یلوله‌وه‌ پشتیان‬ ‫تێكردبوو‪ ،‬هێزه‌كانی‌ دیكه‌ش‪ ،‬كه‌ به‌رگه‌ی‌ ئابڵوقه‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتیان گرت‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ ئینشیقاق‌و لێك‬ ‫جیاكردنه‌وه‌یان به‌شێكیان هه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ ناو پارتی‌‪،‬‬ ‫له‌و ده‌مه‌وه‌ش له‌پرۆسه‌ی‌ حوكمڕانیدا به‌شێك له‌و‬ ‫رواڵه‌تانه‌ ئه‌ندازیاری‌ سه‌رخستنی‌ پارتی‌ بوون‌و له‌‬ ‫جه‌نگی‌ میدیاش ده‌ره �ه‌ق به‌وانی‌ دی‌ هه‌ر ئه‌وان‬ ‫پرۆسه‌كه‌یان به‌ڕێوه‌بردووه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا له‌چه‌ند ساڵی‌ راب��ردوو‪ ،‬به‌هۆی‌ به‌شێك‬ ‫له‌سیاسه‌ته‌كانیه‌وه‌ پارتی‌ روبه‌ڕووی‌ ره‌خنه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫بۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ پارتیشی له‌و جه‌نگه‌ به‌سه‌ركه‌وتن‬ ‫گه‌یاند‪ ،‬به‌شداری كاراكته‌ره‌ نوێیه‌كان بووه‌ له‌ ته‌واوی‌‬ ‫جومگه‌كانی‌ ناو پرۆسه‌ی‌ به‌رگریكردن له‌پارتی‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئیتر پارتی‌ له‌ ش �ه‌ڕی‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫دۆسته‌كانی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ هێنانه‌ پێشه‌وه‌ی‌ سیمبوله‌كانی‌‬ ‫سۆسیالیسته‌ دێرینه‌كان‌و كادری دابڕاوی حیزبه‌كانی‌‬ ‫به‌ره‌ی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ شه‌ڕه‌كه‌ی‌ به‌ڕێوه‌ ده‌بردو به‌مه‌ش‬ ‫هێزی‌ هێرش‌و به‌رگری‌ زیاتر ده‌بوو‪ ،‬له‌دوای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫شیوعییه‌كانی‌ ناو پارتی‌ له‌ڕێگای‌ ووریایی‌و زمانزانی‌‌و‬ ‫ئاشناییش به‌شێوه‌ی‌ روبه‌ڕووبونه‌وه‌ له‌چه‌ند ساڵی‌‬ ‫راب��ردوودا‪ ،‬وه‌ك به‌رگریكاره‌ هه‌ره‌ به‌هێزه‌كانی‌ ناو‬ ‫پارتی‌ خۆیان وێناكردو به‌ ئه‌ركێكی‌ زۆر گرانیش‬ ‫هه‌ستان له‌ كێشه‌ی‌ پارتی‌ هه‌م له‌گه‌ڵ ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫هه‌میش له‌گه‌ڵ میدیای‌ ئه‌هلی‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر مانه‌وه‌و به‌هێزبوونی‌ پارتی‌ به‌شێكی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ڕۆڵی به‌ڕێز بارزانییه‌وه‌ هه‌بێت وه‌ك باوكێكی‌‬ ‫رۆحی له‌ناو جه‌سته‌ی‌ پارتیدا‌و ئ�ه‌وه‌ش فاكته‌ری‌‬ ‫به‌هێزكردنی‌ ناوه‌كی‌ ئه‌و هێزه‌ بێت له‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ ملمالنێكانی‌ له‌گه‌ڵ ركابه‌ره‌كانیدا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫به‌شێكی‌ تری‌ فه‌زڵی به‌ئێستا گه‌یشتنی‌ ئه‌و هێزه‌‬ ‫پابه‌ندی كارابوونی‌ كاره‌كته‌ر‌و پارتییه‌ نوێیه‌كانه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌و فه‌زڵه‌وه‌‪ ،‬كۆنگره‌ی‌ سیانزه‌‪،‬‬ ‫كۆنگره‌ی‌ وه‌الخستنی‌ رواڵه‌ته‌ تازه‌كانی‌ ناو پارتی‌‌و‬ ‫سۆسیالیست‌و شیوعییه‌ دێرینه‌كانه‌‪ ،‬به‌مه‌ش پارتی‌‬ ‫روب �ه‌ڕووی‌ گرفتێكی‌ گه‌وره‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬گرفته‌كه‌ش‬ ‫ته‌نها په‌یوه‌ندی‌ به‌ ت��وڕه‌ب��وون‌و زویربوونی‌ ئه‌و‬ ‫روخسارانه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پابه‌ندی‌ ئه‌و مه‌سجه‌شه‌ كه‌‬ ‫ئیدی‌ پارتی‌ هی پارتییه‌ كۆنه‌كانه‌‌و هێزی‌ قبوڵكردنی‌‬ ‫هیچ كه‌سێكی‌ رابردووی‌ ناپارتی‌ نییه‌‪.‬‬

‫قاعیده‌ له‌سنووری ئێرانه‌وه‌ له‌كوردستان نزیكده‌بێته‌وه‌‌و توركیاش ‪ 50‬هه‌زار سه‌ربازی‬ ‫بۆ باڵوه‌پێكردن له‌سه‌ر سنوور ئاماده‌كردووه‌‬ ‫ده‌ستوور‬

‫له‌ڕۆژهه‌اڵته‌و‌ه سنووری هه‌رێم به‌نزیكبوونه‌و‌ه‌و‬ ‫مه‌شقكردنی چه‌كدارانی قاعیده‌و له‌سنووری‬ ‫ب��اك��وری��ش��ه‌و‌ه ت��ورك��ی��ا ج��گ� ‌ه ل�ه‌ف��ڕۆك�ه‌‬ ‫جه‌نگییه‌كانی ‪ 50‬هه‌زار سه‌رباز ئاماد‌ه ده‌كات‬ ‫تا له‌و سنوور‌ه باڵوه‌یان پێبكات‪.‬‬ ‫به‌رپرسانی ئه‌منی ڕایده‌گه‌یه‌نن كه‌زانیارییان‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر جموجووڵی ه���ه‌ردوو سنووره‌كه‌‬ ‫پێگه‌یشتوو‌ه‌و داوا له‌حكومه‌تی عێراقیش‬ ‫ده‌كه‌ن بێت ‌ه وه‌اڵم‪.‬‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌ك ‌ی پارتی كرێكارانی كوردستان‬ ‫ڕای��ده‌گ �ه‌ی �ه‌ن��ێ��ت ك �ه‌ف��ڕۆك � ‌ه س��ی��خ��وڕ ‌ی‌و‬ ‫جه‌نگییه‌كان ‌ی توركیا به‌ئاسمانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا ده‌سوڕێنه‌وه‌‪ .‬ئاماژ‌ه به‌وه‌شده‌دات‬ ‫ك ‌ه توركیا ‪ 50‬هه‌زار سه‌رباز ‌ی ئاماده‌كردووه‌‬ ‫تا له‌سه‌ر سنوور باڵویانبكاته‌وه‌و دژ ‌ی په‌كه‌كه‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنیان پێبكات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌پێی زانیارییه‌كانی ده‌ستوور‪،‬‬ ‫ژم��اره‌ی �ه‌ك � ‌ی زۆری چ �ه‌ك��داران��ی قاعیده‌‬ ‫له‌چه‌ند ناوچه‌یه‌كی كوردنشینی نزیك‬ ‫سنووری هه‌رێمی كوردستاندا به‌دیوی ئێران‬ ‫كۆبوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌سه‌ر‬ ‫سنوور‪ ،‬چه‌كدارانی قاعید‌ه له‌سنووری ئێران‪،‬‬ ‫له‌هه‌ریه‌ك ‌ه له‌ناوچه‌كانی كرماشان‪ ،‬سه‌رپێڵ‬ ‫زه‌هاب‪ ،‬ئیالم‪ ،‬سنه‌‪ ،‬هه‌مه‌دان جێگیربوون‌و‬ ‫خه‌ریكی خۆڕێكخستنه‌و‌هن‌و ڕۆژان ‌ه چاالكی‌و‬ ‫مه‌شق ئه‌نجامده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د هاوواڵتیه‌ك ‌ی بنار ‌ی قه‌ندیل‬ ‫به‌ده‌ستوور ‌ی ڕاگه‌یاند ك ‌ه زۆرب ‌ه ‌ی ڕۆژه‌كان‬ ‫فڕۆكه‌كان ‌ی توركیا به‌سه‌ر ئاسمان ‌ی قه‌ندیلدا‬ ‫ده‌سوڕێنه‌و‌ه‌و سنوور ده‌به‌زێنن‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ده‌نیز به‌رپرس ‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا‬ ‫ب��ۆ ده‌س��ت��وور‪ ،‬وت��ی "ف��ڕۆك � ‌ه ‌ی جه‌نگ ‌ی‌و‬ ‫ئیستخبارات ‌ی توركیا جار جار‌ه به‌سه‌ر ئاسمانی‌‬ ‫زاب‌و ئاڤاشین‌و قه‌ندیلدا ده‌سوڕێنه‌وه‌و دێنه‌‬ ‫سنووری هه‌رێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وت ‌ی هه‌رچه‌ند‌ه تائێستا تۆپباران ‌ی نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاماده‌كار ‌ی ده‌كات‌و توركیا ‪ 50‬هه‌زار‬ ‫سه‌رباز ئاماد‌ه ده‌ك��ات تا له‌سه‌ر سنوور‬ ‫باڵویان بكاته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‌ه ‌ی ئۆپه‌راسیۆنیان‬ ‫پێبكه‌ن‪.‬‬ ‫وت ‌ی "توركیا ده‌یه‌وێت له‌وه‌ستان ‌ی چاالكی‌‬ ‫ئێم ‌ه سوود وه‌ربگرێت‌و ئاماده‌كار ‌ی ده‌كات‬ ‫بۆ هێرشكردن ‌ه سه‌ر گه‌ریالكان‪ ،‬تا شكست‬

‫به‌رپرسانی ئه‌منی‌ ‪:‬زانیاریمان الیه‌و له‌ ئاماده‌ باشیداین‬ ‫به‌گه‌ل ‌ی كورد‌و گه‌ریالكان ‌ی په‌كه‌ك ‌ه بهێنێ‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێم ‌ه گه‌ریالكانمان ئاماد‌هن‌و وه‌اڵم ‌ی‬ ‫هه‌ر جۆر‌ه ئۆپه‌راسیۆنێك ده‌ده‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جه‌بار یاوه‌ر مه‌ند‌ه وته‌بێژی فه‌رمی هێزه‌كانی‬ ‫پاراستنی هه‌رێم‪ ،‬وت ‌ی "زانیاریمان له‌بار‌هی‌‬ ‫ئ �ه‌و‌ه ‌ی توركیاو‌ه هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ �ه‌وان هیچ‬ ‫مه‌ترسیه‌كیان نیی ‌ه‌و ئه‌و ‪ 50‬هه‌زار سه‌رباز‌هی‌‬ ‫توركیا و سه‌رباز ‌ی هیچ ده‌وڵه‌تێك ناتوانن‬ ‫بێن ‌ه ناو خاك ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێم ‌ه له‌وباره‌یه‌و‌ه زانیاریمان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژ‌ه ‌ی به‌وه‌دا كه‌حكومه‌ت ‌ی توركیا‬ ‫به‌ره‌و ئه‌و ئاراسته‌ی ‌ه ده‌ڕوات ك ‌ه به‌شێو‌هی‌‬ ‫ئاشتییان ‌ه كێشه‌ك ‌ه ‌ی چ��اره‌س�ه‌ر بكات و‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی سه‌رباز ‌ی توركیا خاو بووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه "مه‌ترسیمان نییه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌سوڕانه‌و‌ه ‌ی فڕۆكه‌كان ‌ی توركیاش‬ ‫ب ‌ه ئاسمان ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‪ ،‬ی��اوه‌ر‬ ‫وتی‌"هه‌ر خروقاتێك هه‌بێت له‌ئاسمان‌و زه‌و ‌ی‌و‬ ‫ده‌ری��ا بۆ ناو خاك ‌ی عێراق‪ ،‬پێشێلكردنی‌‬ ‫په‌یمان ‌ی نێوده‌وڵه‌تییه‌‪ ،‬هاتن ‌ی فڕۆكه‌كان زیاتر‬ ‫په‌یوه‌ند ‌ی به‌ده‌وڵه‌ت ‌ی عێراقه‌و‌ه هه‌یه‌و به‌پێی‌‬ ‫ده‌ستور مه‌سه‌ل ‌ه ‌ی پاراستن ‌ی سنووره‌كان‌و‬ ‫به‌ده‌نگه‌وه‌هاتن‌و په‌یمانبه‌ستن‌و به‌رگریكردن‬ ‫لێ ‌ی ئه‌رك ‌ی حكومه‌ت ‌ی عێراق ‌ی فیدراڵیی ‌ه و‬

‫په‌یوه‌ند ‌ی به‌هه‌رێم ‌ی كوردستانه‌و‌ه نییه‌"‪.‬‬ ‫جه‌بار ی��اوه‌ر ئ��ام��اژ‌ه ‌ی ب��ه‌وه‌دا ك ‌ه به‌پێی‬ ‫زانیارییه‌كانی ئه‌وان ئه‌و فڕۆك ‌ه جه‌نگییانه‌‬ ‫به‌بیانوو ‌ی چاودێریكردن ‌ی جموجووڵی‌‬ ‫سه‌ربازان ‌ی سه‌ر سنوور‌و هه‌ستكردن به‌و‌هی‌‬ ‫ك ‌ه له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌دان‪ ،‬به‌و‌ه ‌ی ك ‌ه له‌حاڵه‌تی‌‬ ‫شه‌ڕدان له‌گ ‌ه ‌ڵ په‌كه‌ك ‌ه له‌سنوور ده‌سوڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وت ‌ی "دیاریكردن ‌ی ڕاد‌ه ‌ی به‌زاندن ‌ی سنوورو‬ ‫فڕۆكه‌كانیش ئه‌رك ‌ی حكومه‌ت ‌ی عێراقه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئێم ‌ه هیچ ئامێرێك ‌ی ڕادارم��ان نییه‌‬ ‫تابزانین ئه‌و فڕۆكان ‌ه چه‌ند هاتوونه‌ت ‌ه ناو‬ ‫سنووره‌وه‌و فڕۆك ‌ه ‌ی چ واڵتێكه‌"‪.‬‬ ‫س �ه‌رچ��او‌ه ئاگاداره‌كانی س��ن��ووری ئێران‬ ‫ئاماژ‌ه ب�ه‌وه‌ده‌ك�ه‌ن كه‌چه‌كدارانی قاعیده‌‬ ‫به‌هاوكاری ئێران سه‌رقاڵی چاالكی‌و مه‌شق‌و‬ ‫خۆڕێكخستنه‌وه‌ن له‌سه‌ر سنوور‌و هه‌وڵی‬ ‫نزیكبوونه‌و‌ه‌و به‌زاندنی سنووری هه‌رێم‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی وت ‌ه ‌ی ئه‌و سه‌رچاوان ‌ه كوشتنی ئه‌و‬ ‫پێنج پاسه‌وان ‌ه ‌ی ساڵی پار له‌نزیك سنووری‬ ‫پێنجوێنه‌وه‌‪ ،‬پ�ه‌ی��وه‌ن��دی به‌چه‌كدارانی‬ ‫قاعیده‌و‌ه هه‌بووه‌‪ .‬كه‌"هه‌وڵی خۆڕێكخستنه‌وه‌‬ ‫ده‌ده‌ن له‌سنووری ئێرانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫قادر حه‌م ‌ه جان به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ئاسایشی‬

‫كورد له‌لیژنه‌ی‌ سه‌رژمێری كشاوه‌ته‌وه‌‬

‫هه‌رێم (سلێمانی) وت ‌ی "ئێمه‌ش بیستوومانه‌‬ ‫چه‌كدارانی قاعید‌ه له‌سه‌ر سنوور خه‌ریكی‬ ‫خۆڕێكسختنه‌و‌ه‌و مه‌شقن‪ ،‬به‌اڵم ئاماده‌ین بۆ‬ ‫رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وت�� ‌ی "ب �ه‌ڕه‌س��م��ی هێزه‌كانی پاسه‌وانی‬ ‫سنوورمان له‌سنووری ئێران له‌و مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫ئ��اگ��ادارك��ردووه‌ت �ه‌و‌ه‌و داوام���ان لێكردوون‬ ‫ك �ه‌ب �ه‌وردی چ��اودێ��ری بك ‌هن‌و ه�ه‌ر ك ‌هس‌و‬ ‫الیه‌نێك بیه‌وێت ڕه‌وش��ی هه‌رێم تێكبدات‬ ‫به‌توندی رووبه‌ڕویان ده‌بینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جه‌بار یاوه‌ر وته‌بێژ ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی پێشمه‌رگ ‌هی‌‬ ‫حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئاماده‌كردن ‌ی ئ�ه‌و ‪ 50‬ه��ه‌زار سه‌ربازه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستوور ‌ی وت "توركیا خۆ ‌ی ڕایگه‌یاندووه‌‬ ‫كه‌هێزێك ‌ی تایبه‌ت ده‌هێنێت ‌ه سه‌ر سنوور‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌ی پاراستن ‌ی سنووره‌ك ‌هی‌‪ ،‬هێنانی‌‬ ‫ئه‌و سوپایه‌ش په‌یوه‌ند ‌ی به‌هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫ناوخۆ ‌ی توركیاو‌ه هه‌یه‌‪ ،‬نه‌وه‌ك په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ئێمه‌و‌ه هه‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه توركیا ده‌وڵه‌تێكه‌‬ ‫تائێستاش له‌حاڵه‌ت ‌ی ش �ه‌ڕدای � ‌ه له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫گه‌ریالكان ‌ی په‌كه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ی��اوه‌ر وتی‌"توركیا بۆ پاراستن ‌ی سنووری‌‬ ‫خۆی هه‌رچ ‌ی ده‌یكات ئ��ازاده‌‪ ،‬به‌اڵم گرنگ‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه له‌ناو خاك ‌ی خۆ ‌ی بیكات"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی پێشمه‌رگه‌و ئاماری هه‌رێم له‌لیژنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌هۆی بڕیارێكی وه‌زاره‌تی پالندانان بۆ ده‌ركردنی لیژنه‌ ‌‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬كورد كشاوه‌ته‌وه‌‌و لیژنه‌كه‌ش هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌ستوور‬

‫ك����ورد ل���ه‌و ل��ی��ژن �ه‌ی �ه‌ی‌ ب�ه‌م�ه‌ب�ه‌س��ت��ی‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌و گرفته‌كان به‌ر‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی س�ه‌رژم��ێ��ری له‌كه‌ركوك‬ ‫دروس��ت��ب��وو‪ ،‬ك��ش��ای �ه‌وه‌‪ ،‬دوای ئ��ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌لیژنه‌كه‌دا نوێنه‌ری ئ��ام��اری هه‌رێم‌و‬ ‫نوێنه‌ری هێزی پێشمه‌رگه‌ به‌بڕیارێك‬ ‫ده‌رپه‌ڕێنران‪.‬‬ ‫له‌و لیژنه‌ هاوبه‌شه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پالندنانی‌‬ ‫عێراقی‌ دروستیكرد سێ ئه‌ندامی فراكسیۆنه‌‬ ‫كوردییه‌كان‌و ‪ 2‬ئه‌ندامی‌ عه‌ره‌ب‌و ئه‌ندامێكی‬ ‫توركمانی تێدابوو‪ ،‬له‌گه‌ڵ نوێنه‌ری ئاماری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و لیژنه‌یه‌كی‌ ئه‌منی‌‬ ‫ه��اوب �ه‌ش ل�ه‌ن��ێ��وان پۆلیسی‌ ش��اره‌ك �ه‌و‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و سوپای‌ عێراقی‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئ�ه‌و لیژنه‌یه‌ دوای یه‌كه‌م دانیشتنیان‬ ‫شكستی هێنا‪ .‬چونكه‌ كورد ڕه‌تیكرده‌وه‌‬ ‫نوێنه‌ری هێزی پێشمه‌رگه‌و ئاماری هه‌رێم‬ ‫له‌لیژنه‌كه‌دا نه‌بن‪.‬‬ ‫ئه‌رشه‌د ساڵح ئه‌ندامی‌ به‌ره‌ی‌ توركمانی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و نوێنه‌ری توركمان‬ ‫له‌و لیژنه‌یه‌‪ ،‬وتی‌"له‌سه‌ر داوای‌ توركمان‌و‬ ‫ع���ه‌ره‌ب وه‌زاره‌ت����ی‌ پ�لان��دان��ان بڕیاریدا‬ ‫به‌دوورخستنه‌وه‌ی‌ نوێنه‌ری‌ ئاماری‌ هه‌رێم‌و‬ ‫نوێنه‌ری‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ نه‌مێنێت"‪.‬‬ ‫ساڵح وت���ی"دوای‌ ئ �ه‌وه‌ لیژنه‌كه‌ ده‌ست‬ ‫به‌كاره‌كانیان ده‌كه‌ن "‪ .‬به‌اڵم عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫مسته‌فا وتی‌"ئه‌و لیژنه‌ی ‌ه ڕاگیراوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هیچ الیه‌نێك ڕێكنه‌كه‌وتوون له‌سه‌ری"‪.‬‬ ‫لیوا جه‌مال تاهیر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌‬ ‫ك �ه‌رك��وك ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌ وت"وه‌زاره‌ت����ی‌‬ ‫پالندانانی‌ عێراقی‌ منی وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫پۆلیسی‌ ك�ه‌رك��وك به‌سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌‬

‫له‌ یه‌كه‌م هه‌نگاودا حكومه‌ته‌ نوێیه‌كه‌ له‌ دژی‌ كورد وه‌ستایه‌وه‌‬ ‫ئه‌من دان���ا‌وه‌‌و هه‌ریه‌ك له‌عه‌مید ڕوكن‬ ‫سه‌میر زه‌ی��د فه‌رمانده‌ی‌ فرقه‌ی‌ ‪‌ 12‬‬ ‫ی‬ ‫سوپای‌ عێراق‌و لیوا شێركۆ وه‌ك نوێنه‌ری‌‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ دانا‪ ،‬به‌اڵم لیوا شێركۆ‬ ‫به‌بڕیارێك له‌گه‌ڵ نوێنه‌ری ئاماری هه‌رێم‬ ‫البران"‪.‬‬ ‫لیوا جه‌مال وتی"دوای‌ ئه‌و بڕیاره‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پالندانان به‌نووسراوێكی‌ ڕه‌سمی‌ ناوی‌‬

‫نوێنه‌ری‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و سوپای‌ عێراقی‌‬ ‫ل�ه‌و لیژنه‌یه‌ الب��رد‪ ،‬ب �ه‌اڵم تائێستا ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌ ده‌ستی‌ به‌كاركردن نه‌كردووه‌"‪.‬‬ ‫ئ��اوات مه‌حمه‌د ئه‌مین ئه‌ندامی‌ لیستی‌‬ ‫برایه‌تی‌ له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك‪،‬‬ ‫وتی‌"ئه‌و لیژنه‌یه‌ هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌ چونكه‌‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ ماوه‌كه‌ی‌ به‌سه‌رچووه‌‌و هیچ‬ ‫الیه‌نێك نه‌گه‌یشتوونه‌ته‌ چاره‌سه‌رێك"‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها ڕوونیكرده‌وه‌ ك�ه‌دوای داواكه‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌ب‌و توركمانه‌كان كورد ڕه‌تیكرده‌و‌ه‬ ‫ئیش له‌لیژنه‌كه‌دا بكات‪ .‬وتی‌"داواشیان‬ ‫ده‌كرد بڕگه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر سه‌رژمێری‌‬ ‫نه‌مێنێت"‪ .‬زی��ات��ر وت��ی‌"ئ��ه‌و داوای���ه‌ی‌‬ ‫توركمانه‌كان بۆ البردنی هێزی پێشمه‌رگه‌و‬ ‫ئاماری هه‌رێم ئاڵۆزییه‌كان زیاتر ده‌كات‬ ‫نه‌ك چاره‌سه‌ركردن"‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫عێراقی‬

‫‪7‬‬

‫عه‌الوی ب ‌ه خیانه‌تكردن به‌ عه‌لمانییه‌ت تۆمه‌تبار ده‌كرێت‬ ‫پرۆس ‌ه ‌ی پێكهێنان ‌ی حكومه‌ت ‌ی عێراق‪ ،‬هه‌موو ئه‌و به‌ڵێنان ‌ه ‌ی پوچه‌ڵكرده‌و‌ه ك ‌ه لیسته‌كان به‌خه‌ڵكیان دابوو‬ ‫پ‪.‬ده‌ستوور‬ ‫ل���ه‌ك���ات���ێ���ك���دا ك���ه‌ الی���ه‌ن���ه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی ع��ێ��راق سه‌رقاڵی‬ ‫پرسی ده‌ستپێكردنی كاره‌كانی‬ ‫حكومه‌تی نوێی عێراقن‌و مالیكی‬ ‫چ��اوه‌ڕوان��ی كۆتایهاتنی پرۆسه‌ی‬ ‫یاسایی كۆتایهاتن به‌ كاره‌كانی‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌ته‌‪ ،‬ڕۆشنبیرێكی‬ ‫ناسراوی عێراق به‌ تووندی هێرش‬ ‫ده‌كاته‌ سه‌ر ئه‌یاد عه‌الوی‌و لیستی‬ ‫عێراقییه‌‌و ئ �ه‌وان به‌ خیانه‌تكردن‬ ‫ب���ه‌ ع��ه‌ل��م��ان��ی��ی��ه‌ت‌و ل��ی��ب��راڵ��ی��زم‬ ‫تۆمه‌تبارده‌كات‪.‬‬ ‫ح���ه‌س���ه‌ن ع���ه‌ل���ه‌وی ڕۆش��ن��ب��ی �ر‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌داری عێراقی پێیوایه‌‬ ‫كه‌ ئه‌یاد ع�ه‌الوی سه‌رۆكی لیستی‬ ‫عێراقییه‌ هه‌ڕه‌شه‌یه‌ بۆ سه‌ر ئاسایشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی عێراق‌و به‌ بڕوای ئه‌و هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ ئاشكرابوو كه‌ لیستی‬ ‫عێراقییه‌ له‌رزۆكه‌‌و سه‌ره‌نجامه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫عه‌له‌وی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ڕۆژنامه‌ی‬ ‫وه‌ته‌نی كوه‌یتی ده‌ڵێت "ع �ه‌الوی‬ ‫خیانه‌تی به‌ عه‌لمانییه‌ت له‌عێراقدا‬ ‫ك���رد‌و ه��ه‌رب��ۆی��ه‌ ن��اب��ێ ك�ه‌س��ان��ی‬ ‫سیكۆالر‌و عه‌لمانی بڕوا به‌ عه‌الوی‬ ‫بكه‌ن‪".‬‬ ‫ئ��ه‌و ڕۆشنبیره‌ عێراقییه‌ دوات��ر‬ ‫ه��ۆك��اره‌ك��ان��ی الوازب��وون��ی لیستی‬ ‫ع��ێ��راق��ی��ی��ه‌ی ب���ۆ س����ه‌ره‌ڕۆی����ی‌و‬

‫ت���اك���ڕه‌وی���ی���ه‌ك���ان���ی ع�����ه‌الوی‬ ‫له‌كاروباره‌كاندا گێڕایه‌وه‌‪ .‬ناوبراو‬ ‫پاشان پاشه‌كشه‌ی لیستی عێراقییه‌‬ ‫له‌ وه‌زاره‌ت��ی پ��ه‌روه‌رده‌ به‌ نموونه‌‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "عه‌الوی خۆی‬ ‫به‌ كه‌سێكی لیبراڵ ده‌زانیت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ قازانجی ئیسالمییه‌كان واز له‌‬ ‫پۆستی په‌روه‌رده‌ ده‌هێنێت‪".‬‬ ‫ح �ه‌س �ه‌ن ع��ه‌ل��ه‌وی‌ ب��ۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫ئاشكرایكرد كه‌ ئه‌و دامه‌زرێنه‌ری‬ ‫لیستی عێراقییه‌ بووه‌‌و به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫به‌رده‌وام یارمه‌تی‌و پشتیوانی دارایی‬ ‫بۆ لیستی عێراقییه‌ كۆكردۆته‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫دوای��ه‌ت��ه‌ ده‌س��ت��ی ئ �ه‌ی��اد ع��ه‌الوی‪.‬‬ ‫هاوكات به‌ تووندی هێرشده‌كاته‌ سه‌ر‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا‌و‬ ‫ده‌ڵێت كه‌ ئه‌مریكا به‌ ڕۆژی ڕووناك‬ ‫حكومه‌تی ڕاده‌ستی ئیسالمییه‌كانی‬ ‫عێراق كرد‪.‬‬ ‫ئه‌و ڕۆشنبیره‌ عێراقییه‌ پێكهاته‌ی‬ ‫حكومه‌تی نوێی عێراق به‌ پێكهاته‌یه‌كی‬ ‫ناكارامه‌‌و نه‌شیاو پێناسه‌ده‌كات‌و‬ ‫پێیوایه‌ كه‌ هیچ یه‌ك له‌وه‌زیره‌كانی‬ ‫كابینه‌ی حكومه‌تی نوێ شایسته‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانی حكومه‌تی عێراقی نین‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كیتریشه‌وه‌ شێخ عه‌بدولمه‌هدی‬ ‫ك �ه‌رب �ه‌الی��ی ن��وێ��ن �ه‌ری ئایه‌تووڵاڵ‬ ‫سیستانی له‌ ك�ه‌رب�ه‌ال به‌ تووندی‬ ‫ڕه‌خنه‌ له‌ ڕه‌وت��ی حكومه‌تی نوێی‬ ‫عێراق ده‌گرێت‌و پێیوایه‌ كه‌ نابێ‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان هیچ ه��ی��وای�ه‌ك��ی��ان به‌‬

‫سێكس له‌پێناو جیهاددا‬ ‫قاعیده‌ی عێراق ده‌ستدرێژی سێكسی ده‌كه‌ن ‌ه‬ ‫سه‌ر كچان‌و دواتر بۆ ته‌قاندنه‌و‌ه به‌كاریاندێنن‬

‫عه‌بدولسه‌الم عارف‬ ‫په‌یژه‌یه‌ك بۆ گه‌یشتن ‌ی‬ ‫به‌عس به‌ده‌سه‌اڵت‬

‫عه‌بدولسه‌الم عارف ل ‌ه عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫قاسم هه‌ڵگه‌ڕایه‌و‌ه و دواتریش‬ ‫به‌عسییه‌كان لێ ‌ی هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌‬

‫حه‌سه‌ن عه‌لی‌‬ ‫حكومه‌تی نوێ هه‌بێت‪.‬‬ ‫شێخ عه‌بدولمه‌هدی كه‌ربه‌الیی ل ‌ه‬ ‫خوتبه‌كانی نوێژی هه‌ینی ئه‌م هه‌فته‌دا‬ ‫وتی‌ "شێوازی هه‌ڵبژاردنی وه‌زیره‌كان‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن ن��وری مالیكی خراپترین‬ ‫شێوازی هه‌ڵبژاردن بووه‌‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫ن��وێ��ی ع��ێ��راق ب �ه‌ هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ی داواكارییه‌كانی گه‌النی‬ ‫عێراق نییه‌"‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو وه‌زی��ره‌ پێشنیاركراوه‌كان‬

‫پۆلیس له‌وباره‌و‌ه بانگه‌شه‌ی باوكی كچه‌كه‌ی‬ ‫پ‪.‬ده‌ستوور‬ ‫پشتڕاستكردۆته‌وه‌‪ .‬پۆلیس ل ‌ه په‌یوه‌ندی‬ ‫رێكخراوی قاعید‌ه بۆ جێبه‌جێكردنی پالن ‌ه ئه‌و كچ ‌ه ب ‌ه قاعیده‌و‌ه ئاگادار بوو‌ه‌و كاتێك‬ ‫تیرۆریستییه‌كانی ه�ه‌م��وو ئ��ام��رازه‌ك��ان ویستوویان ‌ه بچن كچه‌ك ‌ه ده‌ستگیربكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌كاردێنێت‌و ده‌زگ��ا ئه‌منییه‌كانی عێراق ب���ه‌ره‌وڕووی جه‌سته‌ی له‌خوێن گ �ه‌وزاوی‬ ‫ب��اس ل �ه‌وه‌ده‌ك �ه‌ن ك ‌ه ئێستا ئه‌ندامانی كچه‌ك ‌ه ده‌بنه‌و‌ه ك ‌ه له‌الیه‌ن باوكییه‌و‌ه كوژرا‬ ‫قاعید‌ه ده‌ستدرێژی سێكسی ده‌كه‌ن ‌ه سه‌ر بوو‪.‬‬ ‫كچانی گه‌نج‌و دواتر ناچاریان ده‌كه‌ن كاری زانیارییه‌كانی پۆلیس‌و ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی‬ ‫عێراق نیشانی ده‌دات ك ‌ه قاعید‌ه بۆ بره‌ودان‬ ‫ته‌قینه‌و‌ه ئه‌نجامبده‌ن‪.‬‬ ‫ئاژانسی هه‌واڵی عێراقی ئازاد باڵویكرده‌و‌ه ب ‌ه چاالكییه‌كانی‌و ب ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه ژنان‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ‪ 10‬ڕۆژی ڕاب���ردوودا ل ‌ه پارێزگای ده‌توانن ب ‌ه ئاسانی پشتێنی بۆمبڕێژكراو‬ ‫دیال ‌ه پۆلیسی عێراق سێ كچی گه‌نجی ل ‌ه ژێر جله‌كانیانه‌و‌ه بشارنه‌وه‌‪ ،‬ژنان‌و‬ ‫ده‌س��ت��گ��ی��رك��ردوه‌‪ ،‬ك � ‌ه ده‌ی��ان��وی��س��ت ل ‌ه كچانی گه‌نجی كردۆت ‌ه ئامانج‌و ل ‌ه هه‌موو‬ ‫ڕێگه‌ی پشتێنی بۆمبڕێژكراوه‌و‌ه بچن ‌ه ناو شێوازه‌كان بۆ خه‌ڵه‌تاندنی ئه‌وان كه‌ڵك‬ ‫رێو ڕه‌سمی ئاینیی شیعه‌كان و خۆیان وه‌رده‌گرێت‪ .‬ده‌ستدرێژی سێكسی بۆ سه‌ر‬ ‫كچان‌و ناچاركردنی ئه‌وان ب ‌ه خۆته‌قاندنه‌و‌ه‬ ‫بته‌قێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل� ‌ه كچ ‌ه ده‌ستگیركراوه‌ك ‌ه به‌ باوترین شێوازی به‌كارهێنانی ژن��ان بۆ‬ ‫پۆلیسی ڕاگه‌یاندوو‌ه ك ‌ه ل ‌ه الیه‌ن هاوڕێیه‌كی ڕه‌فتاری"تیرۆریستی"یه‌‪.‬‬ ‫كوڕییه‌و‌ه به‌ره‌وڕووی ده‌ستدرێژی سێكسی حه‌مدی مه‌لیكی لێكۆڵه‌ری سیاسیی عه‌ره‌ب‬ ‫بۆته‌و‌ه‌و دواتر ئه‌و كوڕ‌ه پێیوتوو‌ه ك ‌ه بۆ له‌لێدوانێكدا بۆ بی بی سی ده‌ڵێت ڕێكخراوی‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی گوناحه‌كانی‌و هه‌روه‌ها بۆ قاعید‌ه ئۆرگانێكی ب ‌ه ناوی باڵنده‌كانی‬ ‫به‌رگرتن ل ‌ه به‌دناوبوونی ده‌بێ ل ‌ه ڕێگه‌ی به‌هه‌شت ل ‌ه عێراق پێكهێناو‌ه‌و كاری ئه‌و‬ ‫ئۆرگان ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه منااڵن بۆ ته‌قینه‌و‌ه‌و‬ ‫خودادا جیهاد بكات‌و خۆی بته‌قێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پۆلیس ڕایگه‌یاندوو‌ه ك ‌ه ل ‌ه مانگه‌كانی كاری "تیرۆریستی" به‌كاربهێنێت‪.‬‬ ‫ڕاب��ردوودا ب ‌ه ده‌یان كه‌یسی هاوشێوه‌یان ئ��ه‌و ڕه‌ف��ت��اران��ه‌ی ڕێ��ك��خ��راوی قاعید‌ه‬ ‫ب��وو‌ه‌و ڕێكخراوی قاعید‌ه ب ‌ه شێوه‌یه‌كی له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه به‌ناوی ئیسالم‌و گه‌ڕانه‌و‌ه‬ ‫بۆ به‌ها پیرۆزه‌كان ب ‌ه هه‌زاران موسوڵمان‬ ‫به‌رچاو ئه‌و تاكتیك ‌ه ب ‌ه كارده‌هێنێت‪.‬‬ ‫چه‌ند ڕۆژ دوای ده‌ستگیركردنی ئه‌و سێ له‌واڵت ‌ه ئیسالمیی ‌ه جیاجیاكانه‌و‌ه ڕوویان‬ ‫كچ ‌ه گه‌نج ‌ه و ڕاگه‌یاندنی پۆلیسی عێراق تێده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌كرده‌وه‌دا تووندوتیژی‌و‬ ‫ل��ه‌وب��اره‌وه‌‪ ،‬ت��ۆڕی ه�ه‌واڵ��ی بی بی سی دزی��ۆت��ری��ن ڕه‌ف��ت��اره‌ك��ان وه‌ك تاكتیك‌و‬ ‫له‌ڕاپۆرتێكی هاوشێوه‌دا باڵویكرده‌و‌ه ك ‌ه س��ت��رات��ی��ژی ل���ه‌الی���ه‌ن ئ���ه‌و گ���رووپ���ه‌و‌ه‬ ‫هاواڵتییه‌كی عێراقی له‌ترسی به‌شداریكردنی پێڕه‌وده‌كرێت‪.‬‬ ‫كچه‌كه‌ی ل ‌ه په‌المارێكی خۆته‌قاندنه‌وه‌دا ل�ه‌دوای هێرشی سوپای ئه‌مریكا بۆ سه‌ر‬ ‫كچه‌كه‌ی كوشتووه‌‪ .‬باوكی ئه‌و كچ ‌ه گه‌نجه‌ عێراق لقی ڕێكخراوی قاعید‌ه له‌عێراقدا‬ ‫ب ‌ه پۆلیسی ڕاگ �ه‌ی��ان��دوو‌ه ك ‌ه كچه‌كه‌ی پێكهات‌و ب ‌ه هه‌زاران هاواڵتی سڤیلی عێراقی‬ ‫له‌الیه‌ن ڕێكخراوی قاعیده‌و‌ه بۆ په‌المارێكی بوون ‌ه قوربانی تووندوتیژییه‌كانی ئه‌و‬ ‫"تیرۆریست"ی كاندید كرابوو‪ ،‬زانیاریه‌كانی ڕێكخراوه‌یه‌‪.‬‬

‫ئه‌یاد عه‌الوی‌‬ ‫به‌ كه‌سانێكی ن��اش��اره‌زا‌و ناكارامه‌‬ ‫پێناسه‌ ده‌ك��ات‌و هاوكات زۆربوونی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان به‌ هه‌ڵه‌یه‌كی مێژوویی‬ ‫ناودێر ده‌كات‪ .‬ڕایگه‌یاند زیادكردنی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان بۆ ‪ 41‬وه‌زاره‌ت به‌ مانای‬ ‫ڕازیكردنی الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر حسابی‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌ری عێراقه‌‪ ،‬وت �ی‌ "لێره‌دا‬ ‫پرسیار ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ڵێنه‌كانی الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كان له‌كاتی هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫چی به‌سه‌رهات"‪.‬‬

‫دۆسته‌كه‌ی‌ سه‌دام‬ ‫یاداشته‌كان ‌ی باڵوده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌سه‌رهاتی لمپسوس ئه‌و ژنه‌ی ك ‌ه گرفتاری‬ ‫ئاره‌زوو‌ه سێكسییه‌كانی سه‌دام حسێن ببوو‬ ‫ئا‪:‬ده‌ستوور‬

‫قاعیده‌‪ :‬له‌باڵنده‌كانی‌ به‌هه‌شته‌وه‌ بۆ به‌كارهێنانی‌ منداڵ‌‬

‫ده‌ستوور‬

‫پریسۆال لمپسوس ژنێكی خه‌ڵكی یۆنان ‌ه كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كچه‌كه‌ی بۆ چه‌ندین ساڵ نێچیری‬ ‫ئ��اره‌زوو‌ه سێكسییه‌كانی س �ه‌دام حسێن‌و‬ ‫ع��وده‌ی ك��وڕی ب��وون‌و ئێستا له‌كتێبێكدا‬ ‫چیرۆكی ڕووداوه‌كانی ئه‌و سااڵنه‌ی چاپ‌و‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫پریسۆال لمپسوس ل ‌ه مانگه‌كانی ڕابردوودا‬ ‫ئه‌و كتێبه‌ی ل ‌ه واڵتی سوید باڵوكردۆته‌و‌ه‌و‬ ‫له‌كتێبه‌كه‌دا باس له‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه سه‌دام‬ ‫بۆ چه‌ندین ساڵ ب ‌ه ناوی خۆشه‌ویستی‌و‬ ‫عه‌شق چه‌ندین زیانی ب ‌ه ناوبراو گه‌یاندوو‌ه‌و‬ ‫دژوارترین ژیانی بۆ ئه‌و خوڵقاندووه‌‪.‬‬ ‫گۆڤاری ئۆگونیكی ڕووس��ی چه‌ند به‌شی‬ ‫كورتی ئه‌و كتێبه‌ی باڵوكردۆته‌و‌ه‌و لمپسوس‬ ‫ل ‌ه كتێبه‌كه‌یدا ده‌نووسێت "یه‌كه‌مین ناسینی‬ ‫من له‌گه‌ڵ سه‌دام حسێن ئه‌و كات ‌ه بوو كه‌‬ ‫‪ 16‬سااڵن بووم و سه‌دامیش ‪ 30‬ساڵی بوو‪،‬‬ ‫باوكم كه‌سێكی سه‌رمایه‌دار بوو‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫پت ‌هو‌و گه‌رموگوڕی له‌گه‌ڵ ڕابه‌رانی سیاسیی‬ ‫عێراقدا هه‌بوو"‪.‬‬ ‫لمپسوس ده‌نووسێت ك ‌ه له‌ڕێگه‌ی خه‌یاتێكه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌دام ئاشنابوو‌ه‌و سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫ك ‌ه سه‌دام بڕوای ب ‌ه هاوسه‌رگیری له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌سیحی ن �ه‌ب��ووه‌‪ ،‬خێزانداریش ب��وو‌ه‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ی كچه‌كه‌ش ڕازینه‌بوون به‌وكاره‌‪،‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ لمپسوسدا سه‌دام‬ ‫ڕایگه‌یاندو‌ه ك ‌ه خۆشیده‌وێت‌و ده‌بێ تا مردن‬ ‫وه‌ك خۆشه‌ویستی بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫بیه‌وێ جیابێته‌و‌ه ئه‌وا به‌ره‌وڕووی كوشتن‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لمپسوس له‌درێژه‌دا باس له‌و‌ه ده‌كات كه‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ی فشاری بۆدێنن‌و ئه‌و ناچار‬ ‫ده‌بێت شوو ب ‌ه پیاوێكی ده‌وڵه‌مه‌ندی عێراقی‬ ‫به‌ناوی سیروب ئه‌سكه‌نده‌ریان بكات‪ .‬سه‌دام‬ ‫حسێن له‌تۆڵه‌ی ئه‌و كار‌ه بڕیار ده‌دات كه‌‬ ‫سه‌رو‌هت‌و سامانی هه‌موو ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‬ ‫ع��ێ��راق زه‌وت ب��ك��ات‌و ه��اوس �ه‌ری ت��ازه‌ی‬ ‫لمپسوس ناوی یه‌كه‌م ده‌وڵه‌مه‌ندی عێراقی‬ ‫له‌ناو لیسته‌كه‌دا ده‌بێت‪.‬‬ ‫سه‌دام حسێن له‌قۆناغه‌كانی دواتردا ده‌ست‬ ‫به‌سه‌ر ماڵی ه��اوس �ه‌ره‌ك �ه‌ی لمپسوسدا‬ ‫ده‌گرێت‌و دواتریش حزبی به‌عس هه‌ڕه‌شه‌‬ ‫له‌ناوبراو ده‌كه‌ن ب ‌ه خێرایی عێراق جێبێڵێت‪.‬‬ ‫پ��اش ئ �ه‌و ڕووداوان���� ‌ه پریسۆال لمپسوس‬ ‫بۆ یه‌كێك له‌كۆشكه‌كانی س �ه‌دام حسێن‬ ‫ده‌گواسترێته‌و‌ه‌و س �ه‌دام ب ‌ه شێوه‌یه‌كی‬

‫به‌رده‌وام په‌یوه‌ندی سێكسی له‌گه‌ڵدا ئه‌نجام‬ ‫ده‌دات‪.‬‬ ‫دیكتاتۆری عێراق شه‌وی هێرشی ئه‌مریكا بۆ‬ ‫سه‌ر كوه‌یت له‌گه‌ڵ لمپسوس بوو‌ه‌و لمپسوس‬ ‫له‌وباره‌و‌ه ده‌نووسێت "سه‌دام له‌وشه‌وه‌دا زۆر‬ ‫گریا‪ ،‬به‌اڵم درێژه‌ی ب ‌ه ڕابواردن دا‌و له‌كاتی‬ ‫ڕاب��وواردن��دا گوێی له‌گۆرانییه‌كانی فرانك‬ ‫سیناترای ئه‌مریكی ده‌گرت"‪.‬‬ ‫لمپسوس دوای ماوه‌یه‌ك ده‌كرێت ‌ه راوێژكاری‬ ‫عوده‌ی كوڕی سه‌دام‌و بۆ ماوه‌ی ‪ 10‬ساڵ ئه‌و‬ ‫كاره‌ده‌كات‪ .‬پاشان له‌سه‌ر ئیجازه‌ی سه‌دام‬ ‫سه‌فه‌رێكی یۆنان ده‌كات‌و ماوه‌یه‌ك له‌یۆنان‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪ .‬ناوبراو له‌وباره‌و‌ه ده‌نووسێت‬ ‫" ل ‌ه یۆنان هه‌ستم ب ‌ه ئاسووده‌یی ده‌كرد‌و‬ ‫هیواداربووم سه‌دام له‌بیرم بكات‪ ،‬به‌اڵم دوای‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌ڕێگه‌ی باڵیۆزخانه‌ی عێراقه‌وه‌‬ ‫هه‌واڵی بۆ ناردم ك ‌ه بۆ عێراق بگه‌ڕێمه‌وه‌‪".‬‬ ‫ئازاره‌كانی ئه‌و ژن ‌ه یۆنانیی ‌ه به‌وان ‌ه كۆتایی‬ ‫ن��ای�ه‌ت‪ ،‬كچ ‌ه ‪ 16‬سااڵنه‌كه‌ی لمپسوس‬ ‫له‌الیه‌ن عوده‌ی كوڕی سه‌دامه‌و‌ه به‌ره‌وڕووی‬ ‫ده‌ستدرێژی سێكسی ده‌بێته‌وه‌‪ 6 .‬مانگ‬ ‫دوات��ر لمپسوس ئه‌و ڕووداو‌ه بۆ سه‌دام‬ ‫حسێن باس ده‌كات‌و سه‌دام بۆ ته‌مێكردنی‬ ‫عوده‌ی چه‌ند كاتژمێرێك كوڕه‌كه‌ی ده‌خاته‌‬ ‫به‌ندینخانه‌و‌ه‌و دواتر ئازادی ده‌كات‪ .‬دواتر‬ ‫ع��وده‌ی بۆ تۆڵه‌كردنه‌و‌ه چه‌ند كه‌س بۆ‬ ‫لێدانی لمپسوس ده‌نێرێت‌و پاش لێدانێكی‬ ‫زۆر پێیده‌ڵێن جارێكیتر ئه‌و شتان ‌ه بۆ سه‌دام‬ ‫بگێڕێته‌و‌ه به‌ره‌وڕووی مردن ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لمپسوس ب��اس ل �ه‌ب��ارودۆخ��ی ناله‌باری‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی س �ه‌دام حسێن‌و خیانه‌ته‌كانی‬ ‫ئه‌و بنه‌ماڵ ‌ه ده‌ك��ات‪ ،‬ده‌نووسێت سه‌دام‬ ‫بۆخۆشی نیگه‌رانی ئه‌و بارودۆخ ‌ه بوو‌ه‌و‬ ‫جارێك پێیوتوو‌ه ك ‌ه نابێ هیچ پیاوێك‬ ‫لێت نزیكبێته‌وه‌‪ .‬دواتر سه‌دام پێیوتوو‌ه كه‌‬ ‫ئێستا وه‌ك جاران نه‌ماو‌ه‌و گۆڕاوه‌‪.‬‬ ‫لمپسوس ده‌نووسێت "هه‌ستم ب ‌ه مه‌ترسی‬ ‫ده‌كرد‌و هه‌ربۆی ‌ه بڕیارمدا له‌عێراق ڕابكه‌م‪.‬‬ ‫به‌یانی ئه‌و ڕۆژ‌ه ماڵئاواییم ل ‌ه سه‌دام كرد‌و‬ ‫ب ‌ه بیانووی چوون بۆ سه‌ر كاره‌كه‌م له‌عێراق‬ ‫ڕامكرد‌و دواتر لێدوانێكم بۆ كه‌ناڵی ئ ‌ه ‌ی بی‬ ‫سی ئه‌مریكا دا‪".‬‬ ‫ئه‌و ژن ‌ه یۆنانیی ‌ه دڵنیای ‌ه ك ‌ه سه‌دام حسێن‬ ‫ئه‌و لێدوان ‌ه ته‌له‌فزیۆنییه‌ی ناوبراوی دیتووه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئێستا له‌واڵتی سوید نیشته‌جێی ‌ه‌و‬ ‫له‌كتێبه‌كه‌یدا خ��ۆی وه‌ك خۆشه‌ویستی‬ ‫س �ه‌دام نه‌ناساندوه‌‪ ،‬چ��وون پێیوای ‌ه ئه‌و‬ ‫نازناو‌ه سوكایه‌تیكردن ‌ه ب ‌ه خۆی‪.‬‬

‫عه‌بدولسه‌الم محه‌مه‌د عارف ساڵی ‪1921‬‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری شاری فه‌لوجه‌ی پارێزگای‬ ‫به‌غدا له‌دایك بووه‌‪ .‬باپیره‌ی‌ واته‌ عارف‬ ‫سه‌رۆكی عه‌شیره‌تی ناسراوی دلێمی بووه‌‬ ‫‌و مامه‌ی ناوبراو شێخ زاری مه‌حموود‬ ‫شمه‌ری یه‌كێك له‌ڕابه‌رانی بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ری له‌دژی ده‌سه‌اڵتی به‌ریتانییه‌كان‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫عه‌بدولسه‌الم ع��ارف پ��اش تێپه‌ڕكردنی‬ ‫خوێندنی سه‌ره‌تایی ‌و دواناوه‌ندی له‌ساڵی‬ ‫‪ 1934‬كۆتایی به‌ خوێندن هێنا‪ .‬دواتر‬ ‫چووه‌ كۆلێژی سه‌ربازی‌و له‌ساڵی ‪1941‬‬ ‫به‌ پله‌ی ئه‌فسه‌ر كۆتایی به‌ خوێندنی‬ ‫سه‌ربازی هێنا‪ .‬پاشان له‌ سوپای عێراقدا‬ ‫پله‌ سه‌ربازییه‌ گرنگه‌كانی به‌سه‌ركه‌وتووانه‌‬ ‫ب���ڕی‌و پ��اش ب �ه‌ش��داری��ك��ردن له‌جه‌نگی‬ ‫فه‌ڵه‌ستین‌و گ �ه‌ڕان �ه‌وه‌ بۆ عێراق بووه‌‬ ‫یه‌كێك له‌ئه‌ندامانی فه‌رمانده‌یی گشتیی‬ ‫هێزه‌ چه‌كداره‌كانی عێراق‪ .‬له‌ساڵی ‪1951‬‬ ‫به‌شداری له‌ یه‌كه‌ سه‌ربازییه‌كانی به‌ریتانیا‬ ‫بۆ ڕاهێنانی سه‌ربازه‌ عێراقییه‌كان له‌‬ ‫دسلدۆرفی ئه‌ڵمانیادا كردو‌و له‌ساڵی ‪1956‬‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیاوه‌ بۆ عێراق گه‌ڕایه‌وه‌‌و چووه‌‬ ‫فه‌یله‌قی ‪19‬ی عێراق‌و دواتر له‌ساڵی ‪1958‬‬ ‫بووه‌ ئه‌ندامی ڕێكخراوی نهێنی ئه‌فسه‌ره‌‬ ‫عێراقییه‌كان‪.‬‬ ‫‪14‬ی ته‌مووزی ساڵی ‪ 1958‬عه‌بدولسه‌الم‬ ‫محه‌مه‌د عارف هاوڕێ له‌گه‌ڵ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ق��اس�م‌و ئه‌فسه‌رانی دی��ك�ه‌ی ڕێكخراوی‬ ‫نهێنیی ئ��ه‌ف��س��ه‌ره‌ ع��ێ��راق��ی��ی �ه‌ك��ان‪،‬‬ ‫كوده‌تایه‌كیان له‌دژی حكومه‌تی پاشایه‌تی‬ ‫ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی عێراق ڕێكخست‌و نوری‬ ‫سه‌عید‌و مه‌لیك فه‌یسه‌ڵیان له‌سه‌ركار‬ ‫البرد‌و كوشتیانن‪ .‬دواتر سیستمی كۆماری‬ ‫له‌عێراق دامه‌زرا‌و عه‌بدولكه‌ریم قاسم بووه‌‬ ‫سه‌رۆكی عێراق‪.‬‬ ‫پاش ده‌ستبه‌كاربوونی سیستمی نوێی‬ ‫عێراق ناكۆكییه‌كانی نێوان عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫قاسم‌و عه‌بدولسه‌الم عارف ده‌ستیپێكرد‌و‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��ك ل���ه‌و ن��اك��ۆك��ی��ی��ان�ه‌ ب��ۆ ئ��ه‌وه‌‬ ‫ده‌گ��ه‌ڕای��ه‌وه‌ ك�ه‌ قاسم ب���اوه‌ڕی چه‌پی‬ ‫هه‌بووه‌‌و له‌به‌رامبه‌ردا عه‌بدولسه‌الم عارف‬ ‫سه‌مپاتی به‌الی ئایینه‌وه‌ بوو‌و له‌ڕاستیدا‬ ‫ناكۆكییه‌كان ناكۆكی ئایدۆلۆژی بووه‌‪.‬‬ ‫م��ێ��ژووی ع��ێ��راق ئ��ه‌وه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌‬ ‫ع �ه‌ب��دول��س �ه‌الم ع���ارف كه‌سایه‌تییه‌كی‬ ‫خۆشه‌ویست له‌ناو ج �ه‌م��اوه‌ری‌ عێراق‌و‬ ‫ن��اوه‌ن��ده‌ س �ه‌رب��ازی��ی �ه‌ك��ان ب���ووه‌‪ ،‬باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كرێت كه‌ مرۆڤێكی نه‌رم‌و لێبوورده‌‬ ‫بووه‌‪ .‬هاوكات بڕوای به‌ یه‌كێتی نیشتمانی‬ ‫له‌ناو ڕیزه‌كانی جه‌ماوه‌ری عێراقدا بووه‌‌و‬ ‫چه‌ندان چاوپێكه‌وتنی له‌گه‌ڵ ڕابه‌رانی‬ ‫سیاسیی ك��ورد‌و شیعه‌ له‌و سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‌و په‌یوه‌ندییه‌كی باشی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌واندا بووه‌‪.‬‬ ‫حزبی به‌عسی عێراق ده‌ستیدایه‌ چاالكیه‌كی‬ ‫ب�ه‌رچ��او بۆ له‌ناوبردنی ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‬ ‫عه‌بدولكه‌ریم قاسم‌و دانانی عه‌بدولسه‌الم‬ ‫ع��ارف به‌ سه‌رۆكایه‌تی ‌و سه‌ره‌نجام له‌‬ ‫ساڵی ‪ 1963‬ع�ه‌ب��دول��س�ه‌الم ع��ارف به‌‬ ‫هاوكاری حزبی به‌عس كوده‌تایه‌كی له‌دژی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی قاسم ڕێكخست‌و عارف بووه‌‬ ‫سه‌رۆك كۆماری عێراق‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو ب���ه‌رده‌وام خه‌ریكی خوێندنه‌وه‌‬ ‫بووه‌‌و گرنگییه‌كی زۆری به‌ خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ڕۆمان‌و كتێبه‌ مێژووییه‌كان داوه‌‪ .‬هاوكات‬ ‫حه‌زێكی زۆری له‌ وێنه‌گرتن بووه‌‌و یه‌كێك‬ ‫له‌وكارانه‌ كه‌ به‌رده‌وام خۆی پێوه‌ خه‌ریك‬ ‫كردووه‌ وێنه‌گرتن بووه‌‪.‬‬ ‫سه‌ره‌نجام عه‌بدولسه‌الم محه‌مه‌د عارف‬ ‫له‌ڕێكه‌وتی ‪16‬ی حوزه‌یرانی ‪ 1966‬له‌‬ ‫ڕووداوێكی گوماناویدا‌و له‌ناو كۆپته‌رێك‬ ‫له‌ نزیكی به‌سره‌ كوژرا‌و دواتر جه‌نه‌راڵ‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمانی برای بووه‌ سه‌رۆك كۆماری‬ ‫ع��ێ��راق‪ .‬دوای‌ دوو س��اڵ به‌عسییه‌كان‬ ‫ك��وده‌ت��ای��ان ك��رد و ‪ 35‬س��اڵ حكومی‌‬ ‫عێراقیان كرد‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪6‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫ئه‌و هاوسه‌رانه‌ی‌ به‌دوای ڕابردووی یه‌كتره‌وه‌ن!‬

‫‪8‬‬

‫عه‌شیره‌ته‌ عه‌ره‌به‌كان كردنه‌وه‌ ‌ی ناحیه‌یه‌ك له‌كه‌ركوك ڕاده‌گرن‬

‫ی ساخته‌ ده‌ده‌نه‌ پاڵ عه‌ره‌به‌كان‬ ‫عه‌ره‌به‌كان قبوڵی ناكه‌ن ‪ 1/3‬ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی ناحیه‌یه‌كه‌ كوردبن‪ ،‬كورده‌كانیش تۆمه‌تی بڕوانامه‌ ‌‬ ‫ی ناحیه‌یه‌‌ك له‌سنووری پارێزگای‬ ‫كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ك��ه‌رك��وك‪ ،‬ده‌بێته‌ ق��ورب��ان��ی ملمالنێی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی نێوان عه‌ره‌ب‌و كورده‌كان‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زیاتر له‌ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر به‌بڕیاری‬ ‫‌یه‬ ‫ی ئه‌و ناحیه ‌‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی كۆمار كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی هه‌ڵبژاردنی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ق��ه‌زای داق��وق ‪ 21‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ی‬ ‫ی غێده‌ كه‌ زۆربه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ناحیه‌ ‌‬ ‫ی عه‌ره‌بن هه‌ڵبژێردران‪،‬‬ ‫دانیشتووانه‌كه‌ ‌‬ ‫‪ 14‬ع��ه‌ره‌ب‌و ‪ 7‬ك��ورد‪ ،‬ب�ه‌اڵم عه‌شیره‌ت ‌ه‬ ‫عه‌ره‌به‌كان تائێستاش ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌یان‬ ‫ی‬ ‫قبوڵ نییه‌و ڕه‌ت��ی��ده‌ك�ه‌ن�ه‌وه‌ ك ‌ه ‪‌ 1/3‬‬ ‫ئه‌ندامێتی ئه‌و ناحی ‌ه نوێیه‌ بدرێت ‌ه كورد‪.‬‬ ‫ی ناحیه‌كه‌ ڕاگیراوه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه به‌بڕیاری ڕژێمی به‌عس له‌ساڵی‬ ‫‪ 2002‬غێده‌ كرای ‌ه ناحیه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌پێكهێنانی‬ ‫حكومه‌تدا دوای ڕووخانی به‌عس ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫كاری پێنه‌كرا‪.‬‬ ‫دواتر له‌كۆتاییه‌كانی ساڵی ‪ 2009‬به‌بڕیاری‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی سه‌رۆكی كۆماری عێراق‪،‬‬ ‫غێده‌ كرای ‌ه ناحیه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم دوای زیاتر‬ ‫له‌ساڵێك به‌هۆی ملمالنێی نه‌ته‌وه‌ییه‌و‌ه‬ ‫تائێستا ناحیه‌كه‌ به‌ڕه‌سمی نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی حوسێن عزی‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ی داق����وق ل��ه‌گ��روپ��ی‌ ع��ه‌ره‌ب��ی‌‪،‬‬ ‫ق����ه‌زا ‌‬ ‫به‌ده‌ستووری‌ ڕاگه‌یاند به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ق��ب��وڵ��ی��ن��اك �ه‌ی��ن ك����ورد ‪ 7‬ئ��ه‌ن��دام��ی‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی به‌ڕێوه‌به‌رێتی ناحیه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌بێت‪ .‬وتی‌«سه‌رجه‌م هۆزو عه‌شیره‌ت ‌ه‬ ‫عه‌ره‌به‌كانیش ب��ه‌وه‌ ڕازی��ن��اب��ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ناحیه‌ی‌ غێده‌ هه‌مووی عه‌ره‌به‌«‪.‬‬

‫عه‌شیره‌ته‌ عه‌ره‌به‌كان كاریگه‌ریان له‌سه‌ر بڕیاره‌كان هه‌یه‌‬ ‫ی سه‌ر‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌«ئه‌و گونده‌ كوردانه‌ ‌‬ ‫به‌ناحیه‌ی‌ غێده‌ن هه‌موویان ناگه‌ن ‌ه ‪50‬‬ ‫خێزان»‪.‬‬

‫گوندنشینه‌كانی گه‌رمیان‬ ‫بێبه‌شبوون له‌پێشینه‌ی‌ خانووبه‌ره‌‬

‫زیاتر له‌ ‪ 500‬مامه‌ڵه‌ی‌ پێشینه‌ی‌ خانووبه‌ر‌ه‬ ‫له‌گونده‌كانی‌ سنووری‌ گه‌رمیاندا ئه‌نجامدراوه‌‌و‬ ‫تائێستا یه‌ك هاواڵتی‌ ئه‌و پێشینه‌یه‌ی‌ وه‌رنه‌گرتووه‌‬ ‫ئاواره‌ محه‌مه‌د له‌گه‌رمیان‬ ‫دانیشتووانی‌ گونده‌كانی‌ گه‌رمیان‬ ‫له‌پێدانی‌ پێشینه‌ی‌ خ��ان��ووب�ه‌ره‌ بۆ‬ ‫دروستكردنی خانوو له‌گونده‌كانیان‬ ‫بێئومێد ب���وون‪ ،‬چ��ون��ك�ه‌ تائێستا‬ ‫ی‬ ‫هیچ هاواڵتییه‌ك ئ��ه‌و پێشینه‌یه‌ ‌‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫ب�ه‌پ��ێ��ی وت���ه‌ی‌ ب �ه‌رپ��رس��ان��ی ق���ه‌زاو‬ ‫ناحییه‌كانی گ�ه‌رم��ی��ان ل �ه‌ك��ۆی ئه‌و‬ ‫مامه‌اڵنه‌ی‌ هاواڵتیان بۆ وه‌رگرتنی‬ ‫پێشینه‌ی‌ خانووبه‌ره‌ بۆ گونده‌كان‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬تائێستا گه‌یشتووه‌ته‌ ‪500‬‬ ‫مامه‌ڵه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕه‌سمی یه‌ك هاواڵتی‬ ‫وه‌رینه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ڕه‌شید دانیشتووی‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫گ��ون��دی‌ ك��ه‌وا چ �ه‌رم��وو له‌گه‌رمیان‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستووری وت”م��اوه‌ی‌ چوار مانگ ‌ه‬ ‫زۆرێ���ك ل�ه‌دان��ی��ش��ت��ووان�ی‌ گونده‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ب�ه‌خ��ۆش��م�ه‌وه‌ م��ام �ه‌ڵ �ه‌ی‌ وه‌رگ��رت��ن� ‌‬ ‫پێشینه‌ی‌ خانووبه‌ره‌مان ته‌واو كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم یه‌ك دینارمان وه‌رنه‌گرتووه‌“‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وت��ی‌“زۆرێ��ك له‌هاواڵتیانی‌‬ ‫گ��ون��ده‌ك �ه‌ش��م��ان ل �ه‌وه‌رگ��رت��ن �ی‌ ئ�ه‌و‬ ‫پێشینه‌یه‌ بێئومێد ب��وون‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫زۆرێك ویستیان مامه‌ڵه‌ ده‌ستپێبكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ زۆر ئ �ه‌م س��ه‌رو ئه‌و‬ ‫سه‌ریان پێكردون”په‌شیمان بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئیبراهیم محه‌مه‌د دانیشتووی‌ گوند ‌‬ ‫ی‬ ‫پ��وق��ه‌ی‌ س���ه‌ر ب �ه‌ن��اح��ی �ه‌ی‌ ڕزگ���ار ‌‬ ‫له‌بێئومێدبوونی خ��ۆی��ان په‌ندێكی‬ ‫ك���وردی ه��ێ��ن��ای �ه‌وه‌‪ ،‬وت��ی‌“ب��ۆ ڕیش‬ ‫چووین سمێڵمان نایه‌ بانی‌“‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتی‌“پاره‌یه‌كی‌ زۆرم��ان خه‌رجكردوو ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ب �ه‌م��ام �ه‌ڵ �ه‌ی‌ وه‌رگ��رت��ن��ی پێشینه‌ ‌‬ ‫خانووبه‌ره‌وه‌ به‌اڵم هیچ”‪.‬‬ ‫كێشه‌ی‌ زه‌وی‌‌و زار یه‌كێكی‌ تره‌ له‌و‬ ‫ی‬ ‫كێشانه‌ی‌ كه‌دانیشتووانی‌ گونده‌كان ‌‬

‫گه‌رمیانی بێبه‌شكردووه‌ له‌و پێشینه‌یه‌‪.‬‬ ‫مه‌حمود عه‌لی‌ دانیشتووی‌ گوند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ك��ه‌واچ��ه‌رم��وو وت �ی‌“ب �ه‌ه��ۆی‌ ئ��ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1957‬نه‌خشه‌ی‌ گونده‌كان ‌‬ ‫ع��ێ��راق داڕێ����ژراوه‌ گ��ون��ده‌ك�ه‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫چه‌ند ماڵێكی‌ تێدابوو‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا‬ ‫ی‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م ڕێنماییه‌ تازانه‌ ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر ل �ه‌گ��ون��ده‌ك �ه‌ی‌ ئێمه‌و چه‌ندین‬ ‫گوندی‌ سنووره‌كه‌ش ئه‌و پێشینه‌ی ‌ه‬ ‫نایانگرێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س��روه‌ محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحیه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رق���ه‌اڵ ئ���ام���اژه‌ی‌ ب������ه‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫له‌سنووری‌ ناحیه‌ی‌ سه‌رقه‌اڵدا زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 162‬مامه‌ڵه‌ی‌ پێشینه‌ی‌ خانووبه‌ر ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ئێمه‌ وه‌كو به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ناحیه‌ سه‌رجه‌م مامه‌ڵه‌ یاساییه‌كانمان‬ ‫بۆ ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم تائێستا هیچ‬ ‫ی‬ ‫كه‌س له‌و ژماره‌ هاواڵتیانه‌ مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫پێشینه‌كه‌یان‬ ‫ب��ۆئ��ه‌ن��ج��ام��دراوه‌‪،‬‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ل�ه‌س��ن��ووری‌ ق���ه‌زای‌ ك���ه‌الرو ناحیه‌ ‌‬ ‫رزگاری‌‌و قه‌زای‌ كفریش زیاتر له‌ ‪345‬‬ ‫مامه‌ڵه‌ ئه‌نجامدراوه‌ به‌ته‌نها ‪ 80‬مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌بانكی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ گه‌رمیان ڕه‌وانه‌ ‌‬ ‫سلێمانی‌ كراوه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌وانیش تائێستا‬ ‫پێشینه‌یان وه‌رنه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫ئاریا ئه‌نوه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بانكی‌ كه‌الر‬ ‫ب�ه‌ده‌س��ت��وری‌ ڕاگ�ه‌ی��ان��د تائێستا ‪80‬‬ ‫مامه‌ڵه‌ به‌ته‌واوی‌ له‌الی‌ ئێمه‌ ته‌واوبووه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ڕه‌وانه‌ی‌ بانكی‌ خانووبه‌ره‌ی‌ سلێمان ‌‬ ‫كراوه‌‪ ,‬وتی‌“ئه‌گینا ئه‌و مامه‌اڵنه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌شوێنه‌كانی‌ تره‌وه‌ كراون ناته‌واوبوون‬ ‫یان به‌ده‌ر له‌ڕێنماییه‌كان بوون”‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و پێیوایه‌ به‌شێكی وه‌رنه‌گرتنی‬ ‫پێشینه‌ی خ��ان��ووب �ه‌ره‌ ده‌گ�ه‌ڕێ��ت�ه‌و ‌ه‬ ‫بۆ كه‌مته‌رخه‌می هاواڵتیان خۆیان‪,‬‬ ‫وت �ی‌“زۆرێ��ك له‌مامه‌ڵه‌كانیان هه‌ڵه‌و‬ ‫كه‌م‌وكورتی‌ تێدایه‌‌و ئه‌وان خه‌مساردن‌و‬ ‫دره‌نگ دێن به‌ده‌م ئیش‌وكاره‌كانیانه‌وه‌“‪.‬‬

‫ب���ه‌اڵم ئ�ه‌م��ی��ر خ���وداك���ه‌ره‌م س �ه‌رۆك��ی‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌زای‌ داقوق وتی‌«زۆرینه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ك��ورده‌ك��ان��ی ئ��ه‌و ن��اوچ�ه‌ی�ه‌ تائێستاش‬

‫ئاواره‌ن‌و نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌جێبه‌جێكردنی‬ ‫ی ‪ 140‬كورد به‌شێكی زۆری سنووری‬ ‫ماده‌ ‌‬ ‫ناحیه‌كه‌ پێكده‌هێنێت‪.‬‬

‫ی ‪30‬‬ ‫ن��اوچ �ه‌ی‌ س��ن��ووری غێده‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ی ع���ه‌ره‌ب ل�ه‌خ��ۆده‌گ��رێ��ت‪ ،‬به‌پێی‬ ‫گ��ون��د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرس ‌ه كورده‌كانیش به‌گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ت�ه‌واوی ئاواره‌كان له‌چوارچێوه‌ی‌ ماده‌ ‌‬ ‫‪ 140‬ژم��اره‌ی گونده‌ ك��ورده‌ك��ان ده‌گات ‌ه‬ ‫ی ‪ 10‬گوند‪.‬‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وت��ی»ئ �ه‌گ �ه‌ر ‪ 100‬خێزان ‌‬ ‫ی ع��ز ‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ك��ورد سه‌ر به‌وناحی ‌ه بێت ئه‌ندامێكیان‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت»‪.‬‬ ‫ی بۆئه‌وه‌شدا كه‌الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی عز ‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫سیاسییه‌كان به‌زۆره‌ملێ ده‌یانه‌وێت كورد‬ ‫له‌و ناحیه‌ی ‌ه به‌شداربێت‪ .‬ڕوونیشیكرده‌و‌ه‬ ‫سه‌رجه‌م عه‌ره‌به‌كانی‌ سه‌ر به‌وناحیه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دووب��اره‌ك��ردن��ه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ناحیه‌كه‌یان ده‌ك�ه‌ن چونك ‌ه هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی ق���ه‌زای داق��وق �ه‌و‌ه‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ڕه‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌میر خ��وداك�ه‌ره‌م سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ق��ه‌زای‌ داق��وق وت�ی‌«ل�ه‌و سنوور‌ه ته‌نها‬ ‫كاكه‌ییه‌كان ‪ 6‬تا ‪ 7‬گوندن‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و‬ ‫ڕێژه‌یه‌ی‌ ئه‌ندامانی به‌ڕێوه‌بردنی ناحیه‌ك ‌ه‬ ‫به‌مافی خۆمان ده‌زانین»‪.‬‬ ‫ی ئ �ه‌و ئه‌ندام ‌ه‬ ‫خ��واك �ه‌ره‌م وت��ی»زۆرب��ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان بۆ ئه‌نجومه‌نی‌ ناحیه‌ ‌‬ ‫عه‌ره‌بان ‌ه ‌‬ ‫غێد‌ه كاندید ك���ردوو‌ه بڕوانامه‌كانیان‬ ‫ساخته‌یه‌«‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌«ئێمه‌ گوێ له‌و عه‌شیره‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ع �ه‌ره‌ب��ان � ‌ه ن��اگ��ری �ن‌و دوای پێكهێنان ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی غێد‌ه ده‌كرێته‌وه‌ به‌ب ‌‬ ‫حكومه‌ت ناحیه‌ ‌‬ ‫هیچ مه‌رجێك»‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وت �ی‌«ه �ه‌ر ئه‌ندامێكیش بڕوانامه‌كه‌ ‌‬ ‫ساخته‌بێت ڕه‌تده‌كرێته‌وه‌«‪.‬‬

‫گه‌شتیاران نرخی ئۆتێله‌كانیان فڕاند!‬

‫حكومه‌ت چاودێری به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ نرخی ئۆتێله‌كان ناكات‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫ئۆتێله‌كانیش ده‌ڵێن فرسه‌ته‌‬ ‫محه‌مه‌د عومه‌ر له‌سلێمانی‪:‬‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی‌ س��ه‌ری س��اڵ نرخی‬ ‫ئۆتێله‌كانی سلێمانی به‌هۆی هاتنی‬ ‫گ�ه‌ش��ت��ی��اران�ه‌وه‌ ب��ه‌رزك��ردووه‌ت��ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسانی گه‌شتیاری‌و چاودێرانی‬ ‫ب��ازاڕه‌ك��ان��ی سلێمانیش چ��اودێ��ری‬ ‫ئۆتێله‌كان ناكه‌ن‪.‬‬ ‫ن��رخ��ی‌ م���ان���ه‌وه‌ ل �ه‌ئ��وت��ێ��ل �ه‌ك��ان �ی‌‬ ‫ش����اری‌ س��ل��ێ��م��ان �ی‌ ب �ه‌پ��ێ��ی وت���ه‌ی‌‬ ‫خ���اوه‌ن ئۆتێله‌كان له‌كاتی هاتنی‬ ‫خه‌ڵكێكی زۆر بۆ ش��اره‌ك�ه‌ خۆیان‬ ‫نرخی م��ان �ه‌وه‌ داده‌ن��ێ��ن‪ .‬به‌رپرسی‌‬ ‫كاروباری‌ گه‌شتوگوزاری‌ سلێمانیش‬ ‫ڕایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‌هیچ سانسۆرێكیان‬ ‫دانه‌ناوه‌ بۆ دیاریكردنی‌ كرێی‌ مانه‌وه‌‬ ‫له‌ئوتێله‌كان‪.‬‬ ‫موختار عوسمان ـ خاوه‌نی‌ ئوتێل‬ ‫م��ازی‌ پ�لازا ئ��ام��اژه‌ی‌ ب��ه‌وه‌دا كه‌وا‬ ‫نرخی‌ مانه‌وه‌ له‌ئوتێله‌كان بۆ شه‌وێك‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ كات‌و شوێنه‌كه‌ ده‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫وت��ی‌«ك��ات��ی‌ ب��ۆن��ه‌و ج��ه‌ژن��ه‌ك��ان‌و‬ ‫زیادبوونی گه‌شته‌كان له‌هه‌موو دونیادا‬ ‫نرخه‌كان به‌رزده‌بێته‌وه‌«‪.‬‬ ‫موختار وتی‌«خاوه‌ن ئۆتێلی واهه‌یه‌‬ ‫ن��رخ��ه‌ك��ه‌ی‌ ب��ۆ ‪ 50‬ه����ه‌زار دی��ن��ار‬ ‫به‌رزكردووه‌ته‌وه‌«‪.‬‬ ‫كه‌مال ئه‌سعه‌د خاوه‌نی‌ ئوتێل شاكار‪،‬‬ ‫ئ��ام��اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا ب�ه‌ب��ۆن�ه‌ی‌ هاتنی‌‬ ‫سه‌ری‌ ساڵه‌وه‌ ئوتێله‌كانی‌ سلێمانی‌‬ ‫نرخه‌كانیان به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫میوانێكی‌ زۆر ڕووده‌ك��ات�ه‌ شاره‌كه‌‪.‬‬ ‫وتی»ئێمه‌ نرخه‌كانمان وه‌ك خۆیه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم چه‌ندین شوێن هه‌یه‌ نرخه‌كانی‌‬ ‫به‌رزكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬شوێن هه‌یه‌ شوقه‌ی‌‬ ‫داوه‌ ب��ه‌ ‪ 40‬ه���ه‌زار ب���ه‌اڵم ش��ه‌وی‌‬ ‫س�ه‌ری‌ ساڵ‌ داویه‌تی‌ به‌ ‪ 100‬هه‌زار‬ ‫دینارو ب �ه‌ئ��اره‌زووی‌ خۆی‌ نرخه‌كان‬ ‫به‌رزده‌كاته‌وه‌«‪.‬‬ ‫هاواڵتی عومه‌ر عه‌زیز ماوه‌ی‌ دوو ڕۆژه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ خێزانه‌كه‌یدا كه‌چوار كه‌سن‬ ‫هاتوونه‌ته‌ سلێمانی‪ ،‬ترسی خۆی‬ ‫له‌وه‌ نیشاندا كه‌ له‌سه‌ری ساڵدا نرخی‌‬ ‫ئه‌و ئوتێله‌ی‌ كه‌تێیدان به‌رزبكاته‌وه‌‪،‬‬

‫بۆیه‌ له‌و ڕۆژه‌وه‌ی‌ هاتووه‌ به‌خاوه‌ن‬ ‫ئۆتێله‌كه‌ی‌ وتووه‌ كه‌نابێت نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ به‌رزبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ خ��اوه‌ن ئۆتێله‌كان كاتێك‬ ‫قسه‌یان بۆ ده‌ستوور ده‌كرد ئه‌وه‌یان‬ ‫ڕه‌ت��ده‌ك��رده‌وه‌ كه‌نرخی زۆر له‌سه‌ر‬ ‫مانه‌وه‌ له‌ئۆتێله‌كانیان دابنێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ن �ه‌ی��ان��ش��ارده‌وه‌ ك�ه‌ن��رخ�ه‌ك�ه‌ی‌ زی��اد‬ ‫ده‌ك �ه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌موویان خاوه‌ن‬ ‫ئۆتێله‌كانی تریان به‌زیادكردنێكی زۆر‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كرد‪.‬‬ ‫م��س��ت�ه‌ف��ا ح �ه‌م �ه‌ڕه‌ح��ی��م ب �ه‌رپ��رس �ی‌‬ ‫ك��اروب��اری‌ گه‌شتوگوزاری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ نرخی‌‬ ‫ئوتێله‌كان هیچ كاریگه‌رییه‌كی‌ بۆ سه‌ر‬ ‫الی�ه‌ن�ی‌ گ�ه‌ش��ت��وزاری‌ ه�ه‌رێ��م نابێت‪.‬‬ ‫وتی‌«له‌هه‌موو دون��ی��ادا كه‌گه‌شتیار‬ ‫زۆربوو نرخ به‌رزده‌بێته‌وه‌«‪.‬‬ ‫وتی‌«ئێمه‌ خ���اوه‌ن ئوتێله‌كانمان‬ ‫ئ��ازادك��ردووه‌ بۆ دیاریكردنی‌ كرێی‌‬ ‫م��ان �ه‌وه‌‌و هیچ سانسۆرێكمان نییه‌‬ ‫بۆ ن��رخ‌و خ��اوه‌ن ئوتێله‌كان ئ��ازادن‬ ‫له‌دانانی‌«‪.‬‬ ‫مسته‌فا ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر نرخ دیاری بكه‌ن‬ ‫بۆ ئۆتێله‌كان ده‌بێت زنجییره‌یه‌ك‬ ‫نرخی تریش بۆ شته‌كانی‌ تر دابنێین‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئاماره‌ ناڕه‌سمییه‌كان‌و به‌پێی‬ ‫وته‌ی‌ به‌رپرسانی گشه‌تیاری سلێمانی‪،‬‬ ‫پێده‌چێت بۆ ئه‌م سه‌ری‌ ساڵه‌ زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 15‬هه‌زار گه‌شتیار ڕوو له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ده‌ستووریش‬ ‫لیژنه‌ی‌ ڕازاندنه‌وه‌ی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫‪ 65‬ملیۆن دیناریان بۆ ڕازاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫شاره‌كه‌ ته‌رخانكردووه‌‪.‬‬ ‫ڕه‌حیم قاسم خاوه‌نی‌ ئوتێل له‌نیا‪،‬‬ ‫وتی‌«هه‌ندێك له‌ئوتێله‌كان نرخه‌كانیان‬ ‫ل�ه‌ئ��ێ��س��ت��اوه‌ ب���ه‌رزك���ردووه‌ت���ه‌وه‌«‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌«ئێمه‌ ساڵی پار كاتێك‬ ‫زانیمان میوان زۆرب��ووه‌ نرخه‌كه‌مان‬ ‫به‌رزكرده‌وه‌«‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ئوتێل له‌نیا‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌س نییه‌ چاودێری‌ نرخی‌ ئوتێله‌كان‬ ‫بكات‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫کلتو و ر‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌و هاوسه‌رانه‌ی‌ به‌دوای ڕابردووی یه‌كتره‌وه‌ن!‬

‫ی ڕابردووی یه‌كتری كێشه‌ی‌ بۆ دروستكردوون‬ ‫به‌شێك له‌هاوسه‌ره‌كان ڕابردووی یه‌كتریان به‌الو‌ه گرنگه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێن هه‌ڵدانه‌وه‌ ‌‬ ‫فه‌رمان چۆمانی‬

‫ژنان ده‌ڵێن ئاشكرابوونی په‌‌یوه‌‌ندی خۆشه‌‌ویستی‬ ‫ی بۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سێكی تردا پێش زه‌واج‪ ،‬كێش ‌ه ‌‬ ‫دروستكردوون‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌به‌شێكیان به‌و هۆیه‌و‌ه تووشی نائاسووده‌یی‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ڕابردوو بڕیارده‌ری داهاتووه‌‬ ‫"ڕاب��ردوو ب��ڕی��ارده‌‌ری داهاتوو‌ه ‌له‌‌كۆمه‌‌ڵگه‌‌ی‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 25‬سااڵن‬ ‫‌‌مه قسه‌‌ی (نه‌‌مام‌) ‌‬ ‫ئێم ‌ه‌" ئه ‌‌‬ ‫ی زانكۆیه‌‪ ،‬نه‌مام بۆ پشتگیری‬ ‫بوو كه‌ده‌رچوو ‌‬ ‫قسه‌كانی وتی‌" زۆرجار كوڕێك‌و كچێك یه‌‌كتریان‬ ‫خۆشویستووه‌‌‌و بڕیاری هاوسه‌‌رگیریان داوه‌‪،‬‬ ‫زانیوه له‌‌باره‌‌ی‬ ‫‌‌‬ ‫به‌اڵم ‌له‌‌پڕێك كوڕ‌ه ‌قسه‌‌یه‌‌كی‬ ‫ب��وون��ی پ��ه‌‌ی��وه‌‌ن��دی خۆشه‌‌ویستی كچه‌‌كه‌‪،‬‬ ‫‌‌نده هیچ شتێكی خراپیشی نه‌‌كردووه‌‌و‬ ‫‌هه‌‌رچه ‌‌‬ ‫‌ئه‌‌‌و كچه‌‌‌و دابڕانه‌‌كه‌‌ش تاوانی كچه‌‌ك ‌ه ‌نه‌‌بووه‌‪،‬‬ ‫كچه‌هێنا‌‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌‌‌و ‌‌‬ ‫‌به‌اڵم یه‌‌كسه‌‌ر كوڕه‌‌ك ‌ه‌واز ‌‬ ‫ی زانكۆ ئه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕای ئه‌و خوێندكار‌ه ‌‬ ‫ئه‌‌‌وپه‌‌ڕی ناڕۆشنبیرییه‌‪ ،‬وتی‌" بۆی ‌ه‌له‌كۆمه‌‌ڵگه‌‌ی‬ ‫ئێم ‌ه‌ڕابردوو بڕیارده‌‌ری داهاتووه‌‌"‪.‬‬ ‫خۆشه‌ویستی دوای دابڕانیش هه‌ر كێشه‌یه‌‬ ‫زۆرێ����ك ل���ه‌ك���وڕان‌و ك��چ��ان له‌ئه‌نجامدانی‬ ‫خ��ۆش �ه‌وی��س��ت��ی��دا ب���ه‌ه���ه‌ر ه���ۆی���ه‌ك بێت‬ ‫س�ه‌رك�ه‌وت��وون�ه‌ب��وون‪ ،‬ب��ه‌اڵم دوای پرۆس ‌هی‌‬ ‫هاوسه‌رگیری به‌شێكیان خۆشه‌ویستییه‌ك ‌هی‌‬ ‫ی بۆ دروستكردوون‪ .‬به‌شێك‬ ‫پێشوویان كێش ‌ه ‌‬

‫له‌ئه‌وان گه‌یشتووه‌ت ‌ه حاڵه‌تی جیابوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫"ڕاب��ردوو پێناسه‌‌ی هه‌‌موو ژیانمانه‌"‪ .‬ژیان‬ ‫‌خوێندكاره هه‌روه‌ها وتی‌"ئه‌گه‌‌ر‬ ‫‌‌‬ ‫محه‌مه‌د كچ ‌ه‬ ‫هه‌‌زار كاری جوان بكه‌‌ین كه‌‌س باسی ناكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌‌ر بچوكترین هه‌‌ڵ ‌ه ‌بكه‌‌ین تامردن‬ ‫باسمانده‌‌كرێت"‪.‬‬ ‫پێشیوایه مرۆڤ گه‌‌ر‬ ‫‌‌‬ ‫ژیان ته‌مه‌ن ‪ 27‬سااڵن ‌ه‬ ‫هاوسه‌‌رگیری كرد نابێت باسی خۆشه‌‌ویستی‬ ‫ڕاب���ردوو الی ك��ه‌‌س بكات‪ ،‬چونك ‌ه ‌یه‌‌كسه‌‌ر‬ ‫ته‌اڵق ده‌‌درێ�ت‌و ئه‌و خۆشه‌ویستی ‌ه هه‌ر وازی‬ ‫لێناهێنێت‌و ئازاری ده‌دات‪ .‬وتی‌"كچه‌‌ك ‌ه‌تاهه‌‌تایه‌‬ ‫له‌‌ده‌‌ریای دڵپیسیدا‌به‌‌ندده‌‌كرێت "‪.‬‬ ‫"كوڕ كچێكی ده‌وێت یه‌كه‌م كه‌سبێت خۆشی‬ ‫بوێت‪ ،‬به‌اڵم كچ كوڕێكی ده‌وێت دوا كه‌س بێت‬ ‫له‌گه‌ڵیدا"‪ .‬ئه‌م ‌ه ئه‌و وته‌یه‌ی ‌ه كه‌زۆرێك له‌كچان‌و‬ ‫ی كچ‬ ‫ی ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌و مانای ‌ه ‌‬ ‫كوڕان دووب��ار‌ه ‌‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌گ ‌ه ‌ڵ كوڕێكدا بێت تامردن‪ ،‬به‌اڵم كوڕ‬ ‫ی به‌الو‌ه گرنگتر‌ه پێشتر كچه‌ك ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫كه‌س نه‌بووبێت‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 30‬ساڵ فه‌رمانبه‌ره‌و ژیانی‌‬ ‫كوێستان ‌‬ ‫ی"‌گه‌‌وره‌‌ترین هۆكاری‬ ‫ی پێكهێناو‌ه وت ‌‬ ‫هاوسه‌ر ‌‬ ‫دڵپیسی پیاو ل��ه‌‌گ �ه‌ڵ ژن��ه‌‌ك��ه‌‌ی ڕاب���ردووی‬ ‫ژنه‌‌كه‌‌یه‌‌تی"‪.‬‬ ‫ئاراس حسێن ته‌مه‌ن ‪ 28‬سااڵن ك ‌ه فه‌رمانبه‌ره‌‪.‬‬ ‫ی"‌كوڕان هه‌‌میش ‌ه‌ئاره‌‌زوویان ‌ه وای ‌ه له‌‌یه‌‌ككاتدا‬ ‫وت ‌‬ ‫‌په‌‌یوه‌‌ندیان له‌‌گه‌ڵ چه‌‌ند كچێك هه‌‌بێت ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێیانناخۆشه ‌ئه‌‌‌و كچه‌‌ی ده‌‌بێت ‌ه ‌هاوسه‌‌ریان‬ ‫‌‌‬

‫ی لێده‌كه‌وێته‌وه‌‬ ‫ی رابردووی‌ یه‌كتر دڵپیس ‌‬ ‫‌هه‌ڵدانه‌وه‌ ‌‬ ‫په‌‌یوه‌‌ندی له‌‌گه‌ڵ كه‌‌س هه‌‌بووبێت كه‌‌ئه‌‌وه‌‌ش‬ ‫تاوانه‌‌"‪.‬‬ ‫به‌الی ئاراسه‌و‌ه ئاسایی ‌ه "‌ئه‌‌‌و كچه‌‌ی ده‌‌بێته‌‬ ‫هاوسه‌‌رم په‌‌یوه‌‌ندی له‌‌گه‌ڵ كورێكیتردا هه‌‌بوبێت‬ ‫به‌اڵم له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كی ته‌ندروست بووبێت‌و‬ ‫به‌هۆی كێشه‌یه‌كه‌و‌ه به‌یه‌ك نه‌گه‌یشتبن"‪.‬‬

‫تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگ ‌ه گرفتن‬ ‫ی پێیوایه‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫سۆران محه‌مه‌د توێژه‌ر ‌‬ ‫زیاتر تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگ ‌ه گرفتن له‌ده‌ستتێوه‌ردان‬ ‫له‌ژیانی دوو هاوسه‌ر‪ .‬وت�ی‌"زۆرج��ار كوڕه‌كه‌‬ ‫به‌الیه‌و‌ه ئاساییه‌و هیچ شتێك له‌د ‌ڵ ناگرێت‪،‬‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا ده‌ب��ن � ‌ه گرفت‬ ‫ب���ه‌اڵم ت��اك�ه‌ك��ان� ‌‬

‫له‌به‌رده‌میان‌و هاوسه‌رگیرییه‌ك ‌ه په‌كده‌خه‌ن"‪.‬‬ ‫ی په‌یوه‌ندی‌‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت كه‌ئاشكرابوون ‌‬ ‫ی ڕاب��ردوو‪ ،‬په‌یوه‌ندی به‌كلتوور‌و‬ ‫خۆشه‌ویست ‌‬ ‫داب‌ون�ه‌ری��ت��ی خێزانه‌كانه‌و‌ه هه‌یه‌‌و پێیوایه‌‬ ‫له‌كه‌سێكه‌و‌ه بۆ كه‌سێكی تر‌و له‌خێزانێكه‌و‌ه بۆ‬ ‫خێزانێكی تر گۆڕانكاری به‌سه‌ردا دێت‪.‬‬

‫چیرۆكی تاڵی‌ قومارچییه‌كانی تاراوگه‌!‬ ‫كورد‌ه قومارچییه‌كانی ئه‌وروپا یادگاری تاڵیان له‌گه‌ڵ ئه‌و یارییه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێن قومارچی ئه‌وكاته‌ براوه‌یه‌ كه‌وازده‌هێنێت‬ ‫ئاری له‌دانیمارك‬ ‫بۆنی غه‌ریبی له‌دێیه‌كی واڵتی‬ ‫دان��ی��م��ارك ئ �ه‌ح��م �ه‌دی ك��رد‌ه‬ ‫قومارچی‪ ،‬دوای ئه‌و‌ه ‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫كوردێكدا بۆنی “‌غه‌ریبیان”‬ ‫به‌یه‌كه‌و‌ه ده‌ك���رد‌و له‌یه‌كتر‬ ‫نزیكده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌ح��م�ه‌د ت �ه‌م �ه‌ن ‪ ٣٢‬ساڵ‬ ‫كوڕێكی چوارشانه‌ی چاوڕه‌ش‪،‬‬ ‫ن��زی��ك �ه‌ی ‪١٠‬س����اڵ ده‌ب��ێ��ت‬ ‫له‌دانیمارك ده‌ژی‪ ،‬چیرۆكی‬ ‫فێربوونی خۆی به‌قومار بۆ‬ ‫ده‌ستوور گێڕایه‌و‌ه كه‌چۆن‬ ‫به‌هۆی كه‌سێكه‌و‌ه ده‌بێت ‌ه‬ ‫قومارچی‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د كاتی خۆی له‌دێیه‌كی‬ ‫زۆر ب��چ��ووك ل�ه‌دان��ی��م��ارك ئیقام ‌ه‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪ ،‬وتی‌“له‌وێ یه‌ك ماڵی‬ ‫ك��وردی لێبوو‪ ،‬كوردیش به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی وه‌ك شیله‌و هه‌نگ له‌گه‌ڵ‬ ‫بۆنی یه‌كیان ك��رد یه‌كسه‌ر‬ ‫ده‌نوسێن به‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬منیش‬ ‫دوای ئ��ه‌وه‌ی كه‌ئه‌و ماڵه‌م‬ ‫ن��اس��ی‪ ،‬ه��ێ��واش ه��ێ��واش‬ ‫تێكه‌اڵویه‌كه‌مان زیادیكردو‬ ‫بۆنی‌غه‌ریبیمان به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ڕۆژێك پیاوه‌ك ‌ه‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ خ��ۆی بردمی‬ ‫ب��ۆ قومارخانه‌یه‌ك‬ ‫پ��ڕب��وو له‌جیهازی‬ ‫ی����اری����ك����ردن”‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و‌ه س �ه‌رت��ای‬ ‫ئ��اش��ن��اب��وون��ی‬ ‫ئ �ه‌ح��م �ه‌د ب��وو‬ ‫به‌قوماره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌ح����م����ه‌د‬ ‫وت����ی‌“م����ن‬ ‫ن�ه‌م��ده‌زان��ی‬ ‫ئ�����ه‌م����� ‌ه‬

‫قومارخانه‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه له‌مێشكی مندا قومارخان ‌ه‬ ‫جێگایه‌كی بچكۆله‌بوو كه‌مێزێكی خ��ڕ ل ‌ه‬ ‫ناوه‌ڕاسته‌كه‌یدایه‌و كۆمه‌ڵێك دانیشتوون‌و‬ ‫وه‌ره‌ق�����ه‌ی ك��ۆن��ك�ه‌ن��ی��ان ل �ه‌ب �ه‌رده‌س��ت��دای �ه‌و‬ ‫قومارده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و شوێنه‌ی هاوڕێیه‌كه‌م‬ ‫بردمی زۆر جیاوازبوو‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك كه‌هه‌ستم‬ ‫نه‌ده‌كرد له‌قومارخانه‌دام”‪.‬‬ ‫دیارده‌ی قوماركردن “ئیباحیه‌ت”ێكی ته‌واوی‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌واڵتانی ڕۆژئاوا‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك هیچ كه‌سێك‬ ‫بۆی نیی ‌ه ڕێگری ل ‌ه قوماركردن بگرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫زیاتر ب ‌ه ناوی ئازادی و سه‌ربه‌ستی مرۆڤه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د دوای چه‌ندین ساڵ یه‌كه‌م هه‌نگاوی بۆ‬ ‫ئه‌و قومارخانه‌یه‌‪ ،‬ده‌یكات ‌ه یه‌كێك له‌قومارچیی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كان‪ ،‬به‌اڵم زۆر په‌شیمان ‌ه له‌و ڕۆژانه‌ی‬ ‫كه‌یه‌كه‌م جار پێی خستووه‌ت ‌ه ناو قومارخانه‌وه‌‪.‬‬ ‫وتی‌“تف له‌خۆم‌و ئه‌و هاوڕێیه‌م‪ ،‬بریا هه‌ر ئیقامه‌م‬ ‫وه‌رنه‌گرتایه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی نه‌چم ‌ه ئه‌و دێیه‌و فێری‬ ‫قوماركردن نه‌بوومایه‌“‪ .‬هه‌روه‌ها وتی‌“قوماركردن‬ ‫وایلێكردم ڕووڕه‌شی دۆست‌و دوژمن ببم‪ ،‬سیقه‌م‬ ‫نه‌مێنێت الی كه‌س”‪.‬‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه زۆرین ‌ه ‌ی خه‌ڵك گوێبیستی ئه‌و كوردانه‌ی‬ ‫هه‌نده‌ران بووبێتن كه‌ئالوده‌ی قوماركردنن‪،‬‬ ‫یان به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان قومارچین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ستوور كۆمه‌ڵێك نهێنی ژیانیان له‌ڕێگ ‌هی‌‬ ‫قومارچیه‌كان خۆیانه‌و‌ه باڵوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كورد‌ه قومارچییه‌كان تووشی ده‌رده‌سه‌ری بوون‬ ‫به‌هۆی ئ��ه‌و‌ه ‌ی ئه‌حمه‌د قه‌رزێكی زۆری بۆ‬ ‫قوماركردن كردووه‌‪ ،‬ڕۆژێكیان یه‌كێك له‌خاوه‌ن‬ ‫قه‌رزه‌كان له‌ناو بازاڕدا به‌رشه‌قی ده‌دات‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ناچار ده‌ستده‌كاته‌وه‌‌و وتی‌“پۆلیس گرتینی‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی كه‌خاوه‌ن قه‌رزه‌ك ‌ه حه‌قی‬ ‫خۆی بوو‪ ،‬به‌اڵم من له‌دانیمارك كونییه‌ی خۆم‌و‬ ‫ئه‌ویشم به‌پیسكردن دا “‪.‬‬ ‫به‌پێی دیاگنۆزی ت��ازه‌ی نه‌خۆشیی‪ ،‬قومار‬ ‫به‌یه‌كێك له‌نه‌خۆشییه‌كان ده‌ژمێردرێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫هه‌ندێك له‌وانه‌ی وازیان هێناو‌ه یان قوماریان‬ ‫ته‌رككردوو‌ه ده‌ڵێن‪ ،‬قومارچی ئه‌وكات ‌ه براوه‌یه‌‬ ‫كه‌وازیلێده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌و كوردان ‌ه ‌ی له‌ئه‌وروپا بوون به‌قومار‪ ،‬چیرۆكی‬ ‫ت��اڵ‌و ی��ادگ��اری ناخۆشیان له‌گه‌ڵ فێربوون‬ ‫به‌قوماره‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫یاسین قومارچییه‌كی ك���وردی دانیماركه‌‬ ‫وتی‌“به‌قه‌ده‌ر تووكی سه‌رم قومارم كردووه‌‪،‬‬ ‫زۆریشم پار‌ه دۆڕان��دووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند ده‌مزانی‪،‬‬ ‫قوماركردن بردنه‌وه‌ی تیانییه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ربه‌رده‌وام‬ ‫بووم‪ ،‬تاگه‌یشت ‌ه ئه‌و ڕاده‌یه‌ی كه‌ژنه‌كه‌م ویستی‬

‫‌ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌سه‌نته‌ری زانیاری‌و لێكۆڵینه‌وه‌ له‌دانیمارك وه‌رگیراوه‌‬ ‫لێم جیابێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫یاسین به‌رده‌وامبوو “له‌گه‌ل ئه‌وه‌ی ژنه‌كه‌شمم‬ ‫خۆشده‌ویست‪ ،‬ب �ه‌اڵم ت��اڕاده‌ی �ه‌ك به‌المه‌وه‌‬ ‫ئاسایی بوو له‌سه‌ر قوماركردن لێمجیاببێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫به‌اڵم دوای ئه‌و‌ه ‌ی ژنه‌كه‌م ئه‌وه‌ند‌ه ئازاو زیره‌ك‬ ‫بوو‪ ،‬وتی”ئه‌گه‌ر لێت جیابمه‌و‌ه ناهێڵم مناڵه‌كان‬ ‫ببینیت”‪ .‬ئه‌و قسه‌ی ‌ه یاسین ناچار ده‌كات‬ ‫ده‌ستبه‌رداری قومار ببێت‪.‬‬ ‫ئێستا ئه‌و ڕۆژان � ‌ه سوپاسی ژنه‌ك ‌ه ‌ی ده‌كات‬ ‫كه‌ناچاریكرد واز له‌قومار بهێنێت‪ .‬وتی‌“ئێستا ‪٣‬‬ ‫ساڵ ‌ه وازمهێناوه‌و ئیراده‌م ئه‌وه‌ند‌ه به‌هێز‌ه هیچ‬ ‫شتێك ناتوانێت بمباته‌و‌ه سه‌ر قوماركردن”‪.‬‬ ‫قومارچی ئه‌وكات ‌ه براوه‌ی ‌ه كه‌وازده‌هێنێت‬ ‫به‌پێچه‌وان ‌ه ‌ی یاسینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د ناتوانێت واز‬ ‫له‌قومار بهێنێت ئه‌گه‌رچی بێزاربوو‌ه لێی‪ .‬چونكه‌‬ ‫ده‌ڵێت به‌نیازی بردنه‌وه‌م‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د وتی‌“به‌اڵم تاز‌ه وازی چی لێبهێنم‪ ،‬من‬ ‫‪ ١٠‬ساڵ ‌ه هه‌موو ڕۆژێك له‌به‌یانییه‌و‌ه تا ئێواره‌‬ ‫ك��ارده‌ك�ه‌م‪ ،‬ته‌نها بۆ ئ �ه‌وه‌ی دوای كاركردن‬ ‫پاره‌كه‌ی بكه‌م ‌ه مه‌كینه‌وه‌“‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌رده‌وامبوو”هه‌موو ته‌مه‌نی خۆم‬ ‫له‌قوماردا دانا‪ ،‬تاز‌ه وازناهێنم تا نه‌یبه‌مه‌وه‌‪،‬‬

‫هه‌رچه‌ند‌ه ده‌زان���م زۆر زه‌حمه‌ت ‌ه بردنه‌وه‌‬ ‫له‌قوماردا”‪.‬‬ ‫فاروق پیاوێكی كامڵی ته‌مه‌ن ‪ ٤٥‬ساڵه‌‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫ماڵ‌و منداڵه‌‪ ،‬وه‌ك خۆی ده‌ڵێت زیاتر ل ‌ه ‪٢٠‬‬ ‫ساڵ ‌ه قومارده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌ره‌تای فێربوونی له‌كوردستان بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دانیمارك بوو‌ه به‌قومارچییه‌كی باش‪.‬‬ ‫قاسمی هاوڕێی فاروق ده‌ڵێت فاروق تائێستا‬ ‫زیاتر له‌پاره‌ی ‪ ١٠‬خانووی له‌قوماردا دۆڕاندووه‌‪.‬‬ ‫فاروق وتی”جاری واهه‌بوو‌ه له‌ده‌می خۆم‌و ماڵ‌و‬ ‫منداڵمم گرتووه‌ته‌وه‌و چ��ووم له‌مه‌كینه‌(ئه‌و‬ ‫ئامیره‌ی ‌ه ك ‌ه له‌واڵتانی ئه‌وروپیدا ب��او‌ه بۆ‬ ‫قوماركردن) دۆڕاندوومه‌“‪.‬‬ ‫ف����اروق ه �ه‌رچ �ه‌ن��د‌ه په‌شیمانه‌و پێیوایه‌‬ ‫كه‌قوماركردن كارێكی خراپه‌‪ ،‬به‌اڵم الی وایه‌‬ ‫كه‌ئه‌و ئ��ال��ووده‌ب��وو‌ه ب�ه‌ق��وم��اره‌وه‌و ناتوانێت‬ ‫وازیلێبهێنێت‪ ،‬وه‌ك خۆی ده‌ڵێت “بۆم ته‌رك‬ ‫ناكرێت‪ ٢٠ ،‬ساڵ ته‌مه‌نێكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ڕۆژێك‬ ‫یاری(قومار) نه‌كه‌م‪ ،‬وا ده‌زانم شتێكم لێونبووه‌و‬ ‫خه‌وم لێناكه‌وێت”‪.‬‬ ‫قوماركردن نه‌خۆشییه‌‬ ‫له‌باره‌ی قوماره‌و‌ه نیشانه‌كانی وه‌ك نه‌خۆشییه‌ك‬

‫دیاریكراوه‌‪ ،‬ئارن مویله‌‪ ،‬مامۆستای زانكۆی‬ ‫ئ��اره��وس ك��ه‌وه‌ك سه‌رپه‌رشتیاری پ��ڕۆژه‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی ئه‌كادیمی بۆ به‌دواداچوون‬ ‫ده‌رب��اره‌ی قوماركردن‪ ،‬وتی‌“پڕۆژه‌كه‌مان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌بزانین چی له‌مێشكی قومارچیدا‬ ‫ده‌گ��وزه‌رێ��ت‪ ،‬وایلێده‌كات هه‌ست‌و مێشكی‬ ‫ببزوێت بۆ قوماركردن‪ ،‬خۆشبه‌ختان ‌ه به‌شێك له‌و‬ ‫قوتابیانه‌ی ك ‌ه له‌گه‌ڵمانن له‌و پڕۆژه‌یه‌دا‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئه‌وه‌مان بۆ ده‌ركه‌وتووه‌‪ ،‬كه‌هه‌ندێك قومارچی‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه بتوانرێت له‌ڕێگه‌ی ده‌رمانه‌و‌ه یارمه‌تی‬ ‫بدرێت بۆ وازهێنانی له‌قوماركردن”‪ .‬به‌اڵم به‌پێی‬ ‫وته‌ی ئارن مویله‌ر بێت‪ ،‬تائێستا نه‌گه‌یشتوونه‌ت ‌ه‬ ‫بڕیاری كۆتایی بۆ جۆری ده‌رمانه‌كه‌‪ ،‬كه‌وابكات‬ ‫ئاره‌زووی قومار له‌الی قومارچی نه‌هێڵێت یان‬ ‫كه‌میبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئاماری ته‌واو نیی ‌ه له‌سه‌ر چه‌ندێتی‬ ‫ڕێژه‌ی كورد له‌قومارچییه‌كاندا‪ ،‬وه‌ك سه‌نته‌ری‬ ‫یارمه‌تیدانی وازهێنان له‌قومار وتیان” ئێم ‌ه‬ ‫ڕه‌گ �ه‌زی قومارچییه‌كان ئامار ناكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه ده‌زانین ك ‌ه به‌شێك ل ‌ه بێگانه‌كان ل ‌ه‬ ‫واڵتی دانیمارك ئالوده‌ی قومارن”‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ناوی قومارچییه‌كان خواستراون‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪8‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫ڤایرۆسی “تیژ” هه‌ڕه‌ش ‌ه ده‌كات‬

‫کلتو و ر‬

‫‪10‬‬

‫ژنان كام نهێنی ده‌پارێزن؟‬ ‫مشتوومڕی‌ زۆر له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ نهێنیپارێزی‌ هه‌یه‌‬ ‫ساوێن ئیبراهیم له‌سلێمانی‬ ‫“ژنان ده‌توانن پارێزگاری له‌ نهێنیه‌كانی‬ ‫خۆیان بكه‌ن به‌تایبه‌تیش هه‌رچی په‌یوه‌ست‬ ‫بوو به‌ په‌یوه‌ندی خۆشه‌ویستی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پیاوان ئه‌وه‌یان بۆ ناكرێت نهێنیه‌كانیان‬ ‫بۆ چه‌ندین كه‌س ئاشكرا ده‌كه‌ن” دیالن‬ ‫كه‌ریم‪ ،‬خوێندكار‪ 21 ،‬ساڵ وایوت‪.‬‬ ‫دیالن ده‌ڵێت هه‌ندێك كات چ پیاو چ ژن ‬ ‫نهێنی خۆیان نادركێنن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ت �ه‌واو شه‌خسی و تایبه‌تمه‌ندن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێیوایه‌ هه‌ندێك ڕازو نیاز باشتر وایه‌‬ ‫بدركێنرێت و نه‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬وتی‌ “چونكه‌‬ ‫مانه‌وه‌یان له‌ناو ناخی مرۆڤدا كاریگه‌ری‬ ‫ده‌هێڵێت و‬ ‫خ���������راپ ج��ێ‬ ‫ئا ر ا می‬ ‫درك��ان��دن��ی��ان‬ ‫ی ده‌پارێزن‬ ‫‌ژنان له‌پیاوان زیاتر نهێن ‌‬ ‫به‌خاوه‌نه‌كه‌یان ده‌به‌خشێت”‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ نهێنی‌ پاراستن و خۆگرتن ل ‌ه‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ ڕووداوه‌ك��ان زۆرج��ار جێگای‌‬ ‫مشتوومڕ بووه‌ له‌نێوان ژنان و پیاواندا‪،‬‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ ژن��ان ه �ه‌ر زوو ه�ه‌م��وو شتێك‬ ‫ده‌دركێنن و باسی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬به‌اڵم پێده‌چێت‬ ‫له‌هه‌ندێك مه‌سه‌له‌ی‌ وه‌ك په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫خۆشه‌ویستی‌ و سێكسییه‌كان زۆر به‌نهێنی‌‬ ‫بهێڵرێته‌وه‌ چونكه‌ ئه‌وانه‌ ژیان ده‌خاته‌‬ ‫مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌شنێ كه‌مال‪ 24 ،‬ساڵ ده‌رچوی زانكۆ‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت بڕوای‌ وایه‌ كه‌ ژنان نهێنیگیرترن‬ ‫و ئاماده‌نین زۆر نهێنی به‌كه‌سانی دیكه‌‬ ‫بڵێن‪“ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ پیاوانن خۆیان بۆ‬ ‫ناگیرێت ئه‌گه‌ر نهێنیه‌كیان البێت ئه‌وا به‌‬ ‫شانازییه‌وه‌ باسی ده‌كه‌ن”‪.‬‬ ‫ده‌شنێ وتی “ئافره‌ت كائینێكه‌ كه‌ ئاڵۆزه‌و‬ ‫تێگه‌یشتن لێی مه‌حاڵه‌“‪.‬‬ ‫دولبه‌ر محه‌مه‌د‪ ،‬مامۆستای بنه‌ڕه‌تی‬ ‫جه‌خت پێیوایه‌ مه‌سه‌له‌كه‌ ڕێژه‌ییه‌‪ ،‬وتی‌‬

‫“ناكرێت بوترێت ئافره‌تان نهێنیگیرن یان‬ ‫زووت��ر نهێنیه‌كان ده‌ده‌ركێنن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ له‌ كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا توێژینه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و حاڵه‌ته‌ نه‌كرابێت‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫وای ده‌بینم ئه‌گه‌ر ئافره‌تان نهێنیه‌كانی‬ ‫خ��ۆی نه‌دركێنێت ئ��ه‌وا په‌یوه‌ندی به‌‬ ‫كلتورو كۆمه‌ڵگاو داب‌ونه‌ریته‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫هه‌مو شتێك به‌ عه‌یبه‌وه‌ ده‌به‌ستێت”‪.‬‬ ‫“من بڕوام نه‌ به‌ پیاو هه‌یه‌ نهێنی خۆتی‬ ‫ال بدركێنی نه‌ به‌ ئافره‌ت چونكه‌ هیچیان‬

‫ناتوانن ئه‌وه‌ی پێیان ده‌ڵێیت له‌ ناو ناخی‬ ‫خۆیدا گلیبداته‌وه‌ ڕه‌نگه‌ شتی زیاتریشی‬ ‫بۆ دروست بكات كه‌ سێ ئه‌وه‌نده‌ی تری‬ ‫پێوه‌ بنێت”‬ ‫ش��ادان مه‌حموود‪ ،‬فه‌رمابه‌ر ‪ 21‬ساڵ‬ ‫وایوت‪.‬‬ ‫شادان ده‌ڵێت ئێستا خاوه‌ن ئه‌زمونه‌ و‬ ‫وه‌ك��و ج��اران بیر ناكاته‌وه‌‪ ،‬كاتێك كه‌‬ ‫بیویستایه‌ له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌ك خۆی‬ ‫ساخبكاته‌وه‌ نهێنییه‌كانی خ��ۆی بۆ‬ ‫كه‌سانی دیكه‌ ده‌دركاندو تا هاوكاری‌و‬ ‫ڕێنمایی بكه‌ن به‌اڵم دواتر بۆی ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ هه‌موو كه‌س شایه‌نی ئه‌وه‌ نییه‌ نهێنی‬ ‫خۆی ال بدركێنێت‪.‬‬ ‫شوانه‌ مه‌حموود توێژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ده‌ڵێت سه‌رباری ئه‌وه‌ی ژنان به‌ به‌راورد‬ ‫به‌ پیاوان حه‌زیان به‌ قسه‌كردنی زیاتر‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌توانن پارێزگاری له‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌ نهێنیه‌كان بكه‌ن و نه‌یدركێنن‪.‬‬ ‫شوانه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات ئه‌و نهێنیانه‌ی‬ ‫كه‌ ژن��ان هه‌رگیز نایدركێنن ڕێژه‌كه‌ی‬ ‫ده‌گ��ات�ه‌ ‪ %10‬و په‌یوه‌ندی به‌ ڕووداو‬ ‫به‌سه‌رهاته‌ شپرزه‌و زۆر تایبه‌ته‌كانه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫شوانه‌ ده‌ڵێت دركاندن و ئاشكراكردنی‬ ‫نهێنییه‌كان زیاتر په‌یوه‌ندی به‌ بوونی كاتی‬ ‫پێویست هه‌یه‌ له‌ پاراستن و گلدانه‌وه‌ی‬ ‫له‌ناخی مرۆڤدا‪ ،‬یاخود په‌یوه‌ندی به‌بێ‬ ‫توانایی مرۆڤه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ شاردنه‌وه‌ی‬ ‫نهێنییه‌كاندا‪.‬‬

‫یه‌كه‌م نیگا‪ :‬ڕاستترین جۆری خۆشه‌ویستیه‌‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌ك‪ :‬ڕه‌نگی‌ چاو‌و پرچ‌و بااڵ‌و كه‌مه‌ر له‌الی كچان‌و كوڕان سرنجڕاكێشترینن‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫به‌پێی توێژینه‌وه‌یه‌كی كۆمه‌ڵێك زانا له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫(ئۆهایو)ی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬ده‌ركه‌وتووه‌‪ ،‬یه‌كه‌م‬ ‫نیگای نێوان كچان‌و كوڕان ڕاستترین جۆری‬ ‫خۆشه‌ویستییه‌‌و خۆشه‌ویستی‌ ڕاسته‌قینه‌ی‌‬ ‫ناخ ده‌رده‌خات‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و كۆمه‌ڵه‌ زان��ای�ه‌ له‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌لمێنراو له‌هه‌مان زانكۆدا‪ ،‬خواستی‌ (‪)200‬‬ ‫كچ‌و (‪ )200‬كوڕیان وه‌رگرتوو‪ .‬دوای ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئاهه‌نگێكی‌ تایبه‌تی‌ سازكراودا بۆ هه‌مان‬ ‫مه‌به‌ست له‌باخچه‌ی‌ هه‌مان زانكۆدا (‪)400‬‬ ‫كورسیان پێكه‌وه‌ داناو هه‌ر (‪ )400‬كوڕو‬

‫كچه‌كه‌ ڕوویان له‌باخچه‌كه‌ كرد‪.‬‬ ‫لیژنه‌ له‌ئاهه‌نگه‌كه‌دا داوای‌ له‌قوتابیان كرد‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ (‪ )30‬خوله‌ له‌ناویه‌كدا بسوڕێنه‌وه‌و‬ ‫له‌دوایدا هه‌ریه‌كه‌ به‌ئاره‌زووی‌ خۆی‌ له‌سه‌ر‬ ‫كورسییه‌ك دابنیشێ‌‪ .‬دوای‌ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫داوای‌ لیژنه‌ی‌ ئاهه‌نگه‌كه‌و دانیشتنی‌ هه‌موو‬ ‫قوتابییه‌كان‪ ،‬به‌رێژه‌ی‌ (‪)%73‬ی‌ ئه‌و كوڕو‬ ‫كچانه‌ی‌ له‌ته‌نیشت یه‌ك دانیشتن ئه‌وانه‌بوون‬ ‫كه‌خواسته‌كانیان له‌یه‌كده‌چوون‪.‬‬ ‫ئه‌و توێژینه‌وه‌ زانستییه‌ گه‌یشته‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌‬ ‫خۆشه‌ویستی‌ له‌یه‌كه‌م نیگادا ڕاستترین‬ ‫ج��ۆری‌ خۆشه‌ویستییه‌‪ ،‬له‌توێژینه‌وه‌كه‌دا‬ ‫هاتووه‌“هه‌ردوو ڕه‌گه‌ز كه‌ته‌مه‌نیان ده‌گاته‌‬

‫(‪ )10‬تا (‪ )18‬ساڵ‌ جگه‌ له‌حه‌زو ئاره‌زوو‌ه‬ ‫چركه‌ییه‌كان كه‌ له‌ژیان‌و هه‌ڵسوكه‌وتی‌ ڕۆژانه‌‬ ‫دێته‌ به‌ردیده‌یان‪ .‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌و له‌ناخدا‬ ‫هۆشی‌ دووه‌م��ی��ان كۆمه‌ڵێ‌ تایبه‌تمه‌ندی‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ڕه‌گه‌زی‌ به‌رامبه‌ریان بۆ گه‌اڵله‌‬ ‫ده‌كات”‪.‬‬ ‫به‌پێی توێیژنه‌وه‌كه‌ داڕشتنی بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫(ج���ۆری‌ ڕه‌ن��گ �ی‌ چ��او‪ ،‬پ��رچ‪ ،‬ب��ااڵ‪ ،‬ڕوو‪،‬‬ ‫قسه‌كردن‪ ،‬ئاستی‌ هۆشیاری‌‪ ،‬ل��ه‌ش‌والر‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ده‌ست‌و په‌نجه‌و كه‌مه‌رو لوت‌وگوێ‌)‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و داڕشتنه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌ش به‌ڕێژه‌ی‌ ‬ ‫‪ %70‬ت��ا ‪ )%85‬وێ��ن��ه‌ی‌ دروس��ت��ك��راوی‌‬

‫خه‌یاڵی ڕه‌نگێنراوی‌ ه���ه‌ردوو ڕه‌گ �ه‌ز‬ ‫ی‬ ‫ل��ێ��ك��ده‌چ��ن‪“ .‬ئ�����ه‌وه‌ش ه��ۆك��ارێ��ك� ‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌ له‌گرنگیدانی‌ كچان‌و كوڕان‬ ‫به‌كه‌لوپه‌له‌كان‪ ،‬كه‌به‌شێوه‌یه‌ك كاریان‬ ‫ك��ردووه‌ت �ه‌ سه‌رناخیان ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن‌و ده‌ستنیشانكردندا‬ ‫بووه‌ته‌ مه‌رج”‪.‬‬

‫بووكه‌كان جلێكیان ناوێت بوكێنی پێوه‌كرابێت!‬

‫نرخی ئه‌و جله‌ بوكێنییانه‌ی یه‌كه‌مجار له‌به‌ر ده‌كرێت دووقات‌و سێ قاتی ئه‌و جالنه‌یه‌ كه‌چه‌ندجارێك بوكێنییان پێوه‌كراوه‌‬ ‫ژینۆ عه‌لی‌‬

‫بووكه‌كان له‌كۆگاكانی كڕین‌و به‌كرێدانی‬ ‫جلی بوكێنیدا ب��ه‌دوای ئه‌و جالنه‌وه‌ن‬ ‫هیچ كه‌سێك پێش ئه‌وان بووكێنی پێوه‌‬ ‫نه‌كردبێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم نهێنییه‌كی ش��اراوه‌‬ ‫له‌پشت ئه‌و ئاره‌زووه‌ی بووكه‌كانه‌و‌ه نییه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها بۆ جوانیه‌‬ ‫ش��ارا ت�ه‌م�ه‌ن ‪ 22‬س��اڵ له‌كۆگایه‌كی‬ ‫به‌كرێدانی جلی بوكێنیدا وڕكی گرتبوو‪،‬‬ ‫ده‌یویست جلێكی بووكێنی هه‌ڵبژێرێت‬ ‫ك���ه‌س پ��ێ��ش خ���ۆی ب��ووك��ێ��ن��ی پێوه‌‬ ‫نه‌كردبێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ڕۆژ‌ه خه‌ونه‌ك ‌هی‌‬ ‫نه‌هاته‌دی‪.‬‬ ‫خ��اوه‌ن��ی كۆگاك ‌ه به‌ڵێنی ب� ‌ه ش��ارادا‬ ‫ی بگوازرێته‌وه‌‬ ‫ده‌توانێت ڕۆژێك پێشئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌دیبهێنێت‌و جلێكی نوێی‬ ‫ئاره‌زووه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی شارا گوێ‬ ‫بۆ په‌یدا بكات‪ ،‬به‌بێئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی چه‌ندی تێده‌چێت‪.‬‬ ‫به‌و‌ه بدات نرخه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ش���ارا ب��ه‌ده‌س��ت��ووری وت"ئ����ه‌و جله‌‬ ‫ی ك��ه‌س پێشتر ل�ه‌ب�ه‌ری‬ ‫بوكێنیان ‌ه ‌‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬جوانتر له‌به‌ردا ده‌وه‌ستێت‌و‬ ‫ڕه‌ونه‌قێكی جوانتری هه‌یه‌و له‌به‌ر بووكدا‬

‫ده‌دره‌وشێته‌و‌ه "‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌"بۆ وێنه‌گرتنیش جوانتر‬ ‫ده‌رده‌چ��ێ��ت‪ ،‬خۆ هه‌موو ڕۆژێ��ك شوو‬ ‫ناكه‌ین (به‌پێكه‌نینه‌وه‌)"‪.‬‬ ‫ی ش��ارا هیچ نهێنییه‌كی ش��اراوه‌‬ ‫به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی كچانه‌وه‌‬ ‫له‌پشت ئ���ه‌و ئ������اره‌زوو‌ه ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نها بۆ جوانییه‌و وتی‌"له‌ڕووی‬ ‫ده‌روون��ی��ش��ه‌و‌ه ب��ووك �ه‌ك��ان ئ��اس��ووده‌‬ ‫ده‌بن ئه‌گه‌ر كه‌س پێشخۆی بووكێنی‬ ‫به‌جله‌كانه‌و‌ه نه‌كردبێت"‪.‬‬ ‫ی گرانتره‌‪ ،‬به‌اڵم زاوا پاره‌ك ‌هی‌‬ ‫نرخه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌دات‬ ‫ی كه‌یه‌كه‌مجار‬ ‫نرخی ئه‌و جل ‌ه بوكێنیان ‌ه ‌‬ ‫له‌به‌ر ده‌كرێت دووق��ات یان سێ قاتی‬ ‫ئه‌و جالنه‌ی ‌ه كه‌چه‌ند جارێك بووكێنی‬ ‫پێوه‌كراو‌ه‌و به‌كرێدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم بووكه‌كان‬ ‫ی ناده‌ن‪ ،‬چونك ‌ه جلی‬ ‫گوێ به‌گرانییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بووكێنی له‌كاتی گواستنه‌و‌ه له‌سه‌ر‬ ‫حسابی زاوایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ڤین محه‌مه‌د هێشتا نه‌چووه‌ت ‌ه ژیانی‬ ‫هاوسه‌رییه‌و‌ه پێیوای ‌ه به‌هۆی ئه‌و‌هی‌‬ ‫ی به‌هۆی‬ ‫هه‌موو كچان ب��ه‌ده‌ر ل�ه‌وان� ‌ه ‌‬ ‫بارودۆخێكی تایبه‌ته‌و‌ه شووی دووه‌م‬

‫ده‌ك��ه‌ن‪ ،‬ته‌نها یه‌كجار جلی بووكێنی‬ ‫ده‌پۆشن بۆی ‌ه حه‌زده‌كه‌ن به‌دڵی خۆیان‌و‬ ‫بێگوێدان ‌ه هیچ شتێك جلی بووكێنی‬ ‫هه‌ڵبژێرن‪.‬‬ ‫ی تایبه‌تمه‌ندی‌‬ ‫ی بوكێن ‌‬ ‫ئه‌ڤین وتی‌"جل ‌‬ ‫ی خێزانێكی‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه بۆ دروستكردن ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی تایبه‌تی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوو‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‌ه نه‌ریت ‌‬ ‫هاوسه‌رێتییه‌"‪.‬‬ ‫ی بووكێنیدا نه‌بێت‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌"له‌ڕۆژ ‌‬ ‫ی كوردیدا عه‌یبه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫ی بكه‌یت‪،‬‬ ‫ی تر جلی بوكێنی له‌به‌ر ‌‬ ‫ڕۆژێك ‌‬ ‫بۆی ‌ه كچان بایه‌خێكی زۆر ب�ه‌و ڕۆژه‌‬ ‫ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫جلێكی بووكێنی ئه‌گه‌ر هیچ بووكێنییه‌كی‬ ‫پێوه‌نه‌كرابێت ل ‌ه ‪ 200‬دۆالره‌و‌ه تا ‪400‬‬ ‫دۆالر له‌كۆگاكانی به‌كرێدانی جلی بوكێنیدا‬ ‫ی ئه‌و جالن ‌هی‌‬ ‫به‌كرێده‌درێت‪ ،‬به‌پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫كه‌زیاتر له‌دووجار بوكێنیان پێوه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ی ئێستا له‌كۆمه‌ڵگای‬ ‫به‌پێی داب‌ونه‌ریت ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیریدا‬ ‫كوردیدا كه‌له‌كاتی پرۆس ‌ه ‌‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كرێت‪ ،‬جلی بوكێنی بۆ كاتی‬ ‫ماره‌بڕین له‌سه‌ر حسابی ماڵی بووكێیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ كاتی گواستنه‌و‌ه له‌سه‌ر زاوایه‌‪.‬‬

‫كچان خه‌ونی پێو‌ه ده‌بینن‬ ‫ی كچان خه‌ون به‌جلی بوكێنییه‌و‌ه‬ ‫زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی كات دڵیان‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌ڵێن زۆرین ‌ه ‌‬ ‫الی ئه‌وه‌ی ‌ه چ جلێك بپۆشن له‌كاتی‬ ‫شووكردنیاندا‪.‬‬ ‫ی زانكۆ‬ ‫دال��ی��ا ئ �ه‌ح��م �ه‌د خ��وێ��ن��دك��ار ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی به‌رده‌وام تینویه‌ت ‌‬ ‫ده‌ڵێت"چۆن ماس ‌‬ ‫ئاو‪ ،‬منیش ئاوا حه‌زێك له‌ناخمدا هه‌یه‌‬ ‫ی‌و پێمخۆش ‌ه به‌رگێكی‌‬ ‫ی بوكێن ‌‬ ‫بۆ به‌دل ‌ه ‌‬ ‫هه‌میشه‌ییم بێت"‪.‬‬ ‫دال��ی��ا باسی ئ���ه‌و‌ه ده‌ك���ات زۆری��ن � ‌هی‌‬ ‫هاوڕێیه‌كانی خه‌ون به‌جلی بوكێنییه‌وه‌‬ ‫ی كاتێك سه‌ردانی‌‬ ‫ده‌بینن‪ .‬هه‌روه‌ها وت ‌‬ ‫ئارایشتگایه‌كانم كردووه‌‪"،‬بۆ خۆم چه‌ندین‬ ‫ی زۆر‬ ‫جار له‌به‌رم كردووه‌‪ ،‬چونك ‌ه ڕه‌نگێك ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه مرۆڤ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫ساده‌و جوان ‌‬ ‫ی خۆی‌"‪.‬‬ ‫ناو سروشت ‌‬ ‫ی‌و‬ ‫وتی‌"حه‌زده‌كه‌م زوو ئه‌و ئاواته‌م بێته‌د ‌‬ ‫جلی بوكێنی بپۆشم"‪.‬‬ ‫ته‌مه‌ن جلی بوكێنی دیاری ده‌كات؟‬ ‫شه‌یما حه‌سه‌ن ك ‌ه له‌كۆگایه‌كی به‌كرێدانی‌‬ ‫ی بوكێنیدا كارده‌كات ده‌ڵێت كچان‬ ‫جل ‌‬ ‫ی ئاهه‌نگه‌كانیاندا له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫له‌كات ‌‬

‫ی دڵه‌ڕاوكێ‬ ‫ی تووش ‌‬ ‫ی بوكێن ‌‬ ‫جل ‌‬ ‫ده‌بن‌و هه‌ندێك له‌كچان داواكاری‌‬ ‫ی بوكێنی‌‪.‬‬ ‫زۆریان هه‌ی ‌ه بۆ جل ‌‬ ‫ئه‌و وتی‌"به‌پێی ته‌م ‌هن‌و حه‌زی‬ ‫كه‌سه‌كان م��ۆدێ�ل‌و شێوازی‬ ‫ج��ل �ه‌ك��ان��ی��ش ده‌گ���ۆڕێ���ت‪،‬‬ ‫زۆری��ن��ه‌ی��ان ح��ه‌زی��ان له‌و‬ ‫ج�لان �ه‌ی � ‌ه ك�ه‌ك��ری��س��ت��اڵ‌و‬ ‫ی پێوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌نگ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌"داواكارییان‬ ‫زی��ات��ر ده‌ب��ێ��ت ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫ی‌و ڕێكخستنی‌‬ ‫س��اده‌ی � ‌‬ ‫تاراك ‌ه به‌تایبه‌ت ئه‌و‬ ‫ی كه‌ته‌مه‌نێكی‌‬ ‫كچان ‌ه ‌‬ ‫م�����ن�����داڵ�����ی�����ان‬ ‫ه���ه‌ی���ه‌و ح���ه‌زی‌‬ ‫ج��ۆرب �ه‌ج��ۆری��ان‬ ‫ه �ه‌ی � ‌ه ن��ازان��ن‬ ‫چ������������ۆن‬ ‫ج��ل�ه‌ك��ان‬ ‫ده‌س���ت‬ ‫نیشا ن‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫‪11‬‬

‫نه‌بوونی‌ هه‌ماهه‌نگ ‌ی گرفت ‌ه بۆ پڕۆژه‌ خزمه‌تگوزارییه‌كان‬ ‫هاواڵتیان ده‌ڵێن به‌هۆی‌ نه‌بوونی‌ هه‌ماهه‌نگی‌‌و په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان فه‌رمانگه‌كان زۆرجار پڕۆژ‌ه‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان له‌بری‌ سوود زیانیان ده‌بێت‬ ‫پ‪ .‬ده‌ستوور له‌كه‌ركوك‬ ‫هاواڵتیانی‌ ك�ه‌رك��ووك ده‌ڵێن نه‌بوونی‌‬ ‫پ���ه‌ی���وه‌ن���دی‌ ه �ه‌م��اه �ه‌ن��گ �ی‌ ل �ه‌ن��ێ��وان‬ ‫فه‌رمانگه‌كانی‌ ش��اره‌ك��ه‌دا وای��ك��ردووه‌‬ ‫كه‌ خزمه‌تگوزارییه‌كان بێسه‌روبه‌ربن‬ ‫به‌تایبه‌ت كاره‌با‪ .‬كاربه‌ده‌ستانیش ده‌ڵێن‬ ‫ئێستا هه‌ماهه‌نگیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم گرفتی‬ ‫هه‌ماهه‌نگییان له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌نگه‌ر عه‌بدولقادر‪ 28 ،‬ساڵ‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫نه‌بوونی‌ هه‌ماهه‌نگی‌ كاریگه‌ری‌ به‌رچاوی‌‬ ‫هه‌بووه‌ له‌ پێشكه‌شكردنی‌ خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫به‌هاواڵتیان‪.‬‬ ‫س �ه‌ن��گ �ه‌ر ن��م��وون �ه‌ی‌ ڕه‌وش����ی‌ ك��اره‌ب��ا‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت خه‌ڵك به‌ده‌ست‬ ‫كه‌موكوڕی‌ كاره‌باوه‌ ده‌ناڵێنن‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ شار له‌ساڵێكدا ته‌نها چوار مانگ‬ ‫ده‌ت��وان��ن هه‌ماهه‌نگیان له‌گه‌ڵ مۆلیده‌‬ ‫ئه‌هلییه‌كاندا هه‌بێت‪ .‬وت�ی‌ “ب��ه‌ده‌ر له‌‬ ‫مانگه‌كانی‌ چوار‪ ،‬پێنج و شه‌ش له‌هه‌موو‬ ‫ساڵێكدا هیچ به‌رنامه‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك‬ ‫نامێنێت له‌نێوان فه‌رمانگه‌ی‌ كاره‌با‬ ‫و مۆلیده‌ ئه‌هلییه‌كان‪ .‬ج��اری‌ وا هه‌یه‌‬ ‫كاره‌بای‌ نیشتمانی‌ دێته‌وه‌ كه‌چی‌ خاوه‌ن‬ ‫مۆلیده‌ ئه‌هلییه‌كان به‌هیچ جۆرێك‬ ‫قه‌ره‌بووی‌ هاواڵتیان ناكه‌نه‌وه‌“‪.‬‬ ‫زانا محه‌مه‌د خاوه‌ن مۆلیده‌یه‌كی‌ ئه‌هلی‌ له‌‬ ‫گه‌ڕه‌كی‌ شۆریجه‌ی‌ كه‌ركووك ده‌ڵێت ئه‌وان‬ ‫ئاماده‌ن پابه‌ندی‌ سیستمێكی‌ دیاریكراوبن‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن ئیداره‌ی‌ شاره‌وه‌ دابنرێت‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ قه‌ره‌بوونه‌كردنه‌وه‌ی‌ هاواڵتیان‬ ‫دوای‌ مانگه‌كانی‌ ه��اوی��ن ك�ه‌ ك��اره‌ب��ای‌‬ ‫نیشتمانی‌ زی��اد ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬زان��ا ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌وان به‌ بڕیاری‌ ئیداره‌ی‌ كه‌ركوك كار‬ ‫به‌مۆلیده‌كانیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫زان��ا وت��ی‌ “ئ �ه‌گ �ه‌ر ئ��ی��داره‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌شه‌ گازمان بۆ زیاتر بكات ده‌توانین‬ ‫زیاتر كاره‌با بده‌ینه‌ هاواڵتیان و زیاتر‬ ‫قه‌ره‌بوویان بكه‌ینه‌وه‌“‪.‬‬ ‫زانا ده‌ڵێت هۆكاری‌ نه‌بوونی‌ هه‌ماهه‌نگیش‬ ‫ب��ۆ ڕێكخستنی‌ ك��اره‌ب��ای‌ نیشتمانی‌ و‬

‫ك��اره‌ب��ای‌ م��ۆل��ی��ده‌ ئه‌هلیه‌كان به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنتڕۆلی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ كاره‌بای‌ كه‌ركوكه‌‬ ‫نه‌ك مۆلیده‌ ئه‌هلییه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌ندێك به‌رپرسانی‌ شاره‌كه‌ش دان به‌وه‌دا‬ ‫ده‌نێن كه‌ هاوكاری‌ و هاوپالنی‌ نییه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ شار‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌ده‌ن‬ ‫ه�ه‌ر فه‌رمانگه‌یه‌ك به‌ بڕیاری‌ خ��ۆی‌ و‬ ‫بێگه‌ڕانه‌وه‌ بۆ فه‌رمانگه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫بڕیار ده‌دات‪.‬‬ ‫ئیبراهیم خ�ه‌ل��ی��ل س��ه‌رۆك��ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ پڕۆژه‌كان له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای ك�ه‌رك��وك ده‌ڵێت دی���اره‌ده‌ی‌‬ ‫نه‌بوونی‌ هه‌ماهه‌نگی‌ ئێستا نه‌ك به‌ته‌نها له‌‬ ‫كه‌ركوك به‌ڵكو له‌هه‌موو شاره‌كانی‌ عێراق‬ ‫هه‌ستی‌ پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئیبراهیم خه‌لیل ده‌ڵێت به‌هۆی‌ نه‌بوونی‌‬ ‫ماسته‌رپالنی‌ كه‌ركوكه‌وه‌ ناچارن پرۆژه‌كان‬ ‫به‌پێی‌ داخ��وازی‌ و پێویستی‌ هاواڵتیان‬ ‫ئه‌نجامبده‌ن‪.‬‬ ‫نموونه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ نه‌بوونی‌‬ ‫تۆڕی‌ ئ��اوه‌ڕۆی‌ گشتی‌ شاره‌كه‌ هۆكاری‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ نه‌بوونی‌ په‌یوه‌ندی پێویسته‌‬ ‫له‌نێوان داموده‌زگاكاندا‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ��اوه‌ڕۆ بۆ گه‌ڕه‌كێك دروستده‌كرێت زۆر‬ ‫پرۆژه‌ تێكده‌درێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیبراهیم خه‌لیل وتی‌ “پێویسته‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدار له‌به‌غداد بیر له‌داڕشتنی‌‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ ئاوه‌ڕۆی‌ گشتی‌ كه‌ركوك بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گینا هیچ پڕۆژه‌یه‌ك سه‌ركه‌وتوو نابێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌ره‌تا شاری‌ كه‌ركوك پڕۆژه‌ی‌‬ ‫ئاوه‌ڕۆی‌ گشتی‌ بۆنه‌كرێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌موو‬ ‫ی ده‌كه‌وێته‌‬ ‫پ��ڕۆژه‌ی �ه‌ك �ی‌ خ��زم�ه‌ت��گ��وزار ‌‬ ‫سه‌رووی‌ پڕۆژه‌ی‌ ئاوه‌ڕۆوه‌“‪.‬‬ ‫نه‌بوونی‌ په‌یوه‌ندی‌‌و هه‌ماهه‌نگی‌ ته‌نها‬ ‫له‌نێوان فه‌رمانگه‌كاندا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌نێوان‬ ‫فه‌رمانگه‌كان و كۆمپانیاكانیشدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫عه‌بدولقادر محه‌مه‌د ئه‌مین به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ ئاوی‌ كه‌ركوك ده‌ڵێت چه‌ند‬ ‫ساڵێك پێش ئێستا هیچ فه‌رمانگه‌یه‌ك ئاگای‌‬ ‫له‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ تر نه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ئه‌و دیارده‌یه‌ له‌ناو فه‌رمانگه‌كاندا نه‌ماوه‌‬

‫كه‌ركوك‪ :‬له‌داموده‌زگاكانیشدا هه‌ماهه‌نگی‌ نیه‌‬

‫به‌ڵكو گ��وازراوه‌ت �ه‌وه‌ بۆ به‌ڵێنده‌ره‌كان‪،‬‬ ‫وتی‌ “كاتێك فه‌رمانگه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ركوك پڕۆژه‌ ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ ئ��اوی‌ كه‌ركوك ئه‌ندازیاری‌‬ ‫تایبه‌تی‌ خۆمان ده‌نێرین بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫شه‌قام و ڕێگایانه‌ دیاریبكه‌ن كه‌ بۆری‌ ئاوی‌‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ پێدا ده‌ڕوات‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌ڵێنده‌ره‌كان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك پابه‌ندنابن‬ ‫و ئه‌و بریاره‌ ده‌شكێنن‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌پێناو‬ ‫زوو ته‌واوكردنی‌ پڕۆژه‌كانی‌ خۆیانه‌ كه‌چی‌‬ ‫ل��ه‌والوه‌ زی��ان به‌تۆڕی‌ ئ��اوی‌ خواردنه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نن”‪.‬‬ ‫عه‌بدولقادر محه‌مه‌د ئه‌مین ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫س��ااڵن�ی‌ پێشوو ب��وودج �ه‌ی‌ ج��ۆراوج��ۆر‬ ‫ده‌گه‌یشته‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ كه‌ركوك‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مریكا یان ڕێكخراوه‌‬ ‫خێرخوازه‌كان یان بوودجه‌ی‌ په‌ره‌پێدانی‌‬

‫هه‌رێمه‌كان یان بودجه‌ی‌ تایبه‌تی‌ له‌به‌غداد‪،‬‬ ‫وتی‌ “هه‌موو ئه‌م بوودجانه‌ له‌فه‌رمانگه‌كاندا‬ ‫كۆده‌بووه‌وه‌ واتا فه‌رمانگه‌كان ڕاسته‌وخۆ‬ ‫پ��ڕۆژه‌ی��ان ئ �ه‌ن��ج��ام��ده‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێستا‬ ‫بوودجه‌كان ڕێكخراون و ئیداره‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ گشتی‌ ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ دیارده‌ی‌‬ ‫فره‌كوێخایی‌ ك�ه‌م��ب��ووه‌ت�ه‌وه‌ بێئاگایی‬ ‫نه‌ماوه‌“‪.‬‬ ‫ع �ه‌ب��دول��ق��ادر م��ح�ه‌م�ه‌د ئه‌مین ده‌ڵێت‬ ‫له‌كۆبوونه‌وه‌ی‌ كۆتایی ساڵی‌ فه‌رمانگه‌كان‬ ‫كه‌ له‌ ئه‌نجوومه‌نی‌ پارێزگا سازده‌كرێت‪،‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ كۆمپانیاو‬ ‫به‌ڵێنده‌ره‌كان ده‌خاته‌ڕوو‪ .‬وتی‌ “چونكه‌‬ ‫هۆكاری‌ تێكدانی‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ی كه‌باسی‌‬ ‫ده‌ك��ه‌ی��ن‪ ،‬ته‌نها به‌ڵێنده‌ره‌كانه‌ نه‌ك‬ ‫فه‌رمانگه‌كان”‪.‬‬ ‫ڕێ��ب��وار ت��اڵ �ه‌ب��ان �ی‌ ج��ێ��گ��ری‌ س �ه‌رۆك �ی‌‬

‫ئه‌نجوومه‌نی‌ پارێزگای‌ كه‌ركوك ڕایگه‌یاند‬ ‫ئه‌نجوومه‌نه‌كه‌یان پالنی‌ سااڵنه‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ تایبه‌ته‌ به‌دروستكردنی‌ هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫و پ���ه‌ی���وه‌ن���دی‌ ل��ه‌ن��ێ��وان ف �ه‌رم��ان��گ �ه‌‬ ‫خزمه‌تگوزاریه‌كانی‌ شار‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ له‌كاتی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ پڕۆژه‌كان كێشه‌ دروستنه‌بێت‪،‬‬ ‫ڕێبوار دانبه‌وه‌دا ده‌نێت له‌پێش ساڵی‌ ‪2005‬‬ ‫نه‌بوونی‌ هه‌ماهه‌نگی‌ پێویست هۆكاری‬ ‫سه‌ره‌كی‌ و هۆكارێكی‌ زه‌قی‌ په‌ككه‌وتنی‌‬ ‫پڕۆژه‌كان بووه‌‪ ،‬وتی‌ “هه‌ر فه‌رمانگه‌یه‌ك‬ ‫ل���ه‌الی‌ خ��ۆی��ه‌وه‌ ب�ه‌پ��ێ�ی‌ پ�لان �ی‌ خ��ۆی‌‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ ئه‌نجام ده‌دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫خ��راپ �ی‌ دروس��ت��ك��ردب��وو‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ند‬ ‫ساڵێكه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای كه‌ركوك‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی‌ ده‌ووری‌ ئه‌نجام ده‌درێ��ت و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن به‌جۆرێك سه‌رپه‌رشتی‌ گشتیی‌‬ ‫پڕۆژه‌كان ده‌كات”‪.‬‬

‫“به‌ڵێنی كرچ” توێژه‌ره‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ده‌روونییه‌كان ڕازیناكات‬ ‫ئامه‌د حه‌سه‌ن‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كان به‌په‌رله‌مان‌و حكومه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫داخوازییه‌كانی توێژه‌رانی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‌و ده‌روونی‬ ‫به‌ڕه‌واده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها به‌ڵێنێكی “كرچ”یان‬ ‫پێدرا‪ ،‬دوای ئه‌و‌ه ‌ی خۆپیشاندانێكیان ئه‌نجامدا‪.‬‬ ‫توێژه‌ر‌ه كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‌و ده‌روونییه‌كان ده‌ڵێن‬ ‫ئه‌گه‌ر داواكارییه‌كانیان جێبه‌جێنه‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌چاالك ‌ی‌و فشار‌ه مه‌ده‌نییه‌كان به‌رده‌وامده‌بن‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی نووسینگ ‌ه ‌ی سلێمان ‌ی ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زی��ران��ی��ش داواك��اری��ی�ه‌ك��ان��ی��ان ئاراست ‌هی‌‬ ‫س�ه‌رۆك��ای�ه‌ت� ‌ی ده‌ك���ات‌و په‌رله‌مانتارانیش‬ ‫پشتیوانیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ت��وێ��ژه‌ران� ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‌و ده‌روون��� ‌ی داوای‌‬ ‫دام �ه‌زران��دن‌و ‪‌ %50‬ی ده‌رماڵ ‌ه ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێستاش ل��ه‌الی��ه‌ن ح��ك��وم �ه‌ت �ه‌و‌ه گوێیان‬ ‫لێنه‌گیراوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌وان ڕۆژی ‪ 12/27‬ده‌ستیان‬ ‫به‌خۆپیشاندان‌و چاالك ‌ی مه‌ده‌ن ‌ی كردووه‌‪.‬‬ ‫ج���ه‌زا ح �ه‌م �ه‌س��اڵ��ح س��ه‌رۆك�� ‌ی ك��ۆم�ه‌ڵ� ‌هی‌‬ ‫كۆمه‌ڵناسان‌و ده‌روون��ن��اس��ان� ‌ی كوردستان‬ ‫له‌لێدوانه‌كه‌یدا بۆ ده‌ستوور ده‌ڵێت له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی نووسینگه‌ی سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫له‌سلێمانی كۆبووینه‌وه‌و به‌ڵێن ‌ی گه‌یاندنی‌‬ ‫داواكانمان ‌ی به‌سه‌رۆك ‌ی حكومه‌تدا‪ ،‬وتی‌“به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر داواكارییه‌كانمان جێبه‌جێنه‌كرێن‪،‬‬ ‫چاالكیی ‌ه م �ه‌ده‌ن � ‌ی‌و فشاره‌كانمان درێ��ژه‌‬ ‫پێده‌ده‌ین‪ ،‬تائه‌وكات ‌ه ‌ی داواكارییه‌كانمان بۆ‬ ‫جێبه‌جێده‌كه‌ن”‪.‬‬ ‫جه‌زا ئاماژ‌ه ب��ه‌وه‌ده‌دات خۆپیشاندانه‌كه‌یان‬ ‫په‌یامێكه‌‪ ،‬كه‌ده‌یانه‌وێت ن��اڕه‌زای��ی خۆیان‬ ‫له‌بارودۆخی توێژه‌ران بخه‌نه‌ڕوو‪.‬‬ ‫شێخ له‌تیف به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی نووسینگ ‌ه ‌ی تایبه‌تی‌‬

‫ی درێژكردنه‌و ‌ه فشاره‌كان ده‌كه‌ن فۆتۆ‪ :‬ئامه‌‌د‬ ‫هه‌ڕشه‌ ‌‬

‫ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زی��ران � ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫له‌سلێمان ‌ی ل�ه‌ل��ێ��داوان��ێ��ك��دا ب��ۆ ده‌س��ت��وور‬ ‫وتی‌“منیش پشتگیری ‌ی له‌و‌ه ده‌كه‌م‪ ،‬كه‌به‌پێی‌‬ ‫یاسا له‌هه‌ندێك شوێن ده‌بێت توێژه‌ر هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌و شوێنان ‌ه ‌ی پێویستی به‌بوونی‬ ‫توێژه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مساڵ حكومه‌ت توێژه‌ره‌كان‬ ‫له‌و شوێنان ‌ه دابمه‌زرێنێت‌و ئ�ه‌و‌ه داوایه‌كی‌‬

‫ڕه‌وایه‌“‪.‬‬ ‫شێخ له‌تیف وتی”به‌اڵم بۆ دامه‌زراندن ‌ی هه‌موو‬ ‫توێژه‌ران وات ‌ه ده‌رچووان ‌ی به‌ش ‌ی كۆمه‌ڵناس ‌ی‌و‬ ‫ده‌روون ‌ی زۆر ڕه‌وا نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وانیش وه‌كو‬ ‫ده‌رچووه‌كان ‌ی تر به‌پێ ‌ی پ�لان‌و پێویست ‌ی‌و‬ ‫به‌رنام ‌ه ‌ی حكومه‌ت داده‌مه‌زرێن‪ ،‬چونك ‌ه ناكرێت‬ ‫هه‌موو ده‌رچوویه‌ك جا له‌هه‌ر بوارێكدا بێت‬

‫دابمه‌زرێت”‪.‬‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی ده‌رماڵه‌و‌ه ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه ڕوونیكرده‌و‌ه‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی��ان بۆ ده‌خه‌ین ‌ه ب��ه‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌“داواكانیان بۆ ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زیران‬ ‫به‌رزده‌كه‌مه‌وه‌و له‌و خااڵنه‌ش ‌ی بڕوام پێیه‌تی‌‬ ‫پشتیوانییان لێده‌كه‌م”‪.‬‬

‫كیژ‌ه خه‌لیل‪ ،‬خوێندكار ‌ی به‌ش ‌ی كۆمه‌ڵناس ‌ی‬ ‫كۆلێژ ‌ی زانست ‌ه مرۆڤایه‌تییه‌كان ‌ی زانكۆی‌‬ ‫سلێمان ‌ی بۆ ده‌س��ت��وور ده‌ڵێت دام �ه‌زران��دن‬ ‫بۆ ئێم ‌ه ‌ی توێژه‌ر ك ‌ه له‌زانكۆ ده‌رده‌چین‪،‬‬ ‫هه‌روه‌كو پزیشك‌و مامۆستاو پارێزه‌رو هه‌موو‬ ‫ده‌رچ��ووه‌ك��ان � ‌ی تر بۆ كۆمه‌ڵگا پێویسته‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت توێژه‌ران ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‌و ده‌روون ‌ی بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگا ‌ی ئێم ‌ه زۆر پێویسته‌‪.‬‬ ‫زانست زان��ا ت��وێ��ژه‌ر ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ده‌دات‪ 800 ،‬ت��وێ��ژه‌ر دام �ه‌زرێ��ن��راون‌و‬ ‫‪ 200‬توێژه‌ر تائێستا دان �ه‌م �ه‌زراون‪ ،‬وتی‌“بۆ‬ ‫داواكارییه‌كانمان وه‌زیر ‌ی په‌روه‌رد‌ه نوسراوی‌‬ ‫بۆ ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زی��ران ك��ردووه‌و له‌سه‌ریشی‌‬ ‫نووسیوه‌‪ ،‬كه‌زۆر پێویست ‌ه دابمه‌زریێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌رۆك ‌ی دیوان ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی وه‌زیرانه‌وه‌‬ ‫ڕه‌تكراوه‌ته‌وه‌“‪.‬‬ ‫س��ه‌ردار ڕه‌شید ئه‌ندام ‌ی لیژن ‌ه ‌ی كاروباری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‌و منداڵ‌و خێزان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫ك��وردس��ت��ان له‌لێدوانێكدا ب �ه‌ده‌س��ت��ووری‌‬ ‫ڕاگه‌یاند ‪ %100‬له‌گه‌ڵ داواكاری ‌ی توێژه‌رانداین‌و‬ ‫پشتگیرییان ده‌كه‌ین‪ ،‬وتی‌“ئه‌وان به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫شارستانیانه‌و دیموكراسیان ‌ه داواك��ان��ی��ان‬ ‫پێشكه‌شكردووه‌‪ ،‬هه‌ر كه‌سێكیش به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫بێت پشتگیری ‌ی لێده‌كه‌ین‌و كاریان بۆ ده‌كه‌ین”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها سه‌ردار وتی‌“دواكه‌وتنی داواكانیان‬ ‫به‌ئه‌نقه‌ست ن�ه‌ب��ووه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌هۆ ‌ی زۆری‌‬ ‫بابه‌ته‌كانه‌وه‌ی ‌ه له‌په‌رله‌مان”‪.‬‬ ‫س����ه‌ردار ك � ‌ه ل �ه‌س �ه‌ر لیست ‌ی كوردستانی‌‬ ‫ئه‌ندام ‌ی په‌رله‌مان ‌ه جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫داواكاری ‌ی توێژه‌ران ڕه‌وای �ه‌‪ ،‬وتی‌“داواكانیان‬ ‫زۆرینه‌یان قابیل ‌ی جێه‌جێكردنن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و‌هی‌‬ ‫هه‌ندێكیشیان پاش‌و پێش كه‌وتنیان تێدایه‌“‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪10‬‬

‫ته‌ندروستی‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫سیاس ‌ی كورد وه‌ك تایپێك ل ‌ه مورگان ئه‌حمه‌د مورگان‬

‫‪12‬‬

‫ڤایرۆسی “تیژ” هه‌ڕه‌ش ‌ه ده‌كات‬

‫هه‌رچه‌ند‌ه هیچ ئامارێكی ڕه‌سمی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌ردانی ئه‌وانه‌ی‌ تووشی نه‌خۆشی “قورحه‌ی‌ گه‌ده‌” بوون له‌زیادبووندان‬ ‫ئه‌حمه‌د‬ ‫عه‌بدوڵاڵ‬

‫ئیسماعیل‌و‬

‫ساوێن‬

‫نه‌خۆشی “قورحه‌ی‌ گه‌ده‌” له‌ناو چین‌و‬ ‫توێژه‌ جیاوازه‌كاندا زی��ادی ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫پزیشكانیش ڕێنمایی ج��ۆراوج��ۆر‬ ‫ده‌ده‌نه‌ هاواڵتیان بۆ خۆپاراستن له‌و‬ ‫نه‌خۆشییه‌‪.‬‬ ‫هاواڵتیان ده‌ڵێن به‌ده‌ست قورحه‌ی‌‬ ‫گ����ه‌ده‌وه‌ ت��ووش��ی ئ��ازارێ��ك��ی زۆر‌و‬ ‫دڵ�ه‌ڕاوك��ێ ب��وون‪ ،‬به‌بێئه‌وه‌ی‌ بتوانن‬ ‫ده‌ربازیان بێت له‌و نه‌خۆشییه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆك���ی ب��ه‌ش��ی ن��ه‌ش��ت��ه‌رگ��ه‌ری‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ فێركاری سلێمانی‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت كه‌سانی تووشبوو و تووشنه‌بوو‬ ‫بۆ خۆپاراستن له‌و نه‌خۆشییه‌ پێویسته‌‬ ‫ژه‌مه‌كانی‌ نان خواردنیان زیاد بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ر ژه‌مێك بڕێكی‌ كه‌م نانبخۆن‪.‬‬ ‫س��ۆران كه‌ریم یه‌كێكه‌ له‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫ق��ورح��ه‌ی‌ گ����ه‌ده‌ی‌ ه��ه‌ی��ه‌‪ ،‬ب �ه‌ه��ۆی‌‬ ‫ئ��ازاری گ �ه‌ده‌ی �ه‌وه‌ زۆرب��ه‌ی‌ كاته‌كان‬ ‫بێتاقه‌ته‌و كاریگه‌ری‌ زۆری‌ له‌سه‌ری‌‬ ‫دروستكردووه‌‪ .‬وت�ی‌”ش�ه‌وان ناخه‌وم‬ ‫به‌هۆی‌ بوونی‌ ئه‌و ئ��ازاره‌وه‌‪ ،‬زۆریش‬ ‫بێهێزی كردووم‪ ،‬ماوه‌ی‌ سێ‌ ساڵه‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشییه‌م له‌گه‌ڵدایه‌و چه‌ند دكتۆرێكم‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم چاره‌سه‌رنه‌كراوم”‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌و نه‌خۆشییه‌‪ ،‬له‌بۆماوه‌ییه‌وه‌‬ ‫ب��ۆ ن���ه‌وه‌ك���ان ده‌م��ێ��ن��ێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم‬ ‫به‌شێكیان ب �ه‌ه��ۆی زۆر خ���واردن‌و‬ ‫برسێتییه‌وه‌یه‌‪ .‬یان وه‌ك پزیشكه‌كان‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌ك�ه‌ن به‌هۆی خواردنی‬ ‫تیژ‌و به‌هاراته‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫ی خوێندكارانه‌‬ ‫یه‌كپۆشی‌ داخوازی‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫شایسته‌ شێركۆ ت �ه‌م �ه‌ن ‪ 23‬ساڵ‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی فێركاری چاوه‌ڕوانی‬ ‫بینینی پشكنینه‌كانی بوو‪ ،‬به‌اڵم ڕۆژانه‌‬ ‫به‌هۆی ئ�ه‌و نه‌خۆشییه‌وه‌ ئازارێكی‬ ‫زۆری لێنیشتبوو‪.‬‬ ‫شایسته‌ زیاتر له‌دوو هه‌فته‌یه‌ هه‌ست‬ ‫ب �ه‌ئ��ازارو ج��ۆره‌ ترشاندنێك ده‌ك��ات‬ ‫له‌دوانزه‌ گرێیدا‪ .‬وت�ی‌” هه‌ستده‌كه‌م‬

‫به‌هۆی خواردنی به‌هارات ‌و ترشییه‌وه‌‬ ‫بووه‌”‪.‬‬ ‫د‪ .‬ڕاژان فوئاد عیزه‌ت بابان ـ سه‌رۆكی‌‬ ‫به‌شی‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫فێركاری‌ سلێمانی‌‌و پسپۆڕی هه‌ناوی‪.‬‬ ‫ه��ۆك��ان��ی ت��ووش��ب��وون��ی ه��اواڵت��ی��ان‬ ‫ب �ه‌ن �ه‌خ��ۆش��ی “ق���ورح���ه‌ی گ���ه‌ده‌”ی‌‬ ‫گێڕایه‌وه‌ بۆ بوونی به‌كتریا له‌ناو گه‌ده‌و‬

‫دوانزه‌گرێدا‪.‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا وتی‌”خواردنێك به‌هارات‌و‬ ‫ترشی‌و تونی‌ زۆر تێدا بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫زۆر خواردنی‌ ده‌رمانی‌ ئازار‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫بۆ ئ��ازاری‌ ئێسك‌و جومگه‌ له‌وكاته‌ی‌‬ ‫گ �ه‌ده‌ش به‌تاڵ ده‌بێت ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫تووشبوون به‌و نه‌خۆشییه‌”‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا به‌هۆی كه‌قه‌له‌قی‌‌و‬

‫خ �ه‌ف �ه‌ت‌و بیركردنه‌وه‌ ترشی‌ گ�ه‌د ‌ه‬ ‫زیاد ده‌كات‌و هۆكاره‌كه‌ی‌ ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫برینداركردنی‌ گه‌ده‌‪.‬‬ ‫دكتۆر ڕاژان ده‌ڵێت ئه‌و نه‌خۆشییه‌‬ ‫كاریگه‌ری زۆری له‌سه‌ر مرۆڤ ده‌بێت‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی‌ كه‌سی‌ توشبوو ئازاری‬ ‫زۆری ده‌بێت‪ ,‬وتی‌”ناوه‌ڕاستی‌ سكی‌‬ ‫هه‌ست به‌سووتانه‌وه‌و گه‌رمایی‌ گه‌ده‌‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬ی��ان له‌كاتی‌ خ��ه‌ودا ئ��ازاری‌‬ ‫ن��اوه‌ڕاس��ت�ی‌ پشتی‌ كه‌سه‌كه‌ خه‌به‌ر‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتی‌ برسێتیشدا ئازاری‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم ب�ه‌خ��واردن ئازاره‌كه‌ی‌‬ ‫كه‌م ده‌بێته‌وه‌‪ .‬هه‌ندێكجار نه‌خۆشه‌كه‌‬ ‫ڕشانه‌وه‌و خوێنی‌ له‌گه‌ڵدا ده‌بێت‪ ،‬یان‬ ‫ت��رش��اوی‌ ده‌چێته‌ ن��او ده‌م��ی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تااڵوی‌ نییه‌و له‌ناكاو هه‌ست به‌ئازارێك‬ ‫له‌سكیاندا ده‌كه‌ن”‪.‬‬ ‫ڕاژان بابان ل �ه‌ب��اره‌ی‌ چ��اره‌س �ه‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت به‌هۆی به‌كارهێنانی‌ هه‌ندێك‬ ‫ده‌رمانه‌وه‌ به‌كتریاكه‌ له‌ناو ده‌چێت‌و‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫وت����ی‌” ب��ه‌ت��ای��ب��ه‌ت ده‌رم��ان��ه‌ك��ان��ی‬ ‫‪ eradiaetion therapy‬كه‌ ده‌‬ ‫ڕۆژ تا سێ‌ هه‌فته‌ به‌كارده‌هێنرێت بۆ‬ ‫له‌ناوبردنی‌ ئه‌و به‌كتریایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫‪ protonpupup inhitor‬كه‌‬ ‫به‌ ‪ losec‬ناسراوه‌و وه‌ك چاره‌سه‌ر‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ‪gavescon‬‬ ‫كه‌ده‌رمانێكی‌ تره‌و له‌كاتی‌ توشبووندا‬ ‫ده‌درێت به‌نه‌خۆشه‌كه‌”‪.‬‬ ‫داواش��ی كرد تووشبووان هه‌موو ئه‌و‬ ‫ده‌رمانانه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ دكتۆری‌ پسپۆڕه‌وه‌‬ ‫به‌كاربهێنن‌و دیاری بكه‌ن‪.‬‬

‫ئه‌و ده‌رمانانه‌ ‌ی كه‌ده‌بنه‌ چاره‌سه‌ر ‌ی رۆماتیزم یا گرانن یاده‌ستناكه‌ون‬ ‫“داواده‌كه‌م له‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ كه‌ئه‌و ده‌رمانانه‌مان بۆ دابینبكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و ده‌رمانانه‌ شۆڕشێكن بۆ چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشی‌ ڕۆماتیزم”‪.‬‬ ‫ڕابه‌ر كه‌ریم‬ ‫د‪ .‬ره‌ووف ڕه‌حیم پسپۆڕی‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌ ڕۆماتیزم‌و جومگه‌كان‌و بڕبڕه‌ی‌ پشت‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كی‌ ده‌ستووردا باس له‌هۆكاره‌كان‌و كاریگه‌رییه‌كانی‌ نه‌خۆشی‌ ڕۆماتیزم‬ ‫ده‌كات له‌سه‌ر ئه‌وكه‌سانه‌ی‌ تووشی‌ ئه‌و نه‌خۆشییه‌ بوون‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات ئه‌و جۆرانه‌ی‌ ڕۆماتیزم كه‌گۆڕانكاری‌ له‌خوێن‌و جومگه‌كاندا‬ ‫ده‌كات نه‌خۆشییه‌كی‌ به‌رده‌وامه‌‌و پێویستی‌ به‌چاره‌سه‌ری‌ به‌رده‌وام هه‌یه‌‪“ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌رم��ان هه‌یه‌ زۆر گرانه‌و الی‌ ئێمه‌ ده‌گمه‌نه‌ كه‌ده‌توانێ‌ چ��اره‌س�ه‌ری‌ هه‌ندێ‬ ‫له‌جۆره‌كانی‌ ڕۆماتیزم بكات”‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی ڕۆماتیزم‬ ‫د‪ .‬ره‌ووف ڕه‌حیم ده‌ڵێت نه‌خۆش ‌ی ڕۆماتیزم‬ ‫یه‌كێكه‌ ل�ه‌ه�ه‌ر‌ه نه‌خۆشیی ‌ه به‌رباڵوه‌كان‬ ‫له‌جیهاندا‌و ی �ه‌ك �ه‌م نه‌خۆشیی ‌ه ل��ه‌ڕووی‬ ‫به‌رباڵوییه‌وه‌ ئه‌و نه‌خۆشیی ‌ه له‌سه‌ر ئاست ‌ی‬ ‫ع��ێ��راق‌و ك��وردس��ت��ان گرنگیه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫ن �ه‌دراوه‌ت��ێ‌‌و ت��اڕاده‌ی �ه‌ك پشتگوێ‌ خ��راوه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌ش��دا كۆمه‌ڵێكی زۆر حاڵه‌ت ‌ی‬

‫ڕۆماتیزم هه‌یه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ڕه‌وف وت �ی‌“ئ �ه‌و حاڵه‌تانه‌ی‌ هه‌مان ‌ه‬ ‫هه‌ندێكیان ته‌نها ئ��ازاری��ان هه‌یه‌ وه‌ك��و‬ ‫ئ��ازاری‌ جومگه‌كان‌و ئ��ازار ‌ی پشت‌و ئازار ‌ی‬ ‫ماسولكه‌كان‪ ،‬ئه‌وانه‌ چاره‌سه‌ریان ئاسانه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ه �ه‌ن��دێ ج��ار ئ���ازار دروستده‌بێت‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری‌ جومگه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌شیان ئه‌گه‌ر ‌ی‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رك��ردن �ی‌ ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ندێك‬

‫نه‌خۆشی‌ ڕۆماتیزم كاریگه‌ری‌ زۆری‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر جومگه‌كان‌و ده‌بێت ‌ه هۆی‌ تێكچوون‌و‬ ‫خواربوونی‌ جومگه‌كان‌و كه‌مبوونه‌وه‌ ‌ی توانای‌‬ ‫جومگه‌كان”‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا وتی‌“له‌كۆتاییدا ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫به‌یه‌كدانووسان ‌ی جومگه‌كان”‪.‬‬ ‫جۆره‌كانی ڕۆماتیزم‬ ‫د‪ .‬ڕه‌وف پێیوایه‌ نه‌خۆش ‌ی ڕۆماتیزم نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ 200‬بۆ ‪ )250‬جۆرن‪ ،‬هه‌ندێك له‌ڕۆماتیزم‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌نه‌خۆشیی ‌ه گشتییه‌كانی‌‬ ‫تری‌ له‌شه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬وتی‌“بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌خۆشی‌ غ��وده‌ی‌ ده‌ره‌قیت هه‌بێت ئازاری‌‬ ‫جومگه‌ت بۆ دروست ده‌كات ئه‌گه‌ر نه‌خۆشی‌‬ ‫ده‌م��ارت هه‌بێت ئ��ازار ‌ی ماسولكه‌كانت بۆ‬ ‫دروست ده‌كات”‪.‬‬ ‫بۆماوه‌و ته‌مه‌ن كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ڕۆماتیزم‬ ‫هه‌یه‌‬ ‫د‪ .‬ڕه‌ووف ده‌ڵێت هه‌ر له‌منداڵییه‌وه‌ مرۆڤ‬ ‫تووشی‌ ڕۆماتیزم ده‌بێت تا ته‌مه‌ن ‌ی پیری‌‪،‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا نه‌خۆش ‌ی ڕۆماتیزم په‌یوه‌ندی‌‬

‫به‌بۆماوه‌وه‌ هه‌یه‌ به‌اڵم مه‌رج نییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌دایك‌و باوكدا ڕۆماتیزم هه‌بوو منداڵه‌كانیان‬ ‫تووش ‌ی ببن‪ .‬وتی‌“ئه‌گه‌ر له‌نه‌وه‌كاندا ڕۆماتیزم‬ ‫دووب��ار‌ه ببێته‌و‌ه له‌وانه‌یه‌ ل �ه‌دوای‌ ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫‪30‬ساڵی‌ دووبار‌ه ببێته‌وه‌“‪.‬‬ ‫نیشانه‌كان ‌ی ڕۆماتیزم‬ ‫ئه‌و پزیشكه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌دات كه‌به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫گشتی نیشانه‌كان ‌ی بریتین له‌ئازار‪ ،‬ڕه‌قبوون ‌ی‬ ‫جومگه‌كان‪ ،‬ئاوسانی‌ جومگه‌كان‪ ،‬دوا ‌ی‬ ‫ماوه‌یه‌ك پ��ه‌رده‌ ‌ی جومگه‌ك ‌ه ده‌ئاوسێت‌و‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه ئاو له‌په‌رده‌ ‌ی جومگه‌كه‌دا كۆببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫وتی‌“ئه‌وه‌ش ده‌بێته‌هۆ ‌ی الوازبوونی‌ جوڵه‌ ‌ی‬ ‫جومگه‌كان‌و له‌كۆتاییدا توانا ‌ی نه‌خۆشه‌ك ‌ه‬ ‫زۆر كه‌مده‌كاته‌وه‌“‪.‬‬ ‫ڕۆماتیزم ده‌بێته‌هۆی‌ له‌كاركه‌وتنی‌ قاچ‬ ‫د‪ .‬ڕه‌ووف ئاماژ‌ه به‌وه‌شده‌دات كه‌ له‌زۆركاتدا‬ ‫ڕۆماتیزم وا له‌نه‌خۆش ده‌ك��ات كه‌توانا ‌ی‬ ‫ڕۆیشتن ‌ی نه‌مێنێت ئ �ه‌گ �ه‌ر جومگه‌كان‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ نووسان ی��ان ئ��ازاری‌ زۆرب��وو ‌و‬ ‫نه‌یتوانی‌ ئه‌ژنۆی‌ به‌ته‌واوی‌ بنوشتێنێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌و كاته‌ نه‌خۆشه‌كه‌ ناتوانێت به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫گشت ‌ی ئه‌و جومگه‌یه‌ به‌كاربهێنێت‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌ توانا ‌ی نامێنێت‪ ،‬له‌و كاته‌دا‬ ‫ده‌توانین بڵێین نه‌خۆشه‌كه‌ كه‌مئه‌ندام بوو‌ه‬ ‫به‌و ڕاده‌ی �ه‌ ‌ی كه‌كاریگه‌ر ‌ی هه‌بووه‌ له‌سه‌ر‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌‪.‬‬ ‫منداڵیش تووش ده‌بێت‬ ‫د‪ .‬ره‌وف ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌دات كه‌منداڵیش‬ ‫له‌ته‌مه‌نێكی كه‌مدا تووشی ڕۆماتیزم ده‌بێت‬ ‫وتی‌“منداڵ هه‌ندێك نه‌خۆشی‌ ڕۆماتیزم ‌ی‬ ‫تایبه‌ت ‌ی هه‌ی ‌ه كه‌پێیانده‌وترێت ڕۆماتیزمه‌ ‌ی‬ ‫منداڵ یه‌كێك له‌وانه‌ ك ‌ه توشی‌ جومگه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ده‌بێت منداڵه‌كه‌ تایه‌كی‌ زۆری‌ ده‌بێت‌و‬ ‫ئاوسان‌و ئازار له‌جومگه‌كانیدا دروستده‌بێت‪،‬‬ ‫چه‌ند جۆرێكمان هه‌یه‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ كه‌پێیان‬ ‫ده‌وترێت ڕۆماتیزمه‌ی‌ دڵ‪ ،‬ئازارو ئاوسانه‌ك ‌ه‬ ‫ل�ه‌م ج��ۆر‌ه ڕۆماتیزمه‌دا له‌جومگه‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ده‌گوازرێته‌و‌ه بۆ جومگه‌یه‌كی‌ تر”‪.‬‬ ‫خۆپاراستن‬ ‫بۆ خۆپارستن ل�ه‌و نه‌خۆشییه‌ پزیشكان‬ ‫چه‌ند ڕێنماییه‌كیان دان��اوه‌‪ ،‬ئه‌و پزیشك ‌ه‬ ‫وتی‌“هه‌وڵبده‌ین له‌شوێن ‌ی گه‌رمه‌وه‌ ڕاسته‌وخۆ‬

‫نه‌چینه‌ شوێنی‌ سارد ئه‌مه‌ جۆرێك ‌ه له‌خۆ‬ ‫پاراستن‪ ،‬خۆی‌ سه‌رما هۆكاری‌ سه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ڕۆم��ات��ی��زم نییه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ل �ه‌و نه‌خۆشانه‌دا‬ ‫كه‌ڕۆماتیزمیان هه‌ی ‌ه سه‌رما ئازاره‌كه‌یان‬ ‫زیادده‌كات‌و كاریگه‌ر ‌ی نه‌خۆشییه‌كه‌ زیاتر‬ ‫ده‌كات”‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ئازار له‌قاچ‌و له‌پشت‌و‬ ‫جومگه‌كاندا دروست بوو زوو فریا ‌ی بكه‌ویت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌خۆشییه‌ك ‌ه ته‌شه‌ن ‌ه نه‌كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ناسین ‌ی نه‌خۆشییه‌ك ‌ه جۆرێكه‌ له‌چاره‌سه‌ر‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم نرخی ده‌رمانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫گرانه‌و ده‌ستناكه‌وێت‬ ‫د‪ .‬ره‌وف ئ��ام��اژه‌ ب��ه‌وه‌ ده‌دات ك � ‌ه ئه‌و‬ ‫جۆرانه‌ی‌ كه‌گۆڕانكاری‌ له‌خوێن‌و جومگه‌كاندا‬ ‫ده‌كات نه‌خۆشییه‌ك ‌ی به‌رده‌وامه‌‌و پێویست ‌ی‬ ‫به‌چاره‌سه‌ری‌ به‌رده‌وام هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها ڕێژه‌ ‌ی‬ ‫(‪10‬ـ ‪)%15‬ه‌یه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬ڕه‌وف ده‌ڵێت هه‌ندێك ده‌رمان له‌جیهاندا‬ ‫دروستبوو‌ه كه‌ له‌عێراقدا تائێستا بوونی نییه‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌شبێت كه‌مه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و ده‌رمانان ‌ه‬ ‫ده‌توانێت ببێته‌ چاره‌سه‌ر به‌اڵم زۆر گرانن‌و‬ ‫نه‌خۆش ناتوانێت بیكڕێت‪ .‬وتی‌“داوا ده‌كه‌م‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌ی ته‌ندروستی‌ كه‌ئه‌و ده‌رمانانه‌مان بۆ‬ ‫دابینبكه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و ده‌رمانان ‌ه شۆڕشێكن‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ر ‌ی نه‌خۆشی‌ ڕۆماتیزم”‪.‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫بیـــروڕا‬

‫کاتێک دادگاکانی که‌تن‪ ،‬که‌تن ده‌که‌ن‬ ‫نێوان ئازادیی بیروڕا و پارێزراویی ئایین له‌‬ ‫ڕه‌خنه‌وه‌‪ ،‬بێ دوودڵیی پشتی کردۆت ‌ه یه‌که‌میان‬ ‫و پشتگیریی ت���ه‌واوی خ��ۆی بۆ دووه‌م��ی��ان‬ ‫ڕاگه‌یاندووه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌مه‌ش ‌ه یه‌کێک ل ‌ه هۆکاره‌‬ ‫سه‌ره‌کییه‌کانی ئه‌و ڕۆڵ و ئاماده‌گیی ‌ه زۆره‌ی‬ ‫ماوه‌یه‌ک ‌ه مه‌الی مزگه‌وته‌کان و ئیسالمیسته‌کان‬ ‫ل ‌ه گۆڕه‌پانی سیاسییدا بۆ خۆیان پچڕیوه‌‪.‬‬ ‫دی��ار‌ه ئه‌م پاڵپشتیی ‌ه بۆ هێز‌ه ئاینییه‌کان‬ ‫خه‌ته‌ری گه‌وره‌ی بۆ خودی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان و حوکمداریی ئ �ه‌و ده‌بێت له‌‬ ‫داهاتووی دووردا چونک ‌ه چی پارتیی و چی‬ ‫یه‌کێتیی مان و نه‌مانی نفوز و ده‌سه‌اڵتیان له‌‬ ‫مه‌رجی مانه‌و‌ه و به‌هێزبوونی ڕه‌وتی عه‌لمانیی‬ ‫سیروان عه‌بدول‬ ‫کۆمه‌ڵگادای ‌ه نه‌ک ڕه‌وتی ئیسالمیزم‪ .‬گرفتی‬ ‫گه‌ور‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه سه‌رۆکی هه‌رێم ب ‌ه تووڕه‌یی‬ ‫که‌تنی ئه‌مجاره‌ی دادگای که‌تنی هه‌ولێر گه‌وره‌تره‌ سیاسه‌ت ده‌ک��ات و به‌داخه‌و‌ه له‌م سااڵنه‌ی‬ ‫ل ‌ه که‌تنه‌کانی پێشووتری‪ .‬دادوه‌ره‌کانی ئه‌م دواییدا حه‌زی ئه‌وه‌ی هه‌رئێستا و ده‌موده‌ست‬ ‫دادگای ‌ه کاتێک پێشتر بۆ مێژوو شه‌رمه‌زاییه‌کی تێکشکانی نه‌یاره‌کانی ئێستای خۆی ببینێت‪،‬‬ ‫وایان بۆ خۆیان تۆمارکرد نووسه‌رێکیان له‌سه‌ر ل� ‌ه ه�ه‌م��وو دووربینیی و لێکدانه‌وه‌یه‌کی‬ ‫ڕه‌خنه‌کردنی سه‌رانی حیزبێکی سیاسیی‪ ،‬ستراتیجیی خستووه‌‪.‬‬ ‫ب ‌ه ‪ ٣٠‬ساڵ زیندانیی حوکمدا‪ ،‬ئه‌و کاره‌یان ئ���ه‌وه‌ی ل� ‌ه خ �ه‌ت �ه‌ری ئ �ه‌م هاوپه‌یمانێتییه‌‬ ‫شه‌رعییه‌تدانێک بوو ب ‌ه خۆفه‌رزکردنی ئه‌و ئه‌هریمه‌نانه‌ی ده‌سه‌اڵت و ئیسالمیسته‌کان زیاد‬ ‫حیزب ‌ه به‌سه‌ر موقه‌ده‌راتی کۆمه‌ڵگای کوردییدا‪ .‬ده‌کات ئه‌و مۆنۆپۆل ‌ه ته‌واوه‌ی ‌ه ک ‌ه ده‌سه‌اڵت‬ ‫به‌اڵم ئه‌مجار‌ه کاتێک سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری به‌سه‌ر ده‌زگای قه‌زایی و دادگاکاندا هه‌یه‌تی و‬ ‫(وێران) له‌سه‌ر باڵوکردنه‌وه‌ی ده‌قی ئێرۆتیکیی ئه‌و زه‌لیلیی و وه‌الئ ‌ه خه‌ته‌رناکه‌ی ‌ه ک ‌ه دادوه‌ران‬ ‫و له‌سه‌ر باڵوکردنه‌وه‌ی بیروڕای جیاواز له‌ و پیاوانی یاسا له‌ئاست حیزبدا پیشانیده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫بیروڕای باو له‌سه‌ر ئایین‪ ،‬ب ‌ه زیندان و غه‌رامه‌ ئه‌م ‌ه به‌و مانایه‌ی ‌ه ک ‌ه ئیسالمیسته‌کان له‌مه‌ودوا‬ ‫و مه‌نعی چاالکیی سزا ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌م کاره‌یان که‌ره‌سته‌یه‌کی کاراتر ل ‌ه مینبه‌ری مزگه‌وته‌کان‬ ‫شه‌رعییه‌تدانێکی خه‌ته‌رناک ‌ه به‌و ئیلحاحه‌ی و ل ‌ه ڕۆژنامه‌کان ده‌خرێت ‌ه ئیختیاریانه‌وه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ک ‌ه هێز‌ه ئاینیی ‌ه که‌متۆڵێڕانسه‌کان تا بتوانن ئازادیی بیروڕا ل ‌ه کۆمه‌ڵگادا پێ‬ ‫ده‌یکه‌ن له‌سه‌ر دژایه‌تیکردنی ئازادیی بیروڕا به‌رته‌سک بکه‌نه‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌وان ئه‌گه‌ر تائێستا‬ ‫و داخستنی کۆمه‌ڵگای کوردیی به‌سه‌ر خۆیدا‪ .‬ئه‌و ئیدانانه‌ی ل ‌ه مینبه‌ری مزگه‌وته‌کان و له‌‬ ‫دروست نیی ‌ه ئه‌و حوکمه‌ی ئه‌م ڕۆژان ‌ه ل ‌ه دادگای ڕۆژنامه‌کاندا دژ ب ‌ه ڕۆشنبیران و نووسه‌ران‬ ‫که‌تنی هه‌ولێره‌و‌ه دژ ب ‌ه گۆڤاری (وێ��ران) ده‌ی��ان��ووت ه�ه‌ر ته‌نها خیتابێکی سیاسیی‬ ‫ده‌رچ��وو هه‌ر ته‌نها وه‌ک حه‌لقه‌یه‌کی تری هێزگه‌لێکی کۆنسه‌رڤاتیڤ ب��وو‪ ،‬له‌مه‌ودوا‬ ‫ساده‌ی ئه‌و زنجیر‌ه هێرش ‌ه چاو لێ بکه‌ین که‌ حوکمێکی قه‌زایی ‌ه و ئه‌و سزایانه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ماوه‌یه‌ک ‌ه ده‌سه‌اڵت و هێز‌ه ئاینییه‌کان ده‌یکه‌نه‌ موماره‌سه‌کردنی ئازادیی بیروڕا بۆ نووسه‌ران‬ ‫سه‌ر ئازادیی بیروڕا و سه‌ر کراوه‌یی کۆمه‌ڵگای و ڕۆژنامه‌نووسان و ڕۆشنبیران ده‌بڕدرێته‌وه‌‬ ‫ئێمه‌‪ .‬به‌الی منه‌و‌ه ده‌رچوونی حوکمێکی وا شه‌رعییه‌تی قه‌زایی ده‌بێت و قسه‌کردن له‌‬ ‫ل ‌ه دادگ��او‌ه ئه‌و هێرشان ‌ه ده‌بات ‌ه قۆناغێکی ناحه‌قبوونی قورستر جێی ده‌گرێت‪.‬‬ ‫خه‌ته‌رناکتره‌وه‌‪ .‬تا ئێستا هێرشی مه‌الکان و دادگ��اک��ان��ی کوردستان ب �ه‌داخ �ه‌و‌ه ه �ه‌رده‌م‬ ‫ئیسالمیسته‌کان بۆ سه‌ر ئازادییه‌کانی خه‌ڵک که‌ره‌سته‌یه‌ک بوون به‌ده‌ستی ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌‬ ‫و ڕۆشنبیران له‌سه‌ر ئاستی شه‌عبیی و له‌سه‌ر بۆ س��زادان و په‌کخستنی نه‌یارانی خۆیان‪،‬‬ ‫ئاستی ناوه‌ندی سیاسییدا بوو و تا ئێستا ئه‌م به‌اڵم به‌تایبه‌ت له‌م ماوانه‌ی دواییدا‪ ،‬دوای‬ ‫هێرش ‌ه ل ‌ه جواڵندنی شه‌قام و بزواندنی هه‌ستی ئه‌و لێشاوی سکااڵ تۆمارکردنه‌ی مه‌کته‌بی‬ ‫ئاینیی خه‌ڵکی ساد‌ه و ل ‌ه ئیدان ‌ه و گوشارهێنان سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان له‌سه‌ر‬ ‫بۆ هێز‌ه سیاسییه‌کان تێپه‌ڕی نه‌کردبوو‪ .‬ئه‌م نووسه‌ران و ڕۆژنامه‌کان و به‌جیددی‪ -‬وه‌رگرتنی‬ ‫حوکمه‌ی دادگ��ای که‌تنی هه‌ولێر سه‌ره‌تای ئه‌و سکااڵیان ‌ه له‌الیه‌ن دادگاکانه‌وه‌‪ ،‬ده‌زگای‬ ‫قۆناغێک دیاریده‌کات ک ‌ه تیایدا ئیتر ده‌سه‌اڵت قه‌زایی ل ‌ه هه‌موو مانایه‌کی دادپه‌روه‌ریی داماڵرا‬ ‫له‌پێناو ڕاوه‌دوونانی ئه‌وانه‌ی سه‌غڵه‌تیی هه‌م و هه‌موو ئیعتیبارێکی خۆی وه‌ک ده‌زگایه‌کی‬ ‫بۆخۆی و ه�ه‌م بۆ هێز‌ه نادیموکراته‌کانی سه‌ربه‌خۆ و دادپه‌روه‌ر له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ده‌س������ه‌اڵت دروس���ت���ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬من پێموای ‌ه ئه‌گه‌ر دادوه‌ران و یاساناسان له‌‬ ‫سه‌نگه‌رگیرییه‌کی هاوبه‌ش له‌گه‌ڵ مه‌الکان و کوردستان ده‌یانه‌وێت ئیعتیبارێک بۆ خۆیان و بۆ‬ ‫هێز‌ه ئیسالمییه‌کاندا دروستده‌کات و به‌و هێز و ده‌زگای دادوه‌ریی بگێڕنه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت هه‌ڵوێستی‬ ‫سه‌نگه‌و‌ه ک ‌ه حوکمدارێتیی و هه‌بوونی ده‌سه‌اڵت توند و به‌رچاو وه‌ربگرن له‌و ده‌ستێوه‌ردانانه‌ی‬ ‫به‌سه‌ر ده‌زگاکانی ده‌وڵه‌تدا پێیده‌به‌خشێت دوو حیزبی ده‌سه‌اڵتدار ڕێگ ‌ه ب ‌ه خۆیان ده‌ده‌ن‬ ‫ده‌چێت ‌ه پشت هێز‌ه ئیسالمییه‌کان و ده‌چێته‌ بیکه‌ن ل ‌ه کاروباری دادگاکاندا‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر تا‬ ‫پشت ئه‌و به‌ها دژه‌‪ -‬ئازادییانه‌ی ئه‌وان کار بۆ ئێستا ئه‌م ‌ه نه‌کراو‌ه و له‌به‌ر زۆر حیساباتیش‬ ‫چه‌سپاندنیان ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانکراو نیی ‌ه کارێکی وا ل ‌ه داهاتوویه‌کی وا‬ ‫ئه‌م ‌ه ستراتیجییه‌تێک ‌ه ک ‌ه سه‌رۆکی هه‌رێم نزیکدا بکرێت‪ ،‬بۆ خه‌ڵکی ئێم ‌ه پێویست ناکات‬ ‫و پارتی دیموکراتی کوردستان له‌م ماوه‌یه‌ی چیتر ئه‌و هه‌موو پێداگریی ‌ه بکه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫دواییدا چه‌ندین جار نموونه‌ی لێپیشانداو‌ه و ک ‌ه قسه‌ی یه‌کالکه‌ره‌و‌ه ل ‌ه ناکۆکییه‌کاندا بدرێته‌‬ ‫ل ‌ه چه‌ندین بۆنه‌دا‪ ،‬هه‌رکات ناکۆکیی که‌وتبێته‌ ده‌ستی دادگاکان و ئه‌و هه‌موو گره‌و‌ه له‌سه‌ر‬

‫الیه‌نگریی ده‌زگای قه‌زایی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫بۆ دادپه‌وه‌ریی بکه‌ن‪ .‬ڕه‌سمییه‌تپه‌یداکردن بۆ‬ ‫دادگاگه‌لێکی ئاوا الواز هیچێک ل ‌ه جێگه‌وڕێگه‌ی‬ ‫دادپه‌روه‌ریی ل ‌ه کۆمه‌ڵگادا به‌هێز ناکات‪ .‬من‬ ‫پێموای ‌ه ڕۆشنبیران و ڕێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای‬ ‫مه‌ده‌نیی ل ‌ه کوردستان ووزه‌یه‌کی زۆری خۆیان‬ ‫ل ‌ه نووسینی پڕۆژه‌یاسا و پێداگریی له‌سه‌ر‬ ‫ده‌رکردنی یاسا ب ‌ه هه‌ده‌ر ده‌ده‌ن‪ .‬ئه‌وان ئه‌و‌ه‬ ‫الی خۆیان نادید‌ه ده‌که‌ن ک ‌ه ئه‌و یاسایان ‌ه‬ ‫هه‌رچییه‌ک ب��ن‪ ،‬ئه‌مری جێبه‌جێکردنیان‬ ‫ده‌درێت ‌ه ده‌ستی دادوه‌رانێک ک ‌ه ل ‌ه ماوه‌ی‬ ‫ن���ۆزد‌ه ساڵی ڕاب����ردوودا هیچ ئیقدامێکی‬ ‫وا جێگه‌ی شانازییان له‌پێناوی داکۆکیی‬ ‫ل ‌ه مافه‌کانی خه‌ڵک ل �ه‌ب �ه‌رده‌م ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫نه‌نواندوو‌ه ک ‌ه بتوانن ئه‌مڕۆ ئاماژه‌ی پێ‬ ‫بکه‌ن و متمانه‌ی ئێمه‌ی پێ به‌رنه‌وه‌‪ .‬که‌س نا‬ ‫ڕۆژنامه‌نووسان ده‌بێت ئه‌و ڕاستیی ‌ه ببینن ک ‌ه‬ ‫ل ‌ه ماوه‌ی دوای ده‌رچوونی یاسای ڕۆژنامه‌وانیی‬ ‫(ک ‌ه بڕیار‌ه یاسایه‌ک بێت ک ‌ه زۆر مافی گرنگی‬ ‫بۆ ڕۆژنامه‌نووسان ڕه‌سمییه‌ت پێ دابێت)‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ته‌گه‌ره‌دروستکردنی ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌به‌رده‌م چاالکیی ڕۆژنامه‌وانییدا زیادی کرد‬ ‫و ئه‌مجار‌ه ڕۆژنامه‌نووسان به‌وه‌سیله‌ی ده‌زگای‬ ‫قه‌زای ‌ی گرفت و سه‌غڵه‌تیی زیاتر ل ‌ه جارانیان‬ ‫بۆ دروست ده‌کرێت‪.‬‬ ‫نموونه‌یه‌کی تر ده‌کرێت ئه‌و‌ه بێت ک ‌ه له‌کاتێکدا‬ ‫عێراق ته‌ره‌ف ‌ه ل ‌ه په‌یماننامه‌ی نێوده‌وڵه‌تیی‬ ‫ماف ‌ه مه‌ده‌نیی و سیاسییه‌کانی نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتووه‌کان ک ‌ه مافی ڕاد‌هر‌بڕینی ئازادان ‌ه‬ ‫یه‌کێک ‌ه ل ‌ه بڕگ ‌ه ئه‌ساسییه‌کانی و له‌کاتێکدا‬ ‫ئه‌و ماف ‌ه ل ‌ه ده‌ستوری واڵتیشدا ڕه‌سمییه‌تی‬ ‫پێدراوه‌‪ ،‬که‌چی دادگا ده‌چێت سه‌رنووسه‌ری‬ ‫گۆڤاری (وێ���ران)ی ب ‌ه مه‌نعی چاالکیی بۆ‬ ‫م��اوه‌ی سێ س��اڵ س��زا ده‌دات‪ .‬ب��ه‌ڕای من‬ ‫مه‌نعی چاالکیی نابێت سزایه‌ک بێت ده‌زگای‬ ‫قه‌زایی حه‌قی هه‌بێت بیدات‪ .‬ده‌زگای قه‌زایی‬ ‫ده‌توانێت یان ب ‌ه غه‌رام ‌ه یان زیندان که‌سێک‬ ‫سزا بدات‪ .‬به‌اڵم مه‌نعی چاالکیی ل ‌ه که‌سێک‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ک یه‌عنی تاجیلکردنی مافی ئه‌و‬ ‫که‌س ‌ه بۆ ده‌ربڕینی بیروڕای خۆی بۆ دوای‬ ‫ئه‌و ماوه‌یه‌‪ .‬تاجیلکردنی ئازادیی بیروڕاش بۆ‬ ‫ماوه‌ی سێ ساڵ ل ‌ه عه‌مه‌لدا یه‌عنی زه‌وتکردنی‬ ‫مافی ڕاده‌ربرینی که‌سێک بۆ ماوه‌ی سێ ساڵ‪.‬‬ ‫سزای له‌م چه‌شن ‌ه سزایه‌کی سیاسیی ‌ه و بۆ‬ ‫پاراستنی ده‌س��ه‌اڵت ل ‌ه ڕه‌خن ‌ه و گوشاری‬ ‫ڕه‌خنه‌گران دانراوه‌‪ ،‬ئه‌گینا مافی قسه‌کردن و‬ ‫ڕاده‌ربڕین مافێکی بنه‌ڕه‌تیی هه‌ر ئینسانێک ‌ه و‬ ‫هیچ دادگایه‌ک و هیچ ده‌سه‌اڵتێکی تر به‌هه‌ر‬ ‫بیانوویه‌که‌و‌ه بێت حه‌قی ئه‌وه‌ی نیی ‌ه بۆ یه‌ک‬ ‫له‌حز‌ه وه‌ک سزادانێک ل ‌ه که‌سێکی وه‌رگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بیرمان نه‌چێت ک ‌ه ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ی ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫زیندانیشدان مافی ڕاده‌ربڕینی ئازادانه‌یان‬ ‫پارێزراو‌ه و که‌س ناتوانێت به‌بیانووی ئه‌وه‌ی‬ ‫ک ‌ه ل ‌ه زینداندان لێیان زه‌وت بکات‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر الی ئێم ‌ه هێشتا یاسایه‌ک هه‌ی ‌ه ئه‌م‬ ‫جۆر‌ه پێشێلکارییان ‌ه شه‌رعییه‌ت پێده‌دات و‬ ‫دادگایه‌کیش هه‌ی ‌ه ده‌رگا بۆ پراکتیکردنه‌وه‌یان‬ ‫ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬کاری دروست ئه‌وه‌ی ‌ه ل ‌ه ئێستادا‬ ‫ئه‌م دادگایان ‌ه بخرێن ‌ه ژێر گوشاری ڕه‌خنه‌و‌ه و‬ ‫وه‌ک چه‌کێکی ده‌ستی ده‌سه‌اڵت ل ‌ه کارکردیان‬ ‫که‌مبکرێته‌وه‌ ن��ه‌ک وه‌ک مه‌رجه‌عێکی‬ ‫دادپه‌روه‌ر چاویان لێبکرێت‪.‬‬ ‫‪sirwanebdul@yahoo.com‬‬

‫‪13‬‬

‫ڕۆشنبیرێکی هەڵواسراو‬ ‫هه‌فتان ‌ه ئیسماعیل حەمەئەمین ده‌ینوسێت ‬

‫کولتور بۆ هەمووان‪ ،‬نەخێر کولتور‬ ‫بۆ هەموو شتێک‬ ‫‪.‬کاتێک بیر لەوشەی کولتور دەکەینەوە‪ ،‬ئەو کڵێشە گشتیانەمان بیردێتەوە‬ ‫کەهەمووان پێکەوە گرێدەدا‪ ،‬لەشێوازی گشتی قسەکردنی خەڵکانەوە بیگرە‬ ‫تاوەکو دەگاتە جۆری مامەڵەی ئێمە لەگەڵ دنیای دەرەوەی خۆمان‪ .‬کولتور‬ ‫لەدانیشتنماندا‪ ،‬لەخواردنەوە و شێوازی نانخواردن وپێکەنین و دەستەواژە‬ ‫ڕۆژانەییەکانماندا تەعبیر لەخۆی دەک��ات‪ .‬کولتور کاتێک کاردەکات‬ ‫لەنێوماندا‪ ،‬کەئێمە بەر دنیای دەرەوەی خۆمان دەکەوین‪ .‬بەگشتی کولتور‬ ‫کۆی ئەو فۆرمی هەبووانەیە‪ ،‬کەمرۆڤەکان لەنێویدا هەڵدەسوڕێن‪ .‬کاتێک‬ ‫ئێمە لەقاوەخانەیەکدا گروپێک ژن و پیاو دەبینین پێکەوە قسەدەکەن‪،‬‬ ‫شێوازی قسەکردنیان‪ ،‬نانخواردنیان‪ ،‬دەنگ بەرزکردنەوەیان و پێکەنینیان‬ ‫و هەڵس‌وکەوتیان‪ ،‬ئاوێنەیەکن بۆ ئەو کەش و هەوا کولتورییەی تێیدا‬ ‫هەناسەدەدەن‪ .‬بەگشتی کولتور ئەو فەزا گەورەیەیە مرۆڤەکان تێیدا‬ ‫گ��ەش��ەدەک��ەن‪ .‬توخمە پێکێهنەرەکانی کولتوری کۆمەڵگەکان زۆرن‪،‬‬ ‫لەموزیکەوە درێژ دەبێتەوە تاوەکو سەما و نەریتە ئاینییەکان و مۆڕاڵ و‬ ‫ئەخالقی گشتی و تەنانەت جۆری خواردنەکان و حەزی گشتی کۆمەڵگە بۆ‬ ‫گۆرانیەک‪ ،‬تەنانەت بۆ فۆرمێکی سیاسی تایبەت‪ .‬بۆ نمونە لەو بڕاوایەدانیم‬ ‫ئەو سەرکردانەی لەکۆمەڵگەیەکدا کەگۆشکراون بەکولتورێکی دیسپۆت‪ ،‬بتوانن‬ ‫هەمان کاریزما یان کاریگەری هەبێت بۆ سەر کۆمەڵگەیەکی کراوە و ئازاد‪.‬‬ ‫تەنانەت حەزکردنی نێرو مێینەکان لەکۆمەڵگەیەکەوە بۆ ئەویتر دەگۆڕێت‪،‬‬ ‫لەوانەیە لەکۆمەڵگەیەکدا نێرینەکان حەزیان لەئافرەتی پڕو گۆشتن و خرپن‬ ‫بێت‪ ،‬مێینەکانیش حەزیان لەپیاوی وورگن و دەموچاو عەبوس و قورس‬ ‫بێت‪ ،‬کەساڵی جارێک لەبەر شەخسیەتی خۆیان پێناکەنن‪ .‬لەکۆمەڵگەیەکی‬ ‫دیکەدا کە کولتور تێیدا لەئاستێکی تردایە پێدەچێت ئافرەتی باریکەلەو‬ ‫سپۆرت جەستە و پیاوی دەم بەپێکەنین و کراوە و باریکەلە فیگوری دیارو‬ ‫سەرنجڕاکێش بن‪ ،‬ئاوەها لەبچوکترین ووردەکاریدا کولتور کاریگەری خۆی‬ ‫هەیە بۆسەر تاک وکۆی کۆمەڵگە‪ .‬لەسیاسەتدا کولتور گرنگیەکی جومگەیی‬ ‫خۆی هەیە‪ ،‬بەوەی هەمیشە فۆرمە کولتوریەکان‪ ،‬چێژەکان‪ ،‬حەزکردنی‬ ‫کۆمەڵگە و دەنگدەر و بەشداربووان لەپڕۆسەکەدا زامنی سەرکەوتنی ئەم‬ ‫هێزی سیاسی یان ئەویتر دیاریدەکات‪ .‬گەمەی سیاسی لەوەدایە کێ توانای ‬ ‫هەیە کۆدە کولتورییەکانی گروپە جیاجیاکانی کۆمەڵگە کەشفبکات‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەتوانێت سەرکەوتن بەدەست بهێنێت‪ .‬‬ ‫دەزگا کلوتوورییەکان لەهەموو کۆمەڵگەیەکدا ڕۆڵێکی سەرەکی دەبینن‬ ‫لەپێکهێنانی کەشی کولتوری کۆمەڵگە و تەنانەت نەتەوەش بەگشتی‪.‬‬ ‫دەزگاکانی وەک وەزارەتی کولتور یان ڕۆشنبیری و پەروەردە‪ ،‬سەرجەم ‬ ‫ئ��ەو پەیوەندییە کلوتوریانە ڕێکدەخەن کەتاکەکانی کۆمەڵگە وەک‬ ‫شوناسێک هەڵیدەگرن‪ .‬بەدیوێکی تردا کولتور لێردا نەک تەنها مەسەلەیەکی‬ ‫دەستەجەمعی وشوناسێکی مێگەلی کۆمەاڵیەتییە‪ ،‬بەڵکو لەهەمانکاتیشدا‬ ‫ڕەنگدانەوەیەکە لەسەر فەردانیەت وتاکڕەویەتی مرۆڤەکان‪ .‬لەکولتورە بااڵو‬ ‫ئازادەکاندا تاکەکان زۆرترن و دەنگی تاک هەمیشە دەنگێکی گرنگە و‬ ‫لەتەنیشت دەنگی کۆی کۆمەڵگە گوێی لێدەگیرێت و هەر لەقوتابخانەشدا‬ ‫مندااڵن فێری ئەوە دەکرێن کەگوێ لەخۆیان بگرن و مافەکانی خۆیان بزانن‪،‬‬ ‫ئەم کولتورە ئازادە قبوڵکردنی ستەمی لەال کەمی و نەنگیە‪ .‬بەپێچەوانەوە‬ ‫لەکۆمەڵگەی خێڵدا قبوڵکردنی ستەم لەژێر ناوی مۆڕاڵی ئاینی و براگەورەیی‬ ‫و باوکساالری و مێرساالری و سەرکردە ساالریی و مەالساالریدا بەفەزیلەت‬ ‫لەقەڵەم دەدەرێت‪ .‬بەمشێوەیە هەموو کۆمەڵگەیەک بەپێی کولتوری خۆی‬ ‫دەچێتە نێو پڕۆسە سیاسی و کۆمەاڵیەتیەکانەوە و دنیای خۆی و جیهانبینی‬ ‫خۆی بینادەکات‪ .‬‬ ‫بەکورتی هاتنە ناوەوەی بیرو ئیدیای نوێ بۆ نێو کۆمەڵگەکان پابەندنین‬ ‫بەوەی دەیڵێن‪ ،‬بەڵکو بەوەی لەڕووی کولتورییەوە دەیکەن‪ ،‬بەمانای هەموو‬ ‫هێزیکی سیاسی کەبیەوێت گۆڕانکاری بکات لەکۆمەڵگەدا‪ ،‬چەندە بچێتە نێو‬ ‫کایەکانی دەسەاڵتەوە گرنگە‪ ،‬سەد هێندە گرنگە کایە کولتورییە کۆنییەکان‬ ‫و کڵێشە کولتورییە کۆنییەکان بگۆڕێت‪ .‬ئێمە ناتوانین باس لەتازەگەری‬ ‫بکەین بەبێئەوەی هەوڵنەدەین کولتورێکی تازەگەر و نەریتێکی تازەگەر‬ ‫لەکۆمەڵگەدا وەگەڕخەین‪ .‬ناکرێت تۆ هەر لەگەڵ موزیکێکدا بیت کەسەدەها‬ ‫ساڵە خۆی دووبارە دەکاتەوە لەم کۆمەڵگەیەدا و باس لەمۆدێرنە بکەیت‪.‬‬ ‫ناکرێت تۆ بۆ جوامێری ئاغا کەڵەکان بگریت و لەالشەوە باس لەکولتوری‬ ‫ئازاد بکەیت‪ .‬هەر چۆن دیموکراسی بەبێ کلتورێکی دیموکراسی مەحاڵە‪،‬‬ ‫ئاوەش بەبێ چێژێکی نوی بۆ دنیای نوێ و بەبێ بت شکاندن وتەنانەت‬ ‫بەبێ گۆڕینی ستایلی جلەکانمان‪ ،‬گۆڕانکاری لەدنیای خۆماندا سوعبەتێکی‬ ‫قورس دەبێت‪.‬‬ ‫من لێرەدا ڕێگە بەخۆم دەدەم باسی ڕۆشنبیرێکتان بۆ بکەم‪ ،‬لەسەر شەقامێک ‬ ‫باسی (میشێل فۆکۆ)ی بۆ دەکردم و خۆی بەپۆست مۆدێرنە لەقەڵەمدەدا‪،‬‬ ‫لەکاتی قسەکردنیدا جگەرەیەکی پێکرد و ئیدی کەزانی پاکەتەکەی بەتاڵە‬ ‫پاکەتە بەتاڵەکەی لەنێو دەستیدا قوپاند و خێرا فڕێیدایە سەر شەقامەکە‪..‬‬ ‫ئەوساتە زانیم کەئەم ب���رادەرە هیچ شتێک لەفۆکۆ فێرنەبووە‪..‬یان‬ ‫ڕۆژنامەنوسێک ویستی گفتوگۆم لەگەڵدا بکات‪ ،‬بەاڵم من خێرا ڕەتمکردەوە‪،‬‬ ‫لەبەر هۆکارێکی زۆر ئاسان‪ ،‬نەک لەبەر تواناکانی‪ ،‬بەڵکو لەبەر ئەوەی بۆنی‬ ‫لەشی دەهات‪ ،‬بیرم لەوە کردەوە کەڕۆژنامەنووس ئیتیکێتی پاک وخاوێنی‬ ‫نەزانێت‪ ،‬چۆن ئیتیکێتی گفتوگۆ دەزانێت‪ .‬خانمێک هاتە نێوان من و‬ ‫هاوڕێیەکمەوە پرسیاری وەها تایبەتی لێکردم کەلەکولتوری کۆمەڵگەیەکی‬ ‫تردا بەتوڕەبوونەوە وەاڵمی دەدرێتەوە‪ ،‬یان پرسیاری ئەوەی تۆ مووچەکەت‬ ‫چەندە و چەندەها پرسیاری دیکە کەلەکۆمەڵگەیەکدا بەکولتورێکی ئازاد‬ ‫پ��ەروەردە کرابێت و ڕێزی بواری تایبەتی مرۆڤەکان بگرێت‪ ،‬کردنی ئەو‬ ‫جۆرە پرسیارانە الوازی کارەکتەری بەرامبەر و بێ کولتوری نیشاندەدات‪..‬‬ ‫کولتور نابێت هەر لەچوارچێوەی هۆڵەکانی شانۆ و پێشانگا و سیاسەتدا‬ ‫باسبکرێت‪ ،‬بەڵکو وەک چۆن پێش سی ساڵ لەمەوبەر یەکێکی وەک (هیلمەر‬ ‫هۆفمان) گوتوویەتی‪ :‬دەبێت کولتور بۆ هەموو هاواڵتیەک و بۆ هەمووان بێت‬ ‫و بچێتە هەموو کایەکانەوە ‪ ..‬منیش دەڵێم دەبێت لەدنیای کوردیدا کولتور‬ ‫نەک بۆ هەمووان بێت‪ ،‬بەڵکو بۆ هەموو شتێک بێت‪ .‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪12‬‬

‫بیـــروڕا‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫كوڕه‌كانی قه‌زافی به‌ربوون ‌ه گیانی یه‌كتر‬

‫کورد لە دەروازەی‬ ‫ساڵی ‪ ٢٠١١‬دا‬

‫ئاری ئەبوبەکر‬ ‫س��ەرەت��ای ساڵی ‪ ٢٠١١‬نزیکە‪،‬‬ ‫ئەم نزیکبوونەوەیەش پێویستی‬ ‫بە هەڵوێستەلەسەرکردن هەیە‪،‬‬ ‫چونکە هەموو مرۆڤێک‪ ،‬لە کاتی‬ ‫نزیکبوونەوەی یادی لە دایکبوونیدا‬ ‫پێویستی بە تێفکرین و ئاوڕدانەوە‬ ‫ل���ە س��اڵ��ی ڕاب�������ردووی ه��ەی��ە‪،‬‬ ‫هەمانکات ڕوو لە داهاتوو بەرەو‬ ‫ساڵی داهاتووی‪ ،‬چ کارێک بکات‪،‬‬ ‫چۆن بەرنامەڕێژی بۆ ساڵی نوێ‬ ‫بکات‪ ،‬ئەمانە ئەگەر بۆ مرۆڤێک‬ ‫سوونەت بێت‪ ،‬ئەوا بۆ نەتەوەیەکی‬ ‫دام��اوی وەک کورد فەرزە کە بە‬ ‫وردی ل��ە خ��ۆی و چ����واردەوری‬ ‫بڕوانێت‪ ،‬خوێندنەوەی جدیی بۆ‬ ‫خۆی و چواردەوری بکات‪ ،‬بزانێت‬ ‫لە چیدا سەرکەوتوو ب��ووە و لە‬ ‫چیدا شکستی هێناوە‪ ،‬چی کردووە‬ ‫و بۆچی کردوونی‪ ،‬ئەی ئایا چی‬ ‫ب��ک��ات و چ��ۆن ئ���ەوە ب��ک��ات کە‬ ‫دەیەوێت‪.‬‬ ‫ڕەن��گ��ە ب��ۆ زۆر م��ی��ل��ل��ەت��ی تر‬ ‫ڕیتمی ئاسایی ژیانیان هێندە‬ ‫سیستەمییانە بەڕیوە دەڕوات‪،‬‬ ‫گ��رن��گ ن��ەب��ێ��ت ک��ە ب���ەو شێوە‬ ‫ئیستاتیکییە لە خۆی و چواردەور‬ ‫و سیاسەتی دەوروب��ەر و جیهان‬ ‫بکۆڵێتەوە‪ ،‬بەاڵم وەک لەسەرەوە‬ ‫ئاماژەم پێدا‪ ،‬بۆ میللەتێکی وەک‬ ‫ک��ورد‪ ،‬کە چ��واردەوری بە ناحەز‬ ‫تەنراوە و کەسیان پێیان خۆش‬ ‫نییە کورد دەستی هەبێت سەری‬ ‫خۆی پێ بخورێنێت‪ ،‬پێویستییەکی‬ ‫هەنووکەییە‪ ،‬کە پراگماتیکییانە‬ ‫و حەکیمانە سیاستی چ��واردەور‬ ‫بخوێنێتەوە و ک��ارت��ی سیاسی‬ ‫خۆی ئامادەکات بۆ هەر ئەگەر‬ ‫و ڕوداوێ��ک‪ ،‬کە دەشێت لەالیەن‬ ‫چ���واردەورەک���ەی���ەوە ڕوب����ەڕووی‬ ‫ببێتەوە‪ ،‬ئەمانە ب��ە گشتی و‬ ‫کورتی پیویستییە بۆ خوێندنەوەی‬ ‫دەروازەی ساڵی ‪ ٢٠١١‬ی کورد بۆ‬ ‫دەرەوەی خۆی‪.‬‬ ‫لە چ���واردەور خوێندنەوە زیاتر‬ ‫پێویستبوونی خوێندنەوەی کورد‬ ‫و دەسەاڵتدارەکانییەتی بۆ خودی‬ ‫ناوخۆی کوردستان و کارکردن بۆ‬ ‫گێڕانەوەی سیاسەت بۆ ڕێڕەوی‬ ‫ئاسایی خ��ۆی‪ ،‬خزمەتکردن بە‬ ‫میللەت ببێتە ب���ەردی بناغەی‬ ‫ه��ەم��وو ک��ارێ��ک‪ ،‬ئاخر نەنگییە‬ ‫بۆ دەسەاڵتی سیاسی تا ئێستا‬ ‫نەیتوانیوە کێشەی کارەبا بنبڕ‬ ‫بکات‪ ،‬لە کاتێکدا واڵت پڕبووە‬ ‫لە هەموو شتێکی ئاخر مۆدێل‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبێل‪ ،‬مۆبایل‪ ،‬کۆمپانیای‬ ‫بیانی قەبە قەبە‪ ،‬تەکنەلۆژیا‬ ‫و ئەنتەرنێت و بینای چەندین‬ ‫ق��ات‪ ،‬کەچی تا ئێستا مولیدەی‬

‫ئ��ەه��ل��ی ک����ارەب����ای ب��ەش��ێ��ک��ی‬ ‫هاونیشتیمانییەکانمان‬ ‫زۆری‬ ‫داب��ی��ن��دەک��ات‪ ،‬ئ��ای��ا دەس��ەاڵت��ی‬ ‫سیاسی لە دەروازەی ساڵی ‪٢٠١١‬‬ ‫دا چ وەاڵمێکی بۆ کێشەی کارەبا‬ ‫دەبێت ؟‬ ‫ئایا کەرکوک و ناوچە دابڕاوەکان‬ ‫لە داه��ات��وودا چەند ک��اری��ان بۆ‬ ‫دەک��رێ��ت؟ گرنگە لە دەروازەی‬ ‫س��اڵ��ی ن���وێ���دا دەس�����ەاڵت ئ��ەو‬ ‫پرسیارە لە خ��ۆی بکات‪ ،‬هۆی‬ ‫چییە هەست بە خەمساردی و‬ ‫(الم��وب��االت��ی) دەک��رێ��ت لەالیەن‬ ‫خەڵک و دەس��ەاڵت��ەوە سەبارەت‬ ‫بەو کەرکوکە بێنازە؟ ئایا کورد‬ ‫(قسەی زل و قەبەی بێکرداری‬ ‫لێدەرچێت) دەستی لە کەرکوک‬ ‫ش��ت‪ ،‬ی��ان ه��ەوڵ بۆ دۆزی��ن��ەوەی‬ ‫میکانیزم و کارتی سیاسی دەدات‬ ‫بۆ گەڕاندنەوەی ئەو ناوچانە‪ ،‬ئاخر‬ ‫براینە لە خۆتان بپرسن بە درێژایی‬ ‫مێژوو کێشەی کورد و حکومەتە‬ ‫یەک لەدوای یەکەکانی عێراق کەی‬ ‫لەسەر سێ شارەکەی هەرێم بووە؟‬ ‫هەمیشە لەسەر کەرکوک و ناوچە‬ ‫دابڕاوەکانی تر بووە؟ ئایا ساڵی‬ ‫‪ ،٢٠١١‬وەک ساڵەکانی پێش خۆی‪،‬‬ ‫تەنها قسەی بێکردار و باقوبریق‬ ‫دەکەن بۆ کەرکوک؟‬ ‫یەکێکی تر لەو دۆزانەی کە دەبێت‬ ‫بە وریاییەوە کورد و دەسەاڵتی‬ ‫س��ی��اس��ی ب��ی��ری ل��ێ��ب��ک��ات��ەوە‪،‬‬ ‫کێشەی دوو ئیدارەییە‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫لەسەر دوو ئیدارەیی نووسراوە‪،‬‬ ‫ه��ەم��وو قسەکردنێک ل��ەس��ەری‪،‬‬ ‫دەبێتە جوینەوە و سوینەوەی‬ ‫قسە سالکەکانی پێش خ��ۆی؟‬ ‫ب��رادەری��ن��ە ئ��ەگ��ەر ق���ەرارە هەر‬ ‫کەسەو لێپرسراوی دەڤەری خۆی‬ ‫بێت و دەڤەری سەوز بۆ یەکیتی و‬ ‫زەرد بۆ پارتی‪ ،‬خۆتان و ئێمەش‬ ‫هەڵمەخەڵەتێنن‪ ،‬وەرن یا ئەوەتا‬ ‫کوردستان بکەنە فیدراڵییەتی‬ ‫پارێزگا‪ ،‬پۆستی سەرۆکایەتی‬ ‫هەرێم و حکومەت و پەرلەمان‬ ‫هەڵبوەشێننەوە و هەر پارێزگایەک‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان��ێ��ک و حکومەتێکی‬ ‫بچووکی هەبێت‪ ،‬یان ئەوەتا دەست‬ ‫و بازووی لێهەڵماڵن و ئاسەواری‬ ‫دوو ئیدارەیی بسڕنەوە‪.‬‬ ‫یەکێکی ت��ر ل��ەو بابەتانەی کە‬ ‫کورد دەبێت لە دەروازەی ساڵی‬ ‫‪٢٠١١‬دا خۆی یەکالکاتەوە‪ ،‬دۆخی‬ ‫ه��ەڕەش��ەی هەمیشەیی عێراقە‬ ‫لەسەر هەرێم‪ ،‬کە وەک گورگ و‬ ‫مەڕەکە دەسەاڵتی سیاسی هەرێم‬ ‫خ���ۆی بەشێکە ل��ە دەس��ەاڵت��ی‬ ‫سیاسی عێراق‪ ،‬بەاڵم بۆ ئەوەی‬ ‫کە کێشەکانی ناوخۆمان لەبیر‬ ‫بەرنەوە‪ ،‬وەک مەڕەکە هەمیشە‬ ‫بە گورگی عێڕاق دەمناترسێنن و‬ ‫کێشەمان بۆ دەدۆزن���ەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئێوە بەشێکن لە حکومەتی عێراق‪،‬‬ ‫ئیتر بەسە باسکردنی فاشیەتی‬ ‫حکومەتی ع��ێ��راق‪ ،‬خ��ۆ ئەگەر‬ ‫ئێوە بەشێک نین لەو دەسەاڵتەی‬ ‫بە‌غداد‪ ،‬ئەوا ئەو هەموو پۆستە‬ ‫قەبەیەی بەغداد چییە؟‬ ‫ه���ی���وادارم ک��ارێ��ک��ی واب��ک��رێ��ت‪،‬‬ ‫دەروازەی س��اڵ��ی ‪ ٢٠١٢‬وەک‬ ‫دەروازەی ئەم ساڵی ‪٢٠١١‬ەی��ە‪،‬‬ ‫قسە لەسەر ئەم دۆزانە نەکەینەوە‪،‬‬ ‫وەک ئ��ەوەی ئێستا‪ ،‬بەڵکو قسە‬ ‫لەسەر کار و ئامانج‪ ،‬میکانیزم و‬ ‫ستراتیژی تر بکەینەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫هیچ نەبێت هەموو سەرەتای ساڵێک‬ ‫بە کۆمەڵێک ئاهەوە لە ساڵی نوێ‬ ‫نەڕوانین و کۆتایی هەمان ساڵ بە‬ ‫کۆمەڵێک حەسرەتەوە لێی بێینە‬ ‫دەرەوە‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫سیاسه‌تمه‌دار ‌ی كورد وه‌ك تایپێك‬ ‫ل ‌ه مورگان ئه‌حمه‌د مورگان‬

‫یاسین عومه‌ر ئیبراهیم‬ ‫ل ‌ه كۆماردا (‪ )Republic‬ئه‌فالتوون زۆر‬ ‫پێداگیریده‌كات له‌سه‌ر دابڕین ‌ی سیاسییه‌كان‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتداران ل ‌ه خاوه‌ندارێتی ‌ی تایبه‌ت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ل ‌ه ژن‌و منداڵه‌و‌ه بیگر‌ه هه‌تا ده‌گات ‌ه خانوو‬ ‫و زێڕ‌و زیو و زه‌و ‌ی كشتوكاڵیی‌‌و دووك��ان‌و‬ ‫شت ‌ی دی��ك� ‌ه ‌ی ل �ه‌و ب��اب�ه‌ت�ه‌‪ .‬پ��اس��او ‌ی ئه‌م‬ ‫داماڵین ‌ه ‌ی فه‌رمانڕه‌واكانیش ل ‌ه خاوه‌ندارێت ‌ی‬ ‫تایبه‌ت بریتیی ‌ه ل ‌ه دادپه‌روه‌ری‌‪ .‬ل ‌ه سیستم ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ی ئه‌فالتوونییدا‪ ،‬فه‌مانڕه‌وایان‌و‬ ‫ج�ه‌ن��گ��اوه‌ران دوو توێژ ‌ی ئێجگار گرنگن‪،‬‬ ‫ف��ه‌رم��ان��ڕه‌وای��ان (ك�� ‌ه ل � ‌ه هه‌مانكاتیشدا‬ ‫فه‌یله‌سوفن) رێگه‌یانپێده‌درێت سێكس بك ‌هن‌و‬ ‫ل ‌ه چێژ‌ه جه‌سته‌ییه‌كان دانه‌بڕێن‪ ،‬به‌اڵم رێگ ‌ه ‌ی‬ ‫منداڵخستنه‌وه‌یان لێده‌گیرێت یان درووستتر‌ه‬ ‫بڵێین ماف ‌ی باوكایه‌تیی‌‌و درووستكردن ‌ی‬ ‫خێزانیان پێڕه‌وانابینرێت‪ .‬هه‌ربۆی ‌ه ل ‌ه سیستم ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ك ‌ه ‌ی ئه‌فالتووندا‪ ،‬ئازادی ‌ی سێكس ‌ی‬ ‫بۆ دوو توێژ رێپێدراوه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان فه‌رمانڕه‌واو‬ ‫دووه‌میشیان جه‌نگاوه‌ران‪ ،‬ب�ه‌اڵم بێئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫رێگه‌یانپێبدرێت منداڵ‌و خێزانیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫بێگومان ئ �ه‌م داماڵین‌و ته‌جریدكردن ‌ه ل ‌ه‬ ‫خاوه‌ندارێتی ‌ی تایبه‌ت‪ ،‬ئێجگار رادیكااڵنه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئه‌فالتوون ده‌ی�ه‌وێ��ت پێمانبڵێت ك ‌ه‬ ‫فه‌رمانڕوایه‌ك ‌ی خاوه‌ن ماڵ‌و منداڵ‌و سه‌رو‌هت‌و‬ ‫سامان ناتوانێت دادپ���ه‌رو‌هر‌و بێالیه‌ن بێت‬ ‫ل ‌ه خزمه‌تكردن ‌ی هاواڵتییاندا‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای ‌ه ب ‌ه پل ‌ه ‌ی یه‌ك ‌هم‌و به‌باشترین شێو‌ه‬ ‫هه‌وڵده‌دات بۆ تێركردن ‌ی پێداویستی ‌ی كه‌س ‌ه‬ ‫نزیكه‌كان ‌ی خۆ ‌ی ب ‌ه جۆرێك ك ‌ه بۆ هیچكام‬ ‫ل ‌ه هاواڵتییان ‌ی دیك ‌ه ‌ی ناكات‪ .‬دووه‌میش‬ ‫كاتێك كه‌س ‌ه نزیكه‌كان ‌ی ده‌كه‌ون ‌ه كێشه‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ خه‌ڵكان ‌ی دیك ‌ه ئه‌م به‌هۆ ‌ی سرووشت ‌ه‬ ‫خودپه‌رستییه‌كه‌یه‌و‌ه ناچار‌ه ك ‌ه به‌ال ‌ی ك ‌هس‌و‬ ‫خزمه‌كانیدا دایبشكێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌وڵ ‌ی دابڕین ‌ی سیاس ‌ی ل ‌ه پ��اره‌‌و سامان‬ ‫یه‌كێك ‌ه ل ‌ه هه‌وڵ ‌ه ه �ه‌ر‌ه ته‌قلیدییه‌كان بۆ‬ ‫دابڕین ‌ی ف �ه‌رم��ان��ڕه‌وای��ان ل ‌ه سته‌مكاریی‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه پاره‌و سامان هێزێك ‌ی ل ‌ه بننه‌هاتوون‌و‬ ‫ب��ن �ه‌م��ای �ه‌ك � ‌ی ه����ه‌ر‌ه گ��رن��گ��ن ل��� ‌ه بنه‌ما‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كان ‌ی سته‌مكاریی‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تان ‌ه ‌ی ك ‌ه تیایدا سیستم ‌ی سیاسی ‌ی ل ‌ه‬ ‫ده‌ست ‌ی كه‌مینه‌یه‌كدایه‌‌و داهات ‌ی واڵته‌كه‌ش‬ ‫ل ‌ه ده‌ستیاندایه‌؛ سته‌مكاری ‌ی حاڵه‌تێك ‌ی‬ ‫نكۆڵیلێنه‌كراوه‌‪ ،‬له‌م جۆر‌ه رژێمانه‌دا‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫سیستم ‌ی سیاسی ‌ی ده‌وڵه‌مه‌ند یه‌كسان ‌ه ب ‌ه‬ ‫سیستمێك ‌ی تۆتالیتار ‌ی سته‌مگه‌ر‪ .‬ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫به‌س ‌ه بڵیێن ك ‌ه ل ‌ه سیستم ‌ی دیموكراسییدا‬ ‫(ك � ‌ه سیستم ‌ی پێچه‌وان ‌ه ‌ی سته‌مكارییه‌)‬ ‫یه‌ك دنیا رێوشوێن گیراونه‌ته‌به‌ر بۆ ئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫ده‌ست‌وقاچ ‌ی فه‌رمانڕه‌وایان ل ‌ه په‌یوه‌ست‬ ‫ب ‌ه پرس ‌ی دارایی‌‌و پاره‌و سامانه‌و‌ه كۆتبكرێن‬ ‫تا ئ�ه‌م هێز‌ه مه‌ترسیدار‌ه به‌كارنه‌به‌ن بۆ‬ ‫خۆقه‌ڵه‌وكردن ‌ی زیاد ل ‌ه سنوور‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫هه‌ڵگه‌ڕانه‌و‌ه ل ‌ه سیستم ‌ی دیموكراسی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و رێوشوێنان ‌ه زۆرن‪ ،‬به‌اڵم گرنگترینیان‬ ‫بریتیی ‌ن ل ‌ه دابینكردن ‌ی بودجه‌یه‌ك ‌ی شه‌ففاف‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه كه‌ناڵه‌كان ‌ی پشكنین ‌ی داراییدا رۆیشتووه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها كردن ‌ی فه‌رمانڕه‌وا ب ‌ه موچه‌خۆر ‌ی‬ ‫ده‌وڵ ‌هت‌و به‌هێزكردن ‌ی سیستمه‌كان ‌ی چاودێری ‌ی‬ ‫دارای���ی‌‌و وه‌زاره‌ت��� ‌ی دارای���ی‌‌و وردبینه‌كان ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌ی داد‌و رۆژنامه‌گه‌ریی‌‌و رێكخراو‌ه‬ ‫لۆكاڵیی‌‌و نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵ ‌ی مه‌ده‌نی‌؛‬ ‫هه‌موویان رێگرن له‌و‌ه ‌ی ك ‌ه فه‌رمانڕه‌وایان ببن ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند ‌ی گ�ه‌وره‌‌و له‌و رێیه‌شه‌و‌ه بتوانن‬ ‫سه‌رتاپا ‌ی كۆمه‌ڵگ ‌ه داگیربكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبوون ‌ی بێسنوور ‌ی فه‌رمانڕه‌وایان‬ ‫ته‌نانه‌ت ل ‌ه سیستم ‌ه دیموكراس ‌ه پته‌وه‌كانیشدا‬ ‫هه‌ر جێگ ‌ه ‌ی مه‌ترسییه‌‪ ،‬ئه‌زموون ‌ی بێرلسكۆن ‌ی‬

‫نموونه‌یه‌ك ‌ی ب��اش� ‌ه ب��ۆ ه �ه‌م��وو ئ �ه‌وان � ‌ه ‌ی‬ ‫ك ‌ه ده‌ی��ان�ه‌وێ��ت تێبگه‌ن ده‌وڵه‌مه‌ندبوون ‌ی‬ ‫سیاسییه‌كان‌و نه‌مان ‌ی ئه‌و هێڵ ‌ه ‌ی له‌نێوان‬ ‫سیاسیی‌‌و بزنسماندا هه‌ی ‌ه چه‌ند‌ه مه‌ترسییه‌ك ‌ی‬ ‫گ �ه‌وره‌ی �ه‌‪ ،‬ل ‌ه ئه‌زموون ‌ی بێرلسكۆنییدا ل ‌ه‬ ‫ئیتاڵیا‪ ،‬ك ‌ه به‌وت ‌ه ‌ی یه‌كێك ل ‌ه رۆشنبیر‌ه‬ ‫ئیتاڵییه‌كان سیستم ‌ی دیموكراس ‌ی كردوو‌ه‬ ‫ب ‌ه په‌ند‌و گۆڕیویه‌ت ‌ی بۆ شتێك ك ‌ه ناو ‌ی‬ ‫"ڤیدیۆكراسی‌"یه‌‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌ر ‌ی سه‌رهه‌ڵدان ‌ی‬ ‫ئ �ه‌و‌ه ‌ی پێیده‌وترێت سته‌مكارییه‌ك ‌ی نه‌رم‬ ‫ئه‌گه‌رێك ‌ی زۆر به‌هێزه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆ ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫بێرلسكۆن ‌ی خ��اوه‌ن سه‌رمایه‌یه‌ك ‌ی ئێجگار‬ ‫زه‌به‌الحه‌‌و به‌وهۆیه‌شه‌و‌ه توانیویه‌ت ‌ی زۆرین ‌ه ‌ی‬ ‫میدیا ‌ی بیستراو و بینراو و نووسراو ‌و الیه‌ك‬ ‫ل ‌ه بازاڕ‌و سه‌رچاوه‌كان ‌ی بژێو ‌ی قۆرخبكات‌و‬ ‫به‌هۆ ‌ی ئه‌و سوپای ‌ه ل ‌ه رۆژنامه‌نووسیشه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌ستییدان توانیویه‌ت ‌ی وێنه‌سازییه‌ك ‌ی وا‬ ‫بۆ خۆ ‌ی بكات ك ‌ه هه‌مووان وه‌كو فریادڕه‌س‬ ‫لێیبڕوانن‌و ئاماد‌ه نه‌بن ده‌ست ‌ی لێبه‌ربده‌ن‪.‬‬ ‫ل ‌ه رێپۆرتاژێك ‌ی كه‌ناڵی‌(‪‌ )DW‬ی ئه‌ڵمانییدا‬ ‫ک ‌ه له‌وباره‌یه‌و‌ه كرا‪ ،‬یه‌كێك ل ‌ه رۆژنامه‌نووس ‌ه‬ ‫ئیتاڵییه‌كان ده‌یوت بێرلسكۆن ‌ی ئه‌ڵته‌رناتیڤ ‌ی‬ ‫نییه‌! ئ�ه‌وه‌ی� ‌ه ك��اره‌س��ات! ل ‌ه ناوجه‌رگ ‌ه ‌ی‬ ‫ئیمپراتۆریا ‌ی رۆما ‌ی مه‌زن‪ ،‬له‌ناو میراتگره‌كان ‌ی‬ ‫سیسرۆ ‌و قه‌یسه‌ر‌ه جه‌ربه‌زه‌كان‌و له‌ناو ماڵ ‌ی‬ ‫(ماكیاڤیللیی‌)دا سیاسه‌تمه‌دارێك ‌ی تیانیی ‌ه‬ ‫واڵت به‌رێت به‌ڕێوه‌؟ ئه‌م ‌ه نه‌ك بۆ ئیتاڵیا‬ ‫بگر‌ه بۆ سۆماڵیش راست نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه‬ ‫به‌ره‌نجام ‌ی كۆبوونه‌و‌ه ‌ی ده‌سه‌اڵت ‌ه ل ‌ه ده‌ست ‌ی‬ ‫سیاسییه‌ك ‌ی بزنسماندا ك ‌ه له‌ڕێ ‌ی سامانه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫خۆ ‌ی كردوو‌ه ب ‌ه "قائد الضرورة‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م دۆخ ‌ه ك ‌ه ده‌گوێزرێته‌و‌ه بۆ رۆژه�ه‌اڵت‪،‬‬ ‫كۆمیدیتره‌‪ ،‬چونك ‌ه لێر‌ه هه‌ر ل ‌ه بنه‌ماو‌ه زۆرین ‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كان ‌ی البردن ‌ی ئاشتییان ‌ه ‌ی فه‌مانڕه‌واكان‬ ‫له‌سه‌ر كورسییه‌كانیان له‌ناوبراون‌و هه‌موو‬ ‫ژینگه‌ك ‌ه سیخناخ ‌ه ب ‌ه سته‌مكاری‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫ئه‌وكات ‌ه ‌ی سیاسی ‌ی جل ‌ی بزنسمانیش ده‌پۆشێت‬ ‫ئیتر ده‌بێت ‌ه ئه‌ژدیهایه‌ك ‌ی ئێجگار مه‌ترسیدار‬ ‫ك ‌ه كۆنترۆڵكردن‌و چاودێریكردن‌و "ئه‌گه‌ر‬ ‫پێویستبكات" البردنیش ‌ی ده‌بێت ‌ه كارێك ‌ی‬ ‫مه‌حاڵ‪ .‬ئه‌م ‌ه ئه‌و دۆخه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌هه‌ندێك‬ ‫جیاوازییه‌و‌ه ل ‌ه فیلم ‌ی "مرجان أحمد مرجان"دا‬ ‫ده‌یبینین‪.‬‬ ‫مورگان (ك ‌ه هونه‌رمه‌ند ‌ی گه‌ور‌ه عادل ئیمام‬ ‫رۆڵ ‌ی ده‌بینێت) بزنسمانێك ‌ی گه‌وره‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌ڕێ ‌ی رێكه‌وته‌و‌ه ده‌وڵه‌مه‌ند بووه‌‪ ،‬ئه‌م پیاو‌ه‬ ‫له‌ڕوو ‌ی مادییه‌و‌ه هیچ كێمایه‌سییه‌ك ‌ی نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بااڵنس ‌ی سه‌رمای ‌ه ره‌مزییه‌ك ‌ه ‌ی سفره‌‪،‬‬ ‫ئید ‌ی بۆ كۆكردنه‌و‌ه ‌ی ئه‌م سه‌رمایه‌یه‌ش‪،‬‬ ‫س �ه‌رم��ای � ‌ه م��ادی��ی�ه‌ك� ‌ه ‌ی ده‌خ��ات��ه‌گ�� ‌هڕ‌و بۆ‬ ‫درووستكردن ‌ی پێگه‌یه‌ك ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ی له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌ی میسریدا هه‌رچ ‌ی رێگ ‌ه ‌ی ناشه‌رعیی ‌ه‬ ‫ده‌یگرێته‌به‌ر‪ .‬سه‌ره‌نجام‌و وه‌كو ل ‌ه كۆتای ‌ی‬ ‫فیلمه‌كه‌شدا دی��ار‌ه سه‌ركه‌وتووده‌بێت ل ‌ه‬ ‫گه‌یشتن ب ‌ه ئامانجه‌كانی‌‪ ،‬چونك ‌ه تاك ‌ه كه‌س‬ ‫ك ‌ه له‌به‌رده‌میدا وه‌كو رێگر تا كۆتای ‌ی شه‌ڕه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌مێنێته‌و‌ه د‪ .‬جیهان م��وراد‪‌ -‬ی مامۆستا ‌ی‬ ‫زانكۆی ‌ه ك ‌ه ژن ‌ه رۆشنبیرێك ‌ی یاخییه‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی‬ ‫وه‌ك ل ‌ه فیلمه‌كه‌دا دیار‌ه سه‌ره‌نجام مورگان‬ ‫ئه‌ویش ده‌سته‌مۆده‌كات‌و له‌كۆتای ‌ی فیلمه‌كه‌دا‬ ‫ده‌بێت ‌ه هاوسه‌ری‌‪.‬‬ ‫دیارترین تاكتیك ك ‌ه مورگان ده‌یگرێته‌به‌ر‬ ‫بۆ درووستكردن ‌ی ئه‌و پێگ ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیی ‌ه ‌ی‬ ‫به‌دوایدا وێڵ ‌ه بریتیی ‌ه ل ‌ه "كڕین"‪ ،‬بێگومان‬ ‫كڕین ‌ی مرۆڤ‪ ،‬كڕین ‌ی سه‌رۆك‌و مامۆستایانی‌‬ ‫زان��ك��ۆ‪ ،‬كڕین ‌ی ئیسالمییه‌كان‪ ،‬كڕین ‌ی‬ ‫كۆمۆنیسته‌كان‪ ،‬كڕین ‌ی رۆشنبیره‌كان‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫كڕین ‌ی منداڵه‌كان ‌ی خۆشی‌‪ ،‬كڕین ‌ی هاوڕێكانی‌‪،‬‬ ‫كڕین ‌ی لیژن ‌ه ‌ی هه‌ڵسه‌نگاندن ‌ی شانۆ‪ ،‬كڕین ‌ی‬ ‫ده‌نگده‌ران‪ ،‬كڕین ‌ی كورس ‌ی په‌رله‌مان‪ ،‬كڕین ‌ی‬ ‫میدیاكاران‪ ،‬كڕین ‌ی ئ �ه‌رز‌و كڕین ‌ی ئاسمان‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌م مورگان ئه‌حمه‌د مورگاندا هه‌موو‬ ‫شتێك بۆ كڕینه‌‪ ،‬هه‌موو شتێك كااڵیه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫دیسانه‌و‌ه تێما ‌ی سه‌ره‌ك ‌ی فیلم ‌ه نایابه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌دریان لین‪‌-‬ه به‌ناو ‌ی (پێشنیارێك ‌ی ناماقوڵ‬ ‫ــ ‪ ،)Indecent Proposal‬له‌م فیلمه‌دا ب ‌ه‬ ‫قووڵ ‌ی ئه‌خالقییات ‌ی كه‌پیتاڵیزم خراوه‌ت ‌ه ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌‌و تا راد‌ه ‌ی رسواكردنیش رۆیشتووه‌‪،‬‬ ‫ل��ه‌و فیلمه‌دا ج��ۆن گ�ه‌ی��ج (ك�� ‌ه رۆب��ێ��رت‬ ‫رێدفۆرد رۆڵه‌ك ‌ه ‌ی ده‌گێڕێت) سه‌رمایه‌دارێك ‌ی‬ ‫به‌ناوبانگه‌‪ ،‬ئه‌و ره‌وش � ‌ی خراپی ‌ی ئابوری ‌ی‬ ‫ژن‌و مێردێك ده‌قۆزێته‌و‌ه ك ‌ه به‌هۆ ‌ی قه‌یران ‌ی‬ ‫داراییه‌و‌ه مایه‌پوچبوون‪ ،‬گه‌یج عاشق ‌ی ژن ‌ه ت ‌هڕ‌و‬ ‫سێكسییه‌كانه‌‪ ،‬ل ‌ه یانه‌یه‌ك ‌ی قوماردا چاو ‌ی ب ‌ه‬

‫دیانا مۆرف ‌ی ده‌كه‌وێت (دیم ‌ی مۆر ‌ی قه‌شه‌نگ‬ ‫رۆڵه‌ك ‌ه ‌ی ده‌بینێت‌و ژن ‌ی ده‌یڤد مۆرفی‌‪-‬ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه وود ‌ی هاریڵسۆن رۆڵ ‌ی ده‌بینێت) پاش‬ ‫چه‌ند به‌ركه‌وتنێك گه‌یج ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵ‬ ‫دیانا مۆرفی‌‪-‬یدا سێكس بكات‪ ،‬به‌اڵم دیانا‬ ‫پێیده‌ڵێت‪" :‬تۆ ده‌بێت بزانیت ك ‌ه هه‌موو‬ ‫شت بۆ كڕین ده‌ستناده‌ن؟ كڕینیش سنوور ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬تۆ ناتوانیت مرۆڤ بكڕیت‪ ".‬به‌اڵم گه‌یج‬ ‫پێیده‌ڵێت به‌ڵ ‌ی هه‌موو شتێك قابیل ‌ی كڕین‌و‬ ‫فرۆشتن ‌ه ب ‌ه مرۆڤیشه‌وه‌‪ ،‬له‌كۆتاییدا‌و له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫پێشنیار ‌ی خه‌وتن له‌گه‌ڵیدا گه‌یج ئاماده‌ی ‌ه یه‌ك‬ ‫ملیۆن دۆالر بدات ‌ه ئه‌و ژن‌و مێرده‌‪ ،‬سه‌ره‌نجام ‌ی‬ ‫فیلمه‌كه‌ش دیار‌ه ك ‌ه سه‌رمایه‌دارێك ‌ی وه‌كو‬ ‫گه‌یج تاڕاده‌یه‌ك ل ‌ه گه‌یشتن ب ‌ه مه‌رامه‌كه‌ید‌ا‬ ‫سه‌ركه‌وتوو بووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه ‌ی هاوبه‌ش ‌ه له‌م دوو فیلمه‌دا ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫سه‌رمایه‌دار ل ‌ه كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌ی ب ‌ێ دیسپلیندا‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه ده‌گۆڕێت بۆ مه‌یدان ‌ی جامبازیی‌‌و‬ ‫سه‌ركێشییه‌كان ‌ی كه‌س ‌ی سه‌رمایه‌دار‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫خه‌ڵكان ‌ی ئاسای ‌ی ب ‌ه هه‌زارحاڵ چه‌ند سه‌نتێكیان‬ ‫ده‌ستده‌كه‌وێت؛ سه‌رمایه‌داران له‌سه‌ر مێز ‌ی‬ ‫قومار یه‌ك ملیۆن دۆالر ب ‌ه هه‌ڵدان ‌ی یه‌ك‬ ‫دوو زار ده‌دۆڕێ��ن��ن‪ .‬خاڵ ‌ی هاوبه‌ش ‌ی نێوان‬ ‫گه‌یج‌و مورگان ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه هه‌ردووكیان دوو‬ ‫سه‌رمایه‌دار ‌ی بێڕه‌حمن ك ‌ه هه‌موو شتێك وه‌كو‬ ‫كااڵ ته‌ماشاده‌كه‌ن‪ ،‬كااڵگه‌لێك ‌ی قابیل ب ‌ه كڕین‌و‬ ‫فرۆشتن‪.‬‬ ‫ئێستا ل ‌ه كوردستان ئه‌م بوونه‌وه‌ر‌ه مه‌ترسیدار‌ه‬ ‫ره‌هه‌ندێك ‌ی دیك ‌ه ‌ی مه‌ترسیدارتریش ‌ی بۆ‬ ‫زی��ادب��وو‌ه ك ‌ه ئه‌ویش سیاسه‌ته‌‪ .‬هه‌نووك ‌ه‬ ‫سیاسه‌تمه‌داران ‌ی ب��ااڵده‌س��ت� ‌ی ك��ورد (ك ‌ه‬ ‫له‌پێناس ‌ه سۆسیۆلۆژییه‌كه‌یدا ده‌كرێت له‌ژێر‬ ‫خان ‌ه ‌ی "بازرگانان ‌ی جه‌نگدا" خانه‌به‌ندییان‬ ‫بكه‌ین) دیارترین چین ‌ی سه‌رمایه‌دار ‌ی ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی ‌ه ‌ی ئێمه‌ن ك ‌ه توند سیاس ‌هت‌و‬ ‫سه‌رمایه‌یان پێكه‌و‌ه به‌ستۆته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌وه‌ش‬ ‫زۆر مه‌ترسیدار‌ه بۆ كۆ ‌ی ئه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪ .‬كات ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی سوهراب ل ‌ه شیعرێكدا وتی‌‪" :‬له‌م كۆاڵن ‌ه‬ ‫تاریكانه‌دا؛ من ل ‌ه ئه‌نجام ‌ی لێكدان ‌ی گومان‌و‬ ‫كبریت ئه‌ترسم"‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه ده‌بێت ل ‌ه لێكدان ‌ی‬ ‫سه‌رمایه‌‌و سیاسه‌ت بترسین‪ ،‬سیاسه‌تمه‌دار ‌ی‬ ‫ك��ورد‪ ،‬چونك ‌ه خاوه‌ن ‌ی هیچ سه‌رمایه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ره‌مزی ‌ی نییه‌‪ ،‬هیچ هێزێك ‌ی كاریزمی ‌ی نیی ‌ه‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ده‌ره‌و‌ه ‌ی هێز ‌ی ئابووری ‌ی بتوانێت‬ ‫ئ��اپ��ۆر‌ه ‌ی خه‌ڵك ‌ی ل ‌ه خ��ۆ ‌ی پێكۆبكاته‌وه‌‌و‬ ‫ب ‌ه سیاسه‌ته‌كان ‌ی ته‌ییاریانبكات (بێگومان‬ ‫ال ‌ی من نه‌وشیروان مسته‌فا له‌م قاعیده‌ی ‌ه‬ ‫ب����ه‌ده‌ره‌)‪ ،‬ه�ه‌رب��ۆی� ‌ه هێز ‌ی سه‌رمایه‌ك ‌ه ‌ی‬ ‫خستووه‌ته‌گه‌ڕ بۆ كڕین ‌ی ئاپۆر‌ه ‌ی خه‌ڵك‪،‬‬ ‫بۆ درووستكردن ‌ی وێنه‌یه‌ك ‌ی كاریزمی‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫سیاسییان ‌ه بۆ خوڵقاندن ‌ی دۆخێك ك ‌ه هه‌مووان‬ ‫وه‌كو فریادڕه‌س لێیانبڕوانن ده‌رگا ‌ی كڕینیان‬ ‫ئاوه‌اڵكردووه‌‪.‬‬ ‫سیاسه‌تمه‌داران ‌ی وه‌ك��و گ��ان��دی‌‪ ،‬ماندێال‪،‬‬ ‫ڤاسالڤ هاڤڵ‌و لۆال داسێلڤا‪ ،‬پێویستییان‬ ‫ب ‌ه كڕین ‌ی وێنه‌‌و خه‌ڵك‌و ره‌زامه‌ندی ‌ی نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆ ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی سیاسه‌تمه‌داران ‌ی كورد‬ ‫ل ‌ه هه‌ژارییه‌ك ‌ی مه‌عریفی‌‪ ،‬سیاسیی‌‌و بێئاگای ‌ی‬ ‫ل ‌ه هونه‌ر ‌ی سه‌كردایه‌تیكردندا ده‌ژین‪ ،‬چه‌ك ‌ی‬ ‫سه‌رمایه‌یان خستووه‌ته‌گه‌ڕ‪ ،‬ئه‌وه‌تا ده‌بینین‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار ‌ی كورد خه‌ریك ‌ی كڕین ‌ی خه‌ڵكه‌‪،‬‬ ‫سه‌رقاڵ ‌ی كڕین ‌ی رۆژنامه‌نووسه‌‪ ،‬خه‌ریك ‌ی كڕین ‌ی‬ ‫شێخ‌و مه‌الیه‌‪ ،‬خه‌ریك ‌ی كڕین ‌ی ئۆپۆزسیۆنه‌‪،‬‬ ‫خه‌ریك ‌ی كڕین ‌ی ده‌نگ ‌ه ناڕازیی‌‌و ره‌خنه‌گره‌كانه‌‪،‬‬ ‫خه‌ریك ‌ی كڕین ‌ی شاعیر‌و گۆرانیبێژه‌كانه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫باشترین كات ‌ی خۆفرۆشتن ‌ه ب ‌ه سیاسییه‌كان ‌ی‬ ‫كورد‪ ،‬هه‌ر كه‌س نیاز ‌ی هه‌ی ‌ه ده‌توانێت خۆ ‌ی‬ ‫هه‌ڕاج بكات‪.‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئایا وه‌ك دیانا مۆرف ‌ی ده‌ی��وت هه‌ر‬ ‫به‌ڕاست ‌ی سنوورێك هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌و شتان ‌ه ‌ی ك ‌ه‬ ‫ده‌كڕدرێن‌و ده‌فرۆشرێن؟ پاشان ئایا توانست ‌ی‬ ‫بازرگانیی‌‌و مه‌هار‌ه ‌ی كڕین ‌ی سیاسه‌تمه‌داران ‌ی‬ ‫كورد تا كو ‌ێ بڕده‌كات؟ هه‌رچه‌ند‌ه تائێستا‬ ‫سیاسیه‌كان ‌ی كورد هه‌وڵیاننه‌داو‌ه بمكڕن‌و‬ ‫هێشتاش نرخ ‌ی خ��ۆم ن��ازان �م‌و بیریشم ل ‌ه‬ ‫خۆفرۆشتن ن �ه‌ك��ردووه‌ت �ه‌وه‌‪ .‬ب��ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ژمار‌ه ‌ی ئه‌وان ‌ه ‌ی ده‌كڕدرێن زیادبكات دۆخه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ من زۆر دژوار ده‌بێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم ل ‌ه هه‌موو‬ ‫حاڵێكدا هه‌وڵده‌ده‌م خۆم نه‌فرۆشم‌و قس ‌ه ‌ی‬ ‫گه‌یج‌و هه‌موو سه‌رمایه‌داره‌كان ‌ی دیكه‌ش‬ ‫به‌درۆبخه‌مه‌و‌ه كه‌‪" :‬به‌ڵـ ‌ێ شتگه‌لێك هه‌ن بۆ‬ ‫كڕین‌و فرۆشتن ده‌ستناده‌ن"‪ .‬ئێوه‌ش ده‌توانن‬ ‫خۆتان وه‌اڵم ‌ی ئه‌و پرسیار‌ه بده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪Yaseen_omer80@yahoo.com‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫جۆراوجۆر‬

‫‪15‬‬

‫ویكیلیكس‪ :‬پێكدادانی‌ مه‌عریف ‌ه و ده‌سته‌اڵت‬ ‫ن‪ .‬محمد بن المختار الشنقیتی‬ ‫و‪ .‬گۆران عومه‌ر‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌ نهێنیه‌ دیپلۆماتیه‌كان‪ ,‬كه‌‬ ‫به‌م دواییانه‌ له‌الیه‌ن ویكیلیكسه‌و ‌ه‬ ‫خ��رای�ه‌ ڕوو‪ ,‬هه‌ندێك الی�ه‌ن�ی‌ ل�ه‌ "‬ ‫خاسیه‌ته‌كانی‌ سته‌مكار" ده‌رخست‬ ‫ك��ه‌ م��اوه‌ی��ه‌ك��ی‌ زۆره‌ ل��ه‌ واڵت��ان �ی‌‬ ‫عه‌ره‌بیدا بوونیان هه‌یه‌ و ڕووخساری‌‬ ‫ناشیرینی‌ به‌جۆرێك بۆ ده‌رخستن‪,‬‬ ‫كه‌ ئیتر هه‌رگیز نه‌توانن به‌ مكیاجی‌‬ ‫پڕووپاگه‌نده‌ جوانی‌ بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و به‌ڵگانه‌ هه‌ندیك نیشانه‌ی‌ "‬ ‫ڕووخ��ان �ی‌ پ��ڕۆس �ه‌ی‌ به‌كۆیله‌كردنی‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مریكا"ه‌وه‌ ده‌رخست‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان له‌و به‌ڵگانه‌دا‬ ‫وه‌ك هێزێكی‌ تێكشكاو ده‌رئه‌كه‌وێت كه‌‬ ‫به‌ دوای‌ خه‌یاڵی‌ هه‌یمه‌نه‌ی‌ جیهانیدا‬ ‫ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئیتر ئه‌و توانایه‌ی‌‬ ‫نه‌ماوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ ئیمه‌ لێره‌دا هه‌ستی‌‬ ‫پێ ئه‌كه‌ین گۆڕینی‌ په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫مه‌عریفه‌‌و ده‌سته‌اڵته‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫مه‌عریفه‌‪ .‬له‌ سایه‌ی‌ ئینته‌رنێتدا‌و له‌م‬ ‫ڕۆژگاره‌ماندا ئیتر قۆرخكردنی‌ مه‌عریفه‌‬ ‫بوونی‌ نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ نێوان مه‌عریفه‌‌و ده‌سته‌اڵت‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ زۆر ئاڵۆزه‌‪ ,‬ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر كه‌میش له‌ بیریاران تیشكیان‬ ‫خستوه‌ته‌ س �ه‌ر ئ �ه‌م بابه‌ته‌ له‌وانه‌‬ ‫ع��ب��دال��رح��م��ن ال��ك��واك��ب �ی‌ ‪ ,‬میشل‬ ‫فۆكۆ‌و ئیدوارد سه‌عید‪ .‬ئ �ه‌وه‌ی‌ له‌م‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت بریتیه‌ له‌‬ ‫هه‌وڵی‌ ب �ه‌رده‌وام و جدی‌ سته‌مكار و‬ ‫ڕژێمه‌ گه‌نده‌ڵه‌كان بۆ هێشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكه‌كانیان له‌ نه‌زانیه‌كی‌ ق��وڵ و‬ ‫ته‌واو تاریكدا‪ .‬به‌مه‌ش كۆنترۆڵكردنیان‬ ‫به‌ ته‌واوی‌ ئاسانتر ئه‌كات‪.‬‬ ‫الكواكبی‌ و سته‌مكاری‌‬ ‫ل���ه‌ ك��ت��ێ��ب �ه‌ك �ه‌ی "خ��اس��ی �ه‌ت �ه‌ك��ان �ی‌‬ ‫سته‌مكاری‌ و داڕووخانی‌ كۆیالیه‌تی"دا‬ ‫‪,‬ك�ه‌ نزیكه‌ س�ه‌ده‌ی�ه‌ك پێش ئێستا‬ ‫ن��وس��راوه‌‪ ,‬ك��واك��ب�ی‌ س�ه‌رن��ج�ی‌ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ لۆجیكیه‌ی‌ داوه‌ له‌ نێوان‬ ‫حاكمی‌ سته‌مكار و حوكمكراوی‌ نه‌زاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌شێكی‌ ته‌واوی‌ تایبه‌ت كردووه‌‬ ‫به‌ " سته‌مكاری‌ و مه‌عریفه‌ "ه‌وه‌ ‪,‬‬ ‫له‌م به‌شه‌دا ده‌نووسێت " ئه‌وه‌ی‌ بیر‬ ‫له‌ بار‌ودۆخی‌ نێوان ده‌سته‌اڵتدار و‬ ‫ژێ��رده‌س��ت�ه‌ ب��ك��ات�ه‌وه‌‪ ,‬هه‌ست ب�ه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كاتێك كه‌ مه‌عریفه‌ی‌ ژێرده‌سته‌‬ ‫گ��ه‌ش��ه‌ ده‌ك����ات و زی����اد ده‌ب��ێ��ت‪,‬‬ ‫ده‌سته‌اڵتی‌ ده‌سته اڵتدار كه‌مده‌كات‬ ‫و ده‌ڕوخێت‪ ,‬به‌ پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ هه‌ر‬ ‫ڕاسته‌‪" ".‬سته‌مكاری‌ و مه‌عریفه‌ دوو‬ ‫دژن كه‌ هه‌میشه‌ له‌ ملمالنێدان له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كتری‌‪ .‬هه‌موو سته‌مكارێك ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫هه‌وڵی‌ خۆی‌ ئه‌دات بۆ ئه‌وه‌ی‌ ڕوناكی‌‬ ‫زانین بكوژێنێته‌وه‌ و كاره‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ ناو تاریكی‌ ولێڵیدا سنوردار بكات‪".‬‬ ‫و "هه‌ركاتێك ڕووناكی‌ مه‌عریفه‌ له‌ ناو‬ ‫هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كدا باڵوبوویه‌وه‌‪ ,‬ئیتر‬ ‫دیواره‌كانی‌ كۆیالیه‌تی‌ تێكده‌شكێنرێن و‬ ‫سته‌مكاره‌كان‪ ,‬چ له‌ ناو سیاسیه‌كاندا‬ ‫بن یان پیاوانی‌ ئایینیدا‪ ,‬ڕووبه‌ڕووی‌‬ ‫چاره‌ڕه‌شی خۆیان ده‌بنه‌وه‌‪".‬‬ ‫ك��ه‌واك��ب��ی زۆر ب��ه‌ج��وان��ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ڕوون���ك���ردووه‌ت���ه‌وه‌ ك �ه‌ ل �ه‌ ڕاستیدا‬ ‫سته‌مكاره‌كان له‌ هه‌موو جۆره‌ مه‌عریفه‌‬ ‫و بیریارێك ناترسن‪ ,‬چونكه‌ باش‬ ‫ئه‌زانن چۆن هه‌ندێ‌ الیه‌نی‌ مه‌عریفه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان به‌كار بهێنن‪,‬‬ ‫به‌ هه‌مان شێوه‌ بیریاره‌كانیش وه‌ك‬ ‫هۆكارێك به‌كارئه‌هێنن ب��ۆ ئ �ه‌وه‌ی‌‬ ‫ڕوویه‌كی‌ ئه‌خالقی‌ و یاساییانه‌ ببه‌خشن‬ ‫به‌ گه‌نده‌ڵی‌ و ده‌سته‌اڵتی‌ تاكڕه‌وانه‌یان‪.‬‬ ‫هه‌رچۆنێك بێت له‌ دیدی‌ كه‌واكبییه‌وه‌‬ ‫سته‌مكاره‌كان له‌و ج��ۆره‌ مه‌عریفانه‌‬ ‫ئه‌ترسن كه‌ باوه‌ڕو متمانه‌ به‌خۆبوونی‌‬ ‫خه‌ڵك زیاد ده‌كه‌ن‪ ,‬عه‌قڵ و مێشكیان‬ ‫فراوان ده‌كه‌ن‌و هۆشیاریشیان به‌رامبه‌ر‬ ‫ب�ه‌ مافه‌كانی‌ خ��ۆی��ان و چۆنیه‌تی‌‬ ‫داواكردنی‌ و به‌ده‌ستهێنانیانی‌ زیاتر‬ ‫ئه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌موو ده‌سته‌اڵتێك – چ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ نه‌ته‌وه‌ هه‌وڵی‌ مانه‌وه‌‬

‫له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت ئه‌ده‌ن یان ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ به‌ دوای‌ هه‌یمه‌نه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تیدا‬ ‫ئه‌گه‌ڕێن ‪ -‬پێویستیان به‌یاساییكردنی‌‬ ‫خ��ۆی��ان و ك��رداره‌ك��ان��ی��ان هه‌یه‌‪.‬ئه‌م‬ ‫ك��اره‌ش له‌ ڕێگه‌ی‌ خۆحه‌شاردان له‌‬ ‫پشت ه �ه‌ر پ �ه‌رده‌ی �ه‌ك �ی‌ مۆراڵیه‌وه‌‬ ‫پێ ئه‌نجام ئ �ه‌ده‌ن‪ ,‬ئیتر گرنگ نیه‌‬ ‫چ��ۆن ده‌رئ��ه‌ك��ه‌وێ��ت‪ .‬ت��ا زیاتریش‬ ‫له‌ سته‌مكاری‌ و گه‌نده‌ڵیدا ڕۆبچن‪,‬‬ ‫پێویستی و ئاره‌زویان بۆ ئه‌و په‌رده‌‬ ‫مۆراڵیه‌ زیاتر ئه‌بێت‪ .‬ئه‌مه‌ش هه‌میشه‌‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ دوو ڕویی ئه‌خوڵقێنێت‪ .‬له‌‬ ‫به‌شێكی‌ ئه‌و كتێبه‌دا "سته‌مكاری‌ و‬ ‫ئه‌خالق" كه‌واكبی ئه‌وه‌ ڕوون ئه‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ " كه‌مترین كاریگه‌ری‌ سته‌مكاری‌‬ ‫كه‌ هه‌یه‌تی‌ له‌سه‌ر خه‌ڵكی‌ به‌ ئه‌خالق‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وائه‌كات له‌و خه‌ڵكه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دوو ڕووی��ی‌‌و درۆدا ده‌س��ت و په‌نجه‌‬ ‫نه‌رم كه‌ن و به‌الیانه‌وه‌ ئاسایی بێت‪,‬‬ ‫له‌ كاتێكدا هه‌ردووكیان دوو خاسیه‌تی‌‬ ‫ناپه‌سه‌ند و ڕه‌زیله‌تن بۆ مرۆڤ‪".‬‬ ‫ئ���ه‌م ش���ێ���وازه‌ ل���ه‌و پ �ه‌ی��وه‌ن��دی �ه‌‬ ‫دووڕووی��ی��ه‌ی‌ كه‌ له‌ نێوان حاكم و‬ ‫حوكمكراو دا هه‌یه‌‪ ,‬بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌ مێژووی‌ ئیسالمیدا له‌ ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫سه‌ده‌ی‌ یه‌كه‌می‌ هیجریدا بوو‪ ,‬كاتێك‬ ‫معاویه‌ی‌ كوڕی‌ ابی سوفیان ووتی‌ "‬ ‫خه‌ڵكی‌ دانیان به‌ ده‌سته‌اڵتی‌ ئێمه‌دا‬ ‫ناوه‌‌و‪ ,‬ئێمه‌ش لێبوورده‌ییمان به‌رامبه‌ر‬ ‫نواندوون له‌گه‌ڵ توڕه‌ییه‌كی‌ شاراوه‌دا‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌وانیش ملكه‌چی خۆیان‬ ‫پیشانداوه‌ كه‌له‌ ژێریدا تووڕه‌یی خۆی‌‬ ‫حه‌شارداوه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌‪ ,‬ئێمه‌ به‌ پێی‬ ‫باروودۆخه‌كان هه‌ڵس‌وكه‌وتیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌كه‌ین‌و ئه‌وانیش به‌ هه‌مان شێوه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێمه‌ ئه‌وان بخه‌ین ئه‌وا ئه‌وانیش‬ ‫ئێمه‌ ئه‌خه‌ن‪ .‬ئێمه‌ش نازانین كه‌ ئایا‬ ‫شته‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئێمه‌ ده‌بێت‬ ‫یان نا‪( ".‬البدایه‌ والنهایه‌‪ -‬ابن كپیر)‬ ‫ویكیلیكس و په‌یوه‌ندی‌ ئه‌مریكا به‌‬ ‫جیهانی‌ عه‌ره‌بیه‌وه‌‬ ‫بوونی‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ له‌و شێوه‌یه‌ش‬ ‫له‌ نێوان حكومه‌ته‌ عه‌ره‌بیه‌كان و‬ ‫خه‌ڵكه‌كانیشیاندا ل�ه‌م��ڕۆدا شتێكی‌‬ ‫واقیعی‌ و نكۆڵی‌ لێ نه‌كراوه‌‪ .‬تۆماس‬ ‫ف��ری��دم��ان زۆر ب �ه‌ ڕوون���ی‌ سه‌رنجی‌‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ی‌ داوه‌ و له‌ یه‌كێك له‌و‬ ‫جارانه‌دا كه‌ له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫هه‌ندێ‌ ده‌وڵه‌تی‌ عه‌ره‌بی و ویالیه‌ته‌‬

‫یه‌كگرتووه‌كان ده‌نوسێت‪ ,‬ده‌ڵێت‬ ‫" ئێمه‌ ڕێگه‌مان داوه‌ به‌ سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تانی‌ عه‌ره‌بی و ئیسالمی‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ هاوڕێیه‌تی‌ نهێنی‌ له‌گه‌ڵماندا‬ ‫ببه‌ستن‪ .‬له‌ ڕاستیدا هه‌میشه‌ ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیانه‌ به‌ شێوه‌ی‌ نایاسایی‬ ‫بوون‪".‬‬ ‫پرۆفیسۆر ئ��ێ��دوارد سه‌عید یه‌كێكه‌‬ ‫له‌وانه‌ی‌ كه‌ هه‌وڵی‌ داوه‌ بۆ لێوردبوونه‌وه‌‬ ‫و تیشكخستنه‌سه‌ر په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫مه‌عریفه‌ و ده‌س��ت �ه‌اڵت‪ .‬له‌ كتێبی‬ ‫یاداشته‌كانیدا به‌ ناونیشانی‌ " له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ شوێن‪- Out of Place‬‬ ‫" باس له‌ به‌رهه‌می‌ گه‌شته‌كانی‌ به‌ناو‬ ‫زانست و ملمالنێكانی‌ ژیان ئه‌كات و‬ ‫چۆن توانیویه‌تی‌ سه‌رنجی‌ ئه‌وه‌ بدات‬ ‫كه‌ چۆن دووڕووی���ی‌ له‌ هه‌ڵوێست و‬ ‫كرداری‌ ڕژێمه‌ تاكڕه‌و و دیكتاتۆره‌كاندا‬ ‫خۆی‌ حه‌شارداوه‌‪ .‬ئه‌و جۆره‌ ڕژێمانه‌ به‌‬ ‫جۆرێك خۆیان ده‌رئه‌خه‌ن كه‌ پارێزه‌ری‌‬ ‫به‌ها ئه‌خالقیه‌كانن‪ ,‬به‌اڵم له‌ ڕاستیدا‬ ‫ئه‌وان ته‌نها ئه‌وانه‌ وه‌ك په‌رده‌پۆشێك‬ ‫بۆ ده‌ستكه‌وته‌ نایاساییه‌كانیان به‌كار‬ ‫ئه‌هێنن‪.‬‬ ‫له‌ یه‌كێك له‌ به‌نرخترین لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫ئینگلیزیه‌كاندا ل�ه‌ ب���اره‌ی‌ ئ��ێ��دوارد‬ ‫س��ه‌ع��ی��ده‌وه‌‪ ,‬ع��ب��دال��رح��م��ن حسین‬ ‫ڕوونیده‌كاته‌وه‌ كه‌ چۆن سه‌عید ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێی ده‌ڵێت " تاكتیكی‌ مشاغه‌به‌"‬ ‫له‌دژی‌ سوڵته‌ی‌ دووڕوو به‌كارده‌هێنێت‬ ‫‪ ,‬له‌ ڕێگه‌ی‌ پیشاندانی‌ تیۆریای‌ چه‌ك‬ ‫و ده‌رخستنی‌ الوازی‌ لۆجیكی‌ تیۆریاكه‌‪.‬‬ ‫هیچ شتێك ناتوانێت الوازی‌ و ناڕاستی‌‬ ‫سته‌مكار و ئه‌و گه‌نده‌ڵی و دووڕووییه‌ی‌‬ ‫كه‌ پشتی‌ پێئه‌به‌ستێت ده‌ربخات و‬ ‫بیخاته‌ ب�ه‌رچ��او‪ ,‬ته‌نها زانیاریه‌كی‌‬ ‫ڕاست و دروست و دونیابینیه‌كی‌ به‌هێز‬ ‫نه‌بێت له‌باره‌ی‌ ئه‌و درۆ و وه‌سیله‌‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنه‌رانه‌ی‌ ك �ه‌ ڕژێمێكی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ په‌یڕه‌وی‌ ئه‌كات‪ .‬له‌ڕاستیدا‬ ‫هیچ شتێك ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ی‌ قۆرخكردنی‌‬ ‫زانیاری‌ توانا نابه‌خشێته‌ سته‌مكار كه‌‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ كۆنترۆڵ بكات‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ش��دا‪ ,‬كاتێك ڕێگری‌ و‬ ‫دیواره‌كانی‌ قۆرخكردنی‌ زانیاریه‌كان‬ ‫تێكده‌شكێن و نهێنیه‌كان ئاشكرا‬ ‫ده‌ب������ن‪ ,‬ده‌س���ت���ه‌اڵت���ی‌ الواز و‬ ‫بێهێزه‌كان خۆی‌ ده‌رده‌خات و الوازی‌‬ ‫ده‌رئه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ده‌سته‌اڵتداره‌كانیش‬

‫دوات��ری��ش ڕوون ئه‌بێته‌وه‌ ك �ه‌ ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ناڕاستگۆ و دووڕوو ـ ڕووخسارێكی‌‬ ‫نیشتیمانپه‌روه‌ری‌ ده‌رخ��س��ت��ووه‌ و‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌زه‌یی خۆشیان به‌رامبه‌ر به‌‬ ‫خه‌ڵكه‌كانیان پیشانداوه‌‪ ,‬ڕووخسارێكی‌‬ ‫دی��ك��ه‌ش��ی��ان ك���ه‌ ه��ه‌ل��پ��ه‌رس��ت��ی‌ و‬ ‫چه‌وساندنه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكه‌كه‌یه‌ ده‌پارێزن‬ ‫ـ بێ مۆڕاڵ و بێ‌ شه‌رم بووه‌‪.‬‬ ‫ل��ه‌ ڕاس��ت��ی��دا ب �ه‌ڵ��گ �ه‌ن��ام �ه‌ نهێنیه‌‬ ‫دیپلۆماتیه‌كانی‌ ئه‌مریكا‪ ,‬كه‌ له‌ الیه‌ن‬ ‫ویكیلیكسه‌وه‌ باڵوكرایه‌وه‌‪ ,‬ئه‌و هه‌موو‬ ‫نا ئه‌خالقی‌ و دووڕووییه‌ی‌ ده‌رخست‬ ‫ك�ه‌ ل�ه‌ الی��ه‌ن گه‌لێك ل�ه‌ س�ه‌رك��رده‌‬ ‫سیاسیه‌ عه‌ره‌به‌كانه‌وه‌ جێبه‌جێكراوه‌‪,‬‬ ‫كه‌ چۆن ئ�ه‌وان دوورب��وون له‌ هه‌موو‬ ‫شه‌فافیه‌تێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕاستگۆیی و‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ خۆیاندا‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا ئه‌و‬ ‫دۆكیۆمێنتانه‌ الیه‌نی‌ گه‌نده‌ڵی‌ و نه‌زانی‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ هه‌ندێك له‌ سه‌رۆكی‌ واڵته‌‬ ‫ئیسالمیه‌كانی‌ پیشانداوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندیك الیه‌نی‌ دووڕووی���ی سیاسی‬ ‫ت��ری‌ ت��ێ��دای�ه‌ ل��ه‌وان��ه‌ ه�ه‌ن��دێ��ك له‌‬ ‫س��ه‌رۆك��ی‌ واڵت���ه‌ ع��ه‌ره‌ب��ی��ه‌ك��ان به‌‬ ‫نهێنی‌ گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا و‬ ‫ئیسرائیلی هاوپه‌یمانیاندا كردووه‌ بۆ‬ ‫لێدانی‌ ئێران‪ .‬ئه‌مه‌ش زۆر به‌ ڕوونی‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ كۆبوونه‌وه‌ و چاوپێكه‌وتنه‌‬ ‫گشتیه‌كانیان و ئ�ه‌و بڕیارانه‌یه‌ كه‌‬ ‫ل���ه‌ب���اره‌ی‌ ب��رای �ه‌ت �ی‌ م��وس��ڵ��م��ان��ان و‬ ‫چاكیه‌تی‌ دراوس��ێ��وه‌ ده‌ری��ان��ده‌ك��رد‪.‬‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ��ه‌وه‌ش��دا ه��ه‌ر ه �ه‌م��ان ئه‌و‬ ‫سه‌رۆكانه‌ زۆر به‌ ئاسایی له‌ ڕابردوودا‬ ‫هه‌موو هه‌وڵێكی‌ خۆیان بۆ تێكشكانی‌‬ ‫ئێران و عێراق سه‌رف كرد له‌ ماوه‌ی‌‬ ‫جه‌نگی‌ هه‌شت ساڵه‌ی شه‌ڕی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫كه‌نداودا‪ ,‬دواتر عێراقیش ڕووبه‌رووی‌‬ ‫ئ��اب��ڵ��ۆق�ه‌ی�ه‌ك�ی‌ ت��ون��د ب���ووی���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫داگیركاریه‌كی‌ ماڵوێرانكه‌ری‌ بێگانه‌ی‌‬ ‫به‌ دوای‌ خۆیدا هێنا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌ لێره‌دا بووترێت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ زانستی‌ سه‌ربازی‌‪,‬‬ ‫كه‌ له‌ الیه‌ن سه‌نته‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫ستراتیجی‌ و نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌ واشنتۆن‬ ‫كراوه‌‪ ,‬ده‌ریخستووه‌ كه‌ ته‌قاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫وێستگه‌ی‌ ئه‌تۆمی‌ بوشه‌هر ئه‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ كوژرانی‌ ده‌ستبه‌جێی ه �ه‌زاران‬ ‫دانیشتووی‌ ناوچه‌كانی‌ ده‌ورووب��ه‌ری‌‬ ‫و زی��ادل��ه‌وه‌ش س��ه‌دان ه��ه‌زار كه‌س‬ ‫ده‌م���رن ب �ه‌ ه��ۆی‌ ت��وش��ب��وون��ی��ان به‌‬ ‫سه‌ره‌تان له‌ئه‌نجامی‌ كه‌وتنه‌ نێو ئه‌و‬ ‫بازنه‌یه‌ی‌ كه‌ تیشكی‌ ته‌قینه‌وه‌كه‌ی‌ پێ‬ ‫ده‌گات‪ .‬به‌ گوێره‌ی‌ ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌و بازنه‌ چاره‌ڕه‌شه‌‬ ‫به‌حره‌ین و قه‌ته‌ر وئیماراتی‌ عه‌ره‌بی‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ سه‌رنجڕاكێشه‌ ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مریكیه‌كان ـ هه‌رچه‌نده‌ زۆر ئاگاداری‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ن ك �ه‌ ه�ه‌ن��دێ��ك ل �ه‌ س �ه‌رك��رده‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كان بیركردنه‌وه‌ی‌ سه‌ربه‌خۆیان‬ ‫ل��ه‌ده‌س��ت��داوه‌ و پێیان خ��ۆش �ه‌ كه‌‬ ‫خزمه‌تی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ ئه‌مریكا‬ ‫بكه‌ن و له‌ خزمه‌تیاندا بن به‌ بێگوێدانه‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ ـ نایانه‌وێت له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫سه‌ركردانه‌دا خۆیان تێكه‌ڵ به‌ ئه‌و‬ ‫باروودۆخه‌ سه‌خت و دژواره‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫وانه‌كانی‌ ویكیلیكس له‌سه‌ر مه‌عریفه‌‌و‬ ‫ده‌سته‌اڵت‬ ‫ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ كه‌ به‌م دواییانه‌ له‌‬ ‫الیه‌ن ویكیلیكسه‌وه‌ باڵوكرایه‌وه‌ وانه‌ی‌‬ ‫زۆر به‌ نرخی‌ له‌باره‌ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫ن��ێ��وان م�ه‌ع��ری��ف�ه‌ و ده‌س��ت �ه‌اڵت �ه‌وه‌‬ ‫پێبه‌خشین‪ ,‬گرنگترینیان ئه‌مانه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌ن‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬سه‌رده‌می‌ نهێنیه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫كۆتایی پێهات‪ .‬شۆڕشی په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫ئ �ه‌ل��ی��ك��ت��رۆن��ی �ه‌ك��ان ق��ۆرخ��ك��ردن �ی‌‬ ‫زانیاریه‌كانی‌ به‌ كۆتایی گه‌یاند‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ زۆر گه‌وره‌یه‌ بۆ ئازادكردنی‌‬ ‫خه‌ڵك له‌ كۆت و به‌ندی‌ سته‌مكاری‌‬ ‫و ئیهانه‌كردنی‌ ناوخۆیی و نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫نراوه‌‪ .‬له‌ مه‌قاله‌یه‌كدا كه‌له‌ ڕۆژنامه‌ی‌‬ ‫(گ��اردی��ان)دا له‌ ڕۆژی ‪2010-11-28‬‬ ‫دا ب��ل�ڵاوك��راوه‌ت �ه‌وه‌‪ ,‬ڕۆژن��ام�ه‌ن��ووس‬ ‫سیمۆن جینگینز سه‌رنجی‌ ئه‌وه‌ی‌ داوه‌‬ ‫كه‌ " نهێنی‌ ئه‌لیكترۆنیكی‌" بووه‌ به‌‬

‫ئه‌و زانیاریانه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ به‌م دواییانه‌‬ ‫له‌ الیه‌ن‬ ‫ویكیلیكسه‌وه‌‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌‬ ‫وانه‌ی‌ زۆر به‌‬ ‫نرخی‌ له‌بار‌هی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫نێوان مه‌عریفه‌‬ ‫و ده‌سته‌اڵته‌وه‌‬ ‫پێبه‌خشین‬ ‫ده‌ربڕینێكی‌ دژه‌خۆیی‌ و ئه‌و زانیاریانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ویكیلیكسیش زۆر به‌ ڕوونی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫ده‌رخست كه‌ " ته‌نها شتێك كه‌ له‌‬ ‫داهاتوودا ده‌بێت به‌ نهێنی‌ پێویسته‌ به‌‬ ‫قسه‌كردن بێت نه‌ك به‌ نووسین‪".‬‬ ‫دووه‌م ‪ :‬له‌مڕۆدا تاكێكی‌ هوشیار و جواڵو‬ ‫ئه‌توانێت‪ ,‬له‌ ڕێگه‌ی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و زانیاریه‌ درووستانه‌ی‌ كه‌ سته‌مكار‬ ‫و چه‌وسێنه‌ره‌وه‌كان ئه‌یانه‌وێت به‌‬ ‫نهێنی‌ بیانهێڵنه‌وه‌‪ ,‬ڕووخساری‌ هه‌موو‬ ‫جیهان بگۆڕێت‪ .‬ئه‌زموونه‌كانی‌ جولیان‬ ‫ئه‌سانج‪ ,‬دام �ه‌زرێ��ن �ه‌ری‌ ویكیلیكس‬ ‫و‪ ,‬جیمی‌ وی��ڵ��س‪ ,‬دام��ه‌زرێ��ن��ه‌ری‌‬ ‫ویكیپیدیا‪ ,‬ه �ه‌ردووك��ی��ان ئ�ه‌وه‌ی��ان‬ ‫ده‌رخست كه‌ مرۆڤایه‌تی‌ چووه‌ته‌ ناو‬ ‫قۆناغێكی‌ نوێی مێژووه‌وه‌ كه‌ تێیدا‬ ‫ئه‌گه‌ر تاكێك كه‌ خۆی‌ یه‌كالیی بكاته‌وه‌‬ ‫بۆ هۆكارێكی‌ دی��اری��ك��راو ئه‌توانێت‬ ‫زانیاریه‌كان بگوازێته‌وه‌ بۆ ملیۆنه‌ها‬ ‫خه‌ڵك‪ ,‬له‌مه‌وه‌ توانای‌ ده‌رككردنیان‬ ‫ب��ۆ ئ���ه‌و ك���رداران���ه‌ی‌ ك��ه‌ ل��ه‌ الی��ه‌ن‬ ‫سیاسیه‌كانه‌وه‌ به‌كارده‌هێنرێت فراوان‬ ‫ئه‌بێت و ئاره‌زوویان بۆ خزمه‌تكردنی‌‬ ‫زانستی‌ سیاسی ‪,‬ك�ه‌ دژه‌ لۆجیكی‌‬ ‫سته‌مكارییه‌‪ ,‬زیاد ئه‌كات‪.‬‬ ‫سێ ی �ه‌م‪ :‬چیتر ناتوانرێت جیهان‬ ‫له‌ الیه‌ن تاكه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كه‌وه‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫ببرێت‪ ,‬گرنگ نیه‌ ئه‌مه‌ تا چه‌ندێك‬ ‫نه‌زانانه‌یه‌ یان یاسا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫چه‌ند به‌ بێبه‌ها وه‌ریده‌گرن‪ .‬سیمۆن‬ ‫جینگینز‪,‬له‌ گ���اردی���ان‪,‬دا ل�ه‌ ‪-28‬‬ ‫‪2010-11‬دا باس ل�ه‌وه‌ ئه‌كات كه‌ له‌‬ ‫دوای‌ هێرشه‌كانی‌ یازده‌ی‌ ئه‌یلوله‌وه‌‪,‬‬ ‫ئ�ه‌م��ری��ك��ا وه‌ك ورچ��ێ��ك �ی‌ ب��ری��ن��دار‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كات‪ .‬ئه‌و ئه‌ڵێت ئه‌و‬ ‫هێز و وزه‌یه‌ی‌ كه‌ له‌ دوای‌ ئه‌وكاته‌وه‌‬ ‫به‌كارهاتووه‌ ب�ه‌ت�ه‌واوی‌ پێچه‌وانه‌كه‌‬ ‫هاته‌دی‌ و جیهان له‌ سایه‌ی‌ ڕازیبوون‬ ‫و گوێڕایه‌ڵی‌ واشینتۆندا هیچ به‌ره‌و‬ ‫باشتر نه‌ڕۆیشتووه‌‪ .‬بهاڵم ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫جینگینز نه‌یووتووه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ بت ئاسا په‌یوه‌ندیان به‌‬ ‫واشینتۆنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ,‬هێشتا باوه‌ڕیان به‌‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ی‌ ئه‌مریكا ماوه‌‪ .‬محمد ئیقباڵ‬ ‫ڕاستی‌ ووتووه‌ كه‌ ده‌ڵێت "ئاغاكان بۆ‬ ‫ئاغایه‌تیه‌كه‌یان قه‌رزاری‌ كۆیله‌كانیانن‪,‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر كۆیله‌كان ئ�ه‌وان وه‌ك‬ ‫ئاغا ره‌دبكه‌نه‌وه‌ ئیتر ئه‌وان ناتوانن‬ ‫ببنه‌ ئاغا‪".‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪:‬‬ ‫‪http://www.onislam.net‬‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫‪ 14‬پشو‬

‫كوڕه‌كانی قه‌زافی به‌ربوون ‌ه گیانی یه‌كتر‬

‫ده‌ستوور‬ ‫دوو ك��وڕه‌ك �ه‌ی موعه‌مه‌ر قه‌زافی‬ ‫ڕابه‌ری لیبیا بۆ به‌ده‌سته‌وه‌گرتنی‬

‫ده‌س����ه‌اڵت����ی دوای ب��اوك��ی��ان‬ ‫به‌ربوونه‌گیانی یه‌كتر‪.‬‬ ‫كه‌ناڵی ف��ران��س ‪ 24‬ب�ڵاوی��ك��رده‌و ‌ه‬ ‫دوو كوڕه‌كه‌ی قه‌زافی به‌پشتیوانی‬

‫چه‌ندان به‌رپرسی بااڵی حكومه‌تی‬ ‫لیبیا دوو جه‌مسه‌ری ناكۆكیان ل ‌ه‬ ‫لیبیادا پێكهێناوه‌‌و هه‌ركامه‌یان‬ ‫له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌ ده‌سه‌اڵتی پاش‬

‫ژیانی هاوسه‌ری له‌گه‌ڵ دره‌ختی‬ ‫كریسمه‌س‬

‫ده‌ستوور‬ ‫پیاوێكی خه‌ڵكی به‌ریتانیا به‌نیازه‌ ژیانی‬ ‫هاوسه‌ری له‌گه‌ڵ دره‌ختێكی كریسمه‌س‬ ‫پێكبێنێت‌و ئێستا سه‌رقاڵی ڕێكخستنی ئه‌و‬ ‫ڕێوڕه‌سمه‌یه‌‪.‬‬ ‫ڕۆژن��ام��ه‌ی س��ان��دی تایمز ب�ڵاوی��ك��رده‌وه‌‬ ‫ئ��ه‌و پ��ی��اوه‌ ن���اوی ئ �ه‌ن��دی پ��ارك��ه‌‌و ‪47‬‬ ‫س��اڵ ته‌مه‌نیه‌تی‪ .‬به‌پێی ڕاپۆرته‌كه‌‬ ‫ناوبراو ئه‌وینداری دره‌ختی كریسمه‌سی‬

‫كاوڕ ‬

‫(‪ 21‬مارس ‪ 20 -‬نیسان)‬

‫ل��ه‌س��ه‌ره‌ت��ای‌ ئ���ه‌م م��ان��گ �ه‌وه‌‬ ‫پ�ل�ان���ه‌ك���ان���ت ل����ه‌ ج�����اران‬ ‫زه‌حمه‌تتر بۆ ده‌خرێته‌ بواری‌‬ ‫فشاره‌كان‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌رت زیاد ده‌كه‌ن‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ئ����اگ����اداری‌ ئ����ه‌وه‌ ب��ی��ت كه‌‬ ‫ده‌ستكردن به‌ كارێك ئاسانتره‌‬ ‫له‌به‌رده‌وامبوون له‌سه‌ری‌‪.‬‬

‫ته‌رازوو‬

‫(‪ 22‬ئه‌یلول ‪ 22 -‬ت‪ .‬یه‌که‌م)‬

‫ی ئیشه‌وه‌ ك��اره‌ك��ان به‌و‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫شێواز‌ه ن��اڕۆن به‌ڕێو‌ه ك ‌ه به‌دڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تونا ‌‬ ‫تۆیه‌‪ ،‬چونكه‌ تۆ ت��ه‌واو ‌‬ ‫ی بۆ خ �ه‌رج ده‌ك�ه‌ی��ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆت ‌‬ ‫ئ�ه‌ن��ج��ام�ه‌ك��ان دڵ��خ��ۆش��ك�ه‌ر نین‪.‬‬ ‫پێده‌چێت هه‌واڵێكی‌ ناخۆشت پێ‬ ‫ی‬ ‫بگات‪ ،‬به‌اڵم واتلێده‌كات ل ‌ه ڕوو ‌‬ ‫ده‌روونییه‌وه‌ به‌هێز بیت‪.‬‬

‫خاوه‌نی ویكلیكس ژیاننامه‌كه‌ی ده‌فرۆشێت‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫جولیان ئاسانگ باڵوكه‌ره‌وه‌ی‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌ نهێنییه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫ئه‌مریكا گرێبه‌ستێكی یه‌ك ملیۆن‌و‬ ‫‪ 500‬ه �ه‌زار دۆالری بۆ فرۆشتنی‬ ‫ژیاننامه‌كه‌ی ئیمزا كرد‪.‬‬ ‫جولیان ئاسانگ خاوه‌نی ماڵپه‌ڕی‬ ‫ویكلیكس له‌لێدوانێكدا بۆ ساندی‬ ‫تایمز ڕایگه‌یاند"ئه‌و داهاته‌ یارمه‌تیم‬ ‫ده‌كات له‌به‌رامبه‌ر تۆمه‌ته‌كانی‬ ‫دادگ��������ای س���وی���دی‬ ‫پارێزگاری له‌خۆم‬ ‫بكه‌م"‪.‬‬ ‫ب���ه‌رپ���رس���ی‬ ‫س���ای���ت���ی‬ ‫و یكلیكس‬

‫ماڵه‌كه‌یه‌تی‌و بۆ م��اوه‌ی ‪ 17‬ساڵه‌ ئه‌و‬ ‫دره‌خته‌ی له‌ماڵه‌كه‌یدا ڕاگرتووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندی پارك به‌ڕۆژنامه‌كه‌ی ڕاگه‌یاندووه‌‬ ‫كه‌ئه‌ڵقه‌ی بووكێنی بۆ داره‌ك��ه‌ كڕیوه‌‌و‬ ‫ئێستا به‌شوێن قه‌شه‌یه‌كدا ده‌گه‌ڕێ تا به‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی ڕه‌سمی هاوسه‌رگیرییه‌كه‌ تۆمار‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ناوبراو ده‌ڵێت هه‌ستده‌كه‌م باشترین هاوڕێی‬ ‫من ئه‌و دره‌خته‌یه‌‌و كاتێك لێی نزیكده‌بمه‌وه‌‬ ‫هه‌ست به‌به‌خته‌وه‌ری‌و خۆشی ده‌كه‌م‪.‬‬

‫گا ‬

‫(‪ 21‬نیسان ‪ 20 -‬ئایار)‬

‫ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه زۆر بونیادنه‌رانه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه كه‌ له‌بوارێكدا كارناكه‌یت‬ ‫ی ب ‌ه داهێنان بێت‪ .‬زۆر‬ ‫پێویست ‌‬ ‫هه‌ستیاریت‌و ئ��ه‌م م��اوه‌ی � ‌ه زۆر‬ ‫ی‬ ‫ی ج��وان��ك��ار ‌‬ ‫گ��رن��گ�ی‌ ب�� ‌ه الی��ه‌ن�� ‌‬ ‫خ��ۆت‌و ده‌وروب��ه‌ره‌ك��ه‌ت ده‌ده‌ی��ت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سۆزدارییه‌و‌ه ل ‌ه دۆخێك ‌‬ ‫له‌بار ‌‬ ‫تایبه‌تدایت‪.‬‬

‫دوپشک‌‬

‫(‪ 23‬ت‪ .‬یه‌که‌م ‪ 21 -‬ت‪ .‬دووه‌م)‬

‫كاته‌كانت ڕێكبخه‌‌و ل�ه‌ شتی‌‬ ‫ك��ه‌م��ب��ای��ه‌خ��دا ب���ه‌ه���ه‌ده‌ری���ان‬ ‫م �ه‌ده‌‪ .‬هاوكاره‌كانت ش��اره‌زای‌‬ ‫ت��وان��اك��ان �ت‌و ئ �ه‌گ �ه‌ر به‌باشی‌‬ ‫كاره‌كانت بكه‌ی‌ ده‌بێته‌ مایه‌ی‌‬ ‫ڕێكخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆشحاڵییان‪.‬‬ ‫ڕۆژه‌ك��ان��ت س���وودی‌ زۆری‌ بۆ‬ ‫داهاتووت ده‌بێت‪.‬‬

‫دووانه‌‬

‫وتی"نامه‌وێ ژیاننامه‌كه‌م بنووسمه‌و ‌ه‬ ‫ب��ه‌اڵم ن��اچ��ارم ئ �ه‌و ك��اره‌ بكه‌م"‪.‬‬ ‫ه��ه‌وه‌ره��ا ده‌ڵ��ێ��ت"ت��ا ئێستا ‪200‬‬ ‫هه‌زار پاوه‌ندم داوه‌ به‌ پارێزه‌ر بۆ‬ ‫ڕزگاربوون له‌ سزاكانی دادگ �ا‌و بۆ‬ ‫درێژه‌ی كاره‌كانی‪ .‬بۆیه‌ ناچاربووم‬ ‫گرێبه‌ستی نووسینه‌وه‌ی ژیاننامه‌كه‌م‬ ‫ئیمزا بكه‌م"‪.‬‬ ‫جولیان ئاسانگ دامه‌زرێنه‌ری سایتی‬ ‫ناسراوی ویكیلیكسه‌ كه‌ تائێستا‬ ‫هه‌زاران به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی جه‌نگی‬ ‫ئه‌مریكا له‌عێراق‌و ئه‌فغانستان‌و‬ ‫ه�ه‌روه‌ه��ا به‌ڵگه‌نامه‌ نهێنییه‌كانی‬ ‫وه‌زاره‌ت�����ی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكای‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‌و ناوبراو ب �ه‌ره‌وڕووی‬ ‫گ��وش��اری ح��ك��وم�ه‌ت��ی ئ�ه‌م��ری��ك�ا‌و‬ ‫هاوپه‌یمانانی ئه‌و واڵته‌ بووه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ته‌له‌فزیۆن ژنێكی به‌كوشتندا‬ ‫ده‌ستوور‬ ‫ژنێكی گه‌نجی ئه‌مریكی له‌به‌رنامه‌یه‌كی‬ ‫ته‌لفزیۆنیدا كه‌ به‌شێوه‌ی ڕاسته‌وخۆ‬ ‫ب���ه‌رن���ام���ه‌ك���ه‌ ب��ڵ�اوده‌ك����رای����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌مانچه‌یه‌ك كۆتایی به‌ژیانی هێنا‪.‬‬

‫(‪ 21‬ئایار ‪ 20 -‬حوزه‌یران)‬

‫ڕه‌وت���ی‌ ئه‌ستێره‌كان به‌جۆرێك ‌ه‬ ‫ی زۆر‬ ‫ك��� ‌ه ك �ه‌ش��ێ��ك �ی‌ ڕۆم��ان��س�� ‌‬ ‫تایبه‌تیت بۆ ده‌خوڵقێنن‪ .‬هه‌ست‬ ‫به‌و ئازادییه‌ ده‌كه‌یت ك ‌ه پێشتر‬ ‫ه �ه‌ت��ب��ووه‌‌و هاوكاتیش زۆر به‌و‬ ‫شتانه‌ دڵخۆشیت كه‌ ڕوو ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ست پێشخه‌رییه‌كانت بایه‌خیان‬ ‫پێده‌درێت‪.‬‬

‫که‌وان‬

‫سه‌رۆكی لیبیا به‌ده‌سته‌وه‌بگرێت‪.‬‬ ‫موعته‌سه‌م‌و سه‌یفولئیسالم دوو‬ ‫ك��وڕه‌ك�ه‌ی سه‌رۆكی لیبیا له‌باری‬ ‫فكرییه‌وه‌ دوو بۆچوونی جیایان‬

‫ه��ه‌ی��ه‌‌و ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌ك���رێ���ت ك ‌ه‬ ‫موعته‌سه‌م كه‌سێكی كۆنسێرڤات‌و‬ ‫كۆنه‌پارێزه‌‌و هاوكات سه‌یفولئیسالم‬ ‫كه‌سێكی میانه‌ڕه‌وه‌‌و ڕیفۆرمیسته‌‪.‬‬

‫(‪ 22‬ت‪ .‬یه‌که‌م ‪ 20 -‬ک‪ .‬یه‌که‌م)‬

‫به‌ هه‌ندێ كێشه‌ی‌ داراییه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵ ده‌بیت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ش ‌ه‬ ‫ك���ه‌ پ��ێ��وی��س��ت �ه‌ ئ���اگ���ات له‌‬ ‫خه‌رجییه‌كانت بێت‪ .‬به‌بێسوود‬ ‫پاره‌ خه‌رج مه‌كه‌‌و ئه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫ك�ه‌م��ێ��ك ده‌س��ت��ب�ڵاوی��ی�ه‌ك��ان��ت‬ ‫كه‌مكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شۆرت نیوز باڵویكرده‌وه‌ ئه‌و ڕووداوه‌‬ ‫له‌كه‌ناڵێكی ته‌له‌فزیۆنی مه‌حه‌لیی‬ ‫كارۆلینای ئه‌مریكاوه‌ باڵوكرایه‌وه‌‌و ئه‌و‬ ‫ژنه‌ له‌كاتی به‌ڕێوه‌چوونی كێبڕكێیه‌كی‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی ده‌مانچه‌یه‌كی له‌گیرفانی‬ ‫جله‌كانیدا ده‌رهێنا‌و خۆی كوشت‪.‬‬

‫(‪ 21‬حوزه‌یران ‪ 22 -‬ته‌موز)‬

‫ه��ه‌ف��ت��ه‌ی��ه‌ك��ی‌ گ���ون���ج���او‌ه بۆ‬ ‫ی داراییه‌وه‌‌و‬ ‫خۆڕێكخستنه‌و‌ه له‌بوار ‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتی‌ باشیشت ده‌بێـت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پۆستێك ‌‬ ‫ل�ه‌وان�ه‌ی�ه‌ پێشنیار ‌‬ ‫ی ئێستات‌و‬ ‫به‌رزترت بۆ بكه‌ن له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وا باشتر‌ه ڕه‌تی‌ نه‌كه‌یته‌وه‌‪ .‬دڵ ‌‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت خۆش بكه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫خۆت به‌رده‌وام پێده‌كه‌نیت‪.‬‬

‫گیسک‬

‫به‌پێی ڕاپۆرته‌كه‌ ڕووداوه‌ك �ه‌ كاتژمێر‬ ‫‪5‬ی ئێۆاره‌ ڕووی��دا‌و دوات��ر كه‌ناڵه‌ك ‌ه‬ ‫په‌خشی ئاسایی به‌رنامه‌كانی وه‌ستاند‪.‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانی پۆلیس به‌رده‌وامه‌‌و‬ ‫تائێستا هۆكاری ده‌ستبردنی ئه‌و ژنه‌‬ ‫بۆ خۆكوشتن ئاشكرا نه‌بووه‌‪.‬‬

‫شێر ‬

‫(‪ 22‬ته‌موز ‪ 22 -‬ئاب)‬

‫ی زۆر‬ ‫ئ �ه‌م م��اوه‌ی �ه‌ سه‌رقاڵییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕووت تێده‌كات ئه‌وه‌ش یان به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕووداوێك ‌‬ ‫میوانه‌وه‌یه‌ یاخود به‌هۆ ‌‬ ‫چ��اوه‌ڕوان��ن �ه‌ك��راوه‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌م ‌ه‬ ‫كارناكات ‌ه سه‌ر دڵخۆشییه‌كانت‪.‬‬ ‫ی نموونه‌یی ‌ه ب��ۆ ئه‌و‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌یانه‌وێت كارێك ئه‌نجام‬ ‫كه‌سانه‌ ‌‬ ‫بده‌ن‪.‬‬

‫سه‌تڵ ‬

‫(‪ 21‬ک‪ .‬یه‌که‌م ‪ 19 -‬ک‪ .‬دووه‌م)‬

‫(‪ 20‬ک‪ .‬دووه‌م ‪ 18 -‬شوبات)‬

‫پێویسته‌ به‌هه‌ندێ‌ شتی‌ ناخۆش‬ ‫ل �ه‌ڕووی‌ سۆزدارییه‌وه‌ ڕابێیت‪،‬‬ ‫ده‌وروب���ه‌ره‌ك���ه‌ت واده‌زان����ن كه‌‬ ‫پێی‌ ڕاهاتوویت بۆیه‌ زۆر گوێت‬ ‫پێناده‌ن‪ .‬پێویستت به‌ خه‌و‌و‬ ‫پشووی‌ زیاتره‌ له‌جاران‪ .‬زۆر كار‬ ‫مه‌كه‌‌و بایه‌خ به‌ ته‌ندروستیت‬ ‫بده‌‪.‬‬

‫باوه‌ڕت وای ‌ه كه‌ تۆ له‌ هه‌موو كه‌س‬ ‫باشتر خۆت ده‌ناسیت‪ ،‬به‌اڵم له‌و‬ ‫ڕووه‌و‌ه زۆر هه‌ڵه‌یت‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫بیر ل�ه‌و ڕووداوان��� ‌ه بكه‌یته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ڕاب���ردوودا‬ ‫ی چه‌ند ساڵ ‌‬ ‫ل�ه‌م��اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جارێك ‌‬ ‫به‌سه‌رت هاتوون بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دیك ‌ه هه‌مان ئه‌و هه‌اڵن ‌ه دووب��ار‌ه‬ ‫نه‌كه‌یته‌وه‌ كه‌ كردووتن‪.‬‬

‫فه‌ریک ‬

‫(‪ 22‬ئاب ‪ 22 -‬ئه‌یلول)‬

‫ی‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه په‌شیمان بیت ل �ه‌و‌ه ‌‬ ‫كارێكت به‌جۆرێك ك��ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێك جار م��رۆڤ تا نه‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ه �ه‌ڵ �ه‌ی �ه‌ك �ه‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌و ئ �ه‌زم��وون �ه‌دا‬ ‫تێناپه‌ڕێت ك �ه‌ پێویستییه‌تی‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شت له‌بیرنه‌چێت بیرۆكه‌كان‬ ‫ئه‌و كاتان ‌ه دروستده‌بن كه‌ هه‌رگیز‬ ‫چاوه‌ڕوانت نه‌كردووه‌‪.‬‬

‫نه‌هه‌نگ‬

‫(‪ 19‬شوبات ‪ 20 -‬ئازار)‬

‫ی ك���اره‌و‌ه پێویست ‌ه زۆر‬ ‫ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫خۆت ماندوو بكه‌یت تا تواناكانت‬ ‫ی‬ ‫ی ڕووداو ‌‬ ‫ده‌ركه‌ون‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه ئازار ‌‬ ‫م��اوه‌ی�ه‌ك له‌مه‌وپێشت تا ئێستا‬ ‫له‌بیرنه‌چووبێته‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ورد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ورده‌ له‌گه‌ڵی‌ ڕادێیت‪ .‬تۆ كه‌سێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ب �ه‌ه��ێ��زی �ت‌و پێویسته‌ ج��ڵ �ه‌و ‌‬ ‫كاره‌كانت له‌ده‌ستدا بێت‪.‬‬

‫ی پێنجه‌م ـ به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رد‌ه ‌ ‪0533184771‬‬ ‫ی میران ـ نهۆم ‌‬ ‫ی سالم‪ ،‬ته‌الر ‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬سلێمانی‌ ـ شاڕێ ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬

‫ده‌ستوور‪ ،‬ژمار‌ه (‪ ،)63‬چوارشه‌ممه‪2010/12/29 ،‬‬

‫سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌ن‪ :‬ئیدریس عومه‌ر‬

‫ی سول ‌ی تێلیگراف‬ ‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬كۆمپانیا ‌‬

‫‪info@destur.net - 0533187811‬‬

‫مسته‌فا ئه‌حمه‌د گه‌ڕایه‌وه‌ نیان عه‌بدواڵ‪:‬‬

‫ب�����ی�����رم�����ان‬ ‫ده‌كات‬ ‫موحسین یاسین‬

‫خانمه‌ گۆرانیبێژ (نیان عه‌بدوڵاڵ) كه‌خاوه‌نی‬ ‫دوو ئه‌لبومه‌ به‌ناوه‌كانی (كه‌رنه‌ڤاڵی خه‌مه‌كان‌و‬ ‫چ���وارچ���را)‪ ،‬له‌ئێستادا س �ه‌رق��اڵ��ی ك��ارك��ردن�ه‌‬ ‫ل�ه‌ئ�ه‌ل��ب��وم��ێ��ك��ی ن���وێ���داو ل �ه‌ق��ۆن��اغ��ی میكس‌و‬ ‫ماسترینگدایه‌‪.‬‬ ‫نیان له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌س��ت��وور‪ ،‬وت �ی‌"م��اوه‌ی‬ ‫ساڵێكه‌ سه‌رقاڵی كاركردنم له‌ئه‌لبومه‌ نوێیه‌كه‌دا‬ ‫به‌ناوی (بیرت ده‌كه‌م) كه‌ (‪ )9‬گۆرانی له‌خۆگرتووه‌و‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌ردوو ش��اری ده��ۆك‌و هه‌ولێر له‌ستۆدیۆكانی‬ ‫ده‌نگ‌و ڕه‌نگ‪ ،‬میلۆدی گۆرانییه‌كانم تۆماركردووه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا كه‌ (‪ )4‬گۆرانیان میلۆدی (ئیدریس‬ ‫باڵه‌که‌یی)ه‌‌و تێكستی (هاوار شاڵی‌و كه‌ریم به‌ده‌له‌)‬ ‫ه‌و دووگۆرانیان ب �ه‌زاراوه‌ی سۆرانییه‌و دوانه‌كه‌ی‬ ‫تریش به‌زاراوه‌ی كرمانجیه‌و (‪)3‬گۆرانیم له‌شاری‬ ‫دهۆك تۆماركردووه‌‪.‬‬

‫موحسین یاسین‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌یه‌كی زۆربوو به‌هۆی‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ به‌رنامه‌وه‌ مسته‌فا ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌كاری دراماو شانۆ دووركه‌وتبووه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا هه‌وڵی گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫بواره‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫م��اوه‌ی �ه‌ك��ی زۆرب����وو ه��ون�ه‌رم�ه‌ن��دی‬ ‫ب��ه‌ئ��ه‌زم��وون (مسته‌فا ئه‌حمه‌د)‬ ‫ل��ه‌ك��اری درام����او ش��ان��ۆو سینه‌ما‬ ‫دوورك���ه‌وت���ب���ووه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب��ڕی��اره‌‬ ‫جارێكی تر له‌سه‌ر داوای ده‌رهێنه‌ر‬ ‫(لوقمان غه‌ریب) بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كاری‬ ‫دراما‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ده‌ستوور ناوبراو"‬ ‫ڕای��گ�ه‌ی��ان��د ه �ه‌رچ �ه‌ن��ده‌ ماوه‌یه‌كی‬ ‫زۆرب��وو دوورك�ه‌وت��ب��ووم�ه‌وه‌ له‌كاری‬

‫ه���ون���ه‌ری‪ ،‬ب����ه‌اڵم ل��ه‌س��ه‌ر داوای‬ ‫ده‌رهێنه‌ر (لوقمان غه‌ریب) له‌دوای‬ ‫خ��وێ��ن��دن�ه‌وه‌ی سیناریۆی زنجیره‌‬ ‫درام��ای (ڕێحانه‌) بڕیارمدا له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌و هاوڕێیانه‌ی كه‌پێشتر‬ ‫له‌تیپی پێشڕه‌وی شانۆی ك��وردی‬ ‫پێكه‌وه‌ ك��ارم��ان ده‌ك��رد به‌شداری‬ ‫بكه‌م"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد له‌و‬ ‫زنجیره‌ درام��ای �ه‌دا ڕۆڵ��ی (هه‌یاس‬ ‫ئاغا) به‌رجه‌سته‌ ده‌ك��ات‌و ڕۆڵه‌كه‌ی‬ ‫سه‌ره‌كییه‌‪ ،‬ئ �ه‌و ئاغایه‌ش كه‌ئه‌و‬ ‫ڕۆڵه‌كه‌ی به‌رجه‌سته‌ ده‌كات پیاوێكی‬ ‫چاوچنۆكه‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكه‌كه‌ی‬ ‫ن��اوێ��ت ته‌نها ه��ه‌وڵ ب��ۆ ئامانج و‬ ‫ئاره‌زووه‌كانی خۆی ده‌دات‌و مافی‬ ‫خه‌ڵك پێشێل ده‌كات‪.‬‬

‫ڕاگه‌یاندراوێك‬ ‫ل ‌ه ڕۆژنامه‌ی‌ده‌ستووره‌وه‌‬ ‫ڕۆژنامه‌ی ده‌ستوور كۆی ژماره‌كانی ساڵی یه‌كه‌می‬ ‫(‪)2010 -2009‬ی ل ‌ه به‌رگێكدا كۆكردۆته‌وه‌‌و‬ ‫ئاماده‌یكردوو‌ه بۆ فرۆشتن‪.‬‬ ‫هه‌ر ك ‌هس‌و الیه‌نێك ده‌خوازێت به‌ده‌ستیبهێنێت‪،‬‬ ‫له‌ئێستاو‌ه ده‌توانێت په‌یوه‌ندی به‌یه‌كێك له‌م‬ ‫ئه‌دره‌سانه‌و‌ه بكات‪.‬‬ ‫ئۆفیسی سلێمانی‪ ،‬شاڕێی سالم‪ ،‬ته‌الر ‌ی میران‪،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌‪ ،‬نهۆمی پێنجه‌م‪.‬‬ ‫ئیمه‌یڵ‪info@destur.net :‬‬ ‫ته‌له‌فۆن‪0533184771 & 0533187811 :‬‬

‫‪i n f o @ d e s t u r. n e t‬‬

‫جێگری سه‌رنووسه‌ر‪ :‬وریا حه‌مه‌تاهیر‬ ‫سکرتێری نووسین‪ :‬شۆڕش خالید‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری هونه‌ریی‪ :‬لوقمان عومه‌ر‬