de Weef augustus 2016 by De Wever Tilburg

Een uitgave van De Wever voor alle medewerkers, vrijwilligers en cliënten

JAARGANG 8 - NUMMER 27 - AUGUSTUS 2016

#27 De liefde van de bewoner gaat door de maag Kunnen zĳn wie je bent

Een (ex)vertrouwenspersoon, zomerboeken en columns

Tevreden Ik denk dat iedereen het wel kent, een gevoel van tevredenheid na een lekkere maaltijd. Het liefst in goed gezelschap. Datzelfde gevoel kun je hebben als je thuis om je heen kijkt nadat alle rommel aan de kant is en alles fris ruikt. Het is daarom niet verwonderlijk dat uit het tweejaarlijks klanttevredenheidonderzoek naar voren komt dat een schoon huis en goed eten bijdragen aan de tevredenheid van de bewoner en de cliënt. Twee bevlogen medewerkers vertellen in deze Weef over hun bijdrage aan die tevredenheid. Gaat de liefde van de bewoner door de maag? Volgens Ben Thielen, kok bij Joannes Zwijsen, is dat zo. Een goede keuken is volgens hem het hart van elk huis. Angelique van Lier, coördinator van de huishoudelijke dienst bij Reyshoeve, zegt dat ze zich realiseert dat een schone omgeving een belangrijke rol speelt bij het gevoel van welbevinden. Verder vind je in deze uitgave een interview met Frans van Gurp die na tien jaar stopt als vertrouwenspersoon. Volgens hem een mooie functie, het is immers bijzonder dat collega’s naar jou komen met hun verhaal, dat je wezenlijk iets kunt betekenen voor een ander. Daarnaast is er aandacht voor de ontwikkeling op het gebied van Lean, een manier van managen die langzaam maar zeker zijn intrede doet binnen De Wever. Dat is niet alles, dus neem de tijd en lees wat iedereen te vertellen heeft. Het is de moeite waard. Dank aan iedereen die enthousiast heeft meegewerkt aan de totstandkoming van dit nummer. Dienie Joosten

DEZE WEEF LEEST U

Cliëntportaal 03 De liefde gaat door de maag

Wat eten we vandaag 06 De kou uit de lucht

Vlinders en Klaprozen 09 Van cure naar care

Kunnen zijn wie je bent 14 Lean verlicht!

En verder Column miMakker Loeloe 12 Voorgelezen 13 TeamTour 17 Column Willem Kieboom 20

Vooropgesteld Woensdag 20 juli 2016. Een heel warme, zomerse dag. Perfect weer dus voor een barbecue. Ben Thielen verzorgt het vlees, en alles wat er nog meer bij een barbecue komt kijken, voor de bewoners van Joannes Zwijsen.

Redactie Inga de Bruijn, Dienie Joosten, Ingeborg Pijnenburg, Troeke van Rijswijk en Johan Zelissen Fotografie Jannie Hummel, Dienie Joosten en Johan Zelissen Ontwerp / opmaak Johan Zelissen / De Wever Communicatie Druk DekoVerdivas Speciale dank aan allen die zich lieten interviewen, fotograferen of ons op een ander manier hielpen. De Wever © augustus 2016

Meedoen met de Weef? Heb je een idee of onderwerp voor de volgende Weef? Stuur een mail naar de redactie: deweef@dewever.nl

Cliëntportaal De tijd dat de bewoner alleen tijdens een gesprek met een medewerker hoort wat er in zijn Zorgleefplan staat, is voorbij. ‘Eigen regie’ dat is belangrijk. Dit is niet alleen een item binnen De Wever maar ook de overheid vindt dat van groot belang. De cliënt kan nu als hij wil zijn eigen Elektronisch Zorgdossier inzien. Sterker nog hij is beheerder en bepaalt wie er kan meekijken. DOOR INGA DE BRUIJN

‘Halverwege 2015 is een eerste begin gemaakt om met Pink Rocade een aanvulling te maken op het Elektronisch Zorgdossier (EZD). Cliënten en hun vertegenwoordiger kunnen nu de rapportage die in het EZD staat, bekijken. Via een eenvoudig dashboard kunnen zij via internet inloggen en het dossier inzien.’ Ingrid van Hoof, applicatiebeheerder Informatisering en Automatisering vertelt enthousiast over dit Cliëntportaal. ‘De huidige cliënten zijn al op de hoogte gebracht van de mogelijkheid om in te loggen. In de toekomst zullen de zorgadviseurs nieuwe cliënten al tijdens de eerste gesprekken op de mogelijkheid van inzage/aanmelding attenderen. De cliënt krijgt een inlogcode en wachtwoord. Als extra beveiliging volgt er ook nog een sms-code.’

We weten niet welke bewoner of familielid er inzage heeft. Dat maakt overigens voor de manier van rapporteren ook niets uit, dat is en blijft zoals het altijd was.’ En als de cliënt vindt dat er een aanpassing moet komen in het dossier dan gaat hier eerst een gesprek aan vooraf. Overigens moet je het cliëntportaal zien als een aanvulling op en niet als vervanging van de zorgleefplanbespreking en blijven de medewerkers uiteraard altijd bereikbaar voor vragen en/of opmerkingen. Niet alleen bewoners zijn enthousiast maar ook de contactpersonen. Marga: ‘De dochter van een bewoner woont buiten de stad. Het eerste wat zij in de ochtend doet, is even inloggen om te kijken hoe het met haar ouder is. Moet de dochter mee op bezoek in het ziekenhuis dan kent ze de meest recente stand van zaken. Jammer vindt zij wel dat ze bijvoorbeeld de bloedsuikerlijst niet kan printen en meenemen.’

Het project is begin 2016 uitgezet op Padua (Verona), Damast (Spinnenwiel) en De Hazelaar (Renoir). ‘De eerste bevindingen zijn positief’, zegt Marga Rutten, zorgcoördinator op Verona. ‘In het begin vonden de medewerkers het wel eng en waren zij zich er heel erg van bewust dat er ook ‘buitenstaanders’ meekeken. Toch wende dit snel en voelde alles weer gewoon.

De ontwikkeling van Cliëntportaal gaat steeds door. Bij De Wever Thuis werken de medewerkers nog met een papieren dossier, maar ook zij gaan over naar digitaal. Vanaf januari 2017 is het Cliëntportaal voor alle cliënten van De Wever toegankelijk. Hierbij is het met name belangrijk dat de cliënt bepaalt wie toegang en inzage heeft. Of juist niet, zoals een bewoner die weigerde zijn dochter inzage te geven ‘omdat zij toch al zo’n bemoeial was’. Tja, ook dat moet kunnen, de cliënt heeft immers de regie ...

De liefde van de bewoner gaat door de maag Uit het tweejaarlijks klanttevredenheidonderzoek komt naar voren dat een schoon huis en goed eten bijdraagt aan de tevredenheid van de bewoner en de cliĂŤnt. DOOR DIENIE JOOSTEN

en Thielen, kok bij Joannes Zwijsen: ‘Dat klopt, een goeie keuken is het hart van elk huis, met in die keuken een kok die met liefde en aandacht kookt. Die luistert naar de bewoners, die aanvoelt en ziet wat er leeft. Want ik ben er niet alleen voor het koken van de dagelijkse warme maaltijd, ik ben er ook als er iets te vieren valt of bij verdriet. Dan voel en leef ik mee.’ Er valt regelmatig iets te vieren in een zorgcentrum. Daarbij moet je soms kunnen improviseren. ‘Zoals die keer dat de jarige helemaal vergeten was een diner te reserveren, en dat pas de dag ervoor ontdekte. Dan is het fijn als je iemand gerust kunt stellen, de zorgen weg kunt nemen en de familie een dag later een heerlijke maaltijd voor kunt zetten. Want per slot ben ik ervoor de bewoners, en wat mij betreft kan alles.’ Het gebeurt dat Ben een paar dagen nadat hij een warm en koud buffet voor een zestigjarig huwelijksfeest heeft klaargemaakt voor één van de twee de uitvaart moet regelen. ‘Dat hoort erbij. Ik vind het fijn een uitvaart te verzorgen die helemaal bij de overledene past. Als die elke dag een glas wijn kwam drinken dan vind ik dat een goed glas wijn niet kan ontbreken. Een uitvaart is altijd anders en moet aansluiten bij het leven dat iemand geleefd heeft.’ Of het nu een bruiloft is, een verjaardag, jubileum of uitvaart, Ben geeft cachet aan de bijzondere dag. In tegenstelling tot andere vrij nieuwe zorgcentra heeft Joannes Zwijsen een ‘echte’ keuken. De koks koken met verse ingrediënten.

‘Koken met verse producten is echt niet duurder en je doet er niet langer over. Bovendien is de kok er toch, laat hem dan ook koken. Dat is zijn vak.’ ‘Ik zou niet anders kunnen’, geeft Ben aan. Zo’n zestig procent van de bewoners komt ’s middags in het restaurant eten. Ze kunnen dagelijks kiezen uit het dagmenu en het keuzemenu waarop twee voor-, hoofden nagerechten staan. Toch houdt Ben nauwelijks wat over, hoeft nooit veel eten weg te gooien. ‘Ik ken mijn klanten. Weet precies wat ze lekker vinden. Staat er bijvoorbeeld bloemkool op het menu dan zal ik meer kilo’s in moeten kopen dan bij broccoli.’

Barbecueën De weersverwachtingen voor de derde week van juli waren prima. Perfect weer voor een barbecue dacht Ben op zondag. Hij opperde het idee en iedereen was meteen enthousiast. Woensdag 20 juli was iedereen druk in de weer om van de barbecue een succes te maken. ‘De medewerkers van de technische dienst, verzorgenden, medewerkers welzijn, de gastvrouwen en de manager, iedereen hielp mee. Het is fijn om te merken dat dan iedereen ervoor gaat. ‘Goede, lekkere en met liefde klaargemaakte maaltijden zijn belangrijk. Zelfs zo van belang dat laatst een familie, op zoek naar een passend zorgcentrum, voor ze hun keuze maakte in het restaurant kwam eten. ‘Ik maak altijd persoonlijk kennis met een nieuwe bewoner. Toen ik hier pas was, gaf ik die dan een plaats aan een tafel met bewoners die volgens mij wel pasten bij de ‘nieuweling’. Maar dat was toch niet zo’n goed idee. Iedereen is gehecht aan zijn of haar eigen plek, dat moet je niet willen veranderen. Kijk maar naar jezelf, thuis zit je zelf ook vaak op dezelfde stoel, in hetzelfde hoekje van de bank.’ Naast bevlogen kok bij Joannes Zwijsen is Ben een net zo bevlogen opleider bij De Rooi Pannen. Hij is er examinator en begeleidt leerlingen tijdens hun stage. Zijn hart ligt vooral bij de leerlingen die het op een of andere manier niet zo makkelijk hebben. Hij geeft ze graag een steuntje in de rug. Dat doet hij ook voor jonge mensen die vastgelopen zijn in de maatschappij. Ze komen bij hem via ContourdeTwern of soms via de reclassering om hun taakstraf te verrichten. ‘Het doet me goed te zien dat iemand met een klein beetje hulp zijn weg weer vindt, op school of in de maatschappij.’ De favorieten Een goed kok kent zijn klanten en weet waarmee hij kan ‘scoren’. Bij Joannes Zwijsen is dat met de rode kool met Zwijsenstoof, de versgetrokken groentesoep met schenkel, kip van de grill met frites en witlof. Ook ijs met aardbeien en slagroom is een favoriet. Het restaurant is er op de eerste plaats voor de bewoners. Maar ook mensen uit de buurt zijn welkom. Zo komt het personeel van het kantoor van de gemeente Tilburg aan de overkant tussen de middag vaak een hapje eten.

Wat eten we vandaag? De liefde van de bewoner gaat door de maag Mevrouw Janssen woont al vijftien jaar bij Den Herdgang, eerst in een aanleunwoning, de laatste jaren in een inleunwoning. Ze kan zich daar nog prima alleen redden en heeft het naar haar zin. ‘Ik ben heel tevreden, het is hier goed,’ zegt ze. ‘Ik ben graag in mijn appartement en ga elke avond naar beneden om warm te eten. En om te kaarten natuurlijk, ik rik graag.’ Oorspronkelijk komt mevrouw niet uit Tilburg. ‘Ik zou nog steeds de weg niet kennen in de stad’ zegt ze. ‘Ik heb eigenlijk niets met Tilburg.’ Haar man, die net als zij uit Wychen kwam, kreeg een baan bij ‘de Volt’ en zij kwam met hem mee. Ze is 96 jaar, en echt, je zou het niet zeggen. Zeker niet als is ze even voordoet hoe ze ‘mee-gymt’ met Nederland in Beweging. Om haar hersenen te laten werken kijkt ze graag naar krimi’s en de Geheugentrainer. ‘Ik houd van lekker eten, eten dat goed en met aandacht is klaargemaakt. Waar de kok de tijd voor heeft genomen.

Want als dat niet zo is, dan proef je dat meteen. Zoals ik ook kan proeven wie er heeft gekookt, iedere kok kookt anders en ze hebben niet allemaal dezelfde aandacht voor het eten.’Dat eten een belangrijke plaats inneemt blijkt uit de vraag die ze elke dag stelt aan de medewerkster die tegen 12.00 uur een kop soep komt brengen. ‘Wat eten we vandaag?’ ‘Macaronischotel’, is het antwoord. ‘Dat lust ik wel’, zegt mevrouw Janssen.

Ben je op zoek naar een nieuwe uitdaging? Wil je graag tijdelijk of voor langere tijd je talenten inzetten en delen?

De Wever zoekt vrijwilligers We houden rekening met je beschikbare tijd en interesses en hebben voor iedereen een passende plek. Je kunt onze ouderen ondersteunen en begeleiden bij hun favoriete bezigheden. Vind je het prettiger om iemand persoonlijk aandacht te geven of verricht je liever hand-en-spandiensten, ook dan ben je van harte welkom. We vinden het belangrijk dat je aandacht en respect hebt voor de zelfstandigheid van ouderen en dat je hun belevingswereld goed in kunt voelen. We streven naar wederkerigheid. Dat betekent dat we niet alleen nemen, we geven ook. Je kunt bij ons werkervaring opdoen in een gezellige werkomgeving, je krijgt een goede begeleiding, er is scholing op maat en we stellen het op prijs als je meedenkt.

Heb je interesse in vrijwilligerswerk bij De Wever? Neem dan contact op met de coördinator vrijwilligerswerk van een van onze locaties of van De Wever Thuis.

MEDEWERKER ÉN MANTELZORGER, MÉÉR DAN EEN DUBBELE BAAN

Je bent medewerker én je zorgt voor je vader of moeder, partner of kind. Dit is vaak een extra belasting. Is er begrip van je collega’s en leidinggevende? Waar haal je steun vandaan? Wil je hierover met anderen praten en je ervaringen delen? Meld je aan voor de serie van zes bijeenkomsten over dit onderwerp onder leiding van Marijke van Es, geestelijk verzorger én ervaringsdeskundige.

Wanneer woensdag 14 en 28 september, 12 en 26 oktober en 9 en 23 november Waar De Hazelaar - 19.30 tot 21.00 uur. Er is plaats voor 10 deelnemers en er zijn geen kosten aan verbonden.

Meer informatie Marijke van Es m.v.es@dewever.nl, T 013 464 42 44 Aanmelden Graag aanmelden vóór 1 september 2016.

Zilver Tilburg zingt Tijdens de European Social Innovation Week - 19 tot en met 23 september 2016 - treedt maandag 19 september, in de Koepelhal aan de Spoorzone, een gelegenheidskoor op van mensen met geheugenproblemen. Zingen houdt mensen wakker, actiever. Zingen appelleert op een positieve manier aan hun vermogens. Zingen geeft mensen een stem. Zingen is goed voor het brein. Zingen helpt aangename herinneringen op te halen. Kortom, zingen is leuk en samen zingen is nog leuker, zorgt voor ontspanning. Mensen met geheugenproblemen zijn, samen met hun familie en vrienden, van harte uitgenodigd. Van 13.30 tot 15.30 uur repeteert het koor onder leiding van Esther Barthen, dirigent van De Gouden Mix. Vanaf 15.30 uur kan iedereen aansluiten om samen tot 16.30 uur uit volle borst te zingen. Een bruisende happening die u niet mag missen. Met medewerking van de Hazelsingers (een koor van bewoners van De Hazelaar). De Wever organiseert deze middag samen Convivio en Alzheimer Nederland, afdeling Midden-Brabant. Ze gaan daarbij niet uit van wat mensen met geheugenproblemen niet meer kunnen maar juist van wat nog wel kan. Leerlingen van Prins Heerlijk zorgen voor de catering en voor handen -spandiensten. Voor het koor kunnen mensen zich opgeven bij Corrie Aarts, c.aarts@dewever.nl T 013 4644280. Als u om 15.30 uur mee komt zingen is aanmelden niet nodig.

DOOR DIENIE JOOSTEN

Het kan gebeuren dat je als medewerker te maken krijgt met ongewenst gedrag. Zoals seksuele intimidatie, pesten, agressie of discriminatie. Of met een schokkende gebeurtenis die je erg raakt. Dat kan bijvoorbeeld ook een conﬂict zijn met iemand. Je kunt dan aankloppen bij je leidinggevende.

Je haalt de kou uit de lucht

aar soms zijn gebeurtenissen zo ingrijpend (en privé) dat je ze alleen in vertrouwelijkheid met iemand kunt bespreken. En het lukt niet altijd een conflict samen op te lossen. Mocht dat het geval zijn, dan kun je binnen De Wever terecht bij een vertrouwenspersoon. Je bent dan verzekerd van vertrouwelijkheid. ‘Dat heeft De Wever goed geregeld’, zegt Frans van Gurp. ‘De mogelijkheden zijn uitgebreider dan wettelijk verplicht is.’ Frans was tot 1 april 2016 één van de vier vertrouwenspersonen. ‘Ik ben tien jaar vertrouwenspersoon geweest en het is tijd te stoppen met deze mooie functie. Mooi, omdat het bijzonder is dat collega’s naar jou komen met hun verhaal, dat je wezenlijk iets kunt betekenen voor een ander. Een luisterend oor kunt bieden. Je verhaal kwijt kunnen zorgt immers vaak al voor opluchting. En je draagt al snel een steentje bij aan de oplossing van conflicten door er soms alleen maar te zijn bij moeilijke gesprekken. Niet communiceren, de manier van met elkaar omgaan, blijven hangen in je eigen mening zijn vaak oorzaken van een conflict. Bij een gesprek zijn, af en toe helpen met verwoorden en samenvatten wat er gezegd is, helpt vaak al een probleem op te lossen.’ Frans wil graag benadrukken dat vertrouwelijkheid belangrijk is. ‘Dat maakt het voor medewerkers makkelijker een vertrouwenspersoon te benaderen, het is niet officieel. Iedereen kan ervan uit gaan dat een vertrouwenspersoon niemand aanvalt, maar mensen bij elkaar brengt en daarbij degene die bij hem aanklopt ondersteunt.

Vaak kom je in zo’n gesprek tot een ‘oplossing’, maar het kan voorkomen dat een ander zich niet echt kan vinden in de uitkomst. Ik vind het wel jammer dat leidinggevenden een enkele keer derden betrekken bij een gesprek. Dat doet afbreuk aan vertrouwelijkheid, dat maakt het zwaarder en meer officieel dan gewenst.’ De vertrouwenspersonen zijn geen hulpverleners, geen psychologen. Als ze denken dat professionele hulp nodig is, verwijzen ze door. ‘Vertrouwelijkheid blijft er altijd. Maar als we meerdere signalen krijgen die eenzelfde situatie betreffen, informeren we, zonder namen te noemen, wel de Raad van Bestuur. Het zijn dan geen incidenten meer maar een structureel probleem dat wij niet kunnen oplossen.’ Naast vertrouwenspersonen heeft De Wever voor haar medewerkers ook een klachtencommissie. ‘Door onze uitstekende regeling Ongewenst gedrag en schokkende gebeurtenissen op het werk heeft die commissie nauwelijks werk’, zegt Frans tot slot trots.

Vertrouwenspersonen van De Wever Elly van Bavel Gabriël Roes Frank van Buuren (hij volgt Frans op) Gerry Vogels (externe vertrouwenspersoon)

Vlinders en Klaprozen DOOR DIENIE JOOSTEN

Angela Kustermans is fysiotherapeut bij De Wever. Op de maandagen en de donderdagen. Dan heeft ze, zegt ze, de tofste baan van de wereld. Ze komt er graag voor van Zundert naar Tilburg. In Zundert woont ze in een mooi huis met een prachtige tuin. ‘In ons huis is het vaak een zoete inval. Onze vier kinderen zorgen voor nogal wat aanhang. En willen familie en vrienden een feestje geven, we lenen er ons huis graag voor uit. Daardoor ontstond langzaam maar zeker een idee in mijn hoofd. Als ik nu eens een dag per week ouderen met dementie of een niet-aangeboren hersenletsel (NAH) zou ontvangen, samen met hun partner en eventueel enkele familieleden, zodat ze even van een fijne, rustige omgeving kunnen genieten of op adem kunnen komen. Dat zou toch mooi zijn. En dat idee heeft nu vorm gekregen.

Vlinders en Klaprozen heet mijn initiatief. Zoekend naar een naam kwam ik al snel uit bij Vincent van Gogh. Hij heeft zijn jeugd doorgebracht in Zundert, er is sinds kort een Van Goghmuseum. Bij het doornemen van zijn werken vond ik Vlinders en Klaprozen. Niet zijn mooiste werk volgens mij maar wel een mooie titel.’ Het ontvangen van ‘vreemden’ zal niet veel impact hebben op haar man en kinderen. De oudste woont al op kamers en de andere drie gaan ook steeds meer hun eigen gang. ‘Ze vinden het allemaal wel een leuk idee, maar zijn niet echt van plan om mee te helpen en daar geef ik ze geen ongelijk in. Mijn man vindt het prima maar bemoeit zich verder nergens mee, doet alleen een paar administratieve dingen. Het is dus echt mijn project.’

Angela wil de setting zo klein en intiem mogelijk houden. Niet meer dan één oudere, met partner en familie, of één kleine groep van maximaal tien personen. Voor de bezoekers zijn in de omgeving van Zundert veel mogelijkheden om er een leuke dag van te maken. Maar als ze de hele dag in de tuin wil zitten is dat ook prima. Niets moet, alles mag. Uiteraard is er een rolstoeltoegankelijk toilet. En mocht er vraag zijn naar het fietsen met een duo-fiets dan schaft Angela die in de toekomst aan. ‘De toekomst zal leren of er een ‘markt’ is voor mijn idee om ouderen met dementie, samen met hun mantelzorgers, te laten genieten van een mooie dag. Ik doe het op nonprofitbasis zodat ik zo min mogelijk administratief geneuzel heb, want dat hebben we al genoeg in de zorg.’

Ben je geïnteresseerd. Kijk dan op www.vlindersenklaprozen.nl

Van cure naar care Maria van de Oetelaar werkte veertig jaar geleden op de hartbewaking in het Maria ziekenhuis (nu TweeSteden ziekenhuis). Ze had wel eens contact met de patiënten (zoals ze toen werden genoemd) van het verpleeghuis Joannes XXIII, de ‘voorloper’ van De Hazelaar, destijds gevestigd in barakken nabij het ziekenhuis. Als cliënten van het verpleeghuis hartproblemen hadden, dan leverde het ziekenhuis extra service aan Joannes XXIII en ging Maria daar hartfilmpjes maken. Maria vond het geen prettige omgeving, de mensen hadden nauwelijks privacy.

DOOR INGEBORG PIJNENBURG

De cliënt beslist nu voortaan zelf terwijl veertig jaar geleden voor hen werd besloten.

aar toen De Hazelaar eenmaal klaar was solliciteerde Maria uit nieuwsgierigheid naar een baan als verpleegkundige in het geheel nieuwe verpleeghuis. ‘Ik werd aangenomen en ik ging daar als afdelingshoofd Hulsterhof runnen, een afdeling voor mensen met lichamelijke problemen. Mijn collega’s in het ziekenhuis vonden het maar niets dat ik in het verpleeghuis ging werken, want de ouderenzorg stond niet hoog aangeschreven. Maar ik zag het als een uitdaging om bij te dragen aan het ontwikkelen van een visie op het gebied van ouderenzorg.’ Ze wilde de ‘cure’ veranderen in ‘care’. ‘In het begin keken we niet naar de behoeftes van de ouderen. ’s Ochtends wasten de verzorgenden cliënten bijvoorbeeld op volgorde van kamernummers, zonder dat iemand zich afvroeg of ’n cliënt misschien wel wilde uitslapen.’ Iedereen mocht nog overal roken, tijdens vergaderingen

bijvoorbeeld, maar ook bij cliënten op de kamer! In de begintijd waren er geen nog geen specialisten ‘ouderengeneeskunde’. De Hazelaar ‘kocht’ huisartsen in die geen volledige praktijk hadden. Cliënten met een lichte dementie kregen geregeld een plaats op een afdeling met cliënten met een lichamelijke aandoening, met het idee dat deze cliënten zich zouden kunnen optrekken aan de anderen. Maar dat idee mislukte jammerlijk, omdat er geen onderling begrip was. Dus al snel ontstonden er ‘pg-afdelingen’, afdelingen voor mensen met dementie. Ook het werken aan zorgplannen, het kijken naar behoeftes en welzijn van cliënten kreeg in die tijd een eerst aanzet. Misschien nu niet meer voor te stellen, maar in die tijd bestond parttime werken nog niet. Maria vertelt: ‘Ik ben begonnen met 42,5 uur in de

week te werken. Minder kon niet, het was fulltime of stoppen, iets wat de meesten deden als er kinderen kwamen. Toen ik kinderen kreeg, kwam er net een baantje vrij van avondhoofd, zodat ik toch kon blijven werken.’ De zorg ontwikkelde zich verder. Er kwam een verpleegkundig stafconvent waar enkele afdelingshoofden en Maria zich bij aansloten om zo de verpleging en verzorging te professionaliseren door onder meer een begin te maken met het opstellen van protocollen voor de voorbehouden en risicovolle handelingen. Tot die tijd stond er niets op papier. Een logisch gevolg was het aanstellen van Maria als skill-instructeur. ‘Het grote verschil van het werken in de ouderenzorg, toen en nu, is

r zijn echter nog meer medewerkers die al vanaf 1976 bij De Hazelaar werken. Mariëtte van den Brekel. Als ziekenverzorgende is zij, net als Maria, vanuit het ziekenhuis gestart op Hulsterhof maar al gauw bleek haar hart bij het organiseren van activiteiten te liggen. Haar uitdaging is om samen met de cliënt steeds een op maat passende dagbesteding te zoeken. Het uitvoeren van de groepsactiviteiten en de contacten met de cliënten, mantelzorgers, vrijwilligers en de collega’s geeft haar erg veel voldoening in haar werk. Ze vindt dat ze de mooiste en beste baan heeft bij De Hazelaar. Betty van Aert heeft de afgelopen veertig jaren haar passie voor de ouder

De expertise in de ouderenzorg groeide en maakte dat er steeds meer artsen en behandelaren naar De Hazelaar kwamen om kennis op te doen. Zo groeide het verpleeghuis uit tot een behandelcentrum. Gaandeweg is

Maria ander werk gaan doen, ze werkt nu inmiddels voor alle locaties van De Wever, niet meer als verpleegkundige, maar als applicatiebeheerder van het Elektronisch Zorgdossier, als MIC-coördinator en voorzitter protocollencommissie. ‘Veertig jaar geleden zeiden we tegen de cliënt: “We gaan nu voor u zorgen, u hoeft niets meer te doen.” Nu is het meer dan ooit de bedoeling dat de cliënt zolang en zoveel mogelijk alles zelf blijft doen. Op dit moment neem ik deel aan een pilot op drie locaties waar de cliënten zelf inzage krijgen in hun zorgdossier en zelf mogen aangeven wie er meekijken. De cliënt beslist nu voortaan zelf, terwijl er veertig jaar geleden voor hen werd besloten.’

wordende mens voelen groeien. Voor haar staan liefde, respect en gevoel van eigenwaarde voor de cliënten steeds voorop. Ze doet haar werk op de dagbehandeling vanuit haar hart. Voor haar voelt De Hazelaar nog dagelijks als thuiskomen, ondanks de veranderingen waar ook De Hazelaar mee te maken heeft. Maar er is ook de nodige ‘lol getrapt’. Huismeester Felix van Vugt heeft leuke herinneringen aan die lange periode. Ze vroegen hem vaak even een handje toe te steken als medewerkers met ontslag gingen. De ‘zusters’ maakten voor de vertrekkers een bad klaar waarin alles wat voor handen was verdween voor een ‘afscheidsdoop’. Maar niet iedereen had daar trek in, dus dan wer-

den de ‘hulptroepen’ opgetrommeld. Marc Blockx kwam op 15 november 1976 als jonge Belgische fysiotherapeut in het aardsparadijs tussen allemaal ‘jonge zustertjes’. De mooiste herinnering bewaart hij aan een dropping die was georganiseerd door de personeelscommissie. Mooi, omdat hij tijdens deze gelegenheid zijn huidige vrouw heeft leren kennen. Zij was één van deze zustertjes en pikant detail is dat de eerste kus plaatsvond aan zijn bureau. Vele mooie herinneringen aan veertig jaar Hazelaar en ondanks reorganisaties en een onvermijdelijk steeds zakelijker beleid genieten medewerkers nog steeds dagelijks van het werken met onze ouderen.

wel dat we toen meer tijd hadden voor de cliënten, met regelmaat een luisterend oor konden bieden’, aldus Maria, ‘en ook meer tijd hadden voor het coachen van medewerkers die bijvoorbeeld te maken kregen met de terminale fase in het leven van de cliënten. Goede herinneringen bewaar ik ook aan de bootvakanties met de cliënten. Twee weken lang met zestig cliënten per week en heel veel medewerkers op stap.’

VAN LINKS NAAR RECHTS MARIËTTE VAN DEN BREKEL, BETTY VAN AERT, FELIX VAN VUGT EN MARC BLOCKX.

COLUMN MIMAKKER LOELOE

Tevreden Ze woonde op de verpleegafdeling en had alzheimer. Ze sprak nauwelijks meer en zat overdag in een rolstoel in de huiskamer. Maar toen ik haar als miMakker Loeloe ging bezoeken verraste ze iedereen. Er ontstond al snel een bijzonder contact tussen Loeloe en mevrouw. Altijd kwam er wel een moment dat ze goed wakker was. Ze begon dan druk te friemelen met spulletjes die op tafel stonden. Loeloe deed met haar mee en al snel waren ze samen druk bezig. Mevrouw genoot hier zichtbaar van en kreeg zelfs blosjes op haar wangen. Loeloe maakte zich daar soms wat zorgen om en zuchtte: ‘Wat een hoop werk hé?’ Waarop mevrouw duidelijk zei: ‘Ach, het is maar rommel!’ en haar gezicht straalde zoveel tevredenheid uit. Ze zei dit wel vaker wanneer ze samen bezig waren en Loeloe er soms om pufte of zuchtte. Het was een bijzondere sfeer van samen druk bezig zijn en vooral genieten. Toen ik haar dochters zag, vertelde ik hen over onze bijzondere ontmoetingen. Wat toen gebeurde ontroerde mij. Er kwamen tranen in de ogen van de dochters en ze zeiden geraakt: ‘Ze weet het nog!’ Toen hoorde ik het verhaal erachter. Iedere woensdagmiddag kwamen de kleinkinderen bij moeder, hun oma dus. En steeds weer werd er van alles voor de dag gehaald om het hen naar de zin te maken. De dochters zeiden dan wel eens: ‘Moeder, dat hoeft toch niet.’ Waarop mevrouw steevast zei: ‘Ach, het is maar rommel’, en tevreden zat ze te midden van haar kleinkinderen. Loeloe en mevrouw hebben nog lang samen genoten van de rommel en vooral van elkaar. Mevrouw is er niet meer, maar de herinnering aan haar blijft altijd een hele bijzondere. Ik denk er soms aan als mijn kleinkinderen er zijn en ze spelend de woonkamer tot een rommelhok maken. ‘Ach, het is maar rommel’ en ik glimlach. miMakker Loeloe (Neeltje)

De miMakker maakt, vanuit een bijzondere vorm van clownerie,

Uit eten voor senioren in het woonzorgcentrum in uw wijk Is boodschappen doen en koken te zwaar of vindt u het gewoon gezelliger met anderen te eten? Loop dan eens binnen bij één van de seniorenrestaurants van De Wever. U kunt er samen met leeftijdgenoten een warme maaltijd gebruiken. U bent van harte welkom op onderstaande locaties.

De Bijsterstede Energieplein 54 T 013 549 61 00

De Kievitshorst Beneluxlaan 101 T 013 531 21 00

De Heikant Schubertstraat 700 T 013 458 11 00

Koningsvoorde Generaal Smutslaan 208 T 013 547 95 00

Den Herdgang Berlagehof 60 T 013 583 18 00

Padua Paus Adriaanstraat 60 T 013 540 86 00

Mater Misericordiae Kloosterstraat 10 T 013 549 21 11

Reyshoeve Gendringenlaan 15 T 013 578 57 85

Joannes Zwijsen Burg. Brokxlaan 1407 T 013 549 26 00

Satijnhof Wethouderslaan 9 T 013 583 28 00

contact met mensen met een ernstige vorm van dementie of met een verstandelijke beperking. Altijd vanuit een gevoel van respect en oprechte belangstelling voor de ander. Deze benaderingswijze resulteert in onder meer alertheid, levendigheid, plezier en ontspanning bij de zorgvrager. De miMakker is in staat contact van hart tot hart te maken met mensen voor wie taal niet (meer) vanzelfsprekend is. Binnen acht zorgcentra van De Wever zijn twee miMakkers werkzaam.

Meer informatie over openingstijden en locaties vindt u op onze website: www.dewever.nl.

Voorgelezen De vakantietijd is voor veel mensen de gelegenheid om lekker, natuurlijk het liefst in de zon, te lezen. Daarom maakten we een korte rondgang langs enkele redactieleden en medewerkers en vroegen ze om een boekentip. Met dank aan Dimphy Goudsmits, Joke Goudsmits, Corine Janssen, Inge Kroot en Claudia van Erven. WAT IS DE WAT DAVE EGGERS Valentino Achak Deng, overleeft als jongen de burgeroorlog in Zuid-Soedan. Met honderden ‘lost boys’ vlucht Deng te voet naar Kenia, om na een verblijf in vluchtelingenkampen uiteindelijk in de Verenigde Staten asiel te krijgen. Een ontluisterend portret van een land in staat van bloedige oorlog, en van een jongen die van de ene in de andere onwerkelijke situatie wordt gekatapulteerd. HET BOEK VAN DE BALTIMORES JOËL DICKER Als een toevallige ontmoeting in Florida tegenstrijdige herinneringen aan zijn jeugdjaren oproept, realiseert Marcus Goldman zich dat hij nog steeds dwaalt tussen feit en fictie. Zelf telg uit de bescheiden familie ‘Goldmans-uit-Montclair’ adoreerde hij de welvarende tak ‘Goldmans-uit-Baltimore’, koesterde hij vriendschap voor zijn beide neefjes en hun buurmeisje, maar zag hij ook al contouren van rivaliteit, misverstand, mislukking. ZO BEN IK NU EENMAAL WILLEM VAN DER DOES Sommige mensen raken door hun persoonlijkheid voortdurend in de knoei, of bezorgen hun omgeving enorme overlast. Slechts weinig mensen hebben een persoonlijkheidsstoornis, maar trekjes ervan heeft vrijwel iedereen. Die zijn dan ook heel herkenbaar - als je weet waar je op moet letten. DE WEG NAAR LITTLE DRIBBLING BILL BRYSON Bryson reist als quasi-toerist (Amerikaan én Brits staatsburger) door Engeland. Hij neemt de lezer mee op een persoonlijke reis die leidt door velden en bossen, over paden en stranden en langs musea en theehuizen. Spannende avonturen blijven uit maar het boek is doorspekt van hilarische anekdotes en scherpe observaties. Bryson moppert veel en graag maar inmiddels wel als echte Brit met veel humor en zelfspot.

AS IN TAS JELLE BRANDT CORSTIUS Met in zijn fietstas een deel van de as van zijn vader Hugo legt Brandt Corstius in zestien dagen 1.620 kilometer af. Hij trekt overmoedig met vijftig kilo aan bagage door de Ardennen - tot hij aan de Middellandse Zee uitkomt, waar hij de as uitstrooit. HET LOT VAN DE FAMILIE MEIJER CHARLES LEWINSKI Een ongelooflijk indrukwekkende, mooie, grappige, ontroerende roman over een Joodse familie. Vijf generaties beslaat de geschiedenis van de Meijers, een geschiedenis vol liefdesgeluk en levensdroefenis, strijd om succes en acceptatie. En steeds raakt de wereld een stukje meer uit zijn voegen. DERTIG DAGEN ANNELIES VERBEKE Alphonse is met zijn geliefde verhuisd naar de Vlaamse Westhoek. Daar is hij gelukkig met zijn eenmansklusjesbedrijf. Zijn klanten zijn lovend over zijn werk, en nog meer onder de indruk van hemzelf. Ze stellen zich open voor hem en hebben behoefte aan zijn adviezen. Maar Alphonse wil geen Jezus zijn, geen goeroe worden. Hij helpt omdat hij dat kan. OORLOG EN TERPENTIJN STEFAN HERTMANS Voor zijn dood gaf zijn grootvader Stefan Hertmans een paar volgeschreven cahiers. Door de verhalen uit zijn jeugd vermoedde hij dat de inhoud onthutsend kon zijn. Jarenlang durfde hij de schriften niet te openen. Tot hij het wél deed, en onvermoede geheimen vond. Grootvader’s leven bleek getekend door armoedige kinderjaren, gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jonggestorven grote liefde. Heb jij iets gelezen of gezien dat de aansluit bij de ouderenzorg en wil je dat delen met de lezers van de Weef? Laat ons dat dan weten en mail naar deweef@dewever.nl.

Kunnen zijn wie je bent ... Dat is toch het belangrijkste

Een mooie lentemiddag in april. Voor de deur van zorgcentrum Reyshoeve zit een bewoner in haar rolstoel met gesloten ogen van de zon te genieten. Ik heb hier een afspraak met Angelique van Lier, coördinator van de huishoudelijke dienst van Reyshoeve. Ik wil het met haar hebben over de invloed die haar werk heeft op het gevoel van tevredenheid van de bewoners van dit zorgcentrum. DOOR TROEKE VAN RIJSWIJK

raten met Angelique van Lier is een inspirerende ervaring. Zij straalt vrolijkheid en optimisme uit en het enthousiasme voor haar werk en voor Reyshoeve klinkt helder door in alles wat ze zegt. ‘Ik kende dit huis al omdat mijn grootouders hier gewoond hebben en ik was hun mantelzorger. Ik doe graag huishoudelijk werk en de zorg leek me altijd al een geweldige werkkring die me op het lijf geschreven was, dus toen hier een vacature kwam voor een huishoudelijk medewerker, heb ik gesolliciteerd. Ik vond Reyshoeve meteen al een prettige en veilige werkomgeving. Omdat ik het ook leuk vind om dingen te regelen en niet bang ben voor verantwoordelijkheden kreeg ik later de kans coördinator te worden.’ ‘De huishoudelijke dienst houdt zich bezig met het schoonhouden van het hele gebouw,’ gaat Angelique verder. ‘De individuele appartementen zowel als de algemene ruimtes. Behalve het wassen van de ramen, dat wordt door een gespecialiseerd bedrijf gedaan. Maar die werkzaamheden worden wel ook gecoördineerd door ons. Het zogenaamde linnenpakket en de wasserij vallen ook onder de verantwoordelijkheid van de huishoudelijke dienst. Bewoners kunnen zelf bepalen of ze hun eigen handdoeken gebruiken of die van ons en of ze hun wasgoed hier laten wassen of niet. Dat wordt uitgebreid met hen en met hun familie besproken. Dat is keuzevrijheid. En ik denk dat zelf je keuzes kunnen maken, zelfs als het om zulke kleinigheden als “de was” gaat, mensen het gevoel geeft dat ze meer de regie over hun eigen leven behouden,’ zegt Angelique. ‘Zo staat het ook in de Visie op Zorg en Kwaliteit op schrift gesteld door De Wever. Bij het bevorderen van de kwaliteit van leven zullen eigen regie en verantwoordelijkheid, zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid van de bewoner altijd de basis vormen van waaruit wij als medewerkers moeten handelen. Ik voel het ook als onze taak om bewoners hier warm welkom te heten en met hen te bespreken wat hun verwachtingen van onze diensten zijn. De zorgcoördinator inventariseert de wensen van de bewoners en familie wat betreft schoonmaak en overlegt deze wensen dan met mij. Die worden dan genoteerd in het zorgwerkplan. Ik doe bovendien mijn best om me in de bewoners te blijven verplaatsen en me steeds af te vragen wat

er beter kan. Het sleutelwoord daarbij vind ik ‘duidelijkheid’. Als mensen precies begrijpen hoe het hier werkt en waar je terecht kunt met opmerkingen of vragen dan voelen ze zich veiliger en beter op hun gemak, dus meer thuis. Ik realiseer me dat een schone omgeving ook een belangrijke rol speelt bij dit gevoel van welbevinden. En als bewoners daarin zelf nog een bijdrage willen leveren dan moeten wij dat stimuleren. Als mensen bijvoorbeeld nog graag zelf hun plantjes willen water geven dan zoek je toch even uit bij welk deel van die activiteit ze eventueel hulp nodig hebben en welk deel ze helemaal zelfstandig kunnen. Lukt het ze zelf de gieter te vullen of moet je dat even voor ze doen? Meedenken en mee bewegen, vind ik ... Zo zijn er ook mensen die bijna niets meer zelf kunnen maar toch nog de spulletjes die in hun appartement staan zelf willen schoonhouden. Prima! Dan zie ik ze rustig bezig en dat ontroert me, dat is toch een mooie emotie?’ Ja, dat is een mooie emotie, denk ik. En die emotie ook durven toelaten, daarin schuilt juist de kracht van Angelique. ‘We zitten op dit moment midden in een belangrijke verandering van de organisatie van ons huishoudelijke werk’, gaat ze door. ‘Ik had het al eerder over hoe de wensen van de bewoners worden genoteerd in het zorgplan. Dit is een onderdeel van onze nieuwe manier van werken. Onze dienst is opgesplitst in kleinere werkgroepen verdeeld over de verschillende afdelingen. Elke morgen hebben we een kort overleg, dit is een heilig moment waarop we informatie uitwisselen en afspraken maken. Ik vind dat het werk nu overzichtelijker is en ik denk dat we voldoende tijd tot onze beschikking hebben maar dat we die tijd nu beter leren indelen, zodat er toch meer ruimte komt. Ik houd steeds in mijn achterhoofd dat deze veranderingen onze bewoners altijd ten goede moeten komen. Reorganisaties zijn lastig voor medewerkers om mee om te gaan. Ik las laatst ergens “Mensen zijn niet bang voor veranderingen maar ze zijn bang voor de onzekerheid en dat is iets heel anders.” Dus probeer ik ook gerust te stellen en een beetje sturend te zijn. Maar ik laat het toch veelal over me heen komen want we moeten immers wel in beweging durven blijven en niet star zijn.’ Lees verder op pagina 16 ☛

ngelique voelt zich in dit veranderingsproces voldoende gesteund door het teammanagement. ‘We delen dezelfde visies,’ zegt ze, ‘en ook de seniorverpleegkundige, die meekijkt en bij wie iedereen met vragen terecht kan, is in haar nieuwe rol een waardevolle aanvulling. En ik ben erg trots op het team. Er is de laatste jaren zoveel verbeterd op Reyshoeve.’ Ze straalt. Ik ben hier thuis Angelique neemt me mee naar een bewoner van Reyshoeve om met eigen ogen te zien en te horen hoe het door die bewoner ervaren wordt om hier te wonen. Ik maak kennis met Marian Mutsaers. Marian is 66 jaar, ze woont nu bijna negen jaar in Reyshoeve. ‘Ik kreeg een hersenbloeding, toen ik 58 jaar was,’ vertelt ze. ‘De linkerhelft van mijn lichaam raakte helemaal verlamd. Ik was echt kwaad en vroeg me af waarom mij dat nou moest overkomen. Ik had ook al twee kinderen met een lichte hersenbeschadiging en ik verloor mijn man toen ik 52 jaar was. Ik vond dat ik mijn portie wel gehad had.’ Eerst woonde ze op afdeling Huibeven maar daar werden steeds meer bewoners met dementie geplaatst en dat was niet goed voor Marian. Ze had teveel de neiging om die mensen te gaan helpen en ze voelde zich verantwoordelijk zodat ze niet meer aan zichzelf toekwam en geen rust meer vond. Ze was meer een mantelzorger dan een medebewoner geworden. Tijd voor verandering dus. ‘Ik ben op mijn achterste benen gaan staan.., nou ja figuurlijk dan..,’ lacht Marian, ‘en nu woon ik hier op Campenhoef. Eerst zei ik altijd dat ik naar mijn kamer ging, maar sinds ik hier woon zeg ik: “Ik ga naar huis.” En ja, ik ben nu ook vrijwilliger in het kinderdagverblijf hier tegenover. Ik heb vroeger dertig jaar lang twee dagen per week bij een jeugdgroep van het wijkcentrum, de kindergroep van kindjes tussen twee en vier jaar geleid, dus dat is wat mijn passie heeft en ik miste die kinderen zo. Een welzijnswerkster hier in Reyshoeve bracht me in contact met het kinderdagverblijf in de straat en nu ga ik daar een ochtend per week voorlezen. Heerlijk vind ik dat. Ondanks de beperking die je hebt, toch weer kunnen doen waar je hart ligt, dat maakt een mens completer.’

p tafel voor Marian ligt een kleurboek. Kleuren is haar hobby, ze heeft net weer een nieuwe doos mooie kleurpotloden gekocht. Ze verheugt zich erop die in gebruik te nemen. ‘Ik zit ook in de cliëntenraad en in de milieucommissie, dus ik heb veel te doen,’ zegt ze. ‘Of ik tevreden ben met mijn leven ...? Nou nee, echt tevreden ben ik niet. Daarvoor word ik te vaak geconfronteerd met mijn beperking en denk ik te vaak aan wat ik nog

zou willen maar niet meer kan. Maar ik voel me hier wel helemaal thuis. En ik heb de kans om wat ik nog wél kan ook te doen. Ik bepaal zelf ook wat en waar ik eet. Op mijn kamer, in de huiskamer of in het restaurant. Ik heb lang alleen gemalen voedsel mogen hebben dus ik ben heel blij dat ik nu weer iets normaler kan eten. Ik ben heel bewust bezig met voeding en kies zorgvuldig mijn groentes om voldoende vitamines binnen te krijgen. Ik wilde ook per se volkorenbrood in plaats van tarwe en dat wordt nu speciaal voor mij besteld. En ik ben nooit meer eenzaam. Heb altijd aanspraak. Ik kan opzoeken of uitnodigen wie ik wil en als ik alleen wil zijn, kan dat ook. Als ik iemand kan vinden die mijn rolstoel wil duwen, dan ga ik naar buiten, de tuin in. Van de bingo ben ik niet zo, maar als er artiesten komen optreden dan ga ik meestal wel kijken.

k verzamel witte engeltjes. Kijk maar.’ Marian wijst naar een kastplank vol beeldjes. ‘Ik vind het niet fijn dat daar iemand aankomt dus ik stof ze altijd zelf af. Ja, ik heb het gevoel dat ik hier kan zijn wie ik ben en misschien is dat wel het belangrijkste.’

Met een hoofd vol gedachten en overpeinzingen loop ik weer de zon in. In de kamer van Marian hangt een houten bord met kleine engelfiguurtjes erop en de volgende tekst: ‘Luisteren kan zoveel zeggen’. En ja, misschien is luisteren wel het beste begin als je het welbevinden van de bewoners van een zorgcentrum wilt bevorderen. Gewoon goed luisteren en zoals Angelique zegt: wel in beweging durven blijven ...

TeamTour Eind februari zijn Willem Kieboom en Julius Roorda, Raad van Bestuur, gestart met een ‘tour’ langs de teams van De Wever. Ze wisselen een uur van gedachten met medewerkers over klanttevredenheid, zelfstandige medewerkers en de rol van marketing in de ouderenzorg. ‘In het begin vonden we het best spannend. Hoe verlopen de gesprekken? Hoe ervaren de medewerkers zo’n gesprek. Want het is beslist de bedoeling dat het niet alleen van ons komt, we willen feedback en horen graag wat medewerkers nodig hebben om zelfstandig te kunnen werken’, vertelt Julius. ‘De vraag van de klant doet er toe en het biedt medewerkers kansen de zorg in samenspraak met de bewoner of cliënt vorm te geven.’ Willem en Julius vertellen op hun beurt iets over marketing in de zorg, waarderingen van klanten en het belang van naamsbekendheid. Over de tour doen ze regelmatig verslag op intranet. Inmiddels hebben ze zo’n dertig teams bezocht en zijn ze erg enthousiast over de aangename en inspirerende gesprekken die ze hebben met de teams.



DE TEAMTOUR IN BEELD - VAN LINKS NAAR RECHTS/BOVEN NAAR BENEDEDEN - OP BEZOEK BIJ DE REYSHOEVE, AAN TAFEL BIJ DE LOGOPEDISTEN, NOTRE DAME EN OP DE AFDELING SPINNEWIEL (DAMAST).

Lean Verlicht!

Een verhelderend gesprek met Ingrid van Nuenen, manager Plan en Flex DOOR JOHAN ZELISSEN

Wat is Lean? Kun je dat met zo min mogelĳk verspilling van woorden zeggen? Lean is een managementmethodiek, een proces van continu verbeteren waarbij klantwaarde1 centraal staat. Continu verbeteren? Ja. Nooit genoegen nemen met zoals het is maar altijd kijken of verbetering mogelijk is. Als je op die manier naar processen kijkt, gaat het echt leven. Dit ging hartstikke goed, wat gaan we volgende keer doen om het nóg een stapje beter te maken? Soms lijkt het dat we het maximale hebben bereikt maar als autofabrikant Toyota stelt we zijn al zoveel jaar bezig en we zijn nog niet op de helft, denk ik dat je altijd kunt verbeteren, al is het maar omdat de wereld om je heen constant verandert. Waarom is voor Lean gekozen? Tijdens een ‘werkatelier’ zijn verschillende methodieken aan bod gekomen. We kozen voor Lean omdat het snel resultaat levert en iedereen het kan toepassen. Het is geen filosofie die je helemaal moet doorakkeren voordat je aan de slag kunt. Is het toeval dat Lean nú prominent op de agenda staat? De Wever zit in de ontwikkeling naar zelfstandige teams. Lean is hip, en kan hij die ontwikkeling ondersteunen. Lean komt van oorsprong uit de industrie, wĳ zĳn van de zorg, hoe past dit? Elke sector kent processen ook de zorg. Je kunt de vertaalslag makkelijk maken als je denkt in continu verbeteren en efficiënter werken. Lean ‘elimineert verspillingen’. Wat betekent dit voor bewoners, medewerkers en (bedrĳfs)resultaat? Voor medewerkers is dat tijdwinst. Die extra tijd komt ten goede aan de bewoner. Ik denk dat de bedrijfswinst niet direct stijgt maar de klanttevredenheid en klantwaarde verbeteren zeker. Daardoor wordt De Wever aantrekkelijker voor ouderen.

Als we verder kĳken, voorbĳ mogelĳke successen, hoe krĳgen we Lean geworteld in de De Wever? We boeken al successen. Als ik naar mezelf kijk, ik ben erg Leanminded, Lean zit in mijn roots. De Wever was dat nog niet toen ik er kwam werken. Nu heeft De Wever Lean omarmd en bedenkt de Regiegroep Lean2 hoe we Lean breder kunnen uitrollen in de organisatie. De eerste inspiratieworkshop was een groot succes en daar komt zeker een vervolg op. Een van de coaches die de teams gaat begeleiden naar zelfstandigheid wordt een Leancoach. Als je zo uiteindelijk het hele bedrijf meekrijgt kun je grotere processen gaan bekijken. Is Lean ook al zichtbaar op de werkvloer? Notre Dame is bezig Lean te introduceren. Elke locatiemanager kan binnen zijn budget kijken wat de mogelijkheden zijn. Medewerkers dicht bij de bewoner zouden kennis moeten kunnen maken met Lean. Dat kan met de inspiratieworkshop, een cursus of training. Mijn voorkeur gaat dan uit naar een toolbox. Laat het team zelf bedenken waar op de afdeling ‘winst’ te behalen is. Bijvoorbeeld ik grijp altijd mis als ik een folder aan een bewoner wil geven. Speciaal hiervoor is een tool (Kandan) beschikbaar met tips en trucs om misgrijpen te voorkomen. Als je vindt dat een proces op de afdeling niet lekker loopt, schrijf dit proces dan eens helemaal uit. Op deze manier krijg je inzicht in wat de verspillingen zijn, en wat waarde toevoegt. De regiegroep Lean is bezig met het ontwikkelen van een toolbox. Een echte, fysieke box met daarin kaartjes en voorwerpen die je op je afdeling kunt gebuiken om Lean te werken. Op die manier kun je snel starten met de tools. Het maakt Lean zichtbaar, concreter en het kan gaan ‘leven’ bij onze collega’s. Het hoger management staat achter Lean. Dat is ook noodzakelijk. Je moet voorwaardenscheppend zijn willen mensen het oppakken en met Lean aan de slag gaan.

Wat is het effect van Lean op jouw werk? Als iemand aan tafel vertelt dat bepaalde dingen niet goed gaan denk ik automatisch al richting een oplossing, zo van oké, wat gaan we doen om dit te verbeteren. Dat maakt mijn werk leuker. Ik voel ook de volledige vrijheid om dat te doen. Ik durf wel te stellen dat Lean mijn manier van leven is. Toen ik in aanraking kwam met Lean was dat voor mij een feest van herkenning. Dit is het, dit is mijn ding, dit ben ik. Natuurlijk zonder tools en op mijn eigen manier maar in de basis hetzelfde. Met de Leanmethodiek ontstaat een situatie waarin we figuurlĳk op de ‘stopknop’ kunnen drukken om een probleem op te lossen. Dat probleem kan te maken hebben met de manier waarop ‘ik’ werk - aangekaart door mĳn minst favoriete collega. Hoe krĳg en houd je dit werkbaar? Bij Lean kijk je niet naar de persoon maar naar het proces. Als iemand zich aangevallen voelt omdat het verwijt is dat hij het op ‘zijn’ manier doet is óf het proces niet goed bekend óf het proces voor verbetering vatbaar. Het gaat erom het proces werkinhoudelijk inzichtelijk te maken, op het moment dat je kunt aantonen dat je met het proces winst kunt maken is dat leidend, persoonlijkheden blijven buiten beschouwing.

1 Klantwaarde Binnen een zorgorganisatie krijgt klantwaarde al snel een relatiegeoriënteerde invulling. In welke mate komt het aanbod tegemoet aan de doelstellingen, wensen en behoeften van de klant. Wat is de toegevoegde waarde van de organisatie voor de klant. De waarde neemt toe als de kwaliteit stijgt, maar ook als de prijs daalt. 2 Regiegroep Lean Een werkgroep samengesteld uit medewerkers van De Wever en een externe leancoach die samen optrekken om de Leanmethodiek te introduceren binnen De Wever.

Hoe kan ik aan de slag gaan met Lean? Overleg eerst met je teammanager. Er komen meer inspiratieworkshops, ga kennismaken met Lean. Terug op je afdeling zul je merken dat je anders naar je werk gaat kijken, dingen wilt verbeteren. Je kunt dan samen met je teammanager of de Leancoach kijken hoe je dit kunt aanvliegen. Waar kan ik meer informatie krĳgen? Op de eerste plaats bij je collega’s van F&C of Plan en Flex. Of google eens een keer, is er genoeg te vinden. Daarnaast is het altijd handig intranet in de gaten te houden. Vragen kun je mailen naar leanverlicht@dewever.nl.

Een mooi praktijkvoorbeeld van de toolbox zijn de kaartjes die worden gebruikt op de afdeling Plan en Flex. Per kaartje een taak, bijvoorbeeld ‘Korte termijn matchen’. ‘s Ochtends verdelen de medewerkers de taken (kaartjes) onder elkaar en hangen ze op een bord. Rood boven, de taak is nog in behandeling, groen boven, de taak is volbracht.

COLUMN WILLEM KIEBOOM, RAAD VAN BESTUUR

Voortdurende dialoog In de eerste week van juli publiceerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg, op aandringen van de Tweede Kamer, een lijst met daarop de namen van 150 zorginstellingen. Zorginstellingen die in meer of mindere mate niet voldoen aan de criteria van de inspectie. De rapporten van de Inspectie hebben met name betrekking op veiligheid, procedures en dossiervorming. Uiteraard is er veel voor te zeggen dat regelmatig toezicht plaatsvindt op de zorgvuldige omgang met medicijnen en, een met de familie afgestemde, inzet van vrijheidbeperkende middelen. Maar een rapport laat niet zien waar zorgorganisaties met goede argumenten bewust afwijken van de criteria. Wij staan met De Vleugel in categorie 4 van de lijst. In het rapport van het onaangekondigde bezoek van de inspectie staat dat dagbesteding niet goed past bij de behoeften van de bewoners. Dat trekken we ons aan en we erkennen dat dat beter kan. Dat doen we inmiddels ook en we betrekken alle belanghebbenden bij de verbeteringen. Maar we wijken soms ook bewust en met argumenten af van enkele criteria, gewoon omdat we bepaalde zaken, in samenspraak met familie en cliëntenraden, anders willen regelen. Overigens heeft de inspectie het toezichtbezoek aan De Vleugel afgerond met een rapportage waaruit waardering blijkt en waarin ze het vertrouwen uitspreken dat we de geconstateerde punten oppakken. De samenstelling van onze bewonersgroep is de afgelopen jaren veranderd. De huidige bewoners zijn ouderen met een complexe zorgvraag die 24 uur per dag verpleging en verzorging nodig hebben. Dat willen we goed en zo efficiënt mogelijk doen, samen zijn we steeds bezig de kwaliteit van onze zorg naar een hoger niveau te tillen. Dat doen we bijvoorbeeld door met drie projecten deel te nemen aan Waardigheid en Trots. Zo kijken we binnen de methode Familiezorg welke regels en protocollen het werk belemmeren, kan het met minder? Het project ‘Van hard werken naar bewust werken’ stelt de medewerker centraal. Als die zich gesteund voelt zal hij handelen vol zelfvertrouwen en met veel plezier werken. Dit heeft een positieve invloed op de relatie met de bewoner en zijn familie. Onze Zorginnovatiecentra (ZIC’s) gaan zich meer en meer profileren als broedplaats voor innovatie en verspreiders van best practices en ontwikkelen verder naar multidisciplinaire ZIC’s. Juist in deze tijd waarin de maatschappelijke opvattingen met betrekking tot ouderenzorg veranderen is werken in de zorg uitdagend. Zorg op maat vraagt om zelfstandige medewerkers die met gezond verstand, in samenspraak met bewoner en familie, in staat zijn maatwerk te leveren, waarde toe te voegen aan het leven van kwetsbare ouderen. Het zou jammer zijn als wij onder druk van het publiceren van een lijst ons weer gaan toeleggen op (nog meer) protocollen met bijbehorende administratieve lasten, daar waar het eigenlijk zou moeten gaan om vertrouwen in elkaar, tussen bewoner en medewerker, tussen inspectie en zorgorganisatie. We moeten in gesprek blijven met elkaar, vertrouwen krijgt het best vorm in een voortdurende dialoog.