Elikatu poza aldizkaria

ELIKATU POZA! KURUTZIAGA IKASTOLAN JAN-OHITURA OSASUNGARRIAK BULTZATUZ

KURUTZIAGA IKASTOLAN JAN-OHITURA OSASUNGARRIAK BULTZATUZ

Elikatu Poza Egitasmoaren aurkezpena 02. ORRIALDEAN

Elkarrizketak eragile nagusiekin 04-08. ORRIALDEAN

Nutrizionistaren iritzi artikulua 09. ORRIALDEA

Menu adibidea aste beterako 10-11. ORRIALDEAN

Kurutziaga ikastolan jan-ohitura osasungarriak bultzatzen ari gara, eta jantokiko menua hobetu egin dugu, hainbat pertsona eragileren lanari esker.

Prozesua duela bi urte hasi genuen, guraso talde baten hausnarketari esker ikastolako menuaren eraldaketa bat eskatutakoan. Izan ere, hori baita ikastolaren nortasunaren oinarri funtsezkoa: gurasoen parte hartzea eta inplikazioa.

Xedea zen, ahal zela, produktuen kalitatea hobetzea, kalitatea gertutasunean ulertuta; eta ondorioa izan da Kurutziaga Ikastolako sukaldean hemendik aurrera barazkiak izango direla sasoikoak, ekologikoak eta bertakoak. 700 lagunek jaten dute egunero Kurutziagan.

Eskutan daukazun aldizkari honetan, elkarlanean aritu diren parte hartzaile guztiak elkarrizketatu ditugu, egitasmoa bultzatu duten agenteak, bakoitzak bere ikuspegitik prozesua zelan bizi izan duen kontatzeko.

Etxerako aholkuak 12. ORRIALDEAN

Alimenta la alegría. Ese es el slogan que hemos puesto a la iniciativa llevada a cabo en el comedor de Kurutziaga, un comedor donde todos los días da de comer a 700 comensales.

A lo largo de un proceso de dos años, hemos conseguido introducir productos ecológicos y, sobre todo, hemos conseguido que todas las verduras que ofrecemos sean frescas, de temporada y de agricultores de nuestro entorno.

www.kurutziagaikastola.eus

Todo ello gracias al trabajo en equipo de todas las personas que entrevistamos en esta revista que tienes entre manos. Porque queremos seguir impulsando sanas costumbres alimentarias.

durango@kurutziagaikastola.net 94 620 08 22

ELKARRIZKETAK 04

05

Urko Rodriguez

Ziortza Onaindia eta Larraitz Eguren

Kurutziaga Ikastolako Zuzendaria

Kurutziaga Ikastolako gurasoen taldeko kideak

06

07

Monika Cabo eta Irune Arrazola

Mikel Atutxa

Ausolan katerin enpresako ordezkariak

Kurutziaga Ikastolako sukaldaria

08

09

Jon Bereziartua eta Alazne Intxauspe

Amaia Diaz de Monasterio

Iurretako Iparragirre baserria

Nutrizionista

“Barruko iraultza izan da” Urko Rodriguez Kurutziaga Ikastolako Zuzendaria

Zelan hasi zen jantokiko menua hobetzen?

Ikastolaren jantokia beti izan da kalitate eta izen onekoa. Gurasoen eskariz, barruko iraultza txiki bat martxan ipini genuen,

Gurasoen kezkarik iritsi zaizu?

Hasieran bai eduki genituen kezka batzuk.

Baina hor landu genuen dekalogo bat, legea bera abiapuntu hartuta. Behin azalpenak

produktu hobeak sartuz: sasoiko, bertoko eta ekologikoak gehituz. Bi urteko prozesuan joan gara portzentajea gehituz apurka. Lortu dugu inguruko baserritarrekin harremana egitea, eta orain bertoko baserritarrak dira jantokian ematen diren barazki guztien ekoizle. Horrek ematen dion balio erantsiarekin jantoki eredu berri honi.

emanda, kontrako aitzakiarik ez da egon.

Heziketa izango da bigarren pausua.

Aholkulari bat sartu zen prozesuan, Amaia Diaz de Monasterio [nutrizionista]. Programa berriak txertatzen joan gura dugu, batez ere datorren ikasturtetik aurrera. Orain egingo duguna da oinarri batzuk ipini, eta datorren urtetik aurrera jan ohiturak, ikastaroak, higienea, osasuna, eta agenda 21ekin lotuta dauden hainbat aspektu: bertoko produktuak eta baserritarrak ezagutzeko bisitak egitea eta abar.

4

Preziorik ere ez da igo.

Ez, preziorik ez dugu ukitu. Gauza batzuetan garestitu eta bestetan merketu egin da, beraz oreka hori mantentzea lortu dugu. Pertsonala ere indartu dugu, gainera, eta bai jantokiko langileek eta bai guk eskertu egin dugu.

El director del centro, Urko Rodriguez, ha estado exponiendo la labor llevada a cabo en el comedor de Kurutziaga ante otros centros educativos y diversos agentes interesados con esta iniciativa, y se ha mostrado sorprendido e ilusionado al mismo tiempo con la repercusión obtenida: “Me han llamado, técnicos, alcaldes, agricultores e incluso de empresas de la industria del catering, mostrando interes”.

“Kalitatea eta jatorria zaindu nahi dugu”

Larraitz Eguren eta Ziortza Onaindia Kurutziaga Ikastolako gurasoen taldeko kideak

Zergatik aldatu nahi izan duzue menua?

L.E.: Konturatu ginen jantokian, hasteko, ezjakintasuna geneukala, zer ote zen jaten zuena, eta baita ardura janari hori ahalik eta

Baina, donutsak kendu dituzue.

Z.O.: Industriala kendu delako. Baina horrek ez du esan gura ez denik gozorik eman behar.

L.E.: Sanjakoboa ere kendu ahalko zen,

osasuntsuena eta bertakoena izatearena.

industriala izango bazen. Baina ez da kendu, bertokoa eta kalitatekoa delako.

Z.O.: Kroketak ere ez. Gauza onak ez dira kendu eta azpimarratzen dugu bertokoak direla.

L.E.: Postre gozoekin ere hasieratik esan dugu: topatu bertoko okinen bat kalitatezko produktua egingo duena.

Z.O.: Dieta ez da aldatzen, baina jaten denaren kalitatea eta jatorria zaindu nahi dugu.

Zertan hobetu da menua?

Z.O.: Menurako dekalogo bat onartu zen. Beti mugatzat kuota ipinita, prezioa ezin zen igo.

Menuak birpasatzen hasi ginen Ausolanekoekin eta erabaki zen industriala kentzea.

L.E.: Hasieratik landu genuena izan zen hilez hileko menuan oreka bat topatzea.

Z.O.: Proteina begetala sartzen hasi ginen hor.

L.E.: Eta horrez aparte, aldaketa garrantzitsu bat aurtengo kurtsoan izan da berdurak bertokoak eta freskoak direla. Ordura arte izoztuak ziren eta ez dakigu nongoak.

Z.O.: Menua hobetu da bai oreka aldetik eta bai kalitate aldetik. Orain, dilistak, arroza eta pasta ekologikoak dira, oliba olioa ere bai. Eta bertoko hornitzaileekin denez, inguruko ekonomian ere eragin dugu.

El grupo de padres y madres está satisfecho con los cambios introducidos en el menú del comedor. De aquí en adelante quieren extender la filosofía y en ese sentido, pretenden organizar una jornada abierta dedicada a la formación para el 5 de mayo. Han facilitado un e-mail para cualquier persona que quiera implicarse y aportar: kurutziaga-jantokia@gmail.com 5

“Eredu hau ikastolaren neurrira eginda dago” Monika Cabo eta Irune Arrazola Ausolan katerin enpresako ordezkariak

Nola garatu duzue aldaketa zerbitzuan?

I.A.: Duela bi urte harremanetan hasi eta sortu genuen hiru partaidetzako lan-mahai bat: ikastolako zuzendaritza, gurasoen ordezkari batzuk eta Ausolanetik gu biok. Hortik aurrera, prozesu bat izan da, enpresa bezala defendatu duguna da apurka joan behar dela bidea egiten, pausu bakoitza eman ostean balorazioa eginez.

Enpresarako suposatu duena izan da gai izan garela eskaera berezi honetara moldatzeko eta erantzuteko. Duela urtebete hasi ginen aldaketak sartzen, produktu ekologikoekin: dilistak, pasta eta arroza. Eta gero hasi ginen bilatzen bertoko produktuak.

M.C.: EHNE sindikatuarekin hasi ginen zonaldeko nekazarien bila, ikastolako eskaerari erantzuteko ahalmena zutenen bila.

700 ikasle inguru daude eta hori bolumen handia da. Sindikatuaren bidez egin genuen kontaktua nekazariekin, homologagarriak diren produktoreekin lan eginez, elikaduran segurtasuna, kalitatea eta umeentzako asebetetzea direlako garrantzitsuenak.

6

Zein da zuen satisfakzio handiena?

I.A.: Gai izan garela enpresaren parametroen barruan aldaketak sartzeko, bertoko produktua eta ekologikoa txertatzeko.

Eredu hau esportagarria da?

M.C.: Eredu hau jostun batek ikastolaren neurrira egindako lana izan da, Kurutziagarako bereziki prestatua. Ezaugarri askok bat egin behar dute horretarako: eskulana, pertsonala, eguneroko operatiboa… Oso irekita egon behar du sukaldeko taldeak, malgutasuna funtsezkoa da jantokiko beharrizanei erantzuteko.

Las representantes de la empresa de catering Ausolan subrayan la importancia de mejorar el menú poco a poco, valorando cada paso, y asegurando la calidad y homologación de proveedores y productos ofrecidos en el comedor. Recalcan la flexibilidad y versatilidad en la cocina, para poder ofrecer el mejor servicio con productos de temporada.

“Gustora, bertokoei erosten diegulako�

Mikel Atutxa Kurutziaga Ikastolako sukaldaria

Baserrikoaren arabera antolatzen da menua.

Jonek [nekazariak] eta biok telefonoz berba egiten dugu eta adosten dugu astekoa, bai.

daukagunean, aldatzeko aukera daukazu: egun baterako azelgak eta beste baterako espinakak.

Umeak zelan?

Zer aldatu da zure lanean?

Berdura freskoagaz, lana handiagoa da.

Orain adibidez kalabazek ez dute lan handirik ematen, baina daudenean azelgak, espinakak eta batez ere lekak, horiek garbitzeak badauka bere denbora. Baina, pertsona bat gehiago gara orain, eta errefortzuagaz ondo moldatzen gara.

Eta jatekoa prestatzeko?

Hasieran bai pentsatu behar genuen zelan antolatu sukaldeko tresnak. Egun bitan lehenengo plater bi sartu genituen menuan, eta arazoa hori zen: non egingo dut jatekoa, zein lapikotan. Baina, orain ondo moldatzen gara.

Sasoiko berdurekin, menua monotonoa da?

Udaberriagaz batera hasiko dira produktu gehiago iristen. Astean behin ekartzen da berdura freskoa, eta batzuetan, astean bitan

Pasta eta arroza ondo jaten dute, ez dute igartzen ekologikoa denik; dilistekin ere ez.

Berdura ez zaie gustatzen, eta berdin zaie izoztua edo freskoa izan. Zuk igartzen duzu, baina beraiei erakutsi behar zaiena da berdura jaten. Batez ere bi lehen plater badaude.

Eta zu, gustora?

Bai, noski. Berdura freskoa izanda, kalitatea hobea da, eta gainera bertoko nekazariei erosten diegunez, batzuetan gainera ikasle ohiak izandakoei, ba beitu ze ondo.

Desde la cocina, Mikel ve las reacciones del comedor. Opina que hay que enseĂąar a los estudiantes a comer verdura. Se muestra satisfecho de poder cocinar producto de temporada adquirido a agricultores cercanos.

7

“Garaian garaikoa, lurraren erritmora”

Jon Bereziartua eta Alazne Intxauspe Iurretako Iparragirre baserria

Zelan iritsi zitzaizuen proposamena?

J.B.: Ausolanekoek deitu ziguten eta iruditzen zitzaigun oso ekimen polita zela herriko umeei eroatea bertoko janaria eta osasuntsua.

ezingo genioke aurre egin, inguruko baserritar batzuekin lan egiten dugu. Bati adibidez porrua oso ondo ematen zaio, beste batzuek dituzte letxuga gehiago...

A.I.: Hasieran plangintza bat egin genuen, eta gero sukaldariarekin harremanean malgutasun bat eman genion, lurraren erritmoaren araberakoa. Gure funtzionatzeko modua da astero hitz egitea Mikelekin [sukaldariarekin].

J.B.: Bera ere ausartzen doa gauza berriak prestatzen eta begiratzen umeek zelan erantzuten duten. Komunikazio hori klabea da.

A.I.: Berak transmititzen digu zer den ondo funtzionatzen duena. Adibidez, brokolia ez bada gustatzen, ba azaloreagatik aldatu, berdintsua delako, eta horrela. Badakigu barazkiak orohar ez direla umeei gehien gustatzen zaiena, baina, barazki batzuek hobeto funtzionatzen dute.

J.B.: Tomateak, bainak, letxuga, espinakak, kalabaza, porrua, azelgaren bat, aza gutxi batzuk... Garaian garaikoa, tokatzen dena.

A.I.: Inportantea da konturatzea hau prozesu bat dela, denok ari garela ikasten eta hobetzen.

J.B.: Argi daukagu umeak ez daudela ohituta, eta hau dela heziketa prozesu bat eta joan behar dela burutzen astiro-astiro.

A.I.: Eredu aldaketa oso bat da. Gizarte osoarentzako ona dela uste dugu, ez bakarrik ekologikoki, ekonomikoki eta sozialki ere bai.

Baratzak ematen du nahikoa?

A.I.: Taldean funtzionatzen dugu, bestela hau ez litzateke posible izango. Guk bakarrik 8

Trabajan en equipo para abastecer la demanda del comedor. Ellos son los que coordinan los agricultores de la zona, y planifican el menú semanal con el cocinero. Sueñan con recuperar ese modelo de agricultura de pequeña escala, ecológica y local, que se base en las personas.

Amaia Diaz de Monasterio Nutrizionista eta Kurutziagako aholkularia

Egun osoko poza GOSARIA Eguneko jatordu garrantzitsuena da gosaria.

Gauez, gorputzak zituen erreserbak erabili ditu, berriro energiak behar ditugu, egun osoan egoki funtzionatzeko.

Etxe askotan arazoa da gosaria, presaka gabiltzalako eta ez garelako gose! Sarritan irteten bagara etxetik gosaldu barik, begiratu aurreko jatorduari, afariari. Agian asko afaldu dugu? Edo berandu?

Azken ikerketek diotenez, gosaltzen ez duenak pisu arazoak ditu. Beraz, hartu goizak lasaiago.

kulinarioei garrantzia ematen ari gara. Horrela, barazki eta entsalada gehiago ematen dugu aukeran, lekale gehiago daude astean eta egun batzuetan plater garrantzitsu dira, animaliaproteinak kenduz. Zuntzean aberatsak diren zerealak ematen ari gara. Oliba olioa erabiltzen dugu platerak prestatzeko eta ogiaren garrantzia azpimarratu dugu.

Menuak aberatsagoak eta osasuntsuagoak dira horrela, eta denetarik jaten ikasiko dugu.

MERIENDA

Ez da behar-beharrezkoa, baina hobeto funtzionatzen dugu hiru-lau ordurik behin

Merienda normalean kalean egiten dugun jatordua da. Ez ahaztu betiko bokadiloak.

Garrantzitsuak dira produktu gogorrak, txikitzen ikasteko eta hortzak jausi eta euren lekura joateko.

zerbait janez gero. Hurrengo jatordura lasaiago eta umore hobez iritsiko gara.

AFARIA

HAMARRETAKOA

BAZKARIA Bazkaria da eguneko otordu handiena.

Kontuan izan ez dela bakarrik urdaila betetzeko momentua. Besteekin erlazionatu, erlaxatu eta ondo pasatzeko aprobetxatu behar dugu. Horrekin aspalditik arduratura gaude Kurutziagan, horregatik egin ditugu aldaketak jantokiko zerbitzuan eta menu antolaketan.

Menuaren oreka bilatzen ari gara, plateren koloreak, textura eta teknologia

Eguneko azkenengo jatordua izanik, komeni da aurreko jatorduen arabera eratuta egotea.

Jatordu hau ahal den goizen egitera animatzen zaituztet. Horrela, gosarirako gose gehiago izango dugu eta loa hobea izango da.

Hurrengo egunerako motxila eta arropak prest utzi, goizean lasaiago ibiltzeko.

La nutricionista Amaia Diaz de Monasterio nos ha asesorado con los menus del comedor, y recalca la importancia de cuidar la alimentaciĂłn durante todo el dĂ­a, dedicĂĄndole tiempo desde el desayuno.

9

APIRILEKO MENUA ASTELEHENA

ASTEARTEA

ASTEAZKENA

30

31

01 Pasta • Oilasko bularkia barrengorriekin Fruta

06

07

08

Arroza • Legatza mahonesagaz • Fruta

Pasta • Txahal gisatua barazkitxoekin Jogurta

13

14

15

Pasta • Txahal xerra uhazarekin • Jogurta

Dilistak • Patat tortila barrengorriekin Fruta zitrikoa

Zopa Bakailaoa tomateagaz Fruta

20

21

22

Patata gisatuak Urdaiazpiko xerra piperrekin Jogurta

Dilistak • Arroza Fruta zitrikoa

Pasta • Arrain freskoa limoiagaz Fruta

27

28

29

Dilistak • Txerri solomoa piperragaz Fruta

Barazkiak • Oilasko bularkia barrengorriekin Fruta

Arroza • Legatz errebozatua • mahonesagaz Jogurta

10

OSTEGUNA

OSTIRALA

02

03

09

10

Babarrun gorriak Barazkia • Fruta zitrikoa

Patatak errioxar erara Oilasko izterra barrengorriekin Jogurta

16

17

Barazkiak • Solomo adobatua piper gorriekin Fruta

Arroza • Legatza limoiagaz • Etxeko jogurta

23

24

Txitxirioak Sanjakoboak uhazarekin •• Fruta zitrikoa

Barazkiak • Oilasko bularkia barrengorriekin Jogurta

30

01

Babarrun zuriak Solomo freskoa piperragaz Fruta

• EKOLOGIKOAK • IKASTOLAKOAK • BERTAKOAK

Menuan, produktu ekologikoak sartuko ditugu (arroza eta dilistak). Zuen seme-alabek jaten duten guztia ikastolako sukaldean prestatzen da.

Produktu horiekin batera, jantokiko sukaldean bertan prestatutako bestelako jakiak ere eskainiko dira (etxeko kroketak, sanjakoboak eta abar). Hilean-hilean emango dizuegu jantokiko menuetan egiten ditugun aldaketen berri.

Cada mes planificamos un menú genérico, en base a criterios de calidad y de alimentación equilibrada.

Este es el menú de abril que, como cada mes, contiene productos ecológicos (verde), preparados en la ikastola (amarillo) y verduras de agricultores de la zona (rojo).

11

ETXERAKO AHOLKUAK GOSARITARAKO Gure gorputzak gasolina behar du lehen ordu horietan: • Azukre azkarrak (zukuak eta frutak) • Azukre geldoak (ogia, zerealak, gailetak…)

• Esnea edo esnekiren bat

HAMARRETARAKO Fruta pieza izango da momentu honetarako egokiena.

Beste aukera interesgarri bat ogia da, gaileta sinple edo zereal batzuekin osatu daiteke.

MERIENDARAKO Betiko bokadilloak egokiak dira, azukre geldodunak dira eta ase egiten dute. . Fruta jateko ere momentu egokienetako bat da.

Opil industrialak eta goxokiak, egun berezietarako bakarrik utzi. Produktu bigunak dira eta arazoak ekartzen dituzte aho funtzioetan.