ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ by GEORGE DIAMANDIS

Δημι ουργι κή Μάθηση

Contents

1.ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1.1.Στόχοι του Προγράμματος

2.ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

7 10

2.1.Δημιουργικότητα

2.2.Μάθηση 2.3.Εκπαίδευση,Διδασκλαλία,Γνώση,Παιδαγωγική

15 17

2.4.Μαθησιακά Περιβάλλοντα

2.5.Δημιουργική Μάθηση

2.6.Γιατί Creative Learning?

2.7.Γενικές αρχές του Creative Learning

2.8. Οι τεχνικές στην υπηρεσία της Δημιουργικής Μάθησης

2.9.Θέατρο και μάθηση

2.10.Δημιουργική Μάθηση και Κοινωνικοποίηση

2.11.Τι μαθαίνουν τα παιδιά από την Τέχνη μέσω των Δημιουργικών Μεθόδων

2.12.Η σημασία του παιχνιδιού στην Δημιουργική Μάθηση

2.13.Θεατρικές Συμβάσεις και η Χρήση τους στην Δραματοποίηση.

3.Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

3.1.Ο Ρόλος του Εκπαιδευτικού στο Νηπιαγωγείο και στο Δημοτικό

3.2.Η Νέα σχέση Δασκάλου -Μαθητή

3.3.Ο Ρόλος του Δασκάλου και το στοιχείο του Δράματος

1.2.Πρόλογος

4.Η ΝΕΑ ΜΕΘΟΔΟΣ

4.1.Προσεγγίζοντας την Νέα Μέθοδο

4.2.Θέατρο και Δημιουργική Μάθηση

4.3.Το θέατρο στο καθημερινό μάθημα

4.4.Τι Χρειάζεται ένας δάσκαλος για να ξεκινήσει ένα μάθημα Δημιουργικής Μάθησης.

4.5.Η Τέχνη του Ηθοποιού

4.6.Δημιουργική Μάθηση σε μορφή Αφήγησης

4.7.Η Περιπέτεια της Φακής

4.8.Με λίγα λόγια τι να κάνω

4.9.Στα σχολικά πεδία των μαχών

4.10.Αξιολόγηση στην Δημιουργική Μάθηση

4.11.Γενικά Κριτήρια που θέτουμε απο την αρχή μέχρι το τέλος του έτους

4.12.Ειδικότερα κριτήρια αξιολόγησης για κάθε μάθημα

4.13.Παραδείγματα πιθανής αξιολόγησης για το μάθημα των Μαθηματικών

4.14.Αυτο-αξιολόγηση

1.ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1.1.Στόχοι του Προγράμματος Το Creative Learning είναι ένα εκπαιδευτικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα στα πλαίσια του ERASMUS+ Το πρόγραμμα στοχεύει στην εισαγωγή μιας νέας καινοτόμου μεθόδου που θα κάνει χρήση των θεατρικών τεχνικών για να καταστήσει ελκυστικότερη τη διδασκαλία των σχολικών μαθημάτων και θα ενισχύσει την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στην τάξη. Μέσω αυτής της προσέγγισης το πρόγραμμα στοχεύει στη βελτίωση της επίδοσης των μαθητών σε αυτά τα μαθήματα. Το έργο στοχεύει επίσης στην ανάπτυξη καινοτόμων ψηφιακών πόρων για εκπαιδευτικούς. Στα πλαίσια αυτού, θα αναπτυχθεί ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικής μάθησης (e-learning) για την κατάρτιση των εκπαιδευτικών καθώς και μια ηλεκτρονική πύλη (portal) μέσω των διαδραστικών πόρων του έργου. Με τη δημιουργία ανοιχτών και καινοτόμων πόρων, που θα είναι διαθέσιμες σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες, το πρόγραμμα επιδιώκει να επεκτείνει τον αντίκτυπό του σε όλη την Ευρώπη και να αναπτύξει πόρους που θα χρησιμοποιηθούν ευρέως και θα είναι προσβάσιμοι για όλους τους ενδιαφερόμενους δάσκαλους δημοτικού σχολείου. Η χρήση των θεατρικών τεχνικών στο δημοτικό σχολείο αποδεικνύεται πολύ αποτελεσματική στη βελτίωση της σχολικής επίδοσης (Δείτε για παράδειγμα το έργο του Kieran Egan, του Dewey και του Jean Piaget). Το θέατρο χρησιμοποιεί ταυτόχρονα τη γλωσσική, χωρική, λογική, και σωματικό-κιναισθητική νοημοσύνη. Κάνει την τάξη πιο ελκυστική και προάγει την ενεργό συμμετοχή των

μαθητών στην τάξη βελτιώνοντας έτσι την εκπαιδευτική επίδοση των παιδιών. Το έργο στοχεύει στην παραγωγή ενός ολοκληρωμένου οδηγού για τη χρήση θεατρικών τεχνικών για όλα τα μαθήματα του σχολικού προγράμματος σπουδών και για όλες τις τάξεις του δημοτικού σχολείου. Ευελπιστούμε ότι θα αποτελέσει έναν πολύ χρήσιμο πόρο για όλους τους δάσκαλους δημοτικών σχολείων στην Ευρώπη. Έναν οδηγό στον οποίο θα μπορούν να βρίσκουν προτάσεις και εργαλεία που θα τους βοηθήσουν στην εφαρμογή καλλιτεχνικών τεχνικών για τη διδασκαλία του προγράμματος σπουδών. Η έλλειψη κατάρτισης των εκπαιδευτικών στον τομέα αυτό είναι άλλη μια ανάγκη που αντιμετωπίζει το πρόγραμμα. Σε ολόκληρη την Ευρώπη υπάρχει έλλειψη σεμιναρίων κατάρτισης εκπαιδευτικών σχετικά με το θέμα και, όταν αυτά οργανώνονται, συγκεντρώνονται συνήθως στις μεγάλες πόλεις. Το υλικό που είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο είναι συνήθως αποσπασματικό και περιορίζεται σε «συμβουλές» που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τον δάσκαλο για να διδάξουν συγκεκριμένα μαθήματα σε συγκεκριμένες τάξεις. Το πρόγραμμα μας στοχεύει στην ανάπτυξη διαδραστικών ηλεκτρονικών πόρων που θα είναι πλήρεις, θα καλύπτουν ολόκληρο το πρόγραμμα σπουδών του δημοτικού σχολείου (προσαρμοσμένο στις διαφορετικές εθνικές πραγματικότητες), θα έχουν ήδη εφαρμοστεί από άλλους εκπαιδευτικούς και θα είναι πρακτικοί και εύκολα εφαρμόσιμοι για τους εκπαιδευτικούς σε όλη την Ευρώπη. Νίκος Καμτσής

1.2.Πρόλογος Δημιουργική Μάθηση (Creative Learning) είναι ο τίτλος του προγράμματος. (Clear) Σκοπός του είναι να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για όλους όσους εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία και να παρέχει υλικό για σημαντικά πειράματα στο σχολείο. Το CLEAR απευθύνεται κυρίως σε εκπαιδευτικούς και αφορά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Έχει θεωρητικό και πρακτικό χαρακτήρα. Επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει φιλοσοφικές και παιδαγωγικές έννοιες όπως η μάθηση, η δημιουργικότητα, η φαντασία και προτείνει τρόπους ώστε το σχολείο να γίνει πεδίο δημιουργικών δυνάμεων για τους δασκάλους και τους μαθητές. Επιδιώκει να καταστήσει το σχολείο έναν χώρο ζωντανό και ελκυστικό, ώστε ο δάσκαλος και ο μαθητής να το αγαπούν και να το υποστηρίζουν. Ο μαθητής θα μπορέσει με αυτόν τον τρόπο, να συνδέσει τη γνώση με την ευχαρίστηση και ο δάσκαλος να επαναξιολογήσει το ρόλο του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η σχέση δάσκαλου-μαθητή μπορεί να αποκαλύψει την πραγματική της έννοια και τη μαγική δύναμή της. Ο στόχος είναι η σχολική κοινότητα να γίνει ένα δημιουργικό πεδίο αλληλεπίδρασης όπου τόσο η προσωπική πρόοδος όσο και η συλλογικότητα θα προωθούνται εξίσου. Για να επιτευχθούν αυτοί οι μεγάλοι στόχοι,

Το πρόγραμμα CLEAR προτείνει ως όπλα τις θεατρικές τεχνικές, την τεχνολογία (πολυμέσα κ.λπ.), το παιχνίδι, την δημιουργικότητα και τις τέχνες. Η τέχνη, η μουσική, οι εικαστικές τέχνες, το θέατρο-δεν αποτελούν ανεξάρτητους τομείς γνώσης ή "συμπληρώματα" της εκπαίδευσης. Δεν αποτελούν αυτοτελή "μαθήματα" που μπορούν να στριμωχθούν στο σχολικό πρόγραμμα. Η τέχνη μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη και το κλειδί για μια ολοκληρωμένη και ουσιαστική εκπαίδευση, ούτως ώστε να αποτελέσει τον σύνδεσμο μεταξύ εκμάθησης και δημιουργίας. Το CLEAR επικεντρώνεται κυρίως στη σχέση μεταξύ θεάτρου και μάθησης. Βασίζεται στη κοινή παιδαγωγική αντίληψη ότι η μίμηση, η δράση και τον παιχνίδι ρόλων είναι οι αυθόρμητοι τρόποι με τους οποίους το παιδί επιλέγει για να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του και να μάθει από αυτό. Το θέατρο, ως τόπος συνάντησης ποικίλων μορφών καλλιτεχνικής έκφρασης, δίνει στο παιδί την ευκαιρία να εξερευνήσει τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του και να ξεδιπλώσει την προσωπικότητά του. Ως δραστηριότητα, εξαιρετικά συλλογική, ευνοεί την κοινωνικοποίηση του παιδιού και το εξοικειώνει με την επικοινωνία και το ομαδικό πνεύμα. Το CLEAR μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική λύση για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, τα οποία δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας και κατά συνέπεια τοποθετούνται στο περιθώριο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Το CLEAR και οι δημιουργοί του θεωρούν ότι το δράμα μπορεί να λειτουργήσει ως μια αποτελεσματική μέθοδος διδασκαλίας όλων των ειδών μαθημάτων. Ίσως όχι ως αποκλειστική μέθοδος, αλλά ως 0

επιλογή, έτσι ώστε η διαδικασία μάθησης να γίνει πολύχρωμη, γοητευτική και ευχάριστη. Το CLEAR είναι μία από αυτές τις ιδέες που χρειάζονται τις κατάλληλες συνθήκες για να ευδοκιμήσουν. Χρειαζόμαστε το σωστό πλαίσιο, τον κατάλληλο προγραμματισμό ,υλικοτεχνική υποστήριξη και κυρίως χρειαζόμαστε δασκάλους με έμπνευση και ευρύτερη παιδεία και - κυρίως - χρειαζόμαστε πολιτική βούληση. Διαφορετικά, το πρόγραμμα μας είναι καταδικασμένο να χαθεί ανάμεσα στις καλές προθέσεις και τη σύγχυση.

2.ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

2.1.Δημιουργικότητα Η δημιουργικότητα ορίζεται ως η τάση να δημιουργούμε ή να αναγνωρίζουμε ιδέες, εναλλακτικές λύσεις ή δυνατότητες που μπορεί να είναι χρήσιμες στην επίλυση προβλημάτων, στην επικοινωνία με τους άλλους και στην ψυχαγωγία τόσο του εαυτού μας όσο και των άλλων. Τρεις λόγοι που ωθούν τους ανθρώπους να είναι δημιουργικοί: Ανάγκη για νέα, ποικίλα και πολύπλοκα ερεθίσματα Ανάγκη επικοινωνίας ιδεών και αξιών Ανάγκη επίλυσης προβλημάτων Προκειμένου να είστε δημιουργικοί, θα πρέπει να μπορείτε να βλέπετε τα πράγματα με νέους τρόπους ή από διαφορετική οπτική γωνία. Θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να είστε σε θέση να δημιουργήσετε νέες δυνατότητες ή νέες εναλλακτικές λύσεις. Η δημιουργικότητα δεν αφορά μόνο τον αριθμό των εναλλακτικών λύσεων που μπορούν να δημιουργήσουν οι άνθρωποι αλλά και τη μοναδικότητα αυτών των εναλλακτικών λύσεων. Η ικανότητα παραγωγής εναλλακτικών λύσεων ή το να μπορείτε να βλέπετε τα πράγματα με έναν μοναδικό τρόπο δεν προκύπτει τυχαία. Συνδέονται με άλλες, θεμελιώδεις ιδιότητες σκέψης, όπως η ευελιξία, η ανοχή στο απρόβλεπτο και η χαρά της ανακάλυψης. Χαρακτηριστικά της δημιουργικής προσωπικότητας:

1. Τα δημιουργικά άτομα έχουν μεγάλη ενέργεια, αλλά είναι επίσης συχνά ήσυχα και σε κατάσταση ηρεμίας. 2. Τα δημιουργικά άτομα τείνουν να είναι έξυπνα, αλλά ταυτόχρονα και αφελή. 3. Τα δημιουργικά άτομα συνδυάζουν παιχνίδι και πειθαρχία, ευθύνη και ανευθυνότητα. 4. Τα δημιουργικά άτομα εναλλάσσονται μεταξύ του φανταστικού και του πραγματικού. 5. Οι δημιουργικοί άνθρωποι εναλλάσσονται συχνά ανάμεσα στην εξωστρέφεια και την εσωστρέφεια. 6. Τα δημιουργικά άτομα μπορούν να είναι επίσης ταπεινά και περήφανα την ίδια στιγμή. 7. Τα δημιουργικά άτομα ξεφεύγουν σε κάποιο βαθμό από το άκαμπτο στερεότυπο του ρόλου των φύλων. 8. Γενικά, οι δημιουργικοί άνθρωποι θεωρείται ότι είναι επαναστατικοί και ανεξάρτητοι. 9. Τα περισσότερα δημιουργικά άτομα είναι πάρα πολύ παθιασμένα για το έργο τους, όμως μπορούν να είναι και πολύ αντικειμενικά γι 'αυτό.

2.2.Μάθηση Ορίζουμε τη μάθηση ως τη μετασχηματιστική διαδικασία της λήψης πληροφοριών που - όταν εσωτερικευθούν και αναμιχθούν με αυτά που έχουμε βιώσει - αλλάζουν όσα γνωρίζουμε και επηρεάζουν αυτά που κάνουμε. Βασίζεται στην λήψη, την επεξεργασία και τον προβληματισμό. Είναι αυτή που μας αλλάζει. 1 . Όρος της ελληνικής φιλοσοφίας και ιστορίας του πολιτισμού. Η παιδεία έχει συνήθως διττό περιεχόμενο. Τείνουμε με την στενότερη έννοια της να εννοούμε την σχολική εκπαίδευση. Με την ευρύτερη έννοια της σύμφωνα και με τους αρχαίους έλληνες, παιδεία είναι η διάπλαση του ανθρώπου σε καλό, αγαθό και συνειδητοποιημένο πολίτη καθώς επίσης και στη δημιουργία πολιτισμού αντάξιου του πολιτισμένου ανθρώπου. Όπως αναφέρει ο Richard E. Mayers, η μάθηση είναι η σχετικά μόνιμη αλλαγή στη γνώση ή τη συμπεριφορά ενός ατόμου λόγω της εμπειρίας. Ο ορισμός αυτός έχει τρία στοιχεία: 1) η διάρκεια της αλλαγής είναι μακροπρόθεσμη και όχι βραχυπρόθεσμη · 2) η αλλαγή εστιάζεται στο περιεχόμενο και στη δομή της γνώσης στη μνήμη ή στη συμπεριφορά του μαθητή 3) η αιτία της αλλαγής είναι η εμπειρία του μαθητή μέσα σε ένα περιβάλλον παρά η κόπωση, τα κίνητρα, τα φάρμακα, η φυσική κατάσταση ή η φυσιολογική παρέμβαση ». 2. Μάθηση είναι η πολύπλοκη ψυχοφυσιολογική λειτουργία εξοικείωσης και αφομοίωσης με την γνώση και ανάπτυξης των

δεξιοτήτων. Η φύση της μάθησης προϋποθέτει την χρήση ολοκληρωμένης μεθοδολογίας που εμπλέκει όλες τις διαστάσεις της προσωπικότητας του ατόμου (σωματική, πνευματική και ψυχική).

2.3.Εκπαίδευση,Διδασκλαλία,Γνώση,Παιδαγωγική ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η πράξη ή η διαδικασία απόκτησης γενικής ή συγκεκριμένης γνώσης, η ανάπτυξη δεξιοτήτων, για ένα επάγγελμα ή της δυνατότητας σκέψης και κρίσης και ευρύτερα η διανοητική προετοιμασία του ατόμου για την ώριμη ζωή. ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Η διδασκαλία είναι η προσχεδιασμένη και η επί σκοπού μεταφορά γνώσεων από τον δάσκαλο, που στοχεύει στην εκπαίδευση του μαθητή. Η διδασκαλία είναι η προσφορά γνώσεων από τον δάσκαλο, είναι η εισαγωγή του μαθητή στον τρέχοντα πολιτισμό, είναι η άσκηση των σωματικών και πνευματικών δυνάμεων και δεξιοτήτων μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα. ΓΝΩΣΗ Το γεγονός ή η κατάσταση του να είσαι ενήμερος ή να γνωρίζεις κάτι με την άνεση η οποία αποκτήθηκε μέσω της εμπειρίας και της συμμετοχής. Η γνώση αφορά την κατανόηση μιας επιστήμης, τέχνης ή τεχνικής, ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης.

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Η παιδαγωγική είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη θεωρία και την πρακτική της εκπαίδευσης. Αφορά επομένως τη μελέτη του καλύτερου τρόπου διδασκαλίας (μεταφορά της γνώσης). Αν και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα πρακτικών, οι στόχοι της κυμαίνονται από την προώθηση της ευρύτερης εκπαίδευσης (ανάπτυξη των δυνατοτήτων του ανθρώπου) στις στενότερες ιδιαιτερότητες της επαγγελματικής εκπαίδευσης (απόκτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων). Οι εκπαιδευτικές στρατηγικές πρέπει να καθορίζονται από τις γνώσεις και την εμπειρία του μαθητή, το περιβάλλον, καθώς και τους μαθησιακούς στόχους που τίθενται τόσο από τον ίδιο το μαθητή όσο και από τον δάσκαλο.

2.4.Μαθησιακά Περιβάλλοντα Για να επιτελέσει το έργο της η αγωγή, που θεωρείται αναγκαία για την ψυχοσωματική ανάπτυξη του ανθρώπου, απαιτείται η συστηματική ενεργοποίηση των μέσων αγωγής. Τα μέσα αυτά λαμβάνονται από τους παράγοντες της αγωγής δηλ. το φυσικό περιβάλλον την οικογένεια, το σχολείο, την εκκλησία, την κοινωνία, τα ΜΜΕ, την πολιτεία. Το φυσικό περιβάλλον: Το φυσικό περιβάλλον διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στη διαδικασία της μάθησης. Το κλίμα, το έδαφος και ο καιρός όχι μόνο επηρεάζουν τον συναισθηματικό και φυσικό μας κόσμο αλλά μας παρέχουν και τα πρώτα τεκμηριωμένα παραδείγματα. Στο φυσικό μας περιβάλλον συναντάμε τις βασικές δομές της μάθησης (βιολογικές, μαθηματικές, χημικές, κοινωνικές κλπ.). Το περιβάλλον μας προσφέρει πολλά ερεθίσματα και γι 'αυτό αποτελεί μια ατελείωτη πηγή μάθησης. Κατά συνέπεια, το είδος του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε (δάση, θερμότητα, έλλειψη πράσινου κ.λπ.) μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο την ποσότητα της μάθησης αλλά και την ποιότητα. Οικογένεια: Ο παράγοντας οικογένεια παίζει αποφασιστικό ρόλο, επειδή είναι το πρώτο και θεμελιώδες κύτταρο της κοινωνικής ζωής. Το παιδί διαμορφώνει την πρώτη στάση του απέναντι στις κοινωνικές καταστάσεις μέσα στην οικογενειακή ζωή. Το παιδί δέχεται τις επιδράσεις των γονέων και του γύρω οικογενειακού κύκλου και οικειοποιείται σιγά σιγά τις ανθρώπινες σχέσεις και δοκιμάζει τις πρώτες κοινωνικές του συμπεριφορές και γνώσεις.

Μέσα στην οικογένεια τίθενται οι πρώτες βάσεις για τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του παιδιού. Εκκλησία-Θρησκεία: Αν και οι δύο αυτές έννοιες παραμένουν άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, παρόλα αυτά τελούν διαφορετικούς σκοπούς. Η θρησκεία αναφέρεται στο φιλοσοφικό επίπεδο και μας προσφέρει απαντήσεις σε φιλοσοφικά και υπαρξιακά ερωτήματα, η εκκλησία από την άλλη πλευρά έρχεται να διδάξει τις αρχές και τις αξίες όχι μόνο της θρησκευτικής ζωής αλλά και της κοινωνικής και να διαμορφώσει συγκεκριμένες απόψεις και στάσεις. Ανάλογα με το φιλοσοφικό πλαίσιο της κάθε θρησκείας δίνεται και ανάλογη έμφαση στην μάθηση και την αγωγή. Ο Χριστιανισμός διατήρησε την πίστη στην δύναμη και στην σημασία της αγωγής που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες. Κατά τους κληρικούς η διδασκαλία του θείου λογού λαμβάνει ιδιαίτερη σημασία επιδρώντας και μεταστρέφοντας τις αντιλήψεις των ατόμων. Επίσης ο χριστιανισμός έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην σημασία του ατόμου και της ευθύνης του. Στο βαθμό λοιπόν που η εκκλησία επηρεάζει την μάθηση με την οργάνωση της και την διδασκαλία των αιωνίας αξίας διδαγμάτων σε κοινωνικό, πνευματικό, ψυχολογικό και φιλοσοφικό επίπεδο, αυτή αποτελεί μια δυνατή μαθησιακή μονάδα. Το Σχολείο: Τα σχολεία και τα κάθε είδους εκπαιδευτικά ιδρύματα ασκούν καθοριστική επίδραση όχι μόνο μέσω των προσώπων που ανήκουν σε αυτά (παιδαγωγοί, διδασκόμενοι) αλλά και με όλη τους την οργάνωση γενικά και τον τρόπο ζωής των μελών τους. Η εκπαιδευτική φιλοσοφία (απόρροια της πολιτειακής και κοινωνικής φιλοσοφίας) οι παιδαγωγικές σχέσεις και η ύλη που διδάσκεται (κατά πόσο ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών και της κοινωνίας) ασκούν αποφασιστική επίδραση στην διαδικασία της 0

μάθησης. Το σχολείο αποτελεί το πρώτο οργανωμένο θεμελιώδης εκπαιδευτικό κύτταρο μέσα στο οποίο θα υιοθετούν ή θα αμφισβητηθούν οι γνώσεις που θα λάβουν οι εκπαιδευόμενοι. Φυσικό Περιβάλλον: Το περιβάλλον αποτελεί βασικό παράγοντα στην διαδικασία της μάθησης. Το κλίμα, το έδαφος, ο καιρός επηρεάζει όχι μόνο τον ψυχοσωματικό μας κόσμο αλλά μας δίνει και τα πρώτα τεκμηριωμένα παραδείγματα. Στο περιβάλλον βρίσκουμε βασικές μαθησιακές δομές (βιολογικές, μαθηματικές, χημικές, κοινωνικές κ.τ.λ.) και μας προσφέρει αναρίθμητα ερεθίσματα και γι’αυτό το λόγο αποτελεί αστείρευτη πηγή μάθησης. Επομένως η μορφή του φυσικού περιβάλλοντος (άγρια βλάστηση, πολύ ζέστη, απουσία πράσινου κ.τ.λ.) μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο την ποσότητα της μάθησης αλλά και την ποιότητα της. ΜΜΕ: Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι πλέον αναπόσπαστο μέρος της ζωής του ανθρώπου από τα πρώτα έτη της ζωής του. Η παντοδυναμία αυτών ως εκπαιδευτικά μέσα έγκειται κυρίως στην ύπαρξη τους καθημερινά και για πολλές ώρες στην ζωή των παιδιών. Ως κοινωνικό μέσο θεωρείται ότι έχει την μεγαλύτερη δυνατή επίδραση στα μέλη της κοινωνίας και αυτό γιατί επιδρά άμεσα και έμμεσα σε όλους τους τομείς της ατομικής και κοινωνικής ζωής, στην γλώσσα (υποστηρίζει, ενισχύει ή και ακόμα διαμορφώνει γλωσσικά σχήματα), στην θρησκεία, στην τέχνη, στην επιστήμη, στην τεχνική, στην οικονομία, στα ήθη και έθιμα.

Πολιτεία: Ο Αριστοτέλης πρώτος είδε το κύριο γνώρισμα στην φύση του ανθρώπου, ότι δηλαδή είναι “ζώο πολιτικό”. Ο άνθρωπος μόνο μέσα στην κοινωνία μπορεί να ζήσει και να δημιουργήσει. Η πολιτική ως ύψιστη τέχνη στην πράξη εξασφαλίζει την ευδαιμονία των ανθρώπων και στην θεωρία καθορίζει ποιό είναι το ύψιστο αγαθό και ποιά η ευδαιμονία. Σε αυτή την θεωρία ενάγεται και η επιρροή που εξασκεί η πολιτεία και το εκάστοτε πολιτειακό σύστημα. Όλες οι κοινωνικές δομές (και κατά συνέπεια και οι εκπαιδευτικές) αντανακλούν κατά κάποιο τρόπο και το είδος του πολιτεύματος και αντίστροφα (αυταρχικό, φιλελεύθερο, δημοκρατικό). Ένα δημοκρατικό περιβάλλον δημιουργεί έναν τρόπο ζωής ο οποίος σέβεται την ατομικότητα του αναπτυσσόμενου ανθρώπου. Αντίθετα ένα ολοκληρωτικό καθεστώς υποτάσσει την οικογένεια και κάθε κοινωνικό στοιχείο στην πολιτεία, περιθάλπει αυτοκρατορικές σχέσεις γονέων παιδιού και ευνοεί την δεσποτική κυριαρχία. Το κρατικό και πολιτειακό σύστημα καθώς και η πολιτική ηγεσία μιας χώρας ασκούν σοβαρή επίδραση στην εξέλιξη και την συγκρότηση της προσωπικότητας των νέων. Η πολιτεία επηρεάζει την παιδεία και το εκάστοτε εκπαιδευτικό σύστημα και φορείς με τους νόμους που θεσπίζει. Παρεμβαίνει δυναμικά και πολυδιάστατα έμμεσα και άμεσα όχι μόνο σαν φορέας μιάς αντίληψης για το τι είναι παιδεία και για το ποιοί θα πρέπει να είναι οι στόχοι της αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν και την στάση την οποία πρέπει να έχουν οι εκπαιδευτικοί, οι εκπαιδευόμενοι αλλά και οι γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον (το πρώτο μαθησιακό περιβάλλον).

Κοινωνία: Όταν αναφερόμαστε στην κοινωνία ως μαθησιακό περιβάλλον τι ακριβώς εννοούμε; Τι είναι κοινωνία; To σύνολο των ανθρώπων, των ανθρώπινων σχέσεων, των θεσμών και των αρχών 0

αλλά και των προαναφερόμενων παραγόντων (πολιτεία, οικογένεια, εκκλησία, ΜΜΕ, περιβάλλον). Η προσωπικότητα του παιδιού είναι προϊόν αργής και σταδιακής ανάπτυξης που επηρεάζεται από όλους τους λεγόμενους κοινωνικούς παράγοντες. Η οικογένεια είναι η πιο βασική μονάδα, το αξονικό κέντρο της κοινωνικής επίδρασης. Εκεί ζυμώνονται οι πρώτες αξίες και αντιλήψεις. Είναι το κοινωνικό εργαστήριο για την μεταβίβαση της κοινωνικής κληρονομιάς. Το σχολείο έρχεται να ενισχύσει και να αναπτύξει αυτές τις επιδράσεις. Το πολίτευμα μαζί με τα ΜΜΕ και την εκκλησία, που αποτελούν βασικά μέλη της κοινωνίας βοηθούν το παιδί να επιτύχει στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του και το βοηθούν να μάθει προετοιμάζοντας το για μια ομαλή και επιτυχημένη προσάρτηση στο κοινωνικό περιβάλλον. Μαθησιακό περιβάλλον στο σχολείο Οι άνθρωποι έχουν περάσει πολύ χρόνο στην τάξη, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο και συνεχίζοντας για χρόνια. Είναι τυχεροί εκείνοι που πήγαιναν σε ένα σχολείο ή μια τάξη όπου ο δάσκαλος έδινε ιδιαίτερη προσοχή στο μαθησιακό περιβάλλον ή στη σωματική, ψυχολογική και εκπαιδευτική ατμόσφαιρα. Το μαθησιακό περιβάλλον στην τάξη είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των μαθητών και επηρεάζει τους μαθητές με πολλούς τρόπους. Ένα αρνητικό μαθησιακό περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς τη μάθηση των μαθητών με πολλούς τρόπους, όπως για παράδειγμα τη χαμηλή απόδοση των μαθητών, τη κακή συμπεριφορά, το άγχος ή τη κατάθλιψη.

Το φυσικό περιβάλλον στην τάξη: Η χρήση του χώρου περιλαμβάνει τον τρόπο οργάνωσης και τοποθέτησης των επίπλων, τον τρόπο αποθήκευσης και συντήρησης των υλικών, τον καθαρισμό της τάξης, το χρώμα και τη φωτεινότητα. Οι μαθητές χρειάζονται έναν καθαρό, φωτεινό, οργανωμένο χώρο που θα ενισχύει τις εμπειρίες μάθησης. Το ψυχολογικό περιβάλλον είναι ο τρόπος με τον οποίο οι μαθητές αισθάνονται για τη μάθησή τους. Μια ήρεμη ατμόσφαιρα βοηθά τους μαθητές να μάθουν πνευματικά και κοινωνικά. Οι μαθητές αντιδρούν αρνητικά όταν αισθάνονται ότι αδικούνται, ότι υπάρχουν ασάφειες και όταν ανησυχούν ότι θα μπλέξουν. Το εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι το περιβάλλον στο οποίο λαμβάνουν μέρος όλες οι μέθοδοι διδασκαλίας. Ο δάσκαλος σχεδιάζει το μάθημα του για να βεβαιωθεί ότι οι μαθητές του είναι σε θέση να κατανοήσουν τις οδηγίες του. Χρησιμοποιεί γι αυτό τον σκοπό διαφορετικές πρακτικές διδασκαλίας, όπως τη διάλεξη, τις πρακτικές δραστηριότητες, τις ομάδες εργασίας και πολλά παιχνίδια που χρησιμοποιούν το θέατρο, το παιχνίδι ρόλων και την αφήγηση. Όλες αυτές οι διαφορετικές μέθοδοι καθιστούν το σχολείο ένα ελκυστικό περιβάλλον και βοηθούν τους μαθητές να συγκεντρώνονται και να συμμετέχουν αποτελεσματικά.

2.5.Δημιουργική Μάθηση-Μελέτες Περίπτωσης Η μάθηση είναι πολύπλοκη ψυχοφυσιολογική λειτουργία του ανθρώπου που ενεργοποιείται από ενδογενείς κι εξωγενείς παράγοντες και αποσκοπεί στην απόκτηση εκ μέρους του γνώσεων και δεξιοτήτων. Η ικανότητα του ανθρώπου για μάθηση εμφανίζεται με τη γέννησή του και διατηρείται μέχρι το τέλος της ζωής του, αποτελεί δε βασική προϋπόθεση για την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του. Ο χαρακτήρας αλλά και ο σκοπός της μάθησης παρακολουθούν τον άνθρωπο στην εξελικτική του πορεία προς την ωρίμανση και την αυτοπραγμάτωση. Έτσι η μάθηση από απλό ψυχικό γεγονός-αντίδραση στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος καθίσταται προοδευτικά ενέργεια συνειδητή και σκόπιμη η οποία συναντά τον απώτερο στόχο της-τη δημιουργία. Η μάθηση παρέχει στον άνθρωπο τα απαραίτητα εφόδια ώστε να αξιοποιήσει τη δημιουργικότητά του με τρόπο ουσιαστικό για τον ίδιο και την κοινωνία στην οποία μετέχει. Η δυναμική και αμφίδρομη σχέση δημιουργικότητας-μάθησης είναι δεδομένη και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση. Η μάθηση είναι εξ ορισμού μια δημιουργική διαδικασία και κάθε δημιουργική έκφραση αποτελεί για τον άνθρωπο πηγή μάθησης. Δημιουργική μάθηση είναι η μάθηση που έχει σαν μέσο αλλά και σαν τελικό σκοπό τη δημιουργία. Με άλλα λόγια, είναι η κατάκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων δημιουργικά αξιοποιήσιμων μέσα από μια διαδικασία δημιουργικής συναλλαγής του ατόμου με το περιβάλλον του.

Ο δημιουργικός χαρακτήρας της μάθησης στο σχολείο αποτελεί σήμερα αντικείμενο συγκρούσεων μεταξύ εμπειρογνωμόνων, πολιτικών, καθηγητών, γονέων και φοιτητών. Η ποιότητα της μάθησης που παρέχεται στο σχολικό περιβάλλον αμφισβητείται και το εκπαιδευτικό σύστημα, όπως γνωρίζουμε σήμερα, φαίνεται να έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Η θεωρία και η πρακτική της δημιουργικής μάθησης περιλαμβάνει προτάσεις για ριζική μεταρρύθμιση του σχολικού ιδρύματος, θέλοντας να καταστήσει το σχολείο έναν χώρο δημιουργικότητας και μιας πηγή ευφορίας τόσο για τους δασκάλους όσο και για τους μαθητές. Στόχοι Το Creative learning στοχεύει στα εξής: -Να κάνει το σχολείο, ειδικά το δημόσιο σχολείο, ένα ελκυστικό μέρος όπου οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές θα επενδύσουν πραγματικά την ενέργεια και τα όνειρά τους. -Να συνδέσει την γνώση με την ευχαρίστηση, έτσι ώστε οι μαθητές να μάθουν να αγαπούν τη μάθηση. -Να ενθαρρύνει τους εκπαιδευτικούς να επαναξιολογήσουν το ρόλο τους στη διαδικασία μάθησης. -Να οικοδομήσει ένα νέο είδος σχέσης δασκάλου-μαθητή -Να βοηθήσει τους μαθητές να διερευνήσουν τα ταλέντα και τις κλίσεις τους -Να συμβάλλει στην ανάπτυξη της κρίσης και τη μη συμβατικής σκέψης - Να συμβάλλει στην ανάπτυξη κοινωνικών αξιών που ενθαρρύνουν την επικοινωνία, τη συντροφικότητα και τη συνεργασία - Να γίνει η σχολική κοινότητα ένα πεδίο δημιουργικής 0

αλληλεπίδρασης όπου η προσωπική και συλλογική εξέλιξη θα προωθούνται εξίσου. Μέσα και εργαλεία Για να καλυφθεί η απόσταση από την παραδοσιακή στην δημιουργική μάθηση πρέπει να εφευρεθούν και να εφαρμοστούν κάποιες νέες μέθοδοι διδασκαλίας. Για να καταστεί η δημιουργική μάθηση από μια ελκυστική θεωρία σε μια εκπαιδευτική πραγματικότητα, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εμπλουτίσουν τους διδακτικούς τους πόρους. Η τεχνολογία (πολυμέσα), το παιχνίδι και η τέχνη, ειδικά το θέατρο, μπορεί να αποδειχθούν πολύτιμα μέσα προς αυτήν την κατεύθυνση. Κατά τη γνώμη μας, η τέχνη-μουσική, οι καλές τέχνες, το θέατρο-δεν είναι ανεξάρτητες περιοχές γνώσης. Δεν είναι ούτε "συμπληρώματα" ούτε "θέματα" που πρέπει να προστεθούν στο αναλυτικό πρόγραμμα αποστειρωμένα και μηχανιστικά. Αντίθετα, πιστεύουμε ακράδαντα ότι η τέχνη θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως βασικό κλειδί προς μια ολιστική εκπαίδευση και να λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ εκμάθησης και δημιουργίας. Ειδικότερα, εστιάζουμε στο δράμα, με βάση την κοινή παιδαγωγική παραδοχή, όπου η απομίμηση, η δράση και ο ρόλος είναι οι τρόποι τους οποίους το παιδί χρησιμοποιεί αυθόρμητα για να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του και να μάθει από αυτό. Πιο συγκεκριμένα: -Το δράμα, επειδή εμπεριέχει διάφορες μορφές δημιουργικής έκφρασης, δίνει στο παιδί την ευκαιρία να εξερευνήσει τα ταλέντα

και τις κλίσεις του και να αναπτύξει την προσωπικότητά του -Ως ομαδική δραστηριότητα, το δράμα ενθαρρύνει την επικοινωνία και τη συντροφικότητα -Το δράμα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως εναλλακτική λύση για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που δεν ανταποκρίνονται στις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας. Η πρόκληση είναι να αποδείξουμε στην πράξη ότι το δράμα μπορεί να εφαρμοστεί ως αποτελεσματική μέθοδος διδασκαλίας για όλα τα μαθήματα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα σπουδών. Υποθέσεις Η θεωρία και η πρακτική της δημιουργικής μάθησης, ως μια προσπάθεια για μια ριζική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, αναζητά το κατάλληλο έδαφος και τις κατάλληλες συνθήκες για να πετύχει. Οι ελάχιστες παραδοχές που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι οι ακόλουθες: -Επιστημονικός σχεδιασμός από ειδικούς σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς -Χρηματοδοτική στήριξη εκ μέρους του κράτους και της Ευρωπαϊκής κοινότητας - Δάσκαλοι με υψηλά προσόντα, ταλαντούχοι και με ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων - Ριζική αλλαγή στην πολιτική σχετικά με την εκπαίδευση Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αποφασίσει για ορισμένα σημαντικά φιλοσοφικά και πολιτικά ζητήματα όπως: Ποιος είναι ο απώτερος στόχος της μάθησης - η συμμόρφωση ή η απελευθέρωση των ανθρώπων; 0

Σε τι είδους άτομα, σε τι είδους πολίτες θα θέλαμε να εμπιστευτούμε το μέλλον της ανθρωπότητας; Ποια είναι τα κοινωνικά μας οράματα για την εποχή που έρχεται; Χωρίς τα παραπάνω, προσπάθειες όπως η «Δημιουργική Μάθηση» δεν θα μπορέσουν ποτέ να καρποφορήσουν.

2.6.Γιατί Creative Learning? Το creative learning ως εκπαιδευτική μεθοδολογία στην διδασκαλία του αναλυτικού προγράμματος επαναφέρει την πραγματική διάσταση και τον πραγματικό σκοπό της εκπαίδευσης: αυτόν της αναζήτησης και κατανόησης της γνώσης με απώτερο σκοπό αυτή η γνώση να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια της πραγματικής μας ζωής. Το clear προσφέρει αστείρευτη ποικιλία ανθρώπινων καταστάσεων οι οποίες είναι φανταστικές (κινούνται στο πλαίσιο της φαντασίας “σαν να”) μέσα στις οποίες δημιουργείται μια ανάγκη για να χρησιμοποιηθεί η γνώση που παρέχεται στο σχολείο. Δουλεύοντας μέσα σε πλαίσιο με περιεχόμενο και όχι με μεμονωμένες δραστηριότητες απομακρυνόμαστε από την στείρα, επαναλαμβανόμενη μάθηση και μπαίνουμε σε ανθρώπινες, βιωματικές καταστάσεις που δίνουν ζωή στην παγιδευμένη στα βιβλία γνώση. Η γνώση συνδέεται με την δράση και την αλληλεπίδραση. Τα παιδιά δραστηριοποιούνται και διαδρούν σε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου δοκιμάζεται η γνώση και παράλληλα δημιουργούν κάτι που τους ενδιαφέρει. Είναι δικό τους δημιούργημα και αναλαμβάνουν πλήρως την ευθύνη για αυτό. Οτιδήποτε γίνεται στην τάξη, γίνεται από αυτούς, για αυτούς και όχι για χάρη κάποιου βαθμού ή του δασκάλου.

2.7.Γενικές αρχές του Creative Learning Η μεθοδολογία αυτή στηρίζεται σε πέντε βασικές αρχές: 1) Όλοι οι άνθρωποι έχουν έμφυτη τη μιμητική ικανότητα και το παιχνίδι της μίμησης μέσω του οποίου μαθαίνουν (γιατί οι άνθρωποι μιμούμενοι πειραματίζονται) 2) Όλοι οι άνθρωποι μαθαίνουν όταν έχουν κίνητρα και όταν βρίσκουν ενδιαφέρουν σε αυτά που μαθαίνουν. 3) Όλοι οι άνθρωποι και ιδιαίτερα οι μαθητές μαθαίνουν και κατανοούν καλύτερα μέσα σε συνθήκες “δράσης”. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί να λέμε στους εκπαιδευόμενους τι θέλουμε ή τι πρέπει να μάθουν. Είναι η ίδια η “εμπειρία” που μας βοηθάει να μάθουμε και η οποία πηγάζει από την δράση. Η μάθηση μέσω της δημιουργικής μάθησης καταργεί την στείρα, έξω από τα πλαίσια πραγματικής ζωής μετάδοση των γνώσεων και εγκαινιάζει την “δια πράξης και βιώματος γνώση”. 4) Οι εκπαιδευόμενοι είναι υπεύθυνοι για τις ζωές τους και τη απόκτηση των γνώσεων τους. Οι δάσκαλοι-καθηγητές γίνονται βοηθοί, ουραγοί στην προσπάθειά τους, καθοδηγούν και δείχνουν πιθανούς δρόμους και τρόπους μάθησης, σκέψης και λειτουργίας. 5) Τέλος η μέθοδος της δημιουργικής διδασκαλίας βλέπει την μάθηση σαν μια “διαδικασία για αλλαγή”. Η πνευματική και

συναισθηματική αλλαγή οδηγεί στην ωρίμανση και επομένως στη γνώση.

2.8. Οι τεχνικές στην υπηρεσία της Δημιουργικής Μάθησης Οι τέχνες γενικά αποσκοπούν στο θεατή. Αυτόν που βλέπει έναν πίνακα ή παρακολουθεί μία παράσταση. Τα πάντα γίνονται από τους εκτελεστές για την προσωπική τους ευχαρίστηση αλλά και για το κοινό τους. Στην δημιουργική μάθηση πηγή έκφρασης και δημιουργίας δεν είναι η αναγνώριση από το κοινό αλλά η ικανοποίηση των ίδιων των συμμετεχόντων. Οι ρόλοι του δημιουργού και του θεατή εναλλάσσονται μέσα στην τάξη. Η δημιουργική μάθηση χρησιμοποιεί τις αρχές και τα στοιχεία (ρίζες) των τεχνών (κίνηση σώματος από τον κλασσικό χορό, στοιχεία ζωγραφικής, θεατρικές συμβάσεις και στοιχεία από την θεατρική παράσταση, μουσική κ.τ.λ.) αλλά δεν ενθαρρύνει την άψογη παρουσίαση τους με σκοπό να δειχθούν στο κοινό. Οτιδήποτε γίνεται μέσα στην δημιουργική μάθηση γίνεται από τα παιδιά για τα ίδια τα παιδιά και εφόσον τα τυπικά μέρη της τέχνης τους βοηθούν να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τα νοήματα τους, η τέχνη διατηρεί μια πιο ελαστική μορφή. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θυσιάζουμε στο όνομα της κατανόησης τις μορφές των τεχνών και τις βασικές τους αρχές. Αντίθετα τα παιδιά με την βοήθεια του δασκάλου μαθαίνουν και κατανοούν τις αρχές που διέπουν τις τέχνες και μαθαίνουν να τις χρησιμοποιούν και στην έκφρασή τους. Και είναι βέβαια αυτονόητο ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την μεθοδολογία της δημιουργικής μάθησης για να διδάξουμε τις μορφές των τεχνών και την κάθε τέχνη χωριστά. Χρησιμοποιούμε το βασικό συστατικό της δημιουργικής μάθησης “την δημιουργία” για να διδάξουμε τις τέχνες που είναι δημιουργία και έκφραση.

2.9.Θέατρο και μάθηση Η πιο σημαντική και άμεση σχέση μεταξύ θεάτρου και μάθησης είναι αυτή που εξέφρασαν οι Αρχαίοι Έλληνες: Εκπαίδευση και Ψυχαγωγία. Τα παιδιά, σε μια κατάσταση δράματος, δεν παραμένουν παθητικά μπροστά σε μια παρουσίαση-παράσταση (απλά παρακολουθώντας), αλλά συμμετέχουν συναισθηματικά και διανοητικά και "βιώνουν" τη γνώση. Τα παιδιά αρχίζουν να αναγνωρίζουν τις προσωπικές τους ικανότητες και να αντιλαμβάνονται καλύτερα τον εαυτό τους και τις αντιδράσεις τους. Το θέατρο είναι ένα βιωματικό πλαίσιο μάθησης, αλλά επειδή περιλαμβάνει τα στοιχεία της αξιολόγησης, της συζήτησης, του προβληματισμού, περιλαμβάνει επίσης το πνευματικό μέρος του ανθρώπου. Τα παιδιά διερευνούν τις διάφορες καταστάσεις δράματος που ο δάσκαλος προετοιμάζει γι 'αυτούς φροντίζοντας να συμπεριλάβει τους στόχους του προγράμματος σπουδών που θέλει να διδάξει. Σε ένα μάθημα δράματος οι δάσκαλοι και οι μαθητές συμμετέχουν σε μια συλλογική προσπάθεια και αναζήτηση για να κατανοήσουν και να επιλύσουν το πρόβλημα στο πλαίσιο του δράματος. Εξ ορισμού το δράμα συνεπάγεται συνεργασία και αλληλεπίδραση. Η εκμάθηση είναι πιθανότερο να λάβει χώρα εάν υπάρχει ένα τέτοιο πνεύμα συνεργασίας και ενεργητικής συμμετοχής.

2.10.Δημιουργική Μάθηση και Κοινωνικοποίηση Δημιουργία κοινωνικών αξιών και συμπεριφοράς (κοινωνικότητα, συντροφικότητα, επικοινωνία, ανοχή, συνεργασία κ.λπ.) μέσω της δημιουργικής μάθησης στο δημοτικό σχολείο Ένας από τους κύριους σκοπούς της σχολικής εκπαίδευσης ιδιαίτερα στα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία- είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού, η μετάβασή του από τον κόσμο του «εγώ» στον κόσμο του «εμείς», από την προστατευτική αγκαλιά της οικογένειας σε έναν ευρύτερο κύκλο διαπροσωπικών σχέσεων, που διέπονται από κανόνες και αρχές. Το συναισθηματικό περιβάλλον αυτού του ταξιδιού είναι κρίσιμο όχι μόνο για την πρόοδο του παιδιού αλλά και για την οικοδόμηση της προσωπικότητάς του. Όπως είναι ευρέως γνωστό -και επιβεβαιώνεται από τους ειδικούςένα παιδί που περνά την πόρτα του σχολείου για πρώτη φορά υποφέρει από κάποιο είδους σοκ. Η επίδραση αυτού του σοκ (ένταση, διάρκεια, συνέπειες) εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, που χονδρικά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα παραγόντων σχετίζεται με το υπόβαθρο του παιδιού (χαρακτήρας, προηγούμενες εμπειρίες, η οικογένειας και η κοινότητα που ζει, το κοινωνικο-εκπαιδευτικό επίπεδο των γονέων κλπ.). Η άλλη ομάδα περιλαμβάνει όλες τις συνθήκες σχετικά με το ίδιο το σχολείο (περιβάλλον, συναισθηματικό κλίμα στην τάξη, προσωπικότητα του δασκάλου κλπ.). Για ένα παιδί, η είσοδος στην

σχολική κοινότητα θεωρείται σημαντική αλλαγή, πιθανώς η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει ποτέ στη ζωή του. Ιδιαίτερα για τα παιδιά που ζουν σε μεγάλες πόλεις, που μεγαλώνουν σε διαμερίσματα και έχουν συνηθίσει να παίζουν μόνα τους, η αλλαγή είναι τεράστια. Για πρώτη φορά συνειδητοποιούν ότι δεν είναι "το κέντρο του κόσμου", ότι οι ανάγκες τους μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με τις ανάγκες άλλων ανθρώπων, ότι έχουν και υποχρεώσεις πέρα από δικαιώματα και ότι πλέον πρέπει να διεκδικήσουν και να κερδίσουν κάποια πράγματα που θεωρούσαν ως δεδομένα, όπως η προσοχή, ο θαυμασμός, ο έπαινος και η αγάπη. Και όλα αυτά σε ένα νέο, άγνωστο περιβάλλον, με συγκεκριμένους κανόνες λειτουργίας, με αυστηρό χρονοδιάγραμμα, με απαιτήσεις προόδου. Αναμένεται από αυτά όχι μόνο να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα κατάσταση, αλλά και να κατακτήσουν γνώσεις και τ ικανότητες ,"να μάθουν". Οι πρακτικές της δημιουργικής μάθησης έχουν ως στόχο να διευκολύνουν την προσαρμογή των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον και να ενθαρρύνουν την εν γένει κοινωνικοποίησή τους. Συμμετέχοντας σε δραστηριότητες και σε ομαδικά παιχνίδια, τα παιδιά επικοινωνούν μεταξύ τους, μοιράζονται εμπειρίες, δοκιμάζουν τα όριά τους και αποβάλλουν τα δυσάρεστα συναισθήματα. Τα παιδιά, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι πολύ πιο πρόθυμα να μάθουν και να σέβονται τους κανόνες σε ένα περιβάλλον παιχνιδιού παρά σε μια "σοβαρή" περίσταση. Όταν τα παιδιά παίζουν, είναι συνήθως ειλικρινή, δίκαια και πειθαρχημένα. Η ίδια η ομάδα φροντίζει να επαναφέρει στην τάξη τον εκάστοτε «ζαβολιάρη»! Η αλληλεπίδραση σε ένα πλαίσιο παιχνιδιού, με κανόνες και στόχους, ωθεί τα παιδιά να υιοθετούν διάφορους ρόλους 0

(ηγετικούς ή υποστηρικτικούς) διευρύνοντας έτσι την αντίληψή τους για την πραγματικότητα. Κατά αυτό τον τρόπο, η εγωκεντρική σκέψη υποχωρεί μαζί με την εγωιστική συμπεριφορά, δίνοντας χώρο στην ανεκτικότητα και την κοινωνικότητα. Οι αμοιβαίοι στόχοι, καθώς και οι αμοιβαίες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, περιορίζουν τον ανταγωνισμό και προάγουν τη συνεργασία και τη συντροφικότητα. Ο δάσκαλος συντονίζει το "παιχνίδι", καθοδηγώντας με διακριτικό τρόπο ούτως ώστε να επιτευχθεί ο μαθησιακός στόχος. Παρεμβαίνει όποτε είναι απαραίτητο, για να κινητοποιήσει τους μαθητές και να εξασφαλίσει τη συνοχή της ομάδας. Η ήρεμη, φιλική και σταθερή συμπεριφορά του αποτελεί το κατάλληλο συναισθηματικό πλαίσιο και λειτουργεί ως πρότυπο για τα μικρά παιδιά. Στη σύγχρονη κοινωνία, το σχολείο πρέπει να εκπληρώνει όχι μόνο τον παραδοσιακό του ρόλο, αλλά και να καλύπτει ανάγκες που παλαιότερα καλύπτονταν από τις οικογένειες και τις γειτονιές. Τα παιδιά, σήμερα, δεν έχουν ούτε τον χρόνο ούτε τον χώρο για να παίξουν μεταξύ τους και αυτή η έλλειψη επηρεάζει τόσο την ψυχική τους υγεία όσο και την κοινωνική τους προσαρμογή. Το σύγχρονο σχολείο θα πρέπει να καλύπτει αυτή την ανάγκη, εισάγοντας το παιχνίδι στην τάξη πάντα σε συνδυασμό με τους σκοπούς του προγράμματος σπουδών.

2.11.Τι μαθαίνουν τα παιδιά από την Τέχνη μέσω των Δημιουργικών Μεθόδων Ίσως λίγο καθυστερημένα, αλλά εν τέλει φαίνεται να αλλάζει η κατεύθυνση στην ευρωπαϊκή εκπαίδευση και σε παγκόσμιο επίπεδο. Όλο και περισσότερα σχολεία και σχολικά προγράμματα δίνουν ευκαιρίες στη δημιουργικότητα και γενικότερα στην τέχνη. Τα πανεπιστήμια των προηγμένων χωρών διδάσκουν στους μελλοντικούς δασκάλους και εκπαιδευτικούς μαθήματα που βασίζονται στη δημιουργικότητα στην τάξη. Τα τέσσερα μαθήματα με το διάσημο ακρωνύμιο STEM(Science, Technology, Engineering, Math- Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) εξελίχθηκαν se STEAM καθώς η Τέχνη (Art) μπήκε ανάμεσα στη Μηχανική και τα Μαθηματικά. Πράγματι, υπάρχουν πολλές δεξιότητες που μαθαίνουν τα παιδιά από τις τέχνες. Δίνουμε έμφαση σε 10 από αυτές: 1. Δημιουργικότητα – Η γρήγορη και αποτελεσματική σκέψη και δράση, η προσέγγιση των καταστάσεων από διαφορετικές οπτικές γωνίες και η αντίληψη πέρα από τα τετριμμένα, θα κάνει το παιδί σας να ξεχωρίσει από τους άλλους. Σε ένα πρόγραμμα τέχνης, το παιδί σας θα κληθεί να επαναλάβει έναν μονόλογο με 6 διαφορετικούς τρόπους, να δημιουργήσει μια ζωγραφική που αντιπροσωπεύει μια ανάμνηση ή να συνθέσει ένα νέο ρυθμό μουσικής. Εάν τα παιδιά έχουν εξασκηθεί στο να σκέφτονται δημιουργικά, τότε θα τους βγαίνει φυσικά σε όλους τους τομείς της ζωής τους τόσο στο παρόν όσο και στη μελλοντική σταδιοδρομία τους. 0

2. Αυτοπεποίθηση - Οι δεξιότητες που αναπτύσσονται μέσω του θεάτρου, δεν σας προετοιμάζουν μόνο στο πώς να παραδώσετε πειστικά ένα μήνυμα, αλλά και στο να χτίσετε την εμπιστοσύνη που χρειάζεστε για να ανταπεξέλθετε πάνω στην σκηνή. Η εκπαίδευση στο θέατρο προετοιμάζει τα παιδιά να ξεφεύγουν από την ζώνη άνεσης τους και τους επιτρέπει να κάνουν λάθη και να μαθαίνουν από αυτά στη πρόβα. Αυτή η διαδικασία δίνει στα παιδιά την εμπιστοσύνη να αποδίδουν μπροστά σε μεγάλα ακροατήρια. 3. Επίλυση Προβλημάτων – Οι καλλιτεχνικές δημιουργίες γεννιούνται μέσα από την επίλυση των προβλημάτων. Πώς μπορώ να μετατρέψω αυτόν τον πηλό σε γλυπτό; Πώς μπορώ να απεικονίσω ένα συγκεκριμένο συναίσθημα μέσω του χορού; Πώς θα αντιδρούσε ο χαρακτήρας μου σε αυτή την κατάσταση; Χωρίς καν να το συνειδητοποιούν, τα παιδιά που συμμετέχουν στις τέχνες καλούνται συνεχώς να επιλύουν προβλήματα. Όλη αυτή η εξάσκηση στην επίλυση προβλημάτων τους βοηθά να αναπτύξουν την λογική και την κατανόηση, δεξιότητες πολύ σημαντικές για την επίλυση προβλημάτων και απαραίτητες για την επιτυχία σε οποιαδήποτε σταδιοδρομία. 4. Επιμονή - Όταν ένα παιδί παίρνει το βιολί για πρώτη φορά, ξέρει ότι το να παίξει αμέσως Μπαχ δεν είναι εφικτό. Ωστόσο, όταν το παιδί εξασκηθεί, μάθει τις δεξιότητες και τις τεχνικές και δεν παραιτηθεί από την προσπάθεια, τότε το να παίξει Μπαχ παύει να είναι μακρινό όνειρο και γίνεται πραγματικότητα . Σε έναν όλο και πιο ανταγωνιστικό κόσμο, όπου οι άνθρωποι καλούνται να

αναπτύσσουν συνεχώς νέες δεξιότητες, η επιμονή είναι απαραίτητη για την επιτυχία. 5. Συγκέντρωση - Η ικανότητα συγκέντρωσης είναι μια βασική δεξιότητα που αναπτύσσεται μέσα από την ομαδική εργασία. Η διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ ακρόασης και συνεισφοράς συνεπάγεται μεγάλη συγκέντρωση. Απαιτεί από κάθε συμμετέχοντα όχι μόνο να σκεφτεί τον ρόλο του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο ρόλος του συμβάλλει στη μεγαλύτερη εικόνα αυτού που δημιουργείται. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι η συμμετοχή στις τέχνες βελτιώνει τις ικανότητες συγκέντρωσης σε άλλες πτυχές της ζωής των ανθρώπων. 6. Μη λεκτική επικοινωνία - Μέσω των εμπειριών που αποκτούνται στην εκπαίδευση στο θέατρο και το χορό, τα παιδιά μαθαίνουν τη μηχανική της γλώσσας του σώματος. Βιώνουν διαφορετικούς τρόπους κίνησης και κατανοούν πώς αυτές οι κινήσεις επικοινωνούν διαφορετικά συναισθήματα. Στη συνέχεια εκπαιδεύονται στο πως να τις αποδώσουν ούτως ώστε να είναι σε θέση να απεικονίσουν το χαρακτήρα τους αποτελεσματικά στο κοινό. 7. Eποικοδομητική κριτική - Η εποικοδομητική κριτική σε μια παράσταση, ένα εικαστικό έργο τέχνης ή σε οποιαδήποτε διδασκαλία τέχνης είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι η ανατροφοδότηση είναι μέρος της μάθησης και ότι δεν αποτελεί κάτι που πρέπει να τους προσβάλλει ή που γίνεται επί προσωπικού. Αντιθέτως, είναι μία χρήσιμη διαδικασία. Ο στόχος της είναι η βελτίωση των δεξιοτήτων και αξιολόγηση αυτή πρέπει να λαμβάνει χώρα σε κάθε βήμα της διαδικασίας. 0

8. Συνεργασία - Οι περισσότεροι κλάδοι της τέχνης έχουν συνεργατικό χαρακτήρα. Μέσα από τις τέχνες, τα παιδιά μαθαίνουν να δουλεύουν μαζί, να μοιράζονται την ευθύνη και να συμβιβάζονται με άλλους για να επιτύχουν έναν κοινό στόχο. Όταν ένα παιδί έχει ένα ρόλο να παίξει σε ένα μουσικό σύνολο ή μια παραγωγή θεάτρου ή χορού, αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η συνεισφορά του είναι απαραίτητη για την επιτυχία της ομάδας. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες, τα παιδιά αποκτούν εμπιστοσύνη και αρχίζουν να μαθαίνουν ότι η συμβολή τους έχει αξία ακόμη και αν δεν έχουν τον μεγαλύτερο ρόλο. 9. Αφοσίωση - Όταν οι καλλιτεχνικές προσπάθειες μετουσιώνονται σε τελικό προϊόν ή παράσταση, τα παιδιά μαθαίνουν να συσχετίζουν την αφοσίωση με ένα αίσθημα ολοκλήρωσης. Αποκτούν υγιείς εργασιακές συνήθειες, μαθαίνουν να είναι στην ώρα τους για τις πρόβες και τις παραστάσεις, να σέβονται τη συμβολή των άλλων και να καταβάλουν προσπάθεια για την τελική επιτυχία. Στις τέχνες, η ανταμοιβή για την αφοσίωση είναι το ζεστό χειροκρότημα του ακροατηρίου, κάνοντας όλες τις προσπάθειές που καταβάλλονται να αξίζουν τον κόπο. 10. Υπευθυνότητα - Όταν τα παιδιά προσπαθούν να δημιουργήσουν κάτι ομαδικά, αρχίζουν να κατανοούν ότι οι πράξεις τους επηρεάζουν άλλους ανθρώπους. Μαθαίνουν ότι όταν δεν είναι έτοιμοι ή στην ώρα τους, άλλοι άνθρωποι επηρεάζονται. Μέσα από τις τέχνες, τα παιδιά μαθαίνουν επίσης ότι είναι σημαντικό να παραδέχονται ότι έκαναν λάθος και να

αναλαμβάνουν την ευθύνη. Γιατί τα λάθη αποτελούν αναπόσπαστο μέρος στη διαδικασία της μάθησης στις τέχνες. Τα αναγνωρίζουμε, μαθαίνουμε από αυτά και προχωράμε.

Το παιχνίδι, η μάθηση, η εκπαίδευση Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι καθιερωμένες μέθοδοι διδασκαλίας έχουν εξαλείψει τη δημιουργικότητα και τη δημιουργική σκέψη από το σχολείο. Ο σχεδιασμός είναι τόσο στενός και στερεοτυπικός που δεν δίνει καμία ευκαιρία για καινοτομία και πρωτοβουλίες. Τα παιδιά φοβούνται ότι εάν ξεφύγουν λίγο από τον προκαθορισμένο «δρόμο», απειλούνται από άγνωστους κινδύνους. Το καθημερινό επίσημο πρόγραμμα στο σχολείο είναι άκαμπτο και αυτό το φαινόμενο δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά και τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα στην Ευρώπη. Η μηχανική μάθηση (rote) επικρατεί και μοιραία, τα παιδιά γίνονται "δοχεία συγκέντρωσης πληροφοριών και δεδομένων" (και όχι πραγματικής γνώσης). Εξαιρέσεις στον κανόνα αποτελούν οι σκανδιναβικές χώρες που δοκιμάζουν εναλλακτικά εκπαιδευτικά συστήματα με σαφή κατεύθυνση να καταστήσουν το σχολικό πρόγραμμα και τα εκπαιδευτικά συστήματα πιο δημιουργικά. Χρησιμοποιώντας εναλλακτικές μεθόδους, όπως τις κατασκευές και την προσομοίωση, ενθαρρύνουν τα παιδιά να συνεργάζονται, να μιλούν, να ζητούν, να χρησιμοποιούν τα χέρια τους και γενικά το σώμα τους. Δίνουν στα παιδιά τα κίνητρα για να δημιουργήσουν έναν τρόπο σκέψης πιο ανεξάρτητο, πλούσιο και δημιουργικό. Η άποψη - διαδεδομένη μεταξύ των δασκάλων, των γονέων και του κράτους - ότι το "παιχνίδι" είναι χάσιμο χρήσιμου χρόνου, είναι λανθασμένη και χωρίς ρεαλιστική βάση. Το παιχνίδι είναι μια 0

πνευματική περιπέτεια για τα παιδιά. Το "παιχνίδι" δημιουργεί προβλήματα και απαιτεί λύσεις από τα παιδιά, ενθαρρύνει τη συνεργασία και τη συλλογική προσπάθεια, απαιτεί πρωτοβουλίες και με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύει τα ταλέντα και τις δεξιότητες που μπορεί να έχουν τα παιδιά. Μέσα από το παιχνίδι, μια αφηρημένη ιδέα - τόσο θολή και άγνωστη - γίνεται συγκεκριμένη και το παιδί αρχίζει να την καταλαβαίνει, να την κατακτά, γιατί αυτή η έννοια παίρνει σχήμα και μορφή. Και με τα παραπάνω δεν μιλάμε αόριστα και γενικά, αλλά αναφερόμαστε σε πράγματα και αντικείμενα που προέρχονται από μαθήματα. Οι έννοιες της φυσικής, της χημείας, των μαθηματικών, που με τα μάτια ενός παιδιού είναι συνήθως ξερές και βαρετές, μπορούν να γίνουν, μέσα από τη δημιουργική διαδικασία και το παιχνίδι (με την έννοια που ορίσαμε παραπάνω), συναρπαστικές και διασκεδαστικές για τους μαθητές. Το μόνο που απαιτείται είναι ο δάσκαλος να βρει τρόπους για να δώσει τέτοιες μορφές στα θέματα. Για παράδειγμα, όταν πρόκειται για το αγγλικό σύστημα, τρεις μαγικές λέξεις κυριαρχούν μεταξύ των δασκάλων: Σε ελεύθερη μετάφραση, θα το λέγαμε ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ, ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ Και εξηγούμε: ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ: πραγματικά προβλήματα (ακόμα και τα θεωρητικά προβλήματα λαμβάνουν ρεαλιστική μορφή) τίθενται και επιλύονται με τον σωστό τρόπο. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει κίνητρο και ενδιαφέρον για τη λύση τους. ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ: Τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν τις δικές τους ιδέες και να λύσουν τα προβλήματα που θέτουν τα ίδια.

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ: Τα προβλήματα που τίθενται για οποιοδήποτε θέμα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως προβλήματα με δεδομένες λύσεις (από άλλους) που πρέπει να δεχόμαστε χωρίς διαπραγματεύσεις, αλλά προβλήματα που επιτρέπουν ερωτήσεις, αντιρρήσεις, παράπονα και - ως αποτέλεσμα - επιχειρηματολογία και συζήτηση. Τα προβλήματα, τα εμπόδια και οι αντιρρήσεις σε μια τέτοια διαδικασία, έχουν ήδη διατυπωθεί και συνοψίζονται σε δύο μόνο λέξεις: Σχολικό Πρόγραμμα. Πράγματι, ο πραγματικός τύραννος είναι το χρονοδιάγραμμα που ορίζει το επίσημο υπουργείο. Αλλά πρέπει να βρεθεί μια ρωγμή για να ξεκινήσει η πτώση και η κατεδάφιση αυτού του τείχους.

2.12.Η σημασία του παιχνιδιού στην Δημιουργική Μάθηση Το παιχνίδι και ειδικά το παιχνίδι φαντασίας είναι κάτι που εμφανίζεται στη ζωή του ανθρώπου σε πολύ αρχικό στάδιο. Τα παιδιά πειραματίζονται μέσω του παιχνιδιού, υιοθετούν διαφορετικούς ρόλους, προσπαθούν να ανακαλύψουν νέους τρόπους συμπεριφοράς και βλέπουν τις ενέργειες και τις αντιδράσεις έναντι αυτών των συμπεριφορών. Στη Δημιουργική Μάθηση το παιχνίδι γίνεται πιο οργανωμένο (αυτό συμβαίνει γενικά στις τέχνες) και τίθενται πιο συγκεκριμένοι εκπαιδευτικοί στόχοι. Επιπλέον, η Δημιουργική Μάθηση χρησιμοποιεί το πλαίσιο και το περιεχόμενο αυτών των παιχνιδιών και τα μεταφέρει στην πραγματική καθημερινή ζωή, αναζητώντας επίσης τις καθολικές έννοιες της ζωής. Το παιχνίδι και η Δημιουργική Μάθηση είναι στενά συνδεδεμένα (πολλές φορές χρησιμοποιούμε τα παιχνίδια στη διαδικασία), αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες βασικές διαφορές μεταξύ τους. Οι ομοιότητες και οι διαφορές είναι οι εξής: - Και οι δύο δραστηριότητες βασίζονται στην ανθρώπινη ανάγκη για παιχνίδι και για την ύπαρξη ενός φανταστικού πλαισίου που να αναστέλλει τον πραγματικό χρόνο, τόπο, ρόλους και δράσεις. - Ο χρόνος, ο τόπος, οι χαρακτήρες και οι ενέργειες λαμβάνουν περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα και στις δύο δραστηριότητες. Η επιτυχής συμμετοχή στις δύο αυτές δραστηριότητες εξαρτάται από την ικανότητά μας να ξεχνάμε την πραγματικότητα για κάποιο χρονικό διάστημα και από την ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε και να κατανοούμε συμβολικές ενέργειες και έννοιες.

- Και οι δύο δραστηριότητες διέπονται από κανόνες και αρχές. Ωστόσο, στα παιχνίδια, οι κανόνες είναι πιο σαφείς, ενώ στην Δημιουργική Μάθηση είναι πιο εσωτερικοί. - Και οι δύο δραστηριότητες απαιτούν σωματική, ψυχική, πνευματική και συναισθηματική δέσμευση και συμμετοχή. - Και οι δύο έχουν τα στοιχεία της έντασης, της έκπληξης και η στόχευση είναι σαφής. Αλλά στη Δημιουργική Μάθηση πρέπει να εξετάσουμε τα περαιτέρω στοιχεία που σχετίζονται με τις τέχνες. - Η Δημιουργική Μάθηση σε αντίθεση με το παιχνίδι έχει συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους και χρησιμοποιούμε τη Δημιουργική Μάθηση για να διδάξουμε αυτούς τους στόχους. - Η Δημιουργική Μάθηση μας προσφέρει την ευκαιρία να αποφύγουμε την επανάληψη, κάτι που είναι αρκετά συνηθισμένο στο παιχνίδι, καθώς μπορούμε να επιλέξουμε από αόριστο αριθμό φανταστικών καταστάσεων και ανθρωπίνων περιβαλλόντων. - Στη Δημιουργική Μάθηση δεν υπάρχει η επιφανειακή απομίμηση όπου οι μαθητές μιμούνται απλώς πράξεις, αλλά αντίθετα συμμετέχουν με ολόκληρο τον εαυτό τους, εργάζονται διανοητικά και συναισθηματικά σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, μια εμπειρία που μοιάζει με την πραγματικότητα, αλλά που δεν έχει τις συνέπειες της πραγματικής ζωής. Τα παιδιά φέρνουν τον εαυτό τους σε αυτό το φανταστικό πλαίσιο και δρουν αναλόγως, ξεφεύγοντας από την στείρα απομίμηση. - Στη Δημιουργική Μάθηση έχουμε μια συνειδητή εφαρμογή της δραματικής μορφής στη δημιουργία νοήματος. - Τέλος, στη Δημιουργική Μάθηση τα στοιχεία της Τέχνης κατέχουν πολύ υψηλή θέση

2.13.Θεατρικές Συμβάσεις και η Χρήση τους στην Δραματοποίηση. Οι θεατρικές συμβάσεις είναι τεχνικές που χρησιμοποιούμε μέσα στο δράμα για να επικεντρώσουμε την πράξη, ή να προωθήσουμε το δράμα. Διαφορετικές συμβάσεις δίνουν έμφαση σε διαφορετικές καταστάσεις που μας δίνει το φανταστικό πλαίσιο. Η παρακάτω λίστα συμπεριλαμβάνει κάποιες από αυτές τις συμβάσεις αλλά δεν εξαντλεί τη λίστα. • STILL-IMAGE (ΤΑΜΠΛΩ-ΦΩΤΟΦΡΑΦΙΑ): Δημιουργία μιας στατικής εικόνας με τα ανθρώπινα σώματα που μοιάζει με φωτογραφία, με κέρινο ομοίωμα, με άγαλμα. Τεχνική για ανασκόπηση, για επικέντρωση νοήματος, για περίληψη. • INTERVIEWS (ΣΥΝΕΝΤΕYΞΕΙΣ-ΡΕΠΟΡΤΑΖ): Τα παιδιά λειτουργούν ως δημοσιογράφοι, ντετέκτιβς, ιστορικοί, που ψάχνουν για πληροφορίες. Τεχνική για την προώθηση του δράματος ή την ανακάλυψη στοιχείων ή την κατανόηση καταστάσεων. • MEETINGS (ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ): Τυπικές και άτυπες συναντήσεις για να παρουσιάσουν πληροφορίες, να πάρουν αποφάσεις, να σχεδιάσουν τις επόμενες ενέργειες, να λύσουν προβλήματα. Μορφές: Συμβούλιο, Δημαρχείο, Διαμαρτυρίες, Θρησκευτικές συνάξεις κ.τ.λ. • THOUGHT-TRACKING (ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΚΕΨΗ): Η εξωτερίκευση των εσωτερικών σκέψεων / αντιδράσεων είτε με τη μορφή των ερωτήσεων είτε με την μορφή παράθεσης.. Αντιπαράθεση της εξωτερικής παρουσίας με την εσωτερική

κατανόηση. • GIVING WITNESS (ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ): Περιγραφή γεγονότων που κάποιος είδε από κοντά χωρίς να συμμετέχει. • COLLECTIVE DRAWING (ΟΜΑΔΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ): Δίνουμε μορφή σε εικόνες της φαντασίας που έχουμε δημιουργήσει ομαδικά. • MANTLE OF THE EXPERT (O ΜΑΝΔΥΑΣ ΤΟΥ ΕΙΔΗΜΟΝΑ): Τα παιδιά υιοθετούν ισχυρούς ρόλους και είναι ειδήμονες σε έναν τομέα. Ο δάσκαλος-εμψυχωτής χάνει το κύρος της παντογνωσίας. Γίνετε βοηθός των παιδιών και όχι ο παντογνώστης που πρέπει να μεταδώσει τις γνώσεις του στα παιδιά. Ψάχνει μαζί με τα παιδιά για την λύση του προβλήματος. • MAP MAKING (ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΑΡΤΩΝ/ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ): Μέσα ή έξω από ρόλο τα παιδιά διαμορφώνουν τον χώρο όπου παίρνει μέρος το δράμα (π.χ. το εργοστάσιο, το δάσος, την πόλη, το εργαστήριο κ.τ.λ.). • ROLE-ON-THE-WALL (ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΡΟΛΟΥ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ): Τα παιδιά σχεδιάζουν το περίγραμμα ενός ανθρώπου με το ίδιο το σώμα τους και πάνω σε αυτό δουλεύουν τα εσωτερικά και τα εξωτερικά στοιχεία των χαρακτήρων του δράματος. • HOT-SEATING (ΑΝΑΚΡΙΣΗ-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ): Τα παιδιά σαν γκρουπ κάνουν ανοιχτές ή κλειστές ερωτήσεις σε διάφορους χαρακτήρες-ρόλους για να ανακαλύψουν τα κίνητρα και το παρελθόν των χαρακτήρων. • ΤEACHER-IN-ROLE (Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΕ ΡΟΛΟ): Ο δάσκαλοςεμψυχωτής υιοθετεί κάποιον ρόλο για να προωθήσει το δράμα ή να δώσει έμφαση σε κάποιο σημείο με τις κατάλληλες ερωτήσεις. • IMPROVISATION (ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ): Μία αυθόρμητη παρουσίαση μιας συγκεκριμένης κατάστασης από τους συμμετέχοντες. Δίνονται οι περιστάσεις (ποιός, που, πότε και τί συμβαίνει) αλλά αφήνουμε τα παιδιά να σκηνοθετήσουν την σκηνή με ελάχιστη προετοιμασία και να την παρουσιάσουν. Στον 0

αυτοσχεδιασμό τα παιδιά εκφράζουν τις προσωπικές απόψεις για τις δεδομένες καταστάσεις και εκφράζουν τα προσωπικά τους βιώματα. Αναφέρουν τον εαυτό τους στον χαρακτήρα-ρόλο. • REFLECTION (ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ): Τεχνική για να γίνει ανασκόπηση στα γεγονότα με σκοπό την κατανόηση, την εμπέδωση, την περίληψη και την λύση πιθανών αποριών. • ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΑ Ή ΩΣ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ: Τα αντικείμενα ως σύμβολα του δράματος και ως ερεθίσματα για την έναρξη ή συνέχιση ενός δράματος. • VOICES IN THE HEAD (ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ): Όταν ένας χαρακτήρας στο δράμα αντιμετωπίζει μία δύσκολη απόφαση για επιλογή κάποιοι (οι υπόλοιποι συμμετέχοντες) σαν να είναι η δεύτερη φωνή του μυαλού του μιλούν αντιπροσωπεύοντας αντίπαλες σκέψεις του χαρακτήρα ή λειτουργούν ως συλλογική συνείδηση του χαρακτήρα δίνοντας του συμβουλές βάση ηθικών ή πολιτικών επιλογών. • FORUM THEATRE (ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ): Μια κατάσταση, ένας αυτοσχεδιασμός (που έχουν διαλέξει τα παιδιά για να δώσουν φώς πάνω σε ένα θέμα ή να διαπραγματευτούν μια εμπειρία) παρουσιάζεται από ένα μέρος των συμμετεχόντων ενώ οι υπόλοιποι παρακολουθούν. Και οι “θεατές” αλλά και οι “ηθοποιοί” έχουν το δικαίωμα να σταματήσουν την δράση όταν νομίζουν ότι χάνει την κατεύθυνση της ή αισθάνονται ότι μπορούν να βοηθήσουν στον αυτοσχεδιασμό ή όταν νομίζουν ότι η δράση έχει χάσει την αυθεντικότητά της. Οι παρατηρητές-θεατές έχουν ακόμα το δικαίωμα να μπουν στην θέση του ρόλου που έχει κάποιος από τους “ηθοποιούς” και να προσπαθήσουν να αποδώσουν το ρόλο διαφορετικά ή όπως αυτοί νομίζουν ότι ταιριάζει περισσότερο στο

ρόλο. • CAPTION MAKING (ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΙΤΛΩΝ): Σε ομάδες τα παιδιά συνθέτουν σλογκανς, τίτλους για εφημερίδες ή περιοδικά , επικεφαλίδες βιβλίων, δίνουν τίτλους σε φωτογραφίες, ετοιμάζουν διαφημιστικά. • DIARIES, LETTERS, JOURNALS, MESSAGES (ΗΜΕΡΟΛΌΓΙΑ, ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ, ΜΗΝΥΜΑΤΑ): Είναι γραπτά κείμενα (που γράφονται από τα παιδιά ή τον δάσκαλο κατά την διάρκεια του δράματος ή πριν, εντός ή εκτός ρόλου) και χρησιμοποιούνται είτε για ανασκόπηση είτε για εισαγωγή νέων στοιχείων ή αποδείξεων ή για να δημιουργήσουν μια καινούργια ένταση. • RITUAL, CEREMONY (ΤΕΛΕΤΗ, ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ): Τα παιδιά αντιμετωπίζουν μία κατάσταση που απαιτεί συγκεκριμένες, προκαθορισμένες παραδοσιακές διαδικασίες και η πράξη έχει χαρακτήρα τελετουργικό με όλους τους κανόνες και κωδικούς. Παράδειγμα: γάμος, ορκωμοσία, παρέλαση, απονομές βραβείων κ.τ.λ. • ANALOGY (ΑΝΑΛΟΓΙΑ): Ένα πρόβλημα αντιμετωπίζεται και δουλεύεται μέσα στη δραματοποίηση μέσα από μια παράλληλη κατάσταση που αντικατοπτρίζει το πραγματικό πρόβλημα αλλά δεν το αντιμετωπίζει ευθέως, συνήθως όταν οι καταστάσεις είναι οδυνηρές ή πολύ οικίες ή μπορεί να βγάλουν προκατάληψη. Παραδείγματα αναλογίας είναι οι μύθοι, τα παραμύθια, οι μεταφορές, οι παραλληλισμοί.

3.Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ 49

3.1.Ο Ρόλος του Εκπαιδευτικού στο Νηπιαγωγείο και στο Δημοτικό Σύμφωνα με τις αντιλήψεις της μεθόδου βάση της οποίας το επίκεντρο της μάθησης βρίσκεται ενεργά στο ίδιο το παιδί, ο ρόλος του δασκάλου τροποποιείται ανάλογα. Παύει να είναι πια περιγραφικός, αυθεντίας διορθωτικός, και κυριαρχικός. Δίνεται μεγαλύτερη σημασία στις ιδιότητες του ως βοηθός, ουραγός, φίλος, συνεργάτης ως άνθρωπος που μπορεί να ενισχύει την προσπάθεια κατάκτησης της γνώσης. Ο εκπαιδευτικός εμπιστεύεται τους μαθητές αρκετά ώστε να τους επιτρέπει να κάνουν οι μαθητές τις δικές τους επιλογές σχετικά με την γνώση και πώς θα ήθελαν να την αποκτήσουν σε μια διαδικασία που αφορά πάνω από όλα αυτούς. Οι δάσκαλοι γίνονται πιο ευαίσθητοι στις κοινωνικές και συναισθηματικές ανάγκες των μαθητών, συμπάσχουν, ανταποκρίνονται θετικά. Πάνω από όλα όμως, συνεργάζονται με τα παιδιά για την ανάπτυξη τους. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι παιδαγωγοί δεν ακολουθούν κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή ότι δεν υπάρχουν κάποιοι κανόνες στην διαδικασία μάθησης. Αντιθέτως, μόνο που τα παιδιά συμμετέχουν στις διαδικασίες απόφασης των κανόνων και του τρόπου διδαχής της ύλης και ο δάσκαλος φροντίζει οι αποφάσεις αυτές να γίνονται σεβαστές. Πιο συγκεκριμένα ο δάσκαλος στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό φροντίζει: - να ενισχύει την αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους αλλά και του δασκάλου-μαθητή - να προκαλέσει και να καλλιεργήσει με διάφορους δημιουργικούς τρόπους το ενδιαφέρον του μαθητή - προτρέπει και δίνει ευκαιρίες έκφρασης και συμμετοχής - δείχνει ενεργό ενδιαφέρον στο τι κάνει και λέει το παιδί 0

- παρέχει ευκαιρίες ώστε το παιδί να ερευνήσει για να κατακτήσει την γνώση και να βιώσει πολλά διαφορετικά πράγματα - επιτρέπει και προτρέπει το παιδί να κάνει πράγματα ανεξάρτητα αλλά και σε συνεργασία με τους συμμαθητές του.

3.2.Η Νέα σχέση Δασκάλου -Μαθητή Στην δημιουργική μάθηση ο νηπιαγωγός και ο δάσκαλος έχουν την βασική συναίσθηση ότι η μάθηση ξεκινάει από τα παιδιά και καταλήγει στα παιδιά. Είναι η λεγόμενη Student-centred μέθοδος που ως βάση της έχει τα ίδια τα παιδιά και λιγότερο την ισχύ του παιδαγωγού στην τάξη. Ο δάσκαλος έχει βοηθητικό, ενισχυτικό ρόλο. Η σχέση του δασκάλου-μαθητή βασίζεται σε ένα κλίμα ευρύτερης συμμετοχικότητας, συντροφικότητας αμοιβαίας εμπιστοσύνης, συναντίληψης και αποδοχής. Ο Δάσκαλος παύει να είναι ο παντοδύναμος κυρίαρχος της γνώσης, η αυθεντία και μοιράζεται τον προβληματισμό των παιδιών, γίνεται πιο ανθρώπινος. Μοιράζεται ως αληθινός άνθρωπος διάφορες ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις, ανάγκες. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην δημιουργική και αυτενεργή ανακάλυψη των νέων γνώσεων. Η αυτενέργεια του μαθητή παίζει σημαντικό ρόλο γιατί στα επίπεδα της αντίληψης και μάθησης όλοι οι τύποι της γνώσεως απαιτούν την δραστηριότητα του παιδιού.

3.3.Ο Ρόλος του Δασκάλου και το στοιχείο του Δράματος Στη δημιουργική μάθηση χρησιμοποιούμε το δράμα ως μέθοδο διδασκαλίας. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος εκμάθησης. Αυτή η μέθοδος, όπως είναι σαφές από το ίδιο το όνομα, δανείζεται πολλά στοιχεία από την τέχνη του δράματος. Αυτά τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ερασιτεχνικά ή όχι σε ένα μάθημα δράματος, αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ σημαντικά και ζωτικά στοιχεία για το πλαίσιο στο οποίο εμείς οι δάσκαλοι πρόκειται να εργαστούμε. Αυτά τα στοιχεία πρέπει να συμπεριληφθούν σε ένα μάθημα δράματος και να ληφθούν υπόψη πριν σχεδιαστεί ένα μάθημα. Τα βασικά δομικά στοιχεία της δημιουργικής μάθησης είναι τα εξής: 1. Ανθρώπινο Πλαίσιο: Η βασική πηγή από την οποία αντλούμε και το υλικό μας για την δημιουργία του φανταστικού πλαισίου είναι ο άνθρωπος. Ο ίδιος ο άνθρωπος με τις σχέσεις του, με τις απόψεις του, τις προκαταλήψεις του και τους ρόλους του μας δίνει το ερέθισμα για να βρούμε σε ποιο φανταστικό πλαίσιο σχέσεων θα δουλέψουμε. Στο θέατρο αντιμετωπίζουμε φανταστικές καταστάσεις που διατηρούν όμως ομοιότητες με την πραγματική ζωή. Οι καταστάσεις αυτές περιλαμβάνουν διλήμματα, ερωτήματα, προβλήματα για λύση. Τις καταστάσεις και σχέσεις του ανθρώπινου πλαισίου θα τις υλοποιήσουν (παίξουν, παραστήσουν) τα παιδιά της τάξης. Συνεπώς αυτό που ονομάσαμε ανθρώπινο πλαίσιο είναι σε άμεση σχέση με τους ρόλους και τους χαρακτήρες που τα παιδιά θα υιοθετήσουν.

2. Φανταστικό πλαίσιο: (εννοούμε ένα επινοημένο περιβάλλον, μια κατασκευασμένη συνθήκη που δέχονται όλοι και μέσα στην οποία θα κινηθούν και θα λειτουργήσουν. Ξεκινάει συνήθως με το «ας πούμε ότι…» η «φανταστείτε ότι…».) Διαλέγουμε λοιπόν ένα φανταστικό πλαίσιο, μία κατάσταση, η οποία ταιριάζει και βολεύει το αντικείμενο του μαθήματος μας και πάνω στην οποία θα δουλέψουμε. 3. Ρόλοι-Χαρακτήρες: Μέσα σε αυτό το συγκινησιακά φορτισμένο, προκλητικό και γοητευτικό πλαίσιο, υπάρχουν χαρακτήρες που κινούν και οδηγούν τη δράση. Διαλέγουμε τα πιθανά πρόσωπα που συμμετέχουν στην δράση και τους προσδίδουμε και πρόσθετα χαρακτηριστικά. Το πόσο προσδιορισμένος θα είναι ο χαρακτήρας εξαρτάται από το πόσο θέλουμε να αφήσουμε στα παιδιά την ελευθερία να φέρουν τον δικό τους εαυτό μέσα. 4. Η δραματική σύγκρουση: Μέσα σε αυτό τη συγκινησιακά φορτισμένη (και όχι αδιάφορη) ατμόσφαιρα πρέπει να υπάρχει κάποιο είδος ενδιαφέρουσας έντασης, ένα πρόβλημα δηλαδή το οποίο χρειάζεται να λυθεί αλλιώς η δράση δεν προχωράει και άρα δεν υπάρχει το ενδιαφέρον για συμμετοχή. Όπως σε κάθε μορφή δράματος (θεατρικό έργο, κινηματογραφικό έργο κτλ) χρειαζόμαστε μια ψυχική και πνευματική ένταση που δεν είναι απαραίτητο να προέρχεται από ακραίες συγκρούσεις και καταστάσεις (μία μεγάλη καταστροφή κλπ). Μπορεί να είναι και εσωτερικευμένη πηγή έντασης όπως κάποιο αναπάντεχο γεγονός, ή η ανατροπή ενός αναμενόμενου γεγονότος. Στο παράδειγμα μας το γεγονός ότι χαθήκαμε στην έρημο και χάσαμε τον προσανατολισμό μας 5. Επίκεντρο: Όταν πια επιλεγεί το δραματικό πλαίσιο και προσδιορίσουμε και το σημείο που προκαλεί την ένταση, που θα μας κάνει να ερευνήσουμε το πρόβλημα, ερχόμαστε να προσδιορίσουμε το επίκεντρο της πράξης, δηλ. ποια θα είναι η 0

ερώτηση που θέλουμε να ερευνήσουμε μέσα στο φανταστικό πλαίσιο και να του προσδώσουμε τον συγκεκριμένο χρόνο, τόπο και χαρακτήρες. Δεν μπορεί να είναι άλλο από αυτό καθεαυτό το θέμα και το περιεχόμενο του εκάστοτε μαθήματος. Στο παράδειγμα μας είναι ακριβώς να ορίσουμε τον τόπο μας. Α. Μεταξύ μας ( Στο χάρτη : Αθήνα, Ιωάννινα, Κατερίνη, Νάξος). Β. Σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο (Υδρόγειος : Πού είμαστε, που είναι η έρημος στην οποία χαθήκαμε, από ποιες χώρες περάσαμε μέχρι εδώ και από πόσες πρέπει να περάσουμε για να φτάσουμε στον τελικό προορισμό μας) και Γ. σε σχέση με το σύμπαν (Ο ήλιος και από πού ανατέλλει, από πού θα δύσει, Βορράς, Νότος κλπ) 6. Χρόνος: Είναι το πότε τοποθετούμε την δράση μας. Το να την τοποθετήσουμε σε ένα χρόνο παρελθόντα δίνει πάντα πιο έντονα και ενδιαφέροντα στοιχεία μυθοπλασίας και παραμυθιού. Άρα αυξάνεται η γοητεία και ως εκ τούτου η δημιουργικότητα. ΤΟ παρόν είναι πάντα ποτισμένο από την πεζότητα της καθημερινότητας. Ωστόσο και ένας χρόνος μελλοντικός, με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας, μπορεί να είναι κάλλιστα γοητευτικός και ενδιαφέρων. Στο παράδειγμα μας ο χρόνος είναι σαφώς παρελθόν για να μπορούν να υφίστανται οι συνθήκες που ορίσαμε. (ταξίδι με τα πόδια η με άλογα, καραβάνι κλπ) 7. Φανταστικός τόπος: Διαλέγουμε έναν τόπο που πρώτον θα ταιριάζει με το δραματικό πλαίσιο και δεύτερο θα έχει κάποιο συμβολικό χαρακτήρα και θα εκπέμπει κάποια μηνύματα. Μπορούμε να εναλλάσσουμε τον τόπο μέσα στην διαδικασία του

δράματος προσέχοντας όμως να διατηρούμε την συνοχή. Στο παράδειγμα μας είναι η Έρημος. (Μόνοι μας, μέσα στην απεραντοσύνη της, κάτω από τον τεράστιο ουράνιο θόλο, μόνοι μας στη μέση του πουθενά κλπ). Και μετά η μακρινή Ινδία (άλλος πολιτισμός, άλλος κόσμος κοκ) 8. Μέθεξη: Είναι το στοιχείο που έρχεται να ενώσει την τέχνη με την μάθηση. Ενώ οι συμμετέχοντες βρίσκονται μέσα στο φανταστικό πλαίσιο του δρώμενου, δεν ξεχνούν και πίσω από την δράση αναγνωρίζουν το πραγματικό ανθρώπινο πλαίσιο. Αυτό γίνεται πιο έντονο όταν ο δάσκαλος συζητάει με τα παιδιά, εκτός ρόλων, για την δημιουργία του δράματος. Μέσα σε αυτή την συζήτηση γίνεται και η μάθηση που βιώνεται πρώτα και έπειτα γίνεται συνειδητή και κατανοητή. [Ε1]Τα παιδιά ζουν την ίδια στιγμή μέσα στην πραγματικότητα και στην ψευδαίσθηση του φανταστικού κόσμου που επινοήσαμε. 9. Λόγος και Κίνηση: Τα μέσα έκφρασης του δράματος είναι ο λόγος και η κίνηση. Χρησιμοποιούνται όχι μόνο για να εκφράσουν απόψεις, συναισθήματα και ιδέες αλλά και για να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας. Να τον βιώσουμε και να τον κατακτήσουμε. Να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και τα εμπόδια που βάζει. Ο λόγος δεν είναι μόνο οι λέξεις αλλά και ένας ήχος η ένα ηχητικό περιβάλλον. Η επιλογή των κινήσεων και των λέξεων είναι ελεύθερη και σε καμία περίπτωση δεν υπόκειται σε κριτική με κριτήριο την καλλιέπεια. Δεν χρειάζεται να υπερφορτώνουμε την έκφραση ούτε να ζητάμε από τα παιδιά να κινούνται συνεχώς. 10. Σύμβολα: Μέσα στο δραματικό πλαίσιο, μέρος της γλώσσας αποτελούν και τα σύμβολα, όπως αντικείμενα, κινήσεις, ήχοι, σημάδια. Δεν χρειάζεται μέσα στην τάξη τα σύμβολα και τα αντικείμενα να είναι τέλεια σχεδιασμένα, αρκεί να μεταδίδουν το νόημα που θέλουμε και να ταιριάζουν με το πλαίσιο το οποίο έχουμε κατασκευάσει και βέβαια να δώσουμε στα παιδιά την δυνατότητα να αντιληφθούν το νόημα του συμβόλου. Παράδειγμα: 0

Σε ένα μάθημα δράματος που αφορά τον ρατσισμό στην Αφρική, αν βάλουμε έναν λευκό δημοσιογράφο να χαιρετάει με έντονη χειραψία έναν μαύρο εργαζόμενο αυτό μπορεί να είναι σύμβολο ελπίδας ή εμπιστοσύνης. Πρέπει όμως αυτό να γίνει κατανοητό και από τα παιδιά και ίσως συζητηθεί στην ώρα της αξιολόγησης μετά το δράμα. 11. Ατμόσφαιρα: Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δημιουργίας, υπάρχει μια συναισθηματική αντίδραση από τους συμμετέχοντες που καλλιεργεί μια ατμόσφαιρα. Όσο και να στοχεύει ό δάσκαλος σε μια συγκεκριμένη ατμόσφαιρα μπορεί μόνο να προσεγγίσει τι θα ήθελε να δημιουργήσει. Την ατμόσφαιρα την δημιουργούν τα ίδια τα παιδιά με τις αντιδράσεις τους απέναντι σε αυτά που τους έχουν δοθεί. Στο παράδειγμα μας θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ατμόσφαιρα μοναξιάς αλλά και φόβου (από το γεγονός ότι χαθήκαμε), αλλά και δέους (μέσα στη απεραντοσύνη της ερήμου και του ουρανού) αλλά και συλλογικότητας που μπορεί και πρέπει να είναι διπλή: 1. Συλλογικότητα για να λυθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα του καραβανιού και 2. Η συλλογικότητα της τάξης μαζί με τον δάσκαλο της που την βρίσκουμε σε κάθε μάθημα .

4.Η ΝΕΑ ΜΕΘΟΔΟΣ 0

4.1.Προσεγγίζοντας την Νέα Μέθοδο Η δημιουργική μάθηση είναι η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων μέσω της ενεργού συμμετοχής. Πρόκειται για μια διαδικασία δημιουργικής ανταλλαγής μεταξύ του ατόμου και του φυσικού ή κοινωνικού του περιβάλλοντος. Η μάθηση είναι μια περίπλοκη ανθρώπινη λειτουργία που έχει τις ρίζες της τόσο στο ψυχολογικό όσο και στο φυσιολογικό μέρος του ανθρώπου. Είναι το αποτέλεσμα εσωτερικών και εξωτερικών διεργασιών, με στόχο την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων. Η διαδικασία της μάθησης γίνεται πιο ενδιαφέρουσα και σύνθετη όταν μετακινείται από την κατάσταση της απομνημόνευσης, σε μια κατάσταση όπου εμπλέκονται θεμελιώδεις ανθρώπινες λειτουργίες. Η μάθηση μπορεί να θεωρηθεί δημιουργική αν εξάπτει τη φαντασία, τη μνήμη, την ευαισθησία, το συναίσθημα, τη μίμηση (κατά την Αριστοτελική ιδέα) , το παιχνίδι, την τέχνη και τη δημιουργία. Η μάθηση είναι δημιουργική, όταν αποκτάται εμπειρία μέσα από τα παραπάνω. Το CLEAR έχει ως στόχο να αποκρυπτογραφήσει τις διασυνδέσεις ανάμεσα στις παραπάνω λειτουργίες για χάρη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σκοπός του είναι η εισαγωγή ενός σύγχρονου θεωρητικού και πρακτικού διδακτικού μέσου, που διαφέρει από το υπάρχον, ενισχύοντας την σχέση μεταξύ των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Αυτή η σχέση έχει υποστεί πολλές αλλαγές και μεθόδους (το θεατρικό παιχνίδι, το παιχνίδι των ρόλων, η αφήγηση ιστοριών). Ωστόσο, ο στόχος είναι πάντα ένας, η κατάκτηση και η εξέλιξη της

γνώσης του ανθρώπου για τον εαυτό του, για το περιβάλλον του και για τους νόμους που το διέπουν. Το εκπαιδευτικό δράμα, το θέατρο στην εκπαίδευση, το αναπτυξιακό δράμα. Αυτά θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ως προγόνους και θεμέλια της μεθόδου που το Clear θέλει να καλύψει, να διαμορφώσει και να κρατήσει.

4.2.Θέατρο και Δημιουργική Μάθηση Πρέπει να το πούμε από την αρχή. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ δεν είναι θέατρο. Έχει εντελώς διαφορετικούς στόχους. Αν στόχος του θεάτρου είναι η ψυχαγωγία (για να δανειστούμε έναν ορισμό του Μπ.Μπρεχτ) στόχος της Δημιουργικής μάθησης είναι ακριβώς η μάθηση και η κατάκτηση της γνώσης. Χρησιμοποιεί όμως τρόπους και δρόμους θεατρικούς για να φτάσει στο στόχο της. Εάν στο τέλος κάθε θεατρικού έργου ο άνθρωπος του θεάτρου θέλει να φτάσει στη αριστοτελική λύτρωση αντίστοιχα ο εκπαιδευτικός που χρησιμοποιεί τη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ θέλει να φτάσει σε μία ανάλογη λύτρωση. Την λύτρωση που παρέχει η κατανόηση και η κατάκτηση του παιδαγωγικού στόχου. Στο θέατρο (σε μια θεατρική παράσταση) υπάρχει ένα θέμα, χρησιμοποιείται ένας μύθος, και μέσα στα πλαίσια μιας πλοκής, οι χαρακτήρες επικοινωνούν, συνδιαλέγονται, συγκρούονται, θυσιάζονται, επιζούν κλπ. Το ίδιο πραγματικά μπορεί να γίνει και στην διαπραγμάτευση ενός αντικειμένου που κάνει ο δάσκαλος μέσα στην τάξη. Αρκεί να διακρίνει τον μύθο και τις συγκρούσεις, να στοιχειοθετήσει την πλοκή και να φτάσει στο τέρμα αυτής της πορείας.

Κάτι που συμβαίνει στον φυσικό κόσμο είναι σίγουρο ότι κάποιος το βιώνει. Άρα μπορεί κάποιος άλλος η άλλοι να το αναπαραστήσουν και στη συνέχεια να το ζήσουν.

4.3.Το θέατρο στο καθημερινό μάθημα Στην δημιουργική μάθηση χρησιμοποιούμε τεχνικές του θεάτρου και συνθέτουμε μια μεθοδολογία για να διδάξουμε. Χρησιμοποιούμε και στοιχεία (δημιουργικά και πρακτικά) των άλλων τεχνών (ζωγραφική, μουσική, χορός). Κυρίως όμως στοιχεία του θεάτρου γιατί αυτά εμπεριέχουν την δράση και το βίωμα και μάλιστα σε μια μορφή συλλογική και όχι ατομική. Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος μάθησης. Αυτή η μεθοδολογία όμως, όπως φανερώνει και το όνομα της, δανείζεται τα στοιχεία του δράματος που μπορεί να χρησιμοποιηθούν ερασιτεχνικά ή όχι, παραμένουν όμως απαραίτητα για την δημιουργία του πλαισίου μέσα στο οποίο θα εργαστούμε. Ενώ στο θέατρο, σαν τέχνη ενδιαφέρει το τελικό αποτέλεσμα (να είναι τέλειο και ολοκληρωμένο ώστε να αξίζει κανείς να το δει) στη Δημιουργική μάθηση μας ενδιαφέρει το μέσο, οι τεχνικές και οι τρόποι, ενώ το τελικό αποτέλεσμα κρίνεται στα πλαίσια του μαθήματος και με κριτήριο το γεγονός ότι οι μαθητές ΕΜΑΘΑΝ, δηλαδή κατέκτησαν το εκάστοτε γνωστικό αντικείμενο. Επαναλαμβάνουμε για άλλη μια φορά ότι η δημιουργική μάθηση δεν πρέπει να παγιδευτεί στις προδιαγραφές ενός «έργου τέχνης». Δεν πρέπει να μας απασχολήσει το «ωραίο» με την έννοια που μας απασχολεί όταν … «καλλιτεχνούμε». Πρέπει να μας απασχολήσει αν παίζοντας, δημιουργώντας, δρώντας, βιώνοντας κλπ μαθαίνουμε. Αν κατακτούμε το γνωστικό μας αντικείμενο. Αν αφομοιώνουμε την γνώση.

Σ’ αυτά λοιπόν τα πλαίσια που ορίζονται από το μάθημα και τους εκπαιδευτικούς μας στόχους οφείλουμε να παίρνουμε υπ΄όψιν κατά τον σχεδιασμό ενός μαθήματος δημιουργική μάθησης τα εξής: 1. Ανθρώπινο Πλαίσιο 2. Φανταστικό πλαίσιο 3. Ρόλοι-Χαρακτήρες 4. Η δραματική σύγκρουση 5. Επίκεντρο 6. Φανταστικός τόπος 7. Χρόνος 8. Μέθεξη 9. Γλώσσα και Κίνηση 10. Σύμβολα Μια λεπτομερής ανάλυση και ορισμός των παραπάνω δομικών στοιχείων μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα από το αναλυτικό πρόγραμμα του Δημοτικού σχολείου

4.4.Τι Χρειάζεται ένας δάσκαλος για να ξεκινήσει ένα μάθημα Δημιουργικής Μάθησης. 1) Πάνω από όλα ένας δάσκαλος πρέπει να έχει ΘΕΛΗΣΗ και να επιδιώκει να κάνει το μάθημα πιο διασκεδαστικό και ενδιαφέρον. 2) Να κινητοποιήσει τη φαντασία του 3) Να γνωρίζει τι "έχει στη βαλίτσα του", που σημαίνει ότι πρέπει να γνωρίζει τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του, για να μπορέσει να τις χρησιμοποιήσει αναλόγως στη δημιουργική διαδικασία 4) Πρέπει να γνωρίζει την κοινωνική υγεία της τάξης του και τις ικανότητες και ανάγκες των παιδιών (ποια είναι τα ενδιαφέροντά τους, αν και με ποιον τρόπο μπορούν να εργαστούν σε ομάδα, τι προσωπικές εμπειρίες κουβαλούν κ.λπ.) 5) Να είναι σε θέση να θέτει ερωτήσεις και να αναζητά τις απαντήσεις μαζί με τους μαθητές 6) Να θέλει να συνεργαστεί με τα παιδιά και να αποδέχεται τις προτάσεις τους.

4.5.Η Τέχνη του Ηθοποιού Ο ηθοποιός δεν κάνει αποστήθιση. Όχι επειδή είναι «τέρας μνήμης», αλλά επειδή δεν μαθαίνει «απέξω», με την έννοια που οι μαθητές καλούνται να αποστηθίσουν, να μάθουν ένα μαθηματικό τύπο ή μια παράγραφο από το βιβλίο της ιστορίας. Ο ηθοποιός μαθαίνει εικόνες, αντιδρά σε ερεθίσματα και βιώνει συναισθήματα. Με μια τέτοια κινητήρια δύναμη ΔΡΑ. Δρα εσωτερικά (βιώνει, ζει, πάσχει, αισθάνεται ) η εξωτερικά (ενεργεί με συγκεκριμένες πράξεις, ενέργειες, κινήσεις, λόγο κλπ). Οι ηθοποιοί με τη βοήθεια της φαντασίας και ευαισθησίας τους και οπωσδήποτε της αντίληψης και πείρας τους, διαβάζουν κάτω από το λόγο και το κείμενο και ανακαλύπτουν το συγκινησιακό, συναισθηματικό υλικό που υπάρχει κάτω από τις λέξεις και τα νοήματα. Ζουν αυτή τη συγκίνηση και την αλληλουχία των συναισθημάτων και αυτή η ζωή τους κάνει να εκφέρουν το λόγο έτσι όπως τον έγραψε ένας συγγραφέας, ενδεχομένως σε άλλο χρόνο και σε άλλο χώρο. «Μεταφράζουν» δηλαδή το λόγο σε εικόνες, ερεθίσματα και βιώματα και στη συνέχεια πάλι σε λόγο. Μόνο που ο λόγος τώρα είναι συγκινησιακά φορτισμένος, βιωμένος. Έτσι «ζουν» μια «άλλη» ζωή. Και πολλές φορές είναι το ίδιο πραγματική (ίσως και πιο πραγματική) από την πραγματική ζωή. Οι λέξεις αποκτούν αντικρίσματα και ερεθίσματα και σαν τέτοια αποκτούν χρώμα, ρυθμό, κίνηση και συναισθηματικό φορτίο, το κείμενο ζυμώνεται με τον ηθοποιό και την έκφραση του, αποτυπώνεται στα κύτταρά του. Έτσι ο ηθοποιός μπορεί να το αναπαράγει αυθόρμητα και με ακρίβεια όποτε θέλει δίχως να καταβάλλει ιδιαίτερη διανοητική προσπάθεια. Αρκεί να πιάσει από την αρχή την άκρη του νήματος των ... συναισθημάτων και τότε το ένα γεννάει το άλλο, το ένα φέρνει το άλλο, όπως σε μία αλυσίδα ένας κρίκος φέρνει πάντα τον 0

επόμενο. Στην περίπτωση του ηθοποιού δεν μπορούμε να μιλήσουμε για μνήμη με την τρέχουσα έννοια. Ωστόσο υπάρχει και λειτουργεί μια άλλη μνήμη. Η μνήμη των συγκινήσεων. Κάθε συναίσθημα που ζει ο ηθοποιός έχει το αντίστοιχό του στην έκφραση. Γίνεται λόγος αρθρωμένος με συγκεκριμένη σύνταξη, τονισμό, ρυθμό και ύφος. Στη δημιουργική μάθηση χρησιμοποιούμε όλα αυτά τα «υλικά», αλλά ενταγμένα στην διαδικασία της μάθησης και όχι μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας. Διαμορφώνουμε ένα περιβάλλον και μια ατμόσφαιρα με τα παιδιά που είναι ευαίσθητα σε ερεθίσματα. Η σύμβαση μέσα στην οποία επιλέγουμε να λειτουργήσουμε μαζί με τα παιδιά πρέπει να εξάπτει την φαντασία και να προκαλεί ερεθίσματα, τα οποία με τη σειρά τους θα προκαλέσουν συναισθήματα και η δράση θα προχωρήσει με μια συναισθηματική συγκινησιακή φόρτιση πλούσια σε συμμετοχή, ιδέες και δημιουργικότητα.

4.6.Δημιουργική Μάθηση σε μορφή Αφήγησης Η δημιουργική μάθηση μπορεί να έρθει με τη μορφή αφήγησης. Ως ιστορία ή παραμύθι. Στόχος μας είναι να αποκτήσουν τα παιδιά την καλύτερη δυνατή αντίληψη και κατανόηση. Ο δάσκαλος λοιπόν, είναι αυτός που επιλέγει τον καλύτερο δυνατό τρόπο προσέγγισης κάθε εκπαιδευτικού θέματος. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν πολλά θέματα που μπορούμε να προσεγγίσουμε και να διδάξουμε με τη μορφή της αφήγησης. Μια διάλεξη θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει έναν συνδυασμό αφήγησης και δράσης. Θα μπορούσε να ξεκινήσει με αφήγηση, να συνεχίσει με δράση και να τελειώσει με μια ιστορία. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν ότι η επανάληψη και η ρουτίνα αλλοιώνουν το ενδιαφέρον και τη συγκέντρωση των παιδιών και γι 'αυτό είναι πολύ σημαντικό να βρίσκουμε πάντα νέες μεθόδους διδασκαλίας και παρουσιάσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν το απρόβλεπτο, το εκπληκτικό ή απλά το καινούργιο. Αν θέλουμε να εισαγάγουμε μια διδακτική πρόταση για ένα μάθημα αυτού του είδους, θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε αναφέροντας τα εξής: ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ Τι νόημα θέλουμε να μεταφέρουμε διδάσκοντας το συγκεκριμένο μάθημα. Τι θέλουμε να αποδείξουμε.

ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΕΥΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΜΥΘΟΥ ΠΟΥ ΝΑ ΕΜΠΕΡΙΕΧΕΙ ... Σύγκρουση στη μέση της πλοκής Μια ενδιαφέρουσα πλοκή ξεκινώντας λέγοντας... μια φορά και έναν καιρό ..., ανάπτυξη του θέματος και τελειώνοντας λέγοντας ... και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα ... σύγκρουση μεταξύ δύο αντιθετικών κύριων χαρακτήρων ή δύο αντίθετων θεμάτων Μέχρι το τέλος της ιστορίας, θα πρέπει να έχουμε φτάσει στο μαθησιακό μας στόχο. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ... Ποια είναι η διαμάχη - συζητήστε ο ένας με τον άλλο - έτσι ώστε μέσω της σύγκρουσης να φτάσουμε στον τελικό μας στόχο (Αποτέλεσμα-συμπέρασμα-μήνυμα) ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ-ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ Αν η αφήγησή μας ήταν χαλαρή, τα παιδιά με την κατάλληλη ενθάρρυνση θα εκφράσουν από μόνα τους ποια είναι τα αποτελέσματά κατά την γνώμη τους.

4.7.Η Περιπέτεια της Φακής Παράδειγμα από την φυτολογία : Η διαδικασία γέννησης ενός νέου φυτού από την σπορά μέχρι την δημιουργία καρπών και την αναπαραγωγή του. • Καθορίζουμε τον στόχο : • Τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς και μέσα από ποιες συνθήκες, δυνάμεις κλπ δημιουργούνται και αναπαράγονται τα (η το) φυτό. • Με την Φαντασία μας βρίσκουμε έναν ενδιαφέροντα μύθο Το ανήσυχο και τυχοδιωκτικό πνεύμα μιας μικρής φακής-σπόρου που θέλει να βρει την τύχη του σε άλλους τόπους • Αρχή (που μπορεί να αρχίζει με το «μια φορά και ένα καιρό», • Διάλογος με την μητέρα φακή και δήλωση της φακής ότι θέλει να φύγει • Ανάπτυξη • Συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους (αέρας, χώμα, ήλιος κλπ) • Τέλος (που μπορεί να είναι το «και ζήσανε αυτοί καλά…» • Επανάληψη της ίδιας ιστορίας και του ίδιου διαλόγου με τον νέο σπόρο που πρόεκυψε φυσικά από όλη αυτή την ανάπτυξη. -Καθορίζουμε τους αντιθετικούς εκείνους παράγοντες που μάχονται-συνομιλούν-συγκρούονται ώστε με τη σύγκρουση τους να έχουμε το τελικό επιθυμητό στόχο (αποτέλεσμασυμπέρασμα-μήνυμα).

Ο ένας πρωταγωνιστής μας είναι ο σπόρος Ο Άλλος μπορεί να είναι διαδοχικά: ο αέρας (που τον παίρνει και τον ρίχνει κάπου αλλού), ένας σβώλος χώμα που ο σπόρος μας πέφτει δίπλα του, Το νερό που τρέχει κοντά και τον ποτίζει. Μια πέτρα που τον εμποδίζει προς στιγμή να φυτρώσει και να πετάξει βλαστάρια , Ο ήλιος, που είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη Και ούτω καθ΄ εξής, μέχρι το νέο φυτό μας να βγάλει και εκείνο σπόρους.

Καθορισμός-ξεκαθάρισμα της κεντρικής σύγκρουσης. Που στο παράδειγμα μας μπορεί να είναι πολλές Ο διάλογος με τον αέρα, με το χώμα, με την πέτρα που τον εμποδίζει, με τον ήλιο κλπ) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τι συμβαίνει στη φύση, την Άνοιξη και τον χειμώνα, όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν κλπ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Με ερωτήσεις αντίθετες της δράσης Τι θα γινόταν αν τον σπόρο δεν το έπαιρνε ο αέρας ? Αν δεν έβρισκε κατάλληλο χώμα ?

Αν η πέτρα νικούσε το σπόρο μας? Αν δεν έβγαινε ο ήλιος για πολλές μέρες? Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ στο θέατρο δεν είναι απαραίτητα καυγάς, η πόλεμος ή φασαρία. Μπορεί να είναι ένας διάλογος, μπορεί να είναι η συνειδητοποίηση ότι οι ήρωες επιδιώκουν τα ίδια η διαφορετικά πράγματα. Δραματική σύγκρουση ονομάζουμε την δράση που πηγαίνει παρακάτω τον μύθο μας, τον εξελίσσει μέχρι την τελική του έκβαση.

4.8.Με λίγα λόγια τι να κάνω ΠΡΙΝ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ-ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ 1. Με την φαντασία σας δείτε το μάθημα σαν ….εικόνες Σαν ένα φιλμ που αποτελείτε από μικρές στατικές εικόνες (καρέ). Κάντε ένα υποτυπώδες «storyboard” σκιτσάροντας μια εικόνα για κάθε ενότητα του μαθήματος. Έτσι θα έχετε το μάθημα σε μια σειρά και έναν οδηγό στα χέρια σας. 2. Μεθοδικά συγκεντρώστε τα υλικά που σας χρειάζονται. Λίγα, απλά και καθημερινά υλικά που μπορούμε να τα βρούμε μέσα στο σπίτι μας. Χαρτί του μέτρου, χαρτιά Α4, μπογιές, κάποιο καλάθι η κουτί, ένα κομμάτι πανί από παλιό σεντόνι ένα κομμάτι λεπτό σκοινί κλπ μπορεί να είναι πολύ χρήσιμα και να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές σε διαφορετικά μαθήματα. Εάν ο εκπαιδευτικός κάνει μερικά Creative learning θα αποκτήσει αντικείμενα που θα χρησιμοποιήσει πολλές φορές με διαφορετικούς τρόπους και έτσι θα χρειάζεται όλο και λιγότερα. Μπορεί βεβαίως ν’ αναπτυχθεί μία σχέση με τους γονείς ώστε να έχει και τη δική τους βοήθεια σε αυτό το σημείο. ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 3. Κάνοντας ένα πρόλογο εξάψτε τη φαντασία των παιδιών. Βρείτε ένα πρώτο στοιχείο για να δημιουργήσετε έκπληξη στα παιδιά. Ένα παραξένισμα που θα εξάψει τη φαντασία τους και θα

ξυπνήσει τη δημιουργικότητα τους. Αυτός ο πρόλογος θα πρέπει να προτρέπει σε δράση και περιπέτεια ώστε να ‘ανάψει’ το κέφι μέσα στην τάξη. 4. Ποιοι είναι οι «ήρωες» αυτού του φιλμ? Σε ένα μάθημα Ιστορίας θα είναι ιστορικά πρόσωπα, σε ένα μάθημα χημείας θα είναι χημικά στοιχεία, σε ένα μάθημα αριθμητικής θα είναι αριθμοί, μαθηματικές έννοιες και σχέσεις κλπ. Δεν είναι απαραίτητο ένας αριθμός, μία λέξη, ένα χημικό στοιχείο να «παιχτεί» από τα παιδιά. Θα μπορούσε λόγου χάρη να είναι ένα αντικείμενο που θα το χειριστούν και θα το χρησιμοποιήσουν τα παιδιά. Μέσα όμως σ΄ αυτό το χειρισμό τα παιδιά θα χρειαστεί να κινηθούν, να υιοθετήσουν συμπεριφορές και γενικά να γεννήσουν δρώντες ρόλους και «ήρωες» με την θεατρική έννοια. 5. Προσωποποιείστε αυτούς τους «ήρωες» Οδηγείστε τα παιδιά ώστε η δράση και οι δρώντες ρόλοι να είναι ενδιαφέροντες «χαρακτήρες» που δρουν και ενεργούν με στόχο συγκεκριμένο και οποίος προκύπτει από το μάθημα και το γνωστικό αντικείμενο. 6. Συγκεκριμενοποιήστε την πλοκή και ορίστε τις σχέσεις που έχουν μεταξύ τους τα παιδιά και οι «ρόλοι». Τι επιδιώκουν, τι διεκδικούν, τι φοβούνται και τι αποφεύγουν οι ήρωες, τι αποσκοπεί η δράση. Οι κανόνες πρέπει να είναι απλοί και σαφείς. Ορίζονται από το δάσκαλο και τηρούνται από τα παιδιά. 7. Βρείτε ένα απλό μύθο. Μια ιστορία που οι «ήρωες» μας μπορούν να ζήσουν, μπορούν να είναι πρωταγωνιστές, μπορούν να αναπτύξουν τις σχέσεις τους, μπορούν να συνομιλήσουν, να συνυπάρξουν, να έρθουν σε επαφή και να συνεργαστούν, να εξυπηρετήσουν όλοι ήρωες και παιδιά 0

τον κοινό σκοπό κλπ. Και να έχουν τα αποτελέσματα που το μάθημα επιβάλλει. 8. Επινοήστε η δανειστείτε από άλλες πηγές ένα συναρπαστικό χώρο (παραμύθια, θεατρικά έργα, μυθολογία κλπ) όπου θα συμβεί η δημιουργική δράση. Ένα χώρο που προκαλεί και εξάπτει την φαντασία των παιδιών και όπου μπορούν να πουν, να επινοήσουν με τη σειρά τους πράγματα, να κατεβάσουν ιδέες και έτσι να εμπλουτίσουν το μάθημα. Δεν εννοούμε μεγαλεπήβολα σκηνικά. Τα θρανία, τα σακίδια των παιδιών και ότι άλλο υπάρχει μέσα σε μια τάξη μπορεί να είναι αρκετά (Δύο θρανία σκεπασμένα με ένα πράσινο ύφασμα μπορεί να είναι ένα βουνό. Ένα γαλάζιο πανί στο πάτωμα μπορεί να είναι θάλασσα, η ένα καφέ να είναι η γη. 9. Διατυπώστε ένα απλό σενάριο. Επιγραμματικά συγκεκριμενοποιήστε τις κυριότερες διαδοχικές φάσεις από τις οποίες πρέπει να περάσει η δράση για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η δράση πρέπει να φτάνει στο στόχο της μετά από κάποιες μικρές περιπέτειες και όχι αμέσως. Πρέπει να κορυφώνεται βαθμιαία. Μεθοδεύστε και οδηγείστε την λοιπόν με επιδεξιότητα και μεθοδικότητα στην κορύφωση της. Το καμπανάκι που έχουμε αναφέρει μπορεί να είναι ένα «εργαλείο» που θα επιτρέπει στον δάσκαλο να διορθώσει η να αλλάξει την δράση ώστε να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα του μαθήματος.

10. Φτάστε στο τέλος μετά την κορύφωση σχετικά γρήγορα. Από την κορύφωση (κρεσέντο) και μέχρι να τελειώσει η …περιπέτεια μας πρέπει να αποφύγουμε τους πλατειασμούς. Έχετε πάντα μία μικρή έκπληξη για το φινάλε. Τελειώστε την δράση με ένα χειροκρότημα από όλους προς όλους και με επιβράβευση των παιδιών. Η Δημιουργική μάθηση στηρίζεται σε κάποιες συνθήκες ξεκάθαρες και αποδεκτές από όλους. Παιδιά και διδάσκοντες. Είναι μια δραστηριότητα πειθαρχημένη παρότι φαίνεται ελεύθερη και ανοιχτή. Η αυτοδιάθεση των παιδιών είναι απαραίτητη από την μία μεριά αλλά πρέπει να διοχετεύεται σε δρόμους που ολοκληρώνουν και εξυπηρετούν τον γνωστικό αντικείμενο που εξετάζουμε και διδάσκουμε. Και γι΄αυτό οι κανόνες είναι απαραίτητοι. Ένας βασικός κανόνας είναι η πειθαρχία στην καθοδήγηση του δασκάλου. Ο δάσκαλος πρέπει πάντα να έχει τον αποφασιστικό λόγο παρ΄όλο που πολλές φορές δεν χρειάζεται να τον επιβάλλει γιατί η δράση «βαίνει καλώς». Ωστόσο εάν θέλουμε η Δημιουργική μάθηση να αποδώσει τα αποτελέσματα που περιμένουμε πρέπει πάντα να υπάρχει η δυνατότητα ακινητοποίησης της δράσης και διόρθωσης των κατευθύνσεων που έχει πάρει. Γι΄αυτό προτείνουμε ο δάσκαλος να έχει πάντα ένα αποδεκτό από όλους σύνθημα, μία λέξη, ήχο, η ένα όργανο(ένα μικρό καμπανάκι) Στο άκουσμα του η δράση «παγώνει» όπου και αν βρίσκεται και ο δάσκαλος μπορεί απρόσκοπτα να μιλήσει, να διορθώσει, να επανατοποθετήσει πρόσωπα και σχέσεις. Τα παιδιά πρέπει να έχουν ξεκάθαρους στόχους και συνθήκες και να τις ακολουθήσουν πιστά, βήμα βήμα. Είναι φυσικό στις πρώτες απόπειρες να υπάρχουν σημεία που ελέγχονται. Ωστόσο η συνεχής τριβή με την μέθοδο, η γνώση των επιμέρους στοιχείων δημιουργεί ένα άλλο βλέμμα, μία άλλη οπτική ματιά απέναντι στην τάξη, στο μάθημα, στην ύλη αλλά και στις σχέσεις μέσα στην τάξη. Αυτή η ΑΛΛΗ οπτική ματιά 0

καθιερώνεται και κάνει την τάξη να έχει ένα άλλο δέσιμο. Μια σύμπνοια τόσο στην επικοινωνία μεταξύ των μελών της όσο και στη αποτελεσματικότητα του μαθήματος.

4.9.Στα σχολικά πεδία των μαχών Τα μαθήματα όπως θρησκευτικά, Ιστορία, Γεωγραφία, καθώς έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο και όχι με τους νόμους που διέπουν την φύση και τον κόσμο (θετικά) είναι πιο εύκολο και βατό να μετατραπούν σε δράση μέσα στην τάξη. Έχουν ήρωες, (θρησκευτικά, ιστορία) και αυτοί έχουν χαρακτήρα, αναπτύσσουν σχέσεις, προβαίνουν σε ενέργειες κλπ. Κατά συνέπεια παρασταίνονται. Η περιγραφή μιας μάχης και της νίκης ή ήττας ενός ήρωα, αρχηγού είναι στη βάση της θεατρική δράση και δραματική σύγκρουση με την Αριστοτελική έννοια. Υπάρχει ήθος (χαρακτήρας) στους ήρωες, υπάρχει περιπέτεια, λύτρωση, έλεος και φόβος. Φυσικά και δεν πρέπει η τάξη να γίνει ζούγκλα με τα παιδιά να αναπαριστούν πολέμους και μάχες. Γι’αυτό η συγκρούσεις (σφοδρές συνήθως) μπορούν να μετατεθούν σε ένα άλλο πεδίο. Θα μπορούσε για παράδειγμα να πάρουμε εικόνες η πίνακες ζωγραφικής μεγάλων ζωγράφων και να παρατηρήσουμε σχολιάσουμε μέσα από αυτούς τους ήρωες και τις ηρωικές η όχι πράξεις τους. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσουμε κούκλες φτιαγμένες σε δευτερόλεπτα από χαρτοσακούλες που τα παιδιά θα χειριστούν με τα χέρια τους από τα θρανία τους η πίσω από αυτά λέγοντας υποθετικά λόγια που λένε οι ήρωες 1η Φάση Χωρίστε την τάξη σε ομάδες. Οι ηγέτες μπορούν να εκλεγούν, μπορεί να δημιουργηθεί στρατός με οπλίτες και αξιωματικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς κλπ. (Το καμπανάκι του δάσκαλου απαραίτητο) 0

2η Φάση Κάντε μια μικρή εισαγωγή περιγράφοντας την βασική σύγκρουση και το χαρακτήρα και ικανότητες των πρωταγωνιστών της ιστορίας και μετά χωρίστε την τάξη στις βασικές αναγκαίες ομάδες που απαιτούνται από το μάθημα. Αφήστε τα παιδιά να αυτοσχεδιάσουν. Σας δίνεται έτσι η δυνατότητα να παρεμβαίνετε λέγοντας λεπτομέρειες του μαθήματος και διορθώνοντας το στήσιμο της ομάδας, κάνοντάς το πιο σωστό και πιστό με τα πραγματικά γεγονότα της ιστορίας. Οδηγήστε με αυτό τον τρόπο την δράση προς το τέλος της, έτσι όπως έγινε και στην πραγματικότητα. 3η φάση Επιστροφή στη συζήτηση Μιλήστε με τα παιδιά. Ρωτήστε τα σαν ήρωες τι σκέφτηκαν, πώς αποφάσισαν (ατομικά ή ομαδικά) να ενεργήσουν έτσι. Τα παιδιά στην θεατρική δράση που προηγήθηκε δεν είναι υποχρεωμένα να είναι πιστά με την ιστορική αλήθεια. Εσείς όμως επιβάλλεται να το κάνετε. Έτσι αφού τα παιδιά πουν πως σκέφτηκαν και γιατί ενήργησαν έτσι, επιβεβαιώστε την ομοιότητα στη σκέψη του ήρωα ή αντιπαραθέστε την πραγματικότητα στην εκδοχή των παιδιών. Εδώ είναι μια ευκαιρία να εμβαθύνετε σε λεπτομέρειες (επιπτώσεις και αποτελέσματα της απόφασης του ήρωα, γενικότερες αλλαγές που επήλθαν μετά από τα γεγονότα αυτά)

4.10.Αξιολόγηση στην Δημιουργική Μάθηση Το θέμα της αξιολόγησης και πιθανόν της βαθμολόγησης μέσα στην δημιουργική μάθηση είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο μια και το παιδί δεν εξετάζεται με το παραδοσιακό τρόπο (παράδοση, εμπέδωση, εξέταση, βαθμολόγηση), αλλά αξιολογείτε συνολικά η μάθηση του και η αλλαγή του. Μην ξεχνάμε ότι μάθηση κατά βάση σημαίνει αλλαγή και εκπαίδευση είναι η διαδικασία αυτή της αλλαγής. Όλα αυτά όμως δεν καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν θα έπρεπε ή ότι δεν αξιολογούμε την διαδικασία της δημιουργικής μάθησης και τι γνώσεις αποκόμισαν τελικά τα παιδιά από αυτή την διαδικασία. Τρία πράγματα πρέπει να έχουμε στο νου μας για την αξιολόγηση των μαθητών. 1) Το τι τελικά έμαθαν τα παιδιά μπορεί να το ανακαλύψουμε πολύ αργότερα από το αναμενόμενο ή και σταδιακά να παρατηρήσουμε κάποιες αλλαγές. 2) Ότι η διαδικασία αξιολόγησης αναφέρεται τόσο στις γνώσεις που τα παιδιά αποκόμισαν όσο και στην αξιολόγηση των δασκάλων, και κατά πόσο ήταν αυτοί αποδοτικοί, ή κατά πόσο χρησιμοποίησαν τις κατάλληλες τεχνικές, δραστηριότητες, με λίγα λόγια να αξιολογήσουν τον δικό σχεδιασμό του μαθήματος προτού φτάσουν σε συμπεράσματα γιατί δεν μάθανε οι μαθητές ή γιατί είχαν δυσκολίες να αντιληφθούν. 3) Οποιαδήποτε διαδικασία και εάν επιλέξουμε για να κάνουμε αξιολόγηση οι μαθητές πρέπει να γνωρίζουν τα κριτήρια με τα οποία τους αξιολογούμε. (MORGAN) Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι για να αξιολογήσουμε τους μαθητές και τις γνώσεις που αποκόμισαν, το πιο απλό που έχουμε να κάνουμε είναι να δούμε τους μαθησιακούς στόχους που έχουμε επιλέξει στην αρχή του μαθήματος, και να διαπιστώσουμε πόσοι από αυτούς έχουν επιτευχθεί. Αν για 0

παράδειγμα έχω θέσει 2 καθαρά εκπαιδευτικούς στόχους (ανάπτυξη επιχειρημάτων -γλώσσα-, και γνωριμία με την Ασία γεωγραφία-) και 2 στόχους που έχουν σχέση με την εκμάθηση όρων της δραματοποίησης, τότε στο τέλος θα αξιολογήσω τι από τους τέσσερεις αυτούς στόχους πέτυχα και γιατί. Ας δούμε όμως αναλυτικά τι θα μπορούσαμε πιθανόν να αξιολογήσουμε και πως. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα και στάνταρ κριτήρια για ένα δάσκαλο, ωστόσο μπορούμε να κάνουμε κάποιες κατηγοριοποιήσεις. ** One of the most important elements to remember is WHAT the teacher will ask and HOW he will pose the questions.

4.11.Γενικά Κριτήρια που θέτουμε απο την αρχή μέχρι το τέλος του έτους 1) Κριτήρια που έχουν σχέση με την παρακολούθηση και συμμετοχή του μαθητή όπως: α) Εάν παρακολουθεί τακτικά β) Εάν είναι συνεπής στην ώρα του γ) Εάν σέβεται τον χώρο και τα πράγματα που δημιουργούν μέσα στην τάξη δ) Εάν ακολουθεί τις οδηγίες του δασκάλου και εάν σέβεται τις επιθυμίες των συμμαθητών του. ε) Εάν δουλεύει σοβαρά με σκοπό και αυτοπειθαρχία και αν συμμετέχει στις δραστηριότητες χωρίς επιβολή και πίεση ζ) Εάν έχει το θάρρος να ρισκάρει και πετύχει ή να αποτύχει και να αναλάβει την ευθύνη για αυτή την επιτυχία ή αποτυχία. 2) Κριτήρια σε σχέση με την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και την κατανόηση της διαδικασίας: α) Εάν και κατά πόσο γνωρίζει του κανόνες που διέπουν την δημιουργική μάθηση β) Εάν και κατά πόσο έχει αφομοιώσει το ειδικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε μέσα την ΔΜ γ) Εάν και κατά πόσο ελεύθερα αυτοσχεδιάζει, διατηρεί έναν ρόλο, μιμείται, ακούει τα άλλα παιδιά δ) Κατά πόσο συμμετέχει ενεργά και δεν αποσπάται και τι ποιότητα δουλειάς προσφέρει μέσα στο ρόλο.

4.12.Ειδικότερα κριτήρια αξιολόγησης για κάθε μάθημα Αυτά εξαρτώνται κάθε φορά από τους στόχους του μαθήματος μας. Αν για παράδειγμα στόχος μας είναι να διδάξουμε στα μαθηματικά τα μεγέθη και τα σύνολα καθώς επίσης να αναπτύξουμε την τάση να παίρνουν αποφάσεις, να συζητούν και να χρησιμοποιούν την γλώσσα της πειθούς, τότε αυτά και θα αξιολογήσουμε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ξεχνάμε τα γενικά κριτήρια. Η λίστα των παραδειγμάτων μπορεί να είναι ατελείωτη, γι’ αυτό το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να αποφασίζουμε κάθε φορά από όλους τους τομείς στους οποίους μπορούμε να εφαρμόσουμε την ΔΜ, ποιοί είναι οι συγκεκριμένοι στόχοι. Μπορούμε ακόμα εάν θέλουμε για να κάνουμε την αξιολόγηση να χωρίσουμε τα κριτήρια σε συγκεκριμένους στόχους και γενικούς σκοπούς. ΠΩΣ; Αναφέραμε προηγουμένως ότι τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν τα κριτήρια βάση των οποίων αξιολογούνται. Η αξιολόγηση αρχικά γίνεται μαζί με τα παιδιά χωρίς όμως να τους δίνεται η εντύπωση ότι εκείνη την στιγμή βαθμολογούνται ή περνάνε από προφορικό τεστ για να αναγνωρίσει ο δάσκαλος τι έμαθαν. Η αξιολόγηση κατά την διάρκεια του μαθήματος μπορεί να γίνει: 1) Μέσα σε ρόλο: τα παιδιά εκφέρουν την γνώμη τους για τα γεγονότα ενώ ακόμα προσποιούνται 2) Εκτός ρόλου: Είτε στην μέση της ΔΜ μέσα σε κάποια διακοπή ή στο τέλος του μαθήματος τα παιδιά συζητούν με τον δάσκαλο για

τα δρώμενα μέσα στην τάξη. Ο δάσκαλος είναι σε θέση να καταλάβει τι αποκόμισαν τα παιδιά μέσα από την συζήτηση. 3) Με γράψιμο μέσα ή έξω από ρόλο (στέλνω κάποιο γράμμα, γράφω κάποιο άρθρο, κρατάω κάποιο ημερολόγιο) 4) Ζωγραφίζοντας (μέσα ή έξω από ρόλο) 5) Φτιάχνοντας ζωντανές ακίνητες εικόνες πάνω στις οποίες τα παιδιά σχολιάζουν πάντα με την συμμετοχή του δασκάλου. Εδώ να επισημάνω ότι από τα πιο σημαντικά σημεία που πρέπει να δώσει σημασία ο δάσκαλος είναι τι θα ρωτήσει και με ποιόν τρόπο θα τις υποβάλει.

4.13.Παραδείγματα πιθανής αξιολόγησης για το μάθημα των Μαθηματικών Τι αξιολογούμε (σχόλια) 1) Παρουσία 2) Τυπικότητα 3) Συμμετοχή (ποιότητα συμμετοχής) 4) Συμπεριφορά 5) Συνεργασία 6) Χρήση της κατάλληλης γλώσσας (δηλ. Μαθηματική γλώσσα) 7) Κατανόηση των βασικών σημείων του μαθήματος 8) Επεξεργασία των σημείων που έμαθαν (μπορούσαν να δουλέψουν σε αυτά που τους δώσαμε;) 9) Τρόπος χρήσης της γνώσης που απέκτησαν (πώς χρησιμοποίησαν αυτά που έμαθαν για να λύσουν το πρόβλημα μέσα στο φανταστικό πλαίσιο)

4.14.Αυτο-αξιολόγηση Τελειώνοντας το μάθημα και προτού προβούμε στην τελική αξιολόγηση των μαθητών πρέπει να κάνουμε και μια δική μας αξιολόγηση γιατί μπορεί τα παιδιά να μην έμαθαν αυτό που υπολογίζαμε από λάθος δικό μας. Μερικές από τις παρακάτω ερωτήσεις ίσως μας βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1) Κατάφερα να τους μεταδώσω αυτό που ήθελα; 2) Έδωσα ικανοποιητικές εμπειρίες στα παιδιά; Θέλουν τα παιδιά να έρχονται ευχάριστα στην τάξη; 3) Πόσο άλλαξαν τα παιδιά από την εμπειρία; 4) Ζήτησα περισσότερα ή λιγότερα από τα παιδιά; 5) Έκανα αρκετά πράγματα εγώ κατά την διάρκεια να τα βοηθήσω; 5) Χρησιμοποίησα τις κατάλληλες τεχνικές; 6) Χρησιμοποίησα υλικό που ταιριάζει στις ικανότητες των μαθητών μου; 7) Νιώθουν τα παιδιά ασφαλή να εκφραστούν; 8) Ρώτησα τις κατάλληλες εποικοδομητικές ερωτήσεις; 9) Πώς το status που είχα αναλάβει μέσα στη ΔΜ επηρέασε τα παιδιά; Έπρεπε να αναλάβω το ρόλο που ανέλαβα; 10) Είχα την δύναμη να σταματήσω το μάθημα αν έβλεπα ότι δεν λειτουργούσε η τάξη και να αλλάξω το σχεδιασμό μου; Πρέπει να επισημάνουμε εδώ ότι παρόλο που κάθε φορά έχουμε συγκεκριμένους στόχους τους οποίους θέλουμε να καταφέρουμε, έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι έχουμε να κάνουμε με ζωντανές υπάρξεις και αν μας προκύψουν στοιχεία από άλλους πιθανούς εκπαιδευτικούς τομείς αξίζει να εκμεταλλευόμαστε τις ευκαιρίες και να ασχολούμαστε και με αυτούς χωρίς βέβαια να περιθωριοποιούμε εντελώς τους αρχικούς μας στόχους. 0

Αυτ ότ οπρόγραμμαέ χε ι χρηματ οδοτ ηθε ί μετ ηνυποστ ήρι ξητ ης Ευρωπαϊ κήςΕπι τ ροπήςστ οπλαί σι οτ ουΠρογράμματ οςEr as mus +. Η παρούσαδημοσί ε υση[ ανακοί νωση]δε σμε ύε ι μόνοτ ονσυντ άκτ ητ ηςκαι η Επι τ ροπήδε νμπορε ί ναθε ωρηθε ί υπε ύθυνηγι αοποι αδήποτ εχρήσηπου μπορε ί ναγί νε ι τ ωνπληροφορι ώνπουπε ρι έ χοντ αι σεαυτ ήν.