ECONOMY TODAY JANUARY 2022

SuccEsS SToRY TEΥΧΟΣ 67 / ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022 / €2.50

Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

BT -AD.pdf 1 20/12/2021 12:45:18

ADVISORY • ASSURANCE • TAX

C

M

Y

Tomorrow’s opportunities, today

CM

MY

CY

CMY

K

We believe in the power of great relationships, great conversations and great futures.

They represent what we stand for and what we are working together to achieve.

www.bakertilly.com.cy info@bakertilly.com.cy

TEΥΧΟΣ 67 / ianoyαριος 2022 / €2.50

προσωπικότητες του επιχειρείν και της οικονομίας

αναλύουν τις προκλήσεις και τις προοπτικές του 2022

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ FOCUS

ΤΕΥΧΟΣ 67 / ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

παρεμβάσεις

20

20 COVER STORY: 60+ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ

αναλύουν τις προοπτικές του 2022

- 28 ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

- 40 ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

- 52 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ

- 54 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

- 56 ΣΕΛΚ & ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

- 60 CFA SOCIETY CYPRUS

- 62 ΝΑΥΤΙΛΙΑ

- 66 ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΕΣ & ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΕΣ

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

- 74 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

- 82 ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

- 86 ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΑΠΕ

- 90 ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

- 94 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

- 100 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

- 103 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ & ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ

- 110 ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

& ΥΓΕΙΑ

- 130 ΑΚΙΝΗΤΑ & ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΘΕΜΑΤΑ/ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ /ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ 8 ZAHA HADID ARCHITECTS: Το όραμα πίσω από τη δημιουργία της Πλατείας Ελευθερίας 10 Η ΕΠ-ΑΝΑΣΤΑΣΗ της αποικιοκρατικής Γαλλίας 16 BAKER TILLY SOUTH EAST EUROPE: 25 χρόνια δυναμικής ανάπτυξης 138 ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Η ελπίδα για το αύριο 140 ΚΟΥΡΣΑ ανόδου των τιμών 144 Η ΑΚΡΙΒΟΤΕΡΗ 11άδα στην ποδοσφαιρική ιστορία 148 OPRAH Winfrey 152 ΓΥΝΑΙΚΕΣ με επιρροή

8

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

10

140

6 EDITORIAL 7 EI-KONOMIA 156 ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

148

EconomyToday 5

ΕDITORIAL

Ο

απολογισμός είναι μια καλή ευκαιρία για να συνομιλήσουμε με τους εαυτούς μας. Το «κλειδί» του επιτυχούς απολογισμού, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι η ειλικρίνεια. Να αναγνωρίσουμε λάθη, κακές συνήθειες και τελικά να οδηγηθούμε στη στοχοθέτηση και από εκεί στις πράξεις. Εάν ο απολογισμός γίνεται επιδερμικά για να υπηρετεί την εξύψωση του «εγώ», τότε δεν έχει κανένα απολύτως νόημα και ουσία. Το ίδιο ισχύει και για τα νομικά πρόσωπα. Όσο ο απολογισμός μιας επιχείρησης έχει ως πρώτιστο στόχο και σκοπό να καλύψει λάθη, παραλείψεις ή ακόμα και σκάνδαλα, ώστε να παρουσιάζεται μια καλή εικόνα προς τα έξω, τόσο πιο πολύ πλησιάζει η ώρα της αποκάλυψής τους. Ίσως το πιο εύστοχο παράδειγμα που έχω διαβάσει και ακούσει πολλές φορές, με άλλη βεβαίως εφαρμογή, είναι σε «ελεύθερη μετάφραση» το εξής: Εάν μαζεύεις τα σκουπίδια από την αυλή και τα στοιβάζεις μέσα στο σπίτι για να μην τα βλέπει ο κόσμος, τότε έχεις μια καθαρή αυλή. Δεν έχεις όμως ένα καθαρό σπίτι.

Απολογισμός και ξέπλυμα ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ω

TEΥΧΟΣ 67 / IANOYΑΡΙΟΣ 2022 / €2.50

Υ.Γ.: Νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ 2022

6 EconomyToday

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675 Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Directors: Αναστασία Ερωτοκρίτου, Ελένη Νικολάου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Έλενα Καλυφόμματου, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Άννα Κριθαρίδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Κυριάκος Ε. Γεωργίου, Πωλίνα Άνιφτου, Κρις Κωνσταντινίδης Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Advertising specialist: Μαρκέλλα Ιακώβου, e-mail: iacovoum@diasmedia.com τηλ. 22580812 Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους MARKETING MANAGER: Γιώτα Ορφανίδου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Οδυσσέας Κωνσταντίνου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Proteas Press Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

-38,1%

ΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021: 2.353 ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020: 3.802 ΕΓΓΡΑΦΕΣ

ΕΣΟΔΑ

+16,6%

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021: €7.778,9 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020: €6.674,2 εκατ.

ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021: ΕΛΛΕΙΜΜΑ: €261,9 εκατ.

(1,1% στο ΑΕΠ) ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020: ΕΛΛΕΙΜΜΑ: €720,3 εκατ.

(3,3% στο ΑΕΠ)

ΔΑΠΑΝΕΣ

+8,7%

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ

+323,7%

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021: €8.040,8 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020: €7.394,5 εκατ.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021: €268,2 εκατ. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020: €63,3 εκατ.

ΑΦΙΞΕΙΣ

ΑΝΕΡΓΟΙ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2021: 14.857 ΑΝΕΡΓΟΙ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020: 32.377 ΑΝΕΡΓΟΙ

+285,4%

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021: 474.140 ΑΦΙΞΕΙΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020: 123.023 ΑΦΙΞΕΙΣ

EconomyToday 7

advertorial

Zaha Hadid Architects

Το όραμα πίσω από τη δημιουργία της Πλατείας Ελευθερίας

Η

Hadid Architects σχεδίασαν και δημιούργησαν από την αρχή την Πλατεία Ελευθερίας ως το πρώτο μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου πολεοδομικού οράματος που θα μπορούσε να αποτελέσει καταλύτη επανένωσης.

Πλατεία Ελευθερίας στην «καρδιά» της Λευκωσίας αποτελεί το νέο σημείο αναφοράς για την τελευταία μοιρασμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης. Με το άνοιγμά της προς το κοινό, η Πλατεία Ελευθερίας κέρδισε τις εντυπώσεις, συγκεντρώνοντας τα βλέμματα και αλλάζοντας οριστικά το αστικό τοπίο της εντός των τειχών Λευκωσίας.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Πίσω από τον σχεδιασμό της Πλατείας Ελευθερίας κρύβονται οι εμπνεύσεις και οι ιδέες ενός αρχιτεκτονικού γραφείου που η φήμη του εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο. Οι Zaha Hadid Architects κέρδισαν τον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό έχοντας συγκεκριμένες στοχεύσεις που αντικατοπτρίζονται όχι μόνο στον λειτουργικό σχεδιασμό αλλά και στη σημασία του έργου για την περιοχή, τον τόπο και τη χώρα.

ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΣ ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΥΣ

Σύμφωνα με τους δημιουργούς του έργου, καθοριστική βασική κατεύθυνσή τους ήταν η ανταπόκριση του σχεδιασμού στη δημιουργία νέων συνδέσεων για την επανένωση της Λευκωσίας. Με τις τεράστιες ενετικές οχυρώσεις που ξεκίνησαν τον Μεσαίωνα και ανακατασκευάστηκαν από τους Ενετούς τον 16ο αιώνα, τα αμυντικά τείχη χωρίζουν την παλιά πόλη από το σύγχρονο κομμάτι της πρωτεύουσας. Σε μια παράλληλη αλληλουχία, μια άλλη γραμμή, η Πράσινη, ορθώνεται νοητά και χωρίζει δύο κόσμους: το ελεύθερο και το κατεχόμενο μέρος της Λευκωσίας. Οι Zaha 8 EconomyToday

Οι Zaha Hadid Architects σχεδίασαν και δημιούργησαν από την αρχή την Πλατεία Ελευθερίας ως το πρώτο μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου πολεοδομικού οράματος που θα μπορούσε να αποτελέσει καταλύτη επανένωσης

Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός αποτέλεσε τη βάση της αρχιτεκτονικής φιλοσοφίας πίσω από την ανακατασκευή της Πλατείας Ελευθερίας. Η σύνθεσή του ανταποκρίνεται στις ειδικές και αφηρημένες περιβαλλοντικές συνθήκες και επιτρέπει σε κάθε στοιχείο του σχεδίου να συμπληρώνει το άλλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η γέφυρα ως ένας διευρυμένος και ανοιχτός χώρος, του οποίου η χρήση παραμένει ελεύθερη και απροσδιόριστη και που προσφέρει ευελιξία για κάθε είδους κοινωνική συγκέντρωση ή εκδήλωση. Την ίδια στιγμή, η τάφρος μετατρέπεται σε αστικό πάρκο με λεπτομερείς γεωμετρίες που προσαρμόζουν το σχέδιο, μέσω μιας διαδικασίας τριγωνοποίησης, στο ακανόνιστο σχήμα της τάφρου. Μέσα σε αυτό το γεωμετρικό πεδίο, σημεία «έντασης» ορίζονται και μετατρέπονται σε αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως υδάτινα στοιχεία, παρτέρια ή καθίσματα.

ΠΕΡΙΚΥΚΛΩΜΕΝΗ ΑΠΟ ΠΑΡΚΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ

Ο σχεδιασμός επισφραγίζει τον ρόλο του ενετικού τείχους ως αναπόσπαστου μέρους της ταυτότητας της Λευκωσίας, ενώ δίνει προσβάσεις στην τάφρο για δημόσια χρήση, για τη δημιουργία ενός πάρκου που

ανώτερο επίπεδο και οι κολόνες στήριξης του οικοδομήματος έχουν κατασκευαστεί από σκυρόδεμα, ώστε να διασφαλίζεται η δομική ακεραιότητα στη σεισμογενή περιοχή.

Ο αρχιτέκτονας που βρίσκεται πίσω από το έργο

περιβάλλει την πόλη. Αυτό επιτεύχθηκε με την αντικατάσταση των δυσπρόσιτων περιοχών της τάφρου με νέες πλατείες, πάρκα και μονοπάτια, με ενσωματωμένα στοιχεία που δένουν αρμονικά με το τοπίο, όπως οι φοίνικες. Με αυτό το νέο σχεδιαστικό concept από το γραφείο Zaha Hadid Architects, οι νέοι αυτοί δημόσιοι χώροι εντός της τάφρου επεκτείνονται παράλληλα με το τείχος για να περικυκλώσουν ολόκληρη την πόλη, συνδέοντας ξανά τις κοινότητες από τη μια και από την άλλη πλευρά της διαχωριστικής «Πράσινης Γραμμής».

ΚΟΙΤΙΔΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η ρευστότητα του σχεδιασμού της Πλατείας Ελευθερίας καθορίζει την τοπογραφία της τάφρου, δημιουργώντας ένα ανώτερο επίπεδο που συναντά τον δρόμο. Με αυτόν τον τρόπο, η τάφρος καθιερώνεται ως ο βασικός δημόσιος χώρος της περιοχής, δημιουργώντας μια αλυσίδα διασυνδεδεμένων χώρων συγκέντρωσης, αναψυχής και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Ως η μεγαλύτερη πλατεία στη Λευκωσία, η Πλατεία Ελευθερίας έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενεί φεστιβάλ και δημόσιες εκδηλώσεις, στις οποίες συμμετέχουν χιλιάδες κάτοικοι της πόλης. Το

Ο Χρίστος Πασάς, Design Director των Zaha Hadid Architects, είναι ο Κύπριος ο οποίος βρίσκεται πίσω από το έργο. Ένας αρχιτέκτονας διεθνούς εμβέλειας, που δούλεψε στο πλευρό της Ζάχα Χαντίντ σε πολλά θεμελιώδη έργα, συμπεριλαμβανομένης της συνδημιουργίας της Πλατείας Ελευθερίας. Ο Πασάς ήταν υπεύθυνος για τον σχεδιασμό και την πραγματοποίηση του έργου, μετά τον θάνατο της Ζάχα Χαντίντ το 2016. Σύμφωνα με τον κ. Πασά, η αστική παρέμβαση του διεθνούς φήμης γραφείου Zaha Hadid Architects στην Πλατεία Ελευθερίας αποτέλεσε μια πρόκληση για τον ίδιο, ως επικεφαλής του έργου, καθώς είναι ένα έργο το οποίο συμπεριλαμβάνει τόσο τον αστικό σχεδιασμό της περιοχής όσο και την αρχιτεκτονική σε ένα περιβάλλον με αρχαιολογική και ιστορική σημασία. Ο Χρίστος Πασάς, επικεφαλής της ανάπλασης της Πλατείας Ελευθερίας, εντάχθηκε στους Zaha Hadid Architects ως Senior Designer τον Φεβρουάριο του 1998. Όλα αυτά τα χρόνια, ο Χρίστος Πασάς έχει συνεργαστεί στενά με τη Ζάχα Χαντίντ και είναι ένας από τους Design Leaders της αρχιτεκτονικής πρακτικής του γραφείου. Υπήρξε βασικό μέλος στην επιχειρηματική ανάπτυξη και τη συνολική καλλιτεχνική εξέλιξη του γραφείου, καθώς και επικεφαλής ενός φάσματος έργων και διαγωνισμών. Έχει ηγηθεί μιας σειράς οραματικών έργων με μια καινοτόμο προοπτική, εντός της πρακτικής, και συμμετείχε στον σχεδιασμό του Κέντρου Επιστημών Phaeno στη Γερμανία (ολοκληρώθηκε το 2005), του Dominion Tower στη Μόσχα (2016), του Opus και του ME Hotel Interiors στο Ντουμπάι (ολοκληρώθηκαν το 2021). Κατά τη διάρκεια των ετών, ο Χρίστος Πασάς έχει αναπτύξει μια σειρά από οραματικά έργα με καινοτόμο προοπτική, στοχεύοντας μέσω αυτών στο να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ οικολογίας και τεχνολογίας και διαμορφώνοντας μια ερευνητική ατζέντα για την αρχιτεκτονική του μέλλοντος στα επόμενα χρόνια.

Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ… Γεφυρώνοντας το ενετικό τείχος με την τάφρο, η Πλατεία Ελευθερίας γίνεται μια σημαντική πύλη για την παλιά πόλη. Το υπόγειο πάρκινγκ «εξαλείφει» τα αυτοκίνητα από τους δρόμους της παλιάς πόλης, για να επιτρέψει την περαιτέρω πεζοδρομία, που θα δώσει την ευκαιρία στους επισκέπτες να περιπλανηθούν στους νέους δημόσιους κήπους, τις πλατείες και τα πάρκα. Η Πλατεία Ελευθερίας αποτελεί ήδη ένα σημαντικό κομψοτέχνημα για τους ανθρώπους της Λευκωσίας και έναν

προορισμό για τους επισκέπτες της πρωτεύουσας αλλά και για τους κατοίκους, που επωφελούνται από τις ευκαιρίες που δημιουργεί το έργο, όπως ο τουρισμός μέσα και γύρω από το κέντρο της Λευκωσίας. Η Πλατεία Ελευθερίας θα βελτιώσει τη βιωσιμότητα της πόλης, ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ρουτίνας και των δραστηριοτήτων των ανθρώπων, ως ο κεντρικός χώρος της Λευκωσίας για χαλάρωση, συγκεντρώσεις, εκδηλώσεις και γιορτές.

EconomyToday 9

θεμα

10 EconomyToday

Η επ-ανάσταση της

αποικιοκρατικής Γαλλίας

ΤΗΣ ΠΩΛΙΝΑΣ ΑΝΙΦΤΟΥ Αναλύτριας Εξωτερικής Πολιτικής και Επενδύσεων

του ΚΡΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Οικονομικού Επιστήμονα

Κ Πλέον τα συστήματα ασφάλειας δεν έχουν να κάνουν με πολιτική ασφάλεια, αλλά η πολιτική ασφάλεια είναι δημιούργημα της εμπορικής και οικονομικής δυναμικής

αι τελικά το Brexit δεν επηρέασε μόνο την Ε.Ε. και δεν ήταν ένα πολιτικό και οικονομικό θέμα που θα είχε αντίκτυπο μόνο στη γηραιά ήπειρο. Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ευρωπαϊκή κοινότητα ουσιαστικά φανέρωσε μια πικρή ιστορική αλήθεια, ότι το Η.Β. δεν μπορεί και δεν δύναται πολιτικά να συμβαδίζει με την κεντρική Ευρώπη, αλλά και όποτε αναγκάστηκε να το πράξει, όπως στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν για να αποκρούσει και ιδίαν απειλή. Βέβαια, ούτε και ποτέ το Η.Β., μια βασιλευόμενη χώρα, θα δεχόταν να βρίσκεται υπό την ηγεσία μιας αντιμοναρχικής Γαλλίας, που το 1789 απέταξε τον βασιλιά. Ούτε και μιας Γερμανίας, της οποίας η εκβιομηχάνιση και η τεχνολογία ευθύνονται για τις απώλειες των χρηματιστηρίων σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη μετά το 1991. Η σύνδεση πια των Η.Β., Αυστραλίας και ΗΠΑ έχει να κάνει όχι μόνο με ένα τόξο που εδράζεται σε κοινή άποψη του πολιτισμού και της γλώσσας, αλλά και με ένα τόξο με ναυτικές δυνάμεις και χώρες της αποικιοκρατίας. Αυτές μπορούν πολιτικά, οικονομικά και αμυντικά να επιβάλλουν νέα συστήματα και υποσυστήματα ασφάλειας στις παγκόσμιες περιφέρειες και στους ωκεανούς. Και πλέον τα συστήματα ασφάλειας δεν έχουν να κάνουν με πολιτική

EconomyToday 11

θεμα

ασφάλεια, αλλά η πολιτική ασφάλεια είναι δημιούργημα της εμπορικής και οικονομικής δυναμικής.

AUKUS, το πλήρωμα του Αιόλου

«Κατόπιν αιτήματος του Προέδρου της Δημοκρατίας, αποφάσισα να ανακαλέσω αμέσως στο Παρίσι για διαβουλεύσεις τους δύο πρεσβευτές μας στις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Αυτή η ασυνήθιστη απόφαση δικαιολογείται από την ασυνήθιστη σοβαρότητα των ανακοινώσεων που έγιναν στις 15 Σεπτεμβρίου 2021 από την Αυστραλία και τις ΗΠΑ». Με αυτή τη δήλωση, ο Γάλλος ΥΠΕΞ, Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, έκανε εμφανές ότι οι σχέσεις μεταξύ Καμπέρας και Παρισιού εξαρτώνται από την εμπλοκή των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ, όπως διαφαίνεται, επηρέασαν την απόφαση της Αυστραλίας, ώστε να παραμείνει πιστή στους 12 EconomyToday

όρους της συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ Ουάσινγκτον, Λονδίνου και Καμπέρας. Και αυτό οδήγησε στην ακύρωση, εκ μέρους της Αυστραλίας, της σύμβασης για την προμήθεια των υποβρυχίων από τη Γαλλία, ύψους €54 δισ., που χαρακτηρίστηκε ως το «συμβόλαιο του αιώνα». Αν και ο Γάλλος ΥΠΕΞ συνάντησε τους πρέσβεις των ΗΠΑ και της Αυστραλίας στο Παρίσι, η συμφωνία της AUKUS παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο για τη δυνατή Γαλλία, η οποία, μετά την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού το καλοκαίρι του 2020, προσπαθεί να επαναπροσεγγίσει τις αποικιοκρατικές της κτήσεις στη Μέση Ανατολή. Το Λονδίνο, μετά το Brexit, δείχνει σημάδια πτώσης. Έναν χρόνο μετά την έξοδο του Η.Β. και πέντε χρόνια μετά το δημοψήφισμα (2/12/2016), τον Σεπτέμβριο του 2021, το εμπόριο αγαθών ήταν 11,2%, ή £8,5 δισ.,

χαμηλότερο από ό,τι θα ήταν εάν το Η.Β. είχε παραμείνει στην ενιαία αγορά της Ε.Ε. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο Εσωτερικών του Η.Β. δαπάνησε £714 εκατ. για δραστηριότητες που σχετίζονται με την έξοδο από την Ε.Ε. το 2020-21, έναντι ενός προϋπολογισμού £747 εκατ. Από το 2016 η Γαλλία βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Αυστραλία για την κατασκευή ενός στόλου 12 συμβατικών πετρελαιοκίνητων υποβρυχίων, σε μια συμφωνία αξίας $90 δισεκατομμυρίων. Ο άξονας στον οποίο κινείται πια η Αυστραλία αλλά και η δυναμική των ΗΠΑ είναι η ένωση των τριών μεγάλων ωκεανών, Ατλαντικού, Ειρηνικού και Ανταρκτικού, καθώς και η δημιουργία ενός ορίζοντα όπου οι κλειστές θάλασσες ανά τον κόσμο θα εξαρτώνται από τις δυνάμεις που θα κυριαρχούν σε αυτούς τους τρεις ωκεανούς. Έτσι, οι ΗΠΑ εδαφικά ελέγχουν τον Ειρηνικό με τις κτήσεις και τα εδάφη τους

Η Γαλλία συγκαταλέγεται από το 2018 στις πέντε χώρες στις οποίες οι εξοπλισμοί αντιπροσωπεύουν το 74% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, μαζί με τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία και την Ινδία

σε Χαβάη, Σαμόα, Γκουάμ, και τον Ατλαντικό μέσω των λιμανιών των ΗΠΑ, όπως αυτό της Νέας Υόρκης. Το Η.Β. ελέγχει τον Νότιο Ατλαντικό και τον Ανταρκτικό μέσω των στρατιωτικών βάσεων στα Φώκλαντ και τις επενδύσεις στον Ειρηνικό και τον Ινδικό. Η Αυστραλία ήδη επιθεωρεί το ασθενές νότιο ημισφαίριο και εκτείνεται σε μια θαλάσσια περιφέρεια που δεν έχει ανταγωνιστή, μιας και όλος ο Ειρηνικός τραπεζικά και οικονομικά εξαρτάται από την Αυστραλία, ενώ ο Ινδικός ακολουθεί το ίδιο νομικό και οικονομικό οικοσύστημα. Εξαίρεση ο Μαυρίκιος και άλλα μικρά νησιωτικά συμπλέγματα πρώην γαλλικές αποικίες. Οι χώρες της AUKUS έχουν μία μόνο δύναμη να ανταγωνιστούν στον εμπορικό και αμυντικό τομέα, τη Γαλλία. Η Γαλλία είναι η μόνη χώρα της Ε.Ε. που έχει τα περισσότερα εδάφη της εκτός της άμεσης κυριαρχίας της γεωγραφικά. Είναι παρούσα στον Ειρηνικό Ωκεανό μέσω των υπερπόντιων εδαφών της και το 93% της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της (ΑΟΖ) βρίσκεται στον Ινδικό και στον Ειρηνικό Ωκεανό. Η περιοχή φιλοξενεί 1,5 εκατομμύριο Γάλλους υπηκόους, καθώς και 8.000 Γάλλους στρατιώτες που βρίσκονται μόνιμα στην περιοχή. Στην ομιλία του στη ναυτική βάση Garden Island στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας στις 2 Μαΐου 2018, ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, παρουσίασε τη γαλλική στρατηγική στην περιοχή του ΙνδοΕιρηνικού. Αποκάλυψε το διπλωματικό ολίσθημα της Γαλλίας να λειτουργήσει ως μια διαμεσολαβητική δύναμη απέναντι στους αποκλεισμούς και στα γεωπολιτικά τεκταινόμενα στον Ειρηνικό, αλλά και να λειτουργήσει φιλικά προς την Κίνα. Η δήλωση αυτή, μαζί με την ανεξαρτητοποίηση του Η.Β. από την Ε.Ε., έφερε τις ΗΠΑ να σχεδιάζουν πώς θα αποκαθηλώσουν την εικόνα της «μητέρας Γαλλίας» στον Ινδο-Ειρηνικό. Το υπό τη γαλλική κυβέρνηση Pacific Fund καλύπτει όλες τις γέφυρες του Ειρηνικού σε Νέα Καληδονία, Γαλλική Πολυνησία και Wallis-and-Futuna. Οι γαλλικές άμεσες επενδύσεις ανήλθαν σε €320 δισεκατομμύρια το 2018, σημειώνοντας αύξηση 75% από το 2008. Περισσότερες από 7.000 γαλλικές θυγατρικές εταιρείες είναι παρούσες στον Ινδο-Ειρηνικό, με τα έσοδα να αυξάνονται κατά 40% μεταξύ 2010 και 2016. Ακόμη και η ουδέτερη Νέα Ζηλανδία έχει ισχυρή παρουσία στην αγορά της γαλλικής Wallis-and-Futuna, με συναλλαγές που ανέρχονται συνολικά σε 7,3 εκατομμύρια NZD το 2020-21. Η Γαλλία συγκαταλέγεται από το 2018 στις πέντε χώρες στις οποίες οι εξοπλισμοί αντιπροσωπεύουν το 74% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, μαζί με τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία και την Ινδία, κατέχοντας το 6% της παγκόσμιας αμυντικής βιομηχανίας σε εισαγωγές και εξαγωγές. Την τελευταία δεκαετία, οι ετήσιες αμυντικές εξαγωγές της Ευρώπης παρέμειναν σταθερές γύρω στα $2,4 δισ.

EconomyToday 13

θεμα Βέβαια, η κρίση στις σχέσεις Παρισιού και μελών της AUKUS εξομαλύνθηκαν αμέσως. Οι ΗΠΑ επέστησαν την προσοχή στη Γαλλία για τον ανταγωνισμό που θα συναντήσει στον Ειρηνικό από την Κίνα. Από την έρευνα του Ινστιτούτου Lowy, μεταξύ 2006 και 2017 η Κίνα παρείχε σχεδόν $1,5 δισεκατομμύριο σε ξένη βοήθεια και ξένες επενδύσεις στην περιοχή του Ειρηνικού, μέσω κρατικών ή στηριζόμενων από κρατικές τράπεζες επιχορηγήσεων και δανείων. Από το 2017, η Κίνα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος επενδυτής στον Ειρηνικό, ανταγωνιζόμενη τη Γαλλία και συνεισφέροντας το 8% της συνολικής ξένης βοήθειας στην περιοχή μεταξύ 2011 και 2020.

Η Τουρκία, η Ελλάδα και η ειρήνη των εξοπλισμών

Και μπορεί η Γαλλία να βρέθηκε στη δεινή θέση να αιτιολογήσει το γεγονός ότι δεν θέλει να έρθει σε άμεση ρήξη με την Κίνα, η κατάσταση όμως στη Μεσόγειο και το πολυπολικό σύστημα ασφαλείας την ανάγκασαν. Πλέον η ασφάλεια της όποιας εξωτερικής πολιτικής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την οικονομική ασφάλεια. Το 2018, εν καιρώ ειρήνης, οι επενδύσεις της Γαλλίας στον Λίβανο ανήλθαν συνολικά σε 748 εκατομμύρια ευρώ και οι εισαγωγές στη Γαλλία από τον Λίβανο ανήλθαν συνολικά σε 54 εκατομμύρια ευρώ, με εμπορικό πλεόνασμα 694 εκατομμύρια ευρώ. Ο αριθμός των γαλλικών επιχειρήσεων που εξάγουν στον Λίβανο αυξήθηκε από 4.558 το 2016 σε 4.707 το 2017 και έχει αυξηθεί πάνω από 15% συνολικά από το 2007. Το 2018, η Γαλλία ήταν ο έβδομος μεγαλύτερος προμηθευτής στον Λίβανο με 3,38% στην εντόπια αγορά, πίσω από την Κίνα, την Ελλάδα, την Ιταλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία και την Τουρκία. Οι γαλλικές χρηματοπιστωτικές επενδύσεις στον Λίβανο ανήλθαν συνολικά σε €612 εκατ. το 2017 από €295 εκατ. το 2010, ενώ οι αντίστοιχες επενδύσεις του Λιβάνου στη Γαλλία ανήλθαν συνολικά σε σχεδόν €3 δισ. ως τα τέλη του 2017. Αυτή την ισχυρή οικονομική θέση της Γαλλίας στον Λίβανο, άρα και στη Μέση Ανατολή, έρχεται να ανατρέψει η συμφωνία Ιράν-Κίνας το 2021, η οποία προνοεί ότι οι συνολικές επενδύσεις από τον Λίβανο ως την Κίνα θα ανέλθουν σε $440 δισ. Γίνεται μάλιστα λόγος για τη μεγαλύτερη επένδυση στο Βόρειο Ημισφαίριο. Υπό το πρίσμα των πιο πάνω, οι ΗΠΑ επανέφεραν τη Γαλλία σε δυναμικό πόλο του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. χρίζοντάς την σε αυτή τη μεταβατική γεωπολιτική περίοδο ως την ηγέτιδα της Δύσης σε περιφερειακό επίπεδο, για να αναπληρώσει το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ, που από τα τέλη του 2020 άρχισαν να αποχωρούν από Ιράκ και Αφγανιστάν, αποσύροντας 500.000 στρατεύματα. Έτσι, οι ΗΠΑ, θέλοντας να κατευνάσουν τη Γαλλία και τη διπλωματική κρίση ανάμεσά τους, σε αυτή τη μεταβατική περίοδο που θα οδηγήσει σε ένα νέο σύστημα 14 EconomyToday

Την ισχυρή οικονομική θέση της Γαλλίας στον Λίβανο και στη Μέση Ανατολή έρχεται να ανατρέψει η συμφωνία Ιράν-Κίνας

ασφάλειας που συγκροτούν ως προστασία των Abraham Accords και περιλαμβάνει τις αραβικές χώρες του Περσικού Κόλπου (πλην Κατάρ και Κουβέιτ) ως το Μαρόκο, προέτρεψαν την Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2021 να αγοράσει επιπλέον έξι Rafale, έπειτα από μια πρώτη παραγγελία 18 γαλλικών μαχητικών αεροσκαφών από τη Γαλλία. Τα δε Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), που πλέον είναι ο φύλακας των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο απέναντι σε Κίνα και Ιράν, έχουν προβεί σε παραγγελία 80 μαχητικών Rafale και 12 στρατιωτικών ελικοπτέρων στα τέλη Νοεμβρίου 2021, βαθαίνοντας τους οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς τους με τη Γαλλία μέσω ενός συμβολαίου εξοπλισμών αξίας €17 δισ. Τα ΗΑΕ έχουν συμφωνήσει με το Ισραήλ να δημιουργήσουν κοινή εταιρεία για την κατασκευή πολεμικών και εμπορικών πλοίων. Πλέον εμπλέκονται στο νέο σύστημα ασφαλείας στο οποίο εντάσσονται Κύπρος και Ελλάδα με περιφερειακή δύναμη τη Γαλλία. Η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας γνώρισε άνθηση την τελευταία δεκαετία. Το 2010, η Τουρκία είχε μία εταιρεία στη λίστα των 100 κορυφαίων εταιρειών παγκόσμιας άμυνας. Επί του παρόντος, έχει επτά – περισσότερες εταιρείες από το Ισραήλ,

στις ΗΠΑ, μιας και η τουρκική πολεμική βιομηχανία αυτονομείται σε βάρος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Ο εξοπλισμός της Τουρκίας από τη Ρωσία και η μη επιβολή κυρώσεων πιθανώς να γίνει ένα κακό παράδειγμα και για άλλες συμμάχους των ΗΠΑ. Επιπλέον, οι ΗΠΑ έχουν επί του παρόντος απομονώσει την Τουρκία από το νέο σύστημα ασφαλείας στη Μεσόγειο και προκρίνουν τη συνεργασία Κύπρου - Ελλάδας - Γαλλίας - Ισραήλ με τις χώρες των Abraham Accords, και ειδικά τις χώρες της Β. Αφρικής που αποτελούν πρώην γαλλικές αποικίες. Προς αυτή την κατεύθυνση, τον Ιούλιο του 2019, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπόρεσαν να αποτρέψουν την πώληση τουρκικών ελικοπτέρων T129 ATAK στο Πακιστάν επειδή ήταν εξοπλισμένα με κινητήρες CTS800, κατασκευής ΗΠΑ. Χωρίς εναλλακτική για την αντικατάστασή τους, η σύμβαση κατέστη άκυρη, ενώ στοίχισε στην Τουρκία $1,5 δισ. σε πέναλτι. Όλο αυτό έφερε τις ΗΠΑ κοντά σε μια διπλωματική σύγκρουση με την Τουρκία, η οποία εξοπλίζει μια πυρηνική δύναμη στην Ασία, αντίπαλο της συμμάχου Ινδίας και προσκείμενη φιλικά προς το Ιράν. Πρόσφατα, για να ανακάμψει η τουρκική λίρα, ο Ερντογάν υπέγραψε με το Κατάρ και τα ΗΑΕ 15 νέες αμυντικές και εμπορικές συμφωνίες, ώστε να υπάρξει ρευστότητα στην τουρκική αγορά. Μια κίνηση, βέβαια, πίσω από την οποία, όπως φαίνεται, βρίσκεται η Σαουδική Αραβία, που θέλει να θέσει υπό τον έλεγχό της την αμυντική βιομηχανία και τον κατασκευαστικό τομέα της Τουρκίας. Από ό,τι διαφαίνεται, ο Σαουδάραβας Πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν προσανατολίζεται σε μια άμεση ρήξη με την Τουρκία, μετά το κλείσιμο έξι τουρκικών σχολείων στη Σαουδική Αραβία το καλοκαίρι του 2021 και το κλείσιμο των συνόρων σε Τούρκους επιχειρηματίες. τη Ρωσία, τη Σουηδία και την Ιαπωνία μαζί. Το μερίδιο της Τουρκίας στις εισαγωγές όπλων και συστημάτων από το 2015 έως το 2019 μειώθηκε κατά 48% σε σύγκριση με την προηγούμενη πενταετία. Η χώρα έχει περάσει από την εισαγωγή του 70% του στρατιωτικού υλικού της στο 30%. Ταυτόχρονα, η τουρκική βιομηχανία όπλων αυξήθηκε από 1 δισεκατομμύριο δολάρια το 2002 σε $11 δισ. το 2020, εκ των οποίων περισσότερα από $3 δισ. ήταν εξαγωγές, καθιστώντας την Τουρκία τον 14ο μεγαλύτερο παγκόσμιο εξαγωγέα. Επιπλέον, η Τουρκία συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 22 κράτη που κατασκευάζουν οπλισμένα drones, προσθέτοντας άλλη μια διάσταση στην περιφερειακή στρατιωτική της δύναμη. Τα τουρκικά drones πωλούνται σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας και της Ουκρανίας. Πράγματι, για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Τουρκία κατάφερε να πουλήσει όπλα σε χώρες του ΝΑΤΟ, εις βάρος επιπλέον των ΗΠΑ, των οποίων τα drones Predator έχουν αποδειχθεί πέντε φορές πιο ακριβά από το TB2 ($2 εκατ. για το αμερικανικό drone έναντι $5 εκατ. για το τουρκικό σε πωλήσεις). Όλα αυτά έχουν ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων

Επίλογος

Η αντιπαλότητα στον Ειρηνικό και στην ασφάλεια των θαλασσών αποδεικνύει τόσο την απουσία των διεθνών οργανισμών όσο και τη δύναμη της ναυσιπλοΐας, που αυτή τη στιγμή είναι η μεγαλύτερη επένδυση για τις μεγάλες και ανερχόμενες δυνάμεις. Ο έλεγχος των θαλασσών στην περιοχή μας έχει να κάνει με την ασφάλεια και το εμπόριο, ενώ η παρουσία των χωρών των Abraham Accords και της Γαλλίας στη Μεσόγειο παράγει μια ασφάλεια για τις ΗΠΑ ότι η Κίνα δεν θα αφεθεί να κατευθύνει τους εμπορικούς δρόμους από το Πεκίνο στο λιμάνι της Βηρυτού και μετά στη Δύση. Τα ελληνοτουρκικά εντάχθηκαν στα υποσυστήματα της περιοχής και αποτελούν το τελευταίο οχυρό για την αντιμετώπιση μιας αυτόνομης στα θέματα ασφάλειας Τουρκίας, που πια απειλεί την ηγεμονία των ΗΠΑ. Οι τελευταίες εξελίξεις δίνουν σε Ελλάδα και Κύπρο την ευκαιρία να συνεργαστούν με χώρες όπως τα ΗΑΕ, το Μπαχρέιν και τη Σαουδική Αραβία για την ανάπτυξη πολιτικών και οικονομικών δεσμών που μπορούν να αποτρέψουν τη διείσδυση της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο.

EconomyToday 15

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

25 ΧΡΟΝΙΑ BAKER TILLY

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΔΕΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟΥ

«Στην Baker Tilly South East Europe πιστεύουμε στην ειλικρίνεια, στον επαγγελματισμό και στην τεχνογνωσία και επενδύουμε καθημερινά στην υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών μας». ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ/ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

μάς έδωσε και τη δυνατότητα να διευρύνουμε τις εργασίες μας και να εξελιχθούμε ως ένα περιφερειακό γραφείο, εξυπηρετώντας πελάτες σε υψηλότερο επίπεδο. Σήμερα, η Baker Tilly SEE είναι η μόνη κυπριακή εταιρεία που έχει αντιπροσώπευση σε πέντε χώρες και το δίκτυό μας συγκαταλέγεται στα 10 μεγαλύτερα δίκτυα του κόσμου.

«Σ

τόχος μας παραμένει η ενίσχυση και η ενδυνάμωση της συμμαχίας Baker Tilly South East Alliance». To πιο πάνω υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στο Economy Today o CEO της Baker Tilly South East Europe, Μάριος Α. Κλείτου. Με αφορμή τα 25 χρόνια παρουσίας της εταιρείας, ο κ. Κλείτου κάνει έναν σύντομο απολογισμό σε αυτή την πορεία και ακολούθως καταθέτει τις εκτιμήσεις του για την οικονομία και τον τομέα των υπηρεσιών. Είκοσι πέντε χρόνια Baker Tilly South East Europe. Πώς ήταν η αρχή αυτής της πορείας, σε έναν χώρο πολλά υποσχόμενο για την Κύπρο; Η Baker Tilly άρχισε τις δραστηριότητές της στις 2 Δεκέμβριου 1996, υπό τη διεύθυνσή μου, στην οδό Μπουμπουλίνας 11, στη Λευκωσία. Ήταν η αρχή μιας προσπάθειας για τη δημιουργία ενός γραφείου που είχε ως βασικό στόχο τους ξένους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνταν στην Κύπρο μέσω κυπριακών εταιρειών. Ακολούθως, η στόχευση της Ελλάδας, ως μιας από τις βασικές μας αγορές, βοήθησε στην επέκτασή μας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αυτή η επέκταση

16 EconomyToday

Η Baker Tilly SEE είναι η μόνη κυπριακή εταιρεία που έχει αντιπροσώπευση σε πέντε χώρες και το δίκτυό μας συγκαταλέγεται στα 10 μεγαλύτερα δίκτυα του κόσμου

Ποιο είναι το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Στην Baker Tilly South East Europe πιστεύουμε στην ειλικρίνεια, στον επαγγελματισμό και στην τεχνογνωσία. Επενδύουμε καθημερινά στην υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών μας και στη συνεχή εκπαίδευση των έμπειρων επαγγελματιών μας. Η Baker Tilly είναι μια εταιρεία παροχής υπηρεσιών διεθνούς εμβέλειας. Αυτό μας καθιστά ανταγωνιστικούς, γιατί, εκτός από τις γνώσεις που διαθέτουν τα στελέχη μας σε τοπικό επίπεδο, έχουμε τη δυνατότητα αλλά και την εμπειρογνωμοσύνη που απαιτείται για να παρέχουμε ολοκληρωμένες λύσεις και πλήρη ενημέρωση στους πελάτες μας. Κάθε μας συμβουλή βασίζεται σε λεπτομερή και προσεκτική αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας, ώστε οι πελάτες μας να οδηγούνται στην πιο συμφέρουσα για αυτούς απόφαση. Μέσω ενός ενιαίου, προσωπικού σημείου επαφής στην τοπική εταιρεία, το πελατολόγιό μας, μέσω της Baker Tilly, μπορεί να έχει πρόσβαση σε επαγγελματική εξειδίκευση σε όλο τον κόσμο. Συνεργασία με την Baker Tilly σημαίνει ότι το μέλλον δεν αντιμετωπίζεται ποτέ μόνο του.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο τομέας των υπηρεσιών

και πόσο επηρεάζουν ή αλλάζουν τη στρατηγική σας προσέγγιση; Η παγκόσμια οικονομία του 2021 αντιμετώπισε πολύ ισχυρές προκλήσεις, ως απόρροια της έξαρσης της πανδημίας COVID-19. Επίσης, τα πρόσφατα γεγονότα όσον αφορά τη διαπλοκή, τα διαβατήρια και τις διαφωνίες που υπάρχουν για τις εξουσίες των θεσμών έχουν πλήξει σοβαρά την αξιοπιστία της Κύπρου, με αποτέλεσμα τη μη θετική προσέγγιση της Κύπρου από ξένες εταιρείες. Οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και οι επικρατούσες συνθήκες υπαγορεύουν την αναγκαιότητα για ισχυρότερα και κατά συνέπεια περισσότερο ανταγωνιστικά επιχειρηματικά σχήματα σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο. Στόχος μας είναι να γίνει η Κύπρος κόμβος επενδύσεων διεθνών εταιρειών. Η λειτουργία διεθνών εταιρειών στην Κύπρο θα προσφέρει υψηλή και βιώσιμη προστιθέμενη αξία στην οικονομία, μέσω της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και της αυξημένης ζήτησης για εγχώριες υπηρεσίες, ενώ θα βοηθήσει και στον επαναπροσδιορισμό του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας. Στην BTSEE η στρατηγική μας διαχρονικά εστιάζεται στην αύξηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών μας. Η στρατηγική μας για την προώθηση των υπηρεσιών μας δεν διαφοροποιείται. Εμείς συνεχίζουμε να προσπαθούμε να ενδυναμώσουμε τις ομάδες μας και να διευρύνουμε το φάσμα των παρεχόμενων υπηρεσιών μας. Στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσουμε την Κύπρο ως κέντρο παροχής υπηρεσιών σε περιφερειακό επίπεδο. Αν οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις αντιμετωπιστούν επιτυχώς, με τολμηρή ανάληψη αντισυμβατικών πρωτοβουλιών και έγκαιρη διαχείριση και αντιμετώπιση των ζητημάτων, μπορούν να δημιουργηθούν σημαντικές ευκαιρίες, οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής ανάπτυξης και μεταρρυθμίσεων. Μπορούμε να μετατρέψουμε το πρόβλημα σε ευκαιρία και τη στασιμότητα σε ανάπτυξη, κάτι που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και ευκαιρίες και θα προσελκύσει επενδύσεις, κεφάλαια και το ενδιαφέρον της διεθνούς οικονομικής και επενδυτικής κοινότητας. Πώς ανταποκρίθηκε η Baker Tilly σε αυτή την πρόκληση; Από την πρώτη στιγμή της κρίσης, έχουμε θέσει σε εφαρμογή μέτρα για την υποστήριξη των εταιρειών και των πελατών μας, διασφαλίζοντας την ομαλή συνέχιση των εργασιών τους. Από το πρώτο κύμα της πανδημίας, δράσαμε πολύ γρήγορα λαμβάνοντας μέτρα, αφού προτεραιότητά μας ήταν και παραμένει η ασφάλεια και η υγεία των ανθρώπων μας. Οι εταιρείες μας, στις χώρες όπου δραστηριοποιούμαστε (Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία και Μολδαβία), συνεχίζουν να εργάζονται κανονικά, αρκετοί με τη μέθοδο της τηλεργασίας, αξιοποιώντας τις σύγχρονες πρακτικές εργασίας μέσω της ισχυρής τεχνολογικής μας υποδομής. Τα τελευταία χρόνια έχουμε επενδύσει στην εξέλιξη και διεύρυνση των υπηρεσιών που παρέχουμε. Ο κύκλος των υπηρεσιών που προσφέρονται από το γραφείο μας είναι πάντα υπό αξιολόγηση, σε μια προσπάθεια αναβάθμισής τους. Στόχος μας παραμένει και η ενίσχυση και ενδυνάμωση της συμμαχίας Baker Tilly South East Alliance. Μια συμμαχία που αποτελείται από εταιρείες υψηλής ποιότητας και η οποία ενισχύει την ταυτότητα της Baker Tilly στις αντίστοιχες τοπικές αγορές, ενώ ταυτόχρονα οι πελάτες της συμμαχίας αυτής απολαμβάνουν τα οφέλη της παγκόσμιας εμπειρογνωμοσύνης που προσφέρει ένα δίκτυο της εμβέλειας της Baker Tilly.

INFO

Η Baker Tilly South East Europe λειτουργεί μέσω 16 γραφείων σε 5 χώρες (Κύπρος, Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία, Μολδαβία), με 44 διευθυντές και πάνω από 500 επαγγελματίες. Η Baker Tilly South East Europe Alliance είναι μια συμμαχία ανεξάρτητων τοπικών λογιστικών και επαγγελματικών γραφείων παροχής λογιστικών, φοροτεχνικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών. Η συμμαχία παρέχει την ευκαιρία σε μικρά περιφερειακά γραφεία να γίνουν μέλη ενός μεγάλου δικτύου, το οποίο σε καθημερινή βάση παρέχει πολλαπλές δυνατότητες και ευκαιρίες. Ο ετήσιος τζίρος της BTSEE μαζί με το Alliance ανέρχεται σήμερα στα €19 εκατ.

Who is Who Ο Μάριος Α. Κλείτου

είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Baker Tilly South East Europe (σε Κύπρο, Ρουμανία, Βουλγαρία, Μολδαβία και Ελλάδα). Είναι μέλος του Institute of Chartered Accountants in England and Wales (ICAEW) και του Association of Chartered Certified Accountants (ACCA). Στην Κύπρο, είναι μέλος του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ). Διετέλεσε μέλος του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 2003 έως το 2008, μέλος του Δ.Σ. της Κυπριακής Τράπεζας Ανάπτυξης Λτδ από το 2005 έως το 2008, μέλος του Δ.Σ. της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου από τον Απρίλιο του 2008 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012, καθώς και μέλος του Δ.Σ. και Ταμίας του Οργανισμού Προώθησης Επενδύσεων Κύπρου (CIPA) από το 2008 έως το 2016. Έχει διατελέσει επίσης Πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Επιχειρήσεων, Ναυτιλίας και Ξένων Επενδύσεων του ICPAC κατά την περίοδο 2008-2010. Το 2011 εξελέγη μέλος του Περιφερειακού Συμβουλευτικού Συμβουλίου του ΕΜΕΑ της Baker Tilly International, ενώ από τον Οκτώβριο του 2017 είναι μέλος του International Board of Directors of Baker Tilly International. Από το 2012 έως τον Μάρτιο του 2019, διετέλεσε Πρόεδρος του Επιχειρηματικού Συνδέσμου Κύπρου - Ισπανίας, υπό την αιγίδα του ΚΕΒΕ. Τον Μάρτιο του 2019 εξελέγη Πρόεδρος του Επιχειρηματικού Συνδέσμου Κύπρου - Ρουμανίας. Είναι επίσης μέλος του Επιμελητηρίου Οικονομικών Ελεγκτών της Ρουμανίας (CAFR) και μέλος του Ρυθμιστικού Σώματος Εμπειρογνωμόνων Λογιστών και Ορκωτών Λογιστών στη Ρουμανία (CECCAR). Τον Ιανουάριο του 2014 διορίστηκε Επίτιμος Πρόξενος της Δημοκρατίας της Ρουμανίας στην Κύπρο. Διορίστηκε στο Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) τον Φεβρουάριο του 2015.

ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΑΣ

• Ελεγκτικές Υπηρεσίες •Υ πηρεσίες Χρηματοοικονομικής Συμμόρφωσης και Αναφοράς • Ε σωτερικός Έλεγχος και Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Διαχείρισης Κινδύνων •Φ ορολογικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Κανονιστικής Συμπεριφοράς

•Χ ρηματοοικονομικές Συμβουλευτικές Υπηρεσίες •Υ πηρεσίες Εταιρικής Ανάκαμψης και Αναδιάρθρωσης •Σ υμβουλευτικές Υπηρεσίες Ανθρώπινου Δυναμικού •Σ υμβουλευτικές Υπηρεσίες Διαχείρισης Κινδύνων και Ψηφιακών Τεχνολογιών

EconomyToday 17

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΝΕΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ

Who is Who Ο Geoff Barnes

ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ

«Η στασιμότητα δεν αποτελεί επιλογή και πρέπει να προωθήσουμε την επίτευξη των επιχειρηματικών μας στόχων».

«E

ίναι μεγάλη μου τιμή να αποτελώ μέρος αυτής της σημαντικής επιτυχίας και ευελπιστώ στη συνέχεια του οράματός μας για ανάπτυξη και επιτυχία», δηλώνει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο Economy Today o Regional Chairman της Baker Tilly South East Europe, Geoff Barnes. Ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι σταθμοί στην πορεία της Baker Tilly South East Europe; Η συμπλήρωση 25 χρόνων παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών στην αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αποτελεί σίγουρα ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα της Baker Tilly South East Europe. Είναι μεγάλη μου τιμή να αποτελώ μέρος αυτής της σημαντικής επιτυχίας και ευελπιστώ στη συνέχεια του οράματός μας για ανάπτυξη και επιτυχία. Η ιστορία μας ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1996, όταν ιδρύθηκε η εταιρεία M.A. Klitou Chartered Accountants από τον κ. Μάριο Α. Κλείτου, νυν Περιφερειακό Διευθύνοντα Σύμβουλο της Baker Tilly South East Europe. Το πρώτο σημαντικό ορόσημο για τον όμιλο χρονολογείται στο 2003, όταν ξεκίνησε η σχέση μας με την Baker Tilly International, με το γραφείο μας στη Ρουμανία να γίνεται το πρώτο περιφερειακό ανεξάρτητο μέλος της Baker Tilly International. Στη συνέχεια, τα γραφεία μας στην Κύπρο (2005), στη Βουλγαρία (2005) και στη Μολδαβία (2007) εντάχθηκαν επίσης στο δίκτυο της Baker Tilly. Ένα ακόμη σημαντικό ορόσημο για τον όμιλό μας ήταν το 2016, όταν μας ζητήθηκε από την Baker Tilly International να εκπροσωπήσουμε το δίκτυο στην Ελλάδα, όπου και ανοίξαμε το γραφείο μας στην Αθήνα, μια αγορά μεγάλης σημασίας τόσο για τον όμιλο όσο και για το διεθνές δίκτυο. Επιπλέον, η ίδρυση του Baker Tilly South East Europe Alliance (Συμμαχία) το 2019 αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό ορόσημο για εμάς. Μέσω της Συμμαχίας, η οποία αποτελείται πλέον από 10 μέλη επιχειρήσεις, η Baker Tilly απέκτησε γεωγραφική κάλυψη σε βασικές εμπορικές περιοχές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Ρουμανία.

18 EconomyToday

Είμαστε ένας δυναμικός όμιλος και είμαστε πάντα έτοιμοι να εντοπίσουμε και να αναπτύξουμε επιχειρηματικές ευκαιρίες, όπως και όταν προκύψουν. Ποιο είναι το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Μέσω του περιφερειακού μας δικτύου, που λειτουργεί υπό μια ενιαία κεντρική ομάδα διαχείρισης, είμαστε σε θέση να καθοδηγήσουμε τους πελάτες μας ώστε να επιτύχουν μέσα στο συνεχώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον. Συνεργαζόμαστε για να αξιοποιήσουμε τις ποιοτικές δεξιότητες, τις γνώσεις και τους πόρους μας, αλλά και την τοπική τεχνογνωσία, για να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να αναπτυχθούν σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Τι περιλαμβάνει ο μελλοντικός σας σχεδιασμός; Στην Baker Tilly South East Europe, πιστεύουμε ότι είμαστε σε καλή θέση για να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε αλλαγή. Προτεραιότητά μας είναι η προστασία των ανθρώπων μας, η στήριξη των πελατών μας και η διασφάλιση της επιχειρηματικής συνέχειας σε ολόκληρη την περιοχή μας. Οι υπάρχουσες τεχνολογικές μας δυνατότητες και τα εργαλεία διαδικτυακής συνεργασίας είναι αποτέλεσμα των επενδύσεών μας και αυτά μας επέτρεψαν να συνεχίσουμε να δραστηριοποιούμαστε ως συνήθως. Ακολουθήσαμε τα μέτρα που επιβλήθηκαν αλλά και τις κατευθυντήριες γραμμές των κυβερνητικών αρχών για κάθε χώρα στην οποία δραστηριοποιούμαστε και παράλληλα εφαρμόσαμε τις πρακτικές του δικτύου της Baker Tilly International. Καθώς προχωρούμε τώρα στη μετά COVID-19 εποχή, με όλες τις επιχειρηματικές προκλήσεις που απορρέουν, είναι σαφές ότι δύο νέοι κανόνες εργασίας επηρεάζουν όλες τις παγκόσμιες επιχειρήσεις και όλοι πρέπει να προσαρμοστούμε. Αφενός η εξ αποστάσεως εργασία, δηλαδή η υβριδική ρύθμιση εργασίας για τους ανθρώπους μας, και αφετέρου η ενίσχυση των τρόπων με τους οποίους παραμένουμε κοντά στους πελάτες μας, παραμένοντας ανεξάρτητοι, καθώς συνεχίζουμε να τους στηρίζουμε. Η Baker Tilly South East Europe δίνει προτεραιότητα στις παραπάνω πρωτοβουλίες, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις τρέχουσες εξελίξεις.

Είναι Πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου της Baker Tilly South East Europe και Πρόεδρος του Δ.Σ. της Baker Tilly Klitou and Partners Ltd. Μη Εκτελεστικός Πρόεδρος της Baker Tilly DHC, της 5ης μεγαλύτερης εταιρείας επαγγελματικών υπηρεσιών στην Ινδία, και Μη Εκτελεστικός Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της Baker Tilly South East Europe Ltd. Είναι στρατηγικός σύμβουλος διεθνών θεμάτων σε μεγάλο δικηγορικό γραφείο που ειδικεύεται στην ασφαλιστική αγορά, Πρόεδρος της Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών στην Αγγλία και την Ουαλία και πρώην μέλος του συμβουλίου του. Το 1979 ανέλαβε καθήκοντα Εκτελεστικού Προέδρου της Casson Beckman, μιας κορυφαίας εταιρείας ορκωτών λογιστών στο Λονδίνο, ενώ το 1997 συντόνισε τη συγχώνευσή της με την Baker Tilly στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2000 ανέλαβε καθήκοντα Διευθύνοντος Συμβούλου και Προέδρου της Baker Tilly International για 16 χρόνια. Υπό την ηγεσία του, το δίκτυο Baker Tilly έχει αυξήσει τα συνδυασμένα έσοδά του από $900 εκατ. σε $3,8 δισ. και την κάλυψή του από 59 χώρες σε περισσότερες από 140. Ο Geoff έλαβε βραβείο Lifetime Achievement Award από το International Accounting Bulletin (IAB).

25 ΧΡΟΝΙΑ BAKER TILLY

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΑΣ Στέλιος Γρηγορίου

Deputy Chief Executive Officer, Assurance & Advisory Services Είναι Συνέταιρος και Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της Baker Tilly στην Κύπρο. Διευθύνει το γραφείο της εταιρείας στη Λεμεσό. Είναι Μέλος της Ένωσης Ορκωτών Λογιστών του Ηνωμένου Βασιλείου και μέλος του ΣΕΛΚ. Ειδικεύεται σε θέματα Φορολογίας και ΦΠΑ και συμβουλεύει πολυεθνικές και ιδιωτικές εταιρείες στην Κύπρο και στο εξωτερικό.

Μαρία Καφφά

Senior Partner, Assurance & Advisory Services Είναι διευθύντρια/συνέταιρος της Baker Tilly και ειδικεύεται στην παροχή υπηρεσιών ελέγχου και διασφάλισης σε διεθνείς ιδιωτικούς και εισηγμένους Ομίλους. Είναι ορκωτή Λογίστρια, μέλος της Ένωσης Εγκεκριμένων Λογιστών του Ηνωμένου Βασιλείου (FCCA), μέλος του ΣΕΛΚ, μέλος του Επιμελητηρίου Οικονομικών Ελεγκτών (CACR) και εγγεγραμμένη ελεγκτής στη Ρουμανία.

Χριστόδουλος Λουλλουπής

Senior Partner, Assurance & Advisory Services Είναι μέλος του Ινστιτούτου

Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας (ICAEW), μέλος ΣΕΛΚ και μέλος της Επιτροπής Ελεγκτικών Προτύπων του ΣΕΛΚ. Ειδικεύεται σε υπηρεσίες ελέγχου και διασφάλισης σε δημόσιους και ιδιωτικούς ομίλους σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.

Γιώργος Νικολαΐδης

Partner, Financial Compliance & Reporting Services Είναι συνέταιρος στο τμήμα επιχειρηματικών λογιστικών υπηρεσιών της Baker Tilly. Είναι Μέλος του Συνδέσμου Ορκωτών Λογιστών (FCCA), μέλος του ΣΕΛΚ, μέλος του Ινστιτούτου Εσωτερικών Ελεγκτών (IIA) και Πιστοποιημένος Εσωτερικός Ελεγκτής, μέλος της Επιτροπής Συμμόρφωσης της ICPAC και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Επαγγελματικών Προτύπων και Δεοντολογίας της CIIA.

Μωυσής Αριστείδου

Σάββας Μ. Κλείτου

Stela Ivancheva

Αριάνα Χρίστου

Partner, Assurance & Fund Services Είναι μέλος του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας (ICAEW), μέλος του ΣΕΛΚ και από το 2013 είναι γραμματέας των επιτροπών ΟΕΕ και ΟΣΕΚΑ του Συνδέσμου Κυπριακών Επενδυτικών Ταμείων (CIFA). Είναι επίσης μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Κύπρου - Ηνωμένου Βασιλείου από το 2014.

Partner, Consulting & Business Advisory Services Είναι μέλος του ACCA, Ηνωμένο Βασίλειο. Εργάστηκε για μεγάλους περιφερειακούς και διεθνείς οργανισμούς, όπως τράπεζες, εταιρείες τηλεπικοινωνίας, αρχές ιδιωτικοποίησης και παγκόσμιες εταιρείες ιδιωτικών μετοχών. Έχει εκτεταμένη εμπειρία κυρίως σε θέματα χρηματοοικονομικής δέουσας επιμέλειας και αποτίμησης και άλλες συναφείς υπηρεσίες.

Director, Tax Services & Regional Coordinator Είναι Director στο Τμήμα Φορολογικών Υπηρεσιών. Είναι ο Περιφερειακός Συντονιστής της Baker Tilly South East Europe, μέλος του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας (ICAEW), μέλος του Ινστιτούτου Πιστοποιημένων Λογιστών Κύπρου (ICPAC), μέλος της Επιτροπής Φορολογικής Συμμόρφωσης Ινστιτούτων ΣΕΛΚ.

Director, Regional Accounting & Finance Coordinator Είναι μέλος του ΣΕΛΚ και του Association of International Accountants. Ανέλαβε και διαχειρίστηκε ως επικεφαλής την εφαρμογή του νέου λογισμικού συστήματος του δικτύου των χωρών της Baker Tilly South East Europe, του οποίου ηγείται έως σήμερα.

Ανδρέας Πιττάκας

Partner, Assurance & Advisory Services Είναι Αναπληρωτής Ορκωτός Λογιστής (ACA), μέλος του Ινστιτούτου Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας και Ουαλίας (ICAEW), μέλος του ΣΕΛΚ και Πρόεδρος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Κύπρου - Βουλγαρίας. Ηγείται μιας εκ των ελεγκτικών ομάδων της Baker Tilly Κύπρου.

Σωκράτης Ευστρατίου

Partner, Finance Department Είναι μέλος του ACCA και του ΣΕΛΚ. Έχει πολυετή πείρα στον τομέα των οικονομικών, ενώ έχει την πρωταρχική ευθύνη για τη διαχείριση των οικονομικών ολόκληρου του δικτύου των χωρών της Baker Tilly South East Europe.

Αριστοτέλης Κλείτου

Regional Head of Operations Είναι Περιφερειακός Διευθυντής Επιχειρήσεων της Baker Tilly South East Europe. Ειδικεύεται ως αναλυτής δεδομένων, υπεύθυνος για τον σχεδιασμό και τη δημιουργία κλιμακούμενων μοντέλων δεδομένων και για την ενεργοποίηση προηγμένων αναλυτικών δυνατοτήτων.

EconomyToday 19

ω

παρεμβάσεις Εξήντα και πλέον προσωπικότητες από την πολιτική, την επιχειρηματική και την κοινωνική ζωή του τόπου καταθέτουν στο επετειακό τεύχος του Economy Today τις απόψεις και τις εκτιμήσεις τους για την κυπριακή οικονομία, τις επιχειρήσεις, την παιδεία, την έρευνα, την τεχνολογία, τα εργασιακά θέματα και για όλα τα ανοικτά ζητήματα πρώτης γραμμής που θα μας απασχολήσουν από το 2022 και εντεύθεν.

20 EconomyToday

ΤΟ 2022 ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Είμαι αισιόδοξος ότι συλλογικά, με σκληρή δουλειά αλλά και με πνεύμα συναίνεσης, θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και συνθήκες για μια ισχυρή ανάκαμψη το 2022, αλλά και για μια υγιή οικονομία μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Διανύουμε μια εποχή με παγκόσμιες οικονομικές προκλήσεις, αλλά και αντιφάσεις, τόσο στην Κύπρο όσο και στο ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι. Αυτές οι πρωτόγνωρες συνθήκες έχουν διαμορφώσει ένα απρόβλεπτο οικονομικό σκηνικό στη μετά COVID-19 οικονομική εποχή. Είναι γεγονός ότι η πανδημία έχει ασκήσει τεράστια πίεση στην παγκόσμια οικονομία, τόσο από πλευράς ζήτησης όσο και από πλευράς προσφοράς. Ο εμβολιασμός ενός μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού και η επαναλειτουργία της διεθνούς οικονομίας μάς έδωσαν τη δυνατότητα να βγούμε από την οικονομική στασιμότητα και να περάσουμε στην επόμενη φάση, αυτή της ανάκαμψης, επανερχόμενοι δυναμικά σε αναπτυξιακή τροχιά. Κύριο δίδαγμα από την κρίση: Τα δημοσιονομικά αποθέματα διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην ικανότητα της κυβέρνησης να ανταποκρίνεται έγκαιρα σε περιόδους κρίσεων. Η σωστή διαχείριση των δημόσιων οικονομικών μάς έδωσε τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε άμεσα στοχευμένα και ολοκληρωμένα προγράμματα στήριξης, τα οποία εκ των υστέρων κρίνεται ότι πέτυχαν απόλυτα τον στόχο τους. Το μέγεθος της ύφεσης ήταν μικρότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. το 2020, με το 2021 να πετυχαίνουμε έναν υψηλό ρυθμό ανάπτυξης: Η ανεργία δεν έχει αυξηθεί, η κατανάλωση είναι ιδιαίτερα υψηλή, οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί, ενώ η πανδημία δεν φαίνεται να δημιούργησε νέα ΜΕΔ. Η δημοσιονομική ικανότητα είναι αυτό που πρέπει να διαφυλάξουμε. Αποτελεί το κύριο οικονομικό όπλο για την υπεράσπιση της οικονομίας και των εργαζομένων την ώρα της κρίσης. Στο περιβάλλον όπου ζούμε οφείλουμε να μην εφησυχάζουμε, αλλά να είμαστε προετοιμασμένοι για να ανταποκριθούμε στις επείγουσες συνθήκες και της επόμενης κρίσης. Ποιες οι κύριες προκλήσεις για το μέλλον τον επόμενο χρόνο; Πρώτον: Η προώθηση μεταρρυθμίσεων στις δομές και διαδικασίες του κράτους και της οικονομίας. Δομικές αλλαγές στη δημόσια υπηρεσία, τη δικαιοσύνη και την τοπική αυτοδιοίκηση. Δεύτερον: Η διασφάλιση μακροοικονομικής σταθερότητας και υψηλού ρυθμού ανάπτυξης. Τρίτον: Η φορολογική μεταρρύθμιση προς ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με αύξηση του εταιρικού φόρου και παράλληλη μείωση άλλων

φόρων και τελών επιχειρήσεων. Υιοθέτηση πράσινης φορολογίας, με παράλληλη μείωση φορολογίας που επιβαρύνει την απασχόληση. Τέταρτον: Η υλοποίηση σημαντικών πολιτικών για την επόμενη μέρα, όπως το πρόγραμμα προσέλκυσης επενδύσεων σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, και η άρση στρεβλώσεων στην αγορά. Ένα πολύ φιλόδοξο Σχέδιο, το οποίο τίθεται σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2022, με στόχο να μετατρέψει την Κύπρο, τα επόμενα χρόνια, σε έναν επιτυχημένο, αξιόπιστο και ανταγωνιστικό επιχειρηματικό κόμβο. Πέμπτον: Η ενδυνάμωση του κοινωνικού κράτους με την υιοθέτηση του κατώτατου μισθού και με αλλαγές στο σύστημα συντάξεων αλλά και κοινωνικών ασφαλίσεων. Προώθηση, επίσης, διάφορων στοχευμένων προγραμμάτων κοινωνικού περιεχομένου. Έκτον: Η μεγαλύτερη δυνατή απορρόφηση κονδυλίων από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Έβδομον: Η ταχύτερη δυνατή μετάβαση σε μια πράσινη και ψηφιακή οικονομία. Η οικονομική πολιτική αλλάζει με την επίτευξη της Πράσινης Συμφωνίας. Σε παγκόσμιο επίπεδο γίνονται προσπάθειες για την προώθηση της καθαρής ενέργειας ως απάντηση στην κλιματική αλλαγή. Οφείλουμε να δώσουμε στα παιδιά μας έναν διαφορετικό, πιο φιλικό προς το περιβάλλον πλανήτη, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι η πράσινη μετάβαση δεν θα είναι ούτε απλή ούτε εύκολη. Όλα αυτά αποτελούν τους βασικούς πυλώνες ενός βιώσιμου μοντέλου μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη μέρα, στην επόμενη γενιά. Γι’ αυτό έχω χαρακτηρίσει και τον προϋπολογισμό του 2022 ως έναν προϋπολογισμό «αειφόρου ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής». Το 2022 αποτελεί, λοιπόν, σημείο αναφοράς για την κυπριακή οικονομία, γιατί οι προκλήσεις είναι σημαντικές για την επόμενη μέρα αλλά και για την επόμενη γενιά. Προσωπικά, είμαι αισιόδοξος ότι συλλογικά, με σκληρή δουλειά αλλά και με πνεύμα συναίνεσης, θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και συνθήκες για μια ισχυρή ανάκαμψη το 2022, αλλά και για μια υγιή οικονομία μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το να δούμε τη μεγάλη εικόνα, να αποφύγουμε τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες που εμποδίζουν την πρόοδο και να πάμε μπροστά! Καλή χρονιά σε όλους, με υγεία πάνω απ’ όλα!

Κύριο δίδαγμα από την κρίση: Τα δημοσιονομικά αποθέματα διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην ικανότητα της κυβέρνησης να ανταποκρίνεται έγκαιρα σε περιόδους κρίσεων

Του Κωνσταντίνου Πετρίδη Υπουργού Οικονομικών

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

παρεμβάσεις

Συνεχίζουμε δυναμικά και το 2022, με νέα σχέδια χορηγιών €150 εκατ.

Το 2021 βάλαμε τα θεμέλια για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας. Το 2022 συνεχίζουμε με νέα κίνητρα για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της πράσινης και κυκλικής οικονομίας.

Το 2021 βρήκε την Κύπρο, όπως και τον υπόλοιπο πλανήτη, στην αναζήτηση τρόπων διαχείρισης των συνεπειών της πρωτοφανούς υγειονομικής κρίσης, εν αναμονή ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου. Πέρα από τα άμεσα μέτρα στήριξης που έλαβε και συνεχίζει να λαμβάνει η κυβέρνηση, τα οποία συγκράτησαν την ανεργία και στήριξαν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, ήταν ολοφάνερο πως η οικονομία χρειαζόταν μια ακόμη τονωτική ένεση για να επανακάμψει και να μπει σε τροχιά ανάπτυξης. Πέρσι, λοιπόν, τέτοια εποχή, είχαμε την προσδοκία, κι ευτυχώς δεν διαψευστήκαμε, ότι σύντομα θα ξεκινούσε η αντίστροφη μέτρηση για αντιμετώπιση της πανδημίας. Η επιστροφή στη μερική, έστω, κανονικότητα από τις αρχές του έτους ώθησε το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας να κάνει αυτό που είχαν περισσότερο ανάγκη τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις: να παραχωρήσει κίνητρα για την επανεκκίνηση.

ΣΧΕΔΙΑ ΧΟΡΗΓΙΩΝ

Ήδη, από τους προηγούμενους μήνες, είχαμε καταβάλει μια τεράστια προσπάθεια για τη σωστή προετοιμασία των σχεδίων χορηγιών που θα ανακοινώναμε. Τα σχέδια απλοποιήθηκαν και ψηφιοποιήθηκαν, ενώ κατά τον επανασχεδιασμό τους επήλθαν και ουσιαστικές αλλαγές, όπως η αύξηση του ύψους της επιδότησης και η παροχή επιπλέον μοριοδότησης σε αιτητές ορεινών περιοχών και σε τομείς έξυπνης εξειδίκευσης. Έτσι, στις 9 Φεβρουαρίου, όταν προκηρύχθηκε το πρώτο μας σχέδιο για στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του μεταποιητικού τομέα, συνολικού ύψους €50 εκατ.,

22 EconomyToday

ήμασταν πανέτοιμοι να ανταποκριθούμε στη δίψα της αγοράς για χρηματοδότηση. Υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον για το εν λόγω σχέδιο, το οποίο δέχθηκε 652 αιτήσεις. Ακριβώς έναν μήνα μετά και συγκεκριμένα στις 9 Μαρτίου, προκηρύξαμε το σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης στις κατοικίες, στο οποίο αιτήθηκαν 2.152 νοικοκυριά. Ακολούθησαν τον Απρίλιο τα σχέδια κινήτρων για θερμομόνωση οροφής ή/και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και για εγκατάσταση ηλιακών θερμοσιφώνων, ύψους €7,7 εκατ., τα οποία αναμενόταν ως το τέλος του χρόνου να δεχθούν 5.000 αιτήσεις. Τον Μάιο προκηρύξαμε το σχέδιο ενίσχυσης της νέας επιχειρηματικότητας, ύψους €30 εκατ., το οποίο δέχθηκε πέραν των 650 αιτήσεων. Παράλληλα, προκηρύξαμε προγράμματα ύψους €2 εκατ. για τη μεταποίηση, την ενεργειακή αναβάθμιση οικιών και τη νέα επιχειρηματικότητα, στις Βρετανικές Βάσεις. Συνολικά, το ύψος των κονδυλίων που διαθέσαμε το 2021 ανήλθε σε περίπου €130 εκατ., ξεπερνώντας το συνολικό ποσό που είχε διατεθεί για ολόκληρη την προηγούμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020.

ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΑΠΟ ΜΟΝΑ ΤΟYΣ ΔΕΝ ΑΡΚΟΥΝ

Τα κίνητρα από μόνα τους, βεβαίως, δεν αρκούν για να μπουν τα θεμέλια για την ανάκαμψη και την αλλαγή του μοντέλου διαβίωσης και ανάπτυξης της χώρας μας, βάσει των αρχών της πράσινης, κυκλικής και ψηφιακής οικονομίας. Χρειάζονται μεταρρυθμίσεις που να διευκολύνουν τη λειτουργία και την αναπτυξιακή πορεία των επιχειρήσεων και να ανοίγουν κανάλια εξωστρέφειας.

Της Νατάσας Πηλείδου Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας

Σε αυτό το πλαίσιο, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα στη βελτίωση της εξυπηρέτησης των επιχειρήσεων και της παροχής δεύτερης ευκαιρίας. Επιπλέον, προχωρήσαμε στην προκήρυξη διαγωνισμού για συγκεκριμένες δράσεις προώθησης του χαλλουμιού ως ΠΟΠ και ήδη υλοποιούμε το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για προώθηση του κυπριακού κρασιού, ενώ εργαζόμαστε και για τη δημιουργία ταυτότητας (brand) «Made in Cyprus», για ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας των κυπριακών προϊόντων. Έχουμε ταυτόχρονα υιοθετήσει την Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία, η οποία το 2022 μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης. Σημαντικό επίτευγμα του Υπουργείου μας θεωρώ πως ήταν, επίσης, η επιτυχής λειτουργία του Μηχανισμού Ταχείας Δραστηριοποίησης ξένων επιχειρήσεων. Ο Μηχανισμός, που από την 1η Ιανουαρίου 2022 αναβαθμίζεται σε Μονάδα Διευκόλυνσης Επιχειρήσεων (Business Facilitation Unit,) ως μέρος της ευρύτερης πολιτικής της Κύπρου για προσέλκυση επενδύσεων, συνέβαλε καθοριστικά στην κάθοδο 26 ξένων εταιρειών στη χώρα μας τον τελευταίο χρόνο.

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Επιπρόσθετα, όταν στα μέσα του έτους βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια από τις παρενέργειες της πανδημίας διεθνώς, τις ανατιμήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα, προχωρήσαμε σε ουσιώδη μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, εστιάζοντας κυρίως στους ευάλωτους συμπολίτες μας. Σε συνεργασία με την ΑΗΚ και τη ΡΑΕΚ, προχωρήσαμε σε μείωση κατά 10% περίπου στα τιμολόγια όλων των καταναλωτών, μέτρο το οποίο θα ισχύσει τις διμηνίες Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2021 και Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2022. Παράλληλα, σε συνεννόηση με τον Υπουργό Οικονομικών, εγκρίθηκε, από το Υπουργικό Συμβούλιο, μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος στα ευάλωτα νοικοκυριά, από 19% σε 5%, για διάστημα 6 μηνών, και στα υπόλοιπα νοικοκυριά για τρεις μήνες σε 9%. Η Κύπρος είναι από τις λίγες χώρες στην ΕΕ που έλαβε τέτοιου είδους οριζόντια μέτρα για όλους τους καταναλωτές. Λήφθηκε, επίσης, η απόφαση για προκήρυξη σχεδίου χορηγιών ύψους €5 εκατ. για αντικατάσταση, από ευάλωτα νοικοκυριά, ενεργοβόρων οικιακών συσκευών με νέες, υψηλής ενεργειακής κλάσης. Μια άλλη σημαντική μεταρρύθμιση στην οποία προχωρήσαμε ήταν η διαφοροποίηση του σχεδίου χορηγιών για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, με συμπερίληψη κατηγορίας virtual (εικονικού) net-metering. Κάτι που πιστεύουμε ότι θα ενισχύσει το ενδιαφέρον των πολιτών να τοποθετήσουν φωτοβολταϊκά για να μειώσουν το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος που πληρώνουν. Το 2021, λοιπόν, θα έλεγα ότι βάλαμε τα θεμέλια για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας και την προώθηση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης. Το 2022 συνεχίζουμε με νέα κίνητρα για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της πράσινης και κυκλικής οικονομίας. Επιδίωξή μας ήταν και παραμένει η τόνωση της κυπριακής οικονομίας, η μείωση του κόστους ηλεκτρι-

Αισιοδοξώ ότι, με τη σταδιακή αλλαγή του μοντέλου της οικονομίας σε πράσινο και κυκλικό, θα μπορέσουμε να συμβάλουμε στην αναστροφή της κλιματικής αλλαγής, να προσφέρουμε ένα πιο βιώσιμο περιβάλλον στις νέες γενιές και να προσδώσουμε μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα στις επιχειρήσεις μας, για να αυξήσουν την παραγωγικότητα και τις εξαγωγές τους

σμού για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και η πράσινη ανάπτυξη. Με βάση τον προγραμματισμό μας, το 2022 θα προκηρυχθούν τα παρακάτω σχέδια, για χορηγίες που θα ξεπεράσουν συνολικά τα €150 εκατ.: • Μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων, €25 εκατ.

• Ψηφιακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, €20 εκατ.

• Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε επιχειρήσεις, €5 εκατ.

• Στήριξη στις μεγάλες βιομηχανίες, €7 εκατ.

• Ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας, €13 εκατ.

• Ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων και τοπικών αρχών, €40 εκατ.

• Ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, €35 εκατ.

• Σχέδια Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ για θερμομόνωση, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και θερμοσιφώνων και σημεία φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, €7-8 εκατ.

• Σχέδιο Ειδικού Συνδρομητή για εξασφάλιση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στα πρότυπα, €15 χιλιάδες.

• Συμμετοχή επιχειρήσεων σε διεθνείς εκθέσεις, €3,6 εκατ.

• Υπό μελέτη βρίσκονται και άλλα σχέδια για παροχή κινήτρων για συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, δημιουργία συμπράξεων στον επιχειρηματικό τομέα και ενεργειακή απόδοση σε νέα κτίρια. Τα δεδομένα που έχουμε ενώπιόν μας, οι προγραμματισμένες δράσεις και οι προβλέψεις μας συνηγορούν στο ότι ο νέος χρόνος θα φέρει καλύτερες μέρες. Αισιοδοξώ ότι, με τη σταδιακή αλλαγή του μοντέλου της οικονομίας σε πράσινο και κυκλικό, θα μπορέσουμε να συμβάλουμε στην αναστροφή της κλιματικής αλλαγής, να προσφέρουμε ένα πιο βιώσιμο περιβάλλον στις νέες γενιές και να προσδώσουμε μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα στις επιχειρήσεις μας, για να αυξήσουν την παραγωγικότητα και τις εξαγωγές τους. Ταυτόχρονα, το άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού θα φέρει νέες επενδύσεις στον τομέα των ΑΠΕ, θα ενδυναμώσει τη θέση και τον ρόλο των καταναλωτών ηλεκτρισμού και θα δημιουργήσει συνθήκες για σταθεροποίηση και μείωση της τιμής ρεύματος. Σας διαβεβαιώνω ότι και το 2022 το Υπουργείο μας θα συνεχίσει να βρίσκεται στο πλευρό των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ως αρωγός και έμπρακτος υποστηρικτής. Καλή νέα χρονιά.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

παρεμβάσεις

Με συλλογική προσπάθεια μπορούμε να πετύχουμε πολλά

Η οικονομική διπλωματία θέτει στόχους που σχετίζονται με την αύξηση του εμπορίου, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, την καινοτομία και την ενίσχυση της εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό, αξιοποιώντας τα οφέλη που προκύπτουν από τις διπλωματικές σχέσεις.

Ο πυλώνας της οικονομικής διπλωματίας έχει αποκτήσει ιδιαίτερη δυναμική τα τελευταία χρόνια στο Υπουργείο Εξωτερικών. Μεγαλύτερη έμφαση άρχισε να δίνεται την περίοδο μετά την κρίση του 2013, όταν η διπλωματική υπηρεσία κλήθηκε να συμβάλει στην αποκατάσταση της εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό, αλλά και στις γενικότερες προσπάθειες αντιμετώπισης της κρίσης. Ταυτόχρονα, η απόφαση για αναβάθμιση της οικονομικής διπλωματίας λήφθηκε στο γενικότερο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού και της αναδιοργάνωσης του Υπουργείου Εξωτερικών, έχοντας ως βασικό στόχο η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής. Έκτοτε, έχουν ληφθεί σταθερά και αποφασιστικά βήματα για την ενσωμάτωση θεμάτων οικονομικής διπλωματίας σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις δραστηριότητες του Υπουργείου, ένα εκ των οποίων ήταν η διεξαγωγή σχετικής μελέτης από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, όπως επίσης και η αναβάθμιση της Μονάδας Οικονομικής Διπλωματίας σε Διεύθυνση, η οποία σταδιακά ενισχύεται και με επιπλέον προσωπικό.

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΜΑΣ

Το όραμά μας είναι το Υπουργείο Εξωτερικών, μαζί με το δίκτυο των Διπλωματικών του Αποστολών ανά τον κόσμο, να συμβάλουν στην προώθηση των οικονομικών συμφερόντων της χώρας μας στο εξωτερικό, αξιοποιώντας τις διπλωματικές σχέσεις. Το 2021 ήταν αναμφίβολα μια χρονιά συνεχιζόμενων προκλήσεων για το σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας, απόρροια κυρίως της πανδημίας. Η οικονομική διπλωματία δεν αποτελεί εξαίρεση, αφού αν αναλογιστεί κανείς ότι οι διαπροσωπικές πτυχές της παραδοσιακής διπλωματίας –οι συναντήσεις, οι χειραψίες, οι εκδηλώσεις– διακόπτονται αναπάντεχα ανά διαστήματα, τότε εύκολα αντιλαμβάνεται τις αντικειμενικές δυσκολίες που δημιουργούνται.

Η ΘΕΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ…

Η θετική πλευρά της διαταραχής της «κανονικότητας»

24 EconomyToday

ήταν η γρήγορη μετάβαση στη χρήση ψηφιακών εργαλείων, η οποία, παρά το ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις διά ζώσης επαφές, εντούτοις έδωσε τη δυνατότητα γρηγορότερης και ευρύτερης πρόσβασης, ειδικά στις περιπτώσεις που οι συνεργάτες και συνομιλητές μας βρίσκονται στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, η αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμη στην εκπαίδευση του προσωπικού του Υπουργείου σε θέματα οικονομικής διπλωματίας, η οποία είχε αρχικά προγραμματιστεί να γίνει στην Κύπρο και στη συνέχεια μεταφέρθηκε διαδικτυακά, ομολογουμένως με επιτυχία. Μάλιστα, η αλλαγή αυτή επέτρεψε σε μεγαλύτερο αριθμό διπλωματών να συμμετάσχουν. Συνεπώς, η πανδημία, εκτός από προκλήσεις, έφερε μαζί της και ευκαιρίες για προσαρμογή και ανάπτυξη.

ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις της χρονιάς ήταν η έγκριση της Στρατηγικής Οικονομικής Διπλωματίας 2021-2023 από το Υπουργικό Συμβούλιο. Μια Στρατηγική που σχεδιάζεται και εφαρμόζεται για πρώτη φορά και έχει ιδιαίτερη σημασία για δύο λόγους. Ο πρώτος αφορά τη θεσμοθέτηση της συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών με άλλα Υπουργεία τα οποία έχουν αρμοδιότητα σε θέματα οικονομικής και εμπορικής πολιτικής. Η συνεργασία μεταξύ όλων των εταίρων και η σύμπλευση προς κοινούς στόχους είναι εκ των ων ουκ άνευ για την αποτελεσματική εφαρμογή της Στρατηγικής. Ενδεικτικό παράδειγμα της αποτελεσματικότητας που μπορεί να έχει αυτή η προσέγγιση είναι η αναβάθμιση των κυπριακών επενδυτικών ταμείων από το Υπουργείο Οικονομικών της Ινδίας και η συμπερίληψή τους στην πρώτη κατηγορία ξένων επενδυτικών ταμείων. Η θετική αυτή εξέλιξη ήταν το αποτέλεσμα συντονισμένων προσπαθειών του Υπουργείου Οικονομικών και του Υπουργείου Εξωτερικών, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Συνεπώς, διαφαίνεται ότι με συλλογική προσπάθεια μπορούμε να πετύχουμε πολλά. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με τη συστηματική έντα-

ΤΗΣ ΕιρήνηΣ Γεωργαλλά Επικεφαλής της Μονάδας Οικονομικής Διπλωματίας, Υπουργείο Εξωτερικών

ά

ξη θεμάτων οικονομικής διπλωματίας στη δράση του Υπουργείου Εξωτερικών και των Διπλωματικών του Αποστολών στο εξωτερικό, στη βάση κοινά καθορισμένων στρατηγικών στόχων και σχεδίων δράσης σε επίπεδο κυβέρνησης. Ειδικότερα, η οικονομική διπλωματία θέτει στόχους που σχετίζονται με την αύξηση του εμπορίου, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, την καινοτομία και την ενίσχυση της εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό, αξιοποιώντας τα οφέλη που προκύπτουν από τις διπλωματικές σχέσεις. Η δραστηριοποίηση προωθείται εστιασμένα σε χώρες και αγορές προτεραιότητας και σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας, οι οποίοι καθορίζονται από την οικονομική πολιτική του κράτους. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Εξωτερικών, μαζί με το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, πραγματοποίησαν, στη διάρκεια του έτους, σειρά ενεργειών για ανάδειξη του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας της χώρας μας. Συγκεκριμένα, διοργανώθηκαν σχετικές εκδηλώσεις σε Κύπρο και Ελλάδα, επιδιώκοντας την ενίσχυση συνεργασιών και τη δημιουργία προοπτικών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εμπορευματοποίηση της ακαδημαϊκής έρευνας των κυπριακών πανεπιστημίων. Παράλληλα, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, έγιναν βήματα για προώθηση της Νέας Εθνικής Στρατηγικής για τη Ναυτιλία, «SEA Change 2030», τα οποία θα συνεχιστούν και στο επόμενο διάστημα. Ανάμεσα στους στόχους της νέας χρονιάς είναι η προώθηση και εδραίωση μιας ολοκληρωμένης και συνεκτικής εικόνας της Κύπρου («branding») στο εξωτερικό, κάτι που αποτελεί έναν εκ των βασικών πυλώνων της στρατηγικής μας προσέγγισης. Επίσης, θα προωθηθούν ενέργειες για αποτελεσματική διάχυση της πληροφόρησης σε επιχειρηματικούς και επενδυτικούς φορείς στο εξωτε-

Παρά τις όποιες δυσκολίες, προσβλέπουμε σε μια παραγωγική χρονιά και είμαστε πεπεισμένοι ότι, μέσα από τη συλλογική προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων, θα είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε με επιτυχία στις διαρκώς μεταβαλλόμενες προκλήσεις που μας επιφυλάσσει το μέλλον

ρικό, σε σχέση με τη νέα Στρατηγική της κυβέρνησης για Προσέλκυση Εταιρειών και Ταλέντου, που τίθεται σε εφαρμογή από την αρχή του 2022. Παράλληλα, θα συνεχιστεί η εκπαίδευση και η τακτική ενημέρωση του διπλωματικού προσωπικού, ενισχύοντας τις δεξιότητες που απαιτούνται για αποτελεσματική προώθηση της οικονομικής διπλωματίας. Οι προκλήσεις που αναμένουμε να αντιμετωπίσουμε σχετίζονται με το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον που δημιουργεί η πανδημία του κορωνοϊού και με τη συνεπακόλουθη ανάγκη για γρήγορη προσαρμογή της δράσης μας προς επίτευξη των στόχων μας. Παρά τις όποιες δυσκολίες, προσβλέπουμε σε μια παραγωγική χρονιά και είμαστε πεπεισμένοι ότι, μέσα από τη συλλογική προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων, θα είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε με επιτυχία στις προκλήσεις που μας επιφυλάσσει το μέλλον.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

παρεμβάσεις

Χτυπημένο το σπίτι, καλά τα θεμέλια

Σε σωστή πορεία οι πολιτικές από Βρυξέλλες και Λευκωσία, με το μεγάλο στοίχημα να είναι στην υλοποίηση.

Ο κλονισμός της ζήτησης και οι αναταραχές στην παραγωγή που σημάδεψαν την τελευταία διετία, αφήνουν την οικονομία με κάποια από τα συμπτώματα μιας παραδοσιακής οικονομικής κρίσης. Καταγράφονται, δηλαδή, πληθωριστικές πιέσεις, αύξηση του δημόσιου χρέους, πιστωτική συρρίκνωση, επιδείνωση της εισοδηματικής ανισότητας και αύξηση του εμπορικού ελλείμματος. Οι μηχανισμοί που προκάλεσαν αυτά τα συμπτώματα έχουν ουσιαστικές διαφορές από εκείνους μιας πιο «συνηθισμένης» κρίσης (δημοσιονομικής, νομισματικής, τραπεζικής, χρέους ή πληρωμών), αλλά η γκάμα των οικονομικών θεραπειών είναι εν πολλοίς η ίδια. Η Κύπρος στάθηκε τυχερή με την έγκαιρη εισαγωγή του ΓεΣΥ πριν από την κρίση της πανδημίας, αφού διασφάλισε μια πιο ομαλή διαχείριση των δαπανών από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ενώ συνέβαλε και στην ομαλότερη διαχείριση της πανδημίας από τους κρατικούς φορείς. Η δημοσιονομική ευρωστία επέτρεψε επίσης την εκμετάλλευση των χαλαρώσεων στους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ και τη στήριξη των πολιτών και της παραγωγής από το κράτος, συγκρατώντας έτσι την εγχώρια ζήτηση.

26 EconomyToday

Ωστόσο, παραμένουν ανοικτά πολλά ζητήματα στην οικονομία. Η εισοδηματική ανισότητα πρέπει να θεωρείται ως σοβαρό μακροοικονομικό και δημοσιονομικό ζήτημα, καθώς επηρεάζει τόσο τη συνολική ζήτηση στην οικονομία όσο και την κατανάλωση, ενώ η κοινωνική ειρήνη που πρέπει να επιδιώκεται αποτελεί κατά κάποιο τρόπο και «επένδυση υποδομής» για την απόδοση της οικονομίας. Τα κοινωνικά ζητήματα, γενικότερα, δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται πλέον σαν παρεμφερή ως προς την επίδοση της οικονομίας. Την ίδια στιγμή, η συνεχής διάβρωση της μεσαίας τάξης φθείρει σημαντικές δομές της οικονομίας, τόσο στην απασχόληση, την παραγωγή και την προστιθέμενη αξία, όσο και στην de facto αναδιάταξη της φορολογικής βάσης του κράτους.

ΣΕ ΚΑΛΗ ΠΟΡΕΙΑ, ΜΕ ΕΜΠΟΔΙΑ

Οι εξωγενείς πληθωριστικές πιέσεις, όπως και στην υπόλοιπη διεθνή οικονομία, επιδεινώνουν τις αναταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και στην παραγωγή. Σε γενικές γραμμές, οι κεντρικοί τραπεζίτες εκτιμούν πως αυτές οι πιέσεις θα είναι προσωρινές και θα αποκλιμακωθούν. Σε μεγάλο βαθμό, αυτή η εκτίμηση

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ Προέδρου Δημοσιονομικού Συμβουλίου

φαίνεται να συνάδει με όλα τα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας και που σχετίζονται εν πολλοίς με την έξοδο από τις πρώτες φάσεις της πανδημίας. Χρειάζεται ωστόσο μεγάλη προσοχή, διότι υπάρχουν τομείς όπου ευρύτερες διαρθρωτικές στρεβλώσεις δημιουργούν βαθύτερα ζητήματα. Σημαντική τέτοια περίπτωση είναι εκείνη των ορυκτών καυσίμων, όπου η αναταραχή στην προσφορά δεν σχετίζεται μόνο με την πανδημία. Υφίστανται, ταυτόχρονα, και περιορισμοί στην παραγωγή, οι οποίοι δεν αναμένεται πως θα ανατραπούν – για παράδειγμα στο σχιστολιθικό αέριο. Επιπλέον, οι αγορές έχουν αρχίσει να σπεκουλάρουν στο πετρέλαιο, επιδεινώνοντας τις κακές επιλογές στην κατανομή πόρων και δημιουργώντας τις συνθήκες για μια αγορά καυσίμων με μεγάλες διακυμάνσεις. Υπάρχουν, έτσι, ενδείξεις πως μια δυνητική αποκλιμάκωση στις τιμές παραγωγής θα είναι μόνο μερική και σταδιακή, ενώ οι αυξομειώσεις στις τιμές μπορεί να γίνουν ακόμα πιο ακανόνιστες και απρόβλεπτες.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ένα από τα μεγάλα στοιχήματα του 2022 θα είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των υψηλών απαιτήσεων που έχουν πλέον τεθεί σε σχέση με το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα. Η περιβαλλοντική πολιτική αποτελεί μεν μεγάλη επένδυση για το μέλλον, έχει όμως υψηλό αρχικό κόστος. Οι περιβαλλοντικές επιλογές είναι σε βάθος χρόνου, σχεδόν εξ ορισμού, πιο οικονομικές – στο κάτω-κάτω, αφορούν μειωμένη χρήση πόρων για την ίδια, ή μεγαλύτερη, παραγωγή. Το αρχικό κόστος, όμως, είναι ταυτόχρονα ιδιαίτερα υψηλό. Οι πολιτικές που ακολουθούνται σε Βρυξέλλες και Λευκωσία είναι ορθόδοξες και θεμιτές. Ωστόσο, το μεγάλο στοίχημα δεν θα είναι μόνο η απορρόφηση κονδυλίων που έχουν ως αφετηρία τις Βρυξέλλες, αλλά η σωστή αξιοποίησή τους με σκοπό το όφελος να μην είναι παροδικό και βραχύβιο. Η ίδια γκάμα πολιτικών –ανάμεσά τους το ΣΑΑ, το πρόγραμμα NextGeneration και το πρόγραμμα για την προσέλκυση εταιρειών– αποτελεί κλειδί για την επιδιόρθωση των μακροοικονομικών και κοινωνικών ρωγμών που έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια, τόσο λόγω της πανδημίας όσο και λόγω των νέων πραγματικοτήτων στο περιβάλλον και στις απαιτήσεις των πολιτών. Ένα παράπλευρο όφελος τέτοιων προγραμμάτων θα είναι όχι μόνο η στήριξη της απασχόλησης και της εισοδηματικής ισότητας στην κοινωνία, αλλά και η ενίσχυση του βασικού εργοδότη και μεγαλύτερου συνεισφορέα στην ανάπτυξη, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και της παραγωγικής μεσαίας τάξης.

ΣΤΟΙΧΗΜΑ Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

Γι’ αυτό και η εφαρμογή προγραμμάτων όπως τα πιο πάνω θα είναι καθοριστική για την πορεία της Κύπρου απέναντι στις προκλήσεις που έχουν ήδη βρεθεί μπροστά μας. Ήδη, για παράδειγμα, στον τραπεζικό τομέα, οι εποπτικές αρχές ασκούν ισχυρές πιέσεις σε σχέση με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των δραστηριοτήτων τους στο πλαίσιο της ατζέντας ESG.

Το ισοζύγιο πληρωμών δεν μπορεί ες αεί να καλύπτεται μέσα από διεθνή δανεισμό, είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα

Σύντομα, η λογιστική διαχείριση του άνθρακα (carbon accounting) θα αποτελεί και επίσημη απαίτηση. Κάτι τέτοιο, αν δεν είναι έτοιμες οι τράπεζες, η κοινωνία και η εθνική περιβαλλοντική πολιτική, θα συνεπάγεται πιέσεις στην πιστωτική επέκταση, αυξημένα κόστη και τελικά δυσχέρεια στην ανάπτυξη. Οι προκλήσεις δεν έπονται αλλά είναι ήδη μπροστά μας. Εν τω μεταξύ, η επιστροφή στην ανάπτυξη, λόγω ιδιαιτεροτήτων της οικονομίας μας, ως μικρής, ανοικτής και νησιωτικής, τείνει να επιδεινώσει το εμπορικό έλλειμμα και το ισοζύγιο πληρωμών, επειδή οι περισσότεροι πόροι παραγωγής και τα περισσότερα ενδιάμεσα αγαθά για εγχώρια κατανάλωση εισάγονται. Το ισοζύγιο αυτό δεν μπορεί ες αεί να καλύπτεται μέσα από διεθνή δανεισμό, είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα. Το νέο πρόγραμμα για την προσέλκυση ξένων εταιρειών, το οποίο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, πρέπει να υλοποιηθεί ως κατεπείγον για τους επόμενους 12 με 24 μήνες. Αν, μάλιστα, ξεπεραστούν τα πλήγματα φήμης της χώρας από το πρόγραμμα των διαβατηρίων, θα μπορούσε να καταστεί ακόμα πιο φιλόδοξο ως μέσο, όχι μόνο για την απασχόληση και την εισαγωγή καινοτομιών και τεχνογνωσίας, αλλά και ως μέσο έστω και μερικής χρηματοδότησης του ελλείμματός μας με την παγκόσμια οικονομία. Έχοντας αναπτύξει και υιοθετήσει όλα τα σωστά προγράμματα αντιμετώπισης τέτοιων προκλήσεων, το μεγάλο στοίχημα θα είναι πλέον η σωστή και προσεκτική τους υλοποίηση: το παραδοσιακό πρόβλημα της χώρας μας, που έχει να κάνει με την εφαρμογή και την υλοποίηση των καλών ιδεών. Το ποσοστό απορρόφησης των κονδυλίων, για παράδειγμα, δεν μπορεί να είναι το μόνο μέτρο αξιολόγησης της επιτυχίας. Απαιτείται η παρακολούθηση της απόδοσης των μέτρων στην ίδια την ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας και της οικονομίας. Καθώς η κοινωνία αλλάζει και η περιβαλλοντική μας πραγματικότητα έχει πλέον φτάσει σε ένα σημείο όπου δεν μπορούμε πλέον να την αγνοούμε, θα πρέπει να λάβουμε σημαντικές αποφάσεις. Ενώ, για παράδειγμα, νομοθετήματα για την πλαστική σακούλα και το καλαμάκι είναι χρήσιμα και απαραίτητα, δεν αποτελούν άλλοθι ως περιβαλλοντικές λύσεις και πρέπει να θεωρούνται το πρώτο βήμα μιας μακράς διαδρομής. Οι πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί και οι οποίες στηρίζουν τόσο την ανθεκτικότητα όσο και την προστιθέμενη αξία είναι στιβαρές. Το ίδιο στιβαρή πρέπει να είναι και η υλοποίησή τους, ενώ πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη πως υπάρχουν και δύσκολες επιλογές, κυρίως διότι η ανθεκτικότητα απαιτεί αρχικές επενδύσεις – δηλαδή υψηλές αρχικές δαπάνες.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

παρεμβάσεις

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

Ο τραπεζικός τομέας έχει την αποφασιστικότητα, την ικανότητα και τους τρόπους για να βρίσκει απαντήσεις που ωθούν ολόκληρη την Κύπρο μπροστά.

Διαρκείς πλέον αναταράξεις, σε διάφορα επίπεδα, έχουν διαμορφώσει τη νέα οικονομική πραγματικότητα τόσο του πλανήτη γενικότερα όσο και της Κύπρου ειδικότερα. Σαφώς, η πανδημία έχει ποικιλοτρόπως επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα έχει επιφέρει αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, του δημοσίου και των νοικοκυριών και επανακαθορίζει τις συμπεριφορές του κοινού, δημιουργώντας νέες τάσεις, καταναλωτικές συμπεριφορές και οικονομικές αποφάσεις. Ταυτόχρονα, παρατηρούνται νέες δυναμικές και δεδομένα σε σχέση με το περιβάλλον, την τεχνολογία, την καινοτομία, την επιστήμη και την έρευνα, την ώρα μάλιστα που οι νεότερες γενιές κουβαλούν μαζί τους νέες συνήθειες, συμπεριφορές και αντίστοιχες δράσεις, που δίνουν μια

28 EconomyToday

–έστω μικρή– εικόνα για τις συνθήκες των δεκαετιών που ακολουθούν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δεδομένων, γεγονότων και τάσεων λειτουργεί και ο τραπεζικός τομέας της χώρας μας, έχοντας αποδείξει –την τελευταία διετία– τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει τόσο σε επίπεδο στήριξης της κοινωνίας όσο και σε επίπεδο ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας και συνεπώς της απασχόλησης και της ανάκαμψης, και κατ’ επέκταση στα έσοδα του κράτους. Παράλληλα, ο τραπεζικός τομέας παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις σε σημαντικά πεδία που διαμορφώνουν την οικονομική πορεία, από το περιβάλλον και την τεχνολογία μέχρι τις συνήθειες των νέων, με στόχο να ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις της κοινωνίας, τις ανάγκες της οικονομίας και τις τεχνολογικές επιταγές της νέας ψηφιακής εποχής.

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΜΜΑ Γενικού Διευθυντή Συνδέσμου Τραπεζών

Ο τραπεζικός τομέας παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις σε σημαντικά πεδία που διαμορφώνουν την οικονομική πορεία, με στόχο να ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις της κοινωνίας, τις ανάγκες της οικονομίας και τις τεχνολογικές επιταγές της νέας ψηφιακής εποχής

κίου, μέσω του διττού στόχου της περαιτέρω μείωσης των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και της χορήγησης νέου δανεισμού στην αγορά, δημιουργεί μια δυναμική θετικής προοπτικής για τις τράπεζες. Ταυτόχρονα, βεβαίως, η πανδημία, με τις συνεπακόλουθες οικονομικές της επιπτώσεις, αποτελεί τον κύριο παράγοντα αποσταθεροποίησης της κυπριακής οικονομίας. Η πανδημία όμως έχει ωθήσει σε σημαντικό βαθμό την αξιοποίηση της τεχνολογίας, δημιουργώντας ένα μομέντουμ πάνω στο οποίο η κοινωνία, η οικονομία, οι επιχειρήσεις και συνεπώς ο τραπεζικός τομέας οφείλουν να χτίσουν την ψηφιακή Κύπρο του αύριο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, πολύ ξεκάθαρα, προωθεί τη στροφή στην πράσινη ανάπτυξη, την καινοτομία και τις μεταρρυθμίσεις. Πριν όμως από την αξιολόγηση των προοπτικών καθώς και των προκλήσεων που απλώνονται ενώπιόν μας, είναι σημαντικό να κωδικοποιηθούν οι συνθήκες που σήμερα επικρατούν, οι οποίες έχουν –εν πολλοίς– καθοριστεί από τις επιπτώσεις της πανδημίας αλλά και από την αντίδραση της κυπριακής οικονομίας στη χώρα μας.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ LOCKDOWN

Κατ’ αρχάς, το πρώτο μεγάλο lockdown κατά την έναρξη της πανδημίας επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την οικονομική δραστηριότητα, τις θέσεις εργασίες, τις απολαβές, την τουριστική κίνηση και συνεπώς την πορεία του κυπριακού ΑΕΠ, το οποίο εισήλθε σε τροχιά ύφεσης κατά το περασμένο έτος. Παρ’ όλα αυτά, οι κινήσεις της πολιτείας για στήριξη της απασχόλησης και για ενίσχυση των επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με τα μέτρα στήριξης των τραπεζών προς την οικονομία, διαμέσου της αναστολής δόσεων και τόκων για δάνεια και της αναστολής εκποιήσεων, λειτούργησαν θετικά. Ταυτόχρονα, οι τράπεζες με άμεσες ενέργειές τους στήριξαν τους τομείς της υγείας και της παιδείας, ενώ παραχώρησαν σειρά διευκολύνσεων σε πολίτες για απρόσκοπτη και αποτελεσματική εξυπηρέτησή τους. Οι συγκεκριμένες δράσεις τόσο από το κράτος όσο και από τον τραπεζικό τομέα συγκράτησαν την ύφεση και έδωσαν ουσιαστικές και άμεσες λύσεις στις μεγάλες προκλήσεις που αναδύθηκαν λόγω της πανδημίας.

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ

Την ίδια ώρα, η βελτίωση του τραπεζικού χαρτοφυλα-

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Παράλληλα, η διαχείριση της κλιματικής αλλαγής και οι ενέργειες που πλέον πολύ αποφασιστικά προωθούνται σε διάφορα επίπεδα αποσκοπούν από τη μια σε ουσιαστικό όφελος για τον πλανήτη μας. Από την άλλη, όμως, προκαλούν σημαντική αύξηση στον διοικητικό φόρτο, αυξάνουν το κόστος συμμόρφωσης και διαμορφώνουν πρόσθετα οικονομικά βάρη, με τα οποία πλέον θα πρέπει να συμβιβαστούν τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι καταναλωτές. Όλα τα πιο πάνω συνθέτουν μια δύσκολη προσπάθεια εξεύρεσης ενός ισοζυγίου μεταξύ δράσεων για την κλιματική αλλαγή και κόστους σε πολλαπλά επίπεδα.

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Παρά τις πιο πάνω προκλήσεις που πιέζουν και τον τραπεζικό τομέα και τις προοπτικές που διανοίγονται, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε στοιχεία στα οποία ως Σύνδεσμος διαχρονικά είμαστε προσηλωμένοι. Αυτά τα στοιχεία είναι η σκληρή δουλειά, η συνεργασία και η αλληλοκατανόηση. Με αυτά τα εργαλεία και με αφοσίωση στο δίπτυχο οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία, εργαζόμαστε για μια προηγμένη τεχνολογικά οικονομία, περιβαλλοντικά φιλική, παραγωγική και συνεπώς πιο ανταγωνιστική. Ως τραπεζικός τομέας, έχουμε αποδείξει ότι στις προκλήσεις έχουμε την αποφασιστικότητα, την ικανότητα και τους τρόπους για να βρίσκουμε απαντήσεις που ωθούν ολόκληρη την Κύπρο μπροστά. Το ίδιο θα πράξουμε και αυτή τη φορά.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

παρεμβάσεις

ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΜΑΣ, ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Σε επιχειρησιακό επίπεδο και κάτω από αντίξοες συνθήκες, η Τράπεζα Κύπρου πέτυχε όλους τους στόχους που είχε θέσει –και ακόμα περισσότερους– για το 2021.

Η χώρα μας άντεξε στις «πιέσεις» της πανδημίας και των επιπτώσεών της και σήμερα βρίσκεται στο σταυροδρόμι σημαντικών προκλήσεων που θα καθορίσουν την επόμενη μέρα. Στην περίοδο που ακολουθεί, η χρήση της τεχνολογίας και η πρακτική εφαρμογή των κριτηρίων ESG (Environmental, Social, Governance) θα βρίσκονται στο επίκεντρο των εξελίξεων και ουσιαστικά θα ξεχωρίσουν αυτούς που διαφοροποιούνται από τον ανταγωνισμό, τόσο σε εταιρικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο χωρών. Η πανδημία έχει επιταχύνει τον μετασχηματισμό βασικών τομέων της οικονομίας και είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι που στην Τράπεζα Κύπρου διακρίναμε έγκαιρα την τάση για στροφή σε προηγμένα τεχνολογικά μέσα, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τα μηνύματα των πελατών μας. Επενδύσαμε και συνεχίζουμε να επενδύουμε σημαντικά κεφάλαια για την επέκταση του ψηφιακού μας αποτυπώματος σε όλες τις εκφάνσεις λειτουργίας του οργανισμού. Ενδεικτικά αναφέρω πως το ποσοστό των ψηφιακών συναλλαγών με την Τράπεζα Κύπρου τον Οκτώβριο του 2021 ανήλθε στο 88,0% από 75,9% τον Οκτώβριο του 2019. Σχεδόν το 80% των πελατών μας χρησιμοποιούν ψηφιακά κανάλια, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό δύο χρόνια προηγουμένως ήταν σχεδόν 70%. Πλέον, περίπου 330.000 πελάτες μας χρησιμοποιούν το internet ή το mobile banking του οργανισμού.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Τα στοιχεία αυτά αποτελούν ισχυρή απόδειξη πως οι πελάτες μας έχουν ενσωματωθεί στη σύγχρονη εποχή, όπου πρωταγωνιστής είναι η τεχνολογία, ένα σημαντικό κίνητρο για να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε ψηφιακά τον οργανισμό σε όλα τα επίπεδα. Με αυτόν τον τρόπο θα παρέχουμε απλοποιημένες και ασφαλείς λύσεις στους πελάτες μας και την ίδια ώρα θα επεκτείνουμε

30 EconomyToday

το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα στην αγορά. Τους τελευταίους μήνες επενδύσαμε στην ηλεκτρονική επικαιροποίηση στοιχείων (Digital KYC), στο ψηφιακό άνοιγμα λογαριασμού για νέους πελάτες (Digital Onboarding), αλλά και στην πώληση ασφαλιστικών προϊόντων μέσω του BOC Mobile App. Επιπρόσθετα, οι πελάτες μας έχουν σήμερα τη δυνατότητα να ενεργοποιούν και να απενεργοποιούν από μόνοι τους τις πιστωτικές τους κάρτες. Στο στρατηγικό μας πλάνο για τους επόμενους μήνες περιλαμβάνονται νέες καινοτομίες. Μερικές από αυτές είναι η εφαρμογή ενός ψηφιακού εργαλείου το οποίο θα βοηθά τους ιδιώτες πελάτες να κάνουν καλύτερα τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό, η δυνατότητα κατάθεσης επιταγής με την αποστολή φωτογραφίας και η ανάπτυξη μιας πρωτοποριακής ψηφιακής πλατφόρμας η οποία θα έχει στόχο να συμβάλει στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων ολόκληρης της κυπριακής οικονομίας. Παράλληλα, είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως η τεχνολογία δεν εκτοπίζει τον άνθρωπο. Τα στελέχη μας θα συνεχίσουν να αποτελούν την κινητήρια δύναμη του οργανισμού και το σημαντικότερό του περιουσιακό στοιχείο. Αυτό που αλλάζει είναι οι δεξιότητες που πρέπει να έχουν τα στελέχη μας. Στην Τράπεζα Κύπρου πιστεύουμε στο ανθρώπινο δυναμικό μας και επενδύουμε σ’ αυτό έχοντας ως στόχο την αναβάθμιση των δυνατοτήτων του, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις ενός πρωτοπόρου τραπεζικού οργανισμού. Επιπρόσθετα, κατορθώνουμε να προσελκύουμε ταλαντούχο και εξειδικευμένο προσωπικό, που αναμένεται να καθιερωθεί και να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Τράπεζας. Ο σεβασμός και η εκτίμηση στους ανθρώπους μας σφραγίστηκε με τις πρόσφατες προαγωγές μετά από μία δεκαετία.

ΤΟΥ Πανίκου ΝΙΚΟΛΑΟΥ Διευθύνοντος Συμβούλου της Τράπεζας Κύπρου

ΕΝΤΟΣ ΣΤΟΧΩΝ

Σε επιχειρησιακό επίπεδο και κάτω από αντίξοες συνθήκες, η Τράπεζα Κύπρου πέτυχε όλους τους στόχους που είχε θέσει –και ακόμα περισσότερους– για το 2021. Στόχους που αφορούσαν τη θωράκιση και την ανάπτυξη του οργανισμού, όπως επίσης και της κυπριακής οικονομίας. Ορόσημο των προσπαθειών μας είναι αναμφίβολα το κατόρθωμα να μειώσουμε, έναν χρόνο νωρίτερα του αναμενόμενου, το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) προς δάνεια σε μονοψήφιο ποσοστό. Λαμβάνοντας υπόψη την πώληση ΜΕΔ μέσω του Helix 3, το ποσοστό ΜΕΔ προς δάνεια μειώθηκε στο 8,6%, ενώ, αν ληφθούν υπόψη και οι προβλέψεις, το ποσοστό ΜΕΔ προς δάνεια περιορίζεται σε μόλις 3,6%. Ταυτόχρονα, τα κεφάλαιά μας διατηρούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα, με τον Δείκτη Συνολικής Κεφαλαιακής Επάρκειας να ανέρχεται στο 20,4% στις 30 Σεπτεμβρίου 2021, λαμβάνοντας υπόψη και τη θετική επίδραση του Helix 3.

ΣΤΗΡΙΞΑΜΕ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Στην Τράπεζα Κύπρου, αναγνωρίζοντας τον ρόλο μας στην ευρύτερη προσπάθεια για ανάκαμψη της οικονομίας, στηρίξαμε το επιχειρείν της χώρας και αυτό αποτυπώνεται στον υψηλό δανεισμό, ο οποίος αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους να πλησιάσει τα επίπεδα του 2019. Ενδεικτικά, μέχρι τον Σεπτέμβριο παραχωρήσαμε νέα δάνεια ύψους €1,3 δισ., σημαντικά περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο χρηματοπιστωτικό οργανισμό. Βέβαια, η διάθεσή μας να στηρίξουμε την ανάπτυξη δεν πρόκειται να επισκιάσει τις συνετές πολιτικές δανεισμού που εφαρμόζουμε τα τελευταία χρόνια – πρακτικές που βοήθησαν, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, να αποφευχθεί τυχόν σοβαρή επιδείνωση του δανειακού μας χαρτοφυλακίου.

ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Παρά την αβεβαιότητα που εξακολουθεί να επικρατεί, έχουμε αρκετούς λόγους για να ατενίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας (5,3% στο τρίτο τρίμηνο) είναι ιδιαίτερα θετικός και όλα δείχνουν πως η ύφεση του 2020 θα καλυφθεί συντομότερα απ’ ό,τι αναμενόταν, εκπλήσσοντάς μας ευχάριστα για ακόμα μια φορά. Αισιοδοξία δημιουργεί επίσης και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της χώρας, το οποίο, πέρα από τις επενδύσεις δισεκατομμυρίων τις οποίες συνεπάγεται, προϋποθέτει και εξέχουσας σημασίας μεταρρυθμιστικές τομές οι οποίες έχουν στόχο τη μετεξέλιξη και τον εκσυγχρονισμό της χώρας.

ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Σε συνάρτηση των επιχειρησιακών μας δράσεων, μια από τις κορυφαίες μας προτεραιότητες είναι και η δημιουργία μακροχρόνιου και βιώσιμου κοινωνικού κεφαλαίου. Η αποτελεσματική εφαρμογή των κριτηρίων ESG σε όλες τις εκφάνσεις της επιχειρηματικότητας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την κοινωνική ευημερία της χώρας.

Τα επόμενα δύο χρόνια, και ειδικά το 2022, θα είναι χρόνια λεπτών ισορροπιών. Η φράση-κλειδί είναι «πιεσμένοι προϋπολογισμοί» και αυτό αφορά όλους μας, τόσο σε επίπεδο νοικοκυριών όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων αλλά και κρατικών προϋπολογισμών

Η Τράπεζα Κύπρου, ως ο πλέον συστημικός οργανισμός του τόπου, έχει αναλάβει δράση για καθιέρωσή τους σε πρακτικό επίπεδο, έχοντας ήδη λανσάρει καινοτόμα προϊόντα και λύσεις φιλικές προς το περιβάλλον. Επίσης, δρομολογήσαμε πρακτικές για παραγωγή πράσινης ενέργειας μέσω εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε κτίρια του οργανισμού. Ταυτόχρονα, εκπαιδεύουμε και προτείνουμε στους πελάτες να εφαρμόζουν τα κριτήρια ESG στα επιχειρησιακά και αναπτυξιακά τους πλάνα. Την ίδια ώρα, πρωτοβουλίες όπως το Δίκτυο Support CY υπήρξαν καθοριστικές για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και θα συνεχίσουν να ενισχύονται αποκτώντας ευρύτερη κοινωνική μορφή. Στο Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου «επενδύσαμε», από το 1998, 70 και πλέον εκατομμύρια ευρώ, με μοναδικό στόχο να συνεχίσει να αποτελεί τον βασικό πυλώνα αντιμετώπισης των περιστατικών καρκίνου στον τόπο μας. Στο πεδίο της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, δημιουργήσαμε το βραβευμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «IDEA»​. Tο μεγαλύτερο μη κερδοσκοπικό κέντρο καινοτομίας στη χώρα, με περισσότερες από 74 startups να έχουν φιλοξενηθεί στους χώρους του. Ιδιαίτερα περήφανοι όμως είμαστε και για το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, το οποίο έχει επεκτείνει τη δραστηριότητά του και εκτός Κύπρου, αναπτύσσοντας συνεργασίες με σημαντικούς οργανισμούς και μουσεία ευρωπαϊκών πόλεων.

ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΟΥΜΕ ΚΙ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ

Αναμφίβολα, η πανδημία έχει φέρει ανθρώπους, νοικοκυριά, επιχειρήσεις και εθνικές οικονομίες στα όριά τους. Η μετάλλαξη «Όμικρον» και οι ανησυχίες που προκάλεσε αποτυπώνουν πολύ χαρακτηριστικά αυτή την κατάσταση. Τα επόμενα δύο χρόνια, και ειδικά το 2022, θα είναι χρόνια λεπτών ισορροπιών. Η φράση-κλειδί είναι «πιεσμένοι προϋπολογισμοί» και αυτό αφορά όλους μας, τόσο σε επίπεδο νοικοκυριών όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων αλλά και κρατικών προϋπολογισμών. Γι’ αυτό κι εμείς θα είμαστε δίπλα σε κάθε επόμενη κίνηση των πελατών μας, οι οποίοι παραμένουν στο επίκεντρο των προσπαθειών μας. Ως κοινωνία αποδείξαμε πολλές φορές στο παρελθόν πως συλλογικά μπορούμε να πετύχουμε θαύματα. Το ίδιο μπορούμε και τώρα, για το δικό μας καλό, αλλά πολύ περισσότερο για τις γενιές που θα ακολουθήσουν.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

παρεμβάσεις

ΤΟ 2022 ΑΝΑΜΕΝΟΥΜΕ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

O εγχώριος τραπεζικός τομέας εισήλθε στην κρίση με άνετα αποθέματα κεφαλαίου και ρευστότητας, γεγονός που διευκόλυνε την παροχή πιστώσεων στην οικονομία.

To 2021 η κυπριακή οικονομία κατάφερε να ανακάμψει με σταθερούς ρυθμούς, παρ’ όλη την αβεβαιότητα λόγω της πανδημίας του COVID-19. Η ανάκαμψη αναμένεται ότι θα συνεχιστεί με σχετικά υψηλούς ρυθμούς, με τους περισσότερους κλάδους της οικονομίας να έχουν επιστρέψει σε κανονικούς ρυθμούς, με εξαίρεση τον τομέα του τουρισμού και τους συναφείς τομείς, οι οποίοι αναμένεται να ανακάμψουν πλήρως το 2023. Στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η ανάκαμψη θα υποστηριχθεί κυρίως από την εγχώρια αγορά και ειδικότερα από την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις. Την ίδια στιγμή, θετικά στην ανάπτυξη θα συνεισφέρει και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με σημαντικές κεφαλαιουχικές επενδύσεις μέχρι και το 2026. Οι κίνδυνοι για την ανάκαμψη φαίνονται πιο ισορροπημένοι από πριν, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν. Οι προοπτικές για το 2022 θα καθοριστούν σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη του ιού. Σε περίπτωση που αρχίσουν να αυξάνονται ή να εντείνονται νέες μολύνσεις, ενδέχεται να χρειαστούν μεγαλύτερης διάρκειας περιορισμοί, με δυσμενείς οικονομικές συνέπειες. Όσον αφορά τον τομέα των ακινήτων, είναι γεγονός ότι ο δείκτης τιμών κατοικιών έχει επιδείξει ανθεκτικότητα από την έναρξη της πανδημίας, κυρίως χάρη στη ζήτηση από Κύπριους αγοραστές. Με τη σειρά της, η ζήτηση ακινήτων επηρεάζεται από τα χαμηλά επιτόκια που επικρατούν, τόσο σε εναλλακτικές επενδύσεις όσο και στο κόστος δανεισμού, στοιχεία τα οποία την τροφοδοτούν.

ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΜΕ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

O εγχώριος τραπεζικός τομέας εισήλθε στην κρίση με άνετα αποθέματα κεφαλαίου και ρευστότητας, γεγονός που διευκόλυνε την παροχή πιστώσεων στην οικονομία. Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας, αναμένουμε ότι η παροχή στήριξης προς την πραγματική οικονομία θα συνεχιστεί δυναμικά, τόσο το 2022 όσο και στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Η θέση ρευστότητας των τραπεζών αναμένεται να παραμείνει ισχυρή και η κεφαλαιακή τους επάρκεια να συνεχίσει να βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα, παρά τις απαιτούμενες προβλέψεις στα δανειακά χαρτοφυλάκια από τις αναμενόμενες επιπτώσεις της πανδημίας.

32 EconomyToday

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Στις κυριότερες προκλήσεις του τραπεζικού τομέα παραμένει η πίεση στην κερδοφορία, η οποία οφείλεται κυρίως σε διαρθρωτικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα τα παρατεταμένα αρνητικά επιτόκια από την ΕΚΤ, το ανελαστικό και συνεχώς αυξανόμενο κόστος προσωπικού και φυσικά ο ανταγωνισμός, ο οποίος πλέον είναι παγκόσμιος, από τραπεζικά ιδρύματα και μη (π.χ. εταιρείες fintech). Η απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις είναι η βελτίωση της εμπειρίας των πελατών μας μέσα από την ψηφιοποίηση, την αναβάθμιση των εναλλακτικών καναλιών εξυπηρέτησης και τη διεύρυνση της γκάμας των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουμε. Παράλληλα, στόχο αποτελεί και η διαχείριση του υψηλού κόστους, μέσα από την απλοποίηση των διαδικασιών και την ουσιαστική μείωση του κόστους σε όλους τους τομείς. Ακόμα μια πρόκληση που παραμένει είναι οι μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις. Παρά το γεγονός ότι έχουν μειωθεί σημαντικά και πλέον αποτελούν περίπου το 15% των συνολικών δανείων του τραπεζικού τομέα, η υποχώρησή τους πρέπει να συνεχιστεί. Ο τραπεζικός τομέας αναμένεται και κατά τη διάρκεια του 2022 να συνεχίσει τις προσπάθειες απομόχλευσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, για περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των δανειακών χαρτοφυλακίων. Στην Ελληνική Τράπεζα δουλεύουμε εντατικά, με γνώμονα όχι μόνο τα αποτελέσματα του 2022, αλλά και τη διασφάλιση μιας βιώσιμης κερδοφορίας για την Τράπεζα. Η επιτάχυνση του μετασχηματισμού μας είναι ζωτικής σημασίας, ξεκλειδώνοντας τις δυνατότητές μας και επιτυγχάνοντας την επίτευξη βιώσιμης κερδοφορίας. Στόχος μας είναι η μετεξέλιξη της Ελληνικής Τράπεζας σε έναν πελατοκεντρικό οργανισμό, βελτιώνοντας την εμπειρία των πελατών μας μέσα από την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενίσχυση των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουμε. Θέλουμε να ενισχύσουμε το προφίλ του δανειακού μας χαρτοφυλακίου με υγιή επέκταση, δίνοντας έμφαση στο τρίπτυχο ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση), ενώ άλλες βασικές μας προτεραιότητες περιλαμβάνουν τη διαχείριση του υψηλού δείκτη εξόδων και της πλεονάζουσας ρευστότητάς μας, καθώς και την εφαρμογή μιας αξιοκρατικής πολιτικής για το προσωπικό μας.

Η απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις είναι η βελτίωση της εμπειρίας των πελατών μας μέσα από την ψηφιοποίηση, την αναβάθμιση των εναλλακτικών καναλιών εξυπηρέτησης και τη διεύρυνση της γκάμας των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουμε

ΤΟΥ ΦΟΙΒΟΥ ΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

EconomyToday 33

παρεμβάσεις

2022: ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ

Μέσα στην πιο απαιτητική περίοδο, προχωρήσαμε με τη δημιουργία του Τραπεζικού Κέντρου Λευκωσίας της RCB Bank, όπου θα ενδυναμώνεται περαιτέρω η σχέση με τους στρατηγικούς μας συνεργάτες.

Ίσως κάποιοι υπεραισιόδοξοι να ανέμεναν πως η πανδημία θα είχε πλέον τελειώσει, όμως η πραγματικότητα είναι πως ο COVID-19 είναι ακόμα εδώ, επηρεάζοντας την καθημερινότητα, προκαλώντας τις αντοχές του συστήματος υγείας και διαμορφώνοντας την αγορά εργασίας και ασφαλώς την οικονομία. Καθώς τα ποσοστά των εμβολιασμών αυξάνονται, οι ελπίδες για ανάκαμψη αναζωπυρώνονται, όμως οι νέες μεταλλάξεις του ιού δύνανται να οδηγήσουν σε νέα αυστηρά μέτρα. Αξιολογώντας τη χρονιά που πέρασε, αξίζει να σημειώσει κανείς πως, παρά τις άνευ προηγουμένου προκλήσεις, υπήρξαν και θετικές εξελίξεις, αφού οι ίδιες αυτές προκλήσεις οδήγησαν σε νέες τάσεις στην αγορά, όπως για παράδειγμα στην επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού στις τραπεζικές και λιανικές επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, οι χώρες επέδειξαν υπευθυνότητα και αλληλεγγύη στη λήψη μέτρων για στήριξη της οικονομίας με στόχο την επανεκκίνηση.

34 EconomyToday

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ο τραπεζικός τομέας και οι εποπτικές αρχές του έσπευσαν να ανταποκριθούν στις ανάγκες που επέβαλε η πανδημία στην οικονομία και αξίζει να επαινέσουμε ξανά την Κεντρική Τράπεζα και τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές (ΕΑΤ και ΕΚΤ), που επενέβησαν άμεσα με τα απαραίτητα εργαλεία, ώστε οι τράπεζες να δώσουν με τη σειρά τους την τόσο αναγκαία στήριξη στις επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη αλλά και στους πελάτες. Παράλληλα, με την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού και την ανάγκη διευκόλυνσης του επιχειρείν, η Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει τις πρωτοποριακές πρωτοβουλίες για διευκόλυνση του digital onboarding και της ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των κυπριακών τραπεζών. Κινήσεις που πρέπει να επικροτούνται, αφού γίνονται με γνώμονα την ομαλή λειτουργία της αγοράς και τη βελτιωμένη εμπειρία του πελάτη. Η πανδημία οδήγησε σε αύξηση των δημοσίων δαπανών και άρα του χρέους, ενώ και ο πληθωρισμός προκαλεί

Του δρος Kirill Zimarin CEO της RCB Bank

Η πανδημία βρήκε την RCB Bank πολύ καλά προετοιμασμένη, αφού η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή είχε ήδη ξεκινήσει, ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ RCB ONLINE BANKING ΚΑΙ RCB MOBILE BANKING ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΕΛΑΤΕΣ ΜΑΣ

ανησυχία, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και παγκοσμίως. Η απότομη επανεκκίνηση της αγοράς, με συνεπακόλουθο την ξαφνική αύξηση της ζήτησης, δεν μπορούσε να αντισταθμιστεί από την παραγωγή, η οποία είχε παύσει και ως εκ τούτου χρειάζεται πολύ χρόνο για να φτάσει στα προηγούμενα επίπεδα. Ταυτόχρονα, ο τουρισμός, ένας από τους βασικότερους πυλώνες της κυπριακής οικονομίας, έχει πληγεί σοβαρά. Με το Ηνωμένο Βασίλειο, τη μεγαλύτερη τουριστική αγορά για την Κύπρο, να παραμένει αποκλεισμένο, η ρωσική αγορά ήταν η μόνη που είχε απομείνει για τον κλάδο μαζί με την τοπική. Ως εκ τούτου, και παρά τις καλύτερες επιδόσεις του φθινοπώρου, το 2021 δεν ήταν μια καλή χρονιά. Η αρνητική αυτή εικόνα που καταγράφεται όσο πλησιάζουν οι γιορτές, παρά την ελπίδα για ένα καλύτερο 2022, προκαλεί αβεβαιότητα που δεν πρέπει να υποτιμάται. Η πανδημία βρήκε την RCB Bank πολύ καλά προετοιμασμένη, αφού η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή είχε ήδη ξεκινήσει, με το RCB Online και το Mobile Banking να είναι διαθέσιμα για όλους τους πελάτες μας, οι οποίοι επομένως ήταν ήδη εξοικειωμένοι με την κάλυψη των τραπεζικών αναγκών τους εξ αποστάσεως. Έτσι, όλη μας η προσοχή στράφηκε στην εξασφάλιση αδιάλειπτης παροχής υψηλού επιπέδου υπηρεσιών τόσο σε εταιρικούς όσο και σε ιδιώτες πελάτες. Ως η μόνη αποδέκτρια τράπεζα και ένας σημαντικός παίκτης στην ψηφιοποίηση της αγοράς, η RCB Bank άδραξε την ευκαιρία για περαιτέρω ενίσχυση των λύσεων αποδοχής καρτών και ηλεκτρονικού εμπορίου. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ομάδα μας υποστήριξε τους πελάτες τόσο στον δανεισμό όσο και μέσω του δικτύου καταστημάτων, καθώς επιλέγουμε να βλέπουμε τους πελάτες μας ως στρατηγικούς συνεργάτες

και επομένως γνωρίζουμε τις ανάγκες, τα σχέδια και τους στόχους τους. Αυτή ακριβώς η κουλτούρα οδήγησε περί τα τέλη του έτους στο άνοιγμα του Τραπεζικού Κέντρου Λευκωσίας, με προμετωπίδα της προσέγγισης ότι όλα τα σπουδαία πράγματα ξεκινούν από μια ιδέα. Κατά τη διάρκεια της πιο απαιτητικής περιόδου, προχωρήσαμε στον σχεδιασμό και τη δημιουργία αυτού του χώρου όπου θα ενδυναμώνεται περαιτέρω η σχέση με τους στρατηγικούς μας συνεργάτες. Τόσο εντός όσο και μέσω ενός χωριστού διαδικτυακού τμήματος που λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως στο πρώτο μας Κέντρο, οι υπηρεσίες μας είναι διαθέσιμες σε ένα άνετο περιβάλλον με καναπέδες, αίθουσες συνεδριάσεων, μεγάλη οθόνη για παρουσιάσεις επιχειρηματικών σχεδίων αλλά και χαλαρές συναντήσεις με πελάτες στο «Clock Café», με τον δικό του barista για να εξυπηρετεί. Αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της καινοτόμου εμπειρίας στον τραπεζικό τομέα, που στοχεύει στη διατήρηση αυτής της στενής σχέσης με το πελατολόγιό μας, προσφέροντας τις καλύτερες δυνατές ψηφιακές υπηρεσίες. Εισερχόμαστε λοιπόν στη νέα χρονιά με αυτοπεποίθηση, παρά τις προκλήσεις, ενώ αναμένουμε να δούμε την οικονομία να αναπτύσσεται από τον Ιανουάριο και μετά. Η συνεχιζόμενη παρουσία της πανδημίας ρίχνει σκιά στις φαινομενικά θετικές προβλέψεις για τον τουρισμό, ενώ το νέο σχέδιο προσέλκυσης επενδύσεων στην Κύπρο φαίνεται να χρειάζεται χρόνο για να καρποφορήσει. Η στήριξη της ΕΕ που προσφέρεται τώρα στην αγορά είναι πολύτιμη και αναμφίβολα ευπρόσδεκτη, αλλά πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και θα πρέπει να συνεχίσουμε να επανασχεδιάζουμε το μοντέλο ανάπτυξης για την Κύπρο, της οποίας οι προοπτικές είναι υπαρκτές. Στην RCB Bank θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε δίπλα στους στρατηγικούς μας εταίρους, τους ιδιώτες και εταιρικούς μας πελάτες, και να παρακολουθούμε από κοντά τις εξελίξεις και τις υγιείς εταιρείες της Κύπρου που αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά της ανάπτυξης, η οποία απαιτεί όραμα και συλλογική δράση. Αν είναι κάτι που χαρακτηρίζει τους Κύπριους είναι η ανθεκτικότητα και η επιμονή και μαζί έχουμε ξεπεράσει την καταιγίδα μέχρι στιγμής. Το 2022 φαίνεται να οδεύει σε πιο ήρεμα νερά, όμως έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μέχρι να φτάσουμε στον επιθυμητό προορισμό.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

παρεμβάσεις

Αναγκαία η μετάβαση στη νέα εποχή για την κυπριακή οικονομία

Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και οι τραπεζικοί οργανισμοί θα πρέπει να ενσωματώσουν τους στόχους ESG στον στρατηγικό σχεδιασμό τους, εστιάζοντας παράλληλα την προσοχή τους στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και γνώσεων του εργατικού τους δυναμικού. Σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία οι επιπτώσεις από την πανδημία εξακολουθούν να επηρεάζουν την κυπριακή οικονομία, οι ενδείξεις για ανάκαμψη μέσα στα επόμενα χρόνια είναι κάτι περισσότερο από εμφανείς: Μετά από διαδοχικά τρίμηνα με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης έως και τις αρχές του 2021, η χρονιά που κλείνει υπολογίζεται να έχει τελικώς θετικό ρυθμό ανάπτυξης, ίσως και πέραν του 5,5%, ενώ και για τα επόμενα έτη ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται να κινηθεί σε θετικά πρόσημα, με 4,0% και 3,4% για το 2022 και το 2023 αντίστοιχα. Στην προσπάθεια για ανάκαμψη συνέβαλε σειρά μέτρων που λήφθηκαν τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την ΕΕ, ώστε να στηριχθεί η οικονομική δραστηριότητα, με ταυτόχρονη διασφάλιση των θέσεων εργασίας. Κομβικής σημασίας, ωστόσο, υπήρξε και η συμβολή των τραπεζών, οι οποίες, μέσω της ρευστό-

36 EconomyToday

τητάς τους και της επάρκειας κεφαλαίων, απέδειξαν ότι στις σύγχρονες οικονομίες η λειτουργία ενός υγιούς τραπεζικού συστήματος, με ορθή εποπτεία, αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Παρά τις σημαντικές δυσκολίες και τις ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες, σε αυτή την περίοδο αναδύθηκαν ευκαιρίες, οι οποίες σκιαγραφούν τον δρόμο και τις προοπτικές για τη μετάβαση σε μια νέα εποχή. Προς την κατεύθυνση αυτή, κρίνεται επιβεβλημένος και χωρίς περαιτέρω αναβολή ο επανασχεδιασμός της μακροπρόθεσμης οικονομικής στρατηγικής της χώρας μας, ο οποίος θα πρέπει να εδράζεται στην αξιοπιστία, την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Βασικά χαρακτηριστικά αυτής της νέας στρατηγικής χρειάζεται άλλωστε να είναι η εξωστρέφεια και η αξιοποίηση όλων των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Κύπρου, έτσι ώστε η οικονομία να εισέλθει σε δυναμικά και υγιή μονοπάτια που να οδηγούν σε

Του Μιχάλη Λούη CEO της Eurobank Cyprus

υιοθέτηση ενός πιο πελατοκεντρικού μοντέλου εξασφάλισαν τη βιωσιμότητα αρκετών επιχειρήσεων εν μέσω πανδημίας, ενώ ταυτόχρονα διασφάλισαν τη σταθερότητα στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα.

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Επιπρόσθετα, η πολιτεία καλείται πλέον να προωθήσει, χωρίς χρονοτριβή, κομβικής σημασίας μεταρρυθμίσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα οδηγήσουν στην προσέλκυση επενδύσεων. Το κράτος χρειάζεται να διατηρήσει υγιή οικονομικά δεδομένα και ικανοποιητικό ρυθμό ανάπτυξης, με χαμηλούς δείκτες χρέους. Ακόμη, σε μια προσπάθεια εδραίωσης κράτους δικαίου και καταπολέμησης της γραφειοκρατίας, είναι ανάγκη να υιοθετηθεί ένα νομικό πλαίσιο που να διασφαλίζει ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον και να υλοποιηθούν άμεσα μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούν για χρόνια στη δημόσια υπηρεσία, τη δικαιοσύνη και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Ταυτόχρονα, ενδεχόμενη παροχή φορολογικών κινήτρων ή ελαφρύνσεων για συγκεκριμένες επενδύσεις δύναται να συμβάλει προς τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αντίστοιχα μέτρα απαιτούνται και για την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων, που θα βοηθήσουν στην απελευθέρωση καινοτόμων γνώσεων και τεχνολογιών σε ολόκληρη την κοινωνία.

ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

βιώσιμη ανάπτυξη και δημιουργία πλούτου. Σημαίνοντα ρόλο για την επιτυχή εφαρμογή της νέας αυτής στρατηγικής διαδραματίζουν: •Η σωστή διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων για στήριξη των υγιών και βιώσιμων επιχειρήσεων.

•Η δημοσιονομική πειθαρχία και περισυλλογή στο πλαίσιο του κρατικού προϋπολογισμού και των πόρων που διατίθενται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.

•Η δημιουργία αποθεμάτων για χρήση σε περιόδους κρίσεων, καθώς η πανδημία απέδειξε πως η διατήρηση αποθεματικών για αξιοποίηση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης μπορεί να αποβεί σωτήρια.

•Η συνεχής παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης του αναπτυξιακού σχεδίου, σύμφωνα και με την καθοδήγηση που παρέχεται από την ΕΕ. Στον δρόμο προς την επόμενη μέρα για την κυπριακή οικονομία, η έμφαση θα πρέπει να επικεντρωθεί στη στήριξη και ανάπτυξη του τομέα της έρευνας και επιχειρηματικής καινοτομίας, ενώ οι επενδύσεις χρειάζεται να εστιαστούν σε τομείς όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη οικονομία. Άλλωστε, η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού και η

Σημαντικό μερίδιο στη διαμόρφωση της επόμενης μέρας πέφτει και στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος καλείται να συμπράξει δημιουργικά με τον δημόσιο για τη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία να θέτει στο επίκεντρό της την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Παράλληλα, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και οι τραπεζικοί οργανισμοί θα πρέπει να ενσωματώσουν τους στόχους ESG στον στρατηγικό σχεδιασμό τους, εστιάζοντας παράλληλα την προσοχή τους στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και γνώσεων του εργατικού τους δυναμικού.

O όλος σχεδιασμός της νέας εποχής χρειάζεται εξάλλου να είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τις απαιτήσεις και τα δεδομένα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, ενώ τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής πρέπει να εστιάζονται σε εθνικές επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που να προωθούν τη βιώσιμη ανάκαμψη, τις εξαγωγές και τη δημιουργία πλούτου. Όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα στην Κύπρο, είναι φανερό ότι μετά από πάρα πολλά χρόνια τα ΜΕΔ θα μειωθούν ως ποσοστό κάτω από το 10%. Η προσπάθεια για περαιτέρω συρρίκνωσή τους θα πρέπει ασφαλώς να συνεχιστεί. Οι τράπεζες καλούνται πρωτίστως να χρηματοδοτήσουν την οικονομία, να διαθέσουν καινοτόμα ηλεκτρονικά προϊόντα και υπηρεσίες και να εξυπηρετήσουν αποτελεσματικά και με λογικό κόστος τους πελάτες τους. Η μείωση του λειτουργικού κόστους και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών θα διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων αυτών.

Στον δρόμο προς την επόμενη μέρα για την κυπριακή οικονομία, η έμφαση θα πρέπει να επικεντρωθεί στη στήριξη και ανάπτυξη του τομέα της έρευνας και επιχειρηματικής καινοτομίας, ενώ οι επενδύσεις χρειάζεται να εστιαστούν σε τομείς όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη οικονομία

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

παρεμβάσεις

Προκλήσεις και προοπτικές για την κυπριακή οικονομία και τον τραπεζικό τομέα

Παρ’ όλα τα αισιόδοξα μηνύματα, ο τραπεζικός τομέας δεν πρέπει να επαναπαύεται, εφόσον υπάρχουν πολλές και σημαντικές προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Φτάνουμε αισίως στο τέλος μιας ακόμη χρονιάς, η οποία ήταν καθοριστική τόσο για την παγκόσμια όσο και για την κυπριακή οικονομία. Μια χρονιά η οποία, αν και επηρεάστηκε αρνητικά λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας, που από το 2020 προκαλεί αβεβαιότητα στις παγκόσμιες αγορές, τείνει να κλείσει με σχετικά αισιόδοξους οιωνούς. Η οικονομία κινείται σταδιακά σε πορεία ανάκαμψης, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην επιτυχία του εμβολιαστικού προγράμματος, που επέτρεψε την επιστροφή στην κανονικότητα, καθώς επίσης και στη στήριξη της οποίας έτυχαν οι Κύπριοι καταναλωτές και επιχειρηματίες από το κράτος. Παρ’ όλα τα αισιόδοξα μηνύματα, ο τραπεζικός τομέας δεν πρέπει να επαναπαύεται, εφόσον υπάρχουν πολλές και σημαντικές προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη νέα χρονιά. Παρά την ανθεκτικότητα που επέδειξε, τα κύρια προβλήματα που επηρεάζουν την οικονομία παραμένουν, αν και υπάρχουν οι μηχανισμοί για την κατάλληλη διαχείρισή τους.

38 EconomyToday

ΤΑ ΜΕΔ

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια εξακολουθούν να ταλανίζουν την κυπριακή οικονομία και οι προσπάθειες για μείωσή τους πρέπει να συνεχιστούν. Μολονότι οι τράπεζες χρησιμοποιούν όλα τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους, το μέγεθός τους εξακολουθεί να είναι μεγάλο σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας μας. Η πιθανή μετατροπή της ΚΕΔΙΠΕΣ σε «κακή τράπεζα», που δυνητικά θα μπορούσε να απορροφήσει τα ΜΕΔ της τραπεζικής αγοράς, κινείται κατά την άποψή μου προς τη σωστή κατεύθυνση από πλευράς κυβέρνησης.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Μια ακόμη πρόκληση που θα μας απασχολήσει έντονα το 2022 είναι η κλιματική αλλαγή και οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνέπειες που επιφέρει. Δεν είναι κάτι που πρέπει να αγνοηθεί από τον τραπεζικό τομέα, ο οποίος θα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας. Γι’ αυτό, είναι αναγκαίο να γίνει ένας από τους κύριους

Του Γιάννη Λοΐζου Ανώτατου Εκτελεστικού Διευθυντή της Ancoria Bank

Το τραπεζικό σύστημα έχει να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας και στη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού προτύπου, που θα βασίζεται στην καινοτομία

τρόπο διακυβέρνησης, τις πολιτικές που ακολουθούνται και τις χρεώσεις, ώστε ο πελάτης να είναι πάντα ενημερωμένος. Με αυτόν τον τρόπο θα ενδυναμωθεί και θα θεμελιωθεί η πελατειακή σχέση. Αυτή η αρχή παραμένει κύρια προτεραιότητά μας στην Ancoria Bank και είναι μέρος της φιλοσοφίας μας και του τρόπου λειτουργίας μας.

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

στόχους για τη νέα χρονιά, ώστε να προωθηθούν κατάλληλες χρηματοδοτήσεις και ειδικά σχέδια με στόχο την απάμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. H Αncoria Bank ήδη κινείται προς αυτή την κατεύθυνση και έχει υπό σχεδιασμό διάφορα πράσινα προϊόντα. Εν μέσω αυτών των προκλήσεων, το τραπεζικό σύστημα έχει να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας και στη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού προτύπου, που θα βασίζεται στην καινοτομία. Ο ρόλος αυτός είναι ακόμα πιο σημαντικός σε μια μικρή και ανοικτή οικονομία, όπως η κυπριακή, η οποία βασίζεται κυρίως στις μικρομεσαίες και μικρές επιχειρήσεις. Αυτές με τη σειρά τους στηρίζονται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο τραπεζικό σύστημα προκειμένου να αντλήσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια τόσο για τη λειτουργία τους όσο και για τη διενέργεια νέων επενδύσεων. Για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και σε τεχνολογικές αναβαθμίσεις αποτελεί εργαλείο μεγίστης σημασίας. Η Ancoria Bank δίνει ιδιαίτερη έμφαση τόσο στην τεχνολογία όσο και στην ανάπτυξη και επιμόρφωση του προσωπικού της, διασφαλίζοντας την αποτελεσματικότερη και ποιοτικότερη εξυπηρέτηση των πελατών της. Η εμπιστοσύνη των πελατών, είτε πρόκειται για ιδιώτες είτε για επιχειρήσεις, πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε τραπεζικού ιδρύματος και αποτελεί μια πάγια πρόκληση. Κάθε τράπεζα οφείλει να ακολουθεί πολιτικές διαφάνειας σε ό,τι αφορά τη λειτουργία, τον

Κάθε πρόκληση δημιουργεί συνάμα και νέες ευκαιρίες ανάπτυξης. Η πρόκληση που παρουσιάστηκε με την απότομη εξάπλωση της πανδημίας ανά το παγκόσμιο έκανε επιτακτική την ανάγκη του ψηφιακού μετασχηματισμού. Η χρήση της τεχνολογίας έγινε προτεραιότητα για τα τραπεζικά ιδρύματα, και όχι μόνο, ώστε να είναι έτοιμα να διευκολύνουν τους πελάτες τους –ιδιώτες και επιχειρήσεις– στις χρηματοοικονομικές τους ανάγκες. Η ψηφιακή εποχή στον τραπεζικό τομέα ήρθε για να μείνει και η επένδυση στην τεχνολογία αναμφισβήτητα θα βοηθήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη των τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών, αναβαθμίζοντας την εμπειρία των πελατών. Ως Ancoria Bank, ένας από τους βασικούς μας στόχους, από τη δημιουργία της τράπεζας, ήταν η χρήση της τεχνολογίας προς όφελος των πελατών μας. Οι βραβευμένες μας εφαρμογές, όπως το Ancoria Bank Create, μέσα από το οποίο δίνεται η δυνατότητα ανοίγματος λογαριασμού εξ αποστάσεως, βοήθησαν στη δημιουργία αλλά και στη συνέχιση της σχέσης με τους πελάτες μας, τηρώντας παράλληλα και τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Αποτελεί υπόσχεση και δέσμευσή μας να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε και να επενδύουμε στην τεχνολογία ως το μέσο για να προσφέρουμε αναβαθμισμένες υπηρεσίες και καινοτόμα προϊόντα με στόχο την ευκολία των πελατών στη διαχείριση των οικονομικών τους. Το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο έχει διαχρονικά αποδείξει την ανθεκτικότητά του και την προσαρμοστικότητά του, παρά τις οποιεσδήποτε δυσκολίες που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει. Η Ancoria Bank, αν και νεοσύστατη τράπεζα, έχει αποδείξει την ετοιμότητά της στη διαχείριση και αντιμετώπιση των προκλήσεων και συνεχίζει να διαγράφει θετική πορεία, κατακτώντας την εμπιστοσύνη των πελατών της. Η ευελιξία που τη χαρακτηρίζει και η συνεχής στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων την ανεβάζουν χρόνο με τον χρόνο στις προτιμήσεις σημαντικής μερίδας πελατών.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

παρεμβάσεις

Το μέλλον της οικονομίας και το «Όραμα 2035»

Η συλλογική δράση και ένα νέο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης αποτελούν την πυξίδα μας για την επόμενη μέρα.

Οι αλλαγές που συντελούνται με κινηματογραφική ταχύτητα στον ευρύτερο επιχειρηματικό και οικονομικό χώρο διαδραματίζονται σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία η πανδημία εξακολουθεί να δοκιμάζει ακόμη και τις πιο ανθεκτικές οικονομίες αλλά και τα όρια και τις αντοχές των πολιτών. Σε μια περίοδο που τα πάντα αλλάζουν γύρω μας, τα κράτη, οι οργανισμοί, οι επιχειρήσεις, αλλά και η ίδια η κοινωνία, δεν έχουν ούτε τον χρόνο ούτε την πολυτέλεια να παραμένουν εγκλωβισμένοι σε καθεστώς διαρκούς ανησυχίας ή παράλυσης. Η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού, ειδικά μετά την πανδημία, δημιουργεί διαρκώς νέα δεδομένα, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα νέες προκλήσεις. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα περιβάλλον όπου η κλιματική και η ενεργειακή κρίση συντελούν στη διαμόρφωση νέων τάσεων και αντιλήψεων, οι οποίες με τη σειρά τους απαιτούν προσαρμογή και αλλαγές. Για την ομαλή και επιτυχή μετάβαση στην επόμενη μέρα, η εγρήγορση, η προσαρμοστικότητα και η ευχέρεια του επιχειρηματικού κόσμου να αφουγκράζεται τα δεδομένα που διαμορφώνει η νέα πραγματικότητα, παραμένουν πολύ σημαντικές. Ταυτόχρονα, κάθε βήμα θα πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου, ολοκληρωμένου σχεδιασμού και μιας δομημένης στρατηγικής.

Η ΚΥΠΡΟΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καλείται να κινηθεί και η Κύπρος, έτσι ώστε να βρει απαντήσεις στις προκλήσεις που αναφύονται. Το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα προς τη νέα εποχή είναι η παραδοχή ότι το υφιστάμενο οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης έχει εξαντλήσει τα όριά του. Η Κύπρος χρειάζεται ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο να εστιάζει και να βασίζεται στα διαχρονικά συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού, ενώ ταυτόχρονα οι επενδύσεις θα πρέπει να στραφούν σε τομείς που ταιριάζουν στις δεξιότητες και στις ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού και κυρίως των νέων ανθρώπων. Ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που πρέπει να υιοθετήσει η Κύπρος με βάση το «Όραμα 2035», το οποίο έχει εκπονήσει η PwC Κύπρου. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο διαγωνισμού που προκήρυξε το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και εδράζεται σε τρεις πυλώνες: •Η Κύπρος ως επιχειρηματικός και εμπορικός κόμβος της Ευρώπης, με βάση το ισχυρό συγκριτικό της πλεονέκτημα στον τομέα των υπηρεσιών και την ικανοποιητική διεθνή

40 EconomyToday

φήμη της ως επιχειρηματικού κέντρου. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα αυστηρό πλαίσιο κανόνων κατά του ξεπλύματος χρήματος και της καταπολέμησης της διαφθοράς και της διαπλοκής σε όλες τις μορφές τους.

•Η Κύπρος πρωταγωνιστής στη βιωσιμότητα, με επικέντρωση στην πράσινη οικονομία και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

•Η Κύπρος ως τεχνολογικό κέντρο της Ευρώπης, με ανάπτυξη εξειδικευμένων υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας. Στόχος του τεχνολογικού κέντρου θα είναι η οικοδόμηση ενός οικοσυστήματος βασισμένου στην καινοτομία, στην προσέλκυση παγκόσμιου ταλέντου, στα τοπικά πανεπιστήμια και σε εναλλακτικές οικονομικές πηγές. Κεντρική ιδέα του νέου μοντέλου ανάπτυξης θα πρέπει να είναι η διάχυση του οικονομικού οφέλους σε όλους τους πολίτες. Η δημιουργία μιας δίκαιης και περιεκτικής κοινωνίας, χωρίς αποκλεισμούς, που να ενσωματώνει όλα τα μέλη της, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι η PwC, μέσα από τη νέα παγκόσμια στρατηγική της, «The New Equation», οδηγεί σε ένα ανθρωποκεντρικό μέλλον βασισμένο σε ένα ισχυρό τεχνολογικό υπόβαθρο. Είναι έντονη πεποίθησή μας πως η οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών (stakeholders) είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε το μέλλον αυτό να είναι περισσότερο βιώσιμο. Προς την κατεύθυνση αυτή και με δεδομένη την αναγκαιότητα η επιχειρηματική δραστηριότητα να επιφέρει θετικό και μετρήσιμο κοινωνικό αποτύπωμα, η PwC Κύπρου προχωρά, εντός του 2022, στη δημιουργία του κοινωφελούς μη κερδοσκοπικού ιδρύματος PwC Foundation. Βασική προτεραιότητα του Ιδρύματος είναι η προώθηση σειράς δράσεων με στόχο την ενίσχυση της εκπαίδευσης, της επιχειρηματικότητας, της προστασίας του περιβάλλοντος και ευρύτερα της στήριξης της κοινωνίας. Σημαντική παράμετρος σε αυτό το εγχείρημα είναι η εθελοντική προσφορά και η ενεργός εμπλοκή των ανθρώπων του οργανισμού. Σε έναν κόσμο που μετασχηματίζεται, η Κύπρος επιβάλλεται να αλλάξει. Στον δρόμο προς την υλοποίηση του οράματός μας για το 2035, η υιοθέτηση μιας νέας προσέγγισης, η οποία να ανοίγει νέους δρόμους, να απαντά στις προκλήσεις και ταυτόχρονα να ενσωματώνει όλες τις επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες, αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Χρειάζεται να πιστέψουμε στις προοπτικές που ανοίγονται μπροστά μας και να θυμόμαστε ότι με συλλογική δράση και τόλμη μπορούμε να λάβουμε τις απαραίτητες αποφάσεις ώστε με αυτοπεποίθηση να προχωρήσουμε στην εφαρμογή των απαιτούμενων αλλαγών.

Χρειάζεται να πιστέψουμε στις προοπτικές που ανοίγονται μπροστά μας και να θυμόμαστε ότι με συλλογική δράση και τόλμη μπορούμε να λάβουμε τις απαραίτητες αποφάσεις ώστε με αυτοπεποίθηση να προχωρήσουμε στην εφαρμογή των απαιτούμενων αλλαγών

Του Φίλιππου Σώσειλου Διευθύνοντος Συμβούλου PwC Κύπρου

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

παρεμβάσεις

Έτος ανασύνταξης και αναπροσαρμογών το 2022

Ο ελλειμματικός προϋπολογισμός του 2022 θα πρέπει να ισοσκελιστεί και πάλι το 2023.

Η χρονιά που πέρασε μπορεί να ήταν καλύτερη από το 2020, που αντιμετωπίζαμε για πρώτη φορά τις προκλήσεις της πανδημίας του κορωνοϊού, όμως κι αυτή άφησε αρκετά βαρίδια για το 2022. Οι «τρύπες» που δημιουργήθηκαν στα δημόσια οικονομικά (και ειδικά στο δημόσιο χρέος, που εκτοξεύθηκε στο 120% του ΑΕΠ) είναι τεράστιες και επιβάλλεται να κλείσουν για να μην εισέλθουμε ξανά στον φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων και των χρεών. Επίσης, στην πραγματική οικονομία υπάρχουν ακόμα προκλήσεις που αφορούν τη ρευστότητα χρήματος στην αγορά, το «μούδιασμα» στις ξένες επενδύσεις, τις καθυστερήσεις στην αποπληρωμή τιμολογίων, τη μεγαλύτερη έκθεση επιχειρήσεων και νοικοκυριών σε δανειακές υποχρεώσεις, την αβεβαιότητα στο επιχειρηματικό περιβάλλον και, γενικά, εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσουμε για να επιστρέψουν όλα σε μια ομαλότητα. Όλες αυτές οι ανισορροπίες, μαζί με τις νέες προκλήσεις που βρίσκονται ενώπιόν μας, θα πρέπει να τύχουν επιτυχούς διαχείρισης το 2022. Μαζί με τις προκλήσεις υπάρχουν πάντα και ευκαιρίες, τις οποίες θα πρέπει να αντιληφθούμε και να υλοποιήσουμε για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Για να γίνει αυτό, απαιτείται σωστή δημοσιονομική πολιτική, τόλμη και αποφασιστικότητα για τομές και μεταρρυθμίσεις, καθώς και ευφάνταστες ιδέες για προώθηση νέων σχεδιασμών για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και ενθάρρυνση των νέων τομέων της οικονομίας.

ΔΑΠΑΝΕΣ

Στα πλαίσια αυτά, θα πρέπει η κυβέρνηση να ξαναδεί το σκέλος των δαπανών της και να επαναϊεραρχήσει κυρίως τις ελαστικές δαπάνες της. Οι καταναλωτικές δαπάνες θα πρέπει να συγκρατηθούν και να αυξηθούν οι αναπτυξιακές. Ακόμα, πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα το κόστος του κρατικού μισθολογίου, το οποίο αυξάνεται τόσο με τις πολλές νέες προσλήψεις στο δημόσιο όσο και με τις αναβαθμίσεις θέσεων. Ο ελλειμματικός προϋπολογισμός του 2022 θα πρέπει να ισοσκελιστεί και πάλι το 2023.

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Στον τομέα των μεταρρυθμίσεων, τόσο η κυβέρνηση όσο και η Βουλή θα πρέπει να προχωρήσουν τάχιστα στις αναγκαίες αναπροσαρμογές στη δημόσια υπηρεσία, στη δικαιοσύνη, στην τοπική αυτοδιοίκηση και σε άλλους τομείς. Στους σχεδιασμούς αυτούς θα συμβάλει αποφασιστικά και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που προβλέπει ενισχύσεις για την Κύπρο της τάξης περίπου των 2,5 δισ. ευρώ. Στις δομικές αλλαγές που χρειάζεται ο τόπος είναι μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση και ίσως μια νέα, πιο ρεαλιστική

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

πολεοδομική αμνηστία, η επέκταση στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και άλλα.

ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

Παράλληλα με αυτά, απαιτούνται και νέες ιδέες για το «επιχειρείν». Οι επιχειρήσεις αποτελούν την καρδιά κάθε οικονομίας και χωρίς τη θετική πορεία τους δεν μπορούν να υπάρξουν ούτε ανάπτυξη, ούτε νέες επενδύσεις, ούτε νέες θέσεις εργασίας. Σήμερα, το επιχειρηματικό κλίμα παραμένει αβέβαιο, τόσο λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας όσο και λόγω των αυξήσεων τιμών στην παραγωγή αλλά και στην εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Είναι ανάγκη να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα βελτίωσης του επιχειρηματικού κλίματος για να υπάρξουν θετικές αντανακλάσεις σε όλους τους δείκτες της οικονομίας μας. Αυτό μπορεί να γίνει με την αξιοποίηση προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την προώθηση σχεδίων στήριξης της επιχειρηματικότητας, με ενίσχυση της τεχνολογικής αναβάθμισης των επιχειρήσεων, με τη διεθνή προβολή της οικονομίας μας στο εξωτερικό, με την περαιτέρω προώθηση των εξαγωγών και με την αύξηση της εξωστρέφειας του συνόλου της οικονομίας.

Απαιτείται σωστή δημοσιονομική πολιτική, τόλμη και αποφασιστικότητα για τομές και μεταρρυθμίσεις, καθώς και ευφάνταστες ιδέες για προώθηση νέων σχεδιασμών για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και ενθάρρυνση των νέων τομέων της οικονομίας

ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ

Την ίδια ώρα, οι νέοι τομείς της ενέργειας, της έρευνας, της καινοτομίας, της αειφορίας και της πράσινης και γαλάζιας ανάπτυξης μπορούν να εμπλουτίσουν επαρκώς το παραδοσιακό μοντέλο της οικονομίας μας. Μέσα στο 2022, λοιπόν, έχουμε αρκετά τα οποία πρέπει να κάνουμε. Αν θέλουμε να επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις της ΕΕ για ανάπτυξη της τάξης του 4% του ΑΕΠ, επιβάλλεται να εργαστούμε σκληρά και προς πολλές κατευθύνσεις. Πρέπει να επουλώσουμε τις πληγές του 2021, να καλύψουμε όλες τις παλιές εκκρεμότητες και να ανταποκριθούμε στις νέες προκλήσεις. Επίσης, δεν θα πρέπει να κλείνουμε τα μάτια μας στις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στη διεθνή οικονομία, οι οποίες πάντοτε επηρεάζουν την Κύπρο. Σήμερα διεθνώς κυριαρχεί η κρίση της ενέργειας, με επιπτώσεις στον πληθωρισμό και στην επάρκεια των προϊόντων και εμπορευμάτων. Αυτή είναι μια σοβαρή πτυχή που η Κύπρος δεν πρέπει να την υποτιμά, διότι επηρεάζει και το βαλάντιο των καταναλωτών και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας. Συνοπτικά, το 2022 θα είναι έτος ανασύνταξης και αναπροσαρμογών της οικονομίας. Το κατά πόσον θα τα καταφέρουμε να κερδίσουμε το στοίχημα θα το δείξει ο χρόνος.

Του ΠΙΕΡΗ ΜΑΡΚΟΥ Ανώτερου Εκτελεστικού Διευθυντή της Deloitte

EconomyToday 41

παρεμβάσεις

ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΡΑΣΟΥΝ

Παρά τις θετικές προβλέψεις, οι προκλήσεις υφίστανται και μπορούν εύκολα να ανατρέψουν τα πλάνα ανάπτυξης.

Το 2021, παρά το γεγονός ότι υπήρξαν θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης μετά τη μεγάλη ύφεση του 2020, ήταν μια ακόμη χρονιά γεμάτη προκλήσεις, εφόσον η πανδημία συνεχίζει να επηρεάζει την καθημερινότητά μας. Η σταδιακή επαναδραστηριοποίηση των παραγωγικών μονάδων της οικονομίας τροφοδοτεί την ανάπτυξη, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί και του χρόνου, υπό την αίρεση της μη επιδείνωσης της επιδημιολογικής εικόνας. Η διασύνδεση των οικονομιών των χωρών γίνεται σταδιακά εντονότερη, ειδικά όσον αφορά εξωστρεφείς οικονομίες, χωρίς να υπάρχει μεγάλη εσωτερική ζήτηση. Η Κύπρος, ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμμετέχει σε όλα τα σχετικά θεσμικά όργανα και εφαρμόζει όλες τις οδηγίες που της προωθούνται. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος έχει λάβει πρόσφατα την πρώτη δόση για το Ταμείο Ανασυγκρότησης, με την Πρόεδρο της Κομισιόν να αναφέρει ότι «ξεκινά ο πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας».

ΤΟ ESG

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα εστιάζει κυρίως στην τεχνολογική αναβάθμιση/ψηφιοποίηση των οικονομιών των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε πολιτικές διασφάλισης της προστασίας του περιβάλλοντος και

42 EconomyToday

ενίσχυσης της απασχόλησης και ευημερίας των πολιτών. Οι πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος, κοινωνικής ευημερίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) έχουν εισέλθει για τα καλά στη ζωή μας και αναμένεται να αποτελέσουν τη βάση για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Το όφελος για κάθε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εξαρτηθεί από τον χρόνο εκταμίευσης των κονδυλίων, το ποσοστό απορρόφησης και τον πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα που θα έχουν οι μεταρρυθμίσεις στην οικονομία. Βασική προϋπόθεση επιτυχίας του σχεδίου είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενεργοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και επενδύσεων. Αν εξετάσουμε, τη δεδομένη στιγμή στην Κύπρο, σε ποιους τομείς οφείλεται το θετικό ποσοστό ανάπτυξης που παρουσιάζεται, θα διαπιστώσουμε ότι οφείλεται στους ίδιους παραδοσιακούς τομείς που τροφοδοτούσαν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας και πριν από δέκα χρόνια (με τους τομείς της υγείας, της τεχνολογίας και της εκπαίδευσης να ενισχύονται), με το ενδεχόμενο να εντοπίζεται μια διαφοροποίηση ως προς το ύψος της συνεισφοράς ανά τομέα. Ο μετασχηματισμός της οικονομίας προϋποθέτει ενίσχυση των υφιστάμενων οικονομικών τομέων μέσα από νέες, εκσυγχρονισμένες και πιο ευέλικτες διαδικασίες

Του Χρίστου Βασιλείου

Διευθύνοντος Συμβούλου της KPMG Limited

και συνέργειες, μέσα από την εξέταση των αναγκών των επιχειρηματιών/επενδυτών και της κοινωνίας, σε συνδυασμό με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει ο τόπος.

ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Σε παγκόσμιο επίπεδο, από την έξαρση της πανδημίας μέχρι σήμερα, υιοθετούνται μέτρα στήριξης των οικονομιών και ενίσχυσης της ρευστότητας/χρηματοδότησης. Η απόσυρση των μέτρων στήριξης θα πρέπει να γίνει σταδιακά, καθώς η παρατεταμένη στήριξη θα δημιουργήσει ανισορροπίες και στρεβλώσεις στην αγορά και στην οικονομία. Θα πρέπει να αφεθούν οι δυνάμεις της αγοράς να δράσουν, ούτως ώστε να βρεθεί το νέο οικονομικό ισοζύγιο, με κάποιες επιχειρήσεις ενδεχομένως να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στο καινούργιο οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον. Ήδη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ έδωσαν το σήμα για περιορισμό των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης και αγοράς ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά.

ΚΡΑΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ

Η δημιουργία μιας ευέλικτης και αποδοτικής κρατικής μηχανής ενισχύει το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται προς τους πολίτες. H ψηφιοποίηση της κρατικής μηχανής είναι απαραίτητη για τη μείωση του διοικητικού φόρτου. Στην Εσθονία και στην Ελλάδα, έχουν γίνει σημαντικά βήματα τα τελευταία χρόνια, καθώς οι μεταβιβάσεις ακινήτων πλέον γίνονται ηλεκτρονικά από συμβολαιογράφους μέσα σε λίγα λεπτά. Παρόμοιες πολιτικές αναμένουμε να δούμε σύντομα και στην Κύπρο, με την ενίσχυση του προγράμματος «Αριάδνη», εμπλουτίζοντάς το με επιπλέον κρατικές υπηρεσίες, στις οποίες να μπορούν να διεκπεραιώνονται εργασίες ηλεκτρονικά, σε συνδυασμό με ηλεκτρονικές πληρωμές. Οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές, πέρα από το σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο, αξιολογούν και τις διαδικασίες που εφαρμόζονται. Σε κανένα δεν θα άρεσε να υποστεί διοικητικό κόστος και μεγάλες καθυστερήσεις, όσον αφορά τις επενδύσεις του, λόγω των προβλημάτων που ενδεχομένως να παρουσιάζουν οι κρατικές υπηρεσίες. Επαναφέροντας στη συζήτηση το πιο πάνω σημείο αναφορικά με το Ταμείο Ανασυγκρότησης, ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι η διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής άντλησης πόρων για ενίσχυση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου και η μεγέθυνση του πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα των μέτρων. Το τελευταίο θα γίνει μόνο αν υπάρχει πλήρης συνεννόηση με τους παράγοντες της αγοράς και της κοινωνίας, ώστε να προσαρμόσουν τα μοντέλα και τις πολιτικές τους στις δράσεις του προγράμματος. Η δημιουργία ενός ευέλικτου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών αναμένεται να προσελκύσουν ξένους επιχειρηματίες, οι οποίοι είτε θέλουν να δραστηριοποιηθούν μέσω Κύπρου ή να δημιουργήσουν την έδρα τους στη χώρα.

Ο σωστός σχεδιασμός, ο έλεγχος των δαπανών, η αποφυγή ανάληψης υπερβολικών κινδύνων, η αξιολόγηση του επιχειρηματικού και του οικονομικού περιβάλλοντος αλλά και η διαχείριση της ρευστότητας πρέπει να είναι από τις προτεραιότητες στις ατζέντες των επιχειρήσεων

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Η αύξηση του πληθωρισμού δημιουργεί δικαιολογημένη ανησυχία. Αν και οι ενδείξεις είναι ότι ο πληθωρισμός που αντιμετωπίζουμε προς το παρόν δεν αναμένεται να διαρκέσει πέραν του πρώτου εξαμήνου του 2022, παρατηρούνται ήδη σημαντικές αυξήσεις σε είδη πρώτης ανάγκης, ενώ σημαντική αύξηση παρουσιάζει και το κατασκευαστικό κόστος. Πέρα από τον αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία, ο πληθωρισμός επηρεάζει και την κοινωνία στο σύνολό της, εφόσον μειώνεται η αγοραστική δύναμη των πολιτών. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και του Υπουργείου Οικονομικών της Κύπρου καταγράφουν την επαναφορά της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και την «πλήρη αποκατάσταση» του ΑΕΠ το 2022 με 2023. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το 2022 ο τουριστικός τομέας αναμένεται να βιώσει μια από τις καλύτερες χρονιές, ενώ στον τομέα των ακινήτων, σύμφωνα και με τα στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου, παρουσιάζεται ήδη αυξημένη ζήτηση τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό (αξιοπρόσεκτο είναι το ενδιαφέρον από χώρες όπως το Ισραήλ και ο Λίβανος, ενώ υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον και από ευρωπαϊκές χώρες). Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται στις αρχές του επόμενου έτους και η υιοθέτηση από την πολιτεία των μέτρων που εξαγγέλθηκαν για προσέλκυση επιχειρήσεων ή/και ενίσχυση των υφιστάμενων επιχειρηματικών και επενδυτικών δραστηριοτήτων στο νησί, εφόσον η δημιουργία βάσης στη χώρα μας θα έχει πολλαπλά οφέλη. Ωστόσο, παρά τις θετικές προβλέψεις, οι προκλήσεις υφίστανται και μπορούν εύκολα να ανατρέψουν τα πλάνα ανάπτυξης. Η κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις καλούνται να διαχειριστούν τα όσα θα προκύψουν με τρόπο που να περιορίζει τον αρνητικό αντίκτυπο. Ο σωστός σχεδιασμός, ο έλεγχος των δαπανών, η αποφυγή ανάληψης υπερβολικών κινδύνων, η αξιολόγηση του επιχειρηματικού και του οικονομικού περιβάλλοντος αλλά και η διαχείριση της ρευστότητας πρέπει να είναι από τις προτεραιότητες στις ατζέντες των επιχειρήσεων, ούτως ώστε να μην έρθουν αντιμέτωπες με θέματα βιωσιμότητας.

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

παρεμβάσεις

ΝΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΝΕΟ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Παραμένω πολύ αισιόδοξος για το 2022. Έχουμε σημαντική δουλειά να κάνουμε με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και η ανάπτυξη του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ορίζει ότι θα πρέπει όλοι να προσαρμοστούμε, να επανασχεδιάσουμε τους οργανισμούς μας και να εργαστούμε μαζί.

Αν αναλογιστούμε τις προοπτικές όπως διαφαίνονταν στις αρχές του χρόνου, το 2021 δεν ήταν μια κακή χρονιά για την Κύπρο και οι εκτιμήσεις για το 2022 παραμένουν θετικές. Το εμβολιαστικό πρόγραμμα προχώρησε με επιτυχία, με το 70% του πληθυσμού να είναι πλέον πλήρως εμβολιασμένο –λίγο κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ– και έχουμε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτων που σχετίζονται με τον COVID-19 στην Ευρώπη. Το οικονομικό κλίμα και οι προσδοκίες για την απασχόληση βελτιώνονται σταθερά από την αρχή του έτους. Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνά μας, EY Business Leaders’ Confidence Barometer, οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων εμφανίζονται συγκρατημένα θετικοί ως προς την εγχώρια οικονομία, αλλά και τον κλάδο τους και τις προοπτικές απασχόλησης, με τους τομείς των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, της φιλοξενίας, του real estate και των κατασκευών να παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη αισιοδοξία, αν και οι τελευταίοι ήταν μεταξύ αυτών που επλήγησαν πιο σκληρά από την πανδημία.

44 EconomyToday

ΤΑ ΜΕΔ

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) συνέχισαν να μειώνονται, παρά τον αντίκτυπο της πανδημίας, με τον δείκτη ΜΕΔ να πέφτει στο 17,4% τον Ιούλιο, από 22,3% τον Ιούνιο του 2020. Οι αφίξεις τουριστών ανέκαμψαν έντονα το τρίτο τρίμηνο, αν και παραμένουν πολύ κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα. Η τάση για τα δημόσια έσοδα το 2021 είναι θετική, ενώ το ακαθάριστο δημόσιο χρέος μειώνεται και αναμένεται να πέσει κάτω από το 100% του ΑΕΠ το 2022. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το πραγματικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 5,4% το 2021, πράγμα που σημαίνει ότι θα έχει φτάσει τα προ πανδημίας επίπεδα μέχρι το τέταρτο τρίμηνο. Οι προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 βρίσκονται στην περιοχή του 4%, ενώ η ανεργία αναμένεται επίσης να συνεχίσει να μειώνεται. Οι πιο προφανείς προκλήσεις για το 2022 είναι μια πιθανή παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση, ως αποτέλεσμα της εξάπλωσης της μετάλλαξης Όμικρον, η άνοδος του πληθωρισμού, καθώς το κόστος της

Του Ronald Attard Διευθύνοντος Συμβούλου ΕΥ Κύπρου

ενέργειας αυξάνεται με διψήφιους ρυθμούς, και ο αντίκτυπος των διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες, που θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα αισθητός στην Κύπρο. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η προοπτική του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο είναι μια μοναδική ευκαιρία μετάβασης σε μια πιο ανταγωνιστική και πράσινη οικονομία και προσαρμογής στις ισχυρές παγκόσμιες τάσεις που επαναπροσδιορίζουν το μέλλον μας. Μια από τις λιγότερο συζητημένες συνέπειες της πανδημίας για την Κύπρο είναι ότι είμαστε πλέον μια πολύ λιγότερο απομονωμένη οικονομία σε σχέση με δύο χρόνια νωρίτερα. Η εξάπλωση της εξ αποστάσεως εργασίας και των τηλεδιασκέψεων μάς έκανε όλους να συνειδητοποιήσουμε ότι τα παραδοσιακά εμπόδια δεν ισχύουν πλέον και ότι είμαστε πολύ πιο ενσωματωμένοι στην παγκόσμια αγορά από ό,τι πιστεύαμε.

Ισχυρές μετασχηματιστικές δυνάμεις επηρεάζουν άμεσα την Κύπρο και στο εγγύς μέλλον θα το κάνουν ακόμα πιο δυναμικά. Στην ΕΥ, τις βλέπουμε ως ευκαιρίες και όχι ως απειλές

ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ, ΟΧΙ ΑΠΕΙΛΕΣ…

Αυτή η συνολικά θετική εικόνα για την Κύπρο αντανακλάται και στις επιδόσεις και τις προοπτικές της EY. Ήμασταν αρκετά επιφυλακτικοί στην αρχή του χρόνου, ωστόσο οι υπηρεσίες μας από τότε έχουν αυξηθεί ραγδαία. Σε όλο αυτό το διάστημα, υποστηρίζουμε τους πελάτες μας για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της πανδημίας, ειδικά στους κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση, όπως ο τουρισμός, το real estate και το λιανικό εμπόριο. Αλλά, το πιο σημαντικό, βοηθάμε τις εταιρείες να προσαρμοστούν στις δραστικές αλλαγές που έχουν μεταμορφώσει την παγκόσμια οικονομία, πολλές από τις οποίες έχουν επιταχυνθεί ως αποτέλεσμα του COVID-19. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στην ψηφιοποίηση, στον δραστικό μετασχηματισμό των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, στην κλιματική κρίση, στις αυξανόμενες προσδοκίες όλων των ενδιαφερομένων μερών, αλλά και των επενδυτών, να βρεθούν τα θέματα ESG στον πυρήνα της εταιρικής στρατηγικής και να ενισχυθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία, καθώς και στις σαρωτικές αλλαγές στις συνήθειες και προσδοκίες των καταναλωτών. Πρόκειται για ισχυρές μετασχηματιστικές δυνάμεις που επηρεάζουν άμεσα την Κύπρο και θα το κάνουν ακόμη πιο δυναμικά στο εγγύς μέλλον, ωστόσο, στην EY, τις βλέπουμε ως ευκαιρίες και όχι ως απειλές και ενθαρρύνουμε τους πελάτες μας να κάνουν το ίδιο. Ως εκ τούτου, παραμένω πολύ αισιόδοξος για το 2022. Έχουμε σημαντική δουλειά να κάνουμε με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και η ανάπτυξη του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ορίζει ότι θα πρέπει όλοι να προσαρμοστούμε, να επανασχεδιάσουμε τους οργανισμούς μας και να εργαστούμε μαζί για να οικοδομήσουμε ένα νέο όραμα και ένα σύγχρονο παραγωγικό μοντέλο για την Κύπρο.

ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΤΑΛΕΝΤΩΝ

Η μεγαλύτερη πρόκληση, σε αυτό το μεταβαλλόμενο τοπίο, θα είναι να βρούμε και να προσελκύσουμε ανθρώπους με τα σωστά ταλέντα, δεξιότητες και

ενθουσιασμό. Η Κύπρος έχει μια σημαντική δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού, αλλά, ως ένας ταχέως αναπτυσσόμενος οργανισμός σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία, δεν είμαστε πάντα σε θέση να βρούμε αρκετούς ταλαντούχους επαγγελματίες για να ανταποκριθούμε στις αυξανόμενες ανάγκες και προσδοκίες των πελατών μας. Πιστεύω ότι σήμερα προσφέρουμε σημαντικές ευκαιρίες σε νέους επαγγελματίες να αναπτυχθούν μαζί μας και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους. Χάρη στην εταιρική μας κουλτούρα και μέσω του δικτύου μας, δίνουμε τη δυνατότητα στους ανθρώπους μας να δουλέψουν σε διεθνή έργα ή και να αποσπαστούν για ένα διάστημα σε μια άλλη χώρα, εξασφαλίζοντας πολύτιμες εμπειρίες και νέες προοπτικές, κάτι το οποίο εκτιμούν ιδιαίτερα οι νέοι επαγγελματίες σήμερα. Με το κατάλληλο ταλέντο, την υποστήριξη του παγκόσμιου δικτύου μας και τη συνεργασία μας μεταξύ διαφορετικών γραμμών υπηρεσιών, είμαι βέβαιος ότι θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε στους πελάτες μας τη μοναδική ποιότητα υπηρεσιών που περιμένουν από την EY. Η μεγαλύτερη ελπίδα μας για το 2022 είναι ότι οι συνθήκες θα μας επιτρέψουν να αποκαταστήσουμε την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή με το προσωπικό μας, τους πελάτες μας και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ως εταιρεία εστιασμένη στην τεχνολογία, προσαρμοστήκαμε απρόσκοπτα στην εξ αποστάσεως εργασία και διατηρήσαμε το υψηλό μας επίπεδο υπηρεσιών καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. Ωστόσο, ανυπομονούμε να αποκτήσουμε ξανά στενότερη επαφή με τους ανθρώπους και τους πελάτες μας, διατηρώντας συγχρόνως τον θετικό αντίκτυπο της πανδημίας στο μοντέλο εργασίας μας, συμπεριλαμβανομένης, κυρίως, της αυξημένης ευελιξίας.

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

παρεμβάσεις

ΕΧΟΥΜΕ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η οικονομία μας ανακάμπτει ταχέως, παρά τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα που συνδέεται με την πανδημία του κορωνοϊού, και οι προοπτικές φαίνονται θετικές και το 2022.

Το 2021 ήταν μια χρονιά δύσκολη για όλο τον κόσμο και την επαγγελματική κοινότητα λόγω της αβεβαιότητας που προκύπτει με την εξέλιξη του COVID-19. Δυστυχώς υπήρξαν πισωγυρίσματα με τα lockdowns, τα οποία σίγουρα έχουν επηρεάσει την απόδοση όλων των εταιρειών. Η μείωση των προσπαθειών επαφής κατά τους πρώτους μήνες του χρόνου είχε αρνητικά αποτελέσματα, αλλά πρέπει να πούμε ότι με αφορμή τον COVID-19 αναγκαστήκαμε να μελετήσουμε και να εφαρμόσουμε νέες διαδικασίες και πρακτικές, ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε αποτελεσματικά και να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε ότι οι πωλήσεις και τα κέρδη θα διατηρηθούν στα επίπεδα που πρέπει, ούτως ώστε να συνεχιστούν οι επενδύσεις στο μέλλον.

ΤΑΧΕΙΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗ

Η οικονομία μας ανακάμπτει ταχέως, παρά τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα που συνδέεται με την πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19), και οι προοπτικές φαίνονται θετικές και το 2022. Οι ανατροπές και ελλείψεις που δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα του COVID-19 έχουν διαταράξει την παραγωγή και τη διανομή των εμπορευμάτων και οδηγούν σε σοβαρές αυξήσεις τις τιμές των προϊόντων, με τη συνεπακόλουθη αύξηση στον πληθωρισμό και στο κόστος των εργατικών χεριών. Όλα αυτά δημιουργούν ένα περιβάλλον που χρειάζεται σωστή και προσιτή διαχείριση, ώστε να μην οδηγηθούμε σε μια κατάσταση η οποία θα επηρεάσει αρνητικά την παγκόσμια οικονομία. Η Baker Tilly South East Europe, για το έτος 2021, αναμένει να έχει πολύ καλά αποτελέσματα, τόσο στο επίπεδο εισοδημάτων όσο και στο επίπεδο κερδοφορίας. Αυτό προκύπτει από τη διεύρυνση της γκάμας των υπηρεσιών που προσφέρονται αλλά και από την επέκταση στη Ρουμανία και την Ελλάδα, με την προσθήκη στο δίκτυο ακόμα 12 γραφείων. Αυτό αποτελεί σοβαρή εξέλιξη και επιτυχία στην υλοποίηση

46 EconomyToday

του στρατηγικού μας στόχου για περαιτέρω επέκταση στο εξωτερικό. Ως ένα γραφείο που γιορτάζει φέτος τα 25 χρόνια δραστηριοποίησής του, πρέπει να πούμε ότι έχουμε εμπιστοσύνη στην κυπριακή οικονομία για τον κλάδο των επαγγελματικών υπηρεσιών. Η Κύπρος παραμένει πρώτη χώρα σε δυναμικότητα και αποτελεσματικότητα, συνεχίζοντας να βελτιώνει τα αποτελέσματά της. Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη μας δραστηριότητα στην Κύπρο, πιστεύω ότι, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να είμαστε επιτυχημένοι και να αφήσουμε πίσω τα προβλήματα αξιοπιστίας και φήμης που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, χρειάζεται να γίνει μια γενική επισκόπηση εκ βάθρων και να ετοιμαστεί το πρόγραμμα και το όραμα της Κύπρου για τα επόμενα είκοσι χρόνια.

Η ΚΥΠΡΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΜΕΡΑΣ

Όπως έχει συζητηθεί στην πρόσφατη σύσκεψη που οργανώθηκε με πρωτοβουλία του ΚΕΒΕ, θα πρέπει να διοριστούν σύμβουλοι, οι οποίοι θα εκπονήσουν ένα πρόγραμμα που θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την Κύπρο της επόμενης μέρας. Σίγουρα, έχοντας υπόψη τους περιορισμούς στο θέμα της διαθεσιμότητας του αναγκαίου προσωπικού, πρέπει να μεριμνήσουμε ούτως ώστε ο περιορισμένος αριθμός του εργατικού δυναμικού να χρησιμοποιείται εκεί όπου θα αποδοθούν τα καλύτερα αποτελέσματα. Η αλλαγή των φορολογικών συντελεστών πρέπει να είναι ένα από τα στοιχεία που θα βοηθήσουν την Κύπρο να συνεχίσει να είναι μια σημαντική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην παροχή επαγγελματικών υπηρεσιών, αλλά σίγουρα η Κύπρος δεν πρέπει να βασιστεί μόνο στα φορολογικά κίνητρα. Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και μπορέσουμε να μεταλαμπαδεύσουμε το όραμα στη νέα γενιά, πιστεύω ότι η Κύπρος θα συνεχίσει να έχει επιτυχίες. Είμαι σίγουρος ότι όλοι οι φορείς θα γίνουν αρωγοί για τη συνέχεια των επιτυχιών της Κύπρου.

Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να είμαστε επιτυχημένοι και να αφήσουμε πίσω τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί, χρειάζεται να γίνει μια γενική επισκόπηση εκ βάθρων και να ετοιμαστεί το πρόγραμμα και το όραμα της Κύπρου για τα επόμενα είκοσι χρόνια

του Σάββα Μ. Κλείτου Director, Tax Services & Regional Coordinator, Baker Tilly South East Europe

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

EconomyToday 47

παρεμβάσεις

Κύπρος 2022: Έτος ευκαιριών Ή επανεκκίνησης;

Η Κύπρος μπορεί να δηλώσει παρούσα και ταυτόχρονα να συναγωνιστεί, και κάποια στιγμή να ανταγωνιστεί, μεγαλύτερες ανεπτυγμένες οικονομίες. Η ανατολή του 2022 θα φέρει την κυπριακή οικονομία αντιμέτωπη με μια πλειάδα ευκαιριών αλλά και προκλήσεων, οι οποίες θα απαιτούν επιτακτικές αλλαγές. Η πανδημία ανέδειξε πρωτοφανείς προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, τις οποίες κάθε κράτος καλείται να αντιμετωπίσει στο δικό του, τοπικό επίπεδο. Τα στοιχεία που συγκροτούν τις επιπτώσεις της πανδημίας, οι έντονες πιέσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού και οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό θα έχουν ως βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, την αύξηση στις τιμές των αγαθών λόγω έλλειψης σε πρώτες ύλες και την αύξηση της αβεβαιότητας στο κοινωνικό σύνολο λόγω μιας φαινομενικής μείωσης της ανάπτυξης. Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που καλούνται οι διάφοροι φορείς να επιδείξουν εγκράτεια και να συνθέσουν ένα στρατηγικό πρόγραμμα που να έχει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οικονομικά και κοινωνικά σχέδια.

48 EconomyToday

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Η πανδημία και τα νέα στελέχη του ιού θα αποτελέσουν το ισχυρότερο βαρόμετρο στην πορεία θετικής ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Μια αρνητική εξέλιξη και ισχυροποίηση της πανδημίας θα έχει ως αποτέλεσμα η οικονομία να βρεθεί αντιμέτωπη με μειωμένη θετική ανάπτυξη και με μια σειρά από καθοριστικές αποφάσεις που θα πρέπει να παρθούν. Σε περίπτωση επιδείνωσης της πανδημίας, κατά την άποψή μου, εάν εφαρμοστεί μια δέσμη μέτρων η οποία να επιβάλλει αυστηρούς περιορισμούς στο εμπόριο, στις συνθήκες εργασίας (π.χ. επιβάλλοντας τις συνθήκες εργασίας για τις εταιρείες) και στις κοινωνικές συναντήσεις, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια κοινωνική αναταραχή συνδεδεμένη με την πιθανή αποτυχία στην εύρωστη λειτουργία μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μη εξυπηρέτηση οικονομικών υποχρεώσεων, σχηματίζοντας αλυσιδωτές επιπτώσεις, οι οποίες θα επιφέρουν πιέσεις στο τραπεζικό σύστημα και

Του Μάριου Α. Κοσμά Managing Partner, K. Treppides & Co Ltd

Το 2022 μπορεί να γίνει η απαρχή για μια ορθολογιστική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού που δουλεύει στην Κύπρο και που προέρχεται είτε από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε από τρίτες χώρες

περαιτέρω επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας. Στον αντίποδα, εάν εφαρμοστεί και συνομολογηθεί μια πολιτική με λογικά και εφαρμόσιμα μέτρα περιορισμού, σε συνδυασμό με τη συνεχή ενημέρωση του κοινού, τη σημαντική ενίσχυση του εμβολιαστικού προγράμματος και τον αφανισμό των θεωριών συνωμοσίας για την πανδημία, θα μετριαστούν οι πιέσεις που δέχονται εδώ και σχεδόν δύο χρόνια το χρηματοοικονομικό σύστημα και το σύστημα υγείας της χώρας και θα δημιουργηθούν συνθήκες κάτω από τις οποίες η οικονομία θα προσαρμοστεί και το πολυσυζητημένο σύστημα υγείας θα δουλέψει.

ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Ή ΝΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ;

Οι όροι είναι σχετικοί, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η οικονομία στη μορφή της όπως πολλοί την αναπολούν μέχρι το 2019 δεν θα είναι η ίδια από το 2022 και μετά. Οι παράγοντες που συνθέτουν την οικονομία άλλαξαν, η μορφή εμπορίου άλλαξε και τα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα και στερεότυπα άλλαξαν. Η νέα μορφή της οικονομίας είναι αυτή που έχει διαμορφωθεί τα δύο τελευταία χρόνια. Όσο πιο σύντομα υιοθετήσουμε το σημερινό καθεστώς (τη σημερινή μορφή της οικονομίας), τόσο πιο σύντομα θα εκμεταλλευτούμε τις άπλετες ευκαιρίες που υπάρχουν και οι οποίες συνάδουν με τομείς της οικονομίας τους οποίους

μπορούμε ως Κύπρος να εξυπηρετούμε. Η Κύπρος είχε και θα έχει ως πυλώνες της οικονομίας της τους τομείς οι οποίοι σήμερα μπορούν να συνταυτιστούν με μια δυνατή οικονομία, η οποία θα επιφέρει ευφορία και ανάπτυξη. Τα ακίνητα στη μορφή των μακροπρόθεσμων επενδύσεων (και όχι πλέον σε μορφή εμπορίου), ο τουρισμός, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, ο τομέας της πληροφορικής και του σχεδιασμού λογισμικών και –το πιο σημαντικό– οι μορφές ενέργειας (οι οποίες είναι όλες συγκεντρωμένες στην Κύπρο), είτε αυτές είναι οι συμβατικές ή οι καινοτόμες (φυσικό αέριο, υδρογονάνθρακες, ήλιος, άνεμος), αποτελούν τομείς της νέας οικονομίας για όλο τον κόσμο. Οι τομείς της οικονομίας απαιτούν το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό. Το 2022 μπορεί να γίνει η απαρχή για μια ορθολογιστική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού που δουλεύει στην Κύπρο και που προέρχεται είτε από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε από τρίτες χώρες. Μια ορθολογιστική διαχείριση του μεταναστευτικού μπορεί να ρυθμίσει οποιεσδήποτε ελλείψεις σε ανειδίκευτο προσωπικό, πάντα σε συνδυασμό με αυστηρές συνθήκες προσαρμογής των μεταναστών στο σύνολο της κυπριακής κοινωνίας, ειδικά σε ό,τι αφορά τα ήθη, τα έθιμα και τις αντιλήψεις της κυπριακής κοινωνίας. Την ίδια στιγμή, τα ήδη ανακοινωθέντα μέτρα προσέλκυσης εξειδικευμένου προσωπικού από ευρωπαϊκές και τρίτες χώρες συμβάλλουν στην παροχή υψηλών προδιαγραφών υπηρεσιών σε όλους τους προαναφερθέντες τομείς της κυπριακής οικονομίας. Εμείς στην Κύπρο έχουμε να συντονίσουμε τους πιο πάνω παράγοντες που αποτελούν την οικονομία, δηλαδή να συνομολογήσουμε και να εφαρμόσουμε πρόγραμμα αξιοποίησης και στρατηγικής ανάπτυξης. Η Κύπρος μπορεί να δηλώσει παρούσα και ταυτόχρονα να συναγωνιστεί, και κάποια στιγμή να ανταγωνιστεί, μεγαλύτερες ανεπτυγμένες οικονομίες, καθώς οι τομείς της οικονομίας που βραχυπρόθεσμα μπορούν να συμβάλουν σε μια σταθερή, μακροπρόθεσμη οικονομία δηλώνουν παρόντες στην Κύπρο.

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

παρεμβάσεις

Η ΚΥΠΡΟΣ ΕΧΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ωστόσο, ο εφησυχασμός αποτελεί πολυτέλεια και απαιτείται περαιτέρω εκσυγχρονισμός των κυβερ­νητικών υπηρεσιών, καθώς και συστράτευσή τους με τις πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα.

Αναμφίβολα, το 2021 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο για την κυπριακή οικονομία, αφού όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς κλήθηκαν να διαχειριστούν την αβεβαιότητα της επόμενης ημέρας, μεσούσης της πανδημίας, και να θέσουν γερά θεμέλια για μια βιώσιμη οικονομική ανάκαμψη. Η διαχείριση των επιπτώσεων που είχε αφήσει το πρώτο κύμα της πανδημίας και η απαγκίστρωση από το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα αποτέλεσαν τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Οι προσπάθειες αυτής της διαχείρισης, παρά το πάγωμα της οικονομίας που άφησε πίσω του το 2020, απέφεραν καρπούς. Η επιτυχής διαχείριση της πανδημίας υποβοήθησε την επανεκκίνηση της οικονομίας.

ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ

Δράσεις του ιδιωτικού τομέα, σε συνδυασμό με τον εκσυγχρονισμό της κρατικής μηχανής, οδήγησαν στην εγκατάσταση στην Κύπρο ξένων επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας και της πληροφορικής, αποφέροντας αλυσίδα οφελών.

50 EconomyToday

Μετά από μια ιστορική πτώση, ο τομέας του τουρισμού ανακάμπτει. Τα αποτελέσματα της τουριστικής βιομηχανίας κατά το τρέχον έτος είναι ενθαρρυντικά και ξεπέρασαν ήδη τις αρχικές προσδοκίες. Ωστόσο, εξακολουθούν να βρίσκονται σε χαμηλότερα –συγκριτικά με τα προ πανδημίας– επίπεδα. Η δημιουργία του νέου Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής υπήρξε μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη, όπως επίσης και ο μηχανισμός Fast Track Business Activation, ο οποίος εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το 2020. Σύμφωνα με αυτή την πολιτική, οι επιλέξιμες οντότητες μπορούν να απολαύσουν μια ταχεία διαδικασία σύστασης, καθώς και εγγραφή σε αρμόδιες αρχές, όπως η εφορία. Η Κυπριακή Δημοκρατία κατάφερε επίσης να αντλήσει ευρωπαϊκά κονδύλια, κατατάσσοντας την Κύπρο πρώτη στην απορρόφηση κεφαλαίων από την ΕΕ κατά το 2021. Είναι γεγονός ότι οι χρονιές 2020 και 2021 επηρέασαν τον κατασκευαστικό τομέα της Κύπρου. Τα πλήγματα ήταν συνεχή, με τελευταίο τη ραγδαία αύξηση στις τιμές των πρώτων υλών σε διεθνές επίπεδο. Υπάρχουν, όμως, ενδείξεις ανάκαμψης, κυρίως λόγω εγχώριας κινητι-

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΟΥΡΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΟΥ, Grant Thornton Κύπρου

κότητας, αφού, σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2021, η έκδοση αδειών οικοδομής σημείωσε αύξηση 18,7% από την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Τα πιο πάνω αντικατοπτρίζονται στους κύριους οικονομικούς δείκτες, με έμφαση στον ρυθμό ανάπτυξης και στη μείωση του ποσοστού ανεργίας σε σχέση με το 2020. Αυτή η πορεία ανάκαμψης που χαράχθηκε δύναται να αποτελέσει εφαλτήριο για την περαιτέρω ανάπτυξη, μέσω δράσεων που σκοπό έχουν να εμπλουτίσουν τις προσπάθειες ανάπτυξης του νέου, βιώσιμου επιχειρησιακού μοντέλου.

Ο τομέας των επαγγελ­ματικών υπηρεσιών υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος της κυπριακής οικονομίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, ωστόσο αντιμετωπίζει σήμερα σημαντικά ζητήματα φήμης

ΤΟ ΝΕΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

Το νέο Σχέδιο Δράσης, που αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή το 2022, θα καταστήσει την Κύπρο ένα πιο ελκυστικό επιχειρηματικό κέντρο και θα δώσει τα απαραίτητα εφόδια στον ιδιωτικό τομέα για να προχωρήσει σε δράσεις που να εστιάζονται στην προσέλκυση ξένων εταιρειών που έχουν σκοπό τη μεταστέγαση των εργασιών τους στην Κυπριακή Δημοκρατία. Προς τις ίδιες κατευθύνσεις στοχεύει και το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Κύπρου, για αξιοποίηση πόρων ύψους €1,2 δισ., που θα διατεθούν για την περίοδο 2021-2026 από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πυλώνες ανάπτυξης του εν λόγω σχεδίου είναι η εδραίωση ενός ανθεκτικού συστήματος υγείας, η πράσινη ανάπτυξη, μια ανταγωνιστική οικονομία, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα και κοινωνικό κράτος.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική για μετασχηματισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, στη βάση ενός νέου οικονομικού μοντέλου για μια βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία. Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση από τη Συμφωνία. Αυτή τη στιγμή, η ΕΕ μάς επιβάλλει σημαντικές οικονομικές κυρώσεις και οι υπεύθυνοι χάραξης της πολιτικής μας οφείλουν να παρέχουν κίνητρα που να στοχεύουν στη μετάβαση σε μια κυκλική, πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία.

Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί και στη συνέχιση της επιτήρησης του τραπεζικού τομέα και ειδικότερα του υψηλού ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αφού ο κίνδυνος εξακολουθεί να ελλοχεύει. Ακόμα μια πρόκληση αποτελεί και το επίμαχο νομοσχέδιο για τις κρατικές εγγυήσεις προς τις τράπεζες για παραχώρηση δανείων σε επιχειρήσεις και αυτοτελώς εργαζομένους. Τέτοια νομοσχέδια θα πρέπει να τυγχάνουν συνεχούς αξιολόγησης και εποπτείας, ώστε να διατηρείται η αξιοπιστία του τραπεζικού συστήματος του τόπου.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Είναι επίσης πασιφανές ότι εντός του 2021 ο πλη-

θωρισμός σε προϊόντα και υπηρεσίες είχε –και εξακολουθεί να έχει– ανοδική πορεία. Η διαχείριση και αναχαίτιση τέτοιων αυξητικών τάσεων πρέπει να είναι μεθοδική, λαμβάνοντας υπόψη ότι μια απότομη αύξηση στα βασικά επιτόκια θα μπορούσε να επηρεάσει τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας και τη διαθέσιμη ρευστότητα στην αγορά.

ΕΤΑΙΡΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ

Το ενδεχόμενο αύξησης του εταιρικού φόρου, μετά τη συμφωνία σε διεθνές επίπεδο για την επιβολή ενός ελάχιστου παγκόσμιου εταιρικού φορολογικού συντελεστή, και η πιθανή φορολογική μεταρρύθμιση είναι άλλη μια πρόκληση για την κυπριακή οικονομία. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να αποτελεί μέρος μιας συνολικής, δημοσιονομικά ουδέτερης φορολογικής μεταρρύθμισης, η οποία θα διαφυλάξει την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας ως μιας ανοικτής οικονομίας και θα προστατεύσει από τον κίνδυνο να πληγεί το κύρος της χώρας.

TΟΜΕΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Επίσης, παρά το γεγονός ότι ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος της κυπριακής οικονομίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, αντιμετωπίζει σήμερα σημαντικά ζητήματα φήμης, λόγω καταγγελιών για χαλαρό καθεστώς Anti-Money Laundering (AML) και πιο πρόσφατα για διαφθορά, σύγκρουση συμφερόντων κ.λπ. Τις προκλήσεις αυτές πρέπει ν’ αναγνωρίσουν και ν’ αντιμετωπίσουν όχι μόνο οι επαγγελματίες, αλλά και η κυβέρνηση και άλλοι πολιτικοί φορείς. Εν κατακλείδι, το 2021 αποτέλεσε χρονιά ανάκαμψης, κατά την οποία τέθηκαν τα θεμέλια για μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι προοπτικές να καταστήσουμε την Κύπρο ένα αειφόρο, αξιόπιστο και ανταγωνιστικό επιχειρηματικό κέντρο, τουριστικό προορισμό υψηλού επιπέδου και κέντρο ναυτιλίας, με βιώσιμες κυπριακές επιχειρήσεις, είναι υπαρκτές. Ωστόσο, ο εφησυχασμός αποτελεί πολυτέλεια και απαιτείται περαιτέρω εκσυγχρονισμός των κυβερνητικών υπηρεσιών, καθώς και συστράτευσή τους με τις πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα.

ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ

παρεμβάσεις

Μεγάλη πρόκληση για τους επόπτες η χρηματοοικονομική και η ρυθμιστική τεχνολογία

Οι επόπτες παγκοσμίως καλούνται να ανταποκριθούν σε ένα επενδυτικό περιβάλλον το οποίο μεταβάλλεται και εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς.

Στον απόηχο της πανδημίας και της πολυεπίπεδης οικονομικής ανάκαμψης, πολλές αλληλένδετες δυνάμεις επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας των διεθνών κεφαλαιαγορών, με την τεχνολογία και την καινοτομία να βρίσκονται στο επίκεντρο και να αποτελούν συγχρόνως πρόκληση αλλά και ευκαιρία. Οι επόπτες παγκοσμίως καλούνται να ανταποκριθούν σε ένα επενδυτικό περιβάλλον το οποίο μεταβάλλεται και εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς, είτε αυτό αφορά νέες νομοθετικές ρυθμίσεις είτε την παροχή νέων και πολύπλοκων επενδυτικών προϊόντων στη βάση τεχνολογικών καινοτομιών. Παρά το μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον, ο τομέας των επενδυτικών υπηρεσιών στην Κύπρο συνέχισε στη διάρκεια του 2021 να παρουσιάζει επενδυτικές ευκαιρίες, οι οποίες επιβεβαιώνονται από το αμείωτο ενδιαφέρον εγχώριων και ξένων επενδυτών για δραστηριοποίηση, κυρίως στον αναδυόμενο τομέα των συλλογικών επενδύσεων. Η παρακολούθηση και εποπτεία της αγοράς αποτελεί βασικό ρόλο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ), με απώτερο στόχο την προστασία των επενδυτών και την υγιή ανάπτυξη της αγοράς. Προς αυτή την

52 EconomyToday

κατεύθυνση, καλούμε όλες τις εποπτευόμενες οντότητες να συμμορφώνονται με τις εκάστοτε εποπτικές τους υποχρεώσεις. Επιπρόσθετα, εντός του 2022, θα υπάρξει επικέντρωση στην περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα, μέσω της προσφοράς νέων επενδυτικών προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς επίσης και της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Προς αυτή την κατεύθυνση, το 2021 ετοιμάσαμε νομοσχέδιο για τη ρύθμιση του επαγγέλματος της εκτέλεσης λειτουργιών διοίκησης ΟΕΕ, μια εξέλιξη η οποία θα αναβαθμίσει τον τομέα των ΟΕΕ. Επίσης, ολοκληρώθηκε η μεταφορά της ευρωπαϊκής οδηγίας για τη διασυνοριακή διανομή συλλογικών επενδυτικών κεφαλαίων στις νομοθεσίες που διέπουν τους ΟΣΕΚΑ και τους ΔΟΕΕ. Μέσω της νομοθετικής ρύθμισης, μειώνονται οι κανονιστικοί φραγμοί και επιτρέπεται πλέον στους διαχειριστές επενδυτικών κεφαλαίων να διανέμουν και, με ορισμένες εξαιρέσεις, να διαχειρίζονται τα κεφάλαιά τους σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Κατ’ επέκταση, αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση του κόστους για τους

Του Γιώργου Θεοχαρίδη Προέδρου Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου

διαχειριστές κεφαλαίων, ενώ διευρύνει τις διαθέσιμες επιλογές για τους επενδυτές. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι τον Νοέμβριο τέθηκε σε εφαρμογή ο Κανονισμός (ΕΕ2020/1503) σχετικά με τους Ευρωπαίους Παρόχους Υπηρεσιών Συμμετοχικής Χρηματοδότησης, ο οποίος καλύπτει και τη συμμετοχική χρηματοδότηση με δανεισμό. Ως ΕΚΚ, είχαμε προχωρήσει, στις αρχές του 2020, στην έκδοση της Οδηγίας για την Παροχή Υπηρεσιών Συμμετοχικής Χρηματοδότησης σε Κινητές Αξίες (π.χ. μετοχές ή χρεόγραφα), καθώς πρόκειται για μια σημαντική εναλλακτική μορφή χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων ή νεοφυών εταιρειών. Ως αποτέλεσμα, πολύ σύντομα θα αδειοδοτηθεί η πρώτη πλατφόρμα συμμετοχικής χρηματοδότησης, η οποία θα αφορά αποκλειστικά τη συμμετοχική χρηματοδότηση που βασίζεται στην έκδοση κινητών αξιών. Περαιτέρω, η ΕΚΚ εξέδωσε Δήλωση Πολιτικής σε σχέση με την εγγραφή και τις δραστηριότητες των Παρόχων Υπηρεσιών σε Κρυπτοπεριουσιακά Στοιχεία, σύμφωνα με την οποία οι Πάροχοι Υπηρεσιών Κρυπτοπεριουσιακών Στοιχείων υποχρεούνται να υποβάλουν αίτηση για αδειοδότηση από την ΕΚΚ, η οποία θα τους εποπτεύει στη βάση του Νόμου Περί Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας.

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για όλους τους επόπτες αυτή τη στιγμή είναι η χρηματοοικονομική και η ρυθμιστική τεχνολογία, που αποτελούν πλέον βασικό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης. Είναι κοινή γνώση ωστόσο ότι, πέραν των ευκαιριών και πλεονεκτημάτων, η χρήση τους εμπερικλείει ρίσκα και κινδύνους, κάτι το οποίο εξετάζουμε σε συνεργασία και με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους επόπτες. Η ΕΚΚ, μέσω του Κόμβου Καινοτομίας, στηρίζει ενεργά νέα προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται στη χρηματοοικονομική τεχνολογία, ιδιαίτερα εκείνα που μπορούν να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και να ενισχύσουν την προστασία των επενδυτών. Στο παρόν στάδιο, έχουμε εξασφαλίσει χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά κονδύλια και εξετάζουμε το ενδεχόμενο μετεξέλιξης του Κόμβου Καινοτομίας σε Regulatory Sandbox, όπου θα παρέχονται, σε ελεγχόμενο περιβάλλον, σε δοκιμαστική βάση και σε περιορισμένη κλίμακα, καινοτόμα προϊόντα/υπηρεσίες.

ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΒΑΣΕΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Επιπλέον, η ΕΚΚ δίνει μεγάλη βαρύτητα στην αξιοποίηση της τεχνολογίας για την αυτοματοποίηση των εργασιών και διαδικασιών της, με στόχο την ενίσχυση του εποπτικού της ρόλου. Λόγω των πολύ διαφορετικών και συνεχώς εξελισσόμενων συμμετεχόντων στην αγορά, η ΕΚΚ παραμένει ενημερωμένη σχετικά με τις βέλτιστες εποπτικές πρακτικές, για να διασφαλίσει την προστασία των επενδυτών και την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς.

Έχουμε εξασφαλίσει χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά κονδύλια και εξετάζουμε το ενδεχόμενο μετεξέλιξης του Κόμβου Καινοτομίας σε Regulatory Sandbox, όπου θα παρέχονται, σε ελεγχόμενο περιβάλλον, σε δοκιμαστική βάση και σε περιορισμένη κλίμακα, καινοτόμα προϊόντα/υπηρεσίες

Η ΕΚΚ χρησιμοποιεί ένα ολοκληρωμένο εργαλείο εποπτικού πλαισίου με βάση τη διαχείριση κινδύνων (RBSF), που έχει σχεδιαστεί για να αξιολογεί τους κινδύνους και τις απαιτήσεις συμμόρφωσης για κάθε εποπτευόμενη οντότητα. Αυτό επιτρέπει στην ΕΚΚ να κατηγοριοποιεί τους εποπτευόμενους σύμφωνα με το προφίλ κινδύνου τους, συμπεριλαμβανομένου του πιθανού αντίκτυπου που έχουν στην αγορά και στους επενδυτές τους. Υψηλής προτεραιότητας για την ΕΚΚ είναι επίσης η άσκηση εποπτείας με βάση τα δεδομένα, προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις εποπτικές της ευθύνες. Προς αυτή την κατεύθυνση, εξετάζουμε την ανάπτυξη νέων διαδικασιών και μεθόδων για τη διεξαγωγή εποπτείας βάσει δεδομένων, η οποία θα μας επιτρέψει να εντοπίζουμε τυχόν παρατυπίες και κινδύνους στην αγορά σε πρώιμο στάδιο. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τον διεθνή και διαδικτυακό χαρακτήρα των δραστηριοτήτων των ΚΕΠΕΥ, η ΕΚΚ έχει πρόσφατα εγκαταστήσει εξειδικευμένο εποπτικό σύστημα για τη στενή παρακολούθηση των προωθητικών ενεργειών που χρησιμοποιούν οι ΚΕΠΕΥ διαδικτυακά στην προσέλκυση πελατών.

ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Με τη νέα χρονιά, η ΕΚΚ θα δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης, με έμφαση στις βιώσιμες επενδύσεις, κάτι που αποτελεί βασικό στόχο και της ΕΕ, ώστε να καταστεί κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050. Επίσης, υποστηρίζουμε ενεργά τυχόν προσπάθειες για ανάπτυξη πράσινων χρηματοοικονομικών προϊόντων, μέσω του Κόμβου Καινοτομίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουμε ήδη εγγράψει ορισμένους οργανισμούς εναλλακτικών επενδύσεων, των οποίων η επενδυτική πολιτική βασίζεται σε παράγοντες περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβέρνησης. Η ΕΚΚ θα συνεχίσει με εντατικούς ρυθμούς την άσκηση αποτελεσματικής εποπτείας των εποπτευόμενων οντοτήτων για διασφάλιση της προστασίας των επενδυτών και της υγιούς ανάπτυξης της κυπριακής κεφαλαιαγοράς, με απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας ισχυρότερης και ασφαλέστερης αγοράς.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

παρεμβάσεις

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟ 2022

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για έναν τομέα με έντονο διεθνή ανταγωνισμό, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα καταφέρουμε να προσελκύσουμε ακόμα περισσότερους επενδυτικούς οργανισμούς και διαχειριστές από το εξωτερικό.

Κατά το 2021, ο τομέας των συλλογικών επενδύσεων διεθνώς κατέγραψε σημαντική άνοδο, με το γενικότερο οικονομικό κλίμα (χαμηλά επιτόκια, αβεβαιότητα, συνεχώς αυξανόμενη πολυπλοκότητα διενέργειας πράξεων για λιανικούς επενδυτές) να ευνοεί τη στροφή προς τις συλλογικές επενδύσεις, που γίνονται μια όλο και πιο δημοφιλής επιλογή μεταξύ των επενδυτών, οι οποίοι επιδιώκουν να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιό τους και ταυτόχρονα να επωφεληθούν από την επαγγελματική διαχείριση και τις ευνοϊκές αποδόσεις. Καθώς αυτό το νέο περιβάλλον ξεδιπλώνεται, οι επιχειρήσεις του τομέα καλωσορίζουν με αισιοδοξία αυτή την αυξητική τάση στην εισροή Αμοιβαίων Κεφαλαίων και Διαχειριστών Αμοιβαίων Κεφαλαίων και στην Κύπρο, η οποία ευελπιστούμε να συνεχιστεί με ακόμη υψηλότερους ρυθμούς και το 2022. Παρά τις δυσμενείς κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που έζησε όλη η ανθρωπότητα με το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19, ο τομέας των επενδυτικών ταμείων κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει αλλά και να σημειώσει σημαντική άνοδο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (Ιούνιος 2021), τα υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία των επενδυτικών ταμείων στην Κύπρο αυξήθηκαν κατά τους πρώτους μήνες του 2021 και έφτασαν τα €10,7 δισ., το υψηλότερο ιστορικά επίπεδο μέχρι σήμερα, καταγράφοντας σημαντική τριμηνιαία άνοδο, της τάξης του 9%.

ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΣ ΠΛΑΝΟ

Ο CIFA, ανταποκρινόμενος στις θετικές εξελίξεις και στο ενδιαφέρον που υπάρχει, εφάρμοσε στρατηγικό πλάνο προώθησης με μακροπρόθεσμους στόχους μεν, αλλά παράλληλα και ρεαλιστικούς. Αν και, ως

54 EconomyToday

προορισμός για επενδυτικά ταμεία, η Κύπρος δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς, όπως είναι το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία κλπ., εντούτοις το να πειστούν διαχειριστές ενός μεγάλου επενδυτικού ταμείου να μεταφέρουν την έδρα τους σε μια άλλη χώρα, από τη στιγμή που εδώ και δεκαετίες βρίσκονται κάπου αλλού, αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση. Άρα, η στρατηγική επικεντρώνεται στην προβολή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που προσφέρει η Κύπρος ως προορισμός και σε γεωγραφικές περιοχές οι οποίες παρουσιάζουν σημαντικές προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια, δεκάδες διαχειριστές από διάφορες γεωγραφικές περιοχές έχουν επιλέξει την Κύπρο ως βάση τους. Ενδεικτικά, στις αρχές του 2021 υπήρξε σημαντικό ενδιαφέρον από διαχειριστές από το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω του Brexit αλλά και του κοινού νομικού συστήματος. Επίσης, σημαντικές προοπτικές υπάρχουν και από το γειτονικό Ισραήλ, αφού οι εκεί διαχειριστές μπορούν να αξιοποιήσουν το γεγονός ότι μέσω της Κύπρου αποκτούν πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά. Γενικά, η περιοχή της Μέσης Ανατολής προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης του τομέα. Σημαντικό γεγονός της χρονιάς που πέρασε αποτέλεσε επίσης η απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών της Ινδίας. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο εξέδωσε διάταγμα, με βάση το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία πλέον κατηγοριοποιείται ως χώρα «Κατηγορίας Ι» για σκοπούς του Κανονισμού 5 των Κανονισμών SEBI, οι οποίοι αφορούν τα ξένα χαρτοφυλάκια επενδυτών. Σύμφωνα με τους Κανονισμούς, επαρκώς εποπτευόμενα επενδυτικά ταμεία, αλλά και μη εποπτευόμενα ταμεία των οποίων όμως ο διαχειριστής (investment

Του Ανδρέα Γιασεμίδη Προέδρου του Cyprus Investment Funds Association (CIFA)

manager) εποπτεύεται, υπάγονται σε πιο χαλαρές απαιτήσεις ΚΥC (Know Your Client) και σε μεγαλύτερα όρια συναλλαγών, ενώ επιτρέπεται να επενδύουν και σε εξερχόμενες άμεσες επενδύσεις (ODIs).

Η ΚΥΠΡΟΣ ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ ΩΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

Η Κύπρος ήδη εξελίσσεται στον νέο ευρωπαϊκό προορισμό για διεθνή επενδυτικά ταμεία. Σύμφωνα με στοιχεία του European Fund and Asset Management Association (EFAMA), περίπου το 50% των καθαρών περιουσιακών στοιχείων των κυπριακών επενδυτικών ταμείων αφορούν διασυνοριακές επενδύσεις. Υψηλότερα ποσοστά συγκεντρώνουν μόνο η Ιρλανδία (92%), το Λουξεμβούργο (92%) και η Μάλτα (76%), προορισμοί οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες σε επενδυτικά ταμεία εδώ και δεκαετίες. Το ότι η Κύπρος κερδίζει έδαφος και αναγνώριση διεθνώς στον τομέα διαφαίνεται και από το γεγονός πως οι μεγαλύτερες διασυνοριακές πλατφόρμες για επενδυτικά ταμεία έχουν προσεγγίσει τον CIFA για υλοποίηση από κοινού ενημερωτικών και εκπαιδευτικών εργαστηρίων. Ενδεικτικά, ο Σύνδεσμος συνεργάζεται με τους μεγαλύτερους διεθνείς οργανισμούς στον τομέα, όπως η Refinitiv του Ομίλου London Stock Exchange, το Bloomberg και η Clearstream. Παράλληλα, διοργανώνει συστηματικά προωθητικά events με διεθνείς ομιλητές και συμμετέχοντες, ώστε να παρουσιάζονται διαρκώς τα πλεονεκτήματα της Κύπρου και του τομέα στο εξωτερικό. Ναυαρχίδα της προσπάθειας αποτελεί το International Funds Summit. Το συγκεκριμένο Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2021 για έβδομη φορά, συγκέντρωσε πέραν των 800 συμμετοχών, τόσο με φυσική παρουσία όσο και υβριδικά, και αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς για τον τομέα των επενδυτικών ταμείων στην ευρύτερη περιοχή, αφού είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι περισσότεροι σύνεδροι ήταν από το εξωτερικό.

ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΑ ΟΦΕΛΗ

Με τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις να τρέχουν και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό να είναι έντονος και διαρκής, η μετατροπή της Κύπρου σε διεθνή κόμβο επενδυτικών ταμείων είναι μεν μια διαρκής διαδικασία, αλλά συνάμα είναι και απαραίτητη. Εκτός του ότι ο τομέας συμβάλλει στην ανάπτυξη του ΑΕΠ της χώρας, αφού πολλά από τα επενδυτικά ταμεία που έχουν εγγραφεί στην Κύπρο επενδύουν στην πραγματική οικονομία σε τομείς όπως η ναυτιλία, η ανάπτυξη γης, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η τεχνολογία και η εκπαίδευση, έχει συμβάλει επίσης στη δημιουργία καινούργιων επαγγελμάτων υψηλής μισθολογικής στάθμης, όπως διαχειριστές κινδύνων, διαχειριστές χαρτοφυλακίων και σύμβουλοι συμμόρφωσης. Παράλληλα, προσελκύει στην Κύπρο υψηλόβαθμα στελέχη από το εξωτερικό, με όλα τα οφέλη που αυτό δημιουργεί: αύξηση της κατανάλωσης, νέους αγοραστές ή ενοικιαστές ακινήτων και γενικότερα φρέσκο χρήμα στην πραγματική οικονομία.

Τα υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία των επενδυτικών ταμείων στην Κύπρο αυξήθηκαν κατά τους πρώτους μήνες του 2021 και έφτασαν τα €10,7 δισ., το υψηλότερο ιστορικά επίπεδο μέχρι σήμερα, καταγράφοντας σημαντική τριμηνιαία άνοδο, της τάξης του 9%

Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι το κράτος επωφελείται άμεσα, αφού όλα τα επενδυτικά ταμεία καταβάλλουν σημαντικά κονδύλια στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, τόσο για την αδειοδότηση όσο και για τη λειτουργία τους. Ως CIFA, θεωρούμε πολύ σημαντική την έγκριση σύντομα του νομοσχεδίου για τους παρόχους διοικητικών υπηρεσιών προς επενδυτικά ταμεία. Με τη θέσπιση και αυτού του νόμου, ολοκληρώνεται το παζλ του νομοθετικού πλαισίου, αφού όλοι οι πάροχοι υπηρεσιών θα τυγχάνουν ακόμα πιο αποτελεσματικής εποπτείας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Ακόμα, η δέσμευση του Συνδέσμου για να καθιερωθεί ένα πιο διαφανές και αποτελεσματικό φορολογικό καθεστώς και να παρέχονται κίνητρα για μετεγκατάσταση κεφαλαίων και διαχειριστών κεφαλαίων, αποτελεί μέρος του στρατηγικού μας πλάνου.

ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΜΕ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ, ΣΥΝΕΠΕΙΣ ΚΑΙ ΡΕΑΛΙΣΤΕΣ

Είμαστε αισιόδοξοι ότι ο μεσοπρόθεσμος στόχος του CIFA για να αυξηθεί το υπό διαχείριση ενεργητικό των κυπριακών Αμοιβαίων Κεφαλαίων σε €25 δισ. και να προσελκύσουμε βασικούς παράγοντες του κλάδου κεφαλαίων παγκοσμίως, όπως διαχειριστές κεφαλαίων, θεματοφύλακες και άλλους συμμετέχοντες στην αγορά, είναι απόλυτα εφικτός. Η διοίκηση του Συνδέσμου και τα μέλη του παραμένουν συνετοί, ρεαλιστές και συνεπείς, αλλά, ταυτόχρονα, αισιόδοξοι και βέβαιοι ότι θα φέρουν εις πέρας την αποστολή αυτή και θα ενισχύσουν περαιτέρω τη θέση της Κύπρου ως κόμβου επενδυτικών κεφαλαίων, παρά τις μεγάλες προκλήσεις που καλούμαστε όλοι να αντιμετωπίσουμε, στο πλαίσιο μιας νέας πραγματικότητας που έχει δημιουργήσει η πανδημία.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

παρεμβάσεις

ΑΤΕΝΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΕ ΣΙΓΟΥΡΙΑ

Είμαστε έτοιμοι να συνδράμουμε εποικοδομητικά την πολιτεία και την επιχειρηματική κοινότητα, έτσι ώστε σύντομα να ξαναβρεθούμε στις ράγες μιας σταθερής και αειφόρου ανάπτυξης για την οικονομία και για την κοινωνία γενικότερα.

Αφήνουμε πίσω μας μια αρκετά δύσκολη χρονιά, συνέχεια της προηγούμενης, με τους περιορισμούς, τις δυσκολίες και τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν εξαιτίας της εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19. Ήταν μια χρονιά με πολλές κοινωνικές, λειτουργικές και οικονομικές προκλήσεις, αλλά και με ευκαιρίες σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας. Το 2021 ήταν ένα επετειακό έτος για τον ΣΕΛΚ, αφού σηματοδότησε τα 60 χρόνια ύπαρξης, λειτουργίας και προσφοράς του, τόσο στον ευρύτερο λογιστικό και ελεγκτικό τομέα, όσο και στο κοινωνικο-οικονομικό γίγνεσθαι του τόπου. Με άξονα δράσης την εξυπηρέτηση των μελών του και όραμα να συνεισφέρει στην οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου, ο ΣΕΛΚ εξελίχθηκε διαχρονικά σ’ έναν δυναμικό φορέα με ενεργό παρέμβαση στα επιχειρηματικά και οικονομικά δρώμενα του τόπου. Προφανώς, λόγω των ιδιαζουσών συγκυριών, δεν γιορτάσαμε την 60ή επέτειό μας όπως θα το θέλαμε,

56 EconomyToday

ακολουθώντας μια πολύ προσεκτική και λιτή προσέγγιση. Επιφυλασσόμαστε όμως για να αναδείξουμε τον ρόλο και το έργο μας σε κατοπινό, πιο κατάλληλο χρονικά στάδιο.

Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Μεγάλο μέρος των εργασιών μας αναλώθηκε αναπόδραστα στη διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη συνέχιση της απρόσκοπτης λειτουργίας του ιδίου του ΣΕΛΚ και των υπηρεσιών που παρέχει στα μέλη του, αναπτύσσοντας σωρεία δράσεων και αναλαμβάνοντας διάφορες άλλες πρωτοβουλίες. Επενδύσαμε στην περαιτέρω ηλεκτρονική και ψηφιακή λειτουργία του Συνδέσμου, στην κοινωνική του πολιτική έναντι των μελών και στην εκπαίδευση των μελών με συνδυασμό δράσεων με φυσική ή εικονική παρουσία, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία. Παράλληλα, συνεχίσαμε την ενδυνάμωση της υπηρεσιακής ομάδας στον ΣΕΛΚ, έτσι ώστε να ανταποκριθούμε πιο

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΙΟΡΔΑΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΣΕΛΚ

αποτελεσματικά στις πολλές μας ευθύνες. Την ίδια ώρα, σε συνεργασία με τις εξειδικευμένες μας επιτροπές, με μέλη μας αλλά και με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και τους υπόλοιπους παραγωγικούς φορείς της οικονομίας, καταβάλαμε κάθε δυνατή προσπάθεια για απάμβλυνση των προβλημάτων που προέκυψαν από την πανδημία, με σκοπό να εξυπηρετήσουμε καλύτερα τις επιχειρήσεις και την οικονομία γενικότερα. Σημαντικό επίσης μέρος των εργασιών και του χρόνου μας αφιερώθηκε στη διαχείριση των επιπτώσεων της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1/1/2021 (γνωστής ως Brexit), με αντικειμενικό σκοπό αφενός την τήρηση της νομιμότητας και αφετέρου τη διασφάλιση του επαγγελματικού μέλλοντος των μελών, των φοιτητών και των επόμενων γενιών επαγγελματιών λογιστών. Τέλος, συνεχίσαμε την επέκταση των εργασιών και δράσεών μας και του δικτύου των θεσμικών μας συνεργασιών, αναθεωρήσαμε εσωτερικούς κανονισμούς λειτουργίας, ενδυναμώσαμε την παρουσία μας στο εξωτερικό μέσω των φορέων με τους οποίους συνεργαζόμαστε και συνεχίσαμε την περαιτέρω ενδυνάμωση του εποπτικού και ρυθμιστικού μας ρόλου.

ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 2022

Έχοντας την εμπειρία των δύο προηγούμενων ετών ως παρακαταθήκη, προσβλέπουμε στο 2022 με περισσότερη μεν, συγκρατημένη δε, αισιοδοξία. Εξυπακούεται όμως η τιθάσευση της εξάπλωσης της πανδημίας. Οι οικονομικοί δείκτες φανερώνουν ανάπτυξη, μολονότι αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό. Η στρατηγική στόχευση του ΣΕΛΚ περιλαμβάνει: • τ η διαρκή ενδυνάμωση του ρόλου, του κύρους και της αξιοπιστίας του, • τ ην ενδυνάμωση του λογιστικού επαγγέλματος στην Κύπρο και στο εξωτερικό, • τ ην ενίσχυση της οικονομίας της χώρας και της θέσης της ως ενός αξιόπιστου επιχειρηματικού κέντρου, • τ ην ενδυνάμωση της οργανωτικής δομής και αποτελεσματικότητας της λειτουργίας του, με τη συνεχή αναβάθμιση της οργανωτικής δομής και στελέχωσής του, με την υιοθέτηση διαδικασιών καλύτερης διακυβέρνησης και με την εφαρμογή μηχανογραφικών συστημάτων για την αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση των εργασιών και διαδικασιών του, και • τ η συνεχή και περαιτέρω αναγνώριση του ΣΕΛΚ από την πολιτεία και την κοινωνία ως του αρμόδιου επαγγελματικού σώματος για το λογιστικό επάγγελμα. Την ίδια στιγμή, για να είμαστε σε θέση να ατενίζουμε όχι μόνο το 2022 αλλά και μετέπειτα με περισσότερη σιγουριά, κρίνουμε ότι είναι εκ των ων ουκ άνευ και απαραίτητες προϋποθέσεις τα ακόλουθα: •Η στενή συνεργασία κυβέρνησης - Βουλής - ιδιω-

Ενδυναμώσαμε την παρουσία μας στο εξωτερικό μέσω των φορέων με τους οποίους συνεργαζόμαστε και συνεχίσαμε την περαιτέρω ενδυνάμωση του εποπτικού και ρυθμιστικού μας ρόλου

τικού τομέα για επιτάχυνση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος που αφορά κυρίως τη δημόσια υπηρεσία, τη δικαιοσύνη, την τοπική αυτοδιοίκηση και την ψηφιακή διακυβέρνηση.

•Η αυστηρή τήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας για να μην υπάρξει άλλη απόκλιση στους δημοσιονομικούς δείκτες.

•Η αποκατάσταση της φήμης της χώρας στο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον.

•Η ολοκλήρωση της εργασίας για την εκπόνηση του νέου μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού για την οικονομία της χώρας.

•Η επικέντρωση σε θέματα τεχνολογίας και ψηφιακού μετασχηματισμού.

•Η επικέντρωση στις ευκαιρίες και προοπτικές που διανοίγονται από την πράσινη και αειφόρο ανάπτυξη, καθώς και στην έρευνα και την καινοτομία.

•Ο φορολογικός μετασχηματισμός.

•Η ανάδειξη των συγκριτικών και ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της Κύπρου σε διεθνές επίπεδο.

•Η επένδυση σε νέες υποδομές, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας και η ενίσχυση της εξυπηρέτησης που προσφέρεται σε διεθνείς επενδυτές και μεγάλους οργανισμούς που επιθυμούν να επιχειρήσουν στην ή από την Κύπρο.

•Η συμπόρευση του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης με το αντίστοιχο μοντέλο κοινωνικής πολιτικής. Τα πιο πάνω σημεία είναι καταλυτικά για μια ολοκληρωμένη ανάπτυξη του οικονομικού μοντέλου της χώρας, πάνω σε πιο στέρεες και ανθεκτικές βάσεις, προσδίδοντας ευελιξία και ανταγωνιστικότητα, υιοθετώντας καινοτομία, περιορίζοντας σπατάλη σε πόρους και χρόνο και αναδεικνύοντας τα οφέλη της τεχνολογίας και των βέλτιστων πρακτικών διακυβέρνησης. Ως ΣΕΛΚ είμαστε έτοιμοι να συνδράμουμε εποικοδομητικά την πολιτεία και την επιχειρηματική κοινότητα, έτσι ώστε σύντομα να ξαναβρεθούμε στις ράγες μιας σταθερής και αειφόρου ανάπτυξης για την οικονομία και για την κοινωνία γενικότερα. Ευχόμαστε το 2022 να αποτελέσει το εφαλτήριο αυτής της νέας πορείας.

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ

παρεμβάσεις

ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Η εξασφάλιση λειτουργικής και αποτελεσματικής δικαιοσύνης ενδυναμώνει το κράτος δικαίου και αναπτύσσει και εκσυγχρονίζει την κοινωνική δικαιοσύνη.

Το 2021, που σύντομα ολοκληρώνεται, συνέχισε να επηρεάζεται σημαντικά από το καθεστώς της πανδημικής κρίσης αλλά και από τα έντονα προβλήματα που εξελίσσονται στη δικαιοσύνη. Μέσα σε αυτές τις τόσο δυσμενείς συγκυρίες, ως Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος (ΠΔΣ), σταθήκαμε με όλες τις δυνάμεις μας προσηλωμένοι στην υψηλή προτεραιότητα και τον στόχο μας, που παραμένει η ολική μεταρρύθμιση στο σύστημα δικαιοσύνης και η αναβάθμιση του δικηγόρου ως λειτουργού της δικαιοσύνης, βασικού πυλώνα στο κράτος δικαίου, όπως επίσης και του δικηγορικού επαγγέλματος.

Μεταρρύθμιση

Η μεταρρύθμιση καθυστέρησε πάρα πολύ και αυτό είναι σε βάρος του πολίτη αλλά και του κράτους δικαίου. Είναι πλέον εμφανές πως η καθυστέρηση που παρατηρείται είναι εις βάρος του πολίτη, γιατί δεν ενεργοποιείται το σύστημα που προνοεί η μεταρρύθμιση για εκδίκαση των εφέσεων από το νέο Εφετείο, το νέο Ανώτατο Δικαστήριο και το νέο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο. Συνεπώς, η μεταρρύθμιση, που θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί, μεταφέρεται για το νέο έτος, με πολλές προσδοκίες, αφού το σύστημα δικαιοσύνης εξαιτίας της προκληθείσας καθυστέρησης αναχαιτίζει άλλες αλλαγές στο σύστημα δικαιοσύνης. (i) Συνοπτικά κάποιες από τις αλλαγές που προνοούνται είναι η επιστροφή στο Σύνταγμα κατά το πλησιέστερο δυνατόν, δηλαδή σε ένα νέο Ανώτατο Συνταγματικό Δι58 EconomyToday

καστήριο που θα εκδικάζει υποθέσεις δημοσίου δικαίου και σε ένα νέο Ανώτατο Δικαστήριο για ποινικές και πολιτικές αγωγές, τα οποία θα αλληλοελέγχονται. (ii) Δημιουργία 16μελούς Εφετείου με εξειδικευμένα τμήματα δικαστών. (iii) Δημιουργία νέου Γνωμοδοτικού Συμβουλίου που θα συμβουλεύει τον Πρόεδρο για τους διορισμούς των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου. Νέο Δικαστικό Συμβούλιο με τη συμμετοχή δικαστών από όλες τις βαθμίδες και δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όπως και του Γενικού Εισαγγελέα και του Προέδρου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Είναι καιρός η διαφάνεια να ενταχθεί στη δικαιοσύνη. Αποτελεί, συνεπώς, επείγουσα αναγκαιότητα για τον ΠΔΣ η ψήφιση των νομοσχεδίων της δικαστικής μεταρρύθμισης χωρίς άλλη ολιγωρία, για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των δικαστικών διαδικασιών και την εύρυθμη λειτουργία του συστήματος της δικαιοσύνης στο σύνολό του.

Ηλεκτρονική δικαιοσύνη

Το 2021 ο ΠΔΣ συμμετείχε ενεργά στην εφαρμογή του i-justice, την ενδιάμεση λύση ηλεκτρονικής καταχώρησης, η οποία πλέον εφαρμόζεται σε όλες τις δικαιοδοσίες των Δικαστηρίων, με εξαίρεση το Ανώτατο Δικαστήριο - Ποινική Δικαιοδοσία και το Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας. Αποτελεί μεγάλη τομή στο σύστημα δικαιοσύνης, που επιχειρεί να

Του Γιώργου Τ. Χριστοφίδη Δικηγόρου, Αντιπροέδρου Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου

προσαρμοστεί στις νέες τεχνολογικές αλλαγές. Περαιτέρω, σε συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο, έχει εφαρμοστεί νέος διαδικαστικός κανονισμός που διέπει τον χειρισμό υποθέσεων μέσω ηλεκτρονικής επικοινωνίας στην απουσία των μερών, ενώ συμμετέχει ενεργά στις διεργασίες και δράσεις που λαμβάνονται για τη μόνιμη λύση της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης e-justice.

Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος κατά το 2021 έχει λάβει συγκεκριμένα πρακτικά μέτρα αλλά και θα συνεχίσει να εκσυγχρονίζεται για να μπορεί να επιτελεί τις υποχρεώσεις του, σε μια εποχή που το έγκλημα λευκού κολάρου συνεχίζει επιθετικά να εξελίσσεται

Εισαγωγή νέων θεσμών πολιτικής δικονομίας

Ίσως το πιο μεγάλο μεταρρυθμιστικό έργο των τελευταίων ετών, στο οποίο προσβλέπουμε, είναι η εφαρμογή των νέων κανόνων πολιτικής δικονομίας, η οποία κατά τη γνώμη μας θα αναβαθμίσει πολύ την ποιότητα παροχής υπηρεσιών των δικηγόρων. Έχει ολοκληρωθεί πρόσφατα, σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης, εκπαίδευση 500 δικηγόρων στους νέους θεσμούς πολιτικής δικονομίας. Η εισαγωγή των νέων θεσμών, σε συνδυασμό με τις αλλαγές της πρωτοβάθμιας δικαιοσύνης, της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και της δημιουργίας νέας υπηρεσίας δικαστηρίων, θα βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος των καθυστερήσεων (backlog). Η νέα χρονιά θα χρησιμοποιηθεί για τη συνεχή εκπαίδευση και ετοιμότητα των δικηγόρων στους νέους θεσμούς.

Νέες ρυθμίσεις του Περί Όρκου Νόμου

Ως Δικηγορικός Σύλλογος, έχουμε επίσης πρωτοστατήσει και υποστηρίξει την ψήφιση των νέων ρυθμίσεων του Περί Όρκου Νόμου, βάσει του οποίου πλέον οι δικηγόροι με άσκηση δικηγορίας άνω των 5 ετών θα μπορούν να προβαίνουν σε επαγωγή όρκων, διαβεβαιώσεων, ένορκων δηλώσεων και δηλώσεων. Αυτό θα αποσυμφορήσει τα δικαστήρια αλλά και θα εξυπηρετήσει τους πολίτες.

AML – Εποπτικός Έλεγχος

Ο ΠΔΣ κατά το 2021 έχει λάβει συγκεκριμένα πρακτικά μέτρα αλλά και θα συνεχίσει να εκσυγχρονίζεται για να μπορεί να επιτελεί τις υποχρεώσεις του, σε μια εποχή που το έγκλημα λευκού κολάρου συνεχίζει επιθετικά να εξελίσσεται. Αποκτήθηκαν προς τούτο ειδικά λογισμικά συστήματα κορυφαίας τεχνολογίας και αναπτύχθηκε συνεργασία με εξειδικευμένους fraud examiners σε περιπτώσεις που αυτό κριθεί.

Ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου

Έχει προσφάτως κατατεθεί ενώπιον της Βουλής το προτεινόμενο νομοσχέδιο για τη σύσταση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου. Έχουν παρουσιαστεί κάποια ζητήματα σε σχέση με τον διαχωρισμό του νομοσχεδίου αλλά ευελπιστούμε πως με τη νέα χρονιά το νομοσχέδιο αυτό θα ψηφιστεί. Η ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου θα συμβάλει ουσιαστικά στην ταχεία εκδίκαση των εμπορικών υποθέσεων, όπως αυτές ορίζονται στο νομοσχέδιο, και κατ’ επέκταση στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου ως κέντρου παροχής υπηρεσιών υψηλής

ποιότητας και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Κατά την έννοια αυτή, η ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Αναθεώρηση συστήματος εκπαίδευσης ασκούμενων δικηγόρων

Ως ΠΔΣ, διά της συμμετοχής μας στο Νομικό Συμβούλιο, επιδιώκουμε τη ριζική αναβάθμιση του συστήματος εκπαίδευσης των ασκούμενων δικηγόρων. Υπήρξε μια αναβάθμιση εκ μέρους των εξεταστών του Νομικού Συμβουλίου οι οποίοι αναλαμβάνουν την εκπαίδευση των ασκούμενων δικηγόρων και καθορίζουν την εξεταστική ύλη. Υπήρξε μια μετατόπιση από επίλυση θεωρητικών θεμάτων στην επίλυση πρακτικών προβλημάτων. Στόχος του Νομικού Συμβουλίου βεβαίως είναι να αναβαθμίσει το επίπεδο και την ποιότητα της διδασκαλίας και των εξετάσεων. Κινούμαστε προς την αναθεώρηση της ύλης, του τρόπου διδασκαλίας και των εξετάσεων. Υπάρχει η προθυμία και συνεπώς αναμένεται να βρεθούν λύσεις πολύ σύντομα, εντός του νέου έτους.

Πρόγραμμα Δικαιοσύνη για Όλους (Justice for All)

Στο πλαίσιο της εταιρικής και κοινωνικής ευθύνης του, ο ΠΔΣ μελετά, μαζί με συναδέλφους που έχουν συλλάβει και γεννήσει την ιδέα, τη δημιουργία προγράμματος προσφοράς υπηρεσιών (pro bono) σε συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη εκπροσώπησης και δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα να υποστηριχθούν. Το πρόγραμμα αυτό δεν θα λειτουργεί ανταγωνιστικά με το σύστημα νομικής αρωγής που εφαρμόζεται, αλλά θα καθοδηγεί συμπολίτες μας σε σχέση με τα δικαιώματά τους. Το 2022 θα αποτελέσει χρονικό σταθμό για μεγάλες αλλαγές στο σύστημα δικαιοσύνης. Η εξασφάλιση λειτουργικής και αποτελεσματικής δικαιοσύνης ενδυναμώνει το κράτος δικαίου και αναπτύσσει και εκσυγχρονίζει την κοινωνική δικαιοσύνη.

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

παρεμβάσεις

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

Η κρίση που διανύουμε ανέδειξε για ακόμα μια φορά την ικανότητα της ανθρώπινης εφευρετικότητας να καινοτομεί.

Η πανδημία COVID-19 και οι συνέπειές της σε όλους τους τομείς της οικονομίας συνέχισαν να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο και το 2021. Οι επιπτώσεις στον οικονομικό, επιχειρηματικό και τραπεζικό τομέα ήταν έντονες, αφού η έστω και μερική έξοδος από την πανδημία γίνεται με αργούς ρυθμούς, ακόμα και μετά την έναρξη των εμβολιασμών. Παρά τη σημαντική ανάκαμψη που παρατηρήθηκε κατά το τρέχον έτος, το εγχώριο ΑΕΠ εξακολούθησε να βρίσκεται πιο κάτω από το προ πανδημίας επίπεδο του 2019. Σίγουρα τα μέτρα που λήφθηκαν σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο για στήριξη της οικονομίας αποτέλεσαν σημαντική κινητήρια δύναμη στον ρυθμό ανάπτυξης και στη στήριξη της απασχόλησης. Στα θετικά της χρονιάς συγκαταλέγεται η πρόοδος του κυπριακού τραπεζικού τομέα στην Κύπρο, με τη μείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την ενίσχυση της ρευστότητας και της κεφαλαιακής επάρκειας. Ένα από τα κατάλοιπα της προηγούμενης χρονιάς ήταν το θέμα του πληθωρισμού, που πλέον τίθεται με άλλους όρους. Διάφορα προβλήματα, άλλα συγκυριακά και άλλα πιο διαρθρωτικά, έχουν εκτινάξει τις τιμές κρίσιμων πρώτων υλών αλλά και τεχνολο-

60 EconomyToday

γικών εξαρτημάτων. Η γενική εκτίμηση είναι ότι ένα μέρος των πληθωριστικών τάσεων προκύπτει από συγκυριακές παραμέτρους που επηρεάζουν τις τιμές και ότι κάποια στιγμή η κατάσταση θα εξομαλυνθεί. Ωστόσο, πληθαίνουν οι ανησυχίες πως οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού θα επιδεινωθούν, αυξάνοντας τις πιθανότητες να δημιουργηθούν πιο μόνιμες πληθωριστικές πιέσεις. Το 2021 ανέδειξε τη σημασία της προσαρμοστικότητας, σε επαγγελματικό και σε προσωπικό επίπεδο. Ως Σύνδεσμος Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου (CFA Society Cyprus), κληθήκαμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο την τεχνολογία, η οποία μας επέτρεψε να συνεχίσουμε απρόσκοπτα τις δράσεις μας για την επιμόρφωση των μελών μας και τη στήριξη του χρηματοοικονομικού κλάδου και της ευρύτερης κοινωνίας. Έχοντας το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη μέρα, ο ρόλος του Συνδέσμου παραμένει σημαντικός και πολύπλευρος όσον αφορά την επαγγελματική κατάρτιση και την προώθηση της διαφάνειας και της ακεραιότητας του χρηματοοικονομικού κλάδου, ώστε να επιτευχθεί η προβολή αλλά και η αναβάθμιση των

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Προέδρου CFA Society Cyprus

με σκοπό την ενημέρωση του κοινού, καθώς και την παροχή τεχνοκρατικής στήριξης στις τοπικές αρχές.

Επαγγελματική κατάρτιση

σχετικών υπηρεσιών στην Κύπρο. Οι σημαντικότερες προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε κατά τη νέα χρονιά αφορούν τους κύριους πυλώνες των δραστηριοτήτων μας.

Αυστηροποίηση του εποπτικού πλαισίου

Το διεθνές περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων, ο έντονος διεθνής ανταγωνισμός από εταιρείες υψηλής τεχνολογίας που σταδιακά εισχωρούν στον χρηματοοικονομικό τομέα και η διαρκής αυστηροποίηση του εποπτικού πλαισίου αναμένεται να συνεχίσουν να πιέζουν την κερδοφορία. Μέσα στο 2022 θα τεθούν σε ισχύ αρκετές καινούργιες νομοθετικές ρυθμίσεις που επηρεάζουν τη λειτουργία του χρηματοοικονομικού κλάδου, ο οποίος θα κληθεί να προσαρμόσει τη στρατηγική και τις δραστηριότητές του σύμφωνα με τις απαιτήσεις των νέων ρυθμιστικών πλαισίων. Ο Σύνδεσμος θα συνεχίσει να ψάχνει τρόπους αξιοποίησης των διασυνδέσεών του με το γραφείο του CFA Institute στις Βρυξέλλες, με στόχο την προσφορά τεχνογνωσίας στη διαμόρφωση των τοπικών νομοθεσιών, για εναρμόνιση της Κύπρου με τον αυξανόμενο αριθμό οδηγιών και νομοθετημάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σημαντική προσθήκη στην αγορά θα αποτελέσει και η αναμενόμενη εισαγωγή του πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP), ενός εθελοντικού προγράμματος ατομικής συνταξιοδότησης με στόχο την ενίσχυση της ατομικής αποταμίευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Σύνδεσμος προτίθεται να συνεχίσει τις δράσεις του για την προώθηση του εν λόγω προϊόντος,

Σημαντική πρόκληση για τους επαγγελματίες του κλάδου αποτελεί το θέμα της εμπιστοσύνης των επενδυτών, αφού επηρεάζει την ομαλή λειτουργία των αγορών, με τεράστιες συνέπειες για τις εταιρείες, τους επενδυτές και την οικονομία γενικότερα. Οι εκάστοτε κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης και της πανδημίας που βιώνουμε τώρα, τείνουν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις χρηματιστηριακές αγορές και στην οικονομική δραστηριότητα, και κατ’ επέκταση στην οικονομική ανάπτυξη. Η επαγγελματική ηθική και δεοντολογία στον ευρύτερο χρηματοοικονομικό τομέα αποτελεί το σημαντικότερο, ίσως, προσόν που πρέπει να κατέχουν οι επαγγελματίες του κλάδου. Πάγια θέση του Συνδέσμου είναι ότι δεν μπορεί να καλλιεργηθεί σωστή επενδυτική κουλτούρα χωρίς να υπάρχει εμπιστοσύνη στους επαγγελματίες του κλάδου. Μέσω της συνεχούς επαγγελματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης, στοχεύουμε στην ανάπτυξη εξειδικευμένων επαγγελματιών, προωθώντας τα υψηλότερα πρότυπα δεοντολογίας, εκπαίδευσης και επαγγελματικής αριστείας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται, μεταξύ άλλων, η διοργάνωση διαλέξεων και σεμιναρίων για θέματα που αφορούν τις εξελίξεις στον χρηματοοικονομικό τομέα, όπως τις κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις.

Η βιώσιμη ανάπτυξη θα είναι ένα από τα καθοριστικά κινήματα της δεκαετίας, καθώς η πανδημία έχει εντείνει την ανάγκη για στροφή σε επενδύσεις πιο φιλικές προς το περιβάλλον και πιο ανθεκτικές στις κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές

Χρηματοοικονομική παιδεία

Ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός παραμένει ένα μεγάλο αγκάθι για την κυπριακή οικονομία, αφού έχει ως αποτέλεσμα πολλά άτομα να αντιμετωπίζουν προβλήματα με το χρέος, την αποταμίευση, τις επενδύσεις, αλλά και τον οικονομικό προγραμματισμό για το μέλλον, και ειδικότερα τη συνταξιοδότησή τους. Ως Σύνδεσμος έχουμε αναλάβει πρωτοβουλία εκπαίδευσης του κοινού για τις βασικές αρχές των χρηματοοικονομικών, αρχίζοντας πρώτα από τους εφήβους, μέσω παρουσιάσεων σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, σκοπεύουμε να συνεχίσουμε την εν λόγω δράση. Παράλληλα, προσβλέπουμε στη συνδρομή μας για την κατάρτιση εθνικής στρατηγικής για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, μια προσπάθεια της οποίας ηγείται η Κεντρική Τράπεζα.

Προοπτικές

Η κρίση που διανύουμε ανέδειξε, για ακόμα μια φορά, την ικανότητα της ανθρώπινης εφευρετικότητας να καινοτομεί. Οι προκλήσεις δημιουργούν και ευκαιρίες. Η βιώσιμη ανάπτυξη θα είναι ένα από τα καθοριστικά κινήματα της δεκαετίας, καθώς η πανδημία έχει εντείνει την ανάγκη για στροφή σε επενδύσεις πιο φιλικές προς το περιβάλλον και πιο ανθεκτικές στις κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές. Η ψηφιακή οικονομία αναμένεται να συνεχίσει να ευδοκιμεί και η καινοτομία μπορεί να παρέχει θεμιτές λύσεις σε μελλοντικές προκλήσεις.

CFA Society Cyprus​

παρεμβάσεις

Υπάρχει όραμα για την κυπριακή ναυτιλία

Το 2022 ανατέλλει με ξεκάθαρο πλάνο αλλά και με μεγάλη αποφασιστικότητα να πετύχουμε τους στόχους μας.

Το 2021 ήταν ομολογουμένως μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά, αφού η πανδημία επηρέασε σημαντικά τις στοχεύσεις και τον προγραμματισμό μας και επαναπροσδιόρισε τις προτεραιότητές μας. Στην ανθρωπιστική κρίση που αντιμετωπίζει η ναυτιλία, με τους περιορισμούς στις αλλαγές πληρωμάτων και στον επαναπατρισμό των ναυτικών, καθώς και στον εμβολιασμό τους, η Κύπρος επέδειξε κοινωνική ευθύνη και ευαισθησία και είχε ενεργό και πρωταγωνιστική παρουσία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, λαμβάνοντας τα εύσημα από τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα. Συγκεκριμένα, η Κύπρος ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά διευκολύνοντας μέχρι στιγμής 55.000 ναυτικούς να επαναπατριστούν, προτείνοντας ένα παγκόσμιο πρόγραμμα εμβολιασμού των ναυτικών που υιοθετήθηκε με ψήφισμα από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, ενώ παράλληλα έθεσε σε ισχύ εθνικό πρόγραμμα στοχεύοντας στην εμβολιαστική κάλυψη 40.000 ναυτικών. Παρά τις συνέπειες της πανδημίας, η κυπριακή ναυτιλία αποδείχθηκε ανθεκτική, αφού τόσο οι ναυτιλιακές εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στο Σύστημα Φόρου Χωρητικότητας όσο και τα πλοία που είναι εγγεγραμμένα στο κυπριακό νηολόγιο παρουσίασαν μικρή αύξηση, διατηρώντας τη συνεισφορά του τομέα στην κυπριακή οικονομία στα επίπεδα προ πανδημίας. Παράλληλα, ενισχύσαμε το ναυτιλιακό μας

62 EconomyToday

προϊόν με πράσινα φορολογικά κίνητρα, σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνουμε και να επιβραβεύσουμε τη ναυτιλιακή βιομηχανία στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ναυτιλίας. Το 2021 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο για το Υφυπουργείο Ναυτιλίας και για την κυπριακή ναυτιλία. Συγκεκριμένα, με την υιοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυπριακή Ναυτιλία «SEA Change 2030», με την οποία εισάγεται ένας καινοτόμος τρόπος αντίληψης και λειτουργίας του Υφυπουργείου, και με τις 35 αειφόρες δράσεις που συνοδεύουν το στρατηγικό όραμα της κυβέρνησης για τη ναυτιλία, έχουν τεθεί γερές βάσεις για να καταστεί η κυπριακή ναυτιλία πιο ανθεκτική, πιο προληπτική και πιο αποτελεσματική στις προκλήσεις, πιο ανταγωνιστική και με πιο δυναμική και πρωταγωνιστική παρουσία στη διεθνή ναυτιλιακή σκηνή. Οι πλείστες των δράσεων που περιλαμβάνονται στην Εθνική Στρατηγική βρίσκονται σε πλήρη ευθυγράμμιση με το νέο μοντέλο ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, ιδιαίτερα τους στόχους που αφορούν τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό.

ΣΩΣΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ

Παράλληλα, το Υφυπουργείο Ναυτιλίας επενδύει στο-

Του Βασίλη Δημητριάδη Υφυπουργού Ναυτιλίας παρά τω Προέδρω

Με τις εποικοδομητικές συνέργειες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η κυπριακή ναυτιλία δεν μπορεί παρά να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία

χευμένα στη σωστή ενημέρωση της νέας γενιάς για τις προοπτικές και τη δυναμική των γαλάζιων και ναυτιλιακών επαγγελμάτων. Θέλουμε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να παράξουμε Κύπριους επιστήμονες που να μπορούν να υπηρετήσουν τη ναυτιλία μας, κάτι που θα συνδράμει σημαντικά στην περαιτέρω ανάπτυξη και ελκυστικότητα του εθνικού ναυτιλιακού μας συμπλέγματος. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν προωθηθεί εκστρατείες και πρωτοβουλίες. Συγκεκριμένα, το «SEA… your Horizon» αποτελεί μια διαδραστική δράση που απευθύνεται στους μαθητές μας και κατά το 2021 που λειτούργησε πιλοτικά σημείωσε μεγάλη επιτυχία με αποτέλεσμα να καταστεί θεσμός. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικά ήταν και τα μηνύματα που λάβαμε από την κοινωνία των πολιτών για την ολοήμερη εμπειρία «ΘΑΛΑΣΣΑ 2021 – Ζήσε τη Θάλασσα, Γνώρισε τη Ναυτιλία», που οργανώσαμε από κοινού με τον Δήμο Λεμεσού, μέσα από την οποία 40 οργανισμοί και φορείς που ασχολούνται με τη γαλάζια ανάπτυξη και εμπλέκονται σε θαλάσσιες και ναυτιλιακές δραστηριότητες ένωσαν για πρώτη φορά δυνάμεις για να ενημερώσουν και να αναδείξουν τη δυναμική της γαλάζιας ανάπτυξης στον τόπο μας. Το 2021 είχαμε επίσης την υιοθέτηση της σχετικής νομοθεσίας και της Δήλωσης Πολιτικής για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της Κύπρου, θέτοντας τις βάσεις για διαμόρφωση του Χωροταξικού Σχεδίου εντός του 2022. Πρόκειται για βασικό πυλώνα στην προσπάθεια ολιστικής και αειφόρου ανάπτυξης της θαλάσσιας επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επισημαίνεται επίσης ότι, σε άψογο συντονισμό με το Υπουργείο Μεταφορών και το Υφυπουργείο Τουρισμού, κατέστη δυνατή η προσέλκυση υψηλού επιπέδου κρουαζιερόπλοιων στην Κύπρο, θέτοντας τις βάσεις για να καταστεί η Κύπρος κέντρο κρουαζιέρας, με όλα τα

συνεπακόλουθα οφέλη για τον τουρισμό, τη λιμενική βιομηχανία και την εθνική οικονομία. Το 2022 ανατέλλει με ξεκάθαρο πλάνο αλλά και με μεγάλη αποφασιστικότητα να πετύχουμε τους στόχους μας. Αριθμός δράσεων που απορρέουν από τη Στρατηγική θα τεθούν σε πορεία σχεδιασμού και υλοποίησης σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που παρουσιάσαμε. Πρωτοβουλίες, νομοθετικές και μη, οι οποίες: •θ α καταστήσουν το Υφυπουργείο πιο αποτελεσματικό μέσω της ψηφιοποίησης των προσφερόμενων υπηρεσιών του, •θ α αναπτύξουν περαιτέρω το εθνικό θαλάσσιο οικοσύστημα και την ακτοπλοΐα μας για να προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες, •θ α ενθαρρύνουν την έρευνα και καινοτομία στη ναυτιλία, •θ α προβάλουν και θα προσελκύσουν περαιτέρω ναυτιλιακές εταιρείες στην Κύπρο και πλοία στο κυπριακό νηολόγιο, •θ α οικοδομήσουν συνεργασίες και πρωτοβουλίες σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο για να διαμορφωθούν ρυθμίσεις και πολιτικές που να επιτρέπουν την ομαλή μετάβαση της ναυτιλίας στην απανθρακοποίηση, •θ α καταστήσουν, ευελπιστούμε, εφικτή την επαναλειτουργία της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας. Υπάρχει όραμα για την κυπριακή ναυτιλία. Με τις εποικοδομητικές συνέργειες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η κυπριακή ναυτιλία δεν μπορεί παρά να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία. Η πορεία θετικού μετασχηματισμού είναι αδιάκοπη, ώστε η ναυτιλία μας να καταστεί πιο ανθεκτική, πιο αειφόρος και πιο ανταγωνιστική, συνεισφέροντας ουσιαστικά στην κυπριακή οικονομία αλλά και στην παγκόσμια ναυτιλιακή σκηνή.

ΝΑΥΤΙΛΙΑ

παρεμβάσεις

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΣΤΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Με σταθερή συνεισφορά στην οικονομία, η κυπριακή ναυτιλιακή βιομηχανία απέδειξε ξανά ότι ξέρει να τραβά κουπί.

Καθώς έχουν απομείνει μόνο λίγες μέρες για να συμπληρωθεί ακόμα ένα έτος, το οποίο περιείχε ιδιαίτερες προκλήσεις, θα αποπειραθούμε να ανασκοπήσουμε τις κύριες εξελίξεις που συνέβησαν μέσα στο έτος που φεύγει, για να μπορέσουμε έτσι να χαρτογραφήσουμε τι μας φέρνει η επόμενη ημέρα για την κυπριακή ναυτιλία. Σε ανασκόπηση του απερχόμενου κρίσιμου έτους, σε σχέση με την κυπριακή ναυτιλία, επιβεβαιώσαμε, για ακόμη μια φορά, ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία ξέρει να τραβά κουπί στα δύσκολα. Παρέμεινε ένας από τους πιο σημαντικούς αιμοδότες της κυπριακής οικονομίας και συνέχισε να προσφέρει, παρά τις σημαντικές δυσκολίες, υπηρεσίες ζωτικής σημασίας στην ανθρωπότητα σε περιόδους όπου οι περισσότερες βιομηχανίες αναγκάστηκαν να διακόψουν τις εργασίες τους λόγω της πανδημίας. Μέσα στις επόμενες παραγράφους, προσπαθούμε να απεικονίσουμε πού βρίσκεται σήμερα η κυπριακή ναυτιλία και στη συνέχεια να προβάλουμε τόσο τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει όσο και τις σημαντικές προοπτικές για τη βιωσιμότητα και την πρόοδό της μέσα στον ερχόμενο χρόνο.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ

Προτού αναφερθούμε όμως στις προοπτικές και προκλήσεις της ναυτιλίας, ας παραθέσουμε τα βασικά και διαχρονικά χαρακτηριστικά της κυπριακής ναυτιλίας, τα οποία επιβεβαίωσαν και την ανθεκτικότητά της κατά τη διάρκεια της πανδημίας: 1. Συνέχισε να αποτελεί τον 11ο μεγαλύτερο εμπορικό στόλο παγκοσμίως και τον 3ο μεγαλύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), καθώς και το μεγαλύτερο κέντρο πλοιοδιαχείρισης στην ΕΕ και ένα από τα

64 EconomyToday

μεγαλύτερα παγκοσμίως.

2. Ανανέωσε το πολύ ανταγωνιστικό ναυτιλιακό φορολογικό της σύστημα, πλήρως εγκεκριμένο από την ΕΕ, και έτσι μπορεί να διατηρήσει υφιστάμενα και να προσελκύσει περισσότερα, υψηλού επιπέδου ασφάλειας, πλοία και ναυτιλιακές εταιρείες στην Κύπρο.

3. Συνεισέφερε 7% του ΑΕΠ (γύρω στο €1,2 δισ.), ποσοστό που καθίσταται ακόμη πιο σημαντικό, εάν ληφθεί υπόψη η οικονομική αστάθεια και διαταραχή της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας.

4. H κυπριακή ναυτιλία συνεχίζει να έχει μια εξαιρετική εικόνα, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο. Χαρακτηρίζεται ως ένα υγιές παράδειγμα προσέλκυσης βιώσιμων επενδύσεων, μέσω της ίδρυσης διεθνούς φήμης ναυτιλιακών εταιρειών στην Κύπρο, οι οποίες εδώ και δεκαετίες έχουν δημιουργήσει την έδρα τους στη χώρα και προσφέρουν πολυάριθμες και καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, με ουσιαστική συνεισφορά στην οικονομία της Κύπρου.

5. Α πασχολεί γύρω στις 9.000 υψηλά καταρτισμένους υπαλλήλους και 55.000 ναυτικούς, με πάνω από 200 πλοιοκτήτριες, πλοιοδιαχειρίστριες και συναφείς με τα ναυτιλιακά εταιρείες να δραστηριοποιούνται από την Κύπρο. Τα πιο πάνω χαρακτηριστικά υποδηλώνουν ξεκάθαρα ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει μια διαχρονικά ανθεκτική σε κρίσεις συμπεριφορά, με σταθερή συνεισφορά στην οικονομία, και αποτελεί μια από τις πιο παραγωγικές και συναλλαγματοφόρες βιομηχανίες της Κύπρου.

ΠΩΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΤΑΙ Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

Επομένως, τι θα μπορούσε να διασφαλίσει τη βιωσι-

Του Θωμά Α. Καζάκου Γενικού Διευθυντή του Κυπριακού Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου

μότητα αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη μιας τόσο σημαντικής για την οικονομία βιομηχανίας; 1. Υ φυπουργείο Ναυτιλίας – Υλοποίηση στρατηγικής και ενίσχυση επιχειρηματικού περιβάλλοντος Η υλοποίηση της νέας ναυτιλιακής στρατηγικής «SEA CHANGE 2030», σε στενή συνεργασία με τη ναυτιλιακή βιομηχανία, η οποία συμπεριλαμβάνει τη δημιουργία ενός «One Stop Shipping Shop», αναβαθμίζοντας περαιτέρω την εικόνα της Κύπρου ως ενός σύγχρονου, ποιοτικού και βιώσιμου ναυτιλιακού κέντρου, το οποίο να προσφέρει ένα ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον με ενισχυμένες υπηρεσίες και εξυπηρέτηση. Υπάρχει επίσης προοπτική για περαιτέρω προώθηση της ναυτιλίας στο εξωτερικό μέσω μιας ακόμη πιο έντονης και οργανωμένης εκστρατείας προσέλκυσης ναυτιλιακών εταιρειών, επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο αύξηση και στον αριθμό των πλοίων που θα εγγραφούν στο κυπριακό νηολόγιο. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η ήδη ισχυρή εκπροσώπηση της Κύπρου στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για τη διασφάλιση των συμφερόντων της κυπριακής ναυτιλίας, ιδιαίτερα όσον αφορά την ασφαλή εφαρμογή των νέων περιβαλλοντικών κανονισμών για τον τομέα των μεταφορών.

2. Π ράσινος μετασχηματισμός ναυτιλίας – Με εφικτά μέτρα Ο πράσινος μετασχηματισμός της ναυτιλίας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για τη ναυτιλιακή βιομηχανία αλλά και μια κούρσα με αντίπαλο τον χρόνο προς την εξεύρεση εναλλακτικών καυσίμων και πηγών ενέργειας. Η ναυτιλία, ως μια αμιγώς παγκοσμιοποιημένη βιομηχανία, πρέπει να τυγχάνει νομοθέτησης σε παγκόσμιο επίπεδο από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό. Οι Ευρωπαίοι πλοιοκτήτες, όμως, έχουν να αντιμετωπίσουν και τις νομοθεσίες της Ευρώπης, οι οποίες εισάγουν περιφερειακές απαιτήσεις και δημιουργούν επιπρόσθετα λειτουργικά προβλήματα και προβλήματα ανταγωνισμού με πλοιοκτήτες εκτός Ευρώπης. Απαιτείται, λοιπόν, η υιοθέτηση ρεαλιστικών και εφικτών μέτρων που θα είναι αποτελεσματικά και θα επιφέρουν πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των επιπέδων φιλοδοξίας που καθιερώθηκαν στην αρχική στρατηγική του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού. Το Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο, από τον Ιανουάριο του 2022, έχοντας ταυτόχρονα –για πρώτη φορά στα κυπριακά ναυτιλιακά δρώμενα– την Προεδρία της Ένωσης Ευρωπαίων Πλοιοκτητών (ECSA) και την Αντιπροεδρία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου (ICS), θα έχει άμεση και σημαντική εμπλοκή στη χάραξη πλοιοκτητικής πολιτικής στα κύρια αυτά θέματα, σε ευρωπαϊκή και διεθνή βάση αντίστοιχα, προβάλλοντας έτσι έμπρακτα και την κυπριακή ναυτιλία παγκοσμίως.

3. Τ ουρκικό εμπάργκο σε κυπριακά πλοία – Ανάγκη άρσης Πέραν των διαφόρων λειτουργικών δυσκολιών

Ο πράσινος μετασχηματισμός της ναυτιλίας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για τη ναυτιλιακή βιομηχανία αλλά και μια κούρσα με αντίπαλο τον χρόνο προς την εξεύρεση εναλλακτικών καυσίμων και πηγών ενέργειας

που ταλανίζουν την κυπριακή ναυτιλία, η κυπριακή ναυτιλιακή βιομηχανία καλείται να αντιμετωπίσει καθημερινά τον διεθνή ναυτιλιακό ανταγωνισμό έχοντας το μεγάλο μειονέκτημα του τουρκικού εμπάργκο στα πλοία υπό κυπριακή σημαία, αλλά επίσης και σε πλοία των οποίων η διαχείριση παρέχεται από κυπριακές εταιρείες πλοιοδιαχείρισης. Αυτό το μακροχρόνιο ζήτημα λειτουργεί αρνητικά ως προς την περαιτέρω ανάπτυξη του κυπριακού νηολογίου. Η άρση του εμπάργκο, ή/και η επίλυση του κυπριακού προβλήματος, θα δώσουν μια τεράστια ώθηση στην κυπριακή ναυτιλία γενικά.

4. Ναυτική εκπαίδευση και «Γαλάζια Ανάπτυξη» Η ναυτιλία παρέχει ποιοτικές θέσεις εργασίας και έχει τη δυνατότητα δημιουργίας επιπρόσθετων θέσεων εργασίας στο πλαίσιο της «Γαλάζιας Ανάπτυξης» και της «Διευρυμένης Θαλάσσιας Πολιτικής» της ΕΕ, για την ανάπτυξη ενός πλήρους φάσματος ναυτικής εκπαίδευσης στην Κύπρο, προσφέροντας έτσι κατάλληλα καταρτισμένο και πιστοποιημένο προσωπικό στις ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας και αυξάνοντας περαιτέρω την ελκυστικότητα της Κύπρου ως ναυτιλιακού κέντρου.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Οδεύοντας προς το νέο έτος, το οποίο θα είναι κρίσιμο για τη βιωσιμότητα της οικονομίας, επιβάλλεται εγρήγορση, ευελιξία και στοχευμένη στήριξη σε ανθεκτικούς τομείς στους οποίους παρουσιάζονται συγκριτικά πλεονεκτήματα και οι οποίοι μπορούν να δώσουν ώθηση στην ευρύτερη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας μας. Συνοψίζοντας τα πιο πάνω, πιστεύουμε ακράδαντα ότι η κυπριακή ναυτιλία είναι ένας από αυτούς τους τομείς, αφού όχι μόνο προσφέρει στην οικονομία και την κοινωνία, αλλά επίσης ενισχύει έμπρακτα και την πολιτική οντότητα της χώρας μας διεθνώς.

Tο εγγύς μέλλον, λοιπόν, θα πρέπει να μας βρει όλους μαζί ενωμένους, κάτω από μια κοινά συγκροτημένη εθνική προσπάθεια, ώστε να διατηρήσουμε και να αναπτύξουμε ακόμη περισσότερο όλα όσα έχουμε πετύχει τα τελευταία χρόνια στον τομέα της ναυτιλίας, για το γενικότερο καλό της κυπριακής οικονομίας και κοινωνίας.

ΝΑΥΤΙΛΙΑ

παρεμβάσεις

Το 2022 προμηνύεται καλύτερο από το 2021

Αυτό που χρειάζεται είναι να προχωρήσουμε χωρίς καθυστερήσεις και να κάνουμε αυτά που επιβάλλονται.

Παρόλο που το 2021 ήταν ένα καλύτερο έτος σε σχέση με το 2020, με ρυθμούς ανάπτυξης που ξεπέρασαν το 5% και συγκράτηση της ανεργίας στο 7,4%, οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας συνεχίστηκαν τόσο για τις κυπριακές επιχειρήσεις όσο και για την οικονομία γενικότερα. Το δημόσιο χρέος εξακολούθησε να παραμένει σε υψηλά επίπεδα (110%) και το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 5%, κυρίως λόγω της αναγκαίας στήριξης που δόθηκε στις επιχειρήσεις που επηρεάστηκαν από την πανδημία, με βασικό στόχο την αποφυγή της αύξησης της ανεργίας. Οι εξαγωγές παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με το 2019 αλλά και το 2020, ενώ ο τουρισμός συνέχισε να δέχεται τα μεγαλύτερα πλήγματα, αν και σε σχετικά μικρότερο βαθμό από ό,τι το 2020, κατά το οποίο οι αφίξεις τουριστών περιορίστηκαν στο 16% αυτών του 2019. Οι ενδείξεις για το 2021 είναι ότι οι αφίξεις θα είναι περίπου διπλάσιες από αυτές του 2020, εξακολουθώντας όμως να παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε σχέση με το 2019.

ΑΥΞΗΣΗ ΤΙΜΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ

Λόγω της κρίσης της πανδημίας, καίριο πλήγμα για τις επιχειρήσεις ήταν επίσης η παγκόσμια αύξηση των τιμών των πρώτων υλών, των καυσίμων, των εισαγόμενων εξαρτημάτων και των τελικών προϊόντων, ιδίως από την Κίνα και γενικότερα την Ασία. Αυτές οι αυξήσεις επιδεινώθηκαν από προβλήματα στη ναυτιλία, με αποτέλεσμα τις συνεχείς αυξήσεις των τιμών αγοράς, τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις και τις διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού. Ένα επιπλέον πρόβλημα ήταν η αύξηση των μεταφορικών εξόδων κατά περίπου 20 φορές. Λόγω της χαμηλής διαπραγματευτικής ισχύος τους, ελάχιστες ΜμΕ είναι σε θέση να μετακυλίσουν το κόστος των αυξανόμενων τιμών στους πελάτες τους. Αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στα περιθώρια κέρδους τους, γεγονός που αυξάνει τα προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία για τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις ΜμΕ.

ΟΙ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ…

Επιπρόσθετα, η μεγάλη και αδικαιολόγητη καθυστέρηση που υπήρξε στην έγκριση του νομοσχεδίου για την παραχώρηση κρατικών εγγυήσεων για τη δανειοδότηση

66 EconomyToday

επιχειρήσεων που επηρεάζονται από την πανδημία θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματική εφαρμογή ενός μέτρου που θα βοηθήσει τα μέγιστα τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα αν δεν δοθεί παράταση για την υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης προς τις τράπεζες πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2021. Το ΚΕΒΕ συνέχισε καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου να υποβάλλει τις εισηγήσεις και απόψεις του για μέτρα που έπρεπε να ληφθούν και σχέδια που έπρεπε να εισαχθούν για μετριασμό –στον βαθμό του δυνατού– των επιπτώσεων στην οικονομία και τις επιχειρήσεις, αλλά και για αντιμετώπιση της ίδιας της πανδημίας. Οι εισηγήσεις του ΚΕΒΕ ήταν επικεντρωμένες στα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων, της απασχόλησης και γενικότερα της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και στις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να λάβουν χώρα (περιλαμβανομένης της φορολογικής μεταρρύθμισης) για να οδηγηθούμε σε ένα νέο, αναπτυξιακό, βιώσιμο και ανθεκτικό οικονομικό μοντέλο. Το 2022 προμηνύεται καλύτερο από το 2021, με ρυθμούς ανάπτυξης γύρω στο 4%, μείωση της ανεργίας στο 6,7% αλλά και μείωση τόσο του δημόσιου χρέους στο 101% όσο και του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 1,1%. Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ότι δεν θα επιδεινωθεί η επιδημιολογική κατάσταση. Γι’ αυτό, καλούμε όλους όπως συνεχίσουν να τηρούν ευλαβικά τα επιδημιολογικά μέτρα, ενισχύοντας παράλληλα την εμβολιαστική κάλυψη. Πέραν των επιπτώσεων στην ίδια την υγεία των πολιτών, τυχόν επιδείνωση της κατάστασης θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση τόσο του δημόσιου χρέους όσο και του δημοσιονομικού ελλείμματος, κάτι που θα οδηγήσει στη χειροτέρευση των χρηματοοικονομικών συνθηκών και στη μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Η εξέλιξη των τιμών των πρώτων υλών και των καυσίμων, καθώς και των μεταφορικών, θα επηρεάσει επίσης ανάλογα την οικονομική και επιχειρηματική ανάκαμψη.

ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Θετικές εξελίξεις αναμένεται να προκύψουν όσον αφορά την εξαγωγική δραστηριότητα λόγω της παγκόσμιας ανάκαμψης, αλλά και ιδιαίτερα όσον αφορά τον τουρι-

Του Χριστόδουλου Ε. Αγκαστινιώτη Προέδρου του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου

σμό, ο οποίος παραμένει ο κυριότερος αιμοδότης της κυπριακής οικονομίας. Η διαφοροποίηση του οικονομικού και επιχειρηματικού μας μοντέλου, μέσω των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, θα έχει επίσης καταλυτική επίδραση στην προσέλκυση παραγωγικών ξένων επενδύσεων και στην περαιτέρω αύξηση του ρόλου της Κύπρου ως επιχειρηματικού κόμβου. Ευελπιστούμε πως η νέα στρατηγική προσέλκυσης ξένων επιχειρήσεων στην Κύπρο θα επιφέρει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα και θα συμβάλει στην αποκατάσταση της φήμης της χώρας μας, η οποία δυστυχώς έχει πληγεί από περιστατικά που είναι γνωστά σε όλους μας. Επιπλέον, τα κονδύλια που διατίθενται κυρίως από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και γενικότερα από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 της ΕΕ, προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για την πραγματοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και τη μετατροπή της χώρας σε ελκυστικό επενδυτικό προορισμό. Οι προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις και οι σχετικές επενδύσεις μάς βρίσκουν σύμφωνους και πιστεύουμε ότι αυτή τη φορά θα εφαρμοστούν εγκαίρως, καθώς αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την καταβολή των σχετικών κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το ΚΕΒΕ έχει συμβάλει σημαντικά στη διαμόρφωση των σχετικών εθνικών σχεδίων, μέσω εμπεριστατωμένων εισηγήσεων σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν. Ωστόσο, αυτό που χρειάζεται η Κύπρος για να επιτύχει τη μετάβασή της, ή ακόμη καλύτερα τον μετασχηματισμό της, είναι ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο που πρέπει

Ευελπιστούμε πως η νέα στρατηγική προσέλκυσης ξένων επιχειρήσεων στην Κύπρο θα επιφέρει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα και θα συμβάλει στην αποκατάσταση της φήμης της χώρας μας

να τεθεί σε εφαρμογή και να λαμβάνει υπόψη το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Προς αυτή την κατεύθυνση υποστηρίξαμε από την αρχή την πρόθεση του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας της Κύπρου να χαράξει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη για την Κύπρο και χαιρόμαστε που η έκθεση «Όραμα 2035 Κύπρος» έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Προτείνεται μια σειρά μέτρων, πρωτοβουλιών και μεταρρυθμίσεων που θα συμβάλουν στην επίτευξη αυτού του στόχου. Το Επιμελητήριό μας υποστηρίζει πλήρως και έχει ήδη συμβάλει ουσιαστικά στο περιεχόμενο της έκθεσης. Αυτό που χρειάζεται είναι να προχωρήσουμε χωρίς καθυστερήσεις και να κάνουμε αυτά που επιβάλλονται.

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΜΑΣ

Το ΚΕΒΕ παραμένει δεσμευμένο να συνεχίσει να συμβάλλει ουσιαστικά και προσβλέπει στη συνεργασία με την κυβέρνηση και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη προς επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί.

ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

παρεμβάσεις

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΕΣ ΜΕ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Ελπίζουμε οι πλείστες από αυτές τις προκλήσεις να αντιμετωπιστούν επιτυχώς με τη συμβολή της ΟΕΒ, αξιοποιώντας την ευτυχή συγκυρία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Οι εργασιακές σχέσεις και η κοινωνική πολιτική κατά το 2021 σημαδεύτηκαν από την πρωτοφανή υγειονομική κρίση της πανδημίας και τις επιπτώσεις της επί της οικονομίας και επί της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων. Τα υγειονομικά μέτρα που λήφθηκαν για προστασία της δημόσιας υγείας και αναχαίτιση της πανδημίας δημιούργησαν ένα ασταθές επιχειρηματικό και εργασιακό περιβάλλον, μετατρέποντας την κρίση σε πολυδιάστατη και παρατεταμένη. Ενεργώντας ως ο εκπρόσωπος των εργοδοτών και των επιχειρήσεων, η ΟΕΒ κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη στήριξή τους, με ενεργή συμμετοχή στην εκπόνηση των πρωτοκόλλων λειτουργίας των επιχειρήσεων και στον σχεδιασμό των Ειδικών Σχεδίων Στήριξης Εργαζομένων που υλοποίησε το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, υποβάλλοντας εισηγήσεις και εμπεριστατωμένες απόψεις κατά τρόπο διαρκή και εποικοδομητικό. Παρά τις αντίξοες συνθήκες που δημιουργήθηκαν, οι επιχειρήσεις προσάρμοσαν τον τρόπο λειτουργίας τους, αξιοποιώντας κατά κύριο λόγο τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία, σε συνδυασμό με ευέλικτες μορφές απασχόλησης, προκειμένου να καταστεί δυνατή η συνέχιση της λειτουργίας τους, επιτυγχάνοντας την επιστροφή στην ομαλότητα και τη σταδιακή ανάπτυξη της οικονομίας. Το τέλος του έτους βρίσκει τις επιχειρήσεις αντιμέτωπες

68 EconomyToday

με νέες προκλήσεις, με βασικότερη την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού σε όλους σχεδόν τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Οι ενέργειες και παραστάσεις της ΟΕΒ είχαν ως αποτέλεσμα την έναρξη του διαλόγου για τον εκσυγχρονισμό της Στρατηγικής Απασχόλησης Ξένου Εργατικού Δυναμικού και των σχετικών κριτηρίων, ώστε να συνάδουν με τη σημερινή πραγματικότητα και τις αναπτυξιακές ανάγκες της οικονομίας και των επιχειρήσεων, με σκοπό την επίλυση του προβλήματος της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού, που αποτελεί τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας. Παράλληλα, η πολιτική απόφαση για θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού έχει προκαλέσει προβληματισμό στον επιχειρηματικό κόσμο, που θεωρεί πως προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η αύξηση της παραγωγικότητας και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με σκοπό την πλήρη ανάκαμψη από την πανδημία. Η περαιτέρω αύξηση του εργατικού κόστους κατά τρόπο ανελαστικό, σε μια περίοδο που η οικονομία παραμένει ευάλωτη σε εξωγενείς παράγοντες, αποτελεί επιπρόσθετο αποσταθεροποιητικό παράγοντα. Παρομοίως, η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) επιφέρει αύξηση του εργατικού κόστους και του πληθωρισμού. Με τη λήξη της Μεταβατικής Συμφωνίας για την ΑΤΑ στο τέλος του 2021, εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει ο διάλογος για το καίριο αυτό θέμα, με την ΟΕΒ να θεωρεί αναγκαία την πλήρη κατάργηση του αναχρονιστικού αυτού θεσμού.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Κύπρος το 2022 σχετίζονται κυρίως με τη συγκράτηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, αφού αυτό έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία και στην ανταγωνιστικότητα των κυπριακών επιχειρήσεων

ρυθμίσεις συνεχίζουν για μια ακόμη χρονιά να βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα της ΟΕΒ. Η ΟΕΒ υπέβαλε στους αρμόδιους εμπεριστατωμένες εισηγήσεις για όλα τα πιο πάνω, τα οποία αποτελούν θεματικές προτεραιότητες και προκλήσεις του 2022. Ελπίζουμε οι πλείστες από αυτές τις προκλήσεις να αντιμετωπιστούν επιτυχώς με τη συμβολή της ΟΕΒ, αξιοποιώντας την ευτυχή συγκυρία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το 2021 ολοκληρώθηκε αφήνοντας πίσω του σοβαρές παρενέργειες λόγω της πανδημίας, μία εκ των οποίων ήταν η αναταραχή στο διεθνές εμπόριο και τα σοβαρά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα. Αυτό αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022, πλήττοντας πολλούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Οι ανατιμήσεις που άρχισαν να παρατηρούνται, τόσο στις πρώτες ύλες όσο και στα εισαγόμενα προϊόντα, έχουν προκαλέσει αναστάτωση και ασκούν μεγάλη πίεση στους Κύπριους επιχειρηματίες για τιμολόγηση των τελικών τους προϊόντων. Οι αυξήσεις αυτές οφείλονται σε συνδυασμό παραγόντων, όπως η πτώση στην παγκόσμια παραγωγή κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η αυξημένη ζήτηση με τη βελτίωση της επιδημιολογικής κατάστασης και το αυξημένο κόστος εμπορευματοκιβωτίων, ναύλων, καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας. Σημαντική πρόκληση για την οικονομία αποτελεί η εφαρμογή της νέας Στρατηγικής Προσέλκυσης Ξένων Επενδύσεων, η οποία φιλοδοξεί να καταστήσει την Κύπρο ένα αειφόρο επιχειρηματικό και εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, με έμφαση στην υψηλή τεχνολογία, τη ναυτιλία, την καινοτομία, την έρευνα και ανάπτυξη και τη βιοτεχνολογία. Η ΟΕΒ θεωρεί επιβεβλημένη την κατάργηση των πρόσθετων φορολογιών και επιβαρύνσεων επί των επιχειρήσεων που επιβλήθηκαν προσωρινά για διάσωση της οικονομίας πριν από την κρίση του 2011-2014 ή την εισαγωγή ισότιμων αντισταθμιστικών φοροελαφρύνσεων στο πλαίσιο της αναμενόμενης φορολογικής μεταρρύθμισης. Η βελτίωση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος, η προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού και της καινοτομίας, η απλοποίηση των διαδικασιών, η αποτελεσματική εξυπηρέτηση των διαφόρων αιτημάτων από επιχειρήσεις ιδιαίτερα αναπτυξιακού προσανατολισμού, η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και η βελτίωση της ταχύτητας απονομής δικαιοσύνης και γενικά οι εκκρεμούσες μεταρ-

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Κύπρος το 2022 σχετίζονται κυρίως με τη συγκράτηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, αφού αυτό έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία και στην ανταγωνιστικότητα των κυπριακών επιχειρήσεων. Οι πιέσεις που ασκούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (Fit for 55%) θα επιφέρουν ριζικές αλλαγές στον τρόπο που λειτουργούν οι επιχειρήσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν την εξοικονόμηση ενέργειας, αφού φαίνεται ότι το κόστος της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης ήρθε για να μείνει. Όπως διαφαίνεται, το περιβαλλοντικό κόστος της ρυπογόνας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου –το οποίο μετακυλίεται στους καταναλωτές, αφού δεν έχουν υπάρξει σημαντικές διαφοροποιήσεις στο ενεργειακό μείγμα– θα παραμείνει στα σημερινά υψηλά επίπεδα και πιθανότατα θα αυξηθεί. Η τιμή δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ στις 31 Δεκεμβρίου 2020 ήταν 32,71 ευρώ ανά τόνο CO2, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2021 εκτοξεύθηκε στα 63,35 ευρώ ανά τόνο CO2. Απαιτούνται μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών για ηλεκτρική ενέργεια, όπως ενσωμάτωση περισσότερων ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, μεταρρυθμίσεις που θα απλοποιούν το αδειοδοτικό πλαίσιο, έμφαση στις νέες τεχνολογίες, όπως το υδρογόνο, και στις υποδομές, αλλά και μετάβαση σε πιο πράσινες οδικές μεταφορές. Κάποιες επενδύσεις θα γίνουν από τον ιδιωτικό τομέα και κάποιες άλλες πρέπει να γίνουν από το κράτος. Οι αγορές ενέργειας και τα δίκτυα (που πρέπει να μετατραπούν σε έξυπνα ηλεκτρικά δίκτυα) πρέπει να είναι κατάλληλα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και όχι το αντίστροφο. Οι αγορές πρέπει να σχεδιάζονται για την πλήρη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ευρύτερη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και για την άρση των υφιστάμενων εμποδίων. Η πλήρης λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού είναι ένα στοίχημα που θα πρέπει να κερδηθεί, όπως και η έλευση φυσικού αερίου για την ηλεκτροπαραγωγή –έστω ως ενδιάμεση λύση–, με στόχο τη μείωση κατά ένα ποσοστό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την ηλεκτροπαραγωγή στην Κύπρο, μέχρι τη μετάβαση σε ένα πιο πράσινο ενεργειακό μείγμα.

ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Προέδρου της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ)

ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

παρεμβάσεις

ΝΑ ΜΕΤΟΥΣΙΩΘΕΙ ΣΕ ΠΡΑΞΗ ΤΟ ΗΘΙΚΟ, ΤΟ ΠΡΕΠΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ

Οι συλλογικές συμβάσεις είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για ποιοτική και αξιοπρεπή εργασία.

Το 2021 αποτέλεσε σημαντικό έτος μετάβασης, σε ό,τι αφορά τη δημιουργία προοπτικών ανάκαμψης από τις αρνητικές επιδράσεις της υγειονομικής κρίσης, ως απότοκου της πανδημίας, στην οικονομία, στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία γενικότερα. Το 2022 θα είναι χρονιά προκλήσεων, σε συνάρτηση με τη δυνατότητα διαχείρισης και αναχαίτισης της πανδημίας χωρίς πισωγυρίσματα. Η συνεχής πτωτική τάση που καταγράφεται στην ανεργία δημιουργεί συνθήκες πλήρους απασχόλησης και δυνατότητες καλύτερης οργάνωσης της αγοράς εργασίας. Την ίδια στιγμή, όμως, οι πληθωριστικές τάσεις της οικονομίας χρήζουν μιας πιο στοχευμένης και συγκροτημένης στρατηγικής προς όφελος τόσο των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού όσο και ευρύτερα. Το 2022, με δεδομένη και την κορύφωση των διεργασιών σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές του 2023, θα πρέπει να λειτουργήσει και ως εφαλτήριο για να μετουσιωθεί σε πράξη το ηθικό, το πρέπον και το δίκαιο. Όλα όσα η κοινωνία επιδιώκει και αναμένει να βιώσει ως αντισταθμιστικές πράξεις στη διαφθορά και στην αμετροέπεια, προωθώντας την κάθαρση και τη διαφάνεια. Σε αυτή τη διαδικασία και προσπάθεια, αναδεικνύεται η σημασία του συνδικαλιστικού κινήματος ως πολυεπίπεδης και πολυδιάστατης έπαλξης προώθησης συνθηκών δημιουργίας του κράτους δικαίου, μέσα από την εδραίωση της κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής. Επιβάλλεται η πρακτική εφαρμογή πολιτικών προς όφελος των εργαζομένων και της ομαλής λειτουργίας της αγοράς εργασίας, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη και τις πραγματικότητες που αφορούν την υγιή επιχειρηματικότητα. Αυτή η φιλοσοφία έδωσε ώθηση στους κοινωνικούς εταίρους, μαζί με την Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, για να λειτουργήσουμε ακαριαία και υπό τις περιστάσεις ουσιαστικά και αποτελεσματικά, σε ό,τι αφορά την προώθηση συγκεκριμένων και στοχευμένων σχεδίων, προστατεύοντας τους εργαζόμενους, την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Η πανδημία έχει επιβεβαιώσει πως η οικονομία και η αγορά εργασίας δεν αυτορρυθμίζονται πάντοτε, ομοίως και η επιχειρηματικότητα χρήζει ενίσχυσης και στήριξης σε συγκεκριμένες συνθήκες. Στη βάση αυτών των βιωματικών παραδοχών, αναδεικνύεται ακόμα πιο ξεκάθαρα ο ρόλος και η σημασία του κοινωνικού διαλόγου, της τριμερούς και διμερούς συνεργασίας, όπως βέβαια και

70 EconomyToday

η αμφίδρομη χρησιμότητα των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ως του πιο αποτελεσματικού εργαλείου για ποιοτική και αξιοπρεπή εργασία. Ο θεσμός των συλλογικών συμβάσεων συνδράμει στην καλύτερη ρύθμιση της αγοράς εργασίας, στην άρση του αθέμιτου ανταγωνισμού και στην πάταξη φαινομένων που διασυνδέονται με την αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία, αξιοποιώντας παράλληλα και την Ενιαία Υπηρεσία Επιθεωρήσεων, όπως και το λογισμικό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.

ΟΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΜΑΣ

Ως Ευρωπαίοι πολίτες, διεκδικούμε μια Ευρώπη με αξιοπρεπείς και ποιοτικές θέσεις εργασίας, δικαιότερους όρους απασχόλησης, ισορροπημένη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, ισότητα ανάμεσα στα φύλα, επιτυχή διαχείριση των προκλήσεων που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή, καλύτερα επίπεδα ιατρικής φροντίδας και μεγαλύτερη ισορροπία στη ζωή των ανθρώπων, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Αυτή η ισορροπία εδραιώνεται μέσα και από το ΓΕΣΥ, ξεκαθαρίζοντας πως, αυτή η μέγιστη κοινωνική κατάκτηση ήρθε για να μείνει. Η πορεία ανάκαμψης της οικονομίας, η σταθερή και ουσιαστική μείωση της ανεργίας και η προοπτική ανάπτυξης προδιαγράφουν και την ομαλοποίηση της αγοράς εργασίας, μέσα και από την επαναφορά και επέκταση των συλλογικών συμβάσεων, στηρίζοντας έτσι την κατανάλωση και την πραγματική οικονομία και λειτουργώντας αντισταθμιστικά ως αντίδοτο στις διαφαινόμενες πληθωριστικές τάσεις.

ΑΤΑ

Αυτή η πραγματικότητα επιβεβαιώνει την ορθότητα της Συμφωνίας-Πλαισίου 2018-2020, η οποία συνυπογράφηκε από τους κοινωνικούς εταίρους και επεκτάθηκε για ακόμα έναν χρόνο λόγω της πανδημίας, σε σχέση με τη διατήρηση του θεσμού της ΑΤΑ. Με βάση τη ρύθμιση που επιτεύχθηκε, η ΣΕΚ διεκδικεί την ολική επαναφορά της ΑΤΑ στη βάση της φιλοσοφίας της, όπως καθορίζεται και στη Συμφωνία που υπέγραψαν όλοι οι κοινωνικοί εταίροι. Με βάση πρόσφατη μελέτη των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, οι αυξήσεις των μισθών στην Κύπρο, από το 2010 μέχρι και σήμερα, βρίσκονται κάτω από την παραγωγικότητα, ενώ παράλληλα, στην αντίστοιχη περίπου περίοδο, υπήρξε σημαντική μείωση μισθών, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να έχουν χρηματοδοτήσει ουσιαστικά τις επιχειρήσεις. Στη βάση αυτών των δεδομένων και με τεκμηρίωση τη

ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ Φ. ΜΑΤΣΑ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΣΕΚ

συνεχή ανάκαμψη της οικονομίας, η πολιτική αιτημάτων για ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων θα περιλαμβάνει αύξηση μισθών και βελτίωση παρεμφερών ωφελημάτων, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων και πραγματικοτήτων.

ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Αναντίλεκτα, η πράσινη ανάπτυξη και οι πράσινες θέσεις εργασίας, σε συνάρτηση και με τη γαλάζια οικονομία, αποτελούν ύστατη και επιβεβλημένη αναγκαιότητα για αποτελεσματική διαχείριση και επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και της κλιματικής αλλαγής. Η πρόταση της ΣΕΚ για μια δημοσιονομικά ουδέτερη πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση στοχεύει στον περιορισμό της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, φορολογώντας τη ρύπανση και προωθώντας και ενισχύοντας την κυκλική οικονομία. Η αξιοποίηση του κοινωνικού διαλόγου, που βρίσκεται σε εξέλιξη στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, θα θέσει το επαρκώς ικανοποιητικό και αναγκαίο πλαίσιο για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, τη θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού, τη ρύθμιση της τηλεργασίας, την αναθεώρηση της Στρατηγικής Απασχόλησης Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες, όπως και την αναδιαμόρφωση της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης. Η επίτευξη του στόχου της κοινωνικής συνοχής και της άρσης της φτώχειας προαπαιτούν ένα επαρκώς ισορροπημένο και κοινωνικά δίκαιο συνταξιοδοτικό σύστημα, διασφαλίζοντας τη διατήρηση της βιωσιμότητας του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων και αποτρέποντας την επιβάρυνση των επόμενων γενιών. Παράλληλα, βασική παράμετρο στη μεταρρυθμιστική διαδικασία θα πρέπει να αποτελεί και η ενίσχυση, η επέκταση και η εδραίωση του θεσμού των Ταμείων Προνοίας ως βασικού συμβατικού άξονα, δίνοντας τη δυνατότητα περαιτέρω βελτίωσης των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων και περιορίζοντας τις συνταξιοδοτικές ανομοιομορφίες και ανισότητες.

ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ

Στη συζήτηση του συνταξιοδοτικού θα πρέπει να ενταχθεί και το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο παρουσιάζει διαχρονική αδυναμία επίλυσής του, συνθέτοντας, μαζί με την κατοχή και την παράνομη ή και την εντέχνως προωθούμενη μετανάστευση, έναν επικίνδυνο ωρολογιακό εκρηκτικό μηχανισμό. Ένα ομολογουμένως δύσκολο ζήτημα, για το οποίο ο ρόλος της ΕΕ θα πρέπει να είναι υποβοηθητικός και αλληλέγγυος στην αντιμετώπισή του. Ο καθορισμός εθνικού κατώτατου μισθού αποτελεί για τη ΣΕΚ ύψιστη προτεραιότητα. Η αναγκαιότητα καθορισμού του επιβεβαιώνεται και από την πρόσφατη απόφαση της ΕΕ για καθορισμό του πλαισίου ρύθμισης του ευρωπαϊκού κατώτατου μισθού, προωθώντας την αξιοπρέπεια στην εργασία, μειώνοντας τις ανισότητες και το έμφυλο μισθολογικό χάσμα, βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο, αυξάνοντας την κατανάλωση και ενισχύοντας την πραγματική οικονομία, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί υποστηρικτικά στη βελτίωση της παραγωγικότητας. Παράλληλα, αναδεικνύεται το γεγονός πως ο κατώτατος μισθός δεν επιβαρύνει την απασχόληση αλλά ούτε και επηρεάζει ή απειλεί την κερδοφορία και τη βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Τα διαθέσιμα ευρήματα της μελέτης της Διεθνούς Ορ-

γάνωσης Εργασίας (ILO), σε συνάρτηση με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, δημιουργούν το απαιτούμενο υπόβαθρο τεκμηρίωσης για θετική κατάληξη του διαλόγου και θέσπιση του εθνικού κατώτατου μισθού. Στο ίδιο πλαίσιο βελτίωσης των συνθηκών λειτουργίας της αγοράς εργασίας βρίσκεται και η προωθούμενη ρύθμιση της τηλεργασίας, αποτρέποντας τη δημιουργία ψηφιακού χάσματος, διασφαλίζοντας την ομαλή μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και κατοχυρώνοντας τα δικαιώματα των εργαζομένων που θα επιλέξουν την αξιοποίηση αυτής της μορφής απασχόλησης. Ομοίως και η αναπροσαρμογή της Στρατηγικής Απασχόλησης Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες, διασφαλίζοντας ότι θα μπορέσουν να δημιουργηθούν οι συνθήκες κάλυψης των αναγκών που παρουσιάζει η αγορά εργασίας σε συγκεκριμένους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, χωρίς να δημιουργούνται στρεβλώσεις και συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, είτε ανάμεσα σε εργαζόμενους είτε ανάμεσα σε επιχειρήσεις. Μια κοινωνικοοικονομικά δίκαιη μετάβαση και κινητικότητα προϋποθέτει επίσης την αποτροπή άτυπων και επισφαλών μορφών απασχόλησης και την αναχαίτιση της αγοράς υπηρεσιών για κάλυψη μόνιμων αναγκών, όπως επίσης και την πάταξη του φαινομένου της ψευδοαυτοπασχόλησης, ιδιαίτερα ανάμεσα στους εργαζόμενους πλατφόρμας. Μια μετάβαση που θα θέτει ψηλά στις προτεραιότητές της την αναβάθμιση των επιπέδων ασφάλειας και υγείας στην εργασία. Γίνεται κατανοητό επίσης πως η εδραίωση της κοινωνικής δικαιοσύνης διασυνδέεται άμεσα με την περαιτέρω ενίσχυση των πολιτικών συμφιλίωσης οικογένειας και εργασίας, σπάζοντας τους φραγμούς που δημιουργούν οι στερεότυπες αντιλήψεις και οι έμφυλες διακρίσεις. Ο σχεδιασμός από τη ΣΕΚ και η υιοθέτηση από τους υπόλοιπους κοινωνικούς εταίρους του Κώδικα Σεξουαλικής Παρενόχλησης, καθώς και η αναβάθμιση της νομοθεσίας κατά της παρενόχλησης και της βίας κατά των γυναικών, δημιουργούν καλύτερες δυνατότητες και προοπτικές αναχαίτισης και αποτροπής των φαινομένων αυτών. Η πανδημία θέτει σε πρώτο πλάνο την κοινωνική ατζέντα και επιβάλλει όπως οι αλλαγές είναι πιο μόνιμες, τόσο για την προστασία της απασχόλησης όσο και για τη δημιουργία νέων, ποιοτικών και αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, μέσα από υγιείς επενδύσεις και αξιοποιώντας πλήρως το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της οικονομίας, στο πλαίσιο και των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων που θα δώσουν ώθηση σε αυτή την πορεία. Για τη ΣΕΚ, οι στοχευμένες μεταρρυθμίσεις που αφορούν την τοπική αυτοδιοίκηση και διασυνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξή της, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τη δημόσια υπηρεσία, σε σχέση και με την άρση της γραφειοκρατίας, τη δικαιοσύνη, στη βάση της ενίσχυσης του κράτους δικαίου, όπως βέβαια και η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, θα πρέπει να ψηφιστούν χωρίς άλλη καθυστέρηση. Ο κόσμος αλλάζει, η αγορά εργασίας διαφοροποιείται, η ίδια η κοινωνία αναπροσαρμόζεται και η ΣΕΚ παραμένει μέρος της λύσης και σταθερή σε αρχές και αξίες, συνεπής στον ρόλο που της έχει αποδοθεί από τους εργαζόμενους και την κοινωνία, διαχειριζόμενη τις προκλήσεις και αξιοποιώντας τις προοπτικές που διανοίγονται εντός του 2022.

Ως Ευρωπαίοι πολίτες, διεκδικούμε μια Ευρώπη με αξιοπρεπείς και ποιοτικές θέσεις εργασίας, δικαιότερους όρους απασχόλησης, ισορροπημένη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, ισότητα ανάμεσα στα φύλα, καλύτερα επίπεδα ιατρικής φροντίδας και μεγαλύτερη ισορροπία στη ζωή των ανθρώπων, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς

ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

παρεμβάσεις

ΜΟΝΙΜΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στην ανάγκη να βρισκόμαστε συνεχώς σε εγρήγορση για να υπερασπιζόμαστε τις συλλογικές συμβάσεις και τη ρυθμισμένη με δικαιώματα εργασία και για να αντιστεκόμαστε στις παραβιάσεις.

Και το 2021, ειδικότερα μέχρι το πρώτο εξάμηνο του χρόνου, καθορίστηκε από την πανδημία του κορωνοϊού και από τα μέτρα για προστασία της δημόσιας υγείας, τα οποία με τη σειρά τους οδήγησαν στον περιορισμό της λειτουργίας σημαντικών τομέων της οικονομίας. Αυτό, αντικειμενικά και αναγκαστικά, επέβαλε και σε μας μεγάλο μέρος της προσοχής μας να στραφεί σε διεκδίκηση σχεδίων και μέτρων στήριξης των εργαζομένων με στόχο τη διατήρηση της εργασίας και την κάλυψη της απώλειας των εισοδημάτων που είχαν οι εργαζόμενοι λόγω των μέτρων. Εκτιμούμε ότι με τις ενέργειες και τις συνεχείς παρεμβάσεις μας αναγκάσαμε να εφαρμοστούν σχέδια που στήριξαν σε ικανοποιητικό βαθμό τους εργαζόμενους. Πετύχαμε να αναγνωριστεί η περίοδος που οι εργαζόμενοι ήταν εκτός εργασίας με τα ειδικά επιδόματα ως περίοδος υπηρεσίας για σκοπούς πληρωμής της ετήσιας άδειας, όπως και ως περίοδος πραγματικών εισφορών για σκοπούς καταβολής επιδομάτων από το ΤΚΑ. Μπορεί ευρύτερα να μη γίνεται αντιληπτό τι

72 EconomyToday

σημαίνουν αυτές οι ρυθμίσεις, όμως για τους εργαζόμενους έχουν μεγάλη σημασία, αφού χωρίς αυτές είτε δεν θα μπορούσαν να πληρωθούν άδεια και επιδόματα είτε θα τα έπαιρναν πολύ μειωμένα. Μεγάλη σημασία για το σήμερα και το αύριο των εργαζομένων και γενικότερα για το σύστημα εργασιακών σχέσεων του τόπου έχει η συζήτηση που άνοιξε για τον κατώτατο μισθό. Το ότι άνοιξε αυτή η συζήτηση είναι αποτέλεσμα των πιέσεων που ασκούμε εδώ και καιρό για να πείσουμε την κυβέρνηση ότι χρειάζεται να υπάρξουν κατώτατοι μισθοί και βασικοί όροι απασχόλησης για όλους τους εργαζομένους. Σημαντικό είναι επίσης το ότι άνοιξε ο διάλογος και για το συνταξιοδοτικό. Στον απολογισμό του 2021 οπωσδήποτε πρέπει να περιλάβουμε και τη συμφωνία μεταξύ συντεχνιών και κυβέρνησης για εισαγωγή νέου σχεδίου συνταξιοδοτικών ωφελημάτων για τους εργαζόμενους στον ημιδημόσιο τομέα και την τοπική αυτοδιοίκηση. Με αυτόν τον τρόπο, σ’ έναν μεγάλο βαθμό παραμερίζεται ένα σημαντικό στοιχείο διάκρισης σε βάρος όσων

ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΟΥΛΛΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ Γενικής Γραμματέως της ΠΕΟ

Στη διαδικασία της ανανέωσης των συλλογικών συμβάσεων θα στοχεύσουμε σε βελτιώσεις στους μισθούς και σε άλλους όρους απασχόλησης που να βοηθούν στη βελτίωση της κατανομής του εισοδήματος προς όφελος των εργαζομένων

προσλήφθηκαν μετά το 2011 και για τους εργαζόμενους αορίστου χρόνου. Εν πολλοίς, οι προτεραιότητες και προκλήσεις για τη νέα χρονιά έχουν καθοριστεί από τα μεγάλα ανοικτά ζητήματα που έχουμε. Το 28ο Παγκύπριο Συνέδριο της ΠΕΟ, που πραγματοποιήθηκε μόλις πριν από μερικές μέρες, επαναβεβαίωσε τις βασικές μας προτεραιότητες και τις ολοκλήρωσε, βάζοντας κάτω σημαντικούς στόχους που αφορούν σχεδόν όλο το πεδίο των εργασιακών και κοινωνικών ζητημάτων.

ΟΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΜΑΣ

Η ολοκλήρωση του διαλόγου για τον κατώτατο μισθό είναι μια από τις προκλήσεις της επόμενης περιόδου. Όπως έχουμε αναλύσει όλο αυτό το διάστημα, η ΠΕΟ προσεγγίζει το θέμα της εισαγωγής κατώτατου μισθού ως μέρος ενός συνόλου ρυθμίσεων που η πολιτεία οφείλει να εισαγάγει για επαναρρύθμιση της εργασίας και καταπολέμηση του εργασιακού ντάμπινγκ αλλά και του αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των εργοδοτών. Διεκδικούμε θεσμικές ρυθμίσεις έτσι ώστε οι κατώτατοι μισθοί που συμφωνούνται στις κλαδικές συμβάσεις να εφαρμόζονται για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου που καλύπτουν οι συμβάσεις και για εισαγωγή μηχανισμού όπου και πάλι μέσα από συλλογική διαπραγμάτευση θα συμφωνείται κατώτατος μισθός και βασικοί όροι απασχόλησης για όσους δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις. Ο τρόπος που θα εφαρμοστεί ο κατώτατος μισθός είναι σημαντικός και η ΠΕΟ θα επιμείνει μέχρι τέλους για αυτό το ζήτημα, δηλαδή της διασύνδεσης του κατώτατου με τους συμφωνημένους κατώτατους μισθούς στις συλλογικές συμβάσεις.

Το συνταξιοδοτικό είναι άλλο ένα μεγάλο ζήτημα το οποίο επίσης βρίσκεται στο τραπέζι του διαλόγου. Στον τίτλο «εκσυγχρονισμός του συνταξιοδοτικού» η ΠΕΟ έχει δώσει συγκεκριμένο περιεχόμενο: Η κατάργηση του άδικου και ισοπεδωτικού πέναλτι του 12% και της διασύνδεσης με το προσδόκιμο ζωής, η βελτίωση της επάρκειας των συντάξεων, η εισαγωγή διαδικασιών που θα οδηγούν σε έγκαιρη καταβολή των επιδομάτων και η καταπολέμηση της υποδήλωσης της εργασίας είναι μερικά από τα στοιχεία που θα αγωνιστούμε για να περιληφθούν στον εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού. Το 2021 λήγει η μεταβατική συμφωνία για την ΑΤΑ. Ήδη οι εργοδότες ξεκίνησαν τα όργανα. Η υπεράσπιση της ΑΤΑ και ο στόχος να λειτουργεί ολοκληρωμένα και πλήρως ως μηχανισμός αναπλήρωσης της αγοραστικής αξίας των μισθών, τόσο σε ό,τι αφορά το ποσοστό αναπλήρωσης όσο και σε ό,τι αφορά τον αριθμό των εργαζομένων που λαμβάνουν ΑΤΑ, θα είναι σίγουρα ένα από τα άμεσα μεγάλα ζητήματα του 2022. Ένα άλλο πεδίο που έχουμε μπροστά μας είναι και αυτό της ανανέωσης των συλλογικών συμβάσεων. Στη διαδικασία της ανανέωσης των συλλογικών συμβάσεων θα στοχεύσουμε σε βελτιώσεις στους μισθούς και σε άλλους όρους απασχόλησης που να βοηθούν στη βελτίωση της κατανομής του εισοδήματος προς όφελος των εργαζομένων.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Διαφαίνεται επίσης από τις πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών ότι το 2022 θα ανοίξει και θέμα φορολογικής μεταρρύθμισης. Θα αναμένουμε να δούμε τι περιεχόμενο δίνει η κυβέρνηση στη φορολογική μεταρρύθμιση. Για μας μια φορολογική μεταρρύθμιση πρέπει να στοχεύει στο να αφαιρεί φορολογικά βάρη από τους πολλούς, από την εργασία, και στο να φορολογεί σωστά τα κέρδη και τον πλούτο και βεβαίως στο να μην επιβάλλει νέες, ισοπεδωτικές φορολογίες. Βεβαίως, μιλώντας για τις προκλήσεις της νέας χρονιάς, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε σε μια μόνιμη πρόκληση, την ανάγκη να βρισκόμαστε συνεχώς σε εγρήγορση για να υπερασπιζόμαστε τις συλλογικές συμβάσεις και τη ρυθμισμένη με δικαιώματα εργασία και για να αντιστεκόμαστε στις παραβιάσεις.

ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

παρεμβάσεις

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Παρά τις θετικές εξελίξεις του δεύτερου εξαμήνου του 2021, παραμένουν προκλήσεις, η διαχείριση των οποίων θα καθορίσει την πορεία του τουρισμού τα επόμενα χρόνια.

Αναμφίβολα, η πορεία του τουρισμού διεθνώς επηρεάστηκε δραματικά τα δύο χρόνια που διαρκεί η πανδημία του κορωνοϊού. Το Υφυπουργείο Τουρισμού έχει εκπονήσει και υλοποιεί, από τον Ιανουάριο του 2020, την Εθνική Στρατηγική Τουρισμού (ΕΣΤ) 2020-2030. Η ΕΣΤ προέβλεψε, πριν ακόμα αρχίσει η πανδημία, την ανάγκη για την αξιοποίηση νέων προϊόντων, τα οποία θα εδράζονται στις νέες τάσεις και ρυθμούς ζωής των ανθρώπων διεθνώς. Τη σημασία και την ανάγκη υλοποίησης των εν λόγω δράσεων ήρθε να επιβεβαιώσει η πανδημία. Οι νέες τάσεις και προτιμήσεις των τουριστών διεθνώς περιλαμβάνουν μορφές που εστιάζουν στην αποφυγή της πολυκοσμίας, στο ενδιαφέρον για το φυσικό περιβάλλον, στον συνδυασμό δουλειάς και διακοπών, σε εμπειρίες που συνδέονται με τις εργασίες και τα βιώματα των ντόπιων πληθυσμών κ.ά.

ΠΛΗΘΩΡΑ ΔΡΑΣΕΩΝ

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η ΕΣΤ περιέχει πλήθος δράσεων, οι οποίες αποσκοπούν στη δημιουργία ενός σύγχρονου και ποιοτικότερου τουριστικού προϊόντος και στην πιο ισόρροπη γεωγραφικά τουριστική ανάπτυξη, με την αναβάθμιση της υπαίθρου και των ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών της χώρας. Παρά τις δυσκολίες που επέφερε η πανδημία, το Υφυπουργείο, σε συνεργασία με άλλα Υπουργεία, Υπηρεσίες και φορείς του ιδιωτικού τομέα, κατόρθωσε να υλοποιήσει το 95% των δράσεων που περιλαμβάνονταν στο πλάνο δράσεων της ΕΣΤ για το 2020, ενώ για το 2021, μέχρι τον Σεπτέμβριο, το ποσοστό έφτασε στο 85% και μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να ανέλθει στα ίδια επίπεδα με το 2020. Η αποτελεσματικότητα των παραπάνω δράσεων αντικατοπτρίζεται στη σημαντική βελτίωση που κατα-

74 EconomyToday

γράφηκε στις στατιστικές τουρισμού κατά το 2021. Ειδικότερα, από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο, καταγράφηκε αύξηση 176% στις αφίξεις σε σχέση με το 2020 και ανακτήθηκε το 46% των αφίξεων του 2019, χρονιάς-ρεκόρ για τον τουρισμό της Κύπρου. Τα δε έσοδα παρουσίασαν επίσης αύξηση, αφού για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2021 αυτά υπολογίζονται σε €777 εκατ. σε σύγκριση με €235,6 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2020, σημειώνοντας αύξηση 229,8% και καλύπτοντας έτσι σημαντικό μέρος των απωλειών από το 2019. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η μέση δαπάνη των περιηγητών αυξήθηκε από τα 678 ευρώ το 2019 στα 810 ευρώ το 2021. Σημειώνεται επίσης ότι η αύξηση της δαπάνης ανά επισκέπτη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους στόχους της ΕΣΤ 2020-2030. Σε ό,τι αφορά το 2022, το Υφυπουργείο Τουρισμού θα δώσει έμφαση στις πιο κάτω δράσεις: (α) Σ ε ενισχυμένο ψηφιακό μάρκετινγκ: Το Υφυπουργείο θα προβεί σε ψηφιακή καμπάνια για 12 μήνες αντί για 6 μήνες όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στους μήνες μη αιχμής με στόχο τον περαιτέρω περιορισμό της εποχικότητας. (β) Σ ε δράσεις που σχετίζονται με την αναβάθμιση του προσφερόμενου προϊόντος και την ενίσχυση των ειδικών μορφών τουρισμού, μέσω Σχεδίων Επιχορηγήσεων που έχει εκπονήσει το Υφυπουργείο και αφορούν τον ποδηλατικό τουρισμό, την οινογαστρονομία, τον πολιτιστικό τουρισμό, τις τοπικές παραδοσιακές δραστηριότητες, τον καταδυτικό τουρισμό, τον αθλητικό τουρισμό κ.ά.

ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ ΠΕΡΔΙΟΥ Υφυπουργού Τουρισμού

(γ) Σε δράσεις για την ανάπτυξη περιοχών οι οποίες δεν έχουν μέχρι σήμερα αναπτυχθεί τουριστικά, όπως οι περιοχές της υπαίθρου και των ορεινών και ακριτικών περιοχών. Σε αυτές τις δράσεις περιλαμβάνονται: • Ο καθορισμός Εθνικής Στρατηγικής για την Οικοτεχνία σε συνεργασία με το Γραφείο του Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων.

• Η δημιουργία Masterplan για Ορεινά Αθλητικά Θέρετρα.

• Η συνέχιση του έργου της δημιουργίας θεματικής διαδρομής 3.000 χιλιομέτρων η οποία θα αποτυπώνει την αυθεντική εμπειρία των ορεινών της υπαίθρου και των ακριτικών περιοχών.

• Η ενσωμάτωση στο ιδιότυπο τουριστικό προϊόν του «πολυλειτουργικού-επισκέψιμου αγροκτήματος», πάλι σε συνεργασία με το Γραφείο του Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων.

• Το Σχέδιο Επιχορήγησης Επισκέψιμων Εργαστηρίων Χειροτεχνίας και Οινογαστρονομίας.

• Η διοργάνωση χριστουγεννιάτικων χωριών σε ορεινές κοινότητες. (δ) Σε δράσεις για ανάπτυξη του εγχώριου τουρισμού, όπως το «Έκτακτο Σχέδιο Ενίσχυσης Εγχώριου Τουρισμού», το οποίο παρατάθηκε μέχρι τις 31 Μαρτίου 2022. Το Σχέδιο στοχεύει στην ενίσχυση του εγχώριου τουρισμού προς όφελος του κοινού, των επιχειρήσεων και των απασχολουμένων στην τουριστική βιομηχανία, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι αφίξεις από το εξωτερικό θα είναι περιορισμένες. (ε) Στην υλοποίηση των δράσεων που έχουν περιληφθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τον τουρισμό. Συγκεκριμένα, κατόπιν πρότασης του Υφυπουργείου, έχουν εγκριθεί για χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τα ακόλουθα Σχέδια, τα οποία εδράζονται σε δράσεις που περιλαμβάνονται στην ΕΣΤ: • Σχέδιο χορηγιών για αναβάθμιση τουριστικών καταλυμάτων / ξενοδοχείων σε ύπαιθρο, ορεινά και ακριτικές περιοχές, για εκσυγχρονισμό και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος.

• Σχέδιο χορηγιών για αναβίωση περιοχών της υπαίθρου, ορεινών και ακριτικών περιοχών, μέσω της δημιουργίας αυθεντικών εμπειριών, για εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος. Αφορά τη διεύρυνση και συνέχιση του Προγράμματος για Πραγματοποίηση Έργων Τοπικού Χαρακτήρα με Τουριστική Πτυχή, το οποίο υλοποιείται με έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου.

• Σχέδιο χορηγιών για αναβάθμιση παραδοσιακών χώρων εστίασης ή πώλησης παραδοσιακών προϊόντων με την προϋπόθεση ένταξής τους στο Σύμφωνο «Taste of Cyprus».

• Σχέδιο χορηγιών για δημιουργία ιατρικών εγκαταστάσεων και εγκαταστάσεων αυτόνομης υποβοηθούμενης

Η Εθνική Στρατηγική Τουρισμού περιέχει πλήθος δράσεων, οι οποίες αποσκοπούν στη δημιουργία ενός σύγχρονου και ποιοτικότερου τουριστικού προϊόντος και στην πιο ισόρροπη γεωγραφικά τουριστική ανάπτυξη, με την αναβάθμιση της υπαίθρου και των ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών της χώρας

διαβίωσης σε τουριστικά καταλύματα / ξενοδοχεία, με στόχο την προσέλκυση ιατρικού τουρισμού και τουρισμού υγείας και ευεξίας. (στ) Σ την εφαρμογή 12 εξειδικευμένων σημάτων πιστοποίησης (labels), με τα οποία θα επιβεβαιώνεται και θα επιβραβεύεται η συμμόρφωση επιχειρήσεων / κοινοτήτων / φορέων σε συγκεκριμένα και κοινά αποδεκτά κριτήρια ποιότητας. Το Υφυπουργείο Τουρισμού προγραμματίζει ανάλογες ενέργειες προβολής και προώθησης των σημάτων και όσων εξασφαλίζουν σήμα πιστοποίησης. Συγκεκριμένα, θα συνεχιστεί η εφαρμογή του Label για το Κυπριακό Πρόγευμα, το Taste Cyprus, τα Μονοπάτια της Φύσης, τα Cyprus Wine Routes, το Blue Flag, το Troodos Geopark, το Heartland of Legends κ.ά., ενώ δρομολογούνται οι πρώτες πιστοποιήσεις των Χρωματιστών Χωριών, των Αμπελώνων της Κουμανταρίας, των Θεματικών Πάρκων κ.ά. Το Υφυπουργείο αναγνωρίζει ότι η πορεία του τουρισμού διεθνώς και ειδικότερα στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι άμεσα συνυφασμένη με την πορεία της πανδημίας. Κρίνουμε όμως ότι, με την εφαρμογή σταθερών και ενιαίων μέτρων για τη διακίνηση των πολιτών στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έγινε ένα μεγάλο βήμα προς την ομαλοποίηση της διακίνησης, κάτι το οποίο αναμένεται να βοηθήσει τον τουρισμό μας και το 2022. Καταληκτικά, το Υφυπουργείο θεωρεί ότι, παρά τις θετικές εξελίξεις του δεύτερου εξαμήνου του 2021, παραμένουν προκλήσεις, η διαχείριση των οποίων θα καθορίσει την πορεία του τουρισμού τα επόμενα χρόνια. Ως Υφυπουργείο, θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για την περαιτέρω αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, προς όφελος της χώρας και του λαού της, ειδικά των μελλουσών γενεών. Απώτερος στόχος είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συνεισφορά του τουρισμού στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας, κάτι που θα συνδράμει στην περαιτέρω βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και στη συγκράτηση ή ακόμα και στην αύξηση των κατοίκων της υπαίθρου και των ορεινών και ακριτικών περιοχών.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

παρεμβάσεις

Στοχεύοντας στην ανάκαμψη και στη βιώσιμη ανάπτυξη του αύριο

Το πλάνο βιώσιμης ανάπτυξης που έχουμε καταρτίσει ως Hermes Airports θέτει την υπεύθυνη δραστηριότητά μας στη σωστή βάση της, έτσι όπως την ορίζουμε εμείς: ξεκάθαρη, διάφανη και διαχρονική.

Οι αερομεταφορές, οι αεροπορικές εταιρείες, τα αεροδρόμια και όλοι οι συναφείς κλάδοι διέρχονται τη μεγαλύτερη εν καιρώ ειρήνης κρίση στην ιστορία τους, αν αυτό που ζούμε μπορεί ακόμα να χαρακτηριστεί ειρήνη, καθώς πολλοί παρομοιάζουν την πανδημία με έναν πόλεμο εναντίον ενός αόρατου εχθρού. Προκειμένου να έχουμε όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες, θα πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι να συνεργαστούμε για να σχεδιάσουμε τη νέα κανονικότητα και τον τρόπο μετάβασης σε αυτήν. Το προηγούμενο διάστημα, κατά το οποίο η δραστηριότητά μας σχεδόν εκμηδενίστηκε, στη Hermes Airports εργαστήκαμε συστηματικά για να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα της εταιρείας, προετοιμάζοντας εντατικά την επόμενη ημέρα. Αναβαθμίσαμε τις υπηρεσίες μας και εξελίξαμε την ταξιδιωτική εμπειρία, λαμβάνοντας υπόψη τα υγειονομικά πρωτόκολλα και τις νέες ανάγκες των επιβατών μας, ενώ συνεχίσαμε να επενδύουμε σε συμπράξεις με φορείς τουρισμού. Η φετινή χρονιά –όχι μόνο στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου– ξεκίνησε μουδιασμένα, ενώ η αβεβαιότητα συνεχίζεται, ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση της μετάλλαξης Όμικρον. Παρ’ όλα αυτά, η επιβατική κίνηση τους τελευταίους μήνες σαφέστατα ήταν θετικότερη του αναμενόμενου. Αυτό δεν είναι αποτέλεσμα συγκυριών αλλά σκληρής και αδιάλειπτης εργασίας, καθότι αναπτύξαμε ένα πλέγμα δράσεων και κινήτρων για την προσέλκυση αεροπορικών εταιρειών πέραν των περιόδων αιχμής, ενώ βρισκόμαστε σε διαρκή επικοινωνία τόσο με τις αερογραμμές όσο και με τους άλλους τουριστικούς φορείς. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι η διαμόρφωση μιας στοιχειώδους ταξιδιωτικής κανονικότητας σε διεθνές επίπεδο θα πρέπει να μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα ως τουριστική χώρα, καθότι πέραν του 14% του ΑΕΠ μας εξαρτάται από τον τουρισμό.

ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Δεκαπέντε χρόνια πριν, από την έναρξη της Σύμβασης Παραχώρησης με το κράτος, η ομάδα της Hermes Airports μετέτρεψε τις προσδοκίες και την πίεση σε μια άνευ προηγουμένου ενέργεια. Ολοκληρώσαμε με απόλυτη επιτυχία τη συμβατική μας υποχρέωση με μια εμβληματική επένδυση εκατομμυρίων ευρώ, παραδίδοντας δύο καινούργια τερματικά κτίρια με εκσυγχρονισμένες αεροδρομικές υποδομές. Έκτοτε, συνδετικός κρίκος κάθε σταθμού της πορείας μας είναι η προσπάθεια δημιουργίας μιας συμπεριληπτικής, βιώσιμης κοινωνίας. Το πλάνο βιώσιμης ανάπτυξης που έχουμε καταρτίσει, του οποίου ο πρώτος απολογισμός θα ανακοινωθεί εκτενώς στις αρχές της νέας χρονιάς, αποτελεί μέρος της συνέπειας της Hermes 76 EconomyToday

Airports και θέτει την υπεύθυνη δραστηριότητά μας στη σωστή βάση της, έτσι όπως την ορίζουμε εμείς: ξεκάθαρη, διάφανη και διαχρονική. Πρωταρχικός μας στόχος είναι η σύνδεση αυτού του πλάνου με την καινοτόμο λειτουργία μας, έτσι ώστε να αποτελέσουμε πρότυπο βιώσιμου τουρισμού, γι’ αυτό οι επενδύσεις που γίνονται βασίζονται σε ένα ολιστικό σχέδιο μιας σύγχρονης επιχείρησης. Διαχρονικά, ενισχύσαμε την υποδειγματική λειτουργία μας, πετυχαίνοντας σε δέκα χρόνια μείωση 32,5% στην κατανάλωση ενέργειας: 12.000 φώτα αντικαταστάθηκαν με ενεργειακά LED, καταργήσαμε πλήρως τα πλαστικά μίας χρήσης στα γραφεία του προσωπικού, ενώ γίνεται μια σταδιακή προώθηση της κατάργησης πλαστικών μίας χρήσης στα καφεστιατόρια των αεροδρομίων. Επιπρόσθετα, υλοποιήσαμε μια σειρά πρωτοβουλιών που στόχευαν στην ευαισθητοποίηση και στην έμπρακτη ενίσχυση της περιβαλλοντικής κουλτούρας ολόκληρης της αεροδρομιακής κοινότητας, όπως η δέσμευσή μας για μηδενικές εκπομπές ρύπων έως το 2050 (NetZero2050), ενώ πέραν του 30% των απορριμμάτων (χαρτί, γυαλί, μέταλλα, μπαταρίες, τσιμέντο κλπ.) ανακυκλώνονται. Επίσης, έχει ξεκινήσει η υλοποίηση των φωτοβολταϊκών πάρκων για την εξοικονόμηση ενέργειας 25% και 30% αντίστοιχα στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου, μετά τη λήψη των αναγκαίων αδειών από το κράτος. Όλα αυτά μας έφεραν μια σειρά από διαπιστεύσεις και διεθνείς διακρίσεις, όπου επιβραβεύεται το έργο και το όραμά μας, δίνοντάς μας έτσι τα εχέγγυα για να συνεχίσουμε. Τελευταία, εξασφαλίσαμε, για δεύτερη χρονιά, τη Διαπίστευση Υγείας Αεροδρομίου από το ACI World, με αφορμή τα μέτρα που λαμβάνουμε στα αεροδρόμιά μας για τον COVID-19. Κεντρικό άξονα της φιλοσοφίας μας αποτελούν και οι ενέργειες στους τομείς της εκπαίδευσης, της κοινωνικής αρωγής, του πολιτισμού και της προστασίας του περιβάλλοντος, με δράσεις που απευθύνονταν τόσο στις κοινότητες που γειτνιάζουν με τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου όσο και στην ευρύτερη κοινωνία μας. Στις αποφάσεις μας λαμβάνονται υπόψιν όλοι οι ευρύτεροι παράγοντες, όπως η αξία που δημιουργείται στις τοπικές κοινωνίες, η βιώσιμη ανάπτυξη, η ποιότητα ζωής και η ευημερία. Μπροστά μας έχουμε μια περίοδο τουλάχιστον 2 ετών κατά την οποία θα πρέπει να προσαρμοστούμε σε νέες συνθήκες προτού αποκατασταθούν τα προ κρίσης μεγέθη. Όμως, όπως συμβαίνει σε όλες τις κρίσεις, θα είναι και μια περίοδος ευκαιριών για εκείνες τις εταιρείες, τις ομάδες και τους ανθρώπους που θα ανταποκριθούν με συνέπεια και επιτυχία στις προκλήσεις που δημιουργούνται.

Ολοκληρώσαμε με απόλυτη επιτυχία τη συμβατική μας υποχρέωση με μια εμβληματική επένδυση εκατομμυρίων ευρώ, παραδίδοντας δύο καινούργια τερματικά κτίρια με εκσυγχρονισμένες αεροδρομικές υποδομές

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΥ Ανώτατης Εκτελεστικής Διευθύντριας Hermes Airports Ltd

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

παρεμβάσεις

Σε τροχιά ανάκαμψης ο τουρισμός το 2022

Ο τουρισμός διαχρονικά υπήρξε στυλοβάτης της κυπριακής οικονομίας και θα συνεχίσει να οδηγεί και στο μέλλον την ανάπτυξη στον τόπο μας. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο τίποτα στη ζωή μας δεν θυμίζει την καθημερινή μας «κανονικότητα». Η πανδημία του κορωνοϊού διαφοροποίησε καθημερινές συνήθειες και κατέστησε αναγκαία την κοινωνική αποστασιοποίηση, κρατώντας μας μακριά από αγαπημένα πρόσωπα και ρίχνοντας βαριά τη σκιά της πάνω από τις οικονομίες διεθνώς, μη εξαιρουμένης και της κυπριακής. Ειδικά η τουριστική βιομηχανία, που διαχρονικά λειτούργησε ως βασικός πυλώνας οικονομικής ανάπτυξης για την κυπριακή οικονομία, το 2021 ξεκίνησε με σημαντική καθυστέρηση και συνεπώς ολόκληρο το 2020 μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2021 θεωρείται ως μη γενόμενο. Υπήρξαν σημάδια βελτίωσης και ανάκαμψης από τον περασμένο Ιούλιο, εντούτοις το 2021 εξακολουθεί να μετρά βαθιές πληγές από την πανδημία, σε σύγκριση με τη χρονιά-ρεκόρ του 2019. Ενδεικτικά, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2021, η μείωση στις αφίξεις σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 υπολογίζεται στο 60%, ενώ σε ό,τι αφορά τα έσοδα, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2021, η μείωση ήταν της τάξης του 59%.

ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗ

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, κατά τον ενάμιση χρόνο της πανδημίας, το προφίλ του ταξιδιώτη φαίνεται να έχει διαφοροποιηθεί, με τον όγκο των κρατήσεων να είναι της τελευταίας στιγμής, ενώ η επιθυμία για διακοπές στο εξωτερικό είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Οι τουρίστες που επέλεξαν φέτος το νησί μας μπορεί να είναι χαμηλότεροι σε αριθμό, όμως δαπάνησαν μεγαλύτερα χρηματικά ποσά, τόσο για υπηρεσίες που παρέχονται στα καταλύματα όσο και για υπηρεσίες εκτός των μονάδων, ενώ οι διακοπές τους ήταν μικρότερης διάρκειας. Επίσης, η εμπειρία της πανδημίας ανέδειξε την ανάγκη για άνοιγμα νέων αγορών, αξιοποιώντας και τα μηνύματα που έστειλε η Κύπρος ότι μπορεί να διαχειριστεί παρόμοιες κρίσεις και ότι ο τρόπος προώθησης των προϊόντων μας χρειάζεται πιο μεγάλη ευελιξία, καθώς η τάση του μέλλοντος είναι οι απευθείας κρατήσεις μέσα από διάφορες πλατφόρμες. Ο Σύνδεσμος, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Τουρισμού, ενεργοποιήθηκε για έξοδο από την κρίση και επανεκκίνηση του τουριστικού τομέα από το 2022. Οι ξενοδόχοι δεν χάνουν τον προσανατολισμό τους και παραμένουν επικεντρωμένοι στην επίτευξη των μεγάλων στόχων που έχουν τεθεί, ενώ η υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για τον Τουρισμό με ορίζοντα το 2030 συνεχίζει να καθοδηγεί κάθε πτυχή των ενεργειών τους.

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΥΠΟ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ…

Η αισιοδοξία της τουριστικής και ξενοδοχειακής μας βιομηχανίας για το 2022 ενισχύεται από τη δυναμική που

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

δημιουργήθηκε, κατά τους μήνες από τον Ιούλιο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2021, από τις προσδοκίες που δημιουργεί η ικανοποιητική εισροή τουριστών από νέες αγορές, όπως η Πολωνία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ουκρανία, αλλά και από τα πρώτα μηνύματα που λαμβάνονται από τους τουριστικούς εταίρους, οι οποίοι προβλέπουν μια πολύ καλή τουριστική σεζόν, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν ανατροπές, τόσο όσον αφορά την επιδημιολογική κατάσταση της Κύπρου όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ταυτόχρονα, έχουμε να διαχειριστούμε ένα τεράστιο πρόβλημα, που είναι η σημαντική έλλειψη προσωπικού στον κλάδο. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει άμεσα να γίνουν όλες εκείνες οι ενέργειες για να αμβλυνθεί το πρόβλημα, μη εξαιρουμένης και της στρατηγικής που συζητείται για εισαγωγή προσωπικού από τρίτες χώρες. Ανάλογο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι πλείστοι κλάδοι της κυπριακής οικονομίας, αλλά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πράγμα που δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την αντιμετώπισή του. Για την επίτευξη των καλυτέρων δυνατών αποτελεσμάτων, προτάσσεται εκ νέου το μοντέλο ήλιος-θάλασσα, που εμβολιάζεται με νέα στοιχεία, επενδύοντας στα αυθεντικά στοιχεία της υπαίθρου, καθώς και σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Νέα δεδομένα διαμορφώνουν τον τρόπο που επιλέγεται πλέον ένας προορισμός. Ο ταξιδιώτης θέλει πρώτιστα να νιώσει ασφάλεια στον τόπο προορισμού του, απολαμβάνοντας τα βασικά και τις ανέσεις του. Παρόλο που οι επόμενοι μήνες προδιαγράφονται αρκετά δύσκολοι, εντούτοις η πανδημία δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίσει από τον μεγάλο μας στόχο που είναι το rebranding της Κύπρου και η επιτάχυνση των προσπαθειών για αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της Κύπρου, με στόχο την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού υψηλών εισοδημάτων. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, σε ένα έντονα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, καλούμαστε να επενδύσουμε περισσότερο στην ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουμε και στην αυθεντικότητα του brand της Κύπρου, προσμετρώντας το γεγονός ότι ο σύγχρονος επισκέπτης αντιμετωπίζει πλέον τις διακοπές ως ολιστική εμπειρία και συνυπολογίζει όλες τις εμπειρίες και εντυπώσεις που προσλαμβάνει από τον χώρο που επισκέπτεται – το επίπεδο των υπηρεσιών και της εξυπηρέτησης, αλλά και την ποιότητα του καταλύματος όπου θα μείνει, της ταβέρνας ή του χώρου διασκέδασης που θα επισκεφθεί. Αλλαγές αναμένονται και στις ταξιδιωτικές τάσεις κατά το 2022, οι οποίες, σύμφωνα με τους τουριστικούς παράγοντες, θα είναι δύο και αντίθετες μεταξύ τους. Από τη μια, θα υπάρχουν εκείνοι που μπορούν να υποστηρίξουν οικονομικά το μεμονωμένο ταξίδι, την περιήγηση στη φύση και τη διαμονή σε μικρότερες ξενοδοχειακές μονάδες. Από την άλλη, οι οικονομικές συνθήκες των Ευρωπαίων θα είναι δύσκολες, οπότε θα αναζητηθούν φθηνότεροι προορισμοί διακοπών.

Παρόλο που οι επόμενοι μήνες προδιαγράφονται αρκετά δύσκολοι, εντούτοις η πανδημία δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίσει από τον μεγάλο μας στόχο που είναι το rebranding της Κύπρου

Του Χάρη Λοϊζίδη Προέδρου του Παγκύπριου Συνδέσμου Ξενοδόχων (ΠΑΣΥΞΕ)

EconomyToday 77

παρεμβάσεις

ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΛΟΓΩ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ

Παρόλο που η τουριστική κίνηση αρχίζει να ανακάμπτει, υπάρχει ακόμα σημαντικό έδαφος να καλυφθεί μέχρι να φτάσουμε στα προ πανδημίας επίπεδα.

Το 2021, παρόλο που ξεκίνησε με πιο αισιόδοξους οιωνούς, λόγω κυρίως της προόδου που είχε επιτευχθεί στο ζήτημα της έγκρισης εμβολίων κατά του κορωνοϊού, εντούτοις αποδείχθηκε ακόμα μια χρονιά γεμάτη προκλήσεις για τον τουριστικό τομέα, τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς. Μέχρι περίπου τα μισά της χρονιάς, τα δεδομένα ήταν χειρότερα ακόμα και από τα αντίστοιχα του 2020, ενώ σταδιακά η κατάσταση βελτιώθηκε, κάτι που μας αφήνει ελπίδες πως το 2022 ενδεχομένως να αποτελέσει το έτος για σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα – στη νέα κανονικότητα που επιβάλλει η πανδημία. Οι αριθμοί καταδεικνύουν πως, παρόλο που η τουριστική κίνηση αρχίζει να ανακάμπτει, υπάρχει ακόμα σημαντικό έδαφος να καλυφθεί μέχρι να φτάσουμε στα προ πανδημίας επίπεδα. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία που δημοσιεύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, σύμφωνα με τα οποία μέχρι και τα μέσα του 2021 οι τουριστικές αφίξεις διεθνώς ήταν μειωμένες κατά 80% σε ετήσια βάση. Βέβαια, τους επόμενους μήνες τα δεδομένα βελτιώθηκαν και στην Κύπρο και διεθνώς, αλλά ακόμα οι προκλήσεις είναι

78 EconomyToday

μεγάλες και ποικιλόμορφες. Ενδεικτικά, οι αφίξεις στην Κύπρο μέχρι τον Οκτώβριο ήταν μειωμένες κατά 54% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Αντίστοιχα, τα έσοδα από τον τουρισμό μέχρι και τον Αύγουστο ήταν €777 εκατ. σε σύγκριση με €1.856 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Μειωμένα δηλαδή κατά 58,2%. Παρενθετικά, τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τον τομέα και ο τρόπος που συλλέγονται και αναλύονται αποτελούν ένα μεγάλο ζήτημα από μόνο του, το οποίο κάποια στιγμή αξίζει να συζητηθεί σε βάθος. Το Υφυπουργείο Τουρισμού προτίθεται να συζητήσει το θέμα με τους εμπλεκόμενους Συνδέσμους. Το 2021 αποτέλεσε ακόμα μια ζημιογόνα χρονιά για αρκετές τουριστικές επιχειρήσεις στην Κύπρο, παρά το γεγονός πως η επιδότηση της απασχόλησης μέσω κρατικών σχεδίων ήταν αρκετά υποβοηθητική. Η δυσχερής οικονομική κατάσταση στην οποία βρέθηκαν οι επιχειρήσεις δεν συνεπάγεται μόνο λογιστικές ζημιές. Για κάποιες επιχειρήσεις ενδεχομένως να προκύπτουν ζητήματα βιωσιμότητας, ενώ για πολλές άλλες αυτά αντανακλώνται στην ακύρωση ή την αναστολή επενδύσεων για αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Της Δήμητρας Καραντώκη

Αντιπροέδρου ΣΤΕΚ

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Ενόψει 2022 και ενός έντονα ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, η άμεση αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας συνολικά, και όχι μόνο των ξενοδοχειακών μονάδων, είναι απαραίτητη. Από την ίδρυσή του το 1997, ο ΣΤΕΚ έχει ως σύνθημα το ότι ο ποιοτικός τουρισμός είναι μονόδρομος και προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει επιτέλους να ξεκινήσουν να γίνονται δραστικές ενέργειες. Διαχρονικά ο παράκτιος τουρισμός είναι ο κύριος λόγος για το 90%-92% των τουριστικών αφίξεων. Αυτό δεν μπορεί να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό και ούτε και θεωρούμε πως είναι αναγκαίο. Το «ήλιος και θάλασσα» αποτέλεσε τον πυλώνα ανάπτυξης του κυπριακού τουρισμού για δεκαετίες και θα είναι ουτοπία –αλλά ενδεχομένως και καταστροφικό– αν η προσπάθειά μας είναι να αλλάξουμε αυτό το μοντέλο. Αυτό που χρειάζεται το υφιστάμενο μοντέλο για να γίνει πιο ελκυστικό είναι εμπλουτισμό σε όλα τα επίπεδα. Σε θέματα υποδομών, παρεχόμενων υπηρεσιών, εμπειριών και αναβάθμισης των παραλιών μας. Η στρατηγική μας για τον τουρισμό του μέλλοντος δεν θα πρέπει να επικεντρώνεται τόσο στην αύξηση των τουριστικών αφίξεων αλλά περισσότερο στην αύξηση των τουριστικών εσόδων, τα οποία, λαμβανομένου υπόψη και του πληθωρισμού, παραμένουν στάσιμα στα ίδια επίπεδα εδώ και περίπου δύο δεκαετίες. Ταυτόχρονα, χαιρετίζουμε τη στρατηγική του Υφυπουργού Τουρισμού, που με διάφορες συγκεκριμένες πολιτικές προσθέτει στο προϊόν «sun and sea» επιπρόσθετες εμπειρίες στην ύπαιθρο και τα ορεινά, εμπλουτίζοντας με αυτόν τον τρόπο τον προορισμό. Η στρατηγική αυτή συνάδει με τον στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού για αύξηση του οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου σε περισσότερες γεωγραφικές περιοχές και κοινωνικές ομάδες.

ΕΥΕΛΠΙΣΤΟΥΜΕ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΚΑΜΨΗ

Το 2022 ευελπιστούμε να αποτελέσει τη χρονιά της πραγματικής ανάκαμψης του τομέα, προσαρμοσμένου στις απαιτήσεις του τουρίστα της μετά την πανδημία εποχής, ο οποίος ζητά πιο εξατομικευμένη και ποιοτική τουριστική εμπειρία. Ωστόσο, είμαστε βέβαιοι πως και το 2022 θα είναι γεμάτο προκλήσεις για τον τουριστικό τομέα. Προφανώς η πορεία της πανδημίας και οι επιδημιολογικοί δείκτες, ειδικά στην Κύπρο αλλά και στις βασικές μας τουριστικές αγορές, Μεγάλη Βρετανία και Ρωσία, θα είναι καθοριστικοί παράγοντες σε σχέση με την αναμενόμενη τουριστική κίνηση. Αν, για παράδειγμα, η Κύπρος βρίσκεται στην «κόκκινη» κατηγορία του ECDC και οι ανταγωνιστικοί μας προορισμοί έχουν καλύτερη διαβάθμιση, τότε αυτόματα θα βρεθούμε σε μειονεκτική θέση. Έκκληση του ΣΤΕΚ, για ακόμα μια φορά, είναι να αυξηθεί η εμβολιαστική κάλυψη και όλοι να ακολουθούμε τα διατάγματα του Υπουργείου Υγείας.

Η στρατηγική μας για τον τουρισμό του μέλλοντος δεν θα πρέπει να επικεντρώνεται τόσο στην αύξηση των τουριστικών αφίξεων αλλά περισσότερο στην αύξηση των τουριστικών εσόδων, τα οποία, λαμβανομένου υπόψη και του πληθωρισμού, παραμένουν στάσιμα στα ίδια επίπεδα εδώ και περίπου δύο δεκαετίες

ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Εξίσου σημαντικό ζήτημα, το οποίο αποτελεί πραγματική απειλή για τον τομέα, είναι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού. Το πρόβλημα ήταν ορατό από το 2019, αλλά έγινε ακόμα πιο έντονο το 2021 για διάφορους λόγους. Πολλοί εργαζόμενοι εργοδοτήθηκαν σε άλλους τομείς, εργαζόμενοι από ευρωπαϊκές χώρες επέστρεψαν στους τόπους καταγωγής τους λόγω του παρατεταμένου κλεισίματος του τομέα και ούτω καθεξής. Είναι ενδεικτικό πως σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αποχώρησε από τον κλάδο το 22-25% των εργαζομένων. Ανησυχούμε ότι, ακόμα κι αν τη νέα χρονιά η τουριστική κίνηση είναι αυξημένη, θα αδυνατούμε να παρέχουμε την αντίστοιχη εξυπηρέτηση και κάτι τέτοιο θα υπονομεύσει την ίδια την ποιότητα των παρεχόμενών μας υπηρεσιών και τη φήμη της χώρας ως ποιοτικού τουριστικού προορισμού. Οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς θα έπρεπε να είχαν ανακοινώσει εδώ και καιρό συγκεκριμένη πολιτική εργοδότησης από τρίτες χώρες, αφού ο χρόνος κυλάει επικίνδυνα. Η κυβέρνηση μάς συμβουλεύει να προσπαθήσουμε να βρούμε προσωπικό από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κάτι το οποίο δεν σταματήσαμε να πράττουμε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021), την ίδια ώρα που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις μέχρι την 31η Ιανουαρίου για τη διευκόλυνση και την προώθηση της εισόδου και της κινητικότητας εντός της ΕΕ εργαζομένων από τρίτες χώρες, ό,τι δηλαδή έχουμε ζητήσει κι εμείς. Αλήθεια, τόσο αναξιόπιστοι θεωρούνται τελικά οι επαγγελματίες του κλάδου στην Κύπρο; Τέλος, η αύξηση των τιμών των καυσίμων και συνεπακόλουθα διαφόρων πρώτων υλών αυξάνει σημαντικά το κόστος λειτουργίας των ξενοδοχειακών μονάδων, ενώ, την ίδια ώρα, οι μεγάλοι διοργανωτές ταξιδίων ζητούν ακόμα πιο χαμηλές τιμές. Όπως αναφέρεται στην τελευταία έκθεση του ΕΤC (European Travel Commission), η ουσιαστική ανάκαμψη της αγοράς δεν θα επιτευχθεί πριν από το 2024. Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό πως, ενώ όλοι αισιοδοξούμε ότι το 2022 θα είναι η χρονιά κατά την οποία ο τουριστικός τομέας θα ανακάμψει, επί της ουσίας οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας είναι τεράστιες και σε διάφορα μέτωπα.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

παρεμβάσεις

Διανύουμε μια από τις πιο σοβαρές κρίσεις στην τουριστική βιομηχανία

Πρέπει να βάλουμε σε εφαρμογή μια πολύ επιθετική εκστρατεία προώθησης του κυπριακού τουριστικού προϊόντος.

Η ξενοδοχειακή βιομηχανία διαχρονικά ήταν η κινητήριος δύναμη της κυπριακής οικονομίας. Το 2019 είχε 90.435 κλίνες σε 819 μονάδες. Την ίδια χρονιά, τα έσοδα από τον τουρισμό ανέρχονταν στα €2,6 δισ. και η άμεση συνεισφορά στο ΑΕΠ (€22,2 δισ.) ήταν 12,1%, ενώ η συνεισφορά του τουρισμού και των συνδεδεμένων επιχειρήσεων (με πολλαπλασιαστή) στο ΑΕΠ άγγιξε το 20%. Επίσης, η τουριστική βιομηχανία εργοδοτεί κατά μέσο όρο (2017-2020) 34.000 άτομα τον χρόνο. Πέραν των υψηλών αριθμών εργοδοτουμένων, τα ξενοδοχεία εργοδοτούν ειδικευμένο και ανειδίκευτο προσωπικό. Ταυτόχρονα, υπάρχει ίση κατανομή εργαζομένων ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Αυτό καθιστά την ξενοδοχειακή βιομηχανία μια πολύ σημαντική βιομηχανία όσον αφορά την εργοδότηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ξενοδοχειακή βιομηχανία έχει τον υψηλότερο ελάχιστο μηνιαίο μισθό από όλες τις βιομηχανίες. Όσον αφορά την κατά κεφαλή δαπάνη των τουριστών, ο μέσος όρος για το 2019 ήταν €675, για το 2020 ήταν €621 και για το 2021 είναι €791 μέχρι σήμερα. Η αύξηση στον μέσο όρο δαπάνης του τουρίστα δείχνει ότι, παρόλο που διανύουμε μια από τις πιο σοβαρές

80 EconomyToday

κρίσεις στην τουριστική βιομηχανία, βλέπουμε ότι εξελικτικά προσελκύουμε κόσμο υψηλότερης εισοδηματικής τάξης. Αυτό το γεγονός είναι μια βάση για να χτίσουμε στο επιθυμητό μοντέλο του ποιοτικού τουρισμού. Είναι ύψιστης σημασίας οι ενέργειες του κράτους, των ξενοδόχων και όλων των σχετικών φορέων να είναι στοχευμένες στην αναβάθμιση της τουριστικής εμπειρίας που προσφέρει η Κύπρος.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΣ

Η στρατηγική μας ως Κύπρου πρέπει να διαχωριστεί σε βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Να ορθοποδήσουμε όσο πιο σύντομα γίνεται και να στοχεύσουμε το 2022 να έχει τη μικρότερη δυνατή απόκλιση από το 2019 στον αριθμό αφίξεων. Πώς μπορούμε να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο; Λαμβάνοντας υπόψη τις δομικές αλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς του καταναλωτή, πρέπει να εκσυγχρονίσουμε το προϊόν μας αλλά και τον τρόπο επικοινωνίας με τον σύγχρονο τουρίστα. Πρέπει να βάλουμε σε εφαρμογή μια πολύ επιθετική εκστρατεία προώθησης του κυπριακού τουριστικού προϊόντος, σε συνδυασμό με

ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ Managing Director της Thanos Hotels & Resorts

την ανάπτυξη της αεροπορικής σύνδεσης της Κύπρου με κύριες αγορές. Οι κύριες αγορές μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: 1η κατηγορία: αγορές με μεγάλο εκτόπισμα όπου έχουμε ήδη ικανοποιητική παρουσία, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία, και αγορές με μεγάλο εκτόπισμα όπου έχουμε μικρή παρουσία, όπως η Γερμανία. 2η κατηγορία: αγορές με τις οποίες έχουμε αναπτύξει συνδεσιμότητα το 2020/2021 και οι οποίες δείχνουν στοιχεία ικανοποιητικής προοπτικής, όπως η Πολωνία και άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Η αεροπορική σύνδεση πρέπει να βελτιωθεί όχι μόνο όσον αφορά τη γεωγραφική κάλυψη από τις πτήσεις και την αύξηση της συχνότητας των πτήσεων από συγκεκριμένα αεροδρόμια, αλλά και την αύξηση των πτήσεων τους χειμερινούς μήνες. Όταν αυξηθούν οι πτήσεις τον χειμώνα, θα δημιουργηθεί δυναμική ώστε να αυξηθούν οι πτήσεις και το καλοκαίρι. Αναλύοντας τους τρόπους με τους οποίους προσελκύουμε τουρίστες, πρέπει να εξετάσουμε και τα μέτρα στήριξης που παρέχουμε στις αεροπορικές εταιρείες και στους διοργανωτές ταξιδίων (γνωστοί ως tour operators). Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι άλλοι, ανταγωνιστικοί προορισμοί είναι πολύ γενναιόδωροι προς τους διοργανωτές ταξιδίων και αυτό δίνει στους ανταγωνιστές μας προβάδισμα. Όταν προγραμματίζουμε να προσελκύσουμε τουρισμό από μεγάλες αγορές της Ευρώπης, είναι απαραίτητη η δημιουργία προγραμμάτων στήριξης των διοργανωτών ταξιδίων και των αερογραμμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι μεγάλοι διοργανωτές ταξιδίων έχουν και αεροπορικές εταιρείες ενταγμένες στις δραστηριότητές τους. Συνεπώς, τα προγράμματα στήριξης των αεροπορικών αερογραμμών και των διοργανωτών ταξιδίων μπορούν να είναι τα ίδια. Η στήριξη στο σύστημα συνδεσιμότητας της Κύπρου πρέπει να ενισχύεται και με μια πολύ δυναμική στρατηγική marketing για την ανάπτυξη της αναγνωρισιμότητας της Κύπρου ως ποιοτικού τουριστικού προορισμού και για την προσέλκυση του σύγχρονου τουρίστα μιας σχετικά υψηλής εισοδηματικής τάξης. Είναι αντιληπτό ότι η Κύπρος αδυνατεί να ανταγωνιστεί με όπλο το χαμηλό κόστος. Οι μόνες παράμετροι που μπορούμε να αναπτύξουμε είναι η ποιότητα και η αυθεντικότητα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό και επείγον να λυθεί το πρόβλημα της έλλειψης εργατικού δυναμικού. Εάν η πανδημία είναι υπό έλεγχο, η τουριστική ροή για το 2022 θα είναι αρκετά αυξημένη σε σχέση με το 2020 και το 2021 και σχετικά πλησίον των αριθμών του 2019. Για να μπορέσει η ξενοδοχειακή βιομηχανία να ανταποκριθεί στην αυξημένη πληρότητα, χρειάζεται εργατικό δυναμικό. Πρέπει το κράτος να κάνει τον προγραμματισμό του νωρίς και να δοθούν λύσεις ούτως ώστε να μπορέσει η βιομηχανία έγκαιρα, και σίγουρα μέχρι τον Μάρτιο του 2022, να δώσει λύση στο πρόβλημα. Σε περίπτωση που δεν ανταποκριθούμε έγκαιρα ως τουριστικός προορισμός, δεν θα μπορέσουμε να δώσουμε τις σωστές υπηρεσίες και θα χάσουμε ό,τι χτίσαμε τα τελευταία χρόνια.

Η προσέλκυση τουριστών υψηλότερης εισοδηματικής τάξης είναι μια εξαιρετικά σημαντική πτυχή των μακροπρόθεσμων στόχων μας, διότι θα αυξήσει την προσφορά στην οικονομία και θα θωρακίσει το μέλλον της ξενοδοχειακής βιομηχανίας

ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, πρέπει ο προϋπολογισμός της Κύπρου που αφορά τον τουρισμό να αυξηθεί, ώστε να μπορέσουμε ως χώρα να δημιουργήσουμε μια μακροχρόνια στρατηγική για την επίτευξη των στόχων μας. Πρέπει να θυμόμαστε ότι αύξηση του προϋπολογισμού δεν σημαίνει αύξηση του κόστους αλλά αύξηση της επένδυσης στον πλέον προσοδοφόρο τομέα της κυπριακής οικονομίας.

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της τουριστικής βιομηχανίας είναι οι ακόλουθοι: Αύξηση του αριθμού των αφίξεων τουριστών. Αυτό θα επιτευχθεί με την αύξηση στις αφίξεις τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά και τους χειμερινούς. Αυτόματα τότε θα επιτευχθεί και ο στόχος της μείωσης της εποχικότητας. Μείωση της εξάρτησης από τις αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρωσίας. Αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί με την αύξηση στον αριθμό των αφίξεων από τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ελβετία, τη Γαλλία και γενικά από την Κεντρική Ευρώπη και τη Σκανδιναβία. Προσέλκυση τουριστών υψηλότερης εισοδηματικής τάξης. Αυτή είναι μια εξαιρετικά σημαντική πτυχή των μακροπρόθεσμων στόχων μας, διότι θα αυξήσει την προσφορά στην οικονομία και θα θωρακίσει το μέλλον της ξενοδοχειακής βιομηχανίας. Επίσης, όταν αυξάνονται τα έσοδα σε μεγαλύτερο βαθμό από τον αριθμό αφίξεων, τότε η επιβάρυνση στην οικονομία είναι μικρότερη. Ο τουρισμός χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση, για να προσφέρουμε εμπειρίες οι οποίες είναι σύγχρονες και αντικατοπτρίζουν τις τρέχουσες τάσεις. Είναι απαραίτητο να υπάρχει συνεχής συνεργασία μεταξύ των κρατικών φορέων και του ιδιωτικού τομέα που ασχολείται με τον τουρισμό, για να γίνονται προκαταρκτικά οι διορθωτικές κινήσεις. Η τουριστική βιομηχανία αγγίζει σχεδόν όλους τους κλάδους της κυπριακής οικονομίας. Πρέπει να συγκεντρωθούν οι δυνάμεις όλων για να δημιουργήσουμε τη δυναμική που αρμόζει στη βιομηχανία μας. Τα αποτελέσματα θα μοιραστούν σε όλο το φάσμα της οικονομίας.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

παρεμβάσεις

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

Το 2022 η συνδεσιμότητα θα έχει καταλυτική επίδραση και στις επιχειρήσεις.

Το 2021 χαρακτηρίστηκε, όπως και η προηγούμενη χρονιά, από την αυξημένη ζήτηση δεδομένων και την ανάγκη για ένα δυνατό δίκτυο. Από την πλευρά μας, συνεχίσαμε να ανταποκρινόμαστε με απόλυτη επιτυχία, αποδεικνύοντας την αξία και την προοπτική μας, με τους συνδρομητές μας να απολαμβάνουν απρόσκοπτη επικοινωνία μέσα από το Epic 5G και το Epic Fiber που λειτούργησαν μέσα στη χρονιά αλλά και λόγω των σωστών και έγκαιρων κινήσεων που είχαν ήδη γίνει σε επενδύσεις και αναβαθμίσεις του δικτύου μας. Η πανδημία έφερε μια αύξηση στις απαιτήσεις της κοινωνίας για ακόμη ταχύτερα και αξιόπιστα δίκτυα αλλά και την ανάγκη για επιτάχυνση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης του ψηφιακού μετασχηματισμού.

ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι χωρίς αμφιβολία η μεγαλύτερη πρόκληση της σύγχρονης εποχής, καθώς δεν πρόκειται για μια απλή τεχνολογική αναβάθμιση, αλλά αποτελεί θέμα επιβίωσης. Στα επόμενα χρόνια αναμένεται να βιώσουμε έντονα τα αποτελέσματα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, καθώς η ψηφιακή μετάβαση έχει καθοριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το 2030. Το μέλλον που διαγράφεται αναμένεται να είναι επωφελές για όλους, δίνοντας

82 EconomyToday

προτεραιότητα στους ανθρώπους και ανοίγοντας νέες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις. Οι ψηφιακές λύσεις έχουν επίσης καθοριστική σημασία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την επίτευξη της πράσινης ανάπτυξης. Στον νέο κόσμο που δημιουργείται, το 80% του πληθυσμού της Ευρώπης, σύμφωνα με την ΕΕ, θα είναι καταρτισμένο με στοιχειώδεις ψηφιακές δεξιότητες, οι επιχειρήσεις θα μετασχηματιστούν και οι δημόσιες υπηρεσίες θα ψηφιοποιηθούν. Όλα αυτά για να επιτευχθούν απαιτούν την ανάπτυξη βιώσιμων και ασφαλών ψηφιακών υποδομών. Η συνδεσιμότητα αναμένεται να μεγιστοποιηθεί τη νέα χρονιά, με το gigabit να είναι εύκολα προσβάσιμο για όλους, ενώ τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το Cloud και τα μαζικά δεδομένα θα αποτελούν τα επόμενα χρόνια μέρος της ζωής μας.

ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΚΛΑΔΩΝ

Τα αποτελέσματα των εξελίξεων αυτών αναδομούν ολόκληρους κλάδους: Στον τομέα της υγείας, οι εξετάσεις και τα χειρουργεία θα γίνονται από απόσταση, ενώ η εικονική πραγματικότητα θα μεταμορφώσει τις μεθόδους εκπαίδευσης, αναβαθμίζοντας την εμπειρία μάθησης. Στις πόλεις όπου ζούμε θα κυριαρχεί η τεχνολογία, με τις δημόσιες μεταφορές να γίνονται πιο γρήγορες και τα αυτόματα οχήματα να αλλάζουν

ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ CEO Epic

τον τρόπο που μετακινούμαστε, μειώνοντας τον κίνδυνο ατυχημάτων. H ψυχαγωγία μας (τηλεόραση, παιχνίδια, μουσική κτλ.) θα μεταμορφωθεί εντυπωσιακά με τρόπο που δεν έχουμε φανταστεί. Tο 5G θα αποτελέσει ένα πολύ σημαντικό εργαλείο, μέσα από το οποίο θα μπορούμε να ελέγχουμε συσκευές από απόσταση, όπως τις οικιακές μας συσκευές, οχήματα ή drones. Οι τηλεπικοινωνίες αποτελούν αναμφίβολα ένα σημαντικό «γρανάζι» του οχήματος που θα μας οδηγήσει στην επόμενη μέρα. Στην Epic αντιλαμβανόμαστε τον πρωταγωνιστικό ρόλο που μας αναλογεί και κατάλληλα προετοιμασμένοι εφαρμόζουμε ήδη τη στρατηγική μας με ένα σχέδιο επένδυσης δεκάδων εκατομμύριων ευρώ που ξεκίνησε από το 2019. Στόχος μας να αναβαθμίζουμε ουσιαστικά και πρακτικά την καθημερινότητα του καταναλωτή και να του δώσουμε τα εργαλεία έτσι ώστε να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος για το ψηφιακό αύριο. Οι οπτικές ίνες (fiber) είναι ένα από αυτά. Μια νέα εμπειρία µε απίστευτα γρήγορες και εγγυημένες ταχύτητες που φτάνουν το 1 Gbps, με σταθερότητα και ποιότητα, απευθείας στο σπίτι του καταναλωτή και στην επιχείρηση. Στην Epic αναπτύσσουμε συνεχώς το Fiber δίκτυό μας για να παρέχουμε στους πελάτες μας προηγμένες ευρυζωνικές συνδέσεις, για μια αναβαθμισμένη και αξεπέραστη εμπειρία internet, πάντα μέσα από ένα ελκυστικό και οικονομικό πακέτο που απευθύνεται σε όλους. Στόχος μας με τη νέα χρονιά είναι να απολαμβάνουν ακόμη περισσότεροι μια ποιοτική αλλά και προσιτή πρόσβαση στην ψηφιακή εποχή με πιο δυνατό, πιο αξιόπιστο και πιο γρήγορο internet.

ΤΟ 5G

Καταλυτικό ρόλο στην εκτόξευση της συνδεσιμότητας κατέχει χωρίς αμφιβολία και το 5G, που διακρίνεται στις κορυφαίες τεχνολογικές καινοτομίες. Η 5η γενιά δικτύων κινητής τηλεφωνίας αποτελεί αναβάθμιση της πρόσβασης στο διαδίκτυο, κάτι που επιτρέπει μεγαλύτερες χωρητικότητες, σύνδεση µε απίστευτα γρήγορη ταχύτητα από οπουδήποτε και απεριόριστες δυνατότητες αξιοποίησης του internet, ώστε να διευκολύνουμε τη ζωή µας. Η επίδρασή του µας επηρεάζει περισσότερο από κάθε άλλη πρόσφατη τεχνολογική εξέλιξη. Βελτιώνει την παροχή υπηρεσιών, διευκολύνει τη λήψη των αποφάσεων και αναβαθμίζει την εμπειρία των χρηστών, µε τον χρόνο αναμονής και ανταπόκρισης να είναι πλέον σχεδόν μηδαμινός.

ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ

Το δίκτυο κινητής της Epic έχει βραβευτεί επανειλημμένα από τους διεθνείς οργανισμούς umlaut και Ookla. Οι ταυτόχρονες βραβεύσεις από δύο αναγνωρισμένους οργανισμούς ήταν και μια πρωτιά για τη χώρα μας, κάτι το οποίο μας κάνει υπερήφανους, αφού δικαίωσε το πλάνο και τις επενδύσεις της εταιρείας και μας εδραίωσε στην κορυφή ως το καλύτερο δίκτυο κινητής στην Κύπρο. Μέσα στη

Στις πόλεις όπου ζούμε θα κυριαρχεί η τεχνολογία, με τις δημόσιες μεταφορές να γίνονται πιο γρήγορες και τα αυτόματα οχήματα να αλλάζουν τον τρόπο που μετακινούμαστε, μειώνοντας τον κίνδυνο ατυχημάτων

νέα χρονιά θα συνεχίσουμε με τον ίδιο ζήλο και αφοσίωση την επέκταση του 5G δικτύου μας αλλά και την παρουσίαση υπηρεσιών και πλάνων που εκμεταλλεύονται την τεχνολογία 5G. Το 2022 η συνδεσιμότητα θα έχει καταλυτική επίδραση και στις επιχειρήσεις. Όλοι οι εργασιακοί κλάδοι θα πρέπει σύντομα να προσαρμοστούν και να αναβαθμιστούν μέσα από την ψηφιοποίηση. Αυτοί που θα το κάνουν με επιτυχία θα έχουν ευεργετικές συνέπειες και νέες ευκαιρίες με σημαντική οικονομική διάσταση. Οι ολοκληρωμένες λύσεις και υπηρεσίες, τόσο για τις τηλεπικοινωνιακές όσο και για τις ICT ανάγκες, μέσα από ένα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών υπηρεσιών για κινητή και σταθερή τηλεφωνία, είναι πιο σημαντικές όσο ποτέ. Η σύνδεση στο διαδίκτυο μέσα από το δίκτυο οπτικών ινών, με ταχύτητες που φτάνουν το 1Gbps, θα αυξήσει κατακόρυφα τις δυνατότητες και τα εργαλεία των επιχειρήσεων.

H Epic βρίσκεται δυναμικά δίπλα στο κυπριακό επιχειρείν της χώρας. Εξελίσσουμε και αναβαθμίζουμε συνεχώς τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχουμε στον επιχειρηματικό κόσμο, προσφέροντάς του ολοκληρωμένες λύσεις που αποσκοπούν στην καλύτερη διαχείριση των αναγκών επικοινωνίας και συνδεσιμότητας με εύκολο τρόπο, πάντα στις πιο ανταγωνιστικές τιμές και φυσικά με την απαράμιλλη υποστήριξή μας. Η ψηφιοποίηση αποτελεί μονόδρομο. Και γι’ αυτό στην Epic δεν επαναπαυόμαστε και, με γνώμονα πάντα τη δέσμευσή μας να προσφέρουμε ένα εξαιρετικό δίκτυο και πραγματική οικονομία, θα συνεχίσουμε και την επόμενη χρονιά να ακολουθούμε από κοντά τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και να προσαρμοζόμαστε άμεσα και αποτελεσματικά, με συνεχείς επενδύσεις στις υποδομές μας και έχοντας πάντα στο επίκεντρό μας τις ανάγκες του καταναλωτή. Απώτερος στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τη χώρα να επιταχύνει την ψηφιακή μεταμόρφωσή της, έτσι ώστε όλοι οι πολίτες να απολαμβάνουν άμεσα τα οφέλη της νέας εποχής.

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

παρεμβάσεις

Ψηφιακή μετάβαση στις τηλεπικοινωνίες: Πόσο έτοιμοι είμαστε

Οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών στη χώρα μας οφείλουμε να υπηρετήσουμε έναν μεγάλο στόχο: να κάνουμε την ψηφιακή τεχνολογία προσιτή σε κάθε επιχείρηση και νοικοκυριό.

Η ψηφιακή μετάβαση δεν αποτελεί πλέον για τη χώρα μας έναν θεωρητικό στόχο αλλά, επιτέλους, μια πραγματική, πρακτική διεργασία σε εξέλιξη που δημιουργεί τεράστιες δυνατότητες για το μέλλον. Είτε μιλάμε για τον κυβερνητικό τομέα, είτε για την επιχειρηματικότητα, είτε για τα νοικοκυριά, ο μετασχηματισμός θα ανοίξει για τον πολίτη έναν νέο κόσμο επιλογών και δυνατοτήτων, ενώ την ίδια στιγμή θα εξοπλίσει τη νέα οικονομική προοπτική της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών στη χώρα μας οφείλουμε να υπηρετήσουμε έναν μεγάλο στόχο: να κάνουμε την ψηφιακή τεχνολογία προσιτή σε κάθε επιχείρηση και νοικοκυριό. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να επικεντρωθούμε στις αξίες που θα κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πελατών μας τη νέα εποχή: έξυπνες λύσεις, νέες τεχνολογίες αιχμής και διαρκής αναβάθμιση των υπηρεσιών, των δικτύων και της εξυπηρέτησης.

ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΜΜΗ

Στην Primetel, τον ανεξάρτητο πρωτοπόρο ψηφιακό πάροχο, είμαστε στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας. Με τις υποδομές, τα εργαλεία και τις υπηρεσίες μας, αλλά και με ένα φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα που

84 EconomyToday

συστηματικά υλοποιείται στα 15 χρόνια της λειτουργίας μας, είμαστε οι ιδανικοί συνεργάτες στην πορεία για την είσοδο στην ψηφιακή εποχή. Η στάση μας αυτή, εδώ και δέκα χρόνια, αναγνωρίζεται στην αγορά. Σήμερα μας εμπιστεύονται για την επικοινωνία και την ψυχαγωγία τους περισσότεροι από 200.000 συνδρομητές μας, συνεργαζόμαστε με περισσότερους από 600 παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών διεθνώς, ενώ τεχνολογικοί μας στρατηγικοί συνεργάτες είναι μερικές από τις κορυφαίες εταιρείες στο εξωτερικό, όπως o όμιλος Telefonica, η Global Cloud Xchange, η Jelastic, η Microsoft και άλλοι.

ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ

Κατ’ αρχάς, για να μπορεί ένας συνεργάτης να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες απαιτήσεις των πελατών του, είναι ανάγκη να έχει ο ίδιος ολοκληρώσει τον ψηφιακό του μετασχηματισμό, κάτι που στην Primetel έγινε με επιτυχία. Έτσι, πέρα από τις υποδομές μας, έχουμε σήμερα τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουμε κάθε ανάγκη του πελάτη ηλεκτρονικά, γρήγορα και με ασφάλεια, από την οθόνη του, με όλες τις σημερινές εφαρμογές, χωρίς

ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΖΑΧΟΥ Senior Manager, Marketing & Products, Primetel

ούτε μία φορά να απαιτηθεί η φυσική του παρουσία. Αναβαθμίστηκε η εταιρική εφαρμογή MyPrimetel App και η ιστοσελίδα, ενώ απλοποιήθηκαν οι διαδικασίες σύνδεσης, που πλέον γίνονται από το κινητό σε τρία βήματα. Ενισχύθηκαν τα νέα κανάλια επικοινωνίας και εξυπηρέτησης μέσω email και live chat από social media: Facebook Messenger, WhatsApp, Viber. Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στον κλάδο η ψηφιακή ταυτοποίηση στοιχείων (eKYC - Electronic Know Your Customer). Παράλληλα, στο shop.primetel.com.cy η ποικιλία, η ευκολία και η ασφάλεια συνδυάζονται με τιμές που μόνο εμείς μπορούμε να προσφέρουμε στην αγορά. Μαζί δημιουργούμε μια σύγχρονη αγοραστική εμπειρία με πραγματικό όφελος. Η αξιοποίηση των σύγχρονων καναλιών επικοινωνίας και των ψηφιακών υπηρεσιών μεταμορφώνουν την εμπειρία εξυπηρέτησης, δημιουργώντας περιβάλλον υψηλής λειτουργικότητας και ευκολίας.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Για κάθε πελάτη, το σημαντικότερο στοιχείο που θα καθορίσει την ομαλή μετάβασή του στο νέο ψηφιακό περιβάλλον είναι οι προσιτές, αξιόπιστες και ευέλικτες υπηρεσίες, κάτι για το οποίο στην Primetel είμαστε υπερήφανοι.

•Ν έο, υπερσύγχρονο δίκτυο κινητής με παγκύπρια κάλυψη, κορυφαία ταχύτητα και επιδόσεις.

•P rimetel Fiber: Δίκτυο οπτικών ινών σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα για υψηλότερες ταχύτητες, μεγαλύτερη σταθερότητα και τεράστια χωρητικότητα.

•Η λεκτρονικό σύστημα ελέγχου διαθεσιμότητας fiber ανά διεύθυνση και προβολή προτεινόμενων πακέτων.

•Σ ύγχρονες υπηρεσίες Business Cloud που προσφέρουν ολοκληρωμένη πλατφόρμα και υποδομή (PaaS and Infrastructure-as-a-Service) συνδυάζοντας δίκτυα, διακομιστές, βάσεις δεδομένων και αποθηκευτικό χώρο σε μία ενιαία λύση.

•Ο λοκληρωμένα εργαλεία απομακρυσμένης εργασίας και συνεργασίας.

•Ν έα προγράμματα Giga Unlimited για πραγματικά απεριόριστη επικοινωνία.

ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ: Η ΝΕΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΚΑΡΤΑ E-SIM

Η eSIM είναι η ψηφιακή κάρτα που η Primetel έφερε πρώτη στην Κύπρο. Αντικαθιστά τις παραδοσιακές, φυσικές κάρτες SIM, παρέχοντας τη δυνατότητα άμεσης αγοράς και ενεργοποίησης μέσω κωδικού QR σε όλα τα προγράμματα συμβολαίου και καρτοκινητής. Η eSIM παρέχει ταχύτητα και ευελιξία στην εναλλαγή και διαχείριση μεταξύ των αριθμών και παρόχων, αναλόγως των αναγκών του χρήστη, καθιστώντας την τεχνολογία αυτή ιδιαίτερα εύχρηστη και πρακτική για άτομα που ταξιδεύουν και αναγκάζονται να αλλάξουν σε τοπικό δίκτυο/πάροχο, καθώς και για άτομα που καλούνται να διαχειρίζονται στο ίδιο κινητό προσωπική και επαγγελματική γραμμή.

Είτε μιλάμε για τον κυβερνητικό τομέα, είτε για την επιχειρηματικότητα, είτε για τα νοικοκυριά, ο μετασχηματισμός θα ανοίξει για τον πολίτη έναν νέο κόσμο επιλογών και δυνατοτήτων, ενώ την ίδια στιγμή θα εξοπλίσει τη νέα οικονομική προοπτική της χώρας

ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Το επιθετικό επενδυτικό μας πρόγραμμα συνεχίζεται. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων σε υποδομές και δίκτυα νέας γενιάς που θέτουν τις βάσεις για την επόμενη μέρα. Το rollout του νέου υπερσύγχρονου δικτύου κινητής προχωρά με εντατικούς ρυθμούς, με ενισχυμένη κάλυψη, μεγαλύτερη χωρητικότητα και υψηλότερες ταχύτητες. Επεκτείνεται διαρκώς το δίκτυο οπτικών ινών, Primetel Fiber, σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα και στο σπίτι, προσφέροντας έτσι υψηλότερες ταχύτητες, μεγαλύτερη σταθερότητα και τεράστια χωρητικότητα. Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Primetel παραμένει η ανεξάρτητη πρόσβαση της εταιρείας στο διεθνές δίκτυο, με ιδιόκτητα υποθαλάσσια συστήματα που διασφαλίζουν μεγαλύτερη χωρητικότητα και διασύνδεση υψηλών επιδόσεων με κόμβους του εξωτερικού, με σημεία παρουσίας στη Γερμανία, τη Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελλάδα.

Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΟ ΚΑΥΣΙΜΟ ΜΑΣ

Η Primetel είναι ο πάροχος ολοκληρωμένων υπηρεσιών και υποδομών οι οποίες εξυπηρετούν τη μετάβαση της Κύπρου στην ψηφιακή εποχή. Από την πρώτη μέρα της ίδρυσής μας, το 2006, σκοπός μας ήταν να τολμήσουμε περισσότερα και να φτάσουμε πιο μακριά. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, μόλις έναν χρόνο μετά, το 2007, γίναμε η πρώτη ιδιωτική εταιρεία που εγκατέστησε υπόγειο δίκτυο οπτικών ινών στην Κύπρο. Το 2008 γίναμε η πρώτη εταιρεία που ένωσε την Κύπρο με δύο διεθνή υποθαλάσσια καλώδια, εξασφαλίζοντας ανεξάρτητη πρόσβαση στο διεθνές δίκτυο. Στην Primetel η καινοτομία είναι το καύσιμο που μας επιτρέπει να πρωτοπορούμε, να αναπτυσσόμαστε και να μεγαλώνουμε μαζί με τους πελάτες μας. Συνεχίζουμε, υιοθετώντας ό,τι πιο σύγχρονο διαθέτει η τεχνολογία, ενδυναμώνοντας τους ανθρώπους μας, προσφέροντας εξαιρετικές υπηρεσίες και κοιτώντας με αισιοδοξία το μέλλον που έρχεται.

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

παρεμβάσεις

ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ ΑΝΑΤΕΛΛΕΙ

Ο τομέας της ενέργειας στην Κύπρο και ο ρόλος της ΑΗΚ. Αλλαγές και προκλήσεις.

Ο τομέας της ενέργειας, αναντίλεκτα, βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Πέρα από τη ζωτική σημασία του στη ροή του ανθρώπινου πολιτισμού, συνδέεται άμεσα με τον στόχο ενός βιώσιμου μέλλοντος. Στην Κύπρο, το ενεργειακό τοπίο χαρακτηρίζεται την περίοδο αυτή από μεγάλες και σημαντικές αλλαγές: η προετοιμασία για τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, η έλευση του φυσικού αερίου, η διασυνοριακή ηλεκτρική διασύνδεση και η υλοποίηση έργων ΑΠΕ με απώτερο στόχο τη σημαντική μείωση των θερμοκηπιακών εκπομπών. Στο άρθρο αυτό θα δούμε εν συντομία με ποιους τρόπους και κινήσεις η ΑΗΚ έχει στόχο να αντιμετωπίσει μια σειρά από προκλήσεις που συνοδεύουν αυτές τις αλλαγές.

Η ΑΗΚ ΑΛΛΑΖΕΙ ΩΣΤΕ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ

Πρώτα απ’ όλα, σε ένα περιβάλλον που συνεχώς αλλάζει, αλλάζει και η ΑΗΚ, ώστε να μπορεί να γίνεται καλύτερη και να ανταποκρίνεται στις νέες ανάγκες του συνόλου των καταναλωτών και των πελατών της. Η ΑΗΚ αντιμετωπίζει τον επερχόμενο ανταγωνισμό στην παραγωγή και την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας ως μια ευκαιρία για να βελτιωθεί και για να εκσυγχρονίσει και να αναβαθμίσει τον εξοπλισμό και τις προσφερόμενες υπηρεσίες της. Άλλωστε, ο υγιής ανταγωνισμός θα συμβάλει έτσι ώστε όλοι να εξελιχθούμε, με τους καταναλωτές να έχουν τη δυνατότητα να συγκρίνουν, να κρίνουν και να επιλέγουν. Αποστολή μας είναι να προσφέρουμε ποιοτικές υπηρεσίες στο πεδίο της ενέργειας και άλλων δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες, πάντα με σεβασμό στην κοινωνία, το περιβάλλον και τους ανθρώπους μας, δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη της χώρας. Στον πυρήνα της προσπάθειάς μας είναι η αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, γι’ αυτό και συνεχώς εξελίσσουμε τις υποδομές μας. Στο πλαίσιο του ρόλου της ΑΗΚ, θέλουμε πλέον να συνδεόμαστε όλο και περισσότερο

86 EconomyToday

με στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, συμβάλλοντας με τον τρόπο μας σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Στην κατεύθυνση αυτή, όραμά μας είναι ένα πράσινο ενεργειακά μέλλον. Γι’ αυτό και η ΑΗΚ υλοποιεί ένα αναπτυξιακό επενδυτικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει: επέκταση στις ΑΠΕ, εκσυγχρονισμό τεχνολογικού και μηχανολογικού εξοπλισμού, συμμετοχή στην εταιρεία υποδομών φυσικού αερίου, εγκατάσταση συστημάτων και υλοποίηση σημαντικού αριθμού δράσεων προστασίας του περιβάλλοντος.

ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΟΙ ΑΠΕ

Ο τομέας των ΑΠΕ έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς κοινός στόχος είναι η σταδιακή απεξάρτηση από τα υγρά καύσιμα και η μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων. Μετά το πρώτο Φωτοβολταϊκό Πάρκο στην Κύπρο, αυτό της ΑΗΚ που βρίσκεται στο Τσέρι από το 2014, προχωρούμε την περίοδο αυτή στην ανάπτυξη και αδειοδότηση αριθμού άλλων φωτοβολταϊκών πάρκων. Παράλληλα, η ΑΗΚ, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και εμπειρία της και σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, εγκαθιστά φωτοβολταϊκά συστήματα στα περισσότερα σχολεία της Κύπρου. Στην προσπάθεια απεγκλωβισμού της Κύπρου από τα υγρά καύσιμα, η έλευση του φυσικού αερίου για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής είναι απαραίτητη. Έτσι, η ΑΗΚ μετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της Εταιρείας Υποδομών Φυσικού Αερίου (ΕΤΥΦΑ), έχοντας καταβάλει ποσό €43 εκατ. Η κατασκευή της απαραίτητης υποδομής αποθήκευσης, αεριοποίησης και προμήθειας φυσικού αερίου στους χρήστες του αποτελεί έργο εθνικής σημασίας, διότι θα λειτουργήσει καταλυτικά στην ενεργειακή ισχυροποίηση της Κύπρου. Ενταγμένη στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης είναι και η κεντρική επιλογή της ΑΗΚ για δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό έχουν γίνει συμφωνίες με όλες τις κοινότητες και τους περισσότερους δήμους για αντικατάσταση των ενεργοβόρων φωτιστικών οδικού φωτισμού με φωτιστικά σώματα LED νέας τεχνολογίας.

Της Δέσποινας ΠαναγιώτουΘεοδοσίου Προέδρου Διοικητικού Συμβουλίου ΑΡΧΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ

Με δεδομένη τη διεθνή τάση για ενέργεια κίνησης φιλική προς το περιβάλλον, η ΑΗΚ στηρίζει την προσπάθεια ενίσχυσης της ηλεκτροκίνησης στη χώρα μας. Η υπηρεσία e-charge έχει δημιουργηθεί από την ΑΗΚ πριν από έξι χρόνια, με στόχο οι ιδιοκτήτες ηλεκτρικών οχημάτων να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστη φόρτιση του οχήματός τους σε χώρους δημόσιας χρήσης. Αυτή τη στιγμή έχουμε σε λειτουργία 27 σταθμούς σε όλη την Κύπρο, ενώ σύντομα προγραμματίζεται η εγκατάσταση ακόμη 4 σταθμών με 9 σημεία φόρτισης, με προτεραιότητα την κάλυψη των αυτοκινητοδρόμων. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί πως, πέρα από την παραγωγή, μεταφορά, διανομή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, στο πλαίσιο της αναπτυξιακής της πολιτικής, η ΑΗΚ επενδύει σε μια σειρά άλλων τομέων, όπως αυτός της αφαλάτωσης. Η ΑΗΚ λειτουργεί από το 2014 τη μεγαλύτερη Μονάδα Αφαλάτωσης στον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Βασιλικού, με δυνατότητα παραγωγής 60.000 κυβικών μέτρων πόσιμου νερού τη μέρα, βοηθώντας σημαντικά το υδατικό ισοζύγιο της Κύπρου, καθώς όλη η παραγωγή διοχετεύεται στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Μια ακόμη μεγάλη αλλαγή που έχει δρομολογηθεί είναι αυτή που αφορά τους έξυπνους μετρητές. Μέσω των λειτουργικών τους δυνατοτήτων, προσφέρουν πολλαπλά οφέλη στους καταναλωτές, για παράδειγμα την αναλυτική πληροφόρηση για τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουν ηλεκτρική ενέργεια. Η υλοποίηση του έργου αυτού θα αρχίσει το 2022 και θα ολοκληρωθεί το 2025.

ΑΛΛΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΡΓΑ

Μεγάλα έργα που έχουν επίσης δρομολογηθεί και στόχο έχουν τη διευκόλυνση της ομαλής λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς είναι: • H διαχείριση της σύνδεσης και ενσωμάτωσης φω-

Η ΑΗΚ αντιμετωπίζει τον επερχόμενο ανταγωνισμό στην παραγωγή και την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας ως μια ευκαιρία για να βελτιωθεί και για να εκσυγχρονίσει και να αναβαθμίσει τον εξοπλισμό και τις προσφερόμενες υπηρεσίες της

τοβολταϊκών συστημάτων, που συνεισφέρουν στην αειφόρα πράσινη ανάπτυξη και τη σταδιακή απεξάρτηση της οικονομίας από τα υγρά καύσιμα.

• Ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη προηγμένου ευφυούς πιλοτικού συστήματος μέτρησης, γνωστού ως ΑΜΙ (Advanced Metering Infrastructure). Το έργο αυτό είναι χρήσιμο για τις ανάγκες της διανομής και όλων των συμμετεχόντων στην αγορά ηλεκτρισμού.

• Η εφαρμογή του σύγχρονου συστήματος καταγραφής και διαχείρισης όλων των μετρητικών δεδομένων (MDMS), που εξυπηρετεί τις ανάγκες των καταναλωτών, των προμηθευτών, των παραγωγών και γενικά όλων των συμμετεχόντων στην αγορά ηλεκτρισμού. Είναι δεδομένο πως μια νέα ενεργειακή εποχή ανατέλλει. Για όλους είναι σημαντικό το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ασφαλώς και για την ΑΗΚ. Ο Οργανισμός είναι ανοικτός στις προκλήσεις, ανοικτός σε όλα εκείνα που τον κάνουν πιο ικανό, πιο αποδοτικό. Η ΑΗΚ αλλάζει, καινοτομεί και εξελίσσεται, ώστε να είναι πυλώνας ανάπτυξης στο ενεργειακό μέλλον της Κύπρου και, μέσα από τον δημόσιο χαρακτήρα της, να συνεχίσει να υπηρετεί βιώσιμα και με αξιοπιστία την κοινωνία και την οικονομία του τόπου μας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

παρεμβάσεις

Φιλελευθεροποίηση της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού

Η υφιστάμενη κατάσταση, οι προκλήσεις και οι προοπτικές.

Ο Σύνδεσμος Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ) ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2018 και λειτουργεί κάτω από την αιγίδα της ΟΕΒ. Στόχος του Συνδέσμου είναι να αναδείξει τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού και να διασφαλίσει την αποτελεσματική λειτουργία μιας πραγματικά απελευθερωμένης ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού (ΑΑΗ). Σημεία αναφοράς της υφιστάμενης κατάστασης αποτελούν: • Το γεγονός ότι η χώρα μας έχει μια από τις υψηλότερες τιμές ρεύματος στην ΕΕ, κάτι που πλήττει το κόστος ζωής κάθε νοικοκυριού και την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας.

• Το μεγάλο κόστος των ρύπων, παρά την καλή διείσδυση των ΑΠΕ στην αγορά ενέργειας.

• Η προώθηση του έργου κοινού ενδιαφέροντος EuroAsia Interconnector. Η ηλεκτρική διασύνδεση προγραμματίζεται να ξεκινήσει τη λειτουργία της το 2025, με τη διαδικασία αδειοδότησης του έργου στην Κύπρο να βρίσκεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο.

• Η ψήφιση του Περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού Νόμου του 2021, που προνοεί μεταξύ άλλων ότι ο αρμόδιος λειτουργός αγοράς, ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου, καθίσταται πλέον ένα πλήρως ανεξάρτητο και αυτόνομο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, ενώ ενδυναμώνεται η θέση και ο ρόλος των τελικών πελατών, το δικαίωμα αλλαγής προμηθευτή, η συμμετοχή των τελικών καταναλωτών στην αγορά ηλεκτρισμού και η πρόσβαση των πολιτών σε εργαλεία σύγκρισης προσφορών.

• Η ανάγκη για αποθήκευση ενέργειας θεωρείται επιτακτική για την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ και την κάλυψη των εθνικών στόχων που είναι 23% διείσδυση των ΑΠΕ μέχρι το 2030. Μετά από πολλούς μήνες εντατικής προετοιμασίας για την υπερκάλυψη καθυστερήσεων, υιοθετείται το νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας. Οι βασικές ανάγκες και προκλήσεις της αγοράς έχουν να κάνουν με τη διασφάλιση μιας πραγματικά ανταγωνιστικής αγοράς, τον ρόλο της ΑΗΚ και της ΡΑΕΚ, την αποθήκευση ενέργειας, τη σύνδεσή της με τους εθνικούς στόχους και την ψηφιοποίηση του συστήματος.

88 EconomyToday

Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η πολιτεία να καθορίσει τον ρόλο που θα διαδραματίσει ο συμμετέχων με δεσπόζουσα θέση στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού. Είναι απαραίτητη η ρύθμιση του ρόλου του και πρέπει να αποσυνδεθεί από τις οποιεσδήποτε αναπτύξεις που σχετίζονται με έργα ηλεκτροπαραγωγής. Θα πρέπει να καθοριστεί από τη ΡΑΕΚ ο οδικός χάρτης πορείας εξόδου της ΑΗΚ από τη δεσπόζουσα θέση και να τεθούν χρονοδιάγραμμα και όρια μεριδίου της αγοράς σε όγκο και ποσοστά. Ιδιαίτερης σημασίας είναι επίσης η τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόζεται στην ανάπτυξη του δικτύου μεταφοράς και διανομής. Θα πρέπει να δημοσιοποιείται, να είναι ξεκάθαρη και να καταγράφεται στο δεκαετές πλάνο ανά κόστος μονάδας (χρεώσεις καταναλωτών και ηλεκτροπαραγωγών). Σημαντικός επίσης είναι ο καθορισμός του τρόπου υλοποίησης του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης του μείγματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στοχεύει στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς, προκειμένου να αυξηθεί η οικονομική απόδοση και να μειωθεί το κόστος ενέργειας στον τελικό καταναλωτή. Ο ανταγωνισμός και η περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου πρέπει να είναι ρυθμιζόμενα, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τις αντοχές και τις δυνατότητες του συστήματος σε συνδυασμό με τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για το 2030. Προκειμένου να επιτευχθούν τα υψηλά επίπεδα διείσδυσης ΑΠΕ, όπως προβλέπεται στην επίσημη πρόβλεψη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, προκύπτουν εν γένει ανάγκες σε αποθήκευση ενέργειας. Είναι σημαντική η δημιουργία κατάλληλων υποδομών και η προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας, έτσι ώστε το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου να αφομοιώσει τη νέα διείσδυση των ΑΠΕ. Η αποθήκευση ενέργειας πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα στον σχεδιασμό της Αναθεωρημένης Χωροθετικής Πολιτικής με τις αναγνωρισμένες τεχνολογίες αποθήκευσης που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν στην Κύπρο (αντλησιοταμίευση, μπαταρίες, υβριδικά συστήματα, υδρογόνο κ.ά.). Η προώθηση της έρευνας και καινοτομίας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την περίοδο 2021-2030, ενισχύοντας σημαντικά τεχνολογίες οι οποίες θα συμβάλουν στην επίτευξη του συνόλου των ενεργειακών στόχων. Η μετάβαση του σημερινού ενεργειακού συστήματος σε ένα πλήρως

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Προέδρου του ΣΣΑΑΗ και CEO του Green Energy Group

ψηφιοποιημένο σύστημα είναι εκ των ων ουκ άνευ, μεριμνώντας παράλληλα για ασφαλή διαχείριση των δεδομένων των καταναλωτών. Η εφαρμογή ενός ψηφιοποιημένου συστήματος αναμένεται να είναι άκρως ευεργετική. Υπάρχει επίσης ανάγκη δημιουργίας του One Stop Shop, η οποία θα επισπεύσει τις διαδικασίες αδειοδότησης και σύνδεσης έργων ΑΠΕ στο ηλεκτρικό δίκτυο. Η αδυναμία καθορισμού ημερομηνίας σύνδεσης αποτελεί εμπόδιο στη χρηματοδότηση έργων από τραπεζικά ιδρύματα. Ο ΣΣΑΑΗ χαιρετίζει την προσπάθεια για ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου μέσω του EuroAsia Interconnector, όπου τα πλεονεκτήματα ενδεχομένως να είναι πολλά και αναγκαία, αλλά παράλληλα τονίζει την ανάγκη για άμεση ενημέρωση των συμμετεχόντων στην αγορά. Μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με το EuroAsia Interconnector τίθενται προς τους αρμόδιους φορείς, όπως: • Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου και ποια θα είναι η ημερομηνία τελικής παράδοσης; • Το συνολικό κόστος κατασκευής και λειτουργίας του έργου.

• Ο χρόνος απόσβεσης, ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης της επένδυσης και η καθαρή παρούσα αξία.

• Το ύψος της δαπάνης που καλείται να καταβάλει η Κυπριακή Δημοκρατία και ως εκ τούτου ο Κύπριος καταναλωτής.

• Κατά πόσον θα υπάρχει όριο στην εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του καλωδίου αυτού και, αν ναι, ποιο είναι αυτό το όριο.

• Θα ενεργεί ανταγωνιστικά προς την εγχώρια παραγωγή ενέργειας και θα έχει σταθερή θέση στην ημερήσια παραγωγή με ελάχιστη και μέγιστη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας; Οι ποσότητες αυτές θα ενταχθούν στην προθεσμιακή αγορά ή και στην προημερήσια; Ο Σύνδεσμος Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ) θα επιμείνει στην πιστή εφαρμογή των σχεδιασμών για απελευθερωμένη αγορά το συντο-

Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στοχεύει στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής αγοράς, προκειμένου να αυξηθεί η οικονομική απόδοση και να μειωθεί το κόστος ενέργειας στον τελικό καταναλωτή

μότερο και αντιτίθεται σε οποιεσδήποτε διεπιδοτήσεις ή εξαιρέσεις ή σχεδιασμούς που θα επιβραδύνουν ή θα ανακόψουν την πορεία αυτή. Οι εταιρείες-μέλη του Συνδέσμου Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ) θα υλοποιήσουν τις μεγαλύτερες ενεργειακές επενδύσεις στη χώρα των τελευταίων χρόνων και θα συμβάλουν ενεργά στη διαμόρφωση μιας πραγματικά απελευθερωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που θα λειτουργεί προς όφελος των τελικών καταναλωτών. Αυτές οι επενδύσεις ξεπερνούν τα 800 εκατομμύρια ευρώ, ενώ η γρήγορη διαβούλευση και εφαρμογή ενός ξεκάθαρου νομοθετικού ενεργειακού πλαισίου αποθήκευσης ενέργειας θα επιτρέψει να διπλασιαστούν ή ακόμα και να τριπλασιαστούν αυτές οι επενδύσεις σε μια περίοδο τόσο σημαντική για την κυπριακή οικονομία. Η επιθυμητή μετατροπή της Κύπρου σε ενεργειακό κέντρο ξεκινά από ένα σωστό πλαίσιο και από τη διασφάλιση μιας πραγματικά ανταγωνιστικής αγοράς, χωρίς εμπόδια και αγκυλώσεις και με αποδοτικές εφαρμογές και διαδικασίες. Το στοίχημα μιας καθ’ όλα αποδοτικής ενεργειακής πολιτικής αποτελεί πρόκληση για το σύνολο της κυπριακής οικονομίας.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

παρεμβάσεις

Η κυπριακή οικονομία και η αγορά κατά το 2022

Το λιανικό εμπόριο είναι ο αντικατοπτρισμός του κλίματος εμπιστοσύνης και της καταναλωτικής επάρκειας των πολιτών.

Σε περίοδο πανδημίας οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη, υπό την έννοια ότι οι εκτιμήσεις στις οποίες προβαίνουμε στηρίζονται σε προβλέψεις στη βάση των δεδομένων της στιγμής και των αναμενόμενων εξελίξεων. Με βάση, λοιπόν, τις επίσημες εκτιμήσεις από πλευράς κυβέρνησης, αναμένεται ότι η οικονομία θα εισέλθει σε τροχιά ανάκαμψης από το 2022, παρά την τεράστια πίεση που έχει ασκήσει στην παγκόσμια οικονομία η πανδημία, τόσο από την πλευρά της ζήτησης όσο και από την πλευρά της προσφοράς. Ο τουρισμός αναμένεται να κινηθεί στα επίπεδα του 2021, ίσως και σε καλύτερα, πάντοτε υπό την αίρεση των εξελίξεων στο μέτωπο της πανδημίας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο τουρισμός φαίνεται να αφήνει πίσω του το πολύ δύσκολο 2020. Με βάση τις επίσημες εκτιμήσεις, για τα έτη 2022-23 στο βασικό σενάριο προβλέπονται θετικοί ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης της τάξης του 3,4% και 2,7%, αντίστοιχα. Ορόσημο ελπίδας και προοπτικής για τα επόμενα χρόνια αποτελεί το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που αποτελεί μέρος του φιλόδοξου Ταμείου Ανάκαμψης και

90 EconomyToday

Ανθεκτικότητας της ΕΕ, είναι το κλειδί για την αναμόρφωση της κυπριακής οικονομίας. Θα πρέπει, λοιπόν, να αξιοποιήσουμε στο έπακρο αυτή τη μοναδική ευκαιρία, πάνω στην οποία, χωρίς υπερβολή, θα θεμελιωθεί το μέλλον της χώρας και της επόμενης γενιάς.

ΘΕΤΙΚΟ, ΑΡΝΗΤΙΚΟ Ή ΤΟ ΙΔΙΟ ΜΕ ΤΟ 2021 ΤΟ 2022;

Το λιανικό εμπόριο είναι ο αντικατοπτρισμός του κλίματος εμπιστοσύνης και της καταναλωτικής επάρκειας των πολιτών. Διάγουμε ένα μεταβατικό στάδιο, ιδιαίτερα ρευστό. Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και οι ελλείψεις που παρατηρούνται σε σημαντικές πρώτες ύλες, ως αποτέλεσμα της μειωμένης παραγωγής λόγω πανδημίας, ενδεχομένως να οδηγήσουν σε περαιτέρω αύξηση των τιμών βασικών αγαθών, κάτι το οποίο αναπόφευκτα θα έχει πολλαπλές επιπτώσεις και στο λιανικό εμπόριο. Αναμφίβολα το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον θα επηρεαστεί από την πορεία του τουρισμού κατά την επόμενη καλοκαιρινή σεζόν. Είναι γεγονός ότι η πορεία της οικονομίας αποτελεί εξίσωση αρκετών μεταβλητών και απρόβλεπτων παραγόντων, αρκετούς από τους οποίους αυτή τη

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΟΝΔΥΛΗ Γενικού Διευθυντή της Lidl Κύπρου

Οι καταναλωτές θα στραφούν σε εταιρείες που έχουν υπεύθυνη στάση προς την περιβαλλοντική και πολιτιστική κληρονομιά, την πανίδα και τη χλωρίδα, τη βιοποικιλότητα και την προστασία των ζώων υπό τη φροντίδα του ανθρώπου

στιγμή δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Είμαι όμως πεπεισμένος ότι η διαχείριση των κονδυλίων του Εθνικού Ταμείου Ανάκαμψης μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης. Στη Lidl λειτουργούμε με ένα κλειστό δίκτυο διανομής και μπορούμε προς το παρόν να προσπεράσουμε δυσοίωνες συνθήκες, στηριζόμενοι ουσιαστικά στον δικό μας ξεχωριστό τρόπο λειτουργίας.

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2022

Η πανδημία και τα συνεχιζόμενα lockdowns επηρέασαν καταλυτικά τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Ο κόσμος πλέον εστιάζει περισσότερο στην προσωπική υγεία και στο Self-Care. Η διαφύλαξη της υγείας ιεραρχείται πλέον πολύ ψηλότερα για όλους μας, τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και στον οικογενειακό μας κύκλο, ιδιαίτερα για τα παιδιά μας, τους γονείς μας και τους ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από φροντίδα. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια τεκτονική αλλαγή, αν μου επιτρέπεται ο όρος, η οποία επιδρά καταλυτικά και στον τρόπο με τον οποίο το λιανικό εμπόριο και πιο συγκεκριμένα οι υπεραγορές οφείλουν να δώσουν προτεραιότητα στον υγιεινό τρόπο ζωής. Η χορτοφαγική (vegetarian) ή vegan διατροφή δείχνει να κερδίζει έδαφος και προτιμάται πλέον από πολλούς ηλικιακά νέους καταναλωτές. Δεν είναι απλώς μια διατροφή αλλά συνοδεύεται και από μια ολόκληρη φιλοσοφία, της προστασίας της φύσης και κυρίως της χειραφέτησης των ζώων από την εκμετάλλευση του ανθρώπου. Επίσης, οι καταναλωτές στρέφονται σε προϊόντα που καλλιεργούνται με φιλικές προς το περιβάλλον διεργασίες, όπως τα δημητριακά και οι σπόροι. Θα στραφούν σε εταιρείες που έχουν υπεύθυνη στάση προς την περιβαλλοντική και πολιτιστική κληρονομιά, την πανίδα και τη χλωρίδα, τη βιοποικιλότητα και την προστασία των ζώων υπό

τη φροντίδα του ανθρώπου. Η νέα αυτή συνθήκη που ζούμε οδηγεί σε νέες κατηγορίες προϊόντων, με τους καταναλωτές να θέτουν ως προτεραιότητα την υγεία και την ευεξία. Η τάση για έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής θα ενισχυθεί και ο καταναλωτής θα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος με τις τιμές των προϊόντων, θα αξιοποιεί τις προσφορές και θα ξοδεύει με σύνεση τα χρήματά του. Η κοινωνική υπευθυνότητα στο λιανεμπόριο συνάδει και με τη μέριμνα για τη δημόσια υγεία αλλά και την ασφάλεια προσωπικού και πελατών, ενώ τα ζητήματα διαφάνειας, ηθικής και αξίας είναι ζωτικής σημασίας. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των δεδομένων, η πρόκληση για τις εταιρείες είναι να ακούσουν, να αφουγκραστούν και να φιλτράρουν τις νέες ανάγκες των επερχόμενων γενεών.

ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΟ 2022

Η Lidl Κύπρου ακολουθεί πιστά το επενδυτικό πλάνο που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Μέσα στην επόμενη τριετία προβλέπονται επενδύσεις €24 εκατομμυρίων, οι οποίες περιλαμβάνουν και το άνοιγμα δύο νέων καταστημάτων πριν από το τέλος του 2022. Σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχουν νέες προτεραιότητες, ούτε αλλαγές ως προς τα μεγέθη των επενδύσεων, οι οποίες βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση. Σε ό,τι αφορά τον γενικότερο σχεδιασμό μας για τη συνέχεια, πάγιος είναι ο στόχος μας να εμπλουτίζουμε σταθερά τους κωδικούς στα καταστήματά μας με τοπικά προϊόντα. Όπως και το να αναβαθμίζουμε ποιοτικά και ποσοτικά τις πάνω από 500 συνεργασίες μας στο στρατηγικό επίπεδο. Πρόθεσή μας είναι να παραμείνουμε συνοδοιπόροι με τους Κύπριους παραγωγούς και προμηθευτές, ώστε να προσφέρουμε ό,τι καλύτερο μπορεί να δώσει ο τόπος. Επιδιώκουμε να παραμείνουμε εργοδότης πρώτης επιλογής για άτομα που φιλοδοξούν να σταδιοδρομήσουν σε ένα ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον ίσων ευκαιριών και ίσων όρων. Ακολουθώντας το μότο «Η Lidl το έχει στο DNA της να μη σταματάει. Γιατί αυτός που σταματά να γίνεται καλύτερος, παύει να είναι καλός», συνεχίζουμε τηρώντας την ουσιαστική μας δέσμευση για μια οικονομική, οικολογική και κοινωνικά βιώσιμη επιχειρηματικότητα σε όλα τα επίπεδα των λειτουργιών μας. Άξονας των ενεργειών μας είναι η θεσμοθετημένη στρατηγική μας για εταιρική υπευθυνότητα και βιωσιμότητα, με κύριους πυλώνες την κοινωνία και το περιβάλλον. Αυτός εξάλλου είναι ο δρόμος μας για ένα καλύτερο αύριο.

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

παρεμβάσεις

ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΗΡΘΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ

Για τις επιχειρήσεις του κλάδου η πρόκληση και το στοίχημα είναι να καταφέρουν να ανταποκριθούν εγκαίρως στις νέες απαιτήσεις της αγοράς, αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία και επισπεύδοντας τα σχέδιά τους για ψηφιακό μετασχηματισμό.

Από την εκδήλωση της πανδημίας και έπειτα γίναμε μάρτυρες δυσμενέστατων εξελίξεων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και της καθημερινότητάς μας. Όπως συνέβη και στο εξωτερικό, ο κορωνοϊός επέφερε καίριο πλήγμα σε όλους τους τομείς της κυπριακής οικονομίας και το λιανικό εμπόριο δεν αποτελεί εξαίρεση. Τα περιοριστικά μέτρα, το κλείσιμο καταστημάτων στις περιόδους καραντίνας και η απώλεια εισοδημάτων μεγάλης μερίδας των καταναλωτών, εξαιτίας της πανδημίας, επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό και το λιανικό εμπόριο. Πολλές επιχειρήσεις του τομέα –πλην της κατηγορίας των τροφίμων και των ειδών πρώτης ανάγκης– είδαν τις πωλήσεις τους να πέφτουν κατακόρυφα. Μέχρι και τους πρώτους μήνες του 2021 καταγραφόταν μείωση στον κύκλο εργασιών του λιανικού εμπορίου, εικόνα η οποία άρχισε να ανατρέπεται από την άνοιξη και μετά, συνεπεία των εμβολιασμών. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της Στατιστικής Υπηρεσίας για τον Σεπτέμβριο του 2021, ο Δείκτης Αξίας Κύκλου Εργασιών Λιανικού Εμπορίου αυξήθηκε κατά 12,4% και ο Δείκτης Όγκου Κύκλου Εργασιών Λιανικού Εμπορίου κατά 7,7%

92 EconomyToday

σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2021, ο Δείκτης Αξίας Κύκλου Εργασιών Λιανικού Εμπορίου σημείωσε αύξηση της τάξης του 9%, ενώ ο Δείκτης Όγκου Κύκλου Εργασιών Λιανικού Εμπορίου κατέγραψε αύξηση κοντά στο 8% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020. Ωστόσο, παρά την ομολογουμένως θετική εικόνα, το λιανικό εμπόριο κατά τους τελευταίους μήνες της χρονιάς σημαδεύτηκε από έντονες πληθωριστικές πιέσεις, τάση η οποία εκτιμώ ότι θα συνεχιστεί τουλάχιστον κατά τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς.

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ

Την ίδια ώρα, η φετινή χρονιά επιβεβαίωσε όσους διέβλεπαν από πριν την ανάγκη αξιοποίησης της τεχνολογίας και μετάβασης στην ψηφιακή εποχή. Αν και η πρώτη και ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος της πανδημίας έχει παρέλθει, μεγάλη μερίδα καταναλωτών εξακολουθεί να κάνει τα ψώνια της μέσω διαδικτύου.

Του Γιώργου Θεοδότου Διευθύνοντος Συμβούλου των Υπεραγορών Αλφαμέγα

,

Παρά την ομολογουμένως θετική εικόνα, το λιανικό εμπόριο κατά τους τελευταίους μήνες της χρονιάς σημαδεύτηκε από έντονες πληθωριστικές πιέσεις, τάση η οποία εκτιμώ ότι θα συνεχιστεί τουλάχιστον κατά τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς

ότι η ανταπόκριση των καταναλωτών ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας. Η χρονιά αυτή σημαδεύτηκε, επίσης, από το άνοιγμα τριών ακόμα καταστημάτων Αλφαμέγα, αλλά και από τη λειτουργία του Bean Bar, της νέας αλυσίδας καφέ που δημιούργησε ο Όμιλός μας.

ΑΛΦΑΜΕΓΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙ

Όπως έχει διαφανεί, η στροφή των καταναλωτών στο ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί μια τάση η οποία ήρθε για να μείνει. Βεβαίως, αυτή η τάση δεν αναμένεται να αντικαταστήσει τις αγορές στα φυσικά καταστήματα. Έρευνες και στατιστικά στοιχεία που έχουμε ενώπιόν μας επιβεβαιώνουν ότι οι διαδικτυακές αγορές και η κατ’ οίκον παράδοση κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Η νέα τάξη πραγμάτων, λοιπόν, υποχρεώνει τις επιχειρήσεις του τομέα να κατανοήσουν τις νέες καταναλωτικές συνήθειες που δημιούργησε η πανδημία, να αντιληφθούν τα νέα οικονομικά δεδομένα των καταναλωτών και κυρίως να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους. Πρόκληση και στοίχημα για τις επιχειρήσεις του κλάδου μας αποτελεί το να καταφέρουν να ανταποκριθούν εγκαίρως στις νέες απαιτήσεις της αγοράς, αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία και επισπεύδοντας τα σχέδιά τους για ψηφιακό μετασχηματισμό. Διαφορετικά, θα βρεθούν ενώπιον εξαιρετικά δυσάρεστων καταστάσεων.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΑΛΦΑΜΕΓΑ

Το 2021 ήταν μια εξαιρετικά σημαντική χρονιά για τις Υπεραγορές Αλφαμέγα. Και αυτό γιατί προχωρήσαμε στη δημιουργία του ηλεκτρονικού μας καταστήματος, ενός σημαντικού κομματιού του σχεδίου δράσης για τον ψηφιακό μας μετασχηματισμό. Το συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, το οποίο καταρτίστηκε πριν από την πανδημία, υλοποιείται με σταθερά και προσεκτικά βήματα, με στόχο την τεχνολογική αναβάθμιση όλων σχεδόν των κομματιών της επιχειρησιακής μας λειτουργίας. Το ηλεκτρονικό κατάστημα των Υπεραγορών Αλφαμέγα τέθηκε σε λειτουργία τον Φεβρουάριο του 2021, προσφέροντας παγκύπρια κάλυψη και μια ευρεία γκάμα προϊόντων πέραν των δέκα χιλιάδων κωδικών, καλύπτοντας ένα μεγάλο κενό της αγοράς. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός

Το τέλος του 2021 βρίσκει τις Υπεραγορές Αλφαμέγα να υλοποιούν με ενθουσιασμό τα αναπτυξιακά τους σχέδια, έχοντας ως βασικό γνώμονα την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών και την ενίσχυση της εμπειρίας ψωνίσματος που απολαμβάνουν στις υπεραγορές μας. Για τη νέα χρονιά, στο αναπτυξιακό μας σχέδιο περιλαμβάνονται αρκετές νέες κινήσεις και νέα ανοίγματα, κάποια από τα οποία θα είμαστε σε θέση να τα ανακοινώσουμε το επόμενο διάστημα. Μετά το άνοιγμα, τις προηγούμενες ημέρες, της νέας υπεραγοράς μας στην Τριμίκλινη, στα άμεσα σχέδιά μας περιλαμβάνεται και η δημιουργία ενός ακόμα καταστήματος Αλφαμέγα στο Παραλίμνι. Η συγκεκριμένη Υπεραγορά θα είναι η 20ή της αλυσίδας μας παγκύπρια. Επιπλέον, εντός σύντομου χρονικού διαστήματος ολοκληρώνεται και η υλοποίηση της β΄ φάσης του διαδικτυακού μας καταστήματος, η οποία προβλέπει τη λειτουργία του δεύτερου κέντρου διανομής μας στη Λεμεσό, ένα project το οποίο θα ισχυροποιήσει τη θέση του ηλεκτρονικού μας καταστήματος στην αγορά και θα ενδυναμώσει σημαντικά τις υπηρεσίες μας παγκύπρια. Επίσης, το 2022, θα συνεχιστεί με γρήγορους ρυθμούς η επέκταση του Bean Bar, της αλυσίδας καφέ που δημιούργησε πρόσφατα ο Όμιλός μας και η οποία έχει ήδη αρχίσει να κερδίζει την προτίμηση των καταναλωτών. Προσβλέπουμε σε άνοιγμα ενός ή και δύο Bean Bar κάθε μήνα, τόσο εντός των εγκαταστάσεων υφιστάμενων υπεραγορών όσο και αυτόνομα. Παρά τη βελτίωση της εικόνας στο λιανικό εμπόριο τη χρονιά που πέρασε, οι προκλήσεις εξακολουθούν να υφίστανται. Εναπόκειται στην κάθε επιχείρηση να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες για την εξέλιξη και τη βιώσιμη ανάπτυξή της. Από τη δική μας πλευρά, παραμένουμε προσηλωμένοι στην εξέλιξή μας και πιστοί στη δέσμευσή μας να συνεχίσουμε να λειτουργούμε με υπευθυνότητα και αξιοπιστία, προς όφελος των καταναλωτών, της κοινωνίας και της οικονομίας μας.

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

παρεμβάσεις

Χτίζουμε την Κύπρο του αύριο

Φιλοδοξούμε να επιτύχουμε την ουσιαστική βελτίωση όχι μόνο της ποιότητας εξυπηρέτησης που παρέχουμε ως κράτος σε πολίτες και επιχειρήσεις, αλλά κυρίως της ποιότητας ζωής των πολιτών μας.

Η περίοδος 2020-21 ήταν αδιαμφισβήτητα μια περίοδος διαδοχικών αλλαγών, πρωτόγνωρων συνθηκών και πολλαπλών προκλήσεων σε εθνικό, παγκόσμιο αλλά και προσωπικό επίπεδο. Καθώς προσαρμόζουμε τις ζωές μας στη νέα πραγματικότητα, βρισκόμαστε μπροστά σε μια κρίσιμη συγκυρία, ως κυβερνήσεις, ως οικονομίες, ως πολίτες. Η πανδημία –όπως και κάθε κρίση– μας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία – για αναθεώρηση και επαναπροσδιορισμό στόχων, βελτίωση και ανάπτυξη. Μια ευκαιρία για να οικοδομήσουμε πιο ανθεκτικές, δυναμικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίες και οικονομίες, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες. Στις μέρες μας συντελείται μια άνευ προηγουμένου τεχνολογική επανάσταση, που χαρακτηρίζεται από τη ραγδαία ανάπτυξη ψηφιακών τεχνολογιών, όπως το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, η Εικονική/Επαυξημένη Πραγματικότητα, η Τεχνητή Νοημοσύνη, η Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων κ.ά. Στο πλαίσιο αυτό, η Κύπρος οφείλει να συμβαδίσει με τις απαιτήσεις των καιρών και να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε, σταδιακά, να πρωταγωνιστήσει στην παγκόσμια αυτή αλλαγή, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητά της.

94 EconomyToday

ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

H πανδημία λειτούργησε ως κινητήριος μοχλός για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, επιταχύνοντας την ευρεία αξιοποίηση της τεχνολογίας ως όπλου ενάντια στην κρίση και τις κοινωνικο-οικονομικές συνέπειές της. Υπήρξε ένας πολύτιμος δείκτης αξιολόγησης των δομών, των υπηρεσιών και του τρόπου λειτουργίας του κράτους μας, οδηγώντας σε πολύτιμα συμπεράσματα και διδάγματα. Με γρήγορα αντανακλαστικά και αποτελεσματικές ενέργειες, θωρακίσαμε και ενδυναμώσαμε το κράτος, ούτως ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και προκλήσεις της πανδημίας, και όχι μόνο. Νέες υπηρεσίες, όπως η ηλεκτρονική εγγραφή μαθητών και η εγγραφή νεοσυλλέκτων, και νέα συστήματα, όπως το σύστημα διαχείρισης των επιδομάτων COVID-19 του Υπουργείου Εργασίας και το σύστημα πληρωμής των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αναπτύχθηκαν σε χρόνο-ρεκόρ, εξυπηρετώντας τόσο την ομαλή λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας όσο και τους ίδιους τους πολίτες. Παράλληλα, εργαλεία διαχείρισης της κρίσης και προστασίας της δημόσιας υγείας, όπως η Πλατφόρμα CyprusFlightPass, η Πύλη Εμβολιασμού και το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό Covid (EUDCC), αγκαλιάστηκαν από

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ Υφυπουργού Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής

Η Κύπρος οφείλει να συμβαδίσει με τις απαιτήσεις των καιρών και να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε, σταδιακά, να πρωταγωνιστήσει στην παγκόσμια αυτή αλλαγή, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητά της

την κοινωνία, συνέβαλαν και συνεχίζουν να συμβάλλουν στην αναχαίτιση της εξάπλωσης του ιού. Όλες αυτές οι λύσεις «έκτακτης ανάγκης» που υλοποιήσαμε εν μέσω πανδημίας έχουν μείνει ως παρακαταθήκη και έχουν τώρα πλαισιωθεί σε έναν ολιστικό σχεδιασμό, δίνοντας το στίγμα και την κατεύθυνση για θεσμοθέτηση μιας μόνιμης αλλαγής σε όλους τους τομείς. Το στοίχημα είναι τώρα να χτίσουμε στις βάσεις που θέσαμε υπό πίεση και αναγκαιότητα και να οδηγήσουμε τη χώρα μας σε τροχιά γρήγορης ανάπτυξης. Το ταξίδι της ψηφιακής μετάβασης έχει ήδη ξεκινήσει και βρισκόμαστε στη σωστή πορεία! Με αποφασιστικά και σταθερά βήματα, συλλογικότητα και σύμπνοια.

ΠΥΞΙΔΑ ΜΑΣ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΣ

Με πυξίδα τους στόχους που έχουν διαμορφωθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο της Ψηφιακής Δεκαετίας της Ευρώπης, η Κύπρος έχει διαμορφώσει ένα συνεκτικό και ολιστικό πλάνο επιτάχυνσης του ψηφιακού μετασχηματισμού σε επίπεδο κυβέρνησης, οικονομίας και κοινωνίας. Στα επόμενα χρόνια, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τεχνολογίας και του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας μας, χτίζουμε την Κύπρο του αύριο. Οικοδομούμε τις απαραίτητες υποδομές και υλοποιούμε τολμηρές παρεμβάσεις σε τομείς όπως η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, οι ψηφιακές υποδομές, οι ψηφιακές δεξιότητες και η υποστήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, για να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις της ψηφιακής εποχής, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρει το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στο οποίο έχουν περιληφθεί έργα ύψους €282 εκατ. για τον σκοπό αυτό. Παράλληλα, στοχεύουμε στη συνεχή ενίσχυση της θέσης της Κύπρου ως επενδυτικού και επιχειρηματικού

προορισμού και στην καθιέρωσή της ως περιφερειακής πρωτεύουσας τεχνολογίας, τόσο μέσω των δραστικών μεταρρυθμίσεων που υλοποιούμε όσο και μέσω της νέας στρατηγικής προσέλκυσης επενδύσεων που έχουμε μόλις πρόσφατα υιοθετήσει ως πολιτεία. Η εγκατάσταση και δραστηριοποίηση διεθνών επιχειρήσεων, αλλά και η επέκταση των δραστηριοτήτων των υφιστάμενων επενδυτών, αναμένεται να προσφέρουν υψηλή προστιθέμενη αξία στην οικονομία, συμβάλλοντας στον επαναπροσδιορισμό του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας και δημιουργώντας νέες και ποιοτικές θέσεις εργασίας και αυξημένη ζήτηση των εγχώριων υπηρεσιών.

ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

Έμφαση δίνεται βέβαια και στη διεύρυνση και ενδυνάμωση του τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, ούτως ώστε να μεγιστοποιηθεί ο κοινωνικοοικονομικός της αντίκτυπος και να υποστηριχθεί η αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Συγκεκριμένα, προβλέπονται για την περίοδο 2021-2027 πέραν των €150 εκατ. για χρηματοδοτικά προγράμματα που θα διατεθούν μέσω του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας για ενίσχυση της ερευνητικής αριστείας και της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, καθώς και για την προώθηση λύσεων για διευκόλυνση της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης. Παράλληλα, προωθούνται κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων και διακεκριμένου ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και για την ενίσχυση της πρόσβασης και τη βέλτιστη αξιοποίηση των δημόσια χρηματοδοτούμενων ερευνητικών υποδομών από όλο το οικοσύστημα. Όραμά μας όπως η έρευνα, η καινοτομία και οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών αποτελέσουν καταλύτη για τη δημιουργία ενός σύγχρονου, αποδοτικού και φιλικού προς τον πολίτη κράτους και μιας δυναμικής ψηφιακής οικονομίας, ως εργαλείων υποστήριξης ενός νέου και διευρυμένου αναπτυξιακού μοντέλου για τη χώρα μας και ως εργαλείων ενίσχυσης της απασχόλησης και επίτευξης συνθηκών κοινωνικής ευημερίας, καθώς και ενδυνάμωσης της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου στο διεθνές στερέωμα. Μέσω των πολιτικών και των δράσεων που υλοποιούμε, φιλοδοξούμε να επιτύχουμε την ουσιαστική βελτίωση όχι μόνο της ποιότητας εξυπηρέτησης που παρέχουμε ως κράτος σε πολίτες και επιχειρήσεις, αλλά κυρίως της ποιότητας ζωής των πολιτών μας. Για ένα καλύτερο μέλλον, για όλους.

ΕΡΕΥΝΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

παρεμβάσεις

ΚΟΜΒΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟ 2022

Για να είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις, χρειάζονται έξυπνες πολιτικές και η υλοποίησή τους, κάτι που θα μεταμορφώσει το θεσμικό πλαίσιο σε έναν κόσμο που ήδη αλλάζει.

Τα τελευταία δύο χρόνια, τα στελέχη των εταιρειών τεχνολογίας βρέθηκαν μπροστά σε τεράστιες προκλήσεις, καθώς έπρεπε να καθοδηγήσουν τις εταιρείες τους στην αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Οι πιο επιτυχημένες οδήγησαν τον ψηφιακό μετασχηματισμό πελατών και εργαζομένων και επιτάχυναν τη δημιουργικότητα και την καινοτομία πολύ πιο γρήγορα από ό,τι νομίζαμε και από ό,τι αναμενόταν. Όπως αυτό είναι ένα φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί παγκόσμια, έτσι και στην Κύπρο, με ένα συνεχώς αναπτυσσόμενο οικοσύστημα εταιρειών τεχνολογίας και καινοτομίας, βλέπουμε τις εταιρείες τεχνολογίας να αποτελούν την αιχμή του δόρατος του ψηφιακού μετασχηματισμού και της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Όσον αφορά τις εταιρείες τεχνολογίας που έχουν ως βάση δραστηριοποίησής τους την Κύπρο, πολλές έχουν καταγράψει αύξηση στους κύκλους εργασιών τους κατά το 2021 σε αντιστοιχία με το 2020 και τα προηγούμενα χρόνια, ενώ και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας από τις εταιρείες τεχνολογίας έχει αυξηθεί σε μεγαλύτερους αριθμούς από κάθε άλλη χρονιά. Σε μια περίοδο που η πλειοψηφία των κύριων τομέων που οδηγούν την οικονομία της Κύπρου (χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τουρισμός, ανάπτυξη ακινήτων, ναυτιλία) έχουν πληγεί οικονομικά και έχουν

96 EconomyToday

μειώσει τις θέσεις εργασίας και τους μισθούς του προσωπικού, βλέπουμε έναν νέο, ανερχόμενο τομέα της οικονομίας (τεχνολογία και καινοτομία) ο οποίος δημιουργεί συνεχώς νέες θέσεις εργασίας με πολύ ανταγωνιστικούς μισθούς και εξαιρετικές συνθήκες εργασίας για τους υπαλλήλους. Το 2022, πιστεύουμε ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί, αλλά με μια μικρή τροποποίηση: Για μεγάλο μέρος του 2020 και του 2021, οι εταιρείες τεχνολογίας επικεντρώνονταν σε βραχυπρόθεσμες αποφάσεις και αντιδρούσαν σε απρόβλεπτες αλλαγές ένεκα της πανδημίας. Το 2022, θα στραφούν ξανά στην επίλυση μακροπρόθεσμων προκλήσεων και στην υλοποίηση μακροχρόνιας στρατηγικής. Οι εταιρείες που θα σχεδιάσουν καλύτερα τη στρατηγική τους θα αυξήσουν τη δυνατότητά τους να ικανοποιήσουν τις μελλοντικές ανάγκες των πελατών και εργαζομένων τους με προσαρμοστικότητα, δημιουργικότητα και ανθεκτικότητα. Τα παγκόσμια δεδομένα και οι τάσεις της αγοράς, σύμφωνα με μελέτη της Forrester Business, δείχνουν ότι οι εταιρείες που θα προσαρμοστούν καλύτερα θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τις επιδόσεις των άλλων εταιρειών τεχνολογίας κατά 2,8 φορές.

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Σε ό,τι αφορά τις τάσεις της τεχνολογίας, αποδείχθηκε

Του Μάριου Γιωργούδη Γενικού Διευθυντή ΜΚΟ TechIsland

ότι μπορούν να αλλάξουν με ταχείς ρυθμούς. Για παράδειγμα, η πανδημία COVID-19 έκανε πολλές εταιρείες να στραφούν στην ενεργοποίηση και υποστήριξη της απομακρυσμένης εργασίας. Οι ειδικοί του κλάδου –οι οποίοι έχουν γενικά καλή εικόνα για πιθανές επερχόμενες εξελίξεις– είχαν επισημάνει το Cybersecurity και το Internet of Things (IoT) ως τάσεις για παρακολούθηση το 2021, και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτά τα θέματα έχουν εξελιχθεί ραγδαία τη χρονιά αυτή. Οι ειδικοί του Τεχνολογικού Συμβουλίου του Forbes έχουν δημοσιεύσει τις δικές τους προβλέψεις για τις τεχνολογίες και τις τάσεις που πιστεύουν ότι θα κυριαρχήσουν το 2022, όχι μόνο στον κλάδο της τεχνολογίας αλλά και στις επιχειρήσεις γενικότερα. Τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), φωνητική αναζήτηση και μηχανική μάθηση, αυτοματισμοί, Web3.0 και αποκεντρωμένη αρχιτεκτονική δεδομένων, υπολογιστικό νέφος (cloud computing), τεχνολογία μπαταριών (battery tech), μέχρι και η άνοδος των πολιτών προγραμματιστών (citizen developers), φαίνεται ότι θα είναι οι τάσεις που θα κυριαρχήσουν στον τομέα της τεχνολογίας το 2022. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, το 2022 αναμένεται να είναι μια κομβική χρονιά για τον τομέα της τεχνολογίας. Ο τομέας ΤΠΕ στην Κύπρο κατέγραψε συνεισφορά στο ΑΕΠ κατά το 2020 ίση με 7%, σημειώνοντας αύξηση από το αντίστοιχο ποσοστό του 2019, ενώ κατά το 2021 αναμένεται να έχει καταγράψει ακόμη μεγαλύτερη αύξηση, με σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία της Κύπρου.

ΚΑΘΟΔΟΣ ΞΕΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται μια συνεχιζόμενη αύξηση των δραστηριοτήτων εταιρειών τεχνολογίας, ενώ και στην Κύπρο παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια συνεχής κάθοδος ξένων εταιρειών τεχνολογίας, οι οποίες επιλέγουν τη χώρα ως το κέντρο δραστηριοποίησής τους. Ωστόσο, για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η κάθοδος των εταιρειών τεχνολογίας στην Κύπρο και η επέκταση των δραστηριοτήτων των υφιστάμενων εταιρειών, χρειάζονται νομοθετικές αλλαγές και ρυθμίσεις που θα επιτρέπουν την κάθοδο εξειδικευμένου προσωπικού για τις εταιρείες αυτές, το οποίο δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή στη χώρα. Σύμφωνα με μια τελευταία μελέτη της ΕΕ, αυτή τη στιγμή ο τομέας ΤΠΕ είναι υπεύθυνος για το 15% των ανοικτών θέσεων εργασίας στην Ευρώπη και το ποσοστό αυτό αναμένεται στα επόμενα χρόνια να αυξηθεί, κάτι που τονίζει τη σημασία και τις προοπτικές του τομέα στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η Κύπρος, σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της Eurostat, είναι η πρώτη χώρα εντός ΕΕ σε ποσοστό αποφοίτων. Την ίδια στιγμή, βρίσκεται στην 4 θέση από το τέλος σε ό,τι αφορά το ποσοστό αποφοίτων STEM (θετικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά). Ένα από τα κύρια προβλήματα για τις εταιρείες τεχνολογίας, σε ό,τι αφορά το διαθέσιμο ταλέντο στην Κύπρο, είναι το χάσμα προσφοράς και ζήτησης για εγχώριο προσωπικό με νέες και προηγμένες δεξιότητες στον τομέα της πληροφορικής, το οποίο διευρύνεται ραγδαία. Το κενό αυτό

Το βλέμμα πρέπει να είναι στραμμένο όχι μόνο στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και της καινοτομίας, αλλά και στο πώς η οικονομία και η κοινωνία θα συμβαδίζουν με τη νέα ψηφιακή εποχή, δημιουργώντας έτσι τις απαραίτητες ευκαιρίες για ανάπτυξη και ευημερία της Κύπρου

μπορεί να καλυφθεί άμεσα από άτομα τα οποία θα μετεγκατασταθούν στην Κύπρο. Η χώρα όμως πρέπει να επενδύσει σε σχεδιασμό ο οποίος να περιλαμβάνει την προώθηση της εκπαίδευσης ή μετεκπαίδευσης εγχώριου προσωπικού (reskilling & upskilling), με στόχο την κατάρτιση προσωπικού και τη δημιουργία δεξαμενής ταλέντου για τις εταιρείες τεχνολογίας που βρίσκονται ή θα εγκατασταθούν στην Κύπρο. Το Σχέδιο Δράσης προσέλκυσης εταιρειών για δραστηριοποίηση ή/και επέκταση των δραστηριοτήτων τους στην Κύπρο, που ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση τον περασμένο Οκτώβριο, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και ως TechIsland θεωρούμε ότι ικανοποιούνται βασικές ανάγκες εταιρειών παγκόσμιου βεληνεκούς ούτως ώστε να θεωρηθεί η Κύπρος υποψήφιος προορισμός για τη δραστηριοποίησή τους. Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο που ανακοινώθηκε περιλαμβάνει ελκυστικά φορολογικά κίνητρα, κίνητρα μετανάστευσης και πολιτογράφησης, καθώς και απλούστευση χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών, σημεία τα οποία οι ίδιες οι εταιρείες τεχνολογίας που βρίσκονται στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια είχαν υποδείξει ως αδυναμίες και σημεία στα οποία γίνονται δραστικές παρεμβάσεις που θα επιτρέψουν την ουσιαστική προσέλκυση εταιρειών στην Κύπρο. Η περαιτέρω ανάπτυξη όμως του τομέα τεχνολογίας και καινοτομίας στην Κύπρο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ψήφιση των μέτρων που ανακοινώθηκαν και στην ευθυγράμμιση όλων των πολιτικών δυνάμεων όσον αφορά την κατανόηση του θετικού αντίκτυπου του τομέα της τεχνολογίας για την οικονομία της Κύπρου, ούτως ώστε οι εταιρείες να μπορέσουν να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους. Εν κατακλείδι, το 2022 αναμένεται να είναι μια χρονιά με προκλήσεις για τον τομέα της τεχνολογίας και ευελπιστούμε ότι θα υπάρχει ένας πολύ θετικός αντίκτυπος για την οικονομία της χώρας μέσα από την ανάπτυξη του τομέα αυτού. Ωστόσο, για να είμαστε έτοιμοι, χρειάζονται έξυπνες πολιτικές και η υλοποίησή τους, κάτι που θα μεταμορφώσει το θεσμικό πλαίσιο σε έναν κόσμο που ήδη αλλάζει. Το βλέμμα πρέπει να είναι στραμμένο όχι μόνο στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και της καινοτομίας, αλλά και στο πώς η οικονομία και η κοινωνία θα συμβαδίζουν με τη νέα ψηφιακή εποχή, δημιουργώντας έτσι τις απαραίτητες ευκαιρίες για ανάπτυξη και ευημερία της Κύπρου.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

παρεμβάσεις

Ο τομέας της πληροφορικής ζει τις πιο ένδοξες στιγμές της ιστορίας του

Κοινός παρονομαστής για τις πλείστες τεχνολογικές ανακαλύψεις της εποχής μας είναι η πληροφορία.

Ο απολογισμός της τρέχουσας χρονιάς μάς βρίσκει και πάλι υπό καθεστώς πανδημίας, το αποκαλούμενο πλέον «νέο νορμάλ». Η νέα ελευθερία και οι συνήθειες των ανθρώπων είναι διαφορετικές από πριν, όπως διαφορετική είναι και η θέση της τεχνολογίας στη νέα πραγματικότητα. Τα ηλεκτρονικά κανάλια επικοινωνίας έχουν πλέον μπει στη ζωή των ανθρώπων, ενώ ζήσαμε περιόδους lockdown όπου η ηλεκτρονική εξυπηρέτηση σε πολλές περιπτώσεις ήταν η μόνη διαθέσιμη επιλογή. Η κοινωνία έχει αντιληφθεί την αξία των ηλεκτρονικών καναλιών επικοινωνίας και τα έχει εντάξει πλέον στις συνήθειες και στις επιλογές της για εξυπηρέτηση. Αυτό άλλωστε εξυπηρετεί και τους φορείς οι οποίοι έχουν να κάνουν με υπηρεσίες εξυπηρέτησης. Δεν είναι μυστικό ότι, για τις επιχειρήσεις, το κράτος, τις τράπεζες, τα συστήματα υγείας και άλλους φορείς, τα ηλεκτρονικά κανάλια αποτελούν την ευκολότερη και φθηνότερη λύση. Αυτό ωστόσο δεν αξίζει τίποτα από μόνο του, εάν δεν είναι η προτίμηση/επιλογή του τελικού χρήστη να εξυπηρετηθεί από τα ηλεκτρονικά

98 EconomyToday

κανάλια. Όταν λέμε χρήστη, εννοούμε τον πελάτη της επιχείρησης και της τράπεζας, τον πολίτη για το κράτος, τον ασθενή του συστήματος υγείας κτλ. Για χρόνια ολόκληρα και επενδύοντας πολλά χρήματα, μεγάλοι οργανισμοί προσπαθούν να μετατοπίσουν την επιλογή του τελικού χρήστη από τα φυσικά κανάλια στα ηλεκτρονικά, ωστόσο με την πανδημία αυτό έγινε κατορθωτό σε μία νύχτα και μάλιστα δωρεάν. Καταλαβαίνετε πως αυτό ήταν και παραμένει η μεγαλύτερη ευκαιρία η οποία δημιουργήθηκε λόγω της πανδημίας για τις εταιρείες τεχνολογίας, γιατί αυτό άλλαξε τις συνήθειες και την επιλογή του τελικού χρήστη για τα ηλεκτρονικά κανάλια επικοινωνίας. Ταυτόχρονα, αυτό αποτέλεσε και πρόκληση, γιατί ξαφνικά σε μία νύχτα η ζήτηση για τεχνολογικές λύσεις ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν κενά ανθρώπινου δυναμικού στην εξυπηρέτηση των αναγκών. Πολλές από τις αλλαγές έπρεπε να υλοποιηθούν μέσα σε μερικές μόνο μέρες, καθώς η μετάδοση της πανδημίας δεν επέτρεπε περιθώρια καθυστέρησης. Κάτω

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Προέδρου του Cyprus Tech Association

από αντίξοες συνθήκες, ο τομέας της πληροφορικής –και αναφέρομαι σε όλες ανεξαιρέτως τις εταιρείες πληροφορικής που εδρεύουν στην Κύπρο– έδωσε μάχη με τον χρόνο και βγήκε νικητής.

ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Στην Κύπρο, εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε σοβαρά και διαχρονικά προβλήματα στον τομέα μας. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες τεχνολογίας είναι συνυφασμένες με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν. Από πλευράς της πολιτείας, ίσως για πρώτη φορά βλέπουμε μεταρρυθμίσεις οι οποίες κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Παραδοσιακά προβλήματα, όπως η φορολογία σε εταιρικό και προσωπικό επίπεδο, ζητήματα που σχετίζονται με το ανθρώπινο δυναμικό και τη μετανάστευση για προσέλκυση ταλέντων και εξειδικευμένου προσωπικού από τρίτες χώρες, η αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας στα αρμόδια τμήματα/φορείς του κράτους και η περαιτέρω εξειδίκευσή τους για διευκόλυνση των διαδικασιών σε σχέση με τις υπηρεσίες που πρέπει να παρέχουν στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό, λαμβάνουν πλέον την πρέπουσα σημασία από το κράτος, το οποίο και προτίθεται να προωθήσει μεταρρυθμίσεις προς επίλυσή τους.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ, ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ 5G

Ο τομέας της τεχνολογίας έχει πολλούς τομείς ανάπτυξης και είναι αδύνατον να καλυφθούν όλοι οι τομείς σε ένα σύντομο άρθρο. Ωστόσο, κοινός παρονομαστής

για τις πλείστες τεχνολογικές ανακαλύψεις της εποχής μας είναι η πληροφορία. Η βάση της καινοτομίας στην εποχή μας έχει να κάνει με την κατανόηση των αναγκών των πελατών, τη γρήγορη ανάλυση των δεδομένων και την προσκόμιση της σωστής πληροφορίας πίσω στον τελικό χρήστη σε πραγματικό χρόνο. Για αυτόν τον λόγο, επιλέγω να αναφερθώ στον τομέα της ανάλυσης δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης, διότι ανακαλύψεις όπως η αυτόνομη οδήγηση, οι έξυπνες πόλεις, τα έξυπνα σπίτια, οι έξυπνες συσκευές και άλλες καινοτομίες θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη την οποία θα επιτύχει ο τομέας μας στην ανάλυση των δεδομένων. Ταυτόχρονα, η τεχνολογία 5G έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Το 5G ήρθε στη ζωή μας και έχει έναν πολύ σημαντικό σκοπό να εξυπηρετήσει, την ανάγκη γρήγορης επικοινωνίας μεταξύ μηχανών για την παροχή καινοτόμων υπηρεσιών στον τελικό χρήστη. Για καινοτομίες όπως η αυτόνομη οδήγηση και οι έξυπνες πόλεις, τις οποίες ανέφερα πιο πάνω, το 5G είναι προαπαιτούμενο και γι’ αυτό είναι σημαντικό ο καθένας να αντιληφθεί τη σημασία που αυτό έχει να διαδραματίσει. Ο τομέας της τεχνολογίας στην Κύπρο θα έλεγα ότι διανύει μια σπουδαία περίοδο. Η ανάπτυξη του τομέα μας είναι πλέον μείζονος σημασίας για την επιχειρηματικότητα, τη λειτουργία των τραπεζών, τη λειτουργία του κράτους και την οικονομία, αφού αγγίζει και επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων – και αυτό είναι δείγμα του ότι η Κύπρος βρίσκεται πλέον σε μεταβατικό στάδιο προς την ψηφιακή εποχή. Η κοινωνία είναι έτοιμη, η πολιτεία πρόθυμη και ο τομέας της πληροφορικής ζει πλέον τις πιο ένδοξες στιγμές της ιστορίας του.

Ξαφνικά σε μία νύχτα η ζήτηση για τεχνολογικές λύσεις ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη από την προσφορά. Κάτω από αντίξοες συνθήκες, ο τομέας της πληροφορικής –και αναφέρομαι σε όλες ανεξαιρέτως τις εταιρείες πληροφορικής που εδρεύουν στην Κύπρο– έδωσε μάχη με τον χρόνο και βγήκε νικητής

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

παρεμβάσεις

Η πανδημία έχει επιταχύνει τις αλλαγές στη φαρμακοβιομηχανία

Η COVID-19 μάς προειδοποίησε ότι τα επείγοντα θέματα υγειονομικής περίθαλψης μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε οικονομική και κοινωνική κρίση.

Αναμφίβολα, η πανδημία της COVID-19 αποτελεί πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας, με αντίκτυπο σε όλες τις δραστηριότητές μας, κοινωνικές, οικονομικές και επιχειρηματικές. Αισθάνομαι ότι έχουμε χάσει την κοινωνική μας συνοχή και ειδικά για εμάς, ως μεσογειακός λαός που είμαστε και που έχουμε μια πιο δυνατή ανθρώπινη σύνδεση, το ψυχολογικό πλήγμα ίσως είναι μεγαλύτερο από ό,τι για άλλους λαούς. Η πανδημία αυτή έχει ήδη κοστίσει τη ζωή σε περισσότερα από 5 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αποτελεί το μεγαλύτερο πλήγμα στην οικονομία του πλανήτη. Η παγκόσμια οικονομία εκτιμώ ότι θα χρειαστεί χρόνο για να συνέλθει. Κατά τη γνώμη μου, μόλις αυτή η μάστιγα εγκλωβιστεί και τελειώσει, η ανάπτυξη θα εξελιχθεί σίγουρα ραγδαία. Από την κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός και τις σοβαρές επιπτώσεις που έχει επιφέρει στην παγκόσμια αγορά, δεν αποτέλεσε εξαίρεση η φαρμακευτική βιομηχανία. Ενδεικτικά της δυσάρεστης κατάστασης ήταν τα προβλή-

100 EconomyToday

ματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς και η έλλειψη εργατικού δυναμικού και ο πληθωρισμός. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κρίθηκε αναγκαία η ταυτόχρονη αντιμετώπιση και επίλυση πολλαπλών προτεραιοτήτων, όπως η απρόσκοπτη παροχή των απαραίτητων φαρμάκων στον κόσμο. Πρωτίστως και πάνω απ’ όλα, βέβαια, θέσαμε την προστασία της υγείας των συνεργατών μας, ακολουθώντας πολύ αυστηρές προδιαγραφές.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Συγκεκριμένα, μέσα από τη συσπείρωση πετύχαμε να διασφαλίσουμε τη διασυνοριακή προμήθεια βασικών φαρμάκων, καθώς και την ασφάλεια του εργατικού δυναμικού μας, και παράλληλα να διαχειριστούμε τους συνεχώς μεταβαλλόμενους κυβερνητικούς περιορισμούς. Καθώς η πανδημία εξαπλωνόταν, η αλυσίδα εφοδιασμού είχε γίνει ακόμα πιο πολύπλοκη και ευάλωτη σε κινδύνους, σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα από τα μέτρα που

Του δρος Ανδρέα Πίττα Ιδρυτή και Εκτελεστικού Προέδρου της Medochemie

Μια σημαντική τάση που θα καθορίσει το μέλλον είναι αυτή που διαμορφώνει τη ζωή μας τα τελευταία δύο χρόνια: η υγειονομική περίθαλψη. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει επανάσταση στην υγεία… και είναι ήδη σε εξέλιξη!

εφαρμόσαμε για να μετριάσουμε τον κίνδυνο διακοπής της παραγωγής ήταν η επιλογή –εκεί όπου ήταν εφικτό– διαφορετικών παραγωγικών μονάδων. Παρόλο που οι κίνδυνοι για την εφοδιαστική αλυσίδα είναι αναπόφευκτοι σε τέτοιες περιπτώσεις, καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις μέσω της ανάλυσης του μοντέλου προσφοράς και ζήτησης, καθώς και με αυστηρότερη διαχείριση των κινδύνων. Μάλιστα, για περαιτέρω μετριασμό των κινδύνων και μεγαλύτερη ευελιξία, εξετάσαμε το ενδεχόμενο αύξησης της παραγωγικής μας δυνατότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αβεβαιότητα στην παγκόσμια αγορά είχε αρχίσει να γιγαντώνεται ακόμη και πριν από την πανδημία. Το Brexit, η παγκόσμια γεωπολιτική, οι εμπορικές διαφορές και ειδικά οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας αποτελούν τα κακά αγκάθια στην αλυσίδα εφοδιασμού, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η σημαντική εξάρτηση της φαρμακοβιομηχανίας από την Κίνα και την Ινδία, όσον αφορά την παροχή πρώτων υλών, έχει ως αποτέλεσμα ο κλάδος να αντιμετωπίζει τώρα τεράστιες ελλείψεις ή και καθυστερήσεις. Για τον λόγο αυτό, προσπαθήσαμε να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τους κύριους προμηθευτές μας, ενισχύοντας και διευρύνοντας το δίκτυο των προμηθευτών μας. Η COVID-19 κατέστησε επίσης εξαιρετικά δύσκολη την εκτέλεση πολλών επαγγελματικών και ιατρικών δραστηριοτήτων, μεταξύ των οποίων η διευθέτηση επισκέψεων στους χώρους υγειονομικής περίθαλψης και οι ιατρικές εκδηλώσεις.

ΤΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ ΜΑΣ

Έχουμε αναδιαρθρώσει το εταιρικό χαρτοφυλάκιο των

προϊόντων μας, για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις νέες ανάγκες που δημιουργήθηκαν λόγω της πανδημίας. Ξεπεράσαμε μια σειρά από εμπόδια, συμπεριλαμβανομένων του έντονου ανταγωνισμού, των μεγάλων πιέσεων στις τιμές, των πολλαπλών προκλήσεων για την πρόσβαση στις αγορές, καθώς και των αυξανόμενων προσδοκιών από τους επαγγελματίες υγείας και τους ασθενείς. Προσαρμοστήκαμε επίσης στις νέες πραγματικότητες, αφού η πανδημία ώθησε τη φαρμακευτική βιομηχανία στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Είναι εμφανές πλέον ότι ο ψηφιακός κόσμος αποτελεί σημαντικό πυρήνα της ζωής μας, είτε ως καταναλωτές, είτε ως ασθενείς, είτε ως επαγγελματίες υγείας. Η εξέλιξη που έγινε το τελευταίο διάστημα σε αυτόν τον τομέα είναι η μεγαλύτερη από οποιαδήποτε πρόοδο σημειώθηκε τα προηγούμενα δέκα χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συνέπειες της πανδημίας αποτέλεσαν πρόκληση για την Ευρώπη, ώστε να επανεξετάσει την κατανομή των πόρων υγείας, τη χρηματοδότηση και τα μοντέλα υποστήριξης. Έχουμε διαπιστώσει ότι η πρόσβαση σε θεραπείες και η ανάγκη άμεσης ανταπόκρισης στην ιατρική περίθαλψη έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και αυτή η αλλαγή φαίνεται πως θα είναι μόνιμη. Το πώς θα ανταποκριθεί ο φαρμακευτικός κλάδος στις προσδοκίες αυτές θα καθορίσει και τον τρόπο λειτουργίας του τα επόμενα χρόνια. Σίγουρα θα προκύψουν νέες τεχνολογίες και ένα παράδειγμα αποτελεί και το mRNA. Η πανδημία σίγουρα έχει επιταχύνει τις αλλαγές στη φαρμακοβιομηχανία – αλλαγές που όλες οι εταιρείες πρέπει τώρα να υιοθετήσουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Αυτοί που θα καταφέρουν να τις εφαρμόσουν γρηγορότερα και ολοκληρωμένα, θα είναι αυτοί που θα «γευτούν» την επιτυχία των κόπων τους. Θα έλεγα πως η πανδημία μάς προειδοποίησε ότι τα επείγοντα θέματα υγειονομικής περίθαλψης μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε οικονομική και κοινωνική κρίση. Στη νέα αυτή εποχή, οι βασικοί παίκτες που θα εμπλακούν στις αποφάσεις διαχείρισης κρίσεων είναι οι κυβερνώντες και οι ρυθμιστικές αρχές των κρατών. Μια σημαντική τάση που θα καθορίσει το μέλλον είναι αυτή που διαμορφώνει τη ζωή μας τα τελευταία δύο χρόνια: η υγειονομική περίθαλψη. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει επανάσταση στην υγεία… και είναι ήδη σε εξέλιξη!

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

παρεμβάσεις

Ορόσημο για την κυπριακή οικονομία η Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανάπτυξης

Για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η χώρα μας αποκτά έναν μακροχρόνιο ορίζοντα και σχεδιασμό.

Το 2021 αναμφίβολα θα μείνει στην ιστορία ως μια από τις χρονιές που θα τις θυμόμαστε έντονα, αφού έχουν συμβεί τόσες πολλές και τόσο σημαντικές οικονομικές εξελίξεις. Προερχόμενοι από ένα καταστροφικό 2020 λόγω της πανδημίας, το 2021 ξεκίνησε με καλούς οιωνούς, αφού η ύπαρξη αποτελεσματικών εμβολίων διασφάλιζε μια σταδιακή έξοδο από την υγειονομική κρίση. Παρ’ όλη όμως την υποσχόμενη συνέχεια, η αρχή του χρόνου βρήκε τόσο τη χώρα μας όσο και τις περισσότερες χώρες στον πλανήτη με αυστηρά μέτρα προστασίας και lockdowns, τα οποία διήρκεσαν μέχρι την άνοιξη. Οι ορθές δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν σε ολόκληρο τον πλανήτη ως απάντηση στην πανδημία, συνεχίστηκαν κατά το 2021, αν και με μειωμένο ρυθμό, αποτέλεσαν όμως σίγουρα το εφαλτήριο για την ταχεία και ισχυρή ανάκαμψη που εκδηλώθηκε αμέσως μετά τη λήξη των αυστηρών μέτρων περιορισμού. Σε ό,τι αφορά ιδιαίτερα τη χώρα μας, η συγκράτηση της ανεργίας, η αποτροπή πτωχεύσεων επιχειρήσεων, αλλά και η στοχευμένη ενίσχυση της ζήτησης (όπως έγινε με το επιτυχημένο σχέδιο επιχορήγησης επιτοκίου για αγορά κατοικιών), αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες για την εξέλιξη της χρονιάς, αφού η αγορά αντέδρασε σχεδόν αμέσως, με το άνοιγμά της να συνοδεύεται από ραγδαία ανάκαμψη, ωθούμενη από τη συσσωρευμένη ζήτηση.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Τουριστικά, η χρονιά κινήθηκε ικανοποιητικά υπό τις περιστάσεις, με τους τελευταίους μήνες του χρόνου να δημιουργούν ένα ιδιαίτερα αισιόδοξο κλίμα για το τι έπεται το 2022. Και σε αυτόν τον τομέα, η συσσωρευμένη ζήτηση που προκλήθηκε από τον εγκλεισμό και τα μέτρα περιορισμού της πανδημίας είναι εμφανής και εάν δεν υπάρξει σοβαρή ανατροπή στην εξέλιξη της πανδημίας το 2022 αναμένεται να είναι ένα πολύ ισχυρό τουριστικά έτος. Η επιτυχία όμως των σχεδίων στήριξης και η συσσωρευμένη ζήτηση που δημιουργήθηκε, μαζί με τη συμπίεση της προσφοράς αλλά και των εφοδιαστικών αλυσίδων, που επίσης βρέθηκαν αντιμέτωπες με μεγάλες προκλήσεις από την πανδημία, πολύ γρήγορα οδήγησαν σε μια ραγδαία άνοδο τιμών, σε πρώτες ύλες, στην ενέργεια, καθώς επίσης και στο μεταφορικό κόστος, παράγοντες που συναποτελούν σημαντικές προκλήσεις για το 2022.

102 EconomyToday

ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ

Οι προβλέψεις σήμερα συγκλίνουν στο ότι τόσο οι ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις όσο και τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες θα αποδειχθούν παροδικά, ωστόσο η διάρκειά τους φαίνεται πως θα είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί, με τις νεότερες πλέον προβλέψεις να κάνουν λόγο για διάρκεια των φαινομένων αυτών τουλάχιστον μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2022.

ΕΤΟΣ-ΟΡΟΣΗΜΟ ΤΟ 2021

Αν όμως απομακρυνθούμε λίγο από την παρούσα κατάσταση και προσπαθήσουμε να δούμε τη μακροχρόνια εικόνα, το 2021 αποτελεί έτος-ορόσημο για το μέλλον της κυπριακής οικονομίας. Για πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η χώρα μας αποκτά έναν μακροχρόνιο ορίζοντα και σχεδιασμό μέσω της Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής Ανάπτυξης, που βρίσκεται τώρα στα τελικά στάδια ολοκλήρωσής της. Για πρώτη φορά η πορεία μας θα έχει μακροχρόνια κατεύθυνση και συντεταγμένες και με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο οι κυβερνητικοί προγραμματισμοί θα λειτουργήσουν σ’ ένα συμφωνημένο πλαίσιο, αλλά πιστεύω ότι θα αποφύγουμε και πολλά λάθη που αναπόφευκτα γίνονται όταν ενεργούμε άμεσα για να διαχειριστούμε κρίσεις προερχόμενες από εξωγενείς αλλαγές και στην απουσία πλάνου. Ήδη, η Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανάπτυξης αποτέλεσε μια σημαντική πηγή για την ετοιμασία του Κυπριακού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που είναι μέρος ενός πανευρωπαϊκού σχεδιασμού με σημαντικούς πόρους, από τον οποίο οι πιο αδύνατες οικονομικά χώρες, όπως η χώρα μας, θα έχουν την ευκαιρία να επωφεληθούν σημαντικά, αφού ποσό γύρω στο €1,2 δισ. για την Κύπρο θα δοθεί υπό μορφή επιχορήγησης. Η πλήρης απορρόφηση των διαθέσιμων κονδυλίων προαπαιτεί μεταρρυθμίσεις που εμείς οι ίδιοι θα έπρεπε να είχαμε υιοθετήσει εδώ και καιρό, οπότε αναμένουμε από την κυβέρνηση και τη Βουλή να προχωρήσουν σε όλες τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις, σε κλίμα συνεννόησης. Σε δεύτερο στάδιο, αφού πάρουμε τα κεφάλαια αυτά, η σωστή και δίκαιη αξιοποίησή τους, με βάση το πλάνο που έχουμε καταθέσει και έχει εγκριθεί, θα αποτελέσει το μεγάλο στοίχημα τόσο του 2022 όσο και των επόμενων χρόνων. Τα κεφάλαια αυτά μπορούν και πρέπει ν’ αποτελέσουν τη μαγιά για όλες τις επενδύσεις που η οικονομία μας έχει ανάγκη, προκειμένου στα επόμενα 15 χρόνια να μεταμορφωθεί σε μια μοντέρνα, βιώσιμη, ισχυρή και αειφόρο οικονομία, που θα παράγει πλούτο και θα προσφέρει ευημερία για όλους τους συμπολίτες μας.

Οι προβλέψεις σήμερα συγκλίνουν στο ότι τόσο οι ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις όσο και τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες θα αποδειχθούν παροδικά, ωστόσο η διάρκειά τους φαίνεται πως θα είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί

Του Παύλου Φωτιάδη Διευθύνοντος Συμβούλου του Ομίλου Φώτος Φωτιάδης και Μέλους του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

παρεμβάσεις

ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΤΟ 2022

Εντός του νέου έτους αναμένεται να αποκατασταθεί η ροή στις γραμμές παραγωγής των εργοστασίων, κάτι που προβλέπεται ότι θα ανεβάσει αισθητά τις πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων και στην Κύπρο.

Μπορεί το 2021 να σηματοδότησε τη (μερική έστω) επιστροφή στην κανονικότητα, ωστόσο οικονομικά το έτος δεν ήταν καλύτερο του 2020, κυρίως λόγω του πολύ αρνητικού πρώτου εξαμήνου, αφού, όπως θυμόμαστε, το 2021 μπήκε με αυστηρούς περιορισμούς, εξαιτίας της έξαρσης της πανδημίας που είχε παρατηρηθεί τις τελευταίες βδομάδες του 2020. Πρέπει να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με το πρώτο εξάμηνο του 2020, που ήταν καταστροφικό για τις επιχειρήσεις, στο δεύτερο εξάμηνο είχαμε μια σημαντική ανάκαμψη της αγοράς, η οποία περιόρισε τις ζημιές. Το 2021 επαναλήφθηκε το ίδιο σενάριο με μικρότερη ένταση: ύφεση στο πρώτο εξάμηνο, ανάκαμψη στο δεύτερο. Το 2022 προβλέπεται αρκετά καλύτερο από τα δύο προηγούμενα έτη και ελπίζουμε πως θα φτάσει στα επίπεδα του 2019. Φαίνεται ότι δεν θα υπάρξει ξανά lockdown στα πρότυπα του 2020, κάτι που εκτιμάται ότι θα ωθήσει την οικονομία μας σε ανάκαμψη. Θα ανέβει όμως και το κόστος ζωής, αφού οι τιμές σχεδόν σε όλα τα αγαθά έχουν πάρει την ανιούσα.

ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΤΙΜΩΝ

Στον τομέα των ανταλλακτικών και των αναλωσίμων αυτοκινήτων, υπάρχει μια αύξηση στις τιμές της τάξης του 5-10% περίπου. Εάν σε αυτό προσθέσουμε τις τιμές των ναύλων, που έχουν εκτοξευθεί, τότε μιλάμε για αύξηση του κόστους περίπου στο 10-15%. Αναπόφευκτα ένα ποσοστό αυτής της αύξησης θα το επωμιστεί ο καταναλωτής. Πέρα από τις αυξήσεις στις τιμές, το 2021 μάς αφήνει και με καθυστερήσεις στις παραδόσεις εμπορευμάτων, ιδιαιτέρως από αγορές της Άπω Ανατολής. Καθυστερήσεις οι οποίες οφείλονται στην έλλειψη πρώτων υλών, οι οποίες έχουν οδηγήσει και στις γνωστές καθυστερήσεις στις παραδόσεις καινούργιων αυτοκινήτων, με αποτέλεσμα ο κόσμος να θέλει να αγοράσει αυτοκίνητο και να μην υπάρχει διαθεσιμότητα. Εντός του 2022 αναμένεται να αποκατασταθεί η ροή στις γραμμές παραγωγής των εργοστασίων, κάτι που προβλέπεται ότι θα ανεβάσει αισθητά τις πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων και στην Κύπρο. Λόγω της αναστάτωσης

που προκλήθηκε στην αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων από το Ηνωμένο Βασίλειο εξαιτίας του Brexit, εκτιμάται ότι οι πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων στην Κύπρο θα πάρουν για τα καλά τα πάνω τους το 2022, τονώνοντας αισθητά το παζάρι. Τα αυτοκίνητα με κινητήρα εσωτερικής καύσης θα διατηρήσουν και το 2022 (και για αρκετά χρόνια ακόμα) τη μερίδα του λέοντος στην αγορά καινούργιου αυτοκινήτου, καθώς, παρά τις όποιες εξαγγελίες και κίνητρα, δεν αναμένεται στροφή του κόσμου προς την ηλεκτροκίνηση, αφού υπάρχουν πολλές αντικειμενικές δυσκολίες (π.χ. έλλειψη υποδομών), ενώ ένα ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο κοστίζει και πολύ περισσότερο. Η εταιρεία ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ εισέρχεται δυναμικά στο 2022 με στόχο να αυξήσει τα μερίδιά της στις αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται και κατ’ επέκταση τον κύκλο εργασιών της. Σε αυτά τα δύο χρόνια της πανδημίας, η εταιρεία αξιοποίησε τον χρόνο προκειμένου να αναπτύξει πολλά νέα τεχνολογικά συστήματα που θα βελτιώσουν τη διαθεσιμότητα των εμπορευμάτων της. Έχουν προστεθεί χιλιάδες νέοι κωδικοί εμπορευμάτων τα οποία είναι πλέον διαθέσιμα ή θα είναι διαθέσιμα πολύ σύντομα. Έγιναν επίσης πάρα πολλές εσωτερικές αλλαγές και δημιουργήθηκαν νέα τμήματα που θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα της επιχείρησης. Έγιναν αρκετές προσλήψεις και αυξήθηκε ο αριθμός του προσωπικού, παρότι η μεγάλη έλλειψη εργατικού δυναμικού ήταν ένα ακόμα από τα θέματα που απασχόλησαν έντονα τον επιχειρηματικό κόσμο κατά το τελευταίο έτος. Πρόκειται για ένα κεφάλαιο που δεν έχει κλείσει, αλλά αναζητεί λύσεις, τις οποίες θα πρέπει να δώσουν οι εμπλεκόμενοι φορείς, προεξάρχοντος του Υπουργείου Εργασίας, σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων και το ΚΕΒΕ. Εν κατακλείδι, το 2022 εκτιμάται ότι θα είναι μια χρονιά σημαντικής ανάκαμψης για την οικονομία και ακόμα μεγαλύτερης για τον τομέα του αυτοκινήτου. Ας ελπίσουμε ότι θα είναι επίσης και η χρονιά κατά την οποία θα απαλλαγούμε από την πανδημία και θα επιστρέψουμε πλήρως στην κανονικότητα.

AUTOMOTIVE AFTERMARKET

Τα αυτοκίνητα με κινητήρα εσωτερικής καύσης θα διατηρήσουν τη μερίδα του λέοντος στην αγορά καινούργιου αυτοκινήτου, καθώς δεν αναμένεται στροφή του κόσμου προς την ηλεκτροκίνηση, λόγω αντικειμενικών δυσκολιών

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ Co-Ceo Χρ. Καποδίστριας & Υιοί Λτδ

EconomyToday 103

παρεμβάσεις

Βιώσιμη ανάπτυξη με νέους στόχους και αναγκαίες αλλαγές

Το μέλλον της αυτοκίνησης είναι αυτόνομο και ηλεκτρικό.

Μία ακόμη ημερολογιακή χρονιά πανδημίας (η δεύτερη) ολοκληρώνεται σε λίγες εβδομάδες και βρίσκει την επιχειρηματική κοινότητα σε μια –συνολικά– καλύτερη θέση από το ξεκίνημά της. Άλλωστε, είναι νωπές οι μνήμες των συνεχόμενων, επί μήνες, lockdowns που συσσώρευσαν πολλά προβλήματα στις επιχειρήσεις των περισσοτέρων κλάδων. Στον τομέα των αυτοκινήτων, η κυπριακή αγορά αναμφίβολα επηρεάστηκε, επέδειξε όμως σημεία αντοχής, καθώς παρέμεινε ζωντανό το ενδιαφέρον για απόκτηση νέου μοντέλου. Φυσικά, τα δεδομένα της πανδημίας ανέδειξαν ως πρώτη πρόκληση την προστασία της υγείας όλων, πελατών, εργαζομένων και συνεργατών. Σε αυτό το πλαίσιο, στον Όμιλο Πηλακούτα, πέρα από τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα που αποφάσισε η πολιτεία, εφαρμόσαμε επιπρόσθετα αυστηρά μέτρα σε κάθε στάδιο της λειτουργίας μας και της επαφής μας με τον πελάτη, είτε πριν είτε μετά την πώληση και στην τεχνική υποστήριξη. Τα μέτρα αυτά συνεχίζουν να εφαρμόζονται, καθώς έχει αποκτηθεί πολύτιμη γνώση πάνω σε διαδικασίες που μας κάνουν όλους να νιώθουμε περισσότερο ασφαλείς. Μετά το πρώτο πεντάμηνο, η επέκταση και ενίσχυση του προγράμματος εμβολιασμού έδωσε τη δυνατότητα να ανοίξουν και πάλι δραστηριότητες που είχαν αδρανήσει. Η οικονομία πήρε και πάλι μπροστά και έστω με μικρά βήματα έχουν αρχίσει να διαφαίνονται σημάδια ανάκαμψης. Οι πρόσφατες δε ανακοινώσεις φαρμακευτικών εταιρειών για τη δημιουργία και φαρμάκων κατά του COVID-19 μάς κάνουν να αισιοδοξούμε ότι μετά και τον επερχόμενο χειμώνα η κατάσταση θα είναι αισθητά καλύτερη.

ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Σε αυτό το κλίμα, ο κλάδος των αυτοκινήτων είχε να αντιμετωπίσει και ένα διαφορετικό, απρόβλεπτο εμπόδιο. Τη μείωση της παραγωγικής δυνατότητας των εργοστασίων, λόγω της παγκόσμιας έλλειψης σε ολοκληρωμένα κυκλώματα (microchips). Και

104 EconomyToday

μια επιπλέον δυσκολία, τη διαταραχή στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα. Και όλα αυτά ενώ αυξανόταν ο ρυθμός νέων παραγγελιών. Με απλά λόγια, υπήρχαν παραγγελίες αλλά τα εργοστάσια δεν είχαν τη δυνατότητα να τις ικανοποιήσουν, τουλάχιστον όχι σε σύντομο χρόνο και με αβεβαιότητα στην κάλυψη των τεχνολογικών απαιτήσεων των πελατών. Τα θετικά νέα είναι ότι, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα και τις αναλύσεις διεθνών οίκων, όπως η Morgan Stanley, οι χώρες που προμηθεύουν τα microchips επιστρέφουν σε κανονικούς ρυθμούς παραγωγής. Συνεπώς, αναμένουμε αισθητή βελτίωση στον εκτιμώμενο χρόνο παράδοσης νέων μοντέλων.

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΧΡΟΝΙΑ

Στις παρυφές λοιπόν της νέας χρονιάς, μπορούμε να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι με δύο βασικές προϋποθέσεις: την αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας σε διεθνές επίπεδο και τη συνέχιση των αναγκαίων αλλαγών και προσαρμογών των επιχειρήσεων και του κράτους στη νέα πραγματικότητα. Για παράδειγμα, στον Όμιλο Πηλακούτα έχουμε σε συνεχή αναθεώρηση το λειτουργικό και οργανωτικό μας πλάνο, σύμφωνα με τις νέες ανάγκες και τις νέες απαιτήσεις που παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά. Η αποτελεσματική διαχείριση εννέα brands (BMW, MINI, LAND ROVER, JAGUAR, NISSAN, ROLLS ROYCE, RENAULT, DACIA, MITSUBISHI) επιβάλλει διαρκή εκσυγχρονισμό των μηχανογραφικών συστημάτων, σε συνδυασμό με τις πλατφόρμες υποστήριξης πελατών, ενώ κάτι που συνεχίζεται αδιάκοπα είναι η συνεχής επένδυση σε τεχνολογικό εξοπλισμό και στην εκπαίδευση των εξειδικευμένων μηχανικών. Η εξέλιξη που έχει συντελεστεί την τελευταία δεκαετία όσον αφορά τα μέρη που συνθέτουν ένα αυτοκίνητο είναι εντυπωσιακή. Η εμπειρία που διαθέτουμε είναι πολύτιμη, αλλά χρειαζόμαστε διαρκή επαύξηση με νέα γνώση και νέες δεξιότητες, ειδικά από τη στιγμή που η ψηφιακή τεχνολογία έχει πλέον ενσωματωθεί σε πολλά και εξελιγμένα συστήματα ασφάλειας, υποβο-

ΤΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΠΗΛΑΚΟΥΤΑ Chief Executive Officer, Char.

Pilakoutas Group

ήθησης του οδηγού, επικοινωνίας και ψυχαγωγίας. Λέγοντας αυτά, αξίζει να γίνει μια σύντομη αναφορά στο μέλλον της αυτοκίνησης. Ένα μέλλον αυτόνομο και ηλεκτρικό. Και αν το πρώτο, παρά τη σημαντική εξέλιξη, ακόμα μοιάζει μακρινό, τουλάχιστον στην ευρύτερη, πλήρη και ασφαλή του υιοθέτηση, το δεύτερο είναι ήδη εδώ. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν είναι το αύριο. Είναι το σήμερα. Και καθώς νέες τεχνολογίες εμφανίζονται με γρήγορους ρυθμούς, οι αυτονομίες μεγαλώνουν και τα δίκτυα φόρτισης επεκτείνονται, δεν χωρά αμφιβολία πως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα διευρύνουν συνεχώς την απήχηση και την ελκυστικότητά τους στους αγοραστές. Αυτό είναι ξεκάθαρο για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, που εμπλουτίζουν την γκάμα τους με νέα, υβριδικά ή αμιγώς ηλεκτροκίνητα μοντέλα. Και όλα αυτά σε μια εποχή που η ευαισθησία για την προστασία του περιβάλλοντος διευρύνεται όλο και πιο πολύ. Όλο και περισσότερες ομάδες κοινού αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για το κλίμα, ενώ ειδικά οι νέοι άνθρωποι, οι νέες γενιές, εμφανίζουν πολύ υψηλό δείκτη ενδιαφέροντος για περιβαλλοντικά θέματα και, γενικότερα, για θέματα βιωσιμότητας.

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΑΣ

Προς την κατεύθυνση αυτή, στον Όμιλο Πηλακούτα έχουμε προχωρήσει σε ειδική μελέτη ανάλυσης των ενεργειακών μας αναγκών. Στόχος να τοποθετήσουμε φωτοβολταϊκά στις εγκαταστάσεις μας εντός του πρώτου τριμήνου του 2022. Σύμφωνα με το πλάνο, τα δύο τρίτα των αναγκών του Ομίλου θα καλύπτονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα, σχεδιάζουμε την τοποθέτηση ταχυφορ-

Στον Όμιλο Πηλακούτα έχουμε σε συνεχή αναθεώρηση το λειτουργικό και οργανωτικό μας πλάνο, σύμφωνα με τις νέες ανάγκες και τις νέες απαιτήσεις που παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά

τιστών σε διάφορα σημεία των εγκαταστάσεων του Ομίλου. Οι συσκευές αυτές θα είναι προσβάσιμες και στους πελάτες και στους εργαζόμενους για φόρτιση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων τους. Επιπλέον, σε έναν άλλον τομέα, αυτόν της ανακύκλωσης, μέσα από τη συνεργασία μας με εξειδικευμένες εταιρείες, έχουμε κατορθώσει να ανακυκλώνουμε σχεδόν το 100% των βιομηχανικών αποβλήτων που έχουν τέτοια δυνατότητα. Ασφαλώς, ο δρόμος της βιωσιμότητας είναι μακρύς και σε αυτόν οδεύουν πολλές δράσεις σε διαφορετικές κατηγορίες. Το να τον διαβούμε αποτελεί μεγάλη πρόκληση, γι’ αυτό και είναι κομβικής σημασίας ο λειτουργικός και επιχειρησιακός μετασχηματισμός, ώστε να πετύχουμε χειροπιαστά αποτελέσματα. Πάντα με προσήλωση στην ενίσχυση του πρωταγωνιστικού μας ρόλου στην αγορά, με προϊόντα και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των πελατών μας.

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

παρεμβάσεις

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ

Το 2022 έρχεται με μια υπόσχεση σταθεροποίησης και εντονότερης επιστροφής στην κανονικότητα.

Το 2021 αποτέλεσε μια χρονιά με έντονο ενδιαφέρον και αρκετές προκλήσεις για την αγορά του αυτοκινήτου τόσο στην Κύπρο όσο και παγκόσμια. Τρεις ήταν οι βασικοί παράγοντες που διαμόρφωσαν την εικόνα της αυτοκίνησης τη χρονιά που μας πέρασε: η πανδημία, η κρίση ημιαγωγών και φυσικά η ηλεκτροκίνηση. Αναφορικά με την πανδημία, κατά τη διάρκεια του 2021 είδαμε τα πρώτα σημάδια επιστροφής στην κανονικότητα και αυτό από μόνο του αποτέλεσε ένα θετικό σημάδι. Η αγορά αναθάρρησε και σταδιακά επέστρεψε σε κανονικούς ρυθμούς, με τους καταναλωτές να επιδεικνύουν έμπρακτα το ενδιαφέρον τους για την αγορά καινούργιου αυτοκινήτου, κάτι που αποτυπώνεται και στις εγγραφές (Ιανουάριος-Ιούνιος), που παρουσίασαν αύξηση 14,26% (private market) σε σύγκριση με το 2020. Στο δεύτερο όμως εξάμηνο του 2021, η αγορά του αυτοκινήτου άρχισε να νιώθει έντονα τις συνέπειες από το πρώτο καθολικό lockdown. Η έλλειψη ημιαγωγών και πρώτων υλών, σε συνδυασμό με τα προβλήματα που εμφάνισαν τόσο η εφοδιαστική αλυσίδα όσο και οι μεταφορές, οδήγησαν τις αυτοκινητοβιομηχανίες σε αναπροσαρμογές στις γραμμές παραγωγής, με αποτέλεσμα την επιβράδυνση των παραδόσεων, με άμεση συνέπεια τη μείωση των πωλήσεων. Έτσι, παρατηρήθηκε στο δεύτερο εξάμηνο μια σημαντική επιβράδυνση της αυξητικής τάσης που έδειχνε η αγορά στο ξεκίνημα της χρονιάς. Παρά τις όποιες δυσκολίες που παρουσιάστηκαν, η Unicars, έχοντας ξεκάθαρο πλάνο και σταθερή επικοινωνία, κατόρθωσε να αυξήσει το μερίδιο αγοράς της για το διάστημα Ιανουαρίου-Οκτωβρίου σε σύγκριση με το 2020 κατά 10%, επιβεβαιώνοντας την αναπτυξιακή της πορεία και συνεχίζοντας να χτίζει σχέσεις ειλικρίνειας και σεβασμού με τους πελάτες της.

Ο ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ

Ο τρίτος εξίσου σημαντικός παράγοντας που διαμόρφωσε την εικόνα της αγοράς ήταν η ηλεκτροκίνηση. Η αυτοκίνηση διέρχεται ένα κομβικό μεταβατικό στάδιο εν μέσω πανδημίας, με ραγδαίες τεχνολογικές και προϊοντικές

106 EconomyToday

εξελίξεις. Η ηλεκτροκίνηση αποτελεί μονόδρομο, τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος όσο και για τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας. Με την κυκλοφορία ηλεκτρικών αυτοκινήτων επιτυγχάνεται η μείωση των εκπεμπόμενων ρύπων και άρα το περιβαλλοντικό αποτύπωμα σταδιακά μηδενίζεται. Και όχι μόνο. Με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα επιτυγχάνεται σημαντική μείωση και της ηχορύπανσης. Έτσι, διαμορφώνονται ακόμα καλύτερες και υγιεινές συνθήκες διαβίωσης, προστατεύοντας το οικοσύστημα. Παράλληλα, η ηλεκτροκίνηση αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς προωθεί τη δημιουργία και χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας χαμηλών εκπομπών για τις μετακινήσεις και τις μεταφορές και όχι μόνο. Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση θέτει τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον για όλη την ανθρωπότητα και οφείλουμε όλοι να προσθέσουμε ένα λιθαράκι σε αυτή την προσπάθεια!

ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΣ ΠΛΑΝΟ

Με αφορμή τα παραπάνω, αξίζει να γίνει μια αναφορά στις ενέργειες που κάναμε ως εταιρεία αυτή τη χρονιά και που αποτελούν τη βάση για την εξέλιξη και μακροχρόνια βιωσιμότητα της Unicars. Ενέργειες που αποδεικνύουν πως η Unicars παραμένει σταθερά πρωτοπόρος στον χώρο της αυτοκίνησης στην Κύπρο. Έτσι, σε ένα εξαιρετικά ασταθές περιβάλλον με πολλές προκλήσεις, η Unicars διαμόρφωσε και υλοποιεί ένα στρατηγικό πλάνο που περιλαμβάνει δράσεις και ενέργειες τόσο για την περαιτέρω ανάπτυξη της εταιρείας όσο και για τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση και σε εναλλακτικές υπηρεσίες. Ως εταιρεία επενδύσαμε στην ψηφιοποίηση των εσωτερικών λειτουργιών μας, ώστε αφενός να εξελίξουμε και να αναβαθμίσουμε τις υπηρεσίες μας και αφετέρου να γίνουμε ακόμα πιο λειτουργικοί και αποτελεσματικοί, πάντα προς όφελος του πελάτη. Παράλληλα, διαμορφώσαμε το μεγαλύτερο After Sales Hub στη Λευκωσία, παρέχοντας εξατομικευμένες, προσωποποιημένες και αναβαθμισμένες υπηρεσίες στους πελάτες μας. Συνεχίσαμε με την έναρξη λειτουργίας του μοναδικού Sales Hub στη Λευκωσία, σε έναν εκθεσιακό

ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΝΑΣ ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ CEO Unicars

χώρο όπου παρουσιάζονται τα τελευταία μοντέλα των Volkswagen, Audi, SEAT και Skoda. Και όχι μόνο. Στο νέο Unicars Sales Hub, παρουσιάζεται για πρώτη φορά και η νέα, αυτόνομη μάρκα CUPRA, μια μάρκα με ξεχωριστή δυναμική και ισχυρή προσωπικότητα που αναμένεται να κάνει τη διαφορά με τα μοντέλα που θα λανσάρει. Επιπροσθέτως, ως εταιρεία επενδύουμε διαρκώς στο προσωπικό μας, που θεωρούμε πως είναι το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο, και στην εταιρική κουλτούρα, επιδιώκοντας να διαμορφώνουμε ένα δημιουργικό περιβάλλον εργασίας που ενθαρρύνει τη συμμετοχή, την πρωτοβουλία και την ανάπτυξη. Αρκετά νωρίς και προβλέποντας τις εξελίξεις αναφορικά με τη μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση και στις ψηφιακές τεχνολογίες, φροντίσαμε να εκπαιδεύσουμε κατάλληλα το προσωπικό μας, ώστε να είναι καταρτισμένο και επαρκώς ενημερωμένο για τη νέα εποχή που ήδη βρίσκεται εδώ. Επίσης, είναι μεγάλη τιμή και ευθύνη η διάκριση που απέσπασε η Unicars ως Best Workplace 2021, μια διάκριση που ήρθε σε μια δύσκολη περίοδο αλλά αποτελεί επιβράβευση των προσπαθειών μας για τη δημιουργία ενός υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος. Και φυσικά να σημειώσω πως αυτή η προσπάθεια δεν θα σταματήσει, αλλά θα έχει συνέχεια! Τέλος, αξίζει να αναφέρω, καθώς βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου οι ψηφιακές υπηρεσίες μονοπωλούν το ενδιαφέρον και αποτελούν το μέλλον, πως αναβαθμίζουμε το Virtual Showroom, που πρώτοι λανσάραμε στην Κύπρο, με σκοπό να προσφέρουμε στους επισκέπτες μας άλλο ένα σημείο επαφής, που θα τους παρέχει την ευκαιρία να διαμορφώσουν το αυτοκίνητό τους από την άνεση του προσωπικού τους χώρου και εν συνεχεία να το παραγγείλουν διαδικτυακά! Όλες οι παραπάνω δράσεις αντανακλούν τον τρόπο λειτουργίας μιας διαρκώς αναπτυσσόμενης εταιρείας, που ανταποκρίνεται άμεσα και αποτελεσματικά στις σύγχρονες ανάγκες του κοινού. Ταυτοχρόνως, επιβεβαιώνουμε το DNA μας πρωτοπορώντας για άλλη μια φορά στην κυπριακή αγορά της αυτοκίνησης. Και αισίως φτάσαμε στο 2022! Μια χρονιά που επίσης έχει πολλές προκλήσεις, με σημαντικότερες την επιτάχυνση της μετάβασης στην ηλεκτροκίνηση, την περαιτέρω ψηφιοποίηση υπηρεσιών και λειτουργιών, τη διαχείριση των χρόνων παραδόσεων των αυτοκινήτων στους πελάτες και τέλος την αντιμετώπιση της δυσκολίας εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού. Το 2022, η ηλεκτροκίνηση αναμένεται να κάνει ακόμα πιο έντονη την παρουσία της. Τα εργοστάσια προγραμματίζουν να παρουσιάσουν περισσότερα καινούργια ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ενώ όλες οι χώρες, όσες δεν το έχουν ήδη πράξει, θα θέσουν σε ισχύ σχέδια στήριξης της αγοράς ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ώστε η μετάβαση να επιτευχθεί συντομότερα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα να μειωθεί. Στην Κύπρο είναι ήδη γνωστό ότι το κράτος εφαρμόζει ένα αρκετά ελκυστικό σχέδιο που θα τονώσει την αγορά και θα στηρίξει την ηλεκτροκίνηση. Δεν φτάνει όμως μόνο αυτό! Χρειάζεται να βελτιωθούν οι υποδομές και να δοθούν συμπληρωματικά κίνητρα στους κατόχους, ώστε η ηλεκτροκίνηση να γίνει σκοπός! Και προς αυτή την κατεύθυνση έχουμε αποφασίσει να κινηθούμε ως εταιρεία! Η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι

Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση θέτει τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον για όλη την ανθρωπότητα και οφείλουμε όλοι να προσθέσουμε ένα λιθαράκι σε αυτή την προσπάθεια

σημαντική και θα συμβάλει καθοριστικά σε αυτή τη μετάβαση. Κάποιες ενέργειες που έχουμε κάνει, αλλά και που προγραμματίζουμε να κάνουμε, βάσει του στρατηγικού μας πλάνου για προώθηση της ηλεκτροκίνησης, είναι η διαρκής εκπαίδευση του προσωπικού μας ώστε να είναι έτοιμο να διαχειριστεί τα νέα δεδομένα που φέρνει η ηλεκτροκίνηση, η αναβάθμιση όλων των εκθεσιακών μας χώρων στα πρότυπα των προδιαγραφών για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που ορίζουν οι μάρκες που εκπροσωπούμε, η εξειδίκευση όλων των συνεργείων μας όπου εξυπηρετούνται συμβατικά αλλά και ηλεκτρικά αυτοκίνητα για όλες τις υπηρεσίες after-sales, η έναρξη λειτουργίας του πρώτου Battery Repair Center της Κύπρου και η δημιουργία ενός δικτύου φορτιστών που θα τοποθετήσουμε σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Κύπρο παρέχοντας τη δυνατότητα φόρτισης σε πελάτες μας και μη. Επίσης, μέρος αυτής της έμπρακτης απόδειξης του ενδιαφέροντός μας για την εισαγωγή της ηλεκτροκίνησης στη χώρα είναι και το πλάνο για την εξειδικευμένη και εις βάθος εκπαίδευση οργανισμών και υπηρεσιών, ένα πλάνο το οποίο ξεκίνησε ήδη με εκπαιδεύσεις στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Κύπρου για διαχείριση ατυχημάτων με εμπλοκή ηλεκτρικού αυτοκινήτου.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ

Αναφορικά με τις παραδόσεις αυτοκινήτων, τα πρώτα μηνύματα από τα εργοστάσια είναι πιο αισιόδοξα, με το φαινόμενο να υποχωρεί σταδιακά από το πρώτο εξάμηνο του έτους. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως θα βελτιωθούν οι χρόνοι παραδόσεων και θα αποκατασταθεί σιγά-σιγά η στρέβλωση που παρατηρήθηκε στην αγορά του αυτοκινήτου. Τέλος, μια άλλη πρόκληση που θα κληθούν να διαχειριστούν οι εταιρείες είναι η αδυναμία εξεύρεσης εξειδικευμένου προσωπικού. Ένας τρόπος αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος είναι η επένδυση στην εκπαίδευση και ανάπτυξη του προσωπικού αλλά και στην επανεκπαίδευση σε νέες δεξιότητες και τεχνολογίες. Φυσικά και η συνεχής επένδυση στην εταιρική κουλτούρα, ώστε η εταιρεία να ελκύει και να διατηρεί τα κατάλληλα άτομα, παρέχοντας ένα περιβάλλον που προωθεί την πρωτοβουλία, τη δημιουργικότητα και την εξειδίκευση. Το 2022 έρχεται με μια υπόσχεση σταθεροποίησης και εντονότερης επιστροφής στην κανονικότητα. Το δεύτερο εξάμηνο ευελπιστούμε ότι θα φέρει και περισσότερη ανάπτυξη. Στη Unicars παραμένουμε προσηλωμένοι στο στρατηγικό μας πλάνο και συνεχίζουμε δυναμικά την πορεία μας στο ηλεκτροκίνητο, πλέον, ψηφιακό και βιώσιμο μέλλον!

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

παρεμβάσεις

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΣΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ

Η ασφαλιστική βιομηχανία θα συνεχίσει να εργάζεται σκληρά και να ενισχύει τον ρόλο της ως φορέας στήριξης, παραμένοντας κοντά στους ασφαλισμένους πολίτες όταν αυτοί την χρειάζονται περισσότερο Το 2021 έφτασε στο τέλος του, όχι όμως και η πανδημία, που συνεχίζει να επηρεάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων, αλλά και τους περισσότερους κλάδους της οικονομίας. Παρόλο που το εμβολιαστικό πρόγραμμα της χώρας προχωρά με ικανοποιητικούς ρυθμούς, η διαχείριση της πανδημίας μοιάζει περισσότερο με πλεύση σε αχαρτογράφητα νερά, με τις οποιεσδήποτε προβλέψεις να είναι παρακινδυνευμένες. Η αυξημένη τουριστική κίνηση του καλοκαιριού ανακούφισε οικονομικά και ψυχολογικά την αγορά, όμως οι προκλήσεις παραμένουν μεγάλες. Στο ασταθές περιβάλλον που κυριάρχησε το 2021, η ασφαλιστική βιομηχανία διατήρησε θετικό πρόσημο. Με όπλο τις ισχυρές κεφαλαιοποιήσεις των εταιρειών και τον ανθρωποκεντρικό τους χαρακτήρα, κατάφερε να κρατήσει τους πελάτες κοντά και να τους προσφέρει ακόμα περισσότερες καλύψεις. Καθόλου τυχαία, την περίοδο της πανδημίας, η ασφαλιστική βιομηχανία λειτούργησε ως ουσιώδης υπηρεσία και συνέχισε να επεξεργάζεται και να πληρώνει απαιτήσεις, προσφέροντας απαραίτητη ρευστότητα σε μια παγωμένη οικονομία. Το 2020 καταβλήθηκαν σχεδόν μισό δισ. ευρώ σε απαιτήσεις, ενώ τα προκαταρκτικά αποτελέσματα παραπέμπουν σε αντίστοιχο ποσό και για το 2021. Την ίδια περίοδο, έχοντας αντίληψη των δυσκολιών που αντιμετώπισαν πολλοί συμπατριώτες μας λόγω της πανδημίας, οι ασφαλιστικές εταιρείες, προσεγγίζοντας την κάθε περίπτωση ξεχωριστά, παρείχαν επιπλέον διευκολύνσεις στην πληρωμή των 108 EconomyToday

ασφαλίστρων. Αυτό επέτρεψε στους ασφαλισμένους να διατηρήσουν τις ασφαλιστικές τους καλύψεις και να συνεχίσουν να λαμβάνουν αποζημιώσεις στις απαιτήσεις τους, έστω και αν τα ασφάλιστρά τους δεν ήταν πλήρως εξοφλημένα. Η στρατηγική αυτή απέδωσε και, με την επαναφορά της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, οι πολίτες στράφηκαν προς τις ασφαλιστικές εταιρείες για ακόμα περισσότερες καλύψεις. Έχοντας πάντα υπόψη ότι στην Κύπρο εντοπίζεται σοβαρό πρόβλημα υποασφάλισης, με τον μέσο όρο καλύψεων να είναι στο μισό αυτού της Ευρώπης, η αύξηση που παρατηρείται δείχνει ότι η ασφαλιστική βιομηχανία ανταποκρίθηκε στα δύσκολα και αύξησε το επίπεδο εμπιστοσύνης της έναντι των πολιτών.

ΤΙ ΑΝΑΜΕΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ 2022

Το 2022, χωρίς να υπολογίζουμε την πανδημία, αναμένεται να είναι ένα έτος με πληθώρα θεσμικών μεταρρυθμίσεων και ασφαλιστικών προκλήσεων. Οι πρώτες αφορούν σημαντικές αλλαγές στο εποπτικό και θεσμικό πλαίσιο, ενώ οι ασφαλιστικές προκλήσεις συμβαδίζουν με τα όσα βλέπουμε να αλλάζουν καθημερινά γύρω μας. Στις μεταρρυθμίσεις βασικό ρόλο παίζει το λογιστικό πρότυπο IFRS17, η εφαρμογή του οποίου συζητείται εδώ και χρόνια και το οποίο τίθεται τελεσίδικα σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2023. Το νέο πρότυπο επηρεάζει κυρίως τις εταιρείες του κλάδου ζωής και θα προκαλέσει μεγάλες αλλαγές στις διαδικασίες και τα

Στους δρόμους μας κυκλοφορούν όλο και περισσότερες συσκευές προσωπικής κινητικότητας, όπως ηλεκτρικά ποδήλατα, σκούτερ, πατίνια κλπ. Η ενδεχόμενη προώθηση νομοθεσίας για υποχρεωτική ασφάλιση των συσκευών αυτών αποτελεί πρόκληση. Είναι ένα καινούργιο προϊόν, για το οποίο δεν υπάρχουν ιστορικά κυκλοφοριακά δεδομένα

μηχανογραφικά συστήματα των εταιρειών. Η εφαρμογή του σε παγκόσμιο επίπεδο είχε ήδη αναβληθεί για έναν χρόνο, έχοντας ως κύρια αιτία την πολυπλοκότητα των αλλαγών και το κόστος εφαρμογής, που υπολογίζεται παγκόσμια στα €15-20 δισ. Η πολυαναμενόμενη αλλαγή στην Ευρωπαϊκή Οδηγία MID για μηχανοκίνητα οχήματα τέθηκε σε εφαρμογή τον Δεκέμβριο του 2021 και μέσω αυτής εισάγονται αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ασφαλιστικές καλύψεις στον κλάδο των μηχανοκινήτων. Οι ασφαλιστικές εταιρείες καλούνται να τροποποιήσουν συστήματα, συμβόλαια και μεθοδολογίες για να συμβαδίζουν με τις αλλαγές που επιφέρει η οδηγία. Αντίστοιχες τροποποιήσεις προκύπτουν και από την εισαγωγή των Συσκευασμένων Επενδυτικών Προϊόντων για ιδιώτες επενδυτές και των Επενδυτικών Προϊόντων βασιζόμενων σε Ασφάλιση, γνωστών ως PRIIPS, καθώς και του Πανευρωπαϊκού Συνταξιοδοτικού Προϊόντος, γνωστού και ως PEPP. Ταυτόχρονα, το 2022 θα αποτελέσει έτος έντονης διαβούλευσης της ασφαλιστικής βιομηχανίας με τα ευρωπαϊκά σώματα για την πρώτη τροποποίηση του πλαισίου Φερεγγυότητα ΙΙ (Solvency 2020 Review), το οποίο βρίσκεται πλέον ενώπιον των ευρωπαϊκών οργάνων για να λάβει την τελική του μορφή.

ΝΕΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

Τα παραπάνω αποτελούν μόνο ένα μέρος των θεμάτων που θα κληθεί να διαχειριστεί η ασφαλιστική βιομηχανία το 2022, τα οποία, ας σημειωθεί, αποτελούν υποχρεώσεις έναντι των θεσμών. Περαιτέρω, η βιομηχανία καλείται να διαχειριστεί προκλήσεις που αφορούν την εισαγωγή και προώθηση νέων προϊόντων ασφάλισης, βάσει των αναγκών που προκύπτουν στην αγορά. Στους δρόμους μας κυκλοφορούν όλο και περισσότερες συσκευές προσωπικής κινητικότητας, όπως ηλεκτρικά ποδήλατα, σκούτερ, πατίνια κλπ. Η ενδεχόμενη προώθηση νομοθεσίας για υποχρεωτική ασφάλιση των

συσκευών αυτών αποτελεί πρόκληση για την ασφαλιστική βιομηχανία, η οποία να κληθεί να ασφαλίσει ένα καινούργιο προϊόν, για το οποίο δεν υπάρχουν ιστορικά κυκλοφοριακά δεδομένα. Παρόμοιες προκλήσεις αναμένεται να εμφανιστούν πολύ σύντομα με την επέκταση της κυκλοφορίας «έξυπνων» οχημάτων, αυτών δηλαδή που παρέχουν δυνατότητες αυτόνομης οδήγησης, για τα οποία δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά στοιχεία απόδοσης. Η ψηφιακή εποχή αυξάνει συνεχώς την ποσότητα των δεδομένων που παράγονται και διατηρούνται. Όχι τυχαία, τα δεδομένα αποκαλούνται ως «το πετρέλαιο της νέας εποχής», παραπέμποντας στη νέα πραγματικότητα, στην οποία η δύναμη ενός ανθρώπου ή ενός έθνους είναι ανάλογη με την ποσότητα των δεδομένων στα οποία έχει πρόσβαση. Η ασφάλιση καλείται να παρέχει κάλυψη και προστασία στους διαχειριστές δεδομένων σε περίπτωση που αυτά διαρρεύσουν, αλλοιωθούν ή χαθούν. Παρόλο που στην Κύπρο ο νέος κλάδος του cyber insurance βρίσκεται ακόμη σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε ασφάλιστρα, αναμένεται ότι την επόμενη χρονιά θα προκύψει σημαντική άνοδος στις εργασίες του κλάδου αυτού.

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙΣ

Τέλος, προκλήσεις υπάρχουν και στον τομέα της ασφάλισης των μεγάλων αναπτύξεων που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Κύπρο. Λιμάνια, μαρίνες, ψηλά κτίρια και εμπορικά κέντρα αποτελούν αναπτύξεις οι οποίες χρήζουν ασφάλισης τόσο ενόσω κατασκευάζονται όσο και μετά που αρχίζουν τη λειτουργία τους. Η ασφάλιση τέτοιων μεγάλων αναπτύξεων απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και οι ασφαλιστικές εταιρείες αναπτύσσουν τεχνογνωσία για να προσφέρουν τα κατάλληλα ασφαλιστικά προϊόντα ώστε να καλυφθούν επαρκώς οι ιδιοκτήτες, χρήστες και επενδυτές αυτών των αναπτύξεων. Τα παραπάνω παραπέμπουν σε ένα έτος με συνθήκες κάθε άλλο παρά ευνοϊκές. Η πανδημία δηλώνει παρούσα και παραμένει άγνωστο πότε και εάν θα υποχωρήσει. Οι προκλήσεις όμως πάνε χέρι-χέρι με τις ευκαιρίες. Η ασφαλιστική βιομηχανία δηλώνει και τη νέα χρονιά παρούσα και θα συνεχίσει να εργάζεται σκληρά και να ενισχύει τον ρόλο της ως φορέας στήριξης, παραμένοντας κοντά στους ασφαλισμένους πολίτες όταν αυτοί την χρειάζονται περισσότερο.

ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ Γενικού Διευθυντή Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ)

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

παρεμβάσεις

ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ

Σ’ αυτή την εποχή των μεταβάσεων, τα πανεπιστήμια, όπως και το Πανεπιστήμιο Κύπρου, έχουν τον δικό τους πρωταγωνιστικό ρόλο να επιτελέσουν.

Ο κόσμος μας μεταλλάσσεται και εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Κάθε χρόνος είναι μια πρόκληση για να προβλέψουμε τον επόμενο και να δράσουμε προδραστικά για να αντιμετωπίσουμε τις διαφαινόμενες κρίσεις αλλά και να αδράξουμε τις ευκαιρίες. Η πανδημία και οι συνέπειές της είναι πια αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Μαθαίνουμε να ζούμε με αυτήν και να προχωράμε με τόλμη και θάρρος στο μέλλον. Αν κάτι μας έμαθε η διαχείριση της νόσου COVID-19 είναι ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις και αποφάσεις. Για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο Κύπρου κρίθηκε αυστηρά σε σχέση με την απόφασή του να λειτουργήσει με φυσική παρουσία για το σύνολο της κοινότητάς του, τηρουμένων των διαταγμάτων και των μέτρων ασφαλείας και αποστάσεων. Κρίναμε ότι ήταν σημαντικό να δραστηριοποιηθεί ξανά η κοινότητα στον φυσικό της χώρο, στην Πανεπιστημιούπολη, επειδή αυτό θα ενθάρρυνε την προσπάθεια για εμβολιαστική κάλυψη της κοινωνίας και ειδικότερα των νέων, διότι η συναναστροφή που στερηθήκαμε από την αρχή της κρίσης θα τόνωνε την ψυχολογία των ανθρώπων μας

110 EconomyToday

και θα μας ενεργοποιούσε να εργαστούμε περισσότερο δημιουργικά. Θεωρώ ότι λάβαμε την ορθότερη απόφαση. Άλλωστε, το αποτέλεσμα μάς δικαιώνει. Πετύχαμε να συναντηθούμε ξανά στους χώρους μας, να ξαναθυμίσουμε στις φοιτήτριες και τους φοιτητές μας τη σπουδαιότητα της φοιτητικής ζωής και εμπειρίας, και να πείσουμε την κοινωνία ότι μπορούμε να λειτουργήσουμε ως οργανισμός όταν ακολουθούμε τις συστάσεις των εμπειρογνωμόνων. Άλλωστε, αυτός είναι ο ρόλος των πανεπιστημίων, να είναι το παράδειγμα, να ξεκινούν έναν δημιουργικό διάλογο για την κατεύθυνση που χρειάζεται να ακολουθήσουμε.

Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Η χρονιά και οι χρονιές που ακολουθούν είναι έτη μεταβάσεων και υπερβάσεων. Στη νέα εποχή, οι κοινωνίες μας καλούνται –χωρίς καθυστερήσεις ή/ και δικαιολογίες πια– να είναι περισσότερο ευέλικτες, προσαρμοστικές, συμπεριληπτικές, ανεκτικές και καινοτόμες, εστιασμένες στη μείωση των ανισοτήτων και στη διαχείριση της περιβαλλοντικής καταστροφής.

Του Καθηγητή Τάσου Χριστοφίδη Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου

Σ’ αυτή την εποχή των μεταβάσεων, τα πανεπιστήμια, όπως και το Πανεπιστήμιο Κύπρου, έχουν τον δικό τους πρωταγωνιστικό ρόλο να επιτελέσουν. Με τις «meta»-ταχύτητες με τις οποίες εξελίσσεται ο κόσμος μας, χρειάζεται να κινούνται και οι κοινωνίες μας. Φτάσαμε σ’ ένα σημείο που ο άνθρωπος ακολουθεί τις τεχνολογίες και τις εξελίξεις, με τους θεσμούς διακυβέρνησης να καθυστερούν να ρυθμίσουν ζητήματα εκσυγχρονισμού, ηθικής και ασφάλειας που θα επιτρέπουν σε κοινωνία και σε οργανισμούς, όπως τα πανεπιστήμια, να αναπτύσσονται. Αυτό το βραχυκύκλωμα των προηγούμενων χρόνων δεν μας αξίζει. Χρειαζόμαστε, ως λαός, ως κοινωνία, μια νέα κουλτούρα σκέψης και δράσης. Μετά τον εγκλεισμό που προηγήθηκε τις προηγούμενες χρονιές, χρειάζεται να βρούμε τους τρόπους να ανοιχθούμε και να συναναστραφούμε, αλλά με μεγαλύτερη ευαισθησία, ενσυναίσθηση και ειλικρίνεια από ό,τι στο παρελθόν. Το 2021, αντί να βρει τον κόσμο ενωμένο για τη διαχείριση της πανδημίας, τον βρήκε μπερδεμένο και διχασμένο, με πολίτες που ταλαντεύονται για την ασφάλεια του εμβολιασμού, με αμφισβητητές για τα κίνητρα των προτεινόμενων λύσεων έναντι της ασθένειας COVID-19. Γίναμε περισσότερο καχύποπτοι και διστακτικοί προς την επιστημονική γνώση και εδώ έχουμε, ως ακαδημαϊκοί, ως επιστήμονες και δάσκαλοι, τεράστια ευθύνη. Αν δεν πείσαμε ακόμα ότι τα επιστημονικά άλματα δεν είναι αιφνίδιες και μαγικές ανακαλύψεις ημερών, αλλά απόρροια προσπαθειών χρόνων και δεκαετιών, που σήμερα ευτυχώς δίνουν αποτελέσματα για να μπορούμε να σώσουμε ζωές και να λειτουργήσουμε ως κοινωνία σε συνθήκες ασφάλειας, πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο. πρέπει να εμβαθύνουμε στην επικοινωνία με τους πολίτες, να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη τους. Δεν είναι τα έτη που ακολουθούν έτη επίρριψης ευθυνών, πρέπει να είναι έτη ουσιαστικής ανάληψης ευθύνης. Υπόλογοι για τις πράξεις μας, για τις ενέργειες ή την αδράνειά μας, μόνο έτσι θα δημιουργηθεί η κουλτούρα συνεισφοράς για την επίλυση των προβλημάτων που απασχολούν τον κόσμο μας.

ΖΗΤΑΜΕ ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ

Τέλη του 2021, στο ξεκίνημα του 2022, ως Πανεπιστήμιο Κύπρου εξακολουθούμε να ζητάμε τα αυτονόητα για τον εκσυγχρονισμό του οργανισμού, μεταξύ αυτών: •Τ η δυνατότητα προσφοράς και προπτυχιακών ξενόγλωσσων προγραμμάτων. Ενώ η πανδημία επιτάχυνε τη μετάβαση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων στην υβριδική εποχή και στην εξ αποστάσεως διδασκαλία, τα δημόσια πανεπιστήμια δεν έχουν ακόμα τα εργαλεία για να μπορούν να διασυνδεθούν με τον κόσμο, μέσα κι από την ξενόγλωσση διδασκαλία. Θέλουμε να είμαστε εξωστρεφείς, χρειαζόμαστε όμως τα μέσα και τη βοήθεια των θεσμών για να είναι αυτή η προσπάθεια επιτυχής και για το Πανεπιστήμιό μας και για την Κύπρο.

•Τ ην τροποποίηση της νομοθεσίας για συμμετοχή

Φτάσαμε σ’ ένα σημείο που ο άνθρωπος ακολουθεί τις τεχνολογίες και τις εξελίξεις, με τους θεσμούς διακυβέρνησης να καθυστερούν να ρυθμίσουν ζητήματα εκσυγχρονισμού, ηθικής και ασφάλειας που θα επιτρέπουν σε κοινωνία και σε οργανισμούς, όπως τα πανεπιστήμια, να αναπτύσσονται. Αυτό το βραχυκύκλωμα των προηγούμενων χρόνων δεν μας αξίζει. Χρειαζόμαστε, ως λαός, ως κοινωνία, μια νέα κουλτούρα σκέψης και δράσης

των ακαδημαϊκών μας στους τεχνοβλαστούς που οι ίδιοι δημιούργησαν. Χωρίς κίνητρα, πώς θα εργαστεί άλλωστε πραγματικά δημιουργικά και καινοτόμα η επιστημονική κοινότητα; Ενώ είναι πολλές οι καινοτόμες ιδέες που προκύπτουν σ’ ένα «φυτώριο» γνώσης, όπως είναι το Πανεπιστήμιο Κύπρου, οι περιορισμοί στο νομοθετικό πλαίσιο δεν μας αφήνουν να εκπληρώσουμε έναν ουσιαστικό σκοπό: αυτόν της επίδρασης της έρευνας μέσω της αξιοποίησης του αποτελέσματός της. Το 2022 είναι η χρονιά που, ενώ θα αντιμετωπίζουμε ως παγκόσμια κοινότητα τις προκλήσεις της πανδημίας, απαιτείται επίσης να δούμε κατάματα τα κύματα που ακολουθούν. Η περιβαλλοντική κρίση, οι ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο, η στασιμότητα στο Κυπριακό και οι γεωπολιτικές προκλήσεις στην περιοχή δεν μας επιτρέπουν να εφησυχάσουμε. Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να δηλώνει παρούσα στην προσπάθεια επίλυσης των παγκόσμιων κρίσεων. άλλωστε μόνο συμμέτοχη και σύμμαχος με τους διεθνείς της εταίρους και με την Ευρωπαϊκή Ένωση θα κερδίσει την εμπιστοσύνη των υπόλοιπων κρατών για να ζητήσει συνδρομή για την επανένωσή της. Χρειαζόμαστε επίσης πολιτική ειλικρίνεια και θάρρος, μακριά από μικρά και βραχυπρόθεσμα συμφέροντα που πληγώνουν το μέλλον της χώρας. Μπορούμε επιτέλους να χαράξουμε έναν κοινό χάρτη για το πού θέλουμε να πάμε, πώς θα πάμε εκεί και τι τελικά πρεσβεύουμε ως χώρα; Ας κάνουμε την ενδοσκόπησή μας, καθένας και καθεμιά για τον εαυτό του/της, και οι θεσμοί για τον ρόλο που οφείλουν να έχουν και να επιτελούν. Το 2022 ως πολίτες πρέπει και θα είμαστε αυστηροί στις απαιτήσεις και την κριτική μας, όχι ως αυτοσκοπό, αλλά για να σπρώξουμε τη χώρα μας στην εποχή των μεταβάσεων και των εθνικών υπερβάσεων.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

Η εξωστρέφεια ως απάντηση στις προκλήσεις

Το ΤΕΠΑΚ έχει κάθε λόγο να ατενίζει το 2022 με αισιοδοξία. Εν μέσω μιας πρωτόγνωρης κρίσης, πετύχαμε σημαντικά βήματα μπροστά και αξιοποιήσαμε τις νέες ευκαιρίες που δημιουργούνται. Συνεχίζουμε.

Το 2021 ήταν ομολογουμένως μια ακόμα χρονιά δύσκολη σε όλους τους τομείς της ζωής μας, λόγω πανδημίας, και μια αντίστοιχα περίπλοκη και γεμάτη προκλήσεις χρονιά για την ανώτατη εκπαίδευση της χώρας μας. Tα κυπριακά πανεπιστήμια αντιμετώπισαν νέες συνθήκες και διλήμματα, στα οποία ανταποκρίθηκαν με θετικό πνεύμα και δημιουργικές λύσεις, προσεγγίζοντας τις προκλήσεις ως ευκαιρίες για αξιοποίηση. Ως φορείς ανάπτυξης και γνώσης, τα πανεπιστήμια κλήθηκαν και έλαβαν τολμηρές αποφάσεις για ζητήματα που προέκυψαν κατά την πανδημία και συμμετείχαν στον δημόσιο διάλογο με καθοριστικές παρεμβάσεις. Για το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το πρόσημο του απολογισμού είναι θετικό, αφού το 2021 ήταν μια παραγωγική χρονιά που συνοδεύτηκε από εξελίξεις σε κύριες στρατηγικές επιδιώξεις του οργανισμού. Αναμφίβολα, η δημιουργία ενός πανεπιστημίου με κρίσιμη μάζα ακαδημαϊκών προγραμμάτων και πανεπιστημιακής κοινότητας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του Πανεπιστημίου μας στον διεθνή πανεπιστημιακό χάρτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη συμφωνία

112 EconomyToday

μας με το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας δημιουργεί τη μεγαλύτερη ανάπτυξη που γνώρισε το ΤΕΠΑΚ από ιδρύσεώς του, αφού περιλαμβάνει την ταυτόχρονη ίδρυση μίας νέας Σχολής, δύο ακαδημαϊκών Τμημάτων και ενός Ινστιτούτου.

ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΝΕΑ ΣΧΟΛΗ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟ ΤΕΠΑΚ

Η νέα Σχολή Διοίκησης Τουρισμού, Φιλοξενίας και Επιχειρηματικότητας, η οποία θα στεγαστεί στην Πάφο, μετά από συμφωνία μας με τον Δήμο Πάφου, θα περιλαμβάνει το υφιστάμενο Ακαδημαϊκό Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού και Φιλοξενίας, το νέο Ακαδημαϊκό Τμήμα Διοίκησης, Επιχειρηματικότητας και Ψηφιακού Επιχειρείν και ένα Ινστιτούτο που θα προσφέρει προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για επισιτιστικά και άλλα συναφή επαγγέλματα. Ταυτόχρονα, στη Λεμεσό παραμένουν οι 6 υφιστάμενες Σχολές και ιδρύεται στη Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας το νέο Τμήμα Ναυτιλιακών. Επίσης, εμπλουτίζουμε τις υφιστάμενες Σχολές μας με νέα προπτυχιακά προγράμματα. Σε προχωρημένο στάδιο

Του ΚΑΘΗΓΗΤΗ Παναγιώτη Ζαφείρη Πρύτανη του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου

βρίσκονται οι διαδικασίες για προσφορά δύο νέων προπτυχιακών προγραμμάτων: του Σχεδιασμού Προϊόντων από το Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών και της Εργοθεραπείας από το Τμήμα Επιστημών Αποκατάστασης. Το ΤΕΠΑΚ έχει πλέον παρουσία παγκύπρια. Από τη Λεμεσό, όπου ξεκίνησε και συνεχίζει να αναπτύσσεται, στη Λευκωσία, μέσω του Κέντρου Ερευνητικής Αριστείας CYENS, όπου είμαστε μαζί με τον Δήμο Λευκωσίας και τα άλλα δύο δημόσια πανεπιστήμια συνιδρυτές του, στη Λάρνακα, μέσω της διαχείρισης του πρώτου χώρου νεανικής δημιουργικότητας, του Youth MakersSpace, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Νεολαίας και τον Δήμο της Λάρνακας, και στην Πάφο, με τη στέγαση της νέας Σχολής Τουρισμού. Είναι ταυτόχρονα πεποίθησή μας ότι ένα πανεπιστήμιο δεν μπορεί πλέον να περιορίζεται στα γεωγραφικά όρια μιας πόλης ή μιας χώρας, αλλά να επεκτείνεται μέσω συνεργασιών σε ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα πανεπιστημίων. Απόδειξη της εξωστρέφειας που χαρακτηρίζει τη δράση του ΤΕΠΑΚ αποτελεί η συμμετοχή μας ως εταίρου στη συμμαχία για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Τεχνολογικού Πανεπιστημίου (EUt+). Η εμπλοκή μας στο EUt+ δρομολογεί σημαντικές αλλαγές και ανοίγει δρόμους για διεθνή εξωστρέφεια και πολλές συνεργασίες. Το Ευρωπαϊκό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο (ΕUt+) αποτελεί μια πλατφόρμα ανταλλαγής γνώσεων και καλών πρακτικών σε θέματα έρευνας και καινοτομίας ανάμεσα στα πανεπιστήμια που συμμετέχουν στη συμμαχία, η οποία προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης συνεργασιών και δεξιοτήτων, ενώ συμβάλλει στην προώθηση της κινητικότητας, της διεθνοποίησης, της εξωστρέφειας και της αλλαγής κουλτούρας και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δίνει την ευκαιρία για ανάπτυξη συνεργασιών, γόνιμης αλληλεπίδρασης και κινητικότητας με έναν θεσμικό τρόπο, απαραίτητα συστατικά στοιχεία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας τόσο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Κύπρου όσο και της Ευρώπης στην παγκόσμια σκηνή. Προωθεί ταυτόχρονα την περαιτέρω διασύνδεση των πανεπιστημίων που συμμετέχουν με τη βιομηχανία και τους παραγωγικούς φορείς, με στόχο το καλώς νοούμενο συμφέρον της βιομηχανίας και της κοινωνίας ευρύτερα. Το ΤΕΠΑΚ συμμετέχει ως εταίρος στη συμμαχία EUt+ με άλλα 7 πανεπιστήμια από την Ισπανία, την Ιρλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Λετονία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. H συνεργασία στοχεύει στη δημιουργία ενός από τα «πανεπιστήμια του μέλλοντος», όπως τα χαρακτηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που είναι και ο κύριος χρηματοδότης της πρωτοβουλίας. Στόχος των εταίρων είναι η προσφορά κοινών προγραμμάτων στην αγγλική γλώσσα, με τη δυνατότητα για τους φοιτητές να μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα σε όλες τις πανεπιστημιουπόλεις. Τον Σεπτέμβριο του 2021, το ΤΕΠΑΚ φιλοξένησε στις εγκαταστάσεις του στη Λεμεσό την πρώτη σύνοδο των πρυτάνεων της

Η εμπλοκή μας στο EUt+ δρομολογεί σημαντικές αλλαγές και ανοίγει δρόμους για διεθνή εξωστρέφεια και πολλές συνεργασίες

συμμαχίας, στην οποία και ξεκίνησαν οι διεργασίες για τη δημιουργία του EUt+.

ΠΟΡΕΥΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ

Με σωστή προτεραιοποίηση στόχων και συγκροτημένη υλοποίηση δράσεων, το ΤΕΠΑΚ συνεχίζει να πορεύεται στον δρόμο της αριστείας στην εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία. Στοχεύσαμε στην ενίσχυση της εκπαιδευτικής εμπειρίας των φοιτητών και φοιτητριών μας, με την ίδρυση του Δικτύου Ενίσχυσης και Ανάπτυξης της Μάθησης. Το Δίκτυο προωθεί την καινοτομία στη διδασκαλία και στη μάθηση, υποστηρίζει το έργο των διδασκόντων και πραγματοποιεί σεμινάρια, όπως το πρόσφατο σεμινάριο από την καλύτερη δασκάλα στον κόσμο, Άντρια Ζαφειράκου. Μέσω της θεσμοθέτησης νέων, εσωτερικά χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων («Εσωτερικά μικρά ατομικά ερευνητικά προγράμματα - Pump Priming» και «ΜΕΤΑΔΙΔΑΚΤΩΡ»), στηρίζουμε την ερευνητική δραστηριότητα των μελών του ακαδημαϊκού προσωπικού, δίνουμε ώθηση σε νέους/ες ακαδημαϊκούς οι οποίοι/ες βρίσκονται στην αρχή της ακαδημαϊκής τους καριέρας και προσελκύουμε νέους/ες άριστους/ες επιστήμονες. Μεγάλη επιτυχία αποτελεί η επιτυχής αξιολόγηση πρότασης του Πανεπιστημίου μας από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (The European Institute of Innovation and Technology EIT), η οποία έλαβε χρηματοδότηση €1,2 εκατ. για την περίοδο 2021-2023, με στόχο την ενίσχυση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στη συμμαχία του Ευρωπαϊκού Τεχνολογικού Πανεπιστημίου (EUt+). Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου εξελίσσεται σε ένα φιλόδοξο, τολμηρό και εξωστρεφές πανεπιστημιακό ίδρυμα που παράγει και μεταδίδει επιστημονική γνώση και συμβάλλει στην πρόοδο, στην ανάπτυξη και στην ευημερία του λαού μας. Σε αυτό το πλαίσιο, με ανοικτό μυαλό, αυτοπεποίθηση και εξωστρέφεια, το 2021 επιδιώξαμε εκείνες τις στρατηγικές συνεργασίες που θα αποδώσουν υψηλές συνέργειες. Παρά τις δύσκολες και απρόβλεπτες συνθήκες, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου έχει κάθε λόγο να ατενίζει το 2022 με αισιοδοξία. Εν μέσω μιας πρωτόγνωρης κρίσης, πετύχαμε σημαντικά βήματα μπροστά και αξιοποιήσαμε τις νέες ευκαιρίες που δημιουργούνται. Συνεχίζουμε.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η ανάδειξη της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας επιβάλλει την περαιτέρω διεθνοποίηση και εξωστρέφεια των κυπριακών πανεπιστημίων.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι, γενικά, ένα πεδίο αργών αλλαγών. Η τρέχουσα υγειονομική κρίση, όμως, αποτέλεσε τον καταλύτη για την άμεση, σε πολλές περιπτώσεις βίαιη, ψηφιακή αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης και την ευκαιρία για σημαντικές αλλαγές που ήταν από καιρό χρήσιμες, αλλά πλέον καθίστανται απαραίτητες. Βέβαια, ανεξαρτήτως της πανδημίας, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, με ραγδαία μεταβαλλόμενους δημογραφικούς συντελεστές και μια ρευστή αγορά εργασίας με αναδυόμενους κλάδους απασχόλησης, η ανοιχτή πρόσβαση στη γνώση είναι ζητούμενο ακόμα και για τον πιο απομακρυσμένο πολίτη. Ταυτόχρονα, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση καθίσταται στρατηγικής σημασίας, αφού αγγίζει μαζικά τους ανθρώπους και μπορεί να προσκαλεί και να προσελκύει χιλιάδες φοιτητές απ’ όλο τον κόσμο. Σ’ αυτό το πλαίσιο συνθηκών, τα συστήματα ανώτατης εκπαίδευσης υφίστανται ουσιαστικές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Τα πανεπιστήμια καλούνται να επενδύσουν σε ανοιχτά ψηφιακά περιβάλλοντα μάθησης, προσαρμοσμένα στα νέα δεδομένα, αλλά και στην αξιοποίηση των σύγχρονων εκπαιδευτικών τεχνολογιών. Τούτο καθίσταται αναγκαίο, ώστε και οι τελευταίες «αγκυλώσεις», όπως περιορισμοί χρόνου και τοπικότητας, ηλικίας, επαγγελματικής κατάστασης κ.ά., να ελαχιστοποιηθούν και να μη λειτουργούν ανασταλτικά στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στη ρευστή αυτή εποχή, η αδήριτη ανάγκη για περαιτέρω άνοιγμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός και τα οφέλη της ευέλικτης εξ αποστάσεως εκπαιδευτικής μεθοδολογίας εκ των ων ουκ άνευ. Για μένα, ως Πρύτανη του Ανοικτού Πανεπι-

114 EconomyToday

στημίου Κύπρου, είναι ξεκάθαρο: οι πολίτες απαιτούν ανοιχτή πρόσβαση, διά βίου μάθηση, απρόσκοπτη συμμετοχή σε ποιοτικά προγράμματα σπουδών και ευκαιρίες (επανα)κατάρτισης και συνεχούς ανάπτυξης και εξέλιξης χωρίς αποκλεισμούς. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στον 21ο αιώνα, συμβατική και εξ αποστάσεως, οφείλει να δώσει δημιουργικές και ρηξικέλευθες λύσεις στις προκλήσεις των καιρών. Η ανοιχτή και ίση πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα στρώματα πληθυσμού αποτελεί σήμερα, περισσότερο από ποτέ, επιτακτική υποχρέωση. Αλληλένδετη είναι και η ανάγκη εξέλιξης της εξ αποστάσεως/ψηφιακής εκπαίδευσης, ώστε κάθε άνθρωπος να έχει τη δυνατότητα, χωρίς αποκλεισμούς, να εξελίσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η ανάδειξη της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας επιβάλλει την περαιτέρω διεθνοποίηση και εξωστρέφεια των κυπριακών πανεπιστημίων, την ενίσχυση της διεθνούς αναγνωρισιμότητάς τους, την προσέλκυση εξωτερικής ερευνητικής χρηματοδότησης, αλλά και την απασχόληση ακαδημαϊκών και ερευνητών διεθνούς κύρους. Απαραίτητη είναι επίσης η χάραξη εθνικής στρατηγικής και η αναζήτηση διακρατικών συμφωνιών αναγνώρισης των τίτλων σπουδών των κυπριακών πανεπιστημίων, όπως και η προσήλωση σε ενέργειες προσέλκυσης και διατήρησης ξένων φοιτητών. Η μεγαλύτερη δικτύωση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας, εξάλλου, και η αναγκαιότητα σύγκλισης των γνώσεων και δεξιοτήτων που κατακτούν οι φοιτητές και αναζητούν οι εργοδότες είναι sine qua non. Οι προκλήσεις είναι πολλές, αλλά δεν υπάρχει άλλος

Του Καθηγητή Πέτρου Πασιαρδή Πρύτανη του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου

δρόμος από το να τις αντιμετωπίσουμε. Οι δυνατότητες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης να προσελκύει φοιτητές απ’ όλο τον κόσμο είναι απεριόριστες. Η δε δυνατότητα παροχής αγγλόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών δίνει το δυνητικό πλεονέκτημα στην Κύπρο να αξιοποιήσει τη διεθνή αγορά, ειδικά –ως μέλος της Ε.Ε. και της Κοινοπολιτείας– στη μετά Brexit εποχή. Η χώρα μας είναι ένας ασφαλής προορισμός, εύκολα προσβάσιμος για πολίτες τρίτων χωρών, αλλά και για τους Ελλαδίτες φοιτητές, αφού το νησί μας είναι το πλέον γνώριμο και φιλόξενο εκτός Ελλάδος. Τα πανεπιστήμιά μας διακρίνονται στην έρευνα, εργοδοτούν έμπειρο και διεθνούς κύρους ακαδημαϊκό και ερευνητικό προσωπικό, και αρκετά από αυτά βρίσκονται ψηλά στις παγκόσμιες κατατάξεις πανεπιστημίων. Η κυπριακή τριτοβάθμια εκπαίδευση διέπεται από ένα διαφανές πλαίσιο διασφάλισης ακαδημαϊκής ποιότητας και αριστείας και τα υψηλού επιπέδου αναγνωρισμένα ελληνόγλωσσα και αγγλόγλωσσα προγράμματα σπουδών είναι ικανά να προσελκύουν το ενδιαφέρον φοιτητών εντός και εκτός των εθνικών συνόρων. Η συμμετοχή εξάλλου των πανεπιστημίων μας στα προγράμματα κινητικότητας και οι ανταλλαγές φοιτητών και διδασκόντων με χώρες εντός και εκτός της Ε.Ε. συμβάλλουν σημαντικά στην περαιτέρω διεθνοποίηση. Συμπερασματικά, το 2022 ανατέλλει με πληθώρα θεμάτων και εξελίξεις που απαιτούν εγρήγορση, όραμα, ευελιξία και ενεργή παρακολούθηση των διεθνών τάσεων. Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ), ταυτόσημο με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ενηλίκων φοιτητών και τη διά βίου μάθηση, θα προσαρμόζεται συνεχώς στις ταχύτατα μεταλλασσόμενες ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και θα προσαρμόζει την ακαδημαϊκή του λειτουργία στις εξελίξεις της επιστήμης, στην παραγωγή και στην αξιοποίηση της γνώσης. Οφείλει και θα συνεχίσει να σχεδιάζει και να αναδιαμορφώνει Προγράμματα Σπουδών προς την κατεύθυνση πλήρους διασφάλισης της εργασιακής προοπτικής των αποφοίτων του, που ταυτόχρονα προσφέρουν χώρο για την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, κοινωνικών, ψηφιακών και επαγγελματικά αξιοποιήσιμων δεξιοτήτων. Στο νέο τοπίο της εκπαίδευσης όπως διαμορφώνεται λόγω και της πανδημίας, το ΑΠΚΥ βρίσκεται ήδη στη νέα εποχή της ψηφιακής εκπαίδευσης και δηλώνει «παρών». Είναι καθ’ όλα έτοιμο να συνεχίσει να προσφέρει πολύτιμες ευκαιρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης σε όλες τις πληθυσμιακές ομάδες, να συμβάλλει στην υλοποίηση του στόχου της Πολιτείας να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης και έρευνας, αλλά και να συνεργεί στη βιώσιμη ανάπτυξη της κοινωνίας και της οικονομίας.

ΤΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου έχει πετύχει να καταξιωθεί στον ελληνόφωνο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης και να καθιερωθεί ως μια αξιόπιστη επιλογή για σπουδές υψηλού επιπέδου. Είναι το μοναδικό πανεπιστήμιο στη χώρα μας με εξειδίκευ-

Στη ρευστή αυτή εποχή, η αδήριτη ανάγκη για περαιτέρω άνοιγμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός και τα οφέλη της ευέλικτης εξ αποστάσεως εκπαιδευτικής μεθοδολογίας εκ των ων ουκ άνευ

ση στην προσφορά προγραμμάτων σπουδών αποκλειστικά εξ αποστάσεως και προσελκύει φοιτητές διαφορετικούς από τους συνήθεις (εργαζόμενους, οικογενειάρχες, με μέση ηλικία τα 35+ έτη, συχνά σε προσπάθεια ανέλιξης/αλλαγής στην καριέρα τους). Ικανό να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής, το δημόσιο ΑΠΚΥ είναι πρωτοπόρο στον ψηφιακό μετασχηματισμό της εκπαίδευσης και στην αποτελεσματική και παραγωγική αξιοποίηση των τεχνολογιών στις εκπαιδευτικές διεργασίες προς όφελος της φοιτητοκεντρικής και πολύπλευρης μαθησιακής εμπειρίας. Με ευέλικτη εκπαιδευτική μεθοδολογία και διδακτικές μεθόδους κατάλληλες για την εκπαίδευση ενηλίκων φοιτητών, δίνει την πολύτιμη ευκαιρία σε όλους, όσοι το επιθυμούν, να αποκτήσουν έναν αναγνωρισμένο και χρηστικό τίτλο σπουδών, από τον προσωπικό τους χώρο και στον δικό τους χρόνο και ρυθμό μάθησης, χωρίς τους περιορισμούς της συμβατικής εκπαίδευσης. Οι τρεις Σχολές του ΑΠΚΥ –Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών, Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης– προσφέρουν πλήθος σύγχρονων και διεπιστημονικών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών, καθώς και ερευνητικές περιοχές για διδακτορική έρευνα.

ΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΑΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

•Σ ύγχρονο, καινοτόμο και εγνωσμένου κύρους δημόσιο Πανεπιστήμιο.

•Ε ξειδίκευση στην εκπαίδευση εξ αποστάσεως και υπερσύγχρονη πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης.

•Υ ψηλής ποιότητας προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά Προγράμματα Σπουδών και 300+ Αυτοτελείς Θεματικές Ενότητες Διά Βίου Μάθησης σε επιστημονικά αντικείμενα αιχμής.

•Ε υέλικτες σπουδές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες των φοιτητών, που σπουδάζουν από 50+ χώρες σήμερα, από τον δικό τους χώρο και στον προσωπικό τους χρόνο.

•Π ολυδιάστατη έρευνα προς όφελος της επιστήμης, της κοινωνίας και της οικονομίας.

•Π ροσιτά δίδακτρα και σημαντικές εκπτώσεις για διάφορες πληθυσμιακές ομάδες (π.χ. ΑμεΑ, πολύτεκνους, λήπτες ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος).

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

METAVERSE: Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΘΟΡΙΣΕΙ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ

Το metaverse θα παρέχει άνευ προηγουμένου ευκαιρίες για καινοτομία και οικονομική ανάπτυξη.

Η επιτάχυνση των τεχνολογικών εξελίξεων αποτελεί τη σημαντικότερη τάση που θα καθορίσει την ερχόμενη δεκαετία. Η τάση αυτή θα μετασχηματίσει οικονομίες, εταιρείες, οργανισμούς και κοινωνίες. Εκείνα τα άτομα, οργανισμοί και χώρες που θα εναρμονιστούν με την τάση αυτή, είναι σίγουρο ότι θα έχουν εξασφαλισμένα πολύ καλύτερα αποτελέσματα σε όλες τις διαστάσεις της δραστηριότητάς τους, σε σχέση με όσους δεν καταφέρουν να το πράξουν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ψηφιοποίηση υπήρξε ένα ολοένα αναπτυσσόμενο κομμάτι της ζωής μας κατά τις περασμένες δεκαετίες. Σήμερα, η μεγάλη πλειοψηφία της προσωπικής και επαγγελματικής δραστηριότητας προκύπτει μέσα από τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ή οθόνης τηλεφώνου, σε ψηφιακή μορφή. Μέσα στην επόμενη δεκαετία, αυτή η ψηφιακή πτυχή της ζωής μας θα αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο, παίρνοντας τη μορφή αυτού που έχει γίνει γνωστό ως metaverse. Το metaverse μπορεί να γίνει αντιληπτό ως ένας συνδυασμός πολλαπλών και επίμονων ψηφιακών πραγματικοτήτων, οι οποίες μπορεί να παρουσιάζονται ως εικονικές πραγματικότητες, επαυξημένες πραγματικότητες και ως πραγματικότητες βασισμένες στο διαδίκτυο, που διαδρούν με τη φυσική μας πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, μέχρι το τέλος της δεκαετίας, η καθιερωμένη μας πραγματικότητα θα καταστεί ένα αδιάλειπτο αμάλγαμα ψηφιακής και φυσικής πραγματικότητας. Το metaverse θα παρέχει άνευ προηγουμένου ευκαιρίες για καινοτομία και οικονομική ανάπτυξη. Οι άνθρωποι και οι κοινωνίες θα έχουν τη δυνατότητα να συνεργαστούν σε παγκόσμια βάση πάνω σε οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους. Υφιστάμενοι περιορισμοί που οφείλονται στη φυσική γεωγραφία θα καταστούν πολύ λιγότερο σημαντικοί. Για την Κύπρο, η οποία αποτελεί μια μικρή χώρα και νησί, που είναι κάπως απομονωμένο γεωγραφικά, αυτό συνεπάγεται μια θαυμάσια ευκαιρία για συμμετοχή, επί ίσοις όροις, σε κορυφαίες εξελίξεις στον κόσμο. Για να μπορεί η Κύπρος να επωφεληθεί από αυτή την ευκαιρία, θα πρέπει να επικεντρωθεί και να αναπτυχθεί σε πολλαπλούς τομείς. Αρχικά, ο ψηφιακός γραμματισμός

116 EconomyToday

και η ψηφιακή αναβάθμιση είναι αναγκαίο να βελτιωθούν σε κάθε άτομο και οργανισμό που δραστηριοποιείται στη χώρα. Δευτερευόντως, θα πρέπει να ψηφιστεί το νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί Τεχνολογίας Κατανεμημένου Καθολικού Νόμος του 2021», που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς το blockchain και τα κρυπτοστοιχεία θα είναι ενσωματωμένα σε πολλές από τις εφαρμογές που θα αποτελούν το metaverse, αφού επιτρέπουν τη διασφάλιση της ιδιοκτησίας ψηφιακών στοιχείων. Τρίτον, η Κύπρος χρειάζεται να συνεχίσει την καλή δουλειά που έχει γίνει μέχρι στιγμής για την υλοποίηση του δικτύου 5G, ούτως ώστε να διασφαλίσει υψηλά επίπεδα συνδεσιμότητας, που είναι αναγκαία για τη χρήση εφαρμογών επαυξημένης και εικονικής πραγματικότητας.

ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΠΟ UNIC

Ακολουθώντας την τάση που θα στιγματίσει τα επόμενα χρόνια, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας έχει ανακοινώσει την πρωτοβουλία UNIC Open Metaverse Initiative. Αυτή η πρωτοβουλία βασίζεται στην εμπειρία των τελευταίων οκτώ ετών, περίοδο κατά την οποία το Πανεπιστήμιο καθιερώθηκε ως το κορυφαίο παγκοσμίως στον τομέα των κρυπτονομισμάτων και της τεχνολογίας blockchain. Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας προσέφερε το πρώτο στον κόσμο πρόγραμμα σπουδών στα κρυπτονομίσματα το 2014. Μέχρι σήμερα, έχει ήδη εκπαιδεύσει περισσότερους από 100.000 φοιτητές και φοιτήτριες μέσω ακαδημαϊκών ή άλλων προγραμμάτων, διαθέτει τη μεγαλύτερη ομάδα εξειδικευμένου διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού στον κόσμο η οποία επικεντρώνεται στα κρυπτοστοιχεία (crypto-assets) και στο blockchain, και αποτελεί τον ακαδημαϊκό επικεφαλής του European Blockchain Observatory and Forum της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μέσα από την πρωτοβουλία αυτή, το Πανεπιστήμιο θα επικεντρωθεί σε ακαδημαϊκά και επαγγελματικά προγράμματα, σε ερευνητικά ζητήματα, στην υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων NFT/metaverse, αλλά και σε ζητήματα χάραξης πολιτικής, που σχετίζονται με τα ανοικτά και αποκεντρωμένα συστήματα και πρότυπα για το metaverse.

Θα πρέπει να ψηφιστεί το νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί Τεχνολογίας Κατανεμημένου Καθολικού Νόμος του 2021», που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς το blockchain και τα κρυπτοστοιχεία θα είναι ενσωματωμένα σε πολλές από τις εφαρμογές που θα αποτελούν το metaverse

Του Αντώνη Πολεμίτη Ανώτατου Εκτελεστικού Διευθυντή Πανεπιστημίου Λευκωσίας

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

θεμα

ΤΟΜΕΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟ ΤΟΜΕΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΥΣΑΝΘΟ ΤΣΟΥΡΟΥΛΛΗ

ΚΑΘΕ ΒΡΑΔΥ ΣΤΙΣ 20:00 2 EconomyToday

www.sigmatv.com

sigmatvcy

SigmaTV

sigmatvcy

παρεμβάσεις

ΑΝΕΞΑΝΤΛΗΤΕΣ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η δημιουργία ενός εθνικού φορέα για την προώθηση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στο εξωτερικό είναι πλέον επιτακτική ανάγκη. Το 2021 ήταν μια χρονιά γεμάτη προκλήσεις και σίγουρα η πανδημία έχει ήδη αλλάξει την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, κυρίως ως προς τον τρόπο λειτουργίας της, ενώ την ίδια στιγμή έχει ενισχύσει τις προοπτικές και τις ανεξάντλητες δυνατότητές της. Η νέα κατάσταση πραγμάτων που δημιούργησε η πανδημία αλλά και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις θα επιφέρουν ανατρεπτικές αλλαγές στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, έτσι όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Το μοντέλο της μεικτής ή υβριδικής εκπαίδευσης, που συνδυάζει τη διδασκαλία στην αίθουσα με φυσική παρουσία και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ήρθε για να μείνει και θα αποτελέσει τη νέα κανονικότητα της εκπαίδευσης. Ο πανεπιστημιακός τομέας στην Κύπρο στην ολότητά του αντιπροσωπεύει περίπου το 7% του ΑΕΠ και είναι ένας οικονομικός τομέας με καλές προοπτικές ανάπτυξης, που δεν σχετίζονται με τους παραδοσιακούς πυλώνες ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Στη δεκαετία που πέρασε, τα πανεπιστήμιά μας είχαν έναν αξιοζήλευτο ρυθμό ανάπτυξης, κατέβαλαν τεράστια προσπάθεια και προχώρησαν σε τεράστιες επενδύσεις για να φτάσουν σε ένα ποιοτικό ακαδημαϊκό επίπεδο, αλλά και στήριξαν

118 EconomyToday

αποτελεσματικά και έμπρακτα πολλούς άλλους τομείς της οικονομίας, όπως τον κατασκευαστικό τομέα, την εστίαση και τις υπηρεσίες. Οφείλω επίσης να επισημάνω πως ο πανεπιστημιακός τομέας έχει αναδειχθεί ακόμη περισσότερο μέσα σε αυτή την κρίση και αποτελεί παράδειγμα για τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, ενώ εξίσου σημαντικό να αναφερθεί είναι πως τα πανεπιστήμιά μας συνεισφέρουν καθοριστικά σε πολλά επίπεδα, όπως στον τομέα της δημόσιας υγείας και στην υποστήριξη της χώρας με τεχνογνωσία αλλά και με το ακαδημαϊκό τους προσωπικό. Κατά την άποψή μου, ο πανεπιστημιακός τομέας θα αναπτυχθεί και το 2022 με ρυθμούς που θα ξεπερνούν τον μέσο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Ειδικότερα ο τομέας των εξ αποστάσεως προγραμμάτων αναμένεται να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο. Η δημιουργία ενός εθνικού φορέα για την προώθηση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στο εξωτερικό είναι πλέον επιτακτική ανάγκη, κάτι που θα προσδώσει νέα διάσταση στη μελλοντική προοπτική του τομέα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στον τόπο μας. Είναι καιρός για την πολιτεία αλλά και την κυβέρνηση να αξιοποιήσουν στρατηγικά και άμεσα την ευκαιρία αυτή.

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΧΑΤΖΗΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ & ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ

Έχω την άποψη ότι μας δίνεται η ευκαιρία να υιοθετήσουμε έναν νέο τρόπο σκέψης και λειτουργίας και να στοχαστούμε το πώς η εκπαίδευση –και δη η οικονομία της γνώσης, αυτός ο συνδυασμός έρευνας, ανάπτυξης, ψηφιακής εκμάθησης και καινοτομίας– θα μας βοηθήσει να ανακάμψουμε δυναμικά, να προχωρήσουμε και να δημιουργήσουμε βιώσιμες και ποιοτικές συνθήκες που θα κάνουν τη χώρα και τη ζωή μας καλύτερες

ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι η επένδυση σε νέες τεχνολογίες, η εκπαίδευση του προσωπικού, η κοινωνική αποδοχή των εναλλακτικών μεθόδων εργασίας και θέματα διαχείρισης προσωπικών δεδομένων. Στην πορεία διαβλέπω επίσης ισχυροποίηση των δεσμών της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη, καθώς και με την ευρύτερη οικονομία. Στον διεθνή χώρο η πανεπιστημιακή εκπαίδευση και η έρευνα συνέβαλλαν πάντοτε στις εξελίξεις και τώρα αυτό είναι γεγονός και για την Κύπρο. Τόσο το κράτος όσο και ο ιδιωτικός τομέας αναζητούν την καθοδήγηση, τη γνώση και τη στήριξη του πανεπιστημιακού τομέα. Οι σχολές μας, τα κέντρα αριστείας, οι ερευνητές μας έχουν πλέον ουσιαστικό ρόλο στις εξελίξεις, στη νέα προσπάθεια για βιώσιμη ανάπτυξη, στη διαμόρφωση της διαφοροποιημένης οικονομίας, στη νέα οικονομία της γνώσης. Ο συνδυασμός της «τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης» με την «αναστάτωση» που επέφερε η πανδημία φέρνει και μια εκπαιδευτική επανάσταση, μέσα από την οποία ο ρόλος της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης θα είναι καθοριστικός όχι μόνο για τους φοιτητές μας αλλά και για το μέλλον της οικονομίας και της ίδιας της ανθρωπότητας.

ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΛΑΝΟ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Σε μια περίοδο όπου αναζητούνται νέα κοινωνικά και οικονομικά πρότυπα, όχι μόνο λόγω της πανδημίας αλλά και επειδή τα κατεστημένα έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή και μη βιώσιμα, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση επιστρέφει σε πρώτο πλάνο. Έχω την άποψη ότι μας δίνεται η

ευκαιρία να υιοθετήσουμε έναν νέο τρόπο σκέψης και λειτουργίας και να στοχαστούμε το πώς η εκπαίδευση –και δη η οικονομία της γνώσης, αυτός ο συνδυασμός έρευνας, ανάπτυξης, ψηφιακής εκμάθησης και καινοτομίας– θα μας βοηθήσει να ανακάμψουμε δυναμικά, να προχωρήσουμε και να δημιουργήσουμε βιώσιμες και ποιοτικές συνθήκες που θα κάνουν τη χώρα και τη ζωή μας καλύτερες. Όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, πρέπει να αναφέρω ότι τα τελευταία χρόνια, με μια ολοκληρωμένη στρατηγική με πυρήνα τη διεθνοποίηση, τη σύνδεση με την κοινωνία-βιομηχανία και την κουλτούρα καινοτομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, εδραιώσαμε τη φήμη του Πανεπιστημίου ως περιφερειακού κέντρου ποιοτικών πανεπιστημιακών σπουδών και έρευνας. Οι συνεχόμενες επενδύσεις της Galileo Global Education μάς επιτρέπουν να αναπτύξουμε φιλόδοξους στρατηγικούς σχεδιασμούς που θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο την πετυχημένη πορεία μας, καθώς και να υλοποιήσουμε τους νέους μας στόχους. Στις άμεσες προτεραιότητές μας είναι η περαιτέρω ανάπτυξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με νέα, καινοτόμα προγράμματα, η εδραίωση των προγραμμάτων διά βίου μάθησης, η προσέλκυση ακαδημαϊκών και ερευνητών υψηλής ακαδημαϊκής στάθμης και η αναβάθμιση των διοικητικών υπηρεσιών με την ενίσχυση του e-governance και νέων πληροφοριακών συστημάτων. Το επόμενο διάστημα θα δοθεί επίσης ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στον διεθνή προσανατολισμό του Πανεπιστημίου. Η πρόσφατη δημιουργία του «International Digital Economy College» στην Κίνα, που είναι μια κοινοπραξία με το Minjiang University, η έναρξη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας μέσα στο 2022 και οι στρατηγικές συμφωνίες στην Ευρώπη για προσφορά προγραμμάτων προσδίδουν μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης για το 2022 αλλά και μακροπρόθεσμα. Θα συνεχίσουμε επίσης να δίνουμε τεράστια σημασία αλλά και να επενδύουμε στην έρευνα και θα εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειές μας για να προσελκύσουμε περισσότερες επενδύσεις και περισσότερα κεφάλαια για έρευνα, τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από άλλα ερευνητικά προγράμματα και οργανισμούς.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ Η ΙΔΙΑ

Κέντρα όπως το ΙΝΓΚ χρειάζονται τη στήριξη της πολιτείας για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν έτσι ώστε με τη σειρά τους να στηρίξουν τους πολίτες και την ίδια τη χώρα.

Το 2021 το υποδεχτήκαμε με πολλά ερωτηματικά και ανησυχίες και με ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα. Προερχόμενοι από μια χρονιά η οποία έφερε κατακόρυφες αλλαγές και αναταράξεις σε όλους τους τομείς, προσπαθήσαμε να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο, με βάση τις συνθήκες που είχαμε ήδη ζήσει, με μοναδικό σταθερό την αποστολή μας, που δεν είναι άλλη από την προσφορά μας προς τη χώρα μας. Χωρίς καμία έκπτωση στην ποιότητα των δραστηριοτήτων μας, συνεχίσαμε τη λειτουργία μας μέσα από τους πυλώνες της έρευνας, της εκπαίδευσης και της ιατρικής περίθαλψης, πυλώνες που αλληλοσυνδέονται, αλληλοϋποστηρίζονται και αλληλοενισχύονται με μοναδικό σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ασθενών μας αλλά και του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της χώρας μας. Το 2021, το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) συνέχισε να δηλώνει παρόν στη μάχη κατά της πανδημίας, με το Τμήμα Μοριακής Ιολογίας να διεξάγει, για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας, μοριακές εξετάσεις για τον κορωνοϊό, και συνάμα να παρέχει οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία τού είχε ζητηθεί. Το Υπουργείο, αναγνωρίζοντας τη δυναμική και το έργο του Εργαστηρίου, το οποίο διαφάνηκε από την πρώτη κιόλας μέρα που παρίστατο η ανάγκη, το αναγνώρισε ως το Εργαστήριο Αναφοράς για τον SARS-COV-2, ενώ παράλληλα συνέχισε και τις υπόλοιπες δραστηριότητές του, εξίσου σημαντικές, όπως και όλα τα υπόλοιπα Τμήματα του Ινστιτούτου, σε όλους τους πιο πάνω τομείς, πάντοτε βέβαια σε εναρμόνιση με τη νέα πραγματικότητα.

ΓΝΩΡΙΖΑΜΕ ΟΤΙ ΒΑΔΙΖΟΥΜΕ ΣΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ…

Επειδή ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, με άγνωστο

120 EconomyToday

ορίζοντα, έπρεπε να μάθουμε να ζούμε με αυτό, αναθεωρώντας μεν τον τρόπο δράσης μας, εκπληρώνοντας δε πάντα στο ακέραιο το έργο μας. Το άγνωστο και η φοβία για το τι μέλλει γενέσθαι μπορεί να μας άφησαν αρχικά μετέωρους, αλλά ήταν και ευκαιρία για διερεύνηση άλλων τρόπων διεκπεραίωσης των δραστηριοτήτων μας. Ως κέντρο αριστείας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δεν είχαμε περιθώρια επανάληψης μιας χρονιάς ίδιας με την περσινή, έτσι ξαναξεκινήσαμε τις μηχανές, πιο δυναμικά, γνωρίζοντας όμως ότι βαδίζουμε στο άγνωστο, έχοντας όμως χτίσει τους μηχανισμούς εκείνους που δεν θα μας άφηναν εκτεθειμένους. Ως εκ τούτου, προσαρμόσαμε τη δράση μας στις ανάγκες της χώρας, δίνοντας έμφαση και προτεραιότητα στην πανδημία, χωρίς όμως να χάνουμε τον στόχο μας και την προσφορά μας και στις άλλες μας υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες μας προς τους ασθενείς μπορεί να μειώθηκαν ελαφρώς σε αριθμό (λόγω των περιοριστικών μέτρων), δεν μειώθηκαν όμως σε ποιότητα. Τα ερευνητικά μας προγράμματα συνεχίστηκαν και επιπρόσθετα εμπλουτίστηκαν με νέες θεματικές, συμπεριλαμβανομένου και του κορωνοϊού, ενώ τα μεταπτυχιακά μας προγράμματα συνεχίστηκαν με έναν συνδυασμό διαδικτυακής και επιτόπου φοίτησης, χωρίς να χάνεται η ποιότητα.

ΤΙ ΑΝΕΔΕΙΞΕ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Η πανδημία ανέδειξε πολλές αδυναμίες, με τη μεγαλύτερη να είναι η ανάγκη για περαιτέρω ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας σε όλους τους τομείς. Όπως ανέφερα και πιο πάνω, ο κορωνοϊός επηρέασε την παροχή των υπηρεσιών μας, με ελαφριά μείωση στον όγκο των υπηρεσιών μας, όμως γρήγορα βρήκαμε τους ρυθμούς μας με τα νέα δεδομένα. Ανεπηρέαστο δεν έμεινε ούτε και το εκπαιδευτικό μας σύστημα, αρχικά

Του ΚΑΘΗΓΗΤΗ Λεωνίδα Φυλακτού Γενικού Εκτελεστικού Ιατρικού Διευθυντή του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ)

τουλάχιστον, γιατί δεν υπήρξαν ή δεν έγιναν άμεσα οι προσπάθειες εκείνες για στήριξη της εκπαίδευσης, ενός τομέα ο οποίος συνδράμει ουσιαστικά στη βιοτική, οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη μιας χώρας. Η εκπαίδευση χρειάζεται συνεχή στήριξη για να μπορέσει να αποδώσει και να φέρει καρπούς. Όσο για την έρευνα, έχει παρατηρηθεί μείωση στις ευκαιρίες χρηματοδότησης ερευνητικών προγραμμάτων άλλων θεματικών πέραν του κορωνοϊού, αφού τα περισσότερα κονδύλια έχουν δαπανηθεί για αυτό. Παρ’ όλα αυτά, το ΙΝΓΚ συνέχισε την παραγωγή ερευνητικού έργου, που κατέληξε σε αρκετές δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά. Προκλήσεις υπάρχουν πολλές και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Πολλές επιχειρήσεις και πολλοί κλάδοι έχουν πληγεί. Ο κόσμος έχει πληγεί τόσο ψυχολογικά όσο και οικονομικά τα τελευταία δύο χρόνια. Η νέα χρονιά θα πρέπει να αποτελέσει χρονιά επανεκκίνησης για όλους, σε όλους τους τομείς, και η πολιτεία θα πρέπει να σταθεί αρωγός σε όλους μας για την ευημερία και τη βιοτική ανάπτυξη της χώρας μας. Όλο αυτό αποτέλεσε μάθημα για όλους μας και ως χώρα θα πρέπει να αδράξουμε τις ευκαιρίες για αλλαγή, αναπροσαρμογή και ανάπτυξη, που προκύπτουν μέσα από αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη που ακόμα υφίσταται και επηρεάζει την ανθρωπότητα. Το μεγαλύτερο βάρος πέφτει στο κράτος, το οποίο είναι αυτό που δίνει τα εφόδια και τα μέσα για κάτι τέτοιο. Εναπόκειται στην

πολιτεία να βρει τους τρόπους στήριξης, έτσι ώστε να μη βιώσουμε ξανά τις ίδιες καταστάσεις. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η ύπαρξη υποδομών υψηλών προδιαγραφών που να μπορούν ανά πάσα στιγμή να είναι έτοιμες έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν έκτακτες ανάγκες όπως αυτές που βιώνουμε. Το στοίχημά μας είναι αυτό: Ο κορωνοϊός ήρθε για να μείνει και πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτόν. Η χώρα, όλοι μας, έχουμε ανάγκη να επανέλθουμε σε κανονικούς ρυθμούς επαναπροσαρμογής και λειτουργίας στις νέες συνθήκες. Κέντρα όπως το Ινστιτούτο χρειάζονται τη στήριξη της πολιτείας για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν έτσι ώστε με τη σειρά τους να στηρίξουν τους πολίτες και την ίδια τη χώρα. Ως Ινστιτούτο, είμαστε πάντα στο πλευρό της πολιτείας, στηρίζοντας κάθε προσπάθειά της. Η αποστολή μας, ίδια πάντοτε. Η δημιουργία του νέου κτιρίου –του μεγαλύτερου αναπτυξιακού έργου του Ινστιτούτου, στο οποίο θα στεγαστούν νέες ερευνητικές ομάδες σε νέες θεματικές τεχνολογίας αιχμής στο ευρύτερο πεδίο των δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου, τομείς οι οποίοι θα ενισχύσουν και τους άλλους δύο, εκπαίδευση και υπηρεσίες– βρίσκεται σε εξέλιξη, με την υλοποίησή του να ολοκληρώνεται σε περίπου δύο χρόνια. Με την επέκταση αυτή, η αποστολή του Ινστιτούτου θα ενισχυθεί και θα διευρυνθεί περαιτέρω, προσφέροντας ακόμη περισσότερα στους συνανθρώπους μας και στη χώρα μας.

Το στοίχημά μας είναι αυτό: Ο κορωνοϊός ήρθε για να μείνει και πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτόν. Η χώρα, όλοι μας, έχουμε ανάγκη να επανέλθουμε σε κανονικούς ρυθμούς επαναπροσαρμογής και λειτουργίας στις νέες συνθήκες

ΥΓΕΙΑ - ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Τα κυπριακά πανεπιστήμια συνθέτουν παράγοντα σταθερότητας και συνοχής για τον τόπο μας και δυνητικά πολύτιμο μοχλό κοινωνικής και οικονομικής ανάταξης για τις μέλλουσες δύσκολες ημέρες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Οι πολλές προκλήσεις τις οποίες κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε κατά τη διάρκεια της δύσκολης αυτής χρονιάς, στον απόηχο της προσαρμογής στα δεδομένα της πανδημίας, δημιούργησαν για την Ανώτατη Εκπαίδευση ένα περιβάλλον δημιουργικών ευκαιριών, ανθεκτικότητας και δυνατοτήτων επιτακτικής και άμεσης προσαρμογής στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες λειτουργίας μας. Επιγραμματικά, μπορούμε να κατατάξουμε τις προοπτικές για τη νέα χρονιά σε τέσσερις άξονες - πυλώνες στήριξης και περαιτέρω ανάπτυξης: • Περαιτέρω διεθνοποίηση της ακαδημαϊκής κοινότητας, παράλληλα με την προσφορά ανταγωνιστικών υπηρεσιών και Προγραμμάτων Σπουδών με βέλτιστους διεθνείς δείκτες ποιότητας.

• Σχεδιασμός, ένταξη και υλοποίηση ερευνητικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων σε συνεργασία με διεθνείς εταίρους από τον ενιαίο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης για την περαιτέρω ανάπτυξη της πρωτογενούς έρευνας και καινοτομίας καθώς και της κινητικότητας του ακαδημαϊκού προσωπικού.

• Έμφαση στην παροχή καινοτόμου γνώσης μέσω της δημιουργίας Προγραμμάτων Σπουδών αιχμής γνώσης στα σύγχρονα επιστημονικά πεδία της οικονομίας της γνώσης, με πλήρη διασύνδεση των νέων

122 EconomyToday

εργασιακών μοντέλων στο διεθνές επίπεδο.

• Αλλαγή του επιχειρησιακού μοντέλου λειτουργίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και πλήρης ενσωμάτωση και επέκταση των τεχνολογικών καινοτομιών στις υπηρεσίες και την εκπαιδευτική διαδικασία. Ειδικότερα για το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, οι αυξημένες επενδύσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια στις ψηφιακές υποδομές του, στην ενσωμάτωση νέων καινοτόμων τεχνολογιών στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία, στην εναρμόνιση των Προγραμμάτων Σπουδών μέσω της αυστηρής διαδικασίας αξιολόγησης με τα βέλτιστα διεθνή ακαδημαϊκά πρότυπα, καθώς και στην ανάπτυξη της τεχνογνωσίας του εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού μας, διασφάλισαν τη δυνατότητα του Πανεπιστημίου να συνεχίσει την εκπαιδευτική αποστολή του κατά τη διάρκεια ισχύος των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας. Επίσης, μας επέτρεψαν να ξεκινήσουμε την τρέχουσα ακαδημαϊκή περίοδο μόνο με κατά πρόσωπο διδασκαλία, ενώ παράλληλα στηρίξαμε και ενδυναμώσαμε την κοινωνική συνοχή της τοπικής κοινωνίας, την οικονομική δραστηριότητα στη δύσκολη αυτή στιγμή για τον τόπο μας, αλλά και την προσπάθεια της πολιτείας για αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης στην πατρίδα μας.

ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΚΛΙΑ Πρύτανη Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφος, Προέδρου της Συνόδου των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων

Περαιτέρω, η αποκτηθείσα γνώση και εμπειρία από την προσαρμογή στις νέες συνθήκες εκπαίδευσης και κοινωνικού περιβάλλοντος, σε συνάρτηση με τους έκτακτους πόρους και εργαλεία που κινητοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έρευνα σε ιατρικό, κοινωνικό και επιχειρησιακό επίπεδο, έχουν ήδη προσδώσει στα ερευνητικά κέντρα των πανεπιστημίων μεγαλύτερη δυναμική για έρευνα, συνέργειες, συνεργασίες με ιδρύματα του εξωτερικού, ανταλλαγή επιστημονικών δεδομένων, ανάπτυξη νέων ερευνητικών εργαλείων και αξιοποίηση νέων ερευνητών.

Στηρίξαμε και ενδυναμώσαμε την κοινωνική συνοχή της τοπικής κοινωνίας, την οικονομική δραστηριότητα στη δύσκολη αυτή στιγμή για τον τόπο μας, αλλά και την προσπάθεια της πολιτείας για αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης στην πατρίδα μας

ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΤΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΜΑΣ

Ως αποτέλεσμα, μας δόθηκε η δυνατότητα αύξησης του διεθνούς αποτυπώματος του Πανεπιστημίου μας, με την ένταξη και συμμετοχή σε σειρά διεθνών ευρωπαϊκών δικτύων Ανώτατης Εκπαίδευσης, όπως στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης (EURASHE), την Ένωση Μεσογειακών Πανεπιστημίων (UNIMED) και την Ένωση Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (European University Association / EUA), καθώς και η δυνατότητα παροχής νέων, ποιοτικών Προγραμμάτων Σπουδών μεταπτυχιακού και διδακτορικού επιπέδου, σε συνεπίβλεψη με σημαντικά πανεπιστήμια του ευρωπαϊκού χώρου, και συμμετοχής σε διεθνή consortia για υλοποίηση δράσεων στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια. Επίσης, η αξιοποίηση και θεσμική θωράκιση της εξ αποστάσεως και της μεικτής (blended) εκπαίδευσης, η οποία επετεύχθη σε συνεργασία με τους θεσμικούς φορείς της πολιτείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και η οποία παραμένει ως εναλλακτική επιλογή, έχει προσδώσει ένα επιπλέον συγκριτικό πλεονέκτημα και ανθεκτικότητα στην Ανώτατη Εκπαίδευση στην Κύπρο, αλλά και σημαντικά οφέλη στη φοιτητική κοινότητα, με δυνατότητα άμεσης προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Η αυξημένη ανάγκη διασύνδεσης των Προγραμμάτων Σπουδών και της πρωτογενούς ερευνητικής δραστηριότητας με την αγορά εργασίας, για τη δημιουργία και παροχή εφαρμοσμένης γνώσης, δεν προκύπτει πλέον μόνο ως αναγκαία ακολουθία των κατευθύνσεων της Bologna, αλλά και από την αυξημένη ευθύνη των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στη νέα ψηφιακή εποχή για την καλλιέργεια ψηφιακών ικανοτήτων και τη βελτίωση των υποστηρικτικών δεξιοτήτων των νέων επιστημόνων και μελλοντικών εργαζομένων, όπως η συνεργατική ικανότητα, η δημιουργική αντιμετώπιση - λύση προβλημάτων και η δυνατότητα σύλληψης και υλοποίησης καινοτόμων ιδεών.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Γεγονός παραμένει πως η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ανάδυση νέων αναγκών στη σύγχρονη κοινωνία δημιουργεί διαρκώς νέες προοπτικές στην αγορά εργασίας. Ως εκ τούτου, θα συνεχίσουμε την ενίσχυση της πρωτογενούς ακαδημαϊκής ερευνητικής δραστηριότητας του ακαδημαϊκού προσωπικού μας,

παράγοντας νέα γνώση αιχμής, με εξωστρέφεια και διεθνή αναγνώριση και με νέα Προγράμματα Σπουδών, τα οποία απευθύνονται στη διεθνή φοιτητική κοινότητα και ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες της 4IR (Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης) και στο νέο γεωπολιτικό-οικονομικό περιβάλλον των παγκοσμίων αγορών.

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Οι συνέπειες της πανδημίας στην πατρίδα μας, ειδικά στον τουριστικό τομέα, στις σχετιζόμενες επιχειρήσεις και υπηρεσίες και στο ανθρώπινο δυναμικό, υπήρξαν βαρύτατες και άρχισαν να ανακάμπτουν δειλά φέτος με την καλύτερη τουριστική περίοδο και τη συνέχιση της εφαρμογής στοχευμένων δημοσίων πολιτικών συνεισφοράς σημαντικών οικονομικών πόρων από την πολιτεία. Ήδη, όμως, με την αβεβαιότητα ως προς την πορεία της πανδημίας και την κρίση στην ενέργεια και την τροφοδοτική αλυσίδα, ως συνέπεια αυτής, καθυστερεί η ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά. Όσον αφορά τον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης –θα μου επιτρέψετε να εκφραστώ και με την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Συνόδου των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων–, συνολικά αλλά και ως Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, τα κυπριακά πανεπιστήμια συνθέτουν παράγοντα σταθερότητας και συνοχής για τον τόπο μας και δυνητικά πολύτιμο μοχλό κοινωνικής και οικονομικής ανάταξης για τις μέλλουσες δύσκολες ημέρες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ήδη, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα συμμετέχουν ενεργά –σε συνέχεια πρόσκλησης και αγαστής συνεργασίας με τα θεσμικά όργανα της Δημοκρατίας– στις αναπτυξιακές δράσεις για τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, με έμφαση ιδιαίτερα στον άξονα της ανάπτυξης της έρευνας και της καινοτομίας. Οι δράσεις αυτές, με την υλοποίησή τους, θα δημιουργήσουν πολλαπλασιαστική επίδραση και οφέλη, τα οποία θα στηρίξουν τους πυλώνες ανάπτυξης της επόμενης ημέρας στη χώρα μας, αλλά και θα διαχυθούν οριζόντια στην κυπριακή κοινωνία και οικονομία.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΟΥΜΕ ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Η ενεργή παρουσία μας σε ανταγωνιστικά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας είναι συνεχής και αυξανόμενη.

Μετά από σχεδόν δύο χρόνια αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού και των επιπτώσεών της, είμαστε ικανοποιημένοι που επανερχόμαστε στην κανονικότητα και η εκπαιδευτική διαδικασία πραγματοποιείται πλέον με τη φυσική παρουσία διδασκόντων και διδασκομένων, έστω και κάτω από πολύ αυστηρά μέτρα ασφάλειας και υγείας, που είναι απολύτως απαραίτητα για τη διασφάλιση της ομαλής εξέλιξης του εξαμήνου. Το ιδιαίτερα θετικό κλίμα που επικρατεί ανάμεσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα και ο διάχυτος ενθουσιασμός των φοιτητών/τριών, που μετά από τρία εξάμηνα διαδικτυακής διδασκαλίας επανέρχονται στον φυσικό χώρο του Πανεπιστημίου, μας γεμίζουν αισιοδοξία και μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας για να αντεπεξέλθουμε στις τεράστιες προκλήσεις που έφερε μαζί της η πανδημία. Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που όλο αυτό το χρονικό διάστημα καταφέραμε να κρατήσουμε ασφαλή την κοινότητά μας, επιτυγχάνοντας παράλληλα τους ακαδημαϊκούς στόχους κάθε εξαμήνου, με σημαντικές επενδύσεις στην τεχνολογία και την καινοτομία. Η κρίση έχει, ασφαλώς, αναδείξει και ευκαιρίες, όπως η αξιοποίηση της τεχνολογίας και η εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων και διαδικασιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σκοπεύουμε να αξιοποιήσουμε την πρόσθετη εμπειρία και τεχνογνωσία που αποκτήθηκε τα τελευταία δύο σχεδόν χρόνια, εξελίσσοντας περαιτέρω

124 EconomyToday

τα υφιστάμενα εξ αποστάσεως προγράμματα σπουδών και εμπλουτίζοντας τα υπόλοιπα συμβατικά προγράμματα με τεχνολογίες τηλεκπαίδευσης. Είμαστε από τους πρωτοπόρους σε θέματα τεχνολογίας και διαδικτυακής μάθησης στην Κύπρο και βασικός στόχος μας είναι να υιοθετήσουμε βέλτιστες πρακτικές και να αναπτύξουμε καινοτόμες λύσεις, ώστε να καταστούμε κέντρο αριστείας στον συγκεκριμένο τομέα. Για παράδειγμα, οι υβριδικές τάξεις και τα ψηφιακά εργαλεία που έχουμε αναπτύξει έχουν εξυπηρετήσει άριστα την εκπαιδευτική διαδικασία και συνεχίζουν να αξιοποιούνται, αφού φοιτητές/τριες που είναι επιβεβαιωμένα κρούσματα κορωνοϊού ή έχουν έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα μπορούν να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία με την ενσωμάτωση αυτών των πρακτικών μεικτής εκπαίδευσης. Η συνέχιση των επενδύσεων στην τεχνολογία και την καινοτομία είναι κάτι που αναμένουμε να δούμε ευρύτερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και μετά την πανδημία. Επιπλέον, η ενεργή παρουσία μας σε ανταγωνιστικά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας είναι συνεχής και αυξανόμενη. Χαρακτηριστική αυτής της δραστηριότητας και του επιπέδου της έρευνας που διεξάγεται είναι η επιτυχία μας στο πολύ ανταγωνιστικό πρόγραμμα του ΙδΕΚ «Νησίδες Αριστείας», όπου ακαδημαϊκοί/ερευνητές του Πανεπιστημίου κέρδισαν το 1/5 των έργων που θα χρηματοδοτηθούν στον

Του Γιώργου Δημοσθένους Πρύτανη Πανεπιστημίου Frederick, Μέλους του Ανώτατου Εκτελεστικού Συμβουλίου του «EU-CONEXUS European University for Smart Urban Coastal Sustainability» και πρώην Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού

πυλώνα «Εφαρμοσμένες Επιστήμες και Μηχανική» σε εθνικό επίπεδο. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το ότι, με πέντε συνολικά έργα ως συντονιστές και δύο ως συνεργάτες, το ποσοστό επιτυχίας των προτάσεων ακούμπησε το 20%, περίπου δηλαδή το διπλάσιο του εθνικού μέσου όρου στους δύο πυλώνες συμμετοχής των ερευνητών μας στο πρόγραμμα, αυτόν των «Εφαρμοσμένων Επιστημών και Μηχανικής» και αυτόν των «Επιστημών Υγείας».

Η στρατηγική μας για τη βιώσιμη ανάπτυξη έχει ενσωματωθεί στο περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών μας, στην ερευνητική μας δραστηριότητα, στη λειτουργία μας και στους δεσμούς μας με την κοινωνία, και είμαστε περήφανοι που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητάς μας

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ

Στόχος μας σε στρατηγικό επίπεδο παραμένει η διεθνοποίηση και η εξωστρέφεια, δηλαδή η περαιτέρω ανάπτυξη συνεργασιών με πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα διεθνούς εμβέλειας και η συμμετοχή μας σε διεθνή δίκτυα πανεπιστημίων. Οι συνεργασίες αυτές επεκτείνονται σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων μας, τη διδασκαλία, την έρευνα και την καινοτομία. Για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο Frederick είναι μέλος του EU-CONEXUS, μιας συνεργασίας εννέα πανεπιστημίων από εννέα χώρες της Ε.Ε. που εστιάζει στην ευφυή αειφόρο διαχείριση και ανάπτυξη της αστικής παράκτιας ζώνης. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό επίτευγμα, αφού το EU-CONEXUS αποτελεί ένα από τα έργα της πρωτοβουλίας «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια» που έχουν επιλεγεί για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο τη δημιουργία δικτύων πανεπιστημίων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα οποία θα επιτρέπουν στους φοιτητές να αποκτούν πτυχίο συνδυάζοντας σπουδές σε διάφορες χώρες της Ε.Ε., συμβάλλοντας έτσι στη διεθνή ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Η Ε.Ε. θεωρεί πως αυτά είναι τα πανεπιστήμια του μέλλοντος, αφού θα επικεντρώνονται στην αειφορία και θα προωθούν τις ευρωπαϊκές αξίες, φέρνοντας επανάσταση στην ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ένα εξίσου σημαντικό επίτευγμα του Πανεπιστημίου μας είναι η ίδρυση της Έδρας UNESCO για τη Διά Βίου Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων. Η επιτυχία αυτή ανοίγει προοπτικές περαιτέρω ερευνητικής δραστηριοποίησης σε τομείς μη τυπικής εκπαίδευσης και άτυπης μάθησης, τόσο στον ευρωπαϊκό χώρο όσο και σε τρίτες χώρες. Στόχος μας ασφαλώς είναι και η συνέχιση των διεθνών διακρίσεών μας και η ενδυνάμωση του προφίλ μας με υψηλές επιδόσεις σε διεθνείς κατατάξεις. Αναφέρω ενδεικτικά τα πολύ καλά αποτελέσματα του Πανεπιστημίου μας στην παγκόσμια κατάταξη πανεπιστημίων Times Higher Education University Impact Rankings 2021, όπου κατατάχθηκε στα καλύτερα 10% των πανεπιστημίων στην κατηγορία που αφορά την Ποιοτική Εκπαίδευση, αλλά και τις συνεχιζόμενες διακρίσεις στο παγκόσμιο σύστημα αξιολόγησης πανεπιστημίων U-Multirank, που στηρίζει η Ε.Ε., όπου απέσπασε βαθμολογία Α σε 10 κατηγορίες, ενώ κατατάχθηκε 294ο ανάμεσα σε 1.101 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, στη γενική κατάταξη. Μέγιστη, επίσης, προτεραιότητα για εμάς είναι η συμβολή μας στην επίτευξη των 17 Στόχων που έχουν

καθοριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Το Πανεπιστήμιο Frederick είναι μέλος του Δικτύου Λύσεων των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και ανήκει στα κύρια ιδρυτικά μέλη του Κυπριακού Τμήματος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη μας αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα για να γίνει ο σύγχρονος κόσμος πιο δίκαιος, ειρηνικός και υγιής. Στόχος μας είναι να γίνουμε φορείς της αλλαγής που θέλουμε να δούμε στον κόσμο μας. Η δέσμευσή μας στον τομέα αυτό δεν είναι επιφανειακή. Ήδη η στρατηγική μας για τη βιώσιμη ανάπτυξη έχει ενσωματωθεί στο περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών μας, στην ερευνητική μας δραστηριότητα, στη λειτουργία μας και στους δεσμούς μας με την κοινωνία, και είμαστε περήφανοι που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητάς μας. Κλείνοντας, δεν θα μπορούσα να μην υπομνήσω ότι σημαντική πρόκληση παραμένει η προσέλκυση μη Κύπριων φοιτητών για σπουδές στα κυπριακά πανεπιστήμια. Το γεγονός ότι τα κυπριακά πανεπιστήμια χειρίστηκαν αποτελεσματικά την κρίση δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στη χώρα μας και στην πανεπιστημιακή της εκπαίδευση και θα πρέπει να αποτελέσει κίνητρο για επιλογή της ως προορισμού για σπουδές, τόσο από Κύπριους όσο και από ξένους φοιτητές. Αυτό αποτελεί μεγάλη ευκαιρία ενδυνάμωσης του προφίλ της χώρας μας ως ποιοτικού και αξιόπιστου προορισμού για σπουδές. Το Πανεπιστήμιο Frederick, αλλά και άλλα ιδιωτικά και δημόσια πανεπιστήμια του τόπου, πρέπει να νιώθουν υπερήφανα όχι μόνο για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκαν την πανδημία, αλλά και για όσα έχουν πετύχει την τελευταία δεκαετία. Στόχος μας είναι η αριστεία αυτή να αναδειχθεί διεθνώς. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια με τους συνδεόμενους φορείς, αλλά και με την πολιτεία, και προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε. Με ευχαρίστηση μπορώ να πω ότι υπάρχει από την πολιτεία διάθεση στήριξης της προσπάθειας αυτής. Άλλωστε, η ανάπτυξη στον τομέα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης θα δημιουργήσει ποιοτικές θέσεις εργασίας, σημαντική εισροή κεφαλαίων και αειφόρα ανάπτυξη.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Για να εξελιχθεί η Κύπρος σε ένα περιφερειακό κέντρο ανώτατης εκπαίδευσης, θα πρέπει να θεσμοθετηθεί ένα πολυδιάστατο σχέδιο δράσης, με στόχους και χρονοδιαγράμματα.

Ο πανεπιστημιακός τομέας, τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός, συνεχίζει να σημειώνει άλματα, τόσο αριθμητικά όσο και ποιοτικά. Η συνεχής βελτίωση των κυπριακών πανεπιστημίων στις διεθνείς κατατάξεις επιβεβαιώνει την απόδοση των επενδύσεων και προσπαθειών από τους εμπλεκόμενους εταίρους σε πρωτοβουλίες που προάγουν μεταξύ άλλων: την ακαδημαϊκή αριστεία, την παροχή πλήρους πιστοποιημένης ποιοτικής εκπαίδευσης, τον σχεδιασμό προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης της νέας γενιάς επαγγελματιών/επιστημόνων και επιχειρηματιών, την ανάπτυξη έρευνας αιχμής και της καινοτομίας, τη μετάδοση και εφαρμογή της τεχνογνωσίας στη βιομηχανία και, βεβαίως, την οικοδόμηση συνεργασιών με άλλα πανεπιστήμια παγκόσμιας εμβέλειας. Η περαιτέρω ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, που αποτελεί διακηρυγμένη πολιτική προτεραιότητα των πρόσφατων διακυβερνήσεων, θα ενισχύσει πολλαπλασιαστικά την κοινωνική, οικονομική, επιστημονική και επιχειρηματική ανάπτυξη της Κύπρου. Για να εξελιχθεί η Κύπρος σε ένα περιφερειακό κέντρο ανώτατης εκπαίδευσης, θα πρέπει να θεσμοθετηθεί ένα πολυδιάστατο σχέδιο δράσης, με στόχους και χρονοδιαγράμματα και με μηχανισμούς παρακολούθησης της προόδου εν σχέσει με την προσέλευση φοιτητών από το εξωτερικό και κυρίως από τρίτες χώρες. Επίσης, είναι σημαντικό να καταγράφονται και να αντιμετωπίζονται τυχόν προβλήματα και ανασταλτικές πρακτικές που υποσκάπτουν την αναβάθμιση της Κύπρου ως ανταγωνιστικού προορισμού για πανεπιστημιακές σπουδές.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ BRANDING

Για την ενίσχυση της επωνυμίας (branding) της Κύπρου ως προορισμού για πανεπιστημιακές σπουδές, θα πρέπει οι πολιτικές των κρατικών φορέων αλλά και των

126 EconomyToday

εμπλεκομένων εταίρων να σέβονται τις προσδοκίες των ξένων αλλά και ντόπιων φοιτητών, που βασίζονται στις ακόλουθες βασικές αρχές, οι οποίες συνήθως διέπουν την αποστολή κάθε πανεπιστημιακού ιδρύματος με διεθνή προσανατολισμό: (α) Προσφορά πτυχίων από ακαδημαϊκά κέντρα αριστείας που πρωταγωνιστούν στην έρευνα και καινοτομία και χαίρουν αναγνωρισιμότητας διεθνώς (academic recognition). (β) Διασφάλιση ποιοτικής εκπαίδευσης και έρευνας μέσω ιδρυματικών, τμηματικών και προγραμματικών πιστοποιήσεων από τις αρμόδιες εθνικές ρυθμιστικές αρχές (accreditations), αλλά και στόχευση για στρατηγικά επιλεγμένες τμηματικές και προγραμματικές πιστοποιήσεις από άλλους έγκριτους διεθνείς φορείς ποιότητας (π.χ. EFMD, AACSB, AMBA κλπ.). (γ) Ενίσχυση της πρόσβασης των φοιτητών (συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων σε επαγγελματικές θέσεις φοιτητών) σε προγράμματα σπουδών που υιοθετούν ευέλικτες και καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας (διά ζώσης, διαδικτυακά και με μεικτές τεχνικές μάθησης). (δ) Πρόσβαση σε προσιτά δίδακτρα (affordability), που να επιτρέπουν σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας να επενδύσουν στην εκπαίδευση, κατάρτιση και ανέλιξή τους. (ε) Καταλληλότητα των προγραμμάτων σπουδών (appropriateness), ώστε να συνάδουν με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, η οποία απαιτεί γνωστικές, αναλυτικές και κοινωνικές δεξιότητες που πρέπει να προσφέρονται στα αμφιθέατρα, στα εργαστήρια αλλά και μέσω της πρακτικής εξάσκησης. Σε σχέση με το τελευταίο, χρειάζονται περαιτέρω δράσεις για τη διασύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα ενισχυθεί και η προοπτική για απασχολησιμότητα κατά τη διάρκεια της

Του Καθηγητή Πανίκκου Πουτζιουρή Πρύτανη Πανεπιστημίου UCLan Cyprus

φοίτησης (work-based L-earning) αλλά και η προοπτική για επαγγελματική αποκατάσταση μετά τη συμπλήρωση των σπουδών. Είναι σημαντικό να αναφερθεί εδώ ότι η κυπριακή πανεπιστημιακή κοινότητα έχει τη βούληση για την εκπόνηση μιας πολυδιάστατης στρατηγικής για ορθολογιστική ανάπτυξη της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Μαζί με την οικοδόμηση των πυλώνων του αναπτυξιακού προτύπου ενός σύγχρονου πανεπιστημιακού οικοσυστήματος, θα πρέπει να εξευρεθούν πρακτικές λύσεις για τα διαχρονικά προβλήματα που περιορίζουν την ανάπτυξη των ιδιωτικών πανεπιστημίων, στα οποία σήμερα είναι ενταγμένο το ένα τρίτο της φοιτητικής κοινότητας της Κύπρου.

ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Πιο αναλυτικά, για την ορθολογική ανάπτυξη της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, χρειάζονται τα εξής: 1. Η υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης και συντονισμένης εκστρατείας για υποστήριξη, ανάδειξη, προώθηση και μάρκετινγκ της Κύπρου ως Κέντρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Branding - Study for Cyprus).

2. Η συνομολόγηση περισσότερων διακρατικών συμφωνιών για αμοιβαία αναγνώριση πτυχίων και η σύσφιξη συνεργασιών στην έρευνα και ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε τομείς προτεραιότητας.

3. Η προώθηση των πανεπιστημίων της Κύπρου μέσω της παροχής κρατικών υποτροφιών σε επίλεκτους διεθνείς φοιτητές από αναπτυσσόμενες χώρες.

4. Η διόρθωση των ανισορροπιών που αντιμετωπίζει ο ιδιωτικός πανεπιστημιακός τομέας που απευθύνεται στους φοιτητές που δεν μπορούν να σπουδάσουν στο εξωτερικό ή/και δεν πληρούν τα κριτήρια εισόδου των κρατικών πανεπιστημίων.

5. Η ρύθμιση του φορολογικού καθεστώτος, που στο παρόν στάδιο είναι ετεροβαρές, καθώς τα ιδιωτικά πανεπιστήμια πληρώνουν φόρο προστιθέμενης αξίας σε κεφαλαιουχικές δαπάνες τις οποίες δεν μπορούν να ανακτήσουν.

6. Η οικοδόμηση συνεργειών μέσω μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής η οποία να συνυπολογίζει την αναδυόμενη ιδιωτική πρωτοβουλία τόσο στην εκπαίδευση όσο και στους τομείς της υγείας, της ενέργειας και της έρευνας. Χρειάζεται μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των κυπριακών πανεπιστημίων και των εταίρων που δραστηριοποιούνται στους πιο πάνω τομείς, για την άντληση κονδυλίων από ευρωπαϊκά προγράμματα, ώστε να μπορέσουν να συγχρηματοδοτήσουν ζωτικές επενδύσεις για τη διεύρυνση και αναβάθμιση των υποδομών, προσφέροντας έτσι περισσότερα και πιο ελκυστικά προγράμματα σπουδών που θα επωφελούνται από την έρευνα η οποία θα διενεργείται σε ερευνητικά κέντρα.

7. Η επένδυση και αναβάθμιση της έρευνας μέσω ενός προσανατολισμένου προς την έρευνα μοντέλου καταμερισμού φόρτου εργασίας (academic workload model). Είναι σημαντικό να γίνει από όλους αντιληπτό ότι το ερευνητικό έργο των επί μέρους ακαδημαϊκών τμημάτων είναι αυτό που θα υποβοηθήσει την κατάταξη των κυπριακών πανεπιστημίων στον χάρτη των

Οι ερευνητικές και καινοτόμες δραστηριότητες θα επιδράσουν θετικά στη συνεχή αναζωογόνηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε όλους τους τομείς της κυπριακής οικονομίας

διακεκριμένων ιδρυμάτων παγκόσμιας εμβέλειας που πρωτοστατούν στην εκπαίδευση, στην έρευνα και στην ανάπτυξη νέων προϊόντων και καινοτόμων λύσεων.

8. Η υιοθέτηση μιας αναθεωρημένης στρατηγικής για την έξυπνη, στοχευμένη και υπό δικλείδες ασφαλείας απλοποίηση των διαδικασιών εκχώρησης φοιτητικής βίζας σε φοιτητές εκτός ΕΕ, αλλά και η δυνατότητα αυτών να έχουν πρόσβαση σε ευκαιρίες εργοδότησης στο αντικείμενο των σπουδών τους για εργασία υπό προϋποθέσεις μετά τις σπουδές τους για απόκτηση εμπειρίας.

9. Η συνεχής υποστήριξη από το ΔΙΠΑΕ για την υιοθέτηση πολιτικής εδραίωσης της Εσωτερικής Ιδρυματικής Μονάδας Διασφάλισης της Ποιότητας, ώστε να μπορούν τα πανεπιστήμια, ανεξάρτητα και με ευελιξία, να αναβαθμίζουν υφιστάμενα προγράμματα σπουδών και να εισάγουν νέα, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων που περιλαμβάνουν κατευθύνσεις (pathways) ή και των επονομαζόμενων foundation programmes. Η υλοποίηση μιας συγκροτημένης και ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη συνεχή ανάπτυξη των πανεπιστημίων και γενικά του τομέα της έρευνας και καινοτομίας είναι καθοριστικής σημασίας για τη διάνοιξη νέων οριζόντων ανάπτυξης, μέσα στο πλαίσιο της νέας εποχής της ψηφιοποίησης, της τεχνολογικής αναβάθμισης και της στρατηγικής προσαρμοστικότητας που απαιτείται λόγω του μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος, το οποίο επιπλέον επηρεάζεται από τις επιπτώσεις της πανδημίας αλλά και από τις συνέπειες του Brexit (οι οποίες αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω των διαχρονικών σχέσεων της Κύπρου με το Ηνωμένο Βασίλειο). Εν κατακλείδι, μια ανθούσα ανώτατη εκπαίδευση, με πανεπιστήμια διεθνούς εμβέλειας και κύρους και με συντεταγμένες πρακτικές για την ένταξη ξένων φοιτητών, θα γίνει αναπόσπαστο κεφάλαιο της νέας οικονομικής στρατηγικής της Κύπρου και θα φέρει την ποθούμενη πολυδιάστατη ανάπτυξη με νέες θέσεις εργασίας. Είναι αξιοσημείωτο το ότι η εμπειρία από άλλα κράτη καταδεικνύει πως για κάθε 7 ξένους φοιτητές δημιουργούνται 3 νέες θέσεις εργασίας. Επιπρόσθετα, οι ερευνητικές και καινοτόμες δραστηριότητες θα επιδράσουν θετικά στη συνεχή αναζωογόνηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε όλους τους τομείς της κυπριακής οικονομίας.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

παρεμβάσεις

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΗΚΑΜΕ ΣΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΜΑΣ

Ως Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ υλοποιούμε ένα σημαντικό επενδυτικό πλάνο, το οποίο αποτυπώνει την πίστη μας στις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας και στις υπηρεσίες υγείας. Το προηγούμενο έτος κυριάρχησε μια βασική αντίφαση. Από τη μια, η ελπίδα που δημιούργησε η πρόοδος της επιστήμης, αποτέλεσμα της οποίας ήταν τα εμβόλια ενάντια στην COVID-19, και από την άλλη η αβεβαιότητα για το τέλος της πανδημίας, με τις νέες μεταλλάξεις που προέκυψαν, δημιούργησαν νέες προκλήσεις. Αυτές υπήρξαν πολλαπλάσιες για όσους από εμάς δραστηριοποιούνται στον ευαίσθητο χώρο της υγείας. Ο Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ, μάλιστα, με την ηγετική του θέση σε Κύπρο και Ελλάδα, δεν μπορούσε παρά να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας παροχής ποιοτικών και καινοτόμων υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, μεσούσης της πανδημίας. Σήμερα, πλέον, κάνοντας έναν αρχικό απολογισμό, μπορώ να πω ότι ανταποκριθήκαμε στο καθήκον μας, όπως αυτό προκύπτει από τη σαραντάχρονη πορεία μας και τις εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών που μας εμπιστεύονται.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Το 2017, όταν ακόμη το ΓεΣΥ ήταν στα σπάργανα, αποτέλεσε το έτος εκκίνησης της παρουσίας της ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ στην Κύπρο. Στο πλαίσιο διεθνούς διαγωνισμού, ο Όμιλός μας επιλέχθηκε να σχεδιάσει, να

128 EconomyToday

υλοποιήσει και να στελεχώσει το κλινικό εργαστήριο εντός των εγκαταστάσεων του Γερμανικού Ογκολογικού Κέντρου, σε συνεργασία με το Χημείο Γιαννουκά. Έκτοτε υλοποιούμε ένα σημαντικό επενδυτικό πλάνο, το οποίο αποτυπώνει την πίστη μας στις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας και τις υπηρεσίες υγείας. Πρώτος σταθμός υπήρξε η εξαγορά του πλειοψηφικού πακέτου του Χημείου Γιαννουκά στο τέλος του ίδιου έτους, ενώ το 2018 προχωρήσαμε στην πλήρη εξαγορά του Διαγνωστικού Κέντρου Άλφα Εύρεσις, διαμορφώνοντας έτσι για πρώτη φορά στην Κύπρο έναν φορέα παροχής ολοκληρωμένων διαγνωστικών υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Εντός αυτού του πλαισίου, το 2020 ο Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ προχώρησε στη δημιουργία του πρώτου Πολυδύναμου Διαγνωστικού Κέντρου στη Λευκωσία. Πρόκειται για το επόμενο βήμα στον τομέα της ΠΦΥ, έναν σύγχρονο χώρο, με εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας και άρτια καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό, που συνδυάζει τη δυνατότητα για ολοκληρωμένες λύσεις αναλύσεων και διαγνωστικές εξετάσεις κάτω από την ίδια στέγη. Θεωρώ ότι οι χιλιάδες επισκέπτες που επέλεξαν το Πολυδύναμο Διαγνωστικό μας Κέντρο κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του, από κοινού με τους πέραν των 100.000 εξεταζόμενους

Του Γιώργου Σπανού Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου του Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ

Από τη μια, η ελπίδα που δημιούργησε η πρόοδος της επιστήμης, αποτέλεσμα της οποίας ήταν τα εμβόλια ενάντια στην COVID-19, και από την άλλη η αβεβαιότητα για το τέλος της πανδημίας, με τις νέες μεταλλάξεις που προέκυψαν, δημιούργησαν νέες προκλήσεις

που μας εμπιστεύονται ετησίως σε παγκύπρια βάση, αντιλαμβάνονται έμπρακτα τη σημασία που δίνουμε στην αναβάθμιση του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στους πολίτες της Κύπρου και μάλιστα χωρίς οποιαδήποτε διάκριση σε ασθενείς που έρχονται μέσω του ΓεΣΥ ή ιδιωτικά.

Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Τα 40 χρόνια πορείας του Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ χαρακτηρίζονται από τη διαρκή εισαγωγή καινοτομιών στα πεδία δραστηριότητάς του. Αυτή τη φιλοσοφία διατηρούμε και στο σκέλος της επένδυσής μας στην Κύπρο, θεωρώντας ότι οι πολίτες της χώρας δικαιούνται να έχουν πρόσβαση σε προηγμένης τεχνολογίας διαγνωστικά μηχανήματα, που βελτιώνουν δραστικά τα αποτελέσματα και ελαχιστοποιούν την επιβάρυνση του ασθενή. Με αυτό το σκεπτικό, έχουμε εξοπλίσει το Πολυδύναμο Κέντρο του Ομίλου με μαγνητικό τομογράφο 3 Tesla, τον πρώτο του είδους του με τεχνητή νοημοσύνη σε Κύπρο και Ελλάδα και μόλις τον τρίτο που έχει εγκαταστήσει η Siemens στην Ευρώπη, ο οποίος, αξιοποιώντας τις δυνατότητες διασύνδεσής του με διεθνείς βάσεις δεδομένων, προσφέρει τα πλέον έγκυρα και ακριβή διαγνωστικά αποτελέσματα.

Παράλληλα, το Πολυδύναμο Διαγνωστικό Κέντρο διαθέτει νέο 3D Ψηφιακό Μαστογράφο με Τομοσύνθεση, ΜΟΠ/DEXA, για τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας με επιπλέον ειδικό λογισμικό πλήρους λιπομέτρησης, πολλαπλούς Υπερήχους (U/S) Fibroscan, καθώς και νέο σύγχρονο και χαμηλής ακτινοβολίας Ψηφιακό X-Ray. Η επιλογή μας όμως για εισαγωγή καινοτόμων μεθόδων δεν περιορίζεται εδώ, αφού το επόμενο διάστημα θα ολοκληρωθεί η εγκατάσταση και πιστοποίηση ενός ακόμη πλήρως αυτοματοποιημένου κλινικού εργαστηρίου του Ομίλου. Θα πρόκειται για έναν state-of-the-art χώρο, στον οποίο μάλιστα οι επισκέπτες θα έχουν οπτική πρόσβαση, όπου η όλη διαδικασία, από τη λήψη του δείγματος μέχρι τη ρομποτική διαχείριση και την εξαγωγή των αποτελεσμάτων, θα γίνεται αυτοματοποιημένα, μεγιστοποιώντας έτσι την ποιότητα και αξιοπιστία των εξετάσεων και ελαχιστοποιώντας τον χρόνο διεκπεραίωσης και την πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. Ταυτόχρονα με την παροχή υψηλότερου επιπέδου υπηρεσιών προς τους εξεταζόμενους, θα ήθελα να υπογραμμίσω και την παράμετρο της βιωσιμότητας για κάθε επιλογή μας. Τόσο ο σύγχρονος εξοπλισμός που αναφέρθηκε, όσο και εκείνος που σχεδιάζουμε να εγκαταστήσουμε προσεχώς, μεταξύ άλλων έχουν σημαντικά μικρότερες ενεργειακές απαιτήσεις. Το γεγονός αυτό, καθώς και η ενσωμάτωση πράσινων λύσεων στα κέντρα του Ομίλου, είναι σημαντικά βήματα που φιλοδοξούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων. Καταληκτικά, καθώς συμπληρώνουμε φέτος τέσσερις δεκαετίες αφοσίωσής μας στην προαγωγή της υγείας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους Κύπριους πολίτες για την εμπιστοσύνη που μας δείχνουν και να τους διαβεβαιώσω ότι θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε παραμένοντας πιστοί στο όραμα της παροχής της βέλτιστης δυνατής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, συνεχίζοντας παράλληλα να ενισχύουμε την κυπριακή οικονομία και απασχόληση. Ως Όμιλος θα είμαστε πάντα εδώ για την υγεία όλων.

ΥΓΕΙΑ

παρεμβάσεις

Να αναδείξουμε τον ρόλο της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή

Εφόσον όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς αφοσιωθούμε στο έργο μας, η Κύπρος μπορεί να καταστεί ένα περιφερειακό κέντρο που θα συνδυάζει την εργασία, την ψυχαγωγία και την ποιοτική διαμονή για όλους.

Το 2021 υπήρξε καθοριστικό για το σύνολο της οικονομίας και ειδικότερα για την οικοδομική βιομηχανία της Κύπρου, καθώς οι επιπτώσεις των αυστηρών υγειονομικών μέτρων που λήφθηκαν παγκοσμίως κατά της πανδημίας COVID-19, από τον Μάρτιο του 2020, πίεσαν ασφυκτικά για προσαρμογές και απότομες αλλαγές. Τους τελευταίους 10 μήνες, άρχισαν να καταγράφονται, ξεκάθαρα πλέον, νέες τάσεις για τον κλάδο της ανάπτυξης γης, αφού οι ανάγκες που αναδείχθηκαν μετέβαλαν άρδην τόσο τις επιλογές για στέγαση ιδιωτών και επιχειρήσεων όσο και τις επενδυτικές προτιμήσεις εγχώριων και διεθνών αγοραστών. Μεταξύ άλλων παραγόντων, σε αυτό συνέβαλε και η διαφοροποίηση των συνθηκών εργασίας μεγάλου αριθμού ανθρώπων, γεγονός που κατά συνέπεια επηρέασε και την αγορά επαγγελματικών και γραφειακών μονάδων. Κατά το κρίσιμο αυτό διάστημα, οι επαγγελματίες του κλάδου ανάπτυξης γης και οικοδομών στην Κύπρο επέδειξαν, για ακόμα μια φορά, γρήγορα αντανακλαστικά και ευελιξία. Όπως συνέβη και σε άλλες περιόδους κρίσης, ο τομέας της ανάπτυξης γης και οικοδομών λειτούργησε ως βασικός πυλώνας της επανεκκίνησης της οικονομίας. Το μέγεθος του κλάδου εξάλλου είναι τέτοιο, που, σε συνδυασμό με τη μεγάλη εμπειρία που έχει αποκτήσει το εξειδικευμένο δυναμικό του, τον καθιστά βασικό παράγοντα για την επιστροφή στην ανάπτυξη. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2019, μία χρονιά πριν από την εκδήλωση της πανδημίας, ο κλάδος εισέφερε στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) περισσότερα από €3 δισεκατομμύρια, ποσό μεγαλύτερο από εκείνο που εισέφεραν συνδυαστικά ο χρηματοοικονομικός, ο ασφαλιστικός και ο βιομηχανικός κλάδος. Παρά τα εμπόδια στην πορεία ανόδου της δραστηριότητας του τομέα εξαιτίας της COVID-19, η δυναμική

130 EconomyToday

που είχε δημιουργηθεί, ιδίως τα τελευταία επτά χρόνια, κάμφθηκε προσωρινά αλλά δεν διακόπηκε. Σε όλη αυτή την περίοδο, η όψη των πόλεων της Κύπρου εκσυγχρονίστηκε, δημιουργώντας ποιοτικότερο περιβάλλον για τους κατοίκους αλλά και έναν πόλο έλξης τουριστών και επενδυτών. Έργα, όπως σύγχρονες μαρίνες, γήπεδα γκολφ, το μεγαλύτερο πολυθεματικό θέρετρο-καζίνο της Ευρώπης, δεκάδες κτίρια με ξεχωριστή αρχιτεκτονική, σε συνδυασμό με τα σύγχρονα δίκτυα υποδομών, κατατάσσουν την Κύπρο ανάμεσα στους σημαντικούς παίκτες της Μεσογείου.

ΒΑΣΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ Η ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ

Αυτό το επίτευγμα κάθε άλλο παρά δεδομένο ήταν, σε μια εποχή μάλιστα που ο ανταγωνισμός μεταξύ των γειτονικών χωρών, ως προς την προσέλκυση επενδυτών και την υλοποίηση σημαντικών έργων, αυξανόταν και αυξάνεται. Από την πλευρά μας, ως επιχειρήσεις ανάπτυξης γης και οικοδομών, αντιλαμβανόμασταν πάντοτε τη σημασία που έχει η εξωστρέφεια ως το βασικό συστατικό που πρέπει να χαρακτηρίζει την οικονομία του τόπου. Προς αυτή την κατεύθυνση, ως θετική αποτιμάται η προσπάθεια του κράτους για την προσέλκυση εταιρειών, ώστε εκείνες να μεταφέρουν τα headquarters τους στην Κύπρο, παράλληλα με τα υπόλοιπα μέτρα για την τόνωση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων. Ευελπιστώ ότι, κατά το έτος που ξεκινά, η στρατηγική αυτή θα αρχίσει να αποδίδει καρπούς, χάρις στα πλεονεκτήματα που συγκεντρώνει η Κύπρος ως ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με υψηλά καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, με ανεπτυγμένο τομέα υπηρεσιών και με ένα σταθερό και ασφαλές επιχειρηματικό περιβάλλον. Κατά το νέο έτος, θεωρώ ότι το σύνολο του κλάδου θα προσαρμοστεί στις νέες αυτές απαιτήσεις, με τα σύγχρονα κτίρια που θα

Του Μιχάλη Χατζηπαναγιώτου Προέδρου Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών

στεγάσουν τις εταιρείες αυτές και τις σύγχρονες και λειτουργικές οικιστικές μονάδες για τα στελέχη και τους εργαζομένους τους να αυξάνουν σημαντικά το μερίδιό τους στις νέες αναπτύξεις. Όπως, όμως, πάντα συνέβαινε, η εγχώρια αγορά θεωρώ ότι θα παραμείνει ένας σημαντικός πυλώνας για τον κλάδο μας. Οι απαιτήσεις του κοινού βλέπουμε να διαφοροποιούνται, με μεγάλο μέρος των νέων αγοραστών να στρέφονται προς το downsize. Μια τάση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και που θέλει τους αγοραστές και ενοικιαστές να επιλέγουν μικρότερες οικιστικές μονάδες. Ιδίως μάλιστα η γενιά των millennials Κυπρίων εμφανίζεται πιο ανοικτή στην αγορά σύγχρονων διαμερισμάτων σε νέες κατασκευές, απομακρυνόμενη από τη δημοφιλή κατά το παρελθόν επιλογή της κατασκευής μεγάλων μονοκατοικιών. Το γεγονός μάλιστα ότι ολοένα και συχνότερα τα κριτήρια των αγοραστών διευρύνονται, λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως οι αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον με προώθηση της εξ αποστάσεως εργασίας, η εύκολη πρόσβαση σε κοινόχρηστους δημόσιους χώρους και η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, πιστεύω ότι επηρέασε αρκετούς από τους επιχειρηματίες του κλάδου, οι οποίοι σχεδιάζουν τα έργα τους βάσει των νέων αυτών δεδομένων.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

Ειδικότερα μάλιστα το ζήτημα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των έργων έχει αποκτήσει σημαντικό ρόλο, τόσο για τους εγχώριους όσο και για τους ξένους αγοραστές. Σε αυτό έχει συμβάλει η οικολογική ευαισθητοποίηση σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδίως στην Ευρώπη. Άλλωστε, πολλοί επιχειρηματίες, έχοντας διαβλέψει αυτή τη στροφή, έχουν προ καιρού ενσωματώσει πράσινες πρακτικές στα έργα τους. Το παραπάνω στοιχείο πιστεύω πως είναι μια απόδειξη της ικανότητας του κλάδου να εξελίσσεται. Οι επιχειρηματίες έχουν αποδείξει την ευρύτητα της αντίληψής τους και την ικανότητά τους να προσαρμόζονται στις ανάγκες της ντόπιας και ξένης αγοράς. Μέσα από αυτή την έξυπνη επιχειρηματικότητα, είναι σημαντικό να τονισθεί ότι επωφελείται ολόκληρη η κυπριακή κοινωνία, από τα νεαρά ζευγάρια που αναζητούν τη νέα τους στέγη, έως και τις μικρές τοπικές επιχειρήσεις. Αυτό, όμως, που χρειάζεται για να διασφαλιστεί αυτή η θετική πορεία είναι η μεταρρύθμιση πτυχών της κρατικής λειτουργίας. Στα θετικά τοποθετείται η επίσπευση των διαδικασιών υποβολής των πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών μέσω της ψηφιοποίησής τους, αλλά αυτού του είδους οι λειτουργίες θα πρέπει να διευρυνθούν. Με αυτή την έννοια, θεωρώ ότι η απότομη, υποχρεωτική μετάβαση στον ψηφιακό χώρο, λόγω της πανδημίας, εν τέλει θα λειτουργήσει θετικά.

ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ

Παράλληλα, εξακολουθεί να υπάρχει η ανάγκη εκσυγχρονισμού του πλαισίου, σε αρκετές πτυχές της δραστηριότητάς μας. Από την παρωχημένη ρύθμιση περί ελάχιστου εμβαδού, μέχρι τις ανεδαφικές πρόνοιες για τις κολυμβητικές δεξαμενές στα συγκροτήματα κατοικιών, υπάρχουν πολλά που πρέπει να

Η γενιά των millennials Κυπρίων εμφανίζεται πιο ανοικτή στην αγορά σύγχρονων διαμερισμάτων σε νέες κατασκευές, απομακρυνόμενη από τη δημοφιλή κατά το παρελθόν επιλογή της κατασκευής μεγάλων μονοκατοικιών

αλλάξουν σε νομοθετικό επίπεδο, προκειμένου η Κύπρος να συνταχθεί με τις σύγχρονες οικονομίες της Ευρώπης. Με τον ίδιο στόχο, θεωρώ ότι θα πρέπει να δοθούν κίνητρα που θα ευνοούν την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτών. Επ’ αυτού, έχω ήδη εκφραστεί για την ανάγκη θέσπισης μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για όσους επενδύσουν σε ακίνητα το τρέχον έτος, αλλά και για τη σημασία της κατάργησης του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών για ακίνητα που εγγράφονται στο Κτηματολόγιο μέχρι το τέλος του 2022. Επίσης, θα ήθελα να αναφέρω ότι το τελευταίο διάστημα προκαλείται ανησυχία και προβληματισμός στην αγορά από τις αυξήσεις στις τιμές των οικοδομικών υλικών. Παρόλο που οι αυξήσεις αυτές οφείλονται εξ ολοκλήρου σε εξωγενείς παράγοντες, αναμένεται να επηρεάσουν την οικοδομική δραστηριότητα, αυξάνοντας το ρίσκο να «παγώσουν» έργα τα οποία προγραμματίζονται, μέχρι να ξεκαθαρίσει ο ορίζοντας. Έχουμε ήδη ζητήσει από το κράτος όπως, μεταξύ άλλων, επισπευσθεί η καταβολή της επιστροφής του ΦΠΑ σε επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και άλλες επηρεαζόμενες κυπριακές επιχειρήσεις και όπως μειωθεί προσωρινά ο συντελεστής ΦΠΑ για αγορές ακίνητης ιδιοκτησίας. Τέλος, θα ήθελα να σταθώ στον Επενδυτικό Νόμο, ο οποίος εκκρεμεί ενώπιον της Βουλής τα τελευταία δύο τουλάχιστον χρόνια. Η εφαρμογή του θα συμβάλει σημαντικά στο να γίνει το κράτος πιο φιλικό προς τις ξένες επενδύσεις, περιορίζοντας τη γραφειοκρατία που συχνά λειτουργεί ως ανασχετικός παράγοντας γι’ αυτές. Μέσω του Νόμου, είναι δυνατόν να ξεπεραστεί ο κατακερματισμός των αδειοδοτικών αρχών και να επισπεύδεται η υλοποίηση εκείνων των επενδύσεων που θα κρίνονται ως σημαντικές, σε μια ενιαία βάση εξυπηρέτησης. Αναμένουμε λοιπόν από τη Βουλή να εξετάσει κατά προτεραιότητα το ζήτημα αυτό, προχωρώντας τάχιστα στην ψήφιση του Νόμου. Καταληκτικά, μπορώ να μεταφέρω την πεποίθησή μου ότι η χρονιά που ξεκινάει έχει τις προοπτικές να είναι θετική, τόσο για τον κλάδο μας και την ευρύτερη οικονομία, όσο και για το σύνολο των πολιτών. Εφόσον όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς αφοσιωθούμε στο έργο μας, η Κύπρος μπορεί να καταστεί ένα περιφερειακό κέντρο που θα συνδυάζει την εργασία, την ψυχαγωγία και την ποιοτική διαμονή για όλους.

ΑΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

παρεμβάσεις

Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Ο τομέας των κατασκευών ανέκαθεν αποτελούσε έναν από τους κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας.

Η ραγδαία αύξηση των τιμών των υλικών, η οποία παρατηρείται την τελευταία περίοδο, είτε ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της COVID-19 στην εφοδιαστική αλυσίδα είτε λόγω περιβαλλοντικών τελών, έχει θέσει την οικοδομική βιομηχανία σε μια μεγάλη αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα. Από τη μια υπάρχουν έργα στα οποία είχαν συμβληθεί οι εργολήπτες με τους ιδιοκτήτες (είτε με τον δημόσιο τομέα ή και με ιδιώτες) σε μια περίοδο όπου ήταν αδύνατο να προβλεφθούν οι τόσο μεγάλες αυξήσεις. Από την άλλη διαπιστώνεται (δυστυχώς εκ των υστέρων) ότι δεν υπάρχει επαρκής ή κατάλληλος μηχανισμός για ανάκτηση του κόστους λόγω εσφαλμένων πρακτικών και διαγραφής σχετικών όρων από τα συμβόλαια, ακόμα και του δημόσιου τομέα. Επιπλέον, σε κάποιες άλλες περιπτώσεις παρατηρείται αδυναμία στην απόδοση ολόκληρης –ή σε μεγάλο βαθμό– της αύξησης του κόστους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ρίσκου από μέρους του εργολήπτη, ο οποίος στο μέλλον θα είναι πιο επιφυλακτικός κατά την κοστολόγηση των έργων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε πως, εκτός από τα προαναφερθέντα, υπάρχουν παράλληλα στα σκαριά και έργα τα οποία κοστολογούνται κατά την τρέχουσα περίοδο, όπου δυστυχώς, λόγω της αύξησης των τιμών, γίνονται δεύτερες σκέψεις από τους ιδιοκτήτες για το αν θα προχωρήσουν ή όχι στην υλοποίησή τους. Όσον αφορά δε τα δημόσια έργα, το φαινόμενο που παρατηρείται είναι ο προϋπολογισμός να παραμένει στο ίδιο ύψος με πριν από την αύξηση των τιμών, όπως και οι απαιτήσεις και οι προδιαγραφές.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

Βιώσιμη Ανάπτυξη - Ψηφιακός Μετασχηματισμός - Νέες Τεχνολογίες Την ώρα που η οικονομία επανέρχεται στην κανονικότητα και εισέρχεται σε πορεία ανάπτυξης, ο κλάδος των κατα-

132 EconomyToday

σκευών, έχοντας επηρεαστεί από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού, καλείται να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και να επιστρέψει σε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το μέλλον του κλάδου εξαρτάται από τις επιχειρήσεις και κατά πόσον θα αφουγκραστούν και θα ανταποκριθούν σε όλες αυτές τις νέες προκλήσεις, όπως είναι η βιώσιμη ανάπτυξη και ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Τα δεδομένα της αγοράς δημιουργούν νέες τάσεις, συνεπώς καθίσταται επιτακτική ανάγκη για την κατασκευαστική βιομηχανία να μετασχηματίσει τα επιχειρηματικά της μοντέλα και το εργασιακό περιβάλλον, να επαναπροσδιορίσει τις αξίες της και να εξελίξει τις διαδικασίες της στη βάση της νέας ψηφιακής εποχής. Κάποιες από αυτές τις αλλαγές περιλαμβάνουν τη μείωση του κινδύνου, την εξισορρόπηση των αλυσίδων εφοδιασμού, τη δημιουργία μιας νέας εμπειρίας για τους πελάτες, τον καθορισμό στρατηγικής ανάπτυξης στην οποία θα περιλαμβάνεται ο άξονας της κυβερνοασφάλειας, τη συμμόρφωση με περιβαλλοντικούς κανονισμούς και την αντιμετώπιση επιπλέον προκλήσεων στο κομμάτι της παραγωγής. Ο τομέας των κατασκευών ανέκαθεν αποτελούσε έναν από τους κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, κάτι που ισχύει και διεθνώς. Αναμφισβήτητα η πανδημία έχει επηρεάσει την κατασκευαστική αγορά, κυρίως ως προς τις αυξήσεις στα κατασκευαστικά κόστη, τις καθυστερήσεις στην εκτέλεση των έργων και στην ανάληψη νέων, καθώς και τη γενικότερη αδυναμία προγραμματισμού. Παρ’ όλα αυτά, διαφαίνονται στον ορίζοντα σημάδια ανάκαμψης, τα οποία δημιουργούν ένα αίσθημα αισιοδοξίας για τον τομέα των κατασκευαστικών έργων. Συνεπώς, το μέλλον του κλάδου εξαρτάται από το εάν η βιομηχανία θα προσαρμοστεί εγκαίρως σε αυτή τη νέα εποχή που απαιτεί την υιοθέτηση νέων και καινοτόμων πρακτικών, όπως είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η χρήση νέων

ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ Προέδρου ΟΣΕΟΚ (Ομοσπονδία Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου)

Σ

τεχνολογιών και η μετάβαση σε ένα νέο, ορθολογιστικό και πράσινο μοντέλο ανάπτυξης. Για να μπορούν όμως οι κατασκευαστικές εταιρείες να ανταποκριθούν σε αυτό το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον και να προσαρμοστούν ώστε να μπορούν να αναλάβουν νέα έργα ενισχύοντας την αποδοτικότητά τους, το κράτος οφείλει να συνδράμει αποφασιστικά και να προβεί σε καινοτόμες αλλαγές, όπως επιβάλλεται άλλωστε από τις νέες συνθήκες που δημιουργούνται. Ιδιωτικά Συμβόλαια Η Μεικτή Επιτροπή Δομικών Συμβολαίων Κύπρου (Μ.Ε.Δ.Σ.Κ.), διαπιστώνοντας την ανάγκη αναθεώρησης/ εκσυγχρονισμού των Συμβολαίων Εργολαβίας, Υπεργολαβίας και Προμήθειας, τα οποία χρησιμοποιούνται από το 1996, προχώρησε στη συγγραφή νέας σειράς συμβολαίων, για την αντικατάστασή τους. Σε αυτά συμπεριλήφθηκαν άρθρα που αφορούν την εισαγωγή μεθόδων ταχείας επίλυσης διαφορών μεταξύ πελάτη και εργολάβου, την κριτική διαδικασία (adjudication), απαραίτητη για την οικονομία και τη ρευστότητα των έργων αλλά και για την αποφόρτιση των ήδη βεβαρημένων προγραμμάτων των δικαστηρίων μας, την εξασφάλιση της αμοιβής του εργολήπτη πριν από την έμπρακτη συμπλήρωση των εργασιών, την τήρηση χρονοδιαγραμμάτων κ.ά., τα οποία αναμένεται να έχουν θετική επίδραση στην κατασκευαστική βιομηχανία.

Το μέλλον του κλάδου εξαρτάται από το εάν η βιομηχανία θα προσαρμοστεί εγκαίρως σε αυτή τη νέα εποχή που απαιτεί την υιοθέτηση νέων και καινοτόμων πρακτικών, όπως είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η χρήση νέων τεχνολογιών και η μετάβαση σε ένα νέο, ορθολογιστικό και πράσινο μοντέλο ανάπτυξης

Δημόσια Συμβόλαια Σημαντικές αναθεωρήσεις θα πρέπει να γίνουν και στα συμβόλαια του δημόσιου τομέα, ώστε να συμβαδίζουν με τις αλλαγές που έγιναν στα ιδιωτικά συμβόλαια, όπως οι διαδικασίες επίλυσης διαφορών μέσω «fast track dispute resolution», του οποίου η απόφαση να είναι άμεσα εφαρμόσιμη και το μέρος που διαφωνεί να έχει δικαίωμα να προσφύγει σε διαιτησία/δικαστήριο. Με τα σημερινά συμβόλαια του δημοσίου σε περίπτωση μη κατάληξης σε συμφωνία η διαφορά παραπέμπεται στο δικαστήριο, στο οποίο οι υποθέσεις καθυστερούν 7-8 χρόνια και πιθανόν να παραπεμφθούν και πάλι σε διαιτησία εφόσον περιλαμβάνουν τεχνικά θέματα. Ζητούμε λοιπόν από το Γενικό Λογιστήριο ως Ανώτατη Αρχή Συμβάσεων και την ΚΕΑΑ να εγκύψουν στα προαναφερθέντα προβλήματα, για να τύχουν τα μέλη μας δίκαιου χειρισμού και να μπορέσουν να εισπράξουν τα αντίστοιχα ποσά που τους οφείλονται από το κράτος, για το ευρύτερο καλό της κοινωνίας και της οικονομίας του τόπου.

Έλλειψη διαθέσιμων πόρων και εξειδικευμένου εργατικού προσωπικού Η έλλειψη ικανού και ικανοποιητικού εργατικού δυναμικού, που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια, έχει επίσης επιδεινωθεί από τη συνεχιζόμενη έξαρση της πανδημίας και τα συνυφασμένα με αυτήν περιοριστικά μέτρα διακίνησης. Η εισαγωγή νέων υλικών, οι απαιτήσεις νέων κατασκευαστικών τεχνικών, αλλά και η στροφή των νέων μας σε άλλα επαγγέλματα, τα οποία, παρά το γεγονός ότι δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις ή και όρους εργασίας, φαίνεται να τους ελκύουν περισσότερο από ό,τι τα παραδοσιακά τεχνικά επαγγέλματα, όπως του οικοδόμου και άλλα, έχουν δημιουργήσει ελλείψεις στον κλάδο των κατασκευών, τόσο σε εργατοτεχνικό προσωπικό όσο και σε εξειδικευμένο προσωπικό. Μια κουλτούρα ποικιλομορφίας και ένταξης εμπλουτίζει τις οργανωτικές δυνατότητες και προσελκύει ταλαντούχο ανθρώπινο δυναμικό, με τους πιο περιζήτητους υποψήφιους να αποζητούν τη δυνατότητα μιας ικανοποιητικής καριέρας σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, χωρίς εμπόδια και ταβάνια στη σταδιοδρομία τους. Ο κλάδος έχει ανάγκη από νέα ταλέντα και νέους τρόπους αντιμετώπισης των μακροχρόνιων προκλήσεων. Μια εταιρεία με ποικιλομορφία είναι επίσης πιο πιθανό να είναι πιο καινοτόμα και προσαρμοστική.

Κατάταξη Εργοληπτών: Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Η κατάταξη των εργοληπτών γίνεται από το Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις χορήγησης ετήσιας άδειας που ορίζονται στο Άρθρο 15 και στον πρώτο και δεύτερο πίνακα του Περί Εργοληπτών Νόμου. Οι προϋποθέσεις εγγραφής και χορήγησης ετήσιας άδειας θα πρέπει να αναθεωρηθούν στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού και αντικατάστασης ολόκληρης της περί εργοληπτών νομοθεσίας, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κατασκευαστικές απαιτήσεις και στις νέες μορφές κατασκευών.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω, θα λέγαμε πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο κατασκευαστικός κλάδος το επόμενο διάστημα, έχοντας ήδη διαχειριστεί τις συνέπειες της πανδημίας, θα είναι το αυξημένο κόστος. Η βέλτιστη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, η χρήση καινοτόμων υλικών, με σκοπό τη βιωσιμότητα των επενδύσεων, αλλά και η προσέλκυση αξιόλογου εργατικού δυναμικού, φαίνονται να είναι οι παράγοντες που θα καθορίσουν την προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα των εταιρειών. Ο κίνδυνος αυτός θα εντείνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων του κλάδου.

ΑΥΞΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΑΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

παρεμβάσεις

Ακίνητα και πληθωρισμός

Μειώθηκαν οι αξίες των ακινήτων λόγω της πανδημίας; Πολλοί ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες αναλυτές ακινήτων, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου, πριν από δύο περίπου χρόνια, εν μέσω του πρώτου lockdown και της γενικότερης αβεβαιότητας της περιόδου, περιμέναμε υποχώρηση των αξιών των ακινήτων, ειδικά των εμπορικών ακινήτων (καταστήματα και γραφεία), και σχετική σταθερότητα στις αξίες των οικιστικών ακινήτων. Οι λόγοι συνοπτικά ήταν η αύξηση των διαδικτυακών αγορών και η εξοικείωση των καταναλωτών με αυτές, η καθιέρωση της εργασίας από το σπίτι για κάποιες μέρες της εβδομάδας και οι νέες συνθήκες της καθημερινότητας. Αφού λοιπόν η υψίστης υγειονομικής σημασίας πανδημία έγινε μέρος της ζωής μας και έστω και αργά προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα, διαπιστώνουμε πως οι προβλέψεις για πτώση δεν επαληθεύτηκαν. Τουναντίον, οι δείκτες και μια πρώτη ανάλυση δείχνουν αύξηση. Γιατί όμως συνέβη αυτό; Ποιες είναι οι δυνάμεις της οικονομίας που συγκράτησαν και αύξησαν τις αξίες των ακινήτων;

Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν εκτοξεύσει σε πρωτοφανή επίπεδα τη νομισματική κυκλοφορία για να αντιμετωπίσουν την ύφεση και την πανδημία. Όπως σημειώθηκε πρόσφατα σε άρθρο των Financial Times (με τίτλο «Η πανδημία έχει “μολύνει” τους δείκτες της στατιστικής»), η πανδημία έχει προκαλέσει ένα σοκ στη συμπεριφορά των καταναλωτών, αλλά-

134 EconomyToday

ζοντας δραματικά τις σταθμίσεις των καταναλωτικών συνηθειών και της ζήτησης προϊόντων λόγω των παρατεταμένων lockdowns. Οι αλλαγές λοιπόν αυτές δεν δύνανται να αντικατοπτριστούν ορθά στους δείκτες των στατιστικών υπηρεσιών, με συνέπεια να παρουσιάζουν λανθασμένα αποτελέσματα στους δείκτες τιμών. Για παράδειγμα, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ, δεν εμφανίζονται στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή όσο θα έπρεπε οι αυξήσεις τιμών στα τρόφιμα και σε άλλα βασικά καταναλωτικά είδη, καθώς αυτές οι αυξήσεις εξισορροπούνται από το πάγωμα τιμών σε άλλα προϊόντα και υπηρεσίες των οποίων η κατανάλωση έχει σχεδόν μηδενιστεί λόγω lockdown. Φυσικά, τις παρατηρήσεις του άρθρου των FT δεν χρειάζεται να τις διαβάσει κανείς στους FT, αν επισκέπτεται ο ίδιος το σούπερ μάρκετ εδώ και έναν χρόνο…

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ

Ανάλογη είναι η κατάσταση και σε ορισμένες πρώτες ύλες, οι οποίες, τόσο λόγω της κατανάλωσης όσο και λόγω της «διαχείρισής» τους στις αγορές, έχουν εκτιναχθεί σε πολύ υψηλές τιμές. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα τα κατασκευαστικά υλικά. Ο πληθωρισμός όμως αυτός (cost-push inflation) δεν εξαρτάται μόνο από την ανεργία και τη ζήτηση. Υπάρχει και μια άλλη πλευρά. Η αύξηση των τιμών των πρώτων υλών ή των φόρων οδηγεί σε αύξηση των τιμών των προϊόντων και οι εργαζόμενοι ζητούν αύξηση των αμοιβών τους, αλλά η αύξηση αυτή οδηγεί σε εκ νέου αύξηση των τιμών. Χαρακτηριστικά θα

Του δρος Θωμά Δημόπουλου Ιδρυτή και διευθυντή της AXIA Chartered Surveyors, συνιδρυτή και διευθυντή της Real Geosolutions LTD, Λέκτορα στις Εκτιμήσεις Ακινήτων στο Παν. Νεάπολις, Επισκέπτη Καθηγητή στο Τμήμα Πολ. Μηχ/κών και Μηχ/κών Γεωπληροφορικής του ΤΕ.ΠΑ.Κ., Προέδρου του RICS Κύπρου από το 2017, μέλους του Δ.Σ. του Συνδέσμου Επιστημόνων Εκτιμητών Κύπρου και μέλους του European Board of International Valuation Standards Council από το 2020

Τα ακίνητα αποτέλεσαν ιστορικά την καλύτερη ασπίδα στις κατά καιρούς πληθωριστικές πιέσεις. Φαίνεται πως και στις μέρες μας θα έχουν και πάλι τον ίδιο ρόλο

ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι αξιοσημείωτη ποσότητα ρευστού έχει διοχετευτεί στην αγορά για να αντιμετωπιστεί η ύφεση, γεγονός που οδηγεί σε πληθωρισμό και υποτίμηση της αξίας του χρήματος. Ως φυσικό επακόλουθο, θα αναμέναμε την αύξηση των καταθετικών επιτοκίων, κάτι που δεν συμβαίνει, αφού οι δείκτες δεν καταγράφουν με ακρίβεια τον πληθωρισμό (βλέπε και αφανής πληθωρισμός παραπάνω). Η πραγματικότητα όμως ποια είναι; Η προσφορά ενός εργολάβου για μια συμβατική κατοικία 230 τ.μ. πριν από έναν χρόνο ήταν 280 με 320 χιλιάδες ευρώ, ενώ σήμερα για τις ίδιες προδιαγραφές η ίδια ανταγωνιστική (για να αναλάβει την εργασία) προσφορά προσεγγίζει ή και ξεπερνά τις 400 χιλ. ευρώ. Δηλαδή, σε έναν χρόνο και για ανέγερση της ίδιας κατοικίας απαιτείται 30% μεγαλύτερη δαπάνη. Από την άλλη, οι μισθοί παραμένουν σε σταθερά επίπεδα, όπως και τα ποσοστά της ανεργίας. Η αύξηση αυτή του κόστους λοιπόν αποθαρρύνει την περίοδο αυτή την ανέγερση νέων οικοδομών και οι αγοραστές στρέφονται σε υφιστάμενες κατοικίες (resales), μέχρις ότου η αυξημένη ζήτηση για αυτές προσαρμόσει προς τα πάνω τις αξίες. πρέπει να τονιστεί η αύξηση κατά 16 σχεδόν ποσοστιαίες μονάδες στην κατηγορία στέγαση, ύδρευση, ηλεκτρισμός και υγραέριο σε έναν μόλις χρόνο, ενώ 13% ετήσια αύξηση παρουσιάζεται και στις μεταφορές.

ΑΦΑΝΗΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Αφανής πληθωρισμός είναι ο πληθωρισμός που εμφανίζεται όταν υπάρχουν πληθωριστικές πιέσεις οι οποίες όμως εξουδετερώνονται, με συνέπεια να μην αυξάνονται οι τιμές. Η εξουδετέρωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με κρατική παρέμβαση, δηλαδή επιδότηση της τιμής ενός προϊόντος ή επιδότηση σε μισθούς ή επιχορηγήσεις χωρίς να παραχθεί έργο κτλ. Μπορεί ακόμη να είναι συνέπεια του ότι σε κάποιες άλλες κατηγορίες (π.χ. υπηρεσίες) υπάρχει μείωση.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΕΙ

Το όχι και τόσο μακρινό 1985, τα επιτόκια της πληθωριστικής δραχμούλας στην Ελλάδα ήταν 18,5%, ενώ άγγιξαν το 24% το 1990. Το παραπάνω με πολύ απλά λόγια σημαίνει ότι οι καταθέτες έβλεπαν τις καταθέσεις τους να διπλασιάζονται κάθε τρία χρόνια (!!!). Τι όμως συνέβαινε στις αξίες των ακινήτων την ίδια χρονική περίοδο; Οι αξίες τους ανέβηκαν 250% και σε ουκ ολίγες περιπτώσεις ακόμη και 300%. Αποτέλεσαν δηλαδή την καλύτερη «ασπίδα» στις πληθωριστικές πιέσεις της τότε εποχής. Συμβαίνει όμως το ίδιο και σήμερα;

ΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ

Τα οικιστικά ακίνητα που μπορούν να εξασφαλίσουν εισόδημα με απόδοση από 4% και πάνω μέσω ενοικίασης και έχουν αξία κάτω από 150 χιλ. ευρώ είναι πλέον «εξαφανισμένα». Αυτό μπορεί να το διαπιστώσει πολύ εύκολα κάποιος μετά από πλοήγηση στα δημοφιλέστερα μεσιτικά portals. Η διαπίστωση είναι πως οι επενδυτές στην κυπριακή αγορά φαίνονται αρκετά «διαβασμένοι» και προστατεύουν τις οικονομίες τους επενδύοντας σε ακίνητα. Όταν λοιπόν ο αναμφισβήτητος πληθωρισμός που υπάρχει μετρηθεί σωστά και προσαρμοστούν οι δείκτες, τα επιτόκια και οι μισθοί, ανάλογα θα αυξηθούν και τα ενοίκια, ως πιο ευαίσθητα στις αλλαγές, και σύντομα θα ακολουθήσει νέα αύξηση στις αξίες των ακινήτων, ενώ τα χρήματά μας θα χάνουν συνεχώς την αγοραστική τους δύναμη στα περισσότερα από τα καταναλωτικά αγαθά και –το πιο σημαντικό– στα είδη πρώτης ανάγκης. Ανάλογη φυσικά είναι και η κατάσταση με τα εμπορικά ακίνητα που μπορούν να ενοικιαστούν. Πρόσφατα μάλιστα έγινα μάρτυρας αγοράς ακινήτων γραφείων για αρκετές δεκάδες εκατομμύρια στο κέντρο της Φρανκφούρτης από στρατηγικό επενδυτή, με απόδοση σχεδόν 1% – κάτι που σημαίνει ότι η αγορά έγινε όχι για την απόδοση, αλλά κυρίως για τις προσδοκίες για κεφαλαιουχική αύξηση και προστασία του κεφαλαίου των επενδυτών. Τα ακίνητα αποτέλεσαν ιστορικά την καλύτερη ασπίδα στις κατά καιρούς πληθωριστικές πιέσεις. Φαίνεται πως και στις μέρες μας θα έχουν και πάλι τον ίδιο ρόλο.

ΑΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

παρεμβάσεις

Ορθολογιστικό και πράσινο μοντέλο ανάπτυξης με επενδύσεις πολλαπλασιαστικού αντίκτυπου

Η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος θα πρέπει να ιεραρχείται ψηλά στις προτεραιότητες του κράτους.

Το 2021 ήταν μια ιδιαίτερη χρονιά για τον τομέα των κατασκευών και την οικονομία γενικότερα. Η κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού επέφερε αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα της οικονομίας και συναφώς επηρέασε και την κατασκευαστική βιομηχανία και τον τομέα παροχής μελετητικών υπηρεσιών, στον οποίο δραστηριοποιούνται μέλη του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου. Παράλληλα, το 2021 βρήκε την Κύπρο χωρίς επενδυτικό πρόγραμμα. Η απότομη κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ), μεσούσης της πανδημίας, αναπόφευκτα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην οικοδομική δραστηριότητα και στην οικονομία του τόπου. Ταυτόχρονα, κατέδειξε τα προβλήματα που ενέχει η σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα στήριξη του τομέα σε μια κατηγορία αναπτύξεων, αυτή των πολυτελών οικιστικών ακινήτων.

ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΚΕΠ

Οι επιπτώσεις της πανδημίας, ο απότομος τερματισμός του ΚΕΠ και η εξάρτηση της οικονομίας της Κύπρου από εξωγενείς επενδύσεις επέβαλλαν νέες προσεγγίσεις. Σε ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 2021 στο Προεδρικό, το

136 EconomyToday

ΕΤΕΚ κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις για την αναδιαμόρφωση και τόνωση της αναπτυξιακής δραστηριότητας. Κύρια στόχευση των εισηγήσεων του ΕΤΕΚ ήταν ο επανασχεδιασμός ενός ορθολογιστικού και πράσινου μοντέλου ανάπτυξης, με έμφαση στην ενθάρρυνση επενδύσεων με πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο, ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα. Στις εισηγήσεις περιλαμβάνονται η ψήφιση νόμου για την ταχεία αδειοδότηση στρατηγικών επενδύσεων, η αύξηση κινήτρων για συντήρηση και αποκατάσταση διατηρητέων, για ενεργειακές αναβαθμίσεις και για ποιοτικότερο τουρισμό, καθώς και η μεταρρύθμιση και η ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και ευρύτερα της κυπριακής οικονομίας.

Του Κωνσταντίνου Κωνσταντή

ΡΑΓΔΑΙΑ Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΙΜΩΝ

Αρχιτέκτονα, Προέδρου του ΕΤΕΚ

Μετά τους πρώτους μήνες του 2021, είναι γεγονός πως παρατηρήθηκε σταδιακή ανάκαμψη της οικοδομικής βιομηχανίας και της οικονομίας ευρύτερα. Όμως, παρ’ όλα τα σημάδια ανάκαμψης, στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο κλάδος προστέθηκε η ραγδαία αύξηση της τιμής αγοράς βασικών οικοδομικών υλικών και η αναστάτωση που δημιούργησε στην αγορά. Αν και τα αίτια του προβλήματος είναι

σύνθετα, κύρια συνιστώσα φαίνεται να αποτέλεσε η αυξημένη ζήτηση οικοδομικών υλικών, κυρίως από δυτικές χώρες, την ίδια ώρα που χώρες παραγωγής βρίσκονταν ακόμη στη δίνη της πανδημίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη προσφορά. Παρ’ όλη τη σοβαρότητα του φαινομένου και τις πιέσεις που αναμένεται να ασκήσει για επιβράδυνση της οικοδομικής δραστηριότητας, απαιτείται ψυχραιμία και προσεγμένες κινήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι, με πρωτοβουλία του ΕΤΕΚ, πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη με διάφορους φορείς της οικοδομικής βιομηχανίας του τόπου, με σκοπό μεταξύ άλλων τη διαμόρφωση δέσμης εισηγήσεων για την απάμβλυνση των επιπτώσεων του αυξημένου κατασκευαστικού κόστους. Στις προτάσεις που κατατέθηκαν στη συνέχεια στους αρμόδιους Υπουργούς συμπεριλαμβάνονται εισήγηση για επίσπευση της καταβολής της επιστροφής του ΦΠΑ σε εργολήπτες, επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και άλλες επηρεαζόμενες επιχειρήσεις, σύσταση στους ενδιαφερόμενους για βελτίωση και χρήση της φόρμουλας προσαυξήσεων τιμών υλικών στα ιδιωτικά εργοληπτικά συμβόλαια και μελέτη του ενδεχομένου δημιουργίας έκτακτων ειδικών σχεδίων στήριξης για τους πιο ευάλωτους, όπως π.χ. νοικοκυριά που ξεκίνησαν τη διαδικασία ανέγερσης της κατοικίας τους.

ΟΡΘΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ €3 ΔΙΣ.

Η άνευ προηγουμένου αύξηση της τιμής αγοράς βασικών οικοδομικών υλικών αναμένεται να εντείνει και το πρόβλημα του ομολογουμένως πολύ χαμηλού ποσοστού υλοποίησης των αναπτυξιακών δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού. Γι’ αυτό και η ανάγκη για την άμεση και ορθά μελετημένη αξιοποίηση των περίπου 3 δισ. ευρώ που θα διοχετευτούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα Διαρθρωτικά Ταμεία κατά την τρέχουσα πενταετία (2021-2026) –μεγάλο μέρος των οποίων αφορά τον κατασκευαστικό κλάδο– καθίσταται ακόμη πιο επιτακτική. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης προνοούνται σημαντικά ποσά που σχετίζονται με την ενθάρρυνση της μετάβασης στην πράσινη και ψηφιακή ανάπτυξη και της ενεργειακής αναβάθμισης. Στο πλαίσιο αυτό, η προώθηση χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως το Σχέδιο «Εξοικονομώ-Αναβαθμίζω στις Κατοικίες», θα πρέπει να εντατικοποιηθεί. Φυσικά, δεδομένης της συνεχιζόμενης αύξησης της τιμής θερμομονωτικών και άλλων υλικών, θα πρέπει να εξευρεθούν τρόποι ώστε να μη χαθεί το ενδιαφέρον και οι επιχορηγήσεις να μετουσιωθούν σε πράξη.

ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ

Ταυτόχρονα, η υποχρεωτική εξοικείωση με την τεχνολογία, την οποία επέβαλε η πανδημία, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια ευκαιρία για να προχωρήσουμε στον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας. Σε σχέση με τον κλάδο των κατασκευών, με την εφαρμογή της νέας πολιτικής αδειοδότησης, για την οποία η συνεισφορά του ΕΤΕΚ ήταν καθοριστική, έγινε μια σημαντική αρχή. Στοιχεία του νέου πλαισίου, όπως η

Στις εισηγήσεις του ΕΤΕΚ περιλαμβάνονται η ψήφιση νόμου για την ταχεία αδειοδότηση στρατηγικών επενδύσεων, η αύξηση κινήτρων για συντήρηση και αποκατάσταση διατηρητέων, για ενεργειακές αναβαθμίσεις και για ποιοτικότερο τουρισμό, καθώς και η μεταρρύθμιση και η ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και ευρύτερα της κυπριακής οικονομίας

δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής και ο καθορισμός χρονοδιαγραμμάτων για την εξέταση αιτήσεων, ήταν ριζοσπαστικά για τα δεδομένα της Κύπρου. Δεδομένου του οφέλους για τον κατασκευαστικό τομέα και την οικονομία ευρύτερα, θέση του ΕΤΕΚ είναι ότι το νέο πλαίσιο θα πρέπει να επεκταθεί σύντομα και σε μεγαλύτερες κατηγορίες αναπτύξεων. Στο ίδιο πλαίσιο, οφείλουμε να προχωρήσουμε άμεσα και στην αξιοποίηση εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών στα κατασκευαστικά συμβόλαια του ευρύτερου δημοσίου, η οποία θα δώσει διέξοδο στον μονόδρομο της χρονοβόρας διαδικασίας της δικαστικής οδού. Το Επιμελητήριο βρίσκεται σε επικοινωνία με τις αρμόδιες αρχές για το θέμα αυτό. Ακόμη, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι η Κύπρος αποτελεί προορισμό τουρισμού και προσέλκυσης επενδύσεων. Συνεπώς, ακόμα κι αν επικεντρωθούμε μόνο στο οικονομικό κομμάτι, η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος θα πρέπει να ιεραρχείται ψηλά στις προτεραιότητες του κράτους. Δυστυχώς, υπάρχει τεράστιο έλλειμμα παραγωγής δημόσιας αρχιτεκτονικής σήμερα και αυτό οφείλεται στις διαδικασίες ανάθεσης που επιλέγονται, οι οποίες δεν προάγουν την ποιοτική αρχιτεκτονική. Στο πλαίσιο αυτό, η ύπαρξη ενός ορθού πλαισίου σχεδιασμού και προώθησης έργων του δημοσίου, με βασικά συστατικά τον έγκαιρο προγραμματισμό, τη διασφάλιση της ποιότητας, τη διαφάνεια και τη συμμετοχικότητα στις διαδικασίες, είναι κρίσιμης σημασίας. Παρόλο που οι συνθήκες που επικρατούν τη δεδομένη περίοδο σχηματίζουν ένα αβέβαιο μέλλον σε ό,τι αφορά τη συνεχιζόμενη αύξηση της τιμής βασικών οικοδομικών υλικών και την πορεία του κατασκευαστικού τομέα γενικότερα, ο κλάδος έχει τη δυνατότητα να αντεπεξέλθει αλλά και να έχει καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση δράσεων για την ορθολογιστική ανάπτυξη της οικονομίας του τόπου. Απαιτείται αποφασιστικότητα και δράση και στο πλαίσιο αυτό το κράτος θα πρέπει να πάρει μέτρα για τη μείωση των επιπτώσεων των αυξανόμενων τιμών. Απαιτείται επίσης να στοχεύσουμε σε ένα βιώσιμο και ανταγωνιστικό μοντέλο ανάπτυξης, μακριά από καιροσκοπικές προσεγγίσεις, και στην αποτελεσματική προώθηση έργων, χρηματοδοτικών εργαλείων και νομοθετικών ρυθμίσεων που θα έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα.

ΑΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

αρθρο

H ελπίδα

για το αύριο ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Εργάτη Γνώσης

Τ

ο τέλος μιας περιόδου προσφέρεται για ανασκόπηση, ενδοσκόπηση, αναστοχασμό και οργάνωση για την επόμενη περίοδο. H κατάσταση σε σχέση με την πανδημία παραμένει δύσκολη, κυρίως γιατί μερίδα πολιτών θεωρεί ότι τα ανθρώπινά τους δικαιώματα ξεπερνούν τις υποχρεώσεις τους προς τις οικογένειές τους και την ευρύτερη κοινωνία. Αυτό από μόνο του είναι σημαντικό και δηλώνει πολλά για τους ανθρώπους αυτούς αλλά και για την κοινωνία. Η τάση για αποδοχή της διαφορετικότητας έφτασε στα όρια που θέτει σε κίνδυνο τη συνοχή και την ασφάλεια της κοινωνίας και της ανθρωπότητας. Η οικονομία φαίνεται να ανακάμπτει από την κρίση και οι μακροοικονομικοί δείκτες κινούνται θετικά, με την εξαίρεση ίσως του πληθωρισμού, που έχει ανοδική τάση, αλλά αυτό είναι αναμενόμενο με τη δυνατή ανάπτυξη της οικονομίας. Ακόμη, οι Κύπριοι πολιτικοί εξακολουθούν να κάνουν αυτό που κάνουν πάντα. Παίζουν παίγνια για μικροπολιτικούς, κομματικούς σκοπούς και προσωπικό κέρδος. Και εμείς τους ανεχόμαστε ή ακόμη χειρότερα γινόμαστε συνεργοί. Το κείμενο αυτό ολοκληρώθηκε σε ένα επαγγελματικό ταξίδι 10 ημερών σε δύο νησιωτικά κράτη στη Νοτιοανατολική Ασία, στις Μαλδίβες και στη Σρι Λάνκα, για τις ανάγκες ενός προγράμματος Erasmus+. Τα προγράμματα αυτά είναι κύρια διπλωματικά εργαλεία προώθησης της πολιτικής καλής γειτονίας και του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής. Είχαν προηγηθεί αντίστοιχα ταξίδια στην Κροατία, στις

138 EconomyToday

Πρέσπες και στο Κάιρο με την ίδια θεματολογία, της προστασίας του περιβάλλοντος, της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας από φυσικές καταστροφές εν μέσω της κλιματικής κρίσης. Όσο πιο πολύ ταξιδεύει κανείς, τόσο περισσότερο αντιλαμβάνεται ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα είναι κοινές, όπως κοινές είναι και οι λύσεις. Είναι θέματα της καθημερινότητας που έχουν να κάνουν με ένα υγιές και ασφαλές περιβάλλον και αφορούν την παροχή ικανών ποσοτήτων καθαρού νερού, τη συλλογή των απορριμμάτων, τη διαχείριση των λυμάτων και την παραγωγή ενέργειας από καθαρές πηγές ενέργειας. Ακόμη, έχουν να κάνουν με την υγεία, την παιδεία και τη διασφάλιση βιώσιμων θέσεων εργασίας. Σε τελική ανάλυση, έχουν να κάνουν με την επιβίωση του πλανήτη και το μέλλον των παιδιών και των εγγονιών μας. Το πρόγραμμα University Network for Disaster Risk Reduction and Management in Indian Ocean Rim (UN4DRR), για το οποίο ταξιδέψαμε στις Μαλδίβες και τη Σρι Λάνκα, εστιάζεται στη δημιουργία ακαδημαϊκών και επαγγελματικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την προετοιμασία των χωρών που συμμετέχουν (Μαλδίβες, Σρι Λάνκα και Ινδονησία) και των γειτόνων τους για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών με τη χρήση πληροφοριακών συστημάτων γεωγραφικής απεικόνισης (GIS), τηλεπισκόπησης και συλλογής δεδομένων εξ αποστάσεως (Remote Sensing). Είχαν προηγηθεί μέσα στον Οκτώβριο ταξίδια των εταίρων στην Κύπρο, για να μελετήσουμε τις καταστροφές από δασικές πυρκαγιές, και στην Κροατία, για τις καταστροφές

από σεισμούς. Οι Μαλδίβες, με την ανύψωση της στάθμης της θάλασσας, αντιμετωπίζουν προβλήματα με την εισροή της θάλασσας στα νησάκια του αρχιπελάγους και έχουν αυξημένο κίνδυνο από τσουνάμι. Αντιμετωπίζουν επίσης τα προβλήματα που δημιουργεί η πολυκοσμία σε μικρούς χώρους – ανάγκη για καθαρό νερό (από αφαλάτωση), για συλλογή των απορριμμάτων, για διαχείριση των λυμάτων και για παραγωγή ενέργειας από καθαρές πηγές ενέργειας. Η κυβέρνηση προσπαθεί να μετακινήσει πληθυσμούς από περιοχές που κινδυνεύουν σε άλλες περιοχές, αλλά συναντά άρνηση. Οι κάτοικοι των Μαλδιβών, όπως και οι Κύπριοι, είναι δεμένοι με τη γη τους. Η Σρι Λάνκα είναι μια ευχάριστη έκπληξη – όμορφη, πράσινη χώρα, με μια ανερχόμενη οικονομία, πολύ πιο μπροστά από τους γείτονές της. Το Κολόμπο, η πρωτεύουσα, είναι μια πόλη 5 εκατομμυρίων που σφύζει από ζωή και δραστηριότητα. Από πλευράς φυσικών καταστροφών, η Σρι Λάνκα λόγω πλημμυρών κινδυνεύει από κατολισθήσεις. Στην Ινδονησία, την οποία δεν έχουμε επισκεφτεί ακόμη, τα κύρια προβλήματα είναι οι σεισμοί, οι εκρήξεις των ηφαιστείων και τα τσουνάμι. Το πρόγραμμα «Steering Migration through Sustainable Development: Euro-Egyptian Program for Agriculture and Rural Development» (DeVilag) εστιάζεται στις ανάγκες βιώσιμης ανάπτυξης της Αιγύπτου μέσα από τη βιώσιμη και οργανική γεωργία και την ανάπτυξη της υπαίθρου. Οι εμπνευστές του

έργου θεωρούν ότι η ανάπτυξη της υπαίθρου θα οδηγήσει στην ανάσχεση της αστυφιλίας, η οποία μαστίζει την Αίγυπτο και δημιουργεί σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, αλλά και τη μαζική μετανάστευση εξειδικευμένων επαγγελματιών (brain drain). Στο τέλος Οκτωβρίου οργανώθηκε στο Κάιρο ένα μεγάλο διεθνές συνέδριο διάρκειας μίας εβδομάδας για το νερό. Η παροχή νερού για υδρευτικές και αρδευτικές ανάγκες είναι μια από τις μεγάλες προκλήσεις της χώρας, μαζί με τη μαζική εισροή ανθρώπων στην πόλη, η οποία έχει μετατραπεί σε μια τεράστια, βρόμικη, θορυβώδη και δηλητηριασμένη μεγαλούπολη. Η κυβέρνηση χτίζει μια νέα πόλη για να μεταφέρει την έδρα της και όλες τις συναφείς υπηρεσίες, τράπεζες και πρεσβείες. Επανερχόμενοι στο καθαρό νερό, του οποίου η σπανιότητα δημιουργεί θέματα επιβίωσης, οι επιστήμονες αναζητούν νέους τρόπους παραγωγής τροφής με τη χρήση λιγότερου νερού, την ανακύκλωση, αλλά και πιο οικονομικούς και αποδοτικούς τρόπους αφαλάτωσης. Άφησα για τελευταίο το καλύτερο ταξίδι, αυτό στις Πρέσπες, για τη συνάντηση του δικτύου RURENER - European Network for Rural Energy, στο οποίο συμμετέχουν δήμοι και ΜΚΟ από αγροτικές περιοχές της Ευρώπης, οι οποίοι εξερευνούν τρόπους παραγωγής και χρήσης εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Στις Πρέσπες είχαμε την ευκαιρία να γευτούμε την τοπική φιλοξενία και να επισκεφτούμε σημεία ενδιαφέροντος, όπως βάρκες που κινούνται με ηλιακή ενέργεια, εργοστάσιο παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας και έναν πρωτότυπο υδρόμυλο με τεχνολογία του 18ου αιώνα με πλυντήριο ρούχων και μηχάνημα ύφανσης. Το κύριο μήνυμα από τα ταξίδια αυτά είναι ότι υπάρχει ελπίδα εκεί όπου η γνώση, η έρευνα, η επιστήμη, η τεχνολογία και η επιχειρηματική δραστηριότητα συναντώνται και δημιουργούν συνέργειες, κόντρα στους μικρούς και στα μικρά. Καλά Χριστούγεννα και ένα καλύτερο έτος 2022.

Όσο πιο πολύ ταξιδεύει κανείς, τόσο περισσότερο αντιλαμβάνεται ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα είναι κοινές, όπως κοινές είναι και οι λύσεις

Υ.Γ.: Το εξαγγελθέν πρόγραμμα απόσυρσης ρυπογόνων οχημάτων και αγοράς οχημάτων με χαμηλούς ή και μηδενικούς ρύπους μπορεί να δημιουργεί μια κατ’ αρχήν αίσθηση πολιτικής φιλικής προς το περιβάλλον, αλλά μια πιο προσεκτική μελέτη δημιουργεί σημαντικές αμφιβολίες ως προς τους στόχους αλλά και το ουσιαστικό αποτέλεσμα, γιατί ο προϋπολογισμός είναι μικρός και αφορά ηλεκτροκίνητα και οχήματα με χαμηλούς ρύπους ως CO2 50 gr/km, τα οποία είναι ελάχιστα στην κυπριακή αγορά και τα περισσότερα είναι πολύ ακριβά. Στο τέλος της ημέρας, αφορά μια μικρή μερίδα συμπολιτών μας με υψηλά εισοδήματα. Ο κύριος Υπουργός φαίνεται να κλείνει το μάτι στους φίλους του και στην ανώτερη τάξη. Κρύβεται πίσω από σχετικό ευρωπαϊκό κανονισμό και ακολουθεί την πεπατημένη της επίρριψης ευθυνών στην ΕΕ. Κρίμα, φαίνεται να αγνοεί τη φιλολαϊκή βάση της παράταξής του που στηρίζεται στη λαϊκή και μεσαία αστική τάξη. Ίσως να τη θεωρεί και δεδομένη.

EconomyToday 139

θεμα

ΚΟΥΡΣΑ ΑΝΟΔΟΥ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ

ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΑΓΑΘΑ Η ανάκαμψη στην παγκόσμια δραστηριότητα, ύστερα και από τους περιορισμούς της πανδημίας του κορωνοϊού, εξέθεσε τις ελλείψεις σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, με τις εταιρείες να προσπαθούν να βρουν εργαζόμενους, πλοία, ακόμα και καύσιμα για να λειτουργήσουν τα εργοστάσιά τους. Της Έλενας Καλυφόμματου

140 EconomyToday

Η

κατάσταση σε όλο τον πλανήτη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς το ράλι τιμών στις πρώτες ύλες και στα βασικά προϊόντα και η εκτόξευση των τιμών στην ενέργεια συνεχίζεται, με τον οικονομικό αντίκτυπο σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά να είναι ανυπολόγιστος. Εκτός από την έκρηξη των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, καλπάζουν και οι τιμές των μετάλλων και των πρώτων υλών για ρουχισμό, καθώς και των βασικών καταναλωτικών αγαθών.

«ΒΑΡΥΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ»

Τα νοικοκυριά της Ευρώπης είναι αντιμέτωπα με πολύ υψηλότερους λογαριασμούς ενέργειας αυτόν τον χειμώνα λόγω της παγκόσμιας αύξησης στις τιμές χονδρικής για ενέργεια και αέριο, ενώ αναλυτές έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι οι πιο ευπαθείς πολίτες μπορεί να πληγούν από ενεργειακή φτώχεια. Οι τιμές εκτοξεύθηκαν λόγω των χαμηλών αποθεμάτων αερίου, των υψηλών τιμών άνθρακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, των χαμηλών παραδόσεων με δεξαμενόπλοια υγροποιημένου φυσικού αερίου εξαιτίας της υψηλότερης ζήτησης από την Ασία, των λιγότερων από το συνηθισμένο προμηθειών αερίου από τη Ρωσία, της χαμηλής παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και των διακοπών ηλεκτροδότησης σε υποδομές.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Στην Ευρώπη, τα αποθέματα του φυσικού αερίου βρίσκονται στο χαμηλότερό τους επίπεδο, λόγω του παρατεταμένου χειμώνα του 2020 και επειδή στη συνέχεια δεν αποκαταστάθηκαν. Σε αυτό προστίθεται η χαμηλότερη απόδοση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική, για μετεωρολογικούς λόγους. Σύμφωνα με τη Μόσχα, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε προτιμήσει τα τελευταία χρόνια τις αγορές spot φυσικού αερίου, που σημαίνουν διακύμανση των τιμών, αντί να υπογράφει μακροπρόθεσμα, πολυετή, συμβόλαια με την Gazprom. Η Ρωσία διαβεβαίωνε ότι είχε την πρόθεση να στείλει μεγαλύτερες ποσότητες αερίου, με την προϋπόθεση η ΕΕ να επιστρέψει στην πρακτική των πολυετών συμφωνιών προμήθειας φυσικού αερίου. Το γεγονός αυτό έφερε την αντίδραση της Δύσης. Έχουν διατυπωθεί ήδη κατηγορίες κατά της Μόσχας ότι έθεσε σκοπίμως τις τιμές υπό πίεση προκειμένου να εκβιάσει για την επιτάχυνση της έναρξης λειτουργίας του νέου αγωγού Nord Stream 2.

«ΑΠΑΝΤΗΣΗ» ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Η ΡΩΣΙΑ ΕΘΕΣΕ ΣΚΟΠΙΜΩΣ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΕΚΒΙΑΣΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΑΓΩΓΟΥ NORD STREAM 2

Η Ρωσία, πάντως, μέσω δηλώσεων το προηγούμενο διάστημα, υποστήριξε ξεκάθαρα ότι ο αγωγός είναι μια απάντηση στην ενεργειακή κρίση της Ευρώπης, καθώς θα αυξήσει τις ροές ρωσικού αερίου προς τη Γερμανία και τη δυτική Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, θα μεταφέρονται τουλάχιστον 55 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, παρακάμπτοντας σε μεγάλο βαθμό την τωρινή διαδρομή μέσω Ουκρανίας. Δεδομένου ότι οι ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου συνδέονται επί της ουσίας με την έγκριση του αγωγού Nord Stream 2, οι καθυστερήσεις στην εκκίνηση του αγωγού αύξησαν τους φόβους της αγοράς ότι οι ρωσικές ροές θα παραμείνουν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα το άλμα των τιμών.

EconomyToday 141

θεμα

ΑΝΟΔΟΣ ΤΙΜΩΝ 2019

10/2021 Φυσικό αέριο ΕΕ

$4,80/mmbtu

$31,05/mmbtu

Πετρέλαιο Brent

$64/βαρέλι

$83,7/βαρέλι

Καφές Arabica

$2,88/kg

$5,31/kg ζαχαρη

$0,28/kg

$0,42/kg Σιτάρι

$263,6/mt

$211,3/mt

ΑΘΕΤΗΣΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Οι τιμές του φυσικού αερίου αποκλιμακώθηκαν έως ένα σημείο –στα 64,80 ευρώ/MWh, ήτοι πάνω από το κρίσιμο επίπεδο των 53 ευρώ/MWh– μετά τις δηλώσεις του Ρώσου Προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν, ότι η Gazprom μόλις θα ολοκλήρωνε, στα τέλη Οκτωβρίου, την πλήρωση των αποθηκών της, θα αύξανε τις ροές φυσικού αερίου και προς τους αποθηκευτικούς χώρους της Ευρώπης. Έκτοτε όμως οι τιμές τράβηξαν σιγά-σιγά και πάλι την ανηφόρα, με αποκορύφωμα στις 15 Νοεμβρίου να υπάρξει ανοδικό ξέσπασμα στα 94 ευρώ/MWh. Λόγω του ότι η Gazprom δεν υλοποίησε τις υποσχέσεις της, προκλήθηκαν αλυσιδωτές αντιδράσεις από την πλευρά της Ευρώπης.

«ΤΕΛΕΙΑ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ»

Πέραν των τιμών της ενέργειας, εξαιτίας της «κρίσης», η εκτόξευση τιμών αφορά και τις πρώτες ύλες και τα βασικά καταναλωτικά αγαθά. Οι διεθνείς τιμές των τροφίμων έρχονται να προστεθούν στις υπέρογκες ανατιμήσεις σειράς άλλων πρώτων υλών, όπως πλαστικών, μεταλλευμάτων και χημικών, καθώς και στα πολλαπλάσια ναύλα για τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων από την Κίνα, προκαλώντας την τέλεια καταιγίδα. Μάλιστα, αν και οι αρχικές εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών και θεσμικών φορέων έκαναν λόγο για αποκλιμάκωση των τιμών μέσα στο 2021, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται ορατό στο άμεσο μέλλον. Αντιθέτως, πολλοί φοβούνται ότι η επίδραση των ανατιμήσεων σε πρώτες ύλες και μεταφορικό κόστος στις τελικές τιμές καταναλωτή θα διαρκέσει τουλάχιστον έως την άνοιξη του 2022. Μάλιστα, ακόμη κι αν υπάρξει διόρθωση των τιμών, αυτές, σύμφωνα με τους ανθρώπους της αγοράς, θα παγιωθούν σε υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με το 2020.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΙΜΕΣ Βαμβάκι

$1,72/kg

$2,59/kg Αλουμίνιο

$1.794/mt $6.010/mt

$2.934/mt Χαλκός

$9.829/mt

Σίδηρος

$93,8/mt ΠΗΓΗ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ 142 EconomyToday

$122,9/mt

Το Economy Today έχει συγκεντρώσει τα στοιχεία για τις τιμές διεθνώς σε πρώτες ύλες και βασικά καταναλωτικά αγαθά για τον Οκτώβριο του 2021, όπως παρουσιάζονται στα στοιχεία των τιμών των εμπορευμάτων που τηρεί η Παγκόσμια Τράπεζα, και τις συγκρίνει με αυτές του 2019, καθώς ήταν ένα κανονικό έτος, χωρίς τα πανδημικά περιοριστικά μέτρα. Η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη το 2019 ήταν $4,80 ανά εκατομμύριο btu, ενώ τον περασμένο Οκτώβριο έφτασε τα $31. Το πετρέλαιο Brent ήταν $64 το 2019, ενώ τον Οκτώβριο έφτασε τα $83,7. Από τον Απρίλιο του 2020, όταν είχε φτάσει τα $15, η τιμή του έχει αυξηθεί κατά $68,7 το βαρέλι. Η τιμή του καφέ Arabica ανέβηκε σε πολύ υψηλά επίπεδα και λόγω πλημμυρών στη Βραζιλία, που έχουν επηρεάσει την παραγωγή του. Η τιμή της ζάχαρης, ενός πολύ σημαντικού προϊόντος, καταγράφει επίσης σημαντική αύξηση στα $0,42/kg. Το σιτάρι από $211,3 ανά μετρικό τόνο έχει σκαρφαλώσει στα $263,6 ανά μετρικό τόνο. Το βαμβάκι παρουσιάζει επίσης σημαντική αύξηση στην τιμή του, η οποία έφτασε τον Οκτώβριο στα $2,59 το κιλό. Το αλουμίνιο σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και πλέον έχει φτάσει τα $2.934 τον τόνο. Ο χαλκός είχε σκαρφαλώσει τον περασμένο Οκτώβριο στα $9.829 τον τόνο, ενώ αισθητά αυξημένη είναι και η τιμή του σιδήρου, η οποία άγγιξε τα $122,9 τον τόνο.

ΨΑΧΝΟΥΝ ΛΥΣΕΙΣ

την καλύτερη δυνατή χρήση της εργαλειοθήκης για την παροχή βραχυπρόθεσμης ανακούφισης στους πιο Η εκρηκτική άνοδος στις τιμές της ενέργειας ευάλωτους καταναλωτές και για την υποστήριξη «καίει» νοικοκυριά και επιχειρήσεις και αναγκάζει των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, λαμβάνοντας τις κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη να λάβουν νέα ΠΟΛΛΟΙ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ υπόψη την ποικιλομορφία και την ιδιαιτερότητα μέτρα στήριξης, αλλά και να αναζητήσουν λύσεις ΟΤΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ των καταστάσεων των κρατών-μελών. σε κοινοτικό επίπεδο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ΑΝΑΤΙΜΗΣΕΩΝ ΣΕ ΠΡΩΤΕΣ - Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό κάλεσε τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ και την ΕυρωΣυμβούλιο να εξετάσουν άμεσα μεσοπρόθεσμα ΥΛΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΟ παϊκή Επιτροπή να προχωρήσουν με επείγοντα τρόπο στην καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της ΚΟΣΤΟΣ ΣΤΙΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ και μακροπρόθεσμα μέτρα που θα συνέβαλλαν λεγόμενης εργαλειοθήκης για την παροχή βραχυ- ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΘΑ ΔΙΑΡΚΕΣΕΙ στο να προσφέρεται ενέργεια σε προσιτή τιμή στα νοικοκυριά και τις εταιρείες, στο να αυξηθεί πρόθεσμης ανακούφισης στους πολίτες, εξαιτίας ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΕΩΣ ΤΗΝ η ανθεκτικότητα του ενεργειακού συστήματος της πρόσφατης αύξησης στις τιμές της ενέργειας. της ΕΕ και της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, ΑΝΟΙΞΗ ΤΟΥ 2022 Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει το κείμενο των και στο να υπάρχει ασφάλεια εφοδιασμού και συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής, το υποστήριξη στη μετάβαση στην κλιματική ουΕυρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί: δετερότητα, λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλομορφία - Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μελετήσει τη λειτουργία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κατάστασης σε των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέρκάθε κράτος-μέλος. γειας, καθώς και την αγορά στο σύστημα εμπορίας - Την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) να δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ETS), με τη βοήθεια εξετάσει πώς θα επιταχυνθούν οι επενδύσεις στην της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών ενεργειακή μετάβαση, αξιοποιώντας τρέχοντα κεφάλαιά (ESMA). Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα αξιολογήσει της, με σκοπό τη μείωση των μελλοντικών κινδύνων εάν ορισμένες εμπορικές συμπεριφορές απαιτούν διακοπής και την ικανοποίηση των παγκόσμιων φιλοπεραιτέρω ρυθμιστικά μέτρα. δοξιών της Ευρώπης για συνδεσιμότητα.

- Τα κράτη-μέλη και την Κομισιόν να κάνουν επειγόντως

EconomyToday 143

θεμα

ΑΡΧΙΚΟ ΣΧΗΜΑ €1,25 ΔΙΣ.

Η ΑΚΡΙΒΟΤΕΡΗ 11άδα ΣΤΗΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

ΤΕΡΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑΣ

Α

Πόσο απελπισμένη ήταν η Τσέλσι, όταν έδινε το 2018 τον Κουρτουά στη Ρεάλ; Μεγάλο κενό, αλλά να τρέξεις να αποκτήσεις τον πολλά υποσχόμενο, αλλά με λίγες αποδείξεις, Κέπα Αριζαμπαλάγκα ήταν τραβηγμένο. Και άντε αν σου έβγαινε έχει καλώς. Αλλά πριν αλέκτωρ λαλήσει, ο Βάσκος άρχισε τις γκάφες (άλλο Μπιλμπάο, άλλο Τσέλσι) και οι «μπλε» αναγκάστηκαν να ρίξουν κάτω από τα δοκάρια τον γερο-Καμπαγιέρο και ακολούθως να προχωρήσουν στην απόκτηση του Μεντί. Γενικά ο Κέπα βράζει τον πάγκο και η Τσέλσι βλέπει τα ευρωπουλάκια της να πηγαίνουν στον Καιάδα. Αν κοιτάξουν δε οι Λονδρέζοι ποιος είναι ο Νο2 πιο ακριβός πορτιέρε της ιστορίας (Άλισον της Λίβερπουλ), θα τους πιάσει απελπισία.

ς υποθέσουμε ότι έχετε στο ταμείο σας €1,25 δισ. Και πρέπει να διαλέξετε να αποκτήσετε 11 ποδοσφαιριστές, έναν για κάθε θέση. Σε σύστημα 4-3-3. Για να ετοιμάσετε γενικώς την πιο ακριβή εντεκάδα στην ιστορία, μέχρι σήμερα. Με βάση ηλικία, φόρμα, αγοραστική αξία. Κατά πάσα πιθανότητα, αρκετοί από τους παίκτες που θα δείτε στη συνέχεια θα ήταν στις επιλογές σας, άλλους ούτε που θα τους κοιτάγατε, ή πάλι αν τους επιλέγατε θα τραβούσατε τα μαλλιά σας πολύ-πολύ σύντομα. Οι περισσότερες μεταγραφές φάνταζαν λογικές (όχι τα ποσά βέβαια, γιατί η κατάσταση ΔΕΞΙ ΜΠΑΚ έχει ξεφύγει) σε σχέση με την απόδοση των Εδώ χαλάλι. Ο Ζοάο Κανσέλο δυσκολεύπαικτών την εποχή εκείνη. Η Πρέμιερ Λιγκ τηκε λίγο στην Πρέμιερ Λιγκ, όταν από τη έχει την τιμητική της με έξι περιπτώσεις. Γιουβέντους πήγε στη Μάντσεστερ Σίτι έναντι Δύο έχει στο φύλλο αγώνος η Παρί, δύο €65 εκατ. Είχε και φοβερό ανταγωνισμό από Έξι στους 11 μετακινήθηκαν η Μπαρτσελόνα και μία η Μπάγερν. Αυτή τον Γουόκερ. Αλλά σταδιακά ταίριαξε άψογα στην Premier League, είναι λοιπόν η πιο ακριβή, με βάση το κόστος στο πλάνο του Γκουαρντιόλα και είναι κατά η οποία έχει μεταγραφής, εντεκάδα στην ποδοσφαιρική πολλούς ο καλύτερος παγκοσμίως στη θέση. ιστορία. Αρχίζουμε μάλιστα στραβά. την τιμητική της Άστε που παίζει άψογα και αριστερά.

144 EconomyToday

ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΜΠΑΚ

ΜΕΣΟΙ

Λοιπόν στο 4-3-3 θέλεις δύο box-to-box Ο Λούκας Ερνάντεζ ξεπετάχτηκε μέσα από τα μέσους και έναν με πιο επιθετικά χαρατμήματα υποδομής της Ατλέτικο, πήρε θέση Κέπα και Κουτίνιο είναι σαφώς κτηριστικά. Τα νούμερα λένε λοιπόν την στην 11άδα και έθελξε. Ο Σιμεόνε έκανε τα εξής τριάδα: Πογκμπά - Φρένκι Ντε Γιονγκ πάντα για να τον κρατήσει, αλλά τα €80 εκατ. οι πιο αποτυχημένες - Γκρίλις. Φαντάζομαι πως ελάχιστοι –αν που έδινε η Μπάγερν το 2019 ήταν πολλά επενδύσεις, ενώ ακολουθεί για να πουν όχι οι «κολτσονέρος» της Μαδρίαπό σχετικά κοντινή απόσταση όχι κανένας– θα επέλεγαν αυτή την τριάδα. Ίσως μεμονωμένα να ρίχναμε τα λεφτά μας της. Η αλήθεια είναι ότι όταν είναι υγιής (έχει ο Μαγκουάιρ στον Γάλλο ή τον Ολλανδό. Ίσως… με βάση συχνούς τραυματισμούς) είναι πολύ καλός. κάποια συγκεκριμένα στοιχεία. Η αλήθεια είναι πως Είδε και τα φώτα να πέφτουν πάνω του, αλλά δυστυχώς στην καλή του βραδιά ο Πογκμπά μπορεί να διευθύνει για αρνητικό λόγο. Πρόσφατα γλίτωσε από της φυλακής ορχήστρα. Αλλά πόσες τέτοιες βραδιές είχε στα 5 τα σίδερα, αφού αγνόησε τα περιοριστικά μέτρα που του χρόνια στο «Ολντ Τράφορντ», από τότε που οι «Κόκείχαν επιβληθεί για βίαιη συμπεριφορά έναντι της πρώην κινοι Διάβολοι» έδωσαν πάνω από €100 εκατ. για να συντρόφου του. τον πάρουν πίσω από την Γιουβέντους; Το πιθανότερο μάλιστα είναι το καλοκαίρι να αποχωρήσει. Ο ΣΤΟΠΕΡ Φρένκι Ντε Γιονγκ ήταν ένας από τους 3-4 σπουδαίΓια τον ένα, θα ξαναέσπαγα το ρεκόρ για τον πιο ακριβό ους πιτσιρικάδες που έβγαλε προ τριετίας ο Άγιαξ. αμυντικό. Θα το διέλυα και μάλλον το ίδιο θα έκαναν Αλήθεια, το μυαλό και η κατάρτισή του είναι σημεία και οι πλείστοι φίλοι του ποδοσφαίρου. Άμα βλέπεις τον Βίρτζιλ Φαν Ντάικ να αμύνεται, λες «άρχοντά μου». Αλλά άμα δεις αυτόν που με βάση τα χρήματα είναι ο παρτενέρ του στην άμυνα με βάση το κόστος μεταγραφής, λες «αμάν». Ειδικά όταν αυτός είναι ο ρέκορντμαν. Χάρι Μαγκουάιρ. Καλός, αλλά ως εκεί. Με €87 εκατ. μπορούσες να επιλέξεις άλλους… 29 καλύτερους στόπερ και να πάρεις τελικά δύο εξαιρετικούς στην τιμή του ενός. Συν τα ρεζιλίκια της Μυκόνου. Γενικώς και εδώ τα ευρωπουλάκια στον Καιάδα.

EconomyToday 145

Κέπα Αριζαμπαλάγκα

θεμα

#1

2018

Απο μπιλμπαο σε τσελσι

€80 εκατ.

Λούκας Ερνάντεζ

#3 2019

€80 εκατ.

Απο Ατλέτικο σε Μπάγερν

#2

Ζοάο Κανσέλο

Απο Γιουβέντους σε Μαν. Σίτι

2019

€65 εκατ.

Βίρτζιλ Φαν Ντάικ

#4

2018

Απο Σαουθάμπτον σε Λίβερπουλ

€84,5 εκατ.

Μονακό στην Παρί. Ο Νο2 στην ακριβότερη αναφοράς. Μεγάλα πράγματα δεν έκανε τριάδα επίθεσης είναι ο Νεϊμάρ. Το γιατί στα πάντως στην Μπαρτσελόνα, έπεσε μάλιστα ντουζένια του, αλλά και σ’ αυτά της Μπαρτσεκαι σε ζόρικες εποχές για τους Καταλανούς. λόνα, αποφάσισε το 2017 να πει ναι στην Σε ό,τι αφορά τον Γκρίλις, η Αγγλία έχει Μπάρτσα, Παρί Παρί εγείρει πάντα ερωτήματα. Όπως και να χρόνια να βγάλει οργανωτικό χαφ με τέτοια και Μπάγερν Μονάχου ’χει, με βάση ηλικία, προσφορά-ποιότητα, τα τεχνική και φινέτσα. Αλλά μήπως εδώ μπήκε έχουν τη δική τους €222 εκατ. τα δίνεις μόνο για να πάρεις τον η υπερβολή των βρετανικών ΜΜΕ και των εκπροσώπηση στον κατάλογο Μέσι στα 25 του. Αλλά βλέποντας τον Νεϊπανελιστών-σχολιαστών, όπως στην περίμάρ να ηγείται της πιο ακριβής 11άδας (είναι πτωση Μαγκουάιρ; Θα δείξει αν τα £117 άλλωστε η πιο ακριβή μεταγραφή όλων των εποχών) εκατ. που πλήρωσε η Σίτι στην Άστον Βίλα αξίζουν τον είναι λογικό. Και πάμε στο Νο3. Είναι θέμα επιλογής, κόπο. Γιατί άλλο Βίλα και άλλο Σίτι. Πάντως, ξεκίνηκριτηρίου στο προφίλ. Είναι σχετικό στο σύγχρονο σε καλά με τα «γαλάζια». Καλά, όχι σπουδαία όμως. ποδόσφαιρο τι είναι επιθετικός, ειδικά με τους παίκτες Παρεμπιπτόντως, αν θέλαμε στην τριάδα να έχουμε που παίζουν και σαν ακραίοι και στην καρδιά της μια πιο συντηρητική φιλοσοφία (με επιθετικό χαφ τον επίθεσης. Αλλά όποιον και να διαλέξεις, θα πεις ότι τα Πογκμπά), υπάρχει στη λίστα ο Ρόδρι της Σίτι. χρήματα που δαπανήθηκαν δεν έπιασαν τόπο. Λογικά βάζεις εδώ τον Ζοάο Φέλιξ, που ακόμη δεν έδωσε ΕΠΙΘΕΣΗ αυτά που ανέμεναν στην Ατλέτικο, όταν τον απέκτησαν Η τριάδα ξεκινά από τον Κιλιάν Εμπαπέ. Οι ειδικοί από την Μπενφίκα. Μπορεί να βάλεις τον Ντεμπελέ. και όχι μόνο λένε πως για να γίνει ο σούπερ σταρ Αλλά αφού αρχίσαμε με χρήματα στον Καιάδα, ας και για να ξεδιπλώσει όλο του το ταλέντο θα πρέπει κλείσουμε με αυτά. Φιλίπε Κουτίνιο. Έκανε παπάδες να φύγει από την Παρί. Καλά τα φώτα στο Παρίσι, στο «Άνφιλντ», αλλά από την ώρα που έβγαλε τα αλλά το γαλλικό πρωτάθλημα δεν ενδείκνυται για κάτι κόκκινα, πήρε την κατιούσα. Εδώ και τέσσερα χρόνια μεγαλύτερο. Πάντως, τα περί μετακίνησης στη Ρεάλ σε βολοδέρνει. Ο Κουτίνιο παραμένει μέχρι σήμερα η 3η μερικούς μήνες ακούγονται όλο και πιο έντονα. Όμως, πιο ακριβή μεταγραφή στην ιστορία, αλλά είναι και από φύγει δεν φύγει, αυτός ο καταπληκτικός ποδοσφαιριτις πλέον αποτυχημένες όλων των εποχών. στής αξίζει ήδη κάθε σεντ της μεταγραφής του από τη 146 EconomyToday

Πολ Πογκμπά

Χάρι Μαγκουάιρ

Απο Λέστερ σε Μαν. Γιουνάιτεντ

#6

#5

€105 εκατ. Απο Γιουβέντους σε Μαν. Γιουνάιτεντ

2019

€87 εκατ. Νεϊμάρ

#8

#7 Απο Μπαρτσελόνα σε Π.Σ.Ζ.

€222 εκατ.

Κιλιάν Εμπαπέ

#11

Φρένκι Ντε Γιονγκ

Απο Άγιαξ σε Μπαρτσελόνα

2017

#9

2016

€75 εκατ.

Τζακ Γκρίλις

Απο Μονακό σε Π.Σ.Ζ.

#10

2018

2017

€180 εκατ.

Απο Λίβερπουλ σε Μπαρτσελόνα

2019

Φιλίπε Κουτίνιο

Απο Άστον Βίλα σε Μαν. Σίτι

€117 εκατ.

2018

€145 εκατ.

EconomyToday 147

ΘΕΜΑ

Oprah Winfrey Εάν η συνταγή της επιτυχίας είχε όνομα, τότε αδιαμφισβήτητα θα ήταν το όνομα της Αφροαμερικανίδας τηλεπερσόνας, δημοσιογράφου και επιχειρηματία Oprah Winfrey. Πρόκειται για μια γυναίκα η οποία βασανίστηκε αρκετά στη ζωή της, ωστόσο ποτέ δεν χάθηκε μέσα στην αποτελμάτωση των ονείρων. Αντιθέτως, κατάφερε να γίνει παράδειγμα προς μίμηση και να συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες γυναίκες-σύμβολα ανά το παγκόσμιο. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ ΤΗΣ

148 EconomyToday

Who is who

Η Oprah Winfrey γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου του 1954 στο Κοσιούσκο της πολιτείας Μισισίπι των ΗΠΑ. Η ζωή της, από τη μέρα που ήρθε στον κόσμο, δεν ήταν εύκολη. Η μητέρα της, η οποία την έφερε στον κόσμο σε πολύ νεαρή ηλικία, δεν μπορούσε να την συντηρήσει, καθώς αυτή κι ο πατέρας της Oprah ήταν έφηβοι. Έτσι, η Oprah έζησε για μερικά χρόνια με τη γιαγιά της, η οποία ήταν μια πολύ αυστηρή γυναίκα. Ζούσαν και οι δύο σε συνθήκες κάτω από τα όρια της φτώχειας (Η ίδια έχει δηλώσει σε συνέντευξή της ότι αδυνατούσαν να αγοράσουν ρούχα, γι’ αυτό στο σχολείο ντυνόταν με σακιά από πατάτες). Όσον αφορά την εκπαίδευσή της, η γιαγιά της την έμαθε να διαβάζει σε εξαιρετικά μικρή ηλικία, ενώ της έλεγε πάντα ότι, από τη στιγμή που είναι άσχημη, μπορεί να επιβιώσει μόνο με την εξυπνάδα της! Στην ηλικία των έξι ετών, μετακόμισε στο Μιλγουόκι, ζώντας με τη μητέρα της. Εκεί έμελλε να ζήσει έναν εφιάλτη δίχως τέλος, καθώς στο διάστημα μεταξύ εννέα και δεκατριών ετών κακοποιείτο σεξουαλικά από τον ξάδελφό της, τον θείο της και έναν οικογενειακό τους φίλο. Στα δεκατέσσερα έμεινε έγκυος αλλά το παιδί της πέθανε στη γέννα. Την οικογενειακή θαλπωρή τη βρήκε στον πατέρα της, όταν μετακόμισε στο σπίτι του στο Νάσβιλ του Τενεσί. Η ζωή της, ωστόσο, άλλαξε όταν ξεκίνησε να κάνει μαθήματα δημοσιογραφίας στο πανεπιστήμιο της πόλης όπου ζούσε με τον πατέρα της. Η πρώτη της δουλειά ήταν σε έναν τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό (WVOL radio station) με εργαζόμενους μαύρους, κερδίζοντας στην πορεία το βραβείο «Miss Black Tennessee» στην ηλικία των δεκαεπτά ετών. Έχοντας τα συγκεκριμένα προσόντα, ξεκίνησε τη δημοσιογραφία σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό και έπειτα έγινε το κεντρικό πρόσωπο της πρωινής εκπομπής «People are talking». Λίγο καιρό αργότερα, μετακόμισε στο Σικάγο και έγινε οικοδέσποινα του προγράμματος «A.M. Chicago» (1983). Τρία χρόνια μετά, άρχισε το γνωστό σε όλους μας «The Oprah Winfrey show». Η απήχηση του προγράμματος –το οποίο ξεκίνησε το 1986 και μετά από 25 σεζόν ολοκληρώθηκε το 2011– ήταν τεράστια. Στο show πρόβαλλε μια γκάμα από θέματα, ενώ οι συνεντεύξεις που έκανε απευθύνονταν σε απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Δεν έλειψαν, ωστόσο, και οι συνεντεύξεις με πολλούς επώνυμους, με χειρότερη –όπως αναφέρει η ίδια– εκείνη με την Elizabeth Taylor,

Το 2013, της απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας από τον τότε Αμερικανό Πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα, του οποίου υπήρξε οπαδός και χρηματοδότρια

καθώς της απαγόρευσε να κάνει οποιαδήποτε ερώτηση σχετικά με τις σχέσεις της, παρόλο που είχε κάνει επτά γάμους. Ανάμεσα στους συνεντευξιαζόμενους ήταν και οι Μichael Jackson, Celine Dion και Gayle King. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δώρα των εκπομπών της έμειναν κι αυτά στην ιστορία, μιας και σε μια από τις εκπομπές της το 2004 είχε κάνει δώρο 276 αυτοκίνητα στο κοινό, καθώς και αμέτρητες επιταγές των $1.000. Σύμφωνα με το Forbes, η Oprah ήταν η μοναδική μαύρη δισεκατομμυριούχος του 20ού αιώνα, ενώ έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές και για τις δωρεές της. Μάλιστα, η ίδια, έχει περάσει μια δική της λέξη στο αμερικανικό λεξιλόγιο, το «oprahfication», που αφορά την επιθυμία των ανθρώπων να συζητήσουν τα συναισθήματά τους μπροστά σε τηλεοπτικά προγράμματα, ενώ έχει δημιουργήσει και το δικό της κανάλι (OWN). Η περιουσία της Oprah υπολογίζεται γύρω στα $2,9 δισεκατομμύρια. Το 2013, της απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας από τον τότε Αμερικανό Πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα, του οποίου υπήρξε οπαδός και χρηματοδότρια.

EconomyToday 149

ΘΕΜΑ

Στρίβειν διά του αρραβώνος

Η διάσημη τηλεπερσόνα διατηρεί δεσμό με τον επιχειρηματία Stedman Graham και η σχέση τους μετρά περισσότερα από 30 χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, οι δυο τους δεν έχουν κάνει ποτέ το βήμα προς την εκκλησία. Η ίδια έχει αποκαλύψει ότι το ζήτημα του γάμου δεν προέκυψε ποτέ ανάμεσα σε εκείνην και τον σύντροφό της, εκτός από μία φορά που η ίδια τον ρώτησε τι θα είχε συμβεί εάν ποτέ παντρεύονταν και εκείνος της απάντησε ότι «δεν θα ήμασταν μαζί, διότι ο γάμος απαιτεί έναν διαφορετικό τρόπο ύπαρξης σε αυτόν τον κόσμο». Για αυτή την απάντηση που της έδωσε ο σύντροφός της, η ίδια έχει πει το εξής: «Η αντίληψή του για το τι σημαίνει να είσαι σύζυγος, αλλά και η δική μου για το τι σημαίνει να είμαι σύζυγος, θα ήταν αρκετά παραδοσιακή και εγώ δεν θα μπορούσα να ταιριάξω σε αυτό». Όσον αφορά το ζήτημα για τα παιδιά, δεν ήταν κάτι που η Oprah είχε αποκλείσει ευθύς εξαρχής. Μάλιστα, κάποια στιγμή όταν ζούσε στο Σικάγο είχε αγοράσει και ένα διπλανό διαμέρισμα στο σπίτι της για να έχει περισσότερο χώρο όταν θα αποκτούσε παιδιά. Εντούτοις, με την πάροδο του χρόνου, οι σκέψεις της για το θέμα άλλαξαν, ακόμη κι όταν η καλύτερή της φίλη τής είχε πει ότι θα το μετανιώσει.

150 EconomyToday

Πολιτικό σκηνικό Έχει περάσει μια δική της λέξη στο αμερικανικό λεξιλόγιο, το «oprahfication», που αφορά την επιθυμία των ανθρώπων να συζητήσουν τα συναισθήματά τους μπροστά σε τηλεοπτικά προγράμματα

Σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις που έχει δώσει σε παγκόσμιο επίπεδο, η Oprah μίλησε ανοικτά για την πολιτική και ανέφερε ότι ποτέ δεν θα μπορούσε να ασχοληθεί με αυτήν, διότι δεν είναι, κατά την έκφρασή της, καθαρή δουλειά. Παρ’ όλα αυτά, δημοσκόπηση που είχε γίνει στο πλαίσιο των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ είχε αναδείξει την Oprah ως Πρόεδρο.

Κατεψυγμένη πίτσα

Η πολυπράγμων Οprah δεν εφησυχάζει εύκολα, γι’ αυτό και τόλμησε ένα νέο εγχείρημα. Πρόκειται για τη συνεργασία της με την αμερικανική εταιρεία Kraft Heinz για τη δημιουργία μιας κατεψυγμένης πίτσας. Οι εν λόγω πίτσες κοστίζουν $6,99 και είναι φτιαγμένες με μοτσαρέλα με χαμηλά λιπαρά και δεν περιέχουν συντηρητικά. Σε όλες τις πίτσες, η ζύμη περιέχει ένα μέρος από κουνουπίδι, κάτι που προσθέτει μια νότα θρεπτικότητας. Η ίδια έχει πει σε γνωστό περιοδικό ότι υπάρχει χώρος για πίτσα στη ζωή της, και στη ζωή του καθενός, αλλά πρέπει να βρεθούν οι ισορροπίες. Στην ίδια συνέντευξη συμπλήρωσε ότι κάθισε μαζί με τους ανθρώπους της εταιρείας και δοκίμασαν όλες τις διαφορετικές εκδοχές της ζύμης και τις αναλογίες των λαχανικών και του τυριού μέχρι να πετύχουν τις σωστές.

Η πριγκίπισσα Diana, η φάρσα και η Oprah

Κατά καιρούς γράφονται διάφορα βιβλία στα οποία ο συγγραφέας γράφει τις δικές του «αλήθειες». Έτσι, ένα από τα δημοφιλέστερα βιβλία του συγγραφέα Robert Lacey ισχυρίζεται ότι η πριγκίπισσα Νταϊάνα «δεν είχε ποτέ πολύ χρόνο» για την παρουσιάστρια. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, σύμφωνα με τον Lacey, η Oprah ήθελε να εξασφαλίσει μια συνέντευξη με την πριγκίπισσα της Ουαλίας, και μάλιστα πέταξε στο Λονδίνο για να την πείσει. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, τότε ήταν που η πριγκίπισσα Diana αποφάσισε να κάνει μια μικρή φάρσα στη διάσημη τηλεπαρουσιάστρια και την κάλεσε στο Παλάτι του Κένσινγκτον για μεσημεριανό γεύμα. Εκείνη την εποχή, η παρουσιάστρια είχε καταφέρει να χάσει περίπου 40 κιλά μέσω μιας νέας διατροφής. Όταν η πριγκίπισσα Νταϊάνα την προσκάλεσε να φάει μαζί της, ζήτησε, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον προσωπικό της σεφ να ετοιμάσει τη φημισμένη μους ντομάτας, η οποία ήταν η σπεσιαλιτέ του. Καθώς η Αμερικανίδα παρουσιάστρια απολάμβανε το γεύμα της, ρώτησε την πριγκίπισσα: «Diana, πώς μένεις τόσο λεπτή τρώγοντας πλούσια τροφή όπως αυτό;». Τότε εκείνη απάντησε ότι έτρωγε μικρές μερίδες και έκανε γυμναστική τακτικά. Ωστόσο, δεν ήταν όλα όπως φαίνονταν. Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ της «Mirror», η πριγκίπισσα Diana έδωσε προσεκτικές οδηγίες στον σεφ της και του ζήτησε να δώσει στην ίδια την ελαφριά εκδοχή –χωρίς λιπαρά– του φημισμένου του μους ντομάτας,

Η διάσημη τηλεπερσόνα διατηρεί δεσμό με τον επιχειρηματία Stedman Graham και η σχέση τους μετρά περισσότερα από 30 χρόνια

ενώ σέρβιρε στην Οprah τη λιπαρή εκδοχή του, με βαριά κρέμα και μαγιονέζα. Ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι ο σεφ ανέφερε πως «η Diana δεν είπε ποτέ την αλήθεια». Επιστήθια φίλη της πριγκίπισσας δήλωσε στον συγγραφέα ότι «η Diana ένιωθε πολύ άβολα με την Οprah. Νόμιζε ότι η Οprah κυνηγούσε μόνο τον κιτρινισμό». Σύμφωνα με πληροφορίες, η πριγκίπισσα ανησυχούσε ότι η Οprah ήθελε να της μιλήσει για να αυξήσει τα ποσοστά τηλεθέασής της. Πάντως, μπορεί η πριγκίπισσα Diana να μην εμπιστευόταν την Oprah και να μην της έδωσε ποτέ συνέντευξη, όμως χρόνια αργότερα ο μικρότερος γιος της, πρίγκιπας Harry, μαζί με την Αμερικανίδα σύζυγό του, έδωσαν στην Oprah μια συνέντευξη που προκάλεσε τριγμούς στο Παλάτι του Buckingham, ενώ έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο.

EconomyToday 151

θεμα

Γυναίκες με επιρροή

Λένε ότι πίσω από έναν ισχυρό άνδρα κρύβεται μια ισχυρή γυναίκα. Αυτό έχει αρχίσει να ανατρέπεται, καθώς οι γυναίκες έχουν πλέον βγει μπροστά, κατέχουν αξιώματα και θέσεις-κλειδιά, θρυμματίζοντας έτσι τα «γυάλινα» στερεότυπα. Μάλιστα, κάποιες από αυτές χρησιμοποιούν τις θέσεις και την επιρροή τους για να καινοτομήσουν και να δημιουργήσουν τα θεμέλια για νέες οδούς που θα φέρουν την επανάσταση 152 EconomyToday

σε διεθνές επίπεδο. Η πυξίδα επιλογής για τις γυναίκες που ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή σε παγκόσμια κλίμακα έχει κλειδώσει στις παρακάτω κυρίες, οι οποίες αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση, καθώς έχουν αφήσει τη δική τους σφραγίδα στην παγκόσμια σκακιέρα επιρροής, με θετικό πρόσημο. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

Gita Gopinath Πρώτη στη λίστα βρίσκεται η Ινδο-αμερικανίδα επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Gita Gopinath, η οποία αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες που βοήθησαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Η ίδια νιώθει ιδιαίτερα υπερήφανη γι’ αυτή τη διάκριση και έχει δηλώσει ότι θα έκανε «ό,τι χρειαστεί» για να αντιμετωπίσει την κρίση, λαμβάνοντας την απόφαση της μαζικής δημοσιονομικής στήριξης και των δαπανών για την υγεία. Μάλιστα, η επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, μεταξύ άλλων, εφηύρε τον όρο «Great Lockdown», για να περιγράψει τη χειρότερη ύφεση που έχει υποστεί η παγκόσμια οικονομία από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι μια από τις προσωπικότητες που έγραψαν το «The Pandemic Plan», δηλαδή το πλάνο που υποδεικνύει πως, μέσω του εμβολιασμού του 40% των πολιτών οι οποίοι ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες και του 70% του γενικότερου πληθυσμού, μέχρι τα μέσα του 2022 θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τον κορωνοϊό, μέσω της χρηματοδότησης με $50 δισ. από το ΔΝΤ.

Shonda Rhimes Οι δημιουργίες της αποτελούν την απόδειξη ότι η Shonda Rhimes δεν γράφει απλώς σειρές, αλλά «δημιουργεί» με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο, που αγγίζει τα θέλω κάθε θεατή. Απόδειξη αυτής της ικανότητάς της αποτελεί η σειρά «Bridgerton», η οποία μετατράπηκε σε τεράστια επιτυχία, καθώς μέσω αυτής της σειράς εποχής προσέφερε στο κοινό αυτό που ακριβώς χρειαζόταν. Η ίδια θεωρείται «είδωλο» του σύγχρονου κόσμου, καθώς μέσω των δημιουργιών της καταρρίπτει κάθε στερεότυπο και αντιτίθεται σε κάθε είδους φυλετική και εθνική διάκριση. Εν ολίγοις, είναι η «χρυσή πένα» πίσω από κάθε μεγάλη εμπορική επιτυχία και αυτό αποδείχθηκε και από την τεράστια απήχηση που είχε το «Grey’s Anatomy». Η περιουσία της εκτιμάται στα $135 εκατ.

EconomyToday 153

θεμα

Scarlett Johansson Πρόκειται για μια από τις πιο ακριβοπληρωμένες ηθοποιούς του Hollywood, της οποίας η περιουσία εκτιμάται στα $165 εκατομμύρια. Η παγκοσμίου φήμης ηθοποιός και φεμινίστρια αποτελεί ακόμη μια προσωπικότητα της λίστας των Financial Times. Η ίδια κατέρριψε το κινηματογραφικό κατεστημένο, μηνύοντας την Disney για την κυκλοφορία της ταινίας της «Black Widow», κατηγορώντας την ότι χρησιμοποιεί την ταινία –η οποία κυκλοφόρησε παράλληλα στους κινηματογράφους και στην πλατφόρμα streaming της Disney– προκειμένου να ενισχύσει τη νεοσύστατη υπηρεσία ροής της και την τιμή της μετοχής της. H Disney απαντά στις κατηγορίες υποστηρίζοντας ότι αυτό αποτελεί κοινή πρακτική λόγω κορωνοϊού. Η εταιρεία παραγωγής της Disney προσπάθησε να παρουσιάσει την ηθοποιό ως «άπληστη», καθώς η κυκλοφορία της ταινίας μέσω της Disney συνέβαλε στο να λάβει επιπλέον αμοιβή από τα $20 εκατ. που είχε λάβει πριν η ταινία βγει στις οθόνες. Παρά την κόντρα, τα δύο μέρη ήρθαν σε διακανονισμό.

Naomi Osaka Μια άλλη σημαντική και ηχηρή προσωπικότητα είναι χωρίς αμφιβολία η παγκόσμια πρωταθλήτρια του τένις, Naomi Osaka, με ρίζες από την Ιαπωνία και την Αϊτή. Πρόκειται για μια από τις πιο επιτυχημένες επιχειρηματίες, υπέρμαχο της φυλετικής δικαιοσύνης και της ψυχικής υγείας. Μέσω μιας πλατφόρμας που ίδρυσε η ίδια, προσπαθεί να αναδείξει τη σημασία του ευ ζην, ενώ έχει αποτελέσει έμπνευση για πολλούς αθλητές ανά τον κόσμο για να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να αναδείξουν τη σημασία της ψυχικής υγείας. Η ίδια αποτελεί αληθινή πρωταθλήτρια τόσο στον αθλητισμό όσο και στη ζωή, καθώς, μέσα από τις πράξεις της, έδειξε ότι «είναι εντάξει να μην είσαι εντάξει».

Oprah WinfreyΣτην πρώτη δεκάδα φιγουράρει η πιο διάσημη Αφροαμερικανίδα, η 66χρονη Όπρα Γουίνφρεϊ. Η περιουσία της Όπρα εκτιμάται στα $2,9 δισ. Η Όπρα από το Μισισίπι κατάφερε με την επιμονή και τη δύναμη του χαρακτήρα της να γράψει μόνη της το σενάριο της ζωής της. Έχει ζήσει από παιδί τη σκληρή πλευρά της ζωής, καθώς μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια με την έφηβη μητέρα της. Είχε βιαστεί επανειλημμένα, από τον θείο, τον ξάδερφό της και έναν οικογενειακό φίλο, ενώ έμεινε έγκυος σε ηλικία 14 ετών και είχε δει το παιδί της να πεθαίνει. Η Όπρα θεωρείται πλέον η κορυφαία παρουσιάστρια, τηλεπερσόνα και επιχειρηματίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

154 EconomyToday

Cathie Wood Σπουδαία προσωπικότητα του επενδυτικού κόσμου είναι η Cathie Wood, η οποία επιλέγει και επενδύει ορθά στις κατάλληλες επιχειρήσεις, μέσω της μοναδικής της επενδυτικής φιλοσοφίας. Μέσα σε επτά χρόνια, η ίδια κατάφερε να μαζέψει και να διαχειριστεί περισσότερα από $60 δισ. μέσω επτά διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων. Σύμφωνα με έρευνες το προηγούμενο έτος, πέντε από τα επτά διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια απέδωσαν κατά μέσο όρο 141%, με τρία εξ αυτών να έχουν τις καλύτερες επιδόσεις μεταξύ όλων των αμερικανικών αμοιβαίων κεφαλαίων. Εξαιρετικά σημαντική επενδυτική κίνηση θεωρείται και η στροφή της στην Τesla, η αξία της οποίας, όπως η ίδια εκτιμά, αναμένεται να φτάσει τα $3 τρισ.

Christin e Lagarde

Η Christine Lagarde βρίσκεται εδώ και χρόνια στο club των ισχυρότερων ανθρώπων του πλανήτη. Είναι μια από τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες στον κόσμο και αυτό καταμαρτυρεί και η επαγγελματική της πορεία. Ήταν η πρώτη γυναίκα που υπηρέτησε ως Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, από το 2007 μέχρι το 2011. Στη συνέχεια ανέλαβε τα ηνία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, από το 2011 μέχρι το 2019. Η Christine Lagarde, η οποία φέρει και τον τίτλο της «σιδηράς κυρίας», ανέλαβε, μετά την αποχώρησή της από το ΔΝΤ, την προεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι ετήσιές της απολαβές προσεγγίζουν τις €500.000 περίπου.

Melinda French Gates Η πρώην σύζυγος του Bill Gates, Melinda French Gates, είναι μια ισχυρή προσωπικότητα. Η δράση της στο Ίδρυμα Gates είναι σημαντική, όπως και οι επιδιώξεις της για βελτίωση της εκπαίδευσης και για επίλυση του τεράστιου προβλήματος που άπτεται της παγκόσμιας φτώχειας και της υγείας. Το 2012, η πρώην πλέον σύζυγος του Gates δώρισε το αστρονομικό ποσό των $560 εκατομμυρίων για την αύξ ηση της πρόσβασης σε αντισυλληπτικά μέτρα για γυναίκες σε αναπτυσσόμενες χώρες. Μάλιστα, για το φιλανθρωπικό τους έργο, το 2015, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, Barack Obama, απένειμε στο ζεύγος Gates το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας. Για την ιστορία, η περιουσία του πανίσχυρου ζευγαριού ανέρχεται στα $6,1 δισ.

EconomyToday 155

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1930

Ιδρύεται η σοκολατοποιία ΙΟΝ και παίρνει το όνομά της από το «ίον το εύοσμο», την μετάφραση της λατινικής ονομασίας του μενεξέ (Viola odorata). ΙΟΝ είναι η δική μας αγάπη για τη σοκολάτα, η αφοσίωση στην ποιότητα, η επιμονή στην καινοτομία και μία μεγάλη ιστορία, που ξεκινά το 1930.

1947

Λανσάρεται στην ελληνική αγορά η πρώτη σοκολάτα γάλακτος με αμύγδαλα. Η ΙΟΝ Αμυγδάλου παραμένει ο ηγέτης της αγοράς για περισσότερο από πέντε δεκαετίες. Το κλαδί της ανθισμένης αμυγδαλιάς στη συσκευασία γίνεται συνώνυμο της σοκολάτας αμυγδάλου.

1960

Η ΙΟΝ είναι από τις πρώτες εταιρείες στην Ελλάδα που χρησιμοποίησαν ενεργά τη διαφήμιση, αρχικά την έντυπη και στην πορεία τα διαφημιστικά σποτ.

1971

Πρωτοεμφανίζεται η ΙΟΝ επίσημα στην Κύπρο με διανομή από τον Όμιλο Λαϊκού. Από τότε είναι ηγέτης στην κατηγορία σοκολάτα. Καθιερώνεται και το σλόγκαν «Η πρώτη σου αγάπη και παντοτινή».

1976

Λανσάρεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σοκολατάκι με ολόκληρο φουντούκι. Η Noisetta παραμένει μέχρι σήμερα ηγέτης στην κατηγορία της.

1977

Η Σοκοφρέτα της ΙΟΝ λανσάρεται στην Κύπρο και γίνεται η πιο αγαπημένη Σοκοφρέτα.

1986

Η σειρά σοκολατών Break αποτελεί μια ακόμα καινοτομία ως η πρώτη τετράγωνη σοκολάτα ελληνικής παραγωγής σε συσκευασία με εύκολο άνοιγμα και με μια πλούσια γκάμα νέων γεύσεων.

156 EconomyToday

2003

H ION έρχεται να ικανοποιήσει τους λάτρεις της σοκολάτας υγείας. Γυαλιστερή σοκολάτα υγείας και ολόκληρα φρεσκοκαβουρντισμένα αμύγδαλα ενώνουν τις δυνάμεις τους στη νέα ΙΟΝ Αμυγδάλου Υγείας.

2012

Δημιουργείται σελίδα στο Facebook, η οποία σήμερα έχει πέραν των 40.000 followers (www.facebook.com/IONgiapanta).

2013

Η σειρά σοκολατών Break, ως η πρώτη τετράγωνη σοκολάτα ελληνικής παραγωγής, έκανε την εμφάνισή της στην Κύπρο με νέα μοντέρνα συσκευασία.

2014

Η ION κάνει την είσοδό της στην έκθεση HORECA με προϊόντα επαγγελματικής χρήσης. Το ΙΟΝ Κακάο και η νέα σοκοφρέτα με λευκή σοκολάτα εισάγονται στο λιανικό εμπόριο, μεγαλώνοντας έτσι την οικογένεια της αγαπημένης σοκολάτας.

2018

Η γκάμα της ΙΟΝ εξελίσσεται, με τις νέες υγιεινές επιλογές ΙΟΝ Stevia, ION DARK και Gluten free, που συμβαδίζουν με τις τάσεις και τις ανάγκες της εποχής, με την εταιρεία να παραμένει πιστή στις βασικές της αρχές, ποιότητα και γεύση.

2021

Η ΙΟΝ γιορτάζει 50 χρόνια παρουσίας στο νησί μας! Με 50 χρόνια παρουσίας στην κυπριακή αγορά, η ΙΟΝ εξακολουθεί να γλυκαίνει τη ζωή μας με νέα προϊόντα και περισσότερες εκπλήξεις.

Season’s Greetings from all of us at KPMG in Cyprus Wishing you and your loved ones a Happy Festive Season and a Happy New Year 2022 filled with Peace, Joy and Success kpmg.com.cy

©2021 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved.

The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.

Δημιουργούμε χώρο για τις δικές σας ιδέες Καλωσορίσατε στο ολοκαίνουργιο Τραπεζικό Κέντρο Λευκωσίας!

RCB Bank Ltd. Ιδιωτική Εταιρεία. Αριθμός εγγραφής: 72376. Εγγεγραμμένη έδρα: Αμαθούντος 2, 3105 Λεμεσός, Κύπρος.

Ωράριο λειτουργίας Τραπεζικού Κέντρου: Δευτέρα-Παρασκευή, 09:00-17:00 www.rcbcy.com

800 00 722