Economy Today / July 2020

TEΥΧΟΣ 49 / ΙΟΥΛΙΟΣ 2020 / €2.50

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΔ

& h BAD BANK ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ: Δεν φανταζόμουν τι θα ακολουθούσε ΟΤΑΝ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ TEΥΧΟΣ 49 / ΙΟΥΛΙΟΣ 2020

8

18

24

28

8

28

54

ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Ράλι χρηματαγορών και χρυσού COVER STORY: Στέκει αγέρωχο το πρόβλημα των ΜΕΔ - 34 ΜΑΡΙΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Ευρωπαϊκή «κακή τράπεζα»: Καλή κίνηση για την Κύπρο; - 38 ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΥΡΙΧΑΣ: Η «κακή τράπεζα», μια καλή λύση - 42 ΤΑΣΟΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Αγορά ακινήτων και μη εξυπηρετούμενα δάνεια - 46 ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ: Tokenization της ακίνητης περιουσίας - 50 ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Τα επενδυτικά ταμεία ακινήτων ως εργαλείο μείωσης των ΜΕΔ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ: «Στόχος η ισχυρή και υγιής ανάκαμψη»

ΘΕΜΑΤΑ 14 18 24 60

64 68 74

60

54

FOCUS

Ο ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ της Ε.Ε. για το 2021 ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ στοίχημα της απασχόλησης ΑΠΟΦΑΣΗ-σταθμός για τις εκποιήσεις ΘΩΡΑΚΙΖΕΤΑΙ το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων ΩΡΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ στις Βρετανικές Βάσεις ΠΑΙΖΕΙ ΓΚΟΛΦ και η ελεύθερη Αμμόχωστος ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΛΙΡΑ: Όπλο της Άγκυρας στη Συρία

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΥΝ

78 ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Υδρογονάνθρακες

– Ευλογία ή κατάρα;

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4 EDITORIAL: Τα κατάλοιπα 5 EI-KONOMIA: Η γλώσσα των αριθμών 112 AYTOKINHTO 114 ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

102

106

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

80 ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ στη ρομποτική

αρθροπλαστική γόνατος 82 Η ΚΥΠΡΟΣ ιδανικός προορισμός για

επενδύσεις 84 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Τριτοβάθμια εκπαίδευση 94 ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ κατά του COVID-19 η

καινοτομία 98 ΤΗΕ Νο1 evolution 102 BILL GATES 106 ΜΕΤΡΑ ΠΛΗΓΕΣ η βιομηχανία του θεάματος 113 ΠΩΣ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ αναδεικνύει την αξία του

σωστού branding

EconomyToday 3

ΕDITORIAL ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675

Σ

’ αυτό το τεύχος επιχειρήσαμε να στρέψουμε την προσοχή μας σ’ ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η χώρα, η οικονομία της και η κοινωνία των πολιτών εδώ και αρκετά χρόνια. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. «Το τελευταίο κατάλοιπο της κρίσης», όπως συχνάπυκνά λέγεται. Να όμως που έμελλε να έρθει μια άλλη κρίση, αυτή του κορωνοϊού, και αυτό το κατάλοιπο να συγκεντρώνει και πάλι πάνω του τα φώτα της αγωνίας και των ανησυχιών. Δύσκολα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι το πρόβλημα θα μπορούσε να επιλυθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα, όταν ακόμη συζητούνται νομοσχέδια και προτάσεις νόμων για τους κακοπληρωτές. Το γεγονός, όμως, ότι στην Ευρώπη συζητείται ξανά η δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής «κακής τράπεζας», υπό τον φόβο ενός νέου κύματος μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Ασχέτως αν το ομολογουμένως δύσκολο αυτό εγχείρημα, δεδομένων των αντιστάσεων, θα μετουσιωθεί ή όχι σε πράξη, η συζήτησή του και μόνο δείχνει τάσεις και προθέσεις, οι οποίες πρέπει να διαβαστούν προσεκτικά, γιατί το αύριο γράφεται τώρα, όπως και τα σενάρια αντιμετώπισης ενός νέου κύκλου αύξησης των ΜΕΔ.

ΤΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

TEΥΧΟΣ 49 / ΙΟΥΛΙΟΣ 2020 / €2.50

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΔ

& H BAD BANK ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΙ∆ΗΣ: ∆ΕΝ ΦΑΝΤΑΖΟΜΟΥΝ ΤΙ ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΣΕ ΟΤΑΝ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΑ

4 EconomyToday

Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Director: Αναστασία Ερωτοκρίτου Συντακτική ομάδα: Έμιλυ Μιντή, Έλενα Καλυφόμματου, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Χρήστος Μιχάλαρος, Ξένιος Μεσαρίτης, Θεοδώρα Νικολάου, Άννα Κριθαρίδου, Μαρίνος Παυλικκάς, Ναταλία Γεωργιάδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Ανδρέας Γιασεμίδης, Γιώργος Συρίχας, Μάριος Κληρίδης, Τάσος Γιασεμίδης, Γιώργος Θεοχαρίδης, Βρασίδας Νεοφύτου, Κυριάκος Ε. Γεωργίου Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου Επεξεργασία φωτογραφιών: Μαρία Χρυσοστόμου ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: Νάτια Ιωαννίδου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ: Γεωργία Τουτουνζιάν Advertising Executive: Γιώτα Παναγιώτου, e-mail: panayiotouy@diaspublishing.com τηλ. 22580812 Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους MARKETING MANAGER: Γιώτα Ορφανίδου Υπεύθυνη Παραγωγής και Προγραμματισμού: Χριστιάνα Παναγίδου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Γιώργος Γεωργίου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΟΥΣΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Μαρία Κυριάκου Εκτύπωση: Printco Cassoulides Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

ΜΑΪΟΣ 2020

-€30,8 εκατ.

ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ: ΣΥΝΟΛΟ: ΔΑΝΕΙΑ:

€47,8 δισ.

+€35,2 εκατ.

ΥΠΟΛΟΙΠΟ:

ΠΡΩΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ 2020

428.157 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ 377.459 ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ 50.698 ΑΥΤΟΕΡΓΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟΙ

€32,7 δισ.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2020

(9-19 Ιουνίου)

1.604 ΕΠΙΒΑΤΕΣ 4.846 ΑΦΙΞΕΙΣ 6.758 ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ:

70 ΑΦΙΞΕΙΣ 72 ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ

ΚΑΥΣΙΜΑ

(ΜΑΪΟΣ 2020)

-33,4% ΒΕΝΖΙΝΗ: -35,6% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ: -12,9% ΠΩΛΗΣΕΙΣ:

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΕ ΑΕΡΟΠΛΑΝΑ:

-95,4%

Α΄ ΤΡΙΜΗΝΟ 2020 ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

+0,9%

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

+0,6%

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2020

€2.108,4 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2019 €1.990,0 εκατ.

EconomyToday 5

ΘΕΜΑ

Ράλι χρηματαγορών

και χρυσού Οι κυριότερες διεθνείς χρηματαγορές έχουν καταγράψει ισχυρά κέρδη από τα χαμηλά που σημείωσαν τον Μάρτιο λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, εν μέσω αισιοδοξίας που τροφοδοτεί η επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας. ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Υπεύθυνου Επενδυτικής Στρατηγικής Exclusive Capital

8 EconomyToday

T

α χρηματιστήρια ανεπτυγμένων οικονομιών κατέγραψαν ένα εντυπωσιακό ράλι, κερδίζοντας περισσότερο από 40%, καθώς οι επενδυτές άντλησαν αισιοδοξία από τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής που τέθηκαν σε εφαρμογή για να στηρίξουν την παγκόσμια οικονομία εν μέσω της πανδημίας. Η ευρύτερη βελτίωση των μακροοικονομικών στοιχείων μετά το άνοιγμα της αγοράς και οι προοπτικές για μια συγχρονισμένη παγκόσμια ανάπτυξη αντισταθμίζουν τις εντεινόμενες ανησυχίες για ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας, μετά και την αύξηση των κρουσμάτων κορωνοϊού σε Κίνα, ΗΠΑ και Λατινική Αμερική. Η εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού και οι μεγάλες απώλειες στις διεθνείς τιμές πετρελαίου προκάλεσαν μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει η παγκόσμια οικονομία από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως ήταν λογικό, οι διεθνείς χρηματαγορές απώλεσαν πέραν του 40% της αξίας τους από τα ιστορικά υψηλά που σημείωσαν στις 20 Φεβρουαρίου 2020, μέχρι τα χαμηλά στις 23 Μαρτίου, αφήνοντας άφωνη την επενδυτική κοινότητα, λόγω της έντασης και βιαιότητας της πτωτικής κίνησης. Ωστόσο, οι διεθνείς δείκτες έχουν ανακάμψει σε σχήμα «V» (V-shaped effect), δηλαδή σε ταχεία επιστροφή στα προ πανδημίας επίπεδα, μετά την απότομη πτώση τους τον Μάρτιο, παίρνοντας ώθηση από το κλίμα ευφορίας και την επιστροφή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής σε πιο φυσιολογικά επίπεδα, μετά τα δρακόντεια μέτρα των προηγούμενων μηνών για την ανάσχεση της πανδημίας του κορωνοϊού.

Οι λόγοι της ανόδου 1.

Οι νομισματικές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών, κυρίως της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έχουν τονώσει τις οικονομίες που επλήγησαν από την πανδημία, μηδενίζοντας τα επιτόκια δανεισμού και ταυτόχρονα διοχετεύοντας συνολικά δεκάδες τρισεκατομμύρια δολάρια στις χρηματοπιστωτικές αγορές από τις αρχές Μαρτίου. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν επίσης διαβεβαιώσει τους επενδυτές ότι θα συνεχίσουν να στηρίζουν τις οικονομίες για όσο χρειαστεί, ενώ τα επιτόκια θα παραμείνουν κοντά στο μηδέν, τουλάχιστον ως το 2022.

2.

Οι κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει στοχευμένα δημοσιονομικά και φορολογικά μέτρα στήριξης άνευ προηγουμένου, για να

μετριάσουν τη ζημιά που προκλήθηκε από το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας που είχε ως στόχο την επιβράδυνση της εξάπλωσης της πανδημίας κατά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο.

3.

Οι επενδυτές προσβλέπουν σε ταχύτερη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, αναμένοντας ότι το πλήγμα από την πανδημία θα είναι τελικά ηπιότερο κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020.

4.

Βελτίωση στα τελευταία μακροοικονομικά στοιχεία που αφορούν τις σημαντικότερες οικονομίες παγκοσμίως. Οι λιανικές πωλήσεις, ο δείκτης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και ο σύνθετος δείκτης PMI για τις υπηρεσίες και τον κλάδο της μεταποίησης έχουν ανακάμψει κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο σε ΗΠΑ, Ευρωζώνη και Κίνα, υποδηλώνοντας ότι οι επιπτώσεις

της πανδημίας αμβλύνονται ταχύτερα από το αναμενόμενο.

5.

Η αισιοδοξία για εξεύρεση ενός ευρέως διαθέσιμου εμβολίου ή θεραπείας κατά του κορωνοϊού στο πρώτο εξάμηνο του 2021, κάτι που θα βοηθήσει στην πλήρη ανάκαμψη της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας.

6.

Η αποκλιμάκωση κάποιων γεωπολιτικών εντάσεων έχει βοηθήσει στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και στην ανάληψη ρίσκου εκ μέρους των επενδυτών. Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ έχει περιοριστεί, μετά και τους σχεδιασμούς του Πεκίνου για αγορές αγροτικών προϊόντων από τις ΗΠΑ, όπως προβλέπεται από την πρώτη φάση της εμπορικής συμφωνίας τους, ενώ ηρεμία επικρατεί στα μέτωπα του Περσικού Κόλπου και της Βενεζουέλας.

EconomyToday 9

ΘΕΜΑ

Γρήγορη ανάσχεση των απωλειών από την πανδημία

Η μετοχή της εταιρείας παροχής υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης Zoom Video Communication σημείωσε ισχυρή άνοδο από την αρχή της πανδημίας λόγω της υψηλής ζήτησης για τηλεργασία από το σπίτι εν μέσω των περιοριστικών μέτρων, ενώ ευνοήθηκαν και οι εταιρείες παροχής cloud computing, όπως οι Microsoft και Twilio, και παροχής διαδικτυακών παιχνιδιών, όπως η Zynga.

Το πρόσφατο ράλι στις μετοχές των ΗΠΑ οδήγησε τον βιομηχανικό δείκτη Dow Jones και τον ευρύτερο S&P 500 στον μηδενισμό των απωλειών από την πανδημία σε διάστημα μόλις τριών μηνών. Και οι δύο δείκτες έχουν καταγράψει άνοδο σχεδόν 50% από το χαμηλό τους που σημείωσαν στις 23 Μαρτίου.

Κυκλική οικονομία

Στροφή στην τεχνολογία Ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq είναι αυτός που σημείωσε την πιο εντυπωσιακή άνοδο κατά 55%, όχι μόνο καλύπτοντας τη ζημιά από την πανδημία, αλλά καταγράφοντας και νέα ιστορικά υψηλά κατά το τέλος Ιουνίου. Ο Nasdaq σκαρφάλωσε σε ύψος πέραν των 10.000 μονάδων για πρώτη φορά στην ιστορία του, καθρεφτίζοντας τη δυναμική και κερδοφορία των εταιρειών τεχνολογίας στην εποχή της πανδημίας. Οι επενδυτές ένιωσαν την ασφάλεια να τοποθετηθούν σε μια μικρή ομάδα δημοφιλών και κερδοφόρων εταιρειών του κλάδου τεχνολογίας, γνωστή και ως FAANG, ακρωνύμιο των Facebook, Apple, Amazon, Netflix και Google (θυγατρική της Alphabet). Επίσης, οι εταιρείες από τον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών, όπως οι Visa, Mastercard και Paypal, ευνοήθηκαν από τη στροφή των καταναλωτών στις διαδικτυακές αγορές κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής παραμονής τους στο σπίτι λόγω του COVID-19.

10 EconomyToday

Ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq είναι αυτός που σημείωσε την πιο εντυπωσιακή άνοδο κατά 55%, όχι μόνο καλύπτοντας τη ζημιά από την πανδημία, αλλά καταγράφοντας και νέα ιστορικά υψηλά

Αντιθέτως, οι επενδυτές εγκατέλειψαν μετοχές εταιρειών της κυκλικής οικονομίας κατά τη διάρκεια της καραντίνας, όπως τα ξενοδοχεία, οι αερομεταφορείς, οι επιχειρήσεις λιανικής, οι εταιρείες κρουαζιέρας, τα καζίνο, οι τράπεζες, οι εταιρείες ενέργειας και οι εταιρείες ψυχαγωγίας. Παρ’ όλα αυτά, οι μετοχές της κυκλικής οικονομίας θα είναι αυτές που θα υπεραποδώσουν από την επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας μετά την εξεύρεση εμβολίου κατά του ιού.

Άνοδος σε Ευρώπη και Ασία Εντούτοις, το ράλι στις αμερικανικές μετοχές δεν είχε την ίδια απήχηση και στην υπόλοιπη παγκόσμια αγορά. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες, όπως ο γερμανικός DAX, ο γαλλικός CAC και ο αγγλικός FTSE 100, υπολείπονται ακόμη πέραν του 20% από τα προ πανδημίας επίπεδα, λόγω και της μεγάλης ύφεσης που προκάλεσε ο ιός στις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου. Κοιτάζοντας προς την Ασία, ο ιαπωνικός δείκτης NIKKEI, ο νοτιοκορεατικός KOSPI και ο κινεζικός CSI 300 έχουν

Η εισροή τουριστών θα είναι αβέβαιη όσο θα υπάρχουν εξάρσεις της πανδημίας σε αυτές τις χώρες, προκαλώντας το κλείσιμο των εξωτερικών συνόρων και την επαναφορά ταξιδιωτικών περιορισμών σε ορισμένες χώρες. Αυτή η εξέλιξη θα επιφέρει άμεσο πλήγμα στην εγχώρια τουριστική βιομηχανία αλλά και δυνατό πλήγμα στα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού, μειώνοντας τις πιθανότητες για γρήγορη ανάκαμψη από την πανδημία.

Ο φόβος για δεύτερο κύμα πανδημίας Ένα δεύτερο κύμα πανδημίας θα είναι ένα ισχυρό πλήγμα για την παγκόσμια αγορά μεσοπρόθεσμα, εφόσον θα οδηγούσε τα κράτη σε επανάληψη αυστηρών περιοριστικών μέτρων για την αποτροπή της εξάπλωσης του ιού. Αυτή θα είναι μια αρνητική εξέλιξη, από τη στιγμή που πολλές χώρες επανεκκινούν τις οικονομίες τους μετά την πρόσφατη άρση των περιοριστικών μέτρων, ενώ η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Ένα πιθανό δεύτερο κύμα περιοριστικών μέτρων θα μπορούσε να ανακόψει ή να καθυστερήσει την επανεκκίνηση της οικονομίας, να περιορίσει τους ρυθμούς ανάπτυξης και τη γρήγορη επιστροφή της κοινωνίας στην κανονικότητα, να μειώσει τις καταναλωτικές δαπάνες και τα εταιρικά κέρδη, ενώ θα μπορούσε να συρρικνώσει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (GDP) των ανεπτυγμένων οικονομιών του πλανήτη. Προβληματισμό προκαλεί η νέα, ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων σε Κίνα, Λατινική Αμερική (ειδικά στη Βραζιλία), Γερμανία και ΗΠΑ. Σημαντική έξαρση κρουσμάτων παρατηρείται επίσης σε ορισμένες νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, όπως στην Αριζόνα, τη Νεβάδα και το Τέξας, που έχουν ξεκινήσει να αίρουν τα περιοριστικά μέτρα, αλλά κυρίως στη Φλόριντα και την Καλιφόρνια, που είναι δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες των ΗΠΑ. Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει τον θάνατο πέραν των 500.000 ανθρώπων παγκοσμίως, μετά την εμφάνιση του ιού στην Κίνα, ενώ περισσότεροι από 10.000.000 άνθρωποι έχουν διαγνωστεί με τον ιό επίσημα σε 200 χώρες, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

μηδενίσει σχεδόν εξ ολοκλήρου τις απώλειες, μιας και οι ασιατικές χώρες είχαν βγει πρώτες από τα περιοριστικά μέτρα στις αρχές Απριλίου και είχαν μικρότερες ανθρώπινες απώλειες σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο.

Αδύναμη ανάκαμψη σε Κύπρο και Ελλάδα Όσον αφορά τις χρηματαγορές Κύπρου και Ελλάδας, η επενδυτική εμπιστοσύνη έχει βελτιωθεί, λαμβάνοντας σημαντικές βοήθειες από την άνοδο στις διεθνείς αγορές αλλά και από τα δημοσιονομικά και νομισματικά πακέτα στήριξης των κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων. Οι Γενικοί Δείκτες ΧΑΚ και ΧΑ σε Λευκωσία και Αθήνα έχουν καταφέρει να περιορίσουν κατά μισό τις απώλειες από την πανδημία, αλλά παραμένουν πολύ πίσω σε σύγκριση με τις υπόλοιπες διεθνείς αγορές. Οι κυριότεροι λόγοι της αδύναμης ανάκαμψης των χρηματαγορών εντοπίζονται στην οικονομική φύση των δύο χωρών, εφόσον οι οικονομίες τους είναι μικρές, χωρίς βαριά βιομηχανία, με υψηλή εξάρτηση από τα τουριστικά έσοδα, τις υπηρεσίες και τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, και με προβληματικές τράπεζες φορτωμένες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Οι οικονομίες της Κύπρου και της Ελλάδας παραμένουν εξαρτημένες από τον τουρισμό, γεγονός που τις καθιστά εξαιρετικά ευάλωτες στην εξέλιξη της πανδημίας στις βασικότερες αγορές προέλευσης των τουριστών τους, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Ρωσία, το Ισραήλ και οι σκανδιναβικές χώρες.

Τα δεδομένα

Οι ευρωπαϊκοί δείκτες, όπως ο γερμανικός DAX, ο γαλλικός CAC και ο αγγλικός FTSE 100, υπολείπονται ακόμη πέραν του 20% από τα προ πανδημίας επίπεδα

Οι παγκόσμιες χρηματαγορές έχουν ανακάμψει εντυπωσιακά από τις πληγές της πανδημίας σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, παίρνοντας ώθηση από τις ελπίδες ότι η δημοσιονομική και νομισματική τόνωση θα οδηγήσει σε ανάκαμψη την παγκόσμια οικονομία, παρά τις ανησυχίες για ένα δεύτερο κύμα πανδημίας. Οι επενδυτές θεωρούν ότι, σε περίπτωση ενός δεύτερου κύματος πανδημίας, δεν θα επαναληφθεί ένα νέο, ολοκληρωτικό κλείδωμα της κοινωνίας και της οικονομίας, όπως έγινε κατά το πρώτο κύμα, τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο. Παράλληλα, η αγορά θεωρεί ότι η διάθεση ενός αποτελεσματικού εμβολίου μέχρι τα μέσα του 2021 θα μπορούσε να αυξήσει τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης σε επίπεδα προ πανδημίας. Μέχρι όμως να βρεθεί το κατάλληλο εμβόλιο ή θεραπεία, η αγορά και η κοινωνία θα πρέπει να μάθουν να ζουν και να επιχειρούν μαζί με τον ιό.

EconomyToday 11

ΘΕΜΑ

ΣΤΟ ΥΨΗΛΟΤΕΡΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΠΟ ΤΟ 2012

Ο ΧΡΥΣΟΣ Στα $1.800 ανά ουγγιά

Ο χρυσός κατατάσσεται ως ένας από τους πιο κερδισμένους από την ύφεση που έχει προκαλέσει η πανδημία του κορωνοϊού, εφόσον η τιμή του έχει σκαρφαλώσει κοντά στα $1.800 ανά ουγγιά. Οι τιμές χρυσού έχουν κάνει μια ξέφρενη πορεία, καταγράφοντας κέρδη άνω του 20% από την αρχή του έτους, οπότε και τύγχαναν διαπραγμάτευσης κοντά στα $1.400 ανά ουγγιά.

Η

τιμή του πολύτιμου μετάλλου τυγχάνει διαπραγμάτευσης στο υψηλότερο επίπεδο από το 2012 και λίγο χαμηλότερα από το ιστορικό ρεκόρ των $1.910 ανά ουγγιά, στο οποίο βρέθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2011, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ιστορικής κρίσης.

Οι λόγοι της ανόδου Ο χρυσός έχει υπεραποδώσει κατά τους τελευταίους μήνες λόγω ενός κοκτέιλ δυσμενών εξελίξεων στη διεθνή αγορά, όπως η παγκόσμια οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού και οι διατηρούμενες ανησυχίες για ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας. Παράλληλα, η αδυναμία στο αμερικανικό δολάριο, τα μεγάλα νομισματικά και δημοσιονομικά πακέτα στήριξης, τα μη12 EconomyToday

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα ανησυχίας, έντασης και μεταβλητότητας στις διεθνείς αγορές, το οποίο τρομάζει τους επενδυτές, στρέφοντάς τους προς την ασφάλεια του χρυσού

δενικά επιτόκια, οι μαζικές αγορές χρυσού από κεντρικές τράπεζες αναδυόμενων οικονομιών, αλλά και οι συνεχείς γεωπολιτικές αναταραχές, αύξησαν την επενδυτική διάθεση για το πολύτιμο μέταλλο. Οι επενδυτές έχουν βρει ασφαλές καταφύγιο στη διαχρονική αξία του χρυσού εν μέσω χρηματο-κοινωνικών κρίσεων, εστιάζοντας τώρα στην ανησυχία που προκαλεί η πιθανότητα ενός δεύτερου κύματος κρουσμάτων κορωνοϊού, ακριβώς τη στιγμή που οι οικονομίες επανεκκινούν και οι μακροοικονομικοί δείκτες στις ανεπτυγμένες οικονομίες βελτιώνονται.

Αντιστάθμιση κινδύνου Οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων χρησιμοποιούν τον χρυσό ως ένα παραδοσιακό εργαλείο αντιστάθμισης κινδύνου (hedging), δηλαδή ως έναν τρόπο κάλυψης του επενδυ-

Αμερικανικό δολάριο Καταλυτική σημασία έχει και η πορεία του

αμερικανικού δολαρίου, τόσο για τον χρυσό όσο και για τα υπόλοιπα εμπορεύματα, εφόσον αυτά αποτιμώνται στο συγκεκριμένο νόμισμα στις διεθνείς αγορές. Η υποχώρηση του δολαρίου κατά τις τελευταίες εβδομάδες έδωσε επιπλέον ώθηση στην άνοδο της τιμής του χρυσού, κάνοντας το πολύτιμο μέταλλο πιο φθηνό και ελκυστικό για αγοραστές με ξένο συνάλλαγμα, όπως οι κεντρικές τράπεζες της Ρωσίας, της Κίνας και της Τουρκίας, που αγόρασαν μαζικά χρυσό στις αγορές. Είναι πάγια τακτική από τις κεντρικές τράπεζες αναδυόμενων οικονομιών να προβαίνουν σε αγορά χρυσού, επιδιώκοντας να περιορίσουν την εξάρτησή τους από το αμερικανικό δολάριο.

Γεωπολιτικές εξελίξεις Οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιουργούν ένα

τικού χαρτοφυλακίου απέναντι στις απώλειες από τις πληθωριστικές πιέσεις (inflation risk) και την υποτίμηση των νομισμάτων (currency risk), που προκλήθηκαν από τη μεγάλη διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά από τα νομισματικά και δημοσιονομικά μέτρα στήριξης.

Μειώσεις επιτοκίων Οι συντονισμένες μειώσεις των καταθετικών επιτοκίων κοντά στο μηδέν, ως μέρος των νομισματικών πολιτικών από τις κεντρικές τράπεζες, έκαναν πιο ελκυστική την επιλογή του χρυσού ως καταθετικού προϊόντος. Οι περισσότερες τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αξίωσαν τόκους από καταθέτες, ενώ ορισμένες επέβαλαν αρνητικά επιτόκια από την αρχή της κατάθεσης. Συνυπολογίζοντας τον πληθωρισμό, οι καταθέτες χάνουν, ακόμη και όταν δεν πληρώνουν αρνητικά επιτόκια. ET

Οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων χρησιμοποιούν τον χρυσό ως ένα παραδοσιακό εργαλείο αντιστάθμισης κινδύνου

εκρηκτικό μείγμα ανησυχίας, έντασης και μεταβλητότητας στις διεθνείς αγορές, το οποίο τρομάζει τους επενδυτές, στρέφοντάς τους προς την ασφάλεια του χρυσού. Οι επενδυτές παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στον εμπορικό πόλεμο Κίνας-ΗΠΑ και τις διαφωνίες τους ως προς το νομικό καθεστώς του Χονγκ Κονγκ και τη Huawei με το νέο της δίκτυο 5G, καθώς και την αντιπαράθεσή τους ως προς την προέλευση της πανδημίας του κορωνοϊού και τον ρόλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Το επενδυτικό κλίμα επιβάρυναν ακόμη περισσότερο οι φόβοι για αναζωπύρωση της εμπορικής έντασης ΗΠΑ-Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι αναφορές ότι η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει την επιβολή δασμών σε αγαθά αξίας 3,1 δισ. δολαρίων από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ισπανία, επιβαρύνοντας την ήδη ταλαιπωρημένη από τις επιπτώσεις της πανδημίας παγκόσμια οικονομία. Επιπλέον, η αγορά παρακολουθεί τις κινήσεις του απρόβλεπτου Ντόναλντ Τραμπ, ενόψει και των επικείμενων προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ στις 3 Νοεμβρίου 2020, μιας και ο ανθυποψήφιός του, Τζο Μπάιντεν, από την πλευρά των Δημοκρατικών, χρίζεται πλέον ως το φαβορί, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Νευρικότητα προκάλεσαν στην αγορά και οι πρόσφατες συνοριακές συγκρούσεις μεταξύ Ινδίας και Κίνας, οι διενέξεις μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας, καθώς και οι μόνιμες εντάσεις στον Περσικό Κόλπο, τη Λιβύη και τη Συρία.

Τα δεδομένα Η ζήτηση για χρυσό θα συντηρείται για όσο οι

κεντρικές τράπεζες θα διατηρούν τα χαμηλά επιτόκια και τα πακέτα στήριξης, το αμερικανικό δολάριο θα είναι αποδυναμωμένο και για όσο θα υπάρχει ο κίνδυνος για δεύτερο κύμα πανδημίας και για έξαρση γεωπολιτικών εντάσεων. Διαχρονικά, η έντονη άνοδος στην τιμή του χρυσού λειτουργεί ως καμπανάκι οικονομικού συναγερμού και ως ένδειξη έλευσης περιόδου στην οποία η αβεβαιότητα και η μεταβλητότητα θα κυριαρχούν.

EconomyToday 13

ΘΕΜΑ

ΣΤΟΧΟΣ Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ Ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. για το 2021 Στην ευρωπαϊκή ανάκαμψη βρίσκεται προσανατολισμένη η πυξίδα του προϋπολογισμού της Ένωσης, υπό το βάρος των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Είναι ο πρώτος προϋπολογισμός της Ε.Ε. των 27 μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου και τη λήξη της μεταβατικής περιόδου 14 EconomyToday

H

Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για το 2021, ύψους €166,7 δισ., ποσό το οποίο θα συμπληρωθεί με €211 δισ. υπό μορφή επιχορηγήσεων και με περίπου €133 δισ. υπό μορφή δανείων, στο πλαίσιο του προσωρινού μέσου ανάκαμψης Next Generation EU, που έχει ως στόχο την κινητοποίηση επενδύσεων και την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Από κοινού, ο ετήσιος προϋπολογισμός και το Next Generation EU θα κινητοποιήσουν σημαντικές επενδύσεις το 2021 για την αντιμετώπιση των άμεσων οικονομικών και κοινωνικών ζημιών που έχει προκαλέσει η πανδημία του κορωνοϊού, για την εκκίνηση της βιώσιμης ανάκαμψης και για την προστασία και δημιουργία θέσεων εργασίας. Επίσης, ο προϋπολογισμός ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη δέσμευση επένδυσης στο μέλλον, προκειμένου να επιτευχθεί μια πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική Ευρώπη. Μόλις εγκριθεί ο προϋπολογισμός, θα είναι ο πρώτος βάσει του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027 και ο πρώτος ετήσιος προϋπολογισμός που προτείνει η Επιτροπή υπό την προεδρία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2021, με την ενίσχυση του Next Generation EU, διοχετεύει κεφάλαια εκεί όπου μπορούν να κάνουν τη μεγαλύτερη διαφορά, με βάση τις πιο κρίσιμες ανάγκες ανάκαμψης των κρατών-μελών της Ε.Ε. και των εταίρων της σε ολόκληρο τον κόσμο. Η χρηματοδότηση θα βοηθήσει στην ανοικοδόμηση και στον εκσυγχρονισμό της Ένωσης, προωθώντας την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και ενισχύοντας τον ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο.

EconomyToday 15

ΘΕΜΑ

Η κατανομή των κονδυλίων Ο προϋπολογισμός αντικατοπτρίζει τις προτεραιότητες της Ευρώπης, οι οποίες είναι σημαντικές για τη διασφάλιση της βιώσιμης ανάκαμψης. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει την εξής κατανομή:

- €1,34 δισ. για το πρόγραμμα

«Ψηφιακή Ευρώπη» για την κυβερνοάμυνα της Ένωσης και τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης.

- €3 δισ. για τον μηχανισμό «Συν-

δέοντας την Ευρώπη» σε σύγχρονες και υψηλών επιδόσεων υποδομές μεταφορών για τη διευκόλυνση των διασυνοριακών συνδέσεων.

- €575 εκατ. για το πρόγραμ-

μα για την ενιαία αγορά, €36,2 εκατ. και €127 εκατ. αντίστοιχα για τα προγράμματα στήριξης της συνεργασίας στους τομείς της φορολογίας και των τελωνείων.

- €2,89 δισ. για το Erasmus+ με

σκοπό την επένδυση στη νεολαία, καθώς και €306 εκατ. στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας μέσω του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη».

- €1,1 δισ. για το Ταμείο Ασύλου και

Μετανάστευσης και €1 δισ. για το Ταμείο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων, με σκοπό να ενταθεί η συνεργασία όσον αφορά τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, καθώς και σχετικά με την πολιτική για τη μετανάστευση και το άσυλο.

- €55,2 δισ. για την κοινή γεωργική πολιτική και €813 εκατ. για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, για τους Ευρωπαίους γεωργούς και αλιείς, για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του αγροδιατροφικού και του αλιευτικού τομέα, καθώς και για την παροχή των απαραίτητων δυνατοτήτων για διαχείριση κρίσεων.

- €228 εκατ. για το Ταμείο Εσωτε-

Next Generation EU Επιπλέον, μεγάλο μέρος των κονδυλίων θα διατεθεί για τις δράσεις προτεραιότητας που προσδιορίζονται σε συνδυασμό με το Next Generation EU και περιλαμβάνουν:

- €131,5 δισ. σε δάνεια και περίπου €133 δισ. σε

επιχορηγήσεις που μπορούν να χορηγηθούν στα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ως μέρος του Next Generation EU.

- €17,3 δισ. για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», με

στόχο την αύξηση της ευρωπαϊκής στήριξης των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της υγείας και του κλίματος, εκ των οποίων €5 δισ. στο πλαίσιο του Next Generation EU.

- €10,13 δισ. για το InvestEU, για επενδύσεις στις βι-

ρικής Ασφάλειας και €1,05 εκατ. για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας με σκοπό τη στήριξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας και ασφάλειας.

ώσιμες υποδομές, στην καινοτομία και την ψηφιοποίηση. Μέρος των χρημάτων θα διατεθεί στον Μηχανισμό Στρατηγικών Επενδύσεων, για την ανάπτυξη στρατηγικής αυτονομίας σε ζωτικής σημασίας αλυσίδες εφοδιασμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

- €1,9 δισ.

- €8,28 δισ. για το Μέσο Στήριξης της Φερεγγυότητας,

για προενταξιακή βοήθεια, με σκοπό τη στήριξη των γειτόνων της Ε.Ε., μεταξύ άλλων στα Δυτικά Βαλκάνια.

16 EconomyToday

όπως προτείνεται από το Next Generation EU, για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες σχετικά με τη φερεγγυότητα βιώσιμων εταιρειών από όλους τους οικονομικούς τομείς.

Γιοχάνες Χαν

Επίτροπος αρμόδιος για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.: «Στην πρωτοφανή αυτή συγκυρία, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κινητοποιεί στήριξη άνευ προηγουμένου. Ο ετήσιος προϋπολογισμός για το 2021 θα βοηθήσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, επιχειρήσεις και περιφέρειες να ξεπεράσουν την κρίση και να επανέλθουν ισχυρότεροι από ό,τι πριν. Για να συμβεί αυτό, χρειαζόμαστε μια συμφωνία για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό και για το Next Generation EU – μια συμφωνία που θα στείλει μήνυμα εμπιστοσύνης σε όλη την Ευρώπη».

Ο προϋπολογισμός και το Next Generation EU θα κινητοποιήσουν σημαντικές επενδύσεις το 2021 για την αντιμετώπιση των άμεσων οικονομικών και κοινωνικών ζημιών

- €47,15 δισ. για την πολιτική συνοχής, που θα συμπληρωθούν με

€42,45 δισ. στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας REACT-EU, όπως προτείνεται στο πλαίσιο του Next Generation EU. Τα χρήματα θα διατεθούν για επιδοτήσεις της απασχόλησης, συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, μέτρα για την απασχόληση των νέων, ρευστότητα και φερεγγυότητα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ).

- €9,47 δισ. για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για να διασφαλιστεί ότι

η μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα δεν αφήνει κανέναν στο περιθώριο, εκ των οποίων €7,96 δισ. στο πλαίσιο του Next Generation EU.

- €619 εκατ.

για το rescEU, τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της Ένωσης, ώστε να διασφαλιστεί η ικανότητα της Ένωσης να ανταποκρίνεται σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης μεγάλης κλίμακας.

- €1,19 δισ. για το πρόγραμμα EU4Health, το νέο πρόγραμμα για την υγεία, το οποίο θα εξοπλίσει την Ένωση έναντι μελλοντικών απειλών για την υγεία, εκ των οποίων €1,17 δισ. από το Next Generation EU.

- €15,36 δισ. για τους εξωτερικούς εταίρους της Ένωσης μέσω του

Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας, εκ των οποίων €3,29 δισ. στο πλαίσιο του Next Generation EU.

- €2,8 δισ.

για ανθρωπιστική βοήθεια, εκ των οποίων €1,3 δισ. στο πλαίσιο του Next Generation EU, λόγω των αυξανόμενων ανθρωπιστικών αναγκών στις πιο ευάλωτες περιοχές του κόσμου.

Τα επόμενα βήματα Το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2021 βασίζεται στην πρόταση της Επιτροπής για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε., όπως κατατέθηκε στις 27 Μαΐου 2020. Μόλις το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφωνήσουν σχετικά με το ΠΔΠ 2021-2027, συμπεριλαμβανομένου του Next Generation EU, η Επιτροπή θα προσαρμόσει αναλόγως την πρότασή της για τον προϋπολογισμό του 2021, μέσω διορθωτικής επιστολής. Είναι σημαντικό να εγκριθεί γρήγορα το σχέδιο προϋπολογισμού, ώστε οι εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρηματίες, ερευνητές, γεωργοί και δήμοι σε ολόκληρη την Ευρώπη να αρχίσουν να επωφελούνται από τα κονδύλια, επενδύοντας έτσι σε ένα καλύτερο μέλλον για τις επόμενες γενιές.

Τα δεδομένα Το σχέδιο προϋπολογισμού της Ε.Ε. για το 2021 περιλαμβάνει δαπάνες στο πλαίσιο του Next Generation EU που θα χρηματοδοτηθούν με δανεισμό από τις κεφαλαιαγορές και τις δαπάνες που καλύπτονται από τις πιστώσεις έως τα ανώτατα όρια του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού, που χρηματοδοτούνται από ιδίους πόρους. Για τις τελευταίες, προτείνονται δύο ποσά για κάθε πρόγραμμα – αναλήψεις υποχρεώσεων και πληρωμές. Οι «αναλήψεις υποχρεώσεων» αφορούν τη χρηματοδότηση που μπορεί να συμφωνηθεί βάσει συμβάσεων εντός συγκεκριμένου έτους, ενώ οι «πληρωμές» αφορούν τα ποσά που καταβάλλονται πραγματικά. Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός της Ε.Ε. για το 2021 ανέρχεται σε €166,7 δισ. σε αναλήψεις υποχρεώσεων (-9,7% σε σχέση με το 2020) και σε €163,5 δισ. σε πληρωμές (+0,8% σε σχέση με το 2020). Πρόκειται για τον πρώτο προϋπολογισμό της Ε.Ε. των 27 μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου και τη λήξη της μεταβατικής περιόδου. ET

EconomyToday 17

ΘΕΜΑ

Το μεγάλο

στοίχημα

της απασχόλησης

Από την πρώτη στιγμή που η εξάπλωση του κορωνοϊού έλαβε διαστάσεις πανδημίας, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να αναβαθμίζει την απειλή κρούοντας τον κώδωνα του υγειονομικού κινδύνου, ένας μεγάλος τρόμος ανέτειλε στο μυαλό των οικονομολόγων. Ο «σεισμός» στην παγκόσμια υγεία ήταν η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη ήταν το «τσουνάμι» στην οικονομία, που απειλούσε με πτωχεύσεις εταιρειών, κλείσιμο αγορών και κατά συνέπεια απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΙΧΑΛΑΡΟΥ

18 EconomyToday

Γρήγορα αντανακλαστικά

O

συναγερμός χτύπησε νωρίς, με τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο να καταρτίζουν σχέδια αντιμετώπισης της κρίσης σε διάφορες φάσεις, αναλόγως των επιδημιολογικών δεδομένων. Η απειλή μιας νέας, παγκόσμιας και καθολικής κρίσης έκανε τους πάντες να αντιληφθούν ότι ένα σαρωτικό κύμα ανεργίας θα βύθιζε τις οικονομίες σε ένα υφεσιακό σπιράλ: κλειστές επιχειρήσεις σημαίνει νέοι άνεργοι, οι οποίοι θα έχουν, προϊόντος του χρόνου, όλο και λιγότερες επιλογές στην απασχόληση, σε μια εκθετική μείωση άνευ προηγουμένου. Αυτό θα φέρει μείωση της αγοραστικής δύναμης, άρα μείωση της κατανάλωσης και μείωση των πωλήσεων και της κερδοφορίας, που σημαίνει νέα λουκέτα και συρρίκνωση του ΑΕΠ. Η ανάπτυξη θα περάσει στη σφαίρα των αναμνήσεων, τουλάχιστον για λίγα χρόνια ακόμα.

Η Κύπρος έδρασε άμεσα: ο κόσμος πειθάρχησε στις συμβουλές των ειδικών και η κυβέρνηση έλαβε μέτρα και επένδυσε πάνω από 500 εκατ. ευρώ σε τρεις φάσεις στήριξης του «σιαμαίου ζεύγους» επιχειρήσεις-εργαζόμενοι, με τα μέτρα και τα λεφτά να εξαντλούνται τον ερχόμενο Οκτώβριο. Και μετά; Προς το παρόν, το σχέδιο αποδίδει: οι πλείστες επιχειρήσεις έχουν ενταχθεί στα ειδικά σχέδια, οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν λάβει μισθολογικό βοήθημα από την κυβέρνηση, η ανεργία συγκρατείται. Το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, πάνω-κάτω μπορεί να εκτιμηθεί, αλλά το μέγεθος του κύματος παραμένει άγνωστο, όπως και σε ποια ακτή θα «σκάσει». Ο Οκτώβριος δεν είναι μακριά, ενώ ήδη έχουν υπάρξει σοβαρές καταγγελίες ότι συγκεκριμένες επιχειρήσεις δεν πειθαρχούν στη νομοθεσία, απολύοντας υπαλλήλους ή μειώνοντας μονομερώς τους μισθούς. Εργαζόμενοι, εργοδότες και κυβέρνηση συμφωνούν ότι κύριο μέλημα είναι να μειωθούν οι απώλειες και να προστατευτούν τα εργασιακά δικαιώματα. Εξάλλου, οι σαφείς δηλώσεις της Υπουργού Εργασίας, Ζέτας Αιμιλιανίδου, ότι απαγορεύονται απολύσεις και μονομερείς ενέργειες, επισφράγισε τις προθέσεις. Ως γνωστόν, όμως, οι προθέσεις είναι απλώς προθέσεις.

Η μεγάλη εικόνα Η Κύπρος δεν αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία αλλά σαφώς μια μικρογραφία με τις ιδιαιτερότητές της

Η Κύπρος δεν αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία αλλά σαφώς μια μικρογραφία με τις ιδιαιτερότητές της. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Financial Times, εκατομμύρια εργαζόμενοι στην Ευρώπη που έχουν τεθεί σε καθεστώς αναστολής εργασίας έχουν έρθει αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να βρεθούν χωρίς δουλειά όταν ολοκληρωθούν τα κρατικά προγράμματα. Το μεγάλο στοίχημα των κυβερνήσεων είναι να δημιουργήσουν κίνητρα για νέες θέσεις εργασίας ή να εγκαινιάσουν προγράμματα εκμάθησης νέων δεξιοτήτων, μια παράμετρος που ανέβηκε ψηλά στην ατζέντα των αναγκών. Σύμφωνα με τους σχετικούς υπολογισμούς, τα προγράμματα επιδότησης της απασχόλησης καλύπτουν 45 εκατ. θέσεις εργασίας ή το 1/3 του συνολικού εργατικού δυναμικού σε Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία και Ισπανία. Τα συγκεκριμένα προγράμματα απέτρεψαν την εκτόξευση της ανεργίας στην Ευρώπη και την απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, κάτι που συνέβη στις ΗΠΑ από την έναρξη της κρίσης εξαιτίας του κορωνοϊού. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν επεκτείνει τα προγράμματα στήριξης της απασχόλησης έως το φθινόπωρο, φοβούμενες το «τσουνάμι» αν αυτά έληγαν νωρίτερα. Ωστόσο, το δημοσιονομικό κόστος αυξάνεται. Οι εκτιμήσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) προβλέπουν έως τα τέλη Ιουνίου αύξηση της ανεργίας στην Ευρωζώνη στο 10%. Αν και το ποσοστό είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, όπου προβλέπεται εκτόξευση του ποσοστού ανέργων στο 17,5%, εντούτοις προκαλεί ανησυχία.

EconomyToday 19

ΘΕΜΑ

Το debate

Το Economy Today κάλεσε σε debate τους κοινωνικούς φορείς που σχετίζονται άμεσα με το ζήτημα των εργασιακών. Οι απόψεις που κατατίθενται δεν αποτελούν έκπληξη για κανένα, ωστόσο τακτοποιούν τις θέσεις, τις επιδιώξεις και τις κόκκινες γραμμές του καθενός. Μέσα από τις γραμμές των γραφόντων, ξεκαθαρίζει η γραμμή εκκίνησης, η οποία μοιάζει να είναι κοινή, όπως και ο στόχος. Η διαδρομή αναμένεται να είναι ανώμαλη και θα κρίνει αν τελικά θα τερματίσουν όλοι αγκαλιασμένοι, έχοντας κόψει επιτυχώς την κορδέλα της μάχης, με μόνους κερδισμένους τους εργαζόμενους, τους επιχειρηματίες και την κυπριακή οικονομία στο σύνολό της.

Πάμπης Κυρίτσης Γενικός Γραμματέας ΠΕΟ Η ΠΕΟ, από την πρώτη στιγμή που προέκυψε ο κίνδυνος της πανδημίας, αντιμετώπισε αυτή τη νέα κρίση προτάσσοντας δύο βασικές παραμέτρους. Η πρώτη, ότι η προστασία της δημόσιας υγείας και της ανθρώπινης ζωής είναι ύψιστη προτεραιότητα. Η δεύτερη, ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μετακυλιστεί ο λογαριασμός και αυτής της κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων. Προκειμένου να προωθήσει αυτούς τους στόχους, η ΠΕΟ διεκδίκησε κοινωνικό διάλογο. Θεωρούμε ότι τόσο η αρχιτεκτονική των σχεδίων στήριξης των επιχειρήσεων όσο και το εύρος της κάλυψής τους έχουν σαφώς και τη δική μας σφραγίδα. Εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο είναι η διασύνδε20 EconomyToday

ση της όποιας στήριξης προς τις επιχειρήσεις και τους εργοδότες με την υποχρέωσή τους να μην προχωρήσουν σε απολύσεις και να σεβαστούν τους μισθούς και τα υπόλοιπα δικαιώματα των εργαζομένων. Παρ’ όλα αυτά δεν έχουμε ψευδαισθήσεις. Οι πιέσεις ήδη έχουν ξεκινήσει. Ιδιαίτερα στην κατεύθυνση της μείωσης των μισθών και της περικοπής παρεμφερών ωφελημάτων. Πιέσεις οι οποίες είναι πολύ πιο ισχυρές εκεί που οι εργαζόμενοι δεν είναι οργανωμένοι και δεν υπάρχει συλλογική συνδικαλιστική προστασία. Στο θέμα αυτό θα είμαστε πάρα πολύ αποφασιστικοί. Θεωρούμε αυτές τις πιέσεις εντελώς απαράδεκτες. Κάθε προσπάθεια εκμετάλλευσης της κρίσης για συρρίκνωση εργασιακών και

κοινωνικών δικαιωμάτων θα είναι για μας αιτία πολέμου. Το κράτος, μέσω του Υπουργείου Εργασίας και των μηχανισμών επιθεώρησης, οφείλει να κινητοποιηθεί για να προστατεύσει τους αδύνατους και τους μη προνομιούχους, που είναι οι εργαζόμενοι – έχοντας μάλιστα υπόψη ότι η προοπτική για μια γρήγορη επάνοδο σε ανάπτυξη είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την εσωτερική ζήτηση και την αγοραστική και καταναλωτική ικανότητα των πολιτών. Αν διολισθήσουν ξανά σε αντιλήψεις σκληρής λιτότητας και σε λογικές συρρίκνωσης των εισοδημάτων των εργαζομένων, το αποτέλεσμα θα είναι ένας νέος φαύλος κύκλος ύφεσης και υπανάπτυξης, που θα οδηγήσει ξανά σε δραματική διεύρυνση της

Ανδρέας Μάτσας Γενικός Γραμματέας ΣΕΚ

κοινωνικής ανισότητας. Κάτι που ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι αναπόφευκτα θα διαταράξει σοβαρά την κοινωνική συνοχή και θα οδηγήσει σε εργασιακή σύγκρουση και κοινωνική αναταραχή. Οι αντοχές των εργαζομένων είναι πολύ περιορισμένες, έχοντας υπόψη ότι είναι αυτοί που έχουν πληρώσει τον λογαριασμό της κρίσης του 2013 με το κούρεμα και το μνημόνιο. Γεγονός που καταγράφεται ξεκάθαρα τόσο στα στατιστικά στοιχεία της Eurostat και της κυπριακής Στατιστικής Υπηρεσίας όσο και στις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θέλω να πιστεύω ότι η λογική του διαλόγου και της συναίνεσης θα τηρηθεί ως το τέλος με συνέπεια και ότι θα κυριαρχήσει σύνεση και μετριοπάθεια.

Ένα σαρωτικό κύμα ανεργίας θα βύθιζε τις οικονομίες σε ένα καταστροφικό υφεσιακό σπιράλ

Η ομαλή κατάληξη της διαβούλευσης ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους και ο καθορισμός των ειδικών σχεδίων στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων από την κυβέρνηση σηματοδοτούν το επόμενο στάδιο διαχείρισης των προβλημάτων που προκύπτουν ως απότοκο της υγειονομικής κρίσης, σε σχέση με την οικονομία και την αγορά εργασίας. Για τη ΣΕΚ, είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός πως υπάρχει σαφής στόχευση στους τομείς οικονομικής δραστηριότητας που δεν έχουν μπορέσει ακόμα να επαναδραστηριοποιηθούν επαρκώς, έτσι ώστε να στηριχθούν με επάρκεια οι εργαζόμενοι, με απόλυτο σεβασμό προς τα εργασιακά δικαιώματα και τις πρόνοιες των συλλογικών συμβάσεων, διασφαλίζοντας την απασχόληση και κατοχυρώνοντας τις μισθολογικές απολαβές και τα παρεμφερή ωφελήματα. Οι πρόνοιες για διασφάλιση του συνεχούς της απασχόλησης, η προσπάθεια αποτροπής εκμετάλλευσης των σχεδίων, η αποφυγή των απολύσεων, η διαφύλαξη μισθών και γενικότερων όρων απασχόλησης, που αποτέλεσαν ουσιαστική παραίνεση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας προς τους εργοδότες, συνθέτουν βασικές συνιστώσες ομαλής εφαρμογής των σχεδίων και αποτελεσματικής διαχείρισης του προβλήματος. Παρά ταύτα, έχουμε ήδη γίνει δέκτες καταγγελιών που σχετίζονται με μονομερείς και αυθαίρετες προσπάθειες μερίδας εργοδοτών για μείωση μισθών και ωφελημάτων, είτε απροκάλυπτα είτε υπό το πρόσχημα της μείωσης του εργάσιμου χρόνου. Ξεκαθαρίζεται πως καμία αλλοίωση ως προς τους όρους απασχόλησης δεν μπορεί να γίνει μονομερώς και γι’ αυτό τον λόγο προτρέπονται οι εργαζόμενοι να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ως προς το τι αποδέχονται, ενώ εκεί όπου προκύπτει η όποια αυθαιρεσία, επιβάλλεται η άμεση και ανώνυμη –αν ενδείκνυται– καταγγελία, είτε προς τη συνδικαλιστική οργάνωση της επιλογής τους είτε απευθείας προς το αρμόδιο Τμήμα του Υπουργείου Εργασίας. Παράλληλα, αναδεικνύεται και κακίζεται το γεγονός πως μερίδα εργοδοτών οι οποίοι δεν συμπεριλαμβάνονται στους τομείς οικονομικής δραστηριότητας που καλύπτουν τα νέα σχέδια, εκτοξεύουν απειλές που σχετίζονται με προθέσεις να προβούν σε απολύσεις. Υπενθυμίζεται σαφώς και ξεκάθαρα πως όσοι έχουν αξιοποιήσει τα σχέδια που ολοκληρώθηκαν στις 12 Ιουνίου, έχουν λάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για προστασία και κατοχύρωση της απασχόλησης για περίοδο ίση με το χρονικό διάστημα αξιοποίησης των μέτρων και έναν επιπρόσθετο μήνα. Τυχόν αθέτηση των δεσμεύσεων ισοδυναμεί με ποινικό αδίκημα και τους θέτει υπόλογους έναντι του νόμου. Η ΣΕΚ διευκρινίζει ότι θα σεβαστεί τις αποφάσεις και θα συμβάλει στην ομαλή εφαρμογή των προνοιών που προβλέπονται μέσα από τα σχέδια, ξεκαθαρίζοντας όμως πως δεν θα ανεχθεί καμία μονομερή και αυθαίρετη ενέργεια. Η συναινετική στάση και το κλίμα συνεργασίας που επικράτησαν στο στάδιο του σχεδιασμού των μέτρων θα πρέπει να διαφυλαχθούν, έτσι ώστε να δημιουργηθεί το απαιτούμενο υπόβαθρο και οι ικανές και δυνατές συνθήκες για διατήρηση της εργατικής ειρήνης και εδραίωση της προοπτικής για αποφυγή περαιτέρω προβλημάτων στην οικονομία, δημιουργώντας ευοίωνες προοπτικές για την επόμενη ημέρα. Ο κοινωνικός διάλογος, ο σεβασμός των συλλογικών συμβάσεων και των εργασιακών θεσμίων, όπως και η διαφύλαξη της αξιοπρέπειας των εργαζομένων, αποτελούν για τη ΣΕΚ αδιαπραγμάτευτη ανάγκη και προτεραιότητα και θα καθορίσουν τα δεδομένα για το επόμενο χρονικό διάστημα.

EconomyToday 21

ΘΕΜΑ

Μάριος Τσιακκής Γενικός Γραμματέας ΚΕΒΕ Το στοίχημα της οικονομίας, τώρα θα κριθεί. Μετά την άρση των περιορισμών και τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα, τώρα αναμένεται να διαφανεί κατά πόσον η επόμενη μέρα θα εξελιχθεί θετικά ή αρνητικά. Το κράτος, με υποδείξεις και εισηγήσεις και του ΚΕΒΕ, επέκτεινε την ομπρέλα προστασίας σε επιχειρήσεις και εργαζομένους, συνεχίζοντας τα μέτρα στήριξης. Σίγουρα, τα νέα μέτρα είναι πιο στοχευμένα, διότι θα πρέπει να διαφυλαχθεί και η βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Με αυτά τα δεδομένα, θεωρούμε ότι οι επόμενοι μήνες του 2020 θα είναι δύσκολοι αλλά και καθοριστικοί για τη συνέχεια. Οι περισσότερες επιχειρήσεις θα καταγράψουν ζημιές, κάποιες ενδέχεται να μην καταφέρουν να επιβιώσουν, 22 EconomyToday

ενώ οι περισσότερες θα ταλαιπωρηθούν με το θέμα της ρευστότητας. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, σίγουρα οι επιχειρήσεις θα αναπροσαρμόσουν τους σχεδιασμούς τους, θα προβούν σε εξοικονομήσεις πόρων και γενικά θα αναθεωρήσουν τις στρατηγικές και τις πολιτικές τους. Ως ΚΕΒΕ, συστήνουμε στις επιχειρήσεις να μην προβούν σε απολύσεις και μειώσεις μισθών, προκειμένου να διαφυλάξουμε τις θέσεις εργασίας και να μην προκληθούν εργασιακά αδιέξοδα. Οι επιχειρήσεις που εντάχθηκαν στα σχέδια του κράτους απαγορεύεται να προβούν σε απολύσεις μέχρι τον Οκτώβριο. Ωστόσο, απ’ εκεί κι ύστερα, όλα θα εξαρτηθούν από την πορεία της οικονομίας. Γι’ αυτό ανέφερα στην αρχή ότι το στοίχημα της

οικονομίας είναι τώρα. Θεωρούμε ότι, αν όλοι κινηθούμε συγκροτημένα, υπεύθυνα και μεθοδικά, θα καταφέρουμε να περάσουμε με ελεγχόμενες απώλειες τις συμπληγάδες που έχουμε μπροστά μας. Αν, όμως, παρ’ ελπίδα, η οικονομία εισέλθει σε παρατεταμένη ύφεση, κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει απολύσεις προσωπικού, προσωρινές διαφοροποιήσεις ωρών εργοδότησης ή και μειώσεις μισθών, πάντοτε μέσα στα πλαίσια των υφιστάμενων νομοθεσιών και σε συνεννόηση με τους υπαλλήλους τους. Μια τέτοια εξέλιξη σίγουρα θα δημιουργήσει εργασιακές αντιδράσεις. Όμως, θα πρέπει όλοι να κατανοήσουμε ότι οι επιπτώσεις που δημιούργησε η πανδημία είναι τεράστιες και βασικό ζητούμενο είναι να μπορέσει η οικονομία να πάρει μπρος και

Μιχάλης Αντωνίου

Γενικός Διευθυντής ΟΕΒ

να επανέλθει σε τροχιά ανάπτυξης. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι συντεχνίες θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα συμβάλουν με τη στάση τους στη συνολική προσπάθεια επανεκκίνησης της οικονομίας. Όσον αφορά το Υπουργείο Εργασίας, θεωρούμε ότι έχουμε ένα ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας και μπορούμε για κάθε πρόβλημα που αναφύεται να βρίσκουμε λύσεις. Καθοριστικός παράγοντας για το αύριο είναι η υπευθυνότητα που όλοι θα επιδείξουμε, καθώς και οι νέες πρωτοβουλίες που θα αναλάβουμε σε Κύπρο και εξωτερικό για στήριξη και ανάπτυξη της οικονομίας μας. Κρίσιμο στοιχείο παραμένει πάντοτε η αυστηρή τήρηση των πρωτοκόλλων υγειονομικής συμπεριφοράς, για αποφυγή νέας έξαρσης της πανδημίας στη χώρα.

Οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ προβλέπουν έως τα τέλη Ιουνίου αύξηση της ανεργίας στην Ευρωζώνη στο 10%

Αν συλλάβει κανείς το μέγεθος της καταστροφής από την κρίση του κορωνοϊού, το γεγονός ότι μετά από τρεις μήνες οικονομικής αδράνειας ο παραγωγικός ιστός παραμένει εν πολλοίς αλώβητος συνιστά ένα μικρό «θαύμα». Το χάος που κλήθηκαν οι επιχειρήσεις να διαχειριστούν θα είχε οδηγήσει σε μαζικές απολύσεις, χωρίς την κρατική παρέμβαση. Με τα σχέδια στήριξης της απασχόλησης, επιτεύχθηκε ο στόχος που από κοινού είχαμε όλοι οι εταίροι θέσει: να μην αποδομηθεί ο παραγωγικός ιστός και να διατηρηθούν οι σχέσεις εξαρτημένης εργασίας, με τη διάθεση εθνικών πόρων ασύλληπτου μεγέθους. Τα κρατικά αντανακλαστικά πρέπει να ομολογήσω ότι ήταν εντυπωσιακά. Λήφθηκαν με πρωτοφανή ταχύτητα αποφάσεις που σε συνθήκες ομαλότητας απαιτούν μήνες ή και χρόνια επεξεργασίας. Και παρά τις οιονεί πολεμικές συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί, ο σεβασμός της κυβέρνησης στον κοινωνικό διάλογο όχι μόνο δεν ήταν προσχηματικός αλλά ήταν αυτός που απέδωσε το διττό αποτέλεσμα: τη διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης και τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των σχεδίων. Θεωρούμε ταυτόχρονα δεδομένο ότι η κυβέρνηση θα είναι διατεθειμένη να προσαρμόσει τα σχέδια όπου χρειάζεται, για να καλυφθούν όλοι όσοι έχουν ανάγκη στήριξης. Ωστόσο, με μια τόσο βαθιά ύφεση, η πλήρης αποφυγή των απολύσεων είναι αδύνατη. Ακόμα και με το αισιόδοξο σενάριο της ΟΕΒ, το έτος θα κλείσει με συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 6% και με αυτά τα δεδομένα πολλές επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να αναδιοργανωθούν και να αποδεσμεύσουν εργατικό δυναμικό. Το μεγάλο στοίχημα είναι η ταχεία επιστροφή σε συνθήκες ανάπτυξης και η γρήγορη ανάκτηση όσων θέσεων εργασίας απολεσθούν. Τη δε προσπάθεια για περιορισμό στο ελάχιστο των απολύσεων μπορεί να την διευκολύνει ή να την δυσχεράνει το συνδικαλιστικό κίνημα, ανάλογα με την ευελιξία που θα επιδείξει στην αξιοποίηση ηπιότερων μεθόδων αντιμετώπισης της κατάστασης. Για παράδειγμα, σε μια επιχείρηση που εξυπηρετούσε 100 πελάτες την ημέρα με δέκα εργαζόμενους, εάν λόγω των μέτρων θα μπορεί να εξυπηρετεί 50 πελάτες, προφανώς δεν θα μπορούν να απασχοληθούν παραγωγικά και οι δέκα. Η ισχυρή σύσταση της ΟΕΒ προς τις επιχειρήσεις είναι να μην απολύσουν προσωπικό και αντί τούτου να κατανείμουν τις απαιτούμενες εργατοώρες και στους δέκα εργαζόμενους, προσαρμόζοντας ανάλογα τις ώρες απασχόλησης και τις αμοιβές όλων, μέχρι την επαναφορά της εργασίας σε συνθήκες κανονικότητας. Η αξιοποίηση των ευχερειών που προσφέρει το θεσμικό πλαίσιο σε κάθε ρύθμιση που θα καταστεί αναγκαία για διάσωση επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας, μπορεί να γίνει συντεταγμένα και ειρηνικά, χωρίς εργατική αναταραχή, στο μέτρο του αναγκαίου και με τήρηση της αρχής της αναλογικότητας. Αυτή θα είναι η καλύτερη υπηρεσία που ΟΕΒ και συντεχνίες μπορούμε να προσφέρουμε στον τόπο.

EconomyToday 23

ΘΕΜΑ

24 EconomyToday

ΑΠΟΦΑΣΗ-ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ

ΕΚΠΟΙΗΣΕΙΣ Η Βουλή, τον περασμένο χρόνο, ενέκρινε τον νόμο περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων, τον νόμο περί της Αναστολής των Διαδικασιών Εκποίησης Ενυπόθηκων Ακινήτων και τον νόμο περί των Καταχρηστικών Ρητρών σε Επιχειρηματικές Συμβάσεις. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ασκώντας το δικαίωμα που του παρέχει το Σύνταγμα, προέβη σε τρεις αναφορές στο Ανώτατο Δικαστήριο, επικαλούμενος τη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα ότι οι αλλαγές της Βουλής είναι αντισυνταγματικές. Η πλήρης ολομέλεια του Δικαστηρίου απέρριψε τις δύο από τις τρεις αναφορές του Προέδρου Αναστασιάδη, οι οποίες στρέφονταν εναντίον ισάριθμων νόμων που ψήφισε η Βουλή. ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΚΑΛΥΦΟΜΜΑΤΟΥ

EconomyToday 25

ΘΕΜΑ

Ο

ι τροπολογίες της Βουλής είχαν ως στόχο να προστατεύσουν την πρώτη κατοικία, παρέχοντας πρόσθετα δικαιώματα στους δανειολήπτες. Η θέση της κυβέρνησης και του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι ότι οι αλλαγές αυτές καθιστούν το πλαίσιο των εκποιήσεων χρονοβόρο και αναποτελεσματικό και ότι ζημιώνουν τις τράπεζες, την οικονομία και το κράτος. Γι’ αυτό, άλλωστε, παρέπεμψε τις νομοθεσίες στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ο προβληματισμός που επικρατεί στις τράπεζες, μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για τις εκποιήσεις, είναι μήπως δημιουργηθεί προηγούμενο στο οποίο θα μπορεί να στηριχθεί ο καθένας στο μέλλον. Ανησυχούν πως δίνεται πλέον το δικαίωμα στη Βουλή, υπό προϋποθέσεις, να επεμβαίνει στη διαδικασία των εκποιήσεων.

ΠΡΩΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Τον περασμένο Ιούλιο, ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, όταν ψηφίστηκε ο νόμος, εξέπεμψε σήμα κινδύνου για την παρεμπόδιση των τραπεζών να μειώσουν μεγάλα αποθέματα μη εξυπηρετούμενων δανείων. Πράγμα που σήμαινε ότι αυξάνονταν οι κίνδυνοι ρευστοποίησης από πλευράς τραπεζών, κάτι που θα είχε επιπτώσεις στις προβλέψεις των τραπεζών, στα κεφάλαια που πιθανόν να χρειαστούν και στις αξιολογήσεις από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.

ΠΑΡΑΤΑΣΗ 15 ΗΜΕΡΩΝ Παρότι η εξέλιξη αυτή είχε αρχικά θορυβήσει τις τράπεζες, εντούτοις τα μηνύματα που έχουν λάβει από νομικούς είναι καθησυχαστικά. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο χρόνος αυξάνεται μερικές βδομάδες ή μέρες. Βέβαια, ο επιπλέον χρόνος προσμετράει στους κινδύνους που εντοπίζει ο επόπτης. Για παράδειγμα, εάν η περίοδος της εκποίησης εκτιμάται στα δύο χρόνια, η επιπλέον παράταση είναι γύρω στις 15 μέρες. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι τραπεζίτες πιστεύουν πως ο αντίκτυπος δεν θα είναι τόσο σοβαρός, ούτε σε σχέση με τη συνολική διάρκεια ούτε με την καθυστέρηση που θα έχει η τράπεζα, έτσι ώστε ο επόπτης να προειδοποιήσει τις τράπεζες ότι έχουν κεφαλαιακή ανάγκη.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ Η παρέμβαση στη διαδικασία των εκποιήσεων με νομοθετική ρύθμιση δημιουργεί μεγάλο κίνδυνο. Από τη στιγμή που ο χρόνος αυξάνεται, αντί να μειώνεται, που αυτός είναι ο στόχος, τότε η εποπτική αρχή θα ζητεί από τις τράπεζες 26 EconomyToday

Η ΚΤΚ ετοίμασε έναν μηχανισμό παραπόνων για τις εκποιήσεις, ώστε να διασκεδαστούν οι ανησυχίες όλων

περισσότερες προβλέψεις για κινδύνους που πιθανόν να επηρεάσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν και τις αξιολογήσεις, τόσο των τραπεζών όσο και της οικονομίας. Η συγκεκριμένη θέση εκφράστηκε από τις τράπεζες πέρσι, με τη σύμφωνο γνώμη της Κεντρικής Τράπεζας ως εποπτικής αρχής και όχι ως επιχείρησης που επηρεάζεται, όπως είναι οι τράπεζες. Τραπεζικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι το ζήτημα πλέον είναι πολιτικό και θα φανεί στο μέλλον πώς η Βουλή θα διαχειριστεί το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί.

ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ Μια από τις ανησυχίες των τραπεζών είναι το κατά πόσον ο φορέας εξώδικης επίλυσης χρηματοοικονομικών, με τον Χρηματοοικονομικό Επίτροπο, θα μπορεί να επιλαμβάνεται των περιπτώσεων στο χρονοδιάγραμμα που

δίνεται. Δεύτερον, εάν θα μπορούν τα δικαστήρια, μέσα από το «παραθυράκι» που ανοίγεται, να διεκπεραιώνουν τα αιτήματα αναστολής εκποίησης, με προσωρινό διάταγμα, μέχρι να αποφασιστεί αν η διαδικασία έγινε σωστά ή αν υπάρχει κάτι μεμπτό.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ Την ίδια ώρα, σύμφωνα με πληροφορίες, οι τράπεζες ανέμεναν την παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας γι’ αυτή την περίπτωση, πράγμα που δεν έγινε ακόμη. Η ΚΤΚ είχε ετοιμάσει έναν μηχανισμό παραπόνων για τις εκποιήσεις, τον οποίο παρουσίασε στη Βουλή, ώστε να διασκεδαστούν οι ανησυχίες όλων. Το εγχείρημα ήταν να μη γίνει νομοθετική ρύθμιση που θα επιβαρύνει τις τράπεζες για διάφορους λόγους εξαιτίας της γραφειοκρατίας. Εξαιτίας της πανδημίας, όμως, το ζήτημα έμεινε πίσω. ΕΤ

ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ

Ο δανειολήπτης δικαιούται να προσφύγει στο δικαστήριο για να επιδιώξει ακύρωση της εκποίησης της ενυπόθηκης κατοικίας του Ή της επαγγελματικής του στέγης

Συνταγματικός κρίθηκε επίσης και ο νόμος περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων. Ο νόμος αυτός, που παραμένει σε ισχύ, δίνει τη δυνατότητα στους δανειολήπτες να προσφύγουν στον Χρηματοοικονομικό Επίτροπο για να διερευνήσει παράπονό τους εναντίον των τραπεζών. Εάν ο Επίτροπος διαπιστώσει παραβίαση, τότε ο δανειολήπτης δικαιούται να προσφύγει στο δικαστήριο για να επιδιώξει ακύρωση της εκποίησης της ενυπόθηκης κατοικίας ή επαγγελματικής στέγης του. Ως εκ τούτου, ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος είναι έτοιμος να εκτελέσει τα όσα απορρέουν από τον νόμο. Βασική προϋπόθεση για την εκκίνηση των εργασιών του Επιτρόπου είναι η επισημοποίηση μέσω δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

EconomyToday 27

COVER STORY

Σχεδόν €9 δισ. μη εξυπηρετούμενα δάνεια παραμένουν στο σύστημα και βαραίνουν τους ισολογισμούς των τραπεζών

28 EconomyToday

Στέκει αγέρωχο

το πρόβλημα των ΜΕΔ

Οι εξισώσεις είναι δύσκολες και για το τραπεζικό σύστημα της χώρας, το οποίο τρέμει τυχόν πισωγύρισμα. Μπορεί η απάντηση της Φρανκφούρτης στην κρίση του κορωνοϊού να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, χαλαρώσεις για τις τράπεζες, οι οποίες έχουν προσωρινό χαρακτήρα, αλλά ουδείς μπορεί να εφησυχάζει, γιατί το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στέκει αγέρωχο. ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

EconomyToday 29

COVER STORY

Το ενδεχόμενο ενός νέου κύκλου μη εξυπηρετούμενων δανείων, απότοκου της κρίσης του κορωνοϊού και της βαθιάς ύφεσης που τη συνοδεύει, θα συνέθετε κατά πολλούς την τέλεια καταιγίδα Τα βαρίδια της κρίσης, που είχε κορυφωθεί το 2013, δεν έχουν φύγει ακόμη από τους ώμους των τραπεζών. Σχεδόν €9 δισ. μη εξυπηρετούμενα δάνεια παραμένουν στο σύστημα και βαραίνουν τους ισολογισμούς τους. Παρά ταύτα, ο όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχει μειωθεί αισθητά από τότε. Ανατρέχοντας στα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, είναι ευδιάκριτη η βελτίωση. Από το 2014 μέχρι τον Ιανουάριο του 2020, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που βρίσκονται στο τραπεζικό σύστημα της χώρας έχουν μειωθεί από τα €27,3 δισ. στα €9 δισ. Με απλά λόγια, παρέμεινε στις τράπεζες μόνο το ένα τρίτο.

Η πορεία των ΜΕΔ

Δεκέμβριος 2014: €27.328 εκατ. - 47,8% Δεκέμβριος 2015: €26.669 εκατ. - 45,8% Δεκέμβριος 2016: €23.810 εκατ. - 47,2% Δεκέμβριος 2017: €20.578 εκατ. - 43,7% Δεκέμβριος 2018: €10.260 εκατ. - 30,3% Δεκέμβριος 2019: €8.972 εκατ. - 27,9% Ιανουάριος 2020: €8.981 εκατ. - 27,9% 30 EconomyToday

ΜΕΔ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2020 Νοικοκυριά:

€4,64 δισ. Επιχειρήσεις:

€3,96 δισ.

- Μικρομεσαίες επιχειρήσεις:

€3,47 δισ.

Πώς όμως έγινε αυτό; Μια τράπεζα, η πρώην Συνεργατική, κατέβασε ρολά, με αποτέλεσμα τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά της να μείνουν εκτός τραπεζικού συστήματος. Η Τράπεζα Κύπρου προχώρησε σε πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, με πιο ηχηρή και μεγάλη αυτή των €2,7 δισ., ενώ και η Ελληνική Τράπεζα είχε προχωρήσει στο παρελθόν σε μια μικρή πώληση δανείων. Στο παιχνίδι μπήκαν βεβαίως και οι οργανικές λύσεις, όπως τις ονομάζουν οι τραπεζίτες, που δεν είναι άλλες από τις αναδιαρθρώσεις, τις ανταλλαγές ακινήτων έναντι χρέους κτλ. Ειρήσθω εν παρόδω, τα ακίνητα που έχουν συγκεντρώσει οι τράπεζες είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, το οποίο απαιτεί επίσης προσοχή. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, από το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ποσοστό 52% ή €4,64 δισ. αναλογούσε σε νοικοκυριά. Το 44% ή €3,96 δισ. των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο σύστημα αντιστοιχούσε σε επιχειρήσεις. Σχεδόν το σύνολο των προβληματικών δανείων που αναλογεί στις επιχειρήσεις, €3,5 δισ., αφορά μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Τα «ναυάγια» του 2020

Ο κίνδυνος Το ενδεχόμενο ενός νέου κύκλου μη εξυπηρετούμενων δανείων, απότοκου της κρίσης του κορωνοϊού και της βαθιάς ύφεσης που τη συνοδεύει, θα συνέθετε κατά πολλούς την τέλεια καταιγίδα. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση, μέσω των πακέτων στήριξης της οικονομίας, έχει επενδύσει πολλά στη στήριξη της απασχόλησης δεν είναι καθόλου τυχαίο. Τυχόν αύξηση της ανεργίας θα σηματοδοτήσει αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία. Βεβαίως, όλες οι εκτιμήσεις/προβλέψεις που έχουν δημοσιοποιηθεί και αφορούν την πορεία της κυπριακής οικονομίας φέρουν μοιραία την ανεργία να αυξάνεται το 2020. Υπάρχει όμως και μια άλλη παράμετρος, αυτή που αφορά τους μισθούς και το ενδεχόμενο μείωσής τους. Όσο λοιπόν το διαθέσιμο εισόδημα συρρικνώνεται, λόγω ανεργίας ή μείωσης μισθών, τόσο αυξάνεται και ο

κίνδυνος αθέτησης πληρωμών και δη ενός νέου κύκλου μη εξυπηρετούμενων δανείων. Καθόλου τυχαία δεν είναι άλλωστε η αναφορά, στην έκθεση του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης για το Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2021-2023, στις συνεχιζόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός τομέας λόγω του πολύ υψηλού ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Όπως αναφέρεται στην ανάλυση κινδύνων, «τυχόν μη αποκλιμάκωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και βελτίωση της κερδοφορίας των τραπεζικών ιδρυμάτων, αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την κυπριακή οικονομία, μέσω της επιδείνωσης της κεφαλαιουχικής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων, της κερδοφορίας τους και της αναιμικής παραχώρησης πιστώσεων στην οικονομία».

Ο κορωνοϊός έχει χτυπήσει στο ψαχνό και τους σχεδιασμούς για περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Τουλάχιστον οι δύο μεγάλες τράπεζες του τόπου, Κύπρου και Ελληνική, σχεδίαζαν να ξεφορτωθούν, μέσω πωλήσεων μεγάλων πακέτων, μη εξυπηρετούμενα δάνεια αξίας €4 δισ. περίπου. Αυτά τα ποσά είχαν αναφερθεί επισήμως από διάφορους αξιωματούχους και θεσμικούς. Το όλο εγχείρημα φαντάζει πλέον πιο δύσκολο, ή –όπως λένε οι τραπεζίτες– θα απαιτηθεί περισσότερος χρόνος για να συμφωνηθεί πώληση, καθώς η αβεβαιότητα που κουβαλά η πανδημία του κορωνοϊού προκαλεί αναπόδραστα καθυστερήσεις και φυσικά πιέσεις για μείωση της τιμής πώλησης. Εσχάτως, στο πλαίσιο της παρουσίασης των οικονομικών αποτελεσμάτων της Ελληνικής Τράπεζας, ο Ανώτατος Εκτελεστικός της Διευθυντής, Ιωάννης Μάτσης, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα του Economy Today, είχε δώσει το στίγμα των αντικειμενικών δυσκολιών που προκύπτουν. «Δεν τίθεται θέμα πώλησης δανείων αυτή τη στιγμή. Η διάθεση από τους διεθνείς επενδυτές δεν είναι για επενδύσεις σε ΜΕΔ και για επενδύσεις σε χώρες περιφερειακές όπως η Κύπρος. Ως εκ τούτου, θεωρώ, χωρίς να ξέρω τι θα φέρει το μέλλον, ότι για την ώρα είναι δύσκολο να μιλήσουμε για ενδεχόμενες πωλήσεις, παρόλο που, όπως λέω πάντα, είναι κάτι που είναι καθήκον μας να εξετάσουμε και συνέχεια εξετάζουμε. Ελπίζω ότι, με το άνοιγμα των αγορών και με την επιστροφή της διάθεσης για ανάληψη κινδύνων από τους διεθνείς επενδυτές, θα επανέλθει και το θέμα της πώλησης κάποιου πακέτου μη εξυπηρετούμενων δανείων», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ιωάννης Μάτσης.

EconomyToday 31

COVER STORY

Η επιβράβευση των καλοπληρωτών Στην Κύπρο, οι εκποιήσεις ενυπόθηκων ακινήτων απασχολούν έντονα την κοινωνία και το όλο ζήτημα βρίσκεται μονίμως στη σκακιέρα της πολιτικής. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι συνήθως οι κακοπληρωτές έχουν με το μέρος τους την πολιτική, η οποία σπαζοκεφαλιάζει για να τους πείσει να πληρώσουν, παρέχοντάς τους κίνητρα και διευκολύνσεις. Ενώ συμβαίνει αυτό, μια άλλη μεγάλη μερίδα του πληθυσμού είναι τυπική στις υποχρεώσεις της και, παρά τις οικονομικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει, «κόβει τον λαιμό της» και πληρώνει τις δόσεις της, τους φόρους της, τις κοινωνικές της ασφαλίσεις και ούτω καθεξής. Στο πλαίσιο των μέτρων που υλοποιήθηκαν για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού ήταν και αυτό της αναστολής δόσεων δανείων. Μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μέτρο επιβράβευσης των καλοπληρωτών, οι οποίοι για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια –λόγω φυσικά της αδυναμίας αποπληρωμής εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων και του ιού, γεγονότα εκτός του ελέγχου τους– έτυχαν ευνοϊκότερης μεταχείρισης από ό,τι οι κακοπληρωτές, οι οποίοι δεν είχαν δικαίωμα να αξιοποιήσουν το εν λόγω μέτρο.

Η αναστολή δόσεων Το μέτρο της αναστολής δόσεων έχει δώσει ανάσες σε αρκετούς δανειολήπτες και ταυτόχρονα δίχτυ προστασίας στις τράπεζες, οι οποίες θα έβλεπαν σε πρώτη φάση τουλάχιστον τα δάνεια των ξενοδόχων να παρουσιάζουν δυσκολίες στην εξυπηρέτησή τους. Τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας για την απήχηση του εν λόγω μέτρου έχουν όμως ιδιαίτερη σημασία, καθώς φαίνεται ότι αυτό έχει αξιοποιηθεί σχεδόν από τους μισούς δανειολήπτες οι οποίοι ανταποκρίνονται κανονικά στις δανειακές τους υποχρεώσεις. Από το σύνολο των €32,1 δισ. και αφαιρουμένων των €9 δισ. των μη εξυπηρετούμενων δανείων, προκύπτει ότι σχεδόν ένας στους δύο δανειολήπτες που εξυπηρετούν τα δάνειά τους επέλεξε την αναστολή δόσεων για εννέα μήνες. Το μεγάλο ερώτημα είναι πόσοι εξ αυτών θα είναι σε θέση, μετά το πέρας της περιόδου αναστολής δόσεων, να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τα δάνειά τους. Δεδομένα, ένα ποσοστό θα αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις δανειακές του υποχρεώσεις. Επιπλέον, άρχισαν να γίνονται συζητήσεις για την πιθανότητα επέκτασης του μέτρου, οι οποίες θα εντείνονται όσο η οικονομία κινείται σε μεγαλύτερη ύφεση το 2020. Σημαντικό ζητούμενο είναι η οποιαδήποτε ρύθμιση να μη θεωρηθεί σημαντική αναδιάρθρωση των όρων του δανείου και αυτό να «πέσει» στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων.

32 EconomyToday

Σύνολο δανείων:

€32,1 δισ. Μη εξυπηρετούμενα δάνεια:

€9 δισ.

Αναστολή δόσεων:

€10,8 δισ.

Όσο περνούσε ο χρόνος, οι δανειολήπτες οι οποίοι αξιοποιούσαν το μέτρο της αναστολής δόσεων αυξάνονταν, καθώς η αξία των δανείων των οποίων οι δόσεις έχουν ανασταλεί μέχρι το τέλος του έτους, στις 24 Απριλίου ανερχόταν σε €7,4 δισ., στις 8 Μαΐου σε €10,2 δισ. και στις 22 Μαΐου προσέγγιζε τα €11 δισ. Το μεγαλύτερο μέρος των δανείων που τελούν υπό αναστολή δόσης προέρχεται από τις επιχειρήσεις. Τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, τα οποία έχουν πληγεί καίρια από την πανδημία, εν τη απουσία τουριστών, έχουν αξιοποιήσει το μέτρο και έχουν θέσει στον πάγο δάνεια €1,7 δισ. Ακολουθούν δάνεια εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ακινήτων, ενώ και τα δάνεια εταιρειών του λιανικού και του χονδρικού εμπορίου των οποίων οι πληρωμές έχουν παγώσει προσεγγίζουν το €1 δισ.

Η ΛΥΣΗ

ΤΗΣ «ΚΑΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ» Ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών, δρ Μιχάλης Καμμάς, απαντά στο Economy Today για το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής «κακής τράπεζας». «Είναι μια ιδέα η οποία εδώ και κάποια χρόνια συζητείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και μάλιστα στο ανώτατο επίπεδο, δηλαδή θεσμικά ανάμεσα σε οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή. Ως γενική προσέγγιση, αποτελεί μια πρόταση η οποία μπορεί να δώσει λύσεις και κυρίως να στείλει διεθνώς το μήνυμα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύει ολοένα και περισσότερο τους μηχανισμούς και τη δύναμη ισχύος της έναντι υφιστάμενων, νέων και πιθανών μελλοντικών κινδύνων. Παρ’ όλα αυτά, μια σειρά παραμέτρων, δεδομένων και ειδικών συνθηκών σε κάθε χώρα ξεχωριστά και στην Ευρωζώνη ως σύνολο αποτελούν τα κλειδιά για υλοποίηση ενός μεγαλεπήβολου και σύνθετου έργου όπως η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής κακής τράπεζας. Πιθανόν μέσα από το πρίσμα της τραπεζικής ένωσης, η οποία αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της Ευρωζώνης, το σενάριο της κακής τράπεζας να μπορεί να πάρει σάρκα και οστά».

ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΔΟΣΕΩΝ (22 Μαΐου 2020)

ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ: €4,4 δισ. ή 40.775 δάνεια ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ: €6,4 δισ. ή 5.562 δάνεια • Ξενοδοχεία και εστιατόρια: €1,7 δισ. ή 668 δάνεια • Ακίνητη ιδιοκτησία: €1,2 δισ. ή 612 δάνεια • Κατασκευές: €1,1 δισ. ή 554 δάνεια • Χονδρικό και λιανικό εμπόριο: €950,4 εκατ. ή 1.609 δάνεια • Μεταποίηση: €384 εκατ. ή 530 δάνεια • Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες: €294 εκατ. ή 375 δάνεια • Μεταφορές: €203 εκατ. ή 152 δάνεια • Υπηρεσίες υγείας: €110 εκατ. ή 121 δάνεια • Εκπαίδευση: €97 εκατ. ή 99 δάνεια

Ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών, δρ Μιχάλης Καμμάς, ερωτηθείς σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Σημερινή» πώς αντικρίζουν οι τράπεζες το ενδεχόμενο αύξησης των προβληματικών δανείων μετά τη λήξη του μορατόριουμ, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά: «Δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με φόβο οι συνθήκες που θα συναντήσουμε την επόμενη μέρα της άρσης του μορατόριουμ δόσεων, αλλά με ρεαλισμό και προσέγγιση κατανόησης αναφορικά με τις ανάγκες και την εικόνα που θα έχει η αγορά. Ένας λογικός οικονομικός συνειρμός οδηγεί σε μια πρώτη εκτίμηση ότι κάποιοι δανειολήπτες δεν θα έχουν τη δυνατότητα επαναφοράς σε θέση άμεσης εξυπηρέτησης των υποχρεώσεών τους. Η έκταση που πιθανώς να έχει μια τέτοια τάση δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια, ωστόσο για τον τραπεζικό τομέα είναι σημαντικό να έχει έγκαιρη και λεπτομερή εικόνα για το χαρτοφυλάκιο το οποίο τέθηκε υπό τον νόμο και το διάταγμα της αναστολής δόσεων, ούτως ώστε να γίνουν οι αναγκαίες συζητήσεις και οι απαραίτητες αναδιαρθρώσεις ή άλλες ρυθμίσεις, με απώτερο σκοπό να περιοριστεί ο κίνδυνος δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων». ET

EconomyToday 33

COVER STORY

34 EconomyToday

Ευρωπαϊκή

«κακή τράπεζα»: καλή κίνηση για ΤΗΝ Κυπρο;

Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε διάφορα δημοσιεύματα που αναφέρονται στις σκέψεις που υπάρχουν σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «κακής τράπεζας». Αυτοί οι προβληματισμοί/σκέψεις έχουν ως έναυσμα την αντιμετώπιση των προβληματικών δανείων που αναμένεται να δημιουργήσει η κρίση του κορωνοϊού και τα οποία μπορούν να μεταλλάξουν την πανδημία, από επιδημιολογική κρίση με οικονομικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά, σε τραπεζική κρίση. Του δρος Μάριου Κληρίδη Οικονομολόγου

Τ

ο θέμα «κακή τράπεζα» πρωτοεμφανίστηκε στην Κύπρο το 2012-2013, στην αρχή της κρίσης, ως μια πιθανή επιλογή για τη διαχείριση της τραπεζικής κρίσης και των προβληματικών δανείων των τραπεζών. Η δημιουργία «κακής τράπεζας» είναι μια από τις επιλογές που έχει η πολιτεία για διαχείριση προβληματικών δανείων ή/και προστασία των καταθετών σε μία ή περισσότερες τράπεζες σε μια τραπεζική κρίση. Οι επιλογές αρχίζουν από την κρατική στήριξη/κρατικοποίηση (bail-out), τη δημιουργία «κακής τράπεζας», το «κούρεμα» (bail-in), και φτάνουν ακόμη και στο κλείσιμο της προβληματικής τράπεζας. Στην περίπτωση της κρατικής στήριξης/κρατικοποίησης, η πολιτεία «επενδύει» σε μια προβληματική τράπεζα για να αποτρέψει την κατάρρευσή της (όπως π.χ. έγινε στην Κύπρο με τον Συνεργατισμό το 2013/2014). Η επιλογή αυτή μπορεί να είναι για μικρό ποσοστό στο κεφάλαιο της τράπεζας ή για ολική κρατικοποίηση. Στην περίπτωση του κουρέματος, οι καταθέτες της τράπεζας γίνονται (καταναγκαστικά) μέτοχοι στην προβληματική τράπεζα, η οποία συνεχίζει τη λειτουργία της (όπως έγινε με την Τράπεζα Κύπρου το 2013). Μεταξύ των δύο αυτών επιλογών είναι και η επιλογή της δημιουργίας «κακής τράπεζας», όπου η πολιτεία αγοράζει τα προβληματικά δάνεια μίας ή περισσοτέρων τραπεζών στην «καθαρή εισπρακτέα» αξία των δανείων, δηλαδή σε πιο χαμηλή τιμή από την ονομαστική τιμή των δανείων αυτών, και αναλαμβάνει η ίδια την είσπραξή τους. Η Κύπρος βρέθηκε, με έμμεσο τρόπο, να έχει μια κακή τράπεζα το 2018, όταν τα καλά δάνεια του Συνεργατισμού μεταφέρθηκαν στην Ελληνική Τράπεζα και τα κακά/προβληματικά δάνεια

EconomyToday 35

ΘO C ΕΜ V EΑR S T O R Y έμειναν στην ΚΕΔΙΠΕΣ (και έμμεσα στο κράτος). Η πώληση προβληματικών δανείων στο κράτος, όμως, δεν είναι και πανάκεια. Από τη μια, οι τράπεζες «πληρώνουν» το κόστος των κακών δανείων, αφού η πώληση γίνεται σε πιο χαμηλή τιμή από την ονομαστική τιμή των δανείων αυτών, αλλά κερδίζουν με το να διώχνουν από τους ισολογισμούς τους τα προβληματικά αυτά δάνεια, επιστρέφοντας στον πραγματικό τους ρόλο, που είναι η χρηματοδότηση της οικονομίας. Το κράτος, από την άλλη, μπορεί να πάρει μια πιο μακροχρόνια θέση για το πότε και πώς θα εισπράξει αυτά τα δάνεια (π.χ. να περιμένει για ανάκαμψη της οικονομίας, καλύτερες συνθήκες στην αγορά ακινήτων, πιο αργές εκποιήσεις υποθηκών κλπ.), κάτι που οι τράπεζες, με το ρυθμιστικό πλαίσιο που τις διέπει, δεν μπορούν να πράξουν. Έμμεσα, όμως, ο φορολογούμενος πολίτης στο τέλος επωμίζεται το «κόστος και ρίσκο» αυτής της στήριξης. Επίσης, πρέπει να λεχθεί ότι η κατάσταση των δημοσίων οικονομικών, σε σχέση και με το μέγεθος του προβλήματος, περιορίζει τη δυνατότητα χρήσης του μέτρου αυτού, όπως έγινε π.χ. το 2013, όταν, λόγω της δημοσιονομικής κρίσης που περνούσε η Κύπρος, η χρήση της λύσης αυτής ήταν απαγορευτική. Σημαντική για την ύπαρξη ή μη κόστους στον πολίτη, εκτός από την τιμή στην οποία το κράτος κάνει την εξαγορά (όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, τιμή πιο χαμηλή από την ονομαστική αξία), είναι και η διαχείριση της «κακής τράπεζας» από το κράτος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς μελέτες για το πώς πρέπει να γίνεται καλή διαχείριση μιας «κακής τράπεζας». Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην προσέλκυση ξένων τεχνοκρατών ή/και επενδυτών, ώστε η διαχείριση της κακής τράπεζας να γίνεται μακριά από πολιτικές παρεμβάσεις που ενέχουν την πιθανότητα διασπάθισης δημοσίου χρήματος, κάτι σημαντικό για τη χώρα μας, όπου η κομματοκρατία ζει και βασιλεύει. Τέλος, σε σύγκριση με τις πωλήσεις προβληματικών δανείων σε ιδιωτικά κεφάλαια (hedge funds), η πώληση στο κράτος είναι πιο επωφελής για τις τράπεζες, καθότι αυτά τα επενδυτικά ταμεία προσπαθούν πολλές φορές να εκμεταλλευτούν την ανάγκη των τραπεζών να ξεφορτωθούν τα προβληματικά τους δάνεια, προσφέροντας πολύ χαμηλές τιμές, ώστε να πετύχουν πολύ υψηλές αποδόσεις για τους επενδυτές τους, δημιουργώντας δυσανάλογα υψηλές ζημιές στις τράπεζες.

36 EconomyToday

Δημιουργία ευρωπαϊκής «κακής τράπεζας» –

Τα υπέρ και τα κατά για την Κύπρο

Η

Η κρίση του κορωνοϊού πιθανότατα να έσπρωξε αρκετές επιχειρήσεις/ άτομα που λειτουργούσαν οριακά πριν από την κρίση, σε αδυναμία να εξυπηρετήσουν τον δανεισμό τους

δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «κακής τράπεζας» για διαχείριση των προβληματικών δανείων που έχουν δημιουργηθεί λόγω των επιπτώσεων από την πανδημία του κορωνοϊού (κλείσιμο αεροδρομίων και καταστημάτων, ανεργία κλπ.) έχει, τουλάχιστον δυνητικά, κάποια οφέλη για την Κύπρο και τη δυνατότητα του τραπεζικού της συστήματος να απορροφήσει ένα νέο κύμα προβληματικών δανείων. Τα υπέρ και τα κατά της όποιας λύσης θα εξαρτηθούν από τις λεπτομέρειες της ρύθμισης που θα γίνει, αλλά μπορούμε να συζητήσουμε για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κύπρου που καθορίζουν τα προβλήματα και τα οφέλη από μια τέτοια διευθέτηση. Ένας σημαντικός παράγοντας για τα οφέλη ή μη της «κακής τράπεζας» για την Κύπρο είναι ότι τέτοια δάνεια θα μπορούν να πωληθούν στην όποια ευρωπαϊκή «κακή τράπεζα» χωρίς να υπάρχει ο περιορισμός των δημοσιονομικών του κράτους, που τώρα, όπως και στο παρελθόν, κάνουν την επιλογή της «κακής τράπεζας» μη βιώσιμη λόγω των άσχημων δημοσιονομικών δεδομένων. Ακόμη όμως και αυτή η επιλογή δεν είναι κατ’ ανάγκη η λύση όλων των προβλημάτων μας και ο από μηχανής θεός στο πρόβλημα των ΜΕΧ από τον κορωνοϊό. Ως γνωστόν, η Κύπρος έχει ένα πολύ υψηλό ποσοστό προβληματικών δανείων (ΜΕΧ) – 28% του συνόλου των δανείων του τραπεζικού συστήματος στο τέλος του 2019. Και αυτό χωρίς να επιμετρούνται τα δάνεια που έμειναν στην ΚΕΔΙΠΕΣ ή που πουλήθηκαν σε επενδυτικά ταμεία. Αυτά τα δάνεια φυσικά δεν θα μπορούν να πουληθούν στην όποια ευρωπαϊκή «κακή τράπεζα», αφού δεν προήλθαν από την κρίση του κορωνοϊού αλλά προϋπήρχαν. Μόνη πιθανή εξαίρεση/γκρίζα ζώνη θα είναι δάνεια τα όποια έτυχαν αναδιάρθρωσης και ήταν σε κατάσταση όπου αναμενόταν να περάσει η χρονική περίοδος του ενός χρόνου που οι οφειλέτες θα εκπλήρωναν τις νέες τους υποχρεώσεις, προτού επαναταξινομηθούν ως εξυπηρετούμενα. Άρα, το πρόβλημα που επέφερε ο κορωνοϊός στο τραπεζικό σύστημα –πάγωμα της αγοράς ακινήτων για εκποιήσεις, πιο επιφυλακτικοί ξένοι αγοραστές προβληματικών δανείων– παραμένει και μαζί του γίνεται δυσκολότερη και η διαχείριση των δανείων αυτών. Η κρίση του κορωνοϊού, όμως, πιθανότατα να έσπρωξε αρκετές επιχειρήσεις/άτομα που λειτουργούσαν οριακά πριν από την κρίση, σε αδυναμία να εξυπηρετήσουν τον δανεισμό τους, καθότι η Κύπρος χαρακτηρίζεται από «υπερδανεισμό», τόσο στις επιχειρήσεις της όσο και στα νοικοκυριά της. Αν κρίνει κανείς από τις αιτήσεις για αναστολή δόσεων, από τα €23 δισ. εξυπηρετούμενες χορηγήσεις που είχαμε στο τέλος του 2019, ένα σημαντικό ποσοστό €10,3 δισ. χρησιμοποίησαν τη νομοθεσία για αναστολή δόσεων των δανείων τους μέχρι το τέλος του 2020. Αν αυτά τα δάνεια μετουσιωθούν σε πραγματικά προβληματικά δάνεια, τότε θα έχουμε ένα πραγματικό πλήγμα στο τραπεζικό σύστημα και η δημιουργία ευ-

ρωπαϊκής «κακής τράπεζας» θα καταστεί πραγματικά ωφέλιμη. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορούν να εξαχθούν βέβαια συμπεράσματα από τις αιτήσεις αυτές, καθότι, σε περιόδους κρίσης ή σημαντικής αβεβαιότητας, ο κόσμος και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να κρατήσουν μετρητά «για κάθε ενδεχόμενο», και αυτός πιθανόν να ήταν και ο λόγος που αιτήθηκαν αναστολή δόσεων. Από την άλλη, σίγουρα κάποιες επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν χτυπηθεί από την κρίση, με σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών τους, ανεργία κλπ. Η πραγματική εικόνα θα γίνει καλύτερα αντιληπτή προς το τέλος του χρόνου/αρχές του 2021, όταν και θα λήξει η αναστολή δόσεων και θα γνωρίζουμε καλύτερα για την κατάσταση/επανεκκίνηση της οικονομίας ή την επιστροφή της πανδημίας. Ακόμη όμως και αν γνωρίζουμε το μέγεθος των νέων προβληματικών δανείων που προήλθαν από τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στην οικονομία, αυτό δεν συνεπάγεται ότι μια ευρωπαϊκή «κακή τράπεζα» θα είναι η λύση. Προβλήματα μπορεί να παρουσιαστούν σχετικά με το είδος των δανείων που είναι επιλέξιμα για πώληση (π.χ. οι περισσότερες «κακές τράπεζες» στο εξωτερικό αναλαμβάνουν μόνο μεγάλα εταιρικά δάνεια), πράγμα που πιθανόν να κάνει τα περισσότερα δάνεια στους ισολογισμούς των κυπριακών τραπεζών μη επιλέξιμα, καθότι η πλειοψηφία των δανείων στην Κύπρο αφορά μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις ή άτομα/νοικοκυριά. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 60% από τα ποσά που αιτήθηκαν και πήραν αναστολή δόσεων προερχόταν από εταιρείες, ενώ το υπόλοιπο 40% από φυσικά πρόσωπα. Μια ακόμη κυπριακή πραγματικότητα μπορεί πιθανότατα να περιορίσει τα τυχόν οφέλη από τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «κακής τράπεζας». Τούτο διότι η οποιαδήποτε νομική διαδικασία ανάκτησης θα πρέπει να γίνεται με βάση το κυπριακό δίκαιο και τις κυπριακές νομικές διαδικασίες. Οι διαδικασίες αυτές, ως γνωστόν, χωλαίνουν, παρουσιάζοντας τεράστιες καθυστερήσεις, παρ’ όλες τις διαβεβαιώσεις που δώσαμε από το πρώτο μνημόνιο, το 2013, για αναδιάρθρωση της δικαιοσύνης. Επιπλέον, οι διάφορες αλλαγές που ψηφίστηκαν/ψηφίζονται κατά καιρούς όσον αφορά τις διαδικασίες εκποιήσεων αυξάνουν τη νομική αβεβαιότητα που περιβάλλει το θέμα, αφού τα δικαιώματα των δανειοληπτών και δανειζόντων δεν είναι οριστικά ξεκάθαρα. Έτσι, πιθανότατα η ευρωπαϊκή

Τα υπέρ και τα κατά της όποιας λύσης θα εξαρτηθούν από τις λεπτομέρειες της ρύθμισης που θα γίνει, αλλά μπορούμε να συζητήσουμε για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κύπρου που καθορίζουν τα προβλήματα και τα οφέλη από μια τέτοια διευθέτηση «κακή τράπεζα» να επιμένει σε μεγάλη έκπτωση από την ονομαστική αξία των δανείων αυτών για να τα αγοράσει, κάνοντάς το «δώρο άδωρο». Επιπλέον, η Ε.Ε. μπορεί να επιμένει σε κάποιου είδους συγχρηματοδότηση της αγοράς αυτών των δανείων από την κυπριακή κυβέρνηση, ή οι τράπεζες να κρατήσουν στα χέρια τους κάποιο ποσοστό από το κάθε τέτοιο δάνειο, κάτι που με τη σειρά του περιορίζει το όφελος για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Τέλος, υπάρχει και το θέμα της ρευστότητας που θα δημιουργηθεί στις τράπεζες από την πώληση των δανείων αυτών στην «κακή τράπεζα». Ήδη το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο έχει υπερβάλλουσα ρευστότητα, την οποία δεν μπορεί να διοχετεύσει στην αγορά λόγω του υπερδανεισμού που υπάρχει. Μια λύση πιθανώς να είναι η χρηματοδότηση αυτής της εξαγοράς από τις τράπεζες. Δηλαδή, η ευρωπαϊκή «κακή τράπεζα» να αντλεί το κεφάλαιό της από τα κράτη-μέλη και να αντλεί επιπρόσθετο δανεισμό για τις ανάγκες της από το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Όπως λένε και οι Αγγλοσάξονες, «the devil is in the details». ΕΤ

EconomyToday 37

COVER STORY

Η «ΚΑΚΗ» ΤΡΑΠΕΖΑ

ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΛΥΣΗ

38 EconomyToday

Η δημιουργία «κακής» τράπεζας επανέρχεται στο προσκήνιο με την έλευση της πανδημίας. Πρόκειται για Εταιρείες Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (Asset Management Companies - AMCs) οι οποίες αγοράζουν από πιστωτικά ιδρύματα τα προβληματικά τους δάνεια και αναλαμβάνουν την παρακολούθηση και είσπραξή τους. ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΥΡΙΧΑ Οικονομολόγου, Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ), Πανεπιστήμιο Κύπρου Τέως Εκτελεστικού Συμβούλου και Μέλους Δ.Σ. Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου

H

ιδέα της δημιουργίας Εταιρείας Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων στην Ευρωζώνη δεν είναι καινούργια. Φαίνεται να παίρνει νέα ώθηση λόγω της πανδημίας αλλά και από το γεγονός ότι, δώδεκα χρόνια μετά την κρίση του 2008, εξακολουθούν να υπάρχουν στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών πέραν των 700 δισ. ευρώ σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs). Ενώ ο μέσος όρος των NPLs είναι 3,3% στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), το χαμηλό αυτό ποσοστό αποκρύπτει σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των χωρών-μελών. Ξεπερνά το 6% σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία και φθάνει κοντά στο 30% στην Ελλάδα και την Κύπρο. Τα υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων έχουν μια σειρά από σοβαρές παρενέργειες. Η απρόσκοπτη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής παρεμποδίζεται, αφού τα χαμηλά επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) δεν μεταφράζονται σε χαμηλά δανειστικά επιτόκια. Χρηματοδότηση δίνεται σε θνησιγενείς επιχειρήσεις (zombie firms) μόνο και μόνο για να διατηρούνται στη ζωή και για να μην καταγράψουν οι τράπεζες υψηλότερα ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ακόμη και η ίδια η εμβάθυνση της Τραπεζικής Ένωσης απειλείται από τη μη εξυγίανση των τραπεζικών λογαριασμών.

EconomyToday 39

COVER STORY

Πρόσφατη μελέτη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και την ΕΚΤ, αναφορικά με την εξέλιξη των NPLs από το 1990, με στοιχεία από 88 τραπεζικές κρίσεις, αποκάλυψε ότι η πλήρης αποκατάσταση των τραπεζικών ισολογισμών είναι μια μακρά διαδικασία, με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική μεγέθυνση, της τάξης του 1,5% του ΑΕΠ. Στις κρίσεις, τα NPLs ξεκινούν από σχετικά χαμηλά επίπεδα, μεγεθύνονται ραγδαία κατά τη διάρκεια της κρίσης, φθάνοντας την κορύφωσή τους κατά μέσο όρο γύρω στο 20%, στις δε αναπτυσσόμενες χώρες ξεπερνούν το 50%, μετά από μερικά χρόνια, προτού αρχίσουν να αποκλιμακώνονται. Οι εμπειρίες της Ιρλανδίας, της Ισπανίας, αλλά και παλαιότερα της Σουηδίας, δείχνουν ότι η δημιουργία «κακής» τράπεζας είναι ένας αποτελεσματικός και γρήγορος τρόπος αντιμετώπισης των προβληματικών δανείων. Παρά τα πλεονεκτήματα για τη δημιουργία τέτοιου μηχανισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο και οικονομίες κλίμακος και για τη 40 EconomyToday

Η πρόταση αυτή συναντά σημαντική πολιτική αντίσταση, κυρίως από χώρες του Βορρά, που θεωρούν ότι είναι δυνατόν να επιμεριστούν τις ζημιές ενός τέτοιου εγχειρήματος

δημιουργία πανευρωπαϊκής αγοράς προβληματικών περιουσιακών στοιχείων, η πρόταση αυτή συναντά σημαντική πολιτική αντίσταση, κυρίως από χώρες του Βορρά, που θεωρούν ότι είναι δυνατόν να επιμεριστούν τις ζημιές ενός τέτοιου εγχειρήματος. Επίσημα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θεωρεί ότι η συζήτηση του θέματος είναι πρώιμη, διότι η έκταση της ύφεσης λόγω COVID-19 δεν είναι ακόμα γνωστή. Όμως τα ερωτήματα και οι ανησυχίες παραμένουν, όπως το αν η ύφεση θα είναι βαθύτερη από ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί, αν η ανάκαμψη θα είναι πιο αργή, αν θα υπάρξει μια δεύτερη έξαρση της πανδημίας ή αν θα βρεθεί έγκαιρα φάρμακο/ εμβόλιο για προστασία από τον κορωνοϊό. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, φαίνεται ότι οι τεχνοκράτες της ΕΚΤ επεξεργάζονται σχέδια για αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων που δυνητικά μπορεί να προκύψουν λόγω πανδημίας. Τα δάνεια αυτά είναι δυνατόν να μεταφερθούν σε Εταιρείες Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων, απαλλάσσοντας τους

Στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα έχουμε ακόμα περισσότερους λόγους για να επανεξετάσουμε τη λύση της «κακής» τράπεζας, κυρίως λόγω του υψηλού ποσοστού προβληματικών δανείων και της εξάρτησης από τον τουρισμό

ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών από προβληματικά δάνεια και αφήνοντάς τις απερίσπαστες στη χρηματοδότηση της οικονομίας. Στην Κύπρο αλλά και στην Ελλάδα έχουμε ακόμα περισσότερους λόγους για να επανεξετάσουμε τη λύση της «κακής» τράπεζας, κυρίως λόγω του υψηλού ποσοστού προβληματικών δανείων και της εξάρτησης από τον τουρισμό. Τη δημόσια συζήτηση άνοιξε ο Γιάννης Στουρνάρας, Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, όταν πολύ πρόσφατα ανακοίνωσε ότι εξετάζεται η περίπτωση δημιουργίας «κακής» τράπεζας στην Ελλάδα, στην οποία θα μεταφερθούν τα κόκκινα δάνεια όλων των τραπεζών. Μετά από μία δεκαετία σε κρίση, ο τραπεζικός τομέας στην Ελλάδα δεν έχει εξυγιανθεί, με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να ξεπερνούν το 30%. Παρόμοια είναι η κατάσταση και στην Κύπρο, αφού η μέχρι πρόσφατα συνεχιζόμενη ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας δεν συνοδεύτηκε από ανάλογη μείωση στα κόκκινα δάνεια. Εύλογες ανησυχίες δημιουργούνται ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας θα αυξήσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Κύπρο. Προς αυτό συνηγορεί και το μεγάλο ποσοστό δανειοληπτών που αξιοποίησαν το εργαλείο της αναστολής των δόσεων, με το συνολικό ποσό να πλησιάζει τα 11 δισ. ευρώ. Φαίνεται ότι η λύση της «κακής» τράπεζας, είτε σε πανευρωπαϊκό είτε σε εθνικό επίπεδο, θα είναι μάλλον αναπόφευκτη στην περίπτωση της Κύπρου και είναι μια λύση που έπρεπε να είχε επιδιωχθεί προ πολλού. Τον καιρό του μνημονίου, η αντίθεση της Τρόικας στην εθνική «κακή» τράπεζα είχε, τουλάχιστον, ένα πειστικό επιχείρημα, ότι η νέα οντότητα δεν θα τύγχανε της καλύτερης διακυβέρνησης, θα γινόταν αντικείμενο πολιτικών πιέσεων, με αποτέλεσμα να μην πετύχει τους στόχους της, και θα διασπαθιζόταν δημόσιο χρήμα. Το θέμα της διακυβέρνησης θα μπορούσε να ξεπεραστεί σε περίπτωση εθνικής λύσης με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι θα καταβάλουν το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης. Δεν υποτιμούμε τα δύσκολα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν: τα κεφάλαια που απαιτούνται για την ίδρυση τέτοιας οντότητας, το ποσοστό συμμετοχής ιδιωτών και κράτους, οι τιμές μεταφοράς των περιουσιακών στοιχείων, οι επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος. Πολύ φοβούμαστε όμως ότι η πανδημία θα επιδεινώσει το πρόβλημα των NPLs, υπονομεύοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Το χειρότερο, όπως έδειξε το πρόσφατο παρελθόν, είναι ότι ένας μη υγιής τραπεζικός τομέας καθιστά ολόκληρη την οικονομία ευάλωτη σε κρίσεις. Υπό αυτές τις συνθήκες, η δημιουργία «κακής» τράπεζας ίσως να είναι μονόδρομος. ET

EconomyToday 41

COVER STORY

Αγορά ακινήτων και μη εξυπηρετούμενα δάνεια Τα ακίνητα αποτελούν την κύρια εξασφάλιση σε δάνεια που παραχωρήθηκαν ή παραχωρούνται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η πορεία του τομέα των ακινήτων, μαζί φυσικά με άλλους παράγοντες, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το ποσό των επισφαλειών. ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Οικονομολόγου

42 EconomyToday

Ο Πολλά τραπεζικά ιδρύματα έχουν συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό ακινήτων στους ισολογισμούς τους, «εκμεταλλευόμενα» τη νομοθετική ρύθμιση που υπήρξε για απαλλαγή από φόρους και τέλη των ανακτήσεων των υποθηκών από αυτά

ι προβλέψεις για επισφαλή δάνεια επηρεάζουν σημαντικά τα κεφάλαια των τραπεζών και αποτελούν τη διαφορά μεταξύ του ποσού του δανείου και της αξίας της εμπράγματης, κατά το πλείστον, εξασφάλισης. Η αξία της εξασφάλισης/ακινήτου υπολογίζεται με τη χρήση οικονομικού μοντέλου, που λαμβάνει υπόψη το μακροοικονομικό περιβάλλον, την πορεία του τομέα των ακινήτων και τη δυνατότητα/χρονικό ορίζοντα του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος να ανακτήσει τις υποθήκες ή να προχωρήσει σε εκποιήσεις. Όσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος που απαιτείται για ανάκτηση του δανείου, τόσο μικρότερη θα είναι η αξία της υποθήκης. Την ίδια στιγμή, πολλά τραπεζικά ιδρύματα έχουν συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό ακινήτων στους ισολογισμούς τους, «εκμεταλλευόμενα» τη νομοθετική ρύθμιση που υπήρξε για απαλλαγή από φόρους και τέλη των ανακτήσεων των υποθηκών από αυτά, ρύθμιση που αργότερα εφαρμόστηκε και στις πωλήσεις ακινήτων μεταξύ δύο μερών (αν δηλαδή το αντίτιμο της πώλησης είχε χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή δανείων, τότε η συναλλαγή απαλλασσόταν από φόρους και άλλα τέλη).

EconomyToday 43

ΘO C ΕΜ V EΑR S T O R Y

Η επιβράδυνση, οι πολιτογραφήσεις και ο COVID-19

Η ισχύς του τομέα

Σημειώνεται ότι ο τομέας των ακινήτων και των κατασκευών αποτελεί έναν από τους ρυθμιστές της πορείας του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας και η πορεία του είναι συνυφασμένη με την πορεία της ίδιας της οικονομίας. Μαζί με τον τουρισμό και τις επαγγελματικές υπηρεσίες, ο συγκεκριμένος τομέας προσφέρει μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας. Τα τελευταία χρόνια, ο τομέας αναδιαρθρώθηκε, για κάποιες επιχειρήσεις του κλάδου ο δανεισμός μειώθηκε, κάποιες μπήκαν υπό διαχείριση και έκλεισαν, ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός νέων και παραδοσιακών επιχειρήσεων που αναπτύχθηκαν. Όμως, παρά την ανάπτυξη του κλάδου, αυτός παραμένει υπερδανεισμένος, με συγκεκριμένες επιχειρήσεις να βλέπουν σημαντικό μέρος των εισπράξεών τους να χρησιμοποιείται για αποπληρωμή χρεών. Η αύξηση στις πωλήσεις ακινήτων τα τελευταία χρόνια ήταν ένας από τους λόγους που η οικονομία παρουσίασε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και ενίσχυσης των δημόσιων οικονομικών, μέσα από τις εισπράξεις του φόρου προστιθέμενης αξίας, καθώς και άλλων φόρων και τελών. Σε αυτό βοήθησε και το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων, αφού, ως ένα σημαντικό κίνητρο, ενίσχυσε τα μέγιστα την κατακόρυφη αύξηση της εξωτερικής ζήτησης.

44 EconomyToday

Με αγορά νέου ακινήτου μέχρι €300.000, παραχωρείται άδεια μόνιμης παραμονής αλλά χωρίς δικαίωμα εργοδότησης στην Κύπρο, κάτι που ενδεχομένως να πρέπει να επανεξεταστεί

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που ανακοινώνει το Τμήμα Κτηματολογίου, το δεύτερο εξάμηνο του 2019 είχε αρχίσει να διαφαίνεται μια σταδιακή επιβράδυνση στον τομέα, κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο. Υπενθυμίζεται ότι τον Μάιο του 2019 είχαν τροποποιηθεί τα οικονομικά κριτήρια που αφορούσαν τις πολιτογραφήσεις, με πολλούς ενδιαφερόμενους να προχωρούν σε επενδύσεις το πρώτο εξάμηνο του 2019. Σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση του Τμήματος Κτηματολογίου, τον Μάιο του 2020 η μείωση στις πωλήσεις διαμορφώθηκε στο 71%, με τα πωλητήρια έγγραφα που κατατέθηκαν να είναι 419 σε σχέση με 1.423 τον Μάιο του 2019 (λαμβάνεται υπόψη ότι ο περσινός Μάιος παρουσίασε πολύ μεγαλύτερο αριθμό κατατεθειμένων πωλητήριων εγγράφων από τον περσινό μέσο όρο, λόγω της τροποποίησης των οικονομικών κριτηρίων που αφορούσαν τις πολιτογραφήσεις). Οι πωλήσεις σε ξένους μειώθηκαν σε 196 από 623 τον Μάιο του 2019 και σε ντόπιους σε 223 από 800. Τον Απρίλιο του 2020 η μείωση στις συνολικές πωλήσεις ανήλθε στο 80%, ενώ για τους πρώτους πέντε μήνες του έτους η μείωση στις πωλήσεις διαμορφώνεται στο 46% και ο αριθμός πωλητήριων εγγράφων στα 2.626. Το κλείσιμο των αεροδρομίων και η κατάσταση που επικρατεί στην παγκόσμια οικονομία επηρέασαν σημαντικά την εξωτερική ζήτηση. Φορείς του κλάδου θεωρούν ότι αυτό είναι προσωρινό, εφόσον κάποιες από τις επενδύσεις που δρομολογούνταν έχουν ανασταλεί και δεν έχουν ακυρωθεί.

Τα δεδομένα στο εσωτερικό

Την ίδια στιγμή, στο εσωτερικό, η ανασφάλεια λόγω της ενδεχόμενης αλλαγής στα εισοδήματα των νοικοκυριών και η γενικότερη ψυχολογία στην αγορά οδηγούν στην ακύρωση ή αναστολή αγορών κατοικιών και των ενδεχόμενων δανείων που έχουν εγκριθεί για αυτό τον σκοπό. Η σταδιακή όμως ανάκαμψη της οικονομίας, σε συνδυασμό με την επιδότηση του επιτοκίου για στεγαστικά δάνεια μέχρι €300.000, που ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση,

Οι αλλαγές

αναμένεται να αναθερμάνουν σταδιακά το ενδιαφέρον των μόνιμων κατοίκων για αγορά κατοικίας. Τα χαμηλά καταθετικά επιτόκια οδηγούν αρκετούς συμπολίτες μας σε σκέψεις για αγορά κατοικίας ή για επένδυση σε ακίνητα. Σημειώνεται ότι η ανάπτυξη του κλάδου τα τελευταία χρόνια τροφοδοτήθηκε από ίδια κεφάλαια και όχι από δανεισμό, δηλαδή μέσω προπωλήσεων, με το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων να αποτελεί ισχυρό κίνητρο και μηχανισμό ενίσχυσης της εξωτερικής ζήτησης. Στη διαδικασία των πολιτογραφήσεων συμμετέχουν οι επενδυτές, οι ιδιοκτήτες ακινήτων ή άλλων επενδύσεων στις οποίες επιλέγουν να επενδύσουν οι εν δυνάμει αιτητές πολιτογράφησης, οι πάροχοι υπηρεσιών και οι εταιρείες προώθησης των επενδύσεων, με σκοπό την απόκτηση υπηκοότητας στο εξωτερικό. Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων που αφορούσαν πολιτογραφήσεις έγινε στην αγορά ακινήτων, ενώ οι επενδύσεις σε μετοχές, όπως ενδεχομένως να αποτυπώνονται στα στοιχεία του Υπουργείου, κατά μεγάλο ποσοστό αφορούν έμμεσες επενδύσεις σε ακίνητα, όπως γραφεία, ξενοδοχεία και φοιτητικά διαμερίσματα. Υπάρχουν επίσης επενδύσεις σε μερίδια επενδυτικών ταμείων αλλά και πολιτογραφήσεις υψηλόβαθμων στελεχών εταιρειών με πολύ μεγάλες επενδύσεις στην Κύπρο. ET

Παρά την ανάπτυξη του κλάδου, αυτός παραμένει υπερδανεισμένος, με συγκεκριμένες επιχειρήσεις να βλέπουν σημαντικό μέρος των εισπράξεών τους να χρησιμοποιείται για αποπληρωμή χρεών

Αυτό που αλλάζει αφορά κυρίως τους παρόχους υπηρεσιών συνδεδεμένων με το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων. Αν κάποιος κοιτάξει το μητρώο παρόχων που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα των κυβερνητικών υπηρεσιών, θα καταλάβει πόσο σχετικά εύκολο είναι κάποιος να συμπεριληφθεί και να προσφέρει τέτοιες υπηρεσίες. Με τις αλλαγές στο πρόγραμμα, μόνο οι πάροχοι που είναι αδειοδοτημένοι σύμφωνα με τη νομοθεσία που αφορά το επάγγελμά τους και είναι πλήρως εναρμονισμένοι με τη νομοθεσία που αφορά το ξέπλυμα χρήματος (δηλαδή να έχουν διαδικασίες αυστηρής εξέτασης του πελάτη και των πηγών εισοδημάτων του) θα μπορούν να εγγραφούν στο εν λόγω μητρώο και να καταθέτουν αιτήσεις πολιτογράφησης εκ μέρους των πελατών τους. Επιπλέον, με τους νέους κανονισμούς γίνεται ευκολότερη η διαδικασία αφαίρεσης της πολιτογράφησης επενδυτή, όταν αυτός παύει να τηρεί τα κριτήρια του προγράμματος μετά την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση, όπως για παράδειγμα τη μη διατήρηση της επένδυσης για τουλάχιστον πέντε έτη ή την καταδίκη του για σοβαρά αδικήματα. Σε περιόδους κρίσης, η παραχώρηση κινήτρων ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα, κάτι που άλλωστε βιώσαμε και την προηγούμενη περίοδο. Τα κίνητρα μπορεί να είναι φορολογικά, πολεοδομικά (πάντα φυσικά με μέτρο, ώστε να αποτραπεί η άναρχη ανάπτυξη) ή άλλα, όπως το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων. Ίσως να έφτασε η ώρα να εκσυγχρονιστεί και το πρόγραμμα μόνιμης παραμονής (permanent residence). Σύμφωνα με αυτό, με αγορά νέου ακινήτου μέχρι €300.000 παραχωρείται άδεια μόνιμης παραμονής αλλά χωρίς δικαίωμα εργοδότησης στην Κύπρο, κάτι που ενδεχομένως να πρέπει να επανεξεταστεί.

EconomyToday 45

COVER STORY

Όπως συμβαίνει με όλες τις νέες τεχνολογίες, το tokenization εμπεριέχει και προκλήσεις

46 EconomyToday

Tokenization της ακίνητης περιουσίας Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι εδώ, αναπτύσσεται και φέρνει πολλές τεχνολογίες, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence - AI), το Διαδίκτυο των Αντικειμένων (Internet of Things - IoT), οι Τεχνικές Ανάλυσης Μεγάλων Δεδομένων (Big Data Analytics), οι Τεχνολογίες του Blockchain (Blockchain Technologies) και άλλες, οι οποίες μεταβάλλουν τον τρόπο ζωής μας και προκαλούν αναταράξεις σε πολλές βιομηχανίες. Μια από αυτές είναι ασφαλώς και η χρηματοοικονομική βιομηχανία.

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ Αναπληρωτή Καθηγητή Χρηματοοικονομικών στο Cyprus International Institute of Management (CIIM), Διευθυντή στην Goal Portfolios Insurance Advisors

EconomyToday 47

COVER STORY

Π

ολλές νέες τεχνολογίες εμφανίζονται συνεχώς στον τομέα της Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας (Fintech) και μεταβάλλουν τη βιομηχανία, με πολλά οφέλη για όσους εμπλέκονται σε αυτήν. Τεχνολογία αυτής της μορφής είναι και η διαδικασία μετατροπής των περιουσιακών στοιχείων σε ψηφιακές μονάδες (tokens). Πρόκειται για τη διαδικασία έκδοσης ενός διακριτικού ασφαλείας με τον δικό του κώδικα βάσης μέσω μιας πλατφόρμας blockchain που αντιπροσωπεύει ψηφιακά ένα πραγματικό, εμπορεύσιμο περιουσιακό στοιχείο. Η διαδικασία έκδοσης είναι γνωστή ως προσφορά διακριτικού ασφαλείας (Security Token Offering - STO) και η ψηφιακή μονάδα θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει ένα μερίδιο σε μια εταιρεία, την ιδιοκτησία ενός ακινήτου ή ενός έργου τέχνης, επένδυση σε ένα επενδυτικό ταμείο και άλλα. Αφού εκδοθούν στην πρωτογενή αγορά, οι ψηφιακές αυτές μονάδες μπορούν στη συνέχεια να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στη δευτερογενή αγορά.

48 EconomyToday

Αποτελεί μια αναδυόμενη τεχνολογία που έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μεγάλη αξία, ειδικά όταν πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία που δεν μπορούν εύκολα να ρευστοποιηθούν, όπως είναι η ακίνητη ιδιοκτησία

Δυνατότητες για πολλαπλά οφέλη Το tokenization μπορεί να προσφέρει πολλαπλά οφέλη, ειδικά όταν πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία που δεν μπορούν εύκολα να ρευστοποιηθούν, όπως τα ακίνητα. Όπως είναι γνωστό σε όλους μας, η ακίνητη περιουσία πάσχει όσον αφορά τη ρευστοποίησή της, γεγονός που δημιουργεί πολλαπλά μειονεκτήματα, όπως χαμηλό όγκο συναλλαγών, υψηλό κόστος συναλλαγής, απόκλιση τιμών από εγγενείς αξίες και άλλα. Ποια είναι όμως τα κύρια οφέλη της νέας αυτής τεχνολογίας και πώς μπορεί να βοηθήσει την αγορά ακινήτων; Ένα πλεονέκτημα είναι ότι ενισχύει τη δυνατότητα ρευστοποίησής της, χάρη στην ανταλλαγή των tokens σε μια δευτερογενή αγορά. Ένα άλλο όφελος είναι οι ταχύτερες και φθηνότερες συναλλαγές, αποτέλεσμα της αυτοματοποίησης των συναλλαγών μέσω της πλατφόρμας blockchain ως μέσου διεκπεραίωσης των πληρωμών, που απαλλάσσει από την ανάγκη για μεσάζοντες. Ένα τρίτο

ζητήματα συμμόρφωσης που σχετίζονται με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη φοροδιαφυγή. Παρά τα όσα έχουν λεχθεί πιο πάνω, σημειώνεται ότι ορισμένες εθνικές ρυθμιστικές αρχές έχουν ήδη σημειώσει κάποια πρόοδο (Μάλτα, Ελβετία) και βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο όσον αφορά ένα πλαίσιο το οποίο να υποβοηθήσει στη διεξαγωγή των συναλλαγών αυτών των security tokens. Άλλες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν σχετίζονται με τη διασύνδεση μεταξύ των tokens και του πραγματικού περιουσιακού στοιχείου, καθώς και με θέματα διακυβέρνησης. Ωστόσο, αυτές οι προκλήσεις αποτελούν τη φυσική εξέλιξη μιας νέας τεχνολογίας και αναμένεται ότι θα επιλυθούν με την πάροδο του χρόνου.

Τα δεδομένα Μπορεί να βοηθήσει τον τραπεζικό τομέα, αφού, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι τράπεζες είναι εκτεθειμένες σε μεγάλο βαθμό στον τομέα των ακινήτων

Συμπερασματικά, το tokenization αποτελεί μια αναδυόμενη τεχνολογία που έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μεγάλη αξία, ειδικά όταν πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία που δεν μπορούν εύκολα να ρευστοποιηθούν, όπως είναι η ακίνητη ιδιοκτησία. Επιβάλλεται να στηριχθεί και αυτό χρειάζεται να συμβεί γρήγορα (first-mover advantage). Διαθέτουμε το ανθρώπινο κεφάλαιο που απαιτείται, τόσο από την άποψη της τεχνολογίας όσο και της διοίκησης των επιχειρήσεων. Επιβάλλεται επίσης να έχουμε υγιές και ισχυρό κανονιστικό πλαίσιο. Φυσικά, όπως ανέφερα και πιο πάνω, κάθε νέα τεχνολογία έρχεται με προκλήσεις. Πεποίθησή μου όμως είναι ότι τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων. ET

Η χρησιμότητά του στην Κύπρο Γιατί λοιπόν το tokenization μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο για πλεονέκτημα είναι η αυξημένη διαφάνεια ως επακόλουθο του τρόπου διαπραγμάτευσης, ενώ ένα τέταρτο σημαντικό όφελος είναι η αυξημένη προσβασιμότητα. Αυτό συμβαίνει επειδή τα tokens είναι εύκολα διαιρέσιμα και έτσι οι επενδυτές μπορούν να αγοράσουν tokens που αντιπροσωπεύουν μόνο μικρά μερίδια του περιουσιακού στοιχείου.

Οι προκλήσεις Ωστόσο, όπως συμβαίνει με όλες τις νέες τεχνολογίες, το tokenization εμπεριέχει και προκλήσεις. Μια τέτοια πρόκληση σχετίζεται με τον στόχο για ευθυγράμμιση με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο στο παρόν στάδιο απουσιάζει. Επιπλέον, δεν υπάρχει σαφής καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο που τα tokens πρέπει να υπολογίζονται στο πλαίσιο του νόμου. Η έλλειψη υγιούς και ισχυρού ρυθμιστικού πλαισίου μπορεί να ανοίξει την πόρτα για απάτες, που μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά στην οικονομία των tokens. Ενδέχεται επίσης να δημιουργήσει

την Κύπρο, ειδικά αυτή την περίοδο; Τα ακίνητα και οι οικοδομές υπήρξαν παραδοσιακά ένας σημαντικός πυλώνας της οικονομίας μας. Ο τομέας είχε σημειώσει μια ραγδαία άνοδο στις δραστηριότητές του πριν από την οικονομική κρίση του 2013, στη συνέχεια μια σημαντική συρρίκνωση λόγω της κρίσης, αλλά και πάλι τα τελευταία χρόνια (και πριν από την πανδημία) ο τομέας ανέκαμψε, λαμβάνοντας στήριξη σε μεγάλο βαθμό από το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα για την ενθάρρυνση ξένων επενδύσεων. Ωστόσο, η τρέχουσα κρίση που δημιούργησε η πανδημία του κορωνοϊού θα προκαλέσει αναπόφευκτα μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Το tokenization για την ακίνητη περιουσία μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία μεγαλύτερης ζήτησης και συνεπώς ρευστότητας σε αυτούς τους ταραχώδεις καιρούς. Ταυτόχρονα, μπορεί να βοηθήσει τον τραπεζικό τομέα, αφού, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι τράπεζες είναι εκτεθειμένες σε μεγάλο βαθμό στον τομέα των ακινήτων. Από τη μια, έχουν δάνεια (εξυπηρετούμενα και μη) που είναι διασφαλισμένα με υποθήκες ακινήτων, επομένως η αξία αυτών των δανείων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αξία του ακινήτου. Ένας αρνητικός αντίκτυπος στην αξία αυτών των δανείων δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στις τράπεζες. Από την άλλη, οι τράπεζες έχουν έναν σημαντικό αριθμό ακίνητων περιουσιακών στοιχείων στον ισολογισμό τους, μέσω της ανταλλαγής των χρεών με περιουσιακά στοιχεία, πρακτική που συνεχίστηκε τα τελευταία χρόνια για την αντιμετώπιση του προβλήματος με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Οι τράπεζες θα πρέπει να πουλήσουν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία σύντομα και σε λογικές τιμές.

EconomyToday 49

COVER STORY

Τα επενδυτικά ταμεία ακινήτων ως εργαλείο μείωσης των ΜΕΔ

και επανεκκίνησης της κυπριακής οικονομίας

Η τραπεζική κρίση του 2013 άφησε πίσω της τη συσσώρευση σημαντικών ποσών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δυσχεραίνοντας την ανάκαμψη του τραπεζικού συστήματος, που αποτελεί στυλοβάτη για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας. Η πανδημία του κορωνοϊού ήρθε για μια ακόμα φορά να φέρει ανακατατάξεις στο τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα και να πυροδοτήσει νέες συζητήσεις για τη διαχείριση των λεγόμενων «κόκκινων δανείων». ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Υπεύθυνου Συνέταιρου Υπηρεσιών Επενδυτικών Ταμείων PwC, Προέδρου του Κυπριακού Οργανισμού Επενδυτικών Ταμείων (CIFA) και Προέδρου του Κυπρο-Ινδικού Συνδέσμου

50 EconomyToday

Τα επενδυτικά ταμεία ακινήτων μπορούν να αποτελέσουν πηγή άντλησης κεφαλαίων και η διοχέτευσή τους στην οικονομία μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό για την επανεκκίνησή της

Π

αρότι το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έδειχνε πως το απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων είχε μπει σε μια τροχιά μείωσης, η παρούσα κατάσταση πιθανώς να οδηγήσει αναπόφευκτα στην αύξηση των κόκκινων δανείων το προσεχές διάστημα. Προς την επίτευξη μιας συνολικής αποφόρτισης των ισολογισμών των τραπεζών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, συνήθης πρακτική εκ μέρους

των τραπεζών αποτελεί η εξόφληση μη εξυπηρετούμενων δανείων διά παραχώρησης του υποθηκευμένου ακινήτου έναντι χρέους (debt to asset swap) και η μετέπειτα πώληση των υποθηκευμένων ακινήτων από την τράπεζα σε τρίτα μέρη.

Η δυναμική

Ενόψει τούτων των ρυθμίσεων, ο τομέας των ακινήτων δείχνει να αποκτά μια ιδιαίτερη δυναμική για επενδυτικά ταμεία ακινήτων, τόσο

βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Αφενός βραχυπρόθεσμα, ο επενδυτής επωφελείται της επένδυσης στη λειτουργούσα αγορά ακινήτων, αφετέρου μακροπρόθεσμα, η συγκεκριμένη αγορά μπορεί να προσφέρει ελκυστικά κέρδη στους επενδυτές, καθώς τα πλειστηριασμένα ακίνητα μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν αντικείμενο κερδοφόρας ακίνητης επένδυσης που επανέρχεται στην αγορά άνευ εμπραγμάτων βαρών.

EconomyToday 51

COVER STORY

Τα οφέλη για τον επενδυτή

Πιο συγκεκριμένα και αναφορικά με την επιλογή ενός επενδυτικού ταμείου ακινήτων ως του μέσου για την πραγματοποίηση επενδύσεων, αυτή φαίνεται πως προσφέρει επιπλέον οφέλη στον επενδυτή, ενισχύοντας τα προαναφερθέντα πλεονεκτήματα. Αρχικά, πρέπει να τονιστεί πως η επιλογή ενός επενδυτικού ταμείου για επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία προσφέρει στον επενδυτή ένα μεγάλο πλεονέκτημα έναντι μιας μεμονωμένης επένδυσης. Κάθε πιθανός επενδυτής δύναται, αντί να επενδύσει ολόκληρο το ποσό στην αγορά ενός συγκεκριμένου ακινήτου, να επενδύσει μικρότερα ποσά σε ένα χαρτοφυλάκιο διαφορετικών ακινήτων με διαφορετικές βαθμίδες ρίσκου, διαφοροποιώντας έτσι τον όποιο κίνδυνο εγκυμονεί μια πιθανή συγκεντρωμένη και συγκεκριμένη επένδυση σε ένα μόνο ακίνητο. Επίσης, η συνολική διαχείριση σύνθετων χαρτοφυλακίων ακινήτων από ειδικά καταρτισμένους διαχειριστές αποτελεί βασικό πλεονέκτημα για τον μέσο επενδυτή, που πολλές φορές δεν μπορεί να κατανοήσει εις βάθος όλες εκείνες τις παραμέτρους που μπορούν να επηρεάσουν την καθ’ όλα σύνθετη αγορά των ακινήτων. Επιπρόσθετα, μέσω της επένδυσης σε μια ομάδα στοιχείων του ενεργητικού και δη ένα χαρτοφυλάκιο ακινήτων, οι επενδυτές δύνανται να συμμετέχουν με τη συμβολή μικρότερων ποσών από κοινού σε μεγάλα επενδυτικά πρότζεκτ και να αποκομίσουν ελκυστικές αποδόσεις ανάλογες με το ποσό επένδυσης. Τέλος, δεδομένης της κατηγοριοποίησης των ακινήτων ως μη ευχερώς ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία, τα επενδυτικά ταμεία ακινήτων προσφέρουν ένα ακόμη εργαλείο στα χέρια των επανεκκινητών της κυπριακής οικονομίας, καθώς μέσω της εισαγωγής τους στο χρηματιστήριο μετατρέπουν την επένδυση σε άμεσα ρευστοποιήσιμη. Παράλληλα, οι προοπτικές ενός επενδυτικού ταμείου φαίνεται πως ενισχύονται περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαιτέρως το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων επενδυτών και την προστασία που προσφέρει το ενισχυμένο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τα επενδυτικά ταμεία.

Αναγκαίος ο μετριασμός

Τα των επιπτώσεων πλειστηριασμένα Καθώς βαδίζουμε σε μια περίοδο υψηλής αβεβαιότηκαι η παγκόσμια οικονομία κλονίζεται, δεδομένου ακίνητα μπορούν τας ότι οι συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού δεν κάλλιστα να γνωρίζουν σύνορα, οφείλουμε να εξεύρουμε τρόπους μετριασμού των επιπτώσεων της πανδημίας στον αποτελέσουν πολύπαθο τομέα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. αντικείμενο Το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου έχει ήδη διέλθει κερδοφόρας μια μακροχρόνια περίοδο κρίσης και η συσσώρευση ενός νέου κύματος μη εξυπηρετούμενων δανείων ακίνητης ισολογισμούς των τραπεζών σίγουρα δεν θα επένδυσης που στους είναι η εξέλιξη που όλοι μας επιθυμούμε. Τα επενεπανέρχεται δυτικά ταμεία ακινήτων μπορούν να αποτελέσουν στην αγορά άνευ πηγή άντλησης κεφαλαίων και η διοχέτευσή τους στην οικονομία μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό εμπραγμάτων για την επανεκκίνησή της. ET βαρών

Το νομοθετικό πλαίσιο

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου αποτελεί αρωγό στην προσπάθεια στήριξης της κυπριακής οικονομίας, καταρτίζοντας ένα ολοκληρωμένο και πλήρως επικαιροποιημένο, ευέλικτο αλλά και στιβαρό νομοθετικό πλαίσιο, ενσωματώνοντας τις βέλτιστες πρακτικές στην Ευρώπη και διαμορφώνοντας ένα ιδιαιτέρως φιλικό προς τον επενδυτή κλίμα. Υπό αυτό το πρίσμα, τα επενδυτικά ταμεία προσφέρουν ένα πλαίσιο διαφάνειας και κανονιστικής ασφάλειας, καθώς οφείλουν να συμμορφώνονται πλήρως και ανά πάσα στιγμή τόσο με τις πρόνοιες του νόμου «περί Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων» όσο και με το σύνολο των νόμων «περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες» αλλά και με συμπληρωματικές οδηγίες και εγκυκλίους που εκδίδει ανά τακτά χρονικά διαστήματα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου.

52 EconomyToday

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ:

«ΣΤΟΧΟΣ

Η ΙΣΧΥΡΗ ΚΑΙ ΥΓΙΗΣ

ΑΝΑΚΑΜΨΗ»

Έχοντας αναλάβει το πηδάλιο του Υπουργείου Οικονομικών στην πιο δύσκολη συγκυρία για τη χώρα και την οικονομία της, μετά το 2013, και υπό το βάρος μιας πρωτοφανούς παγκόσμιας οικονομικής κρίσης συνεπεία της πανδημίας του κορωνοϊού, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης υποστηρίζει σθεναρά κάθε απόφαση που έχει λάβει μέχρι σήμερα. Σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο προστίθενται όλα εκείνα τα συστατικά στοιχεία που συνθέτουν μια τέλεια καταιγίδα. Τον κορωνοϊό ακολούθησαν το ρωσικό αίτημα για αλλαγή της συμφωνίας διπλής φορολογίας, που εγείρει ανησυχίες για πλήγμα στον πυλώνα των υπηρεσιών, και οι κινήσεις της Ε.Ε. για ενιαίο φορολογικό συντελεστή, ενώ στο κάδρο παραμένουν οι ανησυχίες για ενδεχόμενο νέο κύμα μη εξυπηρετούμενων δανείων και για αύξηση της ανεργίας, αλλά και η διαχείριση του υψηλού δημόσιου χρέους της χώρας. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΚΥΠΕ

O

Υπουργός Οικονομικών θέτει υπεράνω όλων την ανθρώπινη ζωή, δεν τα βάζει με την τύχη του, καθώς πιστεύει ότι «ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται», και δηλώνει ότι όλοι θα κριθούν εκ του αποτελέσματος. Ζητεί ίση μεταχείριση από τους Ρώσους, πιστεύει ότι θα ανατραπεί η προσπάθεια υιοθέτησης ενιαίων φορολογικών συντελεστών στην Ε.Ε., καλεί τις τράπεζες να συμβάλουν στην τόνωση της ρευστότητας στην αγορά και συζητεί την «κακή τράπεζα» υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η κρίση του κορωνοϊού θα μπορούσε να λεχθεί ότι δεν έχει απλά δοκιμάσει αντοχές, αλλά έχει φέρει στα όριά τους τα δημόσια οικονομικά. Τι φέρνει η επόμενη μέρα; Πράγματι, η πανδημία έχει δοκιμάσει τις αντοχές όχι μόνο της Κύπρου, αλλά και όλων των χωρών, προκαλώντας ένα αναπάντεχο υγειονομικό και οικονομικό σοκ σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο δημοσιονομικός σχεδιασμός έχει 54 EconomyToday

«Δεν φανταζόμουν τι θα ακολουθούσε όταν αναλάμβανα»

ανατραπεί και οι αντοχές μας δοκιμάστηκαν όσο ποτέ άλλοτε. Το συνολικό πακέτο στήριξης της οικονομίας ανέρχεται στα €3 δισ. περίπου (συμπεριλαμβανομένων και των μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας), αποτελώντας όχι μόνο το μεγαλύτερο έκτακτο σχέδιο στήριξης της οικονομίας που έγινε ποτέ στην Κύπρο, αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα πρόγραμμα που –είναι σημαντικό να τονιστεί– κατέστη εφικτό λόγω της σύνεσης με την οποία διαχειριστήκαμε τα δημόσια οικονομικά τα περασμένα χρόνια, της προνοητικότητάς μας να δανειστούμε επιτυχώς από τις αγορές υπό δυσμενείς συνθήκες, αλλά και της πλήρους αξιοποίησης των εργαλείων που προσφέρονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η φετινή χρονιά χαρακτηρίζεται από μια αρκετά σημαντική ύφεση, γύρω στο 7%, με την ανάκαμψη να αναμένεται το 2021 και εντεύθεν, οπότε και εκτιμώ ότι θα καλυφθεί σε μεγάλο βαθμό το χαμένο έδαφος. Η επόμενη μέρα απαιτεί ακόμα μεγαλύτερη σύνεση και υπευθυνότητα σε ό,τι αφορά την οικονομική διαχείριση, καθώς η αβεβαιότητα τόσο για την πορεία της πανδημίας όσο και για τη διεθνή οικονομία

EconomyToday 55

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

παραμένει. Οι δυνατότητες της κρατικής στήριξης και των δημοσίων οικονομικών δεν είναι απεριόριστες. Το προσεχές διάστημα θα επικεντρωθούμε στη διασφάλιση μιας υγιούς δημοσιονομικής διαχείρισης, θωρακίζοντας τις δυνάμεις της δημόσιας οικονομίας, όπως επίσης και στη βέλτιστη συμμετοχή στα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα στο Ταμείο Ανάκαμψης, συνεχίζοντας παράλληλα σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες για μια ισχυρή και υγιή ανάκαμψη. Φοβάστε ενδεχόμενη υποβάθμιση της Κύπρου στη μη επενδυτική βαθμίδα; Η κυβέρνηση έχει καταβάλει ιδιαίτερες προσπάθειες ούτως ώστε η κυπριακή οικονομία να αναβαθμιστεί στην επενδυτική βαθμίδα, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη και προσελκύοντας επενδύσεις από το εξωτερικό, που συνέβαλαν σημαντικά στη θετική πορεία της οικονομίας. Είναι δεδομένο ότι καμία χώρα δεν μπορεί να βγει αλώβητη από αυτή την κρίση και η όποια πρόβλεψη για το μέλλον θα ήταν παρακινδυνευμένη. Από την άλλη, ως κράτος, θα εξακολουθήσουμε να πορευόμαστε με την ίδια υπευθυνότητα και αξιοπιστία, μακριά από πρακτικές που οδηγούν σε υποβαθμίσεις και εκτροχιασμό. Έχει γίνει αναφορά από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αλλά και από εσάς, σε ένα πακέτο κινήτρων. Πότε αναμένεται και τι θα περιλαμβάνει; Η κυβέρνηση έδρασε έγκαιρα και αποτελεσματικά, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα του τομέα της δημόσιας υγείας και παρέχοντας ταυτόχρονα ισχυρή στήριξη προς τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, μέσω της διασφάλισης του εισοδήματός τους, με απευθείας κρατική στήριξη και με παροχή ρευστότητας μέσω της αναστολής καταβολής δόσεων και ΦΠΑ και μέσω της παροχής δανείων με ευνοϊκούς όρους. Όλα τα μέτρα που έχουν προωθηθεί θα δώσουν την απαραίτητη ώθηση για την επαναλειτουργία της οικονομίας, διασφαλίζοντας τη μακροοικονομική σταθερότητα και τη δημοσιονομική πειθαρχία. Έχετε επικριθεί για την τελευταία χρονικά, διπλή έξοδο της χώρας στις αγορές. Σας λένε ότι βιαστήκατε, ότι δεν περιμένατε τα μέτρα της Ε.Ε. και της ΕΚΤ και ότι τώρα πληρώνουμε ακριβότερο δανεισμό για αυτή σας τη βιασύνη. Κάνατε λάθος τελικά; Εκτιμήσατε λάθος τα δεδομένα; Λόγω της τεράστιας αβεβαιότητας σε σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας, έπρεπε να δράσουμε άμεσα και με ευελιξία, προκειμένου να διασφαλίσουμε τα αναγκαία εφόδια για να στηρίξουμε το σύστημα υγείας, τις ευάλωτες ομάδες, τους εργαζόμενους. Συνεπώς, δεν θεωρώ ότι έγινε λάθος εκτίμηση δεδομένων. Υπό τις περιστάσεις, η έκδοση των δύο ευρωπαϊκών ομολόγων, η συνολική προσφορά των 56 EconomyToday

«Ο δημοσιονομικός σχεδιασμός έχει ανατραπεί και οι αντοχές μας δοκιμάστηκαν όσο ποτέ άλλοτε»

οποίων έφτασε τα €2,6 δισ., κατέδειξε ότι η οικονομία μας εξακολουθεί να περιβάλλεται με εμπιστοσύνη από τις διεθνείς αγορές και αυτό δεν πρέπει να παραγνωρίζεται. Σε ό,τι αφορά τα άλλα εργαλεία που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα τα εκμεταλλευτούμε πλήρως προς όφελος της οικονομίας μας, ειδικά το Ταμείο Ανάκαμψης, που ευελπιστώ ότι τις προσεχείς βδομάδες θα οριστικοποιηθεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Πολλοί σάς είχαν συμβουλεύσει να κρατήσετε πυρομαχικά. Το κάνατε; Διαχειριστήκατε σωστά τη δύναμη πυρός που είχατε στη διάθεσή σας; Ως οφείλαμε, δράσαμε από την πρώτη στιγμή με σοβαρότητα και αίσθημα συλλογικής ευθύνης, υιοθετώντας ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πρόγραμμα στήριξης της

οικονομίας, τριών φάσεων, αρκετά φιλόδοξο και γενναιόδωρο, προκειμένου να αναχαιτίσουμε δυσμενέστερες επιπτώσεις, να απορροφήσουμε κραδασμούς μέσα από το δημόσιο χρέος και να μην πληγεί ανεπανόρθωτα η οικονομία με μαζικές απολύσεις και χρεοκοπίες. Το εν λόγω πρόγραμμα στήριξης, συγκριτικά με το μέγεθος της οικονομίας μας, θεωρείται από τα μεγαλύτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με το συνολικό πακέτο στήριξης να αγγίζει αυτή τη στιγμή τα €3 δισ. ή το 15% του ΑΕΠ, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας. Είναι γεγονός ότι τα δημόσια οικονομικά απορρόφησαν το μεγαλύτερο μέρος της κρίσης και αυτό έπρεπε να πράξουμε. Από την άλλη, αναγνωρίζουμε και τονίζουμε με κάθε ευκαιρία ότι τα δημοσιονομικά περιθώρια δεν είναι ανεξάντλητα. Πιστεύω ότι τα μέτρα δημοσιονομικής

«Από το 2021 και εντεύθεν εκτιμώ ότι θα καλυφθεί σε μεγάλο βαθμό το χαμένο έδαφος»

φύσεως αλλά και τα μέτρα στήριξης της ρευστότητας που εφαρμόσαμε ήταν ορθά και θα επιτρέψουν στην κυπριακή οικονομία να ανακάμψει πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με το αν αυτά δεν εφαρμόζονταν. Σας άκουσα να λέτε ότι ένα νέο lockdown, όπως αυτό που είχε επιβληθεί, είναι αδύνατο να επαναληφθεί. Τίθεται η οικονομία πάνω απ’ την ανθρώπινη ζωή; Τίποτα απολύτως δεν τίθεται πάνω από την ανθρώπινη ζωή και αυτό νομίζω πως το έχουμε αποδείξει ως Κύπρος, υιοθετώντας από την πρώτη στιγμή αυστηρότατα μέτρα προκειμένου να αποτρέψουμε την έξαρση του ιού, λαμβάνοντας μάλιστα και τα εύσημα γι’ αυτή την υπεύθυνη διαχείριση. Αν η οικονομία υπερείχε της ανθρώπινης ζωής,

EconomyToday 57

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

τότε δεν θα προχωρούσαμε σε lockdown ανατρέποντας τον δημοσιονομικό μας σχεδιασμό. Το πράξαμε όμως προκειμένου να είμαστε έτοιμοι να διαχειριστούμε και ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας, ειδικά στον τομέα της υγείας, διαθέτοντας μάλιστα επιπλέον €100 εκατ. από τον προϋπολογισμό γι’ αυτόν τον σκοπό. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη συνέχεια. Αυτό που έχω πει είναι πως η ανταπόκριση της κυβέρνησης θα είναι διαφορετική σε αυτή την περίπτωση. Δεν μπορεί να επαναληφθεί μια στήριξη αυτού του μεγέθους, όπως δεν γίνεται να παραλύσει ξανά το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας, για τους λόγους που ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί. Η κυβέρνηση οφείλει και πρέπει να διαφυλάξει αντοχές, για να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στις συνεχώς μεταλλασσόμενες οικονομικές εξελίξεις. Είναι ορατό το ενδεχόμενο ενός νέου κύματος μη εξυπηρετούμενων δανείων; Είναι γεγονός ότι επικρατεί μια διεθνής ανησυχία σε σχέση με τις συνέπειες που θα έχει αυτή η κρίση στον τραπεζικό τομέα και το κατά πόσον θα μετουσιωθεί σε τραπεζική κρίση. Είμαστε σε ανοικτή επικοινωνία με τις τράπεζες και ευελπιστούμε ότι ο αντίκτυπος της πανδημίας στον τραπεζικό τομέα θα είναι στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της οικονομίας. Αξιοσημείωτη είναι βεβαίως η άμεση ανταπόκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ειδικά σε ό,τι αφορά τη χαλάρωση μέτρων κεφαλαιουχικής επάρκειας αλλά και μέσα από την ερμηνεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Είναι επίσης πολύ σημαντικό οι τράπεζες να χρησιμοποιήσουν όλα αυτά τα εργαλεία και προς τόνωση της ρευστότητας στην αγορά, βοηθώντας ταυτόχρονα και τους πελάτες τους να επιβιώσουν και αποτρέποντας ένα νέο κύμα μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αναπτύσσεται εκ νέου η συζήτηση για «κακή τράπεζα» σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πώς βλέπετε ένα τέτοιο εγχείρημα; Ως Κυπριακή Δημοκρατία, είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε προτάσεις που δύνανται να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των ΜΕΔ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Από την άλλη, θα πρέπει να λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη οι οποιεσδήποτε επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά. Ποιος οικονομικός δείκτης σάς φοβίζει πιο πολύ όταν αυξάνεται; Ως Υπουργείο Οικονομικών, παρακολουθούμε και αξιολογούμε μια σειρά δεικτών, ούτως ώστε έγκαιρα να λαμβάνουμε οποιαδήποτε διορθωτικά μέτρα. Ειδικοί δείκτες που αφορούν την πραγματική οικονομία, όπως ο δείκτης ανεργίας, μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα.

58 EconomyToday

Βρίσκεται σε εξέλιξη όμως και το θέμα της αλλαγής της συμφωνίας αποφυγής διπλής φορολογίας με τη Ρωσία. Τι νέα υπάρχουν απ’ αυτό το μέτωπο; Θα ήθελα πρωτίστως να τονίσω ότι είναι απολύτως σεβαστή η απόφαση των ρωσικών αρχών. Αυτό που επιδιώκουμε είναι να υπάρξει ίση μεταχείριση μεταξύ της Κύπρου και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, με ίσους όρους ανταγωνισμού. Θέλω να πιστεύω ότι οι στενές σχέσεις και οι επιχειρηματικοί δεσμοί μας με τη Ρωσία δεν θα επηρεαστούν από αυτή την εξέλιξη. Στις προσεχείς διαπραγματεύσεις θα υπάρξουν συζητήσεις μεταξύ των δύο αντιπροσωπειών σχετικά με τη ρωσική πρόταση. Πιστεύουμε ότι τα αποτελέσματα αυτών των διαπραγματεύσεων θα είναι προς αμοιβαίο όφελος και των δύο χωρών.

«Αν η οικονομία υπερείχε της ανθρώπινης ζωής, τότε δεν θα προχωρούσαμε σε lockdown ανατρέποντας τον δημοσιονομικό μας σχεδιασμό»

Είναι πολιτικοί πιστεύετε οι λόγοι για τους οποίους η Μόσχα συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο; Η Ρωσία αποτελεί έναν στρατηγικής σημασίας εταίρο, με τον οποίο η Κύπρος διατηρεί διαχρονικά αρκετά στενές σχέσεις σε σημαντικούς τομείς. Η Κύπρος, ως ένα ευρωπαϊκό κράτος αλλά και ανέκαθεν μέσα από διμερείς δράσεις και πρωτοβουλίες, προσπαθεί να ενισχύει και να εμβαθύνει τους δεσμούς της. Από εκεί και πέρα, το κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να λαμβάνει τις αποφάσεις του, οι οποίες θα πρέπει να γίνονται σεβαστές. Η Κύπρος αναγνωρίζει και σέβεται το αίτημα των ρωσικών αρχών και είναι έτοιμη να συζητήσει εποικοδομητικά προκειμένου να καταλήξει σε συμφωνία. Πόσο σημαντικό είναι το επενδυτικό πρόγραμμα της Δημοκρατίας για την ανάκαμψη και από αυτή την κρίση; Δεν αποτελεί μυστικό ότι το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ανάκαμψη της οικονομίας. Η Κύπρος έχει αποκτήσει την εμπιστοσύνη διεθνών επιχειρηματιών, που έχουν επενδύσει τα τελευταία χρόνια σημαντικά στον χρηματοπιστωτικό τομέα, στην εκπαίδευση και στον ενεργειακό τομέα. Είναι πεποίθησή μας ότι, μέσω της εφαρμογής ορθολογικών δημοσιονομικών πολιτικών και μεταρρυθμίσεων, καταφέραμε και θα εξακολουθήσουμε να έχουμε τη σταθερότητα που απαιτείται από διεθνείς επιχειρηματίες, ώστε να είναι σε θέση να επενδύσουν ή να εδραιώσουν τη βάση τους στην Κύπρο. Ήδη η Κύπρος έχει μια πάρα πολύ θετική εικόνα όσον αφορά τη διαχείριση της επιδημιολογικής κατάστασης, κάτι που προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε και όσον αφορά την άντληση επενδύσεων.

Η θωράκιση του Προγράμματος και με τις τελευταίες χρονικά αλλαγές είναι ικανή να βάλει τέλος στις επικρίσεις που δέχεται η χώρα; Εδώ και αρκετό καιρό, η Κύπρος εφαρμόζει αυστηρούς κανόνες αξιολόγησης των επενδυτών οι οποίοι υποβάλλουν αίτηση στο πλαίσιο του Προγράμματος, καθιστώντας το εξαιρετικά αξιόπιστο. Με την τελευταία απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, η σημαντικότερη διαφοροποίηση είναι ότι πλέον καθίσταται δευτερογενής νομοθεσία με τη μορφή κανονισμών που θα εγκριθούν από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Οι προσπάθειες της Κύπρου για ανάδειξή της ως ενός διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου αριστείας με την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας υπήρξαν μακροπρόθεσμες και συνεχείς. Οι μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί στον τομέα της δημόσιας χρηματοοικονομικής διαχείρισης, στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στον τομέα των επιχειρηματικών υπηρεσιών οδήγησαν στη βελτίωση της διακυβέρνησης και του εποπτικού και ρυθμιστικού πλαισίου αυτών των τομέων, συμβάλλοντας έτσι στην επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων που έχουν συσσωρευτεί. Το εποπτικό και κανονιστικό πλαίσιο έχει γίνει πιο αυστηρό και αποτελεσματικό και οι μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν, καθώς και η πολιτική στάση της κυβέρνησης, άνοιξαν τον δρόμο για νέες επενδύσεις στην κυπριακή οικονομία.

Ενιαίοι φορολογικοί συντελεστές. Έχει συμμάχους η Κύπρος μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε.; Υπάρχει δύναμη αποτροπής της υιοθέτησης αυτής της άποψης; Είναι πεποίθησή μας ότι ο φορολογικός συντελεστής θα πρέπει να παραμείνει αποκλειστικά κάτω από την κυρίαρχη αρμοδιότητα της κάθε χώρας. Από εκεί και πέρα, με την παράθεση επιχειρημάτων, καθώς και μέσω συνεννόησης και συνεργασίας με άλλες χώρες με ταυτόσημες απόψεις, ευελπιστούμε ότι θα αποτρέψουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

«Ο φορολογικός συντελεστής θα πρέπει να παραμείνει αποκλειστικά κάτω από την κυρίαρχη αρμοδιότητα της κάθε χώρας»

Έχετε παραλάβει μια οικονομία με πλεονάσματα, ανάπτυξη, πτωτική πορεία του δημόσιου χρέους κ.ο.κ. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι η οικονομία επί των ημερών σας έχει μπει και πάλι στην κόλαση του Δάντη. Τα βάζετε με την τύχη σας; Πράγματι, όταν αναλάμβανα το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Οικονομικών, δεν φανταζόμουν όλα όσα θα ακολουθούσαν. Υπάρχει βεβαίως και το στοιχείο της τύχης, αλλά στην οικονομία ελλοχεύουν πάντοτε κίνδυνοι και αυτή τη στιγμή ζούμε μια παγκόσμια κρίση άνευ προηγουμένου, την οποία καλούμαστε να διαχειριστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Λένε πως ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται. Όλοι λοιπόν θα κριθούμε εκ του αποτελέσματος. ΕΤ

EconomyToday 59

ΘΕΜΑ

Θωρακίζεται το πρόγραμμα

πολιτογραφήσεων

ξένων επενδυτών Σημαντικές αλλαγές προωθούνται στο κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα, οι οποίες στοχεύουν στη διασύνδεση του προγράμματος με την ευρωπαϊκή νομοθεσία A.M.L. για το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος και παράλληλα στον τερματισμό του μονοθεματικού κριτηρίου που υπήρχε πριν, αφού οι επενδυτές έπρεπε να επενδύουν στην οικοδομική βιομηχανία, ενώ τώρα τους δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής σε μια σειρά από κυπριακές εταιρείες. ΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

60 EconomyToday

T

έρμα στις γκρίζες ζώνες που αποδεδειγμένα υπήρχαν, αλλά και στον μονοθεματικό τύπο που χαρακτήριζε το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα, που ωθούσε όλες τις επενδύσεις στον τομέα των ακινήτων, επιχειρεί να βάλει το Υπουργείο Εσωτερικών. Με τους νέους κανονισμούς που ενέκρινε η κυβέρνηση –απομένει μόνο να δοθεί το πράσινο φως και από τη Βουλή– μπαίνουν πιο αυστηρά κριτήρια στον τρόπο που χορηγούνται τα διαβατήρια. Πρωτίστως γίνεται άμεση η διασύνδεση του προγράμματος με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, τον περιβόητο νόμο A.M.L. (Anti-Money Laundering), τον νόμο που χρησιμοποιούν η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου και

η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Περαιτέρω, δίνεται η δυνατότητα στους επενδυτές για συμμετοχή και σε άλλες κυπριακές εταιρείες και όχι μόνο στην οικοδομική βιομηχανία, ώστε από τη μια τα χρήματα που επενδύονται στη χώρα μας να παραμένουν εδώ και από την άλλη να ενθαρρυνθεί η καινοτομία και η ανάπτυξη και σε άλλους τομείς. Παράλληλα, οι αιτητές πλέον θα έχουν την υποχρέωση, πέραν της βασικής επένδυσης, να συνεισφέρουν ένα σημαντικό ποσό τόσο στον Κυπριακό Οργανισμό Ανάπτυξης Γης όσο και στο Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας, χρήματα τα οποία θα εισρέουν στο πρόγραμμα για προσιτή κατοικία με σκοπό την παροχή βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη, συμβάλλοντας ταυτόχρονα και στη συγκράτηση των ενοικίων.

Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν για εξέταση περί τις 250 αιτήσεις επενδυτών. Στις 15 Μαρτίου 2020 δόθηκαν οδηγίες για επίσπευση των διαδικασιών εξέτασης αιτήσεων που εκκρεμούν. Συνεπώς, οι αιτήσεις που εξετάστηκαν από τις 15 Μαρτίου μέχρι σήμερα δεν περιλαμβάνονται σε αυτόν τον αριθμό

EconomyToday 61

ΘΕΜΑ

Σήμερα εκκρεμούν

Νέες ευκαιρίες επενδύσεων Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2008 και στην εξέλιξη του χρόνου έχει τροποποιηθεί τρεις φορές, με στόχο τη βελτίωση κάποιων αδυναμιών αλλά και την εισαγωγή ασφαλιστικών δικλείδων. Η τελευταία και πιο πρόσφατη προσπάθεια της κυβέρνησης για βελτίωση του προγράμματος ήρθε με την κατάθεση των νέων κανονισμών που θα διέπουν τη λειτουργία του. Στους κανονισμούς, τα οικονομικά κριτήρια παραμένουν στα ίδια επίπεδα, δηλαδή απαιτείται επένδυση δύο εκατομμυρίων ευρώ συν αγορά κατοικίας, η οποία θα πρέπει να διατηρηθεί από τον επενδυτή εφ’ όρου ζωής, αξίας €500.000 συν ΦΠΑ. Παραμένει παράλληλα η οροφή των 700 πολιτογραφήσεων τον χρόνο. Ωστόσο, δίνεται πλέον η δυνατότητα για εναλλακτικούς τρόπους επενδυτικών επιλογών για όσους θα ενταχθούν στο πρόγραμμα, όπως η συμμετοχή σε επιχειρήσεις ή σε κυπριακές εταιρείες με τη μέθοδο της απόκτησης μετοχικού κεφαλαίου. Έτσι, το πρόγραμμα δεν είναι πλέον «μονοθεματικό», αφού μέχρι πρότινος οι επενδύσεις έπρεπε να γίνονται στην οικοδομική βιομηχανία, ενώ τώρα οι επενδυτές αποκτούν προοπτική συμμετοχής σε μια σειρά από εγχώριες εταιρείες, νοουμένου ότι αυτές έχουν τόσο 62 EconomyToday

250 αιτήσεις Από την 1Η Ιουνίου 2013 μέχρι τις 31 Μαΐου 2020 υποβλήθηκαν 4.280 αιτήσεις επενδυτών/ επενδυτριών. Κατά την ίδια χρονικά περίοδο εγκρίθηκαν 3.031 αιτήσεις

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, από την 1η Ιουνίου 2013 μέχρι τις 31 Μαΐου 2020 υποβλήθηκαν 4.280 αιτήσεις επενδυτών/ επενδυτριών. Κατά την ίδια χρονικά περίοδο εγκρίθηκαν 3.031 αιτήσεις επενδυτών/επενδυτριών. Οι τελευταίες αλλαγές στο πρόγραμμα εφαρμόστηκαν από τις 15 Μαΐου 2019 και εντεύθεν. Από εκείνη την ημερομηνία και μετά, υποβλήθηκαν 280 αιτήσεις επενδυτών/επενδυτριών. Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν για εξέταση περί τις 250 αιτήσεις επενδυτών. Στις 15 Μαρτίου 2020 δόθηκαν οδηγίες για επίσπευση των διαδικασιών εξέτασης, συνεπώς οι αιτήσεις που εξετάστηκαν από τις 15 Μαρτίου μέχρι σήμερα δεν περιλαμβάνονται σε αυτόν τον αριθμό.

νομική όσο και φυσική παρουσία στο νησί. Με αυτόν τον τρόπο τα χρήματα θα επενδύονται στη χώρα μας και θα παραμένουν εδώ, ενώ παράλληλα θα ενθαρρυνθούν η καινοτομία και η ανάπτυξη διαφόρων τομέων. Μια άλλη ιδιαιτερότητα που εισάγεται στο πρόγραμμα είναι η υποχρέωση των υποψηφίων να προσφέρουν, ταυτόχρονα με την κατάθεση της αίτησης, ποσό €75.000, που θα προορίζεται για τον ΚΟΑΓ ώστε να χρησιμοποιηθεί από την κυπριακή κυβέρνηση για τα θέματα στεγαστικής πολιτικής, καθώς και πρόσθετο ίσο ποσό που θα κατατίθεται στο Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας για την ανάπτυξη των καινοτόμων επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, αν υπάρχουν 200 αιτήσεις, θα διοχετευθούν στο πρόγραμμα για την προσιτή κατοικία συνολικά €18 εκατ. με σκοπό την παροχή βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη, κάτι που θα συμβάλει παράλληλα και στη συγκράτηση των ενοικίων.

Στα ακίνητα

οι πλείστες επενδύσεις Διασύνδεση με τον νόμο για το ξέπλυμα Ως η σημαντικότερη ίσως πρόνοια των κανονισμών για το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα μπορεί να χαρακτηριστεί η διασύνδεση των κανονισμών και κατ’ επέκταση του ίδιου του προγράμματος με τον νόμο για το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, κάτι το οποίο, σύμφωνα με τον Υπουργό Εσωτερικών, Νίκο Νουρή, θα βοηθήσει στη διεκπεραίωση και την εξέταση των αιτήσεων. Συγκεκριμένα, πλέον το πρόγραμμα διασυνδέεται ξεκάθαρα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, τον περιβόητο νόμο A.M.L., τον νόμο που χρησιμοποιούν η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, οπότε δεν θα υπάρχουν γκρίζες ζώνες για το ποιοι θεωρούνται πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα.

Ανακαλούνται 29 υπηκοότητες Χαρακτηριστικό του νέου προγράμματος είναι επίσης οι πιο αυστηροί κανονισμοί, ώστε να υπάρχει ανάκληση της παραχώρησης υπηκοότητας με ξεκάθαρο τρόπο, όπως στην περίπτωση κατά την οποία διαπιστώνεται ότι ο υποψήφιος για πολιτογράφηση είτε ενέχεται είτε έχει καταδικαστεί για σοβαρό αδίκημα. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, εφόσον δοθεί το πράσινο φως και από τη Βουλή και οι κανονισμοί ψηφιστούν σε νόμο, η κυβέρνηση θα είναι σε θέση να ανακαλέσει 29 υπηκοότητες που δόθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος, για παραβιάσεις που έγιναν εντός των προηγούμενων δέκα ετών. Συγκεκριμένα,

Όπως διαφάνηκε σε σχετική μελέτη για το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα και την επίδρασή του στην οικονομία, η οποία διενεργήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών και εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2019, από το 2013 μέχρι και το 2018 είχαν εισρεύσει στην οικονομία γύρω στα €6,6 δισ. από το πρόγραμμα παραχώρησης κυπριακού διαβατηρίου, υπό την προϋπόθεση επένδυσης ύψους €2,5 εκατ. Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων που αφορούσαν πολιτογραφήσεις (ποσό €3,7 δισ.) έγινε στην αγορά ακινήτων, ενώ και οι επενδύσεις σε μετοχές, όπως ενδεχομένως να αποτυπώνονται στα στοιχεία του Υπουργείου, κατά μεγάλο ποσοστό αφορούν έμμεσες επενδύσεις σε ακίνητα, όπως γραφεία, ξενοδοχεία και φοιτητικά διαμερίσματα. Υπάρχουν επίσης επενδύσεις σε μερίδια επενδυτικών ταμείων αλλά και πολιτογραφήσεις υψηλόβαθμων στελεχών εταιρειών με πολύ μεγάλες επενδύσεις στην Κύπρο. Όσον αφορά τις εθνικότητες των ατόμων των οποίων είχε εγκριθεί η πολιτογράφησή τους, πρώτη με διαφορά στην εν λόγω μελέτη ήταν η ρωσική, ακολουθούσε η κινεζική και με μικρότερο αριθμό επενδυτών η ουκρανική, η λιβανέζικη και η σαουδαραβική.

Από τις 15 Μαΐου 2019 και εντεύθεν, που εφαρμόστηκαν οι τελευταίες αλλαγές στο πρόγραμμα, υποβλήθηκαν 280 αιτήσεις επενδυτών/ επενδυτριών

ανακλήσεις υπηκοότητας μπορούν να γίνουν σε περίπτωση καταδίκης για αδίκημα πέραν των πέντε ετών σε οποιαδήποτε χώρα, για άτομα που καταζητούνται από την Interpol ή τη Europol, για άτομα που δεν συμμορφώνονται με τα κριτήρια και τις επιπρόσθετες προϋποθέσεις που προνοούνται στους σχετικούς κανονισμούς και για άτομα στα οποία έχουν επιβληθεί διεθνείς κυρώσεις. Σημειώνεται πως οι κανονισμοί εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο περί τα μέσα Ιουνίου και αυτό το διάστημα βρίσκονται υπό συζήτηση στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή. Όπως δήλωσε στο Economy Today η πρόεδρος της Επιτροπής Εσωτερικών, Ελένη Μαύρου, στόχος είναι να τεθούν προς ψήφιση οι κανονισμοί στην τελευταία συνεδρία της Ολομέλειας του Σώματος πριν από τις διακοπές του καλοκαιριού, η οποία θα διεξαχθεί είτε στις 17 είτε στις 24 Ιουλίου 2020. ET

EconomyToday 63

ΘΕΜΑ

ΩΡΑ

ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η οριστικοποίηση της συμφωνίας μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Βρετανικών Βάσεων δίνει ελπίδα στους ιδιοκτήτες γης που εντάσσονται στην κυριαρχία των Βρετανικών Βάσεων. Οι προοπτικές είναι πολλές, αφού η εκμετάλλευση των περιοχών, που εδώ και χρόνια παρέμεναν ακατέργαστες και ανεκμετάλλευτες, είναι πλέον δυνατή. Η συμφωνία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την οικονομική ανάκαμψη των περιοχών που επηρεάζονται και συνάμα της κυπριακής οικονομίας. ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΚΑΛΥΦΟΜΜΑΤΟΥ

64 EconomyToday

Οι περιοχές των Βάσεων είχαν άλλη μεταχείριση και η αξία τους ήταν μηδενική, μέχρι στιγμής, σε σύγκριση με τις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας

EconomyToday 65

ΘΕΜΑ

Σ

τις αρχές του 2014, υπογράφτηκε μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών Κύπρου και Βρετανίας, Ιωάννη Κασουλίδη και Γουίλιαμ Χέιγκ, συμφωνία για αποδέσμευση γης εντός των Βρετανικών Βάσεων. Έπειτα από έντονες διαβουλεύσεις μεταξύ των Αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Βρετανικών Βάσεων για τη δήλωση πολιτικής, κατέληξαν σε κοινή γραμμή. Στις αρχές του 2021, δίνεται το πράσινο φως για την έναρξη της διαδικασίας εφαρμογής της συμφωνίας, για τη μη στρατιωτική ανάπτυξη των Βρετανικών Βάσεων.

ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ Από τη στιγμή που θα υλοποιηθεί η συμφωνία, αλλάζει η οικονομική κατάσταση των περιοχών που επηρεάζονται από αυτήν. «Απελευθερώθηκαν» περιοχές συνολικής έκτασης περίπου 200 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που αποτελούν το 78% των Βάσεων. Περιοχές οι οποίες είχαν άλλη μεταχείριση και η αξία τους ήταν μηδενική, μέχρι στιγμής, σε σύγκριση με περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η δυνατότητα ανάπτυξης της γης από τους ιδιοκτήτες της αφορά τρεις δήμους και 15 κοινότητες. Ωστόσο, μόνο ο Δήμος Ύψωνα και οι κοινότητες Σωτήρας, Παραμαλίου και Ακρωτηρίου εντάσσονται σε πολεοδομικές ζώνες με απώτερο σκοπό την τουριστική ανάπτυξη της δυτικής Λεμεσού. Συγκεκριμένα, στην περιοχή Lady’s Mile θα επιτρέπονται αναπτύξεις αναψυχής και ψυχαγωγίας ήπιας και συνήθους μορφής. Στην παραλιακή περιοχή του Αγίου Ερμογένη στην Επισκοπή θα ισχύσει στις αναπτύξεις ψυχαγωγίας και αναψυχής ό,τι και στην περίπτωση του Lady’s Mile. Για τις πιο πάνω αναπτύξεις, ανεξάρτητα από τον καθορισμένο συντελεστή δόμησης, θα ισχύει το σύνολο των καλυμμένων και ακάλυπτων χώρων που καθόρισε η Διοίκηση των Βρετανικών Βάσεων το 2011. Στις περιοχές αυτές, δεν μπορούν να υπάρξουν επιπλέον αναπτύξεις για την ώρα. Το μόνο που 66 EconomyToday

Στις ζώνες αυτές θα ισχύει ο νόμος περί οικοδομών και πολεοδομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας

αλλάζει εκεί είναι ότι τα κέντρα αναψυχής που υπάρχουν έχουν αδειοδοτηθεί. Στον Ύψωνα, δίνεται το κίνητρο της τροποποίησης της πολεοδομικής του ζώνης από γεωργική σε οικιστική και της αύξησης του συντελεστή δόμησης από 10% σε 60%, για την απομάκρυνση μη αδειοδοτημένων βιομηχανικών υποστατικών. Αυτό είναι ένα κίνητρο για να μετακινηθούν οι μονάδες. Η περιοχή του δρόμου από τον Ύψωνα προς το λιμάνι εντάχθηκε στη ζώνη εμπορικών αναπτύξεων και εκεί θα υπάρχει δυνατότητα να ανεγερθούν καταστήματα, εκθεσιακοί χώροι και γραφεία.

ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ • Η προστασία και ο σεβασμός του τοπίου και της αρχιτεκτονικής, ιστορικής, κοινωνικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των Βρετανικών Βάσεων Ακρωτηρίου και Δεκέλειας.

• Η δημιουργία και υποστήριξη βιώσιμων μορφών ανάπτυξης και ευκαιριών απασχόλησης, μέσα από την παροχή εναλλακτικών θέσεων εργασίας στους τομείς της βιομηχανίας, της βιοτεχνίας και των υπηρεσιών.

• Η ενθάρρυνση του αγροτουρισμού και άλλων εναλλακτικών μορφών βιώσιμου τουρισμού.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΘΕΡΕΤΡΟ Στην κοινότητα Παραμαλίου, πρόκειται να υλοποιηθεί μια μεγάλη επένδυση στον τομέα του τουρισμού. Η Dolphin Capital Investors έχει στα σχέδιά της το «Apollo Heights», φέρνοντας μια διαφορετική δυναμική στην περιοχή. Πρόκειται για ένα τουριστικό θέρετρο που θα έχει συνολική έκταση 447 εκταρίων και το οποίο θα περιλαμβάνει ξενοδοχείο, οικιστικές μονάδες, γήπεδο πόλο και γήπεδο γκολφ.

Η συμφωνία αποτελεί μια θετική εξέλιξη για την ανάπτυξη των περιοχών που εμπίπτουν στις Βρετανικές Βάσεις, ωστόσο χρειάζονται πολλά πράγματα να γίνουν ακόμη

• Η ενθάρρυνση της χωροθέτησης καινοτόμων χρήσεων/δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης.

• Η δημιουργία ενός σύγχρονου και ασφαλούς οδικού δικτύου.

• Η διατήρηση, η προστασία και η βελτίωση του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων, της βιοποικιλότητας, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας.

ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ Εφόσον ανακοινωθεί η δήλωση πολιτικής, η οποία αναμένεται το πρώτο τρίμηνο του 2021, τότε θα αρχίσει και η διαδικασία των ενστάσεων. Δηλαδή, εάν κάποιοι κάτοχοι περιουσιών αισθάνονται ότι η περιουσία τους δεν μπήκε στη ζώνη που επιθυμούσαν, έχουν το δικαίωμα να κάνουν ένσταση σε διάστημα τεσσάρων μηνών, όπως γίνεται και στην Κυπριακή Δημοκρατία. Τις ενστάσεις αυτές θα αξιολογεί μια επιτροπή που θα αποτελείται από τον Έπαρχο, την Ένωση Κοινοτήτων/ Δήμων και την Πολεοδομία. Ωστόσο, η περίοδος αυτή δεν θα επηρεάσει χρονικά τις άλλες αποφάσεις. Στις ζώνες αυτές θα ισχύει ο νόμος περί οικοδομών και πολεοδομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο νόμος θα υπόκειται στην έγκριση του Διοικητή των Βάσεων, αφού πρώτα περάσει από το Διοικητήριο της Λεμεσού. Αυτό θα ισχύει για την οικιστική ζώνη, έτσι ώστε να μην υπάρξει άτακτη ανάπτυξη.

ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ Μετά την οριστικοποίησή της, η οποία θα χρειαστεί περίπου δύο χρόνια, η επόμενη φάση θα μπορεί να γίνει σε πέντε χρόνια. Άρα, σε βάθος δεκαετίας, θα υπάρχει δυνατότητα «δεύτερης φάσης» της συμφωνίας. Σύμφωνα με εμπλεκόμενους φορείς, η συμφωνία αποτελεί μια θετική εξέλιξη για την ανάπτυξη των περιοχών που εμπίπτουν στις Βρετανικές Βάσεις, ωστόσο χρειάζονται πολλά πράγματα να γίνουν ακόμη. ET

EconomyToday 67

ΘΕΜΑ

Η εταιρεία βρίσκεται ήδη σε επαφές με έναν από τους μεγαλύτερους οίκους σχεδίασης γηπέδων γκολφ παγκοσμίως, με στόχο τη δημιουργία γηπέδου διεθνών προδιαγραφών

68 EconomyToday

ΠΑΙΖΕΙ ΓΚΟΛΦ

ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ

Το πρώτο γήπεδο γκολφ αναμένεται να αποκτήσει η επαρχία Αμμοχώστου. Το μεγαλεπήβολο έργο ανάπτυξης, για το οποίο γίνονται προσπάθειες υλοποίησης εδώ και δεκαετίες, φαίνεται να παίρνει σιγά-σιγά σάρκα και οστά, γεγονός που δημιουργεί ικανοποίηση σε επιχειρηματίες και κατοίκους της περιοχής για τις νέες ευκαιρίες που διανοίγονται στην ανάπτυξη της περιοχής.

TOY ΜΑΡΙΝΟΥ ΠΑΥΛΙΚΚΑ

EconomyToday 69

ΘΕΜΑ

H

δη οι δύο μαρίνες, η μαρίνα Αγίας Νάπας, η οποία οδεύει προς ολοκλήρωση, και η μαρίνα Παραλιμνίου, της οποίας οι εργασίες αναμένεται να ξεκινήσουν σύντομα, έχουν θέσει τα θεμέλια όχι μόνο για ραγδαία ανάπτυξη της περιοχής αλλά και για αναβάθμιση της ταυτότητας της επαρχίας Αμμοχώστου προς υλοποίηση της στρατηγικής για προώθηση της «ανατολικής ριβιέρας» του νησιού σε μια έκταση σαράντα περίπου χιλιομέτρων ακτογραμμής. Το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν της χώρας μας, αλλά και συγκεκριμένα της περιοχής της επαρχίας Αμμοχώστου, αποτελούσε πάντα αντικείμενο συζήτησης, με τις προσπάθειες που ξεκίνησε ο τέως δήμαρχος Αγίας Νάπας, Γιάννης Καρούσος, να επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση του φαινομένου του χαμηλής ποιότητας τουρισμού και στην προσπάθεια προσέλκυσης ποιοτικότερου τουρισμού μέσα από διάφορα έργα υποδομής, καθώς και μέσα από τη δημιουργία συγκεκριμένης στρατηγικής του Δήμου Αγίας Νάπας, ώστε να καταστεί το πιο κοσμοπολίτικο τουριστικό θέρετρο της Ανατολικής Μεσογείου. Από την άλλη, είναι κατανοητό ότι μόνο μεγάλης εμβέλειας έργα υποδομής έχουν την ικανότητα να συμβάλουν στην προσέλκυση ποιοτικότερου τουρισμού. Οι δύο υπό ανέγερση μαρίνες σε Αγία Νάπα και Πρωταρά, όχι μόνο θα συμβάλουν στον τομέα αυτό, αλλά θα επιλύσουν και ένα άλλο σημαντικό και διαχρονικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο τουριστικός τομέας της επαρχίας Αμμοχώστου, το πρόβλημα της εποχικότητας του τουρισμού. Η προσέλκυση ολόχρονου τουρισμού καθίσταται δυνατή με τη δημιουργία ποιοτικών υποδομών, οι οποίες μπορούν να προσελκύσουν τον ανάλογο τουρισμό. Παράλληλα, στον τομέα της δημιουργίας υποδομών, επισημαίνεται και το πράσινο φως που άναψε πρόσφατα το Υπουργικό Συμβούλιο για τη δημιουργία πανεπιστημιακής μονάδας πέντε αστέρων στην Αγία Νάπα με την ονομασία «American University», έργο το οποίο αναμένεται να συμβάλει καταλυτικά στο πρόβλημα της εποχικότητας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις της πόλης, με τις τέσσερις χιλιάδες, όπως υπολογίζεται, φοιτητές.

70 EconomyToday

Έχει επιλεγεί κρατική γη στην περιοχή του Παραλιμνίου, για την οποία η εταιρεία έχει ζητήσει εκμίσθωση γης από τα αρμόδια κυβερνητικά τμήματα

Το γκολφ ως είδος τουρισμού Με τη νέα Εθνική Στρατηγική Τουρισμού μέχρι και το 2030, δίνονται οι βάσεις και οι κατευθυντήριες γραμμές για την τουριστική ανάπτυξη στη χώρα μας, καθώς και για τις απαιτούμενες υποδομές που προτείνεται να δημιουργηθούν, ώστε να γίνει στόχευση στο ανάλογο τουριστικό ρεύμα. Όπως αναφέρεται στη στρατηγική που εκπονήθηκε από τους ξένους εμπειρογνώμονες, το γκολφ στοχεύει σε τουρίστες οι οποίοι ταξιδεύουν συγκεκριμένα για αυτό το άθλημα, ενώ η δημιουργία τέτοιων υποδομών μπορεί να συμβάλει στην απόκτηση διεθνούς αναγνώρισης στον αριθμό των τουριστών που ταξιδεύουν αποκλειστικά για γκολφ, καθώς και στην εξυπηρέτηση κι άλλων παρεμφερών επιχειρήσεων. Όπως αναφέρεται και στην Εθνική Στρατηγική Τουρισμού, το Υπουργικό Συμβούλιο το 2005 αποφάσισε την αδειοδότηση 14 γηπέδων γκολφ, οκτώ στην επαρχία Πάφου, τριών στην επαρχία Λεμεσού, δύο στην επαρχία Λάρνακας και ενός στην επαρχία Αμμοχώστου. Από αυτά, μόνο τα τέσσερα βρίσκονται σε λειτουργία σήμερα, δύο στα Κούκλια, ένα στην Τσάδα και ένα στην Πάφο, ενώ πρόσφατα η εταιρεία Ayia Napa Forest Golf Ltd ενημέρωσε για εξεύρεση σημείου κατασκευής του γηπέδου γκολφ για την επαρχία Αμμοχώστου στην περιοχή του Πρωταρά, κάτι το οποίο χαιρέτισαν με τη σειρά τους οι παράγοντες και επιχειρηματίες της περιοχής.

ΘΕΜΑ

«Paralimni Golf Resort» Μετά από δεκαετίες προσπαθειών αλλά και μετά τις πρόσφατες προτεινόμενες θέσεις σε Αγία Νάπα και Σωτήρα, οι οποίες δεν αποδείχθηκαν οι ιδανικότερες λόγω της θέσης αλλά και της τοποθεσίας, εν τέλει έχει επιλεγεί κρατική γη στην περιοχή του Παραλιμνίου, για την οποία η εταιρεία έχει ζητήσει εκμίσθωση γης από τα αρμόδια κυβερνητικά τμήματα. Πρόκειται για χαλίτικη γη 771 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, η οποία είναι εκτός χώρου που χαρακτηρίζεται ως «Τόπος Κοινοτικής Σημασίας» ή «Ζώνη Ειδικής Προστασίας», και στην οποία θα φιλοξενηθεί ανάπτυξη με γήπεδο γκολφ και ήπια οικιστική, εμπορική και τουριστική ανάπτυξη. Την εξέλιξη των διαδικασιών χαιρέτισαν η Τουριστική Εμπορική Βιομηχανική Εταιρεία Αμμοχώστου και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αμμοχώστου με ανακοινώσεις τους, αφού το έργο αναμένεται να συμβάλει στην περαιτέρω αναβάθμιση της περιοχής του Πρωταρά αλλά και της ευρύτερης περιοχής, σε συνδυασμό με τις μαρίνες Αγίας Νάπας και Παραλιμνίου. Το έργο, σύμφωνα με τους επιχειρηματίες αλλά και τους ξενοδόχους της περιοχής, αναμένεται να συμβάλει στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου αλλά και στη δημιουργία εκατοντάδων θέσεων εργασίας για τους κατοίκους της περιοχής, τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά τη λειτουργία του έργου. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εταιρεία βρίσκεται ήδη σε επαφές με έναν από τους μεγαλύτερους οίκους σχεδίασης γηπέδων γκολφ παγκοσμίως, με στόχο τη δημιουργία γηπέδου διεθνών προδιαγραφών, το οποίο θα συμβάλει όχι μόνο στην προσέλκυση θεματικού τουρισμού αλλά και στη διοργάνωση διεθνούς εμβέλειας αγώνων, που θα

72 EconomyToday

Το έργο αναμένεται να συμβάλει στην περαιτέρω αναβάθμιση του Πρωταρά αλλά και της ευρύτερης περιοχής, σε συνδυασμό με τις μαρίνες Αγίας Νάπας και Παραλιμνίου

προσελκύσουν περαιτέρω επισκέπτες στη χώρα μας. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες του Economy Today, πρόσφατα, σε συνεδρίασή της, η ολομέλεια του Δημοτικού Συμβουλίου Παραλιμνίου άναψε ομόφωνα το πράσινο φως προς τα αρμόδια τμήματα για τη δημιουργία του έργου, καθώς είναι προφανές πως η ανάπτυξη που θα επιφέρει στην περιοχή του Πρωταρά και του Παραλιμνίου, και κατ’ επέκταση σε ολόκληρη την επαρχία Αμμοχώστου, θα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Την αναγκαιότητα της δημιουργίας ενός γηπέδου γκολφ και στην επαρχία Αμμοχώστου επισήμανε και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο Νίκος Αναστασιάδης, σε χαιρετισμό του τον Φεβρουάριο του 2019 κατά την τελετή εγκαινίων της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αμμοχώστου, απαριθμώντας τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα που υλοποιούνται στην επαρχία Αμμοχώστου, ανέφερε ότι «η κυβέρνηση θα είναι σύντομα σε θέση να εξαγγείλει και την υλοποίηση της κατασκευής γηπέδου γκολφ, το οποίο μετά βεβαιότητας αυτή τη φορά θα αδειοδοτηθεί», ενώ εξέφρασε την άποψη ότι τοπική αρχή και κράτος, «συνεργαζόμενοι, θα επιτύχουν έτσι ώστε σύντομα να γίνει και αυτό το έργο πραγματικότητα». Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε η εταιρεία, έχουν ξεκινήσει οι διαβουλεύσεις με όλα τα εμπλεκόμενα τμήματα με στόχο την προώθηση της κατασκευής του έργου, αφού πρώτα υποβληθούν όλες οι απαραίτητες περιβαλλοντικές μελέτες. Όπως τονίζει εξαρχής η εταιρεία, σκοπός είναι η ήπια ανάπτυξη, με σεβασμό προς το περιβάλλον και με στόχο τη δημιουργία ενός έργου που θα συμβάλει στην αειφορία του τουριστικού προϊόντος, θα διαθέτει έντονη οικολογική ταυτότητα και θα αναβαθμίζει την περιοχή. ET

ΘΕΜΑ

Τουρκική λίρα:

Όπλο της Άγκυρας στη Συρία u;

Υπάρχει déjà v

Εκμεταλλευόμενη την κρίση του συριακού νομίσματος, η Τουρκία άρχισε να «ξεφορτώνει» τουρκικές λίρες στους υπό την κατοχή της βόρειους θύλακες, όπως και στο Ιντλίμπ, όπου διαθέτει βαριά στρατιωτική παρουσία και το οποίο είναι ελεγχόμενο από τους προς την Τουρκία φιλικά προσκείμενους αντάρτες και τζιχαντιστικές ομάδες. ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

74 EconomyToday

H

Οι «κυρώσεις του Καίσαρα»

«ελεύθερη πτώση» της συριακής λίρας, λόγω και των νέων αμερικανικών κυρώσεων με την ονομασία «κυρώσεις του Καίσαρα» (Ceasar’s Sanctions), προκάλεσε εξελίξεις που απειλούν με οικονομική αποκοπή της βόρειας Συρίας από τη Δαμασκό. Η νέα τουρκική εισβολή, με όπλο την επίσης προβληματική τουρκική λίρα, υποδεικνύει την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στα κατεχόμενα συριακά εδάφη μετά την πρώτη εισβολή στη Συρία το 2016.

Η συριακή λίρα υποφέρει από τον 10χρονο πόλεμο Η πορεία της συριακής λίρας σημειώνει κατρακύλα, η οποία δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Το 2011, κατά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, τύγχανε διαπραγμάτευσης που αντιστοιχούσε στις 63 λίρες ανά δολάριο. Τον Ιανουάριο του 2020, η συναλλαγματική ισοτιμία ήταν στις 940 συριακές λίρες ανά δολάριο, ενώ σήμερα, λόγω των εντατικοποιημένων αμερικανικών κυρώσεων, ξεπερνά τις 3.000 συριακές λίρες ανά δολάριο. Η Elizabeth Tsurkov, ακόλουθος του Ινστιτούτου Έρευνας Εξωτερικής Πολιτικής στη Δαμασκό, αναφέρει ότι οι τιμές των προϊόντων στη Συρία, ακόμα και αυτών που παράγονται στην περιοχή, αυξάνονται παράλληλα με τη συναλλαγματική ισοτιμία. «Ο πληθωρισμός είναι τόσο επιθετικός που οι τιμές το πρωί είναι διαφορετικές από αυτές που αντιμετωπίζαμε το προηγούμενο βράδυ», σημειώνει. Σε διαφορετικά σημεία της χώρας παρατηρεί ότι οι τιμές αγαθών πρώτης ανάγκης έχουν διπλασιαστεί. Η Συρία πλέον μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε ένα μικρό γκρουπ χωρών στην ιστορία που έχουν βιώσει τον υπερπληθωρισμό.

Ειδικοί στη Συρία αναφέρουν ότι η αντικατάσταση της συριακής λίρας από την τουρκική, σε μια περιοχή αρκετών εκατομμυρίων ανθρώπων, θα πλήξει περαιτέρω τη συριακή οικονομία

Το Σχέδιο Προστασίας των Σύριων Πολιτών Καίσαρας, όπως αναφέρεται στα έγγραφα των ΗΠΑ, πήρε το όνομά του από το ψευδώνυμο ενός στρατιωτικού φωτογράφου ο οποίος μετέφερε λαθραία 55.000 εικόνες από τη Συρία που έδειχναν βασανιστήρια στις φυλακές του Άσαντ. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ε.Ε., το νέο σχέδιο, το οποίο τέθηκε αρχικά σε εφαρμογή στις 20 Δεκεμβρίου 2019, στοχεύει τους υποστηρικτές της συριακής κυβέρνησης εκτός της επικράτειας. Έχει ως στόχο να αποτρέψει οποιαδήποτε χρηματοδότηση και οικονομικούς δεσμούς προς τη Δαμασκό που σχετίζονται με τον τραπεζικό τομέα, τις επιχειρήσεις και την πολιτική. Το σχέδιο του Καίσαρα επεκτείνει και γεωγραφικά το πλάνο δράσης του και στις γειτονικές πρωτεύουσες, στα κράτη του Κόλπου και στην Ευρώπη, που διατηρούν οικονομικούς δεσμούς με τη Δαμασκό. Από τις 17 Ιουνίου, ιδρύματα, επιχειρήσεις ή αξιωματούχοι που χρηματοδοτούν την κυβέρνηση του Μπασάρ αλ-Άσαντ ενδέχεται να υπόκεινται σε ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, να μην έχουν πρόσβαση στην αγορά κεφαλαίων και να αντιμετωπίζουν άλλες κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένης της σύλληψης. Όπως αναφέρει η Guardian, o Ιμπραΐμ Ολάμπι, Βρετανός δικηγόρος και ιδρυτής του Προγράμματος Νομικής Ανάπτυξης της Συρίας, μιας οργάνωσης που εργάζεται για την επιβολή των κυρώσεων, δήλωσε ότι ακόμη και μεταξύ ορισμένων υποστηρικτών του σχεδίου υπάρχουν αυξανόμενες ανησυχίες ότι μια προσέγγιση του «οτιδήποτε χρειαστεί να γίνει θα γίνει» θα μπορούσε να επισκιάσει τις αρχικές επιδιώξεις του σχεδίου. Ανέφερε επίσης ότι οι προηγούμενες κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν μια πιο περιορισμένη εντολή, με πιο ήπιες συνέπειες και για τον ντόπιο πληθυσμό.

Πώς επιτυγχάνεται η νομισματική εισβολή; Η Άγκυρα προσπαθεί να επιβάλει τα γεωπολιτικά της σχέδια στην περιοχή, χρησιμοποιώντας τη νομισματική κρίση ως ευκαιρία. Όπως αναφέρει το ειδησεογραφικό πρακτορείο BBC, η χρήση της τουρκικής λίρας στα κατεχόμενα εδάφη της Συρίας δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για τους κατοίκους της περιοχής, αφού οι μισθοφόροι αντάρτες από την αρχή των επιχειρήσεων της Τουρκίας στην περιοχή πληρώνονταν σε τουρκικές λίρες και ως εκ τούτου τις χρησιμοποιούσαν στις συναλλαγές τους. Η Τουρκία, παράλληλα, έχει προβεί σε κινήσεις για εδραίωσή της στα εδάφη που έχει υπό τον έλεγχό της, όπως η εκπαίδευση τοπικών αστυνομικών δυνάμεων, η δημιουργία πανεπιστημιακών σχολών συνδεδεμένων με τουρκικά πανεπιστήμια, αλλά και το άνοιγμα σχολείου

στο Ιντλίμπ, στο οποίο δόθηκε το όνομα του τελευταίου Οθωμανού σουλτάνου. Αξιοσημείωτο είναι το ότι το 2018 έκλεισαν 100 χρόνια από την αποχώρηση των οθωμανικών στρατευμάτων από τη Δαμασκό και την εισαγωγή του συριακού νομίσματος, που είχε ταυτιστεί με την κοινή συριακή ταυτότητα των κατοίκων της περιοχής. Από το 2018, η ταχυδρομική υπηρεσία της Τουρκίας άνοιξε 11 καταστήματα σε κεντρικές πόλεις στην κατεχόμενη βόρεια Συρία. Σε ανακοίνωσή τους στις 11 Ιουνίου, τα Ηνωμένα Έθνη σημείωσαν ότι μια «μεγάλη αποστολή τουρκικού συναλλάγματος» είχε εισέλθει στο Ιντλίμπ, που μετέφερε νομίσματα και χαρτονομίσματα των 5, 10 και 20 τουρκικών λιρών. Ο Αμπντουλάχ Ραχμάν Μουσταφά, επικεφαλής της προσωρινής συριακής

κυβέρνησης, ο οποίος υποστηρίζεται από τον Ερντογάν και εδρεύει στην Τουρκία, δήλωσε, την ίδια μέρα, ότι μικρά τραπεζογραμμάτια τουρκικής λίρας τέθηκαν σε κυκλοφορία μέσω υποκαταστημάτων της τουρκικής ταχυδρομικής υπηρεσίας που λειτουργεί στη βόρεια Συρία. Σύμφωνα με τον Μουσταφά, «τα βασικά είδη διατροφής και τα καύσιμα έχουν τιμολογηθεί σε τουρκικές λίρες. Οι δημόσιοι υπάλληλοι λαμβάνουν επίσης τους μισθούς τους σε τουρκικές λίρες. Ορισμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις στην περιοχή έχουν επίσης αρχίσει να πληρώνουν μισθούς σε τουρκικές λίρες». Εμπορικά επιμελητήρια και δημοτικά συμβούλια, τα οποία είναι φιλικά προσκείμενα στις τουρκικές κατοχικές αρχές, προέβησαν σε δηλώσεις που ενθαρρύνουν τη χρήση της τουρκικής λίρας.

EconomyToday 75

ΘΕΜΑ

Ο διπλός πληθωρισμός και οι αντιδράσεις Ειδικοί στη Συρία σημειώνουν ότι η αντικατάσταση της συριακής λίρας από την τουρκική, σε μια περιοχή αρκετών εκατομμυρίων ανθρώπων, θα πλήξει περαιτέρω τη συριακή οικονομία. Υπάρχουν αρκετές αντιδράσεις από τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι αντιλαμβάνονται τις πολιτικές προεκτάσεις της εισαγωγής της τουρκικής λίρας, ωστόσο οι οικονομικές συνθήκες είναι αβάσταχτες λόγω της δεκάχρονης κρίσης. Πιθανότατα, λόγω και της βαθύτατης κρίσης του τουρκικού νομίσματος, παράλληλα με την κατρακύλα του συριακού, οι κάτοικοι της κατεχόμενης βόρειας Συρίας να βιώσουν διπλά τον πληθωρισμό. Ο Aldar Khalil, ανώτερος ηγέτης του κυρίαρχου κουρδικού κόμματος της Συρίας, δήλωσε ότι οι οικονομικές συνθήκες ευνοούν μια στροφή προς την τουρκική λίρα, ωστόσο αντιτίθεται σε μια τέτοια κίνηση, η οποία έχει πολιτικά κίνητρα από την Τουρκία. Τονίζει ότι η υποτίμηση της συριακής λίρας χρησιμοποιείται ως πρόσχημα από την Τουρκία, ώστε να επιβάλει το νόμισμά της σε εδάφη στα οποία εισέβαλε. «Τα πράγματα είναι διαφορετικά στην περιοχή μας», σημειώνει. «Χρησιμοποιούμε τη συριακή λίρα. Και δεν έχουμε καμία πρόθεση να διαχωριστούμε από τη Συρία». Ο Ahmet Pelda, οικονομολόγος που παρακολουθεί στενά τις κουρδικές περιοχές της Συρίας, γνωστές ως Rojava, πιστεύει ότι η αλλαγή νομίσματος θα επηρεάσει τους δεσμούς της περιοχής με τη Δαμασκό και έτσι θα εκμηδενίσει την πιθανότητα μιας πολιτικής διευθέτησης. Ο Pelda σημειώνει ότι η χρήση της τουρκικής λίρας ή του ιρακινού δηναρίου από τη Rojava θα σήμαινε εξάρτηση από την Τουρκία ή το Ιράκ, πράγμα που σημαίνει διαχωρισμό από το συριακό καθεστώς. Πιθανότατα, η χρήση του δολαρίου να ήταν μια πιο λογική επιλογή, ώστε να αποφευχθεί η τουρκική εξάρτηση, ωστόσο απαιτούνται υπερβολικοί όγκοι δολαρίων, όπως επίσης και ικανή διαχείριση και θέληση

76 EconomyToday

από τις τοπικές αρχές. Σήμερα, οι Σύριοι στις βόρειες περιοχές της χώρας βλέπουν τουρκικές σημαίες, εικόνες δημόσιων προσώπων που ελέγχονται από την Άγκυρα και το τουρκικό νόμισμα να κυκλοφορεί στην αγορά, αντιμετωπίζοντας τις ίδιες προκλήσεις που είχε να αντιμετωπίσει η χώρα 100 χρόνια πριν, κατά την οθωμανική κατοχή. Το νόμισμα στη Συρία, λένε οι ειδικοί, αποτύπωνε για δεκαετίες μια ενιαία οικονομία και είναι δύσκολο να επανεμφανιστεί η ίδια ενότητα που υπήρξε στη χώρα μετά την οθωμανική κατάρρευση, χωρίς την ύπαρξή του.

Επαναλαμβάνει ό,τι έπραξε στην Κύπρο η Τουρκία; Τα δεδομένα δείχνουν ότι η εντός των τουρκοκυπριακών θυλάκων οικονομία, την περίοδο από το 1964 μέχρι και την εισβολή του 1974, μπορεί να συγκριθεί με την παρούσα κατάσταση στις κατεχόμενες περιοχές της βόρειας Συρίας

Η χρήση οικονομικών εργαλείων για την επίτευξη των γεωπολιτικών στόχων στη Συρία δημιουργεί déjà vu με την κυπριακή ιστορία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η προσπάθεια της Τουρκίας να επέμβει στα της οικονομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά την προηγούμενη οικονομική κρίση. Το 2013, ο τότε Τούρκος Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμέν Μπαγίς, δήλωνε (πριν κλείσει η συμφωνία με την Ε.Ε.) ότι η Λευκωσία θα μπορούσε να ζητήσει τα κεφάλαια που χρειαζόταν για να εξέλθει της οικονομικής κρίσης από το κατοχικό καθεστώς. Είχε επίσης προβεί σε μια πρωτόγνωρη δήλωση, λέγοντας ότι η Άγκυρα δεν θα είχε αντίρρηση εάν η Κύπρος επέλεγε να χρησιμοποιήσει ως νόμισμά της την τουρκική λίρα, «όπως κάνει η ΤΔΒΚ» στα κατεχόμενα εδάφη.

Οικονομία «από Τούρκο σε Τούρκο» Η Τουρκία, παράλληλα με τις πολιτικές και στρατιωτικές μεθοδεύσεις για εισβολή στην Κύπρο κατά τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, είχε επιστρατεύσει και οικονομικά εργαλεία. Σημειώνεται ότι, το 1958, η τουρκοκυπριακή ηγεσία, ενώ ήταν ακόμα σε εξέλιξη ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, είχε εφαρμόσει αυστηρό οικονομικό εμπάργκο στα προϊόντα που παράγονταν από Ελληνοκύπριους. Η πολιτική αυτή συνεχίστηκε με διαφορετικές εντάσεις μέχρι το 1961, όταν η πολιτική «από Τούρκο σε Τούρκο» είχε εξασθενίσει την τουρκοκυπριακή κοινότητα, αυξάνοντας την ανεργία αλλά και υποβαθμίζοντας την ποιότητα των προϊόντων που παρήγαν οι Τουρκοκύπριοι. Όπως αναφέρει ο Hakan Arslan στη διδακτορική διατριβή του «Η Πολιτική Οικονομία της Δημιουργίας Κράτους – Η περίπτωση των Τουρκοκυπρίων», οι Τουρκοκύπριοι εξαναγκάστηκαν από την ηγεσία τους να μην έχουν εμπορικές συναλλαγές με Ελληνοκύπριους, οδηγώντας τους στη χρεοκοπία, αφού έπρεπε να προμηθεύονται τα εμπορεύματα ή τις πρώτες ύλες από μεγαλέμπορους Τουρκοκύπριους, ασχέτως της ποιότητας ή της τιμής των αγαθών. Ο Arslan αναφέρει επίσης περιπτώσεις όπου οι Τουρκοκύπριοι που συνέχισαν να αγοράζουν προϊόντα από Ελληνοκύπριους δέχονταν απειλές ακόμα και για τη ζωή τους.

Η οικονομία στους θύλακες Οι αποσχιστικές προσπάθειες της ηγεσίας των Τουρκοκυπρίων απέτρεψαν την οικονομική άνθηση στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, καταλήγοντας στο 1963 και την τουρκανταρσία, με την τουρκοκυπριακή κοινότητα να υποφέρει από την οικονομική εξαθλίωση, δίνοντας το δικαίωμα στην Τουρκία να είναι ο μόνος οικονομικός της αιμοδότης. Η δρ Μαριλένα Βαρνάβα αναφέρει στο βιβλίο της ότι η Άγκυρα, μετά τα γεγονότα του 1963-64 και την αυτοαπομόνωση των Τουρκοκυπρίων σε θύλακες, διείσδυσε περαιτέρω στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, με τεράστιες χορηγίες για αμυντικούς σκοπούς, μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και των μισθοφόρων μαχητών, όπως επίσης και με χορηγίες για τους εκτοπισθέντες Τουρκοκύπριους. Αναφέρεται επίσης στο ότι η στροφή προς τη «Μητέρα Πατρίδα» ήταν αναπόφευκτη, μετά και τις οικονομικές κυρώσεις που επέβαλε η Κυπριακή Δημοκρατία στους θύλακες. Τονίζει ότι η πολιτική της τουρκοκυπριακής ηγεσίας μέσα στους θύλακες είχε κυρίως δύο στόχους. Ο πρώτος ήταν να επιβιώσουν οι Τουρκοκύπριοι μέσα στους θύλακες με την οικονομική βοήθεια της Τουρκίας, μέχρι να αποκτηθεί ξανά η δυνατότητα για επέμβαση, κάτι το οποίο προσδοκούσαν να γίνει σύντομα. Ο δεύτερος ήταν να πειστεί η διεθνής κοινότητα ότι οι Τουρκοκύπριοι ήταν τα θύματα της ελληνοκυπριακής πολιτικής, η οποία κατέστρεφε τις δυνατότητές τους να αντισταθούν και να επιβιώσουν, κάτι το οποίο συνεχίζεται και σήμερα.

Οι τουρκικοί μισθοί στους mücahit

Déjà vu με την Κύπρο πριν από το 1974 η σημερινή κατάσταση στη Συρία

Ο Hakan Arslan αναφέρει ότι μετά το 1963 οι περισσότεροι Τουρκοκύπριοι εγκατέλειψαν τα χωριά τους και μετακινήθηκαν στους θύλακες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, με την πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων να μένουν άνεργοι και να είναι εντελώς εξαρτημένοι από την αποστολή εισοδημάτων από την Τουρκία, μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού των θυλάκων κατέληξε να μετατρέπεται σε στρατιωτικούς μισθοφόρους (mücahit). Ο Τούρκος δημοσιογράφος Yilmaz Centiner αναφέρει ότι συνολικά 80.000 άτομα στους θύλακες προστέθηκαν στο μισθολόγιο του τουρκικού κράτους, με τους 20.000 να χαρακτηρίζονται ως mücahit. Αξιοσημείωτο είναι το ότι οι Mete Hatay και Rebecca Bryant αναφέρουν στην αναφορά τους του 2015 στο PRIO (Peace Research Institute Oslo), «Τουρκικές αντιλήψεις για την Κύπρο: 1948 μέχρι σήμερα», ότι ήταν η περίοδος που οι Τουρκοκύπριοι είχαν απομονωθεί από τους Ελληνοκύπριους μέσα στους θύλακες, χωρίς να έχουν πρόσβαση σε φρέσκα τρόφιμα, με αποτέλεσμα να στρατιωτικοποιηθούν σε υπέρμετρο βαθμό και να είναι εξαρτημένοι τόσο από την τουρκοκυπριακή ηγεσία όσο και από την τουρκική «Μητέρα Πατρίδα». Ενδιαφέρον επίσης στοιχείο που προκύπτει και αναφέρεται από τη δρα Μαριλένα Βαρνάβα είναι το ότι όταν οι mücahit εγγράφονταν ως τέτοιοι, δεν μπορούσαν να αποχωρήσουν εθελοντικά.

Πιθανότατα να κυριαρχεί το ερώτημα κατά πόσον η νομισματική κίνηση της Τουρκίας στη Συρία είναι απλή προσπάθεια προπαγάνδας ή ένα καίριο βήμα προς την προσάρτηση. Τα κοινά στοιχεία με την κυπριακή ιστορία, κατά τα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας, αφήνουν την απάντηση να αιωρείται και να μην είναι σαφής. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η εντός των τουρκοκυπριακών θυλάκων οικονομία, την περίοδο από το 1964 μέχρι και την εισβολή του 1974, μπορεί να συγκριθεί με την παρούσα κατάσταση στις κατεχόμενες περιοχές της βόρειας Συρίας. Χωρίς να μπορεί να γίνει ξεκάθαρο, λόγω έλλειψης πληροφόρησης, οι συναλλαγές εντός των τουρκοκυπριακών θυλάκων πιθανόν να γίνονταν σε τουρκικό συνάλλαγμα, αφού οι τουρκικές χορηγίες αποτελούσαν το μόνο εισόδημα των Τουρκοκυπρίων, παράλληλα με τις εισφορές του Ερυθρού Σταυρού. Ωστόσο, όπως αναφέρεται σε διάφορες συνεντεύξεις του Paul Strong, οικονομικού ιστορικού, πριν από τον Αύγουστο του 1974, η τουρκοκυπριακή διοίκηση είχε διαταχθεί να καταστρέψει όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που αφορούσαν την οικονομική διαχείριση της εν λόγω περιόδου. Οι δύο περιπτώσεις έχουν ως κοινά την πολιτική αναταραχή εντός των κρατών, φιλικά προσκείμενους προς την Τουρκία πληθυσμούς και μεγάλη οικονομική στήριξη σε ένοπλους μισθοφόρους από την Άγκυρα. ET

Η Τουρκία, παράλληλα με τις πολιτικές και στρατιωτικές μεθοδεύσεις για εισβολή στην Κύπρο κατά τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, είχε επιστρατεύσει και οικονομικά εργαλεία

EconomyToday 77

ΑΠΟΨΗ

Υδρογονάνθρακες: Ευλογία ή κατάρα; Κυριακός E. Γεωργίου Εργάτης Γνώσης

Π

έρασα τη δεκαετία του 1980 στο Houston του Texas σπουδάζοντας Μηχανολογία και Διεύθυνση Επιχειρήσεων στο University of Houston και εργαζόμενος στη βιομηχανία της εστίασης και του θεάματος. Οι εμπειρίες και οι γνώσεις που έχω αποκτήσει είναι ανεκτίμητες και με έχουν βοηθήσει τα μέγιστα στη σταδιοδρομία μου. Το Houston έχει συνδέσει τη μεγάλη του ανάπτυξη με τη βιομηχανία των υδρογονανθράκων και συναφών δραστηριοτήτων. Ως φυσικό επακόλουθο, οι διακυμάνσεις στη ζήτηση/προσφορά και τιμή των υδρογονανθράκων έχουν άμεση επίπτωση, θετική ή αρνητική, στην οικονομία της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής. Για να αντιληφθεί κάποιος τι κινητοποιεί τους Αμερικανούς και καθορίζει την εθνική τους κουλτούρα, θα πρέπει να μελετήσει την «Προτεσταντική Ηθική» του Max Weber από τις αρχές του 20ού αιώνα και να συνειδητοποιήσει τη δύναμη της έννοιας «Go-Getter» ως εθνικού χαρακτηριστικού. Go-Getter (driven, overachiever) είναι ένα φιλόδοξο και διεκδικητικό (ενίοτε επιθετικό) άτομο που δεν φοβάται να διεκδικήσει αυτό που θέλει και να πραγματοποιήσει τα όνειρά του. Σε αυτό το περιβάλλον, οι έννοιες της διεκδικητικής και της επιθετικής επιχειρηματικότητας είναι ευρέως διάχυτες και κοινωνικά αποδεκτές. Το Houston είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα μιας «Go-Getter» πόλης. Η εξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες διαχέεται σε όλους τους τομείς δραστηριότητας και φυσικά στην εκπαίδευση. Οι πλείστοι των συμφοιτητών μου, με την αποφοίτηση, είχαν εξασφαλίσει θέσεις εργασίας στη βιομηχανία. Για αυτό είχαμε προετοιμαστεί. Για παράδειγμα, η τελική ομαδική εργασία στον Σχεδιασμό Συστημάτων, στο τρίτο και καταληκτικό μάθημα στην ενότητα, για το πτυχίο του Μηχανολόγου Μηχανικού, η οποία έγινε για τον λογαριασμό τοπικής εταιρείας, αφορούσε τον σχεδιασμό ενός συστήματος που θα επέτρεπε τον υπολογισμό του βάθους

78 EconomyToday

της διάτρησης αν αυτή δεν ήταν σε ευθεία κάθετη γραμμή αλλά υπό γωνία ή –ακόμη δυσκολότερο– αν ακολουθούσε μια τεθλασμένη πορεία. Στην εξέλιξη, η τεχνολογία αυτή, με τη συντονισμένη εργασία πολλών μηχανικών και γεωλόγων, έκανε δυνατή την άντληση υδρογονανθράκων σχιστόλιθου (shale), που έφερε μια επανάσταση στον χώρο και στις ΗΠΑ στην κατηγορία των εξαγωγέων πετρελαιοειδών, ιδίως φυσικού αερίου. Βεβαίως, ως η τέταρτη πολυπληθέστερη μητροπολιτική περιοχή των ΗΠΑ, έχει και άλλους σημαντικούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας, όπως η ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, με 12 πανεπιστήμια (με προεξάρχοντα τα Rice και Houston), το Ιατρικό Κέντρο με μεγάλα και διεθνούς φήμης πανεπιστημιακά νοσοκομεία, το Lyndon B. Johnson Space Center της NASA, όπου εκπαιδεύονται οι αστροναύτες και καθοδηγούνται οι πτήσεις στο διάστημα, και ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Αμερικής, αν και η πόλη βρίσκεται στην ενδοχώρα. Παρ’ όλα αυτά, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο καθορίζουν τη μοίρα και την ευημερία της πόλης σε ένα μεγαλύτερο από το επιθυμητό επίπεδο. Από τη δεκαετία του 1980, οι αλλεπάλληλες περιοδικές υφέσεις στη ζήτηση και η υπερβάλλουσα προσφορά (1986, 1989, 1994, 1998-99, 2001, 2009, 2016, 2020) οδηγούν σε μειώσεις των τιμών, όπως παρουσιάζονται στο γράφημα. Σε περιόδους ευμάρειας, οι μηχανικοί πετρελαίου είναι οι πιο υψηλά αμειβόμενοι. Σε περιόδους ύφεσης, είναι οι πρώτοι που οδηγούνται στην ανεργία. Η αγορά εργασίας στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα στο Texas, όπου o βαθμός συνδικαλισμού είναι χαμηλός, είναι πολύ ευέλικτη και οι εταιρείες προσλαμβάνουν και απολύουν ανάλογα με τις ανάγκες τους. Η ευελιξία στην αγορά εργασίας και το μειωμένο κράτος πρόνοιας δημιουργούν ένα περιβάλλον ανασφάλειας και αβεβαιότητας και οδηγούν τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις και τους λιγότερο μορφωμένους στην ανέχεια και την εξάρτηση από τις κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες.

Εξελικτικά, οδηγούμαστε σε μια οικονομία απεξαρτημένη από τους υδρογονάνθρακες, με ορίζοντα το 2050. Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι οι ποσότητες των υδρογονανθράκων είναι πεπερασμένες και ότι κάποτε θα εξαντληθούν Ή η εκμετάλλευση των ποσοτήτων που θα παραμείνουν δεν θα είναι οικονομικά συμφέρουσα

Διαχρονικές τιμές πετρελαίου (1950-2020)

https://www.macrotrends.net/1369/crude-oil-price-history-chart

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ένας φίλος από τα χρόνια της εφηβείας με πτυχίο μηχανικού από το Πανεπιστήμιο του Houston και μεταπτυχιακό στη Μηχανική Πετρελαίου από το Texas A&M στο College Station (ένα από τα καλύτερα προγράμματα στις ΗΠΑ, όπου δίδασκε και ο μακαρίτης, πρόωρα χαμένος καθηγητής Μιχάλης Οικονομίδης με τη σύζυγό του, προτού μετακινηθούν στο Πανεπιστήμιο του Houston). Ο Ανδρόνικος δούλεψε με τον καθ. Οικονομίδη για αρκετά χρόνια και τους συνέδεε φιλία και κουμπαριά. Τα τρία παιδιά του ακολούθησαν τα βήματα του πατέρα τους, σπουδάζοντας Μηχανική Πετρελαίου στο Texas A&M και εργαζόμενα στη βιομηχανία. Και οι τέσσερις έχουν γνωρίσει την ανεργία και αυτή τη στιγμή, μετά την πρόσφατη κρίση, μόνο ο πατέρας εργάζεται. Εξήντα έτη μετά την Camelot Προεδρία του John F. Kennedy (19611963) και του διαδόχου του, Lyndon B. Johnson (1963-1969), οι οποίοι πρωτοστάτησαν στον «Πόλεμο κατά της Φτώχειας» και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Civil Rights Act of 1964), οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να παραμένουν βαθιά διχασμένες οικονομικά και κοινωνικά. Οι υδρογονάνθρακες αποτελούν ένα εμπόρευμα (commodity), όπως τα γεωργικά προϊόντα, χωρίς ουσιαστική διαφοροποίηση μεταξύ παραγωγών. Βεβαίως, υπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς τη χημική και φυσική σύσταση και άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά,

αλλά επί της ουσίας αυτό που ενδιαφέρει, πρώτιστα, είναι η ποσότητα και η τιμή. Ακόμη, η ζήτηση σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης είναι τουλάχιστον σταθερή και σε μεγάλο βαθμό ανελαστική, εξ ου και η υψηλή φορολογία που επιβάλλεται. Όλα αυτά τα χρόνια, ο δημόσιος διάλογος στο Houston περιστρέφεται γύρω από την ανάγκη για διεύρυνση της οικονομικής βάσης της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής, ώστε ο τομέας των υδρογονανθράκων να συνεχίσει να έχει έναν σημαντικό μεν, αλλά όχι καθοριστικό ρόλο στην τοπική οικονομία. Αυτή η θέση σχετίζεται βεβαίως με τις αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία από τις αυξομειώσεις στη ζήτηση και στις τιμές, αλλά επίσης και με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη χρήση υδρογονανθράκων και τη λειτουργία διυλιστηρίων και άλλων πετροχημικών βιομηχανιών. Σε αυτόν τον προβληματισμό θα πρέπει να προστεθούν ακόμη τρία σημεία. Παγκόσμια, υπάρχει μια συνεχώς αυξανόμενη προσπάθεια για μείωση της εξάρτησης από τους υδρογονάνθρακες, λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της αλλαγής του κλίματος, οι οποίες έχουν καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία και την οικονομία. Εξελικτικά, οδηγούμαστε σε μια οικονομία απεξαρτημένη από τους υδρογονάνθρακες, με ορίζοντα το 2050. Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι οι ποσότητες των υδρογονανθράκων είναι πεπερασμένες και ότι κάποτε θα εξαντληθούν ή η εκμετάλλευση των ποσοτήτων που θα παραμείνουν δεν θα είναι οικονομικά συμφέρουσα. Ο ύστατος αρνητικός παράγοντας αφορά τη διαφθορά και την κατασπατάληση πόρων που συνοδεύουν την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, ιδιαίτερα στις χώρες του Τρίτου Κόσμου (Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική), όπου μικρό μέρος του πλούτου που παράγεται καταλήγει στους πολίτες των χωρών αυτών, μιας και το μεγάλο μερίδιο καταλήγει στους τοπικούς άρχοντες και στις εταιρείες που εργάζονται στον χώρο. Αυτών λεχθέντων, τι δέον γενέσθαι;

EconomyToday 79

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΓΟΝΑΤΟΣ

Νέα επαναστατική μέθοδος Για τη νέα επαναστατική μέθοδο στην αρθροπλαστική γόνατος μιλά, σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today, ο δρ Κωνσταντίνος Παναγή, ο οποίος εξηγεί ποια είναι σήμερα τα πλεονεκτήματα της ρομποτικής χειρουργικής. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο δρ Παναγή απαντά σε ερωτήματα γύρω από τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούνται πλέον οι επεμβάσεις αλλά και σε σχέση με τα πλεονεκτήματα που έχουν οι ασθενείς που τυγχάνουν θεραπείας. Αναφερόμενος στο τελευταίας τεχνολογίας ρομποτικό σύστημα που χρησιμοποιεί για τις επεμβάσεις, τονίζει μεταξύ άλλων ότι ο βαθμός ακρίβειας είναι κατά πολύ υψηλότερος από αυτόν που μπορεί να πετύχει χειρουργός με συμβατικά εργαλεία και το ανθρώπινο χέρι. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Τ

ι είναι η ρομποτική χειρουργική και σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται η συγκεκριμένη μέθοδος; Με τον όρο ρομποτική χειρουργική εννοούμε τη διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων με τη χρήση και τη βοήθεια ενός ρομποτικού συστήματος που περιλαμβάνει μηχανικούς βραχίονες ή εργαλεία και συνήθως μια οθόνη αφής. Να σημειώσουμε ότι το ρομποτικό σύστημα δεν εκτελεί αυτόνομα την επέμβαση, αλλά ο ιατρός το καθοδηγεί για να γίνει η εγχείρηση όπως αυτός επιλέγει, βάζοντας παραμέτρους και ελέγχοντας 3D εικόνες. Στην ορθοπαιδική αυτή τη στιγμή η ρομποτική χειρουργική έχει πάρει σημαντικό

80 EconomyToday

μερίδιο επεμβάσεων στην αρθροπλαστική ισχίου και γόνατος ανά τον κόσμο και δείχνει μια ραγδαία αυξανόμενη τάση χρήσης από όλο και περισσότερους ορθοπαιδικούς χειρουργούς. Η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις αρθροπλαστικής, ενώ είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματική σε περιστατικά με μεγάλες παραμορφώσεις. Σε ιδιαιτέρως δύσκολα και πολύπλοκα περιστατικά, με ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε παλαιότερες εγχειρήσεις, όπου τα συμβατικά εργαλεία αδυνατούν να μας δώσουν λύσεις, τα ρομποτικά συστήματα έρχονται να μας λύσουν τα χέρια και να μας δώσουν τη δυνατότητα παρέμβασης προς όφελος του ασθενούς.

Ο δρ Κωνσταντίνος Παναγή εξηγεί με ποιο τρόπο πραγματοποιούνται πλέον οι επεμβάσεις και ποια είναι τα πλεονεκτήματα των νέων, τεχνολογικά σύγχρονων μεθόδων

Who is Who

ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Ποιες τεχνολογίες χρησιμοποιείτε για τις επεμβάσεις; Και ποιες δυνατότητες παρέχουν σήμερα στην ιατρική αυτές οι νέες τεχνολογίες; Από την αρχή του χρόνου έχουμε στη διάθεσή μας ένα τελευταίας τεχνολογίας ρομποτικό σύστημα αρθροπλαστικής γόνατος, το οποίο είναι το μοναδικό στην Κύπρο και από τα λίγα στην Ευρώπη. Το σύστημα αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να διενεργούμε επεμβάσεις αρθροπλαστικής γόνατος με βαθμό ακρίβειας που είναι κατά πολύ υψηλότερος από αυτόν που μπορεί να πετύχει χειρουργός με συμβατικά εργαλεία και το ανθρώπινο χέρι. Το όριο λάθους που ανιχνεύει το ρομποτικό σύστημα είναι 1/10 του χιλιοστού και 1/10 της μοίρας σε γωνία, τιμές που είναι απλησίαστες για το ανθρώπινο μάτι και τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε τέλεια τοποθετημένες προθέσεις σε όλα μας τα χειρουργεία. Πέρα από την ακρίβεια στην τοποθέτηση των προθέσεων, το ρομποτικό σύστημα μάς καθοδηγεί στο να δώσουμε τη σωστή τάση στα συνδεσμικά στοιχεία του γόνατος, μέσω μετρήσεων που διενεργεί κατά την κίνηση της άρθρωσης την ώρα της επέμβασης. Αυτό είναι ένα επαναστατικό στοιχείο στην αρθροπλαστική του γόνατος, γιατί μέχρι τώρα ο ιατρός έκανε αυτές τις διορθώσεις βάσει της υποκειμενικής αίσθησης που είχε όταν κινούσε το πόδι σε διάφορες θέσεις. Είναι αυτό το στοιχείο που φαίνεται να κάνει και τη μεγάλη διαφορά στο αποτέλεσμα που νιώθει ο ασθενής μετά το χειρουργείο, αυτή η αίσθηση της πιο φυσικής κίνησης που προσομοιάζει στο υγιές γόνατό του. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ρομποτικής χειρουργικής για τους ασθενείς; Η νέα αυτή μέθοδος προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στους ασθενείς, συγκρινόμενη με παλαιότερες μεθόδους. Η πρώτη και μεγαλύτερη διαφορά είναι η απόλυτη ακρίβεια στην τοποθέτηση της τεχνητής άρθρωσης, που έχει ως αποτέλεσμα την πιο φυσική κίνηση για τον ασθενή, όπως επίσης και το απόλυτο ταίριασμα του μεγέθους της νέας άρθρωσης με το διαφορετικό μέγεθος γόνατος κάθε ασθενούς. Μας προσφέρει δηλαδή ένα πιο εξατομικευμένο καινούργιο γόνατο και αυτό φαίνεται να συμβάλλει στη μείωση των πιθανών ενοχλήσεων στο μέλλον. Μεγάλο πλεονέκτημα επίσης είναι η γρηγορότερη ανάρρωση των ασθενών λόγω μικρότερων τομών, μικρότερης διατάραξης των ιστών της άρθρωσης και λιγότερου μετεγχειρητικού πόνου. Είναι πλέον σύνηθες οι χειρουργημένοι μας να

Ο δρ Κωνσταντίνος Παναγή σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 2002. Ειδικεύτηκε στην Ορθοπαιδική και Τραυματολογία στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών και στο νοσοκομείο ΚΑΤ Αθηνών, το μεγαλύτερο κέντρο ορθοπαιδικής χειρουργικής της Ελλάδας, από όπου έλαβε τον τίτλο ειδικότητας το 2009. Ακολούθως μετέβηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο (Southampton University Hospital), όπου ασχολήθηκε με τις νέες χειρουργικές τεχνικές ώμου και γόνατος. Από το 2011 βρίσκεται στην Κύπρο, όπου εργάζεται ως ορθοπαιδικός χειρουργός στη Λεμεσό. Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο και πραγματοποιεί τις επεμβάσεις του στην Πολυκλινική Υγεία Λεμεσού. Έχει ειδικό ενδιαφέρον στη ρομποτική χειρουργική του γόνατος, στις επεμβάσεις ελάχιστης παρεμβατικότητας (minimal invasive surgery), στις αθλητικές κακώσεις και στις αναγεννητικές θεραπείες για τον αρθρικό χόνδρο. Ο δρ Παναγή είναι πιστοποιημένος χειριστής του ρομποτικού συστήματος ΝΑVIO μετά από εκπαίδευση σε διάφορα κέντρα της Ευρώπης για τη διενέργεια της ρομποτικής αρθροπλαστικής γόνατος.

«Έχουμε στη διάθεσή μας ένα τελευταίας τεχνολογίας ρομποτικό σύστημα αρθροπλαστικής γόνατος, το οποίο είναι το μοναδικό στην Κύπρο και από τα λίγα στην Ευρώπη»

περπατούν από την πρώτη μέρα και να επιστρέφουν στις καθημερινές τους ασχολίες πολύ συντομότερα. Επίσης, σημαντική είναι η μηδενική έκθεση σε ακτινοβολία, αφού το σύστημά μας δεν χρειάζεται προεγχειρητικά τη διενέργεια αξονικής τομογραφίας. Ποιες είναι οι κύριες ειδικότητές σας και ποιες άλλες ιατρικές υπηρεσίες παρέχετε; Ως ορθοπαιδικός χειρουργός ασχολούμαι με όλο το φάσμα της ορθοπαιδικής χειρουργικής και τραυματολογίας. Έχω όμως ιδιαιτέρως εκπαιδευθεί και ασχοληθεί με τη χειρουργική αποκατάσταση των παθήσεων της άρθρωσης του γόνατος. Τα τελευταία χρόνια, έχω επικεντρωθεί στις επεμβάσεις ελάχιστης παρεμβατικότητας (minimum invasive surgery) και στη ρομποτική χειρουργική. Ένα άλλο πεδίο ενδιαφέροντός μου είναι η αποκατάσταση των αθλητικών κακώσεων και τραυματισμών με αρθροσκοπική χειρουργική. Παράλληλα, έχουμε εφαρμόσει πρωτόκολλα αποκατάστασης για τους τραυματισμένους αθλητές με σκοπό τη γρηγορότερη επιστροφή τους μετά από ένα χειρουργείο. Στην κλινική μας επίσης παρέχουμε όλες τις τελευταίες θεραπείες που αφορούν την αναγεννητική ορθοπαιδική, δηλαδή τη διατήρηση των αρθρικών επιφανειών με εγχύσεις αυτόλογων βλαστικών κυττάρων (stem cells) και μεταμοσχεύσεις χονδροκυττάρων με σκοπό να αποφευχθούν μελλοντικές χειρουργικές επεμβάσεις σε νεαρότερα άτομα.

INFO:

Διεύθυνση: Nαυπλίου 28, Λεμεσός Τηλ.: 25353534 E-mail: drpanayiortho@gmail.com www.orthopanayi.com https://www.facebook.com/DrPanayi.Orthopedics Instagram: dr.panayi_ortho

EconomyToday 81

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η ΚΥΠΡΟΣ

ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Ο σύμβουλος επενδύσεων Nick Michaelides εξηγεί από ποιους παράγοντες θα εξαρτηθεί η οικονομική ανάκαμψη της Κύπρου. «Η Κύπρος αποτελεί ιδανικό προορισμό για δυνητικούς επενδυτές», τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο επιχειρηματίας και σύμβουλος επενδύσεων Nick Michaelides, ο οποίος εξηγεί μεταξύ άλλων σε ποιους τομείς υπάρχει προοπτική για επενδύσεις στην Κύπρο. Παράλληλα, δίνει χρήσιμες συμβουλές σε θέματα επενδύσεων, ενώ μας μιλά για το βιβλίο του «The Power of Networking», μέσα από το οποίο αναλύονται οι κοινωνικές σχέσεις και το πόσο σημαντική είναι η δικτύωση στους χώρους εργασίας.

Π

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

οιες είναι οι κύριες δραστηριότητες της εταιρείας σας και σε ποιες χώρες δραστηριοποιείστε; Δραστηριοποιούμαι επαγγελματικά στον τομέα των επενδυτικών υπηρεσιών. Το 2004, επισκέφθηκα τη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα το Ντουμπάι, όπου και δημιούργησα ένα εκτενές δίκτυο συνεργατών. Ασχολούμαι κυρίως με το asset management και το wealth planning. Περί το 2013, δημιούργησα ένα επενδυτικό ταμείο, ενώ το 2016 μπήκα πιο δυναμικά στον τομέα των ακινήτων, ανακαινίσεων και ενοικιάσεων. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας; Η κυπριακή οικονομία δεν μπορεί να μείνει αλώβητη από τις διεθνείς εξελίξεις και τις συνέπειες της πανδημίας – σε μια χώρα όπου το τουριστικό προϊόν αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα, σίγουρα υπάρχουν αρνητικές εκτιμήσεις, οι οποίες όμως θεωρώ ότι είναι βραχυπρόθεσμες. Η οικονομική ανάκαμψη της Κύπρου θα εξαρτηθεί από τη δομή της οικονομίας της και την ικανότητά της να ανταποκριθεί με σταθεροποιητική πολιτική. Τα δεδομένα, επί του παρόντος, είναι θετικά και είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος για την ικανότητα της Κύπρου να αναδύεται μέσα από τις δυσκολίες πιο δυνατή από ό,τι πριν. Ο τομέας των υπηρεσιών, ο

82 EconomyToday

οποίος δουλεύει κατά κύριο λόγο και remotely, μπορεί να εξελιχθεί περαιτέρω, μιας και δεν επηρεάζεται από φυσικούς περιορισμούς, όπως π.χ. ο τουρισμός ή η εστίαση.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Ως επενδυτής και σύμβουλος επενδύσεων, σε ποιους τομείς διαβλέπετε ότι υπάρχει προοπτική; Θεωρώ πως στην Κύπρο ο τομέας της ακίνητης περιουσίας και της ανάπτυξης γης θα συνεχίσει να είναι από τους πιο σημαντικούς της οικονομίας. Επίσης, όπως προανέφερα, ο τομέας των υπηρεσιών, και δη αυτών που μεταφέρονται εύκολα από το φυσικό στο ψηφιακό περιβάλλον, θα αναπτυχθεί περαιτέρω.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ

Ποια είναι τα τρία κύρια σημεία που πρέπει να προσέξει ένας δυνητικός επενδυτής; Το σύγχρονο πολυεπίπεδο περιβάλλον απαιτεί γενναίες επιχειρησιακές αποφάσεις. Πρώτον, πρέπει η επένδυση να είναι ευέλικτη και να μπορεί να μεταμορφωθεί, ειδικά σε περιόδους κρίσεων. Δεύτερον, η επένδυση θα πρέπει να επιτρέπει στους διαχειριστές να εξετάζουν κάθε επενδυτικό σχέδιο

Who is Who «Γεννήθηκα στο Τορόντο του Καναδά, όπου και μεγάλωσα σε μια εξαιρετικά δεμένη οικογένεια. Ολοκλήρωσα εκεί τις σπουδές μου στις γενικές οικονομικές και πολιτικές επιστήμες αλλά και στο business administration. Η επαγγελματική μου πορεία με έφερε πίσω στον τόπο μου, όπου και δραστηριοποιούμαι πλέον επιχειρηματικά, χρησιμοποιώντας την Κύπρο ως βάση των εργασιών μου».

ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα και να μπορεί να επιτρέπει εύκολα exit strategies. Τρίτον, η επένδυση να πραγματοποιείται σε ένα περιβάλλον ασφαλές και διαφανές. Η Κύπρος αποτελεί ιδανικό προορισμό για δυνητικούς επενδυτές. Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας «The Power of Networking». Το δεύτερό μου βιβλίο, «The Power of Networking», αναλύει αυτό που λέμε «κοινωνικές σχέσεις», τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο οι σχέσεις μας με το δίκτυό μας και τις επαφές μας μπορούν να μας εξελίξουν στον επαγγελματικό τομέα. Με άλλα λόγια, the opposite of networking is not working.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η αβεβαιότητα που επικρατεί διεθνώς αλλά και στην Κύπρο για επανεμφάνιση της πανδημίας του κορωνοϊού δεν αφήνει ανεπηρέαστα τα κυπριακά πανεπιστήμια, τα οποία ετοιμάζονται πυρετωδώς και κάτω από πρωτόγνωρες συνθήκες για τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά.

Σ

τόχος των Ανώτερων και Ανώτατων Σχολών είναι να βρίσκονται ένα βήμα πριν από τις εξελίξεις, κάτι που κατόρθωσαν σε μεγάλο βαθμό εν μέσω της πανδημίας, αφού θεωρείται δεδομένο ότι τουλάχιστον για το επόμενο χρονικό διάστημα η εκπαιδευτική χρονιά θα εξελιχθεί στη βάση των υγειονομικών πρωτοκόλλων. Η πανεπιστημιακή κοινότητα πλέον αλλάζει, αφού τα εκπαιδευτικά ιδρύματα καλούνται να δηλώσουν παρόντα στη νέα τάξη πραγμάτων και να εγκαινιάσουν εναλλακτικές μεθόδους μάθησης.

ΤΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ Η πανδημία έφερε μαζί της αρκετά διδάγματα. Εκτός από τα μηνύματα που λάβαμε όλοι μας σε ό,τι αφορά την υγεία, αυτό που διαφάνηκε είναι πως σε επιχειρηματικό επίπεδο όποιος δεν αφουγκράζεται τα μηνύματα των καιρών θα μείνει εκτός. Οι νέες τεχνολογίες και τα εργαλεία τα οποία παρέχουν πρέπει να αποτελούν

πλέον μέρος της καθημερινής εργασίας και σε αυτό τα κυπριακά πανεπιστήμια θα πρέπει να πιστωθούν ως έναν βαθμό με προνοητικότητα, αφού η εμπειρία έχει αποδείξει ότι εύκολα προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα. Ειδικότερα σε επίπεδο εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται μια σημαντική προσπάθεια για αύξηση του φοιτητικού ρεύματος, ενώ κατά τη διάρκεια της κρίσης τα πανεπιστήμια εργάστηκαν με τον πιο πάνω τρόπο ώστε οι φοιτητές να ολοκληρώσουν το ακαδημαϊκό έτος. Επιπρόσθετα, η κρίση αυτή φαίνεται να έφερε μαζί της και ευκαιρίες, αφού υπάρχει ενδιαφέρον από φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό για να μεταφέρουν τα μαθήματά τους στην Κύπρο, παράγοντας ο οποίος ενισχύεται και από τις εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όσον αφορά δε την εξ αποστάσεως διδασκαλία, αξίζει να αναφερθούμε στη σημαντική έρευνα που εκπόνησε πριν από 2-3 χρόνια η ΕΥ Κύπρου σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια της χώρας και η οποία κατέδειξε ότι η εκπαίδευση μπορεί να καταστεί

Blended learning και εξ αποστάσεως διδασκαλία οι νέες προκλήσεις που καλούνται να διαχειριστούν τα πανεπιστήμια 84 EconomyToday

ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ο νέος όρος που θα επικρατήσει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι η μεικτή μάθηση (blended learning), καθώς και η εξ αποστάσεως διδασκαλία. Η δεύτερη αποτελεί μια μέθοδο η οποία έτυχε της προσοχής των πανεπιστημίων τα προηγούμενα χρόνια, γι’ αυτό και φέτος αναμένεται να αποτελέσει ένα πολύ μεγάλο στοίχημα, ειδικότερα σε ό,τι αφορά την προσέλκυση ξένων φοιτητών. Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα επιδιώκουν ακόμα πιο δυναμική είσοδο σε αυτόν τον τρόπο διδασκαλίας, αφού οι παράγοντες που θα καθορίσουν τις σπουδές πολλών φοιτητών σε Κύπρο και εξωτερικό θα κριθούν και από τα επιδημιολογικά δεδομένα. Για παράδειγμα, ξένοι φοιτητές οι οποίοι λόγω της πανδημίας δεν θα μπορούν να ταξιδέψουν στην Κύπρο θα έχουν την ευκαιρία να συνεχίσουν απρόσκοπτα τις σπουδές τους μέσω διαδικτύου, ενώ την ίδια στιγμή ο τρόπος αυτός θα αποτελεί και μέτρο ασφάλειας για περιορισμό του ιού. Από την άλλη, η μεικτή εκπαίδευση, η οποία επίσης θα συμβάλει στην τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων, έρχεται να ενισχύσει την online εκπαίδευση και να δώσει παράλληλα την ευκαιρία σε φοιτητές οι οποίοι παρακολουθούν μαθήματα σε εργαστήρια να μπορούν να το πράξουν εκεί και όπου απαιτείται.

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ

σημαντικός πυλώνας οικονομικής ανάπτυξης. Ειδικότερα δε για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, προέκυψε πως «η αγορά των σπουδών εξ αποστάσεως παρουσιάζει μια σημαντική ευκαιρία για την Κύπρο, καθώς η πιθανή προσβάσιμη αγορά εκτιμάται ότι φτάνει περίπου το €1 δισ. - €4 δισ., για το οποίο η Κύπρος θα ανταγωνίζεται αγγλόφωνες χώρες όπως η Αυστραλία, η Σιγκαπούρη, η Ιρλανδία κτλ.».

ΡΑΓΔΑΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η τριτοβάθμια εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια σημαντική άνοδο. Σε αυτό συνέβαλε βεβαίως και η αύξηση του αριθμού των πανεπιστημίων (ιδιωτικών και δημόσιων). Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι καταγράφεται σημαντικό ενδιαφέρον από ξένους φοιτητές να σπουδάσουν στη Κύπρο. Η άνοδος στη ζήτηση αποφέρει με τη σειρά της μια σειρά από οφέλη στην κυπριακή οικονομία. Λόγω της ζήτησης που παρατηρείται, τα πλείστα πανεπιστήμια διαθέτουν τις δικές τους φοιτητικές εστίες, γεγονός που συμβάλλει και στην τόνωση του τομέα των ακινήτων. Οι περιοχές της Έγκωμης, λόγω της δραστηριότητας δύο μεγάλων ιδιωτικών πανεπιστημίων, και της Αγλαντζιάς, λόγω του Πανεπιστημίου Κύπρου, αποτελούν πραγματικά δύο φοιτητουπόλεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετά οφέλη για την οικονομία, αφού, ειδικότερα με την έλευση των ξένων φοιτητών, αυξάνεται η ζήτηση για κατοικία, έρχεται ξένο συνάλλαγμα, ενώ ανάμεσα σε άλλα η χώρα γίνεται και πιο δημοφιλής στο εξωτερικό.

Σε παρέμβασή του στο περιοδικό Economy Today, ο πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Εκπαιδευτικών Συμβούλων, δρ Άδωνης Αμερικάνος, ερωτηθείς τι αλλάζει στον χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αφού εξήγησε πως «το ποσοστό των Κυπρίων που σπουδάζουν σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι μέχρι σήμερα από τα υψηλότερα ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε.», πρόσθεσε πως «η Κύπρος κατέχει επίσης και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά φοιτητών που σπουδάζουν εκτός της χώρας τους. Αυτό ενδεχομένως να μειωθεί κατά τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά, σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα και εκτιμήσεις, εξαιτίας της πανδημίας». Σχολιάζοντας ότι φέτος υπάρχει προβληματισμός ανάμεσα σε γονείς και φοιτητές για σπουδές στο εξωτερικό, ο δρ Αμερικάνος επιβεβαίωσε πως «είναι γεγονός ότι περισσότεροι μαθητές φέτος ενδιαφέρονται να σπουδάσουν σε κυπριακά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, λόγω της εξαιρετικής επιδημιολογικής εικόνας της χώρας μας. Αυτός ήταν και ο λόγος που το Υπουργείο Παιδείας επέτρεψε την τροποποίηση ή/και την υποβολή νέων αιτήσεων για συμμετοχή στις Παγκύπριες Εξετάσεις από μαθητές που πριν από την έξαρση της πανδημίας ίσως να μη σκέφτονταν καθόλου το ενδεχόμενο να παραμείνουν στην Κύπρο για τις σπουδές τους, ώστε να διεκδικήσουν θέση σε κάποιο από τα δημόσια πανεπιστή-

μια της χώρας», πρόσθεσε. Επεσήμανε ωστόσο πως οι διαθέσιμες θέσεις στα δημόσια πανεπιστήμια της Κύπρου για νεοεισερχόμενους φοιτητές είναι δεδομένες και δεν μπορούν να αλλάξουν από τη μια μέρα στην άλλη. «Ναι, μπορεί να έχει ανοίξει ένα επιπλέον παράθυρο μετεγγραφών για φοιτητές που θέλουν να επαναπατριστούν και να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε δημόσια πανεπιστήμια της Κύπρου, αλλά και πάλι οι θέσεις αυτές είναι περιορισμένες. Συνεπώς, προσωπικά αναμένω ότι θα δούμε μια μικρή αύξηση των φοιτητών στα δημόσια πανεπιστήμια αλλά αυτή αντικειμενικά θα είναι περιορισμένου μεγέθους, δεδομένων των υπαρχόντων περιορισμών». «Αρκετές αξιόπιστες επιλογές υπάρχουν βεβαίως και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια της Κύπρου, τα οποία ευελπιστούν ότι θα έχουν αυξημένες εγγραφές νέων φοιτητών τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, συνεπεία της πανδημίας», σημείωσε.

ΙΔΙΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Όσον αφορά τις επιλογές των φοιτητών, εκτίμησε πως δεν θα διαφέρουν πολύ από τις αντίστοιχες της περσινής περιόδου. Ο δρ Αμερικάνος ανέφερε μεταξύ άλλων πως «όλο και περισσότερα πανεπιστήμια υιοθετούν το λεγόμενο “blended learning”, δηλαδή ένα μεικτό σύστημα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αλλά και φυσικής παρουσίας φοιτητών εκεί και όπου χρειάζεται, ακολουθώντας βασικά υγειονομικά πρωτόκολλα. Αυτό θα επιτρέψει σε φοιτητές να σπουδάσουν σε μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού έχοντας λιγότερη επαφή με άλλους φοιτητές και με μεγαλύτερη ασφάλεια. Ταυτόχρονα δε, θα δοθεί η ευκαιρία σε φοιτητές που θα έχουν ενδοιασμούς να ταξιδέψουν εκτός Κύπρου, υπό τις παρούσες περιστάσεις, να το πράξουν σπουδάζοντας ακόμα και εξ ολοκλήρου από την ασφάλεια του σπιτιού τους, μέχρι τα δεδομένα να εξομαλυνθούν ακόμη περισσότερο, αν βεβαίως το επιτρέπει το πανεπιστήμιο που θα επιλέξουν».

EconomyToday 85

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΥΡΗΝΑΣ

Η ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Χρυσό βραβείο στα Cyprus Education Leaders Awards 2019

Μ

έσω των ψηφιακών υποδομών του Πανεπιστημίου και κυρίως της Πλατφόρμας Τηλεκπαίδευσης eClass, η οποία προσομοιώνει τις παραδοσιακές αίθουσες και συνθήκες διδασκαλίας και αποτελεί ένα σύγχρονο, ασφαλές και ολοκληρωμένο περιβάλλον μάθησης, οι έγκριτοι ακαδημαϊκοί, καθηγητές-σύμβουλοι υποστηρίζουν τις μαθησιακές διαδικασίες με τηλεδιαλέξεις και ομαδικές συμβουλευτικές συναντήσεις, καθοδηγούν και αλληλεπιδρούν με τους φοιτητές, οι οποίοι μέσω του eClass έχουν στη διάθεσή τους όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό υλικό (βίντεο, κεφάλαια βιβλίων σε ψηφιακή μορφή, ηλεκτρονικά άρθρα, podcasts κλπ.), αλλά και πρόσβαση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων και ψηφιακές πηγές της Βιβλιοθήκης του ΑΠΚΥ.

Τα νέα δεδομένα που έφερε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και ευρύτερα στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία η πανδημία του COVID-19 δεν ήταν «νέα» για το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ). Από την έναρξη της ακαδημαϊκής λειτουργίας του (2006-2007), το ΑΠΚΥ υιοθέτησε την ευέλικτη εξ αποστάσεως μεθοδολογία σπουδών και είναι το μοναδικό πανεπιστήμιο της χώρας καθ’ όλα ψηφιακό με εξειδίκευση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΕΣΑ

Η μόνη αλλαγή που επέφερε στην εκπαιδευτική πρακτική του ΑΠΚΥ η υγειονομική κρίση αφορά τον τρόπο διεξαγωγής των τελικών εξετάσεων, κατά τις οποίες οι φοιτητές έπρεπε να βρίσκονται με φυσική παρουσία σε εξεταστικά κέντρα. Το ΑΠΚΥ πέτυχε να ολοκληρώσει τις εξετάσεις του εαρινού εξαμήνου του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους με απόλυτη επιτυχία και εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως με ηλεκτρονικά μέσα. Οι εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν ηλεκτρονικά με τρεις τύπους εξέτασης, μέσω της Πλατφόρμας Τηλεκπαίδευσης eClass, στον προσωπικό χώρο του καθενός φοιτητή και της καθεμιάς φοιτήτριας, με αδιάβλητες διαδικασίες ηλεκτρονικής ταυτοποίησης, με ηλεκτρονική επιτήρηση

«Το ΑΠΚΥ είναι το μοναδικό πανεπιστήμιο της χώρας καθ’ όλα ψηφιακό με εξειδίκευση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση» 86 EconomyToday

από τους διδάσκοντες και με όλα τα αναγκαία μέτρα διασφάλισης της ποιότητας και της ακεραιότητάς τους. Συνολικά 4.000 φοιτητές και 250 διδάσκοντες, με την υποστήριξη των διοικητικών υπηρεσιών, συμμετείχαν –με απόλυτη επιτυχία όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο– στις εξεταστικές διαδικασίες για 207 Θεματικές Ενότητες/μαθήματα.

ΠΡΩΤΟΠΟΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Η υγειονομική κρίση ανέδειξε την πρωτοπορία του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και την ετοιμότητά του να προσαρμόζεται σε κάθε κρίση, αλλά και στις τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Η εκπαιδευτική μεθοδολογία του ΑΠΚΥ στηρίζεται στις ψηφιακές τεχνολογίες και στην ευέλικτη, εξ αποστάσεως φοίτηση, η οποία επιτρέπει σε κάθε ενδιαφερόμενο για τριτοβάθμια εκπαίδευση να σπουδάσει από τον προσωπικό του χώρο και στον δικό του χρόνο, χωρίς τους περιορισμούς της συμβατικής εκπαίδευσης. Από την πρώτη κιόλας μέρα εφαρμογής των μέτρων για τον περιορισμό της πανδημίας, το ΑΠΚΥ ήταν επομένως σε θέση να συνεχί-

σει απρόσκοπτα το ακαδημαϊκό και διοικητικό του έργο, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία και η ασφάλεια του προσωπικού και των φοιτητών του. Με εξειδίκευση και εμπειρία στην αποτελεσματική αξιοποίηση και ενσωμάτωση τεχνολογιών και εργαλείων τηλεκπαίδευσης στις εκπαιδευτικές διαδικασίες, το ΑΠΚΥ συνέχισε σε όλη την περίοδο του lockdown να προσφέρει στους φοιτητές και στις φοιτήτριες την ίδια, ποιοτική μαθησιακή εμπειρία, όπως και πριν από την κρίση, εμπειρία για την οποία το 2019 βραβεύθηκε με Χρυσό Βραβείο στα Cyprus Education Leaders Awards. Οι ψηφιακές διαδικασίες εκπαίδευσης και εξυπηρέτησης των φοιτητών, των αποφοίτων και των υποψηφίων φοιτητών προϋπήρχαν στο ΑΠΚΥ, αλλά λόγω της πανδημίας ενισχύθηκαν και αποτέλεσαν μια καθημερινή πρακτική. Στο πλαίσιο αυτό, υιοθετήθηκε διοικητικά η τηλεργασία. Η πανδημία λοιπόν δεν επηρέασε σημαντικά τη λειτουργία του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και όποιες δυσκολίες προέκυψαν αντιμετωπίσθηκαν υποδειγματικά με τη σύμπνοια και αποτελεσματική συνεργασία της διοίκησης και όλου του προσωπικού.

ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Για το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 το ΑΠΚΥ προσφέρει τέσσερα (4) Προπτυχιακά Προγράμματα και εύρος διεπιστημονικών Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών σε παραδοσιακά/κλασικά αντικείμενα και σε κλάδους αιχμής, τα οποία παρέχουν πολύπλευρη ακαδημαϊκή γνώση, καλλιεργούν επαγγελματικά αξιοποιήσιμες δεξιότητες και έχουν άμεσο αντίκρισμα στην αγορά εργασίας.

ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

• Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό (προπτυχιακό, με τρεις κατευθύνσεις ειδίκευσης: Φιλολογία, Ιστορία - Αρχαιολογία - Τέχνη, Γενική) • Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία • Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία (με δύο κατευθύνσεις εξειδίκευσης) • Θεατρικές Σπουδές (με τρεις ακαδημαϊκές κατευθύνσεις: Επιβίωση του Αρχαίου Δράματος, Θεατρική Αγωγή, Υποκριτική & Σκηνοθεσία) • Πολιτιστική Πολιτική και Ανάπτυξη • Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση • ΠΝΥΚΑ: Πολιτική Ιστορία, Θεωρία και Πράξη • Ψηφιακό Δράμα και Θέατρο στη Μελέτη του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού • Βιοηθική – Ιατρική Ηθική • Μέσα Επικοινωνίας στο Σύγχρονο Σχολείο

• Ασφάλεια Υπολογιστών και Δικτύων • Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος (με εξειδίκευση στην Ενέργεια & Ρύπανση ή στη Διαχείριση και Προστασία Χερσαίων Οικοσυστημάτων) • Εφαρμοσμένη Πληροφορική της Υγείας και Τηλεϊατρική • Cognitive Systems (διαπανεπιστημιακό πρόγραμμα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου) • Sustainable Energy Systems (διαπανεπιστημιακό πρόγραμμα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Frederick)

ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΤΕΣΣΕΡΑ ΝΕΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ

• Αστυνομικές Σπουδές (προπτυχιακό, αποκλειστικά για απόφοιτους της Αστυνομικής Ακαδημίας Κύπρου) • Διοίκηση Επιχειρήσεων (προπτυχιακό) • Οικονομικά (προπτυχιακό, με τρεις κατευθύνσεις εξειδίκευσης: Οικονομικά της Ενέργειας, Οικονομικά των Επιχειρήσεων, Τραπεζική - Χρηματοοικονομική) • Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης • Διοίκηση Επιχειρήσεων – ΜΒΑ (στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα) • Διοίκηση Μονάδων Υγείας • Διοίκηση, Τεχνολογία και Ποιότητα • Επιστήμες της Αγωγής (με πέντε ακαδημαϊκές κατευθύνσεις) • Τραπεζική και Χρηματοοικονομική • Enterprise Risk Management (διαπανεπιστημιακό πρόγραμμα με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο)

Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, πιστό στον στόχο να παρακολουθεί συνεχώς τις επιστημονικές εξελίξεις και να προσφέρει σύγχρονα και καινοτόμα προγράμματα σπουδών σε κλάδους αιχμής, πέτυχε την πιστοποίηση τεσσάρων (4) νέων Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών, τα οποία προσφέρονται από το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021. Πρόκειται για τα εξής: • ΠΝΥΚΑ: Πολιτική Ιστορία, Θεωρία και Πράξη • Ψηφιακό Δράμα και Θέατρο στη Μελέτη του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού • Βιοηθική – Ιατρική Ηθική • Μέσα Επικοινωνίας στο Σύγχρονο Σχολείο

2η περίοδος υποβολής αιτήσεων εισδοχής για το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 Περισσότερες πληροφορίες στον ιστότοπο του ΑΠΚΥ www.ouc.ac.cy

EconomyToday 87

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΣΤΑΘΕΡΗ ΖΗΤΗΣΗ

Με δυναμική ανάπτυξη και σημαντική παρουσία στο ακαδημαϊκό και επιστημονικό γίγνεσθαι, το ΑΠΚΥ έχει πετύχει την καταξίωσή του ως ένα σύγχρονο και πρωτοπόρο πανεπιστήμιο του ελληνόφωνου χώρου και αποτελεί μια αξιόπιστη επιλογή για αναγνωρισμένες σπουδές υψηλού επιπέδου. Εκ της φύσεώς του, το ΑΠΚΥ, ως το κατεξοχήν ψηφιακό ακαδημαϊκό ίδρυμα της Κύπρου, στηρίζεται στην ευέλικτη εξ αποστάσεως φοίτηση, η οποία επιτρέπει στον κάθε ένα και στην κάθε μία από την Κύπρο, την Ελλάδα και το εξωτερικό να σπουδάσει χωρίς χωροχρονικούς ή άλλους περιορισμούς που θέτει η συμβατική εκπαίδευση. Επομένως, δεν επηρεάζεται από την κατάσταση που επικρατεί στο εξωτερικό σε ό,τι αφορά φοιτητές εκτός Κύπρου, οι οποίοι μπορούν

88 EconomyToday

να επιλέξουν τα προγράμματα σπουδών που το ΑΠΚΥ προσφέρει στην ελληνική ή στην αγγλική γλώσσα και να φοιτήσουν απρόσκοπτα από τον δικό τους χώρο, χωρίς την ανάγκη μετακινήσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό της φοιτητικής κοινότητας του ΑΠΚΥ που δεν διαμένει στην Κύπρο διατηρείται τα τελευταία χρόνια σταθερά σε ποσοστό 6065% περίπου. Ενδεχομένως, λόγω της πανδημίας, Κύπριοι φοιτητές να επιλέξουν να παραμείνουν στη χώρα μας και να φοιτήσουν στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το οποίο, μέσω της εξ αποστάσεως μεθοδολογίας του, προσφέρει ακριβώς την ασφάλεια που επιζητεί κάποιος στις σπουδές του.

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΜΑΣ

Κεντρικός πυρήνας του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου είναι η εξ

«Η υπερσύγχρονη Πλατφόρμα Τηλεκπαίδευσης eClass είναι το κύριο μέσο διδασκαλίας και μάθησης» αποστάσεως εκπαίδευση. Με την εξειδίκευσή του αυτή, το ΑΠΚΥ προσφέρει σε κάθε πολίτη την πολύτιμη ευκαιρία και δυνατότητα να αποκτήσει έναν αναγνωρισμένο, χρήσιμο και αξιόπιστο τίτλο σπουδών, πολύτιμο εφόδιο για τη ζωή του και για την προσωπική και επαγγελματική του εξέλιξη, από τον δικό του χώρο, στον δικό του χρόνο, χωρίς τους περιορισμούς της συμβατικής εκπαίδευσης. Οι ενδιαφερόμενοι για τριτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι σπουδές στο ΑΠΚΥ πραγματοποιούνται με την αξιοποίηση εξειδικευμένων και κατάλληλων διαδραστικών παιδαγωγικών μεθόδων και εργαλείων, χωρίς την ανάγκη φυσικής παρουσίας των φοιτητών σε αίθουσες διδασκαλίας. Το ΑΠΚΥ προτίθεται να συνεχίσει να διενεργεί και τις τελικές του εξετάσεις εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως, όπως έπραξε με απόλυτη επιτυχία για τις τελικές εξετάσεις του εαρινού εξαμήνου 2019-2020. Ωστόσο, η διευθέτηση αυτή απαιτεί την έγκριση του Φορέα ΔΙΠΑΕ και τη σύμφωνη γνώμη του ελληνικού ΔΟΑΤΑΠ. Εάν τούτο δεν επιτευχθεί, οι τελικές εξετάσεις θα απαιτούν φυσική παρουσία σε εξεταστικά κέντρα που λειτουργεί το ΑΠΚΥ στην Κύπρο και

στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη) και, υπό προϋποθέσεις, σε τρίτες χώρες. Όλα τα στάδια της εκπαιδευτικής διαδικασίας υποστηρίζονται από τις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες τηλεκπαίδευσης και οι φοιτητές λαμβάνουν συνεχή υποστήριξη και καθοδήγηση από τους έγκριτους ακαδημαϊκούς που διδάσκουν στο Πανεπιστήμιο. Η υπερσύγχρονη Πλατφόρμα Τηλεκπαίδευσης eClass είναι το κύριο μέσο διδασκαλίας και μάθησης. Η διδασκαλία συνεπικουρείται από διαδικτυακές διαλέξεις και τηλεσυναντήσεις, οι οποίες ενθαρρύνουν την εξατομικευμένη συνεργασία φοιτητών και διδασκόντων, ενώ είναι διαθέσιμες στο eClass, ώστε οι φοιτητές να μπορούν να τις παρακολουθήσουν στον δικό τους χρόνο. Τα εργαλεία σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας της Πλατφόρμας επιτρέπουν στους φοιτητές να συνεργάζονται με τους καθηγητές-συμβούλους τους χωρίς τους περιορισμούς της συμβατικής εκπαίδευσης. Οι φοιτητές έχουν επίσης πρόσβαση 24 ώρες τη μέρα, 7 μέρες τη βδομάδα, 365 μέρες τον χρόνο σε ψηφιακό, πολυμεσικό εκπαιδευτικό υλικό και σε όλες τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων και ψηφιακές πηγές της Βιβλιοθήκης του ΑΠΚΥ.

ΠΡΟΣΔΟΚΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Ο Πρύτανης του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Σωκράτης Κάτσικας, μιλά για τις δομικές αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση και εξηγεί γιατί τώρα είναι ευκαιρία για το Πανεπιστήμιο να γίνει πόλος έλξης φοιτητών.

Π

οια είναι η επόμενη μέρα για το Πανεπιστήμιο στη μετά COVID-19 εποχή; Ποιες είναι οι άμεσες προτεραιότητες και οι σχεδια-

σμοί σας; Η μετά COVID-19 εποχή είναι ουσιαστικά η ίδια σε ό,τι αφορά την ακαδημαϊκή λειτουργία του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Η υγειονομική κρίση δεν άλλαξε κάτι δραστικά στις εκπαιδευτικές διαδικασίες και στην αλληλεπίδραση των φοιτητών με το ακαδημαϊκό προσωπικό, αφενός επειδή η μετάβαση στον ψηφιακό κόσμο της εκπαίδευσης δεν ήταν λύση ανάγκης, αφετέρου διότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι η ίδια η φύση του ΑΠΚΥ. Η μόνη αλλαγή και ιδιαίτερα χρήσιμη –όπως εν τέλει αποδείχθηκε– ήταν ο τρόπος διεξαγωγής των τελικών εξετάσεων, που λόγω των συνθηκών πραγματοποιήθηκαν αυτό το εξάμηνο εξ ολοκλήρου με ηλεκτρονικά μέσα στον προσωπικό χώρο του κάθε φοιτητή. Το εγχείρημα ήταν απολύτως επιτυχημένο, όπως κατέδειξε σχετική έρευνα, και τα σχόλια των φοιτητών και των διδασκόντων είναι άκρως ικανοποιητικά, ενώ αναδείχθηκαν και σημαντικά πλεονεκτήματα, όχι μόνο σε επίπεδο ασφάλειας και διευκόλυνσης των φοιτητών και περιορισμού του κόστους, αλλά και σε επίπεδο αποτελεσματικού ελέγχου της επίτευξης των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Η ηλεκτρονική διεξαγωγή των εξετάσεων είναι, επομένως, στοιχείο που προσδοκούμε να εντάξουμε στην ακαδημαϊκή λειτουργία του ΑΠΚΥ, νοουμένου ότι η απόφαση αυτή αφενός θα τύχει της έγκρισης του Φορέα ΔΙΠΑΕ στην Κύπρο και αφετέρου δεν θα επηρεάσει την αναγνώριση των τίτλων σπουδών σε βασικές αγορές-στόχους, όπως η Ελλάδα. Με την εισαγωγή νέων προγραμμάτων σπουδών

για το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021, αλλά και με τον βασικό πυρήνα των υπαρχόντων προγραμμάτων του, το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι έτοιμο να υποδεχθεί νεοεισερχόμενους φοιτητές και φοιτήτριες, αλλά και μετεγγραφόμενους, που θα επιλέξουν το δημόσιο πανεπιστήμιο της Κύπρου με εξειδίκευση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, το ΑΠΚΥ επενδύει σε προγράμματα διά βίου μάθησης, επιμόρφωσης και (επανα)κατάρτισης και προσκαλεί τον κάθε ενδιαφερόμενο να γνωρίσει την εξ αποστάσεως εκπαιδευτική μεθοδολογία και τα προγράμματα σπουδών του μέσα από την παρακολούθηση Αυτοτελών Θεματικών Ενοτήτων στα γνωστικά πεδία τους, χωρίς να χρειάζεται να δεσμευτεί εξαρχής συνολικά σε ένα πρόγραμμα. Οι νέες γνώσεις και οι ικανότητες που θα αναπτύξει, σε συνδυασμό με τις ψηφιακές δεξιότητες που θα καλλιεργήσει, θα είναι πολύτιμα εφόδια για την προσωπική και την επαγγελματική εξέλιξή του σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο και ανταγωνιστικό κόσμο. Λέγεται πως μέσα από μια κρίση προκύπτουν και ευκαιρίες. Ποιες ευκαιρίες είδατε να προκύπτουν για το Πανεπιστήμιο αλλά και γενικότερα για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Κύπρο; Η υγειονομική κρίση –αλλά και η οικονομική που εκτιμάται ότι θα ακολουθήσει– αποτέλεσε τον καταλύτη για την καθολική αποδοχή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αλλά και για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με ευκαιρίες για εφαρμογή τολμηρών μεταρρυθμίσεων. Θεωρώ ότι έδωσε μια νέα ώθηση στις συνέργειες των πανεπιστημίων σε εγχώριο αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Ταυτόχρονα, ανέδειξε την πολύτιμη αξία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της δυνατότητας συμμετοχής σε αυτήν όλων μας, χωρίς περιορισμούς. Είναι, λοιπόν, τώρα η ευκαιρία για το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου να γίνει πόλος έλξης φοιτητών που θα επενδύσουν στη μόρφωσή τους, ώστε να ενισχύσουν και τις δυνατότητες ανταπόκρισής τους στις νέες εργασιακές συνθήκες. Αλλά και για την Κύπρο είναι ευκαιρία να παραμείνει ένας δημοφιλής εκπαιδευτικός προορισμός μέσω της προσφοράς ποιοτικών εξ αποστάσεως προγραμμάτων σπουδών. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η τεχνολογία έχει ήδη συμβάλει στον δομικό μετασχηματισμό της ανώτατης εκπαίδευσης και γινόμαστε μάρτυρες της αναμόρφωσής της.

«Η υγειονομική κρίση –αλλά και η οικονομική που εκτιμάται ότι θα ακολουθήσει– αποτέλεσε τον καταλύτη για την καθολική αποδοχή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αλλά και για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με ευκαιρίες για εφαρμογή τολμηρών μεταρρυθμίσεων»

INFO: Ταχυδρομική Διεύθυνση: Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου Λεωφ. Γιάννου Κρανιδιώτη 33, 2220, Λατσιά, Λευκωσία Ιστοχώρος: www.ouc.ac.cy Κεντρικό e-mail: info@ouc.ac.cy | admissions@ouc.ac.cy Τηλεφωνικό κέντρο: 22411600 Μέσα κοινωνικής δικτύωσης: • Facebook: @oucyprus • Twitter: @oucyprus • YouTube: @openuniversitycy • LinkedIn: @open-university-cyprus • Flickr: @oucyprus • Instagram: @openuniversitycyprus

EconomyToday 89

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΥ

«ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΥΜΕ ΜΕ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Ανάπτυξη, ακαδημαϊκή πρωτοπορία και διεθνής αναγνώριση Από την αρχή της εκδήλωσης της πανδημίας, τα Πανεπιστήμια, ακολουθώντας τις οδηγίες της Πολιτείας για την αντιμετώπισή της, εφάρμοσαν εναλλακτικές μεθόδους για τη συνέχιση της διδακτικής και ερευνητικής λειτουργίας τους εξ αποστάσεως, κάνοντας πλήρη χρήση των ψηφιακών υποδομών τους και των σύγχρονων εργαλείων τηλεκπαίδευσης.

H

όλη διαδικασία υπήρξε αποτέλεσμα συνεχούς διαβούλευσης και της σύμπλευσης της Συνόδου των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων με τους θεσμικούς φορείς της Ανώτατης Εκπαίδευσης της Πολιτείας, τον Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΔΙΠΑΕ) και το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ). Έχοντας πλέον πετύχει τη θεσμική θωράκιση και επιχειρησιακή αξιοπιστία των εναλλακτικών τρόπων παροχής εκπαίδευσης και έχοντας ολοκληρώσει παράλληλα με επιτυχία τη διαδικασία μετατροπής της συμβατικής ακαδημαϊκής λειτουργίας σε εξ αποστάσεως μορφή –γιατί δεν πρέπει να αγνοούμε ότι η λειτουργία ενός Πανεπιστημίου δεν εξαντλείται μόνο στην παροχή διδασκαλίας, αλλά περιλαμβάνει ευρύτερη παροχή υπηρεσιών προς τη φοιτητική και ακαδημαϊκή κοινότητα, όπως ερευνητικών, διοικητικών, γραμματειακών, οικονομικών, υποστηρικτικών ηλεκτρονικών λειτουργιών, βιβλιογραφικών κλπ.– σε περίπτωση οποιουδήποτε αρνητικού σεναρίου σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας τον Σεπτέμβριο, είμαστε έτοιμοι να

συνεχίσουμε τη συνολική λειτουργία μας σε ηλεκτρονική και εικονική εξ αποστάσεως μορφή.

ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

Σε σχέση με την κρίση της πανδημίας και τις συνέπειές της σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, σε πλήρη συνεννόηση και αγαστή συνεργασία με τους φορείς της Ανώτατης Εκπαίδευσης σε Κύπρο και Ελλάδα και με αποκλειστικό γνώμονα την υγεία και ασφάλεια της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς και τη θεσμική θωράκιση των απονεμομένων τίτλων σπουδών του Πανεπιστημίου, προχωρήσαμε άμεσα σε σημαντικές δράσεις ευθύνης και συνέπειας.

To Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου ολοκλήρωσε το σύνολο της μαθησιακής διαδικασίας, καθώς και τις τελικές εξετάσεις, σύμφωνα με το αρχικό ακαδημαϊκό ημερολόγιό του, ενσωματώνοντας στη διαδικασία των ενδιάμεσων και τελικών εξετάσεων μεθόδους και κριτήρια ποιότητας ανταποκρινόμενα στα διεθνή ποιοτικά πρότυπα για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, όπως αυτά έχουν διατυπωθεί στις κατευθυντήριες γραμμές του Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΔΙΠΑΕ).

«Επενδύουμε σταθερά στην έρευνα και παράγουμε νέα γνώση αιχμής, με εξωστρέφεια και διεθνή αναγνώριση, εισάγοντας νέα Προγράμματα Σπουδών» 90 EconomyToday

ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Με γνώμονα την προσιτή αριστεία σε γνωστικά πεδία αιχμής γνώσης και καινοτομίας, την ακαδημαϊκή αρτιότητα και πάνω απ’ όλα την ευαισθησία για τους φοιτητές του, το Πανεπιστήμιο αντικρίζει με αισιοδοξία το μέλλον, στηριζόμενο σε συγκεκριμένους στρατηγικούς πυλώνες ανάπτυξης, ακαδημαϊκής πρωτοπορίας και διεθνούς αναγνώρισης. Πέρα από τα γνωστά και καταξιωμένα Προγράμματα Σπουδών της Διοίκησης Επιχειρήσεων, Νομικής, Ψυχολογίας, Αρχιτεκτονικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών, επενδύουμε σταθερά στην έρευνα και παράγουμε νέα γνώση αιχμής, με εξωστρέφεια και διεθνή αναγνώριση, εισάγοντας νέα Προγράμματα Σπουδών, τα οποία ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες της 4IR (Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης) και του νέου εθνικού γεωπολιτικοοικονομικού περιβάλλοντος. Τα Προγράμματα αυτά πιστοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2019 και λειτουργούν από την τρέχουσα ακαδημαϊκή περίοδο σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, όπως το Πρόγραμμα στα Πληροφορικά Συστήματα και την Ψηφιακή Καινοτομία, το Πρόγραμμα Διεθνείς Σχέσεις, Στρατηγική & Ασφάλεια, το Πρόγραμμα Ευρωπαϊκές Πολιτικές και Διακυβέρνηση, το Πρόγραμμα Ποινική Δικαιοσύνη και Οικονομικό Έγκλημα, το Πρόγραμμα στη Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, το Πρόγραμμα στην Ανθεκτικότητα Κατασκευών σε Ακραίες Συνθήκες Φόρτισης και τα Προγράμματα στην Ψηφιακή Επιχειρηματικότητα και το Ψηφιακό Marketing. Η αυξημένη ανάγκη διασύνδεσης των Προγραμμάτων Σπουδών και της πρωτογενούς έρευνας με την αγορά εργασίας για τη δημιουργία και παροχή εφαρμοσμένης γνώσης δεν προκύπτει πλέον μόνο από τις κατευθύνσεις της Bologna, αλλά και από την αυξημένη ευθύνη των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων στη νέα ψηφιακή εποχή για την καλλιέργεια ψηφιακών ικανοτήτων και τη βελτίωση των υποστηρικτικών δεξιοτήτων των νέων επιστημόνων και μελλοντικών εργαζομένων.

ΔΡ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΟΛΕΣΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΝΕΑΠΟΛΙΣ

ΝΗΣΙΔΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΖΗΤΗΣΗ

Όσον αφορά τους ξένους φοιτητές που σπουδάζουν στην Κύπρο, η εικόνα είναι ακόμα ασαφής. Συνεχίζει να υφίσταται μια αυξημένη τάση εγγραφής φοιτητών από τη διεθνή κοινότητα εκτός Ε.Ε., κυρίως σε προγράμματα αιχμής νέας γνώσης, καθώς και επικοινωνία από Κύπριους φοιτητές του εξωτερικού για τη διερεύνηση της δυνατότητας συνέχισης των σπουδών τους σε γηγενή Πανεπιστήμια (έχει ήδη δημιουργηθεί από τον Φορέα ΔΙΠΑΕ το θεσμικό πλαίσιο), αλλά πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι και τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα του εξωτερικού έχουν ήδη αναμορφώσει και συμπεριλάβει στα προγράμματά τους εναλλακτικούς εξ αποστάσεως τρόπους εκπαίδευσης. Εν κατακλείδι, η προσωπική ασφάλεια και υγεία, καθώς και η αξιόπιστη παροχή ακαδημαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, θα είναι τα κριτήρια, βάσει των οποίων οι υποψήφιοι φοιτητές και οι οικογένειές τους θα επιλέξουν Πανεπιστημιακό Ίδρυμα για την έναρξη ή συνέχιση των τριτοβάθμιων σπουδών τους.

2010 ΙΔΡΥΣΗ

5

ΣΧΟΛΕΣ

46

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

57

ΑΤΟΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

227

ΑΤΟΜΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

2.500 ΦΟΙΤΗΤΕΣ

ΦΡΟΝΤΙΣΑΜΕ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΜΑΣ

Στο campus του Πανεπιστημίου παρέμειναν κατά τη διάρκεια του lockdown φοιτητές κυρίως από χώρες εκτός Ε.Ε., για τους οποίους υπήρξε αυξημένη φροντίδα και ιδιαίτερη ακαδημαϊκή και ψυχολογική συμβουλευτική υποστήριξη, καθώς και συνεχής ενημέρωση για τις όποιες εξελίξεις. Επομένως, είμαστε έτοιμοι, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, υπό τις οδηγίες της Πολιτείας και με την ετοιμότητα των εσωτερικών μας υπηρεσιών, να προσφέρουμε πλήρη υποστήριξη και βοήθεια σε όλους τους φοιτητές μας που προέρχονται από χώρες εντός ή εκτός Ε.Ε.

ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Οι επενδύσεις οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί από το Πανεπιστήμιο Νεάπολις τα τελευταία χρόνια στις ψηφιακές υποδομές του, στην ενσωμάτωση νέων καινοτόμων τεχνολογιών στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία, στην εναρμόνιση των Προγραμμάτων Σπουδών του μέσω της αυστηρής διαδικασίας αξιολόγησης με βέλτιστα διεθνή ακαδημαϊκά πρότυπα, καθώς και στην ανάπτυξη της τεχνογνωσίας του άριστου εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού του, διασφάλισαν τη δυνατότητα να συνεχίσει την εκπαιδευτική αποστολή του κατά τη διάρκεια των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, ενώ παράλληλα στήριξε και ενδυνάμωσε την κοινωνική συνοχή της τοπικής κοινωνίας και την οικονομική δραστηριότητα κατά τη δύσκολη αυτή στιγμή για τον τόπο μας. Επίσης, η περαιτέρω αξιοποίηση και η θεσμική θωράκιση της εξ αποστάσεως και της μεικτής (blended) εκπαίδευσης αποτελούν προκλήσεις που καλούμαστε όλοι, Ιδρύματα, Πολιτεία και κοινωνία, να αντιμετωπίσουμε για το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, αλλά και ενδεχομένως για τον μέλλοντα χρόνο.

Ποια είναι η επόμενη μέρα για το Πανεπιστήμιο στη μετά COVID-19 εποχή; Ποιες είναι οι άμεσες προτεραιότητες και οι σχεδιασμοί σας; Ο κύριος επιχειρησιακός στόχος του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου για συνεχή αναβάθμιση των στρατηγικών υποδομών και επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό διασφάλισε τη δυνατότητα του Πανεπιστημίου να συνεχίσει την παροχή αξιόπιστης και ποιοτικής εκπαίδευσης κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο. Η απρόσκοπτη λειτουργία του και η online παροχή του συνόλου των υπηρεσιών του ανέδειξαν το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου σε νησίδα κοινωνικής σταθερότητας και ασφάλειας για την τοπική κοινωνία της Πάφου, καθώς και αξιόπιστης ακαδημαϊκής αριστείας για την Ανώτατη Εκπαίδευση στην Κυπριακή Δημοκρατία, γεγονός που αποτελεί μια σημαντική παρακαταθήκη για την προσπάθεια ανάταξης των συνεπειών της πανδημίας το επόμενο διάστημα στον τόπο μας. Λέγεται πως μέσα από μια κρίση προκύπτουν και ευκαιρίες. Ποιες ευκαιρίες είδατε να προκύπτουν για το Πανεπιστήμιο αλλά και γενικότερα για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Κύπρο; Όπως παραδεχόμαστε όλοι, πλέουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Τα διακυβεύματα της επόμενης μέρας αφορούν την αντοχή της κοινωνίας και της οικονομίας να ανακάμψουν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα από τις επιπτώσεις της πανδημίας και των μέτρων αντιμετώπισής της. Το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, μαζί με τα άλλα Πανεπιστήμια, ανέδειξαν τη σημασία της λειτουργίας και περαιτέρω ανάπτυξης της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Κυπριακή Δημοκρατία ως μοχλού κοινωνικής συνοχής, οικονομικής σταθερότητας, διεθνοποίησης και αναπτυξιακής προοπτικής για τον τόπο μας. Τέλος, η ετοιμότητα απόκρισης και προσαρμογής στις ιδιαίτερες συνθήκες αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση για όλους τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικών σε όλα τα επίπεδα και δημιουργεί αυξημένες υποχρεώσεις, ιδιαίτερα για τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, τα οποία οφείλουν να προσφέρουν στη φοιτητική τους κοινότητα, αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία την οποία υπηρετούν, καινοτομία στη γνώση, στην ακαδημαϊκή έρευνα και στην επιστημονική πρωτοπορία.

INFO: Διεύθυνση: Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου,

Λεωφόρος Δανάης 2, 8042, Πάφος Επικοινωνία: Tηλ.: 26843300, Φαξ: 26931944, e-mail: info@nup.ac.cy

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ

Στον πόλεμο

κατά του COVID-19

η καινοτομία €314 εκατ.

από την Ε.Ε. σε καινοτόμες επιχειρήσεις

Περισσότερα όπλα στον πόλεμο κατά του κορωνοϊού ρίχνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει ανακοινώσει πρόσφατα χορηγίες περίπου €166 εκατ., από κονδύλια του πιλοτικού μέσου «Accelerator» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, σε 36 επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Επιπλέον, πάνω από €148 εκατ. θα χορηγηθούν σε 36 ακόμα επιχειρήσεις για να συμβάλουν στο σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη, με αποτέλεσμα οι συνολικές επενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020», του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της Ε.Ε., να ανέλθουν σε €314 εκατ. σε αυτόν τον γύρο. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

94 EconomyToday

Τα 36 έργα Από τα 36 έργα, 3 επικεντρώνονται στις δοκιμές, 22 στη θεραπεία, 5 στην πρόληψη και 6 σε άλλες καινοτομίες σχετικές με τον κορωνοϊό. Δοκιμές: Οι 3 εταιρείες που εργάζονται για τη δοκιμή στοχεύουν στην ανάπτυξη συσκευών που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν οπουδήποτε και θα προσφέρουν αποτελέσματα πολύ γρήγορα, επιτρέποντας στους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας να κάνουν μια γρήγορη και ακριβή διάγνωση, μειώνοντας με τη σειρά τους τον κίνδυνο περαιτέρω εξάπλωσης του ιού. Θεραπεία: Οι 22 εταιρείες ασχολούνται κυρίως με την τρέχουσα επιδημία και τη θεραπεία ασθενών με κορωνοϊό, αλλά προβλέπουν και προσπάθειες προετοιμασίας για μελλοντικά κρούσματα κορωνοϊού. Πρόληψη: Οι 5 εταιρείες επικεντρώνονται σε τρόπους πρόληψης μελλοντικών εστιών μέσω εμβολίων, απολυμαντικών και αναλυτικών δεδομένων.

Άλλες καινοτομίες σχετικές με τον κορωνοϊό: Οι 6 εταιρείες επικεντρώνονται

Μαρίγια Γκαμπριέλ

Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας

«Το τεράστιο ταλέντο και οι ρηξικέλευθες ιδέες των ευρωπαϊκών καινοτόμων επιχειρήσεων μάς δίνουν ελπίδα. Η αυξημένη στήριξη που παρέχουμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας θα απελευθερώσει το δυναμικό τους, ώστε να μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε καλύτερα τον κορωνοϊό και να υποστηρίξουμε την ανάκαμψη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας αντέδρασε γρήγορα στην κρίση του κορωνοϊού και κατέδειξε την ευελιξία και τον αντίκτυπο της ενωσιακής χρηματοδότησης».

Οι επιλεγείσες επιχειρήσεις θα επικεντρωθούν σε πρωτοπόρα έργα, όπως η επέκταση της παραγωγής μαντιλιών βιολογικής απολύμανσης

σε τρόπους για να κάνουν τη ζωή στο lockdown πιο άνετη και ασφαλή, όπως είναι για παράδειγμα η εξ αποστάσεως φροντίδα ασθενών για αποφυγή επισκέψεων στο νοσοκομείο, καθώς και η ποιότητα του ελέγχου προϊόντων σχετικών με τον κορωνοϊό. Οι 36 επιλεγείσες επιχειρήσεις, οι οποίες θα συμβάλουν στην καταπολέμηση του κορωνοϊού, θα επικεντρωθούν σε πρωτοπόρα έργα, όπως η επέκταση της παραγωγής μαντιλιών βιολογικής απολύμανσης, η ανάπτυξη συστημάτων παρακολούθησης μηχανικού αερισμού που προσφέρουν πληροφορίες για την ποιότητα του αερισμού που παρέχεται στους ασθενείς, η ανάπτυξη πλατφόρμας αντισωμάτων για την αντιμετώπιση σοβαρών λοιμώξεων και πολλά άλλα.

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

Σφραγίδα αριστείας και…

Επιπλέον, 139 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού και οι οποίες δεν μπόρεσαν να λάβουν χρηματοδότηση σε αυτόν τον γύρο λόγω περιορισμών του προϋπολογισμού, έλαβαν τη νέα σφραγίδα αριστείας COVID-19, σε αναγνώριση της αξίας των προτάσεών τους και προκειμένου να μπορέσουν να προσελκύσουν στήριξη από άλλες πηγές χρηματοδότησης. Επίσης, 36 επιπλέον επιχειρήσεις, οι οποίες θα στηρίξουν το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη, θα δραστηριοποιηθούν σε πολλούς τομείς και έργα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η ανάπτυξη ισχυρότερων και υψηλότερων πύργων ανεμογεννητριών κατασκευασμένων από ξύλινα δομικά στοιχεία, που έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν σε μεγάλο βαθμό το κόστος της αιολικής ενέργειας, ένα σύστημα παραγωγής οργανικών λιπασμάτων και μια λύση για βιώσιμες πρακτικές ανακύκλωσης από τους κατασκευαστές βασισμένη στην τεχνολογία της αλυσίδας συστοιχιών. Τέλος, 679 ακόμα σφραγίδες αριστείας χορηγήθηκαν σε προτάσεις υψηλής ποιότητας που πληρούσαν τα κριτήρια χρηματοδότησης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας αλλά δεν μπόρεσαν να λάβουν χρηματοδότηση λόγω περιορισμών του προϋπολογισμού.

96 EconomyToday

Από τα 36 έργα, 3 επικεντρώνονται στις δοκιμές, 22 στη θεραπεία, 5 στην πρόληψη και 6 σε άλλες καινοτομίες σχετικές με τον κορωνοϊό

Οι περίπου 4.000 νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) που υπέβαλαν αίτηση στο πλαίσιο του πιλοτικού μέσου «Accelerator» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας τον Μάρτιο, αποτέλεσαν αριθμό ρεκόρ και, από αυτές, περισσότερες από 1.400 πρότειναν καινοτομίες σχετικές με την έξαρση του κορωνοϊού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στον παρόντα γύρο χρηματοδότησης διατέθηκαν πρόσφατα επιπλέον €150 εκατ., με αποτέλεσμα τα συνολικά διατεθέντα κονδύλια να υπερβαίνουν τα €314 εκατ. Οι νεοφυείς και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επιλέχθηκαν για να λάβουν στήριξη προέρχονται από 16 χώρες, μεταξύ των οποίων 12 κράτη-μέλη της Ε.Ε., το Ηνωμένο Βασίλειο και τρεις συνδεδεμένες χώρες.

Στήριξη σε καινοτόμες αντι-COVID ιδέες

Ιστορικό

Από τα €314 εκατ. ευρώ που χορηγήθηκαν συνολικά για χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας, τα €174 εκατ. θα έχουν τη μορφή επενδύσεων μετοχικού κεφαλαίου. Από τη σύστασή του, στα μέσα του 2019, το πιλοτικό μέσο «Accelerator» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας έχει προσφέρει τη δυνατότητα άμεσων επενδύσεων μετοχικού κεφαλαίου, μέχρι ποσού €15 εκατ., επιπλέον της στήριξης μέσω επιχορηγήσεων, μέχρι ποσού €2,5 εκατ. Αίτηση έχουν υποβάλει μέχρι στιγμής περισσότερες από 10.000 νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για συνολικό ποσό χρηματοδότησης άνω των €26 δισ. Από τις 72 εταιρείες που έλαβαν στήριξη τώρα, οι 46 θα λάβουν στήριξη μετοχικού κεφαλαίου. Οι επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου υπόκεινται σε ενδελεχή άσκηση δέουσας επιμέλειας και θα τελούν υπό τη διαχείριση του μελλοντικού Ταμείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, το οποίο θα αναζητήσει ενεργά συνεπενδυτές. Οι υποστηριζόμενες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας επιχειρήσεις επωφελούνται επίσης από ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών καθοδήγησης, πλαισίωσης και συμβουλευτικής/ επιχειρηματικής επιτάχυνσης. Οι υπηρεσίες αυτές θα παρασχεθούν για πρώτη φορά στις επιχειρήσεις που έλαβαν σφραγίδα αριστείας COVID-19. ET

Οι νεοφυείς και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επιλέχθηκαν για να λάβουν στήριξη προέρχονται από 16 χώρες, μεταξύ των οποίων 12 κράτη-μέλη της Ε.Ε., το Ηνωμένο Βασίλειο και τρεις συνδεδεμένες χώρες

Η στήριξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας σε καινοτόμες ιδέες για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού αποτελεί μέρος της κοινής προσπάθειας της Ε.Ε. για να ξεπεραστεί η κρίση. Στις 4 Μαΐου, η Επιτροπή φιλοξένησε την εκδήλωση συγκέντρωσης χορηγιών «Παγκόσμια Αντίδραση στον Κορωνοϊό», στο πλαίσιο της οποίας έχουν μέχρι στιγμής συγκεντρωθεί €9,8 δισ. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκδήλωσης, η Επιτροπή συνεισέφερε €1,4 δισ., εκ των οποίων το €1 δισ. προέρχεται από το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και στοχεύει να διασφαλίσει τη συνεργατική ανάπτυξη και την καθολική διάθεση διαγνωστικών μέσων, θεραπευτικών αγωγών και εμβολίων για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Στα τέλη Μαΐου, η Επιτροπή ανακοίνωσε τα επόμενα βήματα στο πλαίσιο της «Παγκόσμιας Αντίδρασης στον Κορωνοϊό», δηλαδή τη δρομολόγηση νέας εκστρατείας, σε συνεργασία με τον διεθνή οργανισμό προάσπισης των συμφερόντων του πολίτη Global Citizen, με τίτλο «Παγκόσμιος στόχος: Ενωμένοι για το μέλλον μας». Η εκστρατεία αυτή έχει κορυφωθεί με την παγκόσμια εκδήλωση συγκέντρωσης χορηγιών. Επιπλέον, η Επιτροπή υπέβαλε πρόσφατα την πρότασή της για ένα μεγάλο σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη. Για να διασφαλιστεί ότι η ανάκαμψη είναι βιώσιμη, ομοιόμορφη, χωρίς αποκλεισμούς και δίκαιη για όλα τα κράτη-μέλη, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός νέου μέσου ανάκαμψης, του Next Generation EU, που θα ενταχθεί σε έναν ισχυρό, σύγχρονο και ανανεωμένο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. Στο πλαίσιο του μέσου ανάκαμψης Next Generation EU, προτείνεται αύξηση κατά €13,5 δισ. του προϋπολογισμού του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», ποσό το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την παροχή ευρωπαϊκής στήριξης σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που σχετίζονται με την υγεία και το κλίμα, μεταξύ άλλων για πρωτοποριακές καινοτομίες από νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

EconomyToday 97

θεμα

ΤΗΕ Νο1

EVOLUTION

Σας λέει τίποτα το όνομα Στούι; Ίσως να λέει στους μπασμένους (ιστορικά) της μπάλας. Λοιπόν, ο τύπος είναι ο ποδοσφαιριστής που έχει κερδίσει τους περισσότερους τίτλους με τον σύλλογό του, αλλά δεν έπαιξε ούτε μία φορά στην Εθνική της χώρας του. Ο Στούι, που λέτε, ήταν ο τερματοφύλακας του μεγάλου Άγιαξ τη δεκαετία του ’70. Στην ομάδα λοιπόν που εξέλιξε το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο (πρώτη το εφάρμοσε η Φέγενορντ), ο τερματοφύλακας ήταν ο τελευταίος τροχός της άμαξας. ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

98 EconomyToday

O

Στούι δεν είναι το μόνο παράδειγμα. Από τους συλλόγους-γίγαντες της δεκαετίας του ’70 και του ’80, ουσιαστικά μόνο η Γιουβέντους (Τζοφ), η Μπάγερν (Μάγιερ, Πφαφ) και ολίγον τι η Λίβερπουλ (Κλέμενς, πριν ποντάρει στον απίθανο Γκρόμπελαρ) είχαν τερματοφύλακα της ελίτ. Να πάρουμε παράδειγμα Μπαρτσελόνα και Ρεάλ της τότε εποχής; Απλά καλοί παίκτες κάτω από τα δοκάρια. Ας βάλουμε και άλλο ένα στοιχείο στην εξίσωση. Τακτικές και διατάξεις: 4-2-4, 4-4-2, 3-5-2, 4-3-3, 3-4-3 και πάει λέγοντας. Όλες αναφέρονται, εδώ και δεκαετίες, μέχρι σήμερα, σε 10 παίκτες. Όχι 11 – ο τερματοφύλακας δεν υπάρχει. Μόνο τα τελευταία χρόνια, άρχισε στα ενδότερα των ομάδων να προστίθεται και ο άσος στην αρχή, να γίνεται λόγος στην ανάλυση της τακτικής π.χ. σε 1-4-3-3 κτλ. Όλη αυτή η εισαγωγή δείχνει ένα πράγμα. Το πόσο υποτιμημένη ήταν η θέση του τερματοφύλακα στο υψηλότερο επίπεδο. Η νοοτροπία αυτή τις τελευταίες δεκαετίες άλλαξε δραστικά. Και δεν είναι τυχαίο πως πλέον η θέση απέκτησε τεράστιο βάρος, όσο θα έπρεπε να της αναλογεί. Την ίδια ώρα, άλλαζε δραστικά και το προφίλ του «φύλακα άγγελου». Ναι, η ανάγκη ενός… αίλουρου παραμένει, αλλά τα σπουδαία ρεφλέξ δεν είναι πλέον αρκετά. Για να δούμε αυτή τη δραστική αλλαγή, βάζουμε στο χαρτί μερικές από τις πολλές περιπτώσεις. Βραζιλία, πρώτη και καλύτερη. Θέαμα, σούπερ μπάλα. Αλλά πίσω, Χριστέ μου! Ξεχνά κανένας τον ανεκδιήγητο Βαλντίρ Πέρεζ το 1982. Κάποια ώρα οι Βραζιλιάνοι είπαν πως η μπάλα άλλαξε, πως χωρίς άμυνες και κυρίως χωρίς καλό νο1 θα μένουν στις εντυπώσεις. Και έτσι, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, έδωσαν σημασία στην εξέλιξη και των τερματοφυλάκων. Έβγαλαν τον σπουδαίο Ταφαρέλ και με την πάροδο των ετών έγιναν ίσως οι καλύτεροι στην ανάδειξη άσων. Η Μπαρτσελόνα, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, έδωσε 1,7 εκατ. λίρες (Αγγλίας) για να πάρει τον τότε κορυφαίο τερματοφύλακα της Ισπανίας, τον Άντονι Θουμπιθαρέτα. Κολόνα της ομάδας που χτίστηκε σταδιακά και κυριάρχησε στην πορεία.

EconomyToday 99

θεμα

Η κυριαρχία της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ θα υπήρχε άραγε αν ο Φέργκιουσον δεν επέλεγε τον Σμάιχελ και μετά τον Φαν Ντε Σαρ; Η Ατλέτικο με τη σκυλίσια της αμυντική συμπεριφορά άλλαξε επίπεδο. Αλλά έχοντας κάτω από τα δοκάρια κέρβερους, όπως ο Κουρτουά και ο Όμπλακ. Ο Κλοπ πλήρωσε σκληρά το πείραμα Κάριους, πριν η Λίβερπουλ δώσει τα μαλλιοκέφαλά της για να αποκτήσει τον Άλισον. Αλλά άντε, ας προσθέσουμε και κάποια άλλα ερωτήματα. Κανένας δεν ξέρει ποια θα ήταν η πορεία ομάδων χωρίς τους Καν, Μπουφόν, Κασίγιας, Τσεχ, Νόιερ κτλ. Ουδείς μπορεί να γνωρίζει πόσο διαφορετική θα ήταν η Ανόρθωση της δεκαετίας του ’90 χωρίς τον Νίκο Παναγιώτου ή αν ο ΑΠΟΕΛ θα έκανε τα ευρωπαϊκά του κατορθώματα χωρίς τον Χιώτη. Το «κάθε καλή ομάδα ξεκινά από έναν καλό τερματοφύλακα» μόνο κλισέ δεν είναι.

Ζητείται πλήρες πακέτο Ο καλύτερος τερματοφύλακας όλων των εποχών είναι ο Λεβ Γιασίν. Όχι απλά επειδή ήταν κορυφαίος σε εκτινάξεις, αντανακλαστικά, αποκρούσεις πέναλτι κτλ. Ο Γιασίν ήταν καινοτόμος και έβαλε στο παιχνίδι του, 60 χρόνια πριν, όλα εκείνα τα στοιχεία που καθορίζουν τον τερματοφύλακα του σήμερα. Από τη σημασία (με βάση την εξέλιξη της φάσης) της τοποθέτησής του στο τέρμα και εντός περιοχής, τον έλεγχο των πέριξ της επανορθωτικής και την καθοδήγηση της άμυνας, μέχρι την ανάγκη να μπορεί να παίξει και με τα πόδια και να αρχίζει εκεί και όπου πρέπει την ανάπτυξη της ομάδας από την περιοχή του. Ήταν και γίγαντας για την εποχή, 1,89 μ. Ιδού και ο παράγοντας του ύψους. Παλιά, τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, βρίσκαμε τερματοφύλακες του 1,70 και του 1,75. Άνω του 1,80 ήταν πλέον στα επίπεδα του ψηλού. Υπήρχε η άποψη (και με βάση τα δεδομένα της εποχής ήταν ως ένα βαθμό αληθής) ότι ο ψηλός τερματοφύλακας είναι και δυσκίνητος. Σήμερα, το ικανοποιητικό ύψος ξεκινά από το 1,88, ενώ συνήθως μιλάμε για άσους άνω του 1,90 μέχρι και πάνω από 2

H εξέλιξη της αγωνιστικής σημασίας και της οικονομικής αξίας του τερματοφύλακα ήταν ραγδαία τα τελευταία χρόνια

μέτρα. Αλλά, με τις σύγχρονες μεθόδους εκγύμνασης, όλα αυτά τα περί δυσκαμψίας δεν υπάρχουν. Πάμε και στη φάση της τεχνικής κατάρτισης – η οποία, ειδικά μετά την αλλαγή του κανονισμού που επέτρεπε στον τερματοφύλακα να πιάνει την μπάλα με τα χέρια σε πάσα συμπαίκτη του, άρχισε να αποκτά άλλη σημασία. Σήμερα, ο τεχνίτης πορτιέρε είναι must. Οι ομάδες δίνουν τεράστια σημασία στους προπονητές τερματοφυλάκων. Υπάρχει ολόκληρο πρόγραμμα, από την ημέρα που ο πιτσιρίκος επιλέγεται για να κάτσει κάτω από τα δοκάρια, για το πώς θα εξελιχθεί. Για το πώς θα αναπτύξει, πέρα από αντίληψη και ρεφλέξ, την επαφή των ποδιών του με το τόπι. Το ιδανικό για μια ομάδα που κάνει παιχνίδι κατοχής είναι να έχει και τερματοφύλακα που να ξέρει μπάλα. Πιο φρέσκο παράδειγμα ο Τερ Στέγκεν. Της Μπαρτσελόνα, της ομάδας-συνώνυμο της κατοχής. Στον αγώνα με τη Μαγιόρκα προ ημερών, χρειάστηκε να παίξει με τα πόδια 68 φορές και στις 64 μεταβίβασε την μπάλα σωστά. Δεν είναι ανάγκη να είσαι στατιστικολόγος για να καταλάβεις πόση σημασία είχε αυτό το ποσοστό ακριβείας μέσα στο παιχνίδι. Αυτά περί ιστορίας και εξέλιξης σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Ας δούμε αυτή την τεράστια διαφορά νοοτροπίας σε ό,τι αφορά τους πορτιέρε σε νούμερα. Γιατί, μοιραία, η αύξηση της σημασίας της ασφάλειας κάτω από τα δοκάρια έφερε και την αύξηση στις τιμές.

Ποιος άνοιξε τον χορό; Οι Άγγλοι έκαναν συνήθως πρώτοι κινήσεις που αλλάζουν δεδομένα. Έτσι έγινε και στην περίπτωση των μεταγρα100 EconomyToday

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΕΚΟΡ ΜΕΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΕΡΜΑΤΟΦΥΛΑΚΑ Με τον Παρκς να είναι ο πρώτος τερματοφύλακας που στοίχισε πάνω από μισό εκατομμύριο (πάντα λίρες Αγγλίας), αρχίζει η καταγραφή του ρεκόρ για τη θέση. Ρεκόρ που έσπασε από τότε 8 φορές.

ΕΤΟΣ

ΟΝΟΜΑ

ΑΠΟ

ΣΕ

ΠΟΣΟ (λίρες Αγγλίας)

1979 ΦΙΛ ΠΑΡΚΣ 1986 ΑΝΤΟΝΙ ΘΟΥΜΠΙΘΑΡΕΤΑ 1993 ΛΟΥΚΑ ΜΑΡΚΕΤΖΙΑΝΙ 1994 ΤΖΙΑΝΛΟΥΚΑ ΠΑΛΙΟΥΚΑ 2000 ΑΝΤΖΕΛΟ ΠΕΡΟΥΤΖΙ 2001 ΤΖΙΑΝΛΟΥΙΤΖΙ ΜΠΟΥΦΟΝ 2017 ΕΝΤΕΡΣΟΝ ΜΟΡΑΕΣ 2018 ΑΛΙΣΟΝ ΜΠΕΚΕΡ 2018 ΚΕΠΑ ΑΡΙΖΑΜΠΑΛΑΓΚΑ

φών κάτω από τα δοκάρια. Στα 1977, η νεοφώτιστη Νότιγχαμ Φόρεστ του Μπράιαν Κλαφ πλήρωσε 250 χιλιάδες λίρες για να αποκτήσει από τη Στόουκ τον Πίτερ Σίλτον. Δεν ήταν τεράστιο ποσό, αλλά ο Κλαφ βρήκε τον ακρογωνιαίο λίθο για να κάνει την άσημή του ομάδα σε 4 χρόνια πρωταθλήτρια Αγγλίας και δις πρωταθλήτρια Ευρώπης. Η μεταγραφή που τίναξε την μπάνκα για την εποχή έγινε το 1979 και την έκανε η Γουέστ Χαμ. Έδωσε 575 χιλιάδες λίρες για να πάρει από την ΚΠΡ και μέσα από τα χέρια της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ τον Φιλ Παρκς (τον 5ο τη τάξει καλύτερο τερματοφύλακα της εποχής στην Αγγλία)! Για να αντιληφθείτε το μέγεθος του ποσού, αναφέρουμε ότι ακριβώς εκείνη τη χρονιά έγινε η 1η μεταγραφή στην Αγγλία που στοίχισε πάνω από 1 εκατομμύριο, η περίπτωση Τρέβορ Φράνσις. Ο Παρκς κράτησε το ρεκόρ 7 χρόνια, μέχρι που η Μπαρτσελόνα απέκτησε τον Θουμπιθαρέτα (στον οποίο αναφερθήκαμε πιο πάνω). Και εκεί μπήκαν στο παιχνίδι οι Ιταλοί, αυτοί που πρακτικά άνοιξαν νέους δρόμους στο κεφάλαιο αυτό της ιστορίας. Στα 6 εκατομμύρια ο Μαρκετζιάνι, στα 7 ο Παλιούκα και αμέσως μετά άλμα στα 15 και κάτι του Περούτζι. Μέχρις ότου ήρθε εκείνη η βόμβα των 33 εκατομμυρίων για τον Μπουφόν. Η Γιουβέντους ξόδεψε ασύλληπτο ποσό (ήταν και ρεκόρ συλλόγου για πολλά χρόνια και μέχρι την απόκτηση Ιγκουαΐν), αλλά υπάρχει κανείς που να λέει σήμερα πως δεν άξιζε τον κόπο; Ήταν τόσο μεγάλο το ποσό, που μάλλον κανείς δεν έλαβε υπόψη τα σχεδόν 24 εκατομμύρια που

Σε αντίθεση με προηγούμενες δεκαετίες, όλες οι μεγάλες ομάδες πλέον (κυρίως από το 1990 και μετά) επενδύουν στον άσο

ΚΠΡ ΓΟΥΕΣΤ ΧΑΜ 565.000 ΜΠΙΛΜΠΑΟ ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ 1.700.000 ΤΟΡΙΝΟ ΛΑΤΣΙΟ 6.000.000 ΣΑΜΠΝΤΟΡΙΑ ΙΝΤΕΡ 7.000.000 ΙΝΤΕΡ ΛΑΤΣΙΟ 15.700.000 ΠΑΡΜΑ ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ 33.000.000 ΜΠΕΝΦΙΚΑ ΜΑΝ. ΣΙΤΙ 34.700.000 ΡΟΜΑ ΛΙΒΕΡΠΟΥΛ 65.000.000 ΜΠΙΛΜΠΑΟ ΤΣΕΛΣΙ 71.000.000

δαπανήθηκαν τις ίδιες μέρες για τη μετακίνηση του Τόλντο. Ο Μπουφόν κράτησε το ρεκόρ για 16 χρόνια και η κατάρριψη ήρθε λογικά από την Αγγλία. Με το σκεπτικό του Γκουαρντιόλα, ότι μια ομάδα με εκπληκτική κυκλοφορία θέλει τεχνίτη τερματοφύλακα, που να είναι όμως και κορυφαίου επιπέδου. Και πήρε τον Έντερσον για 35 εκατομμύρια. Ψίχουλα, αν σκεφτούμε ότι ένα χρόνο μετά η Λίβερπουλ έδωσε τα διπλάσια για τον Άλισον. Το ρεκόρ ξανάσπασε όμως ένα μήνα μετά. Η Τσέλσι είχε αναγκαστεί να δώσει τον Κουρτουά στη Ρεάλ και, μη έχοντας επιλογές, έδωσε 71 εκατομμύρια λίρες για τον Κέπα Αριζαμπαλάγκα της Μπιλμπάο. Πολύ καλός, αλλά όχι και για τόσα πολλά χρήματα. Φυσικά τα τελευταία 10 χρόνια έγιναν και άλλες ακριβές μετακινήσεις τερματοφυλάκων, απλά δεν καταγράφηκαν ως ρεκόρ. Όπως του Νόιερ και του Ντε Χέα. Ο άσος της Γιουνάιτεντ ήταν το φαβορί για να γίνει ο επόμενος ρέκορντμαν, αλλά η παραμονή του στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και τα σοβαρά λάθη τα τελευταία 2 χρόνια άλλαξαν την κατάσταση. Αυτός που έχει όλο το πακέτο για να γίνει η επόμενη μεταγραφή-ρεκόρ για την εστία είναι ο Γιαν Όμπλακ της Ατλέτικο Μαδρίτης. Αν και προκύπτει εμπόδιο, ο κορωνοϊός, που θα αναγκάσει τους συλλόγους να ρίξουν τους προϋπολογισμούς μεταγραφών. ET

ΟΙ ΔΕΚΑ ΠΙΟ ΑΚΡΙΒΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΕΡΜΑΤΟΦΥΛΑΚΩΝ ΟΝΟΜΑ 1. ΚΕΠΑ ΑΡΙΖΑΜΠΑΛΑΓΚΑ 2. ΑΛΙΣΟΝ ΜΠΕΚΕΡ 3. ΤΙΜΠΟ ΚΟΥΡΤΟΥΑ 4. ΕΝΤΕΡΣΟΝ ΜΟΡΑΕΣ 5. ΠΙΕΡΛΟΥΙΤΖΙ ΜΠΟΥΦΟΝ 6. ΤΖΟΡΝΤΑΝ ΠΙΚΦΟΡΝΤ 7. ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΟ ΤΟΛΝΤΟ 8. ΜΠΕΡΝΤ ΛΕΝΟ 9. ΕΜΑΝΟΥΕΛ ΝΟΪΕΡ 10. ΝΤΑΒΙΝΤ ΝΤΕ ΧΕΑ

ΑΠΟ

ΣΕ

ΜΠΙΛΜΠΑΟ ΤΣΕΛΣΙ ΡΟΜΑ ΛΙΒΕΡΠΟΥΛ ΤΣΕΛΣΙ ΡΕΑΛ ΜΠΕΝΦΙΚΑ ΜΑΝ. ΣΙΤΙ ΠΑΡΜΑ ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ ΣΑΝΤΕΡΛΑΝΤ ΕΒΕΡΤΟΝ ΦΙΟΡΕΝΤΙΝΑ ΙΝΤΕΡ ΛΕΒΕΡΚΟΥΖΕΝ ΑΡΣΕΝΑΛ ΣΑΛΚΕ ΜΠΑΓΕΡΝ ΑΤΛΕΤΙΚΟ ΜΑΝ. ΓΙΟΥΝΑΪΤΕΝΤ

ΠΟΣΟ

(λίρες Αγγλίας)

71.000.000 65.000.000 35.000.000 34.700.000 33.000.000 25.000.000 24.800.000 19.300.000 19.000.000 18.900.000

EconomyToday 101

ΘΕΜΑ

BILL

GATES

Ο ιδρυτής της Microsoft, δισεκατομμυριούχος και φιλάνθρωπος, Bill Gates, κατάφερε με τις δραστικές και ρηξικέλευθες ιδέες του να κάνει το όνομά του να αντηχεί σε κάθε γωνιά της γης. Ο Gates χρηματοδοτεί μια σειρά από ερευνητικά ιατρικά προγράμματα, στα οποία περιλαμβάνεται και η παρασκευή εμβολίου κατά του κορωνοϊού. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

Το όνομά του είναι συνδεδεμένο με τις μεγαλύτερες τεχνολογικές μεταρρυθμίσεις παγκοσμίως, ενώ παράλληλα είναι ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον πλανήτη 102 EconomyToday

Το χρονικό της «γέννησης» της Microsoft Η ιστορία της ίδρυσης της Microsoft αρχίζει στις 4 Απριλίου 1975, όταν δύο νεαροί επιχειρηματίες, ο Βill Gates και ο Paul Allen, συνεργάστηκαν για να δημιουργήσουν τη νεοσύστατη εταιρεία τους με την επωνυμία «Microsoft». Μια επιχείρηση που έμελλε τα επόμενα χρόνια να εξελιχθεί σε μια γιγάντια εταιρεία που θα σχετιζόταν με τη δημιουργία των λειτουργικών συστημάτων για μικροϋπολογιστές MS-DOS και Windows. Ωστόσο, για τον Gates, το «ταξίδι» άρχισε στην ηλικία των 13 ετών. Τότε, φοιτούσε στο διακεκριμένο Γυμνάσιο του Lakeside στο Seattle. Στο ίδιο σχολείο φοιτούσε και ο Paul Allen. Η φιλία τους συνεχίστηκε και στο Πανεπιστήμιο του Harvard. Οι δυο τους συνεταιρίστηκαν προκειμένου να δημιουργήσουν την πρώτη γλώσσα προγραμματισμού για τους προσωπικούς υπολογιστές, με βάση τη γλώσσα BASIC. Η δουλειά τους έγινε γρήγορα γνωστή και προσέλκυσε

το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών της εποχής. Η εταιρεία υπολογιστών MITS εκδήλωσε την επιθυμία να συνεργαστεί μαζί τους στον προσωπικό υπολογιστή που ετοίμαζε, με την ονομασία Altair 8800. Έτσι, οι δύο φίλοι δημιούργησαν τη Microsoft (Μicrocomputer Software) προκειμένου να προμηθεύουν τη MITS με μικροϋπολογιστικό λογισμικό. Το 1981, η Microsoft λάνσαρε το λειτουργικό σύστημα MS-DOS για την IBM. Τον Μάρτιο του 1986, η Microsoft μπήκε για πρώτη φορά στο χρηματιστήριο. Η αρχική προσφορά των μετοχών, με την τιμή να ανέρχεται στα $21, μετέτρεψε τον Gates σε εκατομμυριούχο από τη μια στιγμή στην άλλη. Το 1987, η ανακοίνωση της συνεργασίας της Microsoft Τον Αύγουστο με την ΙΒΜ ανέβασε κατακόρυφα την τιμή των μετοχών του 1995, η στα $100 ανά μετοχή. Έπειτα, τον Ιούνιο του 1992, ο Gates τιμήθηκε με το Μετάλπαρουσίασε τα λιο του Έθνους για την Τεχνολογία από τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, George H. W. Bush τον Πρεσβύτερο. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Paul Allen αποχώρησε από τα το πρώτο λειτουργικό διοικητικά της εταιρείας όταν διαγνώστηκε με καρκίνο, σύστημα της εταιρείας με ενώ από τις αρχές του 2000 ο Gates αφιερώθηκε στο έγχρωμη γραφική φιλανθρωπικό του έργο.

O Gates είναι ιδιοκτήτης αρκετών διαμερισμάτων στον διεπαφή πολυτελέστερο ουρανοξύστη της Νέας Υόρκης, Trump με τον χρήστη και το δεύτερο σε πωλήσεις World Tower. μέχρι εκείνη τη στιγμή, Τον Αύγουστο του 1995, η Microsoft παρουσίασε τα Windows 95, το πρώτο λειτουργικό σύστημα της εταιρείας μετά το με έγχρωμη γραφική διεπαφή με τον χρήστη και το δεύτερο σε πωλήσεις μέχρι εκείνη τη στιγμή, μετά το Mac OS.

Microsoft

Windows 95,

Mac OS

EconomyToday 103

ΘΕΜΑ

Το «The Great Influenza» στην καλοκαιρινή λίστα βιβλίων του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία

Οι προβλέψεις για τον ιό, οι θεωρίες συνωμοσίας και οι προμήθειες Το τελευταίο διάστημα, ο Bill Gates έγινε στόχος των συνωμοσιολόγων και μάλιστα διάφορα δημοσιεύματα ενέπλεκαν τον ιδρυτή της Microsoft με την εξάπλωση του COVID-19, καθώς ισχυρίζονταν ότι «θέλει να ερημώσει τη γη και να εμφυτεύσει ηλεκτρονικούς κοριούς στον πληθυσμό». Το Γαλλικό Πρακτορείο αποδόμησε μερικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μια από αυτές έλεγε το εξής: «Επειδή επέκρινε την κυβέρνηση Τραμπ, επειδή είναι ένας μεγιστάνας της τεχνολογίας που έγινε φιλάνθρωπος, ένας ένθερμος υποστηρικτής και χρηματοδότης του εμβολιασμού, ο συνιδρυτής της Microsoft είναι ο τέλειος αποδιοπομπαίος τράγος μιας κρίσης που αποτελεί διασταύρωση της τεχνολογίας και της ιατρικής επιστήμης».

104 EconomyToday

Το 2010, o Gates είχε προειδοποιήσει για μια επικείμενη πανδημία, σε μια ανάρτησή του μετά το ξέσπασμα του H1N1

Κάθε καλοκαίρι, ο Βill Gates συνηθίζει να προτείνει βιβλία για διάβασμα. Η φετινή λίστα του, ωστόσο, έχει διαφοροποιηθεί, καθώς ένα από τα βιβλία που συστήνει αφορά την έρευνα και εξηγεί την προηγούμενη παγκόσμια πανδημία. «Ζούμε, σήμερα, καιρούς χωρίς προηγούμενο. Ωστόσο, εάν αναζητάτε ένα ιστορικό ανάλογο, η πανδημία της γρίπης του 1918 είναι το πλησιέστερο που μπορείτε να βρείτε», ανέφερε ο ίδιος, με αφορμή το βιβλίο «The Great Influenza» του John M. Barry. Παράλληλα ανέφερε τα εξής: «Ο Barry θα σας διδάξει σχεδόν τα πάντα που πρέπει να ξέρετε για μια από τις πιο θανατηφόρες εξάρσεις επιδημίας στην ανθρώπινη ιστορία. Ακόμη κι αν το 1918 ήταν πολύ διαφορετική εποχή σε σύγκριση με σήμερα. Το “The Great Influenza” είναι μια καλή υπενθύμιση για το ότι εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε πολλές ίδιες προκλήσεις». Ένα άλλο βιβλίο που συστήνει αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο επιχειρήσεις και κυβερνήσεις μπορούν να αντεπεξέλθουν σε δύσκολους οικονομικά καιρούς. Το τρίτο βιβλίο που προτείνει πραγματεύεται τρόπους με τους οποίους μπορούμε να ανακάμψουμε ακόμη και από το χειρότερο ψυχικό τραύμα. Επιπρόσθετα, ο Gates έγραψε μια σύντομη βιβλιοπαρουσίαση για κάθε μια από τις προτάσεις του. Για παράδειγμα, για το βιβλίο «The Choice» της Dr. Edith Eva Eger, ο Gates έγραψε ότι «αυτό το βιβλίο –εν μέρει– είναι οδηγός διαχείρισης τραύματος». Επίσης, εξηγεί ότι το διάβασε κατόπιν προτροπής της γυναίκας του, Melinda Gates. «Η Eger ήταν μόλις 16 χρόνων όταν η ίδια και η οικογένειά της στάλθηκαν στο Άουσβιτς. Επέζησε απίστευτα τρομακτικών καταστάσεων (σ.σ. δεν ξαναείδε ποτέ τους γονείς της), μετανάστευσε στις ΗΠΑ και έγινε ψυχαναλύτρια. Το μοναδικό παρελθόν της τής δίνει εντυπωσιακή διορατικότητα και πιστεύω ότι πολλοί θα βρουν, τώρα, ανακούφιση στις προτάσεις της για το πώς να χειριστούν δύσκολες καταστάσεις» επισημαίνει. Για το «finish line», ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας προτείνει το μυθιστόρημα «Cloud Atlas» του David Mitchell. «Αυτό είναι το είδος του μυθιστορήματος που θα το σκέφτεσαι και θα μιλάς γι’ αυτό κι ας έχει περάσει καιρός αφότου το έχεις τελειώσει», τονίζει και συνεχίζει λέγοντας ότι «είναι λίγο δύσκολο να εξηγήσεις την πλοκή γιατί περιλαμβάνει έξι ιστορίες που συνδέονται μεταξύ τους και οι οποίες συμβαίνουν σε χρονική απόσταση αιώνων η μία από την άλλη (συμπεριλαμβανομένης μιας που αγάπησα ιδιαίτερα, για έναν Αμερικανό γιατρό που έχει μπαρκάρει σε πλοίο στα μέσα του 19ου αιώνα στον Νότιο Ειρηνικό)». «Εντούτοις, εάν είστε σε διάθεση για μια πραγματικά συναρπαστική ιστορία για την καλύτερη και τη χειρότερη πλευρά του ανθρώπου, πιστεύω ότι θα σας σαγηνεύσει όσο εμένα», καταλήγει.

Μια άλλη περίπτωση λέγεται ότι αφορά τη Microsoft, καθώς υποστηρίζουν ότι είναι εφεύρεση των Illuminati. Παρ’ όλα αυτά, οι κατηγορίες με στόχο τον Gates έχουν ως κοινό σημείο την κερδοφορία. Όλοι αυτοί που τον κατηγορούν, τον μέμφονται ότι θέλει να αντλήσει κέρδος από την πανδημία. Μάλιστα, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που τον κατηγορούν, καθώς έχει ήδη «στιγματιστεί» ότι βρισκόταν πίσω από την επιδημία του ιού Ζίκα. Σε συνέντευξή της, η σύζυγος του Gates, Melinda, ανέφερε ότι «πριν από μερικά χρόνια είχαμε συζητήσει με τον Bill τι θα γινόταν σε περίπτωση που δεν υπήρχε καθαρό νερό ή αρκετό φαγητό. Έτσι, είχαμε προετοιμαστεί και είχαμε λίγο φαγητό στο υπόγειο σε περίπτωση που χρειαζόταν και τώρα είμαστε όλοι στην ίδια κατάσταση. Σε αυτή την ασθένεια (COVID-19) είμαστε όλοι μαζί. Αυτό για το οποίο μιλάμε κυρίως στο σπίτι μας κάθε βράδυ είναι πόσο τυχεροί είμαστε. Καταλαβαίνουμε το προνόμιό μας. Όταν λέμε την προσευχή μας τη νύχτα, όταν είμαστε ευγνώμονες για το φαγητό μας, ξέρουμε ότι δεν αγωνιζόμαστε για να έχουμε ένα γεύμα στο τραπέζι, όπως τόσες πολλές οικογένειες σε όλο τον κόσμο», ανέφερε. Το 2010, o Gates είχε προειδοποιήσει για μια επικείμενη πανδημία, σε μια ανάρτησή του μετά το ξέσπασμα του H1N1 το 2009. Πάντως, το ίδρυμα «Bill and Melinda Gates» δεσμεύτηκε να διαθέσει δισεκατομμύρια ευρώ για την ανακάλυψη εμβολίου κατά της πανδημίας του κορωνοϊού. ET

Οι απόγονοι του ζεύγους Gates δεν θα κληρονομήσουν τα δισεκατομμύρια των γονιών τους, καθώς τα περισσότερα από τα χρήματα της οικογένειας θα πάνε στο ίδρυμα που διατηρούν

Από εταίροι…

«συνέταιροι» ζωής!

Απόφοιτος στον τομέα της επιστήμης των υπολογιστών και της οικονομίας, η Melinda προσλήφθηκε από τη Microsoft. Μάλιστα, η πρόσληψή της συνέπεσε με την εισαγωγή της εταιρείας στο χρηματιστήριο. Η γνωριμία της με τον Gates έγινε σε ένα πικ-νικ της εταιρείας. Ο Gates τής ζήτησε να κανονίσουν ένα ραντεβού έπειτα από δύο εβδομάδες. Ωστόσο, εκείνη τον απέρριψε «επειδή δεν ήταν αρκετά αυθόρμητος». Μέσα σε μια ώρα, της ζήτησε ξανά να την βγάλει έξω εκείνο το βράδυ και εκείνη συμφώνησε. Έκτοτε, έγιναν ζευγάρι. Στην εταιρεία διατηρούν χαμηλό προφίλ. Μετά από επτά χρόνια σχέσης, το ζευγάρι ενώθηκε με τα δεσμά του γάμου, σε μια άκρως μυστική τελετή που πραγματοποιήθηκε στη Χαβάη και κόστισε συνολικά περίπου ένα εκατομμύριο δολάρια. Η Melinda στη συνέχεια έφερε στον κόσμο τα τρία τους παιδιά, το 1996, το 1999 και το 2002. Οι απόγονοι του ζεύγους Gates δεν θα κληρονομήσουν τα δισεκατομμύρια των γονιών τους, καθώς τα περισσότερα από τα χρήματα της οικογένειας θα πάνε στο ίδρυμα που διατηρούν.

EconomyToday 105

ΘΕΜΑ

Μετρά πληγές η βιομηχανία

του θεάματος

Νέα δεδομένα στη μετά COVID-19 εποχή

Αδιαμφισβήτητα, ο κορωνοϊός επηρέασε την παγκόσμια οικονομία, η οποία ακροβατεί σε ένα τεντωμένο σχοινί και προσπαθεί να ορθοποδήσει. Το ίδιο ισχύει και για τη βιομηχανία του θεάματος, η οποία υπέστη σοβαρό πλήγμα, καθώς έχασε δισεκατομμύρια δολάρια. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

106 EconomyToday

EconomyToday 107

ΘΕΜΑ

O

τομέας της ψυχαγωγίας θεωρείται θεμέλιος λίθος για την οικονομία της Καλιφόρνιας. O Κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Gavin Newsom, καθημερινά προσπαθεί να επαναφέρει την κινηματογραφική «ανταρσία» που επικρατεί εξαιτίας του κορωνοϊού. Καίρια ερωτήματα, όπως για παράδειγμα με ποιο τρόπο θα φιλοξενείται κοινό σε τηλεοπτικές εκπομπές ή πώς θα εξασφαλίσουν την ασφάλεια των εργαζομένων που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, είναι μόνο μερικά από τα ζητήματα που απασχολούν τους ιθύνοντες των καναλιών.

Το Χόλιγουντ στην Κύπρο Με την εκπόνηση του προγράμματος Οlivewood, η Κύπρος εντάχθηκε και επίσημα στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη. Απτό παράδειγμα αποτελεί η πρώτη κινηματογραφική παραγωγή του Χόλιγουντ στην Κύπρο με τίτλο «Jiu Jitsu». Σε δηλώσεις του στο Εconomy Today, ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης και παραγωγός Δημήτρης Λογοθέτης μίλησε για το οπτικοακουστικό σχέδιο (Οlivewood) αλλά και για τη νέα του ταινία με τίτλο «Man Of War», η οποία πρόκειται να γυριστεί στην Κύπρο. «Τον Ιούνιο θα ερχόμασταν για να ξεκινήσουμε να γυρίζουμε την ταινία “Man Of War” αλλά λόγω του COVID-19 πρέπει να αλλάξουμε κάποια πράγματα. Η ομάδα μου αποτελείται από 180-220 άτομα, αλλά, με βάση κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που πρέπει να ακολουθήσουμε για να κάνουμε τα γυρίσματα, δεν μπορούν να υπάρχουν περισσότερα από 50 άτομα στο πλατό». Μεταξύ άλλων, αποκάλυψε ότι ετοιμάζεται να χτίσει κινηματογραφικό στούντιο στο νησί. «Είμαι έτοιμος να σας φέρω άλλες τρεις ταινίες του χρόνου. Έχω κάνει συζητήσεις με αρμόδιους του νησιού και είμαι έτοιμος να χτίσω ένα στούντιο εκεί. Μαζί με τον συνέταιρό μου στην Κύπρο, προσπαθούμε να βρούμε πού θα χτίσουμε το στούντιο, αλλά είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε». Τέλος, ανέφερε ότι του άρεσε η συνεργασία που είχε με τους Κύπριους. «Όταν γυρίζαμε το “Jiu Jitsu”, οι Κύπριοι συνεργάτες μου ήταν πολύ ενθουσιασμένοι και θέλανε να βοηθήσουνε. Μου άρεσε πάρα πολύ αυτό».

Η ζημιά της πανδημίας Οι εκτιμήσεις για τη ζημιά που υπέστη η βιομηχανία του Χόλιγουντ εξαιτίας της πανδημίας, σύμφωνα με το Hollywood Reporter, μιλούν για

$20 δισ.

Η αλήθεια είναι ότι όλοι στον κινηματογραφικό κόσμο είναι σε κατάσταση αναμονής αναφορικά με το τι μέλλει γενέσθαι με τη λειτουργία των κινηματογράφων στις ΗΠΑ, που μέχρι στιγμής δουλεύουν στο 50%. Οι αναβολές έχουν τεράστιες επιπτώσεις. Για παράδειγμα, η απόφαση της MGM (Metro-GoldwynMayer) για αναβολή της πρεμιέρας του «No Time to Die» τον Νοέμβριο θα κοστίσει στο στούντιο $30 εκατ. έως

$50 εκατ.,

λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφημίσεις αγοράζονται εκ των προτέρων. Όσον αφορά τη ζημιά στα θέατρα του Broadway, τα οποία «σφράγισαν» τις πύλες τους, υπολογίζεται σε

$100 εκατ.

Σημειώνεται ότι τα blockbusters διαφημίστηκαν αγοράζοντας τηλεοπτικό χρόνο στο Super Bowl.

108 EconomyToday

Οι αλλαγές στις σκηνές ταινιών Ρεπορτάζ της Daily Mail αναφέρει ότι το μέλλον των ρομαντικών σκηνών στις ταινίες του Χόλιγουντ είναι εξαιρετικά δύσκολο, καθώς η βιομηχανία αλλάζει τους κανόνες και θέτει άλλους αυστηρότερους. Αρκετοί ηθοποιοί έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για το γύρισμα σκηνών που περιλαμβάνουν φιλιά, ακόμα και μετά την άρση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ήδη βρίσκονται στο τραπέζι διάφορες προτάσεις και εισηγήσεις για μέτρα που διασφαλίζουν την προστασία των ηθοποιών, τόσο μπροστά όσο και πίσω από τις κάμερες. Μάλιστα, στο ίδιο ρεπορτάζ, η συντονίστρια οικειότητας του Χόλιγουντ, Amanda Blumenthal, ανέφερε ότι κάποιες παραγωγές απλά θα αφαιρέσουν εντελώς τις ρομαντικές τους σκηνές με φιλιά, για να αποφύγουν την ενασχόλησή τους με θέματα ασφαλείας σ’ αυτό το επίπεδο. «Δεν θα εκπλαγώ αν για μια μεγάλη χρονική περίοδο, μέχρι να ξέρουμε πώς μπορούμε να εργαζόμαστε με ασφάλεια εν μέσω αυτής της κρίσης, οι παραγωγές θα επιλέξουν αυτόν τον δρόμο για να καταφέρουν να προβληθούν εγκαίρως ταινίες και σειρές», αναφέρει, σημειώνοντας ότι «είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάποιοι αστέρες θα επιλέξουν να πουν όχι σε ταινίες που απαιτούν φιλιά ή ρομαντικές σκηνές, λόγω των ρίσκων του COVID-19. Αντί για μια ερωτική σκηνή, θα βλέπουμε μια πόρτα να κλείνει και να υπονοείται ότι συνευρέθηκαν ερωτικά».

Ο ρόλος των συμβούλων για τον κορωνοϊό H πανδημία του κορωνοϊού έχει αναγκάσει τους παραγωγούς, τα κινηματογραφικά στούντιο και τα συνδικάτα των εργαζομένων στον κινηματογραφικό χώρο να αναζητήσουν συμβουλές από ειδικούς για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να ανοίξουν και πάλι με ασφάλεια τα κινηματογραφικά και τα τηλεοπτικά πλατό. Αυτοί που έχουν μεγάλη ζήτηση είναι οι επιδημιολόγοι και άλλοι ειδικοί της δημόσιας υγείας, που θα κληθούν να παράσχουν την τεχνογνωσία τους για τη διαχείριση των πολυάριθμων συνεργείων. Τα σωματεία που εκπροσωπούν τους ηθοποιούς και τους εργαζόμενους στην παραγωγή, περιλαμβανομένων των SAG-AFTRA και IATSE, έχουν ήδη προσλάβει ειδικούς από το Χάρβαρντ και από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας για να βοηθήσουν στην έκδοση οδηγιών. Πάντως, σύμφωνα με τον ιατρό Paul Litchfield, «η διαχείριση του κορωνοϊού είναι μια πολύπλοκη διαδικασία στην τηλεόραση, διότι αρκετοί εργαζόμενοι είναι freelancers. Επομένως, θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι οδηγίες είναι όμοιες για όλες τις εταιρείες τηλεοπτικών παραγωγών».

Μέτρα πρόληψης

Πιο έτοιμη η βιομηχανία ερωτικών ταινιών Καθώς το Χόλιγουντ προσπαθεί να βρει τον βηματισμό του, υπάρχει ένας τομέας ο οποίος είναι καλύτερα προετοιμασμένος για να αντιμετωπίσει την πανδημία. Ο τομέας αυτός δεν είναι άλλος από εκείνον της παραγωγής ερωτικών ταινιών, ο οποίος έχει το δικό του σύστημα λειτουργίας, που χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1990, με απώτερο σκοπό να προστατεύει τους ηθοποιούς από το ΑIDS. Στο παρόν στάδιο, το εν λόγω σύστημα και τα πρωτόκολλά του χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ταινιών ενηλίκων. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Free Speech Coalition, Mike Stabile, «όταν αρχίσαμε να μιλάμε για τον COVID-19, θεωρήσαμε πως ήμασταν πολύ καλά προετοιμασμένοι, επειδή έχουμε μια ολόκληρη ιστορία τεστ στη βιομηχανία, καθώς και ιχνηλάτησης επαφών και παύσεων παραγωγής». Πρόσθεσε δε ότι «οι προκλήσεις για τον αθλητισμό, το Χόλιγουντ και τη βιομηχανία ερωτικών ταινιών είναι όλες διαφορετικές, αλλά στην πραγματικότητα όλοι έχουμε πράγματα να μάθουμε ο ένας απ’ τον άλλο». Πάντως, ο ίδιος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για συνεργασία με τα στούντιο του Χόλιγουντ. «Ο κορωνοϊός, ο οποίος μεταδίδεται ευκολότερα, συνιστά ένα πιο σύνθετο πρόβλημα, αλλά η βιομηχανία ταινιών ενηλίκων είναι ανοιχτή για συνεργασία με τα μεγάλα στούντιο του Χόλιγουντ, με τα οποία μπορεί να μοιραστεί την τεχνογνωσία της», κατέληξε. ET

Οι επιδημιολόγοι και άλλοι ειδικοί επί θεμάτων υγείας θα κληθούν να παράσχουν την τεχνογνωσία τους για τη διαχείριση των πολυάριθμων συνεργείων

Υπάρχουν διάφορα μέτρα τα οποία θα εφαρμοστούν έτσι ώστε να μπορεί να γίνει επανεκκίνηση της βιομηχανίας. Αρχικά, για το κοινό που επισκέπτεται τα πλατό κάποιας εκπομπής, σκέφτονται τη χρήση τεστ αντισωμάτων. Πρόκειται για μια γρήγορη επιλογή, καθώς τα αποτελέσματα βγαίνουν σε 15 έως 20 λεπτά. Είναι μια αρκετά ασφαλής μέθοδος, αν και όχι 100% αποτελεσματική. Επίσης, οι εργαζόμενοι τεχνικοί δεν θα επιτρέπεται να μοιράζονται εργαλεία και αντικείμενα. Ο καθένας θα πρέπει να έχει τα δικά του. Όσον αφορά τα γεύματα στα συνεργεία και στους καλλιτέχνες, αυτά θα διανέμονται σε προ-τυλιγμένες μερίδες. Τα στούντιο του Χόλιγουντ, τα τηλεοπτικά δίκτυα και οι ενώσεις που εκπροσωπούν ηθοποιούς και σκηνοθέτες ψάχνουν εδώ και εβδομάδες τρόπους για να επανεκκινήσουν την παραγωγή, προστατεύοντας παράλληλα ηθοποιούς, μακιγιέρ και εικονολήπτες. Μεταξύ των ιδεών είναι η καραντίνα σε όλο το cast και το προσωπικό για τη διάρκεια ενός γυρίσματος, η παρουσία γιατρών στα γυρίσματα και οι θερμομετρήσεις ανά 12 ώρες. Μάλιστα, πολλά από τα σκηνικά θα δημιουργούνται ψηφιακά, έτσι ώστε οι ηθοποιοί να παίζουν στην πραγματικότητα σε κλειστούς χώρους. Η ηθοποιός Anna Kendrick, σε μια συνέντευξη κατά την οποία προωθούσε τη σειρά του HBO Max «Love Life», επισήμανε ότι κάποιες ιδέες είναι λες και προέρχονται από κάποιον που δεν βρέθηκε ποτέ σε ένα κινηματογραφικό πλατό. «Σύμφωνα με την εμπειρία μου, οι άνθρωποι σε ένα κινηματογραφικό πλατό, σε αντίθεση με τους ανθρώπους σε ένα αεροδρόμιο, γνωρίζουμε ότι είμαστε στην ίδια ομάδα. Όλοι προσπαθούμε απλώς να διατηρούμε ο ένας τον άλλον ασφαλή. Δεν έχω δει ακόμα εξαιρετικές λύσεις», κατέληξε. Ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Tyler Perry, πάντως, πήρε την απόφαση να ξεκινήσει και πάλι τα γυρίσματα ταινιών. Έτσι λοιπόν, ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει την έναρξη γυρισμάτων για δύο τηλεοπτικές σειρές στις 8 Ιουλίου, στο στούντιό του στην Ατλάντα. Η αυτόνομη εγκατάσταση του Perry, έκτασης 330 στρεμμάτων, προσφέρει στέγαση και έτσι οι άνθρωποι που θα εργαστούν εκεί μπορούν να απομονωθούν για να αποτρέψουν την εξάπλωση του νέου κορωνοϊού. Μάλιστα, ο Perry ανέφερε ότι «χρειάστηκε μεγάλος αριθμός προσωπικού, ιατρών, επιδημιολόγων, δικηγόρων, εκπροσώπων συνδικάτων, μελών συνεργείων, ασφαλιστών και πολλών άλλων μεγάλων στοχαστών για να αναπτύξουν διασφαλίσεις».

EconomyToday 109

ΘΕΜΑ

Μια νέα πρόκληση για την Κοινή Αγροτική Πολιτική

αυτή η τάση έφερε κάποια θετικά αποτελέσματα, δεν κατάφερε να ανατρέψει την πραγματικότητα που είχε μέχρι τότε δημιουργηθεί.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει την άμεση ανάγκη ανανέωσης των γενεών στον πρωτογενή τομέα της παραγωγής

ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗ

Μ

ε την πάροδο των δεκαετιών, στην Ευρώπη, κι ακόμα περισσότερο στη νοτιοανατολική πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρατηρείται ένας συνεχής υποπληθυσμός της υπαίθρου και μια ταυτόχρονη μείωση του αριθμού των νέων σε ηλικία ανθρώπων που ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα μόλις το 6% των γεωργών είναι κάτω των 35 ετών. Η ανάπτυξη της οικονομίας κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, η όλο και μεγαλύτερη πρόσβαση των νέων ανθρώπων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η όλο και πιο γρήγορη εξέλιξη της τεχνολογίας απορρόφησαν ένα μεγάλο μέρος του ανθρώπινου δυναμικού της Ε.Ε. σε επαγγέλματα εκτός γεωργίας. Εξάλλου, την ίδια περίοδο, η βελτίωση των οικονομικών της οικογένειας, η κοινωνική ανέλιξη και η πιο άνετη ζωή συνδυάζονταν με τη δουλειά του γραφείου και τη ζωή στην πόλη. Η γεωργία αποτέλεσε στο κοινωνικό υποσυνείδητο μια επίπονη ενασχόληση (π.χ. βαριά εργασία κάτω από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού) που πολλές φορές δεν επαρκούσε για την επιβίωση της οικογένειας (π.χ. καταστροφή σοδειάς λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων) και δεν άρμοζε στις νέες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες. Στον Νότο της Ε.Ε., η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών ανάγκασε κάποιους νέους να στραφούν ξανά στην ύπαιθρο και κάποιους απ’ αυτούς να ασχοληθούν με τα εγκαταλειμμένα χωράφια του παππού. Παρά το ότι

110 EconomyToday

Η ΚΑΠ στηρίζει τους νέους γεωργούς για τη βελτίωση των καλλιεργειών τους αλλά και για τη στροφή στη βιολογική καλλιέργεια

Πλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει την άμεση ανάγκη ανανέωσης των γενεών στον πρωτογενή τομέα της παραγωγής, η οποία και θα φέρει πολλαπλά οφέλη. Αφενός, η νέα γενιά θα αναλάβει το πολύ σημαντικό έργο της παραγωγής ποιοτικών γεωργικών προϊόντων για όλους τους Ευρωπαίους. Αφετέρου, οι νέοι κάτοικοι θα βοηθήσουν στην ανατροπή των πληθυσμιακών δεδομένων και στην αναγέννηση της υπαίθρου. Για τον λόγο αυτό, η Κοινή Αγροτική Πολιτική στηρίζει τους νέους γεωργούς με ποικίλα προγράμματα. Πρώτα απ’ όλα, στηρίζει οικονομικά όσους θέλουν να συνδυάσουν τη ζωή στην ύπαιθρο με την εργασία στο χωράφι, δίνοντας επιχορηγήσεις και για εξασφάλιση στέγης και για έναρξη ενασχόλησης με τη γεωργία. Ταυτόχρονα, επιδοτεί τους νέους για παρακολούθηση προγραμμάτων εκπαίδευσης τόσο εντός Κύπρου όσο και στο εξωτερικό. Επιπλέον, η ΚΑΠ στηρίζει τους νέους γεωργούς για τη βελτίωση των καλλιεργειών τους αλλά και για τη στροφή στη βιολογική καλλιέργεια. Τέλος, άλλα κονδύλια προορίζονται για την επιδιόρθωση δομών στα χωράφια, που αποτελούν ταυτόχρονα και μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του κάθε τόπου, όπως οι αναβαθμίδες στην Κύπρο. Με την εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, οι ως άνω δράσεις αναμένεται να εμπλουτιστούν και με άλλες. Η πρόκληση για τη νέα ΚΑΠ είναι μεγάλη και το όφελος για όλους μεγαλύτερο.

Η παρούσα δημοσίευση δεσμεύει μόνο τον συντάκτη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν

ΘΕΜΑ

Κοινή Αγροτική Πολιτική:

Εξασφαλίζοντας μια δίκαιη αμοιβή για τους γεωργούς Η Κοινή Αγροτική Πολιτική στηρίζει τους γεωργούς για να παράγουν ποιοτικά γεωργικά προϊόντα προς όφελος όλων μας.​

να καταστρέψουν το μεγαλύτερο μέρος ή ακόμα και ολόκληρη τη σοδειά ενός γεωργού. Ταυτόχρονα, η ζήτηση των προϊόντων τους στην αγορά είναι παράγοντας που από τη μια δεν μπορεί να ελεγχθεί από τον εκάστοτε γεωργό, αλλά που τελικά επηρεάζει το εισόδημά του. Έρευνες δείχνουν ότι το μέσο γεωργικό εισόδημα παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από τους άλλους τομείς της οικονομίας.

Μ

ετά από μια μακρά περίοδο επισιτιστικών προβλημάτων για την Ευρώπη, που κυρίως προκλήθηκαν από τους δύο μεγάλους πολέμους και τις οικονομικές τους συνέπειες, οι ιδρυτικές χώρες της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης, τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, αναγνώρισαν την ανάγκη διαμόρφωσης μιας πολιτικής που θα εξασφάλιζε επισιτιστική επάρκεια για όλους τους Ευρωπαίους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσα στους εμπνευστές της συγκεκριμένης πολιτικής ήταν και άνθρωποι που είχαν ζήσει τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την πείνα στις κατεχόμενες (κι όχι μόνο) χώρες. Αγρότης από την Ολλανδία, ο Σίσκο Μάσχολτ ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για θέματα γεωργίας. Έχοντας βιώσει ο ίδιος τον λιμό στη γενέτειρά του στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν βέβαιος ότι η Ευρώπη είχε ανάγκη από μια πολιτική που θα εξασφάλιζε στον πληθυσμό της έναν συνεχή εφοδιασμό με ποιοτικά τρόφιμα. Οι ιδέες του έθεσαν τις βάσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Για την εξασφάλιση ποιοτικών και οικονομικά προσιτών γεωργικών προϊόντων για όλους τους Ευρωπαίους, απαραίτητος κρίκος στην αλυσίδα είναι οι γεωργοί, που παράγουν αυτά τα προϊόντα και ταυτόχρονα παρέχουν σε όλους μας δημόσια αγαθά μέσω της φροντίδας του περιβάλλοντος και της υπαίθρου. Το εισόδημα των γεωργών, ωστόσο, επηρεάζεται από πολλαπλούς παράγοντες, οι οποίοι δεν μπορούν να ελεγχθούν από τους ίδιους. Για παράδειγμα, οι ακραίες καιρικές συνθήκες μπορούν

ΚΡΙΣΙΜΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΠ

Το εισόδημα των γεωργών επηρεάζεται από πολλαπλούς παράγοντες, οι οποίοι δεν μπορούν να ελεγχθούν από τους ίδιους

Υπ’ αυτό το πρίσμα, η Κοινή Αγροτική Πολιτική είχε από την αρχή έναν πολύ κρίσιμο ρόλο να παίξει, αυτόν της οικονομικής στήριξης των γεωργών, με στόχο την εξασφάλιση μιας δίκαιης αμοιβής για όλους τους Ευρωπαίους γεωργούς, ανάλογης των όσων προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο. Το εργαλείο αυτό είναι οι λεγόμενες «άμεσες ενισχύσεις», που εξαρτώνται κατά κανόνα από το μέγεθος της εκμετάλλευσης του γεωργού σε εκτάρια. Αρμόδιες για τη διαχείριση και τον έλεγχο των άμεσων ενισχύσεων είναι οι εθνικές αρχές του κάθε κράτους-μέλους της Ε.Ε. Στην Κύπρο, η αρμόδια αρχή είναι ο Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών ή αλλιώς ΚΟΑΠ, στον οποίο κάθε χρόνο οι γεωργοί υποβάλλουν αίτηση ενίσχυσης. Εφόσον οι γεωργοί καλύπτουν τους όρους επιλεξιμότητας που έχει ορίσει η εκάστοτε εθνική αρχή, λαμβάνουν και την εισοδηματική στήριξη. Σε συνδυασμό με τις «άμεσες ενισχύσεις», το κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. μπορεί να επιλέξει να παρέχει ενισχύσεις για μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, για νέους γεωργούς ή και για γεωργούς που δραστηριοποιούνται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς.

Η παρούσα δημοσίευση δεσμεύει μόνο τον συντάκτη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν

aυτοκινητο

info

Η Ferrari είναι εδώ…

Η Ferrari είναι έτοιμη για την επανεκκίνηση

Οι παραγγελίες για τις πολυτελείς Ferrari έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδό τους, παρά την παγκόσμια κρίση του νέου κορωνοϊού, αναφέρει ο επικεφαλής της ιταλικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Τα πέντε νέα μοντέλα που παρουσίασε η Ferrari το 2019 «τα έχει υποδεχθεί με ενθουσιασμό η αγορά» και «στηρίζουν το χαρτοφυλάκιο παραγγελιών μας για το 2020, το οποίο είναι πιο ισχυρό από ποτέ», δήλωσε ο Λούις Καμιλέρι ενώπιον της γενικής συνέλευσης των μετόχων στο Άμστερνταμ. «Κανείς δεν γνωρίζει πότε θα λήξει» η έκτακτη κατάσταση που συνδέεται με τον κορωνοϊό, «όμως το σημαντικό είναι να είμαστε έτοιμοι και η Ferrari είναι έτοιμη για την επανεκκίνηση» της παραγωγής, συμπλήρωσε. Υπογράμμισε, δε, ότι «τα αποτελέσματα ρεκόρ του 2019 έβαλαν τον όμιλο σε θέση να αντιμετωπίσει το μέλλον».

της παραγωγής

info Το εσωτερικό του Honda Civic 2020 αναβαθμίζεται

INFO Τοποθετείται ανάμεσα στο Mazda CX-3 και στο Mazda CX-5

112 EconomyToday

Το νέο μοντέλο της Mazda

Το Mazda CX-30, το δεύτερο στη σειρά των μοντέλων επόμενης γενιάς της Mazda, δεν περνά απαρατήρητο. Το νέο μοντέλο τοποθετείται ανάμεσα στο Mazda CX-3 και το ήδη καταξιωμένο και δημοφιλές Mazda CX-5, ικανοποιώντας τις απαιτήσεις των πελατών που επιθυμούν να συνδυάσουν τις συμπαγείς και φιλικές για αστικό περιβάλλον διαστάσεις του πρώτου, με την ευρυχωρία και την πρακτικότητα του δεύτερου. Το νέο μικρομεσαίο SUV ενσωματώνει όλες τις τελευταίες εξελίξεις της φιλοσοφίας των μοντέλων νέας γενιάς Skyactiv-Vehicle της Mazda, η οποία όχι μόνο αξιοποιεί την εγγενή ισορροπία του ανθρώπου για πιο φυσικό και διαισθητικό έλεγχο του οχήματος, αλλά μειώνει και ελέγχει παράλληλα το επίπεδο NVH (θόρυβος, κραδασμοί, τραχύτητα), εξασφαλίζοντας μια μοναδική «ποιότητα ησυχίας» στην καμπίνα.

Νέος αέρας

Το Honda Civic 2020 διαθέτει φρέσκο εξωτερικό στιλ, αναβαθμισμένο σύστημα infotainment και πιο ποιοτικά υλικά καμπίνας – στοιχεία που αυξάνουν την πρακτικότητα και επιτείνουν την αίσθηση πολυτέλειας. Το ανανεωμένο Honda Civic βασίζεται στη δυναμική σιλουέτα και τις μυώδεις αναλογίες του μοντέλου, όπου τώρα προστίθεται ένα νέο κομψό, συμμετρικό πλαίσιο προβολέων ομίχλης με λείες επιφάνειες και κομψές ακμές. Η απέριττη μάσκα και το νέο σχέδιο της εισαγωγής αέρα χαρίζουν στο εμπρός τμήμα μια πιο καθαρή, αεροδυναμική σχεδίαση. Το εσωτερικό του Honda Civic 2020 αναβαθμίζεται με την προσθήκη νέων φινιρισμάτων και υλικών που αναδεικνύουν το προηγμένο περιβάλλον υψηλής ποιότητας. Το Honda Civic 2020 συνεχίζει να επωφελείται από το κορυφαίο πακέτο τεχνολογιών ενεργητικής ασφάλειας που βοήθησαν το μοντέλο να διεκδικήσει εξαιρετική βαθμολογία στις δοκιμές του Euro NCAP.

ADVERTORIAL

Πώς η πανδημία αναδεικνύει την αξία του σωστού branding Η παγκόσμια πανδημία του κορωνοϊού έχει επιφέρει μεγάλες ανατροπές στον τρόπο με τον οποίο εταιρείες και μάρκες διαχειρίζονται πλέον τον επικοινωνιακό τους σχεδιασμό.

H

διαδικασία του «redefining focus», δηλαδή του επαναπροσδιορισμού των στόχων και της στρατηγικής, αποτελεί μια από τις πιο καίριες και σημαντικές δράσεις για όλους τους οργανισμούς. Είναι κοινώς αποδεκτό πως η πανδημία έχει επηρεάσει σημαντικά τη μελλοντική αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών. Οι επιχειρήσεις καλούνται να επανατοποθετηθούν μέσα σε ένα νέο πλαίσιο, το οποίο θα βλέπει ολιστικά το πλάνο επικοινωνίας, μάρκετινγκ και δημοσίων σχέσεων.

Enters branding and rebranding, ο τρόπος, δηλαδή, με τον οποίο ο καταναλωτής αντιλαμβάνεται ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Οι επιχειρήσεις πλέον επαναξιολογούν τον εαυτό τους, δηλαδή το brand τους, και δίνουν σημασία σε αυτό που λέμε brand equity, στην αξία δηλαδή της μάρκας τους. Σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του Anirot Development Organisation, Ανδρέα Ροτσίδη, «οι πλείστοι πελάτες μας αναζητούν τον διάλογο για τη συνεχή βελτίωση του branding τους, είτε αφορά μια ολιστική προσέγγιση rebranding είτε μια πιο συντηρητική διαδικασία refresh – και πάντα ως οριζόντια στρατηγική, ως μια

δυναμική διαδικασία η οποία καθοδηγεί όλες τις δράσεις μάρκετινγκ, επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων». Για να μπορέσει ένας οργανισμός να αντεπεξέλθει σε αντίξοες συνθήκες, οι οποίες όμως, όπως μας δήλωσε ο κ. Ροτσίδης, παρουσιάζουν πάντα και καλές ευκαιρίες σε όσους έχουν ανοιχτά τα μάτια και τα αυτιά τους, πρέπει να αντιμετωπίσει τον ίδιο του τον εαυτό. «Συχνά βλέπουμε εταιρείες με στατική εξέλιξη, οι οποίες, εν καιρώ οικονομικής, πολιτικής ή υγειονομικής απειλής, χάνονται ή απλά τα χάνουν. Είναι σημαντικό να γίνεται ένα ολοκληρωμένο brand audit, το οποίο συχνά δίνει τις απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως αν ένα brand σχετίζεται με το κοινό του και κατά πόσον αντικατοπτρίζει σαφώς τις αξίες που θέλει να εκπροσωπεί. Εμείς, ως Οργανισμός με έντονο το στοιχείο της στρατηγικής επικοινωνίας και σχεδιασμού, ενημερώσαμε όλους τους πελάτες μας για τα νέα δεδομένα και τους καθοδηγήσαμε μέσα από το Brand Crisis Management, μια διαδικασία αντιμετώπισης κρίσεων σε όλα τα επίπεδα, για όλες τις δράσεις που θα έπρεπε να σχεδιάσουμε για να συνεχίσουν να θεωρούνται game-changers στον τομέα τους».

Είναι σημαντικό να γίνεται ένα ολοκληρωμένο brand audit, το οποίο συχνά δίνει τις απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως αν ένα brand σχετίζεται με το κοινό του και κατά πόσο αντικατοπτρίζει σαφώς τις αξίες που θέλει να εκπροσωπεί Επιπλέον, φαίνεται πως, αν η πανδημία μάς έχει διδάξει κάτι, είναι σίγουρα την αξία της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ως βασικού άξονα στρατηγικής κάθε εταιρείας. Οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις καλούνται να παίζουν ομαδικά το παιχνίδι του CSR και δεν θα αποτελέσει έκπληξη αν αρχίσουμε να βλέπουμε «συγχωνεύσεις σε adhoc brand projects», εταιρείες δηλαδή οι οποίες από κοινού υλοποιούν δράσεις Corporate Social Responsibility. «Μόλις η Adidas έκανε retweet τη Nike, οι ασκοί του Αιόλου για τη μετά πανδημία εποχή στον επικοινωνιακό σχεδιασμό έχουν ανοίξει για τα καλά και ανυπομονούμε να συμμετάσχουμε ως ενεργοί thought leaders».

EconomyToday 113

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

GOOGLE:

1995-1997

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Η Ι ΣΗΤGoogle Ο Ρ Ιιδρύθηκε Α Ε Ν από Ο ΣτονBΛάρι R AΠέιτζ N Dκαι τον Σεργκέι

Μπριν το 1996, όταν αυτοί έκαναν το διδακτορικό τους στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1997 καταχώρησαν το domain Google.com.

1998

H Google LLC, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες διαδικτυακών υπηρεσιών, ιδρύθηκε ως ιδιωτική εταιρεία στις 4 Σεπτεμβρίου του 1998. Η λέξη «Google» προήλθε από αναγραμματισμό της λέξης «googol» (ονομασία που είχε αρχικά επιλέξει ο Πέιτζ), του μαθηματικού όρου που εισήγαγε ο Μίλτον Σιρότα για τον αριθμό 10100 που γράφεται ως «1 ακολουθούμενο από 100 μηδενικά». Στην αρχή το Google έτρεχε στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, με τα domain google.stanford.edu και z.stanford.edu.

1999 Το 1999 η Google έλαβε χρηματοδότηση κύκλου εργασιών 25 εκατ. δολάρια. Η εταιρεία ακολούθησε γρήγορη εξέλιξη, κυρίως όταν έγινε η επίσημη μηχανή αναζήτησης από τον Yahoo!, έναν από τους δημοφιλέστερους ιστότοπους.

2004

Στις 19 Αυγούστου 2004 έγινε η δημόσια εγγραφή της εταιρείας στο χρηματιστήριο. Ο στόχος της είναι να οργανώσει όλες τις πληροφορίες του κόσμου και να τις κάνει παγκόσμια διαθέσιμες. To 2004 η μηχανή αναζήτησης της Google έφτασε τα 200 εκατ. αναζητήσεις ημερησίως.

2006 To 2006 η Google μετέφερε τα κεντρικά της γραφεία στο Μάουντεν Βιου της Καλιφόρνιας, τα οποία ονομάζονται Googleplex.

2007

Έρευνες αγοράς έδειξαν ότι τον Απρίλιο του 2007 η Google Inc. ανέλαβε την πρωτοκαθεδρία ως η διασημότερη εταιρεία παγκοσμίως, εκτοπίζοντας έτσι τη Microsoft Corp.

114 EconomyToday

2012

Η Google εξαγόρασε τη Μοτορόλα. Στις 24 Απριλίου κυκλοφόρησε το Google Drive που είναι υπηρεσία αποθήκευσης και συγχρονισμού αρχείων που παρέχεται από την Google και επιτρέπει τη χρήση αποθηκευτικού νέφους, τον διαμοιρασμό αρχείων και τη συνεργατική επεξεργασία από τον χρήστη. Τα αρχεία που μοιράζονται δημόσια στο Google Drive μπορούν να αναζητηθούν με μηχανές αναζήτησης.

2013

Στις 24 Ιουλίου 2013 ξεκινά το Chromecast, μια μικρή και οικονομικά προσιτή συσκευή που διευκολύνει τη χρήση του τηλεφώνου, του tablet ή του φορητού υπολογιστή για να μεταφέρει την online ψυχαγωγία στην οθόνη της τηλεόρασης.

2014

Στις 18 Μαρτίου 2014 η Google ανακοινώνει την πρώτη προεπισκόπηση του προγραμματιστή του Android Wear (τώρα Wear OS της Google). Έκτοτε, έχει συνεργαστεί με κορυφαίες μάρκες για να προσφέρει smartwatches που δίνουν πρόσβαση στις πιο σημαντικές πληροφορίες, σε περισσότερη προληπτική βοήθεια και σε πιο έξυπνα προγράμματα για καλή υγεία. Τον Μάιο της ίδιας χρονιάς γίνεται από τις πρώτες εταιρείες στη Silicon Valley που δημοσιεύει τις στατιστικές της σχετικά με την αποδοχή της διαφορετικότητας, σύμφωνα με τη δέσμευσή της να διασφαλίσει ότι ο χώρος εργασίας την προωθεί όσο περισσότερο γίνεται. Την 1η Ιουνίου, λανσάρεται το Cardboard, που παρέχει απλή και οικονομική πρόσβαση στην Εικονική Πραγματικότητα (VR) χρησιμοποιώντας φθηνά υλικά και ένα smartphone.

2015

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2015 παρουσιάστηκε το Google Expeditions, ένα εκπαιδευτικό εργαλείο VR που παρέχει στους δασκάλους τη δυνατότητα να οργανώσουν για τους μαθητές τους εικονικούς εκπαιδευτικούς περιπάτους, χωρίς να περιορίζονται από το μέσο μεταφοράς ή την τοποθεσία.

2019

Η ταχεία ανάπτυξη της επιχείρησης από τη στιγμή της ίδρυσής της προκλήθηκε από μια αλυσίδα προϊόντων, συγχωνεύσεων και συνεργασιών, πέρα από τη μηχανή αναζήτησης της Google. Προσφέρει λογισμικό, συμπεριλαμβανομένου email (Gmail), υπηρεσία αποθήκευσης και συγχρονισμού αρχείων (Google Drive), ενώ τον Απρίλιο του 2019 σταμάτησε η λειτουργία του Google+.