8 minute read
ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ για την κυπριακή οικονομία
Η πανδημία του κορωνοϊού, εκτός από την υγειονομική κρίση που προκάλεσε, άπλωσε τα δίχτυα της και στην οικονομία. Οι επιπτώσεις της είναι τραγικές, κυρίως στις «ασθενέστερες» οικονομίες του κόσμου. Αναπόδραστα, η Κύπρος επηρεάζεται δραματικά από τις επιπτώσεις της πανδημίας, που έχει βυθίσει στην αβεβαιότητα την παγκόσμια οικονομία. Η τελική «σούμα» για το μέγεθος της ύφεσης του 2020 θα διαφανεί στο τέλος του χρόνου. Παρά ταύτα, τα δεδομένα δεν είναι ευνοϊκά, καθώς η ατμομηχανή της οικονομίας, ο τουρισμός, πλήγηκε περισσότερο από ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Advertisement
όλους τους άλλους τομείς, παρά τις προσπάθειες της πολιτείας να σώσει ό,τι σώζεται. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ), η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου συμφωνούν ότι η ύφεση στην κυπριακή οικονομία είναι αναπόφευκτη. Το Economy Today καταγράφει όλες τις προβλέψεις και παρουσιάζει το «μέλλον» της κυπριακής οικονομίας.
ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΚΑΛΥΦΟΜΜΑΤΟΥ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ Η πορεία της κυπριακής οικονομίας περιλαμβάνει τρία σενάρια, εξαιτίας της αβεβαιότητας που επικρατεί λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, σύμφωνα με το οικονομικό δελτίο της ΚΤΚ . Αρχικά, στο βασικό της σενάριο, η ΚΤΚ εκτιμά ότι το κυπριακό ΑΕΠ θα συρρικνωθεί με ρυθμό 7,3% και θα ακολουθήσει ανάπτυξη 5,6% και 4,1% το 2021 και το 2022 αντίστοιχα. Ωστόσο, λόγω της μετέωρης κατάστασης που επικρατεί σε σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας, η ΚΤΚ κατήρτισε επίσης ένα ήπιο και ένα ακραίο σενάριο για το 2020. Η συρρίκνωση διαμορφώνεται στο 5,6% για το ήπιο σενάριο, ενώ για το ακραίο η ύφεση εκτιμάται ότι θα φτάσει το 9,9%. Το ενδεχόμενο να επικρατήσει το ακραίο σενάριο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΚΤΚ , εξαρτάται από την ύπαρξη δεύτερου κύματος κορωνοϊού. Η ΚΤΚ προειδοποιεί πως το β΄ τρίμηνο του 2020 «οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι πολύ πιο έντονες, λόγω των δραστικών μέτρων περιορισμού της εξάπλωσης του ιού. Το πλήγμα στον κρίσιμο για την οικονομία τομέα του τουρισμού είναι σοβαρό, με άμεσο αντίκτυπο στον αριθμό των τουριστικών αφίξεων, λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών που έχουν τεθεί σε εφαρμογή από τα μέσα Μαρτίου». Σημειώνει ότι οι κίνδυνοι για ενδεχόμενη απόκλιση του βασικού σεναρίου για το 2020, το 2021 και το 2022 είναι καθοδικοί, επί τα χείρω, ιδιαίτερα εξαιτίας της αβεβαιότητας, κυρίως σε σχέση με την πορεία της αεροπορικής κίνησης και του τουρισμού. Οι κίνδυνοι για το 2021 και το 2022 συνδέονται με ενδεχόμενη επανεμφάνιση του ιού και επιβολή δεύτερου κύκλου περιοριστικών μέτρων, καθώς και με πιθανή αποδυνάμωση της φερεγγυότητας των δανειζομένων, κάτι το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.
Σε σχέση με την πανδημία του κορωνοϊού, το ΚΟΕ παρουσίασε δύο σενάρια για την κυπριακή οικονομία, το συντηρητικό και το ακραίο. Το πρώτο σενάριο προβλέπει μια ετήσια μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 7% και το δεύτερο μείωση της τάξης του 14% για το 2020. Στην έκθεσή του, το Κέντρο αναφέρει ότι «στα δύο σενάρια αξιοποιήθηκαν τα υπάρχοντα στοιχεία του Μαρτίου και Απριλίου για δείκτες οικονομικής δραστηριότητας σε διαφορετικές συχνότητες από διάφορες πηγές, καθώς και οι προσδοκίες για την οικονομική δραστηριότητα σε διαφορετικούς τομείς της κυπριακής και ευρωπαϊκής οικονομίας για τους επόμενους 3-12 μήνες, όπως καταγράφονται στους Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας του Μ αρτίου και Απριλίου 2020. Επίσης, ως υπόθεση εργασίας υιοθετήθηκε ότι μέχρι τον Ιούνιο δεν θα έχουμε τουριστικές αφίξεις, ενώ για το δεύτερο εξάμηνο του έτους εξετάστηκαν διάφορες άλλες παραδοχές, όπως, μεταξύ άλλων, η ετήσια μείωση στον τουρισμό από 20% μέχρι 80%».
Σε υποβάθμιση των προοπτικών της κυπριακής οικονομίας σε σταθερές από θετικές προχώρησε ο οίκος αξιολόγησης DBRS, επιβεβαιώνοντας τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση σε ξένο και εγχώριο νόμισμα σε BBB- και τη βραχυπρόθεσμη σε R-2 (μεσαίο). Σύμφωνα με ανακοίνωση του οίκου, «η αλλαγή των προοπτικών αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η βελτίωση στην πορεία του δημόσιου χρέους, που οφείλεται στη συνεχή και ισχυρή οικονομική ανάπτυξη, και τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα δεν θα συμβαίνουν πλέον βραχυπρόθεσμα, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας νόσου COVID-19». Αναφέρει επίσης πως, «για να αντιμετωπίσει την οικονομική πτώση, η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει ένα πακέτο δημοσιονομικής στήριξης και έτσι θα δει το δημοσιονομικό της πλεόνασμα να μετατρέπεται σε μεγάλο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος της να αυξάνεται το 2020». Ο οίκος αναμένει ότι η κυπριακή οικονομία θα ανακάμψει τελικά και η αύξηση του χρέους θα αντιστραφεί, αλλά ο χρόνος και ο ρυθμός της οικονομικής ανάκαμψης είναι εξαιρετικά αβέβαιοι αυτή τη στιγμή. Σημειώνεται ότι οι αξιολογήσεις BBB (χαμηλές) υποστηρίζονται από το συνετό πλαίσιο διαχείρισης δημόσιου χρέους της Κύπρου, το καλό ιστορικό της στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, την ένταξή της στην Ευρωζώνη, που προωθεί βιώσιμες μακροοικονομικές πολιτικές, και το άνοιγμα στις επενδύσεις, που ενθαρρύνουν ένα ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον. Για να στηρίξει την οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης, η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μια δέσμη μέτρων η οποία εκτιμάται ότι θα έχει δημοσιονομικές επιπτώσεις στους λογαριασμούς της γενικής κυβέρνησης κατά περίπου 4,4% του ΑΕΠ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν ένα βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα εργασίας για τη στήριξη του εισοδήματος των νοικοκυριών, την ελάφρυνση των φόρων για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, την αναβολή των κοινωνικών εισφορών και τη στήριξη του τουριστικού τομέα. Ο οίκος αναμένει ότι το μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα του 2019 (5,2%) θα μετατραπεί σε έλλειμμα 1,8% το 2020.
FITCH O οίκος αξιολόγησης Fitch διατήρησε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Κύπρου στο BBB-, διαφοροποιώντας ωστόσο την προοπτική από θετική σε σταθερή, επικαλούμενος τον σημαντικό αντίκτυπο της πανδημίας του κορωνοϊού στην κυπριακή οικονομία και τη δημοσιονομική θέση της κυβέρνησης. Ο οίκος αναμένει σημαντική επιδείνωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου, αλλά και αύξηση του δημόσιου χρέους, λόγω της οικονομικής ύφεσης και των ελλειμμάτων στα δημόσια οικονομικά, συνεπεία της πανδημίας. Ειδικότερα, ο Fitch εκτιμά πως το κυπριακό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν θα συρρικνωθεί με ρυθμό πέραν του 2% το 2020, αντανακλώντας τον αρνητικό αντίκτυπο της υγειονομικής κρίσης στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, ο οίκος τονίζει πως οι κίνδυνοι στο βασικό αυτό σενάριο είναι καθοδικοί (επί τα χείρω), καθώς εκτιμάται ότι η κρίση του κορωνοϊού θα περιοριστεί μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2020 και ότι θα ακολουθήσει ισχυρή οικονομική ανάκαμψη το 2021. Ο Fitch, όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά, εκτιμά ότι η ύφεση και τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης για περιορισμό των συνεπειών του κορωνοϊού θα έχουν ως αποτέλεσμα μια σημαντική επιδείνωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου για φέτος. Για το κυβερνητικό πακέτο μέτρων, ο οίκος σημειώνει πως αναμένει δημοσιονομική χαλάρωση, κυβερνητικές χορηγίες και προστασία των θέσεων εργασίας, μέτρα τα οποία θα οδηγήσουν σε δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 1% του ΑΕΠ το 2020 σε σύγκριση με πλεόνασμα 2,8% το 2019.
MOODY’S H αύξηση του δημόσιου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού θα είναι προσωρινή, με την πτωτική πορεία να επιστρέφει με διατηρήσιμο τρόπο μετά το πέρας της πανδημίας, εκτιμά ο οίκος αξιολόγησης Moody’s. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου, το δημοσιονομικό έλλειμμα θα υποχωρήσει στο -3,6% του ΑΕΠ το 2021, ενώ το δημόσιο χρέος θα διαμορφωθεί στο 105% το 2021. Το πρωτογενές ισοζύγιο, εξαιρουμένων των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους, θα παρουσιάσει έλλειμμα 4,1% το 2020 και θα υποχωρήσει στο -1,0% το 2021, ενώ ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο 0,6% και στο 1,5% το 2020 και το 2021 αντίστοιχα. Ο οίκος αναμένει επίσης ότι η οικονομία θα συρρικνωθεί φέτος κατά 6% του ΑΕΠ , με τον αντίκτυπο του κορωνοϊού να επικεντρώνεται στο πρώτο μισό του έτους, διευκρινίζοντας πως οι προβλέψεις υπόκεινται σε σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας. Το πιστωτικό προφίλ της Κύπρου, που είναι θετικό Ba2, όπως αναφέρει ο Moody’s, «αντικατοπτρίζει τη βελτιωμένη οικονομική ανθεκτικότητα και τη δημοσιονομική επίδοση της κυβέρνησης μετά την τραπεζική κρίση της χώρας». Ωστόσο, η Κύπρος αντιμετωπίζει πολλές πιστωτικές προκλήσεις που προκύπτουν από τη σχετικά μη διαφοροποιημένη οικονομία και τα υψηλά επίπεδα του κρατικού χρέους, καθώς και του χρέους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.
H αύξηση του δημόσιου χρέους της
Η κυπριακή οικονομία θα καταγράψει ύφεση 7,75% το 2020, ενώ το 2021 θα ανακάμψει εν μέρει με ρυθμό 5,25%, προβλέπει στις αναθεωρημένες εκτιμήσεις της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Συγκεκριμένα, σημειώνει ότι «η Κύπρος βρισκόταν σε σταθερή πορεία ανάπτυξης πριν από το παγκόσμιο ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Η πανδημία και τα μέτρα περιορισμού που ακολούθησαν άλλαξαν δραματικά την εικόνα». Η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις, ιδίως σε εξοπλισμό, αναμένεται να μειωθούν σημαντικά. Τα μέτρα τόνωσης που υιοθετούνται αναμένεται να υποστηρίξουν την απασχόληση και τα εισοδήματα των νοικοκυριών και να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να επενδύουν και να διατηρήσουν την παραγωγική τους ικανότητα, μειώνοντας έτσι κάπως τον σοβαρό αντίκτυπο στην εγχώρια ζήτηση. Η συμβολή των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να είναι σημαντικά αρνητική το 2020 και να γίνει θετική το 2021, αν και δεν ανακάμπτει πλήρως στα προ-πανδημικά επίπεδα. Οι αρνητικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές είναι σημαντικοί.
ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΥΠΟΙΚ
