ECONOMY TODAY JUNE 2022 by diaspublications

TEΥΧΟΣ 72 / ΙΟΥΝΙΟΣ 2022 / €2.50

ΚΑΥΣΙΜΑ:

STARTUPS:

ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΛΙΑ

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ

ακριβαίνει το χρημα

Ανεβαίνουν τα επιτόκια και αυξάνονται οι προβληματισμοί. Θα χτυπηθεί ο πληθωρισμός;

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΣ 72 / ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

FOCUS 26 COVER STORY: Έρχεται αύξηση επιτοκίων – οι ανησυχίες και οι προβληματισμοί - 30 ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ: Ανησυχία για περαιτέρω πληθωριστικές πιέσεις - 32 ΜΑΡΙΟΣ ΤΣΙΑΚΚΗΣ: Δεν θα ρίξει τον πληθωρισμό η αύξηση των επιτοκίων - 34 ΤΑΣΟΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Ο πληθωρισμός, η ΕΚΤ και η οικονομική ανάκαμψη - 36 ΜΑΡΙΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Αυξημένα βάρη για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους - 38 ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΛΑΤΗΣ: Η αύξηση των επιτοκίων και οι επιπτώσεις για την κυπριακή οικονομία - 40 ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΕΛΩΝΗΣ: Μεταβολή στα επιτόκια και επιπτώσεις - 42 ΠΑΥΛΟΣ ΛΟΪΖΟΥ: Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, τώρα με τη δόση τι κάνουμε;

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

32 44

10 Οι Κύπριοι απαιτούν πλέον την υβριδική εργασία 44 ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Ράλι ανόδου στις τιμές των καυσίμων και οικονομικός αντίκτυπος 48 ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΕΣ οι αυξήσεις στα τρόφιμα 52 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τον πρόεδρο του κυ.Φ.Ε.Ας, Γιώργο Λοϊζίδη 56 ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΕΡΣΙΑΝΗΣ: Τιμές που καίνε: Πρώτα οι παραδοχές 58 Η Φινλανδία ανάμεσα σε ΗΠΑ-Ρωσία-Κίνα 64 REPOWEREU: Σχέδιο απεξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα 70 Ενέργεια: Μέτρα έκτακτης ανάγκης και επιλογές μακροπρόθεσμων βελτιώσεων 74 ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑΣ: Μαθήματα από την ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του ’70 76 ΝΙΚΟΛ ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ: Ο ρόλος των FinTechs στην επίτευξη βιωσιμότητας 78 ΜΑΡΙΝΟΣ ΚΥΝΑΙΓΕΙΡΟΥ: Γιατί δεν υπάρχει φούσκα στις τιμές των ακινήτων 80 Επιθέσεις στον κυβερνοχώρο

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 4 6 8 98

EDITORIAL EI-KONOMIA MARKET WATCH ΙΣΤΟΡΙΑ ενός brand

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ… 12 84 88 92

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Startups THE AFRICAN EVOLUTION ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ Πούτιν Supermodels από χρυσάφι

EconomyToday 3

ΕDITORIAL

πληθωρισμός προελαύνει σε μια παγκόσμια οικονομία αποκαμωμένη από τις διαδοχικές κρίσεις της πανδημίας και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Η κοινωνία των πολιτών πλήττεται εισοδηματικά, καθώς οι μισθοί αποδυναμώνονται από την ακρίβεια. Το γεγονός ότι η πηγή του κακού βρίσκεται στην ενέργεια καθιστά δύσκολη την αντιμετώπισή του. Η διάχυση της ακρίβειας στην οικονομία φαίνεται ότι σταδιακά ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά των πολιτών, οι οποίοι αρχίζουν να μετρούν τα έξοδά τους. Είναι πλέον θέμα χρόνου η επιφυλακτική στάση των καταναλωτών σε αγορές να αποτυπωθεί και στα στατιστικά στοιχεία. Μέχρι τότε θα έχει ήδη αποτυπωθεί στον κύκλο εργασιών επιχειρήσεων και ίσως αρχίσει να απειλεί θέσεις εργασίας ή/και μισθούς. Η απάντηση στο ερώτημα «Τι θα σταματήσει τον πληθωρισμό;» είναι η αύξηση των επιτοκίων. Ενόψει αυξήσεων στα επιτόκια και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο σκεπτικισμός και οι ανησυχίες εντείνονται. Σε πρώτο στάδιο, τουλάχιστον, η αύξηση των επιτοκίων θα προσφέρει… πόνο σε νοικοκυριά αλλά και επιχειρήσεις. Κάποιοι δεν θα αντέξουν. Καθώς η αύξηση των επιτοκίων είναι η απάντηση στον πληθωρισμό, τότε το μεγαλύτερο ερώτημα –το οποίο ίσως κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει ακόμα– είναι το εξής: «Ποιο είναι το ιδανικό ύψος επιτοκίου;» Μέχρι ποιο σημείο, δηλαδή, θα πρέπει να φτάσουν τα επιτόκια ώστε να λειτουργεί η οικονομία και να πλήττεται ο πληθωρισμός; Είναι ίσως το πιο κρίσιμο ερώτημα που καλούνται να απαντήσουν οι κεντρικές τράπεζες. Κάθε λάθος εκτίμηση θα έχει, μοιραία, τεράστιο κόστος.

Το κρίσιμο ερώτημα ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

TEΥΧΟΣ 72 / ΙΟΥΝΙΟΣ 2022 / €2.50

ΚΑΥΣΙΜΑ:

STARTUPS:

ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ∆ΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΛΙΑ

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ

ΑΚΡΙΒΑΙΝΕΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ

ΑΝΕΒΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΚΑΙ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ. ΘΑ ΧΤΥΠΗΘΕΙ Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ;

4 EconomyToday

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675 Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Directors: Αναστασία Ερωτοκρίτου, Ελένη Νικολάου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Χάρις Βωβού, Έλενα Καλυφόμματου, Ξένιος Μεσαρίτης, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Εβελίνα Κοσμά, Ναταλία Γεωργιάδου, Άννα Κριθαρίδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Τάσος Γιασεμίδης, Μιχάλης Αντωνίου, Μάριος Τσιακκής, Μάριος Κληρίδης, Γιάννης Τελώνης, Στέλιος Πλατής, Παύλος Λοΐζου, Νικόλ Φινοπούλου, Ανδρέας Πουλλικκάς, Βρασίδας Νεοφύτου, Πωλίνα Άνιφτου, Κρις Κωνσταντινίδης, Μιχάλης Περσιάνης Διόρθωση: Δημήτρης Πήχας ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Εμπορική Διευθύντρια: Μαρία Τερεζοπούλου Sales Executive: Καρολίνα Νεοκλέους neocleousc@diasmedia.com 22580491 Client Service: Ελισάβετ Ηρακλέους iracleouse@diaspublishing.com 22580487 Marketing Executive: Κλέλια Γιασεμίδου Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Οδυσσέας Κωνσταντίνου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Proteas Press Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

-3,2%

+24,54%

(€72,1 εκ.) ΔΑΠΑΝΕΣ

ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2022: €2.212,6 εκ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2021: €2.284,7 εκ.

ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ: 42,35% ΞΥΛΟ, ΜΟΝΩΤΙΚΑ, ΧΗΜΙΚΑ, ΠΛΑΣΤΙΚΑ: 24,77% ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ: 16,39% ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΟΡΥΚΤΩΝ: 9,96% ΟΡΥΚΤΑ: 8,72%

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022: €39,6 εκ. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021: €3,8 εκ. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2020: €49,5 εκ.

+14,2% (€306,4 ΕΚ.) ΕΣΟΔΑ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2022: €2.451,9 εκ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2021: €2.147,3 εκ.

+37,3% ΕΞΑΓΩΓΕΣ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022: €151,3 εκ. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021: €110,2 εκ.

-2,2%

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022: €727,6 εκ. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021: €744,2 εκ.

5,6% ΑΕΠ

(προκαταρκτική εκτίμηση) Α΄ τρίμηνο 2022

6 EconomyToday

EconomyToday 6

The New Equation Ʒǎ ³7KH 1HZ (TXDWLRQ´ İǁǌĮǈ ǋǈĮ ǉǎǈǌǗĲǆĲĮ ĮǌǇǏǙȺǔǌ ȺǎǑ İȺǈǊǘǎǑǌ ȺǏǎǃǊǀǋĮĲĮ ǉĮǈ ıǑǌİǏǄƾǅǎǌĲĮǈ ǋİ ĮȺǏǎıįǗǉǆĲǎǑǐ ĲǏǗȺǎǑǐ ƪǁǌĮǈ ǋǈĮ ĮǌǇǏǙȺǈǌǆ ǉĮǈ ĲĮǑĲǗǒǏǎǌĮ ĲİǒǌǎǊǎǄǈǉǀ ȺǏǎıƿǄǄǈıǆ ƪǁǌĮǈ ǎ ĲǏǗȺǎǐ ȺǎǑ ǎǈǉǎįǎǋǎǘǋİ Ĳǆǌ İǋȺǈıĲǎıǘǌǆ ǉĮǈ İȺǈĲǑǄǒƾǌǎǑǋİ ǃǈǙıǈǋĮ ĮȺǎĲİǊƿıǋĮĲĮ ǄǈĮ Ĳǎ ıǀǋİǏĮ ǉĮǈ Ĳǎ ĮǘǏǈǎ

ưƾǇİĲİ ȺİǏǈııǗĲİǏĮ ıĲǎ www.pwc.com.cy/en/the-new-equation.html

market watch 7+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ

3 ASTROBANK: ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ €3,3 ΕΚΑΤ.

BBF: ΤΟ ΝΕΟ BRAND ΤΗΣ PRIME PROPERTY GROUP

Ο Όμιλος Prime Property ανακοίνωνει το λανσάρισμα του νέου διεθνούς brand bbf: build better future, που είναι αφιερωμένο στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη βιώσιμων μελλοντικών χώρων διαβίωσης σε διεθνή κλίμακα. Το νέο brand θα ηγείται των αναπτυξιακών έργων της εταιρείας, ενώ η Prime Property Group θα συνεχίσει να λειτουργεί ως διεθνές μεσιτικό γραφείο. «Η ίδρυση της bbf σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο στο 13χρονο

ταξίδι της εταιρείας μας, καθώς προχωράμε προς ένα συναρπαστικό και καλύτερο μέλλον όπου η ολιστική ζωή είναι η βασική μας προτεραιότητα», δήλωσε ο CEO της bbf, κ. Vadim Romanov. Τα πρόσφατα ολοκληρωμένα Sky Tower και Eden Rock της Λεμεσού αντανακλούν την αφοσίωση της εταιρείας σε premium αλλά ταυτόχρονα αειφόρους χώρους διαβίωσης, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται τα σχέδια για την πλήρη ανακαίνιση του ιστορικού ξενοδοχείου Berengaria στον Πρόδρομο, που περιβάλλεται από τα καταπράσινα πευκοδάση του Τροόδους.

Καθαρά κέρδη ύψους €3 εκατ. και κέρδη, προ προβλέψεων €18 εκατ. για το 2021 κατέγραψε η AstroBank. Η AstroBank ανακοίνωσε ακόμα μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγιών (ΜΕΧ) στο 25,6% στο τέλος του 2021, από 30,3% τον προηγούμενο χρόνο. Ο Δείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας (Capital Adequacy Ratio) ανήλθε στο 16,58%, σε σύγκριση το με 15,02% του 2020. Ο δείκτης κοινών μετοχών (CET1) διαμορφώθηκε στο 15,31% στο τέλος του 2021 και ο δείκτης κάλυψης ρευστότητας (LCR) παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, 260%, ενώ ο δείκτης δανείων προς καταθέσεις έμεινε σταθερός στο 52%. Η AstroBank συνέχισε να ενισχύει την παρουσία της με νέες χορηγήσεις ύψους €240 εκατ. σχεδόν αποκλειστικά στην κυπριακή αγορά.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ POINT NINE- B.FINE Η b.fine, μία καινοτόμα εταιρεία στον κλάδο του RegTech (Regulatory Technology) και 8 EconomyToday

σύμβουλος σε θέματα ρυθμιστικών αναφορών, επεκτείνει τις δυνατότητές της, προσθέτοντας τις υπηρεσίες της κυπριακής RegTech εταιρείας Point Nine στην πλατφόρμα της

b.rx. Πρόκειται για μια λύση που αφορά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τα οποία έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν ρυθμιστικές αναφορές συναλλαγών. Με τη συμπερίληψη της λύσης της Point Nine στην πλατφόρμα b.rx, παρέχεται στους πελάτες μια εξαιρετική επιλογή για την αναφορά πράξεων και συναλλαγών. Οι υπηρεσίες της Point Nine και της b.fine θα βοηθήσουν τους οργανισμούς να βελτιώσουν την ποιότητα και την ακρίβεια των ρυθμιστικών αναφορών τους για όλα τα ρυθμιστικά καθεστώτα.

Αύξηση χορηγιών για φωτοβολταϊκά

Με αυξημένο προϋπολογισμό της τάξης του 40%, που έχει προοπτική να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, και με αυξημένες επιχορηγήσεις κατά 50%, προκηρύσσεται το αμέσως επόμενο διάστημα το Σχέδιο Χορηγιών για θερμομόνωση οροφής και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε οικίες, σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για τα έτη 2022-2023 αναμένεται να ξεπεράσει τα €20 εκατ. και έχει εξασφαλιστεί από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Κύπρος, το αύριο».

ΜΕΙΩΣΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΣΕ ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΧΡΕΟΓΡΑΦΑ

Η Ολομέλεια της Βουλής υπερψήφισε νόμο με τον οποίο θα καταβάλλεται μειωμένος συντελεστής 3% έκτακτης εισφοράς για την άμυνα της Δημοκρατίας σε τόκους που λαμβάνουν και νομικά πρόσωπα από εταιρικά χρεόγραφα και ομόλογα. Με τον προτεινόμενο νόμο διευρύνεται η εφαρμογή του εν λόγω φορολογικού πλαισίου, ώστε να επωφελούνται του μειωμένου

ΤΑΣΙΑ ΓΙΑΝΝΑΡΑ: ΝΕΑ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ BPW CYPRUS

Πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 10 Μαΐου η 9η Γενική Εκλογική Συνέλευση της Κυπριακής Ομοσπονδίας Γυναικών Επιχειρηματιών Επαγγελματιών (ΚΟΓΕΕ / BPW Cyprus). Κατά την

συντελεστή έκτακτης αμυντικής εισφοράς και τα νομικά πρόσωπα, τα ταμεία συντάξεως, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου για τόκους που λαμβάνουν ή πιστώνονται. Τίθεται ως προϋπόθεση η εισαγωγή των εταιρικών χρεογράφων σε αναγνωρισμένο χρηματιστήριο αξιών, προκειμένου οι τόκοι αυτών να υπόκεινται στον μειωμένο συντελεστή έκτακτης αμυντικής εισφοράς. Περιλαμβάνεται επίσης πρόνοια ώστε ο τόκος επί ομολόγων και χρεογράφων τα οποία είναι εισηγμένα σε αναγνωρισμένο χρηματιστήριο αξιών και εκδίδονται από αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου να υπόκειται στον μειωμένο συντελεστή –ύψους 3%– έκτακτης αμυντικής εισφοράς.

εκλογική συνέλευση εκλέχτηκε το νέο Κεντρικό Συμβούλιο της ΚΟΓΕΕ ως ακολούθως: Τάσια Γιανναρά Γιαλλουρίδου - Πρόεδρος, Μαρία Σουρουλά - Α΄ Αντιπρόεδρος, Στέλλα Καμμίτση - Β΄ Αντιπρόεδρος, Άννα Κυπριανού Γραμματέας, Χριστίνα Φοραδάρη - Ταμίας, Ρόζαλη Γκοργκοριάν - Εκπρόσωπος της Επιτροπής των Young, Άντρη Αργυρού - Πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών, Λία Ριρή - Πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων, Ρίτα Κότσαπα - Πρόεδρος της Επιτροπής για Θέματα Γυναίκας, Μαριάννα Φεσσά - Πρόεδρος της Επιτροπής Επικοινωνίας, Αίγλη Σιακούτα Αβρααμίδου - Πρόεδρος της Επιτροπής Προγραμματισμού.

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία το 113ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας για την Κατασκευαστική Βιομηχανία (FÉDÉRATION DE L’INDUSTRIE EUROPÉENNE DE LA CONSTRUCTION – FIEC) στο ξενοδοχείο Amathus στη Λεμεσό. Το συνέδριο διήρκεσε από τις 11 έως τις 13 Μαΐου 2022 και φιλοξενήθηκε για δεύτερη φορά στην Κύπρο από την Ομοσπονδία Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδόμων Κύπρου (ΟΣΕΟΚ). Στο πλαίσιο του εν λόγω συνεδρίου διεξήχθησαν η Γενική Συνέλευση της FIEC, κατά την οποία ανεδείχθη ως ένας εκ των Αντιπροέδρων της Διοικούσας Επιτροπής και εκπρόσωπος των Ομοσπονδιών Ελλάδας και Κύπρου ο Αντιπρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου της ΟΣΕΟΚ, κ. Γιάννης Μαρκίδης, και η κυρίως διάσκεψη, με θέμα: «Αειφόρος/Βιώσιμη Κατασκευή για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής». Παρουσιάστηκε επίσης «Το όραμα της FIEC για τη Βιωσιμότητα».

Μνημόνιο συνεργασίας ΕΑΣ-Κρατικού Λαχείου

Η Εθνική Αρχή Στοιχημάτων και το Κρατικό Λαχείο συνομολόγησαν Μνημόνιο Συνεργασίας για την επόμενη τριετία, με στόχο την εμβάθυνση της μεταξύ τους συνεργασίας προς όφελος της κοινωνίας. Το Μνημόνιο αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας των δύο οργανισμών και την προώθηση του Ασφαλούς Παιχνιδιού, για την προστασία των ευάλωτων ομάδων και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Με την υπογραφή του Μνημονίου θα ακολουθήσει η διαμόρφωση Σχεδίου Δράσης που θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες ενέργειες και χρονοδιαγράμματα υλοποίησής τους.

EconomyToday 9

αρθρο

Οι Κύπριοι απαιτούν

πλέον την υβριδική εργασία ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

ι εργαζόμενοι και οι υποψήφιοι για εργοδότηση δεν θεωρούν πλέον ως ωφέλημα την υβριδική και ευέλικτη εργασία, αλλά την απαιτούν για να μπουν στη διαδικασία συζήτησης για εργοδότησή τους σε μια εταιρεία ή επιχείρηση. Μιλώντας στο Economy Today, η Αίμη Μπάφα, ειδική σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού, τόνισε ότι μετά την πανδημία η αγορά εργασίας έχει αλλάξει άρδην τόσο από την πλευρά των εργαζομένων, όσο και από την πλευρά των εργοδοτών. Το υβριδικό μοντέλο εργασίας είναι πλέον απαίτηση των εργαζομένων «Παρατηρείται έντονα πλέον το φαινόμενο υποψήφιοι ή εργαζόμενοι να μην μπαίνουν καν σε συζήτηση για εργοδότησή τους σε εταιρείες εάν δεν τους παρέχεται η επιλογή της ευέλικτης και υβριδικής εργασίας», αναφέρει η κ. Μπάφα. Σημειώνει ότι, από την άλλη πλευρά, λίγοι εργοδότες στην Κύπρο έχουν εντάξει το υβριδικό μοντέλο εργασίας σαν εταιρική πολιτική, ενώ κάποιες εταιρείες είναι στη διαδικασία να το εφαρμόσουν.

Μπάφα εξηγεί ότι αυτό δεν σημαίνει πως απαιτούν να δουλεύουν τόσες μέρες από το σπίτι και τόσες από το γραφείο, αλλά θέλουν να δουν ότι οι μελλοντικοί ή οι υφιστάμενοι εργοδότες τους είναι πρόθυμοι να προσφέρουν αυτή την ευελιξία και να υπάρχουν οι υποδομές για να γίνει κάτι τέτοιο. «Εννοείται ότι υπάρχουν ρόλοι οι οποίοι δεν μπορούν να λειτουργήσουν με τηλεργασία, όπως οι νοσηλευτές ή οι εργαζόμενοι στους χώρους εστίασης, ωστόσο, γενικά, οι εργοδότες θα πρέπει να εφαρμόζουν ένα νέο, ευέλικτο εργασιακό μοντέλο», σημείωσε.

Αρκετά ενεργή η αγορά εργασίας το 2022

Θα πρέπει οι εταιρείες να δημιουργήσουν τις κατάλληλες υποδομές

Ως ειδική σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού, η κ. Μπάφα θεωρεί ότι η υβριδική εργασία θα πρέπει να ενταχθεί στα εργασιακά μοντέλα των εργοδοτών και των εταιρειών. «Το μεγάλο εμπόδιο από τις εταιρείες, αν εξαιρέσουμε κάποιους εργοδότες που είναι καχύποπτοι σχετικά με την εργατικότητα των εργαζομένων υπό αυτό το καθεστώς, είναι η απουσία υποδομών, ξεκάθαρων στόχων και KPIs, ώστε να μπορούν να αξιολογούνται οι εργαζόμενοι, παρότι δεν έχουν συνεχή φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας τους. Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι μπορούν οι εργαζόμενοι να έχουν Τα «θέλω» την ίδια αποδοτικότητα είτε βρίσκονται «Χάρη στην τριβή που έχουμε συνε- στο γραφείο είτε όχι, φτάνει να υπάρχώς με υποψήφιους εργαζόμενους χουν οι σωστές υποδομές». και βάσει κάποιων δημοσκοπήσεων που έχουν γίνει από την εταιρεία Ο πληθωρισμός μας, διαφαίνεται ότι στη συντριπτική και η υβριδική τους πλειοψηφία οι εργαζόμενοι εργασία θέλουν να εργάζονται με ευέλικτο Η κ. Μπάφα σημειώνει επίσης ότι μοντέλο εργασίας». λόγω της ανόδου του κόστους Οι υποψήφιοι για εργοδότηση ζωής, με τον πληθωρισμό να έχει θεωρούν απαραίτητο οι εταιρείες να ξεπεράσει το 8%, και ενώ οι μισθοί αντιλαμβάνονται και να εφαρμόζουν παραμένουν σταθεροί, οι εργαζόπολιτικές ευέλικτης εργασίας. Η κ. μενοι λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τη 10 EconomyToday

δυνατότητα της τηλεργασίας λόγω του κόστους των καυσίμων. Κάτι τέτοιο γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό στις περιπτώσεις όπου η απόσταση γραφείου-σπιτιού είναι μεγάλη. Αυτό, ωστόσο, είναι κάτι που μπορεί να λειτουργήσει και αντίστροφα, λόγω της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος στο σπίτι κατά τη διάρκεια της τηλεργασίας. Με το κόστος της ενέργειας να αυξάνεται, η δυνατότητα της ευέλικτης εργασίας γίνεται ακόμα πιο αναγκαία για τις εταιρείες.

Λόγω της ανόδου του κόστους ζωής, με τον πληθωρισμό να

έχει ξεπεράσει το

8%,

και ενώ οι μισθοί παραμένουν σταθεροί, οι εργαζόμενοι λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τη δυνατότητα της τηλεργασίας

Σχετικά με την αγορά εργασίας κατά το 2022, η κ. Μπάφα αναφέρει ότι, με όλα όσα έχουμε περάσει τα τελευταία δύο χρόνια, «η αγορά εργασίας είναι αρκετά ενεργή και δυναμική». Με εξαίρεση συγκεκριμένους κλάδους όπως ο ξενοδοχειακός, ο τουριστικός και η εστίαση, όπου παρατηρείται λειψανδρία, σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι τομείς είναι ενεργοί. «Αν μιλάμε για τον μήνα Μάιο, όντως υπάρχει και αρκετή ζήτηση και αρκετή προσφορά». Σημειώνει ότι οι κλάδοι που ξεχωρίζουν είναι οι τεχνολογικοί, το λιανικό και χονδρικό εμπόριο και τα ναυτιλιακά, με έμφαση σε ρόλους λογιστών, δικηγόρων, προγραμματιστών, project managers, systems engineers, marketing και στο ανθρώπινο δυναμικό. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι μιλάμε για όλα τα επίπεδα θέσεων, και δη από νέους απόφοιτους –που στο παρελθόν δυσκολεύονταν αρκετά να βρουν δουλειά–, μέχρι και διευθυντικές θέσεις. Επίσης, παρά τις γεωπολιτικές εξελίξεις, με τη σταθεροποίηση της πανδημίας του κορονοϊού και την άρση των περιοριστικών μέτρων, δόθηκε η ευκαιρία στις επιχειρήσεις να ψάξουν για προσωπικό, ενδυναμώνοντας τις υφιστάμενες ομάδες τους.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Startups & incubators

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

12 EconomyToday

νέοι έχουν καταφέρει έρευνα να υλοποιήσουν την και η επιχειρηματική τους ιδέα καινοτομία Μέσω των επονομαζόμενων και να δημιουργήσουν καλούνται τη δική τους καινοτόμο να διαincubators και δραματίσουν σημαντικό accelarators, της παροχής επιχείρηση, δίνοντας μάλιστα και λύσεις σε ρόλο σε ό,τι αφορά τη κινήτρων από το κράτος, διάφορα προβλήματα. βελτίωση του μοντέλου Ή μέσω άλλων προγραμμάτων, Όσον αφορά δε το θέμα οικονομικής ανάπτυξης των κινήτρων ή άλλων της χώρας μας και την πολλοί νέοι κατάφεραν να χρηματοδοτήσεων, πρόενίσχυση της ανταγωνιδημιουργήσουν τη δική σφατα ο Υπουργός Οικοστικότητας της κυπριατους καινοτόμο επιχείρηση νομικών, Κωνσταντίνος κής οικονομίας. Πετρίδης, υπέγραψε Εξίσου σημαντικός είναι συμφωνία χρηματοδόκαι ο ρόλος των νεοφυτησης με το Ευρωπαϊκό ών επιχειρήσεων – των Ταμείο Επενδύσεων για την δημιουργία του λεγόμενων startups. Ένας τομέας για τον οποίο Cyprus Equity Fund, του πρώτου Ταμείου Χρηη Κύπρος μπορεί να αισθάνεται υπερήφανη, ματοδότησης Κεφαλαίου στην Κύπρο με κρατική αφού κυπριακά startups έχουν καταφέρει να χρηματοδότηση. Το κράτος θα χρηματοδοτήσει ξεπεράσουν τα σύνορα και να γράψουν το δικό το Ταμείο με το ποσό των €30 εκ. ευρώ, ενώ τους success story. ακόμα πιο σημαντική αναμένεται να είναι και η Εδώ και μερικά χρόνια φορείς τόσο από τον συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων. «Η επενδυτιδημόσιο και ιδιωτικό τομέα όσο και από την ακαδημαϊκή κοινότητα έχουν δώσει πολύ μεγάλη κή στόχευση του νέου Ταμείου θα είναι κυρίως οι νεοφυείς και καινοτόμες κυπριακές επιχειέμφαση και έχουν επενδύσει σημαντικά και ποιρήσεις», ανέφερε σε ομιλία του ο Υπουργός. κιλοτρόπως στην ανάπτυξη και την ενδυνάμωση Επιπρόσθετα, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε του οικοσυστήματος. Μια ανάπτυξη η οποία, την παραχώρηση φορολογικής έκπτωσης 20% όπως αναφέρει στη συνέντευξη που μας παραγια δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης στο πλαίσιο χώρησε ο Επικεφαλής Επιστήμονας για Έρευνα του προγράμματος προσέλκυσης επενδύσεων και Καινοτομία της Κυπριακής Δημοκρατίας, δρ και επιχειρήσεων στην Κύπρο. Νικόλας Μαστρογιαννόπουλος, «είναι ραγδαία Στο αφιέρωμα που ακολουθεί παρουσιάζουμε και δυναμική». οκτώ startups που εκκολάφθηκαν από τη CyRIC Μέσω των επονομαζόμενων incubators και accelarators, της παροχής κινήτρων από το κρά- και το IDEA. τος, ή μέσω άλλων προγραμμάτων από φορείς που επενδύουν και προωθούν την έρευνα, την καινοτομία και τις νεοφυείς επιχειρήσεις, πολλοί

EconomyToday 13

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Startups & incubators

Το νεοφυές οικοσύστημα της Κύπρου εξελίσσεται ραγδαία και δυναμικά «Απώτερος στόχος μας είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και η ώθηση στη μετατροπή καινοτόμων ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες με προοπτικές διείσδυσης στη διεθνή αγορά», τονίζει ο δρ Νικόλας Μαστρογιαννόπουλος

«Κ

υπριακές startups και καινοτόμες επιχειρήσεις πρωταγωνιστούν στο διεθνές σκηνικό, αναπτύσσονται σε παγκόσμιες αγορές και προσελκύουν επενδυτικά κεφάλαια και από το εξωτερικό», επισημαίνει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Economy Today ο Επικεφαλής Επιστήμονας για Έρευνα και Καινοτομία της Κυπριακής Δημοκρατίας, δρ Νικόλας Μαστρογιαννόπουλος. Εκφράζοντας τη θέση ότι το νεοφυές οικοσύστημα της Κύπρου εξελίσσεται ραγδαία και δυναμικά, ο δρ Μαστρογιαννόπουλος υπογραμμίζει μεταξύ άλλων ότι «η επένδυση στο τρίπτυχο έρευνα, καινοτομία και τεχνολογία είναι κομβικής σημασίας, καθώς οι τομείς αυτοί, αποδεδειγμένα, προσδίδουν δυναμική και οδηγούν σε μια πιο ανταγωνιστική οικονομία». Τέλος, ο δρ Μαστρογιαννόπουλος αναφέρεται στην επενδυτική στρατηγική του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), στοχεύοντας, όπως αναφέρει, «στην ενίσχυση της διεθνοποίησης του εγχώριου οικοσυστήματος». 14 EconomyToday

Ποια είναι η σημασία της έρευνας και της καινοτομίας στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας μας και πόσο σας ικανοποιούν τα μέτρα που λαμβάνονται από την πολιτεία προς την κατεύθυνση αυτή; Η επένδυση στο τρίπτυχο έρευνα, καινοτομία και τεχνολογία είναι κομβικής σημασίας, καθώς οι τομείς αυτοί, αποδεδειγμένα, προσδίδουν δυναμική και οδηγούν σε μια πιο ανταγωνιστική οικονομία. Αποτελεί άλλωστε στρατηγικό στόχο της κυβέρνησης το νέο μοντέλο ανάπτυξης να βασίζεται στην έρευνα, την επιστημονική αριστεία, την καινοτομία, την τεχνολογική ανάπτυξη και την επιχειρηματικότητα, καθιστώντας πιο ανταγωνιστική και ανθεκτική τη χώρα μας. Με αυτά τα στοιχεία, η πατρίδα μας μπορεί να αποτελέσει περιφερειακό κόμβο καινοτομίας και τεχνολογίας, συμβάλλοντας στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής στο νησί, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, νέες επενδυτικές ευκαιρίες, και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά μας στο παγκόσμιο σκηνικό. Μέσα από τη νέα Προγραμματική Περίοδο του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), που χρημα-

Η ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΜΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

€31 εκατ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΦΟΡΕΩΝ

€33.6 εκατ. ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

€34 εκατ. ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ

€16,9 εκατ.

τοδοτείται από το ΣΑΑ (Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Θάλεια», με συνολικό προϋπολογισμό €150 εκατ., ευελπιστούμε στη δυναμική υλοποίηση των όσων προανέφερα. Η επενδυτική μας στρατηγική αποτελείται από τρεις κάθετους και δύο οριζόντιους πυλώνες με συγκεκριμένες στοχεύσεις. Τον πυλώνα της έρευνας με €31 εκατ., της συνεργασίας μεταξύ των φορέων με στόχο τη μεταφορά γνώσης και την εμπορική αξιοποίηση με επένδυση ύψους €33,6 εκατ., της καινοτομίας με €34 εκατ. και της ενδυνάμωσης δομών

και ικανοτήτων με €16,9 εκατ. Όλα αυτά στοχεύουν στην ενίσχυση της διεθνοποίησης του εγχώριου οικοσυστήματος με επένδυση που ανέρχεται σε €34,5 εκατ. Στοχεύουμε στην ενίσχυση της διεθνοποίησης του οικοσυστήματος, έναν τομέα που χρειάζεται σημαντική βελτίωση ακόμα, συνεχίζοντας να ενισχύουμε την καινοτομία και την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και επενδύοντας στις νέες υποδομές και στην ανάπτυξη ικανοτήτων, για να συνεχίσουν οι καλές επιδόσεις τις χώρας.

ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ STARTUPS

Πόσο ώριμο είναι το οικοσύστημα των startups στη χώρα μας; Το νεοφυές οικοσύστημα της Κύπρου εξελίσσεται ραγδαία και δυναμικά. Στην Κύπρο λειτουργούν παγκοσμίου κλάσης ερευνητικά και ακαδημαϊκά κέντρα που παράγουν γνώση αιχμής. Διαθέτουμε ταλαντούχους επιστήμονες, καθώς και ένα αναπτυσσόμενο οικοσύστημα που ευνοεί τη δραστηριοποίηση νεοφυών και καινοτόμων επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων και εταιρειών υψηλής τεχνολο-

γίας. Η δυναμική που αναπτύχθηκε και αναπτύσσεται αποτυπώνεται στα τελευταία αποτελέσματα διεθνών δεικτών, όπως το European Innovation Scoreboard, όπου η Κύπρος κατατάσσεται δεύτερη με την καλύτερη πρόοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βελτιώνοντας την επίδοσή της κατά 25%, ενώ στο Global Innovation Index βρίσκεται στην 28η θέση παγκοσμίως. Πλέον κυπριακές startups και καινοτόμες επιχειρήσεις πρω-

EconomyToday 15

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Startups & incubators ταγωνιστούν στο διεθνές σκηνικό, αναπτύσσονται σε παγκόσμιες αγορές και προσελκύουν επενδυτικά κεφάλαια και από το εξωτερικό. Παράλληλα, τα κίνητρα προσέλκυσης εταιρειών υψηλής τεχνολογίας λειτουργούν προσθετικά και εξελίσσουν το οικοσύστημα σε περιφερειακό κόμβο καινοτομίας και τεχνολογίας. Ποια είναι η συμβολή των νεοφυών επιχειρήσεων στην κυπριακή οικονομία και γιατί είναι σημαντικές ως προς τον στόχο της βιώσιμης ανάπτυξης; Χάρη στην εξωστρέφεια και τον δυναμισμό που έχουν επιδείξει, κυπριακές νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις έχουν κατορθώσει να προσελκύσουν σημαντικά κεφάλαια εντός της χώρας. Η δική μας προσπάθεια εστιάζεται στο να ενισχύσουμε το εγχώριο οικοσύστημα Ε&Κ (Έρευνας και Καινοτομίας), ώστε να καταστεί πιο σύγχρονο και εξωστρεφές, προσφέροντάς του τα εχέγγυα εκείνα που θα του επιτρέψουν να μετατρέπει καινοτόμες ιδέες σε προϊόντα και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας με παγκόσμια προοπτική, αποφέροντας πολυάριθμα οφέλη για τη χώρα και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας βιώσιμης και ανταγωνιστικής οικονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, να αναφέρω πως ο άμεσος και θετικός αντίκτυπος των Εθνικών Προγραμμάτων Ε&Κ της προηγούμενης περιόδου, ύψους €130 εκατ., υπήρξε ιδιαίτερα σημαντικός, με τις χρηματοδοτήσεις να συμβάλλουν στη δημιουργία πέραν των 550 νέων θέσεων εργασίας και να οδηγούν στην αύξηση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων που συμμετείχαν (πέραν των €60 εκατ.), αυξάνοντας συνάμα την κερδοφορία τους. Επιπρόσθετα, μέσω του 16 EconomyToday

ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού προγράμματος «Ορίζοντας 2020», μέλη της κυπριακής ακαδημαϊκής, ερευνητικής και επιχειρηματικής κοινότητας πέτυχαν να αντλήσουν χρηματοδότηση ύψους €320 εκατ. Η απορρόφηση ήταν η τριπλάσια της εθνικής συμμετοχής και μέσω αυτής δημιουργήθηκαν σημαντικές υποδομές για τη χώρα μας, καθώς και 110 νέες θέσεις εργασίας (μέχρι το 2020).

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Σας ικανοποιεί το επίπεδο επενδυτικής κουλτούρας του επιχειρηματικού κόσμου της Κύπρου; Βλέπουμε να υπάρχει μια δυναμική σε αυτόν τον τομέα, γεγονός που μας γεμίζει με μεγάλη ικανοποίηση. Αρκετές κυπριακές εταιρείες έχουν αντιληφθεί τον σημαντικό ρόλο της Ε&Κ και επένδυσαν, πετυχαίνοντας να παράγουν προϊόντα διεθνούς εμβέλειας. Αυτές οι εταιρείες έγιναν και θα γίνονται παραδείγματα προς άλλες, και μπορώ να σας διαβεβαιώσω, από την εμπλοκή μου στην υλοποίηση στοχευμένων δράσεων, ότι το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί. Απώτερος στόχος μας είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και η ώθηση στη μετατροπή καινοτόμων ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες με προοπτικές διείσδυσης στη διεθνή αγορά. Εξίσου σημαντική είναι και η δημιουργία του Cyprus Equity Fund, το οποίο αναμένεται να δώσει ώθηση στην επιχειρηματικότητα του τόπου, ενισχύοντας νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις με χρηματοδότηση υψηλού ρίσκου. Το συγκεκριμένο έργο πιστεύω μάλιστα ότι θα δημιουργήσει την ανάλογη κουλτούρα και προοπτική, ούτως ώστε στην πορεία να δραστηριοποιηθούν και άλλα

Η ΚΥΠΡΟΣ ΠΕΤΥΧΑΙΝΕΙ ΤΟΝ ΣΤΟΧΟ ΤΗΣ

Με ποιον τρόπο μπορεί να πετύχει η Κύπρος τον στόχο για μετατροπή της σε περιφερειακό κέντρο τεχνολογίας και καινοτομίας; Θεωρώ ότι πετυχαίνουμε ήδη αυτόν τον στόχο και νιώθω αισιόδοξος για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον, καθώς έχουμε εντοπίσει τα σημεία που χρήζουν βελτίωσης, όπως είναι η καλλιέργεια κουλτούρας Ε&Κ στον εκπαιδευτικό και δημόσιο τομέα, η αλλαγή στον γενικό τρόπο σκέψης, η τροφοδότηση καινοτομιών αιχμής σε όλα τα επίπεδα, η μετατροπή των προκλήσεων σε υλοποιήσιμες επιχειρηματικές ευκαιρίες, η περαιτέρω διασύνδεση της έρευνας με τη βιομηχανία, καθώς και η διεθνοποίηση του εγχώριου οικοσυστήματος. Ειδικότερα όσον αφορά την καλλιέργεια κουλτούρας, να αναφέρω ότι το ΙδΕΚ προκήρυξε πρόσφατα τον μαθητικό διαγωνισμό INNOVA Challenge, με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων επιχειρηματικότητας και κριτικής σκέψης, που θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός καινοτόμου προϊόντος

private equity funds, επενδύοντας στις τοπικές εταιρείες. Άλλωστε, αν δεν επενδύσουμε εμείς οι ίδιοι, πώς μπορούμε να περιμένουμε να αυξηθεί και η επένδυση από το εξωτερικό; Ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη στην ευρύτερη προσπάθεια που γίνεται για να καταστεί η Κύπρος πιο ανταγωνιστική είναι και η πρόσφατη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για φορολογική έκπτωση 20% σε επιχειρήσεις που επενδύουν σε δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη. Το εν λόγω φορολογικό μέτρο αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο και επενδύουν σε Ε&Κ, ώστε να ενισχύσουν τις ικανότητές τους, προβάλλοντας στο εξωτερικό ένα ανταγωνιστικό προϊόν. Εξίσου σημαντικό θα είναι το όφελος και για τις καινοτόμες επιχειρήσεις, ώστε να αναβαθμίσουν τις υποδομές τους και να ενδυναμώσουν τις υπηρεσίες τους.

ή/και υπηρεσίας. Εξίσου σημαντικός είναι και ο διαγωνισμός IN-U: INSPIRE UNIQUENESS, τον οποίο προκηρύξαμε σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, και ο οποίοAς στοχεύει να ενθαρρύνει τη νεολαία να ακολουθήσει τον δρόμο της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτόμου επιχειρηματικότητας και να δει την Ε&Κ ως επιλογή καριέρας. Επιπρόσθετα, με τη δρομολόγηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων, την υλοποίηση των στρατηγικών μας σχεδιασμών, καθώς και την υιοθέτηση της νέας Στρατηγικής Προσέλκυσης Επενδύσεων, που περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα, πρόνοια για χορήγηση Digital Nomad Visa, δημιουργία του Business Facilitation Unit και πρόσθετα φορολογικά κίνητρα, η Κύπρος έχει όλα τα εχέγγυα να πρωταγωνιστήσει τα επόμενα χρόνια στην περιοχή.

Ѩ Ѯ Ѭ Ѩ é ѷ ï ð Ѱ à ѯ ô 0

07:0

9:0 0 0

҇ ҍ ѿ ҂ ҈ ѿ Ґ ҉ ҍ ғ ҉ ҏ ҍ қ ѿ Ғ ҍ ѯ Ҋ҃ ѫ҇ҕѺ҉ ҍ ҇ ҏ Ѻ ҍ Ғ ѫ ґ Ѽ ҏ ѵ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Startups & incubators

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΜΕ ΤΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΤΟΥ IDEA «Ως IDEA, έχουμε τη χαρά να κατέχουμε ηγετικό ρόλο στο οικοσύστημα των startups», τονίζει η Διευθύντρια του Κέντρου Καινοτομίας, Αγγέλα Παναγιώτου

«Τ

ο IDEA είναι το μεγαλύτερο και πιο ολοκληρωμένο μη κερδοσκοπικό κέντρο καινοτομίας στην Κύπρο, απαρτιζόμενο από ένα κοινωνικό κεφάλαιο 120 και πλέον εταίρων που προσφέρουν αφιλοκερδώς». Αυτό αναφέρει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Εconomy Today η Διευθύντρια του IDEA, Αγγέλα Παναγιώτου, η οποία μας μιλά για τον ρόλο που διαδραματίζει το Κέντρο Καινοτομίας στο οικοσύστημα των startups, αλλά και για την πρόσφατη υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας με το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής. Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν σημαντικούς πυλώνες κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ποιο ρόλο καλείται να διαδραματίσει σήμερα το IDEA στο οικοσύστημα των startups; Οι νεοφυείς καινοτόμες επιχειρήσεις τεχνολογίας προωθούν την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, ανοίγουν νέες αγορές, αυξάνουν την παραγωγικότητα, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και 18 EconomyToday

αναζωογονούν τις περιοχές στις οποίες δραστηριοποιούνται. Στην περίπτωσή μας, το αγαπημένο ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας. Είχαμε αντιληφθεί τα πιο πάνω εδώ και καιρό, γι’ αυτό και ιδρύσαμε το IDEA το 2016. Άμεσος στόχος μας επίσης ήταν να αποτρέψουμε το “brain drain” με το να διευκολύνουμε τη δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων (startups), έναν ελάχιστα γνωστό τομέα τότε στην Κύπρο. Φυσιολογικά, αντιμετωπίσαμε την απουσία κουλτούρας σε όλα τα επίπεδα – την έλλειψη δηλαδή νεαρών επιχειρηματιών οι οποίοι παίρνουν ρίσκο (entrepreneurs), επενδυτών αρχικού κεφαλαίου υψηλού ρίσκου (angel investors), υποστηρικτικού περιβάλλοντος από κοινωνικές και κρατικές δομές, νομοθεσιών και κανονισμών, και όχι μόνο. Σήμερα πλέον έχουμε τη χαρά, ως IDEA, να κατέχουμε ηγετικό ρόλο στον τομέα. Το IDEA είναι το μεγαλύτερο και πιο ολοκληρωμένο μη κερδοσκοπικό κέντρο καινοτομίας στην Κύπρο, απαρτιζόμενο από ένα κοινωνικό κεφάλαιο 120 και πλέον εταίρων που προσφέρουν αφιλοκερδώς. Μια «μηχανή» παραγωγής νέων startups και νέων entrepreneurs η οποία δημιουργεί την τόσο

αναγκαία κρίσιμη μάζα (critical mass), χαρακτηριστικό των “startup nations”. Ταυτόχρονα, παραδίδουμε στην οικονομία έτοιμες επιχειρήσεις, κεφαλαιοποιώντας τις δυνατότητες των νέων μας. Ως Κέντρο Καινοτομίας, ποιες βραβεύσεις και διακρίσεις έχετε λάβει; Έχουμε τιμηθεί πολλαπλώς για το έργο που επιτελούμε, με πιο σπουδαία τη βράβευσή μας σε

Διαθέτουμε όλα τα στοιχεία για γίνουμε ως χώρα αυτό που οραματιζόμαστε: το περιφερειακό κέντρο καινοτομίας, η γέφυρα μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής

ευρωπαϊκό επίπεδο το 2019 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μέσα σε μια αίθουσα με 500 αντιπροσώπους από 29 χώρες ακούστηκε το: “And the winner is… Cyprus!” Αυτή η συγκλονιστική στιγμή απέδειξε ότι δεν είναι το μέγεθος της χώρας που μετρά, αλλά το μέγεθος των δυνατοτήτων της μέσα σε ένα πλαίσιο συνεργασίας και δέσμευσης. Επιπλέον, βραβευτήκαμε στις κατηγορίες «Αριστεία στη Συνεργασία» και “Cause Advocacy” στα Cyprus Responsible Business Awards και με το Βραβείο Καλών Πρακτικών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης & Βιωσιμότητας της CSR Cyprus, ενώ προσκληθήκαμε σε διάφορες χώρες για να εκπροσωπήσουμε την Κύπρο. Κυρίως όμως έχουμε ήδη success stories, αφού startups μας είτε έχουν γίνει αποδεκτά στη Silicon Valley και προσελκύσει επενδύσεις εκατομμυρίων, είτε έχουν προσελκύσει εκατοντάδες χιλιάδες μέσω crowdfunding, είτε έχουν εξασφαλίσει ιδιωτικές επενδύσεις. Συνολικά, 74% των εταιρειών μας είναι ενεργές, ενώ

60% έχουν κύκλο εργασιών/ κερδοφορία. Ποια διαδικασία πρέπει να ακολουθήσει ένα startup για να ενταχθεί στο IDEA; Με ποιους τρόπους παρέχετε στήριξη; Αιτήσεις λαμβάνουμε μεταξύ Νοεμβρίου-Φεβρoυαρίου και αποδεχόμαστε 10-15 υποσχόμενες ομάδες σε εντατικό πρόγραμμα 9-12 μηνών. Τα κριτήριά μας είναι τα εξής: καινοτόμο προϊόν, λύση υφιστάμενου προβλήματος με νέο τρόπο, δυνατότητα επέκτασης διεθνώς μέσω τεχνολογίας, ομάδα με δέσμευση. Προσφέρουμε πακέτο στήριξης αξίας €60.000, επιχειρηματική εκπαίδευση, mentoring, επαγγελματικές υπηρεσίες, γραφεία, networking, πρόσβαση σε επενδυτές, έκθεση στο εξωτερικό, δημοσιότητα κ.ά.

ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Γιατί οι νεοφυείς επιχειρήσεις είναι συνδεδεμένες με τη βιώσιμη ανάπτυξη; Ποια είναι η στρατηγική σας προσέγγιση ως προς τον πιο πάνω πυλώνα; Εξ ορισμού, τα startups είναι συνδεδεμένα με τη βιώσιμη ανάπτυξη, αφού προσηλώνονται στην εξοικονόμηση πόρων με στόχο το καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα για τον άνθρωπο και για το φυσικό περιβάλλον. Αξιοποιώντας λοιπόν στο μέγιστο την τεχνολογία, επιτυγχάνουν περισσότερη παραγωγή με μικρότερη δαπάνη πρώτης ύλης. Πέραν τούτου, φιλοξενούμε και νεοφυείς επιχειρήσεις με καθαρά φιλοπεριβαλλοντικό προσανατολισμό, ενώ συμμετέχουμε και σε σχετικές πρωτοβουλίες με άλλες χώρες (π.χ. Africa Europe Innovation Partnership Food Waste Challenge). Πρόσφατα υπογράψατε Μνημόνιο Συνεργασίας με το Υφυπουργείο Έρευνας,

Έχουμε ήδη success stories, αφού startups μας είτε έχουν γίνει αποδεκτά στη Silicon Valley και προσελκύσει επενδύσεις εκατομμυρίων, είτε έχουν προσελκύσει εκατοντάδες χιλιάδες μέσω crowdfunding, είτε έχουν εξασφαλίσει ιδιωτικές επενδύσεις

Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής. Ποιοι είναι οι βασικοί σας στόχοι; Το Μνημόνιο εμπίπτει στον στρατηγικό μας προσανατολισμό για συνεργασία ιδιωτικού-δημόσιου τομέα και μας καθιερώνει ως πολύτιμους εταίρους της πολιτείας. Προνοείται συγχρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων του IDEA, μια διεθνής πρακτική σε “startup nations”. Όταν το κράτος ενώνει τις δυνάμεις του με τον ιδιωτικό τομέα, η επιτυχία στον κοινό στόχο είναι αναπόφευκτη. Και ο στόχος εδώ είναι ιερός: η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας με καινοτόμες επιχειρήσεις γεννημένες μέσα από τη δημιουργικότητα των νέων μας, οι οποίες εκκολάπτονται στην αγκαλιά μας και στην αγκαλιά του κράτους. Πόσο επηρεάζουν το έργο αλλά και τον σχεδιασμό σας οι νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί διεθνώς, λαμβάνοντας υπόψη την εξωστρέφεια αλλά και τη διεθνή δικτύωση του IDEA; Υιοθετήσαμε γοργά υβριδική μορφή εργασιών και συνεχίσαμε δυναμικά, χτίζοντας το διεθνές δίκτυο συνεργατών μας με τη βοήθεια της τεχνολογίας σε χώρες της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Επανερχόμαστε δυναμικά και με φυσική παρουσία, θα συνεχίσουμε όμως να εκμεταλλευόμαστε την αλματώδη επέκταση της χρήσης της τεχνολογίας που μας άφησε η πανδημία για περαιτέρω συνεργασίες. Σε προηγούμενες συνεντεύξεις σας είχατε αναφέρει πως η μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο καινοτομίας είναι στόχος στον οποίο πιστεύετε απόλυτα. Διαπιστώνετε βήματα προόδου στη χώρα μας; Ως IDEA, έχουμε αναπτύξει πληθώρα διεθνών συνεργασιών. Ταυτόχρονα όμως, με την αυξημένη δράση του Υφυπουρ-

γείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, σημειώνονται δραστικά βήματα προόδου προς την κατεύθυνση αυτή, τα οποία αποτελούν τη βάση για να χτιστούν κρατικές και ιδιωτικές συνεργασίες. Υπάρχει επίσης έντονη δράση από τον οργανισμό Invest Cyprus για την προσέλκυση μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, ώστε να αναπτύξουν οικονομική δραστηριότητα στην Κύπρο, προσλαμβάνοντας προσωπικό, ενοικιάζοντας γραφεία κ.λπ. Να μην παραλείψω την έντονη δράση του Μηχανισμού Διευκόλυνσης Επιχειρήσεων του Υπουργείου Εμπορίου, που στοχεύει στη διευκόλυνσή τους. Καταληκτικά, θα ήθελα να αναφέρω τη συλλογικότητα και την αλληλοσυμπλήρωση με τις οποίες πρέπει να εργαστούμε ως κράτος και ιδιωτικός τομέας μαζί. Δηλώνω απερίφραστα ότι διαθέτουμε όλα τα στοιχεία για γίνουμε αυτό που οραματιζόμαστε: το περιφερειακό κέντρο καινοτομίας, η γέφυρα μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δουλέψουμε μαζί. Όπως έχει πει και ο Harry S. Truman: “It is amazing what you can accomplish if you do not care who gets the credit”.

ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΜΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Κυριότερος υποστηρικτής και αιμοδότης μας είναι διαχρονικά η Τράπεζα Κύπρου, η οποία στηρίζει έντονα τη νεανική καινοτόμο επιχειρηματικότητα και τις εταιρείες τεχνολογίας. Επιπλέον, πολύτιμοι στρατηγικοί εταίροι μας είναι οι Λέλλος Π. Δημητριάδης Δικηγορικό Γραφείο ΔΕΠΕ, Deloitte Cyprus, CYTA, DeLeMa McCann και Αρετή Χαριδήμου & Συνεργάτες ΔΕΠΕ, ενώ έχουμε και πληθώρα άλλων εταίρων, όπως μπορείτε να δείτε και στην ιστοσελίδα μας: www. ideacy.net.

EconomyToday 19

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Startups & incubators

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ Τέσσερα δυναμικά startups που εκκολάφθηκαν μέσα από τα προγράμματα και τη στήριξη του IDEA γράφουν τη δική τους ιστορία στο οικοσύστημα και, ως νέοι entrepreneurs, συμβάλλουν στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας

JoinMyWifi

Στην εποχή του COVID οι επιχειρήσεις αγωνίζονται να βρουν νέους τρόπους για να προωθήσουν τα προϊόντα τους, να ελαχιστοποιήσουν το κόστος και να κάνουν τις υπηρεσίες τους πιο αποτελεσματικές, ώστε να ικανοποιήσουν τους πελάτες. Η εταιρεία μας παρέχει καινοτόμες λύσεις λογισμικού για να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα και να βοηθήσει τις επιχειρήσεις HORECA (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφέ). Με την πλατφόρμα μάρκετινγκ JoinMyWifi οι επιχειρήσεις μπορούν να βελτιώσουν την εμπειρία του χρήστη στο WiFi και να προωθήσουν τα προϊόντα τους όταν ένας χρήστης συνδέεται σε αυτό. Με την πλατφόρμα QuiQi e-Menu οι επιχειρήσεις μπορούν μέσω QR Code να παρέχουν ένα interactive 20 EconomyToday

online μενού στους χρήστες που βρίσκονται στον χώρο τους, μέσω του οποίου μάλιστα μπορούν επίσης να παραγγείλουν και να πληρώσουν. Τέλος η αναμονή για τον σερβιτόρο μέχρι να φέρει το μενού, και τέλος οι σερβιτόροι να τρέχουν πέρα-δώθε για να μεταφέρουν τις παραγγελίες από τους πελάτες στην κουζίνα. Όπως ισχύει και με τις περισσότερες cloud εφαρμογές, αυτές οι λύσεις προσφέρονται σε μια λογική μηνιαία χρέωση. Με περισσότερες από 200 επιχειρήσεις στην Κύπρο που χρησιμοποιούν τα προϊόντα μας, είναι ξεκάθαρο ότι η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει βοήθεια αυτούς τους δύσκολους καιρούς.

Soft Surge

Η Soft Surge είναι μια νεοφυής επιχείρηση που εξειδικεύεται στη συγκέντρωση δεδομένων από το

διαδίκτυο και δραστηριοποιείται από τις αρχές του 2020. Τα κύρια προϊόντα της Soft Surge είναι η μηχανή αναζήτησης ακίνητων www.estate-searcher.com και η υπηρεσία παρακολούθησης τιμών ανταγωνισμού www.datasearch. tech. Η Soft Surge έχει συμμετάσχει επιτυχώς στο IDEA Incubator Accelerator, έχει πιστοποιηθεί ως καινοτόμα μικρομεσαία επιχείρηση από τον Μάιο του 2021 και έχει ολοκληρώσει επιτυχώς δύο γύρους χρηματοδότησης, προσελκύοντας επενδύσεις από επιφανείς τοπικούς επιχειρημα-

γής και δομής δεδομένων από το διαδίκτυο, με τρόπο που επιτρέπει στον τελικό χρήστη να μπορεί να λάβει αποφάσεις βάσει πραγματικών, ανανεωμένων δεδομένων. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Soft Surge, Έρικ Πούτρος, υποστηρίζει ότι «εταιρείες και επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από τα λογισμικά και τις υπηρεσίες που τους παρέχουμε, όπως η υπηρεσία παρακολούθησης τιμών ανταγωνιστή, καθώς τους επιτρέπει, αντί να εργάζονται με εκτιμήσεις, να εργάζονται με πραγματικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο,

τίες και διεθνείς επιχειρήσεις. Η εταιρεία εδρεύει στη Λεμεσό και απασχολεί σήμερα έξι υπαλλήλους πλήρους απασχόλησης. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς πελάτες της είναι οι Superhome Centre, Στεφανής και Kwak Telecom. Όλοι στη Soft Surge πιστεύουν ακράδαντα στην αξία της δυνατότητας εύρεσης, εξαγω-

προκειμένου να λαμβάνουν αποφάσεις ζωτικής σημασίας. Μια εταιρεία μπορεί να διαμορφώσει με σιγουριά τη στρατηγική τιμολόγησής της και να παραμείνει ένα βήμα μπροστά από τον ανταγωνισμό εάν έχει πρόσβαση στο σωστό σύνολο δεδομένων, τα οποία εμείς είμαστε σε θέση να παρέχουμε».

MGD Heroes Made Limited

Η MGD Heroes Made Limited ιδρύθηκε το 2019 και έχει ήδη υπογράψει συμφωνίες με προεπιλεγμένα ιδιωτικά σχολεία στην Κύπρο, τα οποία θα εντάξουν την πλατφόρμα στην εκπαίδευσή τους μόλις κυκλοφορήσει – τον Σεπτέμβριο του 2022. Η επίσημη κυκλοφορία της πλατφόρμας πρόκειται να πραγματοποιηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η εταιρεία διαθέτει πιστοποιητικό καινοτομίας και παρέχει μια ενιαία λύση κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησης (SEL). Η Heroes Made έχει υιοθετήσει τις τεχνικές SEL και έχει αναπτύξει τεχνολογία γύρω από αυτές, μετατρέποντας μια περίπλοκη και κουραστική διαδικασία σε μια απλή και ευκολόχρηστη πλατφόρμα. Η κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση αποτελείται από πέντε πυλώνες: αυτογνωσία, αυτοδιαχείριση, κοινωνική επίγνωση, δεξιότητες σχέσεων και υπεύθυνη λήψη αποφάσεων. Ο στόχος του SEL είναι να καθοδηγήσει τους μαθητές να πετύχουν ακαδημαϊκά, να αναπτύξουν ισχυρότερες κοινωνικές/συναισθηματικές δεξιότητες, να ελαχιστοποιήσουν τα προβλήματα συμπεριφοράς και τη συναισθηματική δυσφορία, να ενισχύσουν τη θετική συμπεριφορά και να συμβάλουν στην ολοκλήρωση βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων. Η αποστολή της Heroes Made είναι να «ξεκλειδώσει» την αριστεία σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και σχολικές κοινότητες, επιτρέποντας στα παιδιά να γίνουν οι καλύτερες εκδοχές του εαυτού τους, ωφελώντας έτσι το κοινωνικό σύνολο. Η εταιρεία

ανακοίνωσε την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου της χρηματοδότησης εκκίνησης. Η αρχική επένδυση θα χρησιμοποιηθεί για την έναρξη της Πλατφόρμας ΚοινωνικοΣυναισθηματικής Μάθησης, μιας λύσης SaaS που έχει σχεδιαστεί με καινοτόμες, επεκτάσιμες τεχνολογίες, καλύπτοντας έτσι το υπάρχον κενό στα δημοτικά σχολεία.

Ascanio

Η Ascanio είναι μια εταιρεία ανάπτυξης λογισμικού μεικτής πραγματικότητας για εκπαιδεύσεις σε επαγγέλματα υψηλού κινδύνου και κρίσιμων αποστολών, όπως ο Στρατός, η Πυροσβεστική, η Αστυνομία, οι διασωστικές ομάδες και η ναυτιλιακή βιομηχανία. Μέσω μιας πλατφόρμας μεικτής πραγματικότητας, και χρησιμοποιώντας την τελευταία λέξη της τεχνολογίας σε λογισμικό και εξοπλισμό, δημιουργήσαμε μια νέα γενιά εκπαίδευσης που λειτουργεί ως υποδομή κατάρτισης,

με κύριο στόχο τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας των επαγγελματιών αυτών. Μέσω της πλατφόρμας μας αποφεύγεται η μη ρεαλιστική ή/και ελλιπής εκπαίδευση που πιθανόν να λαμβάνουν τα άτομα σε αυτούς τους τομείς, καθώς και οι μεγάλες δαπάνες σε υλικά και μεταφορικά. Ταυτόχρονα, ελαχιστοποιούνται οι λανθασμένες αξιολογήσεις των εκπαιδευομένων. Στην πλατφόρμα δημιουργείται ένα αμάλγαμα πραγματικού φυσικού περιβάλλοντος και εικονικού, προσφέροντας έναν ανοιχτό χώρο εκπαίδευσης, χωρίς καλώδια να παρεμποδίζουν την οποιαδήποτε κίνηση. Επιπρόσθετα, χρησιμοποιώντας απτική υποστήριξη, πετυχαίνουμε έναν πιο ενισχυμένο ρεαλισμό

κατά την εκπαίδευση, ώστε να αντικατοπτρίζονται ρεαλιστικότερα οι συνθήκες. Υπάρχει απόλυτος έλεγχος των επιπέδων εκπαίδευσης και της πολυπλοκότητάς τους. Οι αναλύσεις και η ανατροφοδότηση των δεδομένων για τους εκπαιδευόμενους γίνονται σε πραγματικό χρόνο, καθώς και μέσω πλατφόρμας ανάλυσης. Ήδη αναπτύσσουμε λογισμικά εκπαίδευσης για πρωτοπόρες εταιρείες και οργανισμούς, με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Η καινοτομία που προσφέρουμε στην εκπαίδευση δεν είναι αυτοσκοπός, λύνει ουσιαστικά προβλήματα, αναπλάθοντας συστήματα και διαδικασίες. Όραμά μας είναι η πλατφόρμα μας να καταστεί πρότυπο της εκπαίδευσης του μέλλοντος.

EconomyToday 21

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Startups & incubators

ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΜΑΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ STARTUPS «Είμαστε οι μεγαλύτεροι επενδυτές σε startups και βοηθάμε πέραν των 200 επιχειρήσεων τον χρόνο»

ια τον ρόλο που διαδραματίζει και το έργο που επιτελεί η CyRIC στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, καθώς και τη μεγάλη συμβολή του Gravity – Venture Building Incubator στο οικοσύστημα των startups, μας μιλούν οι δρ. Παναγιώτης Φιλήμης (Ιδρυτής και CEO CyRIC EUBIC & Gravity Ventures Incubator) και Mωυσής Μωυσέως (Operations Manαger, Gravity Ventures Incubator). Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν σημαντικούς πυλώνες κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ποιο ρόλο καλείται να διαδραματίσει η CyRIC στο οικοσύστημα των startups; Π.Φ.: Η CyRIC είναι από το 2016 το Εθνικό Επιχειρηματικό Κέντρο Καινοτομίας της Κύπρου (Business Innovation Center), διαπιστευμένο από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο EBN (European Business Innovation Center Network). Υπάρχουν μόνο 130 οργανισμοί ανά το παγκόσμιο που διατηρούν αυτό το διαπίστευμα, και η εταιρεία μας είναι ένας από αυτούς. Η πιστοποίηση αυτή –η οποία αξιολογείται και ανανεώνεται σε ετήσια βάση, σε συνδυασμό με το μέγεθος της Κύπρου– μας καθιστά σε εθνικό επίπεδο αδιαμφισβήτητους και κύριους μετέχοντες στην προώθηση, ανάπτυξη και συμβολή 22 EconomyToday

της έρευνας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στην Κύπρο. Ο ρόλος της CyRIC για το οικοσύστημα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στην Κύπρο ήταν και θα παραμείνει καταλυτικός, εφόσον είμαστε οι μεγαλύτεροι επενδυτές σε startups και βοηθάμε πέραν των 200 επιχειρήσεων τον χρόνο. Ως Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας, ποιες πιστοποιήσεις ή άλλες βραβεύσεις και διακρίσεις έχετε λάβει και ποιες υπηρεσίες παρέχετε; Π.Φ.: H εταιρεία μας διαθέτει εξειδικευμένα εργαστήρια για σχεδιασμό, πρωτοτυποποίηση και κατασκευή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, εργαστήρια αυτοματισμού και ηλεκτρονικών, καθώς και τμήμα σχεδίασης και υλοποίησης λογισμικών. Επιπλέον, σχεδιάζει και παράγει εξελιγμένα μη επανδρωμένα σκάφη και οχήματα (UAVs και UGVs), συσκευές βιοτεχνολογίας (biotech diagnostic devices), φορητές συσκευές (wearables), ενώ τα τελευταία δύο χρόνια έχει καταξιωθεί στη χώρα μας ως η μεγαλύτερη εταιρεία παροχής υπηρεσιών δικτύου LoRA για συστήματα και αισθητήρες IoT (Ιnternet of Things), με εφαρμογές στις έξυπνες πόλεις, στη βιομηχανία και στα έξυπνα καταναλωτικά προϊόντα. Η τεχνογνωσία που φέρει, χάρη στο προσωπικό της, αφορά τη

Παναγιώτης Φιλήμης

Θέλουμε να χτίσουμε μαζί με τα startups μας προτάσεις αξίας και να είμαστε συνοδοιπόροι στο μεγάλο ταξίδι που λέγεται “επιχειρηματικότητα από την ιδέα στο προϊόν και τις διεθνείς αγορές" συμμετοχή σε περισσότερα από 50 έργα εφαρμοσμένης έρευνας για τη βιομηχανία, με χρηματοδοτήσεις από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας. Η CyRIC είναι ο μοναδικός ιδιωτικός οργανισμός στην Κύπρο με συντονισμό Ευρωπαϊκών Ανταγωνιστικών Προγραμμάτων, προϋπολογισμού πέραν των €50 εκατ., και συνεργάζεται τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη με πάνω από 300 οργανισμούς, όπως επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.

Ποια είναι η στρατηγική σας προσέγγιση και ποια τα σχέδιά σας για το μέλλον; Π.Φ.: Φτάνοντας στο 2022, η CyRIC έχει επενδύσει στην ανάπτυξη ιδιόκτητων κτιριακών εγκαταστάσεων, μοναδικών στην Κύπρο, στη βιομηχανική περιοχή Εργατών. Οι ολοένα αυξανόμενες οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες προέκυψαν από την εξέλιξη της αγοράς και την εξειδίκευση της εταιρείας, οδήγησαν στην απόφαση για επέκταση του κτιριακού δυναμικού, έτσι ώστε να καλύψουμε τις ανάγκες για ανάπτυξη και παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, αλλά και για εργαστηριακούς χώρους όπου θα διεξάγονται πιλοτικές δοκιμές. Επιπλέον, οι χώροι θα εξυπηρετούν και την παραγωγή προϊόντων για τα startups στα οποία έχουμε επενδύσει, ενώ το 2023 θα γίνουν δύο νέες αναπτύξεις παραγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Μέσω ενός παγκόσμιου δικτύου συνεργατών και επενδυτών, έχουμε δημιουργήσει ένα οικοσύστημα ώστε τα startups του Gravity Incubator να μπορούν να λαμβάνουν επενδύσεις για την ανάπτυξή τους.

Για ποιους λόγους δημιουργήθηκε το εκκολαπτήριο νεοφυών επιχειρήσεων Gravity; Π.Φ.: Από το 2013 η CyRIC έχει γίνει γνωστή για την υψηλή τεχνική κατάρτιση και τις υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει στη βιομηχανία και στο οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έρχονται κοντά μας βιομήχανοι, ερευνητές, νέοι άνθρωποι από τη χώρα μας, καθώς και ξένοι επιχειρηματίες οι οποίοι αναζητούσαν μια εταιρεία στην Κύπρο που θα μπορούσε να τους βοηθήσει, ειδικά στο τεχνολογικό κομμάτι, στην κατασκευή πρωτοτύπου για την ιδέα τους και ακολούθως στην οικονομοτεχνική μελέτη και γενικά σε όλες τις υπηρεσίες που θα λάμβανε οποιαδήποτε νεοφυής επιχείρηση. Το 2015, βλέποντας ότι υπήρχε ταλέντο και θέληση στην Κύπρο, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα πιο δομημένο πρόγραμμα το οποίο θα μπορεί να στεγάσει τις ιδέες αυτές και να τις «εκκολάψει», όπως κάνουν οι θερμοκοιτίδες (incubators).

Gravity – Venture Building Incubator είναι η ονομασία που δώσαμε στο δικό μας incubator, θέλοντας να στείλουμε το μήνυμα

Μωυσής Μωυσέως

ότι προσελκύουμε τα ταλέντα όπως η βαρύτητα με την ελκτική της δύναμη έλκει τα αντικείμενα. Venture Building Incubator, επειδή δεν θέλαμε να είμαστε απλώς ένα πρόγραμμα που θα βοηθήσει τις νεοφυείς επιχειρήσεις μόνο στην αρχή, τον πρώτο χρόνο (π.χ. accelerators), αλλά επειδή θέλουμε να χτίσουμε μαζί με τα startups μας προτάσεις αξίας (value propositions) και να είμαστε συνοδοιπόροι στο μεγάλο ταξίδι που λέγεται «επιχειρηματικότητα από την ιδέα στο προϊόν και τις διεθνείς αγορές». Γι’ αυτό και έχουμε δημιουργήσει το Gravity, το μοναδικό εκκολαπτήριο νεοφυών επιχειρήσεων στην Κύπρο το οποίο επενδύει και εκκολάπτει startups, με τον μέσο χρόνο να κυμαίνεται γύρω στα 3,5 με 4 έτη – ενδεικτικά, στην Ευρώπη και το Ισραήλ ο μέσος χρόνος εκκόλαψης σε incubαtors κυμαίνεται γύρω στα 4 έτη. Πόσα startups έχουν αναδειχθεί μέσα από το εκκολαπτήριο Gravity και σε ποιους τομείς; Μ.Μ.: Ως διαπιστευμένο κέντρο επιχειρηματικής καινοτομίας, σε συνδυασμό με το πρόγραμμα εκκόλαψης του Gravity Incubator, η CyRIC έχει καθήκον να έχει πάντα ανοιχτή την πόρτα της σε όλους τους νέους που δραστηριοποιούνται στο οικοσύστημα, παρέχοντας

συμβουλές και καθοδήγηση – τις περισσότερες φορές χωρίς κόστος. Λαμβάνουμε γύρω στις 200 αιτήσεις τον χρόνο από Κύπρο και εξωτερικό και προσπαθούμε να επικοινωνούμε με όλες τις ομάδες, ακόμα και με αυτές που δεν θα ενταχθούν στο δικό μας πρόγραμμα. Η διαδικασία επιλογής και διαλογής βασίζεται σε ποιοτικά και όχι σε ποσοτικά χαρακτηριστικά. «Λίγοι και καλοί», αυτή είναι η προσέγγισή μας, κάτι που αποδεικνύεται μέσα από τη δουλειά μας. Παρέχουμε υπηρεσίες συμβουλευτικού χαρακτήρα σε περίπου 50 startups τον χρόνο, ενώ σε ετήσια βάση έχουμε 3-4 τεχνολογικά startups στο πρόγραμμά μας, όπως η Capsule Skateboards, με διεθνείς διακρίσεις και πωλήσεις στις διεθνείς αγορές, η Bialoom στον τομέα της βιοϊατρικής, η Crudyol στην παραγωγή βιοπολυόλης και η iDANTE στον τομέα της υγείας και του blockchain. Συνολικά, από το πρόγραμμά μας έχουν δραστηριότητα 16 νεοφυείς επιχειρήσεις. Με ποιους τρόπους το Gravity βοηθά τους νέους επιχειρηματίες να αναπτύξουν και να υλοποιήσουν τις ιδέες τους; Ποιες υπηρεσίες ή άλλες παροχές απολαμβάνουν; Μ.Μ.: Το Gravity Ventures Incubator αποτελεί ένα εκκολαπτήριο νεοφυών επιχειρήσεων στη Λευκωσία, το οποίο προωθεί την καινοτομία και την τεχνολογική ανάπτυξη για τη δημιουργία και εξέλιξη νεοφυών επιχειρήσεων και αφοσιώνεται στη μακροπρόθεσμη στήριξή τους. Το Gravity διαθέτει την τεχνογνωσία, τους πόρους και την προσέγγιση για την ανάπτυξη ώριμων και βιώσιμων επιχειρήσεων, με απώτερο στόχο να πετύχουν μεγαλύτερους κύκλους επενδύσεων. Η μοναδικότητα του Gravity καθορίζεται από τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες του, οι οποίες βασίζονται στη μεγάλη εμπειρία και τεχνογνωσία της ομάδας σε θέματα έρευνας,

τεχνολογίας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Ο ειδικά διαμορφωμένος χώρος του Gravity, σε συνδυασμό με τις υπηρεσίες και τον εξοπλισμό του, δημιουργεί ένα περιβάλλον ιδανικό για την επιτυχία και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων που φιλοξενούνται στο εκκολαπτήριο. Μεταξύ άλλων, οι υπηρεσίες που παρέχονται είναι: • Καθοδήγηση στον καινοτομικό σχεδιασμό της υπηρεσίας/προϊόντος (ideation). • Αξιολόγηση καινοτομίας (innovation diagnostics), δημιουργία επιχειρηματικών μοντέλων (business planning and financial modeling). • Πρόσβαση στην υλικοτεχνική υποδομή ταχείας πρωτοτυποποίησης και στο εργαστήριο ηλεκτρονικών (rapid prototyping and electronics fab-lab), παραγωγή πρωτοτύπων πριν από τη βιομηχανοποίηση, ενώ για κάποια προϊόντα έχουμε δυνατότητες παραγωγής μικρού βεληνεκούς, καθώς και πρόσβαση στο δίκτυο συνεργατών και επενδυτών του Gravity (access to funding). • Τα startups του Gravity αντλούν επενδύσεις κατά μέσο όρο €200.000, ενώ ορισμένα έχουν ξεπεράσει το €1.000.000.

Η CyRIC (Cyprus Research & Innovation Center Ltd [www.cyric. eu]) ιδρύθηκε το 2013 με στόχο την καθιέρωσή της ως πρωτοπόρου κέντρου σχεδιασμού και παραγωγής καινοτόμων προϊόντων τεχνολογίας, καθώς και παροχής υψηλού επιπέδου υπηρεσιών καινοτομίας και τεχνολογίας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι μέλος του ΚΕΒΕ, της ΟΕΒ και του ΚΣΕΕΚ. Η CyRIC επικεντρώνεται στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών σε επιχειρήσεις και οργανισμούς σε θέματα έρευνας, τεχνολογίας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας.

EconomyToday 23

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Startups & incubators

ΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΓΙΑ ΤΑ STARTUPS ΜΑΣ Η CyRIC παρουσιάζει τέσσερα δυναμικά και επιτυχημένα startups που αναδείχτηκαν, δημιουργήθηκαν και στηρίχτηκαν μέσα από τα προγράμματά του, και τα οποία αποτελούν παραδείγματα καινοτομίας, επιχειρηματικότητας και αφοσίωσης στον επιχειρηματικό στόχο.

Bialoom –

Breakthrough Biosensor Technologies Η εταιρεία Bialoom βρίσκεται στο σταυροδρόμι των βιοαισθητήρων, της ολοκληρωμένης φωτονικής και των ιατρικών διαγνωστικών με σκοπό να αντιμετωπίσει την ανάγκη για γρηγορότερη ανίχνευση και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση παθογόνων λοιμώξεων. Συγκεκριμένα, η Bialoom στοχεύει στην παραγωγή ενός επαναστατικού διαγνωστικού βιοτσίπ το οποίο θα υποστηρίζει με μοναδικό τρόπο το κλινικό προσωπικό στη διάγνωση της σήψης, στην παρακολούθηση της νόσου, αλλά και στην εκτίμηση της αποδοτικότητας της θεραπείας μέσα σε λίγα λεπτά, δίπλα στον ασθενή. Η Bialoom φιλοξενείται στο Gravity 24 EconomyToday

Ventures Incubator, το οποίο έχει επενδύσει και ως επενδυτήςάγγελος στην Bialoom, προσφέροντας, εκτός από υποστήριξη σε νομικά, χρηματοοικονομικά και διαχειριστικά θέματα, πρόσβαση σε εξοπλισμό αιχμής, όπως ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο ηλεκτρονικών συστημάτων, ένα πλήρως εξοπλισμένο μηχανοστάσιο και μια μεγάλη γκάμα εξοπλισμού δοκιμών. Επιπλέον, η Bialoom έχει ιδιόκτητο εξειδικευμένο εξοπλισμό για μετρήσεις και δοκιμές οπτικών ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, αλλά και για βιολογική ενεργοποίηση νανο-επιφανειών για σχεδιασμό και ανάπτυξη βιοαισθητήρων, όλα πλήρως λειτουργικά στους χώρους του Gravity. Η Bialoom συνεργάζεται στενά και με την εταιρεία CyRIC για την ανάπτυξη νέων καινοτόμων τεχνολογιών στο πλαίσιο ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας. Μέχρι σήμερα έχει προσελκύσει σχεδόν

€1 εκατ. σε χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους για την ανάπτυξη των προϊόντων της.

Capsule Skateboards –

Unconventional since day one Η Capsule Skateboards είναι μια κυπριακή νεοφυής επιχείρηση. Είναι η μοναδική εταιρεία παγκοσμίως που δεν χρησιμοποιεί σαν κύριο υλικό τον σφένδαμο (maple tree).

Έπειτα από πέντε χρόνια έρευνας και ανάπτυξης κατάφερε να ανακαλύψει και να χρησιμοποιήσει υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, ανακυκλώσιμα, που αντέχουν σε συνθήκες ήλιου και υγρασίας, απορροφούν τους κραδασμούς και είναι μέχρι και έξι φορές πιο ανθεκτικά από τις υφιστάμενες ξύλινες τροχοσανίδες. Έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως μέσω των μεγαλύτερων καναλιών skateboarding ως το πιο ανθεκτικό skateboard στον κόσμο. Από το 2015 το Gravity Incubator επενδύει στην Capsule, ενώ παρείχε στήριξη σε όλα τα στάδια της εξέλιξης της εταρείας, μέχρι και την ανάπτυξη υπερσύγχρονης αυτοματοποιημένης βιομηχανικής παραγωγής. Υπήρξε καθημερινή συνεργασία μεταξύ Capsule Skateboards και CyRIC στο κομμάτι της έρευνας και ανάπτυξης. Χωρίς τη βοήθεια του Gravity Ventures και της CyRIC, η Capsule δεν θα επιτύγχανε αυτή την καινοτομία. Η σωστή καθοδήγηση από το Gravity Ventures και τη CyRIC συνέβαλε στην αναγνώρισή της σε Ευρώπη και Αμερική. Σημαντικό κατόρθωμα της Capsule Skateboards είναι η βράβευσή της από το ISPO Brand New 2019 στη Γερμανία, όπου κατάφερε να ανα-

δειχθεί ως Top 50 New Boards Sports Brand στην Ευρώπη. Από το 2020 η Capsule Skateboards διαθέτει τα προϊόντα της στο ευρύ κοινό και μέσα σε 2 χρόνια τα έχει προμηθεύσει σε περισσότερες από 30 χώρες.

Ecorbio – Advanced Biopolyol Sciences Η νεοφυής μας επιχείρηση παράγει βιο-πολυόλες υψηλής ποιότητας, ένα βασικό συστατικό για την παραγωγή ενός τύπου βιοπολυμερών, χρησιμοποιώντας αποδοτική τεχνολογία και προσθέτοντας αξία στα βιομηχανικά υποπροϊόντα και στην τοπικά διαθέσιμη βιομάζα αποβλήτων. Στοχεύουμε στην πολυουρεθάνη, ένα πολυμερές που μας περιβάλλει καθημερινά – είναι ένα υλικό που χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλές βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευών, των επίπλων, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των καταναλωτικών αγαθών. Η καινοτομία μας επιτρέπει την

κυκλική οικονομία σε κλίμακα, και το όραμα είναι να αντικαταστήσουμε αποτελεσματικά τις μη βιώσιμες πολυόλες, αυξάνοντας σημαντικά το μερίδιο των πραγματικά πράσινων βιοϋλικών έως το 2030. Η CyRIC και το Gravity Incubator είναι ένας από τους βασικούς

λόγους για τους οποίους υπάρχει εξαρχής η Εcorbio, μας αναφέρει ο Lukas Jasiunas ιδρυτής της εταιρείας, και εξηγεί: «Μέσω του προγράμματος Erasmus for Young Entrepreneurs ήρθα από τη Λιθουανία στην Κύπρο για λίγες μέρες εκπαίδευσης και τελικά ξεκίνησα μαζί με τη CyRIC και το Gravity αυτό το ταξίδι. Η ατμόσφαιρα εδώ είναι καταπληκτική και οι άνθρωποι άκρως εμπνευσμένοι. Η υποστήριξη είναι συνεχής και ξεπερνά αυτήν της απλής εκκόλαψης (incubation) και επένδυσης. Μαθαίνουμε, πετυχαίνουμε και προσπαθούμε πάντα μαζί. Οι προσδοκίες και οι στόχοι κινούνται σε υψηλά επίπεδα. Τελικά εργαζόμαστε για έναν καλύτερο κόσμο. Η συνεχής υποστήριξη και πίστη από τη CyRIC και το Gravity θα είναι

ουσιαστικής σημασίας στο ταξίδι μας προς μια δίκαιη κοινωνική και περιβαλλοντική μετάβαση που αναγνωρίζεται, ενθαρρύνεται και ανταμείβεται επαρκώς».

iDANTE –

Decentralized NFT healthcare wallet Έχει δημιουργήσει μια γκάμα από εμβληματικά προϊόντα, όπως το E-NHL, που διαχειρίζεται την ψηφιοποίηση των ιατρικών δεδομένων, και το E-Hcert, που είναι η πλέον ασφαλής εφαρμογή για τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων και τα πιστοποιητικά εμβολιασμού κατά του Covid-19. Το E-HCert δεν είναι απλώς μια εφαρμογή αρχειοθέτησης των ιατρικών δεδομένων. Χρησιμοποιεί την τεχνολογία του public blockchain/NFT και εξασφαλίζει πλήρη έλεγχο του φακέλου του ασθενή από τον ίδιο τον ασθενή, που είναι ο νόμιμος δικαιούχος, ενώ εξασφαλίζει αξιοπιστία, διαφάνεια και εχεμύθεια μεταξύ ιατρικών κέντρων/ιατρών και ασθενών. Το E-HCert είναι μια φιλική εφαρμογή για τον χρήστη, ο οποίος έχει πλήρη έλεγχο των ιατρικών του δεδομένων και

αντιλαμβάνεται καλύτερα την κατάσταση της υγείας του. Όλα τα προϊόντα έχουν σχεδιαστεί για να συμμορφώνονται πλήρως με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (GDPR), υιοθετώντας μια αρχιτεκτονική εμπνευσμένη από το Privacy by Design. Με την εφαρμογή του E-HCert παραμερίζονται η γραφειοκρατία και οι καθυστερήσεις, ενώ αναδεικνύονται η ασφάλεια και η αμεσότητα στην πληροφόρηση τόσο του δικαιούχου, που είναι ο ασθενής, όσο και των ενδιαφερόμενων λειτουργών υγείας. Το οικοσύστημα της iDante λειτουργεί ως μια καθολική σύνδεση δεδομένων πολλαπλών πρωτοκόλλων μεταξύ αρχών και ασθενών, ασθενών και blockchain. Μέσα από τη γνωριμία και τη μετέπειτα συνεργασία μας με το Gravity Incubator έχουμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με δίκτυα επενδυτών αλλά και επαγγελματιών στον τομέα της υγείας, απ’ όπου προκύπτουν οι εμπορικές συνεργασίες της εταιρείας, καθώς και η επιχειρηματική υποστήριξη και καθοδήγηση στην περαιτέρω ανάπτυξη των προϊόντων και υπηρεσιών που παρέχει.

EconomyToday 25

θ εμ co v eαr s t o r y

Αντέχει η κυπριακή οικονομία ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ;

Η εκτόξευση του πληθωρισμού έχει πλήξει ολόκληρο τον πλανήτη, με αποτέλεσμα οι τιμές να σπάσουν κάθε ρεκόρ και οι κυβερνήσεις να μην μπορούν να αντιδράσουν. Παράλληλα, οι Κεντρικές Τράπεζες προβαίνουν σε κινήσεις με τις οποίες φιλοδοξούν να τιθασεύσουν την ανεξέλεγκτη πορεία του πληθωρισμού. Ήδη η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας προχώρησαν σε αύξηση επιτοκίων, με την Ευρώπη να είναι η επόμενη που θα ακολουθήσει. Την ίδια ώρα, οι αποφάσεις της ΕΚΤ αναμένεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην κυπριακή οικονομία, καθώς έχει υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος. Το Economy Today καταγράφει τις ανησυχίες επιχειρηματιών και οικονομολόγων ενόψει της αναμενόμενης αύξησης των επιτοκίων μέσα στον προσεχή Ιούλιο. Της Έλενας Καλυφόμματου

26 EconomyToday

ΑΟΡΑΤΟΣ ΛΗΣΤΗΣ

τα επιτόκια θα ανέβουν κατά 25 μονάδες βάσης και στην επόμενη συνεδρίαση, στις 8 Σεπτεμβρίου, θα έχει άνοδο άλλων 25 μονάδων βάσης. Το επιτόκιο θα ανέβει στο 0%, καθώς σήμερα κυμαίνεται στο -0,5%. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ, και συγκεκριμένα η επικεφαλής της, ήταν αρνητική στην προοπτική αύξησης των επιτοκίων, ωστόσο τον περασμένο Μάρτιο, μετά την έξαρση της κρίσης στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα, άρχισε να εξετάζει πιο σοβαρά το ζήτημα.

Αντιμέτωπη με το φάντασμα του πληθωρισμού βρίσκεται η Ευρώπη και, κατ’ επέκταση, η Κύπρος. Τα νοικοκυριά είναι υπό πίεση, καθώς μήνα με τον μήνα τα εισοδήματα αποδυναμώνονται, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους. Οι πληθωριστικές πιέσεις, αν και υπήρχαν από πριν, διογκώθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ευρώπη, για να «πολεμήσει» το φαινόμενο, άρχισε να συζητά την αύξηση των επιτοκίων, εντούτοις ο πόλεμος έδωσε παράταση στα σχέδιά της και τα μετέφερε για τον Ιούλιο.

ΑΥΞΗΣΗ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ

Η περίοδος των χαμηλών επιτοκίων βαίνει, κατά τα φαινόμενα, προς το τέλος της. Ήδη η Κεντρική Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών και η Τράπεζα της Αγγλίας προχώρησαν σε αύξηση των επιτοκίων, γεγονός που «πίεσε» και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Εντός του έτους, αρχής γενομένης από τον Ιούλιο, τοποθετεί την αύξηση επιτοκίων η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ. Στη συνεδρίαση της ΕΚΤ τον Ιούλιο αναμένεται ότι

Οι ανησυχίες για ένα νέο κύμα κόκκινων δανείων εντείνονται ενόσω ο πληθωρισμός καλπάζει

ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ

Ο πληθωρισμός τροφοδοτείται κυρίως από την ενέργεια, οι τιμές της οποίας τους τελευταίους μήνες αυξήθηκαν κατά 30% περίπου σε ετήσια βάση, και από τις τιμές στα τρόφιμα, όπου οι αυξήσεις είναι πέραν του 10% τον τελευταίο χρόνο. Το κρίσιμο στοίχημα, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Μιχάλη Φλωρεντιάδη, είναι να συγκρατηθούν οι προσδοκίες για τον μελλοντικό πληθωρισμό μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σε χαμηλά επίπεδα. Διαφορετικά, οι επιχειρήσεις και οι εργαζό-

EconomyToday 27

θ εμ co v eαr s t o r y

μενοι θα προγραμματίζουν βάσει ενός σεναρίου υψηλού πληθωρισμού, αυξάνοντας τις τιμές των προϊόντων τους και τις μισθολογικές τους απαιτήσεις αντίστοιχα. Τέτοιες συμπεριφορές, επισημαίνει, θα δημιουργήσουν έναν φαύλο κύκλο πληθωρισμού που θα είναι δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ;

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν, σε συνδυασμό και με τον πληθωρισμό, οι δανειολήπτες θα αντέξουν αυτή την επικείμενη αύξηση. Οι αποφάσεις της ΕΚΤ αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομία της Κύπρου. Η χώρα μας είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση, διότι το ιδιωτικό χρέος είναι αυξημένο. Σε μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου διαπιστώνεται ότι τα νοικοκυριά σε χώρες με υψηλό χρέος και σχετικά χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος, όπως η Κύπρος και η Πορτογαλία, θα μπορούσαν να χάσουν έως και 3,5% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους με επιτόκιο 1%.

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ;

Κάθε αλλαγή στο ύψος του επιτοκίου έχει άμεσες συνέπειες για το πορτοφόλι του καταναλωτή. Από μια πολιτική χαμηλών επιτοκίων ωφελούνται οι δανειζόμενοι. Αντιθέτως, οι καταθέτες έβλεπαν τα χαμηλά επιτόκια να «ροκανίζουν» τις αποταμιεύσεις τους, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού. Αυτό όμως φαίνεται να αλλάζει με την επικείμενη αύξηση των επιτοκίων. Όπως αναφέρει ο κ. Φλωρεντιάδης, «η αύξηση των επιτοκίων θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στους δανειολήπτες, ωστόσο είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι τα επιτόκια των προηγούμενων χρόνων ήταν επιτόκια “έκτακτης ανάγκης” και δεν είναι βιώσιμα σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα». Οι τράπεζες, από την άλλη, θα επωφεληθούν από την αύξηση των επιτοκίων, αφού δεν μπορούσαν να μεταφέρουν το κόστος των μηδενικών ή αρνητικών επιτοκίων στους καταθέτες-πελάτες τους. «Εντούτοις», επισημαίνει ο κ. Φλωρεντιάδης, «καθώς τα επιτόκια αυξάνονται, θα επέλθει και επιβράδυνση της οικονομίας, και ο συνδυασμός αύξησης του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους και της επιβράδυνσης θα φέρει, λογικά, κάποια αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια». 28 EconomyToday

ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ καταναλωτικα

στεγαστικα

Δεκέμβριος 2008

8,21%

6,84%

Δεκέμβριος 2009

7,36%

4,82%

Δεκέμβριος 2010

7,21%

4,97%

Δεκέμβριος 2011

7,39%

5,81%

Δεκέμβριος 2012

7,21%

5,44%

Δεκέμβριος 2013

6,42%

4,93%

Δεκέμβριος 2014

6,05%

5,01%

Δεκέμβριος 2015

5,01%

3,90%

Δεκέμβριος 2016

4,3%

3,35%

Δεκέμβριος 2017

4,7%

3,39%

Δεκέμβριος 2018

3,62%

3,06%

Δεκέμβριος 2019

3,65%

2,9%

Δεκέμβριος 2020

3,42%

2,85%

Δεκέμβριος 2021

3,82%

2,96%

Μάρτιος 2022

3,98%

2,78%

νικότερα στον δανεισμό. Οικονομολόγοι αναφέρουν στο Economy Today πως το κοκτέιλ πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων θα πυροδοτήσει εξελίξεις στο οικονομικό και τραπεζικό γίγνεσθαι της χώρας. Τα βαρίδια των ΜΕΔ, αν και ένα μεγάλο ποσοστό έχει «καθαρίσει» από τους τραπεζικούς ισολογισμούς, εντούτοις παραμένουν στην πραγματική οικονομία. Οι ανησυχίες για ένα νέο κύμα κόκκινων δανείων εντείνονται ενόσω ο πληθωρισμός καλπάζει, και οι δανειολήπτες θα πρέπει να δώσουν επιπλέον χρήματα από το εισόδημά τους για να εξυπηρετήσουν το δάνειό τους. Πλήγμα στην ανάπτυξη Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλη Περσιάνη, η κίνηση της ΕΚΤ να αυξήσει τα επιτόκια θα έχει μια μικρή επίπτωση στις πληθωριστικές πιέσεις. «Δεν είναι βέβαιο ότι θα είναι αισθητή η μείωση του πληθωρισμού στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Την ίδια ώρα, θα ασκήσει πιέσεις στην ανάπτυξη, κυρίως μέσα από την αύξηση των επιτοκίων, τα οποία θα οδηγήσουν σε λιγότερο δανεισμό και λιγότερες επενδύσεις», σημείωσε. Η άποψη του Δημοσιονομικού Συμβουλίου είναι πως η δημοσιονομική επέκταση είναι προτιμότερη επιλογή από τη νομισματική αντίδραση, διότι οι πληθωριστικές τάσεις που βλέπουμε σήμερα δεν αποτελούν νομισματικό συμβάν, αλλά οφείλονται σε εξωτερικό σοκ προσφοράς.

ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ εως 1 εκ.

ανω του 1 εκ.

Δεκέμβριος 2008

7,26%

5,93%

Δεκέμβριος 2009

5,47%

Δεκέμβριος 2010

6,64%

6,18%

Δεκέμβριος 2011

7,39%

6,53%

Δεκέμβριος 2012

7,29%

6,70%

Δεκέμβριος 2013

6,01%

5,42%

Δεκέμβριος 2014

5,64%

6,61%

Δεκέμβριος 2015

4,63%

4,06%

Δεκέμβριος 2016

3,84%

3,61%

Δεκέμβριος 2017

3,55%

3,51%

Δεκέμβριος 2018

3,41%

3,40%

Δεκέμβριος 2019

3,09%

3,23%

Δεκέμβριος 2020

3,13%

3,26%

Δεκέμβριος 2021

3,25%

2,84%

Μάρτιος 2022

3,14%

3,28%

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Οι καταθέσεις τον Μάρτιο 2022, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, άγγιξαν σχεδόν τα €50,4 δισ. περίπου, καταγράφοντας καθαρή μείωση €1,1 δισ. συγκριτικά με τον Φεβρουάριο, που ήταν στα 51,518 δισ., ενώ το σύνολο του δανεισμού κινήθηκε στα €27,894 δισ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων υποχώρησαν για πρώτη φορά κάτω από το 4% το 2015, όταν το 2008 ήταν στο 6,84%. Τον Δεκέμβριο του 2020 υποχώρησε σε ιστορικό χαμηλό, φτάνοντας στο 2,85%, ενώ τον Μάρτιο του 2022 μειώθηκε ελαφρώς στο 2,78%. Σε ό,τι αφορά τα επιτόκια των καταναλωτικών δανείων, το 2008 έφτανε το 8,21%, το 2016 μειώθηκε για πρώτη φορά, αγγίζοντας το 4,30%, για να φτάσει τον Μάρτιο του 2022 κάτω από το 4% και να διαμορφωθεί στο 3,98%.

Φόβοι για νέο κύμα ΜΕΔ

Η αύξηση των επιτοκίων συνεπάγεται αύξηση του πιστωτικού ρίσκου, γεγονός που θα ασκήσει πιέσεις γε-

ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ

ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΤ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΣΟΥΝ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ, ΔΙΟΤΙ ΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΧΡΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΞΗΜΕΝΟ

Πονοκέφαλο προκαλεί η αύξηση των επιτοκίων και στους επιχειρηματίες, καθώς θα αυξηθεί το κόστος δανεισμού προς τις επιχειρήσεις οι οποίες βασίζονται αποκλειστικά σε αυτόν. Η ΠΟΒΕΚ προβληματίζεται κυρίως για τις πολύ μικρές και οικογενειακές επιχειρήσεις οι οποίες προσπαθούν να αντεπεξέλθουν στα ασφυκτικά δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί εξαιτίας της οικονομικής κρίσης του 2013, της πανδημίας του κορονοϊού και της κρίσης που επέφερε ο πόλεμος στη Ουκρανία. Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα της ΠΟΒΕΚ, Στέφανο Κουρσάρη, η αύξηση των επιτοκίων «θα επιφέρει επιβράδυνση της κυπριακής οικονομίας ένεκα και της επιφύλαξης των ντόπιων και των ξένων επενδυτών που ενδιαφέρονται να προβούν σε επενδύσεις». Αναφέρει πως «οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις ήδη προσπαθούν να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση του δανεισμού τους, με τις συνεχιζόμενες δυσχέρειες λόγω αστάθμητων παραγόντων και επιπτώσεων από το εξωτερικό περιβάλλον, όπως έχουμε προαναφέρει, και μια περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων θα επιδεινώσει την ικανότητά τους για εξυπηρέτηση ή/και αποπληρωμή των τραπεζικών διευκολύνσεών τους, με ορατό τον κίνδυνο περαιτέρω αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων».

EconomyToday 29

θ εμ co v eαr s t o r y

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ

πληθωριστικές πιέσεις ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Γενικού Διευθυντή ΟΕΒ

ίναι γεγονός ότι η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από χαμηλά ή και αρνητικά επιτόκια, τα οποία, λόγω της πληθωριστικής έξαρσης, αναμένεται να αυξηθούν από τις ευρωπαϊκές νομισματικές αρχές μέσα στο επόμενο διάστημα. Όπως είναι γνωστό, τόσο η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα όσο και η Τράπεζα της Αγγλίας ήδη αύξησαν πρόσφατα τα τραπεζικά τους επιτόκια. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σύμφωνα με δηλώσεις στελεχών της, αναμένεται να προβεί σε αύξηση των επιτοκίων μέχρι τρεις φορές μέσα στο 2022, σε μια προσπάθεια να δαμάσει τον πληθωρισμό. Η αύξηση επιτοκίων χρησιμοποιείται ως ένα από τα εργαλεία νομισματικής πολιτικής προς τιθάσευση του πληθωρισμού, ώστε να προκληθεί επιβράδυνση, κυρίως όταν υπάρχει υπερθέρμανση της οικονομίας. Ωστόσο στις τρέχουσες συνθήκες ο πληθωρισμός προκαλείται από την εκτόξευση στις διεθνείς τιμές της ενέργειας και στη στρέβλωση της προσφοράς λόγω της αναστάτωσης της παραγωγικής διαδικασίας από την κατακόρυφη αύξηση στο κόστος των πρώτων υλών και της απορρύθμισης της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαιτίας της πανδημίας, του πολέμου στην Ουκρανία

30 EconomyToday

Μια ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων, σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό, θα διαβρώσει την ανάπτυξη

και των συνεπακόλουθων διεθνών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στην Ρωσία. Δεν προκαλείται δηλαδή από την αύξηση στο σκέλος της ζήτησης, αλλά στο σκέλος του κόστους (cost push inflation), και κυρίως, όπως έχω ήδη αναφέρει, από την αύξηση στις τιμές των καυσίμων. Oι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου έχουν, φυσικά, αρνητικές επιπτώσεις και σε μια τεράστια γκάμα προϊόντων τα οποία εξαρτώνται από αυτό. Μια λύση είναι να υπάρχουν αποθέματα πετρελαίου που μπορούν να απελευθερωθούν σε περιόδους κρίσης. Για παράδειγμα, τον περασμένο Μάρτιο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, διέταξε τη χρήση πετρελαίου από το στρατηγικό απόθεμα της Αμερικής (1 εκατ. βαρέλια την ημέρα). Αυτή η αύξηση της προσφοράς, αν και εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει ένα πολύ μικρό μερίδιο της συνολικής ζήτησης πετρελαίου, συμβάλλει στον περιορισμό των αυξήσεων των τιμών. Η οποιαδήποτε αύξηση επιτοκίων θα μπορούσε, υπό τις σημερινές συνθήκες, να μειώσει φαινομενικά τη συνεχόμενη αύξηση στον πληθωρισμό, αλλά μεσοπρόθεσμα θα μπορούσε να επιφέρει αρνητικές συνέπειες στους πολίτες και στα ίδια τα κράτη της ΕΕ. Ειδικότερα στην Κύπρο, όπου υπάρχει σημαντική ρευστότητα στα τραπεζικά ιδρύματα, η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού σε θετικά πρόσημα θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους των επενδύσεων, και από εκεί θα μεταφερθεί στους καταναλωτές, με πιθανότητα να ανατροφοδοτήσει περαιτέρω πληθωριστικές πιέσεις. Παράλληλα, θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων, με κίνδυνο να προκληθεί

Θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων, με κίνδυνο να προκληθεί αύξηση και στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια

αύξηση και στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρ’ όλες τις συνέπειες της συνεχιζόμενης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις διάφορες άλλες προκλήσεις, η κυπριακή οικονομία, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της ΕΕ που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται με ρυθμό 2,7% για το 2022, περιορίζοντας όμως σημαντικά την πρόβλεψη του περασμένου Φεβρουαρίου κατά 1,8%, ενώ η πρόβλεψη για τον πληθωρισμό του έτους ανέρχεται στο 5,2%. Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω δεδομένα, η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) πιστεύει ότι οι κυπριακές επιχειρήσεις θα κληθούν να διαχειριστούν ακόμα μία πρόκληση, καθότι ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων, σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό, θα διαβρώσει την ανάπτυξη, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη ότι οι κυπριακές επιχειρήσεις στηρίζονται περισσότερο στον τραπεζικό δανεισμό σε σχέση με εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης, και άρα μια αύξηση των επιτοκίων θα τις επιβαρύνει περαιτέρω. Αξιοσημείωτο είναι ότι το Υπουργείο Οικονομικών έχει λάβει ειδική τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διενέργεια μελέτης με σκοπό τη δημιουργία ενός Εθνικού Οργανισμού Ανάπτυξης (National Promotion Agency). Αυτός ο νέος οργανισμός αναμένεται να ενισχύσει τις πρωτοβουλίες του κράτους για γεφύρωση χρηματοδοτικών κενών και βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση για μικρομεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις, καθώς και για αυτοεργοδοτούμενους, με πολλά δυνητικά οφέλη για την οικονομία γενικότερα.

EconomyToday 31

θ εμ co v eαr s t o r y

ΔΕΝ ΘΑ ΡΙΞΕΙ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ

η αύξηση των επιτοκίων ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΤΣΙΑΚΚΗ Γενικού Γραμματέα ΚΕΒΕ

παγκόσμια κρίση ακρίβειας που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες έχει οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και άλλων σημαντικών πρώτων υλών. Ο πόλεμος έχει επιβαρύνει ξεκάθαρα την οικονομική ανάπτυξη, όπως αποτυπώνεται από το πληθωριστικό σκηνικό που παρουσιάζεται διεθνώς, με αποτέλεσμα τη διόγκωση της οικονομικής κρίσης. Οι συζητήσεις το τελευταίο διάστημα από όλες τις κυβερνήσεις έχουν επικεντρωθεί στην εξεύρεση μέτρων άμβλυνσης και αντιμετώπισης των συνεπειών της νέας διεθνούς κρίσης. Στόχος να παρθούν στοχευμένα και αποτελεσματικά μέτρα προς ανακούφιση των πολιτών και των επιχειρήσεων αντίστοιχα, για να τιθασευτεί ο πληθωρισμός που πλήττει συθέμελα τα νοικοκυριά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο συζητείται πλέον εκτεταμένα και η αύξηση των επιτοκίων, ως ενός μέτρου ελέγχου του πληθωρισμού. Ήδη η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ αύξησε τα επιτόκια, με τάση για περαιτέρω αυξήσεις τους επόμενους μήνες, ώστε να φτάσουν το 1,9% μέχρι το τέλος του 2022, ενώ ανάλογη κίνηση έκανε και η Τράπεζα της Αγγλίας, αυξάνοντας τα επιτόκια στο

32 EconomyToday

Κάθε σκέψη για επένδυση Ή αγορά

οποιουδήποτε προϊόντος γίνεται πλέον πιο δύσκολη

1%. Τις ίδιες σκέψεις κάνει και η ΕΚΤ, για χαμηλότερες ίσως αυξήσεις, χωρίς όμως να έχει ληφθεί τελική απόφαση μέχρι σήμερα. Άποψη του ΚΕΒΕ είναι ότι μια αύξηση των επιτοκίων αυτή τη στιγμή δεν πρόκειται να βοηθήσει στη μείωση του πληθωρισμού, για τον απλούστατο λόγο ότι οι αιτίες αύξησής του είναι το αποτέλεσμα της αύξησης του κόστους διεθνώς σε καύσιμα, μεταφορικά, πρώτες ύλες, σιτηρά κ.λπ. Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε αύξηση του πληθωρισμού λόγω αυξημένης ζήτησης (demand-pull inflation) για να χρησιμοποιηθεί η αύξηση των επιτοκίων ως εργαλείο τιθάσευσης του πληθωρισμού.

Αντίθετα, μια αύξηση των επιτοκίων ενδεχομένως να προκαλέσει, ανάλογα και με το ύψος που θα αποφασιστεί, τα πιο κάτω προβλήματα: (α) Θα αυξηθεί το κόστος δανεισμού (ύψος δόσεων) τόσο σε υφιστάμενα όσο και σε νέα δάνεια. (β) Αυτό θα μειώσει ουσιαστικά το διαθέσιμο εισόδημα σε όσες επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν ήδη δάνεια, αφού θα απαιτείται να πληρώνουν μεγαλύτερες δόσεις, σε μια περίοδο που συζητείται η ανάγκη εξαγγελίας μέτρων στήριξης της αγοραστικής δύναμης των πολιτών και των επιχειρήσεων. (γ) Κάθε νέα σκέψη για επένδυση ή αγορά οποιουδήποτε προϊόντος γίνεται πλέον πιο δύσκολη, εάν ληφθούν υπόψη οι συνεχιζόμενες αυξήσεις στα πάντα και η αβεβαιότητα που επικρατεί τόσο λόγω της πανδημίας, όσο και του πολέμου στην Ουκρανία. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει στην αναβολή επενδύσεων και σε περαιτέρω επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης των οικονομιών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην επίτευξη του στόχου για μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη, την ψηφιοποίηση, την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά και σε θέματα απασχόλησης. (δ) Σε μια οικονομία με υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να αυξηθεί ο αριθμός των δανειοληπτών που θα δυσκολεύονται να εξυπηρετούν τα δάνειά τους. (ε) Ακόμα και το τραπεζικό σύστημα μπορεί να βρεθεί σε δυσκολότερη θέση, αφού χαρακτηρίζεται από υψηλές καταθέσεις (υπερβάλλουσα ρευστότητα), χωρίς ιδιαίτερη ζήτηση για παραχώρηση νέων δανείων, κάτι που θα καταστεί ακόμα πιο δύσκολο σε ένα καθεστώς υψηλότερων επιτοκίων. (στ) Οι επιχειρήσεις που στηρίζονται κυρίως σε δανεισμό για την απρόσκοπτη λειτουργία τους θα έχουν αυξημένο κόστος χρηματοδότησης, το οποίο αναπόφευκτα θα μεταφέρουν στις τιμές των προϊόντων τους, πυροδοτώντας περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού. (ζ) Τα ίδια τα κράτη θα έχουν μεγαλύτερο κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους τους, αφού θα χρεώνονται με υψηλότερα επιτόκια. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι οι μόνοι κερδισμένοι από μια αύξηση των επιτοκίων αυτή τη χρονική στιγμή θα είναι οι καθαροί καταθέτες (net depositors), όσοι δηλαδή δεν έχουν ταυτόχρονα και κάποια δάνεια. Ως κατακλείδα, θα έλεγα ότι θα ήταν προτιμότερο, υπό τις δεδομένες συνθήκες στις παγκόσμιες αγορές, να αποφευχθεί αυτή τη στιγμή μια αύξηση των επιτοκίων. Σε περίπτωση όμως που γίνει κάτι τέτοιο, η επιτυχία των κεντρικών τραπεζιτών θα είναι να καθορίσουν πολύ προσεκτικά το «βέλτιστο ύψος επιτοκίων», ώστε να μην προκληθούν όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω.

EconomyToday 33

θ εμ co v eαr s t o r y

Ο πληθωρισμός,

η ΕΚΤ και η οικονομική ανάκαμψη ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Οικονομολόγου

ο φαινόμενο του υψηλού πληθωρισμού συνεχίζει να προκαλεί προβληματισμό στις εθνικές κυβερνήσεις, τους διεθνείς οργανισμούς αλλά και τις Κεντρικές Τράπεζες. Όλοι καλούνται να ισορροπήσουν μεταξύ των αυξήσεων των τιμών, της ανάγκης αύξησης των επιτοκίων, της επιβράδυνσης της αναπτυξιακής πορείας και των αρνητικών συνεπειών στα δημόσια οικονομικά. Αναφορικά με το τελευταίο, θα πρέπει επιπλέον να τονιστεί ότι η στήριξη των παραγωγικών μονάδων των οικονομιών κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων ένεκα του κορονοϊού έγινε μέσα από την αύξηση του δημόσιου χρέους (σε αντίθεση με το Ταμείο Ανασυγκρότησης, που ουσιαστικά στο μεγαλύτερο μέρος του αφορά παροχές), οπότε οι χώρες, εξερχόμενες από την κρίση της πανδημίας, συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν υφεσιογόνες πιέσεις λόγω του δυσμενούς και γεμάτου προκλήσεις διεθνούς οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος.

Γόρδιος δεσμός

Ο αυξημένος πληθωρισμός συνδυάζεται με την επιβράδυνση των οικονομιών. Αν η αύξηση των τιμών οφειλόταν αποκλειστικά στην αυξημένη ζήτηση, τότε αυτό θα οδηγούσε σε αύξηση των επενδύσεων για ενίσχυση της παραγωγής/προσφοράς και της ανάπτυξης της οικονομίας. 34 EconomyToday

Δυστυχώς, όμως, το μεγάλο ποσοστό του πληθωρισμού δημιουργείται «τεχνητά», μέσα από την αβεβαιότητα και τις στρεβλώσεις που δημιουργούν ο πόλεμος και οι κυρώσεις/ αντικυρώσεις. Όσο συνεχίζεται η ίδια κατάσταση –και μάλιστα πολλές φορές επιδεινώνεται– δεν μπορούν οι δυνάμεις του παγκόσμιου εμπορίου να δράσουν για να βρεθεί το νέο ισοζύγιο. Φυσικά, πλέον, ο διαχωρισμός Δύσης και Ανατολής είναι προφανής οικονομικά, και κανένας δεν πιστεύει ότι μπορούμε να επανέλθουμε οικονομικά σε προ πολέμου εποχές.

Δυστυχώς, ο πρωτογενής τομέας, που κάποτε συνεισέφερε Ο ρόλος των Κεντρικών μέχρι και Τραπεζών

18% του ΑΕΠ, γνώρισε την παρακμή διαχρονικά και την αντικατάσταση των κυπριακών προϊόντων με εισαγωγές, δημιουργώντας εξάρτηση από το εξωτερικό

Σε αυτό το περιβάλλον, τον δικό τους ρόλο διαδραματίζουν και οι Κεντρικές Τράπεζες, οι οποίες φαίνεται να έχουν παγιδευτεί στις δικές τους πολιτικές, με την παροχή ασύμμετρης ρευστότητας στις αγορές μέσα από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, που ξεκίνησαν ως έκτακτο μέτρο ενίσχυσης των οικονομιών και συνεχίζουν να υιοθετούνται για δεύτερη δεκαετία. Υπάρχουν ήδη αντιδράσεις εντός της Ευρωζώνης από ορισμένα κράτη-μέλη τα οποία θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα έπρεπε να προχωρήσει σε μια πιο επιθετική αύξηση των επιτοκίων, παρόμοια ενδεχομένως με αυτήν της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (FED).

στούν το φαινόμενο των υψηλών ποσοστών πληθωρισμού, εφόσον είναι ξεκάθαρο ότι το φαινόμενο θα κρατήσει και θα έχει και ένταση. Γίνεται προς όλους αντιληπτό ότι, αν δεν τύχει σωστής διαχείρισης, θα δημιουργήσει εμπόδια σε πρώτη φάση στην πορεία ανάκαμψης μετά την κρίση της πανδημίας και, αν τα πράγματα εκτροχιαστούν, θα οδηγήσει σε νέα κρίση.

Στον κλοιό και η Κύπρος

Τα διλήμματα της ΕΚΤ

Η ενίσχυση της αυτάρκειας μιας χώρας δεν αποτελεί άμεσο μέτρο αντιμετώπισης του πληθωρισμού, αλλά απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό, στρατηγική και έλεγχο, ανεξάρτητα από τις αλλαγές των κυβερνήσεων

Οι προβληματισμοί που εκφράζονται από την ΕΚΤ αφορούν τον υπερδανεισμένο ευρωπαϊκό Νότο, ο οποίος θα αντιμετωπίσει σοβαρά ζητήματα από μια απότομη απόσυρση των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης και τον αρνητικό αντίκτυπο που θα έχει ο περιορισμός της ρευστότητας στην αγορά, σε μια περίοδο που η οικονομία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις σε σχέση με τον ρυθμό ανάπτυξης. Επιπλέον, είναι κοινή παραδοχή ότι ο μεγάλος χαμένος της σημερινής κρίσης είναι η Ευρώπη. Οπότε το Συμβούλιο της ΕΚΤ καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στον υψηλό πληθωρισμό και στην ανησυχία για επιβράδυνση της ευρωπαϊκής και γενικότερα της παγκόσμιας οικονομίας μετά τις εξελίξεις στην Ουκρανία και τις οικονομικές κυρώσεις που επιβάλλονται στη Ρωσία.

Η θέση νοικοκυριών, επενδυτών και κυβερνήσεων

Η παρατεταμένη περίοδος πληθωριστικών πιέσεων, η οποία ενισχύεται και από τις γεωπολιτικές εντάσεις, προκαλεί αβεβαιότητα, με επενδυτές αλλά και νοικοκυριά να κάνουν δεύτερες σκέψεις σε σχέση με επενδύσεις ή κεφαλαιακές δαπάνες, αναβάλλοντάς τες για το μέλλον. Αυτό, σε συνδυασμό με τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και τον περιορισμό της κατανάλωσης, δρα αρνητικά στην προσπάθεια ανάκαμψης των οικονομιών. Κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί καλούνται να διαχειρι-

Μεγάλο ποσοστό των αυξήσεων των τιμών στην Κύπρο είναι εισαγόμενο, εφόσον η χώρα εξαρτάται ενεργειακά σε συντριπτικό βαθμό –αν όχι ολοκληρωτικά– από τις εισαγωγές καυσίμων από το εξωτερικό. Όπως είναι φυσικό, με τις τιμές του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές να αυξάνονται, δημιουργείται μια αλυσίδα αυξήσεων. Σε αυτό προστίθενται και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα διεθνώς, απόρροια της αδρανοποίησης σημαντικών παραγωγικών μονάδων για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω κορονοϊού. Οπότε προκύπτουν ερωτήματα ως προς το κατά πόσο θα μπορούσαμε ως χώρα να γίνουμε πιο αυτάρκεις. Όσον αφορά τον τομέα της ενέργειας, εντείνονται οι προσπάθειες για προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, κάτι που έπρεπε να γίνει εδώ και αρκετό καιρό, εφόσον αδιαφορούσαμε ως χώρα στις συστάσεις των ειδικών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δυστυχώς, ο πρωτογενής τομέας, που κάποτε συνεισέφερε μέχρι και 18% του ΑΕΠ, γνώρισε την παρακμή διαχρονικά και την αντικατάσταση των κυπριακών προϊόντων με εισαγωγές, δημιουργώντας εξάρτηση από το εξωτερικό. Σταδιακά τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια επανασύστασης του τομέα, αλλά είδαμε και την εβδομάδα που μας πέρασε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Η ενίσχυση της αυτάρκειας μιας χώρας δεν αποτελεί άμεσο μέτρο αντιμετώπισης του πληθωρισμού, αλλά απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό, στρατηγική και έλεγχο, ανεξάρτητα από τις αλλαγές των κυβερνήσεων. Η αλήθεια είναι ότι θυμόμαστε αλλαγές μοντέλων και νέους τομείς όταν η χώρα περνάει κρίσεις. Σε ό,τι αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται από τις εθνικές κυβερνήσεις, αυτά είναι προσωρινά και σκοπό έχουν την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών του φαινομένου και όχι τον ίδιο τον πληθωρισμό. Τα μέτρα μπορεί να είναι οριζόντια και να καλύπτουν στο σύνολό τους τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, όπως οι μειώσεις σε έμμεσους φόρους και στον φόρο κατανάλωσης, ή στοχευμένα, όπως η στήριξη ομάδων του πληθυσμού που αντιμετωπίζουν προβλήματα όσον αφορά τα αναγκαία για την επιβίωσή τους προϊόντα και αγαθά. Την ίδια στιγμή, είναι αναμενόμενο ότι θα ενταθούν οι έλεγχοι για αποφυγή φαινομένων αισχροκέρδειας. Ο τομέας της ενέργειας αλλά και ο έλεγχος των παραγωγικών πόρων και της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελούσαν και αποτελούν αντικείμενο πολιτικών αντιπαραθέσεων οι οποίες αρκετές φορές οδήγησαν σε πολεμικές συρράξεις, όπως για παράδειγμα ο Πόλεμος του Κόλπου. Κάθε πολίτης, όπως και κάθε επιχείρηση, πάντοτε λογικά σκεπτόμενος, συγκροτεί τον οικογενειακό προϋπολογισμό ώστε να διασφαλίζεται μέσα από το πέρασμα των χρόνων ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης για τον ίδιο και την οικογένειά του, ενώ για τις επιχειρήσεις ζητούμενο είναι η βιωσιμότητα και η ανάπτυξή τους.

EconomyToday 35

θ εμ co v eαr s t o r y

ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΒΑΡΗ για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ;

ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΚΛΗΡΙΔΗ Οικονομολόγου, τραπεζίτη

τις 11 Μαΐου η Κριστίν Λαγκάρντ ανακοίνωσε ότι μέσα στον Ιούλιο θα πρέπει να αναμένουμε τις πρώτες αυξήσεις επιτοκίων σε 10 χρόνια, σε μια προσπάθεια περιορισμού των πληθωριστικών πιέσεων στην Ευρωζώνη. Αυτό ακολουθεί μια σειρά τέτοιων αυξήσεων στις ΗΠΑ και τη Βρετανία και σηματοδοτεί το τέλος της «ποσοτικής χαλάρωσης», όπου, ιδίως τα τελευταία 2-3 χρόνια, οι Κεντρικές Τράπεζες μείωναν τα επιτόκια για να προστατεύσουν την οικονομία από πιθανή ύφεση λόγω της πανδημίας. Θα αναλύσω τις επιπτώσεις των αυξήσεων στα επιτόκια σε πέντε ενότητες – στους δανειζόμενους, τους καταθέτες, τις τράπεζες, το κράτος και άλλους επηρεαζόμενους τομείς. Πρώτα πρώτα, να διευκρινίσουμε ότι οι αυξήσεις στα επιτόκια, όταν έρθουν, αναμένεται να είναι μικρές, της τάξης του 0,25%, και να συμβαίνουν σταδιακά, δίνοντας την ευκαιρία στην οικονομία για ομαλή προσαρμογή.

36 EconomyToday

Ανησυχίες εκφράζονται για την επίδραση της αναμενομένης αύξησης των επιτοκίων στη δυνατότητα των δανειζόμενων να αντεπεξέλθουν. Δυστυχώς, δεν είναι εύκολη η απάντηση. Η πρώτη παρατήρηση είναι αυτή που έγινε στην εισαγωγική παράγραφο – οι αυξήσεις στα επιτόκια θα είναι σταδιακές και σχετικά μικρές, δίνοντας την ευκαιρία στην οικονομία για ομαλή προσαρμογή. Οι επιχειρήσεις ή τα νοικοκυριά που θα επηρεαστούν λιγότερο είναι αυτές/ αυτά με σχετικά μικρά δάνεια, είτε διότι το δάνειο είναι παλιό και έχει αποπληρωθεί σε μεγάλο βαθμό, είτε διότι το ποσό του δανεισμού είναι συγκριτικά μικρό σε σχέση με τα εισοδήματα της εταιρείας ή του νοικοκυριού. Περισσότερες δυσκολίες αναμένεται να παρουσιαστούν σε δάνεια που ήταν σε διαδικασία αναδιάρθρωσης ή έχουν ήδη αναδιαρθρωθεί, ή σε δάνεια στα αρχικά στάδια, που το υπόλοιπό τους δεν έχει μειωθεί σημαντικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τράπεζες είχαν οδηγίες από την Κεντρική Τράπεζα σχετικά με το πόσο υψηλές έπρεπε να είναι οι δόσεις του δανείου σε σχέση τα εισοδήματα

Η μεγάλη πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι ο περιορισμός των ελλειμμάτων για σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους, ώστε να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμο στις συνθήκες υψηλών επιτοκίων που έρχονται

του νοικοκυριού, ενώ αρκετές τράπεζες έκαναν και αναλύσεις αν μπορεί το δάνειο να εξυπηρετηθεί σε περίπτωση αύξησης των επιτοκίων. Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν το πρόσφατο φαινόμενο της ακρίβειας, που διαβρώνει τα καθαρά τους εισοδήματα. Συναφή με τα πιο πάνω είναι και τα ερωτήματα για το τι θα γίνει στην οικονομία με την πρόσβαση σε νέο δανεισμό. Είναι γεγονός ότι η «ποσοτική χαλάρωση» σκόπευε και σκοπεύει στη δημιουργία κινήτρων τόσο στις τράπεζες όσο και στους δανειζόμενους για νέο δανεισμό, τόσο για σκοπούς νέων επενδύσεων όσο και για αγορά καταναλωτικών αγαθών. Στον τομέα αυτό η Κύπρος είχε εξαρχής κάποιες ιδιαιτερότητες, λόγω του υψηλού δανεισμού τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων, στοιχείο που λειτουργούσε και εξακολουθεί να λειτουργεί ανασταλτικά. Ως εκ τούτου, δεν αναμένεται μεγάλη διαφοροποίηση ως προς αυτό. Θα πρέπει να αναμένουμε, λογικά, κάποιες αυξήσεις στα «πιστωτικά περιθώρια» (“credit spreads”), καθώς ο μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών για να ξεφορτωθούν την υπερβάλλουσα ρευστότητα είχε οδηγήσει σε συμπίεση των περιθωρίων αυτών.

ΚΑΤΑΘΕΤΕΣ

Κάτι που μας διαφεύγει συχνά είναι οι επιδράσεις των αυξομειώσεων των επιτοκίων σε άλλες ομάδες του πληθυσμού, και ιδίως των καταθετών. Οι διαφόρων ειδών καταθέτες (συνταξιούχοι που πήραν

εφάπαξ, αποταμιευτές για μελλοντικές ανάγκες, π.χ. για μελλοντική αφυπηρέτηση ή άλλα ενδεχόμενα, θεσμικοί επενδυτές, ασφαλιστικές εταιρείες ή συνταξιοδοτικά ταμεία που στερούνταν απόδοση στις αποταμιεύσεις τους) θα είναι οι κερδισμένοι από τις αυξήσεις των επιτοκίων, έχοντας πάντα υπόψη όμως ότι οι αυξήσεις θα είναι μικρές και σταδιακές.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ / ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Ως γνωστόν, η κερδοφορία των τραπεζών στηρίζεται στη «δανειακή ψαλίδα», δηλαδή στη διαφορά μεταξύ των καταθετικών και των δανειστικών επιτοκίων. Η αύξηση των επιτοκίων θα αυξήσει τόσο τα δανειστικά επιτόκια όσο, όμως, και το κόστος των καταθέσεων των τραπεζών, και έτσι δεν αναμένεται να αυξήσει ουσιαστικά την κερδοφορία τους. Εκεί που μπορεί να βοηθήσει είναι αν αρθούν τα αρνητικά επιτόκια στα οποία υπόκειντο οι τράπεζες για την υπερβάλλουσα ρευστότητα που διατηρούσαν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (σημαντικό κόστος το οποίο δεν μπορούσαν να μεταφέρουν εύκολα στους καταθέτες μέσω αρνητικών επιτοκίων), ενώ θα μπορούν να τοποθετήσουν τη ρευστότητα που έχουν είτε στη διατραπεζική αγορά είτε σε κυβερνητικά γραμμάτια ή ομόλογα με καλύτερες αποδόσεις.

ΚΡΑΤΟΣ

Η Κυπριακή Δημοκρατία και το κυπριακό Δημόσιο θα πρέπει να επωμιστούν αυξημένα βάρη για την εξυπηρέτηση ή την αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους, που έφτασε σε υψηλά επίπεδα τον καιρό της πανδημίας, λόγω τα διαφόρων σχεδίων στήριξης της οικονομίας. Ευτυχώς όμως το κράτος είχε την προνοητικότητα να δανειστεί μακροχρόνια, με τα χαμηλά επιτόκια που επικρατούσαν, και να αποκτήσει και κάποια «μαξιλαράκια». Η μεγάλη πρόκληση που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι ο περιορισμός των ελλειμμάτων για σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους, ώστε να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμο στις συνθήκες υψηλών επιτοκίων που έρχονται.

ΑΛΛΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Η μείωση των επιτοκίων διεθνώς αλλά και στην Κύπρο οδήγησε σε εκτόξευση χρηματιστηριακών αξιών (μετοχές, ομόλογα που είχαν εκδοθεί με υψηλό επιτόκιο πριν από την κρίση, πολύτιμα μέταλλα, ακόμα και bitcoins). Οι αυξήσεις των επιτοκίων στις ΗΠΑ και τη Βρετανία και η ανακοίνωση για πιθανή αύξηση επιτοκίων οδήγησαν σε διόρθωση των τιμών στα χρηματιστήρια. Η μείωση των επιτοκίων οδήγησε επίσης σε αναζήτηση εναλλακτικών επενδύσεων, με κυρία έμφαση στα ακίνητα, που οδήγησε με τη σειρά της σε σημαντικές αυξήσεις στις τιμές των ακίνητων στο εξωτερικό και στην Κύπρο, οι οποίες και αναμένεται να διορθωθούν σταδιακά.

EconomyToday 37

θ εμ co v eαr s t o r y

Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΛΑΤΗ Διδάκτορα Χρηματοοικονομικών Πανεπιστημίου Cambridge

ε την αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων τον ερχόμενο Ιούλιο, η ΕΚΤ καθίσταται η τελευταία κύρια κεντρική τράπεζα της Δύσης που θα παρέμβει με αύξηση επιτοκίων. Και αυτό σχετίζεται με τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται σήμερα η ΕΚΤ. Οι ευρωπαϊκές οικονομίες πλήττονται ιδιαίτερα ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης ρωσικής εισβολής, αλλά και των κυρώσεων που η ίδια η ΕΕ έχει επιβάλει. Αυτό αφορά τόσο τον πληθωρισμό, που είναι ήδη στο τριπλάσιο από τον στόχο της ΕΚΤ, όσο και σημαντικές υφεσιακές πιέσεις, δεδομένου του ότι η ΕΕ καλύπτει γύρω στο 60% των αναγκών της σε ενέργεια με εισαγωγές. Η Ευρώπη 38 EconomyToday

πλήττεται και μέσα από το σοκ προσφοράς σε κρίσιμες πρώτες ύλες για τη βιομηχανία της. Στο ακραίο σενάριο, οι οικονομίες της Ευρωζώνης θα μπορούσαν να κληθούν να αντιμετωπίσουν ένα σοκ στασιμοπληθωρισμού. Σε αυτή τη βάση, θεωρώ ότι θα δούμε ένα μείγμα πολιτικής παρά μια απλή αύξηση επιτοκίων, με μια σχετικά επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, συναποτελούμενη από μέτρα στήριξης αλλά και αναπτυξιακά μέτρα. Δηλαδή κρατική στήριξη και επενδύσεις υποστηριζόμενες από το κράτος, με ενδεχομένως αυξημένα δημοσιονομικά ελλείμματα. Στοχεύοντας σε, υπό τις περιστάσεις, λιγότερες επιπτώσεις στην ανάπτυξη. Φυσικά, αυτό το μείγμα πολιτικής θέλει προσεκτικές κινήσεις και είναι εύκολο να οδηγήσει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Όσον αφορά την Κύπρο, και παρότι δεν έχουμε δει ακόμα ουσιαστικά μέτρα στήριξης, θεωρώ πως επιβάλλονται και πως θα πρέπει να αναμένονται. Τουλάχιστον ως μέρος μιας πανευρωπαϊκής στρατηγικής. Ιδιαίτερα προς τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα. Αλλά και προς την κατεύθυνση της υποστήριξης της ανάπτυξης. Την ίδια στιγμή, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια παραμένουν ένα από τα κύρια προβλήματα της οικονομίας μας, ενώ ο δανεισμός των κυπριακών

Θα δούμε ένα μείγμα πολιτικής παρά μια απλή αύξηση επιτοκίων, με μια σχετικά επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, συναποτελούμενη από μέτρα στήριξης αλλά και αναπτυξιακά μέτρα

νοικοκυριών παραμένει από τους υψηλότερους στην ΕΕ. Αναντίλεκτα, η αύξηση των βασικών επιτοκίων ανεβάζει το κόστος του χρήματος. Γεγονός που με τη σειρά του θα αυξήσει και το κόστος εξυπηρέτησης δανεισμού. Πλήττοντας δυσανάλογα τα νοικοκυριά με τα χαμηλότερα εισοδήματα, που είναι στην πλειονότητά τους υπερχρεωμένα. Σε αυτό προστίθεται το γεγονός ότι οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να δυσχεράνουν περισσότερο τα νοικοκυριά με τα χαμηλότερα, χαμηλά, ακόμα και μεσαία εισοδήματα. Αφού καλούνται να ξοδέψουν πολύ περισσότερα σε ηλεκτρισμό, καύσιμα, θέρμανση και τρόφιμα σε σχέση με τα εισοδήματά τους, επενεργώντας αρνητικά στην ικανότητά τους να εξυπηρετήσουν τον υφιστάμενο δανεισμό τους. Γεγονός που ενδεχομένως να πληγώσει τις ήδη λαβωμένες μας τράπεζες. Οι οποίες δυσκολεύονται στη διατήρηση της κερδοφορίας τους μέσα από τις παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες. Φαινόμενο που, δυστυχώς, συνεχίζεται –όπως ακριβώς προειδοποιούσαμε– από το 2013. Κάτι που σίγουρα τα «χρυσά» διαβατήρια και η θεσμική τους κάλυψη δεν βοήθησαν. Τουναντίον, ανέβασε ακόμα περισσότερο το ασφάλιστρο κινδύνου για το σύστημα. Και άρα αναγκαστικά υιοθετήθηκαν

σκληρότερα μέτρα συμμόρφωσης. Τα οποία περιορίζουν αλλά και καθιστούν τις συνήθεις τραπεζικές εργασίες λιγότερο προσοδοφόρες. Σε επίπεδο δημόσιου χρέους, ο κίνδυνος χρεοκοπίας έχει ανεβεί διεθνώς. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις μεγαλύτερου σχετικού κινδύνου. Δηλαδή τις αναπτυσσόμενες χώρες και τις χώρες της περιφέρειας, όπως είναι η Κύπρος. Κάτι που ανεβάζει το ασφάλιστρο κινδύνου και συνήθως οδηγεί σε αύξηση στο κόστος δανεισμού κατά την επόμενη φάση άντλησης χρημάτων μέσα από κρατικά ομόλογα. Αυτό σημαίνει ότι τα ληξιπρόθεσμα δάνεια για το 2022 και το 2023 (γύρω στα €3,5 δισ.) θα πρέπει να αναμένεται να αναχρηματοδοτηθούν με μεγαλύτερο κόστος. Σε θέματα ανάπτυξης, η αύξηση στο κόστος του χρήματος επενεργεί ανασταλτικά προς αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και επενδύσεις. Αφού στις πλείστες των περιπτώσεων ανεβάζει το απαιτούμενο ποσό σε απόδοση από μια επένδυση. Και αυτό περιορίζει το φάσμα των επενδύσεων. Τη δεδομένη στιγμή, όμως, βιώνουμε και ένα σοκ προσφοράς σημαντικών πρώτων υλών, που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο αναπτυξιακές και επενδυτικές πρωτοβουλίες. Εδώ επιβάλλονται στοχευμένα μέτρα στήριξης της ανάπτυξης από την πολιτεία.

EconomyToday 39

θ εμ co v eαr s t o r y

Μεταβολή στα επιτόκια ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΕΛΩΝΗ Οικονομολόγου

ε την έξαρση του πληθωρισμού, οι Κεντρικές Τράπεζες –κυρίως στις δυτικές οικονομίες– άρχισαν να αυξάνουν τα βασικά τους επιτόκια. Και αυτό γιατί, με στόχο για πληθωρισμό γύρω στο 2% ετησίως, οι Κεντρικές Τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με τρέχοντα πληθωρισμό σε επίπεδο πάνω από 10%. Η αύξηση των επιτοκίων είναι πλέον επιτακτική για την αναχαίτιση και τον έλεγχο του πληθωρισμού. Σε συνδυασμό με τον τερματισμό των προγραμμάτων αγοράς ομολόγων, οι Κεντρικές Τράπεζες προχωρούν σε περιορισμό της ζήτησης αλλά και της ρευστότητας στην αγορά, για την ανακοπή και την τιθάσευση του πληθωρισμού. H Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) αύξησε τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης (0,5%) αυτόν τον μήνα, ενώ ανακοίνωσε την πρόθεσή της για έξι αυξήσεις εντός του 2022, ανεβάζοντας τα επιτόκια στο 2,5-2,75% μέχρι το τέλος του χρόνου. Η Τράπεζα της Αγγλίας (BoE) έφερε το επιτόκιό της στο 1%, με μια αύξηση 0,25% αυτόν τον μήνα και με πρόβλεψη για ακόμα έξι αυξήσεις εντός του 2022, ανεβάζοντας το βασικό επιτόκιο της στερλίνας στο 2,25% μέχρι το τέλος του έτους. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ECB) αναμένεται 40 EconomyToday

Η διόγκωση των πληθωριστικών τάσεων

μπορεί να καταλήξει στην εδραίωση της πεποίθησης ανάμεσα σε επενδυτές και καταναλωτές για αυξανόμενο πληθωρισμό, γεγονός που θα αναγκάσει τις Κεντρικές Τράπεζες σε ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις στα επιτόκια

να αρχίσει τις αυξήσεις επιτοκίων στην Ευρωζώνη από τον προσεχή Ιούλιο. Η αύξηση του επιτοκίου είναι ο βασικότερος μοχλός περιορισμού της ζήτησης, που, όπως αποδείχθηκε, είναι απαραίτητο στοιχείο στην καταστολή των πληθωριστικών τάσεων. Και όσο ο πληθωρισμός αυξάνεται, τόσο μεγαλύτερη θα πρέπει να είναι η αύξηση στα επιτόκια για να σπάσει ο φαύλος κύκλος. Εδώ τίθενται δύο βασικά θέματα. Πρώτον, η χρονική συγκυρία, το timing δηλαδή της αύξησης σε σχέση με την πορεία του πληθωρισμού. Και, δεύτερον, το μέγεθος της αύξησης και η επίπτωσή της στην οικονομία. Μια καθυστερημένη αντίδραση από λάθος εκτίμηση συνεπάγεται μεγαλύτερη αύξηση επιτοκίων, που αναπόφευκτα θα οδηγήσει την πραγματική οικονομία σε ύφεση, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα (συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας, περιορισμό των εισοδημάτων, αναστολή επενδύσεων, κλείσιμο ασθενών επιχειρήσεων, αύξηση της ανεργίας). Επιπρόσθετα, η διόγκωση των πληθωριστικών τάσεων μπορεί να καταλήξει στην εδραίωση της πεποίθησης ανάμεσα σε επενδυτές και καταναλωτές για αυξανόμενο πληθωρισμό, γεγονός που θα αναγκάσει τις Κεντρικές Τράπεζες σε ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις στα επιτόκια. Και είναι σε αυτό ακριβώς το σημείο που ασκείται έντονη κριτική, τόσο στη Fed όσο και στη BOE, για καθυστέρηση στην αύξηση των επιτοκίων, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να προδιαγράφουν τις συνεχείς αυξήσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω, αφού φαίνεται ότι ο πληθωρισμός είναι εκτός του ελέγχου τους. Η ΕΚΤ έχει ακολουθήσει μια πιο συντηρητική στάση αναμονής, σταθμίζοντας τα οικονομικά δεδομένα της Ευρωζώνης. Για την Ευρωζώνη υπάρχουν ιδιαιτερότητες που συνηγορούν σε μια στάση αναμονής. Πρόσφατα ο κ. Philip Lane, επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, παρουσίασε το σκεπτικό της ΕΚΤ που την οδήγησε στη συγκε-

κριμένη στάση της. Τόνισε ότι τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες επηρεάζουν ακόμα την παραγωγή στην Ευρώπη (παράδειγμα ο αντίκτυπος των πρόσφατων lockdowns στην Κίνα, που διέκοψαν τη ροή σημαντικών ανταλλακτικών προς τις γραμμές παραγωγής στην Ευρώπη), ο πόλεμος στην Ουκρανία και το οικονομικό εμπάργκο της Ρωσίας έχουν αρνητικές επιπτώσεις, τα κατάλοιπα της πανδημίας είναι ακόμα ενεργά, όπως και τα διπλά σοκ της ενεργειακής κρίσης και της επισιτιστικής κρίσης. Ενώ τα δύο τελευταία ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την έκρηξη του πληθωρισμού, η φύση τους είναι προς το παρόν παροδική. Με άλλα λόγια, και νοουμένου ότι δεν έχουμε άλλες εξελίξεις και νέα σοκ, ο πληθωρισμός αναμένεται να κορυφωθεί μέχρι το φθινόπωρο και να αρχίσει η αποκλιμάκωση εντός του 2023. Παρόλο όμως που το μεσοπρόθεσμο σκηνικό φαίνεται βελτιωμένο, η ΕΚΤ προσανατολίζεται και αυτή σε αυξήσεις από τον Ιούλιο, παράλληλα με τον τερματισμό του προγράμματος αγοράς ομολόγων. Και αυτό γιατί, κατά την εκτίμησή της, η μερική αύξηση επιτοκίων θα τη φέρει σε θέση να ελέγξει καλύτερα τις όποιες πληθωριστικές τάσεις εκδηλωθούν, περιορίζοντας κατά το δυνατόν την προοπτική μιας ύφεσης στην Ευρωζώνη.

Θα υπάρχουν, δυστυχώς, και δάνεια που θα «κοκκινίσουν», και εκεί θα φανεί εάν έχει γίνει καλή δουλειά με τις αναδιαρθρώσεις δανείων

Εφόσον λοιπόν οι αυξήσεις είναι αναπόφευκτες, ας δούμε τι θα αλλάξει στην καθημερινότητά μας. Η πρώτη επισήμανση είναι ότι θα τερματιστεί η ανωμαλία στη λειτουργία της αγοράς χρήματος, που είναι τα αρνητικά επιτόκια. Αυτό σημαίνει ότι οι καταθέτες όχι μόνο δεν θα πληρώνουν το τέλος που επιβάλλουν οι τράπεζες πάνω στις καταθέσεις, αλλά θα αρχίσουν να παίρνουν και κάποια απόδοση σε αυτές. Η δεύτερη επισήμανση είναι ότι, ακόμα κι αν πραγματοποιηθούν από τις Κεντρικές Τράπεζες όλες οι αυξήσεις που προβλέπονται, τα βασικά επιτόκια θα εξακολουθούν να βρίσκονται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για δύο μεγάλες ομάδες, τους δανειζόμενους και το κράτος, αφού η αύξηση στο κόστος χρηματοδότησης θα μπορεί να γίνει ανεκτό για τη μεγάλη πλειοψηφία. Θα υπάρχουν, δυστυχώς, και δάνεια που θα «κοκκινίσουν», και εκεί θα φανεί αν έχει γίνει καλή δουλειά με τις αναδιαρθρώσεις δανείων. Τέλος, το μεγάλο ζητούμενο είναι να πετύχουν οι Κεντρικές Τράπεζες το λεγόμενο “soft landing” της οικονομίας, δηλαδή μια συρρίκνωση που θα ελέγξει τον πληθωρισμό χωρίς να ρίξει την οικονομία σε μια μεγάλη ύφεση. Αυτό θα το ξέρουμε μάλλον μέσα στο 2023, οπότε υπομονή!

EconomyToday 41

θ εμ co v eαr s t o r y

Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα, τώρα με τη δόση τι κάνουμε; ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΛΟΪΖΟΥ Διευθύνοντος Συμβούλου WiRE FS

ριν από περίπου έναν χρόνο η WiRE παρουσίασε τον Δείκτη Οικονομικής Ευχέρειας (ΔΟΕ), ο οποίος το 2020 βρισκόταν σε βιώσιμα επίπεδα. Τότε είχαμε προειδοποιήσει πως «με δεδομένο ότι τα πλείστα στεγαστικά δάνεια έχουν διάρκεια πέραν των 15 ετών –οι τράπεζες διαφημίζουν μέχρι και 30 χρόνια– και με τα επιτόκια να βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, πλέον μόνο προς τα πάνω μπορούν να κινηθούν, αυξάνοντας το σχετικό κόστος –και το ρίσκο– και για τα νοικοκυριά». Εξηγούσαμε επίσης πως «όσοι αποφασίζουν να προχωρήσουν στη συγκεκριμένη κίνηση (απόκτηση ακινήτου) θα πρέπει να προσπαθήσουν να αποπληρώσουν ή να μειώσουν σημαντικά το σχετικό δάνειο το συντομότερο δυνατόν, προτού αυξηθούν τα επιτόκια και, κατ’ επέκταση, το κόστος του χρήματος». 42 EconomyToday

Τον Νοέμβριο του 2021 είχαμε τονίσει την ανάγκη για τήρηση του απλού κανόνα 28/36. Ήταν μόλις είχαν ξεκινήσει να παρατηρούνται οι αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων και των πρώτων υλών. Ο κανόνας είναι απλός και προβλέπει πως δεν πρέπει να ξοδεύεται περισσότερο από το 28% του μεικτού εισοδήματος ενός νοικοκυριού σε έξοδα που σχετίζονται με στέγαση, ούτε πρέπει να ξοδεύεται περισσότερο από το 36% του μεικτού εισοδήματος του νοικοκυριού σε δαπάνες που σχετίζονται με δανεισμό. Τότε σχολιάζαμε πως «η συνετή οικονομική διαχείριση είναι πάντοτε αναγκαία. Ίσως περισσότερο στους καλούς καιρούς, γιατί εκεί δημιουργείται το αναγκαίο απόθεμα για τις δύσκολες περιόδους. Και πάντα έρχονται δύσκολες οικονομικές περίοδοι, είτε γιατί συμπληρώνονται οι οικονομικοί κύκλοι είτε γιατί προκύπτουν απρόοπτα γεγονότα, όπως μια πανδημία». Ή ένας πόλεμος, θα προσθέταμε σήμερα. Σήμερα «τα μακρά κοντά εγινήκασιν», όπως λέει και η σοφή παροιμία. Η άνοδος των επιτοκίων τους επόμενους μήνες θεωρείται δεδομένη, ενώ η αύξηση στις τιμές αγαθών και πρώτων υλών ήδη αυξάνει δραματικά το κόστος ζωής. Για πολλά νοικοκυριά, και αναλόγως της χρονικής διάρκειας του πληθωρισμού, οι επιπτώσεις θα είναι δραματικές. Παίρνουμε ως βάση τα εξής δεδομένα: Ένα ζευγάρι απέκτησε ένα ακίνητο αξίας €200.000 με δάνειο €140.000 και επιτόκιο 2,4%. Ο μηνιαίος καθαρός μισθός και των δύο είναι €3.315 (σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας για τον διάμεσο μισθό στην Κύπρο) και το κόστος ζωής (ζευγάρι με δύο παιδιά κάτω των 16 ετών) €2.602 (χωρίς έξοδα που σχετίζονται με κατοίκηση). Άρα τους απέμενε διαθέσιμο εισόδημα, προ μηνιαίας δόσης για στεγαστικό ή για ενοίκιο, €713. Αν η περίοδος αποπληρωμής του δανείου είναι 25 χρόνια, η μηνιαία δόση ανέρχεται σε €621, άρα το καθαρό διαθέσιμο εισόδημα θα ήταν 92 ολόκληρα ευρώ. Προσαρμόσαμε τα δεδομένα αυτού του ζευγαριού στο τι προβλέπεται να ακολουθήσει τους επόμενους μήνες λόγω πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται αύξηση των επιτοκίων κατά 2% και αύξηση του κόστους ζωής κατά 6%. Τα αποτελέσματα είναι συντριπτικά. Το μηνιαίο κόστος ζωής αυξάνεται κατά €156 και η δόση κατά €150. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το καθαρό διαθέσιμο εισόδημα να είναι… -214 ευρώ! Προφανώς για το συγκεκριμένο ζευγάρι η κατάσταση ζορίζει και τα περιθώρια είναι λίγα. Το κόστος ζωής, όσες εξοικονομήσεις και περικοπές κι αν γίνουν, δύσκολα θα μειωθεί, ενώ η μη καταβολή δόσης οδηγεί σε άλλου είδους περιπέτειες. Θα μπορούσε το ζευγάρι να ζητήσει αλλαγή της χρονικής περιόδου αποπληρωμής του δανείου, αλλά με δεδομένο ότι είναι ήδη στα 25 χρόνια και οι τράπεζες θέτουν ως μέγιστο ηλικιακό όριο των δανειοληπτών τα 60 χρόνια, τα περιθώρια είναι περιορισμένα. Επίσης, επέκταση της χρονικής διάρκειας αποπληρωμής του δανείου συνεπάγεται αυξημένο κόστος. Στη δική

μας περίπτωση, της τάξης των €11.000 περίπου, αν από τα 25 χρόνια αυξηθεί στα 30. Πάντως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν η διάρκεια αποπληρωμής αυξηθεί από τα 25 στα 30 χρόνια, η μηνιαία δόση θα μειωθεί κατά περίπου €70. Άρα και πάλι τα λεφτά δεν θα είναι αρκετά. Για όσους δεν έχουν άλλους οικονομικούς πόρους διαθέσιμους, λυπούμαστε που θα τους απογοητεύσουμε, αλλά τα πράγματα θα είναι δύσκολα. Για όσους έχουν ή μπορούν να βρουν κάποια επιπρόσθετα κεφάλαια, τους προτρέπουμε να τα αξιοποιήσουν για μείωση του δανείου τους παρά για οποιουσδήποτε άλλους σκοπούς, π.χ. για την απόκτηση χωραφιού σε κάποιο απομακρυσμένο χωριό, όπως είναι η μόδα τελευταίως. Και εξηγούμε: Αν το ζευγάρι μας έχει διαθέσιμο ποσό €40.000 και το χρησιμοποιήσει για μείωση του δανείου του, τότε η μηνιαία του δόση θα μειωθεί στα €550. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί να εξυπηρετεί τη μηνιαία του δόση και να του απομένουν και €7 για να αγοράσει δύο καφέδες (εσπρεσάκια, όχι πολυτέλειες μεγάλου μεγέθους με ζάχαρη και αφρό).

Προσαρμόσαμε τα δεδομένα αυτού του ζευγαριού

στο τι προβλέπεται να ακολουθήσει τους επόμενους μήνες λόγω πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων

ΥΓ.: Να υπενθυμίσουμε πως εν μέσω πανδημίας το Υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε να επιχορηγήσει το επιτόκιο των στεγαστικών δανείων, και έτσι πολλοί έτρεξαν να μεγιστοποιήσουν το ποσό του δανείου για αγορά πρώτης κατοικίας. Τώρα, όταν τελειώσει η επιδότηση, ποιος θα πληρώσει τη νύφη;

στοιχεια

δεδομενα μεχρι προσφατα

δεδομενα μετα τις αυξησεις

δεδομενα αν μειωθει το ποσοστο δανειου

Τιμή αγοράς ακινήτου

200,000

Συνεισφορά αγοραστή (30%)

60,000

100,000

Αρχικό ποσό δανείου (70%)

140,000

100,000

Βασικό Επιτόκιο ΕΚΤ

0.0%

2.0%

Περιθώριο τράπεζας

2.4%

Συνολικό επιτόκιο

2.4%

4.4%

Διάμεσος μισθός (ακάθαρτος)

1,950

Διάμεσος μισθός (καθαρός)

1,658

Διάμεσος μισθός (καθαρός) ζευγαριού

3,315

Κόστος ζωής (ζευγάρι με δύο παιδιά κάτω των 16 ετών)

2,602

2,758

Διαθέσιμο εισόδημα προ δανείου

713

557

Επιτόκιο με αποπληρωμή δανείου σε 25 χρόνια

621

770

550

Διαθέσιμο εισόδημα

-213

Υπολογισμός: WiRE, Δεδομένα από Στατιστική Υπηρεσία, Κεντρική Τράπεζα

EconomyToday 43

θεμα

Ράλι ανόδου

στις τιμές των καυσίμων και ο οικονομικός αντίκτυπος

ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Υπεύθυνου επενδυτικής στρατηγικής Exclusive Capital

44 EconomyToday

Τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια έχουν σήμερα περίπου κατά 15% μεγαλύτερο νομισματικό κόστος για αγορά αργού πετρελαίου σε σύγκριση με τον Μάιο του 2021

ο πετρέλαιο και τα διυλισμένα προϊόντα του, όπως η βενζίνη (gasoline), το πετρέλαιο κίνησης (diesel), το πετρέλαιο θέρμανσης (heating oil), τα αεροπορικά καύσιμα (jet fuels), τα πετροχημικά (πλαστικά, νάιλον, ασπιρίνες), το μαζούτ (καύσιμα για πλοία), η άσφαλτος, το υγραέριο (μαγείρεμα και θέρμανση), είναι τα απαραίτητα προϊόντα για τη σύγχρονη ζωή μας, αλλά και τα σημαντικότερα γρανάζια μιας μοντέρνας οικονομίας. Οι τιμές του αργού πετρελαίου (crude oil) στις διεθνείς χρηματαγορές έχουν σταθεροποιηθεί κοντά στα $110 το βαρέλι εδώ και τρεις μήνες. Εντούτοις οι τιμές των κυριότερων διυλισμένων (refining) πετρελαϊκών προϊόντων, όπως η βενζίνη και το πετρέλαιο κίνησης, καλπάζουν σε νέα ιστορικά υψηλά, μετατρέποντας το ράλι στις τιμές των καυσίμων σε πρόβλημα πρώτης γραμμής τόσο για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, όσο και για τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες, λόγω του πληθωρισμού που σπάει ρεκόρ δεκαετιών. Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι τιμές πετρελαίου θα μπορούσαν να είναι υψηλότερες. Συγκρατήθηκαν στα τωρινά επίπεδα των $110, καθώς το παρατεταμένο lockdown στην Κίνα (που αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα πετρελαίου), το δυνατό αμερικανικό δολάριο, τα αναμενόμενα υψηλά επιτόκια, οι ανησυχίες για τον πληθωρισμό και μια

παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση προκάλεσαν τον φόβο για μειωμένη ζήτηση πετρελαίου στην αγορά και άσκησαν πίεση στις τιμές. Το μεγάλο πρόβλημα με τα καύσιμα δεν οφείλεται στην αισχροκέρδεια από κάποιο καρτέλ πρατηριούχων ή πετρελαιοπαραγωγών χωρών, αλλά σε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ παραγόντων. Η απότομη αύξηση της τιμής του αργού πετρελαίου –πάνω από τα $100 το βαρέλι– συνδέεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη μειωμένη παραγωγή καυσίμων από τα διυλιστήρια και την ταυτόχρονη μεγάλη πτώση του ευρώ έναντι του δολαρίου, στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας. Όμως το να ρίξουμε το φταίξιμο για τις υψηλές τιμές των καυσίμων μόνο στη ρωσική εισβολή και στις κυρώσεις είναι παραπλανητικό. Εξάλλου οι τιμές του αργού πετρελαίου αποτελούν μόνο το 50% του λιανικού κόστους στην αντλία για ένα λίτρο βενζίνης. Οι φόροι και το κόστος διανομής και διύλισης έρχονται και συμπληρώνουν το τελικό κόστος για τους καταναλωτές. Το πετρέλαιο κίνησης ξεπέρασε το φράγμα των €1,80 το λίτρο στην Κύπρο (τέλος Μαΐου), με τις προβλέψεις να το ανεβάζουν μέχρι τα €2, ενώ οι τιμές της βενζίνης κυμαίνονται κοντά στα €1,65 το λίτρο, λίγο πιο κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, που είναι στα €1,80. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, καθώς οι τιμές της βενζίνης έχουν ξεπεράσει τα €2,30 το λίτρο στα αστικά κέντρα (Αθήνα-Θεσσαλονίκη) και τα €2,50 στα νησιά και τις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Το πετρέλαιο κίνησης είναι λίγο πιο φτηνό, κοντά στα €1,85, λόγω της κρατικής επιδότησης κατά €0,15 σεντς ανά λίτρο. Ενδεικτικό της γεωγραφικής τιμολογιακής ανισότητας στην Ελλάδα είναι το μεγάλο μεταφορικό κόστος και το μονοπώλιο (π.χ. με 1-2 πρατήρια σε ένα ολόκληρο νησί). Τέτοια παραδείγματα είναι ορατά στις αντλίες καυσίμων στα νησιά της Νισύρου, της Αμοργού και της Φολεγάνδρου, όπου η τιμή της αμόλυβδης έχει ξεφύγει πέραν των €2,60. Πρόκειται ίσως για τις υψηλότερες τιμές στον κόσμο αυτή τη στιγμή, ενώ το επιδοτούμενο πετρέλαιο κίνησης είναι κοντά στα €2,10.

Οικονομικός αντίκτυπος

Το καταναλωτικό κοινό και οι επιχειρήσεις στην Κύπρο βλέπουν την αγοραστική τους δύναμη και την κερδοφορία τους να μειώνονται, καθώς επιβαρύνονται με ένα επιπλέον οικονομικό κόστος, λόγω της ραγδαίας αύξησης στις τιμές των καυσίμων. Το κράτος αναγκάζεται σε μερική μείωση του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα και του πετρελαίου θέρμανσης, για να υπάρξει ελάφρυνση του κόστους. Το ανησυχητικό των υψηλών τιμών καυσίμων στην Κύπρο βασίζεται στο γεγονός ότι οι πολίτες δεν έχουν άλλες επιλογές για τις δημόσιες μετακινήσεις τους, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες (τραμ, μετρό, τρένα, ποδήλατα, λεωφορεία), και έτσι χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά το αυτοκίνητό τους.

EconomyToday 45

θεμα

Ήδη οι καταναλωτές προσπαθούν με κάθε τρόπο να μειώσουν το κόστος χρήσης των οχημάτων τους και να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους, ενώ οι επαγγελματίες που βασίζονται στο πετρέλαιο κίνησης, όπως οι μεταφορείς, οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι κ.ά., μειώνουν τις δραστηριότητές τους για να ελαττώσουν το κόστος παραγωγής. Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να ανατροφοδοτείται μια γενική μείωση στην οικονομική δραστηριότητα και στους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας. Η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει ήδη τον κίνδυνο του στασιμοπληθωρισμού, εν μέσω του μεγαλύτερου σοκ στις αγορές εμπορευμάτων από τη δεκαετία του 1970, με τιμές ρεκόρ για καύσιμα, ηλεκτρισμό, βιομηχανικά μέταλλα, τρόφιμα και λιπάσματα. Όλα αυτά συμβάλλουν στην αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων σε όλο τον κόσμο.

Η τέλεια καταιγίδα στα καύσιμα

Οι κυριότεροι παράγοντες που καθορίζουν τις τιμές των καυσίμων είναι οι διεθνείς τιμές του αργού πετρελαίου τύπου Brent ή WTI, το κόστος διύλισης του αργού πετρελαίου σε πετρέλαιο κίνησης, το μεταφορικό κόστος των καυσίμων (με καράβι συνήθως) από το διυλιστήριο προς τις χώρες ή τις περιοχές κατανάλωσης, η κρατική φορολογία στο τελικό προϊόν στην αντλία, η ισοτιμία του ευρώ ή 46 EconomyToday

Το μεγάλο πρόβλημα με τα καύσιμα δεν οφείλεται στην αισχροκέρδεια από κάποιο καρτέλ πρατηριούχων Ή πετρελαιοπαραγωγών χωρών, αλλά σε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ παραγόντων

άλλου νομίσματος με το δολάριο και η αύξηση της ζήτησης κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο. Οι τιμές του αργού πετρελαίου ξεπέρασαν το φράγμα των $100 το βαρέλι μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου, φτάνοντας μέχρι και τα $140 στις αρχές Μαρτίου, καθώς οι αγοραστές και τα διυλιστήρια αποφεύγουν το πετρέλαιο από τη Ρωσία, τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα παγκοσμίως, εξαιτίας των κυρώσεων που της επέβαλαν οι δυτικές χώρες. Οι κυρώσεις συνεχίζουν να προκαλούν ελλείψεις σε παγκόσμιο επίπεδο στις προμήθειες αργού, αλλά και των διυλισμένων πετρελαιοειδών και καυσίμων. Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που αναμένεται αύξηση στη ζήτηση βενζίνης και πετρελαίου κίνησης από την επικείμενη έναρξη της καλοκαιρινής ταξιδιωτικής περιόδου στο βόρειο ημισφαίριο, και συγκεκριμένα στις περιοχές με τη μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμων παγκοσμίως – ΗΠΑ, Ευρώπη και Ασία.

Αθόρυβη εκτίναξη στα καύσιμα λόγω μειωμένης ικανότητας διύλισης Η περιορισμένη ικανότητα διύλισης αρχίζει να παίζει μεγαλύτερο ρόλο στην κατακόρυφη αύξηση των τιμών των καυσίμων. Η διύλιση αποτελεί το βασικό στάδιο της διαδικασίας η οποία μετατρέπει

το αργό πετρέλαιο στα προϊόντα πετρελαίου που χρησιμοποιούν καθημερινά οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις. Η ποσότητα πετρελαίου που μπορούν να επεξεργαστούν τα διυλιστήρια έχει πλέον μειωθεί μετά την πανδημία το 2020, ειδικά στα μεγαλύτερα διυλιστήρια ΗΠΑ και Ευρώπης. Πολλά από αυτά είχαν κλείσει μερικές μονάδες τους για μείωση του κόστους, ενώ είχε περιοριστεί η ζήτηση καυσίμων εξαιτίας των lockdowns σε όλο τον κόσμο. Εν έτει 2022 τα διυλιστήρια λειτουργούν σχεδόν σε πλήρη δυναμικότητα και τα crack spreads –η διαφορά μεταξύ του κόστους πετρελαίου των διυλιστηρίων και της τιμής στην οποία πωλούν τα προϊόντα τους– για το πετρέλαιο κίνησης είναι πλέον σε επίπεδα ρεκόρ, λόγω αυξημένης ζήτησης και περιορισμένης προσφοράς μετά το εμπάργκο και την απώλεια των ρωσικών καυσίμων από την αγορά.

Φορολογία στα καύσιμα

Το ύψος της φορολογίας που επιβάλλει το κράτος σε κάθε λίτρο καυσίμων είναι βασικός παράγοντας σε ό,τι αφορά τις διαφορές στις τιμές των πετρελαιοειδών ανά χώρα. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι το τελικό προϊόν προέρχεται από το ίδιο διυλιστήριο, την ίδια χρονική περίοδο και παραλαβή. Στην Κύπρο, πάνω από το 60% της λιανικής τιμής πώλησης των καυσίμων είναι φόροι. Τρανταχτό παράδειγμα είναι οι μεγάλες διαφορές στις τιμές των καυσίμων στις ελεύθερες περιοχές με αυτές των κατεχομένων, που είναι αποτέλεσμα της διαφοράς στη φορολογία ανά λίτρο, με επακόλουθο πολλοί να μεταβαίνουν στα κατεχόμενα για τον ανεφοδιασμό των οχημάτων τους. Σημαντικό παράδειγμα, επίσης, της διαφορετικής φορολογίας είναι και οι ακριβότερες λιανικές τιμές καυσίμων στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις φτηνότερες τιμές στις γειτονικές βαλκανικές χώρες. Παρόλο που οι εν λόγω χώρες προμηθεύονται στις ίδιες χοντρικές τιμές από τα ίδια ελληνικά διυλιστήρια, επιβάλλουν διαφορετικούς φόρους σε αυτό.

Το ύψος της φορολογίας που επιβάλλει το κράτος σε κάθε λίτρο καυσίμων είναι βασικός παράγοντας σε ό,τι αφορά τις διαφορές στις τιμές των πετρελαιοειδών ανά χώρα

βρισκόταν κοντά στα υψηλά των $1,23. Το κατά 15% επιπλέον νομισματικό κόστος έρχεται να προστεθεί στον διπλασιασμό των τιμών του πετρελαίου την αντίστοιχη περσινή περίοδο, καθώς το διεθνές συμβόλαιο πετρελαίου τύπου Brent διαπραγματευόταν κοντά στα $60 το βαρέλι τον Μάιο του 2021, σε σύγκριση με τα $115 τον Μάιο του 2022.

Διαφορετικές τιμές στα πρατήρια

Ενώ οι τιμές των καυσίμων διαμορφώνονται από κάποιους σταθερούς παράγοντες, όπως τους αναλύσαμε και πιο πάνω, εντούτοις υπάρχουν και άλλοι που επηρεάζουν σε πιο τοπικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται διαφορετικές τιμές σε πρατήρια στην ίδια πόλη ή γειτονιά. Το κάθε πρατήριο διαμορφώνει τις λιανικές τιμές στην αντλία του με βάση τις χονδρικές τιμές των καυσίμων με τα οποία ανεφοδιάστηκε εκείνη την περίοδο, και προσθέτει το κέρδος του, το οποίο είναι μεταξύ 5-10%. Η διαφορά στις τιμές αντλίας πηγάζει από το γεγονός ότι τα πρατήρια δεν ανεφοδιάζονται την ίδια μέρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζονται από τις ημερήσιες ανατιμήσεις ή υποτιμήσεις της χονδρικής τιμής. Μπορεί όμως να μην ανεφοδιάζονται τόσο τακτικά, και έτσι η τιμή στην αντλία να παραμείνει για πολλές μέρες σταθερή. Κρίσιμης σημασίας είναι και η απόσταση του πρατηρίου από τους αποθηκευτικούς χώρους ή το διυλιστήριο της μητρικής εταιρείας, καθώς αυξάνει το κόστος μεταφοράς του με βυτιοφόρα ή φορτηγά πλοία, εάν πρόκειται για νησιά ή απομακρυσμένες περιοχές. Ο ανταγωνισμός ή το μονοπώλιο παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στις λιανικές τιμές των καυσίμων. Σε μια περιοχή με μικρότερο ανταγωνισμό, οι τιμές θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα σε σύγκριση με τις τιμές σε αστικά κέντρα, όπου ο ανταγωνισμός μεταξύ των πρατηριούχων δίνει ελαφρώς χαμηλότερες τιμές ή και κάποια πακέτα προσφορών-υπηρεσιών για την προσέλκυση πελατείας.

Ισοτιμία ευρώ-δολαρίου

Περαιτέρω πιέσεις στις τιμές των καυσίμων ασκεί και η πρόσφατη αδυναμία του ευρώ έναντι του δολαρίου, καθώς τα περισσότερα εμπορεύματα, και ειδικά το πετρέλαιο (άρα και το σύνολο των καυσίμων), τιμολογούνται σε αμερικανικό δολάριο. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου έπεσε σε κοντά στο $1,03 στα μέσα του φετινού Μαΐου, που είναι και το χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας, με αποτέλεσμα να γίνεται ακριβότερη η αγορά ενός βαρελιού πετρελαίου από αγοραστές (ευρωπαϊκά διυλιστήρια) που μετατρέπουν τα ευρώ τους σε αμερικανικά δολάρια. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια, τα οποία θα μετατρέψουν την πρώτη ύλη (το αργό πετρέλαιο σε καύσιμα κίνησης), έχουν σήμερα περίπου κατά 15% περισσότερο νομισματικό κόστος για αγορά του αργού πετρελαίου σε σύγκριση με τον Μάιο του 2021, όταν και η ισοτιμία

EconomyToday 47

θεμα

Αναπόφευκτες οι αυξήσεις στα τρόφιμα

Δεν παρατηρούνται ανησυχητικές ελλείψεις ΤΗΣ ΧΑΡΙΣ ΒΩΒΟΥ

παγκόσμια κρίση γύρω από τη διατροφική αλυσίδα, την οποία έχουν προκαλέσει τόσο η πανδημία του κορονοϊού όσο και ο πόλεμος στην Ουκρανία, δημιούργησε ένα νέο μεταβατικό στάδιο στην αγορά, με μεγαλύτερη ακρίβεια να μαστίζει την πιο σημαντική ανάγκη των ανθρώπων και των ζώων: την τροφή. Οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων και η συζήτηση που γίνεται σχετικά με το ενδεχόμενο να υπάρξουν άδεια ράφια στις υπεραγορές προκαλούν ανησυχία στους καταναλωτές. Παρά το γεγονός ότι η άνοδος στις τιμές των τροφίμων είναι αναπόφευκτη, οι αρμόδιοι καθησυχάζουν λέγοντας ότι δεν παρατηρούνται σοβαρές ελλείψεις. Μέσα σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί τις τελευταίες βδομάδες, το Economy Today συνομίλησε με τον πρόεδρο του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών, Ανδρέα

48 EconomyToday

Χατζηαδάμου, ώστε να διευκρινιστεί κατά πόσο παρατηρούνται ελλείψεις προϊόντων στις υπεραγορές της χώρας. Ο κ. Χατζηαδάμου ξεκαθάρισε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και ότι αναφορές περί ελλείψεων είναι αχρείαστες και «τρομολαγνικές». Καθησύχασε το κοινό λέγοντας ότι δεν υπάρχει λόγος να γίνεται συζήτηση για ελλείψεις προϊόντων στα ράφια των υπεραγορών. «Υπάρχουν αποθέματα αγαθών. Οι ελλείψεις στις υπεραγορές είναι φυσιολογικές και συμπληρώνονται σε όποια προϊόντα εντοπιστούν».

Παρά το γεγονός ότι η άνοδος στις τιμές των τροφίμων είναι αναπόφευκτη, οι αρμόδιοι καθησυχάζουν λέγοντας ότι δεν παρατηρούνται σοβαρές ελλείψεις

Φαινόμενα αισχροκέρδειας παρά την επάρκεια

Ωστόσο, παρά την πληρότητα των αποθεμάτων στις αποθήκες, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών, παρατηρούνται φαινόμενα αισχροκέρδειας στην αγορά. Διάφοροι προμηθευτές επιδίδονται σε αλόγιστες αυξήσεις προϊόντων, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διαθέσιμα συγκεκριμένα προϊόντα σε ευρεία έκταση. Όπως τόνισε, η τροφοδοσία και τα ράφια των καταναλωτών κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα όπως ήταν προτού ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, με τη ζήτηση και την επισκεψιμότητα στις υπεραγορές να παραμένουν επίσης ίδιες. Σύμφωνα με τον κ. Χατζηαδάμου, οι καταναλωτές εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους σχετικά με την αύξηση των τιμών σε προϊόντα και υπηρεσίες ως επακόλουθο του πολέμου στην Ουκρανία. «Υπάρχει πίεση των καταναλωτών, κάνουν παράπονα ότι βρίσκουν αυξημένες τις τιμές των προϊόντων, γεγονός που ισχύει, καθώς υπάρχει οριζόντια κλίμακα στις αυξήσεις των προϊόντων». Όπως εξήγησε, αυτή η αυξητική τάση στις τιμές των αγαθών οφείλεται στην ευρύτερη κρίση που έχει δημιουργήσει ο πόλεμος, ο οποίος αυξάνει τις τιμές των καυσίμων και δημιουργεί προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Στο καλάθι τα απολύτως απαραίτητα και προσφορές

Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας του Παγκύπριου Συνδέσμου Λιανικού Εμπορίου, Μάριος Αντωνίου, μιλώντας στο Ράδιο Πρώτο και την εκπομπή «Πρωινοί Τύποι», είπε ότι οι καταναλωτές έχουν περιορίσει τις αγορές τους στα απολύτως απαραίτητα και στις προσφορές, ωστόσο δεν καταγράφεται κάποια ανησυχητική τάση. Εξήγησε δε ότι οι αυξήσεις άγγιξαν όλα τα προϊόντα των υπεραγορών, οι οποίες ανέρχονται στο 10%, ενώ σε κάποια προϊόντα ξεπερνούν αυτό το ποσοστό. Όσον αφορά την ποσότητα των τροφίμων στις υπεραγορές της Κύπρου, διευκρίνισε ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ένδειξη από τους προμηθευτές για έλλειψη προϊόντων από συγκεκριμένες μάρκες, εξηγώντας βέβαια ότι «τα πάντα είναι δυναμικά και ρευστά και οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη». Ωστόσο, όπως τόνισε, γίνεται καθημερινή αξιολόγηση ως προς την ποσότητα των προϊόντων στο λιανεμπόριο, ώστε να αποφευχθεί οποιοσδήποτε κίνδυνος έλλειψης τροφίμων. Υπογράμμισε μάλιστα ότι τόσο οι λιανέμποροι και

EconomyToday 49

θεμα όσο οι χονδρέμποροι διαθέτουν αποθέματα στις αποθήκες τους για 35 μέρες ξεχωριστά. «Το πρόβλημα που παρατηρείται είναι στις καθυστερήσεις στα λιμάνια, λόγω της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία», σημείωσε. Ερωτηθείς για πιθανό κλείσιμο καταστημάτων, απάντησε ότι ο κύκλος εργασιών παρουσιάζει μείωση της τάξης του 3-4%.

Μειώνονται οι εισαγωγές κρεάτων λόγω αυξήσεων

Η ισχύουσα μεταβατικότητα στην παγκόσμια οικονομική αλυσίδα θα επηρεάσει αναπόφευκτα και τις τιμές των κρεάτων στην Κύπρο, δήλωσε ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Κρεοπωλών, Κώστας Λειβαδιώτης, μιλώντας στο Economy Today. Μέχρι στιγμής, όπως είπε, «δεν υπάρχουν αυξήσεις στις τιμές των κρεάτων, έχουν σταθεροποιηθεί», ωστόσο σημείωσε ότι μέσα στο γενικότερο κλίμα της διατροφικής κρίσης «οι αυξήσεις είναι αναπόφευκτες», καθώς βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο στην παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με τον κ. Λειβαδιώτη, οι τιμές που ισχύουν στην αγορά έχουν διαμορφωθεί ως εξής: Κοτόπουλο: €4-5 το κιλό Χοιρινό: €5-6 το κιλό Βοδινό με κόκκαλο: €8 Αρνάκι: €9-10 το κιλό «Το 80% των κρεάτων που πωλούνται στην κυπριακή αγορά είναι εγχώρια. Το υπόλοιπο 20% των κρεάτων εισάγεται μέσω Ελλάδας από διάφορες χώρες ανά τον κόσμο. Για παράδειγμα, το βοδινό κρέας εισάγεται από τη Γαλλία, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και την Αυστραλία, το χοιρινό κρέας εισάγεται από χώρες της Ευρώπης όπως η Ολλανδία, ενώ λίγα αρνιά εισάγονται από την Ελλάδα», συμπλήρωσε. Ερωτηθείς για το αν υπάρχει απόθεμα κρεάτων στη χώρα, ο κ. Λειβαδιώτης απάντησε ότι «υπάρχει πλεόνασμα για όλα, όπως και για το χαλούμι. Παρ’ όλα αυτά, μειώνονται οι εισαγωγές κρεάτων λόγω των αυξήσεων που υπάρχουν στις τιμές των προϊόντων, ενώ οι τιμές στα αρνιά πέφτουν».

Ανάγκη για επισιτιστική ασφάλεια

Η ανάγκη για εξασφάλιση επισιτιστικής οικονομικής σταθερότητας στην Κύπρο βρίσκεται υψηλά στην ατζέντα του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο προσπαθεί να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την αντιμετώπιση της ακρίβειας. Την ώρα των συσκέψεων και των αποφάσεων, καθησυχαστικοί παρουσιάζονται και οι ανώτεροι λειτουργοί του Τμήματος Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, δηλώνοντας στο Economy Today ότι η επάρκεια σιτηρών στην Κύπρο, τόσο 50 EconomyToday

για τους ανθρώπους όσο και για τα ζώα, βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Όπως σημείωσαν: «Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, αντιλαμβανόμενο τους κινδύνους για την επάρκεια πρώτων υλών ζωοτροφών στη χώρα, και σύμφωνα με νομοθεσία που έχει εφαρμόσει και η οποία αφορά τη διατήρηση αποθεμάτων πρώτων υλών ζωοτροφών και σιτηρών για ανθρώπινη χρήση, έχει διασφαλίσει με την αγορά σιτηρών την κάλυψη των αναγκών σε ζωοτροφές (κριθάρι και καλαμπόκι) για 30 ημέρες. Παράλληλα, παρακολουθείται η αγορά, ώστε να διαπιστώνεται η επάρκεια ζωοτροφών στη χώρα μας. Όσον αφορά τα σιτηρά για ανθρώπινη κατανάλωση, οι ποσότητες που διατηρούνται από τους αλευρομύλους διασφαλίζουν επάρκεια για τη χώρα μας για διάρκεια 2,5 μηνών». Ερωτηθέντες για το αν προλαβαίνουμε μια σοβαρή διατροφική κρίση αναφορικά με την ποσότητα των σιτηρών που διαθέτει η χώρα, απάντησαν ότι «η Κύπρος

μπορεί να αντιμετωπίσει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μια κρίση στον τομέα των σιτηρών, σύμφωνα με τα αποθέματα που διατηρούνται για αυτόν τον σκοπό». Η Κύπρος είναι μια χώρα η οποία βασίζεται στις εισαγωγές προϊόντων και, κατά συνέπεια, στους μηχανισμούς που θα διαθέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντιμετωπιστεί η ρευστότητα της επικρατούσας κατάστασης. «Η Ουκρανία και η Ρωσία, όπως γνωρίζουμε, διασφαλίζουν την επισιτιστική ασφάλεια αρκετών χωρών. Η διαταραχή της παραγωγής αλλά και των εξαγωγών των χωρών αυτών επηρέασε και επηρεάζει ακόμα αρνητικά τον παγκόσμιο εφοδιασμό, και σίγουρα τη χώρα μας, που στηρίζεται καθαρά στις εισαγωγές. Γίνεται προσπάθεια με διάφορους μηχανισμούς που διαθέτει η ΕΕ για υποβοήθηση της μεταφοράς προϊόντων από και προς την Ουκρανία, για στήριξη της αγοράς γεωργικών προϊόντων, αλλά και με παράλληλη παρακολούθηση τόσο της επάρκειας

Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί σιτηρών Παγκόσμια

Κίνα Ινδία ΗΠΑ

Ευρώπη

Ρωσία Γαλλία Γερμανία Ουκρανία

όσο και των τιμών των σιτηρών», πρόσθεσαν οι ανώτεροι λειτουργοί του Τμήματος Γεωργίας. Δυσμενέστερη χαρακτηρίζεται η θέση της Κύπρου στις εισαγωγές σιτηρών. «Διαχρονικά, οι εισαγωγές σιτηρών στην Κύπρο γίνονταν από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, ενώ μετά τον πόλεμο η θέση της Κύπρου έγινε πιο δύσκολη, λόγω της μεγάλης ζήτησης κι από άλλες, πιο μεγάλες χώρες. Τώρα οι εισαγωγές μας έγιναν από Σερβία, Βουλγαρία και Ρουμανία».

Παγκόσμιος πόλεμος σιτηρών – Οι διεθνείς δράσεις Τα κλειστά ουκρανικά λιμάνια δυσχεραίνουν τη σύνδεση των χωρών και τον εφοδιασμό τροφίμων μεταξύ της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης με τον υπόλοιπο κόσμο. Η κομβική γεωγραφική θέση των λιμανιών της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα εμποδίζει την εύρυθμη λειτουργία της διεθνούς εφοδιαστικής αλυσίδας. Κύριο μέλημα των παγκόσμιων ηγετών και Ευρωπαίων αξιωματούχων, για να διασφαλιστεί η διατροφική επάρκεια, είναι οι διαπραγματεύσεις με τους Ρώσους και τους Ουκρανούς αξιωματούχους, ώστε να ανοίξουν τα λιμάνια από τα οποία έφευγαν τα σιτηρά. Παράλληλα με την έναρξη των διαλόγων άρχισε και ο φόβος για μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση η οποία, σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, θα επηρεάσει κυρίως τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, οι οποίες ήδη ταλανίζονται από την ένδεια και την πείνα. Ο παγκόσμιος πόλεμος σιτηρών έχει αναπροσαρμόσει όχι μόνο τις τιμές τους, αλλά και τις ποσότητες των εισαγωγών και των εξαγωγών των σιτηρών που θα διακινούνται μέσω εμπορικών πλοίων. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων διαφόρων χωρών πέφτει η άρση της απαγόρευσης εξαγωγών σιτηρών. Συγκεκριμένα η Ινδία, σύμφωνα με απόφαση της κυβέρνησης της χώρας, επιστρέφει στις εξαγωγές σιταριού προς την Αίγυπτο, την πρώτη χώρα σε εισαγωγές σιτηρών, καθώς 300.000 τόνοι ουκρανικού σιταριού που αγόρασε η αφρικανική χώρα κόλλησαν από τον Φεβρουάριο στα ουκρανικά λιμάνια, σύμφωνα με ρεπορτάζ του πρακτορείου ειδήσεων Reuters. Εκτός από τους οικονομικούς και πολιτικούς λόγους που ανάγκασαν την Ινδία, δηλαδή τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό σιταριού στον κόσμο (με ποσοστό 12% των παγκόσμιων εξαγωγών πριν από τον πόλεμο), να αποφασίσει να απαγορεύσει τις εξαγωγές του προϊόντος ήταν και περιβαλλοντικοί, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες έπληξαν την παραγωγή. Σημειώνεται ότι στην παγκόσμια παραγωγή σιτηρών την πρώτη θέση κατέχει η Κίνα, τη δεύτερη θέση η Ινδία και την τρίτη θέση οι ΗΠΑ. Στην Ευρώπη την πρωτιά στην παραγωγή σίτου έχει η Ρωσία, ακολουθούν η Γαλλία και η Γερμανία, ενώ η εμπόλεμη Ουκρανία βρίσκεται στην τέταρτη θέση πανευρωπαϊκά.

EconomyToday 51

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Οι εταιρείες πρέπει να αναζητήσουν λύσεις εξοικονόμησης

σε περιοχές όπου υπάρχει “λίπος”, για να αντισταθμίσουν τα υψηλά κόστη και την ανάπτυξη

ΚΡΙΣΙΜΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΗΣ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ «Όσες εταιρείες έχουν κατανοήσει, έστω και λόγω COVID-19, πόσο στρατηγικής σημασίας είναι η εμπειρογνωμοσύνη στην εφοδιαστική αλυσίδα θα ξεχωρίσουν έναντι του ανταγωνισμού τους», τονίζει ο πρόεδρος του ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ, Γιώργος Λοϊζίδης 52 EconomyToday

«Η

συνεισφορά της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Κύπρο δεν αναδεικνύεται πλήρως, γιατί δεν ερμηνεύεται ορθά», επισημαίνει σε συνέντευξή του στο Εconomy Today ο πρόεδρος του ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ, Γιώργος Λοϊζίδης. Όπως εξηγεί, «λόγω του μεγάλου εύρους που πλέον περιλαμβάνει ο τομέας, όλες οι εταιρείες και οι οργανισμοί έχουν, είτε σε μικρότερο είτε σε μεγαλύτερο βαθμό, δραστηριοποίηση στην εφοδιαστική αλυσίδα». Υπογραμμίζοντας ότι είναι κρίσιμο να αναπτυχθεί περαιτέρω ο κλάδος, ο κ. Λοϊζίδης αναφέρεται ακόμα

στα προβλήματα και τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι εταιρείες, αλλά και στον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει η τεχνολογία. Τέλος, μας μιλά για τον ρόλο του Κυπριακού Φορέα Εφοδιαστικής Αλυσίδας (ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ), καθώς και για τα μελλοντικά σχέδια του συνδέσμου. Ποια είναι η συνεισφορά του τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας και των logistics στην κυπριακή οικονομία; Η συνεισφορά της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Κύπρο δεν αναδεικνύεται πλήρως, γιατί δεν ερμηνεύεται ορθά. Πλέον η επιστήμη των logistics διευρύνθηκε με τον όρο Εφοδιαστική Αλυσίδα και Επιχειρησιακές Λειτουργίες. Αν συνυπολογίσουμε τις οικονομικές δραστηριότητες μεταφοράς και αποθήκευσης, αλλά και τις μεταποιητικές βιομηχανίες, τότε η συνεισφορά της εφοδιαστικής αλυσίδας στο ΑΕΠ φτάνει την 1η θέση, με 13,66% (στοιχεία Στατιστικής Υπηρεσίας 2019). Το γεγονός αυτό από μόνο του αποδεικνύει πόσο κρίσιμο είναι να αναπτύξουμε περισσότερο τον κλάδο στην Κύπρο. Λόγω του μεγάλου εύρους που πλέον περιλαμβάνει ο τομέας, όλες οι εταιρείες και οι οργανισμοί έχουν, είτε σε μικρότερο είτε σε μεγαλύτερο βαθμό, δραστηριοποίηση στην εφοδιαστική αλυσίδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου δεν θα ανάμενε κάποιος την εξειδίκευση του τομέα είναι η λειτουργία ενός νοσοκομείου (προμήθεια φαρμάκων, χωροταξική οργάνωση κλινών με χώρους αποθήκευσης, λειτουργία πρώτων βοηθειών σε αντίθεση με προγραμματισμένα ραντεβού κ.ά.).

EconomyToday 53

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

Ύστερα από δύο χρόνια πανδημίας βρισκόμαστε σήμερα εν μέσω νέων και δύσκολων συνθηκών. Ποια είναι τα πιο σημαντικά προβλήματα για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό; Οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και των Επιχειρησιακών Λειτουργιών στην Κύπρο είναι: 1. Η απουσία εθνικής στρατηγικής 2. Δυσκολία κατανόησης του μεγάλου εύρους που έχει ο κλάδος (αγορές, παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορές, εξυπηρέτηση πελατών) 3. Έλλειψη προσωπικού 4. Ελλιπής κατάρτιση προσωπικού και ύπαρξη στελεχών δύο ταχυτήτων 5. Αυξημένα κόστη και καθυστερήσεις άφιξης προϊόντων ως αποτέλεσμα της αναταραχής της εφοδιαστικής αλυσίδας από τον COVID-19 και του συνεχιζόμενου πολέμου μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας 6. Ανάγκη για εκσυγχρονισμό υποδομών και λύσεων 7. Εύρεση κατάλληλων τεμαχίων για αξιοποίηση στις επιχειρησιακές λειτουργίες Σύμφωνα με προβλέψεις, η κρίση στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας και των logistics δεν αναμένεται να τελειώσει σύντομα. Ποιες είναι οι δικές σας εκτιμήσεις και ποιες οι βασικές ανησυχίες σας για τα συνεπακόλουθα της κρίσης αυτής; Ζούμε ένα πρωτοφανές φαινόμενο, που είναι η ανάπτυξη επιχειρήσεων με επενδύσεις τεχνολογίας και κτιριακών υποδομών logistics, διαθέτουμε ικανούς επαγγελματίες, παρέχουμε εκπαιδεύσεις προσωπικού, αλλά όλα αυτά με την ανάγκη για συγκράτηση του κόστους. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες πρέπει να αναζητήσουν λύσεις εξοικονόμησης σε περιοχές όπου υπάρχει «λίπος», για να αντισταθμίσουν τα υψηλά κόστη και την ανάπτυξη. Οι εταιρείες που είναι σε θέση να αντιληφθούν αυτή την προσέγγιση, αλλά είναι και ικανές να υλοποιήσουν τέτοιου είδους δράσεις, θα αντεπεξέλθουν όχι μόνο σε αυτές τις δυσκολίες, αλλά και σε άλλες που ενδέχεται να ακολουθήσουν. Επιπρόσθετα, όσες εταιρείες έχουν κατανοήσει, έστω και λόγω COVID-19, πόσο στρατηγικής σημασίας είναι η εμπειρογνωμοσύνη στην εφοδιαστική αλυσίδα θα ξεχωρίσουν έναντι του ανταγωνισμού τους. Σημασία πλέον δεν έχει πότε θα τελειώσει αυτή η κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα, γιατί προβλέπω ότι, λόγω της παγκοσμιοποίησης, τα φαινόμενα που θα επηρεάζουν τις χώρες θα συνεχίσουν να υπάρχουν (βλ. ιούς, τεχνολογικές απειλές, συνεργασία χωρών πέραν των συνόρων τους κτλ.). Σημαντικό είναι να υπάρχει Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσης, αλλά και ικανά στελέχη που να μπορούν να διαχειρίζονται οποιαδήποτε θέματα στον τομέα. Σύμφωνα με την 1η Παγκύπρια Έρευνα Ετοιμότητας για τον COVID-19, της iMinder, το ποσοστό ετοιμότητας ήταν μόνο στο 37%. 54 EconomyToday

WHO IS WHO Ο Γιώργος Λοϊζίδης είναι ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας iMinder, όπου κατέχει τη θέση του Γενικού Διευθυντή. Επιπρόσθετα, είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του Κυπριακού Φορέα Εφοδιαστικής Αλυσίδας (ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ). Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου ECR CYPRUS, τον οποίο υπηρετεί από το 2011 μέσω διαφόρων θέσεων, όπως Συντονιστής των ομάδων εργασίας, Συντονιστής γραφείου, Εκπρόσωπος στο ECR Community, Γενικός Γραμματέας και Ταμίας του Διοικητικού Συμβουλίου. Έχει πολυετή εργασιακή εμπειρία στην εφοδιαστική αλυσίδα και τις επιχειρησιακές λειτουργίες από διάφορoυς κλάδους στην Κύπρο και την Ελλάδα. Είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής από την ΑΝΑΔ, λέκτορας στο KES College και πιστοποιημένος επιχειρηματικός μέντορας του Early Warning Europe. Διετέλεσε επικεφαλής των Υπηρεσιών Εφοδιαστικής Αλυσίδας και Επιχειρησιακών Λειτουργιών της ΕΥ Κύπρου και μέλος της ομάδας SCO CSE (Central South East), ενώ προηγουμένως ήταν Διευθυντής Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της PLANNING CYPRUS. Ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία από τους κλάδους του λιανεμπορίου και των φαρμάκων ως Λειτουργός Προγραμματισμού στον Όμιλο CTC και Διευθυντής Logistics και Παραγωγής στον Όμιλο M.S. JACOVIDES. Είναι κάτοχος πτυχίου (BSc) Δημόσιας Διοίκησης και Διοίκησης Επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και κάτοχος μεταπτυχιακού (MSc) στην Εφοδιαστική Αλυσίδα και τις Επιχειρησιακές Λειτουργίες από το Πανεπιστήμιο του Nottingham.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ

Ο ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ»

ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ

Ποιο ρόλο διαδραματίζει ο παράγοντας της τεχνολογίας, πόσο εύκολο είναι το εγχείρημα του ψηφιακού μετασχηματισμού και ποιες είναι οι κυριότερες τεχνολογικές τάσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και τα logistics; H τεχνολογία αποτελούσε πάντοτε ένα εργαλείο επίλυσης πολύπλοκων και σοβαρών θεμάτων στις εταιρείες και τους οργανισμούς. Λόγω του COVID-19, ουσιαστικά διαφάνηκε ο κρίσιμος ρόλος της τεχνολογίας με την εφαρμογή πρακτικών λύσεων. Έτσι επιταχύνθηκαν ενέργειες που θα υλοποιούσαμε σε 10 έτη από σήμερα, ή ταξιδέψαμε, όπως λέω, σε 10 έτη στο μέλλον. Το εγχείρημα του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι εύκολο, εφόσον είναι ξεκάθαρη η στρατηγική της εταιρείας. Αυτό που ενδεχομένως να δυσκολεύονται αρκετές εταιρείες να κατανοήσουν είναι ότι η στρατηγική της τεχνολογίας πρέπει να ταυτίζεται με την εταιρική στρατηγική και τη στρατηγική των άλλων τμημάτων ή διευθύνσεων. Άρα πρωτίστως οι εταιρείες πρέπει να σχεδιάσουν τη στρατηγική τους και να θέσουν προτεραιότητες σε ό,τι αφορά τις ενέργειές τους στο ταξίδι του ψηφιακού μετασχηματισμού τους.

Υπό ποιες προϋποθέσεις έχει συσταθεί ο ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ και ποιο ρόλο διαδραματίζει; Ο Κυπριακός Φορέας Εφοδιαστικής Αλυσίδας ιδρύθηκε το 2019 από επαγγελματίες του κλάδου με πολυετή πείρα και εργασία στον συγκεκριμένο τομέα, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για δημιουργία ενός ενιαίου και δυνατού φορέα ο οποίος θα λειτουργεί ως η φωνή του κάθε επαγγελματία που ασχολείται με την εφοδιαστική αλυσίδα. Ενδεικτικοί σκοποί του ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ είναι: • Αντιπροσώπευση στους χώρους λήψης αποφάσεων • Σχεδιασμός ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής για τα logistics • Διάδοση της επιστήμης των logistics σε επιχειρησιακό και ακαδημαϊκό επίπεδο • Διάδοση αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων των συνεδρίων σε δημόσιους και κρατικούς φορείς • Επιμόρφωση και πιστοποίηση των logisticians • Βελτίωση ανταγωνιστικότητας στον τομέα των logistics • Προώθηση των αιτημάτων των logisticians στους αρμόδιους φορείς

Ο ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ «ESG»

Ποιοι μπορούν να γίνουν μέλη του ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ; Ο Σύνδεσμος αποτελείται από φυσικά πρόσωπα, επαγγελματίες από όλους τους κλάδους (Automotive, Pharma, FMCG, Construction κ.ά.), ανεξάρτητα από το επίπεδο εμπειρίας τους, αλλά και από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Κύπρου. Επίσης, μέλη του Συνδέσμου γίνονται και οποιαδήποτε φυσικά πρόσωπα επιθυμούν να γνωρίσουν καλύτερα τον κλάδο της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, όπως φοιτητές και επαγγελματίες άλλων κλάδων.

Πώς επηρεάζουν τον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας και των logistics τα κριτήρια ESG; Γιατί είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να υιοθετήσουν τα κριτήρια αυτά; Η εφοδιαστική αλυσίδα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε πολλά από τα κριτήρια ESG, λόγω των πολλαπλών δραστηριοτήτων της, που επηρεάζουν άμεσα και έμμεσα το περιβάλλον και την κοινωνία. Πέραν από τον προφανή θετικό αντίκτυπο που θα επιφέρουν στο περιβάλλον και την κοινωνία, οι εταιρείες πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες, καθώς θα έχουν μακροχρόνια ανάπτυξη, προσέλκυση νέων ταλέντων, μείωση κόστους και δημιουργία εμπιστοσύνης με τους αγοραστές. Μια άλλη ανησυχία για τους επαγγελματίες του κλάδου εστιάζει στο θέμα του ανθρώπινου δυναμικού. Ποιο είναι το σημαντικότερο πρόβλημα και πώς βλέπετε να διαμορφώνεται η αγορά εργασίας; Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη στελεχών για πλήρη στελέχωση του κλάδου, αλλά και η ύπαρξη στελεχών δύο ταχυτήτων. Ενώ το δεύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζεται με τη συνεχή ανάπτυξη των ανθρώπων μέσω εκπαίδευσης, το πρώτο πρόβλημα απαιτεί πιο σύνθετη λύση. Σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, απαιτούνται λύσεις όπως η προσέλκυση επαγγελματιών από τρίτες χώρες, αλλά η μακροπρόθεσμη λύση πρέπει να εστιάζει στους νέους μας, με ένα στρατηγικό πλάνο προσέλκυσης και ένταξής τους στον κλάδο της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και των Επιχειρησιακών Λειτουργιών.

ΤΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΜΑΣ ΣΧΕΔΙΑ

Αυτό που ενδεχομένως να δυσκολεύονται αρκετές εταιρείες να κατανοήσουν είναι ότι η στρατηγική της τεχνολογίας πρέπει να ταυτίζεται με την εταιρική στρατηγική και τη στρατηγική των άλλων τμημάτων Ή διευθύνσεων

Ποιο είναι το στρατηγικό σας πλάνο για το 2022 και ποια τα μελλοντικά σας σχέδια; Το στρατηγικό πλάνο του Δ.Σ. είναι απόλυτα ταυτισμένο με τους σκοπούς του ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ. Για το 2022 υπάρχουν δρομολογημένες οι ακόλουθες ενέργειες: 1. Διεξαγωγή του ετήσιου Παγκύπριου Συνεδρίου του ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ 2. Διεξαγωγή εκπαιδεύσεων και των ετήσιων εξετάσεων για Πιστοποίηση ELA (European Logistics Association) των επαγγελματιών του κλάδου 3. Αξιοποίηση στοιχείων της 1ης Παγκύπριας Έρευνας Αναγκών στην Εφοδιαστική Αλυσίδα για τη χάραξη εθνικής στρατηγικής με τα αρμόδια υπουργεία 4. Προώθηση του κλάδου της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και των Επιχειρησιακών Λειτουργιών για προσέλκυση νέων 5. Συνεργασία με τους αντίστοιχους συνδέσμους στο εξωτερικό για δράσεις κοινών σκοπών Τα μελλοντικά σχέδια του ΚΥ.Φ.Ε.ΑΣ είναι η περαιτέρω ανάδειξη του κλάδου και η αντιμετώπιση των ζητημάτων που αντιμετωπίζει.

EconomyToday 55

θεμα

Τιμές που καίνε: Πρώτα οι παραδοχές Αυτός ο πληθωρισμός είναι κοινωνικό ζήτημα και σαν τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ Προέδρου Δημοσιονομικού Συμβουλίου

56 EconomyToday

Ο στόχος της μείωσης των τιμών είναι ο ζήτημα δεν είναι μόνο ότι ο βέβαιο πως θα αποτύχει, και μάλιστα με πληθωρισμός σήμερα καίει τις υψηλό δημόσιο κόστος. Έτσι, δεν παραμέτσέπες των νοικοκυριών. Το νει παρά μόνο μία και μοναδική επιλογή: μεγαλύτερο ζήτημα είναι πως Η πιο σημαντική παραδοχή αφενός μεν να μειωθούν οι στρεβλώθα συνεχίσει να μειώνει τα είναι πως, υπό τις σημερινές σεις στην οικονομία, με τη φορολογική πραγματικά εισοδήματα όχι μόνο φέτος, μεταρρύθμιση που έχει ήδη αρχίσει και η αλλά και μέσα στο 2023. Οι κυβερνήσεις ιδιάζουσες και περίπλοκες οποία δεν αποσκοπεί μόνο στη διασφάκαλούνται να αντιδράσουν, ενώ οι νομισυνθήκες, κυβερνήσεις, λιση των αριθμών, αλλά και στη μείωση σματικές αρχές ανεβάζουν τα επιτόκια με κόμματα, κοινοβούλια Ή του φορολογικού και διοικητικού φόρτου, στόχο να επανακτήσουν τον έλεγχο των τιυπουργεία δεν μπορούν να αφετέρου δε να στηριχτούν τα νοικοκυριά μών και να συγκρατήσουν την ισοτιμία του και οι μικρές επιχειρήσεις, που έχουν και ευρώ. Η εποχή των «γλυκών» επιτοκίων, μειώσουν τον πληθωρισμό τη μεγαλύτερη ανάγκη. του φτηνού δανεισμού και της εύκολης Τα μέτρα πρέπει να είναι ανακουφιστικά, εξυπηρέτησης χρεών έχει παρέλθει. κοινωνικού ύφους, με σκοπό να διατηρηΜέσα στους αιώνες, φυσικά, μάθαμε θούν οι θέσεις εργασίας και να προσταπολλά: βασιλείς και αυτοκράτορες που τευτούν κατά το δυνατόν οι μισθοί, και δη οι υποτίμησαν το νόμισμα για να καλύψουν χρέη, χαμηλότεροι. επαναστάτες που διέταξαν –ανεπιτυχώς– τους Για να πετύχει ο πραγματικός στόχος, ο οποίος πολίτες πώς να τιμολογούν τα νέα χαρτονοείναι κοινωνικά δίκαιος και οικονομοτεχνικά μίσματα, ηγέτες που δημιούργησαν κρίσεις εφικτός, πρέπει τα μέτρα να είναι στοχευμένα, με κακοσχεδιασμένα πλαφόν. Και, εσχάτως, συγκεκριμένα και κοστολογημένα. Έτσι θα ενικυβερνήσεις που επιχειρούν να σβήσουν τη σχύσουν τη σημαντική προσπάθεια που γίνεται φωτιά ρίχνοντας λάδι. μέσα από το Πρόγραμμα Ανθεκτικότητας και Η αύξηση των επιτοκίων από τις νομισματικές Ανάπτυξης, του οποίου ο σχεδιασμός προβλέαρχές δεν θα μειώσει τον πληθωρισμό παρά πει εκτενείς πράσινες επενδύσεις, δημιουργία μόνο σε οριακό επίπεδο, που δεν θα γίνει αιθέσεων εργασίας και, μεσοπρόθεσμα, μείωση σθητό από επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Θα αυτου ενεργειακού αποτυπώματος –και, επομέξήσει, όμως, τα επιτόκια ύστερα από αρκετούς νως, του κόστους– νοικοκυριών και επιχειρήμήνες δηλώσεων πως ο πληθωρισμός είναι σεων. παροδικός, σε πείσμα όλων των ενδείξεων, και Πρώτα απ’ όλα, όμως, η δύσκολη περίοδος που μάλιστα σε ένα χρονικό σημείο κατά το οποίο διανύουμε απαιτεί σοβαρότητα. Η πιο σημααπαιτείται ένας τρομακτικός όγκος επενδύσεων ντική παραδοχή είναι πως, υπό τις σημερινές από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. ιδιάζουσες και περίπλοκες συνθήκες, κυβερΣε αυτή τη συγκυρία καλούνται οι κυβερνήσεις νήσεις, κόμματα, κοινοβούλια ή υπουργεία να λάβουν μέτρα για αποκλιμάκωση των τιμών. δεν μπορούν να μειώσουν τον πληθωρισμό. Ενώ η αδράνεια δεν αποτελεί επιλογή, την ίδια Η προσπάθεια δε να γίνει κάτι τέτοιο αποτελεί στιγμή είναι εξαιρετικής σημασίας για τις επικλασικό παράδειγμα κακών επιλογών και κούχειρήσεις, τους εργαζόμενους και τους πολίτες φιων υποσχέσεων, τις οποίες, αν σεβόμαστε να έχουμε ξεκάθαρη εικόνα τού τι θέλουμε να πραγματικά τους πολίτες, πρέπει να εγκαταλείπετύχουμε με τα μέτρα. ψουμε οριστικά. Αν η προσπάθεια είναι να μειωθούν οι τιμές, Τα στοχευμένα κοινωνικά μέτρα ανακούφισης, τότε θα οδηγηθούμε με βεβαιότητα σε κακές μαζί με την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων επιλογές, σπατάλη πόρων και διαβεβαιώσεις και επιπλέον κινήσεις, όπως η προσεκτική πως «γίνεται ό,τι είναι δυνατόν». Φυσικά, όταν υιοθέτηση ενός κατώτατου μισθού, η ενίσχυση αυτό το επεισόδιο τελειώσει, κυβερνήσεις και της προστασίας των μικρών επιχειρήσεων και νομισματικές αρχές θα διεκδικήσουν τη μητρόη προώθηση κρατικών επενδύσεων, αποτελούν τητα της μείωσης των τιμών. Ως τότε, όμως, θα τη μόνη επιλογή που έχει ελπίδες να επιτύχει είναι αργά. στην παρούσα συγκυρία. Και ενώ η ανακουΜε τη νομισματική επιλογή να κατευθύνεται φιστική πολιτική –πρέπει να– συνεχίζεται, δεν από τις ανάγκες του θεαθήναι, το βάρος πλέον πρέπει να συνεχίσει η πολιτική σκηνή να υπόπέφτει στις δημοσιονομικές αρχές για να λύσχεται μείωση των τιμών, χάριν της οποίας θα σουν όχι μόνο το πρόβλημα που ταράσσει την σπαταλήσει πόρους χωρίς κανένα αντίκρισμα παγκόσμια οικονομία, αλλά και το πρόβλημα στις τιμές, με το κόστος τελικά να επιβαρύνει που δημιουργείται με την κακή επιλογή των κυρίως εκείνα τα νοικοκυριά τα οποία διατείνενομισματικών αρχών. Ο στόχος τους πρέπει να ται πως θέλει να στηρίξει. είναι ξεκάθαρος και ρητός.

EconomyToday 57

θεμα

Πολιτική Ή οικονομική ουδετερότητα

Η Φινλανδία ανάμεσα

σε ΗΠΑ-Ρωσία-Κίνα

ΤΗΣ ΠΩΛΙΝΑΣ ΑΝΙΦΤΟΥ Αναλύτριας Εξωτερικής Πολιτικής και Επενδύσεων

58 EconomyToday

ΤΟΥ ΚΡΙΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Οικονομικού επιστήμονα

ι σχέσεις Φινλανδίας-Ρωσίας ξεκινούν από το 1809, όταν η Ρωσία είχε κατακτήσει τη Φινλανδία από τη Σουηδία. Ο Ναπολέων είχε ενθαρρύνει τον Ρώσο αυτοκράτορα Αλέξανδρο Α΄ να επιτεθεί στη Σουηδία, ώστε να πληγεί η γεωπολιτική και οικονομική επέλαση της Σουηδικής Αυτοκρατορίας, που κατείχε τη Φινλανδία επί έξι αιώνες. Η επεκτατικότητα της Σουηδίας στη βόρεια Ευρώπη προκαλούσε τριγμούς στη Γαλλική Αυτοκρατορία, αλλά και στη θαλασσοκράτειρα Βρετανία, καθώς δεν ήθελαν να μοιραστούν τη Βαλτική και τη Θάλασσα της Μάγχης με τη Σουηδία. Παράλληλα, η Σουηδία έλεγχε τον Αρκτικό Κύκλο και τις θαλάσσιες διαδρομές προς την Ισλανδία και τα Νησιά Φερόε, που ήταν πλούσιες σε ψάρια, χαβιάρι και προϊόντα που κατά τον 19ο αιώνα ήταν είδη πολυτελείας, με γενναίες απολαβές στις αγορές.

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Φινλανδίας τη δεκαετία του 1860

ήταν μόνο το 40% της Αγγλίας και περίπου το 50% του μέσου όρου της δυτικής Ευρώπης

EconomyToday 59

θεμα

Τη δεκαετία του 1860 η Φινλανδία ήταν πολύ φτωχή και υπανάπτυκτη. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της ασχολείτο με τη γεωργία, και μάλιστα σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες, γεγονός που έκανε τις σοδειές αβέβαιες. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Φινλανδίας τη δεκαετία του 1860 ήταν μόνο το 40% της Αγγλίας και περίπου το 50% του μέσου όρου της δυτικής Ευρώπης. Το 1867-1868 η Φινλανδία γνώρισε τον πιο σοβαρό λιμό στην ιστορία της, χάνοντας το 1/10 του πληθυσμού της λόγω της πείνας και των ασθενειών. Αυτός ήταν άλλωστε και ο τελευταίος μεγάλος λιμός σε καιρό ειρήνης στην Ευρώπη. Η Φινλανδία κήρυξε την ανεξαρτησία της τον Δεκέμβριο του 1917, μετά την ίδρυση της ΕΣΣΔ και έπειτα από εκατό χρόνια κατοχής από τον Τσάρο. Η ΕΣΣΔ αναγνώρισε αμέσως το νέο κράτος, το οποίο όμως τον Ιανουάριο του 1918 γνώρισε τον πιο αιματηρό εμφύλιο πόλεμο μεταξύ «λευκών» και «κόκκινων». Η χώρα προσπάθησε να μείνει αμέτοχη ανάμεσα σε Γερμανία και ΕΣΣΔ.

Η φινλανδοσοβιετική συμφωνία αντιπραγματισμού – Μια οικονομική καινοτομία

Το φινλανδοσοβιετικό εμπόριο διεξαγόταν με όρους ανταλλαγής, με διμερή συμφωνία αντιπραγματισμού, πράγμα πρωτόγνωρο στη δυτική αγορά, αλλά και στον τρόπο εκτίμησης των προϊόντων, τις πληρωμές, τις πιστώσεις και την υπερημερία στις καθυστερήσεις. Η συμφωνία λοιπόν δεν διεξαγόταν σε κανένα νόμισμα και δεν είχε κανέναν αντίκτυπο στο διεθνές εμπόριο της Φινλανδίας, ούτε και στα ισχυρά χρηματιστήρια της εποχής σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη. Η Φινλανδία εξήγε προϊόντα που αφορούσαν τον κατασκευαστικό τομέα, και δη μηχανήματα. Τη δεκαετία του 1970 Φινλανδοί μηχανικοί και εταιρείες πραγματοποίησαν μεγάλα κατασκευαστικά έργα στη Σοβιετική Ένωση. Τη 60 EconomyToday

Το 2019 οι φινλανδικές εταιρείες είχαν συνολικά 295 θυγατρικές στη Ρωσία και οι πωλήσεις τους ανήλθαν σε €6,5 δισ.

δεκαετία του 1980 περισσότερες από τις μισές εξαγωγές στη Σοβιετική Ένωση αφορούσαν καταναλωτικά αγαθά και πρώτες ύλες, ενώ περίπου το 80% των εισαγωγών από τη Σοβιετική Ένωση στη Φινλανδία ήταν αργό πετρέλαιο. Η συμφωνία αντιπραγματισμού διευκόλυνε την προσαρμογή της Φινλανδίας στα πετρελαϊκά δρώμενα και τη βοήθησε να αντιπαρέλθει τις πολιτικές αντιπαραθέσεις στον Περσικό Κόλπο τη δεκαετία του 1970. Η αντιπαράθεση Ιράν-Σαουδικής Αραβίας για την πώληση του πετρελαίου, το δόγμα Κάρτερ για ένταξη του Ιράν στη Δύση και η αντίδραση των μοναρχιών του Περσικού Κόλπου έφεραν αστραπιαία αύξηση στις τιμές του πετρελαίου, με αποτέλεσμα οι αγορές να μην μπορούν να ανταποκριθούν σε καύσιμα. Η Φινλανδία, βάσει της συμφωνίας αντιπραγματισμού που είχε από το 1917 με την ΕΣΣΔ, εξήγε προϊόντα και έπαιρνε ως αντάλλαγμα πετρέλαιο, στις ίδιες πάντοτε ποσότητες των εξαγωγών της. Ωστόσο η συμφωνία αντιπραγματισμού έφερε τη φινλανδική βιομηχανία σε πολύ ευάλωτη θέση στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετά την κατάρρευση του σοβιετικού εμπορίου, η Φινλανδία αντιμετώπισε σοβαρή οικονομική κρίση, με το ΑΕΠ της να μειώνεται κατά περίπου 15% σε μόλις δύο χρόνια. Ακολούθησε μια σχετικά γρήγορη ανάκαμψη, και μέχρι το 2000 η κατά κεφαλήν παραγωγή της Φινλανδίας ξεπέρασε ξανά το μέσο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλος της οποίας ήταν από το 1995, μαζί με τη Σουηδία.

Οι οικονομικές σχέσεις Φινλανδίας-Ρωσίας

Ως αποτέλεσμα των οικονομικών μεταρρυθμίσεων της Ρωσίας και της συνακόλουθης οικονομικής ύφεσης μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, η Μόσχα οδηγήθηκε στην ελεύθερη αγορά, απομακρυνόμενη

υπήρχαν περισσότερες από 3.700 εταιρείες που εξήγαν στη Ρωσία. Πάνω από το 80% αυτών των εταιρειών ήταν ΜμΕ, κυρίως σε μηχανικά είδη, οχήματα και τεχνολογία. Από τη συνολική αξία των φινλανδικών εξαγωγών προς τη Ρωσία, οι ΜμΕ αντιπροσώπευαν το 17%. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από τον πιο ενεργό ρόλο που διαδραματίζουν οι μεσαίες επιχειρήσεις σε σύγκριση με τις συνολικές εξαγωγές στο startup φινλανδικό έθνος. Από το 2000 κι έπειτα μπορούσε να την προμηθεύει με πρωτοποριακά τεχνολογικά προϊόντα για την πολεμική και εμπορική της αγορά.

από τον αντιπραγματισμό. Το επίπεδο του εμπορίου ανάμεσα στη Φινλανδία και τη Ρωσία σημείωσε πτώση, αφού η ενιαία ΕΣΣΔ διαχωρίστηκε σε πολλά νέα κράτη με νέα ΑΕΠ και νέες δραστηριότητες στις σφαίρες επιρροής που δημιουργήθηκαν μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, και οι βιομηχανίες της μοιράστηκαν στις διάφορες νέες δημοκρατίες. Οι εξαγωγές της Ρωσίας στις χώρες του ΟΟΣΑ το 1991 υπολογίζονται στο ελάχιστο. Το 1/5 των εξαγωγών της Ρωσίας πήγαιναν στη Φινλανδία, η οποία, ένεκα και της γεωγραφικής εγγύτητάς της, έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στις ρωσικές αγορές από το 1994 μέχρι σήμερα.

Από την πτώση του ’90 στην τεχνολογία του millennium

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Φινλανδίας και του Υπουργείου Οικονομικών της χώρας, η κατάρρευση του φινλανδοσοβιετικού εμπορίου είχε αντίκτυπο στο ΑΕΠ της χώρας, το οποίο συρρικνώθηκε το 1991 και οδήγησε σε 30.000-40.000 νέους ανέργους. Μετά τους πρώτους μήνες από την πτώση της ΕΣΣΔ, οι εξαγωγές καταναλωτικών αγαθών από τη Φινλανδία ήταν αναλογικά μεγαλύτερες στη Ρωσία από άλλες εξαγωγικές αγορές κατά τη δεκαετία του 1990. Η μεγαλύτερη κατηγορία στις εξαγωγές προς τη Ρωσία ήταν τα μηχανήματα και τα οχήματα, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 1/3 των εξαγωγών τη δεκαετία του 1990. Η υποτίμηση στο ρούβλι το 1998 έδωσε στη ρωσική εγχώρια παραγωγή τροφίμων ένα σημαντικό πλεονέκτημα ανταγωνιστικότητας. Οι εξαγωγές τηλεφώνων και τεχνολογικών ειδών από τη Φινλανδία στη Ρωσία άρχισαν να αυξάνονται ραγδαία στο τέλος της δεκαετίας, και το 2000 αποτελούσαν το 11% στις εξαγωγές της χώρας. Ένα σημαντικό ορόσημο ήταν η καινοτομία των τηλεπικοινωνιών στη Φινλανδία, που αύξησε τον ανταγωνισμό, μείωσε τις τιμές και οδήγησε σε άνοδο των μαζικών αγορών ασύρματης επικοινωνίας, παρέχοντας έναν νέο εξοπλισμό στην παγκόσμια βιομηχανία. Η τυποποίηση των προϊόντων τεχνολογίας μεταξύ των σκανδιναβικών χωρών έδωσε ώθηση στη διεθνοποίηση της κινητής τηλεφωνίας. Η ανάπτυξη των συστημάτων ασφαλείας και η παγκόσμια αναγνώριση μέσω της ΝΟΚΙΑ και άλλων ερευνητικών μονάδων έφεραν αύξηση του ΑΕΠ της Φινλανδίας κατά 3,5%, και έτσι έγινε το υψηλότερο στην Ευρώπη μετά της Σουηδίας – υψηλότερο ακόμα και από αυτό των τεχνολογικά προηγμένων Ηνωμένων Πολιτειών. Επίσης, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις φινλανδικές εξαγωγές προς τη Ρωσία. Το 2005

Το 2018 η Ρωσία εξήγαγε υπηρεσίες στη Φινλανδία αξίας

$791 εκατ. Αφορούσαν τις μεταφορές ($283 εκατ.), τα ταξίδια ($234 εκατ.) και άλλες επιχειρηματικές υπηρεσίες ($145 εκατ.)

Η Φινλανδία της «ουδέτερης Δύσης» εμπορικός πόλος της Ρωσίας

Το 2018 η Ρωσία εξήγαγε υπηρεσίες στη Φινλανδία αξίας $791 εκατ. Αφορούσαν τις μεταφορές ($283 εκατ.), τα ταξίδια ($234 εκατ.) και άλλες επιχειρηματικές υπηρεσίες ($145 εκατ.). Το 2019 οι φινλανδικές εταιρείες είχαν συνολικά 295 θυγατρικές στη Ρωσία. Οι πωλήσεις τους ανήλθαν σε €6,5 δισ. Το 2020 οι ρωσικές εταιρείες είχαν 20 θυγατρικές στη Φινλανδία, με καθαρές πωλήσεις €3,2 δισ., και απασχολούσαν περίπου 740 άτομα. Το 2019 οι περισσότερες εξαγωγές της Ρωσίας ήταν στην Κίνα ($49,3 δισ.), το Ηνωμένο Βασίλειο ($25,3 δισ.) και την Ολλανδία ($22,5 δισ.), ενώ το ίδιο έτος οι περισσότερες εξαγωγές της Φινλανδίας ήταν στη Σουηδία ($6,52 δισ.), στην Αυστραλία ($936 εκατ.) και στη Νορβηγία ($1,74 δισ.).

EconomyToday 61

θεμα

Το 2020 η Φινλανδία είχε εξαγωγές αξίας $3,46 δισ. στη Ρωσία. Τα κύρια προϊόντα που εξήγαγε η Φινλανδία στη Ρωσία ήταν ο κατακρημνισμένος χαλκός ($354 εκατ.), το χαρτί με επικάλυψη καολίνης ($253 εκατ.) και το διυλισμένο πετρέλαιο ($214 εκατ.). Τα τελευταία 25 χρόνια οι εξαγωγές της Φινλανδίας στη Ρωσία αυξήθηκαν με ετήσιο ρυθμό 2,39%, από $1,92 δισ. το 1995 σε $3,46 δισ. το 2020. Το 2021 οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών της Φινλανδίας στη Ρωσία ανήλθαν σε €4,4 δισ. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει το 5% των εξαγωγών της Φινλανδίας. Τα μηχανήματα, ο εξοπλισμός και τα μεταφορικά οχήματα αντιπροσώπευαν περίπου το 1/3 των εξαγωγών. Τα χημικά προϊόντα και τα μέταλλα ήταν επίσης σημαντικά εξαγωγικά αγαθά, ενώ οι υπηρεσίες αντιπροσώπευαν το 11% των εξαγωγών πέρυσι. Οι τουριστικές υπηρεσίες, οι οποίες παραδοσιακά αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών υπηρεσιών, ήταν σχεδόν ανύπαρκτες κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19. Το 2021 η αξία των εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών από τη Ρωσία ήταν περίπου €8,5 δισ. Η Ρωσία αντιπροσώπευε το 9% των συνολικών εισαγωγών της Φινλανδίας. Τα ορυκτά προϊόντα, κυρίως αργό πετρέλαιο, αντιπροσωπεύουν το 60% των εισαγωγών της Φινλανδίας από τη Ρωσία. Η Ρωσία είναι εδώ και καιρό ο κορυφαίος προμηθευτής αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Φινλανδία. Έτσι η απόφαση της Ρωσίας στα μέσα Μαΐου του 2022 να διακόψει τις εξαγωγές φυσικού αερίου στη γειτονική Φινλανδία, λίγες μέρες αφότου η σκανδιναβική χώρα ανακοίνωσε την απόφασή της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, σήμανε και το πιθανό τέλος στα σχεδόν 50 χρόνια εισαγωγής φυσικού αερίου της Φινλανδίας από τη Ρωσία. Οι πρώτες συνδέσεις από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Φινλανδίας στο σοβιετικό σύστημα μεταφοράς κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1970, επιτρέποντας εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας στη Φινλανδία σε περίπτωση που χρειαζόταν πρόσθετη ενέργεια. Η στάση της Ρωσίας απέναντι στην αλλαγή της πολιτικής ουδετερότητας της Φινλανδίας έρχεται σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο για τις οικονομίες των δύο χωρών. Τον Ιανουάριο του 2022 η αύξηση στις ετήσιες εξαγωγές της Ρωσίας στη Φινλανδία έφεραν τόνωση στη ρωσική αγορά, που βίωσε τις συνέπειες των πρώτων κυρώσεων από τις ΗΠΑ και της πολιτικής έντασης σε σχέση με το Ουκρανικό. Η Ρωσία ικανοποιήθηκε νομισματικά και οικονομικά κυρίως από την αύξηση των εξαγωγών σε βασικά προϊόντα ($26 εκατ. ή 75,7%), ηλεκτρική ενέργεια ($21,7 εκατ. ή 98,6%) και αλκοόλ ($19,5 εκατ. ή 265%). Τον Ιανουάριο του 2022 η αύξηση των ετήσιων εισαγωγών της Ρωσίας από τη Φινλανδία αφορούσε κυρίως την αύξηση των εισαγωγών προϊόντων σε κατακρημνισμένο χαλκό ($28,1 εκατ. ή 741%), μηχανές επεξεργασίας πέτρας ($5,54 εκατ. ή 794%) και συσκευασμένα φάρμακα ($3,41 εκατ. ή 525%). 62 EconomyToday

Το 2020 οι ρωσικές εταιρείες είχαν 20 θυγατρικές στη Φινλανδία,

με καθαρές πωλήσεις €3,2 δισ., και απασχολούσαν περίπου 740 άτομα

Ο ανταγωνισμός Κίνας-ΗΠΑ και η προοπτική ένταξης της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ

Τα παγκόσμια δρώμενα έφεραν αλλαγές στην οικονομία της Φινλανδίας. Τον Ιούνιο του 2021 η φινλανδική κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα δήλωσή της για την αναγκαιότητα οι φινλανδικές επιχειρήσεις να μη βρεθούν σε αδιέξοδο λόγω του ανταγωνισμού Κίνας-ΗΠΑ. Σύμφωνα με την εν λόγω δήλωση, ο ανταγωνισμός μεταξύ αυτών των χωρών, που είναι σημαντικοί εταίροι για τη φινλανδική οικονομία, επηρεάζει αναπόφευκτα τις φινλανδικές εταιρείες, και έτσι οι τελευταίες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη συνεργασία τους και με τις δύο χώρες. Η φινλανδική κυβέρνηση προσπάθησε από το 2020 να αντιμετωπίσει, στη χειρότερη περίπτωση, μια επιλογή μεταξύ των δύο αγορών και να αποφύγει να επηρεαστεί η οικονομία της, κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών και της τεχνολογίας. Ο Αρκτικός Κύκλος εντάχθηκε από πολύ νωρίς στα σχέδια του Δρόμου του Μεταξιού, μέσω του οποίου θα μπορούσε η Κίνα να προσεγγίσει την Ευρώπη από τον Βορρά, με μειωμένο κόστος στις μεταφορές. Έτσι το 2017 το πρώτο ερευνητικό σκάφος της Κίνας έπλεε και στις τρεις κύριες οδούς μεταφοράς της Αρκτικής: το Βορειοδυτικό Πέρασμα, το Βορειοανατολικό Πέρασμα και την Αρκτική Διαδρομή. Επίσης το 2018 το Ινστιτούτο Τηλεπισκόπησης της Κίνας υπέγραψε συμφωνία με το Φινλανδικό Διαστημικό Κέντρο της Αρκτικής για τη δημιουργία κέντρου παρακολούθησης και έρευνας στην πολική περιοχή. Το νέο κέντρο θα βρίσκεται στη βόρεια Φινλανδία, στην πόλη Sodankylä, και θα συλλέγει δορυφορικά δεδομένα, παρέχοντας μια διεθνή ερευνητική πλατφόρμα για την υποστήριξη της κλιματικής έρευνας, της παρακολούθησης του περιβάλλοντος και της πλοήγησης στην Αρκτική. Κατά τους Ρώσους και τους Αμερικανούς, αυτό θα αποτελεί και έναν οιονεί κατασκοπευτικό πόλο. Από την άλλη πλευρά, η ανακατασκευή του λιμανιού στο Kirkenes, η κατασκευή του σιδηροδρόμου στο Ροβανιέμι της Φινλανδίας και ενός κέντρου παροχής αέρα στο Ελσίνκι, που συνδέεται με την προτεινόμενη σήραγγα Ελσίνκι-Τάλιν, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη και θα κοστίσουν €20 δισ. ευρώ. Η πόλη του Ροβανιέμι θα συνδέεται με το λιμάνι του Kirkenes στον Αρκτικό Δρόμο του Μεταξιού. Έτσι τα πλοία θα μπορούν να εισέρχονται στο λιμάνι του Kirkenes, όπου το φορτίο θα φτάνει στους σιδηροδρόμους για να ταξιδέψουν προς τα νότια μέσω Ελσίνκι. Στη συνέχεια, μέσω της σήραγγας Ελσίνκι-Τάλιν θα πηγαίνουν στην Εσθονία και, τέλος, στην κεντρική Ευρώπη, όπου θα διανέμονται τα προϊόντα. Ως εκ τούτου, μεγάλες κινεζικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Alibaba, Huawei κ.ά., διαπραγματεύτηκαν με τους Εσθονούς ομολόγους τους την προτεινόμενη σήραγγα Ελσίνκι-Τάλιν. Αυτό έγινε για να προετοιμάσουν την Εσθονία να καταστεί

κέντρο ανταλλαγής κινεζικών αγαθών, καθώς και για την κατασκευή του μεγαλύτερου επιστημονικού πάρκου στην Εσθονία (και στη Βαλτική), για την οποία υπογράφτηκε συμφωνία συνεργασίας. Εν τω μεταξύ, τα αεροπορικά ταξίδια από την Κίνα στη Φινλανδία είχαν αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Πριν από την πανδημία, η Finnair εκτελούσε 38 εβδομαδιαίες πτήσεις σε επτά κινεζικές πόλεις. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι επιβάτες που ταξίδευαν στην Κίνα με τακτικές πτήσεις από το Ελσίνκι αντιστοιχούσαν στο 5% του συνόλου των επιβατών της διεθνούς κίνησης, καθιστώντας την Κίνα τον όγδοο πιο δημοφιλή προορισμό για τους Φινλανδούς. Μεταξύ 2016 και 2017 ο αριθμός των Κινέζων επισκεπτών αυξήθηκε κατά 63%. Ο αριθμός των Κινέζων που ζουν στη Φινλανδία αυξήθηκε από 98.100 το 2007 σε 361.800 το 2017. Οι Κινέζοι τουρίστες δαπάνησαν €335 εκατ. στη Φινλανδία το 2017 – κατά 49% περισσότερα σε σύγκριση με το 2016. Η δαπάνη κάθε Κινέζου παραθεριστή στη χώρα ήταν €600. Ωστόσο η πανδημία στα τέλη του 2019, η επεκτατική στάση της Κίνας στην Ταϊβάν, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η μη χρήση της Συμφωνίας Κίνας-Ιράν για τη μεταφορά προϊόντων μέσω της κεντρικής Ασίας έφεραν αλλαγές στα σχέδια της Κίνας. Η συνεργασία μεταξύ Φινλανδίας και Κίνας έλαβε πολιτική ώθηση με την επίσκεψη του Προέδρου

Τα τελευταία 25 χρόνια οι εξαγωγές της Φινλανδίας στη Ρωσία αυξήθηκαν με ετήσιο ρυθμό 2,39%, από $1,92 δισ. το 1995 σε $3,46 δισ. το 2020

Xi Jinping στη χώρα το 2017 και την επίσκεψη του Φινλανδού ομολόγου του Sauli Niinistö στο Πεκίνο τον Ιανουάριο του 2019. Η Κίνα επιδίωκε να εγκαταστήσει έναν Πολικό Δρόμο του Μεταξιού. Επεκτείνοντας τις σχέσεις και τη συνεργασία με χώρες της πολικής περιοχής ήθελε να μετατρέψει τη Φινλανδία και την Εσθονία σε «χώρες cargo», ώστε να έχει άμεση μεταφορά των προϊόντων της στην Ευρώπη. Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο θα είναι και κοντά στις πολιτικές εξελίξεις. Επ’ ουδενί λόγω, βέβαια, η Ρωσία δεν θα δεχόταν να υπάρξει μια κινέζικη επένδυση που θα ένωνε Εσθονία και Φινλανδία, κλείνοντάς της την έξοδο στη Βαλτική, αλλά ούτε και η Σουηδία, η Δανία και η Γερμανία θα δέχονταν η βόρεια Βαλτική να φρουρείται από τα κινέζικα συμφέροντα και τα κέντρα επιστημονικής ή κατασκοπευτικής δραστηριότητας της Κίνας. Οι σχεδιαζόμενες κινεζικές επενδύσεις, αξίας πέραν των $30 δισ., έφεραν τόσο τη Ρωσία όσο και το ΝΑΤΟ σε άμεση δράση, ώστε να ανακόψουν τον δρόμο της Κίνας στον Αρκτικό Κύκλο. Η απόφαση της Φινλανδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ και το τέλος της πολιτικής ουδετερότητάς της ήταν αναμενόμενα από τον Ρώσο πρόεδρο. Δεν αποκλείει, όμως, ότι μια πιθανή ένταξη στο ΝΑΤΟ θα οδηγήσει πια τη Ρωσία να συνεργαστεί με όποιον από τους δύο πόλους χρειαστεί για την οικονομική και πολιτική της ασφάλεια.

EconomyToday 63

θε Θ Εμ Μα Α

REPOWEREU:

Σχέδιο απεξάρτησης

από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα Η μαζική κλιμάκωση και επιτάχυνση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών στην παραγωγή ενέργειας, τη βιομηχανία, τα κτίρια και τις μεταφορές θα επιταχύνει την ανεξαρτησία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο REPowerEU, την απάντησή της στις δυσχέρειες και τη διαταραχή της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο μετασχηματισμός του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης επείγει για δύο λόγους: για τον τερματισμό της εξάρτησης της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, τα οποία χρησιμοποιούνται ως οικονομικό και πολιτικό όπλο και κοστίζουν στους Ευρωπαίους φορολογούμενους σχεδόν 100 δισ. ευρώ ετησίως, και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ενεργώντας ως Ένωση, η Ευρώπη μπορεί να καταργήσει σταδιακά την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα με ταχύτερο ρυθμό. Το 85% των Ευ-

ρωπαίων πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο το συντομότερο δυνατόν, για να στηρίξει την Ουκρανία. Τα μέτρα που προβλέπει το σχέδιο REPowerEU μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτόν τον φιλόδοξο στόχο μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας, της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού και της επιτάχυνσης της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στις κατοικίες, στη βιομηχανία και στην ηλεκτροπαραγωγή. Ο πράσινος μετασχηματισμός θα ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη, την ασφάλεια και τη δράση για το κλίμα, για την Ευρώπη και τους εταίρους της. Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου REPowerEU, στηρίζοντας τον συντονισμένο σχεδιασμό και χρηματοδοτώντας διασυνοριακές και εθνικές υποδομές, καθώς και ενεργειακά έργα και μεταρρυθμίσεις. Η Επιτροπή προτείνει στοχευμένες τροποποιήσεις του κανονισμού ΜΑΑ, ώστε να ενσωματωθούν ειδικά κεφάλαια REPowerEU στα υφιστάμενα Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) των κρατών-μελών, πέραν του μεγάλου αριθμού σχετικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται ήδη στα ΣΑΑ. Τη διαδικασία αυτή θα τροφοδοτήσουν οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις στον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2022.

Με τη μείωση των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων μπορούμε να εξοικονομήσουμε σχεδόν

€100 δισ. ετησίως

EconomyToday 65

θεμα

Εξοικονόμηση ενέργειας

Ο μετασχηματισμός του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης

επείγει

Η Επιτροπή προτείνει να αυξηθεί ο πρωταρχικός στόχος για το 2030 για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από το 40% στο 45%, στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων “Fit for 55”

Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ο ταχύτερος και φτηνότερος τρόπος αντιμετώπισης της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, αλλά και μείωσης των λογαριασμών. Η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση των μακροπρόθεσμων μέτρων ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του δεσμευτικού στόχου ενεργειακής απόδοσης από 9% σε 13%, στο πλαίσιο της δέσμης νομοθεσίας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που αφορά την προσαρμογή στον στόχο του 55% (“Fit for 55”). Αν εξοικονομήσουμε τώρα ενέργεια, θα βοηθηθούμε κατά την προετοιμασία για τις πιθανές προκλήσεις του επόμενου χειμώνα. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης «Ανακοίνωση της ΕΕ για την εξοικονόμηση ενέργειας», με την οποία περιγράφονται λεπτομερώς οι βραχυπρόθεσμες αλλαγές συμπεριφοράς που θα μπορούσαν να μειώσουν τη ζήτηση αερίου και πετρελαίου κατά 5%, και ενθαρρύνονται τα κράτη-μέλη να ξεκινήσουν ειδικές επικοινωνιακές εκστρατείες με στόχο τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία. Τα κράτη-μέλη ενθαρρύνονται επίσης να χρησιμοποιούν φορολογικά μέτρα ενθάρρυνσης της εξοικονόμησης ενέργειας, όπως μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ στα ενεργειακά αποδοτικά συστήματα θέρμανσης, στην ενεργειακά αποδοτική μόνωση κτιρίων και στις ενεργειακά αποδοτικές συσκευές και προϊόντα. Η Επιτροπή καθορίζει επίσης μέτρα έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση σοβαρής διαταραχής του εφοδιασμού, ενώ θα εκδώσει και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με κριτήρια ιεράρχησης για τους πελάτες και θα διευκολύνει ένα συντονισμένο σχέδιο μείωσης της ζήτησης στην ΕΕ.

Διαφοροποίηση του εφοδιασμού και στήριξη στους διεθνείς εταίρους μας Εδώ και μήνες η ΕΕ συνεργάζεται με διεθνείς εταίρους για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού και έχει

EPA-EFE / JULIEN WARNAND / POOL

66 EconomyToday

εξασφαλίσει επίπεδα-ρεκόρ στις εισαγωγές ΥΦΑ και υψηλότερες παραδόσεις αερίου αγωγών. Η νεοσυσταθείσα ενεργειακή πλατφόρμα της ΕΕ, η οποία υποστηρίζεται από περιφερειακές ειδικές ομάδες, θα καταστήσει δυνατές τις εθελοντικές κοινές αγορές αερίου, ΥΦΑ και υδρογόνου μέσω της συγκέντρωσης της ζήτησης, της βελτιστοποίησης της χρήσης των υποδομών και της συντονισμένης προσέγγισης των προμηθευτών. Ως επόμενο βήμα, και αναπαράγοντας τη φιλοδοξία του κοινού προγράμματος αγοράς εμβολίων, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανάπτυξης ενός «μηχανισμού κοινών αγορών» ο οποίος θα διαπραγματεύεται και θα συνάπτει συμβάσεις για αγορές αερίου για λογαριασμό των συμμετεχόντων κρατών-μελών. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης νομοθετικά μέτρα που θα επιβάλλουν την υποχρέωση διαφοροποίησης του εφοδιασμού με αέριο με την πάροδο του χρόνου από τα κράτη-μέλη. Η πλατφόρμα θα καταστήσει επίσης δυνατή την από κοινού αγορά ανανεώσιμου υδρογόνου. Η εξωτερική ενεργειακή στρατηγική της ΕΕ που εγκρίθηκε διευκολύνει την ενεργειακή διαφοροποίηση και τη δημιουργία μακροπρόθεσμων εταιρικών σχέσεων με προμηθευτές, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας για το υδρογόνο ή άλλες πράσινες τεχνολογίες. Σύμφωνα με τη στρατηγική Global Gateway, η στρατηγική δίνει προτεραιότητα στη δέσμευση της ΕΕ στην παγκόσμια πράσινη και δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, με την αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης για τη μείωση της πίεσης στις τιμές, την τόνωση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του υδρογόνου και την ενίσχυση της ενεργειακής διπλωματίας. Στη Μεσόγειο και στη Βόρεια Θάλασσα θα αναπτυχθούν σημαντικοί διάδρομοι υδρογόνου. Απέναντι στην επίθεση της Ρωσίας, η ΕΕ θα στηρίξει την Ουκρανία, τη Μολδαβία, τα δυτικά Βαλκάνια και τις χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, καθώς και τους πλέον ευάλωτους εταίρους μας. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την Ουκρανία για να εγγυηθούμε την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη λειτουργία του ενεργειακού τομέα, ανοίγοντας παράλληλα το έδαφος για το μελλοντικό εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας και ανανεώσιμου υδρογόνου, καθώς και για την ανακατασκευή του ενεργειακού συστήματος στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας REPowerUkraine.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Δράση για το Κλίμα, Φρανς Τίμερμανς, εκφωνεί ομιλία σχετικά με την παρουσίαση του πακέτου ‘‘Fit for 55’’ μετά τη δημοσίευση της έκθεσης της IPCC

Επιτάχυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συντομευμένες και απλουστευμένες διαδικασίες αδειοΗ μαζική κλιμάκωση και επιτάχυνση της χρήσης ανανεώδότησης σε περιοχές με χαμηλότερους περιβαλλοντικούς σιμων πηγών στην παραγωγή ενέργειας, τη βιομηχανία, κινδύνους. Για να συμβάλει στον ταχύ εντοπισμό των εν τα κτίρια και τις μεταφορές θα επιταχύνει την ανεξαρτησία λόγω ειδικών περιοχών, η Επιτροπή καθιστά διαθέσιμα της ΕΕ, θα δώσει ώθηση στην πράσινη μετάβαση και, με σύνολα δεδομένων για περιβαλλοντικά ευαίσθητες την πάροδο του χρόνου, θα μειώσει τις τιμές. Η Επιτροπή περιοχές, στο πλαίσιο του εργαλείου ψηφιακής χαρτοπροτείνει να αυξηθεί ο πρωταρχικός στόχος για το 2030 γράφησης για γεωγραφικά δεδομένα που σχετίζονται για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από το 40% στο με την ενέργεια, τη βιομηχανία και τις υποδομές. 45%, στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων “Fit for 55”. Αυτή η συνολικά αυξημένη φιλοδοξία θα δημιουργήσει το • Καθορισμός στόχου 10 εκατομμυρίων τόνων εγχώριπλαίσιο για άλλες πρωτοβουλίες, όπως: ας παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου και 10 εκατομμυρίων τόνων εισαγωγών έως το 2030, για την • Μια ειδική στρατηγική της ΕΕ για την ηλιακή ενέργεια για αντικατάσταση του φυσικού αερίου, του γαιάνθρακα τον διπλασιασμό της ηλιακής φωτοβολταϊκής ισχύος έως και του πετρελαίου σε δύσκολα απανθρακοποιήσιμες το 2025 και την εγκατάσταση 600 GW έως το 2030. βιομηχανίες και τομείς μεταφορών. Για να επιταχυνθεί • Μια πρωτοβουλία ηλιακών στεγών με σταδιακή θέη αγορά υδρογόνου, θα πρέπει να συμφωνηθούν από σπιση νομικής υποχρέωσης εγκατάστασης ηλιακών τους συννομοθέτες αυξημένοι επιμέρους στόχοι για συλλεκτών σε νέα δημόσια και εμπορικά κτίρια και νέα συγκεκριμένους τομείς. Η Επιτροπή δημοσιεύει επίσης κτίρια κατοικίας. δύο κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σχετικά με τον ορισμό • Διπλασιασμός του ρυθμού εγκατάστασης αντλιών θερκαι την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου, προκειμένου μότητας και μέτρα για την ενσωμάτωση της γεωθερμικής να διασφαλιστεί ότι η παραγωγή οδηγεί σε καθαρή απανκαι της ηλιακής θερμικής ενέργειας σε εκσυγχρονιθρακοποίηση. Για την επιτάχυνση των έργων υδρογόνου, σμένα συστήματα τηλεθέρμανσης και κοινόχρηστης προβλέπεται πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 200 εκατ. θέρμανσης. ευρώ για έρευνα, και η Επιτροπή δεσμεύεται • Σύσταση της Επιτροπής για την αντιμετώπιση της αργής και πολύπλοκης αδειοδότη- Η εξωτερική ενεργειακή στρατηγική να ολοκληρώσει την αξιολόγηση των πρώτων σης για μεγάλα έργα ανανεώσιμων πηγών της ΕΕ που εγκρίθηκε διευκολύνει σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαενέργειας και στοχευμένη τροποποίηση την ενεργειακή διαφοροποίηση και φέροντος έως το καλοκαίρι. της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές • Ένα σχέδιο δράσης για το βιομεθάνιο καθορίτη δημιουργία μακροπρόθεσμων ενέργειας, προκειμένου να αναγνωριστεί ζει εργαλεία, όπως μια νέα βιομηχανική εταιη ανανεώσιμη ενέργεια ως υπέρτερο εταιρικών σχέσεων με προμηθευτές, ρική σχέση για το βιομεθάνιο και οικονομικά συμπεριλαμβανομένης της δημόσιο συμφέρον. Τα κράτη-μέλη θα κίνητρα για την αύξηση της παραγωγής σε πρέπει να δημιουργήσουν ειδικές περιοχές 35 bcm έως το 2030, μεταξύ άλλων μέσω συνεργασίας για το υδρογόνο Ή για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. άλλες πράσινες τεχνολογίες

EconomyToday 67

θεμα ΘΕΜΑ και ειδική χρηματοδότηση για το REPowerEU στο Μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας, χρησιμοποιώστη βιομηχανία και στις μεταφορές ντας τα έσοδα από την εμπορία εκπομπών για την Η αντικατάσταση του γαιάνθρακα, του πετρελαίου και περαιτέρω στήριξη της απεξάρτησης από τα ρωσικά του φυσικού αερίου στις βιομηχανικές διεργασίες θα ορυκτά καύσιμα. Η Επιτροπή παρέχει επίσης καθομειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα δήγηση σχετικά με τις συμβάσεις αγοράς ηλεκτρικής ενισχύσει την ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητα. ενέργειας από ανανεώσιμες και άλλες πηγές και θα Η εξοικονόμηση ενέργειας, η ενεργειακή απόδοση, παράσχει τεχνική συμβουλευτική διευκόλυνση με η υποκατάσταση καυσίμων, ο εξηλεκτρισμός και η την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. ενισχυμένη υιοθέτηση του ανανεώΟ πράσινος μετασχηματισμός Για τη διατήρηση και την ανάκτηση της σιμου υδρογόνου, του βιοαερίου και θα ενισχύσει την οικονομική τεχνολογικής και βιομηχανικής υπεροχής του βιομεθανίου από τη βιομηχανία θα σε τομείς όπως η ηλιακή ενέργεια και το μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και ανάπτυξη, την ασφάλεια υδρογόνο, καθώς και για τη στήριξη του 35 bcm φυσικού αερίου έως το 2030, και τη δράση για το κλίμα. εργατικού δυναμικού, η Επιτροπή προτείεπιπλέον των όσων προβλέπονται στις Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία νει τη δημιουργία μιας Συμμαχίας για τη προτάσεις της δέσμης “Fit for 55”. είναι το μακροπρόθεσμο βιομηχανία της ηλιακής ενέργειας στην Η Επιτροπή θα αναπτύξει συμβάσεις επί αναπτυξιακό σχέδιο της ΕΕ ΕΕ και μιας μεγάλης κλίμακας σύμπραδιαφοράς για τον άνθρακα με σκοπό για να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ξης δεξιοτήτων. Η Επιτροπή θα εντείνει τη στήριξη της υιοθέτησης του πράεπίσης τις εργασίες για την προμήθεια σινου υδρογόνου από τη βιομηχανία ουδέτερη έως το 2050

Έξυπνες επενδύσεις Η επίτευξη των στόχων του REPowerEU απαιτεί πρόσθετες επενδύσεις ύψους €210 δισ. από τώρα έως το 2027. Είναι μια προκαταβολή για την ανεξαρτησία και την ασφάλειά μας. Με τη μείωση των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων μπορούμε επίσης να εξοικονομήσουμε σχεδόν €100 δισ. ετησίως. Οι επενδύσεις αυτές πρέπει να υλοποιηθούν από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, καθώς και σε εθνικό, διασυνοριακό και ενωσιακό επίπεδο. Για τη στήριξη του REPowerEU διατίθενται ήδη €225 δισ. σε δάνεια στο πλαίσιο του ΜΑΑ. Η Επιτροπή εξέδωσε νομοθεσία και καθοδήγηση προς τα κράτη-μέλη σχετικά με τον τρόπο τροποποίησης και συμπλήρωσης των ΣΑΑ τους στο πλαίσιο του REPowerEU. Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει να αυξηθεί το χρηματοδοτικό κονδύλιο του ΜΑΑ κατά €20 δισ. σε επιχορηγήσεις από την πώληση των δικαιω-

68 EconomyToday

μάτων του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής της ΕΕ που βρίσκονται επί του παρόντος στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς, ώστε να τεθούν σε πλειστηριασμό κατά τρόπο που δεν διαταράσσει την αγορά. Με τον τρόπο αυτόν, το ΣΕΔΕ όχι μόνο μειώνει τις εκπομπές και τη χρήση ορυκτών καυσίμων, αλλά αντλεί επίσης τα αναγκαία κονδύλια για την επίτευξη ενεργειακής ανεξαρτησίας. Στο πλαίσιο του τρέχοντος ΠΔΠ, η πολιτική συνοχής θα στηρίξει ήδη έργα απανθρακοποίησης και πράσινης μετάβασης με έως και €100 δισ., επενδύοντας σε ανανεώσιμη ενέργεια, υδρογόνο και υποδομές. Επιπλέον €26,9 δισ. από τα Ταμεία Συνοχής θα μπορούσαν να διατεθούν σε εθελοντικές μεταφορές προς τον ΜΑΑ. Άλλα €7,5 δισ. από την Κοινή Γεωργική Πολιτική διατίθενται επίσης μέσω εθελοντικών μεταφορών στον ΜΑΑ. Η Επιτροπή θα διπλασιάσει τη διαθέσιμη χρηματοδότηση για την πρόσκληση υποβολής προτάσεων μεγάλης

κλίμακας του 2022 του Ταμείου Καινοτομίας το φθινόπωρο σε περίπου €3 δισ. Τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Ενέργειας (ΔΕΔ-Ε) συνέβαλαν στη δημιουργία μιας ανθεκτικής και διασυνδεδεμένης υποδομής αερίου της ΕΕ. Για να συμπληρωθεί ο κατάλογος των υφιστάμενων Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) και να αντισταθμιστεί πλήρως η μελλοντική απώλεια των εισαγωγών ρωσικού αερίου, απαιτούνται περιορισμένες πρόσθετες υποδομές αερίου, οι οποίες εκτιμώνται σε περίπου €10 δισ. Οι ανάγκες υποκατάστασης της επόμενης δεκαετίας μπορούν να καλυφθούν χωρίς εγκλωβισμό στα ορυκτά καύσιμα, δημιουργία μη αξιοποιήσιμων στοιχείων ενεργητικού ή μετριασμό των φιλοδοξιών για το κλίμα. Η επιτάχυνση των ΕΚΕ ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας για την προσαρμογή του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στις μελλοντικές ανάγκες. Ο μηχανισμός «Συνδέοντας την

Ευρώπη» θα στηρίξει αυτό το εγχείρημα, και η Επιτροπή προκηρύσσει νέα πρόσκληση υποβολής προτάσεων με προϋπολογισμό €800 εκατ., ενώ μία ακόμα θα ακολουθήσει στις αρχές του 2023.

πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας και θα εκπονήσει νομοθετική πρόταση. Για την ενίσχυση της εξοικονόμησης ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα των μεταφορών και για την επιτάχυνση της μετάβασης σε οχήματα μηδενικών εκπομπών, η Επιτροπή θα παρουσιάσει δέσμη μέτρων για τον οικολογικό προσανατολισμό των εμπορευματικών μεταφορών, με στόχο τη σημαντική αύξηση της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα αυτόν, και θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανάληψης νομοθετικής πρωτοβουλίας για την αύξηση του μεριδίου των οχημάτων μηδενικών εκπομπών στους στόλους των δημόσιων και των εταιρικών αυτοκινήτων πάνω από ένα ορισμένο μέγεθος. Η ανακοίνωση της ΕΕ για την εξοικονόμηση ενέργειας περιλαμβάνει επίσης πολλές συστάσεις προς δήμους, περιφέρειες και εθνικές αρχές, οι οποίες μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων στον τομέα των μεταφορών.

Τα δεδομένα

Στις 8 Μαρτίου 2022 η Επιτροπή πρότεινε ένα προκαταρκτικό σχέδιο για να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030, υπό το πρίσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης και 25ης Μαρτίου, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν επί του στόχου αυτού και ζήτησαν από την Επιτροπή να παρουσιάσει το λεπτομερές σχέδιο REPowerEU, το οποίο και εγκρίθηκε. Οι πρόσφατες διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο στη Βουλγαρία και την Πολωνία καταδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστεί η έλλειψη αξιοπιστίας του ενεργειακού εφοδιασμού από τη Ρωσία. Η Επιτροπή ενέκρινε πέντε ευρείες και πρωτοφανείς δέσμες κυρώσεων ως απάντηση στις επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και στις αυξανόμενες φρικαλεότητες εις βάρος Ουκρανών αμάχων και πόλεων. Οι εισαγωγές γαιάνθρακα καλύπτονται ήδη από το καθεστώς κυρώσεων, και η Επιτροπή έχει υποβάλει προτάσεις για τη σταδιακή κατάργηση του πετρελαίου έως το τέλος του έτους, οι οποίες συζητούνται επί του παρόντος από τα κράτη-μέλη. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό σχέδιο της ΕΕ για να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Ο στόχος αυτός κατοχυρώνεται στο ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, καθώς και στη νομική δέσμευση για

μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Η Επιτροπή παρουσίασε τη δέσμη νομοθετικών μέτρων “Fit for 55” τον Ιούλιο του 2021 για την υλοποίηση αυτών των στόχων· οι προτάσεις αυτές και μόνο θα μείωναν την κατανάλωση αερίου κατά 30% έως το 2030, με πάνω από το ένα τρίτο αυτής της εξοικονόμησης να προέρχεται από την επίτευξη του στόχου ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ. Στις 25 Ιανουαρίου 2021 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή και τον Ύπατο Εκπρόσωπο να εκπονήσουν νέα εξωτερική ενεργειακή στρατηγική. Η στρατηγική αυτή διασυνδέει την ενεργειακή ασφάλεια με την παγκόσμια μετάβαση σε καθαρή ενέργεια μέσω της εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής και διπλωματίας, ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την υπαρξιακή απειλή της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει την ενεργειακή ασφάλεια και την πράσινη μετάβαση της Ουκρανίας, της Μολδαβίας και των χωρών-εταίρων στην άμεση γειτονία της. Στη στρατηγική αναγνωρίζεται ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει παγκόσμιο αντίκτυπο στις αγορές ενέργειας, επηρεάζοντας ιδίως αναπτυσσόμενες χώρες-εταίρους. Η ΕΕ θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη για ασφαλή, βιώσιμη και οικονομικά προσιτή ενέργεια παγκοσμίως.

Συνέντευξη Τύπου της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για το REPowerEU, τα κενά των αμυντικών επενδύσεων, την ανακούφιση και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας

EconomyToday 69

ΘΕΜΑ Α

Ενέργεια:

Μέτρα έκτακτης ανάγκης και επιλογές μακροπρόθεσμων βελτιώσεων Σε περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσία, ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω έκτακτα μέτρα για τη διαχείριση της κατάστασης. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΒΕΛΙΝΑ ΚΟΣΜΑ

νταποκρινόμενη σε αρκετούς μήνες εξαιρετικά υψηλών και ασταθών τιμών ενέργειας, η Επιτροπή καθορίζει μια σειρά πρόσθετων βραχυπρόθεσμων μέτρων για την καταπολέμηση των υψηλών τιμών ενέργειας και την αντιμετώπιση των πιθανών διαταραχών του εφοδιασμού από τη Ρωσία. Παρουσιάζει επίσης ορισμένους τομείς στους οποίους ο σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να βελτιωθεί, ώστε η αγορά αυτή να γίνει κατάλληλη για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα και πιο ανθεκτική στις κρίσεις των τιμών, να προστατεύει παράλληλα τους καταναλωτές και να παρέχει οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια.

70 EconomyToday

Η πρόσφατη έκθεση του ACER καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα θεμελιώδη στοιχεία του σχεδιασμού της αγοράς αποφέρουν σημαντικά οφέλη στους καταναλωτές

Κάντρι Σίμσον, Επίτροπος Ενέργειας: «Η ΕΕ έχει δημιουργήσει μια εύρυθμα λειτουργούσα και διασυνδεδεμένη αγορά ενέργειας που εξακολουθεί να παρέχει αξιόπιστο ενεργειακό εφοδιασμό στη σημερινή δύσκολη κατάσταση. Ωστόσο σε εξαιρετικές περιόδους απαιτούνται έκτακτα μέτρα, και σήμερα παρουσιάζουμε πρόσθετα μέτρα που μπορούν να λάβουν τα κράτη-μέλη για την καταπολέμηση των υψηλών τιμών. Δεδομένου ότι η Ρωσία συνεχίζει τον απρόκλητο πόλεμό της στην Ουκρανία, πρέπει να προετοιμαστούμε για τις διακοπές του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και τον αντίκτυπό τους λαμβάνοντας μέτρα αλληλεγγύης και παρεμβαίνοντας ενδεχομένως στις τιμές. Παράλληλα, συνεχίζουμε τις εργασίες για τη βελτίωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό την

προσωρινά τη ρύθμιση των τιμών τελικού καταναλωτή σε ευρύ φάσμα πελατών, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών και της βιομηχανίας· 2. π ροσωρινά μέτρα «διακοπής κυκλωμάτων» και έκτακτα μέτρα ρευστότητας για τη στήριξη της αποτελεσματικής λειτουργίας των αγορών βασικών εμπορευμάτων, με πλήρη σεβασμό των διατάξεων περί κρατικών ενισχύσεων· 3. χ ρήση της ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ για τη συγκέντρωση της ζήτησης φυσικού αερίου, τη διασφάλιση ανταγωνιστικών τιμών φυσικού αερίου μέσω εθελοντικών κοινών αγορών και τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Επιλογές παρέμβασης στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας για τα κράτη-μέλη: • επέκταση μέχρι την επόμενη περίοδο θέρμανσης της δυνατότητας ανακατανομής των εξαιρετικά υψηλών εσόδων κάτω των οριακών (των λεγόμενων «απροσδόκητων κερδών») για τη στήριξη των καταναλωτών· • δυνατότητα χρήσης των εσόδων συμφόρησης για τη χρηματοδότηση της στήριξης των καταναλωτών· • προσωρινή παράταση των ρυθμιζόμενων τιμών λιανικής για την κάλυψη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων· • για τις περιφέρειες με πολύ περιορισμένη διασύνδεση, δυνατότητα θέσπισης επιδοτήσεων για το κόστος των καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό τη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπο συμβατό με τις Συνθήκες της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την απουσία περιορισμών στις διασυνοριακές εξαγωγές, την τομεακή νομοθεσία και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. καλύτερη προστασία των καταναλωτών, τη μείωση της αστάθειας και τη συνέχιση της στήριξης της πράσινης μετάβασης».

Μέτρα βραχυπρόθεσμης παρέμβασης Η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν την εργαλειοθήκη για τις τιμές της ενέργειας, η οποία περιλαμβάνει μέτρα για τη μείωση των λογαριασμών ενέργειας που πληρώνουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές. Επιπλέον, ορισμένα βραχυπρόθεσμα μέτρα τίθενται στη διάθεση των κρατών-μελών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τώρα και κατά την επόμενη περίοδο θέρμανσης. Στις αγορές φυσικού αερίου: 1. δ υνατότητα των κρατών-μελών να επεκτείνουν

Κάντρι Σίμσον,

Επίτροπος Ενέργειας: «Η ΕΕ έχει δημιουργήσει μια εύρυθμα λειτουργούσα και διασυνδεδεμένη αγορά ενέργειας που εξακολουθεί να παρέχει αξιόπιστο ενεργειακό εφοδιασμό στη σημερινή δύσκολη κατάσταση

Μέτρα σε περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο Σε περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσία, ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω έκτακτα μέτρα για τη διαχείριση της κατάστασης. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να επικαιροποιήσουν τα οικεία σχέδια έκτακτης ανάγκης, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις που περιέχονται στην επανεξέταση της ετοιμότητας της Επιτροπής. • Η Επιτροπή θα διευκολύνει την κατάρτιση συντονισμένου σχεδίου μείωσης της ζήτησης στην ΕΕ με προληπτικά μέτρα εθελοντικής περικοπής που θα είναι έτοιμα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Σε

EconomyToday 71

ΘΕΜΑ Ο σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής πνεύμα αλληλεγγύης, τα λιγότερο θιΑνθεκτικός στις μελλοντικές γόμενα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να εξελίξεις σχεδιασμός της αγοενέργειας μπορεί να βελτιωθεί, μειώσουν την οικεία ζήτηση φυσικού ράς ηλεκτρικής ενέργειας ώστε η αγορά αυτή να γίνει αερίου προς όφελος των κρατώνΗ πρόσφατη έκθεση του ACER καταλήκατάλληλη για τη μετάβαση μελών που πλήττονται περισσότερο. γει στο συμπέρασμα ότι τα θεμελιώδη από τα ορυκτά καύσιμα και πιο ανθεκτική στοιχεία του σχεδιασμού της αγοράς • Μαζί με τα μέτρα αυτά, ενδέχεται να στις κρίσεις των τιμών αποφέρουν σημαντικά οφέλη στους χρειαστεί διοικητικό ανώτατο όριο καταναλωτές. Σημειώνει επίσης ότι τιμών για το φυσικό αέριο σε επίπεδο υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την καλύτερη ΕΕ για την αντιμετώπιση της πλήρους διακοπής προστασία των καταναλωτών και την παροχή του εφοδιασμού. Εάν θεσπιστεί, το εν λόγω ανώοικονομικά προσιτής ηλεκτρικής ενέργειας, την τατο όριο θα πρέπει να περιορίζεται στη διάρκεια ενίσχυση της ευρωστίας και της ανθεκτικότητας της έκτακτης ανάγκης της ΕΕ και δεν θα πρέπει να της αγοράς σε μελλοντικούς κλυδωνισμούς και θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα της ΕΕ να προσελτην περαιτέρω ευθυγράμμισή της με τους στόκύει εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού με φυσικό χους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. αέριο μέσω αγωγών και υγροποιημένο φυσικό Ως εκ τούτου, η Επιτροπή παρουσιάζει ορισμένα αέριο, καθώς και να μειώνει τη ζήτηση. ζητήματα που πρέπει να μελετηθούν για τη βέλτιστη μελλοντική λειτουργία της αγοράς. Σε αυτά περιλαμβάνονται αγορακεντρικά μέσα για την προστασία των καταναλωτών από την αστάθεια των τιμών, μέτρα για την ενίσχυση της ανταπόκρισης στη ζήτηση και την προώθηση ατομικών συστημάτων αυτοκατανάλωσης, κατάλληλα επενδυτικά μηνύματα και πιο διαφανής εποπτεία Σε συνέχεια της εργαενεργειακού τομέα και υπερβολικών τιμών λειοθήκης για τις τιμές την εμπορία δικαιωμάηλεκτρικής ενέργειας, της αγοράς. Με βάση την ανάλυση που της ενέργειας του των εκπομπών στους προστατεύοντας παπαρουσιάζεται σήμερα, η Επιτροπή θα Οκτωβρίου του2021, καταναλωτές. Στις 23 ράλληλα την ακεραιόδρομολογήσει διαδικασία εκτίμησης η Επιτροπή παρουσίΜαρτίου η Επιτροπή τητα της ενιαίας αγοεπιπτώσεων σχετικά με πιθανές ασε στις 8 Μαρτίου παρουσίασε περαιτέρω ράς, διατηρώντας τα προσαρμογές στον σχεδιασμό 2022 πρόσθετες καεπιλογές για τη μείωση κίνητρα για την πράσιτευθυντήριες γραμμές των υψηλών τιμών νη μετάβαση, ενισχύτης αγοράς ηλεκτρικής για τα κράτη-μέλη με ενέργειας και πρότεινε οντας την ασφάλεια ενέργειας.

Ιστορικό

σκοπό την προστασία των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών από τις υψηλές τιμές. Επιβεβαίωσε τη δυνατότητα ρύθμισης των τιμών για τους τελικούς καταναλωτές σε εξαιρετικές περιστάσεις και περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη-μέλη μπορούν να ανακατανείμουν τα έσοδα από τα υψηλά κέρδη του

ελάχιστες υποχρεώσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου και εθελοντικές κοινές αγορές φυσικού αερίου. Κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24-25 Μαρτίου 2022, οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν από την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος των

EPA-EFE / TOR ERIK SCHRODER / POOL NORWAY OUT

72 EconomyToday

του εφοδιασμού και αποφεύγοντας το δυσανάλογο δημοσιονομικό κόστος. Η Επιτροπή δεσμεύτηκε να αξιολογήσει επιλογές για τη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ και να υποβάλει αναλυτικό σχέδιο για τον τερματισμό της εξάρτησής μας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

ΤΟΜΕΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟ ΤΟΜΕΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΘΕ ΒΡΑΔΥ ΣΤΙΣ 20:00

www.sigmatv.com

sigmatvcy

SigmaTV

sigmatvcy

Μαθήματα ΘΕΜΑ

από την ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του 1970

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου

ο 1973, μετά τον Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο (6-25 Οκτωβρίου 1973), οι αραβικές χώρες παραγωγοί πετρελαίου της Μέσης Ανατολής κήρυξαν εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία και την Ιαπωνία, ως τιμωρία για την υποστήριξή τους προς το Ισραήλ. Αυτό που ακολούθησε τότε ήταν μια ενεργειακή κρίση επικών διαστάσεων. Με το τέλος του εμπάργκο (Μάρτιος 1974) η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε κατά 300% – από 3 δολάρια το βαρέλι σε 12 δολάρια το βαρέλι. Εκείνη την εποχή πίστευαν ότι το χαμένο μερίδιο αγοράς θα έβλαπτε οικονομικά τις αραβικές χώρες παραγωγούς πετρελαίου της Μέσης Ανατολής. Αντ’ αυτού, όμως, οι εν λόγω παραγωγοί πετρελαίου αναπλήρωσαν την απώλεια μεριδίου αγοράς με τις σημαντικά υψηλότερες τιμές πετρελαίου. Οι καταναλωτές στις χώρες του εμπάργκο υπέστησαν σοβαρό πλήγμα, αφού η κατανάλωση πετρελαίου σε αυτές τις χώρες αυξανόταν αδιάκοπα για δεκαετίες, χάρη στο φτηνό πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Λόγω, όμως, του εμπάργκο, υπήρξε σοβαρή έλλειψη στα καύσιμα και ανάγκη για θέσπιση κατεπειγόντων μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Αν και το εμπάργκο δεν αφορούσε τις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες, εντούτοις υπέστησαν και αυτές σοβαρό πλήγμα λόγω του τρόπου με τον οποίο αυξήθηκαν οι τιμές μετά την κίνηση των 74 EconomyToday

Το γεγονός ότι η σημερινή έλλειψη αφορά όλα τα ορυκτά καύσιμα και όχι μόνο το πετρέλαιο είναι ένας από τους λόγους που αυτή η ενεργειακή κρίση θα μπορούσε να είναι δυνητικά χειρότερη από αυτήν της δεκαετίας του 1970.

αραβικών χωρών παραγωγών πετρελαίου της Μέσης Ανατολής. Η κατανομή των καυσίμων γινόταν με δελτία και εισήχθησαν εθνικά όρια ταχύτητας για την εξοικονόμηση των καυσίμων. Τι διδάσκει η δεκαετία του 1970 για τη σημερινή ενεργειακή κρίση; Η ενεργειακή αναταραχή της δεκαετίας του 1970 δεν ήταν σύντομη, με κύριο στοιχείο συζήτησης και διαχείρισης το υψηλότερο κόστος ενέργειας. Εάν την εξετάσουμε συνολικά, υπάρχουν αρκετά πολύ καλά μαθήματα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Αλλά υπάρχουν και σημαντικές διαφορές ανάμεσα στη σημερινή ενεργειακή κρίση και σε αυτήν της δεκαετίας του 1970, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι οι τιμές του πετρελαίου σήμερα δεν είναι ρυθμιζόμενες και η κρίση της προσφοράς που ωθεί προς τα πάνω τις τιμές είναι εν μέρει στρατηγικές επιλογές. Επιπλέον, τόσο τα επιτόκια όσο και ο πληθωρισμός είναι σημαντικά χαμηλότερα απ’ ό,τι πριν από δεκαετίες. Το γεγονός ότι η σημερινή έλλειψη αφορά όλα τα ορυκτά καύσιμα και όχι μόνο το πετρέλαιο είναι ένας από τους λόγους που αυτή η ενεργειακή κρίση θα μπορούσε να είναι δυνητικά χειρότερη από αυτήν της δεκαετίας του 1970. Η σημερινή ενεργειακή κρίση περιλαμβάνει το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα, καθώς επίσης και δύο χώρες που είναι πυρηνικές υπερδυνάμεις. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ εξαρτώνται από τη Ρωσία για σχεδόν το ήμισυ των εισαγωγών άνθρακα και φυσικού αερίου και περίπου το ένα τέταρτο των εισαγωγών αργού πετρελαίου. Μόλις η ΕΕ ανακοίνωσε ότι προτίθεται να απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα, προσπαθώντας να πλήξει τη ρωσική οικονομία ως τιμωρία για τις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, (α) η Ινδονησία αύξησε τις τιμές άνθρακα κατά 42%, (β) οι ασιατικές τιμές άνθρακα αυξήθηκαν στα ύψη εν μέσω αναφορών ότι οι Ευρωπαίοι αγοραστές θα αναζητούσαν φορτία άνθρακα προς αντικατάσταση του ρωσικού άνθρακα, και (γ) η Αυστραλία ανέφερε ότι έχει περιορισμένη ικανότητα αντικατάστασης του ρωσικού άνθρακα.

Τι κάνει η Ευρώπη για την Λάρνακα: ţƇƑƂƈƌƚƊƑžƆ źƎƀž ſƂƈƑżƖƐƄƏ ƁƎƙƉƖƊ ƇžƆ ƍƂƃƌƁƎƌƉżƖƊ ƐƑƌ ƇźƊƑƎƌ ƑƄƏ ƍƙƈƄƏ ƀƚƎƖ žƍƙ Ƒƌ ŪƂƀŹƈƌ űƃžƉż ƇžƆ ƇƌƊƑŹ ƐƑƌ ƉƂƐžƆƖƊƆƇƙ ƇŹƐƑƎƌ ƛƐƑƂ Ɗž ƍžƎźƔƂƑžƆ ƂƒƇƌƈƙƑƂƎƄ ƍƎƙƐſžƐƄ ƐƑž ŹƑƌƉž ƉƂ žƊžƍƄƎżž

ŨžƑžſŹƈƈƌƊƑžƆ ƍƎƌƐƍŹƅƂƆƂƏ ƀƆž ƑƄ ſƂƈƑżƖƐƄ ƑƄƏ ƂƉƓŹƊƆƐƄƏ ƇžƆ ƑƖƊ ƍƂƎƆſžƈƈƌƊƑƆƇƛƊ ƂƍƆƍƑƛƐƂƖƊ ƑƖƊ ƇŻƍƖƊ ƐƑƌ ƇźƊƑƎƌ ƑƄƏ ƍƙƈƄƏ ƀƆž ƑƄ ſƂƈƑżƖƐƄ ƑƄƏ ƍƌƆƙƑƄƑžƏ ƃƖŻƏ ƑƖƊ ƇžƑƌżƇƖƊ ƑƄƏ ƍƂƎƆƌƔŻƏ şƒƑƙ ƍƂƎƆƈžƉſŹƊƂƆ ƁƂƊƁƎƌƓƚƑƂƒƐƄ ƍžƎƌƔŻ žƊƌƆƔƑƛƊ ƔƛƎƖƊ ƇžƆ ƔƛƎƖƊ ƍžƆƔƊƆƁƆƌƚ ƓƖƑƆƐƉƙ ƇžƆ ƉźƑƎž ƀƆž ƑƄ ƁƆƂƒƇƙƈƒƊƐƄ ƑƄƏ ƍƎƙƐſžƐƄƏ ƀƆž Ƒž ŹƑƌƉž ƉƂ žƊžƍƄƎżž

ŘƊž Ɗźƌ ƂƉƍƌƎƆƇƙ ƇźƊƑƎƌ ƐƑƌ ƇźƊƑƎƌ ƑƄƏ ũŹƎƊžƇžƏ ƍƌƒ ƅž ƍƂƎƆƈžƉſŹƊƂƆ ƇžƑžƐƑŻƉžƑž ƈƆžƊƆƇŻƏ ƇžƑžƐƑŻƉžƑž ƂƐƑżžƐƄƏ ƇžƆ źƊžƊ ƂƆƁƆƇƙ ƂƇƅƂƐƆžƇƙ ƔƛƎƌ

űƌ ŨźƊƑƎƌ ŨƌƆƊƙƑƄƑžƏ ũŹƎƊžƇžƏ žƊžſžƅƉżƃƂƑžƆ ƐƂ ƍƌƈƒƔƛƎƌ ƀƎžƓƂżƌ ƇƌƆƊƖƊƆƇŻƏ žƐƓŹƈƆƐƄƏ ƇžƆ žƍžƐƔƙƈƄƐƄƏ ƇžƆ ƅž ƇžƑžƐƇƂƒžƐƑƂż Ɗźƌ ƇƑżƎƆƌ ƀƆž Ɗž ƓƆƈƌƋƂƊŻƐƂƆ ƉžƅŻƉžƑž ƇžƑŹƎƑƆƐƄƏ ƇžƆ ƁƄƉƆƌƒƎƀƆƇźƏ ƁƎžƐƑƄƎƆƙƑƄƑƂƏ ƙƍƖƏ ƑźƔƊƄ ƅźžƑƎƌ ƒƍƌ ƈƌƀƆƐƑźƏ ƀƒƉƊžƐƑƆƇŻ ƇžƆ ƂƎƀžƐƑŻƎƆž ƔƌƎƌƚ Ŧž žƊžƇžƆƊƆƐƑƂż ƂƍżƐƄƏ Ƒƌ ƇƈƂƆƐƑƙ ƇźƊƑƎƌ ƍƌƈƈžƍƈƛƊ ƁƎžƐƑƄƎƆƌƑŻƑƖƊ

ŮƄƀŻ KWWSV ZZZ ZKDW HXURSH GRHV IRU PH HX

¤Í ¹ÐÅÍ Ñ×ÅÖÐÆË¿ÒÍÂÍÒÃ»Ò¿Ç ¿Î¼ ÒÆÌ ×ÐÔÎ¿ÙÉº ¬ÌÔÑÆ Î¿ÐÍ¾Ñ¿ ÂÆËÍÑ»Ã×ÑÆ ÂÃÑË¹×ÃÇ Ë¼ÌÍ ÒÍÌ Ñ×ÌÒ ÉÒÆ ÒÆÕ 4Í ÍÇÌÍÀÍ¾ÊÇÍ ÂÃÌ Ã×Ó¾ÌÃÒ¿Ç ÅÇ¿ Ò×Ö¼Ì ÖÐºÑÆ ÒÔÌ ÎÊÆÐÍÄÍÐÇÏÌ ÎÍ× ÎÃÐÇ¹ÖÍÌÒ¿Ç ÑÃ ¿×ÒºÌ

θεμα

Ο ρόλος των FinTechs

στην επίτευξη βιωσιμότητας

ΤΗΣ ΝΙΚΟΛ Κ. ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Δικηγόρου, Banking Financial Services, ESG & Sustainability Policies, LLB. LLM. LPC, CISL, University of Cambridge

διαρκής αύξηση των επενδύσεων που λαμβάνουν υπόψη τους παράγοντες ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση) έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και ποικιλοτρόπως τον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (investment financing & funding). Από τα δισεκατομμύρια που επενδύονται σε πράσινα και βιώσιμα προϊόντα (green sustainable products) μέχρι τις θεσμικές προσπάθειες για ουσιαστική ένταξη των κριτηρίων ESG στις διαδικασίες δανεισμού και επενδύσεων, τις δεσμεύσεις των μεγάλων τραπεζών για μηδενικές εκπομπές ρύπων και τις λύσεις που αναπτύσσουν εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (FinΤechs) για αντιμετώπιση ζητημάτων –με κυριότερα αυτά που σχετίζονται με το κλίμα και το περιβάλλον–, όλα καταδεικνύουν πως o τομέας των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξή τους και στην πραγματική στροφή προς τη βιωσιμότητα. 76 EconomyToday

Η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στην εφαρμογή των κριτηρίων ESG

Σε ένα εξαιρετικά μεταβαλλόμενο περιβάλλον, είναι ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει χρόνος για αδράνεια. Είναι επίσης ξεκάθαρο πως η χρήση δεδομένων (data) κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και η ανάγκη για βιώσιμο εταιρικό μετασχηματισμό είναι απαραίτητες προϋποθέσεις. Άμεσα συνυφασμένη με την ευρύτερη πολιτική στρατηγικής βιωσιμότητας (sustainability strategy policy) ενός οργανισμού είναι και η έννοια της βιώσιμης χρηματοδότησης (sustainable finance). Κάτι άλλωστε που επιδιώκουν όλο και περισσότερο οι επενδυτές σε χρηματοοικονομικά προϊόντα (investment products), οι οποίοι ζητούν πλέον επιτακτικά τη διασύνδεση και την ευθυγράμμιση των λύσεων χρηματοδότησης με τη γενικότερη στρατηγική βιωσιμότητας του εκδότη/ παρόχου/οργανισμού χρηματοοικονομικής υποστήριξης. Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται εδώ και χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η οποία έχει εισαγάγει ριζοσπαστικά ρυθμιστικά εργαλεία αποκλειστικά για θέματα βιωσιμότητας (Road Map on

Τεχνολογία και βιωσιμότητα πάνε μαζί και, αν συνδυαστούν με τον ορθό τρόπο, μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη των διεθνών Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης πολύ πιο γρήγορα και πιο δομημένα

Sustainable Finance). Υπό αυτές τις συνθήκες, ενώ οι περισσότερες εταιρείες και οι περισσότεροι οργανισμοί αναγνωρίζουν την ανάγκη για ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG και την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals – SDGs) των Ηνωμένων Εθνών, εντούτοις έχει παρατηρηθεί ότι δυσκολεύονται να κατανοήσουν την πραγματική τους έννοια και να καταλήξουν σε μια συγκεκριμένη και στοχευμένη πολιτική για την ορθή εφαρμογή τους. Αποτέλεσμα; Πολλές φορές η στρατηγική τους αποτυγχάνει ή συνεπάγεται αυξημένο κόστος. Ο συνδυασμός τεχνολογίας και βιωσιμότητας (technology transformation & sustainability) μπορεί να οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα, αφού είναι σαφές ότι μπορούν να αλληλοεπιδράσουν θετικά, δημιουργώντας ισχυρές συνέργειες. Η χρηματοοικονομική τεχνολογία (FinTech) μπορεί να διευκολύνει τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων και υποβοηθά παράλ-

ληλα στην εφαρμογή των κριτηρίων ESG. Είναι η τεχνολογική εξέλιξη που ωθεί και παρακινεί τις FinTechs να δώσουν περισσότερη έμφαση και σε ζητήματα βιωσιμότητας, πέραν του γεγονότος ότι ο καταναλωτής ήδη αναζητά πιο απλές σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις για την εκτέλεση των τραπεζικών του συναλλαγών (digital). Οι εταιρείες FinTech είναι σε θέση και μπορούν να προσφέρουν λύσεις για την προώθηση χρηματοοικονομικών προϊόντων. Στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών έχει αναγνωριστεί διεθνώς η ανάγκη προσαρμογής των ρυθμιστικών πλαισίων και των εποπτικών πρακτικών στα νέα δεδομένα, τα οποία επιτάσσουν δράσεις για την παρακολούθηση νέων συμμετεχόντων στην αγορά, τη διευκόλυνση της ασφαλούς εισόδου νέων προϊόντων και δραστηριοτήτων και ειδικών διαμεσολαβητών, χωρίς να διαταράσσεται η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, χωρίς να κλονίζεται η εμπιστοσύνη και χωρίς να τίθεται εν αμφιβόλω η ικανότητα ανταπόκρισης σε κινδύνους. Εξίσου σημαντικές και οι υποδομές που σχετίζονται με τα δεδομένα (data), τόσο από άποψη κυβερνοασφάλειας όσο και σε σχέση με τους κινδύνους υπερβολικής συγκέντρωσης, ιδιοκτησίας, προστασίας και απορρήτου των δεδομένων. Σε αυτό το περιβάλλον, οι ψηφιακές τεχνολογίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επαναστατικές καινοτομίες για οικοδόμηση εμπιστοσύνης, αύξηση της διαφάνειας και ακριβή εντοπισμό των χρηματοοικονομικών συναλλαγών. Οι εξελίξεις αυτές ήδη έχουν καταστήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα πολύ πιο αποτελεσματικό στην προσπάθεια για περαιτέρω ενεργοποίηση της Πράσινης Χρηματοδότησης (Green Finance). Στην πρώτη γραμμή αυτών των προσπαθειών βρίσκονται τρεις τεχνολογίες: Blockchain, Machine Learning (ML) και Artificial Intelligence (AI) και Internet of Things (IoT). Και οι τρεις βρίσκονται στο επίκεντρο των λύσεων που προσφέρουν οι FinTechs και μπορούν να συμβάλουν τα μέγιστα ώστε οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί να προσαρμόσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Μπορούν επίσης να τους βοηθήσουν να είναι σε διαρκή συμμόρφωση με ρυθμιστικούς κανονισμούς, να αυξήσουν την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητά τους και να ενισχύσουν τους ρυθμούς ανάπτυξης των εργασιών τους. Εξίσου σημαντική μπορεί να είναι η συμβολή των τεχνολογικών λύσεων που παρέχουν οι FinTechs στην επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ήδη βλέπουμε πολλά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να συνεργάζονται με FinTechs, ή ακόμα και να τις εξαγοράζουν, ώστε να αξιοποιήσουν τις τεχνολογικές λύσεις που έχουν αναπτύξει για επίτευξη και των δικών τους στόχων. Τεχνολογία και βιωσιμότητα λοιπόν πάνε μαζί και, αν συνδυαστούν με τον ορθό τρόπο, μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη των διεθνών Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης πολύ πιο γρήγορα και πιο δομημένα.

EconomyToday 77

ΘΕΜΑ

Γιατί δεν υπάρχει φούσκα

στις τιμές των ακινήτων

ΤΟΥ ΜΑΡΙΝΟΥ ΚΥΝΑΙΓΕΙΡΟΥ Προέδρου του Συμβουλίου Εγγραφής Κτηματομεσιτών

κατασκευαστικό κόστος αυξήθηκε κατά 17,3% σε ετήσια βάση, άρα είναι λογικό και αναμενόμενο να δούμε περαιτέρω αυξήσεις το επόμενο διάστημα, και ειδικά ίναι δεδομένο και ανα- στα διαμερίσματα, για τα οποία η ζήτηση είναι μεγάλη, τόσο από μενόμενο ότι, καθώς Κύπριους όσο και από ξένους οι τιμές των πρώτων που έρχονται να εργαστούν στην υλών συνεχίζουν την Κύπρο, κυρίως σε εταιρείες τεχνοανοδική τους πορεία, λογίας (πρόσφατα καταγράφεται αναπόφευκτα θα αυξηθούν και οι ιδιαίτερα αυξημένο ενδιαφέρον τελικές τιμές πώλησης καινούραπό ουκρανικές και ρωσικές γιων ακινήτων. Αυξημένο θα εταιρείες για δημιουργία βάσης είναι επίσης το κόστος για όσους και μεταφορά προσωπικού). Άλπροτίθενται να ανακαινίσουν/ λωστε, όπως καταγράφηκε και στο αναβαθμίσουν το ακίνητό τους. πρόσφατο «Ενημερωτικό Δελτίο Το πόσο θα αυξηθούν οι τιμές θα για την Αγορά Ακινήτων» του εξαρτηθεί κατά κύριο λόγο από την πορεία των τιμών διεθνώς και Συμβουλίου Εγγραφής Κτηματομετη χρονική περίοδο κατά την οποία σιτών, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022 η ζήτηση για διαμερίσματα θα είναι αυξημένες. υπερτερούσε κατά πολύ της αντίΩστόσο είναι καλό να έχουμε στοιχης για οικίες. μια ξεκάθαρη απεικόνιση της Υπό αυτό το πλαίσιο, επανέρχονται κατάστασης σε σχέση με τις τιμές στην αγορά. Πρόσφατα η Κεντρική σταδιακά στη σφαίρα της δημόΤράπεζα δημοσίευσε τους Δείκτες σιας συζήτησης οι αναφορές για «φούσκα» στον τομέα και ούτω Τιμών Κατοικιών για το τέταρτο καθεξής. Κατά την άποψή μας, για τρίμηνο του 2021. Σύμφωνα μία σειρά από λόγους, δεν τίθεται με τον Δείκτη, οι τιμές οικιών θέμα φούσκας. Πρώτον, επειδή η αυξήθηκαν κατά 1% σε ετήσια βάση και των διαμερισμάτων κατά αύξηση μέχρι το τέλος του 2021 6,3%. Συνολικά, η ετήσια αύξηση ήταν σε φυσιολογικά πλαίσια και δημιουργήθηκε κατά κύριο λόγο ήταν 2,6%, αισθητά χαμηλότερη εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης. από τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Παράλ- Δεύτερον, οι περαιτέρω αυξήσεις ληλα, το συγκεκριμένο τρίμηνο το που αναμένονται –πρωτίστως για

78 EconomyToday

Τόσο οι τιμές των οικιών όσο και των διαμερισμάτων είναι ακόμα πολύ πιο χαμηλά από τα επίπεδα του 2010

νεόδμητα ακίνητα– σχετίζονται αποκλειστικά με την αύξηση των τιμών των πρώτων υλών διεθνώς και είναι ένα φαινόμενο που δεν επηρεάζει μόνο την Κύπρο. Τρίτον, σύμφωνα με τον Δείκτη της Κεντρικής, οι τιμές εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλότερα από τις αντίστοιχες του 2007, όταν είχαν φτάσει στο αποκορύφωμά τους, αλλά και σε σύγκριση με το 2010 ή το 2012, αν θέλουμε να πάμε πίσω μία δεκαετία. Ενδεικτικά, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2010 οι τιμές ήταν στο «100», ενώ κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2021 μόλις στο «81». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Κεντρική: «Οι τιμές των ακινήτων στην Κύπρο, γενικά, δεν έχουν παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια τις μεγάλες ανοδικές τάσεις που παρατηρούνται σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης (με εξαίρεση την αγορά πολυτελών διαμερισμάτων στην επαρχία Λεμεσού)». Με βάση όλα τα πιο πάνω, λοιπόν, ζήτημα φούσκας στις τιμές των ακινήτων δεν υφίσταται. Εκτίμησή μας είναι πως και οι επόμενοι μήνες θα χαρακτηρίζονται από εκτεταμένη αβεβαιότητα, ενώ η αύξηση στο κόστος βασικών αγαθών θα συνεχίσει να ασκεί πίεση στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, οι οποίοι θα είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις αποφάσεις τους, ιδιαίτερα για αγορές μεγάλης αξίας. Από την άλλη, υπάρχει ήδη μεγάλο απόθεμα μεταχειρισμένων ακινήτων στην αγορά, το οποίο σταδιακά αυξάνεται, και λόγω του έντονου ανταγωνισμού που επικρατεί προκύπτουν και ευκαιρίες τόσο για ιδιοκατοίκηση ή απόκτηση δεύτερης κατοικίας, όσο και για επενδυτικούς σκοπούς. Η αγορά ακινήτων έδειξε ιδιαίτερες αντοχές τόσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας όσο και σε αυτή τη νέα περίοδο αβεβαιότητας, και είμαστε αισιόδοξοι πως θα αντεπεξέλθει για ακόμα μία φορά, χωρίς τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις.

ΠΩΣ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ΚΑΚΟΒΟΥΛΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

5 Tρόποι αποφυγής τους: Λάβετε γνωστό λογισμικό απευθείας από την πηγή

Εάν δεν αναγνωρίζετε ένα πρόγραμμα ή σας ζητηθεί να εγκαταστήσετε το πακέτο λογισμικού, απορρίψτε το πρόσθετο πρόγραμμα ή τερματίστε τη διαδικασία εγκατάστασης.

Οι ιστότοποι που προσφέρουν πολλά διαφορετικά προγράμματα περιήγησης, προγράμματα ανάγνωσης PDF και άλλο δημοφιλές λογισμικό δωρεάν είναι πιο πιθανό να περιλαμβάνουν κακόβουλο λογισμικό.

Μην κάνετε κλικ σε αναδυόμενα παράθυρα ή διαφημίσεις

∆ιαβάστε κάθε οθόνη όταν εγκαθιστάτε νέο λογισμικό

∆ώστε προσοχή στις προειδοποιήσεις ασφαλείας του προγράμματος περιήγησής σας

Πολλά προγράμματα περιήγησης διαθέτουν ενσωματωμένους σαρωτές ασφαλείας που σας προειδοποιούν πριν επισκεφτείτε μια μολυσμένη ιστοσελίδα ή κάνετε λήψη ενός κακόβουλου αρχείου.

Οι απατεώνες εισάγουν ανεπιθύμητο λογισμικό σε αναδυόμενα μηνύματα ή διαφημίσεις που προειδοποιούν ότι η ασφάλεια ή η απόδοση του υπολογιστή σας είναι Αποφύγετε να κάνετε κλικ σε αυτές τις διαφημίσεις εάν δεν γνωρίζετε την πηγή.

Σαρώστε μονάδες USB και άλλες εξωτερικές συσκευές πριν τις χρησιμοποιήσετε

Αυτές οι συσκευές μπορεί να μολυνθούν με κακόβουλο λογισμικό, ειδικά αν τις χρησιμοποιείτε σε μέρη με μεγάλη κίνηση, όπως σταθμούς εκτύπωσης φωτογραφιών ή δημόσιους υπολογιστές.

Πηγή:

https://consumer.ftc.gov/articles/how-recognize-remove-avoid-malware#avoid

The publication reﬂects only the author’s view. The Office is not responsible for any use that may be made of the information it contains.

θεμα

Επιθέσεις στον κυβερνοχώρο Εφαρμογή προτύπων για την αντιμετώπιση της μάστιγας της εποχής μας ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΓΚΙΟΥΡΩΦ Λειτουργού Τυποποίησης στον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης (CYS)

ια απειλή που αντιμετωπίζουν σήμερα πολλά κράτη, θεσμοί, τραπεζικά ιδρύματα, βιομηχανίες και μαζικοί φορείς είναι οι κυβερνοεπιθέσεις, οι οποίες έχουν μετεξελιχθεί σε ένα παράλληλο είδος πολέμου. Αποτελούν μια αυξανόμενη απειλή τόσο για τις κυβερνήσεις όσο και για τις εθνικές οικονομίες και την κοινωνία ευρύτερα. Το έγκλημα στον κυβερνοχώρο αυξάνεται. Καθώς προχωρούμε βαθύτερα στην ψηφιακή εποχή, την εποχή της λεγόμενης Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης, αυτό αναπτύσσεται και εξελίσσεται με ανυπολόγιστες συνέπειες. Οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου γίνονται πιο επιθετικοί και πιο επικίνδυνοι – η δράση τους 80 EconomyToday

έχει αγγίξει τις ζωές όλων μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Οι κυβερνοεπιθέσεις μπορεί να κυμαίνονται από εισβολή (hacking) σε συστήματα και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επιθέσεις ηλεκτρονικού «ψαρέματος» (phishing), μέχρι κακόβουλο λογισμικό, συμπεριλαμβανομένου του ransomware, κλοπή ταυτότητας, κοινωνική μηχανική (social engineering attacks) και επιθέσεις άρνησης εξυπηρέτησης (Denial-ofService (DoS) attack), προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές και μεγάλες καταστροφές στην κοινωνία και τους πολίτες, καθιστώντας τους ανυπεράσπιστους και πιο ευάλωτους. Σύμφωνα με τη McAfee, την εταιρεία λογισμικού ασφάλειας υπολογιστών, το κόστος από τις

Ωστόσο η οικοδόμηση ενός καλού συστήματος κυβερνοάμυνας, καθώς και η πρόβλεψη απειλών, αποτελούν βασικά στοιχεία για την καταπολέμηση του εγκλήματος σε αυτό τον τομέα. Χωρίς αξιόπιστα και εξελιγμένα σχέδια διαχείρισης κινδύνων στον κυβερνοχώρο, ούτε η ανθεκτικότητα ούτε η διακυβέρνηση μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά. «Το έγκλημα στον κυβερνοχώρο είναι ένα φαινόμενο τόσο εθνικό όσο και διεθνές, που εξαπλώνεται με μεγάλη ταχύτητα, επηρεάζοντας τις επιχειρήσεις, τις κυβερνήσεις και την κοινωνία στο σύνολό της. Η κλίμακα και η πολυπλοκότητα αυτής της εγκληματικής δραστηριότητας έχει εκτεταμένες και επιζήμιες συνέπειες, με την κατάσταση να είναι θολή, καθώς οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου λειτουργούν –χρησιμοποιώντας τεχνική υποδομή– πέρα από τα εθνικά σύνορα», λέει ο ειδικός στον κυβερνοχώρο δρ Edward Humphreys. «Ως αποτέλεσμα», προσθέτει, «η διεθνής συνεργασία επιβάλλεται και τα διεθνή πρότυπα είναι απαραίτητα για την παγκόσμια προστασία».

Λύσεις και έλεγχοι

κυβερνοεπιθέσεις αυξάνεται συνεχώς. Μόνο το 2020 στοίχισε περίπου $1 τρισ.

Χωρίς αξιόπιστα Αυξανόμενος παγκόσμιος και εξελιγμένα κίνδυνος σχέδια διαχείρισης Με την πανδημία του COVID-19 να έχει ενσωματώσει περαιτέρω την αυξανόμενη εξάρτηση κινδύνων στον κυβερνοχώρο, ούτε στα ψηφιακά συστήματα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Έκθεση Παγκόσμιων Κινδύη ανθεκτικότητα νων 2022 του World Economy Forum συμπεούτε η διακυβέρνηση ριέλαβε για άλλη μία φορά την απειλή για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο ως έναν από μπορούν να τους αυξανόμενους κινδύνους που αντιμετωπίλειτουργήσουν ζει ο κόσμος. Οι αποτυχίες στον κυβερνοχώρο, αποτρεπτικά αναφέρει, έχουν επιδεινωθεί σημαντικά και απειλούν τη μακροπρόθεσμη ευημερία.

Τα διεθνή πρότυπα παρέχουν λύσεις, επιτρέποντας στους οργανισμούς να θεσπίσουν πλαίσια και συστήματα για να αξιολογήσουν και να διαχειριστούν την κατάσταση – να προστατεύσουν τις πληροφορίες, να εξασφαλίσουν εφαρμογές, υπηρεσίες και εθνικές υποδομές. Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο είναι να γνωρίζει κανείς τους κινδύνους που αντιμετωπίζει και στη συνέχεια να αποφασίσει τους ελέγχους που πρέπει να εφαρμοστούν για την ελαχιστοποίηση αυτών των κινδύνων. Ο δρ Humphreys επισημαίνει επίσης ότι πρότυπα όπως η οικογένεια ISO/IEC 27000 αναπτύχθηκαν από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης ISO και τον Διεθνή Οργανισμό Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης (IEC) ως de facto επιλογή για κάθε οργανισμό που επιθυμεί να δημιουργήσει ισχυρές λύσεις κατά του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Αυτή η σειρά διεθνών προτύπων αποτελεί ένα σύστημα που μπαίνει στη διαδικασία διαχείρισης κινδύνων για την αξιολόγησή τους και στη συνέχεια τον προσδιορισμό των ελέγχων που απαιτούνται για την αντιμετώπισή τους. «Υπάρχει μια σειρά προτύπων που υποστηρίζουν το πρότυπο ISO/ IEC 27001, όπως το ISO/IEC 27005 για τη διαχείριση κινδύνων ασφάλειας πληροφοριών και τις κατευθυντήριες γραμμές εφαρμογής του ISO/IEC 27003», αναφέρει. «Και υπάρχουν πολλά άλλα πρότυπα που παρέχουν τεχνική υποστήριξη για το ISO/IEC 27001, για παράδειγμα, για την ασφάλεια δικτύων και την ενσωμάτωση χαρακτηριστικών ασφαλείας στην τεχνολογία, τις υπηρεσίες και τις εφαρμογές».

EconomyToday 81

θεμα Ο δρ Humphreys επαναλαμβάνει την ανάγκη για τις εταιρείες να είναι προετοιμασμένες και έτοιμες να αντιμετωπίσουν αυτές τις επιθέσεις. «Οι κυβερνοεπιθέσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν οποτεδήποτε και οπουδήποτε, και ενώ είναι βέβαιο ότι θα συμβούν, ωστόσο δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε σίγουροι πότε ή πού. […] Το να είσαι έτοιμος και προετοιμασμένος είναι μια βασική επιχειρηματική δραστηριότητα για επιβίωση. Περιλαμβάνει μια επιχείρηση που έχει θέσει σε εφαρμογή μια διαδικασία για να είναι σε θέση να προβλέψει, να εντοπίσει και να αναφέρει περιστατικά, να αναλύσει αυτά τα περιστατικά και να αποφασίσει πώς θα ανταποκριθεί σε αυτά». Όλα αυτά πρέπει να γίνουν με γρήγορο και έγκαιρο τρόπο, για να περιοριστεί ο αντίκτυπος που θα μπορούσε να προκαλέσει το περιστατικό. Πώς μπορούν λοιπόν οι επιχειρήσεις να είναι καλύτερα προετοιμασμένες; Μόλις μια επιχείρηση εντοπίσει την παρουσία μιας κακόβουλης επίθεσης κώδικα ή μιας επίθεσης άρνησης εξυπηρέτησης (Denial-of-Service [DoS] attack), όσο πιο γρήγορα ανταποκρίνεται με τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να περιορίσει την εξάπλωση αυτών των επιθέσεων, καθώς και τις επιπτώσεις τους. Υπάρχουν πρότυπα που βοηθούν τις επιχειρήσεις να είναι καλύτερα προετοιμασμένες προκειμένου να ανταποκριθούν, σύμφωνα με το πρότυπο διαχείρισης συμβάντων ISO/IEC 27035, το πρότυπο για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνέχειας (incident management standard) ISO 22301 και το πρότυπο ετοιμότητας ΤΠΕ (ICT readiness standard) ISO/IEC 27031.

Συλλογική δράση

Σε έναν ήδη αβέβαιο κόσμο, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο μπορεί να είναι οικονομικά καταστροφικό, να διαταράσσει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και τις εθνικές υποδομές, καθώς και να επηρεάζει τους πολίτες και την κοινωνία. Για παράδειγμα, μια επίθεση σε ένα μέρος μιας αλυσίδας εφοδιασμού μπορεί να εξαπλωθεί, να διαταράξει και να βλάψει άλλα μέρη της αλυσίδας. Προκειμένου να προωθηθούν ασφαλέστερα και πιο ανθεκτικά συστήματα κυβερνοασφάλειας, η διαχείριση μιας αλυσίδας εφοδιασμού είναι ένα καλό παράδειγμα για συλλογική δράση σε όλα τα μέρη της αλυσίδας, προκειμένου να διατηρηθεί ασφαλής. Υπάρχουν πρότυπα που βοηθούν στην ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως το ISO 28000 και το ISO/IEC 27036. Απαιτείται επίσης συλλογική δράση σε διάφορα σενάρια που αφορούν 82 EconomyToday

επιχειρηματικές σχέσεις και επικοινωνίες με άλλους οργανισμούς. Υπάρχει μια ομάδα προτύπων διαχείρισης που θα βοηθήσουν στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας για την αντιμετώπιση της διαταραχής των επιχειρήσεων και τη διασφάλιση της επιβίωσης και του συστήματος διακυβέρνησης. Αυτές περιλαμβάνουν το ISO 22301 (συστήματα διαχείρισης επιχειρησιακής συνέχειας), το ISO/IEC 27001 (συστήματα διαχείρισης ασφάλειας πληροφοριών) και το ISO/IEC 27014 (διακυβέρνηση ασφάλειας πληροφοριών). Με την ανάπτυξη και την εξάρτηση από τη συνδεσιμότητα για τις επιχειρήσεις, την υποδομή που την υποστηρίζει και τη χρήση του Διαδικτύου και των κινητών συσκευών, υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για ασφάλεια και ανθεκτικότητα του συστήματος. Ο δρ Humphreys αναγνωρίζει ότι τα πρότυπα πρέπει να εξελιχθούν για να ταιριάζουν με τις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία. «Η τρίτη έκδοση του ISO/IEC 27002, για παράδειγμα, δημοσιεύτηκε το πρώτο τρίμηνο του 2022. Αυτό το πρότυπο υψηλού προφίλ ασχολείται με τους ελέγχους ασφάλειας πληροφοριών και έχει ενημερωθεί ώστε να ταιριάζει με την πρόοδο στην τεχνολογία, τις επιχειρηματικές εξελίξεις και πρακτικές και τους νέους νόμους και κανονισμούς». Tο 2021 υπήρξαν πολλές άλλες εξελίξεις στην τυποποίηση, όπως της ασφάλειας και της ιδιωτικότητας του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT), της ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής των λεγόμενων Big Data, της ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης και προστασίας βιομετρικών πληροφοριών. Όλα αυτά συμπληρώνονται από πρόσφατες τεχνικές προδιαγραφές, όπως το ISO/IEC TS 27570, το οποίο παρέχει καθοδήγηση σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής του οικοσυστήματος έξυπνων πόλεων, και το ISO/IEC TS 27100, το οποίο καθορίζει τον τρόπο δημιουργίας ή βελτίωσης ισχυρών συστημάτων στον κυβερνοχώρο για την προστασία από κυβερνοεπιθέσεις. Η πλήρης οικογένεια προτύπων ISO/ IEC 27000 και αυτές οι τεχνολογικές προδιαγραφές αποτελούν το θεμέλιο για την οικοδόμηση και τη διαχείριση ενός ασφαλούς μέλλοντος. Η υιοθέτηση και εφαρμογή των ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων στην Κύπρο γίνεται μέσω του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS), ο οποίος είναι ο εθνικός φορέας για την τυποποίηση. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να λάβουν ενημέρωση για οποιεσδήποτε εξελίξεις στο εν λόγω θέμα από τους αρμόδιους λειτουργούς του (CYS) και το Κέντρο Πληροφόρησης και Εξυπηρέτησης (ΚΕΠΕ).

Τι κάνει η Ευρώπη για την Λεμεσό: şƊžƇžżƊƆƐƄ ŢƄƉƌƑƆƇƌƚ ŦƂŹƑƎƌƒ ŮžƑƑżƔƂƆƌƒ űƌ Ɗźƌ ƅźžƑƎƌ ƉƍƌƎƂż Ɗž ƓƆƈƌƋƂƊŻƐƂƆ ƍƌƈƆƑƆƐƑƆƇźƏ ƂƇƁƄƈƛƐƂƆƏ ƇŹƅƂ ƂżƁƌƒƏ ƐƒƉſŹƈƈƌƊƑžƏ źƑƐƆ ƐƑƄƊ žƊžſżƖƐƄ Ƒƌƒ ƆƐƑƌƎƆ Ƈƌƚ ƇźƊƑƎƌƒ ƑƄƏ ƍƙƈƄƏ ƇžƅƛƏ ƇžƆ ƐƑƄƊ ƇŹƈƒƕƄ ƑƖƊ žƊžƀƇƛƊ Ƒƌƒ űƂƔƊƌƈƌƀƆƇƌƚ ŮžƊƂƍƆƐƑƄƉżƌƒ ŨƚƍƎƌƒ

şƊŹƍƈžƐƄ Ƒƌƒ ƇźƊƑƎƌƒ ƑƄƏ ƍƙƈƄƏ ť ţƒƎƖƍžƗƇŻ ŘƊƖƐƄ źƔƂƆ ƔƎƄƉžƑƌƁƌƑŻƐƂƆ ƍƌƈƒ ŹƎƆƅƉž žƊžƍƑƒƋƆžƇŹ źƎƀž ƀƚƎƖ žƍƙ Ƒƌ űƂƔƊƌƈƌƀƆƇƙ ŮžƊƂƍƆƐƑŻƉƆƌ ŨƚƍƎƌƒ ƙƍƖƏ Ƅ žƊžƇžżƊƆƐƄ ƑƖƊ ƍƈžƑƂƆƛƊ ƑƄƏ ƍƙƈƄƏ ƐƒƉƍƂƎƆƈžƉſžƊƌƉźƊƄƏ ƑƄƏ ƍƈžƑƂżžƏ ŰžƎƌƍƌƚƈƌƒ ƇžƆ ƑƄƏ ƍƈžƑƂżžƏ Ƒƌƒ ŨŹƐƑƎƌƒ Ƅ ƍžƎƌƔŻ ƔƛƎƖƊ ƐƑŹƅƉƂƒƐƄƏ ƇžƆ ƍƂƃƌƁƎƌƉżƖƊ ƁżƊƌ ƊƑžƏ źƑƐƆ ƛƅƄƐƄ ƐƑƄƊ ƑƌƍƆƇŻ ƌƆƇƌƊƌƉżž ŮƌƈƒƈƂƆƑƌƒƎƀƆƇƙ ŮžƎžƅžƈŹƐƐƆƌ ŮŹƎƇƌ ŘƊž źƎƀƌ žƊŹƍƈžƐƄƏ ƐƑƄ ƅŹƈžƐƐž ƍƌƒ ƍƂƎƆ ƈžƉſŹƊƂƆ ƍžƎžƅžƈŹƐƐƆƌ ƔƛƎƌ ƍƂƎƆƍŹƑƌƒ ƔƛƎƌƒƏ ƐƑŹƅƉƂƒƐƄƏ ƍƌƁƄƈžƑƙƁƎƌƉƌƒƏ ƇžƆ ƍžƆƁƆƇźƏ ƔžƎźƏ ƉƂ žƍƌƑźƈƂƐƉž ƑƄ ſƂƈƑżƖƐƄ ƑƄƏ ƍƌƆƙƑƄƑžƏ ƃƖŻƏ ƑƖƊ ƇžƑƌżƇƖƊ ƑƄƏ ƍƂƎƆ ƌƔŻƏ ƂƊƛ ƍžƎŹƈƈƄƈž ƇŹƊƂƆ ƑƄƊ ƍƙƈƄ ƍƆƌ ƂƈƇƒƐƑƆƇŻ ƀƆž ƑƌƒƏ ƑƌƒƎżƐƑƂƏ

ŠƂƈƑƆƛƐƂƆƏ ƍžƎŹƇžƉƕƄƏ ť ƇžƑžƐƇƂƒŻ ƀƂƓƒƎƛƊ ƍŹƊƖ žƍƙ ƑƌƒƏ ƇƒƇƈƆƇƌƚƏ ƇƙƉſƌƒƏ ƑžƔƂżžƏ ƇƒƇƈƌƓƌƎżžƏ źƔƂƆ ƈƚƐƂƆ Ƒž ƇžƅƄƉƂƎƆƊŹ ƇƒƇƈƌƓƌƎƆžƇŹ ƍƎƌſƈŻƉžƑž ƍƌƒ ƑžƈžƆƍƖƎƌƚƊ ƑƌƒƏ ƇžƑƌżƇƌƒƏ ƑƖƊ ƍƙƈƂƖƊ ƂƁƛ ƇžƆ ƍƌƈƈŹ ƔƎƙƊƆž

ŮƎƙƀƎžƉƉž ƊƂƌƈžżžƏ VWDUWXS ť ţƒƎƖƍžƗƇŻ ŘƊƖƐƄ ƍžƎźƔƂƆ ſƌŻƅƂƆž ƉƂ ƑƄ ƉƌƎƓŻ ƂƍƆƔƌƎƄƀŻƐƂƖƊ ƐƂ ƊźƌƒƏ ƍƌƒ ƂƍƆƁƆƛƇƌƒƊ Ɗž ƋƂƇƆƊŻƐƌƒƊ ƑƆƏ ƁƆƇźƏ ƑƌƒƏ ƂƍƆƔƂƆƎŻƐƂƆƏ ƐƒƉſŹƈƈƌƊƑžƏ źƑƐƆ ƐƑƄƊ ƌƆƇƌƊƌƉƆƇŻ žƊŹƇžƉƕƄ ƇžƆ ƑƄ ƁƄƉƆƌƒƎƀżž ƅźƐƂƖƊ ƂƎƀžƐżžƏ

ΘΕΜΑ

R F I A C E A

EVOLUTION ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

84 EconomyToday

Πριν από 44 χρόνια

Η ΤΥΝΗΣΙΑ ΤΟ 1978 ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΝΤΙΑΛ ΣΤΑ 1982 ΗΤΑΝ ΣΗΜΕΙΑ ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΤΑΛΕΝΤΟΥ ΣΤΗ ΜΑΥΡΗ ΗΠΕΙΡΟ

κέι, Μέσι και Ρονάλντο. Αυτοί οι δύο δεν άφησαν ούτε σπιθαμή χώρου σε άλλους τεράστιους παίκτες να γίνουν το νούμερο 1. Στην κοινή γνώμη, στη δημοσιότητα και στα βραβεία. Αλλά αν σήμερα το πρωί σάς ζητήσουν να πείτε τον κορυφαίο παγκοσμίως, θα πείτε μάλλον «Σαλάχ». Πιθανότατα δε αμέσως μετά θα πείτε «Μανέ». Σημείο αναφοράς δεν είναι σήμερα η Λίβερπουλ, αλλά ας πούμε ένα μπράβο στον Κλοπ, που τους επέλεξε και τους εκτόξευσε. Σημείο αναφοράς είναι ότι ο Αιγύπτιος και ο Σενεγαλέζος είναι από την Αφρική. Πράγμα πρωτόγνωρο, έστω κι αν πολλοί παίκτες από τη συγκεκριμένη ήπειρο έκαναν τεράστια καριέρα. Σήμερα, πέρα από τους άσους της Λίβερπουλ, υπάρχουν πολλοί παίκτες που εντυπωσιάζουν. Μαρέζ, Κουλιμπαλί, Χακίμι, Ομπαμεγιάνγκ, Πέπε, και κυρίως ο Οσιμέν. Η ιστορία του Αφρικανού διεθνούς παίκτη είναι πραγματικά ενδιαφέρουσα. Το στάτους που δημιούργησαν και απολαμβάνουν οι Σαλάχ-Μανέ ήταν, φυσικά, αδιανόητο σε κάποιες άλλες φάσεις της ιστορίας του ποδοσφαίρου.

Το θυμάμαι σαν χτες. Δυτική Γερμανία-Τυνησία. Μουντιάλ ’78. Η παγκόσμια πρωταθλήτρια απέναντι στη λογικά ασθενέστερη ομάδα της διοργάνωσης. Αλλά ήταν η βορειοαφρικανική χώρα με τον καταπληκτικό μέσο Ταράκ Ντιάμπ που έκανε κουμάντο στο γήπεδο και αδικήθηκε από το τελικό 0-0. Η Τυνησία στη συνέχεια κέρδισε και το Μεξικό με 3-1. Αποκλείστηκε στον όμιλο λόγω της ήττας της από την Πολωνία. Δεν ήταν οι πρώτοι βαθμοί αφρικανικής ομάδας σε μεταπολεμικό Μουντιάλ. Είχε πάρει και το Μαρόκο το ’70 απέναντι στη Βουλγαρία, αλλά ήταν ένα Χ προϊόν πετάγματος χήνας. Και αφού ακολούθησαν οι τρίτες ήττες –με απολογισμό τερμάτων 0-14– του Ζαΐρ στα 1974, η αίσθηση ήταν πως η μπάλα στην Αφρική ήταν… αιώνες πίσω ήταν λογική. Η Τυνησία άλλαξε αυτή την ιστορία. Αλλά και την ιστορία του Αφρικανού ποδοσφαιριστή γενικώς. Του «αμιγώς» ποδοσφαιρικά. Αυτού δηλαδή που έπαιξε σε αφρικανικές εθνικές ομάδες. Γιατί Αφρικανοί στην καταγωγή, απόγονοι μεταναστών, που έπαιξαν με τη Γαλλία κυρίως, ή με την Πορτογαλία και το Βέλγιο, είναι αναρίθμητοι. Ας αφήσουμε κατά μέρος τη σύγχρονη εποχή με Εμπαπέ, Καντέ, Πογκμπά. Με τον Αζάρ και τον Λουκάκου, ή, λίγα χρόνια πριν, με τον ασύγκριτο Ζιντάν και τον πρωτοπόρο στα χαφ Μακελελέ. Πιο παλιά; Ο τεράστιος Εουσέμπιο ήταν από τη Μοζαμβίκη. Ο θρυλικός Λαρμπί Μπεν Μπαρέκ έπαιξε αρχικά με το Μαρόκο, αλλά λογικά, θέλοντας να κάνει κάτι μεγάλο, το «γύρισε» και αγωνίστηκε με τη Γαλλία. Ανάποδα από τον Αλγερινό Ρασίντ Μεκλουφί, που πρώτα έπαιξε με τη Γαλλία και μετά με την Αλγερία. Ο πρώτος ίσως παίκτης από την Αφρική που ανάγκασε την τότε ποδοσφαιρική κοινή γνώμη να ασχοληθεί μαζί του και έμεινε… πιστός στη χώρα του ήταν ο Σαλίφ Κεϊτά. Δεκαετία ’60, από το Μάλι, με απίστευτα στατιστικά στη Σεντ Ετιέν. Θα βρούμε άλλους τρεις-τέσσερις, αλλά αντιλαμβάνεστε ότι είναι μεμονωμένες περιπτώσεις. Ξαναπάμε στην Τυνησία, ή καλύτερα στις ομάδες που πήραν τη σκυτάλη: Αλγερία και Καμερούν στα 1982. Εκεί βλέπουμε σε παγκόσμια εμβέλεια τον πρώτο μαέστρο. Δεκάρι ολκής ο Μπελουμί, θα βασανίσει αλύπητα τους Γερμανούς στην τεράστια έκπληξη με 2-1. Αλλά δεν το ’λεγε η καρδιά του να φύγει από το Αλγέρι και να γίνει φίρμα. Μπροστά του τα δείγματα γραφής του Ραμπά Ματζέρ. Ο οποίος θα πάει αμέσως Γαλλία και μετά Πόρτο. Εκεί θα κάνει παπάδες και θα αποκτήσει καθεστώς σταρ. Αλλά ας πάμε στο Καμερούν. Οι τρεις ισοπαλίες στον όμιλο, ο πρώτος σπουδαίος Αφρικανός τερματοφύλακας Ν΄Κόνο και ο πρώτος παίκτης που θα προκαλέσει πρώτα αίσθηση και… οχτώ χρόνια μετά πάταγο. Τα θαύματα του Καμερούν το 1990 είχαν πολλούς πρωταγωνιστές και έναν νικητή… Όσκαρ: Ροζέ Μιλά. Στα 38 του τότε. «Δολοφόνος» με χαμόγελο και με πανηγυρισμό που ξεσήκωνε. Η Αφρική βρήκε τον πρώτο της σταρ. Ο Μιλά δεν έκανε σπουδαία καριέρα σε συλλόγους. Είχε ένα πέρασμα από τη Μονακό και μια καλή τετραετία στη μέτρια Μπαστιά. Τα παραγωγικά του, από άποψη γκολ, χρόνια τα είχε στη Σεντ Ετιέν, αλλά στη Β΄ Κατηγορία. Όμως η προσωπικότητα, η φιγούρα και τα πέντε ματς στο Μουντιάλ του ’90 δημιούργησαν το κατάλληλο παγκόσμιο image. Αυτός είπε στους επόμενους: “Τhe stage is yours”.

EconomyToday 85

ΘΕΜΑ

Ο Λιβεριανός και ο Πελέ Παρέλασαν στη συνέχεια –και συνεχίζουν να παρελαύνουν– εκατοντάδες σπουδαίοι Αφρικανοί παίκτες. Γιατί υπήρχε πάντα ταλέντο. Η οικονομική επένδυση που ξεκίνησε ο Ζοάο Χαβελάνζε και επέκτεινε ο Σεπ Μπλάτερ. Η έκρηξη του σκάουτινγκ, που έφερνε και φέρνει αμέτρητα μάτια που κόβουν ταλέντα, έπαιξαν τεράστιο ρόλο στον εντοπισμό, την ανέλιξη και την εξέλιξη ενός ταλέντου. Η Νιγηρία έβγαζε τον έναν πίσω από τον άλλον από το 1992 και μετά. Οκότσα, Φίνιντι, Αμουνίκε και πάει λέγοντας. Η Γκάνα επίσης. Στο Μαρόκο υπήρχε πάντα ταλέντο που έβγαινε στο προσκήνιο. Το Καμερούν ήταν πάντα εκκολαπτήριο. Η Σενεγάλη από σταθερή αξία έγινε σούπερ. Η Ακτή Ελεφαντοστού απογειώθηκε σαν σχολή. Αλλά σχεδόν σε κάθε χώρα της Αφρικής, μικρή, μεγάλη, με ή χωρίς ποδοσφαιρική παράδοση, προέκυψαν και προκύπτουν παίκτες εμβέλειας. Από το Τόγκο, στην Γκαμπόν, στη Λιβερία. Λιβερία: το εφαλτήριο για να δούμε αυτούς που έγιναν σούπερ σταρ. Που ομάδες δαπάνησαν μπόλικα χρήματα για να τους αποκτήσουν και που έκαναν τεράστια καριέρα. Όταν μιλάμε για Αφρικανό παιχταρά, ξεκινάμε ακόμα και σήμερα από τον Ζορζ Γουεά. Τον πρόεδρο, παρακαλώ, της Λιβερίας, κι ας μην τα καταφέρνει στα πολιτικά έδρανα τόσο καλά. Στο γήπεδο ήταν τούρμπο, επιθετικός άλλης κλάσης. Μία τρομερή τριετία στην αναπτυσσόμενη τότε Παρί Σεν Ζερμέν αναγκάζει τον ποδοσφαιρικό κόσμο όχι μόνο να θαυμάσει το ταλέντο του, αλλά και να τον ψηφίσει ως τον κορυφαίο. Ο Γουεά έγραψε ιστορία στα 1995 όντας ο πρώτος Αφρικανός που κέρδισε τη Χρυσή Μπάλα. Εκείνη τη χρονιά η Μίλαν ρίχνει 7 εκατομμύρια (η ένατη πιο ακριβή μεταγραφή όλων των εποχών μέχρι τότε). Πρωτάθλημα με τη μία και συνολικά πέντε χρόνια στο Σαν Σίρο σκέτη μαγεία. Σημείο αναφοράς η προέλαση. Μπάλα στα πόδια, μάτια πάνω, φοβερός διασκελισμός και τελική προσπάθεια. Αν ο Γουεά έπαιζε σήμερα, θα στοίχιζε κοντά 100 εκατομμύρια. Το αντίπαλο αφρικανικό δέος εκείνη την εποχή ερχόταν από Γκάνα μεριά. Είχε το σπουδαιότερο (σε συνωνυμία) ποδοσφαιρικό όνομα και φρόντισε να το τιμά. Ο Πελέ της Αφρικής, ο Αμπεντί. Τρεις συνεχόμενες χρονιές κορυφαίος παίκτης της ηπείρου. Ηγέτης της πανίσχυρης Μαρσέιγ το διάστημα ’90-’93. Ο πρώτος Αφρικανός που ψηφίστηκε στη δεκάδα των κορυφαίων παικτών της ΦΙΦΑ (’91 και ’92). Μία λάθος επιλογή (επέλεξε να μείνει Γαλλία όταν έσκασε το σκάνδαλο Μαρσέιγ-Ταπί) και μία ατυχία (η Γκάνα έκανε σπουδαία πράγματα όταν ο Πελέ αποχώρησε) δεν του επέτρεψαν να γίνει από σταρ σούπερ σταρ. Αν ο Πελέ αδίκησε μία φορά τον εαυτό του, ο «Τζέι-Τζέι» Οκότσα το έκανε δέκα. Ακραίο επιθετικό χαφ με φοβερή τεχνική κατάρτιση, σημείο αναφοράς της ισχυρής Νιγηρίας επί μία δεκαετία. Αλλά λίγο υπερβολικός, λίγο ατομιστής, λίγο τσαντίλας. Και, κυρίως, με λάθος –ποδοσφαιρικά μιλώ86 EconomyToday

ντας– επιλογές. Αφού έκανε όνομα στην Άιντραχτ και είχε τη μισή Ευρώπη στα πόδια του, επέλεξε Φενερμπαχτσέ. Το 1998, μόλις στα 25 του, είχε προτάσεις από Ιταλία. Δέχτηκε αυτήν της Παρί Σεν Ζερμέν (ισχυρή τότε μεν, αλλά καμία σχέση με το σήμερα). Ο γαλλικός σύλλογος πλήρωσε 14,5 εκατομμύρια για να τον αποκτήσει – τα περισσότερα για Αφρικανό παίκτη μέχρι τότε. Επόμενος σταθμός του «Τζέι-Τζέι»; Φυσιολογικά, η Πρέμιερ Λιγκ, αλλά Μπόλτον στα 27 σου, ρε άνθρωπε; Το παχυλό συμβόλαιο στη φιλόδοξη αλλά με ημερομηνία λήξεως ομάδα ήταν το δέλεαρ. Του έκατσε καλά η πόλη και το Ρίμποκ Στέιντιουμ και έμεινε τέσσερα χρόνια, πριν πει το «ναι» στα φυσικοαεριοδολάρια (δική μου εφεύρεση ο όρος) του Κατάρ.

Τα σούπερ φορ Οκτώβριος του 2003. Ο ΑΠΟΕΛ ταξιδεύει στη Μαγιόρκα και ένας ψιλόλιγνος φορ τού κάνει τη ζωή δύσκολη. Ο Σαμουέλ Ετο’ό ήταν. Έκανε χατ τρικ. Βρισκόταν στην τέταρτη χρονιά του στο νησί των Βαλεαρίδων και ετοιμαζόταν για το μεγάλο άλμα. Λίγοι ξέρουν πως ο Καμερουνέζος ξεκίνησε από τη Ρεάλ Μαδρίτης. Πήγε σε τρεις διαφορετικούς προορισμούς ως δανεικός και στον τρίτο (Μαγιόρκα) έμεινε. Το καλοκαίρι του 2004 η Μπαρτσελόνα σκάει 24 εκατομμύρια και τον αποκτά. Και εκεί αρχίζουν τα ωραία. Σε 199 ματς σκοράρει 130 γκολ. Φέρνει νέα «ήθη και έθιμα» στον ρόλο του κεντρικού επιθετικού. Σηκώνει τρία πρωταθλήματα, δύο Τσάμπιονς Λιγκ. Είναι δύσκολο να περιγράψεις την ποδοσφαιρική του παρουσία. Αλλά η θέληση της Μπαρτσελόνα να αποκτήσει τον Ιμπραΐμοβιτς έσπρωξε τον Ετο’ό εκτός Καμπ Νου. Έφυγε δυσαρεστημένος και πήγε στην Ίντερ. Όπου επί Μουρίνιο πήρε με τη

ΓΟΥΕΑ, ΠΕΛΕ, ΤΟΥΡΕ, ΕΤΟ΄Ο ΚΑΙ ΝΤΡΟΓΚΜΠΑ ΕΦΤΑΣΑΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΟΥΠΕΡ ΣΤΑΡ

μία το Τσάμπιονς Λιγκ (αποκλείοντας στον δρόμο την Μπαρτσελόνα), αλλά έδειξε και ετοιμότητα μετακίνησης. Σε πολλά ματς πέρασε σαν πλάγιος/επιθετικός μέσος, αλλά έφτασε να παίξει και δεξί μπακ-χαφ. Το 2011 αποχώρησε από την Ίντερ και, παρόλο που έπαιξε μέχρι τα 40 του (πέρασε και από Τσέλσι), η καριέρα του σε τοπ επίπεδο σταμάτησε αμέσως μετά το Μιλάνο, όταν αποφάσισε να πάει (για απίστευτα χρήματα) στην Ανζί Μαχατσκάλα Ρωσίας – μία ματιά στον χάρτη να ρίξετε αρκεί. Ο Μουρίνιο πήγε σε σίγουρη λύση με Ετο’ό στη Μίλαν. Όταν ανέλαβε την Τσέλσι, παρόλο που είχε 50 εκατομμύρια διαθέσιμα για σέντερ φορ, αποφάσισε να επενδύσει τα μισά. Και πήρε έναν παίκτη που είχε μόλις μία πολύ καλή σεζόν σε υψηλό επίπεδο στα πόδια του στη Μαρσέιγ. Που ήταν 26 και πέντε χρόνια πριν δεν είχε καν επαγγελματικό συμβόλαιο. Ντιντιέ Ντρογκμπά. Αν τρία χρόνια μετά ήθελε να τον πουλήσει, θα έπαιρνε… άστε. Αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Το ζητούμενο είναι πως ο Ντρογκμπά με τα γκολ, το στυλ και την προσωπικότητά του έγινε για μερικά χρόνια η επιτομή του σύγχρονου φορ και για οχτώ χρόνια η μορφή της Τσέλσι. «Ταύρος», «τανκ», «οδοστρωτήρας», «αεριωθούμενο», «καλάσνικοφ». Ό,τι παρατσούκλι και να του κολλήσετε, είστε μέσα. Η υποψηφιότητά του για τον σπουδαιότερο Αφρικανό όλων των εποχών είναι εκεί, δίπλα σε Γουεά και Ετο’ό. Αλλά ας αφήσουμε τους επιθετικούς. Η Αφρική έβγαλε σπουδαίους παίκτες και σε άλλες θέσεις. Από άποψη τερματοφυλάκων λίγα πράγματα, η αλήθεια είναι. Κάναμε μία αναφορά στον Ν΄Κόνο. Η… ατυχία του είναι πως στην εποχή του (’82-’90), λόγω περιορισμού στις θέσεις ξένων, οι μεγάλες ομάδες σπάνια έως καθόλου

αποκτούσαν αλλοδαπό τερματοφύλακα. Ο Καμερουνέζος Ν΄Κόνο έπαιξε κυρίως στην Εσπανιόλ, άρα δεν έβλεπε πολλά φώτα δημοσιότητας, και αυτό δεν του επέτρεψε να αποκτήσει πραγματικό στάτους. Από αμυντικούς; Είναι αρκετοί. Ουέστ, Ναϊμπέτ, Αμπέγκα (δεν έφυγε ποτέ εκτός Καμερούν), Κόλο Τουρέ. Αν πρέπει να επιλέξουμε έναν: Σάμι Κουφούρ. Ο Γκανέζος στόπερ. Η Μπάγερν τον πήρε από το εφηβικό της Τορίνο στα 17 του και ήταν κάτοικος Μονάχου για δώδεκα χρόνια. Άλλα τρία έπαιξε στη Ρόμα. Αν πάμε στους μέσους, ειδική μνεία πρέπει να γίνει στον Μίκαελ Εσιέν. Από τους πρώτους ξεκάθαρους box to box, αλλά και με ικανότητα να παίξει στόπερ και δεξί μπακ. Όμως εκεί, στη μέση της ομάδας, για κεντρώο παίκτη, η αφρικανική επιλογή ήταν και θα είναι μία ο Γιάγια Τουρέ.

Η αποθέωση του μέσου

ΣΑΛΑΧ ΚΑΙ ΜΑΝΕ ΠΕΤΥΧΑΝ ΤΟ ΤΑΒΑΝΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΑΤΟΥΣ ΤΟΥ ΑΦΡΙΚΑΝΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗ

Ο Τουρέ ξεκίνησε σαν σέντερ φορ. Έπαιξε κυρίως σε ρόλο holding midfielder (κάτι σαν ανασταλτικός) ή σαν box to box. Τον είδαμε ως δεκάρι, τον είδαμε και σε θέση στόπερ. Πολυεργαλείο, με σαφή σημάδια για μεγάλα πράγματα από την αρχή, στον Πειραιά και τον Ολυμπιακό. Λογικά, ακολούθησε την ανιούσα με τη Μονακό. Άμεσα στην Μπαρτσελόνα για τρία χρόνια. Έδειξε πολλά πράγματα, αλλά ήταν η Μάντσεστερ Σίτι (10 εκατομμύρια η μεταγραφή) που του επέτρεψε να βγάλει το μεγαλείο του. Η Μπάρτσα πρακτικά έκανε ένα δωράκι στη Σίτι. «Ανθρώπινο τρένο» και «κολοσσός» τα δύο κυριότερα προσωνύμιά του. Σε πρέσινγκ και κλεψίματα πρώτος. Σε προσωπικές μονομαχίες, λόγω σωματικής διάπλασης, πρώτος. Σε «κόλλημα» της μπάλας στα πόδια άψογος. Πάσα σε στενούς χώρους, αντίληψη φάσης, ισχύς στον αέρα, αρκετά γκολ και πατέντα σε χτύπημα της μπάλας (με το πίσω μέρος του ποδιού, κοντά στη φτέρνα, και άντε κάντε το). Συν, φυσικά, τα φαρμακερά χτυπήματα φάουλ. Πλήρης, πληρέστατος. Κλείνοντας, είναι καλό να θυμίσουμε και άλλους παίκτες τέτοιας εμβέλειας. Εσιέν, Αντεμπαγιόρ, Ικπέμπα, Κανού, Χατζί και πάει λέγοντας.

EconomyToday 87

ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΠΟΥΤΙΝ ΘΕΜΑ Α

Ο Πούτιν άρχισε να γίνεται ευρύτερα γνωστός όταν ξεκίνησε μια καλά οργανωμένη στρατιωτική επιχείρηση κατά των αυτονομιστών ανταρτών στην Τσετσενία

Γεννήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1952 στο Λένινγκραντ και είναι ο μικρότερος από τα τρία παιδιά του Βλαντίμιρ Σπιριντόνοβιτς Πούτιν και της Μαρίας Σελόμοβα

88 EconomyToday

epa.eu | ALEXANDER NEMENOV / POOL

πό τις αρχές του 21ου αιώνα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν κυριαρχεί στη διεθνή πολιτική σκηνή, κατορθώνοντας να ανασυγκροτήσει τη χώρα του, που είχε παραλύσει λόγω της κατάρρευσης της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης. Αρκετοί τον χαρακτηρίζουν «άνθρωπο δίχως πρόσωπο». Παρ’ όλα αυτά, μια ανάγνωση της ζωής του, στη βάση όσων ο ίδιος έχει επιτρέψει ή και επιλέξει να βρίσκονται σε κοινή θέα, μπορεί να καταδείξει σημαντικές πτυχές του ισχυρού άνδρα του Κρεμλίνου και της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

WhoisWho Ο Βλαντίμιρ Βλαντιμίροβιτς Πούτιν γεννήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1952 στο Λένινγκραντ. Ήταν ο μικρότερος από τα τρία παιδιά του Βλαντίμιρ Σπιριντόνοβιτς Πούτιν και της Μαρίας Σελόμοβα. Ο πατέρας του ήταν χαμηλόβαθμος στρατιωτικός και η μητέρα του εργάτρια σε εργοστάσιο. Ο παππούς του, Σπιρίντον Πούτιν, ήταν προσωπικός μάγειρας των Λένιν και Στάλιν. Ο νεαρός Βλαντίμιρ σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Λένινγκραντ, όπου ένας από τους καθηγητές του ήταν ο Ανατόλι Σόμπτσακ, ένας από τους κορυφαίους μεταρρυθμιστές πολιτικούς της περιόδου της περεστρόικα. Μετά την αποφοίτησή του υπηρέτησε για δεκαπέντε χρόνια ως αξιωματικός πληροφοριών της Επιτροπής Κρατικής Ασφάλειας, γνωστής και ως KGB. Τον Ιούλιο του 1983 νυμφεύτηκε τη φιλόλογο και αεροσυνοδό Λιουντμίλα Σκρέμπνεβα, με την οποία απέκτησε δύο κόρες (το ζευγάρι χώρισε το 2014). Το 1990 ο Πούτιν αφυπηρέτησε από την KGB με το βαθμό του αντισυνταγματάρχη και επέστρεψε στη Ρωσία, όπου προσελήφθη ως αναπληρωτής πρύτανης του Πανεπιστημίου του Λένινγκραντ, με ευθύνη τις εξωτερικές σχέσεις του ιδρύματος. Λίγο καιρό αργότερα έγινε σύμβουλος του Σόμπτσακ, του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου δημάρχου της Αγίας Πετρούπολης, ενώ το 1996 εγκαταστάθηκε στη Μόσχα και εντάχθηκε στο επιτελείο του προέδρου Μπορίς Γέλτσιν ως αναπληρωτής του προσωπάρχη του Κρεμλίνου, Πάβελ Μποροντίν. Τον Ιούλιο του 1998 ο πρόεδρος Γέλτσιν τον διόρισε επικεφαλής της FSB (διαδόχου υπηρεσίας της KGB) και λίγο αργότερα έγινε γραμματέας του σημαντικού Συμβουλίου Ασφαλείας. Ο Γέλτσιν,

ο οποίος αναζητούσε τον διάδοχό του, διέκρινε τα προσόντα του Πούτιν και τον διόρισε πρωθυπουργό το 1999. Ο Πούτιν άρχισε να γίνεται ευρύτερα γνωστός όταν ξεκίνησε μια καλά οργανωμένη στρατιωτική επιχείρηση κατά των αυτονομιστών ανταρτών στην Τσετσενία. Η υποστήριξή του σε ένα νέο εκλογικό μπλοκ, την «Ενότητα», εξασφάλισε την επιτυχία του στις βουλευτικές εκλογές της 19ης Δεκεμβρίου 1999. Λίγες ημέρες αργότερα ο Γέλτσιν ανακοίνωσε απροσδόκητα την παραίτησή του και όρισε τον Πούτιν προσωρινό πρόεδρο. Υποσχόμενος να ανασυγκροτήσει την αποδυναμωμένη Ρωσία, ο Πούτιν κέρδισε εύκολα τις εκλογές της 26ης Μαρτίου 2000, με ποσοστό 53,4%. Στην πρώτη του θητεία προσπάθησε να τερματίσει τη διαφθορά και να δημιουργήσει μια ισχυρά ρυθμισμένη οικονομία της αγοράς. Οι ρηξικέλευθες ιδέες του τον έκαναν σπουδαίο ηγέτη στα μάτια του λαού. Ανέλαβε γρήγορα τον έλεγχο στις ογδόντα εννέα περιφέρειες και δημοκρατίες της Ρωσίας, τις οποίες χώρισε σε επτά νέες ομοσπονδιακές περιφέρειες, ορίζοντας ο ίδιος τον πρόεδρό τους. Μάλιστα ήταν ένας από ηγέτες που αντιτάχθηκαν έντονα στην απόφαση του τότε Αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους του νεότερου να εγκαταλείψει το 2001 τη Συνθήκη κατά των Βαλλιστικών Πυραύλων (ABM Treaty), την οποία είχαν υπογράψει το 1972 ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Λεονίντ Μπρέζνιεφ και ο Αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον. Εκμεταλλευόμενος την άνθηση της ρωσικής οικονομίας μετά την παρατεταμένη ύφεση της δεκαετίας του ’90, ο Πούτιν επανεξελέγη άνετα με το 71,9% των ψήφων στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαρτίου 2004.

EconomyToday 89

ΘΕΜΑ Λίγο μετά τη νίκη του Μεντβέντεφ στις προεδρικές εκλογές του 2008, ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι αποδέχεται τη θέση του προέδρου του κόμματος «Ενωμένη Ρωσία». Επιβεβαιώνοντας τα προγνωστικά, ο Μεντβέντεφ πρότεινε τον Πούτιν ως πρωθυπουργό της χώρας λίγες ώρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Το ρωσικό κοινοβούλιο επικύρωσε το διορισμό του την επόμενη ημέρα. Παρόλο που ο Μεντβέντεφ έγινε πιο διεκδικητικός με την πάροδο του χρόνου, την πραγματική εξουσία στη χώρα ασκούσε ο Πούτιν. Παρ’ όλα αυτά, ο Βλαντίμιρ Πούτιν, έχει καταφέρει να ασκήσει την επιρροή του σε μεγάλο βαθμό, γι’ αυτό και κατάφερε να εκλεγεί για τέταρτη φορά, συγκεντρώνοντας το 77,53% των ψήφων.

Ο ρόλος του κασκαντέρ και το τζούντο

epa.eu | ALEXEI NIKOLSKY / SPUTNIK/KREMLIN

Ο Ρώσος πρόεδρος είναι λάτρης των πολεμικών τεχνών. Το εν λόγω ταλέντο του το είχε αναδείξει τη δεκαετία του 1970, θέτοντας τις αθλητικές του ικανότητες στην υπηρεσία αρκετών πατριωτικών ταινιών για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με αντάλλαγμα δέκα ρούβλια την ημέρα. Εκείνη την εποχή ο νεαρός Πούτιν δεν είχε ακόμα διασυνδέσεις με την KGB και, ως εκ τούτου, έβρισκε τρόπο διαφυγής μέσω του τζούντο. Οι σχέσεις που έχτισε τότε διατηρήθηκαν με τα χρόνια. Έγιναν μάλιστα ένα είδος κυκλώματος. Υπό την καθοδήγηση του προπονητή Ανατόλι Ράχλιν, οι νεαροί μάθαιναν τζούντο αλλά και σάμπο (ακρωνύμιο στα ρωσικά, που σημαίνει «άμυνα χωρίς όπλο»), κάτι μεταξύ τζούντο και μποξ, το οποίο είχε εισαχθεί στον Κόκκινο Στρατό κατά τις δεκαετίες 1920-1930. Η αγάπη του Πούτιν για το τζούντο συνεχίστηκε ακόμα και όταν άρχισε να ανεβαίνει τα σκαλιά της εξουσίας.

90 EconomyToday

epa.eu | YURI KOCHETKOV

Οι διαδοχικές πρωθυπουργίες

Η κρυφή ερωτική ζωή Πέπλο μυστηρίου καλύπτει εδώ και καιρό τη ζωή του Ρώσου προέδρου, και τα ερωτηματικά έχουν αρχίσει να πληθαίνουν, ειδικότερα μετά την κήρυξη πολέμου στην Ουκρανία. Από το 2014, όταν και πήρε διαζύγιο από την πρώην γυναίκα του, δεν είχε βγει κάτι άλλο προς τα έξω. Ωστόσο ο Πούτιν βρέθηκε προ εκπλήξεως όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έκαναν λόγο για εξωσυζυγική σχέση με τη χρυσή ολυμπιονίκη της ρυθμιστικής γυμναστικής Αλίνα Καμπάεβα. Η Καμπάεβα έχει μπει πλέον στο κάδρο των κυρώσεων της Δύσης σε βάρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, καθώς θεωρείται πρόσωπο του στενού κύκλου του Ρώσου προέδρου, όπως και η πρώην σύζυγός του. Αυτό που θεωρείται σίγουρο είναι πως έχει δύο κόρες με τη Λιουντμίλα. Αμφότερες, όμως, κρατήθηκαν από το Κρεμλίνο μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας για πάρα πολλά χρόνια. Ο Πούτιν δεν τις έχει ποτέ κατονομάσει. Για την ακρίβεια, για να κρατηθεί μυστική η ταυτότητά τους, στη δημόσια ζωή τους δεν χρησιμοποιούν καν το επίθετό του. Φήμες φέρουν τον Πούτιν να έχει αποκτήσει πέντε παιδιά με την κατά τριάντα χρόνια νεότερή του Αλίνα Καμπάεβα.

epa.eu | Alberto Valdes

Το πρόβλημα υγείας

Φήμες φέρουν τον Πούτιν να έχει αποκτήσει πέντε παιδιά με την κατά τριάντα χρόνια νεότερή του Αλίνα Καμπάεβα

Ολοένα και οργιάζουν οι φήμες για την υγεία του Ρώσου προέδρου. Σύμφωνα με την Daily Mail, η οποία δημοσίευσε μια φωτογραφία που απεικονίζει τον Βλαντίμιρ Πούτιν πρησμένο, να κρατά σφιχτά με το χέρι του το τραπέζι και να είναι σκυφτός κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον υπουργό Άμυνας της κυβέρνησής του, Σεργκέι Σοϊγκού, η οποία μεταδόθηκε τηλεοπτικά. Η κακή στάση του σώματός του πυροδοτεί τις εικασίες για καρκίνο του θυροειδούς. Υπενθυμίζεται ότι το πρησμένο πρόσωπο και ο λαιμός του Πούτιν έχουν προκαλέσει φήμες ότι υποβάλλεται σε θεραπεία με στεροειδή.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία

Τρεις μήνες έχουν περάσει από τότε που η Ρωσία εισέβαλε και ήχησαν οι σειρήνες του πολέμου στην Ουκρανία. Οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να πλήττουν πολλαπλούς στόχους, κυρίως στο ανατολικό μέρος της χώρας, και τα σενάρια για τη συνέχεια του πολέμου είναι εφιαλτικά. Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας Τhe Independent, ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν αποκλείεται να εγκαταλείψει τον όρο «ειδική επιχείρηση» που χρησιμοποιεί, αναφερόμενος στη στρατιωτική εισβολή, και να κηρύξει ολοκληρωτικό πόλεμο στην Ουκρανία, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει την αγανάκτηση του στρατού του για τις αποτυχίες κατά τη διάρκεια της εισβολής.

EconomyToday 91

θεμα

REPOWEREU: Δεύτερη στη λίστα έρχεται η Chrissy Teigen, η οποία κατάφερε να κερδίσει μέσα σε έναν χρόνο

$39 εκατ.

Supermodels

από χρυσάφι

ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

driana Lima, Alessandra Ambrosio, Kendall Jenner και Gigi Hadid. Αυτά τα ονόματα μεσουρανούν στη βιομηχανία της μόδας, και αρκετές κοπέλες, για πολλούς και διάφορους λόγους, θα ήθελαν να βρίσκονται στη θέση τους. Ένας εξ αυτών είναι και το γεγονός ότι αμείβονται με υπέρογκα ποσά. Ακόμα και εν μέσω πανδημίας κάποια από τα μοντέλα κατάφεραν να αυξήσουν κατά πολύ τα εισοδήματά τους και να φιγουράρουν στη λίστα του μπλόγκερ Victor Mochere με τις πιο ακριβοπληρωμένες «γαζέλες» του κόσμου για το 2022. 92 EconomyToday

Model… material! Κακά τα ψέματα, εάν ανήκεις στην κατηγορία των supermodels, μπορείς να κερδίσεις πολλά χρήματα με τη σωστή εταιρεία και τις κατάλληλες επαγγελματικές επιλογές. Γι’ αυτό και όλα τα κορυφαία μοντέλα εργάζονται σκληρά για να περπατήσουν στις μεγαλύτερες πασαρέλες του κόσμου, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού τους ότι ο κόπος τους θα ανταμειφθεί με πολλά μηδενικά στον τραπεζικό τους λογαριασμό.

Το supermodel με τις βραζιλιάνικες ρίζες Gisele Bündchen κατέχει την τρίτη θέση, συγκεντρώνοντας το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των

$35 εκατ.

Η Kendall Jenner βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας για το 2022, έχοντας συγκεντρώσει γύρω στα

$40 εκατ.

Kendall Jenner Για παράδειγμα, η Kendall Jenner βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας για το 2022, έχοντας συγκεντρώσει γύρω στα $40 εκατ. Το εν λόγω ποσό δεν προέρχεται μόνο από τις πασαρέλες, αλλά και από τον προσωπικό της λογαριασμό στο Instagram, όπου αρκετές εταιρείες τής προσφέρουν τεράστια χρηματικά ποσά για μία φωτογραφία με τα προϊόντα τους, ενώ διατηρεί μαζί με την αδερφή της Kylie την εταιρεία ρούχων Kendall + Kylie. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με στοιχεία από τη λίστα του Forbes, η Jenner από τον Ιούνιο του 2017 έως τον Ιούνιο του 2018 κέρδισε $22,5 εκατ., δηλαδή $500.000 την εβδομάδα!

Η Rosie HuntingtonWhiteley ακολουθεί στην τέταρτη θέση, με

$32 εκατ.

Chrissy Teigen και Gisele Δεύτερη στη λίστα έρχεται η Chrissy Teigen, η οποία κατάφερε να κερδίσει μέσα σε έναν χρόνο $39 εκατ. χάρη στις δουλειές που έκλεισε. Από την άλλη, το supermodel με τις βραζιλιάνικες ρίζες Gisele Bündchen κατέχει την τρίτη θέση, συγκεντρώνοντας το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των $35 εκατ. Η ίδια έχει στο ενεργητικό της αρκετές συνεργασίες, όπως με την εταιρεία Victoria’s Secret. Πάντως, κατέχει το ρεκόρ προ δεκαετίας, καθώς έχει φιγουράρει στην εν λόγω λίστα πολλάκις. Μάλιστα, το 2014 αναδείχθηκε ως η 89η πιο ισχυρή γυναίκα παγκοσμίως.

Rosie HuntingtonWhiteley Το μοντέλο –και γυναίκα του ηθοποιού Jason Statham– Rosie Huntington-Whiteley ακολουθεί στην τέταρτη θέση, καθώς έχει συγκεντρώσει $32 εκατ. Το ποσό αυτό προέρχεται κατά κόρον από σημαντικές δουλειές με εταιρεία εσωρούχων, από φωτογραφίσεις, αλλά και από την ενασχόλησή της με το σχεδιαστικό κομμάτι. Όπως φαίνεται, έχει επιτύχει και σε αυτόν τον τομέα!

EconomyToday 93

θεμα

Στη λίστας βρίσκεται και η πανέμορφη Βραζιλιάνα Adriana Lima, με

$31 εκατ.

Adriana Lima

Gigi Hadid

Στη μέση της λίστας βρίσκεται η πανέμορφη Βραζιλιάνα Adriana Lima, με $31 εκατ. Αν και έγινε γνωστή μέσω της πολυετούς συνεργασίας που είχε με τη Victoria’s Secret, στο ενεργητικό της έχει και άλλες δουλειές, για να μπορέσει να αυξήσει το εισόδημά της. Για παράδειγμα, ενσάρκωσε διάφορους ρόλους σε επικές παραγωγές του Hollywood, ενώ έχει κυκλοφορήσει και σειρά με αθλητικά ρούχα.

Την έβδομη θέση στη λίστα καταλαμβάνει το supermodel Gigi Hadid, με $20 εκατ. Από το 2013, όταν και υπέγραψε συμβόλαιο με το πρακτορείο μοντέλων IMG Models, άρχισε να παίρνει υψηλά ποσά, με αποτέλεσμα έναν χρόνο αργότερα να ψηφιστεί και να καταταχθεί ανάμεσα στα 50 κορυφαία μοντέλα ανά το παγκόσμιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ποσό που είχε λάβει ($400.000), σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα Daily Mail, για να επισκεφτεί το νησί των ανέμων, με σκοπό να παρευρεθεί στα εγκαίνια γνωστού εμπορικού κέντρου και να κόψει την… κορδέλα! Όσον αφορά το ποσό που λαμβάνει για κάθε ανάρτησή της στον προσωπικό λογαριασμό της στο Instagram, ανέρχεται στις $300.000!

Cara Delevingne Μία θέση πιο κάτω βρίσκουμε την ηθοποιό και supermodel Cara Delevingne, η οποία για το 2022 έχει κερδίσει $31 εκατ. Τα έσοδα αυτά προέρχονται από φωτογραφίσεις για διάφορα περιοδικά, από καμπάνιες, ταινίες, καθώς και από συμβόλαια με πρακτορεία μοντέλων. Υπενθυμίζεται ότι το 2014 αποκάλυψε σε βρετανικό περιοδικό ότι καθημερινά στον λογαριασμό της προστίθετο το ποσό των $10.300. Εάν αναλογιστεί κανείς τις συνεργασίες της με κορυφαία brands (Chanel, Burberry, YSL Beauty), το συγκεκριμένο ποσό ενδεχομένως να μην προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση.

94 EconomyToday

Bella Hadid Την όγδοη θέση κατέχει ένα γνώριμο πρόσωπο της Gigi Hadid, το οποίο ανήκει και αυτό με τη σειρά του στην κατηγορία των supermodels. Πρόκειται για την αδελφή της, Bella Hadid, που έχει συγκεντρώσει το ποσό των $19 εκατ. Φωτογραφίσεις, πασαρέλες και topless εμφανίσεις ή χάρισαν έναν «φουσκωμένο» λο-

Candice Swanepoel

γαριασμό! Πάντως, μεγάλο προβάδισμα είχε κερδίσει από τις εμφανίσεις της στο κόκκινο χαλί του Μet Gala και στις Κάννες, αλλά και από το εξώφυλλο, φυσικά, που έκανε για το περιοδικό. Με αυτά κατάφερε να χτίσει το ακριβοπληρωμένο όνομά της.

Τελευταία αλλά όχι καταϊδρωμένη είναι η Candice Swanepoel, ο ξανθός άγγελος της εταιρείας Victoria’s Secret. Με ύψος 1,77 και παραμυθένια χαρακτηριστικά, έχει καταφέρει να συνεργαστεί με κορυφαίους φωτογράφους και περιοδικά, κερδίζοντας συνολικά για το 2022 $18 εκατ.

Joan Smalls

Στην προτελευταία θέση της λίστας φιγουράρει η ηθοποιός-μοντέλο Joan Smalls. Η καλλονή από Μάλιστα, θα έβγαζε ακόμα $3 εκατ. εάν ένας το Πουέρτο Ρίκο κέρδισε το 2022 $19 εκατ. από Κινέζος εκατομμυριούχος που ήθελε να περάπασαρέλες και φωτογραφίσεις, αλλά και από την σει ένα καυτό βράδυ μαζί της δεν έπεφτε θύμα εταιρεία καλλυντικών που τη σπονσοράρει. Επίσης, απάτης! Ο εν λόγω εκατομμυριούχος, με έδρα το supermodel είναι υπέρμαχος του κινήματος Black την Αυστραλία, έγινε συνδρομητής Lives Matter αλλά και συνιδρύτρια σε γραφείο που διαφήμιζε ότι κλείνει του Donate My Wage, στο οποίο H Candice Swanepoel, με ύψος 1,77 ερωτικά ραντεβού με επώνυμες κυρίσυγκεντρώνει χρήματα από όσους και παραμυθένια χαρακτηριστικά, ες. Εκεί τον έπεισαν ότι μπορούσε να θέλουν να στηρίξουν το κίνημα. Με έχει καταφέρει να συνεργαστεί κλείσει ραντεβού με το supermodel, αυτή την πράξη ανθρωπιάς έχει ανεμε κορυφαίους φωτογράφους και περιοδικά, αρκεί να πλήρωνε το αντίτιμο των βάσει τον αριθμό των ακολούθων κερδίζοντας συνολικά για το 2022 $3 εκατ. Όταν πήγε στο ραντεβού, της στον προσωπικό της λογαριασμό αντιλήφθηκε ότι όλο αυτό ήταν μια στο Instagram, με αποτέλεσμα να καλοστημένη παγίδα για να του απολαμβάνει έξτρα εισόδημα με κάθε της σπάσουν χρήματα… –χορηγούμενη– ανάρτηση!

$18 εκατ.

EconomyToday 95

Ν Ε Α Τ Η Σ Α ΓΟ ΡΑ Σ

TΑΛΕΝΤΑ

ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΟ ICT

Ο Κυπριακός Σύνδεσμος Πληροφορικής (Cyprus Computer Society – CCS) και το CyberMouflons Hacking Community διοργάνωσαν με μεγάλη επιτυχία τον Παγκύπριο Διαγωνισμό Κυβερνοασφάλειας (CCSC 2022). Στόχος του διαγωνισμού ήταν η εξεύρεση των νεαρών ταλέντων της χώρας μας στον τομέα της κυβερνοασφάλειας. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν 150 άτομα ηλικίας από 13 ετών και πάνω, hackers, μαθητές και μαθήτριες, στρατιώτες, φοιτητές και φοιτήτριες, ερασιτέχνες, αλλά και επαγγελματίες του κλάδου. Ο διαγωνισμός, υπό μορφήν CTF (Capture the Flag), περιλάμβανε 42 διαφορετικές προκλήσεις στις κατηγορίες Web, Reverse Engineering, Forensics, Pwn, Steganography, Cryptography κ.ά., που ετοιμάστηκαν από ομάδα εθελοντών μεντόρων. Δεκαπέντε άτομα θα παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά σεμινάρια και θα συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς με στόχο τη σύσταση της 10μελούς επίσημης κυπριακής ομάδας (5 άτομα 14-20 ετών και 5 άτομα ηλικίας 21-25 ετών). Η κυπριακή ομάδα θα διαγωνιστεί με άλλες 27 χώρες στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Κυβερνοασφάλειας, που θα διεξαχθεί στη Βιέννη από τις 13 έως τις 16 Σεπτεμβρίου 2022.

TAYCAN GTS HOCKENHEIMRING EDITION ΑΠΟ ΤΗN PORSCHE

Για να σηματοδοτήσει την 90ή επέτειο του Hockenheimring, η Porsche παρουσιάζει την πρώτη ειδική έκδοση, που βασίζεται στο ηλεκτρικό σπορ αυτοκίνητο της εταιρείας, την Porsche Taycan GTS Hockenheimring Edition. Σύμφωνα με σχετικό ανακοινωθέν, υπάρχουν πολλές μοναδικές λεπτομέρειες που κάνουν αυτή την ειδική έκδοση να ξεχωρίζει, όπως το χρώμα Stone Grey από το πρόγραμμα προσαρμοσμένων χρωμάτων, με λεπτομέρειες σε χρώμα Bronzite. Η Porsche Exclusive Manufaktur προσάρμοσε το εσωτερικό με μαύρες δερμάτινες επενδύσεις που διαθέτουν διακοσμητικές ραφές, καθώς και με πολλά άλλα στοιχεία σε χρώμα Island Green. Σε αρκετά σημεία του αυτοκινήτου το λογότυπο “90 Jahre Hockenheimring” («90 χρόνια Hockenheimring») αναδεικνύει τον αποκλειστικό χαρακτήρα αυτής της Taycan GTS, με ισχύ που φτάνει τους 598 ίππους. Η βασική ιδέα πίσω από τον σχεδιασμό αυτής της ειδικής έκδοσης ήταν να συνδυαστεί το επετειακό σύνθημα «κινητή εξέλιξη» του Hockenheimring με την παραδοσιακή κομψότητα. Η ειδική έκδοση θα είναι διαθέσιμη στη Γερμανία και σε άλλες επιλεγμένες ευρωπαϊκές αγορές.

96 EconomyToday

NESPRESSO: ΝΕΟΙ ΚΑΦΕΔΕΣ ΜΕ… ΑΡΩΜΑ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ

Οι καλοκαιρινοί καφέδες για το 2022 της Nespresso έχουν φτάσει με μια σειρά από τροπικά χαρμάνια από τη Βραζιλία και την Alessandra Ambrosio ως μούσα της νέας καμπάνιας. Εμπνευσμένες από τις υπέροχες γεύσεις των τροπικών περιοχών και προς τιμήν του εθνικού ποτού της Βραζιλίας, της caipirinha, οι νέες γεύσεις Barista Creations Liminha over Ice και Exotic Liminha over Ice πρωταγωνιστούν στην καμπάνια. Μεταξύ άλλων, η καμπάνια ενθαρρύνει τους λάτρεις του καφέ να αφιερώσουν χρόνο σε δραστηριότητες που προωθούν την ευεξία.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΙΝΓΚ ΜΕ ΜΠΑΧΡΕΪΝ Η μεταπτυχιακή Σχολή του Ινστιτούτου Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου έχει ολοκληρώσει επιτυχώς τη διαδικασία διαπίστευσης για την αναγνώριση των μεταπτυχιακών της προγραμμάτων από το Υπουργείο Παιδείας του Βασιλείου του Μπαχρέιν. Σύμφωνα με σχετικό ανακοινωθέν, το ΙΝΓΚ αναμένει να υποδεχτεί τους πρώτους φοιτητές από το Βασίλειο του Μπαχρέιν τον προσεχή Σεπτέμβριο. Η αναγνώριση έρχεται να ενισχύσει το πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών και του Ινστιτούτου Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου. Σκοπός του Μνημονίου, το οποίο έχει αρχική διάρκεια δύο ετών, είναι η θεσμοθέτηση της συνεργασίας για την υλοποίηση ενός ευρέος φάσματος στοχευμένων δράσεων, όπως είναι, ανάμεσα σε άλλα, η παραχώρηση, με χορηγία του Υπουργείου Εξωτερικών, αριθμού υποτροφιών σε φοιτητές από χώρες της περιοχής για μεταπτυχιακά προγράμματα της Σχολής του ΙΝΓΚ, η συνεργασία για την ανάπτυξη και υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων του και η εγκαθίδρυση ή/και ενίσχυση της επιστημονικής συνεργασίας του ΙΝΓΚ και της Σχολής με χώρες της Μέσης Ανατολής.

Το Fasouri

Watermania Waterpark “Theme Park of Cyprus”

Το Fasouri Watermania Waterpark έχει πιστοποιηθεί από το Υφυπουργείο Τουρισμού με το σήμα ποιότητας “Theme Parks of Cyprus”. Σύμφωνα με το Υφυπουργείο, το πρότυπο «Θεματικά Πάρκα Κύπρου» έχει ως στόχο την καθιέρωση των βασικών χαρακτηριστικών που πρέπει να διαθέτει ένα σύγχρονο θεματικό πάρκο και τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Με την εισαγωγή του προτύπου και, κατ’ επέκταση, τον καθορισμό ελάχιστων προϋποθέσεων και απαιτήσεων για τα θεματικά πάρκα, το Υφυπουργείο Τουρισμού επιχειρεί να ωθήσει την ποιοτική ανάπτυξη του συγκεκριμένου προϊόντος, με στόχο να εμπλουτίσει το τουριστικό προϊόν, να προσφέρει ποικίλες επιλογές ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης, να ενισχύσει την τοπική κοινωνία και να συμβάλει στην καθοδήγηση των επιχειρήσεων. Στα θεματικά πάρκα η αρχιτεκτονική, ο σχεδιασμός, οι δραστηριότητες και τα θεάματα βασίζονται σε έναν ή περισσότερους θεματικούς άξονες, είναι φιλικά προς το περιβάλλον και ρυθμίζονται για την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση του κοινού.

ΦΟΡΟΥΜ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΣΚΥΡΟΠΟΙΩΝ Στις 16-17 Ιουνίου στην Κύπρο θα πραγματοποιηθεί η ετήσια Γενική Συνέλευση του Πανευρωπαϊκού Συνδέσμου Λατομείων UEPG. Στο πλαίσιο της Συνέλευσης θα διεξαχθεί και φόρουμ όπου θα συζητηθούν, μεταξύ άλλων θεμάτων, και τα εξής: βιοποικιλότητα στα λατομεία, κυκλική οικονομία, ανακύκλωση αποβλήτων-παράνομη απόρριψη, εγκαταστάσεις ασφάλτου και

βέλτιστες πρακτικές, ποιότητα αέρα σε λατομεία και γειτονικές κοινότητες, ασφάλεια και υγεία. Στο φόρουμ θα λάβουν μέρος περί τα 60 μέλη του Συνδέσμου από όλη την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων ο πρώτος αντιπρόεδρος του UEPG, Armin Richter (FSKI, Austria), και η Ταμίας Leonie van der Voort (Cascade, Netherlands).

EconomyToday 97

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1801 Η ιστορία του Chivas Regal ξεκινά το 1801 στο Αμπερντίν της Σκoτίας, όπου ο John Forest ανοίγει ένα παντοπωλείο όπου εμπορεύεται κυρίως κρασί, ουίσκι και είδη πολυτελείας.

1810

Γεννιέται o James Chivas και το 1814 ο John Chivas (ιδρυτές της εταιρείας Chivas Brothers).

1828

O John Forest πεθαίνει και η ιδιοκτησία περνά στα χέρια του William Edward, ο οποίος το επεκτείνει και το μεταφέρει στη 46 Castle Street.

1836

Oι James και John Chivas ξεκινούν να εργάζονται στο παντοπωλείο.

1841

H ιδιοκτησία του παντοπωλείου περνά στα χέρια των William Edward και James Chivas και μεταφέρεται στη 13 King Street στο Αμπερντίν, μια περιοχή με πλούσιους πελάτες. Το κατάστημα ειδικεύεται στην πώληση ακριβών αγαθών, ένα εκ των οποίων ήταν το ουίσκι, που είχε αυξημένη ζήτηση από την ελίτ κοινωνία της περιοχής.

1843

Ανακοινώνεται το πρώτο βασιλικό διάταγμα από την τότε βασίλισσα Βικτορία, σύμφωνα με το οποίο οι αδελφοί Chivas αποκτούν την αποκλειστική προμήθεια αγαθών για το βασιλικό παλάτι.

1851 Την εποχή αυτή στην αγορά κυκλοφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά single malt whiskies, τα οποία υστερούσαν σε ποιότητα και δεν ικανοποιούσαν τις απαιτήσεις των πελατών και του παλατιού. Οι αδελφοί Chivas πειραματίστηκαν παλαιώνοντας και σμίγοντας τα καλυτέρα single malt στο κελάρι κάτω από το παντοπωλείο τους. Το αποτέλεσμα ήταν ένα εξαίσιο ουίσκι, κι έτσι το όνομα Chivas Brothers συνδέθηκε με την απόλυτη ποιότητα, γεύση και τέχνη του blend.

98 EconomyToday

1859

To παντοπωλείο και η εταιρεία μετονομάζονται σε Chivas Brothers.

1909

Δημιουργείται τo πρώτο επίσημο μπουκάλι ουίσκι Chivas Regal, το οποίο έχει παλαιώσει για τουλάχιστον 25 χρόνια. Θεωρείται το πρώτο luxury whisky στον κόσμο, αφού μέχρι τότε ήταν το πρώτο ουίσκι που έχει παλαιώσει για τουλάχιστον 25 χρόνια. Παράλληλα, εξάγεται και λανσάρεται για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη, όπου γνωρίζει τεράστια επιτυχία.

1938

Παράγεται το πρώτο Chivas 12 YO και εξάγεται για πρώτη φορά στην Αμερική.

1960

Το Chivas Regal 12 YO πωλείται σε περισσότερες από 35 χώρες.

1997

Παράγεται για πρώτη φορά το Chivas 18 YO από τον Master Blender Colin Scott, το οποίο έχει κερδίσει αμέτρητα βραβεία και τις καρδιές των whisky lovers.

2001

H Chivas Brothers περνά στα χέρια της Pernod Ricard και οι πωλήσεις εκτοξεύονται στα 3,8 εκατομμύρια κιβώτια.

2007

Επαναλανσάρεται το Chivas 25 YO με την original συνταγή του 1909. Η τελετή λανσαρίσματος γίνεται στη Νέα Υόρκη, όπως λανσαρίστηκε το 1909.

2010-2022

H γκάμα του Chivas Regal μεγαλώνει και πλέον αποτελείται από τα Chivas 12 YO, Chivas Extra 13 YO, Chivas XV, Chivas Mizunara, Chivas 18 YO, Chivas Ultis, Chivas 25 YO και Chivas Icon.

Resilient Cities: London and Limassol.

Join Consulco's

Digital Event Thursday 16 June 2022 at 12:00 � 13:30 (GMT+3) Presenters:

Consulco gets London and Limassol's policy makers together to discuss the differences and similarities they share as global investment hubs and what they can learn from each other.

To register no later than Wednesday, 15/06/2022, scan here. For more information: Consulco Katerina Anadiotis, Georgia Bourouchtsi, Tel. 22 361 300 or e-mail: events@consulco.com

16473_NLA Event Consulco JA 05_22_F.indd 1

27/05/2022 10:36 AM