Economy Today - May 2023

TEΥΧΟΣ 83 / ΜΑÏΟΣ 2023 / €2,50

Η ΝΈΑ ΨΗΦΙΑΚΉ ΕΠΟΧΉ ΣΤΟΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ ΤΟΜΈΑ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

DIGITAL BANKING

ΤΙ ΑΛΛΆΖΕΙ ΣΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΈΣ ΠΛΗΡΩΜΈΣ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΈΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΊΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΈΑ ΣΕΖΌΝ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

FOCUS

ΤΕΥΧΟΣ 83 / ΜΑÏΟΣ 2023

16 Ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ: - Instant Payments & Digital Euro: Η επόμενη μέρα στην ψηφιακή τραπεζική - Παραδοσιακές τράπεζες και «νεοτράπεζες» μπορεί να είναι σύμμαχοι και ανταγωνιστές - Βρισκόμαστε στην εποχή του Open Banking - Προοπτικές και προκλήσεις από τη χρηματοοικονομική τεχνολογία - Ζωτικής σημασίας για τις επιχειρήσεις η κυβερνοασφάλεια - Χρηματοοικονομικός τομέας μπορεί να κερδίσει από το Blockchain - H οικονομία έχει ανάγκη ένα σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα 50 DIGITAL BANKING & DIGITAL PAYMENTS: Μεγαλώνει το πεδίο των ψηφιακών πληρωμών 60 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: Συγκρατημένη αισιοδοξία για τη νέα σεζόν - Γλυκοκοιτάζουν το 2019 αλλά κρατούν μικρό καλάθι - Το πλοίο σαλπάρει από την Κύπρο για την Ελλάδα και τα εισιτήρια γίνονται ανάρπαστα - Minthis: Πρωτοποριακό, πολυτελές και καινοτόμο

50

ΘΕΜΑΤΑ/ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

76

8 ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Το ράλι στις τιμές της ζάχαρης και των επεξεργασμένων τροφίμων 12 Συνάντηση στο γραφείο με τον Ανδρέα Κωστουρή 56 Τι θα προνοεί το νομοσχέδιο για την τηλεργασία στην Κύπρο 72 ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΤΡΙΜΙΝΤΗΣ: Το Ντουμπάι, η ικανότητα προσαρμογής και το νέο φορολογικό καθεστώς 76 Αγορά ακινήτων: Το καμπανάκι της ΕΚΤ και τα δεδομένα της Κύπρου 82 ΠΑΥΛΟΣ ΛΟΪΖΟΥ: Το νέο «Make or Break» του κλάδου των ακινήτων 84 ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΣΙΡΛΗΣ: Η κλιματική αλλαγή αναδιαμορφώνει τις τιμές των ακινήτων 86 ΑΡΗΣ ΠΕΤΑΣΗΣ: Ο τουρισμός δεν είναι η λύση 88 RED SEA DIPLOMATIC RESORT: Η «Αραβική Eιρήνη», το Σουδάν και η επιχειρησιακή οικονομία του Ισραήλ 94 ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ο κοινωνικός διάλογος ως εργαλείο επίλυσης εργατικών διαφορών

88

86

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 4 EDITORIAL 5 EI-KONOMIA 6 MARKETWATCH 104 ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

100

106 ΙΣΤΟΡΙΑ ενός brand

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

100 ΑΘΛΗΤΙΚΟ: Άθλημα των ψηλών; Μπα…

EconomyToday 3

ΕDITORIAL

Τ

ο «συναλλάσθεσθαι» κατά την τελευταία δεκαετία έχει αλλάξει άρδην, απότοκο τόσο της αλλαγής του χρηματοοικονομικού τομέα γενικότερα στον κόσμο όσο και των πολιτικών και θεσμικών μεταβολών που ακολούθησαν. Το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο, ως ο κυρίαρχος παίκτης του «συναλλάσθεσθαι» στην Κύπρο, είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που ήταν δέκα χρόνια πριν, αν λάβουμε και ως χρονικό ορόσημο τη δεκαετή περίοδο που ακολούθησε του ξεσπάσματος της οικονομικής κρίσης του 2013. Οι κυπριακές τράπεζες μέχρι το 2013 χαρακτηρίζονταν από εξωστρέφεια (καταστήματα στο εξωτερικό), μεγάλη συμμετοχή ξένων καταθέσεων στο παθητικό τους, έντονη φυσική παρουσία για την πραγματοποίηση συναλλαγών (ψηλό αριθμό προσωπικού και καταστημάτων), ανταγωνισμό που οριζόταν μόνο από τις «απέναντι» κυπριακές παραδοσιακές τράπεζες και κυρίως χαλαρό εποπτικό πλαίσιο. Σήμερα, το κυπριακό τραπεζικό σύστημα αποτελείται από τον μισό αριθμό τραπεζών, προσανατολισμένες, πλέον, σχεδόν απόλυτα προς το κυπριακό κοινό, κάτω από αυστηρό εποπτικό πλαίσιο απευθείας από την ΕΚΤ, ενώ έχουν να ανταγωνιστούν εντελώς νέους παίκτες τις «νεοτράπεζες», εταιρείες κρυπτονομισμάτων και εταιρείες που πρωταγωνιστούν στις τεχνολογικές εξελίξεις. Οι τελευταίες εξελίξεις με τις δυτικές κυρώσεις, με τον κλάδο των υπηρεσιών να βρίσκεται σε σημείο καμπής προς ένα νέο μοντέλο λειτουργίας, τις κυβερνοεπιθέσεις και την παρουσία στην Κύπρο δεκάδων FinTech εταιρειών με διεθνή προσανατολισμό θέτουν ολόκληρο τον χρηματοοικονομικό τομέα στην τροχιά μιας νέας εποχής. Η παγκόσμια τάση προς πιο αυστηρούς κανονισμούς, οι γεωπολιτικές εξελίξεις, η ανάγκη να παραμείνουμε μπροστά από τις κυβερνοαπειλές και η άνοδος των FinTech απαιτούν ρηξικέλευθη προσέγγιση τόσο από τους επόπτες και τις αρμόδιες κυβερνητικές Αρχές όσο και από τους κύριους «παίκτες» του κλάδου για να προσαρμοστούν και να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά, την ίδια ώρα που οι μνήμες των παθημάτων των τελευταίων χρόνων είναι ακόμη νωπές.

ΠΡΟΣ ΤΟ ΝΈΟ

«ΣΥΝΑΛΛΆΣΘΕΣΘΑΙ»

ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

TEΥΧΟΣ 83 / ΜΑÏΟΣ 2023 / €2,50

Η ΝΈΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΈΠΟΧΗ ΣΤΟΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΟΜΈΑ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

DIGITAL BANKING

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΩΜΕΣ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΣΕΖΟΝ

4 EconomyToday

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675

ΑΡΧΙΣΥΝΤΆΚΤΗΣ: Ξένιος Μεσαρίτης ART DIRECTOR: Ελένη Νικολάου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Άγγελος Αγγελοδήμου, Χάρις Βωβού, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Άννα Κριθαρίδου, Ναταλία Γεωργιάδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Βρασίδας Νεοφύτου, Τάσος Γιασεμίδης, Κυριάκος. Ε. Γεωργίου, Πωλίνα Άνιφτου, Γιώργος Καρατζιάς, Άρης Πετάσης, Παύλος Λοΐζου, Αριστείδης Τριμιντής, Γιάννης Μισιρλής ΔΙΌΡΘΩΣΗ: Μαρία Ζερβού

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ SALES EXECUTIVE: Καρολίνα Νεοκλέους neocleousc@diasmedia.com 22580491 CLIENT SERVICE: Ελισάβετ Ηρακλέους iracleouse@diaspublishing.com 22580487 MARKETING EXECUTIVE: Κλέλια Γιασεμίδου CLIENT SERVICE SUPERVISOR: Μαρία Χαραλάμπους ΥΠΕΎΘΥΝΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΊΟΥ: Οδυσσέας Κωνσταντίνου ΛΟΓΙΣΤΉΡΙΌ: Σάββια Αριστείδου

EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ ΙΔΡΥΤΉΣ: Κώστας Ν. Χατζηκωστής ΔΙΕΥΘΎΝΩΝ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ: Χρύσανθος Τσουρούλλης ΕΚΤΎΠΩΣΗ: Proteas Press Ltd ΔΙΑΝΟΜΉ: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η ΓΛΏΣΣΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΏΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

+75,6%

+89,9%

ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ

ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΥΠΡΙΩΝ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2023: 4.270 ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2022: 2431 ΕΓΓΡΑΦΕΣ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2023: 113.805 ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2022: 59.918 ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ

ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

+5,9%

ΜΑΡΤΙΟΣ 2023: 135,89 ΜΟΝΆΔΕΣ (ΜΕ ΒΆΣΗ 2015=100) ΕΤΉΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΉ +8,15% ΟΡΥΚΤΆ (24,45%) ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΟΡΥΚΤΏΝ (15,53%) ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΑΠΌ ΞΎΛΟ, ΜΟΝΩΤΙΚΆ, ΧΗΜΙΚΆ ΚΑΙ ΠΛΑΣΤΙΚΆ (7,98%) ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΆ ΕΊΔΗ (7,08%) ΜΕΤΑΛΛΙΚΆ ΠΡΟΪΌΝΤΑ (-0,82%)

ΜΕΣΕΣ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΑΠΟΛΑΒΕΣ (ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΊΑ)

ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ 2022: €2.546 ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΡΙΜΗΝΟ 2021: €2.404

+43%

ΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2023: 184.263 ΑΦΙΞΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2022: 128.840 ΑΦΙΞΕΙΣ

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

+33,8%

ΙΣΡΑΗΛ

12,4%

ΕΛΛΑΔΑ

8,2%

ΠΟΛΩΝΙΑ

7,6%

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

7%

+61,7%

ΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2023: €45,6 ΕΚ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022:€28,2 ΕΚ.

5 EconomyToday

MARKET WATCH

6+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ 1

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΠΟ S&PS

Σε τροχιά αναβάθμισης έθεσε την Τράπεζα Κύπρου ο οίκος S&P Global Ratings (S&Ps), ο οποίος αναβάθμισε την προοπτική της τράπεζας από σταθερή σε θετική επικαλούμενος το διαφοροποιημένο επιχειρηματικό μοντέλο και τη χαλάρωση των χρηματοδοτικών κινδύνων για όλο το τραπεζικό σύστημα της χώρας. Παράλληλα ο οίκος επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη αξιολόγηση της Τράπεζας Κύπρου σε «ΒΒ» και «Β» αντίστοιχα, ενώ στην ίδια πράξη αξιολόγησης αναβάθμισε

ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ

τις αξιολογήσεις των ελληνικών τραπεζών, Εθνικής Τράπεζας, Τράπεζας Πειραιώς, Eurobank, Alpha Bank και Aegean Baltic. Ειδικότερα, για την Τράπεζα Κύπρου, ο οίκος αναφέρει ότι η απόφαση για αναβάθμιση της προοπτικής σε θετική αντανακλά την εκτίμησή του ότι οι χρηματοδοτικοί κίνδυνοι για όλο το τραπεζικό σύστημα υποχωρούν. Επισημαίνει επίσης ότι η Τράπεζα Κύπρου έχει ταυτόχρονα βελτιώσει την κεφαλαιοποίησή της στον απόηχο της χαλάρωσης των οικονομικών κινδύνων και της αποξένωσης περιουσιακών στοιχείων υψηλού σταθμισμένου κινδύνου, κάτι που θα της δώσει ένα απόθεμα απορρόφησης «κάποιας αναμενόμενης επιδείνωσης στην ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού». Επισημαίνει ωστόσο ότι η Τράπεζα Κύπρου ακόμη υστερεί σε σύγκριση με τράπεζες με υψηλότερες αξιολογήσεις σε σχέση με την κερδοφορία και την αποδοτικότητα, «παρόλο που αναμένουμε ότι (η τράπεζα) σταδιακά θα κλείσει αυτό το χάσμα στους επόμενους 12 με 18 μήνες» σημειώνεται μεταξύ άλλων στο ανακοινωθέν.

Τον Απρίλιο 2023, το οικονομικό κλίμα χειροτέρευσε, με τον Δείκτη Οικονομικής Συγκυρίας (ΔΟΣ) να μειώνεται κατά 2,8 μονάδες σε σύγκριση με τον Μάρτιο. Την ίδια ώρα και το καταναλωτικό κλίμα κατέγραψε σημαντική επιδείνωση. Η μείωση του ΔΟΣ οφείλεται στην αποδυνάμωση του επιχειρηματικού κλίματος στους τομείς των υπηρεσιών και της μεταποίησης, αλλά και στην κάμψη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, αναφέρεται στον Δείκτη Οικονομικής Συγκυρίας του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Προστίθεται ότι η υποχώρηση του κλίματος στις υπηρεσίες προήλθε 6 EconomyToday

ΣΤΑ €7.101,0 ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

2

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε σε €7.101,0 εκ. το 2022 σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η Στατιστική Υπηρεσία. Κυριότερος εμπορικός εταίρος στις εισαγωγές της Κύπρου για το 2022 ήταν η Ελλάδα, ενώ κυριότερος εμπορικός εταίρος στις εξαγωγές εγχώριων προϊόντων ήταν ο Λίβανος. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι συνολικές εισαγωγές αγαθών (από Κράτη Μέλη της Ε.Ε. και από τρίτες χώρες) το 2022 ανήλθαν σε €11.290,0 εκ., ενώ οι συνολικές εξαγωγές αγαθών (προς Κράτη Μέλη της Ε.Ε. και προς τρίτες χώρες) ήταν €4.189,0 εκ. Παράλληλα, το μερίδιο των ενδοενωσιακών εισαγωγών για το έτος 2022 ανήλθε στο 60,8% σε σύγκριση με 65,1% το 2021, ενώ το μερίδιο των εισαγωγών από τρίτες χώρες αυξήθηκε στο 39,2% σε σύγκριση με 34,9% το 2021. Οι ενδοενωσιακές εξαγωγές μειώθηκαν στο 26,0% το 2022 σε σύγκριση με 27,4% το 2021, ενώ οι εξαγωγές προς τρίτες χώρες ανήλθαν στο 74,0% το 2022 σε σύγκριση με 72,6% το 2021. Σε ό,τι αφορά στο μερίδιο των εξαγωγών εγχώριων προϊόντων στο σύνολο των εξαγωγών, ανήλθε στο 39,6% το 2022 σε σύγκριση με 42,9% το 2021. Οι κυριότεροι εμπορικοί εταίροι στις εισαγωγές της Κύπρου για το 2022 ήταν η Ελλάδα (€2.640,9 εκ.), η Ιταλία (€1.183,9 εκ.), η Κίνα (€898,2 εκ.), το Ισραήλ (€835,9 εκ.) και η Γερμανία (€600,5 εκ.), ενώ οι κυριότεροι εμπορικοί εταίροι στις εξαγωγές εγχώριων προϊόντων ήταν ο Λίβανος (€287,3 εκ.), το Ηνωμένο Βασίλειο (€204,8 εκ.), η Ελλάδα (€121,0 εκ.) και το Ισραήλ (€81,6 εκ.)

3

από πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις για τον κύκλο εργασιών του επόμενου τριμήνου. Το κλίμα στη μεταποίηση επιδεινώθηκε ελαφρώς, ως αποτέλεσμα αρνητικότερων αξιολογήσεων της τρέχουσας κατάστασης. Στις κατασκευές, το κλίμα σημείωσε άνοδο λόγω ευνοϊκότερων αξιολογήσεων για τα επίπεδα των υπό εξέλιξη έργων, καθώς και λόγω πιο αισιόδοξων εκτιμήσεων για την απασχόληση στον κλάδο κατά το επόμενο τρίμηνο. Το κλίμα στο λιανικό εμπόριο ενδυναμώθηκε ελαφρώς λόγω βελτίωσης της τρέχουσας κατάστασης (πρόσφατες πωλήσεις, τρέχοντα αποθέματα), παρά τη μεγάλη προς τα κάτω αναθεώρηση των εκτιμήσεων για τις πωλήσεις του επόμενου τριμήνου, προστίθεται. Αναφέρεται ακόμη ότι το καταναλωτικό κλίμα τον Απρίλιο κατέγραψε σημαντική επιδείνωση.

ΣΤΟ Δ.Σ. ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΑΡΙΤΟΥ

4

Τον διορισμό του Ανδρέα Χαρίτου, καθηγητή Λογιστικής και Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στη θέση τού μη εκτελεστικού μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, η οποία έμεινε κενή μετά τον διορισμό του Μάκη Κεραυνού στη θέση του υπουργού Οικονομικών, αποφάσισε το Υπουργικό Συμβούλιο.

5

ΕΠΑΝΕΚΛΟΓΗ ΑΝΤΩΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΟΕΒ

Την επανεκλογή του εν ενεργεία προέδρου της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων Αντώνη Αντωνίου για νέα διετή θητεία ανακοίνωσε περί τα τέλη Απριλίου η ΟΕΒ, μετά από εκλογικές διαδικασίες που πραγματοποιήθηκαν και στις οποίες συμμετείχαν τα 113 από τα 129 μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου. Κατά τις ίδιες διαδικασίες εξελέγησαν τα ακόλουθα πρόσωπα στις 15 υπό ανανέωση έδρες της Εκτελεστικής Επιτροπής (με αλφαβητική σειρά): Αλετράρης Δημήτρης, Άννινος Αλέξης, Βάκης Δημήτρης, Γαβριήλ Στέλιος, Γεωργίου Γιώργος, Ζοπράς Δημήτρης, Θεοδότου Γιώργος, Ιωάννου Λύσανδρος, Καζάκος Θωμάς, Λοΐζου Λούης, Μυλωνάς Ανδρέας, Παναγιώτου Θεοδοσίου Δέσποινα, Παντελίδης Γιώργος, Φωτιάδης Παύλος και Χατζηγιάννης Γιάγκος. Προστίθεται ότι η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελείται από τον πρόεδρο Αντώνη Αντωνίου, τα 15 πιο πάνω μέλη καθώς και τα Ex officio μέλη που είναι ο τέως πρόεδρος Γιώργος Πέτρου και ο γενικός διευθυντής Μιχάλης Αντωνίου.

6

ΝΕΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Έτοιμη να αλλάξει όσα ξέραμε για τις πολύπλοκες τραπεζικές υπηρεσίες είναι η νέα, πιο λειτουργική και σύγχρονη ιστοσελίδα της Ελληνικής Τράπεζας: https://www.hellenicbank. com/ Με ανανεωμένη εμφάνιση και πιο ξεκάθαρο σχεδιασμό η νέα ιστοσελίδα υπόσχεται να προσφέρει στους υφιστάμενους και δυνητικούς πελάτες της Ελληνικής Τράπεζας μια αναβαθμισμένη εμπειρία εξυπηρέτησης στη βάση των σύγχρονων απαιτήσεων και στα πρότυπα διεθνών χρηματοπιστωτικών Οργανισμών. Η νέα ιστοσελίδα επανασχεδιάστηκε με γνώμονα την εμπειρία του χρήστη, προσφέροντας νέες δυνατότητες που διευκολύνουν την πλοήγηση, με επιπλέον φίλτρα προϊόντων, καθι-

7

ΣΤΑ €648 ΕΚΑΤ. TA EΣΟΔΑ ΠΛΟΙΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

Τα έσοδα της Κύπρου από την πλοιoδιαχείριση αυξήθηκαν περαιτέρω στα €648 εκατ. κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 2022, το οποίο αντιστοιχεί σε 4,6% του εξαμηνιαίου ΑΕΠ της Κύπρου, ως κύκλος εργασιών. Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε η Κεντρική Τράπεζα, αυτή είναι η τέταρτη διαδοχική αύξηση στα συνολικά έσοδα του κλάδου πλοιοδιαχείρισης, μετά την ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου από την πανδημία COVID-19 και τη συνακόλουθη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας. Η συνεισφορά της Γερμανίας (του κύριου εμπορικού εταίρου στον κλάδο) αυξήθηκε από 39% κατά το πρώτο μισό του 2022, σε 41% κατά το δεύτερο μισό του 2022. Άλλες αξιόλογες συνεισφορές μεριδίων κατά την ίδια περίοδο περιλαμβάνουν: Tην Ελλάδα (16%), τη Μάλτα (5%), την Ελβετία (5%), τις ΗΠΑ (4%) και τη Σιγκαπούρη (4%). Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 2022, το 31% των εταιρειών κατόρθωσε να αποφέρει έσοδα μεταξύ των €1 - €30 εκατομμυρίων έκαστη, ενώ το 27% των εταιρειών κατόρθωσε να αποφέρει έσοδα πέραν των €30 εκατ. έκαστη. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 2022, το 30% των ιεραρχικά μεγαλύτερων εταιρειών αντιπροσώπευε το 95% των εσόδων του κλάδου. Οι δαπάνες πλοιοδιαχείρισης αυξήθηκαν περαιτέρω στα €629 εκατ. ή 4,4% του εξαμηνιαίου ΑΕΠ της Κύπρου ως κύκλος εργασιών, σημειώνοντας την τέταρτη διαδοχική αύξηση από το πρώτο εξάμηνο του 2021.

στώντας ευκολότερη και απλούστερη τη σύγκριση προϊόντων και υπηρεσιών από τους πελάτες. Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα για διαρκείς αναβαθμίσεις. Παράλληλα με την ανανέωση της ιστοσελίδας, σημαντική είναι και η αλλαγή στην εμφάνιση και λειτουργία του Online Banking, το οποίο πλέον έχει τον ίδιο σχεδιασμό (look and feel) και προσφέρει την ίδια εμπειρία χρήστη με την εφαρμογή Hellenic Bank Mobile App, για μια πιο απλή διαχείριση των τραπεζικών καθημερινών υπηρεσιών που έχουν στη διάθεσή τους οι χρήστες. Μέσα από το εύχρηστο Online Banking, οι πελάτες έχουν δωρεάν και άμεση πρόσβαση και μπορούν να διαχειριστούν τους λογαριασμούς τους άνετα και με ασφάλεια ανά πάσα στιγμή, από οπουδήποτε, χωρίς να χρειάζεται να επισκεφθούν ένα υποκατάστημα.

EconomyToday 7

ΘΕΜΑ

ΤΟ ΡΆΛΙ ΣΤΙΣ ΤΙΜΈΣ της ζάχαρης και των επεξεργασμένων τροφίμων

ΤΟΥ ΒΡΑΣΊΔΑ ΝΕΟΦΎΤΟΥ Υπεύθυνου Επενδυτικής Έρευνας στην Exclusive Capital

«

Η ΤΙΜΉ ΤΗΣ ΖΆΧΑΡΗΣ ΣΚΑΡΦΆΛΩΣΕ ΠΈΡΑΝ ΑΠΌ ΤΑ

$0,25 ΣΕΝΤ

ανά λίβρα στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης για πρώτη φορά από τα

ΜΈΣΑ ΤΟΥ 2012

8 EconomyToday

«

Η

τιμή της ζάχαρης εκτινάχθηκε στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 11 ετών στις διεθνείς αγορές, καθώς η μειωμένη προσφορά λόγω κακών καιρικών συνθηκών δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση μετά την πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η τιμή της ζάχαρης σκαρφάλωσε πέραν από τα $0,25 σεντς ανά λίβρα στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης για πρώτη φορά από τα μέσα του 2012, με παρόμοια ανοδική κίνηση και στις αγορές της Ευρώπης και Ασίας. Η άνοδος της τιμής είναι εντυπωσιακή-κοντά στα 150% μέσα σε 36 μήνες- αν αναλογιστεί κανείς ότι διαπραγματευόταν κοντά στα χαμηλά των $0,10 σεντ τον Απρίλιο του 2020. Η μεγάλη πτώση οφειλόταν στην κατακόρυφη υποχώρηση της ζήτησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς οι καταναλωτές αγόραζαν λιγότερα αναψυκτικά και επιδόρπια, όπως επίσης και στην περιορισμένη βιομηχανική παραγωγή επεξεργασμένων τροφίμων. Οι αναλυτές εμπορευμάτων θεωρούν ότι οι υψηλές τιμές ενδεχομένως να παραμείνουν για αρκετό χρονικό διάστημα λόγω λιγότερης σοδειάς ζαχαροκάλαμου (από το οποίο παράγεται η ζάχαρη μετά από επεξεργασία) σε Ινδία και Βραζιλία και ίσως δοκιμάσει να

προσεγγίσει τα ιστορικά υψηλά των $0,36 του 2011 αν ευνοήσουν οι συγκυρίες. Η ζάχαρη αποτελεί μια από τις πρώτες ύλες για την κατασκευή και επεξεργασία για πολλά από τα βασικά καταναλωτικά προϊόντα της καθημερινότητάς μας που τα βρίσκουμε σε υπεραγορές, φούρνους και ζαχαροπλαστεία και η ανοδική πορεία της τιμής της αντικατοπτρίζει την αύξηση και διατήρηση του πληθωρισμού τροφίμων στα υψηλότερα επίπεδα εδώ και δεκαετίες.

Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΖΆΧΑΡΗΣ

Η λέξη ζάχαρη προέρχεται ετυμολογικά από τη σανσκριτική (ινδική) λέξη «śarkara», που αρχικά σήμαινε άμμος ή χαλίκι και καλλιεργείται στην Ινδία και στα τροπικά νησιά του Νότιου Ειρηνικού Ωκεανού (Παπούα-Νέα Γουινέα) ήδη από το 1000 π.Χ.. Οι παραγωγοί συνθλίβουν τα κοτσάνια ζαχαροκάλαμου για να πάρουν τον χυμό του και στη συνέχεια εξατμίζουν τον χυμό για να δημιουργήσουν κρυστάλλους ζάχαρης, που είναι γνωστή και σαν «ακατέργαστη ζάχαρη», πριν να ραφιναριστεί στο τελικό προϊόν. Σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία, Ινδίες και τη Μέση Ανατολή, η ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο χρησιμοποιήθηκε για αιώνες στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική πριν εισαχθεί στην Ευρώπη από τους Έλληνες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς και Άραβες (στη νότιο Ισπανία), όπου το μέλι ήταν το μόνο διαθέσιμο γλυκαντικό. Η καλλιέργεια της επεκτάθηκε και στις νέες χώρες που ανακαλύφθηκαν μετά τον 15ο αιώνα μετά την ανακάλυψη της Αμερικής και της Νότιας Αφρικής, με τους Πορτογάλους να παίρνουν τα ζαχαροκάλαμα στη Βραζιλία, ενώ οι Άγγλοι στη Βόρεια Αμερική.

EconomyToday 9

ΘΕΜΑ Οι Ισπανοί πήραν μαζί τους ζαχαροκάλαμο στις νέες αποικίες τους στην Καραϊβική και Λατινική Αμερική, όπου έγινε η βάση στο λεγόμενο «Τριγωνικό Εμπόριο» σκλάβων, ζάχαρης και ρουμιού. Η ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο ήταν σημαντικό στοιχείο Στην Κύπρο και στο παγκόσμιο εμπόριο στην αρχαιότητα, καθώς οι ειδικά στις περιοχές πρώτες εξαγωγές ζάχαρης στην Ευρώπη γίνονταν της δυτικής Λεμεσού, από τους Έλληνες εμπόρους που κυριαρχούσαν στα αρχαία Ελληνιστικά βασίλεια της Ανατολής και Βακτη- παραγόταν τόση πολλή ρίας -που δημιουργήθηκαν από τον Μέγα Αλέξανδρο ζάχαρη από την οποία και τους διαδόχους του- καθώς ήταν σε επαφή με τις θα μπορούσε να ινδικές ηγεμονίες και μετέπειτα από τους Ρωμαίους και Σταυροφόρους που κατέκτησαν τη Μέση Ανατολή εφοδιαστεί ολόκληρη η Ευρώπη της και Κύπρο.

ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΓΕΓΟΝΌΣ:

Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΗΣ ΖΆΧΑΡΗΣ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

Η Κύπρος ήταν φημισμένη για την εκτεταμένη καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου και την ποιοτική της ζάχαρη κατά την εποχή της Φραγκοκρατίας-Ενετοκρατίας 1192 μ.Χ- 1571 μ.Χ. Το ζαχαροκάλαμο αποτελούσε μια πολύ σημαντική καλλιέργεια της κυπριακής γεωργίας και ένα από τα σημαντικότερα εξαγωγικά προϊόντα του νησιού, που έφερε πολύ πλούτο στις φεουδαρχικές οικογένειες που έλεγχαν το εμπόριο. Η βενετική οικογένεια Κορνάρο εξελίχθηκε σ’ έναν από τους μεγαλύτερους καλλιεργητές ζαχαροκάλαμου και παραγωγής ζάχαρης στην Κύπρο, καθώς κατείχε τις μεγαλύτερες φυτείες στις εύφορες περιοχές της Επισκοπής και Κολοσσίου, όπως επίσης διέθετε και μύλο ζαχαροκάλαμου και διυλιστήριο ζάχαρης στην περιοχή του κάστρου. Μάλιστα, στην Κύπρο και ειδικά στις περιοχές της δυτικής Λεμεσού, παραγόταν τόση πολλή ζάχαρη από την οποία θα μπορούσε να εφοδιαστεί ολόκληρη η Ευρώπη της τότε εποχής, ώστε οι χριστιανοί της Δύσης να μη χρειάζεται ν’ αγοράζουν πια ζάχαρη από τα εχθρικά αραβικά κράτη της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής.

ΟΙ ΑΙΤΊΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΙΓΌΤΕΡΗ ΠΡΟΣΦΟΡΆ ΖΆΧΑΡΗΣ:

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ζάχαρης, περίπου το 80% της παγκόσμιας παραγωγής ζάχαρης προέρχεται από ζαχαροκάλαμο (sugar cane) και κυρίως από Βραζιλία και Ινδία, ενώ το υπόλοιπο 20% προέρχεται από τα παντζάρια - ή αλλιώς τα ζαχαρότευτλα (beet sugar) – τα οποία παράγουν κυρίως χώρες της Βόρειας Ευρώπης όπως η Ουκρανία, Πολωνία, Γερμανία και Ολλανδία λόγω του ευνοϊκού ψυχρού κλίματος. Άρα οι αιτίες που οδηγούν στη μείωση της προσφοράς ζάχαρης σήμερα είναι οι εξής: 1. Μειωμένη παραγωγή σε Ασία και Βραζιλία: Το ζαχαροκάλαμο είναι ένα φυτό που καλλιεργείται στις τροπικές χώρες για την παραγωγή ζάχαρης, η οποία εξάγεται από το φυτό μετά από μια διαδικασία άλεσης και καθαρισμού. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο βλαστός είναι ευαίσθητος σε ακραία καιρικά φαινόμενα.

10 EconomyToday

τότε εποχής

Κορυφαίες χώρες παραγωγής ζάχαρης όπως η Βραζιλία και η Ινδία και κατά δεύτερον η Κίνα, η Ταϊλάνδη και το Πακιστάν μαστίζονται από μη εποχικά καιρικά φαινόμενα αυτή την περίοδο, όπως ακραίους καύσωνες, έντονες βροχοπτώσεις και μουσώνες, με αποτέλεσμα τις λιγότερες του αναμενομένου συγκομιδές ζαχαροκάλαμων. Οι μη αναμενόμενες για την εποχή έντονες βροχοπτώσεις στην Ινδία και ειδικά στην καρδιά του ζαχαροκάλαμου, την περιοχή της Μαχαράστρα, η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα τρίτο της παραγωγής ζάχαρης της χώρας, έπληξαν τη σοδειά, με αποτέλεσμα να αναμένεται σημαντική μείωση παραγωγή ζάχαρης κατά σχεδόν 3% για το καλλιεργητικό έτος που εκτείνεται από τον Οκτώβριο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2023.

2. «Ελ Νίνιο»: Επιπλέον, οι αναλυτές φοβούνται την επιρροή του καιρικού φαινομένου «Ελ Νίνιο», το οποίο ενδεχομένως να αυξήσει τη συχνότητα των ακραίων καιρικών συνθηκών και να χειροτερέψει τις προοπτικές παραγωγής ζαχαροκάλαμων σε Λατινική Αμερική και Κεντρική Ασία. Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, υπάρχει πιθανότητα 62% να εμφανιστούν συνθήκες «Ελ Νίνιο» από τον Μάιο έως τον Ιούνιο.

3. Μείωση παραγωγής στην Ευρώπη: Η μειωμένη παγκόσμια παραγωγή ζάχαρης επιδεινώθηκε φέτος από μια άσχημη παραγωγή παντζαριών στην Ευρώπη, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, την έντονη ξηρασία κατά την καλοκαιρινή περίοδο του 2022 και τη διαχρονική μείωση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων.

4. Μειωμένα αποθέματα ζάχαρης: Μεγάλος κίνδυνος για την αγορά είναι και τα μειωμένα αποθέματα ζάχαρης σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα χαμηλά αποθεματικά θα αποτελέσουν πρόβλημα για την αγορά εάν οι εξαγωγές από Βραζιλία και Ινδία μειωθούν λόγω κάποιου απροσδόκητου σοκ, όπως ακραία καιρικά φαινόμενα ή το «Ελ Νίνιο». Ο διακρατικός Διεθνής Οργανισμός Ζάχαρης ανέφερε ότι η αγορά θα εμφανίσει συνολικά ένα έλλειμμα της τάξεως των 5 εκατομμυρίων μετρικών τόνων το

τρέχον έτος λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών.

ΑΥΞΗΜΈΝΗ ΖΉΤΗΣΗ ΓΙΑ ΖΆΧΑΡΗ ΚΑΙ ΒΙΟΚΑΎΣΙΜΑ

Μετά τη μεγάλη πτώση της παγκόσμιας κατανάλωσης ζάχαρης στα μέσα του 2020 λόγω της πανδημίας, από τότε κινείται έντονα ανοδικά, καταγράφοντας τα πρώτα διαδοχικά ετήσια κέρδη στην κατά κεφαλήν κατανάλωση ζάχαρης και άλλων θερμιδικών γλυκαντικών από τη δεκαετία του 1990, με πρωταθλητές το Ισραήλ, Μαλαισία, ΗΠΑ και Κίνα. Μεγάλοι καταναλωτές ζάχαρης είναι και οι μουσουλμανικές χώρες λόγω θρησκευτικής παράδοσης στα γλυκά και σιροπιαστά κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού. Αυτό το γεγονός θα επιδεινώσει την επισιτιστική κρίση λόγω της εκτίναξης στις τιμές της ζάχαρης, ειδικά σε φτωχές μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής. Ακόμη ένας παράγοντας που ωθεί τις τιμές ζάχαρης υψηλότερα, είναι η μεγάλη ζήτηση ζαχαροκάλαμου και των υπολειμμάτων του προς την παραγωγή βιοαιθανόλης μέσω της αλκοολικής ζύμωσης, το πρώτο βιοκαύσιμο που χρησιμοποιήθηκε σαν υποκατάστατο της βενζίνης και ντίζελ σε οχήματα. Η βιοαιθανόλη είναι ένα άχρωμο διαυγές υγρό καύσιμο, υψηλής ενεργειακής περιεκτικότητας (υψηλά οκτάνια) και καθαρότερο περιβαλλοντικά από τα συνηθισμένα ορυκτά καύσιμα, καθώς προκαλεί ελάχιστη περιβαλλοντική μόλυνση. Η ενεργειακή κρίση και οι περικοπές στην παραγωγή πετρελαίου από το ΟΠΕΚ, ενθάρρυνε την εκτροπή του ζαχαροκάλαμου προς την παραγωγή αιθανόλης αντί στη βιομηχανία τροφίμων, εντείνοντας την έλλειψή της στην αγορά.

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΌΣ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ΚΑΙ Η ΑΚΡΊΒΕΙΑ ΣΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΈΝΑ ΤΡΌΦΙΜΑ

Ο πληθωρισμός τροφίμων ξεκίνησε πολύ πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα ξεκίνησαν από τα μέσα του 2021, όταν οι παγκόσμιες οικονομίες άνοιξαν λόγω της άρσης των περιορισμών του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα να εκτιναχθούν αρχικώς οι τιμές στις εισαγόμενες πρώτες ύλες όπως η ζάχαρη, ο καφές, το κακάο, το σιτάρι και άλλα. Όμως, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, προκάλεσε μια απροσδόκητη μεγάλη και διαρκή εκτίναξη των τιμών πετρελαίου, ΤΟ 20% ΤΗΣ φυσικού αερίου, άνθρακα και ηλεκτρισμού, που ΠΑΓΚΌΣΜΙΑΣ συμπαρέσυρε ανοδικά το κόστος παραγωγής και ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΖΆΧΑΡΗΣ εργασίας στη βιομηχανία τροφίμων. ΠΡΟΈΡΧΕΤΑΙ ΑΠΌ Στην Κύπρο, η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή, ΧΏΡΕΣ ΤΗΣ ΒΌΡΕΙΑΣ ανακοίνωσε το αναβαθμισμένο Παρατηρητήριο Τιμών Καταναλωτικών Προϊόντων για τον μήνα Μάρτιο ΕΥΡΏΠΗΣ ΌΠΩΣ 2023, όπου καταδεικνύει ότι οι λιανικές τιμές στα Η ΟΥΚΡΑΝΊΑ, ΠΟΛΩΝΊΑ, τρόφιμα παρουσιάζουν αυξήσεις σε ποσοστό 9% για ΓΕΡΜΑΝΊΑ ΚΑΙ την περίοδο Ιανουαρίου – Μαρτίου, πριν πέσουν στο 7,1% τον επόμενο μήνα. ΟΛΛΑΝΔΊΑ Παρότι οι τιμές ενέργειας έχουν μειωθεί εντυπωσιακά τους τελευταίους μήνες, οι αυξανόμενες τιμές της ζάχαρης θα προκαλέσουν περαιτέρω άνοδο στις λιανικές τιμές των ζαχαρωτών ροφημάτων και αναψυκτικών με βάση τη ζάχαρη, όπως επίσης στις τιμές των επεξεργασμένων τροφίμων στις υπεραγορές όπως είναι το κακάο σε σκόνη, μπάρες σοκολάτας, παιδικές τροφές, δημητριακά, σιρόπια, κονσέρβες, μπισκότα, κέικ, αλμυρά σνακ που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης (σάκχαρα). Ο πληθωρισμός στα επεξεργασμένα τρόφιμα θα κτυπήσει άμεσα τα νοικοκυριά, καθώς οι γρήγοροι ρυθμοί της μοντέρνας καθημερινής ζωής μας έχουν αυξήσει την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, τα οποία δεν είναι μόνο γεύματα μικροκυμάτων και έτοιμα γεύματα, αλλά είναι οποιαδήποτε τρόφιμα που έχουν τροποποιηθεί με κάποιο τρόπο κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Το υψηλό κόστος στα επεξεργασμένα τρόφιμα προέρχεται από το γεγονός ότι οι εισαγόμενες και ακριβές πρώτες ύλες όπως είναι η ζάχαρη, το αλάτι και το λίπος προστίθενται συχνά στα κατεργασμένα τρόφιμα για να κάνουν τη γεύση τους πιο ελκυστική και να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής τους, Επίσης σε άλλες περιπτώσεις συμβάλλουν στη δομή του προϊόντος όπως η προσθήκη της ζάχαρης στους χυμούς, στα γλυκά, στις σοκολάτες, στις πίτες, στα μπισκότα, αναψυκτικά και άλλα. Η επεξεργασία των τροφίμων με τη μορφή της κονσερβοποίησης, το ψήσιμο, την κατάψυξη και την αποξήρανση έχει ως σκοπό τη συντήρησή τους, ειδικά όταν πρόκειται για εύκολα αλλοιωμένα τρόφιμα και πρώτες ύλες όπως για παράδειγμα το κρέας, το ψάρι, τα λαχανικά και τα φρούτα, τα οποία περιέχουν μικρές ή μεγάλες ποσότητες ζάχαρης ή σιρόπια με βάση τη ζάχαρη.

EconomyToday 11

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ

ΟΛΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ!

«Θαυμάζω αυτόν που προσπαθεί, που δεν χάνει την ελπίδα του, που αγωνίζεται και που τα καταφέρνει», μάς λέει ο επικεφαλής του Τμήματος Επικοινωνίας του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, ΑΝΔΡΈΑΣ ΚΩΣΤΟΥΡΉΣ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

Ά

ρχισε την καριέρα του ως μάχιμος δημοσιογράφος σε Εντυπα και Ηλεκτρονικά Μέσα Ενημέρωσης. Τα τελευταία επτά σχεδόν χρόνια είναι υπεύθυνος του Τμήματος Επικοινωνίας του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου. Αν αναλογιστεί κανείς την πρόσφατη τραπεζική κρίση που βίωσε η χώρα μας, τότε εύκολα μπορεί να αντιληφθεί πως για τον Ανδρέα Κωστουρή η μετάβαση αυτή ήταν ταυτόχρονα μια πρόκληση αλλά και μια ευκαιρία να μάθει και να δει τα πράγματα και από μια άλλη...σκοπιά! Ως άτομο που στοχεύει στη συνεχή εξέλιξη και την ολοκλήρωση με επιτυχία της αποστολής του, με όπλα τον επαγγελματισμό, την εργατικότητα, τις νέες ιδέες, τον διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των πραγμάτων έχει συμβάλει σημαντικά στη διαφορο-

WHOIS WHO 12 EconomyToday

ποίηση του τρόπου επικοινωνίας και τη διαμόρφωση της δημόσιας εικόνας του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, αλλά και γενικότερα θεμάτων που σχετίζονται με το τραπεζικό σύστημα. Τι περιλαμβάνει το τυπικό πρόγραμμα μιας μέρας στο γραφείο; Σίγουρα αρχίζει και τελειώνει με ενημέρωση, αφού η επικαιρότητα αποτελεί σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς μου. Συναντήσεις με στελέχη από τον τραπεζικό τομέα, επαγγελματίες από κρατικές υπηρεσίες, ανεξάρτητες αρχές και πολιτικά πρόσωπα αποτελούν επίσης βασικό μέρος μιας μέρας στο γραφείο. Ταυτόχρονα, μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε επαφή με τα ΜΜΕ, παρεμβάσεις σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, επιμέλεια ή σύνταξη άρθρων, συνεντεύξεων και ανακοινώσεων. Ο ρόλος των social media και των νέων τεχνολογιών διαδραματίζουν πλέον κεντρικό ρόλο στην επικοινωνία, συνεπώς στην καθημερινότητά μου.

Παράλληλα με τις σπουδές μου στη Δημοσιογραφία, τις οποίες άρχισα το 2005 εργάστηκα σε διάφορα ΜΜΕ στην Κύπρο, τόσο Έντυπα όσο και Ηλεκτρονικά. Η πρώτη μου δουλειά ήταν στο περιοδικό «IN Business» και ακολούθως συνεργάστηκα με τον τηλεοπτικό σταθμό «Mega», την εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» και τις ιστοσελίδες «IN Business News» και «ΡΕΠΟΡΤΕΡ». Μετά από έντεκα

Ως υπεύθυνος Επικοινωνίας του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, ποιες προκλήσεις καλείστε να διαχειριστείτε; Το πλέον απαιτητικό κομμάτι της δουλειάς μου είναι να καταφέρω να διαχωρίσω την εικόνα, τη θέση, τη συνεισφορά και τον ρόλο του τραπεζικού τομέα του σήμερα με το παρελθόν και όλα τα κακώς κείμενα του παρελθόντος με αποκορύφωμα την οικονομική κρίση του 2013. Οι τράπεζές μας σήμερα έχουν εξελιχθεί σε κεντρικούς παράγοντες σταθερότητας, οικονομικής ανάπτυξης, τεχνολογικής εξέλιξης και κοινωνικής συνοχής και μάλιστα εν μέσω δυσμενών συνθηκών με κορυφαία την περίοδο της πανδημίας. Έχουμε όμως πολλά να κάνουμε στο πεδίο ανανέωσης των αντιλήψεων για τις τράπεζες από το κοινό, την ίδια την πολιτεία, τον πολιτικό κόσμο και τις επιχειρήσεις. Ποιο είναι το δικό σας προσωπικό στοίχημα; Τι είναι αυτό που θέλετε να πετύχετε; Στοχεύω πάντα στην επιτυχή ολοκλήρωση κάθε αποστολής που

χρόνια, ασχολούμενος κυρίως με το οικονομικό και επιχειρηματικό ρεπορτάζ έκανα μια μεγάλη αλλαγή και το 2016 εντάχθηκα στο δυναμικό του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου. Τα τελευταία εφτά -σχεδόνχρόνια εργάζομαι ως υπεύθυνος Επικοινωνίας του Οργανισμού, σε μια από τις πιο δύσκολες αλλά και πιο δημιουργικές αποστολές μου ως επαγγελματίας.

5

ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΕΝΑ

ΑΓΑΠΗΜΈΝΟ ΒΙΒΛΊΟ:

«Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (του Νίκου Σαραντάκου)

ΑΓΑΠΗΜΈΝΗ ΤΑΙΝΊΑ:

ΠΡΟΣΩΠΙΚΌΤΗΤΑ ΠΟΥ ΘΑΥΜΆΖΩ:

Θαυμάζω αυτόν που προσπαθεί, που δεν χάνει την ελπίδα του, που αγωνίζεται και που τα καταφέρνει

ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΘΑ ΉΘΕΛΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΉΣΩ:

Ένα μικρό κομμάτι γης για να το καλλιεργώ

ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΠΟΧΩΡΊΖΟΜΑΙ ΠΟΤΈ: Το κινητό μου

EconomyToday 13

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ

αναλαμβάνω ή να φέρνω θετικό αποτέλεσμα για κάποιο στόχο που προηγουμένως δεν πέτυχα. Η εξέλιξη είναι πολύ σημαντική για μένα, την οποία επιδιώκω μέσω υιοθέτησης νέων μεθόδων, κατάκτησης καινούργιων γνώσεων και αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων επικοινωνίας. Κεντρικός άξονας κάθε ενέργειάς μου, στο επαγγελματικό πεδίο, είναι να τίθενται οι θέσεις των τραπεζών αποτελεσματικά και δίκαια σε κάθε συζήτηση ή διαβούλευση που τις αφορά.

ΤΟ ΜΟΤΟ ΜΟΥ

Όλα γίνονται

14 EconomyToday

Τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός του Τμήματος σας για το τρέχον έτος; Σε ποιους άξονες θα κινηθεί η στρατηγική σας; Η επικοινωνιακή μας στρατηγική κινείται σε τρεις βασικούς άξονες. Πρώτα και κύρια στις τράπεζες μέλη του Συνδέσμου, αφού χωρίς αυτές δεν θα υπήρχε το αντικείμενο, το περιεχόμενο και οι στόχοι στη δουλειά μας. Ο δεύτερος αφορά τους επαγγελματικούς, κρατικούς, ανεξάρτητους και πολιτικούς φορείς του τόπου, η συνεργασία με τους οποίους αποτελεί καίριας σημασίας σκοπό του Συνδέσμου Τραπεζών. Ο τρίτος και εξίσου σημαντικός

άξονας επικοινωνίας αφορά τη δημόσια εικόνα και επικοινωνία μας μέσω των ΜΜΕ, τα οποία αποτελούν τον αναμεταδότη των μηνυμάτων μας προς την κοινωνία. Επιδιώκουμε η επικοινωνία μας σε κάθε έναν από τους τρεις άξονες να είναι τακτική, αποτελεσματική και έντιμη σε επίπεδο παραβολής θέσεων, απόψεων και αντιλήψεων με μια σαφώς πιο εξωστρεφή στάση σε σύγκριση με το παρελθόν. Το νέο που υιοθετούμε ολοένα και περισσότερο αφορά στα social media και την ηλεκτρονική επικοινωνία πεδία στα οποία επενδύουμε διαρκώς. Ποιοι σταθμοί καθόρισαν την επαγγελματική σας πορεία; Σίγουρα η εξασφάλιση της πρώτης μου δουλειάς στο περιοδικό IN Business αποτελεί τον πλέον σημαντικό σταθμό στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία, αφού ήταν το εφαλτήριο για την καριέρα μου, τόσο ως δημοσιογράφος όσο και ως επαγγελματίας στον χώρο της επικοινωνίας. Η συγκεκριμένη θέση εργασίας προέκυψε διότι ως πρωτοετής φοιτητής πήγαινα αμισθί κάποια απογεύματα στην εφημερίδα «Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ», για να μάθω όσα

περισσότερα μπορούσα για τον χώρο της Δημοσιογραφίας. Εκεί, κάποια άτομα, που εκτίμησαν το μεράκι που είχα για τη Δημοσιογραφία -και τα οποία για πάντα θα ευγνωμονώ- με συνέστησαν στους υπεύθυνους του νέου, τότε, περιοδικού IN Business από το οποίο έμαθα πάρα πολλά και εξασφάλισα τα πρώτα μου χρήματα ως δημοσιογράφος. Ο δεύτερος μεγάλος σταθμός είναι βεβαίως η μετάβαση από τον κόσμο της Δημοσιογραφίας σε αυτόν των τραπεζών και της επικοινωνίας, πεδία τα οποία έχω μάθει εμπειρικά και όχι ακαδημαϊκά. Μάλιστα, βρίσκω αυτή την επαγγελματική συνθήκη πέρα από απαιτητική και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, διότι σχεδόν σε καθημερινή βάση μαθαίνω κάτι καινούργιο από τον απέραντο και συναρπαστικό κόσμο των τραπεζών και της οικονομίας. Η οικονομία και δη οι τράπεζες συναντούν την τεχνολογία, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις, τη νομική, την πολιτική ζύμωση και βεβαίως τις κοινωνικές συνθήκες μέσα σε έναν κόσμο που αλληλεπιδρά και αλλάζει διαρκώς και κυρίως μετά την πανδημία ακόμη πιο γρήγορα. Ποιες νέες συνήθειες έχετε αποκτήσει στον εργασιακό τομέα μετά την Covid-19 εποχή; Δύο βασικές αλλαγές έχουν αυξήσει την παραγωγικότητα λόγω περισσότερου ωφέλιμου χρόνου. Οι δύο αυτές αλλαγές είναι οι τηλεοπτικές παρεμβάσεις από το γραφείο και όχι διά ζώσης και οι ηλεκτρονικές συναντήσεις με οποιονδήποτε από οπουδήποτε στην Κύπρο και στον κόσμο στον χρόνο που βολεύει καλύτερα όλους τους συμμετέχοντες σε μια συζήτηση, μια συνεδρία ή μια συνέντευξη. Αποτελεί πλέον καθημερινότητα, αλλά βρίσκω συναρπαστικό το ότι οι αποστάσεις στον πλανήτη έχουν εκμηδενιστεί, ιδίως εάν αναλογιστεί κανείς που ήμασταν πριν την πανδημία και πού βρισκόμαστε σήμερα.

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

Ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ Η έλευση του blockchain, της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης «μεγάλων δεδομένων» - large data - μεταμορφώνουν τον τρόπο παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

16 EconomyToday

νομικών υπηρεσιών με τις παραδοσιακές τράπεζες να επενδύουν συνεχώς στον Ψηφιακό Μετασχηματισμό και στην Καινοτομία. Τράπεζες και νεοτράπεζες αξιοποιούν τις ευκαιρίες της νέας τεχνολογικής εποχής παρέχοντας καινοτόμες και αποτελεσματικές λύσεις προς τους πελάτες τους συμπεριλαμβανομένων του peer-to-peer δανεισμού, του crowdfunding και του mobile banking κ.ά..

ΑΥΣΤΗΡΟΤΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Ο

χρηματοπιστωτικός τομέας στην Κύπρο έχει εισέλθει σε μια νέα εποχή, αφού την τελευταία δεκαετία υφίσταται σημαντική μεταμόρφωση, ωθούμενος από την ταχεία πρόοδο της τεχνολογίας και ένα πιο αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο. Αυτή η νέα εποχή αλλάζει σημαντικά το τραπεζικό πεδίο και τις τραπεζικές εργασίες και δημιουργεί νέα δεδομένα. Για παράδειγμα, ως απότοκο των τεχνολογικών εξελίξεων νέες εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, οι γνωστές FinTech, έχουν εισέλθει στην αγορά και εμφανίζονται έτοιμες να φέρουν «επανάσταση» στον κλάδο. Με την Κύπρο να τοποθετείται ως κόμβος για την καινοτομία που φέρουν οι εταιρείες FinTech και την κυβέρνηση να εισάγει πρωτοβουλίες για να ενθαρρύνει την ανάπτυξη του κλάδου, το μέλλον του χρηματοπιστωτικού τομέα στη χώρα διαφαίνεται εντελώς μεταλλαγμένο και με αρκετές προκλήσεις. Ένας από τους βασικούς μοχλούς αυτού του μετασχηματισμού είναι η τεχνολογία. Η έλευση του blockchain, της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης «μεγάλων δεδομένων» - large data μεταμορφώνουν τον τρόπο παροχής χρηματοοικο-

ΣΕ ΈΝΑ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΈΝΤΟΝΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΎ, ΤΡΆΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΤΡΆΠΕΖΕΣ, ΑΞΙΟΠΟΙΟΎΝ ΤΙΣ ΕΥΚΑΙΡΊΕΣ ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΉΣ ΕΠΟΧΉΣ ΠΑΡΈΧΟΝΤΑΣ ΚΑΙΝΟΤΌΜΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΈΣ ΛΎΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΕΛΆΤΕΣ ΤΟΥΣ, ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΈΝΩΝ ΤΟΥ PEER-TO-PEER ΔΑΝΕΙΣΜΟΎ, ΤΟΥ CROWDFUNDING ΚΑΙ ΤΟΥ MOBILE BANKING

Την ίδια στιγμή που βρίσκεται σε εξέλιξη η ψηφιακή μεταμόρφωση, οι ρυθμιστικές Αρχές σε Κύπρο και Φρανκφούρτη επιβάλλουν αυστηρότερους Κανονισμούς στον χρηματοπιστωτικό τομέα για την προστασία των καταναλωτών και τον μετριασμό των κινδύνων για τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος. Αυτοί οι Κανονισμοί περιλαμβάνουν αυξημένες κεφαλαιακές απαιτήσεις, αυστηρότερα μέτρα κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και ενισχυμένα πρωτόκολλα κυβερνοασφάλειας. Ενώ τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα, δημιουργούν επιπρόσθετες προκλήσεις τόσο για τις τράπεζες όσο και για τις εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, αφού «απαιτούν» επενδύσεις σε πιο ακριβές νέες τεχνολογίες και μέτρα συμμόρφωσης. Καθώς ο χρηματοοικονομικός τομέας στην Κύπρο υφίσταται μετασχηματισμό, ο ρόλος των FinTech θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός. Αυτές οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να «διαταράξουν» την παραδοσιακή τραπεζική και να παρέχουν πιο προσιτές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες στους καταναλωτές. Ωστόσο και οι FinTech θα κληθούν να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της πλοήγησης σε ένα περίπλοκο ρυθμιστικό περιβάλλον αλλά και του ανταγωνισμού με καθιερωμένες τράπεζες οι οποίες επενδύουν αφενός στις νέες χρηματοοικονομικές τεχνολογίες και αφετέρου τυγχάνουν της εμπιστοσύνης των πελατών. Σ’ αυτό το τεύχος του Economy Today, θα εξετάσουμε πώς διαμορφώνεται το μέλλον του χρηματοπιστωτικού τομέα στην Κύπρο, ποιος είναι ο ρόλος των FinTech, ποιες προκλήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες και οι νεοτράπεζες. Θα διερευνήσουμε ακόμα τις ευκαιρίες και τους κινδύνους αυτού του ταχέως εξελισσόμενου κλάδου και θα αξιολογήσουμε πώς ο κλάδος ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις αυτής της νέας ψηφιακής εποχής.

EconomyToday 17

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

INSTANT PAYMENTS & DIGITAL EURO

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ Παρά την αύξηση του Digital Banking και των Digital Payments, η παραδοσιακή τραπεζική παραμένει σημαντική. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

Ποιες προκλήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν σήμερα οι τράπεζες σε ό,τι αφορά τις εργασίες Digital Banking & Digital Payments; Οι τράπεζες αντιμετωπίζουν αρκετές προκλήσεις σήμερα σε ό,τι αφορά τις εργασίες Digital Banking & Digital Payments. Κάποιες από αυτές περιλαμβάνουν:

D

igital Euro και Instant Payments αναμένεται να αλλάξουν δραστικά στο προσεχές μέλλον τον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών, όπως επισημαίνει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Εconomy Τoday ο Μάριος Νικολάου, ανώτερος λειτουργός του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου & μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πληρωμών στις Βρυξέλλες, εκπροσωπώντας τον συνασπισμό των χωρών Ελλάδας, Κύπρου, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας. Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Νικολάου αναφέρεται στη συνεχή ανοδική πορεία του τομέα των ψηφιακών πληρωμών και στις τάσεις που επικρατούν.

18 EconomyToday

2020-2021

+19%

ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ

+28% ΚΑΡΤΕΣ

-14% ΕΠΙΤΑΓΕΣ

α. Ασφάλεια: Η ασφάλεια των συναλλαγών είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις τράπεζες, καθώς οι ψηφιακές πληρωμές και η ψηφιακή τραπεζική γενικότερα, προσφέρουν νέες δυνατότητες αλλά και νέους κινδύνους. Οι τράπεζες πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι πληρωμές και οι συναλλαγές που προσφέρουν στους πελάτες τους είναι ασφαλισμένες και προστατευμένες από τυχόν απάτες που οδηγούν σε κλοπή χρημάτων ή προσωπικών στοιχείων. Ως παραδείγματα αναφέρω το phishing, δηλαδή την απόσπαση κωδικών πρόσβασης, αριθμών καρτών κ.λπ. ή το identity theft, δηλαδή την απόσπαση προσωπικών στοιχείων, όπως αριθμοί ταυτότητας, κοινωνικών ασφαλίσεων, διευθύνσεις, κ.λπ.. Κατ’ επέκταση τα προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρουν οι τράπεζες θα πρέπει να συνοδεύονται με τις απαραίτητες ασφαλιστικές δικλίδες για την όσο καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους. β.Τεχνολογική πρόοδος: Η ταχεία τεχνολογική

εξέλιξη είναι μια άλλη πρόκληση για τις τράπεζες. Η συνεχής βελτίωση των ψηφιακών τραπεζικών προϊόντων προϋποθέτει ότι οι τράπεζες πρέπει να διατηρούν τις υπηρεσίες τους συνεχώς ενημερωμένες και επικαιροποιημένες ούτως ώστε να προσφέρουν νέες δυνατότητες στους πελάτες τους. γ.Ανταγωνισμός: Ο ανταγωνισμός είναι μια σημαντική πρόκληση για τις τράπεζες, καθώς όλο και περισσότεροι «παίχτες» εισέρχονται στην αγορά του Digital Banking και των Digital Payments. Παρά το γεγονός ότι ο χώρος μπορεί να δημιουργήσει νέες δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ τραπεζικών και μη τραπεζικών ιδρυμάτων, οι τράπεζες πρέπει να διασφαλίσουν ότι παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, ούτως ώστε να διατηρήσουν ψηλά μερίδια αγοράς. δ.Νομοθετικές ρυθμίσεις: Οι τράπεζες πρέπει να συμμορφώνονται με τις εκάστοτε Οδηγίες, Κανονισμούς και νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν θεσπιστεί για το Digital Banking & τα Digital Payments, τόσο σε εθνικό, σε ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό μπορεί να επιβάλλει πρόσθετους περιορισμούς και αυξημένο κόστος στις τράπεζες.

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

Ποιες είναι οι σημαντικότερες τάσεις που παρατηρείτε στην κυπριακή αγορά; Ποια είναι τα πιο δημοφιλή προϊόντα και υπηρεσίες στην αγορά των ηλεκτρονικών πληρωμών; Η κυπριακή αγορά ηλεκτρονικών πληρωμών έχει αναπτυχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με όλο και περισσότερους καταναλωτές και επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τις ηλεκτρονικές πληρωμές για να διεκπεραιώνουν τις συναλλαγές τους. Οι σημαντικότερες τάσεις που παρατηρούμε σήμερα είναι οι εξής:

χρήστες να αποθηκεύουν εκ των προτέρων χρήμα-

Η ΕΠΙΤΥΧΊΑ τα ή ψηφιακά νομίσματα. Τα e-wallets μπορούν να ΤΟΥ INTELLIGENT χρησιμοποιηθούν για διάφορες μορφές πληρωμών BANKING ΕΞΑΡΤΆΤΑΙ (και κυρίως για μικρά ποσά), όπως για αγορές ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΚΑΝΌΤΗΤΑ online, για πληρωμή λογαριασμών, για αποστοΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΏΝ ΝΑ λή χρημάτων σε άλλους χρήστες, καθώς και για ανάληψη μετρητών. Τα e-wallets είναι εξαιρετικά ΣΥΛΛΈΓΟΥΝ, ΝΑ χρήσιμα για νεαρούς πελάτες τραπεζών οι οποίοι ΑΝΑΛΎΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ενδεχομένως να έχουν ελεγχόμενο όριο χρημάτων στο ηλεκτρονικό πορτοφόλι τους. ΕΠΕΞΕΡΓΆΖΟΝΤΑΙ ΤΕΡΆΣΤΙΕΣ ΠΟΣΌΤΗΤΕΣ Ανάπτυξη του e-commerce και το e-banking: Ο αριθμός των καταναλωτών που αγοράζουν είδη ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ, και υπηρεσίες μέσω του διαδικτύου έχει αυξηθεί ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΑΠΌ δραματικά στην Κύπρο, καθώς η χρήση του internet ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΉ ΤΩΝ είναι ζωτικής σημασίας για τις επιχειρήσεις που ΠΕΛΑΤΏΝ ΓΙΑ ΧΡΉΣΗ θέλουν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους. ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΏΝ Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η κυπριακή κυβέρνηση έχει ήδη κάνει σημαντικές ενέργειες για την ΠΟΥ ΣΥΛΛΈΓΟΥΝ προώθηση των ηλεκτρονικών πληρωμών στη ΚΑΙ ΑΝΑΛΎΟΥΝ ΤΑ χώρα, οι οποίες παρέχουν στους κατοίκους τη ΠΡΟΣΩΠΙΚΆ ΤΟΥΣ δυνατότητα να πληρώνουν ηλεκτρονικά, φόρους, ΔΕΔΟΜΈΝΑ λογαριασμούς ή τέλη, αλλά και να λαμβάνουν επιδόματα μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που αντιστοιχεί στην κάθε υπηρεσία του κράτους.

ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΩΜΕΣ

Πώς κινήθηκε ο τομέας των Ψηφιακών Πληρωμών/Συναλλαγών στη διάρκεια των προηγούμενων χρόνων (αν υπάρχουν και συγκριτικά στοιχεία). Ο τομέας των ψηφιακών πληρωμών και συναλλαγών «επηρεάστηκε θετικά» από την πανδημία του

Χρήση Χρεωστικών και Πιστωτικών καρτών: Η χρήση των καρτών πληρωμής αυξήθηκε ραγδαία στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια και είναι ένα από τα πιο δημοφιλή προϊόντα στον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών. Αύξηση των mobile payments: Οι χρήστες ηλεκτρονικών πληρωμών αυξάνουν τη χρήση των κινητών συσκευών για να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους ως μέσο πληρωμής. Ως παράδειγμα αναφέρω τις «εφαρμογές» (apps) που προσφέρονται από τις τράπεζες και οι οποίες επιτρέπουν στους πελάτες τους να μεταφέρουν σε μηδενικό χρόνο, χρήματα σε πελάτες της ίδιας τράπεζας, χρησιμοποιώντας τον αριθμό του τηλεφώνου του παραλήπτη αντί τον αριθμό του λογαριασμού του. Αύξηση της χρήσης των e-wallets. Με την ευκαιρία αυτή επιτρέψτε μου να επεξηγήσω την εν λόγω υπηρεσία, επειδή αρκετός κόσμος διερωτάται για τη συγκεκριμένη χρήση τους. Τα e-wallets είναι ηλεκτρονικά πορτοφόλια που επιτρέπουν στους

EconomyToday 19

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

COVID-19 καθότι η χρήση των μετρητών ήταν πολύ περιορισμένη κατά την περίοδο αυτή, για ευνόητους λόγους. Οι τελευταίες στατιστικές από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δείχνουν ότι οι όγκοι χρήσης των ηλεκτρονικών πληρωμών στην Κύπρο παρουσιάζουν σταδιακή και συνεχιζόμενη αύξηση κατά τα τελευταία 5 χρόνια, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να καταγράφονται μεταξύ του 2020 και του 2021 λόγω της πανδημίας. Συγκεκριμένα μεταξύ 2020 και 2021 τα εμβάσματα αυξήθηκαν κατά 19% και οι κάρτες κατά 28%, σε σύγκριση με την αντίστοιχη αύξηση του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ήταν 7%. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την ίδια χρονική περίοδο η χρήση επιταγών παρουσίασε μείωση της τάξης του 14%. Παρά την πρόσφατη μείωση, η χρήση επιταγών στην Κύπρο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ευρέως, αφού το 3,1% των συνολικών συναλλαγών πραγματοποιείται με επιταγές, ενώ σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες έχουν καταργηθεί. Το ποσοστό χρήσης είναι το τρίτο ψηλότερο στην Ευρώπη μετά από την Μάλτα (4,7%) και την Γαλλία (4,1%). Η χρήση επιταγών δυστυχώς παραμένει ψηλή στην Κύπρο για τους λανθασμένους λόγους, αφού σε αρκετές περιπτώσεις εκδίδονται μεταχρονολογημένες ως μέσο πίστωσης, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στη ρευστότητα της αγοράς και κινδύνους έκδοσης επιταγών χωρίς αντίκρισμα.

ΝΕΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Ποιοι νέοι Νομοθετικοί Κανονισμοί ή Σχέδια αναμένεται να εφαρμοστούν στην Κύπρο αναφορικά με τις ηλεκτρονικές πληρωμές και τι είναι αυτό που θα αλλάξει δραστικά με την εφαρμογή τους; Οι πιο σημαντικές εξελίξεις αφορούν την εφαρμογή του Digital Euro και τα Instant Payments.

Digital Euro Το Digital Euro είναι ένα Σχέδιο που εξετάζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για την έκδοση μιας ψηφιακής έκδοσης του ευρώ, που θα λειτουργεί ως επέκταση του υφιστάμενου μας νομίσματος. Η διαδικασία εφαρμογής του Digital Euro είναι πολύπλοκη και απαιτεί σημαντικές προσπάθειες από την ΕΚΤ και τα εμπλεκόμενα μέρη. Καταρχάς, η ΕΚΤ πρέπει να αναπτύξει την τεχνολογία και την υποδομή για τη δημιουργία και τη διαχείριση του ψηφιακού ευρώ. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη ασφαλούς και αξιόπιστης τεχνολογίας blockchain, καθώς και τη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος πληρωμών και καταχώρισης συναλλαγών. Επιπλέον, πρέπει να διασφαλίσει την ασφάλεια και την προστασία των δεδομένων των χρηστών και να εξασφαλίσει ότι το ψηφιακό ευρώ θα συμμορφώνεται με τους κανονισμούς που διέπουν τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Για την επίτευξη των πιο πάνω, η ΕΚΤ ήδη συνερ20 EconomyToday

ΒΑΣΙΚΌ ΓΝΏΡΙΣΜΑ ΤΩΝ INSTANT PAYMENTS ΕΊΝΑΙ Η ΆΜΕΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΆ ΧΡΗΜΆΤΩΝ ΑΠΌ ΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΌ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΈΑ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΌ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΉΠΤΗ ΜΈΣΑ ΣΕ 10 ΔΕΥΤΕΡΌΛΕΠΤΑ, 24 ΏΡΕΣ ΤΟ 24ΩΡΟ ΑΝΕΞΑΡΤΉΤΩΣ ΤΡΆΠΕΖΑΣ Ή ΧΏΡΑΣ ΤΗΣ ΖΏΝΗΣ ΤΟΥ SEPA

γάζεται με τις τράπεζες, τις επιχειρήσεις και άλλους αρμόδιους Οργανισμούς, για την εφαρμογή του ψηφιακού ευρώ στην πράξη. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να προετοιμαστούν για την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ στις υπηρεσίες και τις εφαρμογές τους. Η διαδικασία εφαρμογής του Digital Euro βρίσκεται ακόμη στο «Ιnvestigation phase» και αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη του 2023. Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής, δοκιμάζονται τεχνολογίες, σχεδιάζεται η λειτουργία του ψηφιακού ευρώ και μελετώνται τυχόν νομισματικές επιπτώσεις ή παρενέργειες στη χρηματοπιστωτική ευστάθεια, όχι μόνο στην Ευρωζώνη αλλά και σε άλλα κράτη. Σε περίπτωση που οι πιο πάνω δοκιμές δείξουν θετική ανταπόκριση τότε θα ακολουθήσει το «Implementation phase» δηλαδή η φάση εφαρμογής του Digital Euro που αναμένεται να διαρκέσει άλλα 2 με 3 χρόνια. Κατ’ επέκταση αν όλα πάνε βάσει σχεδίου, το Digital Euro αναμένεται να εφαρμοστεί σε Ευρώπη και Κύπρο, περί τα τέλη του 2026.

Instant Payments Η πρόταση για εφαρμογή του Κανονισμού για τα Instant Payments έχει δημιουργηθεί για τη θέσπιση ενός ενιαίου προτύπου για τις συναλλαγές μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.. Στόχος της πρότασης, είναι να διευκολυνθεί η διασυνοριακή κυκλοφορία χρημάτων στην Ευρώπη και να επιταχυνθούν οι συναλλαγές. Βασικό γνώρισμα των Instant Payments είναι η άμεση μεταφορά χρημάτων από τον λογαριασμό του αποστολέα στον λογαριασμό του παραλήπτη μέσα σε 10 δευτερόλεπτα, 24 ώρες το 24ωρο ανεξαρτήτως τράπεζας ή χώρας της ζώνης του SEPA. Η πρόταση αποσκοπεί στη δημιουργία ενός απλού, γρήγορου και αξιόπιστου συστήματος πληρωμών για τους Ευρωπαίους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η εφαρμογή του προτύπου θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας και στη δημιουργία μιας πιο ανταγωνιστικής και ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Η Ε.Ε. θεωρεί ότι η περαιτέρω ενοποίηση της ψηφιακής αγοράς θα βελτιώσει την πρόσβαση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων σε προϊόντα και υπηρεσίες, θα ενθαρρύνει τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών μοντέλων και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας στο παγκόσμιο περιβάλλον. Η πρόταση βρίσκεται ακόμα σε στάδιο διαβούλευσης μεταξύ των χωρών μελών της Ε.Ε. και εμπλεκόμενων φορέων. Η έγκριση της αναμένεται να ολοκληρωθεί από τη σουηδική Προεδρία στα τέλη Ιουνίου του 2023. Αφού εγκριθεί, τα κράτη μέλη θα έχουν περιθώριο 6 με 12 περίπου μήνες για την υιοθέτησή της, αναλόγως των διατάξεων που εμπεριέχονται. Ποια οφέλη μπορεί να έχει μια επιχείρηση ή ένας ιδιώτης που πραγματοποιεί τις συναλλαγές του διαδικτυακά; Οι επιχειρήσεις και οι ιδιώτες που πραγματοποιούν

συναλλαγές διαδικτυακά μπορούν να έχουν πολλά οφέλη. Κάποια από αυτά περιλαμβάνουν: Ευκολία και άνεση: Οι διαδικτυακές συναλλαγές επιτρέπουν στους πελάτες να κάνουν τραπεζικές συναλλαγές χωρίς να χρειάζεται να πάνε στα κατάστημα της τράπεζας. Μπορούν να πραγματοποιούν αγορές και να πληρώνουν λογαριασμούς από την άνεση του σπιτιού τους ή από τη συσκευή του τηλεφώνου τους και κατ’ επέκταση να απολαμβάνουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και λιγότερα έξοδα μετακίνησης. Ταχύτητα: Η διαδικτυακή συναλλαγή μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία πληρωμής και να βοηθήσει στην αποφυγή καθυστερήσεων ή σφαλμάτων που σχετίζονται με τις παραδοσιακές μεθόδους πληρωμής. Ασφάλεια και προστασία: Η πληρωμή μέσω διαδικτύου μπορεί να είναι πιο ασφαλής από τις παραδοσιακές μεθόδους πληρωμής, καθώς χρησιμοποιούνται οι απαραίτητες ασφαλιστικές δικλίδες για την προστασία των πληροφοριών και των λογαριασμών των πελατών.

INTELLIGENT BANKING

Πόσο κοντά βρισκόμαστε στο Intelligent Banking; Όσον αφορά στο Intelligent Banking, αξίζει να σημειωθεί ότι η όλη ιδέα βρίσκεται ακόμη σε στάδιο μελέτης, αλλά και συνεχούς εξέλιξης και βελτίωσης. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μά-

θησης έχει ήδη αρχίσει να ενσωματώνεται σε κάποιες τράπεζες, προσφέροντας εξατομικευμένες λύσεις για τους πελάτες τους. Η εφαρμογή του Intelligent Banking περιλαμβάνει τη χρήση αναλυτικών δεδομένων, την αυτοματοποίηση διαδικασιών και τη χρήση τεχνολογίας, με στόχο τη βελτίωση της εμπειρίας των πελατών. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη chatbots και virtual assistants που μπορούν να παρέχουν εξατομικευμένη υποστήριξη σε πελάτες, την αναγνώριση μοτίβων και τη χρήση μηχανικής μάθησης για ανάλυση των δεδομένων των πελατών και τη προσφορά εξατομικευμένων χρηματοοικονομικών συμβουλών και υπηρεσιών. Η τεχνολογία αυτή μπορεί να βοηθήσει τις τράπεζες να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των πελατών τους και να τους προσφέρουν εξατομικευμένες υπηρεσίες. Η επιτυχία του Intelligent Banking εξαρτάται από την ικανότητα των τραπεζών να συλλέγουν, να αναλύουν και να επεξεργάζονται τεράστιες ποσότητες δεδομένων, καθώς και από την αποδοχή των πελατών για χρήση των τεχνολογιών που συλλέγουν και αναλύουν τα προσωπικά τους δεδομένα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλήρης υλοποίηση του Intelligent Banking απαιτεί την επίλυση πολλών τεχνικών και νομικών ζητημάτων, καθώς και τη διασφάλιση της ασφάλειας και προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πελατών. Επίσης, η αναλογία μεταξύ των πελατών που είναι έτοιμοι να αποδεχθούν τέτοιου είδους τεχνολογικές καινοτομίες και εκείνων που προτιμούν πιο παραδοσιακές μεθόδους εξακολουθεί να είναι μικρή. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας σε σχέση με την παραδοσιακή τραπεζική και ποια η σημασία της φυσικής παρουσίας των καταστημάτων; Οι τράπεζες αντιλαμβάνονται την τάση για προσαρμογή σε νέες τεχνολογίες και ψηφιακές αλλαγές, καθώς και την ανάγκη να συνδυάσουν τις παραδοσιακές υπηρεσίες με την ψηφιακή εμπειρία των πελατών τους. Ένα παράδειγμα αυτής της προσαρμογής είναι η δημιουργία των ψηφιακών τραπεζών και η ενίσχυση των ψηφιακών τους υπηρεσιών. Ωστόσο, παρά την αύξηση του Digital Banking και των Digital Payments, η παραδοσιακή τραπεζική παραμένει σημαντική. Παρά το γεγονός ότι οι ψηφιακές πληρωμές και οι ηλεκτρονικές συναλλαγές έχουν αυξηθεί σημαντικά, η φυσική παρουσία των καταστημάτων εξακολουθεί να θεωρείται σημαντική για πολλές περιπτώσεις όπως για παράδειγμα, την εξυπηρέτηση πελατών που δεν είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, την ανάγκη για προσωπική επαφή, την επίλυση εξειδικευμένων αιτημάτων και τη διαχείριση έκτακτων κρίσεων. Επιπλέον, τα άτομα που εργάζονται στις παραδοσιακές τράπεζες διαθέτουν πλούσιες γνώσεις και εμπειρία, κάτι που η ψηφιακή τραπεζική δεν έχει ακόμη την ικανότητα να προσφέρει πλήρως.

EconomyToday 21

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΈΣ ΤΡΆΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΤΡΆΠΕΖΕΣ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ ΣΎΜΜΑΧΟΙ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΈΣ Ο ανταγωνισμός με τις παραδοσιακές τράπεζες, αλλά και μεταξύ των διαφόρων νεοτραπεζών, δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυναμικό, ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον υπογραμμμίζει ο Δημήτρης Ταξιτάρης CEO του Ομίλου MAP S.Platis.

συστήματος της χώρας σημειώνει ότι «ο ανταγωνισμός με τις παραδοσιακές τράπεζες, αλλά και μεταξύ των διαφόρων νεοτραπεζών, δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυναμικό, ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον». Αναφέρεται ακόμα στα οφέλη που προκύπτουν για τη χώρα από τη δραστηριότητα FinTech υποδεικνύοντας ταυτόχρονα τη σημασία του αποτελεσματικού εποπτικού ελέγχου κατά τη διεξαγωγή των εργασιών τους.

«Η

ένταση και ο ρυθμός μεταστροφής καταναλωτών σε νεοτράπεζες πρέπει να προβληματίζει τις παραδοσιακές τράπεζες και ο ταχύς ψηφιακός μετασχηματισμός τους να θεωρείται αναγκαίος και μονόδρομος». Tην πιο πάνω άποψη εκφράζει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Economy Today ο CEO του Ομίλου MAP S.Platis Δημήτρης Ταξιτάρης προσθέτοντας παράλληλα πως «η δανειακή σχέση, αλλά και κυρίως η εμπιστοσύνη, αποτελούν βασικά πλεονεκτήματα των παραδοσιακών τραπεζών». Κληθείς να σχολιάσει πως οι νεοτράπεζες, οι γνωστές FinTech συμβάλλουν στη βελτίωση του χρηματοπιστωτικού 22 EconomyToday

Τι είναι ακριβώς οι FinTech εταιρείες και ποιες οι βασικές τους διαφορές με τις τράπεζες; Ο όρος FinTech προέρχεται από τον όρο financial technology και αναφέρεται στην ενσωμάτωση και χρήση της τεχνολογίας στις εργασίες εταιρειών του χρηματοοικονομικού τομέα, κυρίως για την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και προϊόντων σε καταναλωτές. Πέραν τούτου, η χρήση της τεχνολογίας μπορεί ταυτόχρονα και συνήθως καλύπτει ένα ευρύ φάσμα των εργασιών τέτοιων εταιρειών όπως η διεκπεραίωση εσωτερικών τους λειτουργιών και η συμμόρφωσή τους με ρυθμιστικές τους υποχρεώσεις. Η τεχνολογία παρέχει πολλαπλά οφέλη και πλεονεκτήματα στις εταιρείες που τη χρησιμοποιούν, όπως χαμηλότερο συγκριτικά επιχειρη-

σιακό κόστος, περιλαμβανομένων και εργατικών, ως ανταπόκριση στις ανάγκες και στη ζήτηση των χαμηλότερο επιχειρησιακό κίνδυνο, επιτρέπει καταναλωτών. ταχύτερη, φθηνότερη και αποτελεσματικότερη ΤΡΆΠΕΖΕΣ VS FINTECH; παροχή υπηρεσιών και ολοκλήρωση διαδικασιών, ΟΙ ΝΕΟΤΡΆΠΕΖΕΣ μειώνει τα λάθη από τον ανθρώπινο παράγοντα, ΣΥΜΠΛΗΡΏΝΟΥΝ ΈΝΑ Τράπεζες και FinTech μπορούν να είναι ή κατεξοχήν ανταγωνιστές; διευκολύνει την πρόσβαση σε περισσότερους και ΚΕΝΌ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ σύμμαχοι Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι πολυεπίπεδη. πιο διαφοροποιημένους καταναλωτές σε περισσότερες γεωγραφίες και γλώσσες και γενικά αυξάνει ΠΟΥ ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΈΣ Πρώτα από όλα οι νεοτράπεζες χρειάζονται τις ΤΡΆΠΕΖΕΣ ΔΕΝ ΘΑ τράπεζες για να διατηρούν λογαριασμούς, εταιριτις προοπτικές πωλήσεων. Ιδιαίτερα η δυνατότητα κούς αλλά και για να κρατούν κεφάλαια πελατών. ανέπαφης παροχής υπηρεσιών, που παρέχει η ΉΤΑΝ ΣΕ ΘΈΣΗ ΝΑ Συνεπώς οι νεοτράπεζες πρέπει να συνεργάζονται τεχνολογία, υποστήριξε την ταχύτερη ανάπτυξή της ΚΑΛΎΨΟΥΝ ΚΑΙ και να είναι οι ίδιες πελάτες κάποιας τράπεζας και επιτάχυνε τη διείσδυσή της στον χρηματοοικοΟΛΟΚΛΗΡΏΝΟΥΝ ΤΟ τουλάχιστον. Στον αντίποδα, οι νεοτράπεζες ουνομικό τομέα κατά τα δύο έτη του κορωνοϊού. Παράλληλα, η χρήση της τεχνολογίας προϋποθέτει ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌ σιαστικά παρέχουν κάποιες υπηρεσίες τις οποίες παρέχουν και οι παραδοσιακές τράπεζες π.χ. μεταΟΙΚΟΣΎΣΤΗΜΑ κατανόηση, γνώση χειρισμού, δυνατότητες συντήφορές κεφαλαίων, πληρωμές και παροχή καρτών ρησης και επικαιροποίησης, ισχυρή υποδομή υποΤΗΣ ΧΏΡΑΣ και υπό αυτή την έννοια αποτελούν ανταγωνισμό στήριξης σε εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό, για τις τράπεζες. εφαρμογή με ορθό και έννομο τρόπο και διασφάΠαρόλα αυτά, δεν είναι απαραίτητο οι νεοτράπελιση των πληροφοριών και ειδικά των προσωζες να ανταγωνίζονται με τράπεζες με τις οποίπικών δεδομένων. Εξ ου και όλες οι εταιρείες ες την ίδια στιγμή συνεργάζονται. Ειδικά στην FinTech διαθέτουν αυξημένο αριθμό προσωπικού Κύπρο, πολλές νεοτράπεζες ιδρύονται με σκοπό ειδικευμένου σε θέματα πληροφορικής, επενδύτη δραστηριοποίηση σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό σεις σε εξοπλισμό και λαμβάνουν και υπηρεσίες Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) μέσω του ευρωπαϊκού υποστήριξης για πρόσβαση σε υπολογιστικό νέφος διαβατηρίου που απολαμβάνουν λόγω των όρων και άλλως πώς. της άδειας τους από την ΚΤΚ και συνεπώς οι πιΕταιρείες FinTech είναι τα ιδρύματα πληρωμών και θανοί πελάτες τους βρίσκονται ως επί το πλείστον ηλεκτρονικού χρήματος τα οποία είναι αδειοδοτηεκτός Κύπρου. Σε άλλες περιπτώσεις, οι νεοτράμένα στη χώρα μας από την Κεντρική Τράπεζα της πεζες είναι σε θέση να εξυπηρετούν είδη πελατών Κύπρου (ΚΤΚ) και δύνανται να παρέχουν μεταξύ που οι παραδοσιακές τράπεζες δεν μπορούν να άλλων υπηρεσίες πληρωμών σε διάφορα νομίσμαεξυπηρετήσουν, είτε λόγω αδυναμίας συστημάτων, τα, μεταφορών από και προς λογαριασμούς, εκτέλεσης πληρωμών ή άμεσων χρεώσεων με κάρτες ή συσκευές και έκδοσης ηλεκτρονικού χρήματος. Παρόλο που τα ιδρύματα αυτά δεν είναι τράπεζες, όπως γίνεται αντιληπτό παρέχουν πλέον κάποιες υπηρεσίες τις οποίες παραδοσιακά παρείχαν οι τράπεζες και έτσι έχει επικρατήσει να ονομάζονται και ψηφιακές τράπεζες ή «νεοτράπεζες». Σημειώνεται ότι εταιρείες FinTech μπορεί να είναι και άλλες εταιρείες του χρηματοοικονομικού τομέα που βασίζονται στην τεχνολογία όπως αυτές που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες, δανεισμό από ένα πρόσωπο σε άλλο (και όχι μέσω τράπεζας, peer to peer lending) αλλά και εταιρείες ρυθμιστικής τεχνολογίας (regulatory technology ή RegTech – υποσύνολο των FinTech), η οποία χρησιμοποιείται για αυτοματοποιημένη πλήρωση των ρυθμιστικών υποχρεώσεων εποπτευόμενων εταιρειών του ίδιου τομέα. Κάποιες μάλιστα από τις εταιρείες αυτές οι οποίες έχουν αποκτήσει κρίσιμο μέγεθος διεθνώς, έχουν κινηθεί είτε προς την κατεύθυνση τού να αιτηθούν κανονική τραπεζική άδεια, είτε προς την κατεύθυνση της ενσωμάτωσης διαφόρων αδειών κάτω από την ίδια εμπορική επωνυμία, με σκοπό τη διεύρυνση των υπηρεσιών και προϊόντων τους και την απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς

EconomyToday 23

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

είτε λόγω προφίλ κινδύνου που δεν συνάδει με τη Με ποιο τρόπο οι FinTech μπορούν να συμστρατηγική τους. Τέτοιοι πελάτες είναι και πολλές βάλουν στη διαμόρφωση και στη βελτίωση επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, οι του χρηματοπιστωτικού συστήματος; οποίες εποπτεύονται και οι ίδιες από την Επιτροπή Ο ανταγωνισμός με τις παραδοσιακές τράπεζες, Κεφαλαιαγοράς Κύπρου. Υπό αυτή την έννοια, οι αλλά και μεταξύ των διαφόρων νεοτραπεζών, ΕΊΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ νεοτράπεζες συμπληρώνουν ένα κενό στην αγορά ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΎΛΑΞΗ δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυναμικό, ταχέως μεταπου οι παραδοσιακές τράπεζες δεν θα ήταν σε περιβάλλον όπου οι διάφοροι παίκτες ΤΟΥ ΟΝΌΜΑΤΟΣ ΤΗΣ βαλλόμενο θέση να καλύψουν και ολοκληρώνουν το χρηματοανταγωνίζονται για μερίδια αγοράς διεθνώς, μέσω ΚΎΠΡΟΥ, ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ αφενός της διεύρυνσης του φάσματος υπηρεσιών οικονομικό οικοσύστημα της χώρας. ΑΥΤΈΣ ΝΑ ΣΥΝΕΧΊΣΟΥΝ και προϊόντων και αφετέρου της μείωσης των χρεΣε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο τώρα, οι παραδοσιακές τράπεζες φαίνεται να διατηρούν τη ΝΑ ΥΠΌΚΕΙΝΤΑΙ ΣΕ ώσεων συναλλαγών και άλλων υπηρεσιών. Η πίβασική χρηματοοικονομική σχέση με τους πελάτες ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΉ εση που ασκούν οι νεοτράπεζες στο παραδοσιακό αλλά να χάνουν έδαφος τα τελευταία έτη προς τραπεζικό σύστημα έχει υποχρεώσει τις τράπεζες ΕΠΟΠΤΕΊΑ ΚΑΤΆ όφελος των νεοτραπεζών. Η στροφή προς νεονα επιταχύνουν τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, ΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΉ ΤΩΝ να γίνουν πιο αποτελεσματικές, να αυξήσουν το τράπεζες έχει επιταχυνθεί εσχάτως, όπως φαίνεται από σχετικές έρευνες, σε διάφορες ηλικιακές φάσμα υπηρεσιών και τα κανάλια επικοινωνίας με ΕΡΓΑΣΙΏΝ ΤΟΥΣ, ομάδες και γεωγραφικές περιοχές και έχει υποΕΙΔΙΚΆ ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ τους καταναλωτές και να μειώσουν τις χρεώσεις στηριχθεί από τη διετή πανδημία και τη διείσδυση ΘΈΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ τους σταδιακά, παρόλο που ακόμα διατηρούνται και χρήση κινητών στον πληθυσμό παγκοσμίως κάποιες αγκυλώσεις σε ορισμένες αγορές οι οποίΕΓΚΛΉΜΑΤΟΣ και ειδικά σε νεότερες ηλικίες. Η δανειακή σχέση, ες αποτρέπουν συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού. ΚΑΙ ΞΕΠΛΎΜΑΤΟΣ αλλά και κυρίως η εμπιστοσύνη, αποτελούν βασιΤο περιβάλλον αυτό ωθεί επίσης περαιτέρω το κά πλεονεκτήματα των παραδοσιακών τραπεζών. καταναλωτικό κοινό όλων των ηλικιών στη χρήση ΧΡΗΜΆΤΩΝ ΑΠΌ Η ένταση και ο ρυθμός μεταστροφής καταναλωψηφιακών καναλιών για συναλλαγές, σε αντίθεση ΠΑΡΆΝΟΜΕΣ τών σε νεοτράπεζες πρέπει να προβληματίζει τις με τη χρήση των παραδοσιακών καταστημάτων και ΔΡΑΣΤΗΡΙΌΤΗΤΕΣ παραδοσιακές τράπεζες και ο ταχύς ψηφιακός ταμείων των τραπεζών. μετασχηματισμός τους να θεωρείται αναγκαίος και Η υποστήριξη που παρέχουν οι νεοτράπεζες στον μονόδρομος. υπόλοιπο χρηματοοικονομικό τομέα της χώρας 24 EconomyToday

μας είναι επίσης κρίσιμης σημασίας. Παράδειγμα τούτου αποτελεί και η JCC Payment Systems Ltd, η οποία ιδρύθηκε από παραδοσιακές τράπεζες και εξυπηρετεί εδώ και πολλά έτη τις ίδιες τις τράπεζες και πολλούς κρατικούς και ημικρατικούς οργανισμούς με χρεώσεις καρτών μέσω συσκευών της, αλλά και διαδικτυακά. Ποια είναι τα θετικά της δραστηριοποίησης εταιρειών FinTech στη χώρα μας; Οι εταιρείες FinTech, βάσει των αδειών δραστηριοποίησής τους, απαιτείται να έχουν φυσική παρουσία – να εκτελούν εργασίες και να διαθέτουν συγκεκριμένο αριθμό προσωπικού και γραφεία. Συνεπώς, συνεισφέρουν στην οικονομία πληρώνοντας φόρους και τέλη, εργοδοτώντας προσωπικό και επαγγελματίες συμβούλους, ενοικιάζοντας και αγοράζοντας γραφεία και οικίες για προσωπικό τους, καταναλώνοντας αγαθά και υπηρεσίες και μεταφέροντας τεχνογνωσία και εμπειρίες σε εγχώριο εργατικό δυναμικό. Ως εργοδότες, οι εταιρείες αυτές έχουν αποτελέσει εναλλακτικές επιλογές για προσωπικό που αποχώρησε από τράπεζες αλλά και άλλους επαγγελματίες. Οπότε, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί η σημασία της συνεισφοράς του τομέα στην οικονομία και αν είναι δυνατόν να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο. Η Κύπρος προσφέρει διάφορα πλεονεκτήματα για τέτοιες εταιρείες, όπως το

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΠΑΡΈΧΕΙ ΠΟΛΛΑΠΛΆ ΟΦΈΛΗ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝΕΚΤΉΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΠΟΥ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΎΝ

πλήρως επικαιροποιημένο νομοκανονιστικό πλαίσιο, την πρόσβαση στην ενιαία αγορά του ΕΟΧ, ανταγωνιστικό φορολογικό περιβάλλον περιλαμβανομένων κινήτρων για ξένους υπηκόους και διμερείς συμβάσεις αποφυγής διπλής φορολογίας, ικανό, καταρτισμένο και έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό, διευκολύνσεις επανεγκατάστασης ξένου προσωπικού και ευρύ δίκτυο υπηρεσιών και παρόχων υποστήριξης. Βασικό κριτήριο τέτοιων εταιρειών για να αποφασίσουν να εγκαθιδρύσουν εργασίες σε μια δικαιοδοσία είναι ο χρόνος αδειοδότησης. Όσο συντομότερα μπορεί μια επιχείρηση να ξεκινήσει εργασίες από τη στιγμή λήψης της απόφασης για υποβολή αίτησης αδειοδότησης, τόσο νωρίτερα θα ξεκινήσει η παραγωγή εισοδημάτων και τόσο πιο επιτυχημένο θα είναι το εγχείρημα. Ο ανταγωνισμός διεθνώς και στον ΕΟΧ για την προσέλκυση τέτοιων εταιρειών είναι ήδη έντονος και θα αυξηθεί περισσότερο, οπότε συστήνεται η ΚΤΚ να συνεχίσει να καταβάλλει προσπάθειες περαιτέρω βελτιστοποίησης της διαδικασίας αδειοδότησης. Παράλληλα, είναι σημαντικό για τη διαφύλαξη του ονόματος της Κύπρου οι εταιρείες αυτές να συνεχίσουν να υπόκεινται σε αποτελεσματική εποπτεία κατά τη διεξαγωγή των εργασιών τους, ειδικά σε σχέση με θέματα οικονομικού εγκλήματος και ξεπλύματος χρημάτων από παράνομες δραστηριότητες.

ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Η ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑ Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν για μια FinTech εταιρεία και πού θα πρέπει να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση; Θέλω να σταθώ ιδιαιτέρως σε ένα επίκαιρο κίνδυνο, ο οποίος μάλιστα μπορεί να αποβεί μοιραίος για τέτοιες εταιρείες και σχετίζεται με την κυβερνοασφάλεια. Έχουμε παρακολουθήσει με ανησυχία σειρά επιτυχημένων κυβερνοεπιθέσεων σε εταιρείες που αποτελούν και κρίσιμες υποδομές και χειρίζονται ευαίσθητα δεδομένα, τις απαιτήσεις των δραστών και τις αρνητικές επιπτώσεις – την αδυναμία συνέχισης εργασιών και επανόδου στην ομαλότητα για μέρες, την απώλεια εσόδων και φήμης, τα αυξημένα έξοδα, τις νομοκανονιστικές υποχρεώσεις και τις ενδεχόμενες ποινές, αστικές και άλλες ευθύνες που προκύπτουν, ακόμα και τη δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων από τους δράστες. Μια κυβερνοεπίθεση μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα, με κόστος τερά-

ΜΙΑ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΊΘΕΣΗ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΈΧΕΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΆ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ, με κόστος τεράστιο για ένα χρηματοοικονομικό Οργανισμό

στιο για ένα χρηματοοικονομικό Οργανισμό. Αρκεί να σκεφτεί κάποιος πού θα μπορούσε να οδηγήσει διαρροή δεδομένων χρηστών, αριθμών λογαριασμών, μυστικών κωδικών και άλλων στοιχείων. Επιβάλλεται συνεπώς να εφαρμόζονται μέτρα κυβερνοασφάλειας για προστασία και πρόληψη επιθέσεων, ως επίσης και μέτρα αύξησης της επιχειρησιακής ανθεκτικότητας, με σκοπό τον περιορισμό της ζημιάς σε περίπτωση κυβερνοεπίθεσης αλλά και μείωση του χρόνου επανόδου σε ομαλή λειτουργία. Στη διαδικασία αυτή η κρυπτογράφηση δεδομένων, η ελαχιστοποίηση του όγκου αποθηκευμένων δεδομένων, η ετοιμασία απλού και δοκιμασμένου σχεδίου ανταπόκρισης σε περιστατικά παραβίασης και η λεπτομερής διερεύνηση αποτελούν βασικούς κανόνες βελτίωσης της ανθεκτικότητας και μείωσης του κινδύνου.

EconomyToday 25

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ

ΤΟΥ OPEN BANKING

Ο τομέας του ηλεκτρονικού χρήματος εξελίσσεται όλο και πιο πολύ, με νέες εταιρείες να δημιουργούν τη βάση τους στην Κύπρο, με σκοπό να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους τοπικά αλλά και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, αναφέρει ο κ. Γιάννης Γεωργούλας.

«Ο

τομέας του ηλεκτρονικού χρήματος στην Κύπρο είναι αρκετά αναπτυγμένος και από πλευράς παροχής υπηρεσιών αλλά και από πλευράς χρήσης», αναφέρει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Economy Today ο πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Χρήματος και Ιδρυμάτων Πληρωμών, Γιάννης Γεωργούλας. Όπως εξηγεί ο κ. Γεωργούλας, «χρόνο με τον χρόνο οι ψηφιακές συναλλαγές πολλαπλασιάζονται τόσο σε ποσότητα όσο και σε αξία», προσθέτοντας πως σ’ αυτό έχει συμβάλει η πανδημία του κορωνοϊού. Ο κ. Γεωργούλας αναφέρεται ακόμα στις νέες τάσεις που επικρατούν, καθώς και στις πιο δημοφιλείς υπηρεσίες και προϊόντα, ενώ ερωτηθείς σχετικά με το αν οι τράπεζες με τις FinTech μπορούν να είναι σύμμαχοι ή ανταγωνιστές, μάς αναφέρει πως «στην Κύπρο βρισκόμαστε ακόμα πίσω, αν και στο εξωτερικό μεγάλοι τραπεζικοί Οργανισμοί συνεργάζονται με FinTech εταιρείες». Πόσο αναπτυγμένος είναι ο τομέας του ηλεκτρονικού χρήματος στην Κύπρο; Θα έλεγα ότι ο τομέας του ηλεκτρονικού χρήματος στην Κύπρο είναι αρκετά αναπτυγμένος και από πλευράς παροχής υπηρεσιών αλλά και από πλευράς 26 EconomyToday

ΦΥΣΙΚΆ ΚΑΙ ΥΠΆΡΧΕΙ ΧΏΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΊΣΟΔΟ FINTECH ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ, ΑΦΟΎ ΑΥΤΟΎ ΤΟΥ ΕΊΔΟΥΣ ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΑΠΕΥΘΎΝΟΝΤΑΙ ΌΧΙ ΚΑΤ’ ΑΝΆΓΚΗ ΤΟΠΙΚΆ ΑΛΛΆ ΈΧΟΥΝ ΩΣ ΣΤΌΧΟ ΤΗ ΔΙΕΘΝΉ ΑΓΟΡΆ

χρήσης. Την ίδια ώρα βλέπουμε καθημερινά τον τομέα να εξελίσσεται όλο και πιο πολύ, με νέες εταιρείες να δημιουργούν τη βάση τους στην Κύπρο, με σκοπό να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους τοπικά αλλά και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι, δημιουργούνται νέες υπηρεσίες προς τους καταναλωτές διευκολύνοντας την καθημερινότητά τους. Εδώ θα ήθελα να σημειώσω ότι δεχόμαστε πολλές νέες αιτήσεις αδειοδοτημένων εταιρειών από την Κεντρική Τράπεζα για να ενταχθούν στον σύνδεσμό μας, πράγμα που δείχνει και την ανάπτυξη του τομέα. Ποια είναι τα πιο δημοφιλή προϊόντα και υπηρεσίες στην αγορά των ψηφιακών πληρωμών/συναλλαγών; Κάποιες από τις πιο δημοφιλείς υπηρεσίες του τομέα των ψηφιακών συναλλαγών είναι οι εξής: • Ηλεκτρονικά πορτοφόλια, όπου οι καταναλωτές μπορούν να αποθηκεύσουν, να διαχειριστούν, να στείλουν και να λάβουν χρήματα.

• Προπληρωμένες κάρτες, όπου οι καταναλωτές μπορούν να πραγματοποιήσουν συναλλαγές σε καταστήματα, όπως και να «τραβήξουν» χρήματα από ATMs. Συνήθως οι προπληρωμένες κάρτες συνδέονται με ηλεκτρονικά πορτοφόλια.

• Πληρωμές, όπου επιχειρήσεις και καταναλωτές μπορούν να στείλουν χρήματα διεθνώς, γρήγορα

και σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές.

• Υπηρεσίες συναλλάγματος, όπου επιχειρήσεις ή καταναλωτές μπορούν να αλλάξουν ξένο συνάλλαγμα σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές.

• Έξυπνες εφαρμογές κινητών, όπου οι καταναλωτές μπορούν να διαχειριστούν τους λογαριασμούς τους και να δουν το ιστορικό κινήσεών τους εύκολα.

• Επεξεργασία πληρωμών, όπου για λογαριασμό επιχειρήσεων εκτελείται η επεξεργασία καρτών ή άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών. Πώς κινήθηκε η αγορά των ψηφιακών πληρωμών/συναλλαγών στη διάρκεια του προηγούμενου έτους; Τα όποια στοιχεία έχουμε έρχονται από τις εταιρείες – μέλη μας και την εικόνα που έχουμε στην αγορά γενικά. Αυτά μας δείχνουν ότι χρόνο με τον χρόνο οι ψηφιακές συναλλαγές πολλαπλασιάζονται τόσο σε ποσότητα όσο και σε αξία. Το ίδιο έγινε και τη χρονιά που μας πέρασε. Δεν μπορώ να παραλείψω όμως το γεγονός ότι σε αυτό συνέβαλε ο κορωνοϊός τα προηγούμενα χρόνια, όπου ανάγκασε πολλούς να μάθουν να χειρίζονται τα ηλεκτρονικά μέσα και να διεκπεραιώνουν τις συναλλαγές τους ηλεκτρονικά.

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ

Ποιες τάσεις επικρατούν στην αγορά; Κάποιες από τις νέες τάσεις που επικρατούν αυτή τη στιγμή στην αγορά είναι οι εξής: • Πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων.

• Πληρωμές σε πραγματικό χρόνο, δηλαδή οι πληρωμές επιβεβαιώνονται την ίδια στιγμή, χωρίς οι καταναλωτές ή οι επιχειρήσεις να χρειάζεται να περιμένουν για μέρες, όπως γινόταν τα προηγούμενα χρόνια.

• Η τεχνολογία του Blockchain χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, βελτιώνοντας την ίδια ώρα την ασφάλειά τους.

• Πληρωμές και διαχείριση εφαρμογών στον χρηματοοικονομικό τομέα με βιομετρικά στοιχεία. Πλέον για την επαλήθευση συναλλαγών ή τη διαχείριση εφαρμογών φτάνει κάποιος να σκανάρει την ίριδα του ματιού του για να μπορέσει να επιβεβαιώσει μια πληρωμή ή να εισέλθει σε μια εφαρμογή. Η πανδημία, η ανάγκη για ψηφιακή και Πράσινη Μετάβαση, το ESG και μια σειρά από άλλους παράγοντες έχουν επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας τόσο των τραπεζικών ιδρυμάτων όσο και των υπόλοιπων επιχειρήσεων. Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το πεδίο στην αγορά των ψηφιακών πληρωμών/ συναλλαγών; Ποιες είναι οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις σας; Το ESG έχει μπει για τα καλά στις επιχειρήσεις γενικά και στις τράπεζες ειδικά. Οι Ρυθμιστικές

Αρχές το βλέπουν πλέον ως προτεραιότητα γι’ αυτό και πολλοί Οργανισμοί είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν εκθέσεις σχετικά με το τι κάνουν για την προώθηση της φροντίδας του περιβάλλοντος, της κοινωνικής ευθύνης αλλά και της διαφάνειας μέσω της χρηστής εταιρικής διακυβέρνησης. Στον τομέα των ψηφιακών συναλλαγών μπορούμε να πούμε ότι βελτιώνεται η περιβαλλοντολογική βιωσιμότητα μέσω της χρήσης ηλεκτρονικού χρήματος, αφού αποφεύγεται η παραγωγή και διακίνηση φυσικού χρήματος. Την ίδια ώρα βοηθά την κοινωνία γιατί επιτρέπει σε ομάδες χαμηλότερου εισοδήματος να έχουν πρόσβαση σε πιο ασφαλείς και φθηνότερες συναλλαγές και επίσης οι ψηφιακές συναλλαγές προσθέτουν στη διαφάνεια, αφού δίνουν την ευκαιρία στους καταναλωτές να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο και πρόσβαση στις πληροφορίες. Η εκτίμησή μου είναι ότι στο άμεσο μέλλον τα φώτα θα πέσουν στο πώς θα μπορέσει να επιτευχθεί μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από τους Οργανισμούς που προσφέρουν ψηφιακές συναλλαγές. Ο τρόπος ίσως να είναι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Εκτός από τις τράπεζες, βλέπουμε να δραστηριοποιούνται στην κυπριακή αγορά και FinTech εταιρείες. Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο FinTech και ποια η διαφορά με τις παραδοσιακές τράπεζες; Με τον όρο FinTech εννοούμε τις εταιρείες που εξειδικεύονται στην παροχή τεχνολογικών λύσεων στον χρηματοοικονομικό τομέα, με σκοπό να καλυτερεύσουν την εμπειρία και την εξυπηρέτηση του πελάτη. Εν αντιθέσει με τις τράπεζες, οι FinTech είναι πολύ πιο ευέλικτες και μπορούν να προσαρμοστούν και να ανταποκριθούν γρήγορα και εύκολα στις ανάγκες της αγοράς. Οι FinTech επικεντρώνονται στην πελατειακή εμπειρία και στην εξυπηρέτηση προσφέροντας εύχρηστες λύσεις την ώρα που οι τράπεζες προσφέρουν περισσότερες μεν υπηρεσίες αλλά πιο δύσχρηστες για τους πελάτες. Τέλος την ώρα που οι τράπεζες χρησιμοποιούν παραδοσιακά συστήματα, οι FinTech επικεντρώνονται στη συνεχιζόμενη βελτίωση των τεχνολογιών που χρησιμοποιούν με σκοπό την εξέλιξη των υπηρεσιών που προσφέρουν.

ΤΟ OPEN BANKING ΕΊΝΑΙ Η ΠΡΑΚΤΙΚΉ ΣΤΗΝ ΟΠΟΊΑ OΡΓΑΝΙΣΜΟΊ ΕΠΙΤΡΈΠΟΥΝ ΣΕ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΜΈΝΑ ΤΡΊΤΑ ΜΈΡΗ ΝΑ ΈΧΟΥΝ ΠΡΌΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΆ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΧΡΗΣΤΏΝ ΜΈΣΩ APIS. ΑΥΤΌ ΈΧΕΙ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΊ ΜΈΣΩ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉΣ ΟΔΗΓΊΑΣ PSD2. ΈΝΑ ΣΥΜΜΑΧΟΙ Ή ΑΠΛΌ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ; Σύμφωνα με έρευνα, θα πρέπει να υπάρξει ΕΊΝΑΙ Η ΔΙΑΣΎΝΔΕΣΗ συνεργασία ανάμεσα στις τράπεζες και τις ΜΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ FinTech εταιρείες. Πώς βλέπετε αυτή την ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ ΤΩΝ προοπτική; Μπορούν να είναι σύμμαχοι ή ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ ΜΑΣ ανταγωνιστές; ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΌ Στο εξωτερικό μεγάλοι τραπεζικοί Οργανισμοί συνεργάζονται με FinTech εταιρείες με διάφορους ΜΑΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΌ τρόπους, όπως είναι η PayPal με την JPMorgan Chase για να επιτρέψει στους πελάτες της τη χρήση της υπηρεσίας PayPal σε καταστήματα και

EconomyToday 27

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

επιχειρήσεις που δεν δέχονται πιστωτικές κάρτες της JPMorgan Chase και η Revolut με τη Lloyd’s Bank, με σκοπό την παροχή της δυνατότητας στους πελάτες της Lloyd’s να προσθέτουν τις κάρτες τους στην εφαρμογή της Revolut. Ακόμα και στην Ελλάδα μια από τις συστημικές τράπεζες έκανε σύμπραξη με μια FinTech για να δημιουργήσουν μαζί μια Fintech τράπεζα. Στην Κύπρο δυστυχώς βρισκόμαστε ακόμα πίσω αφού δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να δείχνει σημάδια προόδου. Το σίγουρο είναι ότι ο δύσκολος παράγοντας της εξίσωσης είναι οι τράπεζες που κινούνται πιο παραδοσιακά από ό,τι ίσως θα έπρεπε. Τι εννοούμε με τον όρο Open Banking; Το Open Banking είναι η πρακτική στην οποία Οργανισμοί επιτρέπουν σε εξουσιοδοτημένα τρίτα μέρη να έχουν πρόσβαση στα τραπεζικά δεδομένα χρηστών μέσω APIs. Αυτό έχει επιτευχθεί μέσω της ευρωπαϊκής οδηγίας PSD2. Ένα απλό παράδειγμα είναι η διασύνδεση μιας εφαρμογής διαχείρισης των οικονομικών μας με τον τραπεζικό μας λογαριασμό. Με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη νέων εφαρμογών που καλυτερεύουν την ποιότητα της καθημερινότητάς μας η χρήση του Open Banking γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Βρισκόμαστε ήδη στην εποχή του Open Banking αξιοποιώντας τις δυνατότητές του. Ποια οφέλη μπορεί να προκύψουν για την κυπριακή οικονομία από την ενθάρρυνση και την προώθηση επενδύσεων στον τομέα της 28 EconomyToday

χρηματοοικονομικής τεχνολογίας; Υπάρχει το ανάλογο ρυθμιστικό πλαίσιο; Το ρυθμιστικό πλαίσιο φυσικά υπάρχει όπως και η ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ κατάλληλη γνώση των Ρυθμιστικών Αρχών. Τρανό ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΏΝ παράδειγμα είναι η μεγάλη κινητικότητα για έκδοση ΣΥΝΑΛΛΑΓΏΝ νέων αδειών ηλεκτρονικών ιδρυμάτων πληρωμών ΜΠΟΡΟΎΜΕ ΝΑ ΠΟΎΜΕ στην Κεντρική Τράπεζα. Την ίδια ώρα υπάρχουν ΌΤΙ ΒΕΛΤΙΏΝΕΤΑΙ Η πολλές αδειοδοτημένες εταιρείες που προσφέρουν ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΉ υπηρεσίες. Αυτές οι εταιρείες εργοδοτούν ένα μεγάλο αριθμό υπαλλήλων υψηλά αμειβόμενων στις ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ περισσότερες περιπτώσεις και η φορολογία που ΜΈΣΩ ΤΗΣ ΧΡΉΣΗΣ πληρώνεται στο κράτος είναι σημαντική. Μεγαλώνοντας οι εταιρείες, προσλαμβάνουν όλο και περισσόΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΎ τερο κόσμο βοηθώντας στην εξάλειψη της ανεργίας. ΧΡΉΜΑΤΟΣ, ΑΦΟΎ

ΑΠΟΦΕΎΓΕΤΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΚΑΙ ΔΙΑΚΊΝΗΣΗ ΦΥΣΙΚΟΎ ΧΡΉΜΑΤΟΣ

Πόσες FinTech εταιρείες δραστηριοποιούνται στην Κύπρο και πόσους εργαζόμενους απασχολούν; Υπάρχει δυνατότητα για είσοδο και άλλων εταιρειών; Οι αδειοδοτημένες εταιρείες από τις Ρυθμιστικές Αρχές στην Κύπρο είναι περίπου 200 και αφορά εταιρείες που εποπτεύονται είτε από την Κεντρική Τράπεζα, είτε από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι μιλάμε για χιλιάδες εργαζόμενους που ζουν στην Κύπρο, πληρώνουν φόρους στην Κύπρο και ξοδεύουν αν όχι όλο, σίγουρα το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους στην Κύπρο. Φυσικά και υπάρχει χώρος για την είσοδο FinTech εταιρειών, αφού αυτού του είδους οι εταιρείες απευθύνονται όχι κατ’ ανάγκη τοπικά αλλά έχουν ως στόχο την διεθνή αγορά.

ΤΟΜΕΣ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΘΕ ΒΡΑΔΥ ΣΤΙΣ 20:00

www.sigmatv.com | sigmatvcy | SigmaTv | sigmatvcy

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ

ΑΠΌ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου αξιοποιεί την τεχνολογία για την ενίσχυση του εποπτικού της ρόλου. ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΡΑΤΖΙΆ Αντιπροέδρου Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου

Η

χρηματοοικονομική τεχνολογία έχει διεισδύσει στον χρηματοοικονομικό τομέα, ενισχύοντας τον μετασχηματισμό και την καινοτομία του τομέα και κατ’ επέκταση και των υπηρεσιών που παρέχονται στους επενδυτές. Οι προοπτικές και οι ευκαιρίες που δημιουργούν οι νέες αυτές τεχνολογίες είναι τεράστιες, αλλά ταυτόχρονα ενέχουν και κινδύνους λόγω της πολυπλοκότητάς τους. Γι’ αυτό και όλοι οι Επόπτες διεθνώς, μεταξύ αυτών και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, καλούνται να βρίσκονται σε εγρήγορση για την αντιμετώπιση των τεχνολογικών αυτών προκλήσεων, ώστε να διασφαλίζεται η προστασία των επενδυτών. Στο πλαίσιο του ρόλου της, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς υποστηρίζει ενεργά νέα προϊόντα χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, υπηρεσίες και άλλα έργα υποδομής, ιδιαίτερα εκείνα που μπορούν να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας και να προσφέρουν ασφαλέστερες και πιο προσιτές υπηρεσίες στους επενδυτές. Προς αυτή την κατεύθυνση η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε στη δημιουργία του Κόμβου Καινοτομίας το 2018. Στόχος αυτής της προσπάθειας, είναι η ενθάρρυνση και η στήριξη της καινοτομίας στον χρηματοοικονομικό τομέα, ο προσδιορισμός των μελλοντικών απαιτήσεων για νέες νομοθετικές και εποπτικές προτεραιότητες, καθώς και να διασφαλιστεί ότι η προ30 EconomyToday

στασία των επενδυτών δεν υπονομεύεται. Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις που απευθύνονται στον Κόμβο Καινοτομίας έχουν την ευχέρεια να κατανοήσουν καλύτερα την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου και τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης που το διέπουν, ώστε τα καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρουν να συμβαδίζουν με αυτό, διασφαλίζοντας την προστασία των επενδυτών. Στο παρόν στάδιο, βρισκόμαστε στη διαδικασία μετατροπής του Κόμβου καινοτομίας σε Regulatory Sandbox όπου σε αυτό το ελεγχόμενο περιβάλλον, νεοφυείς και άλλες οντότητες τεχνολογίας θα μπορούν να δοκιμάσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους σε πραγματικές συνθήκες, προτού τα διαθέσουν στην αγορά.

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΕΥΘΎΝΟΝΤΑΙ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΉ ΕΠΟΠΤΕΊΑ ΜΕ ΣΤΟΝ ΚΌΜΒΟ ΒΆΣΗ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑΣ ΈΧΟΥΝ Όπως και οι υπόλοιποι επόπτες διεθνώς και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου βρίσκεται σε εγρήγορση και ΤΗΝ ΕΥΧΈΡΕΙΑ ΝΑ συνεχίζει να επενδύει στην ψηφιακή αναβάθμισή της, ΚΑΤΑΝΟΉΣΟΥΝ αναπτύσσοντας και αξιοποιώντας σειρά εξειδικευμέΚΑΛΎΤΕΡΑ ΤΗΝ νων συστημάτων που της επιτρέπουν να συμβαδίζει με ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ τη ραγδαία ψηφιοποίηση του τομέα, διασφαλίζοντας ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΎ ένα αποτελεσματικό πλαίσιο προστασίας για τους επενδυτές και την ομαλή λειτουργία της αγοράς. ΠΛΑΙΣΊΟΥ ΚΑΙ ΤΙΣ Συγκεκριμένα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μέσω εξειΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ δικευμένου συστήματος παρακολουθεί τις διαδικτυακές ΣΥΜΜΌΡΦΩΣΗΣ πρακτικές μάρκετινγκ των ΚΕΠΕΥ. Το σύστημα δίνει τη ΠΟΥ ΤΟ ΔΙΈΠΟΥΝ δυνατότητα στην Επιτροπή να συλλέγει και να αναλύει πληροφορίες σχετικά με τη χρήση επιθετικών ή παραπλανητικών πρακτικών μάρκετινγκ ή άλλων μεθόδων, οι οποίες ενέχουν κινδύνους για τους επενδυτές και δεν συνάδουν με τη νομοθεσία που διέπει τις επενδυτικές υπηρεσίες (MiFID II). Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βρίσκεται κοντά στην ολοκλήρωση ενός συστήματος εισαγωγής, επεξεργασίας, αποθήκευσης και αναφοράς δεδομένων συναλλαγών για τη διαχείριση χρήσιμων

πληροφοριών που θα χρησιμοποιούνται για την εποπτεία δεδομένων συναλλαγών, συνδεδεμένων οντοτήτων στην αγορά. Το σύστημα θα συνδέεται στον κόμβο της ESMA και θα πραγματοποιεί τη λήψη και εισαγωγή σχετικών δεδομένων, επιτρέποντας στην Επιτροπή να τα αποθηκεύει με ασφάλεια. Θα δημιουργεί τυποποιημένες αναφορές με βάση τα συγκεντρωτικά δεδομένα και θα μπορεί να υποστηρίζει ad-hoc ερωτήματα και αναφορές. Περαιτέρω, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βρίσκεται στη διαδικασία ανάπτυξης διαδικασιών και μεθοδολογιών, οι οποίες, με την κατάλληλη τεχνολογική υποδομή, θα ενισχύσουν την άσκηση εποπτείας με τη χρήση δεδομένων, που απορρέουν από Κανονισμούς όπως το EMIR, το MIFIR και το SFTR, προκειμένου να εντοπίζει αυτόματα πιθανούς κινδύνους και παρατυπίες σε πρώιμο στάδιο. Το έργο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθεί σε διάφορες φάσεις. Εντός του 2023 αναμένεται και η ολοκλήρωση του Πλαισίου Διαχείρισης Επιχειρησιακών Κινδύνων (Enterprise Risk Management Framework-(‘The ERMF’)), το οποίο ξεκίνησε το 2020. Η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων, ως μια συνεχής και εξελισσόμενη διαδικασία, θα επιτρέψει στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να προσεγγίζει και να αξιολογεί κινδύνους που προέρχονται από παλαιότερες, τρέχουσες και μελλοντικές δραστηριότητες. Εντός του 2022 η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απέκτησε επίσης το σύστημα αναφορών Power BI, το οποίο αποτελεί μια καινοτόμα πλατφόρμα αναφορών και αναλύσεων. Το 2023 αναμένεται η πλήρης λειτουργία της πλατφόρμας, καθώς θα ολοκληρωθεί η μεταφορά των αναφορών από το υφιστάμενο σύστημα «SAS VA» σε αυτήν και μέσω της οποίας θα γίνεται ανάλυση όλων των δεδομένων του Οργανισμού είτε αυτά αφορούν δεδομένα των εποπτευόμενων οντοτήτων, είτε πιστοποιημένα πρόσωπα ή και άλλης μορφής δεδομένα. Επίσης έγιναν αναβαθμίσεις στο σύστημα του Πλαισίου Διαχείρισης Κινδύνων για τους Εποπτευόμενους (Risk Based Supervision Framework, RBS-F). Πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία ώστε να λαμβάνει υπόψιν οποιεσδήποτε εξελίξεις και αλλαγές που ενδεχομένως να ενέχουν κινδύνους για την αγορά.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΈΣ ΡΥΘΜΊΣΕΙΣ

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου εκπροσωπεί την Κυπριακή Δημοκρατία ως εθνικός εμπειρογνώμονας στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τη θέσπιση επερχόμενων νομοθετικών

ΔΊΝΕΤΑΙ Η ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΝΑ ΣΥΛΛΈΓΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΛΎΕΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΧΡΉΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΏΝ Ή ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΤΙΚΏΝ ΠΡΑΚΤΙΚΏΝ ΜΆΡΚΕΤΙΝΓΚ Ή ΆΛΛΩΝ ΜΕΘΌΔΩΝ, ΟΙ ΟΠΟΊΕΣ ΕΝΈΧΟΥΝ ΚΙΝΔΎΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΈΣ

και κανονιστικών ρυθμίσεων του χρηματοοικονομικού τομέα. Ανάμεσα σε αυτές τις ρυθμίσεις περιλαμβάνεται και σειρά αλλαγών που αφορούν την τεχνολογία. Πρόσφατα τέθηκε σε εφαρμογή ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός σε σχέση με το πιλοτικό καθεστώς των υποδομών της αγοράς που βασίζονται σε τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού γνωστός ως DLT Pilot Regime. Μέσω του Κανονισμού, εισάγονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή των κανόνων του MiFID/MiFIR, ώστε να διευκολυνθεί η διαπραγμάτευση σε δευτερογενή αγορά χρηματοοικονομικών μέσων που δημιουργούνται με τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (DLT). Προ ημερών εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation) ο οποίος θα ρυθμίζει την αρχική προσφορά, διαπραγμάτευση και την παροχή υπηρεσιών των κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένων των λεγόμενων «stablecoins». Επίσης, τον Ιανουάριο που πέρασε, δημοσιεύτηκε και ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την ψηφιοποίηση και την επιχειρησιακή ανθεκτικότητα (operational resilience) στον χρηματοπιστωτικό τομέα, γνωστός ως DORA (Digital Operational Resilience Act). Ο Κανονισμός, ο οποίος αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2025, θεσπίζει ενιαίες απαιτήσεις σε σχέση με την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών που υποστηρίζουν τις επιχειρηματικές διαδικασίες των χρηματοοικονομικών οντοτήτων. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα προχωρήσει στη δημιουργία ειδικής πλατφόρμας, μέσω της οποίας οι εποπτευόμενοι θα αναφέρουν τυχόν τέτοια περιστατικά. Παράλληλα στο πακέτο νομοθετικών προτάσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο για θέματα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας περιλαμβάνονται και πρόνοιες που αφορούν με την τεχνολογική καινοτομία.

ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ

Η χρηματοοικονομική τεχνολογία έχει μεταμορφώσει το τοπίο στο οποίο λειτουργούν οι εποπτευόμενες οντότητες. Δεν αποκλείεται στο σύντομο μέλλον να γίνουν και άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις για να καλύψουν και άλλες τεχνολογίες που διεισδύουν σε μεγάλο βαθμό στον χώρο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων που ενέχουν αυτές οι τεχνολογίες και κατ’ επέκταση την προστασία των επενδυτών. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα συνεχίσει να αξιοποιεί την τεχνολογία για την ενίσχυση του εποπτικού της ρόλου και να παρακολουθεί στενά όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις που αφορούν τον τομέα.

EconomyToday 31

COVER STORY

ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Η ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑ Ο αντίκτυπος σε μια εταιρεία, το οικονομικό κόστος και το κόστος φήμης είναι από τα βασικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει μια εταιρεία που θα δεχθεί κυβερνοεπίθεση. ΤΗΣ ΕΜΙΛΥΣ ΜΙΝΤΗ

32 EconomyToday

Α

ν μας έλεγε κανείς πριν από μερικά χρόνια ότι ο υπολογιστής μας κινδυνεύει από υποκλοπή δεδομένων όσο και το σπίτι μας, πολλοί ενδεχομένως να μην έδιναν την απαραίτητη σημασία ή να θεωρείτο η θέση αυτή ως υπερβολική. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει και η πραγματικότητα μάς λέει πως το Cyber Security μάς αφορά όλους. Κράτος, επιχειρήσεις και ιδιώτες αντιλαμβάνονται πλέον τη σημασία και την κρισιμότητα της κυβερνοασφάλειας. Αποδεδειγμένα, οι συνέπειες για μια επιχείρηση ή Οργανισμό που έχει δεχθεί κακόβουλη ενέργεια είναι τεράστιες και αλυσιδωτές. Αρχίζοντας από το οικονομικό κόστος και τα έξοδα, οι συνέπειες επεκτείνονται σε θέματα ψυχολογίας και δη, στη φήμη της εταιρείας.

ΑΝ ΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΊΘΕΣΗ ΕΊΧΕ ΤΗ ΔΙΆΘΕΣΗ ΝΑ ΑΝΑΛΆΒΕΙ ΈΝΑ ΝΈΟ ΡΊΣΚΟ, ΈΝΑ ΝΈΟ ΠΡΌΤΖΕΚΤ Ή ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΉΣΕΙ ΣΕ ΕΞΑΓΟΡΆ ΜΙΑΣ ΆΛΛΗΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ, ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΊΘΕΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΕΊ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΤΗΣ, ΜΕΙΏΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΚΊΝΗΤΡΑ ΑΝΆΛΗΨΗΣ ΡΊΣΚΟΥ ΚΑΙ ΑΥΞΆΝΟΝΤΆΣ ΤΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΗ ΜΕΣΟΠΡΌΘΕΣΜΗ ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑ ΣΤΑ ΈΣΟΔΑ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ

ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ

Ομολογουμένως τους τελευταίους μήνες το Cyber Security έχει απασχολήσει πιο έντονα την κυπριακή κοινωνία, μετά και τα συνεχή «χτυπήματα» που είχαμε σε μεγάλες επιχειρήσεις και Κρατικούς Οργανισμούς οι οποίοι «πληρώνουν» μεγάλο τίμημα από τις κακόβουλες επιθέσεις που δέχθηκαν. Το φαινόμενο αυτό δεν αφορά βεβαίως μόνο την Κύπρο και ούτε είναι σημερινό. Και σίγουρα δεν είναι μεμονωμένο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η τάση στις κυβερνοεπιθέσεις θα συνεχίσει να είναι αυξητική σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα έλεγε κανείς ότι είναι ο εφιάλτης της εποχής και επειδή θεωρείται ως θέμα ζωτικής σημασίας, η συστηματική λήψη μέτρων και η πρόληψη είναι εκ των ων ουκ άνευ. Για παράδειγμα η Ε.Ε. αναγνωρίζοντας την τεράστια σημασία του Cyber Security και σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει την κάθετη αύξηση των επιθέσεων αυτών, φιλοδοξεί να εφοδιαστεί με μια «κυβερνοασπίδα», η οποία μεταξύ άλλων θα βελτιώσει τον εντοπισμό των επιθέσεων σε προγενέστερο στάδιο. Στις 18 Απριλίου 2023, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για την πράξη της ΕΕ για την αλληλεγγύη στον κυβερνοχώρο με σκοπό την ενίσχυση των ικανοτήτων κυβερνοασφάλειας στην ΕΕ.

ΜΕΤΑ ΤΟ ΚΤΥΠΗΜΑ ΤΙ;

Τι συμβαίνει όμως σε μια εταιρεία/Οργανισμό μετά την επίθεση; Ποιος είναι το αντίκτυπος του Cyberattack και ποια τα επόμενα βήματα; Επίσης, σε ποιες εταιρείες επιδιώκουν να «κτυπήσουν» οι γνωστοί χάκερ και πού μια κυβερνοεπίθεση μπορεί να είναι επιτυχημένη; Για όλα αυτά (και πολλά άλλα), είναι άκρως ενδιαφέροντα τα συμπεράσματα που προκύπτουν από

έρευνα που πραγματοποίησαν ο καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου δρ Ανδρέας Μιλιδώνης με τους συνεργάτες του Shinichi Kamiya, Jun-Koo Kang, Jungmin Kim και Rene M. Stulz, σε ό,τι αφορά τα εξής ερωτήματα: • Π ώς μια επιτυχημένη κυβερνοεπίθεση αλλάζει τον τρόπο διαχείρισης κινδύνων και τη φήμη της εταιρείας; • Π οιες είναι οι οικονομικές επιπτώσεις των κυβερνοεπιθέσεων; • Ποιες εταιρείες είναι πιο πιθανόν να επηρεαστούν; • Π οιος είναι ο αντίκτυπος των κυβερνοεπιθέσεων στον πλούτο των μετόχων, στην αύξηση των πωλήσεων της εταιρείας, στη λειτουργική απόδοση και οικονομική ευρωστία, στα κίνητρα ανάληψης διαχείρισης κινδύνου και στη φήμη της εταιρείας; Θα πρέπει να σημειωθεί πως για την έρευνα αναλύθηκαν δεδομένα από 200 περίπου δημόσιες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ από το 2005-2017. Το δείγμα που χρησιμοποιήθηκε περιλάμβανε δεδομένα που αναφέρονται από το Privacy Rights Clearinghouse. Οι ερευνητές εστίασαν μεταξύ άλλων στο hacking ή την ηλεκτρονική είσοδο κακόβουλου λογισμικού από εξωτερικό μέρος που προκάλεσε απώλεια προσωπικών πληροφοριών (κυβερνοεπιθέσεις). Για την έρευνα αυτή, συνομιλήσαμε με τον δρα Ανδρέα Μιλιδώνη, ο οποίος μάς εξήγησε πώς ο λόγος που επιλέχθηκαν εταιρείες της Αμερικής οφείλεται στο γεγονός πως στις ΗΠΑ οι εταιρείες που δέχονται

EconomyToday 33

Θ ΕΜ CO V EΑR S T O R Y

κυβερνοεπίθεση έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν τις Εποπτικές Αρχές, κάτι που δεν συμβαίνει σε αρκετές άλλες αναπτυγμένες χώρες. Αξίζει δε να σημειωθεί πως τα αποτελέσματα της έρευνας έχουν δημοσιευθεί ως ακαδημαϊκό άρθρο υπό τον τίτλο «Risk management, firm reputation, and the impact of successful cyberattacks on target firms» στο ακαδημαϊκό περιοδικό Journal of Financial Economics.

ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΟΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΕΣ ΙΔΙΕΣ

Μιλώντας στο περιοδικό Εconomy Today ο καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ανδρέας Μιλιδώνης, κληθείς να σχολιάσει την αυξητική τάση των κυβερνοεπιθέσεων σημείωσε πως: «Από το 2005-2017 που εξετάζουμε δεδομένα επιθέσεων στις ΗΠΑ, αυτό που βλέπουμε είναι πως οι επιθέσεις αυτές γίνονται πιο συχνές και η φύση των επιθέσεων αλλάζει. Δηλαδή η συχνότητα και η ένταση των επιθέσεων αλλάζει. Επίσης, σε περιόδους αυξημένης γεωπολιτικής έντασης οι κυβερνοεπιθέσεις αυξάνονται όχι μόνο σε εταιρείες αλλά και σε κυβερνητικούς Οργανισμούς».

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Αναλύοντας κάποια από τα σημαντικά ευρήματα της έρευνας, ο δρ Μιλιδώνης ερωτηθείς ποιες εταιρείες είναι πιθανόν να δεχθούν μια πετυχημένη κυβερνοεπίθεση αναφέρθηκε σε έξι κατηγορίες οι οποίες είναι: μεγάλες επιχειρήσεις, εταιρείες με μεγαλύτερη προβολή (Fortune 500), εταιρείες υψηλής αξίας, επιχειρήσεις με άυλα περιουσιακά στοιχεία, επιχειρήσεις των οποίων ο ανταγωνισμός στην αγορά προϊόντων είναι λιγότερο έντονος και τέλος, εταιρείες που δίνουν λιγότερη προσοχή στη διαχείριση κινδύνου.

ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ ΠΛΟΥΤΟ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

Όσον αφορά στο δεύτερο ερευνητικό ερώτημα το οποίο εστιάζει στον αντίκτυπο που έχει η επίθεση στον πλούτο των μετόχων μετά από μια κυβερνοεπίθεση, ο δρ Μιλιδώνης εξήγησε πως «λόγω του ότι οι εταιρείες αυτές διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο η επίδραση των αγορών είναι άμεση. Οι επενδυτές το βλέπουν ως κάτι αρνητικό. Αυτό που προκύπτει είναι τις τρεις μέρες γύρω από τη μέρα της επίθεσης, δηλαδή, τη μέρα πριν, τη μέρα της επίθεσης και την επόμενη μέρα παρατηρείται πτώση στην τιμή της μετοχής κατά 1,10%. Η ζημιά είναι μεγαλύτερη εάν οι εταιρείες έχουν απολέσει ευαίσθητες πληροφορίες όπως ταυτότητες, αριθμούς λογαριασμών κ.ά..

34 EconomyToday

Οι απώλειες αυτές με βάση το δείγμα που αναλύσαμε μεταφράζονται σε $607 εκατ. ανά εταιρεία, κατά μέσον όρο».

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η έρευνα εστιάζει επίσης και στις αλλαγές που επιφέρει μια κυβερνοεπίθεση στις εταιρικές πολιτικές, (πώς αλλάζουν οι εταιρικές πολιτικές μετά από μια κυβερνοεπίθεση). Σύμφωνα με την έρευνα μετά την κακόβουλη επίθεση παρατηρούνται κάποιες αξιοσημείωτες αλλαγές σε σχέση με την απόδοση της εταιρείας, την οικονομική ευρωστία και τις επενδυτικές πολιτικές. Συγκεκριμένα προκύπτει: 1. Μείωση στην αύξηση των πωλήσεων για τα επόμενα τρία χρόνια ειδικότερα για μεγάλες επιχειρήσεις

και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του λιανικού εμπορίου.

2. Μ είωση της πιστοληπτικής ικανότητας και της περιουσίας των μετόχων.

3. Μείωση ή αστάθεια των χρηματικών ροών ή και αύξηση της πιθανότητας πτώχευσης.

4. Μείωση των βραχυπρόθεσμων επενδύσεων.

5. Χρηματικό έλλειμμα και ανάγκη για νέο δανεισμό σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Οι πολιτικές διαχείρισης κινδύνου είναι ένας άλλος άξονας στον οποίο θα εστιάσουν οι εταιρείες μετά που θα δεχθούν την κυβερνοεπίθεση. Συγκεκριμένα: 1. Δίνεται περισσότερη προσοχή από πλευράς των

Δ.Σ. στη διαχείριση κινδύνων (π.χ δημιουργία επιτροπής κινδύνου στο διοικητικό συμβούλιο).

2. Α λλαγές στις πολιτικές αποζημίωσης των CEO μετά από μια κυβερνοεπίθεση. Στο σημείο αυτό διευκρινίζεται πως αν και δεν υπάρχει κάποια αλλαγή σε ό,τι αφορά στη συνολική αποζημίωσή «Από το 2005-2017 που εξετάζουμε δεδομένα τους, εντούτοις υπάρχει μείωση στο bonus (φιεπιθέσεων στις ΗΠΑ, αυτό λοδώρημα). Σε ό,τι αφορά τον άξονα της διαχείρισης κινδύνου, από την έρευνα προκύπτει πως που βλέπουμε είναι πως οι εταιρείες που δέχονται κακόβουλη επίθεση οι επιθέσεις αυτές παρουσιάζουν μείωση στη διάθεση ανάληψης γίνονται πιο συχνές και ρίσκου. «Αν μια εταιρεία πριν την επίθεση είχε η φύση των επιθέσεων τη διάθεση να αναλάβει ένα νέο ρίσκο, ένα νέο αλλάζει. Δηλαδή η πρότζεκτ ή ακόμα και να προχωρήσει σε εξαγορά συχνότητα και η ένταση μιας άλλης εταιρείας μετά την κυβερνοεπίθεση των επιθέσεων αλλάζει» αναθεωρεί τη στρατηγική της μειώνοντας τα κίνητρα ανάληψης ρίσκου και αυξάνοντάς τα για περισσότερη μεσοπρόθεσμη σταθερότητα στα έσοδα των εταιρειών», εξήγησε ο κ. Μιλιδώνης.

ΔΡ ΑΝΔΡΈΑΣ ΜΙΛΙΔΏΝΗΣ:

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΦΗΜΗΣ…

Ένα από τα πλέον σημαντικά ερωτήματα της έρευνας σχετίζεται με τη φήμη της εταιρείας. Στο ερώτημα, «Ποιος είναι ο αντίκτυπος στη φήμη της εταιρείας μετά από μια κυβερνοεπίθεση» ο δρ Μιλιδώνης ανέφερε πως «το κόστος φήμης υπολογίζεται ως η διαφορά του συνολικού κόστους των μετόχων (κεφαλαιουχική αξία) μείον το κόστος σε μετρητά που θα κλειθεί να πληρώσει η εταιρεία μετά την επίθεση». Το κόστος σε μετρητά χωρίζεται στις τρεις πιο κάτω κατηγορίες: 1. Το κόστος που θα πρέπει να πληρωθεί για να καταλάβουν από που δέχθηκαν επίθεση και πώς θα μετριάσουν την επίδρασή της στην εταιρεία.

2. Το κόστος που θα προκύψει από νομικά έξοδα και άλλα πρόστιμα που θα πρέπει να πληρώσει η εταιρεία προς τους πελάτες της γιατί τους έχει θέσει σε κίνδυνο.

3. Το κόστος που θα πρέπει να πληρώσει στις εποπτικές αρχές. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της ζημιάς ως προς το κόστος της φήμης της εταιρείας μετά που θα δεχθεί την κυβερνοεπίθεση, οι αριθμοί που ακολουθούν είναι ενδεικτικοί: Σύμφωνα με τον κ. Μιλιδώνη και με βάση τον υπολογισμό που έχει γίνει στο δείγμα που εξετάστηκε για τις ανάγκες τής εν λόγω έρευνας, «η συνολική ζημιά που δέχονται οι μέτοχοι στην Αμερική ανέρχεται στα $104 δις (ενώ ο μέσος όρος ζημιάς για την κάθε εταιρεία τις τρεις πρώτες μέρες είναι κοντά στα $600 εκατ.). Συνεπώς, αφού η συνολική απώλεια στην περιουσία των μετόχων της εταιρείας είναι περίπου $104 δις και τα έξοδα πληρωτέα με μετρητά όπως τα έχουμε αναφέρει πιο πάνω περίπου $1 δις, τότε το κόστος φήμης είναι περίπου $103 δις ή το 98,5% της συνολικής απώλειας περιουσίας των μετόχων», κατέληξε.

EconomyToday 35

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

Ο ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΌΣ ΤΟΜΈΑΣ ΜΠΟΡΕΊ

ΝΑ ΚΕΡΔΊΣΕΙ ΑΠΌ ΤΟ BLOCKCHAIN

Η πρόεδρος Επιτροπής Τεχνολογίας του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου Χριστιάνα Αριστείδου τονίζει τη σημασία της εφαρμογής ρυθμιστικού πλαισίου για το Blockchain στην Κύπρο, με αφορμή την απόρριψη του προτεινόμενου σχεδίου από το Υπουργείο Οικονομικών. ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΞΈΝΙΟ ΜΕΣΑΡΊΤΗ

Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΉ ΡΎΘΜΙΣΗ ΤΟΥ BLOCKCHAIN

Η

Χριστιάνα Αριστείδου στη συνέντευξή της στο Economy Today τονίζει ότι πρέπει επιτέλους η πολιτεία να προχωρήσει στην υιοθέτηση ενός ρυθμιστικού πλαισίου γύρω από τις νέες τεχνολογίες, σηματοδοτώντας την πρόθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας να καταστεί κόμβος Καινοτομίας και να ενισχύσει το οικοσύστημα γύρω από την Καινοτομία. Ο διάλογος που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο γύρω από το Blockchain και τις τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού έχει αναδείξει ανάμεσα σε άλλα πως το χρηματοπιστωτικό σύστημα στην Κύπρο μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες και δυνατότητες που προσφέρουν αυτές οι τεχνολογίες αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τυχόν προκλήσεις.

36 EconomyToday

Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση του ρυθμιστικού πλαισίου blockchain στην Κύπρο και γιατί είναι σημαντικό να υπάρχει ένα πλαίσιο; Επί του παρόντος, η τεχνολογία blockchain καθ’ αυτή δεν ρυθμίζεται ειδικά μέσω κάποιου νομοθετικού ή ρυθμιστικού πλαισίου. Βεβαίως, δεν υπάρχει κάποιος νόμος που να απαγορεύει ή περιορίζει ειδικά τη χρήση της τεχνολογίας. Αυτό που ρυθμίζεται στην Κύπρο όπως και την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία και οι πάροχοι τέτοιων στοιχείων. Τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία είναι ουσιαστικά ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που βασίζονται σε τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού (ΤΚΚ), συμπεριλαμβανομένου του blockchain και φέρουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αναλόγως της χρήσης τους. Η ρύθμιση των στοιχείων αυτών έχει γίνει αρχικά μέσω του νόμου για την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ήτοι του ξεπλύματος μαύρου χρήματος όπως είναι κοινώς γνωστό. Πλέον και με την πρόσφατη ψήφιση του ευρωπαϊκού κανονισμού Markets in Crypto Assets (MiCA) που θα έχει άμεση εφαρμογή σε όλα τα μέλη της Ε.Ε., η ρύθμιση επί των στοιχεί-

ων είναι πιο ολοκληρωμένη και αφορά σαφείς και πληρέστερες κατηγορίες κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων. Αναφέρεται επίσης ότι περιουσιακά στοιχεία που αναπτύσσονται επί των ΤΚΚ και φέρουν όμοια χαρακτηριστικά ή προσομοιάζουν με παραδοσιακά χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία ενδεχομένως να ρυθμίζονται κάτω από τα παραδοσιακά ρυθμιστικά πλαίσια των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Παρά τη ρύθμιση των κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, η τεχνολογία blockchain όπως έχουμε αναφέρει δεν ρυθμίζεται ειδικά. Αυτό οδηγεί σε κάποια νομική αβεβαιότητα ενόψει των καινούργιων ζητημάτων που ενδεχομένως προκύπτουν από την εφαρμογή της τεχνολογίας. Η μεγάλη σημασία θεσμοθέτησης πλαισίου για τη ρύθμιση του blockchain και άλλων τεχνολογιών ΤΚΚ (διότι το blockchain είναι μόνο μία από αυτές τις αποκεντρωμένες και κατανεμημένες τεχνολογίες) προκύπτει από την ανάγκη επίτευξης βεβαιότητας, προβλεψιμότητας και ασφάλειας δικαίου αναφορικά με τις ΤΚΚ και τα ζητήματα κυριότητας των κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, απόδειξης της κυριότητας, μεταβίβασης ενώπιον του δικαστηρίου, φορολογική μεταχείριση των στοιχείων επί των ΤΚΚ και ζητήματα αλληλεπίδρασης των ΤΚΚ με υφιστάμενες αρχές του δικαίου και υφιστάμενα νομοθετήματα. Μπορείτε να εξηγήσετε το προτεινόμενο πλαίσιο που απορρίφθηκε πρόσφατα από το Υπουργείο Οικονομικών και ποιες ήταν οι βασικές διατάξεις που περιλάμβανε; Το απορριφθέν προτεινόμενο πλαίσιο είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση που έληγε τον Οκτώβριο του 2021. Συνεπώς, η γνώση μου επί του νομοσχεδίου που απορρίφθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών περιορίζεται στο νομοσχέδιο με το συγκεκριμένο περιεχόμενο ως είχε τεθεί προς δημόσια διαβούλευση το 2021. Εκείνο το νομοσχέδιο είχε περιορισμένο πλαίσιο εφαρμογής και ρύθμιζε ζητήματα όπως την ιδιότητα των ψηφιακών στοιχείων επί των ΤΚΚ ως προσωπικής, κινητής ιδιοκτησίας, τον προσδιορισμό και απόδειξη ιδιοκτησίας των ψηφιακών στοιχείων και των υποκείμενων περιουσιακών στοιχείων, τη μεταβίβαση ιδιοκτησίας και την εγκυρότητα των εγγραφών σε βάσεις δεδομένων επί ΤΚΚ. Το νομοσχέδιο ρύθμιζε και την τεχνολογία έξυπνων συμβολαίων (smart contracts) που συνδέεται άμεσα με τις ΤΚΚ. Τα έξυπνα συμβόλαια είναι κώδικας επί των ΤΚΚ (όπως το blockchain) που περιλαμβάνει προκαθορισμένες συμφωνίες με προκαθορισμένες προϋποθέσεις που εκτελούνται αυτόματα όταν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις. Εξαιτίας της λειτουργίας τους ως συμφωνιών και κανονισμών μεταξύ προσώπων αλλά και της Καινοτομίας της αυτοματοποίησης που προσφέρουν, το νομοσχέδιο ρύθμιζε τη σχέση των έξυπνων συμβο-

ΜΙΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΕΣ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΙ Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ ΚΑΙ ΑΓΟΡΆ BLOCKCHAIN ΕΊΝΑΙ Η ΈΛΛΕΙΨΗ ΕΠΊΣΗΜΗΣ, ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΈΝΗΣ, ΕΚΤΕΤΑΜΈΝΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΈΩΣ ΔΙΑΔΕΔΟΜΈΝΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΊΗΣΗΣ

λαίων με το δίκαιο των συμβάσεων. Οπότε το νομοσχέδιο ρύθμιζε τρεις ενότητες ζητημάτων: 1) την ιδιότητα της ιδιοκτησίας των ψηφιακών στοιχείων επί ΤΚΚ (Property status of tokens), 2) τις εγγραφές στο blockchain και άλλες τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού (records in blockchain and other distributed ledger technologies) και 3) τα έξυπνα συμβόλαια (smart contracts). Ποιοι ήταν οι λόγοι πίσω από την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών να απορρίψει το προτεινόμενο πλαίσιο και πώς πιστεύετε ότι αυτή η απόφαση θα επηρεάσει τη βιομηχανία blockchain στην Κύπρο; Το υπουργείο αποφάσισε να μην προωθήσει περαιτέρω το νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί Τεχνολογίας Κατανεμημένου Καθολικού Νόμος» έχοντας λάβει υπόψη: 1) τ ην αναμενόμενη έγκριση του Κανονισμού Markets in Cryptoassets (MiCA) από το Ευρωκοινοβούλιο, ο οποίος ρυθμίζει την παροχή υπηρεσιών και έκδοση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, 2) τ ο περιορισμένο πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου που είχε ετοιμαστεί και 3) τ ην κρίση από τη Νομική Υπηρεσία σημαντικού μέρους των διατάξεων ως πλεονασματικού και την έγερση ζητημάτων αντισυνταγματικότητας από την υπηρεσία. Σημειώνουμε ότι ο Κανονισμός MiCA εγκρίθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο στις 20/4/2023. Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερες λεπτομέρειες πίσω από την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών ούτε έχουμε γνώση του σκεπτικού της Νομικής Υπηρεσίας. Έχουμε ήδη ζητήσει να μας δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες με επιστολή του προέδρου του ΠΔΣ, δρ Χρίστου Κληρίδη. Πριν εκθέσω την άποψη του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, θα ήθελα να αναφερθώ προσωπικά στον τρόπο με τον οποίο θεωρώ ότι η απόφαση αυτή ενδεχομένως να επηρεάσει τη βιομηχανία blockchain στην Κύπρο. Η ψήφιση νομοσχεδίου που θα ρύθμιζε συγκεκριμένα ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση του blockchain και άλλων ΤΚΚ θα έδινε θετικό σήμα στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια κοινότητα του blockchain για την καλή διάθεση και ετοιμότητα των Τοπικών Αρχών να αγκαλιάσουν και ενθαρρύνουν τη χρήση blockchain. Παράλληλα, η απόσυρση του νομοσχεδίου σημαίνει ότι παραμένουν και δεν διασαφηνίζονται κάποιες νομικές αμφιβολίες αναφορικά με την ιδιοκτησία και απόδειξη ιδιοκτησίας περιουσιακών στοιχείων που βασίζονται στο blockchain και της λειτουργίας, της νομικής ισχύος και του παραδεκτού των έξυπνων συμβολαίων ως νόμιμων συμβάσεων. Η ενίσχυση της ασφάλειας και βεβαιότητας δικαίου ενθαρρύνει

EconomyToday 37

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

σε γενικές γραμμές τη χρήση και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών. Πώς βλέπει ο Δικηγορικός Σύλλογος Κύπρου την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών και ποια βήματα πιστεύουν ότι πρέπει να γίνουν για να προχωρήσουμε; Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος διαφωνεί έντονα τόσο με την απόφαση για μη προώθηση του νομοσχεδίου όσο και με το σκεπτικό που προβάλλει το υπουργείο για την απόφασή του. Το Υπουργείο Οικονομικών δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψιν του στην απόφαση αυτή τους σημαντικούς σκοπούς που το νομοσχέδιο επιχειρούσε και μπορούσε να εξυπηρετήσει, όπως την προώθηση και ανάπτυξη των ΤΚΚ και την ενδεχόμενη ανάδειξη της Κύπρου ως κόμβου (hub) blockchain και άλλων ΤΚΚ, τη διευκόλυνση εφαρμογής ΤΚΚ, και την επίτευξη βεβαιότητας, προβλεψιμότητας και ασφάλειας δικαίου αναφορικά με τις ΤΚΚ, τα έξυπνα συμβόλαια, ζητήματα κυριότητας κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων και άλλων ρυθμιζόμενων θεμάτων. Ως προς τους συγκεκριμένους λόγους που παρατίθενται από το Υπουργείο Οικονομικών, ο ΠΔΣ παρατηρεί ότι: 1) το νομοσχέδιο καλύπτει διαφορετικό πεδίο εφαρμογής από τον Κανονισμό Markets in Cryptoassets (MiCA). Πράγματι, με το νομοσχέδιο θα μπορούσε να επιτευχθεί συνολική και περιεκτική ρύθμιση ποικίλων ζητημάτων που αφορούν στις ΤΚΚ και τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία. Ο κανονισμός MiCA δεν ρυθμίζει συνολικά τις ΤΚΚ, 2) το πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου που είχε αρχικώς τεθεί προς δημόσια διαβούλευση ήταν κάπως πιο περιορισμένο, ωστόσο οι φορείς που έλαβαν μέρος στη διαβούλευση, συμπεριλαμβανομένου του Δικηγορικού Συλλόγου της Κύπρου, δούλεψαν σκληρά ώστε να ενισχύσουν και να διευρύνουν το πεδίο εφαρμογής στο βαθμό που εξυπηρετείτο το νομοσχέδιο, 3) προς εξέταση, αξιολόγηση και απάντηση στα συμπεράσματα της Νομικής Υπηρεσίας, απαιτείται διαφάνεια ως προς το πλήρες και ολοκληρωμένο σκεπτικό της Υπηρεσίας. Ο Σύλλογος θεωρεί ότι το Υπουργείο Οικονομικών θα έπρεπε να επανεξετάσει την απόφασή του ή να προωθήσει εκ νέου νομοσχέδιο που θα επιχειρεί να ρυθμίσει τις ΤΚΚ και στο πλαίσιο αυτό δηλώνει την ετοιμότητα και προθυμία του να δουλέψει με τις αρμόδιες Αρχές επί των κριθέντων ως αντισυνταγματικών προνοιών του νομοσχεδίου, με σκοπό την αξιολόγηση και εξάλειψή τους, προκειμένου να καταστεί δυνατή η προώθηση του σχετικού νόμου. Κατά την άποψη του Δικηγορικού Συλλόγου υπάρχει περιθώριο και προοπτική για βελτίωση του αρχικού 38 EconomyToday

νομοσχεδίου, τόσο νομοτεχνικά όσο και ουσιαστικά και υπογραμμίζει την ετοιμότητά του να συνταχθεί σε οποιαδήποτε καινούργια προσπάθεια προώθησης κάποιου ανάλογου νομοσχεδίου από την κυβέρνηση.

TO BLOCKCHAIN ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΞΑΛΕΊΨΕΙ Ὴ ΝΑ ΜΕΙΏΣΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΆ ΤΟΝ ΡΌΛΟ Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι μερικά από τα βασικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμΤΩΝ ΜΕΣΑΖΌΝΤΩΝ, βάνει ένα καλά σχεδιασμένο ρυθμιστικό ΜΕΙΏΝΟΝΤΑΣ ΈΤΣΙ πλαίσιο blockchain και πώς μπορούν αυτά τα στοιχεία να εξισορροπηθούν με την ανάγκη ΤΟ ΚΌΣΤΟΣ ΚΑΙ προώθησης της Καινοτομίας και της ανάπτυΔΙΕΥΚΟΛΎΝΟΝΤΑΣ ξης στον κλάδο; ΤΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΈΣ, Οι άξονες του νομοσχεδίου που είχε τεθεί προς ΠΑΡΑΜΈΝΟΝΤΑΣ δημόσια διαβούλευση κινούνταν προς τη σωστή καΑΞΙΌΠΙΣΤΟ ΚΑΙ τεύθυνση. Θεωρώ ότι ένα καλά σχεδιασμένο ρυθμιστικό πλαίσιο blockchain πρέπει να καταπιαστεί με ΑΣΦΑΛΈΣ τον τρόπο που η τεχνολογία blockchain και οι άλλες ΤΚΚ λόγω της Καινοτόμου λειτουργίας τους (δηλαδή αποκεντρωμένες, κατανεμημένες τεχνολογίες) εφαρμόζονται, ευθυγραμμίζονται ή ενσωματώνονται στο υφιστάμενο δίκαιο και στις υφιστάμενες γενικές αρχές δικαίου αναφορικά με την κυριότητα, μεταβίβαση και δικαιώματα επί ιδιοκτησίας, το είδος ιδιοκτησίας, το δίκαιο της απόδειξης και το παραδεκτό ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων ως αποδεικτικών στοιχείων σε δικαστικές και άλλες σχετικές διαδικασίες. Αυτό θα εξυπηρετήσει τη φορολογική και λογιστική ρύθμισή τους, τη βεβαιότητα στη μεταβίβαση και εγγραφή τους, την προβλεψιμότητα σε περίπτωση δικαστικών διαμαχών και την προστασία επενδυτών και καταναλωτών. Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο ενδεχόμενο πλαίσιο θα πρέπει να είναι ισορροπημένο και αναλογικό ώστε να μην είναι υπερβολικά παρεμβατικό προκειμένου να δούμε την υιοθέτηση της τεχνολογίας και επίσης να μην επιτρέψουμε τον οποιοδήποτε περιορισμό της που δυνατόν να βλάψει την Καινοτομία και την ανάπτυξη. Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι και οι προκλήσεις που σχετίζονται με την τεχνολογία blockchain και πώς μπορεί η νομοθεσία να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών; Θεωρώ ότι σημαντικός μέρος των προκλήσεων αλλά και των ευκαιριών που παρέχει το blockchain οφείλεται στο ότι το blockchain αποτελεί τη βάση για εντελώς καινούργια και καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα. Η τεχνολογία blockchain μπορεί να μεταμορφώσει τις επιχειρήσεις έχοντας οριζόντια εφαρμογή σε πολλούς επιχειρηματικούς τομείς. Το blockchain όπως έχουμε τονίσει είναι ένα αποκεντρωμένο σύστημα λογιστικών συναλλαγών που βασίζεται στην κρυπτογραφία, έχει κατανεμημένους μηχανισμούς συναίνεσης και λειτουργεί σε peerto-peer βάση. Οπότε οι συναλλαγές στο blockchain

είναι αμετάβλητες, διαφανείς και αξιόπιστες. Η επικύρωση των συναλλαγών επιτυγχάνεται μέσω των ιδίων συστημάτων blockchain χωρίς την ανάγκη ύπαρξης κεντρικής αρχής ή διαμεσολαβητών που ελέγχουν και επικυρώνουν τις συναλλαγές. Το αποκεντρωμένο και κατανεμημένο του blockchain μαζί με όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του μπορεί να επιφέρει δραματικές αλλαγές στα υφιστάμενα, κεντρικά συστήματα των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα διότι το blockchain μπορεί να εξαλείψει ή να μειώσει σημαντικά τον ρόλο των μεσαζόντων, μειώνοντας έτσι το κόστος και διευκολύνοντας τις συναλλαγές, παραμένοντας αξιόπιστο και ασφαλές και διατηρώντας την εμπιστοσύνη μεταξύ των συναλλασσόμενων. Γενικότερα, τα επιχειρηματικά μοντέλα έχουν περάσει από διάφορα στάδια εξέλιξης μέσω της χρήσης καινούργιων τεχνολογιών. Η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων απαιτεί την επανεφεύρεση και μεταμόρφωση των επιχειρηματικών μοντέλων, εσωτερικών διαδικασιών, στρατηγικών και υπηρεσιών που προσφέρουν οι επιχειρήσεις. Η τεχνολογία blockchain μπορεί να αλλάξει ριζικά και βαθιά τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Η αυτονομία των επιχειρήσεων μπορεί να αυξηθεί καθότι μειώνεται η ανάγκη για

επαλήθευση των συναλλαγών μέσω της χρήσης μεσαζόντων και κεντρικών αρχών. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να προσφέρουν τόσο εσωτερικά όσο και στους πελάτες τους εργαλεία και υπηρεσίες αποκεντρωμένες και αξιόπιστες χωρίς την ανάγκη διαμεσολάβησης τρίτων. Η ριζική αναδιαμόρφωση και εξέλιξη των επιχειρηματικών μοντέλων αποτελεί πρόκληση, διότι οι επιχειρήσεις καλούνται να σκεφτούν και να κινηθούν διαφορετικά σε σχέση με τις πιο παραδοσιακές επιχειρηματικές δομές και στρατηγικές. Παράλληλα όμως το blockchain συνιστά μια ευκαιρία που οι επιχειρήσεις μπορούν να εκμεταλλευτούν προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές αλλά και να πρωτοπορήσουν. Μια ακόμα από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η βιομηχανία και αγορά blockchain είναι η έλλειψη επίσημης, αναγνωρισμένης, εκτεταμένης και ευρέως διαδεδομένης προτυποποίησης (standardization), η προκατάληψη και ελλιπής γνώση από πλευράς Ρυθμιστικών Αρχών, η ενδεχόμενη αυστηρή και υπερβολική αντιμετώπιση και ρύθμιση από νομοθετικής και διοικητικής πλευράς, τόσο σε παγκόσμιο όσο και τοπικό επίπεδο. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων περνά σε μεγάλο βαθμό από τα ευρωπαϊκά όργανα που

EconomyToday 39

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

ρυθμίζουν σημαντικό μέρος των νέων τεχνολογιών. Υπό αυτή την έννοια, η Κύπρος μπορεί να πρωτοπορήσει μέσω της γρήγορης, έγκαιρης και αποφασιστικής υιοθέτησης οδηγιών, ψήφισης εφαρμοστικών κανονισμών όπου κάτι τέτοιο απαιτείται και διασαφήνισης νομικών και αποδεικτικών ζητημάτων μέσω εξειδικευμένου πλαισίου για το blockckhain και άλλων απαραίτητων ανανεώσεων σε υφιστάμενους νόμους. Όπως έχουμε πει, υπάρχει περιθώριο συνεργασίας ακαδημαϊκών, ιδιωτών και του κράτους, ώστε να προωθηθεί ελεγμένα και υπεύθυνα η Καινοτομία στην Κύπρο ώστε το νησί μας να καταστεί κόμβος Καινοτομίας, ώστε οι προκλήσεις να αντιμετωπιστούν και να επιτευχθεί πλήρης εκμετάλλευση της προοπτικής που προσφέρει το blockchain. Πώς πιστεύετε ότι η υιοθέτηση της τεχνολογίας blockchain θα μπορούσε να επηρεάσει τον χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό τομέα στην Κύπρο και ποιες ευκαιρίες και προκλήσεις μπορεί να δημιουργήσει αυτό; Η τεχνολογία blockchain μπορεί να εφαρμοστεί πρακτικά σε όλους τους τομείς λόγω του ότι διευκολύνει και προσφέρει ασφάλεια (μέσω κρυπτογράφησης και του αποκεντρωμένου και κατανεμημένου της τεχνολογίας) ταχύτητα και προστασία στην εγγραφή και εκτέλεση συναλλαγών. Ένας από τους σημαντικότερους τομείς στους οποίους το blockchain εφαρμόζεται είναι οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και οι πληρωμές. Χωρίς να μπω σε πολύ μεγάλη λεπτομέρεια, το blockchain χρησιμοποιείται για τη δημιουργία κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, τα οποία δύνανται να λειτουργήσουν ως μέσα πληρωμής και μεταφοράς αξίας. Μέσω του blockchain, δημιουργούνται καινούργια επενδυτικά μέσα και προϊόντα, καινούργια ανταλλακτήρια, καινούργιες αποκεντρωμένες αγορές χρηματοοικονομικών (DeFi: decentralized finance), εναλλακτικά μέσα άντλησης κεφαλαίων (tokenization) που προσφέρουν την πολυπόθητη χρηματοδότηση σε διάφορα έργα, ιδιαίτερα του περιορισμού και δυσκολία λήψης δανείων και ενόψει των υψηλών τραπεζικών επιτοκίων και καινοτόμες μεθόδους γρήγορων και παγκόσμιων πληρωμών. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο θα επηρεαστεί μέσω της εξυπηρέτησης πελατών που ασχολούνται με τεχνολογίες blockchain και που προσφέρουν υπηρεσίες κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων. Ήδη, οι πάροχοι κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων εγγράφονται σε μητρώο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου για τη συμμόρφωσή τους με τους κανονισμούς για την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, οπότε χρειάζονται τραπεζικούς λογαριασμούς για τη λειτουργία τους. Με την ψήφιση του ευρωπαϊκού κανονισμού MiCA οι πάροχοι αυτοί 40 EconomyToday

πιθανόν να αυξηθούν σημαντικά. Παράλληλα, οι τράπεζες και άλλες χρηματοοικονομικές εταιρείες θα κληθούν να ανταγωνιστούν εταιρείες που χρησιμοποιούν το blockchain για την ανάπτυξη εναλλακτικών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Νομοθετήματα όπως το MiCA προσφέρουν το ρυθμιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παραδοσιακοί παίκτες όπως οι τράπεζες μπορούν να κινηθούν, προκειμένου να αποκτήσουν την άδεια και δυνατότητα να προσφέρουν και οι ίδιοι υπηρεσίες με βάση το blockchain. Ταυτόχρονα, παραδοσιακοί και δυνατοί παίκτες στη χρηματοπιστωτική αγορά έχουν τη δυνατότητα να συνεργαστούν με καινούργιες και καινοτόμες εταιρείες για την ανάπτυξη καινούργιων προϊόντων. Για εξυπηρέτηση καινούργιων πελατών που εργάζονται στο blockchain, ο τραπεζικός τομέας θα πρέπει να επιδιώξει την επιμόρφωση τού προσωπικού ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τις ιδιαιτερότητες που έχουν οι υπηρεσίες που προσφέρουν τέτοιοι πελάτες χωρίς να απορρίπτονται λόγω προκαταλήψεων και ελλιπούς γνώσης. Ο τραπεζικός τομέας μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες και δυνατότητες που προσφέρει το blockchain αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τυχόν προκλήσεις. Πώς συγκρίνετε το προτεινόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο στην Κύπρο με εκείνα σε άλλες χώρες και τι μπορούμε να μάθουμε από τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές; Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και σε τρίτες χώρες, υπάρχουν ξεχωριστά εθνικά δικαϊκά, δικαστικά και νομικά συστήματα. Ως εκ τούτου, ο τρόπος ενσωμάτωσης, αναγνώρισης και ευθυγράμμισης των νομικών αποτελεσμάτων που επιφέρουν οι τεχνολογίες blockchain και κατανεμημένου καθολικού, διαφέρει τόσο ως προς τα μέσα (εξειδικευμένα νομοθετήματα ή ανανέωση υφιστάμενων νομοθετημάτων, ειδικοί κανονισμοί κ.τλ.) όσο και ως προς το περιεχόμενο. Για τον λόγο αυτό, είναι δύσκολη η σύγκριση μεταξύ άλλων εθνικών πρωτοβουλιών και αυτή της Κύπρου. Γενικότερα και παρά την έξοδό του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω του κοινού μας και σε μεγάλο βαθμό όμοιου δικαϊκού μας συστήματος, αυτό του κοινοδικαίου, αποτελεί πηγή για αξιόλογες πρακτικές. Η Νομοθετική Επιτροπή (Law Commission) βρίσκεται στο στάδιο ετοιμασίας ενός μεγάλου και περιεκτικού οδηγού για την ανανέωση του νόμου με σκοπό τη δημιουργία μιας ισχυρής βάσης για την ανάπτυξη, ρύθμιση, αποδοχή και υιοθέτηση των ψηφιακών στοιχείων (digital assets) συμπεριλαμβανομένων κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων που βασίζονται στις ΤΚΚ και το blockchain. Παράλληλα, διεθνείς, πιστοποιημένοι και αξιόπιστοι Οργανισμοί όπως το ISO, στον οποίο έχω την τιμή να εκπροσωπώ την Κύπρο ως εθνικός αντιπρό-

σωπος, έχουν εκδώσει πρότυπα σχετικά με το την ανάπτυξη και προώθηση της Καινοτομίας και blockchain και τα smart contracts. Αυτά τα πρότυπα ανάπτυξης. μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη νομοθετική και τεχνική ανάπτυξη του blockchain και εφαρμο- YΠΆΡΧΕΙ ΠΕΡΙΘΏΡΙΟ Κοιτάζοντας το μέλλον, ποιες θεωρείτε τις ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑΣ γών επί blockchain. Εδώ, θα αδράξω την ευκαιρία μεγαλύτερες ευκαιρίες και προκλήσεις που να αναφέρω ότι, μεταξύ 12 και 18 Ιουνίου 2023, αντιμετωπίζει η βιομηχανία blockchain στην ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΏΝ, η χώρα μας και συγκεκριμένα το Πανεπιστήμιο Κύπρο και πώς μπορούμε να συνεργαστούμε ΙΔΙΩΤΏΝ ΚΑΙ ΤΟΥ Λευκωσίας θα φιλοξενήσει την Επιτροπή για για να τις αντιμετωπίσουμε; ΚΡΆΤΟΥΣ, ΏΣΤΕ ΝΑ Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμεBlockchain TC 307 του Παγκόσμιου Οργανισμού ΠΡΟΩΘΗΘΕΊ ΕΛΕΓΜΈΝΑ τωπίζει η βιομηχανία και αγορά blockchain είναι Προτύπων, η οποία θα συνεδριάζει και εργάζεται από την Κύπρο κατά την προαναφερόμενη εβδοη έλλειψη επίσημης, αναγνωρισμένης, εκτεταμέΚΑΙ ΥΠΕΎΘΥΝΑ Η μάδα. Στα πλαίσια της παραμονής της Επιτροπής ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΣΤΗΝ νης και ευρέως διαδεδομένης προτυποποίησης εδώ, η Επιτροπή επιθυμεί να έρθει σε επαφή και η προκατάληψη και ελλιπής γνώΚΎΠΡΟ ΏΣΤΕ ΤΟ ΝΗΣΊ (standardization), γνωρίσει επιχειρηματίες και/ή ιδρυτές εταιρειών ση από πλευράς ρυθμιστικών Αρχών, η ενδεχόμενη ΜΑΣ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΕΊ και πρωτοβουλιών που αναπτύσσουν οποιαδήποτε αυστηρή και υπερβολική αντιμετώπιση και ρύθμιση ΚΌΜΒΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑΣ από νομοθετικής και διοικητικής πλευράς, τόσο σε επιχειρηματικά μοντέλα, προϊόντα και/ή υπηρεσίες με τη χρήση της τεχνολογίας Blockchain και παγκόσμιο όσο και τοπικό επίπεδο. οι οποίοι είναι πρόθυμοι να παρουσιάσουν αυτά Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων περνά σε ενώπιον της Επιτροπής κατά την προαναφερόμενη μεγάλο βαθμό από τα ευρωπαϊκά όργανα που ρυθεβδομάδα ή και διαδικτυακά σε μεταγενέστερο μίζουν σημαντικό μέρος των νέων τεχνολογιών. Υπό χρόνο. Για τον λόγο αυτό παρακαλώ όσοι ενδιαφέαυτή την έννοια, η Κύπρος μπορεί να πρωτοπορήσει ρονται να επικοινωνήσουν άμεσα μαζί μου. μέσω της γρήγορης, έγκαιρης και αποφασιστικής υιοθέτησης οδηγιών, ψήφισης εφαρμοστικών κανοΤι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει ο ιδιωτινισμών όπου κάτι τέτοιο απαιτείται και διασαφήνισης κός τομέας βοηθώντας στη διαμόρφωση νομικών και αποδεικτικών ζητημάτων μέσω εξεικαι εφαρμογή ενός ρυθμιστικού πλαισίου δικευμένου πλαισίου για το blockckhain και άλλων blockchain στην Κύπρο και πώς μπορούν οι απαραίτητων ανανεώσεων σε υφιστάμενους νόμους. ενδιαφερόμενοι να συνεργαστούν για την Όπως έχουμε πει, υπάρχει περιθώριο συνεργασίας προώθηση της υπεύθυνης Καινοτομίας και ακαδημαϊκών, ιδιωτών και του κράτους, ώστε να ανάπτυξης; προωθηθεί ελεγμένα και υπεύθυνα η Καινοτομία Ο ιδιωτικός τομέας πρωταγωνιστεί στην προώθηση στην Κύπρο ώστε το νησί μας να καταστεί κόμβος και εφαρμογή της Καινοτομίας και ανάπτυξης, μέσω Καινοτομίας. διαφόρων τεχνολογιών όπως το blockchain και οι ΤΚΚ. Μέσω της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης, ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμμετάσχει στη διαμόρφωση ρυθμιστικού πλαισίου για το blockchain. Παράλληλα, γνώστες και εμπειρογνώμονες επί των τεχνολογικών και τεχνικών, νομικών, λογιστικών, φοροτεχνικών ζητημάτων που αφορούν σε καινοτόμες τεχνολογίες και εφαρμογές πρέπει να λαμβάνουν μέρος στον δημόσιο διάλογο για την κατάρτιση ρυθμιστικών πλαισίων, όπου θα επιδιώκεται η προώθηση της υπεύθυνης Καινοτομίας και ανάπτυξης. Επίσης, ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να επιμορφώσει σε καινοτόμες και καινούργιες τεχνολογίας και τις συγκεκριμένες προκλήσεις και δυνατότητες που προσφέρουν. Οφείλω να σημειώσω ότι έχουμε πολύ αξιόλογους ακαδημαϊκούς και ακαδημαϊκές πρωτοβουλίες στους τομείς Καινοτομίας και ειδικότερα στις ΤΚΚ. Σημειώνω, τις πρωτοβουλίες του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, το οποίο προσφέρει μεταπτυχιακό στο «Blockchain and Digital Currency», διοργανώνει επιμορφωτικά μαθήματα που παρακολουθούνται από χιλιάδες ενδιαφερομένους και προσκαλεί σημαίνουσες προσωπικότητες στον χώρο. Γενικότερα, πιστεύω σε μία δυναμική συνεργασία μεταξύ του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα με σκοπό

EconomyToday 41

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

Η ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ ΈΧΕΙ ΑΝΆΓΚΗ

ΈΝΑ ΣΎΓΧΡΟΝΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΌ ΣΎΣΤΗΜΑ

ΤΟΥ ΤΆΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΊΔΗ Οικονομολόγου

Η

παρουσία ενός ισχυρού και σύγχρονου χρηματοπιστωτικού τομέα, ο οποίος να στηρίζει τις ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας, μέσα από ένα εκσυγχρονισμένο μοντέλο λειτουργίας αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ελκυστικού και ανταγωνιστικού χρηματοοικονομικού και επιχειρηματικού κέντρου. Το τελευταίο είναι σημαντικό, ιδιαίτερα σε μια εποχή που απαιτεί αυτοματισμούς, γρήγορες και αποτελεσματικές λύσεις. Η τεχνολογία αποτελεί σημαντικό μέρος του τομέα, αν και στην Κύπρο ακόμα πολλές διαδικασίες απαιτούν σημαντικό αριθμό εγγράφων. Είναι πολλές φορές που πολίτες και επιχειρήσεις εκφράζουν δυσφορία για την καθυστέρηση ανοίγματος λογαριασμών και μεταφοράς / πίστωσης χρημάτων. Φυσικά, δύσκολα μπορεί κάποιος να αδικήσει τους παράγοντες του τομέα, εφόσον είναι παθόντες του πρόσφατου παρελθόντος, ενώ και οι νομοθεσίες και οι πρακτικές είναι ιδιαίτερα αυστηρές, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

ΕΝΤΕΛΏΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌ ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΌ ΜΈΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΊΑ

Συγκρίνοντας το χρηματοπιστωτικό σύστημα πριν από μια δεκαετία σε σχέση με σήμερα, κάποιος θα διαπιστώσει ότι οι αλλαγές είναι σαρωτικές.

42 EconomyToday

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΞΈΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ ΣΤΑ ΜΕΤΟΧΙΚΆ ΚΕΦΆΛΑΙΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΏΝ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΌΤΕΡΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΆΝΤΛΗΣΗΣ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΊΑΣ ΚΑΙ ΒΉΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΌΜΕΝΗ ΜΈΡΑ

Πέραν από το κλείσιμο δύο μεγάλων χρηματοπιστωτικών Οργανισμών, γεγονός που ενδεχομένως να ακουγόταν αστείο αν κάποιος το ανέφερε προ δεκαετίας, ο τρόπος διεξαγωγής των εργασιών έχει διαφοροποιηθεί, πολλά υποκαταστήματα έχουν κλείσει και υπήρξαν διαδοχικά σχέδια εξόδου προσωπικού, με πρώτιστο μέλημα των τραπεζικών Οργανισμών να είναι η προώθηση των αυτοματοποιήσεων και της μηχανογράφησης (digitalization). Το γεγονός αυτό, φυσικά, οδηγεί πολλές φορές σε παράπονα για απρόσωπους Οργανισμούς. Σταδιακά μεταφερόμαστε σε ένα διαφορετικό λειτουργικό πλαίσιο σε σχέση με την παραδοσιακή τραπεζική πρακτική, με νέους Οργανισμούς όπως τα ιδρύματα μεταφοράς χρημάτων (payment institutions) να μεγεθύνουν το μερίδιο αγοράς τους όσον αφορά τις συναλλαγές που διεκπεραιώνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός τέτοιων αδειοδοτημένων Οργανισμών στην Κύπρο έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Μια σημαντική παράμετρος είναι η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μέσα από αναδιαρθρώσεις, ανταλλαγές χρέους με ακίνητα και κυρίως πωλήσεις χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων σε Οργανισμούς διαχείρισης. Η εξυγίανση των ισολογισμών των κυπριακών τραπεζών και η σημαντική βελτίωση των δεικτών τους τις έχει κάνει ελκυστικές και φαίνεται να υπάρχει ενδιαφέρον από επενδυτές είτε να αποκτήσουν μια παθητική θέση στο μετοχικό τους κεφάλαιο είτε ακόμη και να προχωρήσουν σε εξαγορές. Φυσικά δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι αυτή η βελτίωση προήλθε μέσα από τις θυσίες της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων και των υπαλλήλων των τραπεζικών ιδρυμάτων.

ΤΟ «ΧΡΈΟΣ» ΚΑΙ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Επομένως, εύκολα μπορεί να πει κάποιος ότι απαλλαγμένος από τα προβλήματα των τελευταίων χρόνων, ο τομέας έχει την ηθική υποχρέωση να

επιστρέψει κάτι στην κοινωνία, ούτως ώστε να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναχαίτιση των δυσκολιών και προκλήσεων που αναμένονται. Αν τα καταφέρει, η κοινωνία θα σταθεί δίπλα του σε περιπτώσεις ενδεχόμενων «επιθετικών» κινήσεων εξαγορών. Σε αντίθετη περίπτωση, η κοινωνία και οι πολίτες θα στηρίξουν την αλλαγή. Πλέον ο κόσμος θέλει ενέργειες για τη στήριξή του αλλιώς θα δει οποιαδήποτε αμυντική εισφορά για εξαγορά ως προσπάθεια διασφάλισης θέσεων και λαφύρων. Την ίδια στιγμή, μπορεί για τους δανειολήπτες και τα κράτη η αύξηση των επιτοκίων να προκαλεί προβληματισμό, όμως για τα τραπεζικά ιδρύματα αναμένεται να ενισχύσει την κερδοφορία τους. Φυσικά, πέρα από το ύψος των επιτοκίων υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όπως η πορεία της οικονομίας και γενικότερα το επιχειρηματικό περιβάλλον, ώστε να είναι δυνατή η διοχέτευση της ρευστότητας μέσω δανειακών προϊόντων. Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, ο τραπεζικός τομέας καλείται να διαδραματίσει τον δικό του ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας μέσω της παροχής δανειακών διευκολύνσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Ο δανεισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης επενδύσεων και μέρος του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων. Η μόχλευση στο πλαίσιο ενός λογικού χρηματοδοτικού σχεδίου είναι ένα απόλυτα υγιές φαινόμενο, το οποίο μεγιστοποιεί τα κέρδη μιας επένδυσης. Πέρα από τη χορήγηση ρευστότητας στην αγορά, ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει και στη στήριξη άλλων τομέων, όπως οι υπηρεσίες θεματοφυλακής για τα επενδυτικά ταμεία, υπηρεσίες private banking και παροχή εγγυητικών για ενίσχυση των εξαγωγών. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο σημαντικό οι χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί να παραμένουν ανταγωνιστικοί, όχι μόνον όσον αφορά την εγχώρια αγορά αλλά και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (απαιτείται συνεχής ανάλυση των εξελίξεων και των δεδομένων που προκύπτουν). Σταδιακά οι διαδικασίες μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας ενδεχομένως να γίνουν γρηγορότερες, όπως για παράδειγμα με την εφαρμογή της ψηφιακής ταυτότητας που θα γίνεται δυνατή η άμεση και γρήγορη πρόσβαση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα δεδομένα του πελάτη.

ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΏΝ ΕΝΤΌΣ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΕΚΤΌΣ ΚΎΠΡΟΥ

ΦΥΣΙΚΆ, ΔΕΝ ΠΡΈΠΕΙ ΚΑΝΕΊΣ ΝΑ ΞΕΧΝΆ ΌΤΙ ΑΥΤΉ Η ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΎ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΠΡΟΉΛΘΕ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΘΥΣΊΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

σωστή κατεύθυνση κινείται και η πρωτοβουλία της Κεντρικής Τράπεζας για τη δημιουργία ηλεκτρονικού προφίλ των πολιτών και των επιχειρήσεων, στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλα τα τραπεζικά ιδρύματα, ώστε να διευκολύνεται και να επιταχύνεται η διαδικασία ταυτοποίησης στοιχείων. Σε παγκόσμιο επίπεδο δεν αποκλείεται, σύντομα, σελίδες κοινωνικής δικτύωσης να δώσουν τη δυνατότητα για μεταφορά χρημάτων, εφόσον αποκτήσουν τις ανάλογες άδειες. Αναπόφευκτα, η τεχνολογία και η αυτοματοποίηση έχουν μπει στη ζωή μας και πλέον και στον τραπεζικό τομέα. Η χρήση χαρτονομισμάτων αναμένεται να μειωθεί σταδιακά και όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Η συμμετοχή ξένων Οργανισμών στα μετοχικά κεφάλαια των τραπεζών αλλά και γενικότερα των επιχειρήσεων είναι μια ευκαιρία άντλησης τεχνογνωσίας και εμπειριών και θα οδηγήσει τον τομέα στο επόμενο βήμα. Παραμονή σε διαδικασίες του παρελθόντος μέσα σε ένα βραχυκυκλωμένο επιχειρησιακό περιβάλλον είναι συνταγή καταστροφής.

ΣΤΌΧΟΣ Η ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΉΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ

Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι το τραπεζικό και γενικότερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί εργαλείο στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, παραμένοντας φυσικά μια κερδοφόρα επιχείρηση. Αποτελεσματικότητα, γρήγορες διαδικασίες που να διευκολύνουν τους πελάτες, απόσειση οποιωνδήποτε πολιτικών (φυσικά λόγω των γεωπολιτικών και οικονομικών εξελίξεων δημιουργείται ζήτημα για μετόχους προερχόμενους από συγκεκριμένες περιοχές, για κάποιους άδικα) και άλλων παρόμοιων βαριδιών και ενίσχυση της λεγόμενης πραγματικής οικονομίας, πρέπει ν’ αποτελούν προτεραιότητες.

€

Επιπλέον, φαίνεται να εξετάζονται τρόποι ώστε εμβάσματα μεταξύ κυπριακών τραπεζών να διευθετούνται τοπικά (ήδη υπάρχουν αναπτυγμένα εργαλεία) και όχι μέσω ανταποκριτριών τραπεζών, κάτι που δημιουργεί καθυστερήσεις. Προς τη

EconomyToday 43

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ Τέσσερις προτάσεις από την ΕΥ Κύπρου για πιο ανθεκτικές τράπεζες.

Σ

τους τέσσερις βασικούς άξονες, στους οποίους θα πρέπει να εστιάσουν οι τράπεζες προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις υφιστάμενες αλλά και τις επερχόμενες προκλήσεις και ευκαιρίες αναφέρεται σε συνέντευξή του στο περιοδικό Εconomy Τoday ο Σάββας Πεντάρης, Συνέταιρος και Επικεφαλής του Χρηματοοικονομικού Τομέα της ΕΥ Κύπρου. Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έκθεσης «Future of Banking in Cyprus» της ΕΥ Κύπρου ο κ. Πενταρής σημειώνει μεταξύ άλλων πως «τα τραπεζικά ιδρύματα οφείλουν να τοποθετήσουν τον πελάτη στο επίκεντρο, εξισορροπώντας τις προσδοκίες όλων των ενδιαφερομένων μερών και στοχεύοντας στη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας για την κοινωνία με σεβασμό στο περιβάλλον και τις ανάγκες της κοινωνίας». Η χρηματοοικονομική κρίση του 2012-13, η ανάγκη για Ψηφιακή Μετάβαση και η Πράσινη Μετάβαση έχουν αλλάξει δραστικά το τραπεζικό σύστημα. Σε ποιους τομείς διαπιστώνετε πρόοδο και ποιες οι εκτιμήσεις σας για τις μελλοντικές προκλήσεις σε ό,τι αφορά τις κυπριακές τράπεζες; Είναι γεγονός ότι το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει καταγράψει εντυπωσιακή πρόοδο τα τελευταία χρόνια, 44 EconomyToday

Η ΒΑΣΙΚΉ ΠΡΌΚΛΗΣΗ ΣΉΜΕΡΑ ΕΊΝΑΙ Η ΑΎΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΊΩΝ, Η ΟΠΟΊΑ ΜΠΟΡΕΊ ΒΡΑΧΥΠΡΌΘΕΣΜΑ ΝΑ ΕΥΝΟΕΊ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΏΝ, ΩΣΤΌΣΟ ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΊΕΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΏΝ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΟΎΝ ΣΤΙΣ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ ΤΟΥΣ, ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΌ ΜΕ ΤΗ ΓΕΝΙΚΌΤΕΡΗ ΕΠΙΔΕΊΝΩΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ ΚΛΊΜΑΤΟΣ ΕΠΙΒΑΡΎΝΟΥΝ ΤΙΣ ΜΑΚΡΟΠΡΌΘΕΣΜΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ

αντιμετωπίζοντας δραστικά πολλές από τις παθογένειες του παρελθόντος που οδήγησαν στην κρίση του 2012-13. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που έφτασαν το 48% του συνόλου το 2015, είχαν μειωθεί τον Ιανουάριο του 2023, στο 9,5%. Παράλληλα, η κεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών βελτιώθηκε σημαντικά, εξασφαλίζοντας ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι σήμερα σε θέση να αντιμετωπίσουν τυχόν μελλοντικές απώλειες σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων. Ο δείκτης CET 1 των κυπριακών τραπεζών, το δεύτερο τρίμηνο του 2022 διαμορφώθηκε στο 17,5%, πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 14,96%. Οι κυπριακές τράπεζες απολαμβάνουν επίσης έναν από τους υψηλότερους δείκτες κάλυψης ρευστότητας (LCR) στην Ευρώπη με 344%. O λόγος κεφαλαίων-υποχρεώσεων (total capital ratio) στο 20,35%, έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 18,85%, επιβεβαιώνει την ανθεκτικότητα του κλάδου έναντι απρόβλεπτων λειτουργικών ζημιών ή ενδεχόμενης απόσυρσης καταθέσεων. Επιπρόσθετα, οι κυπριακές τράπεζες έχουν πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα σε ό,τι αφορά τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό και την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών που θα τους επιτρέψουν αφενός να μειώσουν το κόστος τους και αφετέρου να παρέχουν στους καταναλωτές το υψηλό επίπεδο της εξυπηρέτησης και της τραπεζικής εμπειρίας που σήμερα αναζητούν. Εκτίμησή μας είναι ότι,

εφόσον συνεχίσουν στην ίδια κατεύθυνση, οι τράπεζες θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που υπάρχουν και θα συνεχίσουν να αποτελούν βασικό πυλώνα της κυπριακής οικονομίας και καταλύτη για την ανάπτυξη.

κ.ά. Πώς ανταποκρίθηκαν οι κυπριακές τράπεζες σε αυτές τις προκλήσεις και πού θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση; Πιστεύω ότι οι κοσμογονικές εξελίξεις των τελευταίων ετών έχουν επιβεβαιώσει την ανθεκτικότητα των τραπεζών μας και τον ουσιαστικό τους ρόλο για την κυπριακή οικονομία. Στη διάρκεια της πανδημίας, οι κυπριακές τράπεζες συνέβαλαν σημαντικά στη στήριξη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων που επλήγησαν από την κρίση, στηρίζοντας και ενισχύοντας τα μέτρα που εξήγγειλε η πολιτεία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας που ακολούθησαν έπληξαν την οικονομία μας, ωστόσο ο βαθμός έκθεσης των κυπριακών τραπεζών σε ρωσικές καταθέσεις και δάνεια (4,7% και 0,8% αντίστοιχα) είναι αρκετά περιορισμένος. Βέβαια, η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση και η εκτίναξη του πληθωρισμού και ειδικότερα, το κόστος της ενέργειας, έχουν ένα σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία μας. Ωστόσο, η μέχρι σήμερα πορεία της οικονομίας, η ανάκαμψη του τουρισμού το 2022 και η καλή πορεία των ξένων επενδύσεων μάς κάνουν αισιόδοξους ότι ο αντίκτυπος θα είναι περιορισμένος. Το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,5% το 2023, πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και να ανακάμψει περαιτέρω τα επόμενα δυο χρόνια. Η βασική πρόκληση σήμερα είναι η αύξηση των επιτοκίων, η οποία μπορεί βραχυπρόθεσμα να ευνοεί τα αποτελέσματα των τραπεζών, ωστόσο οι δυσκολίες των δανειοληπτών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, σε συνδυασμό με τη γενικότερη επιδείνωση του οικονομικού κλίματος επιβαρύνουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές.

Σύμφωνα με την έκθεση «Future of Banking in Cyprus» της ΕΥ Κύπρου, για να αντιμετωπιστούν οι παρούσες και οι επερχόμενες προκλήσεις και ευκαιρίες, οι τράπεζες θα πρέπει να εστιάσουν σε τέσσερις βασικούς πυλώνες. Ποιοι είναι οι πυλώνες αυτοί; Στην έκθεσή μας διατυπώσαμε την άποψη ότι ο κυπριακός τραπεζικός τομέας, για να αντιμετωπίσει τις παρούσες και τις επερχόμενες προκλήσεις και ευκαιρίες, θα πρέπει να ολοκληρώσει τον μετασχηματισμό του με βάση τέσσερις άξονες: Θα πρέπει να καθοδηγείται από ένα σαφή σκοπό, να είναι βιώσιμος, ασφαλής & σταθερός και προοδευτικός. Οι παγκόσμιες εξελίξεις, αφότου δημοσιεύτηκε η έκθεση, έρχονται να επιβεβαιώσουν το μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο χρηματοπιστωτικός τομέας, αλλά και τη σημασία των προτάσεών μας. Για παράδειγμα, η κατάρρευση της Silicon Valley Bank στις ΗΠΑ επιβεβαιώνει την ανάγκη διαφοροποίησης των εσόδων των τραπεζών, αλλά και εξασφάλισης βιώσιμης κερδοφορίας και της απαραίτητης απόδοσης ιδίων κεφαλαίων, όπως περιγράφεται στον δεύτερο άξονα των συστάσεών μας. Οι πρόσφατες αυτές εξελίξεις, ωστόσο, δεν πρέπει να μας απομακρύνουν από την ανάγκη εστίασης και στους υπόλοιπους τρεις άξονες που περιγράψαμε, οι οποίοι είναι εξίσου κρίσιμοι για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση και ανάπτυξη των τραπεζών. Τα τραπεζικά ιδρύματα οφείλουν να τοποθετήσουν τον πελάτη στο επίκεντρο, εξισορροπώντας τις προσδοκίες όλων των ενδιαΒΗΜΑΤΑ φερομένων μερών και στοχεύοντας στη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας για την κοινωνία με σεβασμό στο περιβάλλον και τις ανάγκες της κοινωνίας. Πρέπει να θέσουν την Πράσινη Μετάβαση και τις αρχές του Ποιες ιεραρχείτε ως τις σημαντικόESG στον πυρήνα της στρατηγικής τους, να ενισχύσουν τερες προκλήσεις για τις κυπριακές την ανθεκτικότητά τους έναντι της κλιματικής αλλαγής τράπεζες; και να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση Και βέβαια, πρέπει να παραμείνουν εστιασμένες στο σήμερα για τις κυπριακές τράπεζες είναι μέλλον υιοθετώντας την ψηφιακή τεχνολογία για να να καταστούν πιο ανθεκτικές απέναντι ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες προσδοκίες των στις μεγάλες προκλήσεις του αύριο. Και καταναλωτών. αυτό περιλαμβάνει τέσσερις βασικές Διανύουμε μια περίοδο μεγάλης ρευστότητας και κατευθύνσεις: είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να εμφανίζονται νέες • Ταχεία μετάβαση στην ψηφιακή τεχνοπροκλήσεις, ωστόσο, εκτιμώ ότι οι τέσσερις αυτοί λογία, ώστε να μπορούν να ανταποκριάξονες αποτελούν μια ισχυρή βάση για να κινηθούμε τα θούν στις νέες ανάγκες και προσδοκίες επόμενα χρόνια. των καταναλωτών για σύγχρονη τραπεζική εμπειρία, να ανταγωνιστούν αποΤα τελευταία 3-4 χρόνια ήταν ιδιαίτερα δύσκοτελεσματικά τις αναδυόμενες FinTech λα για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά λόγω εταιρείες και να μειώσουν παράλληλα της πανδημίας, του πολέμου στην Ουκρανία, το λειτουργικό κόστος. της ενεργειακής κρίσης, του πληθωρισμού και • Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, πρέπει της συνεπακόλουθης αύξησης των επιτοκίων

ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ

υποχρεωτικά να συνδυαστεί με την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού, μέσω της προσέλκυσης ταλέντου με σύγχρονες δεξιότητες αλλά και της επανακατάρτισης των υπαρχόντων στελεχών.

• Ενίσχυση της κερδοφορίας, μέσω, κυρίως, της διαφοροποίησης των πηγών εισοδήματος, για να προκύψουν τα έσοδα που θα μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις.

• Επιτάχυνση της Πράσινης Μετάβασης, με την ενσωμάτωση κριτηρίων ESG στις χρηματοδοτήσεις, για να μπορέσουν οι τράπεζες να διαδραματίσουν τον ρόλο που τους αναλογεί στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων για το κλίμα που έχει θέσει η χώρα μας.

EconomyToday 45

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

ΣΤΗ ΝΈΑ ΕΠΟΧΉ

ΜΕ ΌΧΗΜΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑ Καινοτόμες και ολοκληρωμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες με τη σφραγίδα και την αξιοπιστία του Ομίλου MAP S.Platis.

Ο

Όμιλος MAP S.Platis, είναι εκ των κορυφαίων συμβούλων στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Εδώ και 20 χρόνια ο όμιλος παρέχει καινοτόμες και ολοκληρωμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, έχοντας αποδεδειγμένα την τεχνογνωσία και τις ικανότητες να υποστηρίξει πλήρως όλες τις ανάγκες τού κάθε πελάτη ξεχωριστά μέσω εξεύρεσης καινοτόμων και επιτυχημένων λύσεων και αξιοποιώντας στο έπακρον τις σύγχρονες μορφές τεχνολογίας. Παράλληλα, η γεωγραφική μας παρουσία, όπως και η δραστηριοποίησή μας σε διάφορα χρηματοοικονομικά κέντρα διεθνώς εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης μάς επιτρέπει την παροχή αποτελεσματικής υποστήριξης προς τους πελάτες μας και τις επιχειρήσεις τους μέσω μια ενιαίας προσέγγισης. Εργοδοτώντας ομάδες επαγγελματιών με διαφοροποιημένα προσόντα και υπόβαθρο και με απαράμιλλο ιστορικό επιδόσεων, ένα εκτενές διεθνές δίκτυο συνεργατών και έχοντας βάθος διαθέσιμων πόρων, αλλά και εκτεταμένη εμπλοκή με τις εποπτικές αρχές, ο όμιλος υποστηρίζει σήμερα περισσότερες από χίλιες εποπτευόμενες χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις, καταγράφοντας παράλληλα απόλυτο ποσοστό επιτυχίας (100%) στις αιτήσεις αδειοδοτήσεων.

ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΑΣ

Ο όμιλος προσφέρει εξιδεικευμένες και μοναδικές υπηρεσίες που περιλαμβάνουν: • Υπηρεσίες Aδειοδότησης από εποπτικές αρχές διεθνώς.

• Υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου.

• Υπηρεσίες κανονιστικής συμμόρφωσης.

• Υπηρεσίες κεφαλαιακής επάρκειας και διαχείρισης κινδύνων μέσω της MAP Risk Management Services.

46 EconomyToday

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ Για τον Όμιλο MAP S.Platis, η κανονιστική συμμόρφωση στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, είναι μείζονος σημασίας. Έμπειρα στελέχη του ομίλου εξηγούν πως «η διεθνής τάση -ιδιαίτερα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης- είναι προς την κατεύθυνση της διαρκούς ρύθμισης και εποπτείας των αγορών μέσα από μια ομοιόμορφη προσέγγιση και ενιαίο νομοκανονιστικό πλαίσιο». «Στη νέα ψηφιακή εποχή είναι στρατηγικής σημασίας η κανονιστική συμμόρφωση, η κανονιστική τεχνολογία και οι συναφείς υπηρεσίες που υποστηρίζουν την ίδρυση και τη λειτουργία των χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων», τονίζουν.

• Υπηρεσίες ανθρώπινου δυναμικού μέσω από της MGR Human Resources.

• Υπηρεσίες κανονιστικής τεχνολογίας μέσω της MAP FinTech.

• Υπηρεσίες επαγγελματικής εκπαίδευσης μέσω του European Institute of Management and Finance (EIMF).

• Συμβουλευτικές υπηρεσίες στον τομέα της καινοτομίας και ανάπτυξης μέσω της MAP Innovation.

• Υπηρεσίες Πληροφορικής μέσω της MAPiTek IT Solutions.

• Υπηρεσίες επιχειρησιακής ανθεκτικότητας και ασφάλειας πληροφοριών (κυβερνοασφάλειας) μέσω της Quadprime.

ΤΟ ΠΕΛΑΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ

Τις υπηρεσίες του Ομίλου MAP S.Platis, εμπιστεύονται εποπτικές Αρχές, τραπεζικά ιδρύματα, συλλογικά επενδυτικά ταμεία και διαχειριστές κεφαλαίων, επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, ασφαλιστικές επιχειρήσεις και ιδρύματα πληρωμών και ηλεκτρονικού χρήματος σε Κύπρο, Ηνωμένο Βασίλειο, Ευρωπαϊκή Ένωση, Μέση Ανατολή και Ασία. Ειδικότερα, στο πελατολόγιο του ομίλου περιλαμβάνονται: • Κυπριακές επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών (ΚΕΠΕΥ) κάθε είδους όπως: επενδυτικοί σύμβουλοι, διαχειριστές χαρτοφυλακίων, διαμεσολαβητές για τη διενέργεια συναλλαγών κ.ά. οι οποίες λειτουργούν κάτω από το πλαίσιο MiFID/MiFIR. • Πιστωτικά ιδρύματα τα οποία διέπονται από τον περί τραπεζικών εργασιών νόμο, το πλαίσιο MiFID κ.λπ..

• Ασφαλιστικές επιχειρήσεις διαφόρων τύπων όπως ζωής, γενικού κλάδου, διαμεσολαβητές και αντιπρόσωποι οι οποίοι διέπονται από τον περί Ασφαλιστικών και Αντασφαλιστικών Εργασιών Νόμο και το πλαίσιο Insurance Distribution Directive.

• Επενδυτικά ταμεία/συλλογικά επενδυτικά σχέδια και διαχειριστές τους τα οποία λειτουργούν κάτω από τα πλαίσια UCITS ή AIF. • Ιδρύματα Πληρωμών και Ηλεκτρονικού Χρήματος τα οποία λειτουργούν κάτω από τα πλαίσια Payment Services Directive II και το Electronic Money Directive.

• Συνταξιοδοτικά Ταμεία τα οποία λειτουργούν υπό το πλαίσιο IORP II. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Λεμεσός: Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ 82, 1ος όροφος, Μέσα Γειτονιά, 4003 Λεμεσός Τ: +357 2535 1335 Λευκωσία: Διαγόρου 2, ERA House, όροφος 9-12,1097, Λευκωσία Τ: +357 2287 7744 Λονδίνο: 34 Lime Street EC3M 7AT, London T: +44 207 060 5540 Μάλτα: Office 3, Sterling Building, Enrico Mizzi Street, Ta’ Xbiex XBX 1453 T: +356 21669690 www.mapsplatis.com | info@mapsplatis.com

ΣΤΟ ΕΠΊΚΕΝΤΡΟ

ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΌΤΗΤΑ Στην Quadprime, βοηθούμε τους Οργανισμούς να προστατευτούν από κυβερνοεπιθέσεις, να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία τους και να συμμορφωθούν με τις περίπλοκες κανονιστικές απαιτήσεις.

Η

Quadprime, ως μέλος του Ομίλου MAP S.Platis, του μεγαλύτερου ομίλου παροχής υπηρεσιών κανονιστικής συμμόρφωσης στον χρηματοοικονομικό τομέα, ειδικεύεται στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών αποκλειστικά στον τομέα της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνοασφάλειας και της ανθεκτικότητας. Στην Quadprime παρέχουμε εξατομικευμένες υπηρεσίες ασφάλειας και επιχειρησιακής συνέχειας στη βάση της μεγιστοποίησης του οφέλους από την επένδυσή τους, βοηθώντας τους Οργανισμούς να αυξήσουν την ασφάλειά τους, να βελτιώσουν την ανάλυση και να μετριάσουν τους κινδύνους, να καθιερώσουν πολιτικές ασφάλειας πληροφοριών, να συμμορφωθούν με τις κανονιστικές απαιτήσεις, να αυξήσουν την ανθεκτικότητά τους, αλλά και να βελτιώσουν την πρόσβασή τους σε πληροφορίες και στοιχεία σχετικά με κυβερνοαπειλές και ευπάθειες.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Ο χρηματοοικονομικός τομέας αποτελεί έναν από τους πιο ελκυστικούς στόχους κυβερνοεπιθέσεων που αποσκοπούν είτε σε άμεσα οικονομικά συμφέροντα (μέσω phising ή ransomware), είτε σε υπόσκαψη κρίσιμων υποδομών λειτουργίας μιας επιχείρησης. Συνδυαστικά, μια κυβερνοεπίθεση μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στη φήμη και στη λειτουργία ενός Οργανισμού προκαλώντας ακόμα και τροχοπέδη στις σχέσεις του Οργανισμού με πελάτες και συνεργάτες του ή και δυσχεραίνοντας τη μελλοντική του ανάπτυξη.

ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ

Για εμάς στην Quadprime -και αυτό είναι που συμβου-

λεύουμε διαρκώς τους πελάτες μας-είναι η συστηματική λήψη μέτρων ώστε ένας Οργανισμός να θωρακίζεται στον μέγιστο βαθμό σε περίπτωση που δεχθεί κακόβουλη επίθεση. Είναι σημαντικό ωστόσο να τονίσουμε ότι τα μέτρα προστασίας λειτουργούν συνδυαστικά επιδιώκοντας ένα βαθύ πλέγμα προστασίας. Ο κανονισμός απαιτεί κυρίως μηχανισμούς που αποσκοπούν στην αύξηση της ικανότητας του Οργανισμού να αμυνθεί, αλλά και να ανακάμψει από σοβαρά περιστατικά ασφάλειας. Αυτοί οι μηχανισμοί περιλαμβάνουν μια στρατηγική κυβερνοασφάλειας, μηχανισμό εκτίμησης των ψηφιακών κινδύνων και απειλών που σχετίζονται με τις τεχνολογίες των πληροφοριών, διαδικασίες διαχείρισης και γνωστοποίησης συμβάντων, σχέδια και δοκιμές ψηφιακής επιχειρησιακής ανθεκτικότητας. Επιπλέον, προβλέπεται διαχείριση κινδύνου τρίτων παρόχων ψηφιακών τεχνολογιών, καθιερώνοντας συγκεκριμένες απαιτήσεις για τους τρίτους πάροχους κρίσιμων λειτουργιών και συστημάτων.

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ DORA

ΤΟ 2025 ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΝΑ ΤΕΘΕΊ ΣΕ ΠΛΉΡΗ ΕΦΑΡΜΟΓΉ Ο ΝΈΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΣ DIGITAL OPERATIONAL RESILIENCE ACT, ΓΝΩΣΤΌΣ ΩΣ DORΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΌΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ ΤΟΜΈΑ, ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΊΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑΣ ΤΟΥ ΑΠΌ ΤΙΣ ΑΥΞΑΝΌΜΕΝΕΣ ΑΠΕΙΛΈΣ ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΆΛΕΙΑΣ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΑΧΕΊΑΣ ΑΝΆΚΑΜΨΉΣ ΤΟΥ ΑΠΌ ΠΑΡΑΒΙΆΣΕΙΣ

Το 2025 αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμοφή ο νέος κανονισμός Digital Operational Resilience Act, γνωστός ως DORA. Στελέχη της Quadprime εξηγούν πως ο Κανονισμός παρέχει ένα συμπαγές νομοθετικό πλαίσιο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοοικονομικού τομέα, την προστασία της λειτουργίας του από τις αυξανόμενες απειλές κυβερνοασφάλειας, αλλά και της ταχείας ανάκαμψής του από παραβιάσεις και περιστατικά που σχετίζονται με τις τεχνολογίες των πληροφοριών που υποστηρίζουν τις κρίσιμες υπηρεσίες των οντοτήτων. Εφεξής, με την εφαρμογή του DORA δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για όλους τους Οργανισμούς στον χρηματοοικονομικό τομέα να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι σε κινδύνους κυβερνοασφάλειας, αλλά και να μπορούν να ανακάμψουν σε ελάχιστο χρόνο και με ελάχιστο αντίκτυπο σε περίπτωση που υποστούν μια κυβερνοεπίθεση. Ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2023 και δίδει περίοδο προσαρμογής μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, οπότε θα καταστεί υποχρεωτική η υλοποίησή του από όλες τις οντότητες του χρηματοοικονομικού τομέα. Πράγματι, οι απαιτήσεις του κανονισμού είναι ιδιαίτερα λεπτομερείς και ενίοτε πολύπλοκες, αλλά δεν είναι άγνωστες, καθώς αρκετές περιλαμβάνονταν σε προγενέστερες οδηγίες και συστάσεις των χρηματοοικονομικών εποπτικών Αρχών. Συνεπώς, για όσους Οργανισμούς ήδη υιοθετούν βασικά οργανωτικά και τεχνικά μέτρα κυβερνοασφάλειας και κυβερνοανθεκτικότητας η υλοποίηση του κανονισμού αναμένεται να είναι εφικτή, παρότι απαιτητική, εντός του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: E: info@quadprime.com W: www.quadprime.com

EconomyToday 47

Α ΡΘ Ο STORY CO V EΡ R

επιχειρήσεις είχαν υποστεί κατά τον τελευταίο χρόνο κυβερνοεπίθεση» μπορεί κανείς ν’ αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος.

ΜΟΝΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, Η ΑΣΦΑΛΙΣΗ

CYBER RISK INSURANCE

Η ΠΙΟ ΗΧΗΡΉ ΑΠΆΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΣΥΝΈΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΟ-ΕΓΚΛΉΜΑΤΟΣ Ασφάλιση: Ίσως το ισχυρότερο όπλο στη φαρέτρα του σύγχρονου επαγγελματία

Τ

ο κυβερνοέγκλημα μαστίζει το επιχειρείν! Ο επιχειρηματικός κόσμος και οι επαγγελματίες βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι όχι με το ενδεχόμενο να πέσουν θύματα αλλά με το δεδομένο ότι θα κτυπηθούν. Ίσως το πιο ηχηρό καμπανάκι να είναι η δήλωση του τέως επικεφαλής του FBI Ρόμπερτ Μιούλερ ότι «υπάρχουν δυο τύποι επιχειρήσεων […] αυτές που χακαρίστηκαν και αυτές που θα ξαναχακαριστούν». Την πιο πάνω θέση επικαλέστηκε εξάλλου, πρόσφατα και ο αρμόδιος υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής Φίλιππος Χατζηζαχαρίας μετά και από τα χτυπήματα που δέχθηκαν κυβερνητικά τμήματα, επιχειρήσεις και άλλοι Οργανισμοί στην Κύπρο, τονίζοντας μεταξύ άλλων πως: «Ό,τι μέτρα και να λάβουμε, οι χάκερ είναι ένα βήμα πιο μπροστά». Πρόσθεσε δε πως «και τελευταίας τεχνολογίας συστήματα να έχουμε, θα είναι πάντοτε ένα βήμα μπροστά». Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας Πληροφοριών και Ιδιωτικότητας Κύπρου Χριστόδουλος Παπαδόπουλος προχώρησε στην παραδοχή ότι «χιλιάδες επιχειρήσεις στην Κύπρο τελούν πλέον υπό ωμό εκβιασμό επιτήδειων χάκερ για να πληρώσουν λύτρα πολλών χιλιάδων ευρώ. […] Και αυτό θα γίνει πολύ χειρότερο στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα». Με δεδομένο ότι βάσει των στοιχείων που έδωσε η Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας, το 2022 «οι μισές 48 EconomyToday

Η TRUST INSURANCE CYPRUS ΜΕ ΤΟ ΠΡΌΤΥΠΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΌ ΠΡΟΪΌΝ CYBER RISK INSURANCE ΔΊΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΆΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΊΣΩΣ ΠΡΌΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΣΎΓΧΡΟΝΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΑ, ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΤΟ OFFLINE, Η ΑΠΟΧΉ ΑΠΌ ΤΟ ΔΙΑΔΊΚΤΥΟ, ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΕΠΙΛΟΓΉ

Είναι λοιπόν απολύτως ξεκάθαρο ότι είναι επιτακτική πλέον η ανάγκη για τους επαγγελματίες και τους επιχειρηματίες να υπερβούν τα όρια της ασφάλειας (cyber security) και να φροντίσουν άμεσα να είναι έτοιμοι ν΄ αντιμετωπίσουν το πλήγμα μόλις αυτό προκύψει. Και ο μοναδικός τρόπος να γίνει αυτό είναι η ασφάλιση έναντι κινδύνων του διαδικτύου. Αφού κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα ασφαλής (100% secure), όσα συστήματα κυβερνοασφάλειας και αν έχει, όσο σύγχρονα και αν είναι (κανένα δεν είναι «αλεξίσφαιρο» στα «πυρά» των χάκερ) επιβάλλεται να είναι ασφαλισμένος. Η TRUST Insurance Cyprus με το πρότυπο ασφαλιστικό προϊόν Cyber Risk Insurance δίνει την απάντηση στο μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα του σύγχρονου επαγγελματία, για τον οποίο το offline, η αποχή από το διαδίκτυο δεν είναι επιλογή. Μπορεί ο μέσος επαγγελματίας/επιχειρηματίας να μην ξέρει ακριβώς πώς μπορεί να πέσει θύμα, τα λάθη τα οποία τον φέρνουν όλο και πιο κοντά στον κίνδυνο, να μην αντιλαμβάνεται πόσο πολύτιμα μπορεί να είναι τα στοιχεία/δεδομένα της επιχείρησής του για ένα χάκερ από την άλλη άκρη του κόσμου και να του είναι άγνωστες οι έννοιες του Ransomware, Phishing, Vishing, Pretexting, Malware, ξέρει πολύ καλά όμως ότι ένα χτύπημα συνεπάγεται Απόσπαση Χρημάτων, Διακοπή Εργασιών, Διαφυγόν Κέρδος, Κλοπή Δεδομένων, Νομικές Ευθύνες, Απώλεια Εμπιστοσύνης, Πλήγμα στη Δημόσια Εικόνα και άλλα πολλά.

ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

Γι’ αυτό και η TRUST απλοποιώντας τις διαδικασίες για μια αρκετά περίπλοκη ασφάλιση, μπορεί και είναι παρούσα στο κάλεσμα που επιβάλλουν οι καιροί παρέχοντας δίχτυ προστασίας για την κάθε επιχείρηση η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη ακόμα και με ολοκληρωτική καταστροφή σε περίπτωση πλήγματος.

• Δ ιαγνωστική Διερεύνηση Επίθεσης από την Ασφαλιστική Εταιρεία ακόμα κι αν δεν είσαι σίγουρος ότι έπεσες θύμα.

• Νομικά Έξοδα.

• Έξοδα Παρέμβασης Ειδικού ασφάλειας ηλεκτρονικών υπολογιστών.

• Α πώλεια Εσόδων εξαιτίας διακοπής εργασιών (διαφυγόν κέρδος).

• Λύτρα.

• Εκβιασμοί.

• Έξοδα Επαναφοράς Συστημάτων/Δεδομένων.

• Αποζημιώσεις Τρίτων.

• Έ ξοδα Ελέγχου – Monitoring για τυχόν παράνομη χρήση στοιχείων (λογαριασμοί - ταυτότητα).

• Έξοδα Μετριασμού Πλήγματος Δημόσιας Εικόνας. Και αυτές είναι μόνο μερικές από τις καλύψεις* που παρέχει το Cyber Risk Insurance της TRUST Insurance Cyprus. Το μόνο που χρειάζεται κάποιος για να εξασφαλίσει το Cyber Risk Insurance είναι να πληροί τέσσερις ελάχιστες προϋποθέσεις: Αυθεντικά Λογισμικά, Back Up, Σύστημα Antivirus και Συμφωνία Διαχείρισης Δεδομένων.

ΑΡΙΣΤΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΜΕ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 360Ο

Το δίκτυο των άρτια καταρτισμένων επαγγελματιών ασφαλιστικών διαμεσολαβητών της TRUST είναι έτοιμο να καθοδηγήσει τον κάθε επαγγελματία να επιλέξει την καλύτερη δυνατή ασφαλιστική λύση για την επιχείρησή του, με προγράμματα κάλυψης από €50.000 μέχρι και πέραν των €10.000.000. Η TRUST όμως δεν περιορίζεται στις καλύψεις αφού παρέχει 360° εξυπηρέτηση

με υπηρεσίες συμβουλευτικής πριν ακόμα την υπογραφή του συμβολαίου αλλά και στήριξη την ώρα της κρίσης με γραμμή βοήθειας, hotline 24/7 για καθοδήγηση την ώρα που γίνει αντιληπτή μια επίθεση.

ΤΟ ΜΌΝΟ ΠΟΥ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΚΆΠΟΙΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΑΣΦΑΛΊΣΕΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΕ ΤΟ CYBER RISK INSURANCE ΣΤΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΤΟ CYBER RISK ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ ΣΟΥ INSURANCE Το Cyber Risk Insurance μπορεί να ενσωματωθεί ΕΊΝΑΙ ΝΑ ΠΛΗΡΟΊ στα επαγγελματικά/επιχειρηματικά συμβόλαια ΤΈΣΣΕΡΙΣ ΕΛΆΧΙΣΤΕΣ (π.χ BusinessShiled, Επαγγελματικής Ευθύνης, κ.ά.) ενώ υφιστάμενοι πελάτες της TRUST ΠΡΟΫΠΟΘΈΣΕΙΣ: μπορούν να εξασφαλίσουν πρόσθετα προνόμια. ΑΥΘΕΝΤΙΚΆ Το Cyber Risk Insurance προσφέρεται και ως ανεΛΟΓΙΣΜΙΚΆ, ξάρτητο ασφαλιστικό προϊόν (stand alone). Με τη BACK UP, ΣΎΣΤΗΜΑ λύση στο πρόβλημα της γεωμετρικής αύξησης των ANTIVIRUS ΚΑΙ κρουσμάτων κυβερνοεγκλήματος να είναι άμεσα και εύκολα διαθέσιμη μήπως τελικά το πραγματικό ΣΥΜΦΩΝΊΑ έγκλημα είναι ότι δεν το εξασφάλισες ακόμα; ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ *ισχύουν όροι και προϋποθέσεις

EconomyToday 49

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

DIGITAL BANKING & DIGITAL PAYMENTS

ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ ΤΟ ΠΕΔΙΟ

ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Διευρύνεται το χαρτοφυλάκιο των τραπεζών σε ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες σε μια περίοδο πιο έντονου ανταγωνισμού, λόγω της εισόδου των FinTech στην κυπριακή αγορά. ΤΗΣ ΝΑΤΑΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Μ

εγαλώνει και εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς ο τομέας των ψηφιακών πληρωμών και των ψηφιακών συναλλαγών. Είναι προφανές πως με την είσοδο των νέων παικτών στην αγορά, αυτών που όλοι ονομάζουμε ως νεοτράπεζες ή FinTech, η πίτα σε ό,τι αφορά τα μερίδια αγοράς ξαναμοιράζεται σε σχέση με την παροχή ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Μεγάλο ρόλο για την ανάπτυξη του τομέα των ψηφιακών πληρωμών στην Κύπρο έχει διαδραματίσει η περίοδος της πανδημίας του κορωνοϊού. Σύμφωνα με τον ανώτερο λειτουργό του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου & μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πληρωμών στις Βρυξέλλες Μάριο Νικολάου, «οι όγκοι χρήσης των ηλεκτρονικών πληρωμών στην Κύπρο παρουσιάζουν σταδιακή́ και συνεχιζόμενη αύξηση κατά́ τα τελευταία 5 χρόνια, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να καταγράφονται μεταξύ́ του 2020 και του 2021 λόγω της πανδημίας».

50 EconomyToday

ΧΡΕΩΣΤΙΚΈΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΤΙΚΈΣ ΚΆΡΤΕΣ, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΠΟΡΤΟΦΌΛΙΑ E-WALLETS, ΚΙΝΗΤΈΣ ΣΥΣΚΕΥΈΣ, «ΕΦΑΡΜΟΓΈΣ» (APPS), ΠΡΟΠΛΗΡΩΜΈΝΕΣ ΚΆΡΤΕΣ, ΠΛΗΡΩΜΈΣ ΜΈΣΩ ΚΙΝΗΤΟΎ ΤΗΛΕΦΏΝΟΥ ΑΠΟΤΕΛΟΎΝ ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΉ ΠΡΟΪΌΝΤΑ/ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι οι παραδοσιακές τράπεζες είχαν προβλέψει νωρίτερα ότι το μέλλον θα είναι ψηφιακό, με αποτέλεσμα η συνεχής επένδυση στον ψηφιακό μετασχηματισμό να είναι κάτι που συνεχίζει μέχρι και σήμερα, αφού η Ψηφιακή Μετάβαση μαζί με την Πράσινη Μετάβαση αποτελούν δύο πολύ μεγάλες προκλήσεις για τις τράπεζες. Με την εξέλιξη του Digital Banking και την είσοδο νέων ψηφιακών εταιρειών στην αγορά τα χαρτοφυλάκια σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες και τα προϊόντα μεγαλώνουν, με αποτέλεσμα σήμερα η πλειοψηφία των χρηστών να μπορούν να επιλέξουν αυτό που ταιριάζει καλύτερα στα δικά τους μέτρα και ανάγκες. Χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, ηλεκτρονικά πορτοφόλια e-wallets, κινητές συσκευές, «εφαρμογές» (apps), προπληρωμένες κάρτες, πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου αποτελούν τα πιο δημοφιλή προϊόντα/υπηρεσίες. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί η Τράπεζα Κύπρου και η Ancoria Bank μάς παρουσιάζουν την γκάμα των προϊόντων που διαθέτουν προς τους πελάτες τους.

EconomyToday 51

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

DIGITAL BANKING & DIGITAL PAYMENTS

ΓΡΉΓΟΡΑ, ΕΎΚΟΛΑ ΚΑΙ… ΨΗΦΙΑΚΆ Η ευρεία γκάμα ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών που παρέχει η τράπεζα έχει αγκαλιαστεί από τους πελάτες της με το BoC Mobile Αpp να αποτελεί τη ναυαρχίδα της ψηφιακής εξυπηρέτησης.

Η

Τράπεζα Κύπρου πρωτοπορεί, καινοτομεί και απλοποιεί την επαφή με τους πελάτες της παρέχοντάς τους μια μοναδική εμπειρία εξυπηρέτησης μέσω της ευρείας γκάμας ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών, που διαθέτει. Αφουγκραζόμενη τις ανάγκες τους φροντίζει να δηλώνει παρούσα σε κάθε επόμενή τους κίνηση. Η επένδυση στα ψηφιακά κανάλια έχει αγκαλιαστεί από τους πελάτες της με το BoC Mobile Αpp να αποτελεί τη ναυαρχίδα της ψηφιακής εξυπηρέτησης. Παράλληλα, η τράπεζα φροντίζει διαρκώς να ανανεώνει, να ενισχύει, να εξελίσσει και να προσθέτει νέα προϊόντα και υπηρεσίες με το πάτημα ενός κουμπιού.

QUICK LOANS ΑΠΌ ΤΟ ΚΙΝΗΤΌ Ή ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΉ ΣΟΥ

Η τελευταία προσθήκη στην εργαλειοθήκη του BoC Mobile Αpp είναι τα Quick Loans, τα οποία διατίθενται και μέσω Internet Banking. Η Τράπεζα Κύπρου 52 EconomyToday

παρέχει στους πελάτες της τη δυνατότητα σύναψης δανείου χωρίς χρονοτριβή και μακριά από τις ουρές των καταστημάτων. Η νέα σειρά προϊόντων της τράπεζας έχει τύχει θερμής υποδοχής από τους πελάτες της, καθώς η ταχύτητα και η συχνότητα της επισκεψιμότητάς τους στις ηλεκτρονικές σελίδες των QuickLoans αυξάνεται συνεχώς. Υπενθυμίζεται ότι από τον Ιανουάριο του 2023 το νέο επαναστατικό για τα κυπριακά τραπεζικά δρώμενα εργαλείο είναι διαθέσιμο σε όλους τους πελάτες της τράπεζας, οι οποίοι μπορούν να αιτηθούν και να εξασφαλίσουν δάνειο έως και €15.000 εύκολα και γρήγορα από τον ηλεκτρονικό τους υπολογιστή ή το κινητό τους τηλέφωνο. Η διαδικασία είναι εύκολη, γρήγορη και απλή. Οι πελάτες μπορούν να υποβάλουν αίτηση για σύναψη προσωπικού δανείου από €500 μέχρι €15.000 για κάλυψη προσωπικών και έκτακτων αναγκών. Για ποσά κάτω των €3.000 η περίοδος αποπληρωμής είναι τρία χρόνια και για ποσά άνω των €3.000 επτά χρόνια. Το επιτό-

Η ΥΠΗΡΕΣΊΑ «ΚΑΤΆΘΕΣΗ ΕΠΙΤΑΓΉΣ» ΚΑΤΑΤΆΣΣΕΙ ΤΗΝ ΤΡΆΠΕΖΑ ΚΎΠΡΟΥ ΣΕ ΜΙΑ ΠΟΛΎ ΜΙΚΡΉ ΕΛΊΤ ΤΡΑΠΕΖΏΝ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΌ ΧΏΡΟ ΟΙ ΟΠΟΊΕΣ ΠΡΟΣΦΈΡΟΥΝ ΑΝΆΛΟΓΕΣ ΚΑΙΝΟΤΌΜΕΣ ΚΑΙ ΕΎΧΡΗΣΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΣΤΟΥΣ ΠΕΛΆΤΕΣ ΤΟΥΣ. ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΗ ΥΠΗΡΕΣΊΑ ΈΧΕΙ ΛΆΒΕΙ ΧΡΥΣΌ ΒΡΑΒΕΊΟ ΣΤΑ DIGITAL FINANCE AWARDS 2022

κιο είναι κυμαινόμενο για όλη τη διάρκεια του δανείου και δεν χρεώνονται έξοδα σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησής του. Με την ίδια ευκολία μπορούν να αιτηθούν και να εξασφαλίσουν, δάνειο Quick Car από €2.500 μέχρι €15.000 για την αγορά αυτοκινήτου έχοντας και την επιλογή σταθερού ή κυμαινόμενου επιτοκίου. Τις επιλογές των Quick Loans συμπληρώνουν ο τρεχούμενος λογαριασμός με όριο (Quick Overdraft) και η πιστωτική κάρτα (Classic Visa Credit, Classic Mastercard Credit και Aegean Mastercard), που δίνουν τη δυνατότητα εξασφάλισης €500 μέχρι €5.000.

ΚΡΑΤΆΣ ΕΠΙΤΑΓΉ; ΦΩΤΟΓΡΆΦΙΣΈ ΤΗΝ ΚΑΙ ΘΑ ΣΤΗΝ ΕΞΑΡΓΥΡΏΣΟΥΜΕ Η νέα καινοτόμος υπηρεσία «Κατάθεση Επιταγής», που προσφέρει η Τράπεζα Κύπρου

πελάτες της τράπεζας, για επιταγές της Τράπεζας Κύπρου, που έχουν εκδοθεί σε ευρώ. Η Τράπεζα Κύπρου είναι η μοναδική τράπεζα που προσφέρει τη συγκεκριμένη υπηρεσία σε Κύπρο και Ελλάδα, εξ ου και έχει λάβει χρυσό βραβείο στα Digital Finance Awards 2022. Η υπηρεσία «Κατάθεση Επιταγής» κατατάσσει την Τράπεζα Κύπρου σε μια πολύ μικρή ελίτ τραπεζών στον ευρωπαϊκό χώρο οι οποίες προσφέρουν ανάλογες καινοτόμες και εύχρηστες υπηρεσίες στους πελάτες τους.

ΤΣΈΚΑΡΕ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΣΟΥ ΜΕ… MONEYFIT

στους πελάτες της μέσω του BoC Mobile App εξελίσσεται συνεχώς. Η υπηρεσία παρέχει τη δυνατότητα σε υφιστάμενους και νέους πελάτες της τράπεζας να καταθέτουν επιταγές στον λογαριασμό τους με ασφάλεια και σε σύντομο χρόνο. Αρκεί, να φωτογραφίσουν την επιταγή και να ακολουθήσουν την απλή διαδικασία μέσω του κινητού τους τηλεφώνου για να την καταθέσουν. Έχοντας αγκαλιαστεί από το κοινό, λόγω της εύκολης, γρήγορης και χωρίς χρέωση χρήση της, πλέον δίδει μεγαλύτερη ευχέρεια στους χρήστες καθώς η αξία της επιταγής που μπορεί να κατατεθεί ηλεκτρονικά αυξάνεται από τα €1.000 στις €2.000. Το ποσό είναι διαθέσιμο στον λογαριασμό του πελάτη την επόμενη εργάσιμη μέρα και όχι σε δύο εργάσιμες μέρες, όπως γίνεται μέσω καταστήματος. Η υπηρεσία απευθύνεται στους ιδιώτες

Το κοινό του MoneyFit μεγαλώνει μέρα με τη μέρα καθώς οι πελάτες της τράπεζας αναγνωρίζουν τη συμβολή του στον έλεγχο των οικονομικών τους. Το πρωτοποριακό εργαλείο προσφέρεται δωρεάν και παρέχει τη δυνατότητα καθορισμού προϋπολογισμού για καλύτερη παρακολούθηση των εξόδων, ενημέρωση για πιθανές επερχόμενες συναλλαγές, παρακολούθηση του συνόλου των εξόδων και εσόδων ανά κατηγορία, ενημέρωση για την κατάθεση του μισθού και άλλα πολλά με γνώμονα την καλύτερη διαχείριση των οικονομικών από τον πελάτη.

Η ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΈΧΕΙ ΌΝΟΜΑ…

QUICKPAY

Το QuickPay προσφέρει στους ιδιώτες συνδρομητές μέσω του BoC Mobile Αpp, τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν άμεσα, εύκολα και με ασφάλεια, τις πληρωμές τους σε άλλους

Η ΝΈΑ ΣΕΙΡΆ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ ΤΗΣ ΤΡΆΠΕΖΑΣ ΈΧΕΙ ΤΎΧΕΙ ΘΕΡΜΉΣ ΥΠΟΔΟΧΉΣ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΠΕΛΆΤΕΣ ΤΗΣ, ΚΑΘΏΣ Η ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΣΥΧΝΌΤΗΤΑ ΤΉΣ ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΌΤΗΤΆΣ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΈΣ ΣΕΛΊΔΕΣ ΤΩΝ QUICKLOANS ΑΥΞΆΝΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΏΣ

ιδιώτες πελάτες της Τράπεζας Κύπρου (συνδρομητές και μη συνδρομητές) μέσω του κινητού τηλεφώνου. Οι χρήστες του QuickPay μπορούν να στείλουν μέσω κινητού μέχρι €250 χωρίς Κωδικό Μίας Χρήσης (Digipass) και για ποσά €250 και άνω με τη χρήση Digipass. Η συναλλαγή γίνεται μόνο με τον αριθμό κινητού τηλεφώνου του δικαιούχου, χωρίς να είναι απαραίτητος ο αριθμός λογαριασμού ή άλλες τραπεζικές πληροφορίες.

ΓΊΝΕ ΝΈΟΣ ΠΕΛΆΤΗΣ ΜΕ DIGITAL ONBOARDING

Πέρασε πια ο καιρός που για να γίνεις πελάτης της τράπεζας έπρεπε να περάσεις από το κατάστημα. Η διαδικασία είναι απλή. Οι πελάτες μπορούν να κατεβάσουν το BoC Mobile Αpp και να επιλέξουν εγγραφή. Αφού γίνουν όλα τα απαραίτητα βήματα και με την παραλαβή της καινούριας τους κάρτας μπορούν να συνδεθούν στην 1bank.

ΑΣΦΆΛΙΣΕ ΣΠΊΤΙ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΊΝΗΤΟ

Η εύκολη αγορά ασφάλειας μέσω του BoC Μobile Αpp με την αξιοπιστία των Γενικών Ασφαλειών, αποτελεί άλλο ένα καινοτόμο εγχείρημα. Πλέον μπορούν να διευθετήσουν από το κινητό τους τηλέφωνο την ασφάλεια τόσο του αυτοκινήτου τους όσο και της οικίας τους. Όλα αυτά με την εγγύηση και τη σφραγίδα των ολοκληρωμένων σχεδίων ασφάλισης, που προσφέρουν οι Γενικές Ασφάλειες.

EconomyToday 53

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

DIGITAL BANKING & DIGITAL PAYMENTS

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΈΝΗ DIGITAL ΤΡΑΠΕΖΙΚΉ ΕΜΠΕΙΡΊΑ Προσφέροντας πρωτοποριακές ψηφιακές λύσεις για τη διαχείριση των οικονομικών τους, η Ancoria Bank κατάφερε να κτίσει μακροχρόνιες σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες της.

Η

ψηφιοποίηση των τραπεζικών υπηρεσιών και συναλλαγών είναι πλεονέκτημα για ολόκληρο το τραπεζικό οικοσύστημα. Μια challenger κυπριακή τράπεζα, όπως είναι η Ancoria Bank, δεν θα μπορούσε παρά να επενδύει στην τεχνολογία και στη σύγχρονη τραπεζική, ανταποκρινόμενη στην ανάγκη για καινοτομία και ψηφιοποίηση υπηρεσιών και προϊόντων. Οι τεχνολογικές προκλήσεις, που για μια παραδοσιακή τράπεζα είναι στόχοι, για την Ancoria Bank είναι κομμάτια του DNA της. Η ηλεκτρονική τραπεζική εμπειρία στην Ancoria Bank, δημιουργήθηκε και αναπτύσσεται συνεχώς με γνώμονα τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των πελατών της, υφιστάμενων και πιθανών, παρακολουθώντας στενά τις παγκόσμιες εξελίξεις.

myAncoria

Το web/mobile banking myAncoria σχεδιάστηκε με στόχο να προσφέρει μια τεχνολογικά αναπτυγμένη ηλεκτρονική τραπεζική, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε υπολογιστή, tablet και μέσω εφαρμογής κινη54 EconomyToday

τού. Οι πρωτοποριακές υπηρεσίες που προσφέρονται βοηθούν τους πελάτες με τις συναλλαγές τους, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν άμεσα και γρήγορα, χωρίς να χρειάζεται πλέον η επίσκεψη στην τράπεζα. Κατεβάζοντας την εφαρμογή myAncoria, οι ενδιαφερόμενοι πελάτες της Ancoria Bank μπορούν να αποκτήσουν τον πρώτο τους λογαριασμό στην τράπεζα και να διαχειριστούν τα οικονομικά τους με ασφάλεια, όλα σε μία μόνο εφαρμογή. Η διαδικασία αίτησης ανοίγματος λογαριασμού είναι πλήρως ψηφιοποιημένη και γίνεται από το κινητό τηλέφωνο με άνεση και ασφάλεια μέσα σε λίγα λεπτά ακολουθώντας κάποια απλά βήματα. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία και όταν εγκριθεί η αίτηση ανοίγματος λογαριασμού από την τράπεζα, οι πελάτες λαμβάνουν ηλεκτρονικά τους κωδικούς τους για το web/mobile banking και ταχυδρομικά τη χρεωστική τους κάρτα. Για τις συναλλαγές, η εισαγωγή δεδομένων και η επανάληψη διαδικασιών αντικαταστάθηκαν με έξυπνες και καινοτόμες λύσεις, που αναγνωρίζουν τις προθέσεις και τις ενέργειες των χρηστών επιταχύνοντας την ολοκλήρωσή τους. Συγκεκριμένα, το έξυπνο σύστημα αναγνωρίζει τον δίαυλο πληρωμής (SWIFT, SEPA), προσυμπληρώνονται τα πεδία και ζητούνται από

ΜΕ ΤΙΣ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΕΣ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ, Η ANCORIA BANK ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΜΕ ΚΥΡΙΟ ΣΤΟΧΟ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ, ΔΙΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΤΟ ΨΗΛΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ

τους χρήστες μόνο τα απαραίτητα στοιχεία. Οι πελάτες της Ancoria Bank, που έχουν συναινέσει στη σχετική λειτουργία, εμφανίζονται αυτόματα κατά τη διαδικασία μεταφοράς χρημάτων, έτσι δεν χρειάζεται η εισαγωγή οποιωνδήποτε στοιχείων. Επίσης, με την εισαγωγή στοιχείων για μεταφορά χρημάτων για πρώτη φορά, αυτά -όπως και το ιστορικό των συναλλαγών- αποθηκεύονται αυτόματα για μελλοντική χρήση, ώστε να είναι διαθέσιμα να επαναληφθούν με μία μόνο κίνηση. Ανάμεσα σε άλλα προσφέρονται κι άλλες καινοτόμες υπηρεσίες για τους πελάτες όσον αφορά τις συναλλαγές, όπως να ζητούν χρήματα από επαφές, να λαμβάνουν χρήματα άμεσα από επαφές και να προγραμματίζουν έγκαιρα μελλοντικές πληρωμές. Σε περίπτωση που υπάρχουν πολλαπλά προφίλ χρήστη (προσωπικοί/ εταιρικοί λογαριασμοί), η μετάβαση από το ένα στο άλλο γίνεται με μία κίνηση, αντί για τη χρονοβόρα αποσύνδεση-σύνδεση. Παράλληλα, οι χρήστες μπορούν να λαμβάνουν υπενθύμιση για έγκριση πληρωμών, καθώς και να επιλέγουν/ εγκρίνουν πολλαπλές πληρωμές με μια κίνηση, χρησιμοποιώντας βιομετρικά στοιχεία μέσα από την εφαρμογή κινητού. Επιπρόσθετα, μέσα από το web/ mobile banking, myAncoria, δίνεται η δυνατότητα εξατομίκευσης της εμφάνισης των λογαριασμών,

αφού μπορούν να συνδεθούν με τη χρήση βιομετρικών στοιχείων ή προσωπικού τετραψήφιου κωδικού (στην εφαρμογή κινητού), να επιλέγουν χρώματα και να επεξεργάζονται την ονομασία των λογαριασμών, όπως επίσης να ανεβάζουν φωτογραφίες και να σημειώνουν σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια, που κάνει ακόμη πιο μοναδική την εμπειρία του web/mobile banking είναι η αυτόματη κατηγοριοποίηση των συναλλαγών, κάνοντας πιο εύκολη τη δημιουργία προϋπολογισμού, η οποία προσφέρεται και αυτή μέσα από το myAncoria.

DIGITAL LOANS

Επιπλέον, μέσα από τη νέα, βραβευμένη υπηρεσία της Ancoria Bank, τα Digital Δάνεια, δίνεται η δυνατότητα στους πελάτες να αιτηθούν για myLo@n (προσωπικό δάνειο) και myOverdr@ft (όριο υπερανάληψης) ανάλογα με τις ανάγκες ή τον τρόπο αποπληρωμής που επιθυμούν, χωρίς να πρέπει να επισκεφθούν την τράπεζα, ούτε καν για την υπογραφή συμβολαίων σε περίπτωση έγκρισης. Η διαδικασία

Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ANCORIA BANK ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΕΛΑΤΩΝ ΤΗΣ

είναι πλήρως ψηφιακή και μπορεί να γίνει από το κινητό τηλέφωνο μέσα από το myAncoria. Τα Digital Δάνεια χορηγούνται σύμφωνα πάντοτε με τις προϋποθέσεις και διαδικασίες χορήγησης προσωπικών δανείων της Ancoria Bank. Η διαφάνεια είναι μια από τις βασικές αρχές της Ancoria Bank και μέρος της φιλοσοφίας της, γι’ αυτό και δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ενημέρωση των πελατών, υφιστάμενων και δυνητικών για τις υποχρεώσεις τους, με βάση τη νομοθεσία και την αρμόζουσα τραπεζική πρακτική που πάντα ακολουθεί, οι οποίες βρίσκονται σε περίοπτη θέση αναρτημένες και στον ιστότοπό της.

BANKING REDEFINED

H Ancoria Bank ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2016 με στόχο να παρέχει μια προηγμένη τραπεζική εμπειρία με ένα δικό της, υβριδικό μοντέλο, που συνδυάζει ψηφιακή και φυσική εξυπηρέτηση. Με μια αφοσιωμένη ομάδα επαγγελματιών έχει καταφέρει να ανταποκριθεί επάξια στις αυστηρές απαιτήσεις του τραπεζικού τομέα και ταυ-

τόχρονα να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κυπριακού κοινού, επαναπροσδιορίζοντας την τραπεζική. Μέσω των βραβευμένων, καινοτόμων και πρωτοποριακών υπηρεσιών και προϊόντων που προσφέρει, συμβάλλει σημαντικά στην εξέλιξη της τραπεζικής στην Κύπρο με κύριο στόχο να παρέχει στους καταναλωτές μια πραγματικά ψηφιακή εμπειρία, διατηρώντας ταυτόχρονα το ψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης. Τραπεζικά Κέντρα: • Λεωφόρος Δημοσθένη Σεβέρη 12, 1080 Λευκωσία • Γωνία Λεωφόρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και Αγίας Φυλάξεως 151, 3021 Λεμεσός • Λεωφόρος Φανερωμένης 189191, 6035 Λάρνακα Τηλ.: 8000 0050 / +357 22849000 (για κλήσεις από εξωτερικό) Email: info@ancoriabank.com Ιστότοπος: www.ancoriabank.com LinkedIn: Ancoria Bank Facebook: Ancoria Bank Ltd Instagram: @ancoriabankcy

EconomyToday 55

ΘΕΜΑ

Τι θα προνοεί το νομοσχέδιο

για την τηλεργασία στην Κύπρο Στόχος είναι η έγκριση του νομοσχεδίου στο Υπουργικό Συμβούλιο και η κατάθεσή του στην Ολομέλεια της Βουλής πριν τις θερινές διακοπές του Σώματος. ΧΑΡΙΣ ΒΩΒΟΥ

Τ

ρία χρόνια μετά την αναγκαστική και πρωτόγνωρη υιοθέτηση της τηλεργασίας, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων κατά της εξάπλωσης του κορωνοϊού, ήρθε η στιγμή όπου ο νέος υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννης Παναγιώτου ανακοίνωσε ότι ετοιμάζει νομοσχέδιο για τη ρύθμιση της τηλεργασίας. Την άνοιξη του 2020 χιλιάδες εργαζόμενοι άφησαν τα γραφεία τους και άρχισαν να εργάζονται από το σπίτι, ξεκινώντας μια νέα κουλτούρα εργασίας πιο ευέλικτη, την οποία εξακολουθούν να εφαρμόζουν μέχρι και σήμερα προς διευκόλυνση των μετακινήσεων των εργαζομένων και μείωση του κόστους παροχής υπηρεσιών και εξοπλισμού από πλευράς των εργοδοτών. Όπως αποδείχθηκε το μοντέλο της τηλεργασίας έχει πετύχει και πολλές φορές είναι πιο αποτελεσματικό και παραγωγικό, σε σχέση με την εργασία από το γραφείο. Άλλωστε η τηλεργασία εφαρμόζεται εδώ και χρόνια σε διάφορες χώρες του πλανήτη και αυτό όχι μόνο δεν αποτελεί εμπόδιο στις αποδόσεις των εργαζομένων, αλλά εργασιακό προνόμιο. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα υψηλότερα ποσοστά τηλεργασίας στην Ευρώπη το 2020 τα είχε η Φινλανδία με ποσοστό 25,1%, το Λουξεμβούργο με ποσοστό 23,1%, η Ιρλανδία με ποσοστό 21,5%, η Αυστρία με

EconomyToday 57

ΘΕΜΑ ρύθμιση των όρων απασχόλησης που διέπουν την τηλεργασία λόγω της ολοένα αυξανόμενης χρήσης της. Με το νομοσχέδιο ρυθμίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζομένων όπως: - η χρήση της τηλεργασίας, σε εθελοντική βάση μετά από συμφωνία εργοδοτών και εργαζομένων, - η υποχρεωτική χρήση τηλεργασίας όπως ήταν οι περιπτώσεις Διαταγμάτων του υπουργού Υγείας για την περίοδο του covid, - η απαγόρευση διακρίσεων κατά των τηλεργαζομένων, - το κόστος τηλεργασίας που θα αναλαμβάνει ο εργοδότης, - τ α θέματα ωραρίου με έμφαση στο δικαίωμα αποσύνδεσης μετά τη λήξη του ωραρίου εργασίας, - η εκ των προτέρων ενημέρωση του εργαζόμενου από τον εργοδότη για επιμέρους θέματα τηλεργασίας όπως χρονικά όρια τηλετοιμότητας, διαδικασίες υποστήριξης,περιορισμούς χρήσης εξοπλισμού, κινδύνους από τη χρήση της τηλεργασίας, προστασία προσωπικών δεδομένων κ.λπ., - η εργασιακή ασφάλεια μέσω της οποίας η χρήση της τηλεργασίας δεν πρέπει να επηρεάζει υφιστάμενα δικαιώματα εργαζομένων, όπως είναι ο μισθός, το ωράριο κ.λπ., - οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των τηλεργαζομένων είναι ίδιες με αντίστοιχους εργαζόμενους στις εγκαταστάσεις του εργοδότη, - η ρύθμιση θεμάτων ασφάλειας και υγείας τηλεργαζομένων, - η παροχή ευκαιριών επαγγελματικής ανέλιξης, κατάρτισης / επιμόρφωσης σε τηλεργαζόμενους, - οι εξουσίες και τα καθήκοντα των επιθεωρητών που είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή του νόμου και - οι ποινές μέχρι και 10.000 ευρώ για τους παραβάτες».

ποσοστό 18,1% και η Ολλανδία με ποσοστό 17,8%. Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, το ποσοστό τηλεργασίας άγγιξε το 7% και το 4,5% αντίστοιχα. Τον δρόμο της εφαρμογής ευνοϊκών νόμων υπέρ της τηλεργασίας των πολιτών τους εφαρμόζουν η Γερμανία, η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Δανία, η Βρετανία και η Ρωσία. Στις ΗΠΑ οι εργαζόμενοι μιλούν για ένα νέο μοντέλο εργασίας που ήρθε για να μείνει. Σε αρκετές χώρες σε όλο τον κόσμο τα ποσοστά της τηλεργασίας μετά την έξαρση του κορωνοϊού σε σχέση με αυτά που είχαν καταγραφεί πριν την εμφάνιση του ιού, σχεδόν τετραπλασιάστηκαν. Όπως είναι αναμενόμενο η κοινωνία εξελίσσεται και οι ανάγκες των εργαζομένων έχουν αλλάξει. Η νέα γενιά έχει άλλες επιθυμίες, τις οποίες μια επιχείρηση καλείται να αξιοποιήσει προς όφελός της. Τα τελευταία χρόνια που έχει μπει στη ζωή μας και στη δουλειά μας η τηλεργασία, έχει εκδηλωθεί πολλές φορές η ανάγκη και η πρόθεση των εμπλεκόμενων προσώπων και φορέων για να ρυθμιστεί αυτό το νέο είδος εργασίας στη χώρα μας. Τη φετινή άνοιξη παράλληλες δράσεις γίνονται τόσο σε τοπικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο για τη θέσπιση της τηλεργασίας, καθορίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζομένων.

Όπως σημειώνεται, σκοπός του Υπουργείου είναι η κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή μέχρι το κλείσιμό

ΤΙ ΘΑ ΠΡΟΝΟΕΊ

Όπως αποκάλυψε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γιάννης Παναγιώτου «πάμε για ρύθμιση και ετοιμασία του νομοσχεδίου, ώστε να κατατεθεί στη Βουλή για να ξεκινήσει η συζήτηση πριν από το καλοκαίρι». Είναι σημαντικό τόνισε «να συζητήσουμε πιο συγκεκριμένα και επισταμένα για την τηλεργασία ώστε ο νόμος να εφαρμοστεί άμεσα και σωστά». Όπως ανέφερε «πριν λίγα χρόνια αυτός ο όρος δεν υπήρχε καν στο λεξιλόγιό μας και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά». Το Economy Today επικοινώνησε με λειτουργούς του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για να μας εξηγήσουν τι θα προνοεί το νομοσχέδιο του περί Ρύθμισης του Πλαισίου Οργάνωσης της Τηλεργασίας Νόμου, το οποίο για πρώτη φορά θα προστατεύει τους τηλεργαζόμενους και τους εργοδότες τους στην Κύπρο. Όπως ενημερωθήκαμε «στόχος είναι η νομοθετική 58 EconomyToday

ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΏΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΗΛΕΡΓΑΖΟΜΈΝΩΝ ΕΊΝΑΙ ΊΔΙΕΣ ΜΕ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΆΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΌΤΗ

ΈΜΦΑΣΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΊΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΎΝΔΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΈΝΟΥ ΜΕΤΆ ΤΗ ΛΉΞΗ ΤΟΥ ΩΡΑΡΊΟΥ ΕΡΓΑΣΊΑΣ ΤΟΥ

ωραρίου εργασίας, η ετοιμολογία του όρου τηλεργασία, δηλαδή τι σημαίνει τηλεργασία και ποιους θα καλύπτει, η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, καθώς και η διαδικασία διαπραγμάτευσης με τα ευρωπαϊκά συνδικάτα». Το φετινό καλοκαίρι αναμένεται πώς θα τεθούν οι κανόνες για να ρυθμίσουν την απομακρυσμένη εργασία και να φέρουν την ισορροπία με τη δεσμευτική ισχύ της Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Όπως φαίνεται οι ευρωπαϊκοί κοινωνικοί εταίροι θα είναι πιστοί στο ραντεβού τους για τις αρχές Ιουλίου, καθώς υπογραμμίζουν ότι οι νέες τεχνολογίες απαιτούν ανάλογη προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου, επιστρέφοντας στην τηλεργασία σε οικειοθελή βάση.

ΔΙΚΑΊΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΉΣ

της, δηλαδή στις αρχές του Ιουλίου. «Στόχος είναι η έγκριση του νομοσχεδίου στο Υπουργικό Συμβούλιο και η κατάθεσή του στη Βουλή των Αντιπροσώπων πριν από τις θερινές διακοπές της Βουλής των Αντιπροσώπων». Ημερομηνία, η οποία συμπίπτει με την παράταση που δόθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έκδοση κοινής Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη ρύθμιση της τηλεργασίας προς όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΟΔΗΓΌΣ Η Ε.Ε.

Όπως τόνισε ο γενικός διευθυντής της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), Μιχάλης Αντωνίου, είναι εντελώς νωρίς για να ετοιμάσουμε το δικό μας νομοσχέδιο στην Κύπρο, τη στιγμή που την ίδια ώρα γίνεται μια προσπάθεια των Ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, (των Business Europe και ETUC), σημειώνοντας ότι εάν κάνουμε κάτι αμιγώς κυπριακό είναι πιθανό αργότερα να πρέπει να το τροποποιήσουμε για να ακολουθήσουμε την Ευρωπαϊκή Οδηγία. Ο κ. Αντωνίου διευκρίνισε ότι «θα πρέπει να περιμένουμε να τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν στις αρχές του Ιουλίου, ώστε έπειτα να διαμορφωθεί ένα κοινό πλαίσιο οδηγίας για την τηλεργασία. Είμαστε προς το τέλος της διαδικασίας και όταν ολοκληρωθεί θα εκδοθεί αυτούσια η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», πρόσθεσε. Από τις Βρυξέλλες η διευθύντρια των Εργασιακών Σχέσεων της ΟΕΒ Λένα Παναγιώτου ανέφερε στο Economy Today ότι «η κυβέρνηση θα πρέπει να μείνει πίσω μέχρι να ολοκληρωθεί η ευρωπαϊκή διαδικασία για τη θέσπιση της τηλεργασίας, ώστε να μη χρειαστεί μετά να κάνουμε διπλή δουλειά, τροποποιώντας εκ των υστέρων το δικό μας νομοσχέδιο για να συνάδει με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία περί τηλεργασίας». Ερωτηθείσα για το τι αναμένεται να προνοεί η εν λόγω Ευρωπαϊκή Οδηγία εξήγησε ότι, σύμφωνα με τις διαπραγματεύσεις που συνεχίζονται στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων, «θα προνοεί διάφορα υπό συζήτηση ζητήματα όπως ενδεικτικά είναι τα θέματα ασφάλειας και υγείας, το δικαίωμα στην αποσύνδεση μετά τη λήξη του

Το δικαίωμα στην επιλογή του τρόπου εργασίας θα πρέπει να συνάδει και με την καθιέρωση της κατάλληλης ψηφιακής υποδομής σε μια χώρα. Αρκετοί εργαζόμενοι ανά τον κόσμο δηλώνουν ότι επιθυμούν να έχουν τη δυνατότητα της τηλεργασίας ή ενός υβριδικού μοντέλου εργασίας, μοιράζοντας τις ώρες εργασίας τους μεταξύ σπιτιού και γραφείου. Αυτή η νέα κανονικότητα απαιτεί γρήγορα αντανακλαστικά και μεγάλη προσαρμοστικότητα στο συνεχές μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον. Μέχρι όμως να φθάσουμε στο σήμερα της διαβούλευσης και στο δικαίωμα της επιλογής της τηλεργασίας, υπήρξαν περιπτώσεις «βίαιης» προσαρμογής στην εργασία εξ αποστάσεως. Εργαζόμενοι κλήθηκαν να απαντούν στα επαγγελματικά τηλεφωνήματα ακόμη και μετά τη λήξη του ωραρίου τους, επειδή βρίσκονταν στο σπίτι τους έγκλειστοι λόγω των περιοριστικών υγειονομικών μέτρων. Ο υπολογιστής παρέμενε διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή και οι απαιτήσεις των προϊστάμενων συνεχίζονταν άκομψα. Η έλλειψη των αναγκαίων ορίων και του τεχνικού εξοπλισμού, αλλά και της υπεράσπισης των εργαζομένων σε ένα εργασιακό περιβάλλον οικονομικής αβεβαιότητας και αστάθειας επέτρεπε την εκμετάλλευση και διαιώνιζε την ανισότητα μεταξύ των υπαλλήλων. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σημειώνεται ότι «η μεγαλύτερη ευελιξία και αυτονομία που παρέχει η τηλεργασία συνοδεύεται συχνά από περισσότερες και εντατικότερες ώρες εργασίας, επηρεάζοντας αρνητικά την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η τηλεργασία επέφερε πολλές προκλήσεις για τους εργαζομένους, ως προς την οργάνωση του χρόνου εργασίας, την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής, την ευημερία και τον εργασιακό χώρο». Έρευνα του Ευρωβαρομέτρου έδειξε ότι οι γυναίκες υπέφεραν περισσότερο από τους άνδρες. Σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέχθησαν μεταξύ της περιόδου Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2021, το 7,4% των γυναικών και το 5,7% των ανδρών αντιμετώπισε δυσκολίες συγκέντρωσης εν ώρα εργασίας λόγω οικογενειακών ευθυνών. Τα ποσοστά είναι ακόμα πιο αυξημένα για τα άτομα σε πλήρη τηλεργασία, με μικρά παιδιά στο σπίτι (27% των γυναικών, 19% των ανδρών). Αντίστροφα, το 31% των γυναικών και το 22% των ανδρών σε πλήρη τηλεργασία, με μικρά παιδιά στο σπίτι, δήλωσαν ότι η δουλειά τους, τους εμπόδισε να αφοσιωθούν επαρκώς στην οικογένειά τους.

EconomyToday 59

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΓΛΥΚΟΚΟΙΤΆΖΟΥΝ ΤΟ 2019 ΑΛΛΆ ΚΡΑΤΟΎΝ ΜΙΚΡΌ ΚΑΛΆΘΙ Το αρμόδιο υφυπουργείο έχει θέσει ξεκάθαρο στόχο για το 2023. Θα επιδιώξει αύξηση στις αφίξεις της τάξης του 5-10% σε σχέση με πέρσι. Οι επαγγελματίες του κλάδου ευελπιστούν με τη σειρά τους σε μια καλή σεζόν αλλά παραμένουν συγκρατημένοι στις προβλέψεις τους. ΤΟΥ ΆΓΓΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΔΉΜΟΥ

60 EconomyToday

Η ΑΓΟΡΆ ΦΑΊΝΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΊΡΝΕΙ ΤΑ ΠΆΝΩ ΤΗΣ, ΜΕ ΑΠΟΤΈΛΕΣΜΑ ΝΑ ΚΙΝΟΎΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΠΆΛΙ ΣΕ ΡΥΘΜΟΎΣ 2019, ΧΡΟΝΙΆ ΡΕΚΌΡ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΌ ΤΟΥΡΙΣΜΌ

Α

ισιοδοξία μεν, συγκρατημένη δε. Αυτό είναι το αίσθημα που επικρατεί μεταξύ των επαγγελματιών του τουρισμού σε σχέση με τη νέα τουριστική σεζόν. Και αυτό γιατί μπορεί οι ενδείξεις να είναι θετικές, ωστόσο οι γεωπολιτικές εξελίξεις έδειξαν περίτρανα στο πρόσφατο παρελθόν ότι μπορούν να επηρεάσουν καίρια τον τουρισμό, γεγονός που αναγκάζει τους άμεσα εμπλεκόμενους με τον κλάδο να κρατούν μικρό καλάθι. Πάντως από πλευράς του αρμόδιου υφυπουργείου έχει τεθεί ξεκάθαρος στόχος για τη φετινή χρονιά. Συγκεκριμένα, ως στόχος για το 2023, έχει τεθεί η αύξηση στις αφίξεις σε ποσοστό που θα κυμαίνεται μεταξύ 5-10% σε σχέση με πέρσι. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αγγίξουμε τα 3,5 εκατ. αφίξεις για το 2023. Όσον αφορά στα έσοδα, αυτά θα εξαρτηθούν εν πολλοίς από τις αφίξεις, όπως

EconomyToday 61

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

άλλωστε συμβαίνει πάντοτε. Αναλυτικότερα, όλοι οι εμπλεκόμενοι με τον τουρισμό φορείς παρουσιάζονται αισιόδοξοι για τη νέα τουριστική σεζόν που ήδη ξεκίνησε, αλλά και για το σύνολο της χρονιάς γενικότερα. Ξενοδόχοι, τουριστικοί πράκτορες, αλλά και το ίδιο το υφυπουργείο υποστηρίζουν ότι τα μηνύματα που έρχονται είναι θετικά. Μάλιστα, ο επίτιμος πρόεδρος του συνδέσμου των ταξιδιωτικών πρακτόρων Άκης Κελεπέσιης τονίζει ότι ζούμε πλέον σε ρυθμούς 2019, τη χρονιά ρεκόρ δηλαδή για τον κυπριακό τουρισμό. Ωστόσο, όλοι επιμένουν να τονίζουν ότι όλα αυτά θα ισχύσουν υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα συμβεί τίποτα απρόοπτο. Κι αυτό γιατί έπαθαν και έμαθαν. Δυο χρόνια πανδημίας «πλήγωσαν» σε μεγάλο βαθμό τον τουρισμό, ενώ στη συνέχεια η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στοίχισαν στην Κύπρο μέσα σε μια νύχτα περίπου 800.000 αφίξεις όπως είχε λεχθεί. Πάντως αυτό που όλοι ευελπιστούν, είναι να κυλήσουν όλα ομαλά και η χρονιά να κλείσει με θετικό πρόσημο, αφού μια καλή τουριστική χρονιά θα έχει θετικό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας.

ΟΙ ΣΤΌΧΟΙ ΤΟΥ ΥΦΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ

Ο υφυπουργός Τουρισμού, Κώστας Κουμής ερωτήθηκε, προ ημερών από τη Σημερινή, για τις προτεραιότητες που έχει θέσει, την τρέχουσα χρονιά, την πρώτη του ως υφυπουργός. Όπως είπε, βασική προτεραιότητα αυτή τη στιγμή είναι να έχουμε μια καλή τουριστική χρονιά, καλύτερη μάλιστα από την προηγούμενη. Ως στόχος για το 2023, έχει τεθεί η ετήσια αύξηση στις αφίξεις σε ποσοστό που θα κυμαίνεται μεταξύ 5-10%. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αγγίξουμε τα 3,5 εκατ. αφίξεις για το 2023.

62 EconomyToday

Υπενθυμίζεται ότι οι αφίξεις τουριστών κατά το 2022 ανήλθαν στα 3.201.080, σε σύγκριση με 1.936.931 το 2021, παραμένοντας όμως χαμηλότερα από τα προ πανδημίας επίπεδα του 2019, όταν είχαν ανέλθει σε 3.976.777. Όσον αφορά στα έσοδα, ο κ. Κουμής ανέφερε ότι αυτά θα είναι αναλογικά με την αύξηση των αφίξεων. Σημειώνεται ότι για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2022, τα έσοδα από τον τουρισμό υπολογίζονται σε €2.439,2 εκ. σε σύγκριση με €1.513,6 εκ. την αντίστοιχη περίοδο του 2021, καθώς και €392,0 εκ. την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2020. Υπολογίζεται ότι τα έσοδα του 2022 ανήλθαν στο 90% περίπου των εσόδων του 2019, χρονιάς ρεκόρ για τον κυπριακό τουρισμό.

ΟΙ ΑΓΟΡΈΣ

Σε συνέχεια λοιπόν των πιο πάνω, το ερώτημα που προκύπτει είναι από πού θα έρθουν φέτος οι τουρίστες και σε ποιες αγορές θα στοχεύσουμε ως προορισμός. Ως γνωστό, πέρσι, μετά και την απώλεια Ρώσων και Ουκρανών τουριστών, στραφήκαμε στην ευρωπαϊκή αγορά και καταφέραμε υπό τις συνθήκες να έχουμε αρκετά καλά αποτελέσματα. Ρωτήσαμε λοιπόν τον κ. Κουμή κατά πόσο η στρατηγική αυτή θα συνεχιστεί και θα επεκταθεί και σε άλλες χώρες. Όπως ανέφερε λοιπόν ο υφυπουργός Τουρισμού, πέρσι μετά και την απώλεια των Ρώσων κυρίως τουριστών, υπήρξε μια στροφή σε χώρες της Ε.Ε., η οποία έγινε από ανάγκη για να καλυφθεί το κενό που δημιουργήθηκε. Δεν αποτελούσαν καινούργιες πηγές προσέλευσης τουριστών, απλά η χώρα μας δεν βρισκόταν στις πρώτες θέσεις αυτών των χωρών, όσον αφορά στους δημοφιλείς

ΠΈΡΑΝ ΤΩΝ ΜΕΓΆΛΩΝ ΑΓΟΡΏΝ ΣΤΟΧΕΎΟΥΜΕ ΚΑΙ ΣΕ ΜΙΚΡΌΤΕΡΕΣ ΑΛΛΆ ΕΞΊΣΟΥ ΕΛΠΙΔΟΦΌΡΕΣ ΑΓΟΡΈΣ, ΌΠΩΣ Η ΑΡΜΕΝΊΑ, Η ΓΕΩΡΓΊΑ ΚΑΙ ΧΏΡΕΣ ΤΗΣ ΒΑΛΤΙΚΉΣ

προορισμούς. Έγιναν λοιπόν πιο εντατικές ενέργειες, ώστε να πετύχουμε να προσελκύσουμε περισσότερους τουρίστες από προορισμούς της Ε.Ε.. Φέτος η προσπάθεια θα συνεχιστεί, ενώ όσον αφορά στους προορισμούς που θα υπάρξει ειδικότερη στόχευση, αυτοί είναι η Γερμανία, η Γαλλία, η Πολωνία, ενώ αυξημένη ροή τουριστών θα επιδιώξουμε να έχουμε και από τις τέσσερις σκανδιναβικές χώρες. Πέραν των πιο πάνω μεγάλων αγορών, η Κύπρος θα στοχεύσει και σε μικρότερες αλλά εξίσου ελπιδοφόρες αγορές με καλές προοπτικές ανάπτυξης για το μέλλον, όπως είναι μεταξύ άλλων η Αρμενία, η Γεωργία και χώρες της Βαλτικής. Παραμένει επίσης το ενδιαφέρον για χώρες της Μέσης Ανατολής και φυσικά για τη Σαουδική Αραβία, μια χώρα με τεράστιες προοπτικές, η οποία μπήκε για τα καλά στο μικροσκόπιο των εδώ αρμοδίων. Τα αποτελέσματα που είχαμε πέρσι από τη συγκεκριμένη χώρα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και επομένως οι προσπάθειες προσέλκυσης τουριστών από τη Σ. Αραβία όχι μόνο θα συνεχιστούν, αλλά θα ενταθούν και φέτος.

ΠΑΣΥΞΕ: ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΈΝΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΊΑ

Συγκρατημένα αισιόδοξος παρουσιάζεται από την πλευρά του ο γενικός διευθυντής του ΠΑΣΥΞΕ Φιλόκυπρος Ρουσουνίδης όσον αφορά στην πορεία του τουρισμού τη φετινή περίοδο. Αν και οι ενδείξεις για τη νέα τουριστική σεζόν είναι ιδιαίτερα θετικές, εντούτοις τα γεγονότα των τριών τελευταίων χρόνων αναγκάζουν τους αρμόδιους με τον τουρισμό φορείς να κρατούν μικρό καλάθι. Αναλυτικότερα, μιλώντας στο Economy Today, ο κ. Ρουσου-

νίδης αφού έκανε λόγο για θετικές ενδείξεις όσον αφορά τη φετινή χρονιά, παρουσιάστηκε συγκρατημένος σε σχέση με τις προβλέψεις του. Και αυτό όπως είπε, καθότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις αποδείχτηκε περίτρανα ότι μπορούν να επηρεάσουν την τουριστική σεζόν. Κάτι που είναι βέβαια απολύτως κατανοητό, αφού κανείς δεν ξεχνά ότι με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Κύπρος, όπως είχε λεχθεί, έχασε μέσα σε μια νύχτα 800.000 αφίξεις. Δηλαδή περίπου το 25% του τουρισμού μας και με σχεδόν καθόλου προοπτικές επαναφοράς της ρωσικής αγοράς στα δεδομένα προ πανδημίας, τουλάχιστον για τα αμέσως επόμενα χρόνια. Πέραν των πιο πάνω, υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους ο κ. Ρουσουνίδης παρουσιάζεται συγκρατημένος. Το αυξημένο κόστος σε θέματα ενέργειας,

πρώτων υλών και άλλων παραγόντων, μειώνει την κερδοφορία των επιχειρήσεων, καθώς δεν μπορεί να μετακυλιστεί στον καταναλωτή. Ο ανταγωνισμός τόσο εσωτερικά όσο και από τη γύρω περιοχή δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια για αύξηση των τιμών αφού σε μια τέτοια περίπτωση θα χαθούν οι υποψήφιοι επισκέπτες.

ΑΥΞΗΜΈΝΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ ΕΝΤΌΣ ΚΑΙ ΕΚΤΌΣ

Βέβαια, όλα τα πιο πάνω, δεν αναιρούν το ενδιαφέρον των ξένων να επισκεφτούν το νησί μας και να διαμείνουν στα κυπριακά ξενοδοχεία. Όπως είπε ο κ. Ρουσουνίδης υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από χώρες της κεντρικής Ευρώπης, αλλά και από τις σκανδιναβικές χώρες. Άλλωστε η στροφή προς την Ευρώπη ξεκίνησε από πέρσι με την απώλεια των Ρώσων και

ΠΑΡΑΜΈΝΕΙ ΕΠΊΣΗΣ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ ΓΙΑ ΧΏΡΕΣ ΤΗΣ ΜΈΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΉΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΆ ΓΙΑ ΤΗ ΣΑΟΥΔΙΚΉ ΑΡΑΒΊΑ, ΜΙΑ ΧΏΡΑ ΜΕ ΤΕΡΆΣΤΙΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ

των Ουκρανών τουριστών και αναμένεται να συνεχιστεί και φέτος. Ερωτηθείς για τον εγχώριο τουρισμό, ο γενικός διευθυντής του ΠΑΣΥΞΕ σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια τα νούμερα που σχετίζονται με το συγκεκριμένο είδος τουρισμού έχουν αυξηθεί και εφόσον συνεχιστεί αυτή η τάση θα μπορούμε να μιλάμε για ένα αξιοπρόσεκτο ποσοστό. Συγκεκριμένα, όπως είπε ο εγχώριος τουρισμός αποτελούσε το 6-7% του συνόλου. Αν αυτό το ποσοστό φτάσει στο 10-11% τότε θα μπορούμε να μιλάμε για ένα πολύ καλό ποσοστό, όπως είπε. Σ’ αυτό έχουν βοηθήσει και τα κυβερνητικά σχέδια ενίσχυσης του εγχώριου τουρισμού, τα οποία θα ήταν καλό να επαναληφθούν και φέτος. Ερωτηθείς για το τουριστικό μας προϊόν, ο κ. Ρουσουνίδης ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικές επενδύσεις αναβάθμισης και εμπλουτισμού

EconomyToday 63

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

του, τόσο στα ορεινά όσο και στις παραθαλάσσιες περιοχές. Οι επενδύσεις, όπως είπε, αφορούσαν τόσο έργα υποδομής όσο και εμπλουτιστικά έργα όπως είναι για παράδειγμα οι μαρίνες, το καζίνο θέρετρο και άλλα τα οποία θα αναβαθμίσουν τη χώρα μας. Κληθείς τέλος να αναφερθεί στα προβλήματα που ταλανίζουν τους ξενοδόχους, ο κ. Ρουσουνίδης σημείωσε ότι το πρόβλημα με τις ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό διογκώνεται και ελπίζουμε όπως είπε να μην έχει αρνητικό αντίκτυπο στις υπηρεσίες που είναι σε θέση να προσφέρουν τα ξενοδοχεία στους πελάτες τους. Πέραν αυτού, υπάρχουν τα προβλήματα που ταλανίζουν και άλλους επαγγελματικούς κλάδους όπως είναι η αύξηση των τιμών των πρώτων υλών, η άνοδος του πληθωρισμού, καθώς και η αύξηση των επιτοκίων που δοκιμάζουν τις αντοχές των ξενοδόχων.

ΣΤΕΚ: ΕΥΕΛΠΙΣΤΟΎΜΕ ΣΤΗ ΝΈΑ ΚΑΝΟΝΙΚΌΤΗΤΑ

Ζητήσαμε και από τη Χρυσαίμιλη Ψηλογένη, γενική διευθύντρια του ΣΤΕΚ την εκτίμησή της για τη φετινή χρονιά στη βάση των ενδείξεων που έχει από τους συνεργάτες του ΣΤΕΚ στο εξωτερικό. Άλλωστε έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε πώς θα κινηθεί η φετινή χρονιά, δεδομένου ότι μετά από δύο δύσκολα χρόνια (2020, 2021) πέρσι υπήρξε μια ενθαρρυντική κινητικότητα στον τουρισμό. Ευελπιστούμε, σημειώνει η κ. Ψηλογένη ότι φέτος θα είναι η χρονιά που θα ξεκινήσει η νέα κανονικότητα για τον τουριστικό τομέα. Βέβαια, μία μεγάλη παράμετρος αυτής της νέας κανονικότητας είναι και η αβεβαιότητα η οποία εκπηγάζει από πολλούς παράγοντες όπως είναι ο πληθωρισμός, η ενεργειακή κρίση, οι 64 EconomyToday

ΟΙ ΕΜΠΛΕΚΌΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΊΣ ΕΊΝΑΙ ΑΙΣΙΌΔΟΞΟΙ ΑΛΛΆ ΚΡΑΤΟΎΝ ΧΑΜΗΛΆ ΤΟΥΣ ΤΌΝΟΥΣ ΑΦΟΎ ΤΑ ΠΑΘΉΜΑΤΑ ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΊΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΈΣ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΈΓΙΝΑΝ ΜΑΘΉΜΑΤΑ

γεωπολιτικές εξελίξεις, η ανάγκη για μετάβαση σε συνθήκες μακροχρόνιας βιωσιμότητας. Με βάση τις μέχρι στιγμής ενδείξεις που λαμβάνουμε και από τους μεγάλους οργανωτές ταξιδιών, αλλά και από τα μέλη μας, αναμένεται πως από πλευράς αφίξεων θα είναι μία πολύ καλή χρονιά. Απ’ εκεί και πέρα, οι αφίξεις από μόνες τους αποτελούν μία πρώτη απλή ένδειξη η οποία χρήζει μεγάλης ανάλυσης και σίγουρα δεν πρέπει να αποτελεί από μόνη της το κριτήριο επιτυχίας ή αποτυχίας μιας τουριστικής περιόδου.

ΠΡΟΚΡΑΤΉΣΕΙΣ

Όσον αφορά στις προκρατήσεις και σε ποιο επίπεδο κινούνται σε σχέση με πέρσι, η κ. Ψηλογένη ανέφερε ότι είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο ακόμα και σε σύγκριση με το 2019. Χαρακτηριστική ένδειξη και το γεγονός ότι κατά την περίοδο του Πάσχα (Καθολικού και Ορθόδοξου) οι πληρότητες ήταν πολύ καλές. Προβληματίζει ο Μάιος κατά τον οποίο παραδοσιακά είχαμε υψηλές αφίξεις από Ρώσους γι’ αυτό και φέτος μέχρι στιγμής είναι χαμηλές οι κρατήσεις. Για τους υπόλοιπους μήνες της θερινής περιόδου οι ενδείξεις είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικές. Εντούτοις, λόγω της αβεβαιότητας και των πρόσφατων γεγονότων που βιώσαμε, επιλέγουμε να κρατάμε μικρό καλάθι, αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η ΦΥΓΉ ΤΩΝ ΡΏΣΩΝ, ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΊΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΎΠΡΙΟΙ

Ρωτήσαμε τη γενική διευθύντρια του ΣΤΕΚ κατά πόσο αναμένεται να συνεχιστεί και φέτος η προσπάθεια που ξεκίνησε πέρσι για προσέλκυση τουριστών από χώρες της Ε.Ε., μετά την απώλεια των Ρώσων. Πράγματι, αναφέρει, υπήρξε μία στροφή προς τις ευρωπαϊκές αγορές, η οποία εμείς ως ΣΤΕΚ λέγαμε πως θα έπρεπε

να γίνει προ πολλών ετών. Λόγω της εισβολής στην Ουκρανία έγινε απότομα και την τελευταία στιγμή, όμως, υπό τις συνθήκες, απέφερε θετικά αποτελέσματα. Πέρσι τέθηκαν οι βάσεις. Το στοίχημα τώρα είναι να επενδύσουμε σ’ αυτές τις αγορές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα ώστε να μειώσουμε και την εξάρτησή μας από συγκεκριμένες άλλες αγορές. Αγορές όπως της Γερμανίας, της Πολωνίας, της Γαλλίας, της Αυστρίας, του Ισραήλ, της Τσεχίας, της Σλοβακίας, της Ουγγαρίας, των σκανδιναβικών χωρών και όχι μόνο, έχουν σημαντικές προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης και μπορούν να εξελιχθούν στους νέους αιμοδότες του κυπριακού τουρισμού. Άλλωστε, όταν ανοίξει ξανά η ρωσική αγορά, θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε ως μία πλήρως καινούργια αγορά την οποία θα πρέπει να προσεγγίσουμε από την αρχή. Πέραν των ξένων υπάρχει και ο εγχώριος τουρισμός. Ποιο είναι το μήνυμα των ξενοδόχων προς τους συμπατριώτες μας; Διαχρονικά, αναφέρει η κ. Ψηλογένη, οι διακοπές σε ξενοδοχεία στην Κύπρο αποτελούσαν επιλογή για τους συμπολίτες μας τους οποίους θεωρούμε από τους καλύτερους πελάτες στα ξενοδοχεία μας. Αναμένουμε πως και φέτος θα συνεχιστεί αυτή η τάση σε επίπεδα αντίστοιχα με άλλες χρονιές. Προτρέπουμε τους συμπολίτες μας να επιλέγουν για τις διακοπές τους αλλά και τα σαββατοκύριακα το νησί μας. Αντιλαμβάνεστε αυτό έχει προστιθέμενη αξία σε όλη την αλυσίδα του τομέα της φιλοξενίας αλλά και ευρύτερα στην οικονομία της χώρας μας.

ΤΑ ΒΑΣΙΚΆ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ

Τέλος, ζητήσαμε από τη γενική διευθύντρια του ΣΤΕΚ να μας καταγράψει τα βασικότερα προβλήματα που συνεχίζουν ακόμα να ταλανίζουν την ξενο-

δοχειακή βιομηχανία. Όπως είπε, το βασικότερο και διαχρονικότερο ζήτημα που καλούμαστε επιτέλους να αντικρίσουμε και να διαχειριστούμε, αφορά στην ανάγκη για στοχευμένη στροφή στον ποιοτικό τουρισμό με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ως ΣΤΕΚ το λέμε από τη μέρα ίδρυσής μας πριν από 27 χρόνια. Το θέμα είναι να δρούμε προληπτικά και όχι μόνο κατασταλτικά. Ο ΣΤΕΚ θα στηρίξει τις προσπάθειες του νέου υφυπουργού Τουρισμού και θα συνδράμει, όπως κάνει διαχρονικά, με συγκεκριμένες εισηγήσεις. Απ’ εκεί και πέρα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ξενοδοχειακή βιομηχανία παραμένουν μεγάλα. Αύξηση κόστους λειτουργίας (πρώτων υλών, ενέργειας, επιτοκίων) χωρίς αντίστοιχη αύξηση ή μετακύλιση των χρεώσεων, έλλειψη εργατικού δυναμικού όπως και σε όλες τις τουριστικές χώρες, αθέμιτος ανταγωνισμός από καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, έντονος ανταγωνισμός από άλλους, φθηνότερους, προορισμούς στην περιοχή, αλλά και γενικά θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως ηχορύπανση, άναρχη δόμηση, ταπελορύπανση, υποδομές που χρήζουν συντήρησης και αναβάθμισης, κ.τλ..

άζονται τη νέα αυτή τουριστική σεζόν, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως η αγορά φαίνεται να παίρνει τα πάνω της, με αποτέλεσμα να κινούμαστε και πάλι σε ρυθμούς 2019, χρονιά ρεκόρ για τον κυπριακό τουρισμό. Ως εκ τούτου και με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει οποιοδήποτε απρόοπτο, σημείωσε, τη φετινή χρονιά αναμένεται να καταγράψουμε περίπου 4 εκατ. αφίξεις και γύρω στο 1,5 εκατ. ταξίδια Κυπρίων στο εξωτερικό. Όπως γίνεται αντιληπτό, τόσο οι Κύπριοι όσο και οι ξένοι έχουν την ανάγκη να ταξιδέψουν μετά από τα δύσκολα χρόνια της πανδημίας και στη συνέχεια του πολέμου στην Ουκρανία και έτσι φέτος το καλοκαίρι αναμένεται να υπάρξει σημαντική κίνηση στα ταξίδια τόσο προς όσο και από την Κύπρο.

ΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΊ

Όσον αφορά τώρα στους προορισμούς, ο κ. Κελεπέσιης αναφέρει ότι η Ελλάδα ανέκαθεν

αποτελεί σταθερή και διαχρονική αξία για τα ταξίδια των Κυπρίων. Πέραν αυτής, φέτος καταγράφεται αυξημένο ενδιαφέρον για χώρες της κεντρικής Ευρώπης αλλά και για τις σκανδιναβικές χώρες. Ερωτηθείς για το ποιος προορισμός φαίνεται να κερδίζει έστω και κάπως περισσότερο την προτίμηση των Κυπρίων, ο κ. Κελεπέσιης ανέφερε πως εξαιτίας και των πολλών απευθείας πτήσεων που υπάρχουν, η Γαλλία και η Ιταλία φαίνεται να υπερισχύουν των άλλων προορισμών. Δηλαδή Αυστρίας, Τσεχίας, Ισπανίας και Σκανδιναβίας. Εκεί που φαίνεται να υπάρχει μια μείωση είναι στους μακρινούς προορισμούς και αυτό όπως είπε ο κ. Κελεπέσιης ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός ότι τα εισιτήρια για τους εν λόγω προορισμούς καταγράφουν αύξηση στην τιμή τους. Όπως είπε, ενώ για την Ελλάδα και την κεντρική Ευρώπη υπάρχει μια πολύ μικρή αύξηση στην τιμή των εισιτηρίων της τάξης του 3-4%,

για τους μακρινούς προορισμούς η αύξηση στις τιμές αγγίζει το 10% περίπου, ποσοστό το οποίο ενδεχομένως να λάβει υπόψη του κάποιος ο οποίος θέλει να πραγματοποιήσει ένα τέτοιο ταξίδι.

ΚΑΙ ΚΡΟΥΑΖΙΈΡΕΣ

Σημαντικό μερίδιο στην ταξιδιωτική κίνηση φαίνεται ότι διεκδικούν και οι κρουαζιέρες αφού όπως προκύπτει αρκετοί είναι αυτοί που τις προτιμούν για τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Όπως ανέφερε ο κ. Κελεπέσιης οι πληρότητες των πλοίων κυμαίνονται σε αρκετά καλά επίπεδα. Οι ταξιδιώτες επιλέγουν τόσο δρομολόγια που ξεκινούν από τη Λεμεσό, όσο και από άλλες χώρες. Όπως ανέφερε ο κ. Κελεπέσιης, είναι γνωστό ότι μεγάλες εταιρείες κρουαζιέρας όπως η MSC και η Royal Caribbean πραγματοποιούν δρομολόγια από τη Λεμεσό και αρκετοί συμπατριώτες μας τις επιλέγουν για τις διακοπές τους.

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΊ ΠΡΆΚΤΟΡΕΣ: ΣΕ ΡΥΘΜΟΎΣ 2019

Ιδιαίτερα αισιόδοξος, ότι η φετινή χρονιά θα κινηθεί σε ρυθμούς 2019, παρουσιάζεται ο επίτιμος πρόεδρος του συνδέσμου ταξιδιωτικών πρακτόρων Άκης Κελεπέσιης. Μιλώντας στο Economy Today, ο κ. Κελεπέσιης έκανε λόγο για μια διαφαινόμενη καλή χρονιά, φτάνει βέβαια όπως είπε να μην υπάρξει οποιοδήποτε απρόοπτο. Αναλυτικότερα, ο κ. Κελεπέσιης αναφέρθηκε στις ιδιαίτερα θετικές ενδείξεις που παρουσι-

EconomyToday 65

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΤΟ ΠΛΟΊΟ ΣΑΛΠΆΡΕΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΙΣΙΤΉΡΙΑ ΓΊΝΟΝΤΑΙ ΑΝΆΡΠΑΣΤΑ Έφτασε η ώρα για τον κόσμο που θέλει να ταξιδέψει με το καράβι από και προς την Κύπρο και την Ελλάδα. ΧΑΡΙΣ ΒΩΒΟΥ

Σ

ε λίγες ημέρες ξεκινούν τα φετινά ακτοπλοϊκά δρομολόγια Κύπρου – Ελλάδας και τα εισιτήρια έχουν γίνει ανάρπαστα, με το 90% των αγορών να γίνονται διαδικτυακά. Για δεύτερη χρονιά η απήχηση του κόσμου είναι μεγαλύτερη της αναμενόμενης, με αποτέλεσμα την πρώτη ημέρα, Μεγάλη Τρίτη 11 Απριλίου, που άνοιξε το σύστημα να έχουν πραγματοποιηθεί αγορές εισιτηρίων για περίπου 2.500 επιβάτες και 800 οχήματα, οι οποίες μέσα σε δέκα ημέρες διπλασιάστηκαν. Οι περισσότερες αγορές εισιτηρίων αφορούν σε καμπίνες, αυτοκίνητα και κατοικίδια. Στις 31 Μαΐου λοιπόν το πλοίο Daleela σαλπάρει από το λιμάνι της Λεμεσού προς το λιμάνι του Πειραιά και ολοκληρώνει τα φετινά του δρομολόγια την 1η Σεπτεμβρίου 66 EconomyToday

ΣΥΝΟΛΙΚΆ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΟΎΝ 44 ΔΡΟΜΟΛΌΓΙΑ ΚΑΙ ΘΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΘΟΎΝ ΠΕΡΊΠΟΥ ΠΈΡΑΝ ΤΩΝ 12.000 ΕΠΙΒΑΤΏΝ

από το λιμάνι του Πειραιά προς το λιμάνι της Λάρνακας. Ο διευθυντής της ναυτιλιακής πλοιοκτήτριας εταιρείας Scandro, Μάριος Μιχαήλ, μιλώντας στο Economy Today αναφέρει ότι μέσα σε δύο ώρες από τις 8 μέχρι τις 10 το πρωί της Μεγάλης Τρίτης, έγιναν κρατήσεις ενός μήνα, με τις περισσότερες να αφορούν καμπίνες και τη ζήτηση να κορυφώνεται για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Όπως εξηγεί το μεγαλύτερο μέρος των ταξιδιωτών είναι άνθρωποι που φοβούνται να ταξιδέψουν με το αεροπλάνο, οι οποίοι περιμένουν πώς και πώς αυτή την ευκαιρία για ταξίδι, συμπληρώνοντας ότι μέσω της Ελλάδος, έρχεται αρκετός κόσμος και από άλλες χώρες, όπως Ιταλοί, Γάλλοι, Ρώσοι, Ουκρανοί με τα δικά τους αυτοκίνητα.

Ο ΚΌΣΜΟΣ ΤΟ ΑΓΚΆΛΙΑΣΕ

Τη μεγάλη ανταπόκριση του κόσμου σχολιάζει στο Economy Today και ο ιδιοκτήτης του τουριστικού γραφείου Orthodoxou travel, που έχει αναλάβει φέτος τις πωλήσεις των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων Αντώνης Ορθοδόξου, σημειώνοντας ότι «είναι πάρα πολύ ικανοποιημένος από τις αγορές των εισιτηρίων. Ο κόσμος το αγκάλιασε και από τις πρώτες

δυο μέρες είχαν γίνει σχεδόν 3.500 αγορές εισιτηρίων». Όπως εξηγεί, «ο Αύγουστος έχει την τιμητική του για τις καλοκαιρινές διακοπές και ο κόσμος παίρνει και τα οχήματά του για να ταξιδέψει. Συνολικά θα πραγματοποιηθούν 22 δρομολόγια μετ’ επιστροφής, με δυνατότητα 300 ατόμων σε κάθε ταξίδι, ενώ θα μπορεί να εξυπηρετήσει συνολικά φέτος περίπου πέραν των 12.000 επιβατών». Οι πιο περιζήτητες καμπίνες είναι για τα κατοικίδια, με το 90% να φιλοξενούν σκυλιά, οι οποίες έχουν εξαντληθεί από τις τρεις πρώτες ώρες που άνοιξε η πλατ-

φόρμα για την αγορά εισιτηρίων τη Μεγάλη Τρίτη. Για κάθε ταξίδι ο αριθμός των καμπίνων για κατοικίδια ανέρχεται σε δύο και μπορούν να φιλοξενήσουν μικρά ζώα και συγκεκριμένα μόνο σκυλάκια και γατάκια μέχρι πέντε κιλά. Κανένα άλλο είδος ζώου δεν επιτρέπεται να ταξιδέψει με το πλοίο σε οποιονδήποτε χώρο, διευκρινίζεται. Οι περισσότεροι επιβάτες επιλέγουν να ταξιδέψουν από τα μέσα Ιουλίου μέχρι το τέλος Αυγούστου και αυτή την περίοδο είναι πιο δύσκολη η εύρεση εισιτηρίων. Ερωτηθείς για το αν ο περισσότερος κόσμος ταξιδεύει από Κύπρο προς Ελλάδα

ή το αντίστροφο, απαντά ότι «οι πιο πολλοί πηγαίνουν Ελλάδα». Όπως τόνισε ο κ. Ορθοδόξου, «πρέπει η πλοιοκτήτρια εταιρεία και το Υφυπουργείο Ναυτιλίας να βρουν τρόπο να επεκτείνουν το συγκεκριμένο δρομολόγιο και αν είναι εφικτό να ξεκινά από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη. Χρειάζεται επέκταση», διευκρινίζει.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΉ ΕΠΈΚΤΑΣΗΣ

Λόγω της μεγάλης ζήτησης των εισιτηρίων, εγείρεται το ερώτημα για το αν υπάρχει δυνατότητα αύξησης και επέκτασης των δρο-

ΟΙ ΠΙΟ ΠΕΡΙΖΉΤΗΤΕΣ ΚΑΜΠΊΝΕΣ ΕΊΝΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΤΟΙΚΊΔΙΑ ΚΑΙ ΈΧΟΥΝ ΕΞΑΝΤΛΗΘΕΊ ΑΠΌ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΠΡΏΤΕΣ ΏΡΕΣ

μολογίων, μέσα στο καλοκαίρι, αλλά και τον υπόλοιπο χρόνο. Για το εν λόγω ερώτημα το Economy Today επικοινώνησε με λειτουργούς του Υφυπουργείου Ναυτιλίας, οι οποίοι σημειώνουν ότι «σύμφωνα με τους όρους των Διαγωνιστικών Εγγράφων της προκήρυξης του Ανοικτού Ευρωπαϊκού Διαγωνισμού της Θαλάσσιας Επιβατικής Σύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας, καθώς και της Σύμβασης που υπέγραψε η Ανάδοχος Εταιρεία, ορίζεται ρητά ότι η Ανάδοχος Εταιρεία υποχρεούται να εκτελέσει 22 μετ’ επιστροφής πλόες τον χρόνο, λαμβάνοντας για την

EconomyToday 67

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

υπηρεσία αυτή κρατική επιδότηση ύψους 5,5 εκατομμυρίων ευρώ. Ως εκ τούτου, ο αριθμός των 22 μετ΄ επιστροφής δρομολογίων δεν μπορεί να αλλάξει, με τους εν ισχύ υφιστάμενους όρους. Περαιτέρω, σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης, η παροχή της υπηρεσίας της Θαλάσσιας Επιβατικής Σύνδεσης πρέπει να γίνεται εποχικά μεταξύ Απριλίου/ Μαΐου και Σεπτεμβρίου/Οκτωβρίου που είναι η περίοδος όπου αναμένεται μεγαλύτερη ζήτηση από τους επιβάτες». Ερωτηθέντες για το ποιος είναι υπεύθυνος για να αποφασίσει αυτή την επέκταση διευκρινίζεται ότι «η οποιαδήποτε αλλαγή όρων της Σύμβασης, όπως για παρά-

δειγμα η αύξηση ή/και επέκταση των δρομολογίων, θα πρέπει να συμφωνηθεί από κοινού από τα Συμβαλλόμενα μέρη τα οποία είναι η Ανάδοχος Εταιρία και το Υφυπουργείο Ναυτιλίας ως η Αναθέτουσα Αρχή, με την προϋπόθεση ότι θα δοθεί προηγουμένως έγκριση για τις αλλαγές που θα γίνουν από τις Αρμόδιες Υπηρεσίες του Κράτους που επηρεάζονται, αφού η τυχόν αύξηση ή/και επέκταση των δρομολογίων θα οδηγούσε, μεταξύ άλλων και σε αύξηση της κρατικής επιδότησης. Κατά συνέπεια, για οποιαδήποτε αλλαγή ή/και τροποποίηση όρων της Σύμβασης, θα πρέπει να ακολουθηθεί η προαναφερθείσα διαδικασία».

Η ΜΕΓΆΛΗ ΖΉΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΙΤΗΡΊΩΝ ΕΓΕΊΡΕΙ ΤΟ ΕΡΏΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝ ΥΠΆΡΧΕΙ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΑ ΑΎΞΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΈΚΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΟΜΟΛΟΓΊΩΝ, ΜΈΣΑ ΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΊΡΙ

Όσον αφορά στο ποιος είναι ο ρόλος του Υφυπουργείου Ναυτιλίας σ’ αυτό το ζήτημα, ώστε να επεκταθούν τα δρομολόγια και να εξυπηρετείται περισσότερος κόσμος, σημειώνεται ότι «το Υφυπουργείο Ναυτιλίας είναι η Αναθέτουσα Αρχή υλοποίησης της Σύμβασης, οπότε περιορίζει τις δραστηριότητές του στη γενική επιβολή των όρων της Σύμβασης. Οποιαδήποτε επέκταση του αριθμού των υφιστάμενων δρομολογίων θα οδηγούσε στην τροποποίηση των όρων της Σύμβασης, όπου για να επιτευχθεί τέτοια τροποποίηση, απαιτείται η συμφωνία των Συμβαλλόμενων Μερών και η προηγούμενη έγκριση άλλων Αρμόδιων Κρατικών Υπηρεσιών».

ΠΕΙΡΑΙΆΣ

ΛΕΜΕΣΟΣ

ΛΑΡΝΑΚΑ

68 EconomyToday

ΜΕΓΆΛΟ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝ

Η Κύπρος ως νησιωτική χώρα, η μόνη οδός διαφυγής που έχουν οι κάτοικοί της είναι μέσω αέρος και η Ελλάδα είναι η χώρα με τους περισσότερους ταξιδιώτες από και προς τη χώρα. Όμως υπάρχουν αρκετοί συνάνθρωποί μας που δεν μπορούν να έρθουν ή να φύγουν από την Κύπρο με αεροπλάνο. Στο ερώτημα για το εάν υπάρχουν σκέψεις ή δράσεις για να προστεθεί μόνιμα ένα ακτοπλοϊκό δρομολόγιο Κύπρου - Ελλάδας ή και με άλλη χώρα όπως το Ισραήλ ή η Αίγυπτος, αναφέρεται ότι «το Υφυπουργείο Ναυτιλίας προσέδωσε και προσδίδει μεγάλη σημασία στην επαναλειτουργία, της θαλάσσιας επιβατικής σύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας η οποία πέρυσι, μετά από 21 χρόνια απουσίας, έγινε πραγματικότητα και η οποία αγκαλιάστηκε από το επιβατικό κοινό με τεράστια επιτυχία, ξεπερνώντας κάθε επιθυμητή προσδοκία. Η θαλάσσια επιβατική σύνδεση Κύπρου-Ελλάδας αποτελεί Υπηρεσία Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) σύμφωνα με τους ενωσιακούς κανόνες, η οποία επιδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η διάρκεια της ισχύουσας Σύμβασης είναι 3 χρόνια, με δυνατότητα απευθείας παράτασης μέχρι και για ακόμα 3 χρόνια. Ευχής έργον είναι μετά τη λήξη της επιδοτούμενης γραμμής να υπάρξει ενδιαφέρον από τη βιομηχανία, ώστε να συνεχίσει η θαλάσσια επιβατική Σύνδεση Κύπρου - Ελλάδας ή και με οποιαδήποτε άλλη χώρα. Αναφορικά με το κατά πόσο υπάρχει περιθώριο για σύνδεση της γραμμής και με το Ισραήλ, απλά να αναφέρω ότι υπάρχει ενδιαφέρον για δημιουργία θαλάσσιας σύνδεσης και από τις δυο πλευρές (Κύπρο και Ισραήλ), όμως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάτι ανακοινώσιμο. Σημειώνεται,

Η ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΉ ΣΎΝΔΕΣΗ ΤΟ 2022, ΜΕΤΆ ΑΠΌ 21 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΟΥΣΊΑΣ, ΈΓΙΝΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΓΚΑΛΙΆΣΤΗΚΕ ΑΠΌ ΤΟ ΕΠΙΒΑΤΙΚΌ ΚΟΙΝΌ

ωστόσο, ότι προνοείται ρητά στα Διαγωνιστικά Έγγραφα ότι ο Επιτυχών Προσφοροδότης μπορεί να επιλέξει να επεκτείνει το ταξίδι Κύπρου-Ελλάδας σε τρίτη γειτονική χώρα (ταξίδι που δεν θα λάβει επιδότηση)». Αναφορικά με το πώς βλέπει το Υφυπουργείο αυτό το ενδεχόμενο, προστίθεται ότι «η θαλάσσια επιβατική σύνδεση Κύπρου-Ελλάδας φαίνεται ότι έχει αρχίσει να δημιουργεί ένα νέο τμήμα τουριστικής αγοράς για ταξιδιώτες που επιθυμούν να ταξιδεύσουν προς και από την Κύπρο και την υπόλοιπη Ευρώπη με τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα και δίκυκλα, προσφέροντας ένα εναλλακτικό τρόπο μεταφοράς. Το Υφυπουργείο Ναυτιλίας θα χαιρετήσει οποιαδήποτε τέτοια προσπάθεια και πρωτοβουλία. Παρόλα αυτά, η μόνιμη προσθήκη ενός θαλάσσιου επιβατικού δρομολογίου από και προς την Κύπρο θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, όπως π.χ. τη ζήτηση που θα είχε η γραμμή ολόχρονα, η συχνότητα των δρομολογίων και η οικονομική βιωσιμότητα των μεταφορέων».

ΤΙΜΈΣ ΚΑΙ ΛΙΜΕΝΙΚΟΊ ΦΌΡΟΙ

Συνολικά, θα γίνουν 22 δρομολόγια μετ’ επιστροφής, από τα οποία τα 14 θα πραγματοποιηθούν από το λιμάνι της Λεμεσού και τα οκτώ από το λιμάνι της Λάρνακας, αρχίζοντας από τον Αύγουστο. Η διάρκεια του ταξιδιού από το λιμάνι της Λεμεσού προς το λιμάνι του Πειραιά υπολογίζεται στις 30 ώρες, ενώ από το λιμάνι της Λάρνακας στις 32 ώρες. Οι κρατήσεις μπορούν να γίνουν από την ιστοσελίδα της ναυτιλιακής εταιρείας Scandro και από τα τουριστικά πρακτορεία Orthodoxou travel και bbt air για την Ελλάδα. Οι τιμές των εισιτηρίων κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, ωστόσο θα είναι πιο ακριβά από και προς τη Λεμεσό λόγω των υψηλοτέρων

λιμενικών φόρων, σε σχέση με το λιμάνι της Λάρνακας. Ενδεικτικά, όσον αφορά στις τιμές των λιμενικών φόρων, σύμφωνα με το τουριστικό γραφείο Orthodoxou travel, από τη Λεμεσό ο φόρος για τη μονή διαδρομή ενηλίκων ανέρχεται σε 32,99 ευρώ, ενώ για τη διπλή διαδρομή σε 65,98 ευρώ. Για παιδιά ηλικίας 4-12 ετών για μονή διαδρομή ανέρχεται σε 25,84 ευρώ, για διπλή σε 51,68 ευρώ, ενώ για βρέφη ηλικίας 0-4 ετών η μονή διαδρομή ανέρχεται σε 18,69 και η διπλή διαδρομή σε 37,38 ευρώ. Στα αυτοκίνητα μέχρι πέντε μέτρα για τη μονή διαδρομή οι λιμενικοί φόροι ανέρχονται σε 51,55 ευρώ και σε 103,10 ευρώ για διπλή διαδρομή. Για τις μοτοσυκλέτες η μονή διαδρομή είναι 40,90 ευρώ και για διπλή 81,80 ευρώ. Για τα τροχόσπιτα στα 63,14 ευρώ και στα 126,28 ευρώ για εισιτήριο μετ’ επιστροφής. Επίσης, οι λιμενικοί φόροι στο λιμάνι της Λάρνακας για μονή διαδρομή ενηλίκων ανέρχονται σε 29,3 ευρώ και για διπλή σε 58,60 ευρώ. Για παιδιά ηλικίας 4-12 ανέρχονται σε 22,15 ευρώ και σε 44,30 για διπλή διαδρομή, ενώ για βρέφη από 0-4 ετών ανέρχονται σε 15 ευρώ και 30 ευρώ, αντίστοιχα. Στα αυτοκίνητα ανέρχονται σε 46,49 ευρώ και σε 92,98 ευρώ η διπλή διαδρομή, σε μοτοσυκλέτες σε 40,47 ευρώ και 80,94 ευρώ και σε καραβάνια αυτοκινούμενα σε 60,40 ευρώ και σε 120,80 ευρώ, αντίστοιχα. Οι τιμές των λιμενικών φόρων είναι ίδιοι και στα δύο λιμάνια για τα ποδήλατα όπου η μονή διαδρομή κοστίζει 0,47 cents και η διπλή 0,94 cents. Τα λιμενικά τέλη είναι κοινά στο λιμάνι Λάρνακας και Λεμεσού και για μεταφορά ζώων. Συγκεκριμένα, για τη μεταφορών κατοικίδιων (σκυλάκια και γατάκια) το κόστος ανέρχεται συνολικά σε 35 ευρώ για κάθε ταξίδι και από τα δύο λιμάνια.

EconomyToday 69

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΟ, ΠΟΛΥΤΕΛΕΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟ «Ανακαλύψτε το Minthis, ένα θέρετρο εμπνευσμένο από τη φύση και προσφέρετε στον εαυτό σας μια πραγματική απόδραση».

Τ

ο Minthis είναι ένα νέο και καινοτόμο πολυτελές θέρετρο που προσφέρει στους καλεσμένους του μια πιο αυθεντική και πιο προσωπική εμπειρία. Είναι ένα μαγευτικό μέρος όπου δημιουργούνται αξέχαστες αναμνήσεις. Η καρδιά της φιλοσοφίας του Minthis έχει να κάνει με τον εμπλουτισμό. Το πνεύμα του τοπίου προσφέρει μια αίσθηση πραγματικής απόδρασης και ένα μέρος για να περάσετε χρόνο να επαναφορτίστε και να επανασυνδεθείτε με την υπέροχη κυπριακή φύση. Ανάμεσα σε χιλιόμετρα προστατευόμενης περιοχής NATURA 2020, οι ευκαιρίες για περιπέτεια και ανακαλύψεις είναι ατελείωτες. Απολαύστε τη διάσημη κυπριακή φιλοξενία με πολυτέλεια και άνεση στις σουίτες 2 υπνοδωματίων στο Minthis Suites, δειπνήστε στα εξαιρετικά εστιατόρια και χαλαρώστε στο πρωτοποριακό καταφύγιο ευεξίας Minthis Spa. Σε μια προνομιακή τοποθεσία, ανάμεσα σε αρχαίους ελαιώνες, ευωδιαστούς οπωρώνες και κυματιστούς λόφους με αμπελώνες, το Minthis χαρακτηρίζουν οι επαύλεις που έφεραν αρχιτεκτονική επανάσταση σε συνδυασμό με τις εντυπωσιακές κτηριακές εγκαταστάσεις του Spa και του Club-House και των Suites, όλα 70 EconomyToday

ΤΟ MINTHIS SUITES ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ BOUTIQUE ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΟ ΜΕ ΆΝΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΛΕΠΤΥΣΜΈΝΕΣ ΣΟΥΊΤΕΣ ΕΝΌΣ ΚΑΙ ΔΎΟ ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΊΩΝ, ΙΔΑΝΙΚΈΣ ΓΙΑ ΌΣΟΥΣ ΘΈΛΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΔΡΆΣΟΥΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΝΑ ΧΑΛΑΡΏΣΟΥΝ ΜΈΣΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΠΡΆΣΙΝΕΣ ΒΟΥΝΟΠΛΑΓΙΈΣ

σχεδιασμένα προσεκτικά και σε πλήρη αρμονία με τη φύση. Υπηρεσίες 5 αστέρων συμπληρώνουν και αποκαλύπτουν την ξεχωριστή φιλοσοφία του Minthis Resort τοποθετώντας το στην κορφή των πολυτελών ολιστικών προορισμών στην Κύπρο.

ΠΟΛΥΤΕΛΗΣ ΔΙΑΜΟΝΗ

Το Minthis Suites είναι ένα boutique ξενοδοχείο με άνετες και εκλεπτυσμένες σουίτες ενός και δύο υπνοδωματίων, ιδανικές για όσους θέλουν να αποδράσουν από την καθημερινότητα και να χαλαρώσουν μέσα στις καταπράσινες βουνοπλαγιές. Οι σουίτες προσφέρουν ένα νέο και μοναδικό τύπο διαμονής στην τουριστική βιομηχανία της Κύπρου, έναν προσεγμένο συνδυασμό πολυτέλειας, εγκαταστάσεων και υπηρεσιών που με την αρχιτεκτονική και τον σχεδιασμό τους αξιοποιούν και αγκαλιάζουν τη δύναμη της φύσης και την αναδεικνύουν σε καθοριστικό παράγοντα της ολιστικής προσέγγισης του Minthis Resort στις συνεχώς μεταβαλλόμενες

απαιτήσεις των σημερινών ταξιδιωτών που επιθυμούν περισσότερο χώρο, σύγχρονες ανέσεις, ιδιωτικότητα και εξατομικευμένη εμπειρία. Η αρχιτεκτονική στις σουίτες εστιάζει στην ανάδειξη της καταπληκτικής φύσης που το περιβάλλει, μέσα από τεράστιες μπαλκονόπορτες που οδηγούν σε ιδιωτικούς κήπους με αρωματικά φυτά και λουλούδια ή σκεπαστές βεράντες που αναδεικνύουν την ηρεμία και ομορφιά της φύσης ενισχύουν την ολιστική προσέγγιση στην ευεξία που προσφέρει στους καλεσμένους του το Minthis.

ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ

Oι επισκέπτες του Resort έχουν το προνόμιο να επισκεφθούν το Minthis Spa, ένα πρωτοποριακό για τα κυπριακά δεδομένα καταφύγιο ευεξίας και να βιώσουν μια καθηλωτική εμπειρία, εμπνευσμένη από το φυσικό περιβάλλον συνδυάζοντας την επανορθωτική δύναμη των τοπικών βοτάνων και μετάλλων με τη σύγχρονη

παράδειγμα, το αναζωογονητικό Aroma Journey χρησιμοποιεί τοπικό ελαιόλαδο, θρυμματισμένο με φύλλα μέντας που βρίσκονται στον κήπο με βότανα του θερέτρου, για απολέπιση και μασάζ για ολόκληρο το σώμα. Το Ancient Vine Renewal είναι ένα χαλαρωτικό μασάζ προσώπου και σώματος που βοηθά στην εξισορρόπηση της βλαβερής επίδρασης των ελεύθερων ριζών, χρησιμοποιώντας σταφύλια που καλλιεργούνται στους αμπελώνες, με μεθόδους που χρονολογούνται πάνω από 400 χρόνια. Αυτός ο συνδυασμός φυσικών στοιχείων με την επιστήμη σε ένα περιβάλλον εμπνευσμένο από τη φύση, είναι η ολιστική προσέγγιση στην ευεξία που διακρίνει το Minthis Resort.

ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ

επιστήμη για αναζωογόνηση και αποκατάσταση. Καθώς πλησιάζει κανείς, το κτήριο κυριολεκτικά αναδύεται μέσα από τη γη, κρυμμένο κάτω από μια καταπράσινη στέγη που λειτουργεί σαν φυσικός κλιματισμός. Οι μεγάλες αίθουσες όπως αυτή της 25μετρης εσωτερικής πισίνας, του υπερσύγχρονου γυμναστηρίου και της πισίνας υδροθεραπείας δίνουν την αίσθηση ότι αιωρούνται πάνω από το συγκλονιστικό αυτό τοπίο. Οι μοναδικές Thermal Suites, προσφέρουν μια πολυ-επίπεδη αισθητηριακή εμπειρία που

εμπεριέχει τα 5 στοιχεία της φύσης – αέρα, γη, νερό, φωτιά και αιθέρα μέσα από μια ποικιλία εμπειριών όπως η Αroma Sauna και Φινλανδική Sauna, τα Salt Room and Steam Room, το Ice Fountain και τα Experience. Η ευεξία παγκόσμιας κλάσης είναι παντού έτοιμη να αποκαταστήσει, να εξισορροπήσει και να σας συνδέσει ξανά με τη φύση! Οι θεραπείες του Minthis Spa ακολουθούν τη φιλοσοφία του θέρετρου χρησιμοποιώντας βιολογικά συστατικά με μεγάλο θεραπευτικό όφελος. Για

Όλες οι εγκαταστάσεις στο Minthis έχουν σχεδιαστεί για να αναδεικνύουν το αίσθημα ευεξίας που προσφέρει η επαφή με τη φύση στους εκλεκτούς επισκέπτες. Μπορείτε να παίξετε γκολφ, να απολαύστε την καλύτερη μεσογειακή κουζίνα σε ένα από τα εστιατόρια, να επισκεφθείτε την Πλατεία και την γκάμα των μπουτίκ της, να παρακολουθήστε το ηλιοβασίλεμα στο εκλεπτυσμένο κοκτέιλ μπαρ Bar-M, να απολαύστε μια θεραπεία στο πρωτοποριακό Minthis Spa, να ανακαλύψτε το εκπληκτικό μοναστήρι του 12ου αιώνα και να εξερευνήστε το φυσικό περιβάλλον πεζοπορώντας στο μονοπάτι της φύσης ή κάνοντας ποδήλατο κατά μήκος των ποδηλατοδρόμων του θέρετρου, το Minthis προσφέρει μια δραστηριότητα για τον καθένα.

ΝΕΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Σύντομα, το Minthis θα προσφέρει επίσης αθλητικές εγκαταστάσεις, με ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων: 4 γηπέδων τένις, 2

γηπέδων padel, ένα πολυλειτουργικό γήπεδο που καλύπτει όλους τους αγώνες από μπάντμιντον μέχρι μπάσκετ, τοξοβολία και μια πρωτότυπη παιδική χαρά.

ΑΒΙΑΣΤΗ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ

Το Minthis φιλοξενεί μια συλλογή από βραβευμένες πολυτελείς κατοικίες, επαύλεις και σουίτες, που σχεδιάστηκαν από τους παγκοσμίου φήμης αρχιτέκτονες Woods Bagot. Υπάρχουν πολλές επιλογές ακινήτων στη Minthis, με αυστηρό σχεδιασμό χαμηλής πυκνότητας, που εγγυάται την αποκλειστικότητα, την ομορφιά του τοπίου και τις μακροπρόθεσμες αξίες ακινήτων και ενοικίασης. Η συλλογή Residences προσφέρει επαύλεις που σχεδιάζονται βάση των αναγκών και των απαιτήσεων των πελατών μας, είναι τοποθετημένες σε μεγάλα οικόπεδα με δύο ξεχωριστά στυλ μοντέρνων σχεδίων θέρετρου. Υπάρχουν και επαύλεις 2 και 3 υπνοδωματίων που βρίσκονται σε ιδιωτικές γειτονιές και είναι ετοιμοπαράδοτες. Το Ezousa Suites είναι μια συλλογή από διαμερίσματα/σουίτες δύο υπνοδωματίων, που αποτελούν την ιδανική λύση συνδυάζοντας την πολυτελή διαβίωση με χαμηλά έξοδα συντήρησης και προσφέρουν μια μοναδική επενδυτική ευκαιρία. Όλες οι κατοικίες στο Minthis έχουν άμεση πρόσβαση σε ανέσεις παγκόσμιας κλάσης και περιλαμβάνουν πλήρη πρόσβαση στο γήπεδο του γκολφ και στο Minthis Spa. Μια σειρά από πολυτελείς υπηρεσίες είναι διαθέσιμη στους ιδιοκτήτες, κάνοντας τη ζωή στο Minthis να κυλά αβίαστα μέσα σε ένα μαγευτικό περιβάλλον .

INFO: Για πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε το www.minthisresort.com ή να μας τηλεφωνήσετε στο +357 26 842 000. Θα χαρούμε να σας εξυπηρετήσουμε.

EconomyToday 71

ΘΕΜΑ

ΤΟ ΝΤΟΥΜΠΆÏ

Η ΙΚΑΝΌΤΗΤΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΈΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΚΑΘΕΣΤΏΣ Η ικανότητα του δεύτερου πλουσιότερου Εμιράτου να προσαρμόζεται στις εξελίξεις είναι κάτι το οποίο χαρακτηρίζει την ιστορία του, από την απεξάρτηση από το πετρέλαιο μέχρι τη σημερινή φορολογική μεταρρύθμιση. ΤΟΥ ΑΡΊΣΤΕΙΔΗ ΤΡΙΜΙΝΤΉ Διευθυντής της Istos Global Ltd

72 EconomyToday

Τ

ο Ντουμπάι είναι το δεύτερο πλουσιότερο Εμιράτο στα ΗΑΕ, μετά το Άμπου Ντάμπι, το οποίο είναι η οικονομική πρωτεύουσα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ). Το Ντουμπάι εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς και εμπορικούς προορισμούς και το λιμάνι του είναι το μεγαλύτερο της Μέσης Ανατολής. Όλα αυτά τα χρόνια απέδειξε ότι και σαν Εμιράτο και σαν ΗΑΕ είναι έτοιμοι να κάνουν δραστικές και μεγάλες αλλαγές και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, εξελίξεις και απαιτήσεις της εποχής, χωρίς να επαναπαύονται. Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι τα έσοδα του Ντουμπάι προέρχονται κυρίως από το πετρέλαιο. Όμως το Εμιράτο χρησιμοποίησε το πετρέλαιο αρχικά για να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία των απαιτούμενων υποδομών για το εμπόριο, τη μεταποίηση και τον τουρισμό, προκειμένου να ανοικοδομήσει την οικονομία του. Πλέον, σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ του Ντουμπάι δεν βασίζεται στο πετρέλαιο αφού αντανακλά λιγότερο από το 1% της οικονομίας, ενώ ο τουρισμός αντιστοιχεί στο 20% του ΑΕΠ. Αυτά τα στοιχεία εξηγούν γιατί το Ντουμπάι έχει γίνει μια πιο δυναμική και διαφοροποιημένη οικονομία προκειμένου να επιβιώσει από τη μείωση των αποθεμάτων των ορυκτών καυσίμων.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΈΣ ΖΏΝΕΣ ΚΑΙ ΖΏΝΕΣ ΕΛΕΎΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΊΟΥ

Με τη λειτουργία του Dubai International Financial Centre (DIFC) το 2004, το Ντουμπάι αναπτύχθηκε ως οικονομικός κόμβος για εταιρείες – κυρίως ρυθμιζόμενες όπως τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών - που δραστηριοποιούνται στις αγορές της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Νότιας Ασίας. Το DIFC που είναι μια ειδική ανεξάρτητη οικονομική ζώνη βάσει του Συντάγματος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, με τους δικούς της αστικούς και εμπορικούς νόμους διαφορετικούς από αυτούς των ευρύτερων ΗΑΕ και τα δικά της δικαστήρια. Οι νόμοι και οι κανονισμοί του DIFC είναι γραμμένοι στα αγγλικά και προκαθορίζονται από το αγγλικό δίκαιο σε περίπτωση ασάφειας. Την ίδια περίοδο ιδρύθηκε το Dubai Multi Commodities Centre (DMCC) με εξειδίκευση στις εταιρείες που ασχολούνται με το εμπόριο πολύτιμων αγαθών, ορυκτών καυσίμων και ενέργειας, χάλυβα και άλλων μετάλλων καθώς και γεωργικών προϊόντων. Στη συνέχεια ιδρύθηκαν αρκετές ζώνες ελευθέρου εμπορίου όπως η International Free Zone Authority (IFZA), η Dubai Silicon Oasis (DSO), η Jebel Ali Free Zone (JAFZA), η Dubai Healthcare City (DHC) Sharjah Media City (SHAMS) οι οποίες εξειδικεύονται σε

EconomyToday 73

ΘΕΜΑ

διάφορους τομείς αλλά παρέχουν και ένα ευρύ φάσμα εταιρικών οχημάτων και υπηρεσιών. Το Ντουμπάι έχει επίσης καθιερωθεί ως διεθνής κόμβος τεχνολογίας και πληροφορικής. Το Dubai Internet City, μαζί με το Dubai Media City σχηματίζουν την TECOM (Dubai Technology, Electronic Commerce and Media Free Zone Authority), που είναι ένας θύλακας που στεγάζει γνωστές εταιρείες πληροφορικής όπως EMC Corporation, Microsoft, HewlettPackard, Dell, Oracle. Corporation και IBM και Οργανισμούς μέσων ενημέρωσης όπως το BBC, MBC, CNN, Reuters και Sky News.

ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΈΝΑΝ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΚΟΡΥΦΑΊΟΥΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΎΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΎΣ Έχοντας παραδοσιακά ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της περιοχής, το Ντουμπάι άρχισε να επενδύει συστηματικά και στο αεροδρόμιο του και να το επεκτείνει τόσο στο εμπορικό, όσο και στον τουριστικό και διακομιστικό τομέα με πάνω από 70 εκατομμύρια επιβατική κίνηση τον χρόνο. Ο κόμβος της Emirates είναι ο μεγαλύτερος κόμβος αεροπορικών εταιρειών στη Μέση Ανατολή. Η Emirates διαχειρίζεται το 51% της συνολικής επιβατικής κίνησης και αντιπροσωπεύει περίπου το 42% όλων των μετακινήσεων αεροσκαφών στο αεροδρόμιο. Σε συνδυασμό με το πιο πάνω ο τουρισμός έχει αναδειχθεί ως σημαντικός πυλώνας του ΑΕΠ, με το Ντουμπάι να υποδέχεται περίπου 15 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, κατατάσσοντάς το σε έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς παγκοσμίως. Το Ντουμπάι έχει επίσης εμφανιστεί ως η εμπορική πρωτεύουσα της Μέσης Ανατολής, χάρη στις ποικίλες αγορές και τα περισσότερα από 100 εμπορικά κέντρα. Το Ντουμπάι αναφέρεται εύστοχα ως η «Πόλη του Χρυσού», καθώς η πόλη στεγάζει σχεδόν 250 καταστήματα χρυσού.

ΤΟ ΕΜΙΡΆΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΊΗΣΕ ΤΟ ΠΕΤΡΈΛΑΙΟ ΑΡΧΙΚΆ ΟΎΤΩΣ ΏΣΤΕ ΝΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΉΣΕΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΎΜΕΝΩΝ ΥΠΟΔΟΜΏΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΌΡΙΟ, ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΊΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΌ

Μέσα στα πλαίσια της πολιτικής του να προσαρμόζεται, τον Οκτώβριο του 2019, για πρώτη φορά, το Ντουμπάι παρά το γεγονός ότι είναι μουσουλμανική χώρα, χαλάρωσε τους νόμους του για το ποτό. Επιτρέπει στους τουρίστες να αγοράζουν αλκοόλ από καταστήματα που ελέγχονται από το κράτος. Ακόμα ένα μεγάλο κομμάτι του ΑΕΠ είναι και η βιομηχανία ανάπτυξης γης. Η αγορά ακινήτων του Ντουμπάι συγκρίνεται και ανταγωνίζεται πλέον με τις κορυφαίες αγορές ακινήτων στον κόσμο. Με την προοδευτική διακυβέρνησή του, το ευνοϊκό εμπορικό περιβάλλον και τη μαζική παγκόσμια απήχηση, έχει γίνει αγαπητό τόσο στους αγοραστές όσο και στους επενδυτές. Με τους πολλά υποσχόμενους ρυθμούς ανάπτυξης, το Ντουμπάι έγινε μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στη Μέση Ανατολή, ενώ έχει εξαιρετικές εμπορικές σχέσεις με πολλές χώρες όπως η Κίνα η Ινδία και οι Η.Π.Α.

ΟΙ ΠΙΈΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ ΦΠΑ

Τα ΗΑΕ σε μια προσπάθεια να επιτύχουν τους στρατηγικούς τους στόχους, να επιταχύνουν την ανάπτυξη και τον μετασχηματισμό, καθώς επίσης και να ενισχυθεί η διαφάνεια μετά από πιέσεις από κράτη όπως οι ΗΠΑ και Οργανισμούς όπως ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) προχώρησαν στην εισαγωγή φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) το 2018, ενώ από την πρώτη Ιουνίου 2023 προχωρούν με την εισαγωγή του εταιρικού φόρου καθώς και άλλων νομοθεσιών που προάγουν τη διαφάνεια. Ο γενικός συντελεστής ΦΠΑ είναι 5% και ισχύει για τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες, ενώ ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες υπόκεινται σε συντελεστή 0% ή απαλλαγή από τον ΦΠΑ (υπό ειδικές προϋποθέσεις). Για εγχώριες εταιρείες φορολογικούς κατοίκους ΗΑΕ, το υποχρεωτικό όριο εγγραφής ΦΠΑ είναι 375.000 AED και το όριο εθελοντικής εγγραφής είναι 187.500 AED.

ΤΟ ΕΚΚΟΛΑΠΤΌΜΕΝΟ ΝΈΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ Στις 9 Δεκεμβρίου 2022, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΑΕ δημοσίευσε τον νόμο περί εταιρικού φόρου, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ από οικονομικά έτη που ξεκινούν την ή μετά την 1η Ιουνίου 2023 και περιλαμβάνει 74 EconomyToday

χαρακτηριστικά που αντιπροσωπεύουν βέλτιστες πρακτικές στη διεθνή φορολογία. Το φορολογικό πλαίσιο διαθέτει αρκετές εξαιρέσεις για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε στρατηγικούς τομείς. Νομικά και φυσικά πρόσωπα που ιδρύθηκαν και δραστηριοποιούνται σε ζώνες ελευθέρου εμπορίου μπορούν να συνεχίσουν να διατηρούν τον μηδενικό φορολογικό συντελεστή, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Οι γενικοί κανόνες για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και οι μεταβατικοί κανόνες θα ισχύσουν τους επόμενους μήνες, ενώ αναμένεται η ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου στην Επίσημη Εφημερίδα των ΗΑΕ. Ο κανονικός φορολογικός συντελεστής είναι 9%, ωστόσο συντελεστής 0% θα ισχύει για φορολογητέο εισόδημα που δεν υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο που θα καθοριστεί με Υπουργική Απόφαση (αναμένεται να είναι 375.000 AED). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το Υπουργείο Οικονομικών είχε προηγουμένως επισημάνει ότι μπορεί να ισχύει υψηλότερος συντελεστής για μεγάλες πολυεθνικές που υπόκεινται στον δεύτερο πυλώνα, ο νόμος περί εταιρικής φορολογίας είναι ακόμα ασαφής ως προς αυτό. Στα μέσα ενημέρωσης της χώρας αλλά και σε κυβερνητικό επίπεδο διατυμπανίζεται η δέσμευση των ΗΑΕ να εισαγάγουν αυτούς τους κανόνες εν ευθέτω χρόνο και αναμένονται περαιτέρω εξελίξεις.

οποίο ορίζεται ευρέως ως εταιρεία ή υποκατάστημα εγγεγραμμένο σε ζώνη ελευθέρου εμπορίου που: • Διατηρεί επαρκή φυσική παρουσία στα ΗΑΕ.

• Αποκομίζει εισόδημα που πληροί τις προϋποθέσεις (θα καθοριστεί με Υπουργική Απόφαση).

• Ικανοποιεί τις προϋποθέσεις τεκμηρίωσης τιμολόγησης ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer pricing).

• Πληροί οποιεσδήποτε άλλες προϋποθέσεις ορίζονται με υπουργική απόφαση. Ένα QFZP θα εξακολουθεί να υπόκειται σε φόρο εισοδήματος, αλλά μπορεί να επωφεληθεί 0% επί του εισοδήματος υπό προϋποθέσεις. Ένα QFZP μπορεί να επιλέξει να παραιτηθεί από αυτό το εν λόγω «καθεστώς επιλογής» και να υπόκειται στον κανονικό συντελεστή 9%. Τα υποκείμενα στον φόρο πρόσωπα απαιτείται να εγγραφούν και να αποκτήσουν Αριθμό Φορολογικού Μητρώου. Γενικά, η αίτηση εγγραφής πρέπει να υποβάλλεται στη Ομοσπονδιακή Φορολογική Αρχή πριν τεθεί σε ισχύ ο Νόμος, αλλά αναμένονται περαιτέρω οδηγίες ως προς αυτό. Τα υποκείμενα στον φόρο πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων των QFZP, θα υποχρεωθούν να υποβάλουν φορολογική δήλωση και να πληρώσουν τυχόν οφειλόμενο φόρο το αργότερο εννέα μήνες μετά το τέλος του οικονομικού έτους. Οι μητρικές εταιρείες συγκροτημάτων εταιρειών χρειάζεται να υποβάλουν μόνο μία φορολογική δήλωση. Επιπλέον, ενδέχεται να ζητηθεί από τις επιχειρήσεις των ΗΑΕ να υποβάλουν οικονομικές καταστάσεις στη Ομοσπονδιακή Φορολογική Αρχή. Μπορεί επίσης να ζητηθεί από τους φορολογούμενους να τηρούν ελεγμένες ή επικυρωμένες οικονομικές καταστάσεις.

ΤΑ ΤΕΧΝΙΚΆ ΖΗΤΉΜΑΤΑ

Όσον αφορά στο τεχνικό κομμάτι της φορολογίας, αναφέρεται στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς της χώρας ότι το υποκείμενο στον φόρο πρόσωπο θα υπόκειται σε φόρο πάνω στο παγκόσμιο εισόδημά του. Ωστόσο, τα έσοδα από μερίσματα και τα κεφαλαιουχικά κέρδη θα εξαιρούνται, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της «απαλλαγής συμμετοχής». Ο νόμος προβλέπει επίσης απαλλαγή κερδών υποκαταστημάτων εξωτερικού, όταν τα κέρδη αυτά έχουν φορολογηθεί στο εξωτερικό με συντελεστή τουλάχιστον 9%. Θα είναι διαθέσιμη πίστωση φόρου για φόρους που καταβάλλονται στο εξωτερικό για μορφές εισοδήματος που δεν εξαιρούνται από τη φορολογική νομοθεσία των ΗΑΕ. Επίσης, τα φυσικά πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι των ΗΑΕ και είναι υποκείμενα στον φόρο πρόσωπα θα φορολογούνται μόνο για το εισόδημα που αποκτάται από επιχειρηματικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στα ΗΑΕ. Οι μη κάτοικοι θα υπόκεινται σε φορολογία για οποιοδήποτε φορολογητέο εισόδημα που αποδίδεται σε Μόνιμη Εγκατάσταση ή δεσμό στα ΗΑΕ ή οποιοδήποτε εισόδημα θεωρείται εισόδημα που προέρχεται από τα ΗΑΕ. Ο νόμος για τη φορολογία εταιρειών εισάγει την έννοια του «Αναγνωρισμένου Ατόμου Ελεύθερης Ζώνης» (Qualifying Free-Zone Person - QFZP), το

ΠΡΟΪΌΝ ΠΙΈΣΕΩΝ ΑΛΛΆ ΦΑΊΝΕΤΑΙ Η ΙΚΑΝΌΤΗΤΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉΣ

Η EMIRATES ΔΙΑΧΕΙΡΊΖΕΤΑΙ ΤΟ

51%

της συνολικής επιβατικής κίνησης και αντιπροσωπεύει περίπου το

42%

όλων των μετακινήσεων αεροσκαφών στο αεροδρόμιο

Πολλά σημεία της νέας νομοθεσίας περί εταιρικής φορολογίας παραμένουν αδιευκρίνιστα ή ασαφή παρά τις προσπάθειες του Ντουμπάι να κοινωνήσει το τι ακριβώς θα ισχύει, κάτι που υποδεικνύει και τη «βιασύνη» των Αρχών να επιβάλουν τις επερχόμενες αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς της χώρας. Επιπρόσθετα από τα πιο πάνω έχει εισαχθεί και το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων καθώς επίσης και Έκθεσης Σχετικά με την Ουσιώδη Οικονομική Παρουσία (ESR), ενώ έχει ενισχυθεί η νομοθεσία σχετικά με το Ξέπλυμα Βρώμικου Χρήματος. Η αλλαγή μοντέλου στη φορολόγηση και η εφαρμογή περαιτέρω διαφάνειας, άσχετα αν ήταν προϊόν πιέσεων σε μεγάλο βαθμό, δείχνει για ακόμα μια φορά ότι το Ντουμπάι και τα ΗΑΕ γενικά, την κατάλληλη στιγμή θα κάνουν αλλαγές για να διατηρήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα που κτίζουν τις τελευταίες δεκαετίες και είναι ένα μοντέλο που όλοι μας πρέπει να παρακολουθούμε.

EconomyToday 75

ΘΕΜΑ

ΑΓΟΡΆ ΑΚΙΝΉΤΩΝ: Το καμπανάκι της ΕΚΤ και τα δεδομένα της Κύπρου Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προειδοποίησε για φούσκα στην αγορά ακινήτων, κάνοντας λόγο για «αυξανόμενα σημάδια υπερτίμησης της ευρωπαϊκής αγοράς». Τι ισχύει στην περίπτωση της Κύπρου, τι λένε οι επαγγελματίες της αγοράς και τι σημειώνει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ΤΟΥ ΆΓΓΕΛΟΥ ΑΓΓΕΛΟΔΉΜΟΥ

76 EconomyToday

ΜΕΤΆ ΑΠΌ ΠΕΡΙΌΔΟΥΣ ΣΧΕΤΙΚΉΣ ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΤΆ ΕΤΏΝ ΑΔΙΆΚΟΠΗΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΜΕΓΆΛΟ ΜΈΡΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉΣ ΈΝΩΣΗΣ, ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΠΤΏΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΑΚΙΝΉΤΩΝ, ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΊΖΕΤΑΙ ΑΠΌ ΣΗΜΑΝΤΙΚΉ ΜΕΊΩΣΗ ΤΩΝ ΠΩΛΉΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΟΤΙΜΉΣΕΩΝ, ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΕΊ Η ΕΚΤ

Η

αγορά ακινήτων αποτελεί ένα από τους βασικότερους κλάδους της κυπριακής οικονομίας. Μαζί με τον τουρισμό και τις υπηρεσίες, αποτελούν τις ατμομηχανές της οικονομίας, την οποία στηρίζουν εδώ και πολλά χρόνια. Με χιλιάδες εργαζόμενους να απασχολούνται στον κλάδο και άλλους τόσους σε επιμέρους τομείς, η αγορά ακινήτων συγκαταλέγεται στους κλάδους εκείνους που επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη. Μετά την κρίση του 2008 η οποία στην Κύπρο έφτασε με χρονοκαθυστέρηση 1-2 χρόνων και ακολούθως τα γεγονότα του 2013, ο κλάδος γνώρισε ανάπτυξη υποβοηθούμενος και από το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα, παρά το άδοξο τέλος που αυτό είχε. Στη συνέχεια με ορισμένα άλλα προγράμματα όπως για παράδειγμα αυτό του headquartering, αλλά και με την κάθοδο επενδυτών και αγοραστών από το εξωτερικό, η δυναμική διατηρήθηκε ανεβάζοντας σημαντικά τις τιμές τόσο για αγορά όσο και για ενοικίαση. Σήμερα η αγορά κινείται σε ένα ιδιόμορφο περιβάλλον. Με το κατασκευαστικό κόστος στα ύψη, τα δανειστικά επιτόκια να ανεβαίνουν συνεχώς, ενώ τα καταθετικά να παραμένουν χαμηλά και τον πληθωρισμό να είναι επίσης σε υψηλά επίπεδα, η ζήτηση παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ η

EconomyToday 77

ΘΕΜΑ

ντικές και οι παρατηρήσεις της Κεντρικής Τράπεζας τόσο στο εξαμηνιαίο οικονομικό της δελτίο, όσο και στον Δείκτη Τιμών Κατοικιών.

ΚΑΜΠΑΝΆΚΙ ΑΠΌ ΕΚΤ

αύξηση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων άρχισε να παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης, σύμφωνα και με τα όσα αναφέρουν οι επαγγελματίες του κλάδου. Σε διεθνές επίπεδο πάντως, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κτύπησε καμπανάκι για την αγορά ακινήτων. Συγκεκριμένα, η ΕΚΤ κάνει λόγο για αυξανόμενα σημάδια υπερτίμησης της ευρωπαϊκής αγοράς. Με λίγα λόγια η τράπεζα ανησυχεί για το ενδεχόμενο φούσκας στην αγορά και προειδοποιεί κυρίως για τα εμπορικά ακίνητα, τα γραφεία και τα εμπορικά κέντρα. Αν και είναι καλό να παρακολουθούμε το τι γίνεται στο εξωτερικό μιας και στην Κύπρο παρατηρείται μια χρονοκαθυστέρηση σε σχέση με ό,τι συμβαίνει διεθνώς, εντούτοις οι επαγγελματίες της αγοράς διαβεβαιώνουν ότι παρά τα προβλήματα, η αγορά κινείται σε λογικά πλαίσια και δεν υπάρχει προς το παρόν τουλάχιστον το ενδεχόμενο δημιουργίας φούσκας. Σημα78 EconomyToday

Αναλυτικότερα, συναγερμό για την αγορά ακινήτων στην Ευρώπη έχει σημάνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κάνοντας λόγο για «αυξανόμενα σημάδια υπερτίμησης της ευρωπαϊκής αγοράς». Μετά από περιόδους σχετικής σταθερότητας και επτά ετών αδιάκοπης ανάπτυξης σε μεγάλο μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναμένεται πτώση στην αγορά ακινήτων, που χαρακτηρίζεται από σημαντική μείωση των πωλήσεων και των αποτιμήσεων, προειδοποιεί η ΕΚΤ. Στο τελευταίο δελτίο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναφέρεται ότι μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 2022, οι συναλλαγές στα ακίνητα μειώθηκαν κατά 44% σε ετήσια βάση, ενώ τα δύο προηγούμενα τρίμηνα οι τιμές είχαν ήδη μειωθεί κατά 14%. Οι τομείς που φαίνεται να κινδυνεύουν περισσότερο είναι αυτοί των εμπορικών ακινήτων, των γραφείων και των εμπορικών κέντρων. Το φαινόμενο έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα σε αρκετές χώρες, ειδικά στη Σουηδία, όπου οι τιμές ανά τετραγωνικό μέτρο έχουν ήδη μειωθεί κατά 15%. Αρκετοί αναλυτές εκφράζουν φόβους για μια νέα κρίση όπως αυτή του 2008, που μπορεί να φτάσει και το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ. Δεν λείπουν βέβαια και εκείνοι που κάνουν λόγο για μια φυσιολογική ύφεση στην αγορά ακινήτων, χωρίς σοβαρές συνέπειες. Ο κίνδυνος της «φούσκας» δεν μπορεί να αποκλειστεί και αυτό που είναι πάνω απ’ όλα ανησυχητικό είναι ότι χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία επηρεάζονται επίσης από αβεβαιότητες και ευθραυστότητα στα δημόσια οικονομικά. Επιπλέον, ο εμπορικός τομέας κυριαρχείται από επενδυτικά κεφάλαια που εκτίθενται σε ξαφνικές αλλαγές.

ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΈΣ ΤΗΣ ΕΚΤ

Η ΕΚΤ συνιστά την υιοθέτηση στρατηγικών στον τομέα των ακινήτων, που μειώνουν «τους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Τα μέτρα αυτά στοχεύουν στην ενίσχυση των εργαλείων διαχείρισης ρευστότητας, με όρια στην ανάληψη κεφαλαίων και την προσέλκυση κεφαλαίων κλειστού τύπου, των οποίων οι επενδυτές δεν μπορούν να αποσυρθούν πρόωρα. Το πρόβλημα είναι ότι η Φρανκφούρτη γνωρίζει καλά πώς αυτές οι συστάσεις έχουν ήδη γίνει στο παρελθόν χωρίς να υπάρξει συνέχεια. Υπάρχουν μάλιστα κάποιες ανησυχητικές ενδείξεις και σε σχέση με την αξία των κατοικιών, όπως φάνηκε και σε πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που κάνει λόγο για μη σταθμισμένες αυξήσεις: «Υπάρχουν αυξανόμενες ενδεί-

συνολικά», είπε ο Deo. «Βρισκόμαστε στο μάτι ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ του κυκλώνα, όπου τα ενοίκια δεν έχουν αυξηθεί ΠΑΡΑΤΗΡΕΊΤΑΙ ΜΙΑ ακόμα, αλλά τα επιτόκια έχουν αυξηθεί». ΧΡΟΝΟΚΑΘΥΣΤΈΡΗΣΗ «Με την αύξηση των επιτοκίων, οι τιμές είναι ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΉΣΕΙΣ ΚΑΙ βέβαιο ότι θα υποχωρήσουν», πρόσθεσε. «Αλλά ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ Ό,ΤΙ ΑΠΌ ΑΝΑΛΥΤΈΣ Πέραν του πιο πάνω δημοσιεύματος που αναΣΥΜΒΑΊΝΕΙ ΔΙΕΘΝΏΣ, αυτό είναι απλώς μια προσαρμογή, όχι μια κατάρρευση ακινήτων όπως το 2009». φερόταν στις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής ΕΝΤΟΎΤΟΙΣ ΟΙ Κεντρικής Τράπεζας, υπήρξαν και άλλα το τελευΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΕΣ Η ΠΕΡΊΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΎΠΡΟΥ ταίο διάστημα που αναφέρονταν σε εκτιμήσεις Τι ισχύει όμως στην περίπτωση της Κύπρου; Είναι ΤΗΣ ΑΓΟΡΆΣ αναλυτών οι οποίοι και πάλι προειδοποιούσαν για την ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων. Ειδικότερα, οι ΔΙΑΒΕΒΑΙΏΝΟΥΝ ΌΤΙ η κυπριακή αγορά εκτεθειμένη σε τέτοια φαινόμενα; Υπάρχει ο κίνδυνος φούσκας στα ακίνητα; αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για ΠΑΡΆ ΤΑ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ, Παράγοντες της αγοράς με τους οποίους συνομιτις ευρωπαϊκές μετοχές ακινήτων, καθώς κινούλήσαμε επισημαίνουν ότι σύμφωνα με τα τωρινά νται προς τα ιστορικά χαμηλά του 2011, σύμφωνα Η ΑΓΟΡΆ ΚΙΝΕΊΤΑΙ ΣΕ δεδομένα δεν προκύπτει κίνδυνος φούσκας, ΛΟΓΙΚΆ ΠΛΑΊΣΙΑ με το Bloomberg. Αντιμετωπίζοντας ένα διπλό ξεις υπερτίμησης στην ευρωπαϊκή αγορά ακινήτων, μεταξύ 15 και 20%, στις περισσότερες χώρες».

πλήγμα αυξανόμενου κόστους χρηματοδότησης και μια ενδεχόμενη οικονομική επιβράδυνση, αυτές οι μετοχές με υψηλή μόχλευση θεωρούνται ως οι πλέον ευάλωτες των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων. Αναλυτές της JPMorgan Chase εξέδωσαν νέα προειδοποίηση για τα ακίνητα, λέγοντας ότι μια πιθανή περαιτέρω άνοδος των αποδόσεων δημιουργεί «μεγάλο αντίθετο άνεμο». Στο ίδιο μήκος κύματος, η Citigroup έχει εκφράσει τις ανησυχίες της, ότι ο κλάδος μπορεί να συρρικνωθεί στο μισό. Ο κλάδος του real estate έχει ήδη υποστεί μεγάλες απώλειες τους τελευταίους μήνες. Ο δείκτης Stoxx 600 Real Estate – ο οποίος παρακολουθεί περίπου 30 μετοχές – υποχώρησε περισσότερο από 40% τον προηγούμενο χρόνο, εξαλείφοντας πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ (108 δισεκατομμύρια δολάρια) σε αγοραία αξία. Από την άποψη της αποτίμησης, οι ευρωπαϊκές μετοχές ακινήτων διαπραγματεύονται γύρω από τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ο κλάδος είναι φορτωμένος με χρέη σε μεγάλο βαθμό λόγω της εξάρτησής του από τα στεγαστικά δάνεια, πράγμα που σημαίνει ότι η απόφαση των κεντρικών τραπεζών να ανεβάσουν τα επιτόκια προκειμένου να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό έχει αυξήσει το κόστος εξυπηρέτησης και έχει προκαλέσει ανησυχίες για τη χρηματοδότηση. Παγκοσμίως, σχεδόν 175 δισεκατομμύρια δολάρια πιστώσεων ακίνητης περιουσίας θεωρούνται ήδη «κόκκινα», ανέφερε το Bloomberg νωρίτερα φέτος. Ωστόσο, ορισμένοι παρατηρητές της αγοράς όπως ο Stephane Deo, επικεφαλής στρατηγικής αγοράς στην Ostrum Asset Management, λένε ότι τα τρέχοντα επίπεδα χρέους και η εξελισσόμενη κρίση δεν είναι τόσο ανησυχητικά όσο η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. «Δεν ανησυχώ υπερβολικά για τον κλάδο

αλλά ούτε και δραματική πτώση της ζήτησης και επομένως της αξίας των ακινήτων. Τουναντίον μάλιστα, η Κύπρος φαίνεται να βρίσκεται στο άλλο άκρο αφού η ζήτηση φαίνεται να υπερισχύει της προσφοράς. Αναλυτικότερα, ο πρόεδρος του συνδέσμου εκτιμητών ακινήτων Πόλυς Κουρουσίδης σημείωσε ότι υπάρχει έντονη ζήτηση αυτή την περίοδο για ακίνητα τόσο από Κύπριους όσο και από ξένους. Παρόλα αυτά, οι τιμές δεν φαίνεται να ανέβηκαν σε υπέρμετρο βαθμό ώστε να ελλοχεύει ο κίνδυνος φούσκας. Όσο υπάρχει ζήτηση και υπάρχει και η αντίστοιχη προσφορά θεωρώ ότι η αγορά δεν θα αντιμετωπίσει ιδιαίτερο πρόβλημα ανέφερε. Για να συμβεί πάντως αυτό, να συνεχίσει δηλαδή η αγορά να λειτουργεί με τους ίδιους ρυθμούς θα πρέπει να διασφαλίσουμε ορισμένα πράγματα. Ότι θα συνεχίσει να υπάρχει ζήτηση για ακίνητα και αυτό μπορεί να γίνει διασφαλίζοντας ότι θα συνεχίσουν να έρχονται

EconomyToday 79

ΘΕΜΑ

ξένοι επενδυτές στο νησί, αλλά και απλοί αγοραστές από το εξωτερικό που βλέπουν την Κύπρο ως ένα ασφαλές καταφύγιο όπως συμβαίνει αυτή την περίοδο με Ρώσους, Ουκρανούς, αλλά και Ισραηλίτες. Την ίδια ώρα, συνέχισε, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στο θέμα των αλλαγών που αναμένονται στο ΦΠΑ για να μη δημιουργήσουμε κατηγορίες ανθρώπων για τις οποίες θα καταστεί απρόσιτη η αγορά ακινήτου.

ΚΕΝΤΡΙΚΉ: Η ΑΝΑΜΕΝΌΜΕΝΗ ΠΕΡΑΙΤΈΡΩ ΣΤΈΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΆΒΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΆΤΩΝ ΛΌΓΩ ΠΌΤΕ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΉΣΟΥΜΕ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΎ Την ίδια ώρα, ο οικονομολόγος Γιάννης Τελώνης ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ ΝΑ κινήθηκε περίπου στο ίδιο μήκος κύματος σημειώνοντας πως ναι μεν υπάρχει ένα κομμάτι της ΛΕΙΤΟΥΡΓΉΣΕΙ αγοράς, το οποίο θεωρείται υπερτιμημένο, αλλά ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΆ ΠΡΟΣ στο ευρύτερο πλαίσιο η αγορά κινείται σε σχετικά ΤΗ ΖΉΤΗΣΗ ΑΚΙΝΉΤΩΝ, λογικά πλαίσια. Η μεθοδολογία που υπάρχει για ΕΝΏ ΕΝΔΕΧΌΜΕΝΗ να εντοπιστεί τυχόν φούσκα στην αγορά είναι κατά πόσο το μέσο νοικοκυριό έχει τη δυνατότητα να ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΊΗΣΗ Ὴ αγοράσει κατοικία. Επίσης πρόσθεσε, θα πρέπει να ΚΑΙ ΜΕΊΩΣΗ, ΣΤΙΣ ΤΙΜΈΣ ανησυχήσουμε όταν δεν υπάρχει προσφορά που ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΏΝ να μπορεί να ικανοποιήσει τη ζήτηση ή ακόμα όταν ΥΛΙΚΏΝ ΑΝΑΜΈΝΕΤΑΙ προκύψει υπέρμετρη ζήτηση για αγορά ακινήτων. Όταν δηλαδή ο κόσμος θεωρήσει ότι πρέπει αμέΝΑ ΣΥΜΒΆΛΕΙ ΣΤΗΝ σως να αποκτήσει ακίνητο, όπως είχε συμβεί το ΟΜΑΛΟΠΟΊΗΣΗ ΤΟΥ 1999 με τις μετοχές. ΡΥΘΜΟΎ ΑΎΞΗΣΗΣ ΤΩΝ Όπως πρόσθεσε ο κ. Τελώνης, σε περιόδους ΤΙΜΏΝ ΑΚΙΝΉΤΩΝ υψηλού πληθωρισμού παρατηρείται το φαινόμενο της ψεύτικης ζήτησης. Δηλαδή ο κόσμος βλέποντας τα χρήματά του να χάνουν από την αξία τους, επιδιώκει να τα τοποθετήσει σε στοιχεία τα οποία φαίνεται να είναι περισσότερο σταθερά, όπως για παράδειγμα η γη. Στην Κύπρο δεν είδαμε μαζικές εκροές καταθέσεων μέχρι αυτή τη στιγμή, σημείωσε.

ASK WIRE: ΣΗΜΆΔΙΑ ΕΠΙΒΡΆΔΥΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΎΞΗΣΗΣ Σημειώνεται ότι προ ημερών η Ask Wire, δημοσίευσε την έκδοσή της για το 1ο τρίμηνο του 2023 για τις αξίες πώλησης και ενοικίασης ακινήτων, με τον Παύλο Λοΐζου να κάνει λόγο για επιβράδυνση στην αύξηση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων. Ειδικότερα, σε ετήσια βάση, οι τιμές πώλησης των ακινήτων, παγκύπρια, αυξήθηκαν κατά 12,3% για τα διαμερίσματα, 3,1% για τα σπίτια, 2,4% για γραφεία, 8% για τα παραθεριστικά διαμερίσματα και 3,1% για τις παραθεριστικές κατοικίες. Αντίθετα καταγράφηκε μείωση -0,1% οι τιμές πώλησης των εμπορικών ακινήτων και κατά -1,8% των αποθηκών. Οι τιμές των ενοικίων αυξήθηκαν σε ετήσια βάση το 1ο τρίμηνο του 2022 κατά 19% για τα διαμερίσματα, 12,2% για τις κατοικίες, 3,3% για τα εμπορικά ακίνητα, 1% για τις αποθήκες, 7,5% για τα γραφεία, 19,1% για παραθεριστικά διαμερί80 EconomyToday

σματα και 14,5% για παραθεριστικές κατοικίες. Ο Παύλος Λοΐζου, διευθύνων σύμβουλος της Ask Wire, σχολίασε ότι «η αύξηση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων άρχισε να παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης, μετά τις σημαντικές αυξήσεις, που είχαμε το 1ο τρίμηνο του 2022, η οποία οδηγείται από τις τιμές διαμερισμάτων και κατοικιών σε Λεμεσό, Πάφο και Λάρνακα. Ο συνδυασμός υψηλότερων επιτοκίων και υψηλών τιμών/ενοικίων έχει δημιουργήσει «πλαφόν», με τις τιμές, σε γενικές γραμμές να σταθεροποιούνται, αλλά σε υψηλά επίπεδα. Αναμένουμε ότι η τιμολόγηση των εμπορικών ακινήτων θα τεθεί υπό πίεση, καθώς εναλλακτικές επενδυτικές κατηγορίες προσφέ-

ρουν ελκυστικές αποδόσεις. Ενόψει του δεύτερου εξαμήνου του 2023, αναμένουμε ότι οι τιμές των κατοικιών θα παραμείνουν γενικά σταθερές, με επιβράδυνση της ζήτησης και μικρότερο όγκο συναλλαγών, ενώ τα εμπορικά ακίνητα θα αντιμετωπίσουν διάφορες προκλήσεις, με τη ζήτηση των επενδυτών να παραμένει σχετικά χαμηλή».

ΤΑ ΣΧΌΛΙΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΉΣ ΤΡΆΠΕΖΑΣ ΚΎΠΡΟΥ

Ενδιαφέρον έχει να δούμε και τι καταγράφουν τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Στο οικονομικό δελτίο του Δεκεμβρίου του 2022 αναφέρεται στα καταληκτικά σχόλια ότι ο τομέας των ακινήτων καταγράφει επιταχυνόμενη αύξηση στις τιμές κατοικιών ως απόρροια της αύξησης του κατασκευαστικού κόστους, αλλά και της μείωσης της κατασκευαστικής δραστηριότητας. Η αναμενόμενη περαιτέρω στένωση στην αγορά πιστώσεων και η διάβρωση των εισοδημάτων λόγω του πληθωρισμού αναμένεται να λειτουργήσει ανασταλτικά προς τη ζήτηση ακινήτων, ενώ ενδεχόμενη σταθεροποίηση ή και μείωση, στις τιμές κατασκευαστικών υλικών αναμένεται να συμβάλει στην ομαλοποίηση του ρυθμού αύξησης των τιμών ακινήτων. Υποστηρικτικά αναμένεται να λειτουργήσει το γεγονός ότι τα ακίνητα θεωρούνται ως ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους υψηλών πληθωριστικών προσδοκιών. Υποστήριξη στη ζήτηση ακινήτων προσφέρει επιπλέον η προσέλκυση ξένων επαγγελματιών και των οικογενειών τους στην Κύπρο στα πλαίσια του international headquartering. Εξάλλου στο σημείωμα της Κεντρικής του Δείκτη Τιμών Κατοικιών για το 3ο τρίμηνο 2022 που ετοιμάστηκε το Φεβρουάριο του 2023, αναφέρεται στα καταληκτικά σχόλια ότι κατά το τρίτο τρίμηνο του 2022, ο κύριος παράγοντας για την επιτάχυνση στις αυξήσεις των τιμών των κατοικιών συνέχισε να αποτελεί το αυξημένο κατασκευαστικό κόστος, ενώ παράλληλα προς την ίδια κατεύθυνση φαίνεται να συμβάλλει και η αύξηση στη ζήτηση στην αγορά ακινήτων. Για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο, η αύξηση στον ΔΤΚ αφορούσε όλες τις επαρχίες, τόσο στα διαμερίσματα όσο και στις οικίες. Οι πληθωριστικές πιέσεις και η αύξηση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, αν και μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να έχουν επηρεάσει την αγορά ακινήτων σε ουσιαστικό βαθμό, αναμένεται να επηρεάσουν το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και πιθανόν να οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση της ζήτησης στεγαστικών δανείων, μειώνοντας έτσι τη ζήτηση από εγχώριους επενδυτές. Η αύξηση στα πωλητήρια έγγραφα των ξένων επενδυτών αποδίδεται κυρίως στο international headquartering στα πλαίσια του οποίου έχει εγγραφεί σημαντικός αριθμός εταιριών ξένων συμφερόντων κατά το 2022.

EconomyToday 81

ΑΡΘΡΟ

ΟΙ ΝΈΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΊ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉΣ ΑΠΌΔΟΣΗΣ

είναι το νέο «Make or Break» του κλάδου των ακινήτων 15% των κτηρίων με τη χειρότερη απόδοση στο εθνικό απόθεμα κτηρίων ένα κράτος μέλος. Εάν ένα κτήριο δεν πληροί αυτά τα κριτήρια ενεργειακής απόδοσης, τότε δεν θα είναι δυνατή η υποθήκη του ή η μεταβίβαση της κυριότητάς του (δηλαδή η πώλησή του). ΤΟΥ ΠΑΎΛΟΥ ΛΟΐΖΟΥ CEO της Ask WiRE

Τ

ο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα ένα νέο νομοσχέδιο που στοχεύει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Η νέα αυτή νομοθεσία έχει σημαντικές επιπτώσεις στις αγορές ακινήτων της Κύπρου και της Ελλάδας, όπου υπάρχει μεγάλο απόθεμα κτηρίων ηλικίας άνω των 30 ετών και απαιτούν ενεργειακή αναβάθμιση. Εάν και όταν γίνει η ενσωμάτωση στην τοπική νομοθεσία, αυτοί οι νέοι κανονισμοί θα απαιτήσουν όλα τα νέα κτήρια να έχουν μηδενικές εκπομπές από το 2028, με προθεσμία για τα νέα κτήρια που κατοικούνται, λειτουργούν ή ανήκουν σε Δημόσιες Αρχές, το 2026. Όλα τα νέα κτήρια θα πρέπει να εξοπλιστούν με φωτοβολταϊκά έως το 2028, όπου είναι τεχνικά κατάλληλο και οικονομικά εφικτό, ενώ τα κτήρια κατοικιών που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση έχουν προθεσμία έως το 2032. Η πιο σημαντική παράμετρος είναι ότι τα κτήρια κατοικιών θα πρέπει να επιτύχουν, τουλάχιστον, κατηγορία ενεργειακής απόδοσης E έως το 2030 και D έως το 2033 - σε κλίμακα από το Α έως το G, με το τελευταίο να αντιστοιχεί στο 82 EconomyToday

ΜΕΓΆΛΟ ΤΟ ΑΠΌΘΕΜΑ ΠΑΛΑΙΏΝ ΚΤΗΡΊΩΝ

Η ΚΎΠΡΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΆΔΑ ΔΙΑΘΈΤΟΥΝ ΜΕΓΆΛΟ ΑΠΌΘΕΜΑ ΠΑΛΑΙΏΝ ΚΤΗΡΊΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΛΗΡΟΎΝ ΤΑ ΝΈΑ ΠΡΌΤΥΠΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉΣ ΑΠΌΔΟΣΗΣ ΠΟΥ ΟΡΊΖΕΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΈΝΩΣΗ

Η Κύπρος και η Ελλάδα διαθέτουν μεγάλο απόθεμα παλαιών κτηρίων που δεν πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης που ορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Κύπρο, για παράδειγμα, περίπου το 70% των κτηρίων κατασκευάστηκε πριν από τη δεκαετία του 1980, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό είναι γύρω στο 55%. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, υπάρχουν περίπου 154.000 κτήρια στην Ελλάδα που κατασκευάστηκαν πριν από το 1919 και 324.700 κτήρια που κατασκευάστηκαν μεταξύ 1919 και 1945. Επιπλέον, περίπου 573.250 κτήρια κατασκευάστηκαν μεταξύ 1946 και 1960 και 639.475 κτήρια κατασκευάστηκαν μεταξύ 1961 και 1970. Αυτά τα παλιά κτήρια απαιτούν σημαντικές αναβαθμίσεις για να πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης και αναμένεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις τοπικές αγορές ακινήτων. Τα νέα πρότυπα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υψηλότερο κόστος για τους ιδιοκτήτες κατοικιών και τους ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων γης, καθώς και για τους αγοραστές και τους ενοικιαστές που αναζητούν πιο ενεργειακά αποδοτικά ακίνητα. Το κόστος ανακαίνισης ενός κτηρίου ώστε να πληροί τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης μπορεί να είναι σημαντικό και κυμαίνεται από αρκετές χιλιάδες ευρώ έως δεκάδες χιλιάδες ευρώ, ανάλογα με το μέγεθος του ακινήτου και την έκταση της απαιτούμενης ανακαίνισης.

ΟΙ ΝΈΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΊ ΘΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΉΣΟΥΝ ΘΕΤΙΚΆ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ

Για παράδειγμα, στην Κύπρο, το κόστος ανακαίνισης ενός κτηρίου ώστε να πληροί τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης μπορεί να κυμαίνεται από 7.500 έως 30.000 ευρώ, ανάλογα με το μέγεθος του ακινήτου και την έκταση της απαιτούμενης ανακαίνισης. Επιπλέον, οι νέοι κανονισμοί θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μείωση της αξίας των ακινήτων για κτήρια που δεν πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης. Επιπλέον, οι νέοι κανονισμοί θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη ζήτηση για παλαιότερα κτήρια που δεν πληρούν τα νέα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης. Αυτό θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις τοπικές αγορές ακινήτων, καθώς πολλά από αυτά τα παλαιότερα κτήρια βρίσκονται σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς και αποτελούν σημαντικό μέρος της τοπικής οικονομίας. Οι νέοι κανονισμοί θα μπορούσαν επίσης να έχουν επιπτώσεις στον κατασκευαστικό κλάδο στην Κύπρο και την Ελλάδα. Με βάση τους νέους κανονισμούς, οι κατασκευαστικές εταιρείες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην κατασκευή πιο ενεργειακά αποδοτικών κτηρίων, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώση του κλάδου, εάν οι κατασκευαστές είναι απρόθυμοι να επενδύσουν σε πιο ακριβά αναπτυξιακά έργα. Από την άλλη πλευρά, οι νέοι κανονισμοί δημιουργούν ευκαιρίες σε διάφορους ενδιαφερόμενους στην αγορά ακινήτων να αναλάβουν δράση για τη συμμόρφωση και τη βιωσιμότητα. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων και οι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων γης μπορούν να επωφεληθούν από οικονομικά κίνητρα για να επενδύσουν σε ενεργειακά αποδοτικές αναβαθμίσεις και ανακαινίσεις των ακινήτων τους. Οι τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να δημιουργήσουν επιλογές χρηματοδότησης και προϊόντα που υποστηρίζουν αυτές τις επενδύσεις (Sustainable Finance), όπως πράσινα στεγαστικά δάνεια ή δάνεια που προσφέρουν μειωμένα επιτόκια για ενεργειακά αποδοτικά ακίνητα. Οι κατασκευαστές ακινήτων και οι κατασκευαστικές εταιρείες μπορούν να ενσωματώσουν βιώσιμες οικοδομικές πρακτικές στα έργα τους, κάτι που θα τους δώσει συγκριτικό πλεονέκτημα, καθώς η ζήτηση για τέτοια κτήρια αυξάνεται. Επιπλέον, οι κτηματομεσίτες μπορούν να ενημερώνουν τους πελάτες τους για τα οφέλη των ενεργειακά αποδοτικών ακινήτων και να τους καθοδηγούν προς τη λήψη βιώσιμων επιλογών. Αγκαλιά-

ΓΙΑ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ, ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ, ΤΟ ΚΌΣΤΟΣ ΑΝΑΚΑΊΝΙΣΗΣ ΕΝΌΣ ΚΤΗΡΊΟΥ ΏΣΤΕ ΝΑ ΠΛΗΡΟΊ ΤΑ ΝΈΑ ΠΡΌΤΥΠΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉΣ ΑΠΌΔΟΣΗΣ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΚΥΜΑΊΝΕΤΑΙ ΑΠΌ 7.500 ΈΩΣ 30.000 ΕΥΡΏ

ζοντας αυτές τις ευκαιρίες, οι ενδιαφερόμενοι όχι μόνο θα συμμορφώνονται με τους νέους κανονισμούς, αλλά θα ενισχύσουν τη φήμη και την αξία της επωνυμίας τους, θα αυξήσουν την αξία των ακινήτων τους και θα συμβάλουν σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Η Ask Wire μπορεί να βοηθήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη του κλάδου με τρεις τρόπους: Πρώτον, χαρτογραφώντας πού βρίσκονται αυτά τα ακίνητα ανάλογα με την ηλικία τους. Αυτό θα διευκολύνει στοχευμένες πρωτοβουλίες χρηματοδότησης και μάρκετινγκ από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, παρόχους ενέργειας και αυτούς που προσφέρουν υπηρεσίες σχετικές με την ενεργειακή απόδοση. Δεύτερον, σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), η εταιρεία έχει αναπτύξει ένα καινοτόμο μοντέλο που αξιολογεί την ενεργειακή απόδοση των οικιστικών κτηρίων. Το μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μαζική αξιολόγηση ακινήτων, επιτρέποντας στις τράπεζες να βαθμολογήσουν την ενεργειακή απόδοση των εξασφαλίσεων τους και να το χρησιμοποιήσουν για να δημιουργήσουν δυνητικούς πελάτες για νέα, πράσινα δάνεια. Τρίτον, μέχρι το τέλος του έτους, η Ask Wire θα λανσάρει το δικό της πλαίσιο αξιολόγησης ESG που θα επιτρέπει στους ιδιοκτήτες ακινήτων να διαχειρίζονται τα κτήριά τους σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητά τους, βοηθώντας το περιβάλλον και προσθέτοντας αξία στους ενοικιαστές και το χαρτοφυλάκιό τους.

EconomyToday 83

ΘΕΜΑ

Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΑΛΛΑΓΉ

αναδιαμορφώνει τις τιμές των ακινήτων Το μεγάλο στοίχημα που καλείται να κερδίσει το real estate και οι «παίκτες» του κλάδου που θα ξεχωρίσουν.

ΤΟΥ ΓΙΆΝΝΗ ΜΙΣΙΡΛΉ Διευθυντής της Imperio, αναπληρωτής πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης, πρόεδρος της Επιτροπής Ακινήτων του ΚΕΒΕ και μέλος του ΔΣ του ΕΒΕΛ Λεμεσού.

Τ

α τελευταία χρόνια, συνεπεία κυρίως της πανδημικής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία, η αγορά ακινήτων βρέθηκε ενώπιον σοβαρών προκλήσεων. Επιχειρώντας να αντεπεξέλθουν άμεσα στις νέες απαιτήσεις των καιρών, οι επιχειρήσεις του τομέα προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα, προχωρώντας σε καινοτόμες αλλαγές που άλλαξαν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο εργάζονταν μέχρι πρότινος. Δεν είναι όμως αυτές οι αλλαγές, ο παράγοντας που θα καθορίσει τις τιμές των ακινήτων στο μέλλον.

ΤΟ ΜΕΓΆΛΟ ΣΤΟΊΧΗΜΑ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΊΩΝ ESG

Το real estate καλείται σήμερα να κερδίσει ένα μεγάλο στοίχημα. Αυτό της μετάβασης στις πράσινες αναπτύξεις, μέσω της υιοθέτησης των κριτηρίων ESG (Environmental, Social, and Governance). Η κλιματική αλλαγή και ο καθορισμός, σε παγκόσμιο επίπεδο, στόχων για ένα μέλλον με ουδέτερο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα καθιστούν πιο αναγκαία από ποτέ την ανάπτυξη φιλικών προς το περιβάλλον κτηρίων. Ο κλάδος, πλέον, στοχεύει σε 84 EconomyToday

ΟΙ ΤΙΜΈΣ ΚΤΗΡΊΩΝ ΠΟΥ ΚΙΝΔΥΝΕΎΟΥΝ ΑΠΌ ΑΥΞΑΝΌΜΕΝΟΥΣ ΦΥΣΙΚΟΎΣ ΚΙΝΔΎΝΟΥΣ Ὴ ΠΟΥ ΔΙΑΘΈΤΟΥΝ ΠΡΟΦΊΛ ΥΨΗΛΌΤΕΡΩΝ ΕΚΠΟΜΠΏΝ, ΘΑ ΜΕΙΩΘΟΎΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΆΡΟΔΟ ΤΟΥ ΧΡΌΝΟΥ

ενεργειακά αποδοτικότερα κτήρια, την ίδια ώρα που οι αγοραστές επιζητούν ακίνητα υψηλής ενεργειακής απόδοσης, προσμετρώντας τόσο τα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα όσο και τα μακροπρόθεσμα οφέλη που αυτά προσφέρουν. Δεδομένων των πιο πάνω, έχω την ισχυρή άποψη ότι οι αλλαγές που επέρχονται στον κλάδο από τη σταδιακή επικράτηση των πράσινων χαρακτηριστικών στις αναπτύξεις, θα αποτελέσουν τον καταλυτικό παράγοντα καθορισμού των τιμών των ακινήτων στο μέλλον. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε, το γεγονός ότι κάποια κράτη, θέλοντας να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος, άρχισαν σιγά σιγά να θέτουν σε εφαρμογή Κανονισμούς αναφορικά με την ανάπτυξη πράσινων ακινήτων. Στα τέλη του 2022, το Κογκρέσο των ΗΠΑ πρότεινε έναν Κανονισμό που προβλέπει την ενίσχυση της γνωστοποίησης πληροφοριών που σχετίζεται με το κλίμα για τους επενδυτές. Επί της ουσίας, ο εν λόγω Κανονισμός καθιστά υποχρεωτική τη δημοσιοποίηση πληροφοριών που σχετίζονται με κλιματικούς κινδύνους, εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και κατά περίπτωση, τους στόχους μείωσης των εκπομπών και των σχεδίων μετάβασης. Η ενέργεια αυτή στοχεύει στο να εμπεδωθεί η θέση ότι οι δημοσιοποιήσεις σχετικά με το κλίμα είναι θεμελιώδους

σημασίας για τη λειτουργία οποιασδήποτε επιχείρησης ακινήτων. Ο προτεινόμενος Κανονισμός αναμένεται ότι θα επηρεάσει τον κόσμο των ακινήτων με δύο τρόπους: Πρώτον, θα ισχύσει άμεσα για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες ακινήτων και τα επενδυτικά καταπιστεύματα ακινήτων που είναι εγγεγραμμένα στην SEC των ΗΠΑ. Δεύτερον, θα εφαρμοστεί έμμεσα από τη συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων ιδιοκτητών ακινήτων. Αντίστοιχη προσπάθεια επιχειρείται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μονόδρομος οι πράσινες επενδύσεις Θεωρείται βέβαιο ότι η θεσμοθέτηση Κανονισμών που θα υποχρεώνουν τους επενδυτές να δίνουν έμφαση στους κλιματικούς κινδύνους, θα βοηθήσει και θα επιταχύνει την παγκόσμια προσπάθεια για προστασία του περιβάλλοντος. Θα πρέπει, ωστόσο, να καταστεί σαφές πως είτε οι ευρωπαϊκοί Κανονισμοί εφαρμοστούν άμεσα είτε όχι, η μετάβαση στις πράσινες αναπτύξεις αποτελεί μονόδρομο και είναι ο παράγοντας που θα οδηγήσει στη μεγάλη επανεκτίμηση των ακινήτων. Είναι δεδομένο ότι οι τιμές κτηρίων που κινδυνεύουν από αυξανόμενους φυσικούς κινδύνους ή που διαθέτουν προφίλ υψηλότερων εκπομπών, θα μειωθούν με την πάροδο του χρόνου. Η ζήτηση για τα εν λόγω ακίνητα αναμένεται να καταγράψει μείωση τα επόμενα χρόνια, λόγω της ολοένα αυξανόμενης

ΤΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΆΚΙO ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΏΝ ΑΚΙΝΉΤΩΝ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΤΕΊ ΜΈΣΩ ΕΝΌΣ ΦΑΚΟΎ ΠΟΥ ΕΣΤΙΆΖΕΙ ΣΤΟ ΚΛΊΜΑ

περιβαλλοντικής ευαισθησίας διεθνώς, αλλά και συνεπεία του κόστους ασφάλισης, των λειτουργικών και άλλων εξόδων, με τα οποία θα επιβαρύνονται. Αντιθέτως, τα ενεργειακά αποδοτικότερα κτήρια θα έχουν υψηλότερη τιμή, λόγω του προφίλ των καθαρών λειτουργικών τους εσόδων (NOI), το οποίο θα αποφέρει σημαντικές εξοικονομήσεις στο μέλλον. Καθώς οι επενδυτές επιδιώκουν να απαλλαγούν από τις εκπομπές άνθρακα και να μειώσουν τους κλιματικούς κινδύνους στα χαρτοφυλάκιά τους, η ελκυστικότητα των ακινήτων θα ποικίλλει ανάλογα με τις εκπομπές και τους κινδύνους τους και αυτό θα αντικατοπτρίζεται στους ρυθμούς κεφαλαιοποίησης. Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι η ώρα για δράση είναι τώρα. Μπορεί οι επενδυτές ακινήτων να είναι εξοικειωμένοι με τις έννοιες των πράσινων κτηρίων, θα πρέπει όμως να αντιληφθούν ότι ολόκληρο το χαρτοφυλάκιό τους θα πρέπει πιθανώς να επανεξεταστεί μέσω ενός φακού που εστιάζει στο κλίμα. Οι δε επιχειρηματίες ανάπτυξης γης που αφουγκράζονται τις σύγχρονες ανάγκες – οι κλιματικά ευφυείς – θα ξεχωρίσουν καθώς θα αδράξουν την ευκαιρία, θα διαφοροποιηθούν και θα προχωρήσουν έγκαιρα στην αναθεώρηση των χαρτοφυλακίων τους, με σεβασμό στο περιβάλλον, προσαρμογή στις νέες τάσεις και εξυπηρετώντας τις ανάγκες των αγοραστών.

EconomyToday 85

ΑΡΘΡΟ

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΌΣ

δεν είναι η Λύση ΤΟΥ ΔΡΑ ΆΡΗ ΠΕΤΆΣΗ

ίδιο έγινε και στα άλλα χωριά της περιοχής. Έτσι, επισπεύσθηκε ο μαρασμός και η εγκατάλειψη των χωριών, ενώ ο αριθμός των ξενοδοχείων αυξανόταν ανεξέλεγκτα. Για πολλούς η Κύπρος είχε βρει φλέβα χρυσού και έτσι δεν υπήρχε πλέον ανάγκη για παραγωγή γεωργικών προϊόντων.

ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΚΡΑΣΙΏΝ ΊΣΑ ΜΕ ΈΝΑ ΠΟΛΥΤΕΛΈΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΊΟ

Σ

τις αρχές της δεκαετίας του 1980, μεγαλόσχημος πολιτικός γύριζε τα χωριά της Πάφου για να πείσει πως το μέλλον των χωρικών βρισκόταν στον τουρισμό και τους παρότρυνε να εγκαταλείψουν τη γεωργία, που ακόμα ανθούσε, για να υπηρετήσουν τα υπό ανάπτυξη ξενοδοχεία στην τουριστική περιοχή της Πάφου που είχαν ανάγκες σε προσωπικό. Σε κάποια στιγμή, απευθυνόμενος σε χωρικό, τον ρώτησε: «εσύ με τι ασχολείσαι;» Ο χωρικός απάντησε: «Κατά το πλείστον της ημέρας ασχολούμαι με τη γεωργία /αμπελοκαλλιέργεια και αργότερα, το απόγευμα, εξυπηρετώ τους χωριανούς ως παρπέρης του χωριού». Ο συνομιλητής του πολιτικός, που περνούσε τον χρόνο του κυρίως μέσα σε κλιματιζόμενο γραφείο με μισθό που του πρόσφερε ο παρπέρης του χωριού και οι άλλοι συν-φορολογούμενοι του πολίτες, τού απάντησε σχεδόν οργίλως: «να μην σε ακούσω να βάλεις ξανά στο στόμα σου την λέξη παρπέρης—από αύριο θα μετατραπείς σε κομμωτή σε ξενοδοχείο και θα γλυτώσεις από τα βάσανα της γεωργίας». Σε λίγες μέρες έφθασε μικρό λεωφορείο που έπαιρνε τις [πρώην] αγρότισσες του χωριού για να δουλέψουν στην Πάφο ως καμαριέρες. Έτσι, εν μια νυκτί, αντί αυτές να βλέπουν τα άνθη του αγρού και τη φύση όπως πριν και να προσφέρουν στην επισιτιστική αλυσίδα έβλεπαν τις τουαλέτες, τα τζάμια και τους 4 τοίχους των 15 δωματίων που θα έπρεπε να καθαρίζουν ανά ημέρα. `Το 86 EconomyToday

ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΉ ΧΏΡΑ ΤΟΥ ΚΌΣΜΟΥ, ΤΗ ΓΑΛΛΊΑ, ΑΝΑΛΟΓΕΊ 1,3 ΤΟΥΡΊΣΤΑΣ ΓΙΑ ΚΆΘΕ ΚΆΤΟΙΚΟ, ΕΝΏ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΞΕΠΕΡΝΟΎΜΕ ΤΟΥΣ 4 ΤΟΥΡΊΣΤΕΣ ΑΝΆ ΚΆΤΟΙΚΟ

Έτσι, η Κύπρος που κάποτε βρισκόταν στα ύψη με μέτρο την κατά κεφαλή παραγωγή σταφυλιών, τώρα, έχει πωλήσεις κρασιού (ντόπια αγορά και εξαγωγές), που φθάνουν το αμελητέο ποσό των €40 εκατομμυρίων—δηλαδή, ποσό ίσο με την αξία ενός μεγάλου πολυτελούς ξενοδοχείου. Τώρα, δεν είμαστε αυτάρκεις σχεδόν σε τίποτε, πράγμα που σημαίνει πως σε μια κρίση ή ένα στρατιωτικό αποκλεισμό θα αντικρίσουμε τον λιμό κατάματα. Τώρα, η γεωργία συνεισφέρει το αμελητέο 1,77% του ΑΕΠ σε μια υπό ημικατοχή χώρα που πρέπει να είναι αυτάρκης. Η βιομηχανία /μεταποίηση συνεισφέρει μόλις 12% του ΑΕΠ. Ενδεικτικά, η βιομηχανία πρόσφερε στο ΑΕΠ της Γερμανίας 20% κατά μέσο όρο τα τελευταία 30 χρόνια. (Πηγή Παγκόσμια Τράπεζα). Το μεγαλύτερο ποσό νερού από τα φράγματα που προορίζονταν για τη γεωργία, τελικά, κατέληξε στην τουριστική βιομηχανία και τους developers που μετατρέπουν τα αγροτεμάχια σε τουριστικά διαμερίσματα και σε επαύλεις, κυρίως για ξένους. Μέρος της πλουσιότερης αγροτικής γης βρίσκεται τώρα στην τουριστική ζώνη ή κάτω από τσιμέντο. Σχεδόν κάθε αγρός διαθέτει συντελεστή δόμησης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί κανείς να αγοράσει φθηνή αγροτική γη.

4 ΤΟΥΡΊΣΤΕΣ ΑΝΆ ΚΆΤΟΙΚΟ

Υπό τη σημαία του: «όλα για τον τουρισμό» φθάσαμε τα 4 εκ. περίπου τουρίστες τον χρόνο, με την τουριστική κοινότητα να χειροκροτεί κάθε φορά που κάποιος υπουργός δηλώσει ενθουσιωδώς πως «περιμένουμε αύξηση του τουριστικού ρεύματος» ως να μη μας φθάνουν οι 4 τουρίστες ανά κάτοικο. Στη μεγαλύτερη τουριστική χώρα

του κόσμου, τη Γαλλία, αναλογεί 1,3 τουρίστας για κάθε κάτοικο: 89,4 εκ. τουρίστες σε ένα πληθυσμό 68 εκ.. Σαν αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης αυτής κατάστασης, κατά την τουριστική περίοδο ένας τεράστιος αριθμός του πληθυσμού, ίσως και 100.000, ασχολείται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με τον τουρισμό που φέρνει στη χώρα κάτω από €3 δις εισόδημα αλλά με εισαγόμενη ενέργεια και αυτοκίνητα και φαγητά, ποτά, κ.τλ. μιας και λίγα μόνο πράγματα βασικά παράγουμε ή κατασκευάζουμε. Η Κύπρος που ακατάπαυστα υπερηφανεύεται για το υψηλό ποσοστό του πληθυσμού με πανεπιστημιακή μόρφωση αντί να δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας δημιουργεί θέσεις για: καμαριέρες, τραπεζοκόμους, οδηγούς λεωφορείων και jeep, καθαριστές, φρουρούς, κ.τλ., με αποτέλεσμα πολλές απ’ αυτές τις θέσεις εργασίας να μην τις καταδέχονται [δικαιολογημένα] οι Κύπριοι απόφοιτοι και να τις καταλαμβάνει εισαγόμενο προσωπικό. Η μισθοδοσία στα περισσότερα τουριστικά επαγγέλματα βρίσκεται περίπου στα €7 ανά ώρα. Αυτή η λυπηρή κατάσταση εξηγεί και το γιατί η ανεργία των νέων μας κάτω των 25 ετών βρίσκεται στο θλιβερό 18,7%, σύμφωνα με την Eurostat.

ΤΟ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΌ ΜΟΝΤΈΛΟ

Δηλαδή, αντί η Κύπρος να δημιουργεί θέσεις εργασίας υψηλών προδιαγραφών για τους νέους της, δημιουργεί θέσεις χαμηλής ειδίκευσης προς όφελος του εισαγόμενου εργατικού προσωπικού. Επίσης, λόγω της εποχικότητας και της δυνατότητας λήψης επιδόματος ανεργίας κατά την κλειστή τουριστική περίοδο, δημιουργήθηκε μια κοινότητα εργαζομένων που χειμάζουν για έξι μήνες χωρίς θέληση ή δυνατότητα να βρουν εναλλα-

ΤΟ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΟ ΠΟΣΌ ΝΕΡΟΎ ΑΠΌ ΤΑ ΦΡΆΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΟΡΊΖΟΝΤΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΩΡΓΊΑ, ΤΕΛΙΚΆ, ΚΑΤΈΛΗΞΕ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΉ ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ

κτική εργασία, με αντίκτυπο στην ψυχολογία και την αυτοεκτίμησή τους. Απλά, εδώ που έχουμε φθάσει η τουριστική βιομηχανία έχει καταστεί πρόβλημα και εμπόδιο για τους νέους μας. Ενώ το γειτονικό Ισραήλ κατασκευάζει ιατρικά εμφυτεύματα των €800 έκαστον, πολλοί από τους νέους μας ασχολούνται με τον καφέ, τα φραπέ και τις τυρόπιτες ή λειτουργούν καφετερίες, κ.τλ.. Άλλοι ασχολούνται με μεσιτεία πώλησης γης και διαμερισμάτων κυρίως σε ξένους. Με το: «όλα για τον τουρισμό» φθάσαμε στο «η ‘‘Μύκονος’’ είναι παντού». Όπως αναφέρεται στα ελλαδικά μέσα ενημέρωσης, «Ο ιός της άμετρης και άλογης τουριστικής ανάπτυξης έχει προ πολλού εξελιχθεί σε πανδημία και μεταλλάσσει τις πιο όμορφες παραλίες της χώρας. Το σοκ της επιστροφής σε μια αγαπημένη παραλία της Κρήτης, κάποτε απολαυστική και τώρα καταστραμμένη από την άναρχη και ασύδοτη «τουριστική ανάπτυξη». Υπάρχουν και χειρότερα: η κοινή γνώμη πείστηκε από την κρατική προπαγάνδα πως το «όλα για τον τουρισμό» είναι η λύση της οικονομίας των Ελλήνων Κύπρου και της Ελλάδας. Πριν λίγες μόνο μέρες ο υπουργός Τουρισμού της Ελλάδος, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Mega, ρωτήθηκε για τα αποτελέσματα δημοσκόπησης που δείχνουν πως ο τουρισμός θεωρείται από τις υψηλότερες επιδόσεις της κυβέρνησης. Διαβάζουμε τι ακριβώς είπε ο υπουργός με δικές μου παρατηρήσεις σε παρένθεση: «τα τελευταία δύο χρόνια ο ελληνικός τουρισμός οδηγεί την οικονομία και την ανάπτυξη (sic) της χώρας, δίνει θέσεις εργασίας (ποιας ποιότητας!) και αδιαμεσολάβητα έσοδα (πόσα πάνε στους tour operators!) στην ελληνική κοινωνία και κυρίως στα χαμηλά και μεσαία στρώματα που το έχουν περισσότερο ανάγκη». «Εκεί που αποκαλούν τον κουρέα παρπέρη» Τώρα, διαβάζουμε και το καταθλιπτικό πως το μέλλον βρίσκεται στην ανάπτυξη μεγάλων Greenfield tourism projects που θα πρέπει να δημιουργηθούν έξω από τα αστικά κέντρα, δηλαδή στους αγρούς, δίπλα από λίμνες, ρυάκια, κ.τλ.. Εύκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί τι θα συμβεί στο περιβάλλον από τα Greenfield tourism projects. Κλείνω, αναφέροντας πως η έλευση 4 εκ. τουριστών στην ελεύθερη Κύπρο των 6.000 τ.χλμ. επιβαρύνει το περιβάλλον με περίπου 34.000 προσγειώσεις και απογειώσεις αεροπλάνων σε Λάρνακα και Πάφο και καθιστά εφιαλτική την κατάσταση των αεροδρομίων για τον μη τουρίστα ταξιδιώτη. Επειδή χάθηκε το «παν μέτρον» και η «αρμονία» αναπόφευκτα θα κληθούμε να καταβάλουμε καταστροφικό κόστος. Πρώτο κόστος θα είναι η μετανάστευση λαμπρών μας νέων σε χώρες που δημιουργούν ποιοτικές θέσεις εργασίες και όπου επιτρέπεται να αποκαλούν τον κουρέα παρπέρη αντί κομμωτή!

EconomyToday 87

ΘΕΜΑ

RED SEA DIPLOMATIC RESORT: Η «Αραβική Eιρήνη», το Σουδάν και η επιχειρησιακή οικονομία του Ισραήλ Γιατί το Ισραήλ μέχρι σήμερα δεν έχει ορίσει τι ακριβώς επιθυμεί στην εξωτερική του πολιτική, πώς οι Συμφωνίες του Αβραάμ μετατράπηκαν σε νέο Δόγμα της Περιφέρειας και ποιος είναι ο ρόλος του Σουδάν στο πλάνο του Ισραήλ για την Ερυθρά Θάλασσα.

ΤΗΣ ΠΩΛΊΝΑΣ ΆΝΙΦΤΟΥ Συμβούλου Eπενδύσεων και Eξωτερικής Πολιτικής

88 EconomyToday

ΣΤΗΝ ΑΚΜΉ ΤΩΝ ΣΧΈΣΕΩΝ ΙΣΡΑΉΛ-ΙΡΆΝ ΚΑΤΆ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΊΑ ΤΟΥ 1970, ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΠΟΥΛΟΎΣΕ ΣΤΟ ΙΡΆΝ ΠΕΡΊΠΟΥ 500 ΕΚΑΤΟΜΜΎΡΙΑ ΔΟΛΆΡΙΑ ΕΤΗΣΊΩΣ ΣΕ ΌΠΛΑ

Η ΈΛΛΕΙΨΗ ΕΘΝΙΚΉΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉΣ ΑΠΌ ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ

Η ίδρυση του Ισραήλ το 1948 είχε οικονομική και γεωπολιτική διαδραστικότητα για την υπόλοιπη περιοχή, πλην των Αράβων τη δεκαετία του 1950, όταν το Ιράν και η Τουρκία σταθεροποιήθηκαν γεωπολιτικά και εντάχθηκαν και επίσημα στη δυτική σφαίρα επιρροής. Το Ιράν μετά την ανάληψη του θρόνου από τον τελευταίο Σάχη τον Μοχάμεντ Ρέζα Παχλαβί μαζί με την Τουρκία, την Αιθιοπία και το Σουδάν εντάχθηκαν στο «Δόγμα της Περιφέρειας» τη δεκαετία του 1960 που σχεδίασαν οι ΗΠΑ για την οικονομική και πολιτική στήριξη του Ισραήλ μετά το πολιτικό και ενεργειακό εμπάργκο που έθεσαν οι Άραβες στο Ισραήλ. Οι ΗΠΑ θέλησαν οι μουσουλμανικές μη αραβικές χώρες να γίνουν το πολιτικό και ενεργειακό αποκούμπι του Ισραήλ. Έτσι το Ιράν με το Ισραήλ το 1968 δημιούργησαν την EAPC (Eilat Ashkelon Pipeline Company) για τη μεταφορά του ιρανικού πετρελαίου στη Δύση μέσω του Ισραήλ παρακάμπτοντας τη διώρυγα του Σουέζ που η Κρίση του Σουέζ το 1956 έδειξε πως η εξάρτηση της μεταφοράς πετρελαίου και αγαθών διέπεται από τα πολιτικά συμφέροντα της Αιγύπτου που την εποχή εκείνη ένεκα και της ιδεολογίας του παναραβισμού από τον πρόεδρο Νάσερ έθετε σε κίνδυνο τις χώρες που δεν συμβάδιζαν

EconomyToday 89

ΘΕΜΑ

με τα συμφέροντα της Αιγύπτου. Τόσο το Ισραήλ όσο και το Ιράν, η Τουρκία και το Σουδάν δεν ήταν ποτέ χώρες τις οποίες η Αίγυπτος πριν τον τρίτο Αραβοϊσραηλινό πόλεμο (1973) θεωρούσε ως φιλικές, οπότε και τα συμφέροντα των και δη τα οικονομικά πλήττονταν. Το Ισραήλ εκπόνησε το πρώτο και τελευταίο σχέδιο της εθνικής του στρατηγικής τέλη της δεκαετίας του 1950 από τον πρώτο πρωθυπουργό του Ισραήλ τον Μπεν Γκιουριόν. Η εθνική στρατηγική του Ισραήλ έθετε τα εθνικά και θρησκευτικά όρια του κράτους του Ισραήλ που το LIKUD το κόμμα του σημερινού πρωθυπουργού Νετανιάχου από το 1977 μετέτρεψε στα παλαιά σιωνιστικά όρια που περιλαμβάνει μέρη του Μεγάλου Ισραήλ (Eretz Israel) που σήμερα αποτελούν τις παλαιστινιακές περιοχές. Η υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ το 2020 στην Ουάσινγκτον δεν είναι κάτι ξεχωριστό για το Ισραήλ, το Ισραήλ πάντα τολμούσε να κάνει συμφωνίες με τους γείτονές του, με την ιδιαιτερότητα ότι μπορεί και να μη διαρκούσαν για πολύ. Δηλαδή ένεκα της ιδιάζουσας κατάστασής του το Ισραήλ δεν μπορούσε να καταρτίσει ένα σχέδιο μακροχρόνιας πολιτικής εσωτερικής και εξωτερικής, μιας και ο εσωτερικός πληθυσμός του διαβαθμιζόταν ανάλογα με την έκβαση των πολέμων με τους Άραβες μέχρι το 1973, με την ένταξη νέων εβραϊκών πληθυσμών βάσει του Νόμου της Επιστροφής και τις μετακινήσεις πληθυσμών μετά τον πρώτο αραβοϊσραηλινό πόλεμο (ΝΑΚΒΑ 1948). Διά τούτο και το Ισραήλ μέχρι σήμερα δεν έχει ορίσει τι ακριβώς επιθυμεί στην εξωτερική του πολιτική, αλλά και ποια είναι η εδαφική του σύσταση, δηλαδή αν το Ισραήλ είναι ότι ορίζει η ιδεολογία του σιωνισμού, το διεθνές δίκαιο ή το δίκαιο της διεθνούς ισχύος που μπορεί να αλλάζει σύνορα ανάλογα με τους πολέμους.

εδάφους, ενώ το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν βοηθήθηκε και αναπτύχθηκε με τη συμβολή των ΗΠΑ επί του τελευταίου Σάχη. Η υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ τον Αύγουστο του 2020 μεταξύ Ισραήλ-ΗΑΕ-Μπαχρέιν ουσιαστικά έφεραν στην επιφάνεια τον διπλό ρόλο της Σαουδικής Αραβίας, τη διατήρηση καλών σχέσεων με το Ισραήλ, χωρίς όμως την αναγνώριση εκ μέρους της ίδιας της Σαουδικής Αραβίας. Επί χρόνια η Σαουδική Αραβία είχε ζητήσει τη σύσταση δύο κρατών στην Παλαιστίνη που όμως δεν έγινε ποτέ αποδεκτό ούτε από τους υπόλοιπους Άραβες ούτε και από το Ισραήλ. Από τη δεκαετία του 1970 που έγινε η πρώτη πρόταση της Σαουδικής Αραβίας μέχρι σήμερα η αραβική κοινή γνώμη παραμένει σταθερά στην άρνηση της εδαφικής ύπαρξης του Ισραήλ. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Αραβικό Κέντρο Έρευνας και Πολιτικών Μελετών της Ντόχα (Doha Arab Center for Research and Policy Studies), ο γνωστός «Δείκτης Αραβικής Γνώμης 20192020» (2019-2020 Arab Opinion Index) ανέφερε ότι «Το 81% των Αράβων χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είχε αρνητικά σχόλια σχετικά με τις πρόσφατες συμφωνίες

ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΊΕΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΆΜ ΩΣ ΝΈΟ ΔΌΓΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑΣ

Μετά την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν το 1979 το Δόγμα της Περιφέρειας κατέπεσε, οι πόλεις στο Ιράν που κτίστηκαν από Ισραηλινούς μηχανικούς και εταιρείες, οι πολυδάπανες αγορές όπλων και η στήριξη των ισραηλινών εταιρειών από το Ιράν έπαυσε, με αποτέλεσμα ζημιάς δισεκατομμυρίων στο Ισραήλ. Στην ακμή των σχέσεων ΙσραήλΙράν κατά τη δεκαετία του 1970, το Ισραήλ πουλούσε στο Ιράν περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια ετησίως σε όπλα, καθώς οι δύο χώρες σχεδίαζαν να ξεκινήσει ένα κοινό πρόγραμμα 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων για την ανάπτυξη πυραύλων εδάφους90 EconomyToday

20 - 35 ΛΕΞΕΙΣ ΦΥΤΕΥΤΟ ΤΙ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ, ΌΜΩΣ, ΜΙΑ ΣΕΛΊΔΑ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA, ΓΙΑ ΝΑ ΘΕΩΡΕΊΤΑΙ ΕΠΙΤΥΧΗΜΈΝΗ ΚΑΙ ΠΌΣΟ ΔΎΣΚΟΛΟ ΕΊΝΑΙ ΝΑ ΠΕΊΣΕΙΣ ΤΟΝ ΧΡΉΣΤΗ ΝΑ ΣΕ ΑΚΟΛΟΥΘΉΣΕΙ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA;

εξομάλυνσης που υπογράφηκαν μεταξύ του Ισραήλ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν, το δε 8% είχε πολύ αρνητικές απόψεις, ενώ μόνο το 5% τις έβλεπε θετικά». Η έρευνα διεξήχθη από τα μέσα Αυγούστου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου 2020 και διαπίστωσε ότι «το 27% θεωρεί ανεδαφική την αλληλεπίδραση των ΗΑΕ με το Ισραήλ, το 10% θεωρεί υποκρισία τις Συμφωνίες του Αβραάμ και το 5% θεώρησε τη συμφωνία ως το Άμπου Ντάμπι να παραδίδεται στα αμερικανικά συμφέροντα». Η δε Παλαιστίνια συγγραφέας και ερευνήτρια, Najla Shahwan, σε άρθρο της στην Daily Sabah,

ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΊΕΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΆΜ ΤΑΡΑΚΟΎΝΗΣΑΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΆ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΉ ΚΑΙ ΔΗ ΤΟ ΙΡΆΝ ΠΑΡΆ ΤΟΥΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΎΣ ΤΟΥ ΑΧΜΑΝΤΙΝΕΤΖΆΝΤ ΌΤΙ ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΚΑΙ ΟΙ ΗΠΑ ΠΡΟΚΑΛΟΎΝ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΔΙΆΦΟΡΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΏΝ ΚΡΑΤΏΝ

ανέφερε ότι η εξομάλυνση των σχέσεων ειδικά με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχει μεγαλύτερη οικονομική παρά πολιτική σημασία για τις δύο πλευρές. Το Γραφείο Επενδύσεων του Άμπου Ντάμπι (ADIO) υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με το Ισραηλινό Εξαγωγικό Ινστιτούτο (IEI), θέτοντας τις βάσεις για ισχυρές εμπορικές γέφυρες μεταξύ του Άμπου Ντάμπι και του Ισραήλ με το ξεκλείδωμα σε επενδυτικές ευκαιρίες που οδήγησε στην ανακοίνωση ενός επενδυτικού ταμείου 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων για στρατηγικούς τομείς που επενδύουν στο Ισραήλ, οδηγώντας στην πρώτη Εμπορική Συμφωνία που έγινε ποτέ μεταξύ ενός αραβικού κράτους των ΗΑΕ και του Ισραήλ τον Μάιο του 2022. Παρά τους δισταγμούς της Σαουδικής Αραβίας να ενταχθεί και επίσημα στις Συμφωνίες του Αβραάμ λόγω της θρησκευτικής της θέσης ως Γη του Κορανίου (‫یرقلا ما‬, Umul Qura) και προστάτριας όλων των μουσουλμανικών πληθυσμών, η οικονομική συνεργασία με το Ισραήλ και τις ισραηλινές εταιρείες άρχισε από το 2013. Οι Ισραηλινές εισαγωγές από τη Σαουδική Αραβία ανήλθαν σε 806 εκατομμύρια δολάρια από το 2013 σύμφωνα με τη βάση δεδομένων COMTRADE του ΟΗΕ για το διεθνές εμπόριο. Από την άλλη στις 15 Δεκεμβρίου 2020, το StartUp Nation Central εγκαινίασε την πρώτη κοινότητα καινοτομίας ΗΑΕ-Ισραήλ για επιχειρήσεις, καινοτομίες και τεχνολογία και περιλαμβάνει ήδη περισσότερους από 1.000 υπαλλήλους σε διάφορους τομείς, με επενδυτές και κρατικούς φορείς και από τις δύο χώρες τονίζοντας τη συμμετοχή του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα στην υποστήριξη της εξομάλυνσης των σχέσεων των δύο χωρών αλλά και την εμπλοκή της οικονομίας, των fintech και της καινοτομίας στη δημιουργία εναλλακτικής σύνδεσης νέων επιχειρηματιών. Επιπλέον, Ισραήλ και ΗΑΕ σε μια προσπάθεια να σταματήσουν την ιρανική κυριαρχία στην περιοχή και παρακάμπτοντας τους κινδύνους της Διώρυγας του Σουέζ για να φτάσουν στις μεσογειακές αγορές στον τομέα του πετρελαίου και της ενέργειας στις 21 Οκτωβρίου 2020 υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας (MoU). Σύμφωνα με το μνημόνιο συμφωνίας, το αργό πετρέλαιο του Άμπου Ντάμπι θα παρέχεται στο μεσογειακό λιμάνι του Ισραήλ Ασκελόν μέσω του αγωγού που εκτείνεται από το Εϊλάτ στην ακτή της Ερυθράς Θάλασσας του Ισραήλ χρησιμοποιώντας την Εταιρεία αγωγών Eilat-Ashkelon (EAPC) που δημιουργήθηκε πριν από την Ισλαμική Επανάσταση από το Ιράν και το Ισραήλ (50 - 50% ιδιοκτησία και τώρα ανήκει αποκλειστικά στο Ισραήλ) στη μεταφορά

EconomyToday 91

ΘΕΜΑ

αργού πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο μέσω του αγωγού στις ευρωπαϊκές αγορές. Αυτή η «χερσαία γέφυρα» αναμένεται ότι θα εξοικονομεί χρόνο, καύσιμα και κόστος έναντι της διέλευσης της διώρυγας του Σουέζ, για τη μεταφορά πετρελαίου και παρέχει ταχύτερη πρόσβαση στους καταναλωτές στο πετρέλαιο που παράγεται στις περιοχές της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ ταρακούνησαν οικονομικά και πολιτικά την περιοχή και δη το Ιράν που παρά τους ισχυρισμούς του πρώην προέδρου Αχμαντινετζάντ ότι το Ισραήλ και οι ΗΠΑ προκαλούν προβλήματα μεταξύ των διάφορων μουσουλμανικών κρατών, πολλές φωνές όπως αυτή του Mohammad Ali Abtahi, πρώην αντιπροέδρου του πρώην προέδρου της χώρας Mohammad Khatami (1996-2004) σχολίασε την ομαλοποίηση των σχέσεων των Αράβων με το Ισραήλ με πικρό τρόπο για την Τεχεράνη. Συγκεκριμένα, είχε αναφέρει ότι «βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου οι γειτονικές μας αραβικές χώρες στρέφονται προς το Ισραήλ για να αντιμετωπίσουν το Ιράν» ζητώντας από την Τεχεράνη να ληφθούν διορθωτικά μέτρα προκειμένου να αποκατασταθούν οι διπλωματικές σχέσεις με τις αραβικές μοναρχίες που βρίσκονται σε αναβλητικότητα και αδράνεια από την εισβολή στην πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Τεχεράνη το 2016 ένεκα της απόφασης της Σαουδικής Αραβίας να εκτελέσει Σιίτες. Η αντίδραση αυτή του Ιράν οδήγησε αραβικά και σουνιτικά κράτη (Σαουδική Αραβία, Σομαλία, Κομόρες, Μπαχρέιν, Τζιμπουτί) να διακόψουν τις σχέσεις τους με την Τεχεράνη, που θεώρησαν ότι με την πράξη αυτή εμπλέκεται στα εσωτερικά των αραβικών χωρών. Το Κουβέιτ και το Κατάρ ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κάλεσαν για εξηγήσεις τον Ιρανό πρεσβευτή, ανακαλώντας τον πρεσβευτή τους από την Τεχεράνη υποβαθμίζοντας το διπλωματικό επίπεδο των χωρών σε βαθμό επιτετραμμένου. Έτσι, η επίθεση στην πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας για θρησκευτικούς λόγους μαζί με την αντιμοναρχική ιδεολογία ήταν ένα ισχυρό σημάδι για τα αραβικά κράτη να αποστασιοποιηθούν και να στραφούν προς τους Ισραηλινούς και τις ΗΠΑ για λόγους ασφαλείας. Από την άλλη η προσέγγιση Ιράν και Σαουδικής Αραβίας τους τελευταίους μήνες φέρνει στην επιφάνεια όχι την ανάγκη οι δύο χώρες να ανακτήσουν επαφές, αλλά την ανάγκη των ΗΠΑ να αποτρέψει την Κίνα μέσω του Ιράν να μην ανακτήσει το χαμένο έδαφος στη Συρία και στον Περσικό Κόλπο μέσω της Συμφωνίας Κίνας- Ιράν του 2021, ιδίως μετά το τέλος του πολέμου στην Υεμένη.

92 EconomyToday

Ο ΡΌΛΟΣ ΤΟΥ ΣΟΥΔΆΝ ΣΤΗΝ ΕΠΈΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΣΡΑΉΛ ΣΤΗΝ ΕΡΥΘΡΆ ΘΆΛΑΣΣΑ ΜΙΑ ΠΙΘΑΝΉ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΤΟΥ ΣΟΥΔΆΝ ΜΕ ΤΟ ΙΣΡΑΉΛ ΣΤΗ ΘΑΛΆΣΣΙΑ ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΟΔΗΓΉΣΕΙ ΣΤΗΝ ΙΣΡΑΗΛΙΝΉ ΕΠΟΠΤΕΊΑ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΏΝ ΟΔΏΝ ΤΡΙΏΝ ΗΠΕΊΡΩΝ

Το 1982 ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Menachem Begin ήταν αποφασισμένος να σώσει την εβραϊκή φυλή Beta Israel που ζούσε σε περίπου 500 χωριά στη βόρεια Αιθιοπία και βρισκόταν υπό πολιτειακή καταπίεση. Το τουριστικό χωριό Αρούς, που βρίσκεται στην ανατολική ακτή του Σουδάν και αποτελείτο από 15 μπανγκαλόου, «μια κουζίνα και τραπεζαρία» που άνοιγε σε μια παραλία στην Ερυθρά Θάλασσα με τη σύμφωνη παρέμβαση της κυβέρνησης του Σουδάν έγινε το εφαλτήριο οι Υπηρεσίες Ασφαλείας του Ισραήλ να δημιουργήσουν ένα ψεύτικο τουριστικό χωριό το οποίο αποτελεί τον «πυρήνα» για να σωθούν οι εβραϊκές κοινότητες της περιοχής

και να μεταφερθούν στο Ισραήλ. Οι φιλικές σχέσεις της Αιγύπτου με το Ισραήλ μετά το Camp David υποβοήθησαν τη σχέση Αιγύπτου με το Σουδάν το οποίο βρισκόταν σε δύσκολη θέση απέναντι στην Αιθιοπία σχετικά με τη ροή του νερού του Νείλου. Η Αιθιοπία αντιτάχθηκε τη δεκαετία του 1980 στην προτεινόμενη μεταφορά 365 εκατομμυρίων κυβικών νερού του Νείλου από την Αίγυπτο στο Ισραήλ ετησίως «σε αντάλλαγμα για τη λύση για το παλαιστινιακό πρόβλημα και την απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ», ενώ το Σουδάν αν και δεν ήθελε να κτίσει επίσημες σχέσεις με το Ισραήλ ένεκα της έντονης δραστηριότητας εταιρειών στη χώρα από ισλαμικές χώρες δεν έδωσε καμία απάντηση στην Αίγυπτο. Η παρουσία του Ισραήλ στην περιοχή και η σχέση του με την Αίγυπτο καθώς και η επίσκεψη του

Αιγύπτιου προέδρου Σαντάτ στην Ιερουσαλήμ όρισε και το παίγνιο της ισχύος του Σουδάν στον Νείλο. Παρόλη την αντιπαράθεση με την Αίγυπτο το Σουδάν κέρδισε χρόνο στο να οργανωθεί και να πλησιάσει και τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Οι εντάσεις μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας αυξήθηκαν ιδιαίτερα μετά τη συνθήκη ειρήνης Ισραήλ-Αιγύπτου που είχε υπογραφεί στην Ουάσινγκτον τον Μάρτιο του 1979 και παρόλο που ο Σαντάτ αποφάσισε να μην προχωρήσει το έργο «Νερό για την Ειρήνη» με το Ισραήλ, η πρότασή του αυτή οδήγησε Σουδάν και Αιθιοπία να διεκδικούν εκατομμύρια εκτάρια και δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως νερού από τον Νείλο. Οι δύσκολες διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Σουδάν εξομαλύνθηκαν σταδιακά με τις Συμφωνίες του Αβραάμ το 2020 που παρείχαν μεγάλη πολιτική και οικονομική συνεργασία προκειμένου να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη και να ελεγχθεί ο ανταγωνισμός στα θέματα ασφάλειας. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ εμπλέκουν μια περιοχή από τον Περσικό Κόλπο (Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) μέχρι το Γιβραλτάρ (Μαρόκο), συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου, της μοναδικής εξόδου των αραβικών εθνών και του Ιράν στη Δύση, τονίζοντας τον ανταγωνισμό του λιμανιού της Χάιφα εναντίον του λιμένα της Βηρυτού που ορίστηκε ως η έξοδος κινεζικών προϊόντων μέσω του Ιράν και είναι μια περιοχή που αποτελεί την πατρίδα για περισσότερα από 400 εκατομμύρια μόνιμους κατοίκους. Η στρατηγική ικανότητα των Συμφωνιών του Αβραάμ παραμένει ένα ανοιχτό σχήμα που ξεκινά από τον Περσικό Κόλπο, μέχρι τον Κόλπο του Ομάν, την Αραβική Θάλασσα, τον Ινδικό Ωκεανό, την Ερυθρά Θάλασσα, το Σουέζ, τη Μεσόγειο και την έξοδο στον Ατλαντικό Ωκεανό. Έτσι, μια πιθανή συνεργασία του Σουδάν με το Ισραήλ στη θαλάσσια ασφάλεια μπορεί να οδηγήσει στην ισραηλινή εποπτεία των εμπορικών οδών τριών ηπείρων, που υπολογίζεται στο 12% του παγκόσμιου εμπορίου και σε αγαθά αξίας άνω του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα και το Σουέζ. Επιπλέον, η μελέτη της RAND Corp. κάνει μια προσομοίωση της επέκτασης των Συμφωνιών για να συμπεριλάβει 10 έθνη με μουσουλμανική πλειοψηφία (συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας) και αναφέρει ότι μια συνεργασία με το Ισραήλ όλων των μουσουλμανικών εθνών της περιοχής θα μπορούσε να οδηγήσει σε 150.000 νέες θέσεις εργασίας, επεκτείνοντας σε τέσσερα εκατομμύρια όλες τις νέες θέσεις εργασίας και σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια τις νέες επενδυτικές δραστηριότητες σε μια δεκαετία, εάν οι Συμφωνίες υπογραφούν από άλλα μουσουλμανικά κράτη.

EconomyToday 93

ΑΠΟΨΗ

Ο Κοινωνικός Διάλογος ως Εργαλείο Επίλυσης Εργατικών Διαφορών ΚΥΡΙΑΚΌΣ E. ΓΕΩΡΓΊΟΥ Εργάτης Γνώσης

Ο

ι τελευταίοι μήνες αποδεικνύονται ιδιαίτερα ενδιαφέροντες και ανατρεπτικοί. Πολλοί θεσμοί και σταθερές έχουν ανατραπεί και το πολιτικό σκηνικό παρουσιάζεται ασταθές, αβέβαιο και με έντονες διεργασίες και αναταράξεις. Αυτή η αστάθεια και αβεβαιότητα δεν είναι θετικές για την ομαλή ανάπτυξη της οικονομίας και του επιχειρείν. Η κατάσταση επιβαρύνεται, ακόμη περισσότερο, από την αδράνεια και απροθυμία του τέως προέδρου της Δημοκρατίας να επιλύσει ώριμα και χρονίζοντα προβλήματα που ταλανίζουν την Κοινωνία και την Οικονομία. Αν είχε τολμήσει θα έκανε καλό στη χώρα και θα διευκόλυνε τον διάδοχό του χωρίς να έχει πολιτικό κόστος ή ρίσκο. Ως εκ τούτου τα προβλήματα μαζί με το κόστος και το ρίσκο μεταφέρονται στον επίλεκτο διάδοχό του.

Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΆ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΊΑΣ ΕΙΣ ΒΆΡΟΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΈΝΩΝ Η ανάπτυξη της οικονομίας μετά την ανεξαρτησία είχε στηριχθεί στη μετεξέλιξή της από τον πρωτογενή στον δευτερογενή τομέα και στην ανάπτυξη μιας ισχυρής τριμερούς συνεργασίας, η οποία εμπέδωσε τη στενή συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και την εργατική ειρήνη. Η ισορροπία αυτή με το πέρασμα του χρόνου, έχει ανατραπεί κυρίως γιατί η οικονομία έχει γίνει πιο ανταγωνιστική, ανοικτή και εξωστρεφής. Σε κοινωνικό επίπεδο οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί στο πλαίσιο της οικογένειας, της κοινότητας και του χώρου εργασίας έχουν ατονήσει και

94 EconomyToday

οι άνθρωποι έχουν γίνει πιο εσωστρεφείς και ατομικιστές. Ως αποτέλεσμα την τελευταία δεκαετία και ως απότοκο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, της πανδημίας και της αναστάτωσης στην οικονομία την οποία επέφερε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έχουν ανατραπεί ισορροπίες εις βάρος των εργαζομένων. Δυστυχώς οι εργοδότες, με την ανοχή της κυβέρνησης, παραγνωρίζοντας το επιτυχημένο μοντέλο της τριμερούς συνεργασίας έχουν επιβάλει εργασιακές συνθήκες που παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Ο προηγούμενος υπουργός σε αρκετές περιπτώσεις υιοθέτησε πολιτικές που ευνοούσαν τους εργοδότες και την κυβέρνηση, ως εργοδότη, σε βάρος των εργαζομένων. Επίσης, επέδειξε απροθυμία να εξαντλήσει τον κοινωνικό διάλογο σε μια προσπάθεια να δώσει λύσεις σε χρονίζοντα θέματα, όπως τον κατώτατο εθνικό μισθό και την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ). Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις φαίνονται αποφασισμένες να επαναφέρουν την ισορροπία σε μια σειρά από θέματα, όπως την κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τη αποκατάσταση της ΑΤΑ, την επαναφορά του δικαιώματος της σύνταξης στα 63 χρόνια χωρίς αναλογιστική αποκοπή 12% και του ορισμού του κατώτατου μισθού σε ωριαία βάση στο όριο του 60% του εθνικού ενδιάμεσου εισοδήματος ως η σχετική εισήγηση εκ μέρους τού καθ’ ύλην αρμόδιου Επιτρόπου της Ε.Ε.. Βεβαίως η προσπάθεια αυτή δημιουργεί κινδύνους για την εργατική ειρήνη και την ανάπτυξη της οικονομίας. Ο Κώδικας Βιομηχανικών Σχέσεων, η

εθελοντική συμφωνία η οποία συνάφθηκε το 1977 μεταξύ των Κοινωνικών Εταίρων καθορίζει λεπτομερείς διαδικασίες για την επίλυση εργατικών διαφορών και θα έπρεπε να τυγχάνει σεβασμού από όλους τους κοινωνικούς εταίρους. Δυστυχώς πρόσφατα ο Κώδικας παραβιάζεται από αυτούς οι οποίοι θεωρούν ότι έχουν το πάνω χέρι κυρίως εκ μέρους των εργοδοτών. Πέραν από τις διαδικαστικές πρόνοιες που καθορίζουν με λεπτομέρεια τη διαδικασία επίλυσης διαφορών συμφερόντων και διαφορών δικαιωμάτων, μέσα από τον Κώδικα, όπως είναι η μεσολάβηση, οι Κοινωνικοί Εταίροι επιβεβαιώνουν επίσης τον σεβασμό τους στα τέσσερα θεμελιώδη Δικαιώματα/ Αρχές, τα οποία και καταγράφονται στη Συμφωνία: (α) Το Δικαίωμα της Οργάνωσης. (β) Το Δικαίωμα στη Συλλογική Διαπραγμάτευση, τη Συνομολόγηση Συλλογικών Συμβάσεων και την Ενθάρρυνση των Κοινών Συνεννοήσεων (γ) Την αναγνώριση και τον καθορισμό θεμάτων που θεωρούνται θέματα συλλογικών διαπραγματεύσεων, θέματα κοινών συνεννοήσεων και θέματα τα οποία αποτελούν προνόμιο της Διεύθυνσης και (δ) Την πιστή εφαρμογή των Διεθνών Συμβάσεων Εργασίας που έχει κυρώσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο Κώδικας μαζί με τη Συμφωνία για την Επίλυση Εργατικών Διαφορών σε Ουσιώδεις Υπηρεσίες η οποία τέθηκε σε εφαρμογή το 2004 και από το 2005 καλύπτει και τον Δημόσιο Τομέα και συμπληρώνει τον Κώδικα, αποτελούν ένα ολοκληρωμένο σύστημα επίλυσης εργασιακών διαφορών και συνάδουν απόλυτα με τον εθελοντικό χαρακτήρα του συστήματος εργασιακών σχέσεων που εφαρμόζεται στην Κύπρο.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎΣ ΕΤΑΊΡΟΥΣ Με βάση τη συμφωνία ως ουσιώδεις καθορίζονται οι υπηρεσίες που η διακοπή των οποίων θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή, την προσωπική ασφάλεια ή υγεία του συνόλου ή μέρους του πληθυσμού. Στη συμφωνία υπάρχουν συγκεκριμένες υπηρεσίες οι οποίες ορίζονται ως «Καθορισμένες Ουσιώδεις Υπηρεσίες» οι οποίες αφορούν έργα, εργασίες ή δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας. Αυτές περιλαμβάνουν (α) Την εξασφάλιση συνεχούς παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, (β) Την εξασφάλιση υδατοπρομήθειας για σκοπούς ύδρευσης, (γ) Την εξασφάλιση λειτουργίας τηλεπικοινωνιών, (δ) Την ασφαλή λειτουργία των αερομεταφορών και τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας, (ε) Τη λειτουργία των νοσοκομείων, (στ’) Τη λειτουργία των φυλακών, (η) Την επιδιόρθωση ή συντήρηση του εξοπλισμού και των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων της Εθνικής Φρουράς και της Αστυνομίας, περιλαμβανομένης και της Πυροσβεστικής και (θ) Την ασφαλή λειτουργία της λιμενικής κίνησης. Λόγω του κλίματος που έχει δημιουργηθεί και των επιπτώσεων που αυτό μπορεί να δημιουργήσει, θα πρέπει να προβληματίσει τους κοινωνικούς εταίρους το ενδεχόμενο έναρξης ενός εθνικού διαλόγου για το μέλλον των εργατικών σχέσεων στην Κύπρο. Το μοντέλο του συστήματος το οποίο στηρίζεται στη συμφωνία κυριών μεταξύ των κοινωνικών εταίρων φαίνεται να έχει

ΤΟ ΕΚΡΗΚΤΙΚΌ ΚΛΊΜΑ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΊΣΕΙ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎΣ ΕΤΑΊΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΘΈΣΕΙ ΠΙΟ ΣΟΒΑΡΆ ΤΟ ΕΝΔΕΧΌΜΕΝΟ ΈΝΑΡΞΗΣ ΕΝΌΣ ΕΘΝΙΚΟΎ ΔΙΑΛΌΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΏΝ ΣΧΈΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ

εξαντλήσει τον ρόλο του και θα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα μοντέλο που θα στηρίζεται σε ένα νομικά κατοχυρωμένο μοντέλο, όπως την ηπειρωτική Ευρώπη, το οποίο θα πρέπει να σέβονται όλες οι πλευρές. Σ’ αυτό το πλαίσιο οι συλλογικές συμβάσεις και το πλαίσιο λειτουργίας των εργατικών σχέσεων θα καθορίζονται νομικά και θα υπάρχουν επιπτώσεις στα μέρη τα οποία παραβιάζουν τον νόμο. Δεν είμαι σίγουρος αν οι αείμνηστοι Μιχαλάκης Ιωάννου της ΣΕΚ και ο Ανδρέας Ζιαρτίδης της ΠΕΟ θα συμφωνούσαν με αυτή την πρόταση αλλά οι καιροί προχωρούν και θα πρέπει να προχωρούμε μαζί τους. Ως κατακλείδα υπάρχει ένα ακόμη θέμα το οποίο θα πρέπει να συζητηθεί στον δημόσιο κοινωνικό διάλογο και αυτό είναι η βιωσιμότητα, ο τρόπος λειτουργίας και τα ωφελήματα που παρέχει το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι απαιτήσεις των εργαζομένων για επιπρόσθετα ωφελήματα προσκρούει στην επίκληση της βιωσιμότητας του Ταμείου το οποίο είναι ένα λογικό επιχείρημα. Αυτό που δεν συζητείται όμως δημόσια είναι ο τρόπος διαχείρισης των πόρων του ΤΚΑ, η απόδοσή τους και τι γίνεται με το ποσό της τάξης των 7 δις ευρώ που έχει δανειστεί το κράτος από την περασμένη δεκαετία της Κρίσης, το οποίο δεν έχει επιστρέψει και για το οποίο δεν πληρώνει τόκους. Για σκοπούς αντίληψης των χαμένων εσόδων για το Ταμείο, η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου της Κυπριακής Δημοκρατίας το οποίο οριοθετεί το κόστος δανεισμού της είναι της τάξης του 4% και ως εκ τούτου τα διαφυγόντα ετήσια έσοδα για το Ταμείο είναι της τάξης των 28 εκ ευρώ.

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

OPRAH WINFREY:

Τα φτωχικά χρόνια μιας δισεκατομμυριούχου ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

Ε

άν η συνταγή επιτυχίας είχε όνομα, τότε αδιαμφισβήτητα θα ήταν το όνομα της Αφροαμερικανίδας τηλεπερσόνας, δημοσιογράφου και επιχειρηματία, Oprah Winfrey. Πρόκειται για μια γυναίκα η οποία βασανίστηκε αρκετά στη ζωή της, ωστόσο, ποτέ δεν «χάθηκε» μέσα στην αποτελμάτωση των ονείρων. Αντιθέτως, κατάφερε να γίνει παράδειγμα προς μίμηση και να αποτελεί μια από τις σημαντικότερες γυναίκες-σύμβολα ανά το παγκόσμιο.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΌ

Η Oprah Winfrey γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου, του 1954, στο Κοσιούσκο του Μισισίπι των ΗΠΑ. Η ζωή της από τη μέρα που «ήρθε» στον κόσμο, δεν ήταν διόλου εύκολη. Η μητέρα της -η οποία την έφερε στον κόσμο σε πολύ νεαρή ηλικία- δεν μπορούσε να τη συντηρήσει, καθώς αυτή κι ο πατέρας ήταν έφηβοι. Έτσι, η Oprah έζησε για μερικά χρόνια με τη γιαγιά της, η οποία ήταν πολύ αυστηρή γυναίκα. Ζούσαν και οι δυο σε συνθήκες κάτω από τα όρια της φτώχειας. (Η ίδια έχει δηλώσει σε συνέντευξή της ότι αδυνατούσαν να αγοράσουν 96 EconomyToday

ΤΟ 2013 ΤΗΣ ΑΠΟΝΕΜΉΘΗΚΕ ΤΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΌ ΜΕΤΆΛΛΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑΣ ΑΠΌ ΤΟΝ ΤΌΤΕ ΑΜΕΡΙΚΑΝΌ ΠΡΌΕΔΡΟ ΜΠΑΡΆΚ ΟΜΠΆΜΑ, ΤΟΥ ΟΠΟΊΟΥ ΥΠΉΡΞΕ ΟΠΑΔΌΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΌΤΡΙΑ

ρούχα, γι’ αυτό στο σχολείο ντυνόταν με σακιά από πατάτες). Όσον αφορά, την εκμάθησή της, η γιαγιά της, την έμαθε να διαβάζει σε εξαιρετικά μικρή ηλικία ενώ της έλεγε πάντα ότι από τη στιγμή που είναι άσχημη, μπορεί να επιβιώσει μόνο με την εξυπνάδα της! Στην ηλικία των έξι ετών, μετακόμισε στο Μιλγουόκι, ζώντας με τη μητέρα της. Εκεί έμελλε να ζήσει έναν εφιάλτη δίχως τέλος, καθώς στο διάστημα μεταξύ εννέα με δεκατριών ετών, κακοποιείτο σεξουαλικά από τον ξάδελφό της, τον θείο της και έναν οικογενειακό τους φίλο. Στα δεκατέσσερα έμεινε έγκυος αλλά το παιδί της πέθανε στη γέννα. Την οικογενειακή θαλπωρή τη βρήκε στον πατέρα της, όταν μετακόμισε στο σπίτι του στο Νάσβιλ, του Τενεσί. Η ζωή της, ωστόσο, άλλαξε όταν ξεκίνησε να κάνει μαθήματα δημοσιογραφίας στο πανεπιστήμιο της πόλης που ζούσε με τον πατέρα της. Η πρώτη της δουλειά ήταν σε έναν τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό (WVOL radio station) με εργαζόμενους μαύρους, κερδίζοντας στην πορεία το βραβείο της «Miss Black Tennessee», στην ηλικία των δεκαεπτά ετών. Έχοντας τα συγκεκριμένα προσόντα, ξεκίνησε τη

δημοσιογραφία σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό κι έπειτα έγινε το κεντρικό πρόσωπο της πρωινής εκπομπής, «People are Τalking». Λίγο καιρό αργότερα, μετακόμισε στο Σικάγο και έγινε οικοδέσποινα του προγράμματος «AM CHICAGO» (1983). Τρία χρόνια μετά, άρχισε το γνωστό σε όλους μας «The Oprah Winfrey show». Η απήχηση του προγράμματος -το οποίο ξεκίνησε το 1986 και μετά από 25 σεζόν, ολοκληρώθηκε το 2011- ήταν τεράστια! Στο show πρόβαλλε μια γκάμα από θέματα, ενώ οι συνεντεύξεις που έκανε απευθύνονταν σε απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Δεν έλειψαν, ωστόσο κι οι συνεντεύξεις σε πολλούς επώνυμους, με χειρότερη -όπως αναφέρει η ίδια- εκείνη στην Elizabeth Taylor, καθώς της απαγόρευσε να κάνει οποιαδήποτε ερώτηση σχετικά με τις σχέσεις της, παρόλο που είχε κάνει επτά γάμους. Ανάμεσα στους συνεντευξιαζόμενους ήταν και οι Μichael Jackson, Celine Dion και Gayle King. Aξίζει να σημειωθεί, ότι τα δώρα των εκπομπών της έμειναν κι αυτά στην ιστορία, μιας και σε μια από τις εκπομπές της το 2004, είχε κάνει δώρο 276 αυτοκίνητα στο κοινό καθώς και αμέτρητες επιταγές των $1.000. Σύμφωνα με το Forbes, η Oprah, ήταν η μοναδική μαύρη δισεκατομμυριούχος του 20ού αιώνα, ενώ έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές και για τις δωρεές της. Μάλιστα, η ίδια, έχει περάσει μια δική της λέξη στο αμερικανικό λεξιλόγιο, το «oprahfication», που αφορά την επιθυμία των ανθρώπων να συζητήσουν τα συναισθήματά τους μπροστά σε τηλεοπτικά προγράμματα, ενώ έχει δημιουργήσει το δικό της κανάλι (OWN).

«ΣΤΡΊΒΕΙΝ ΔΙΆ ΤΟΥ ΑΡΡΑΒΏΝΟΣ»

Η διάσημη τηλεπερσόνα διατηρεί δεσμό με τον επιχειρηματία Stedman Graham και η σχέση τους μετρά περισσότερα από 30 χρόνια. Παρόλα αυτά οι δυο τους δεν έχουν κάνει ποτέ το βήμα προς την εκκλησία. Η ίδια έχει αποκαλύψει ότι το ζήτημα του γάμου δεν προέκυψε ποτέ ανάμεσα σε εκείνην και τον σύντροφό της, εκτός από μια φορά που η ίδια τον ρώτησε, τι θα είχε συμβεί εάν ποτέ παντρεύονταν κι εκείνος της απάντησε ότι «δεν θα ήμασταν μαζί, διότι ο γάμος απαιτεί ένα διαφορετικό τρόπο ύπαρξης σ’ αυτόν τον κόσμο». Γι’ αυτήν την απάντηση που της έδωσε ο σύντροφό της, η ίδια είπε το εξής: «Η αντίληψή του για το τι σημαίνει να είσαι σύζυγος αλλά και η δική μου για το τι σημαίνει να είμαι σύζυγος θα ήταν αρκετά παραδοσιακή και εγώ δεν θα μπορούσα να ταιριάξω σ’ αυτό». Όσον αφορά το ζήτημα για τα παιδιά, η Oprah, δεν ήταν κάτι που είχε αποκλείσει ευθύς εξαρχής. Μάλιστα, κάποια στιγμή όταν ζούσε στο Σικάγο είχε αγοράσει και ένα διπλανό διαμέρισμα στο σπίτι της για να έχει περισσότερο χώρο όταν θα αποκτούσε παιδιά. Eντούτοις, με την πάροδο του χρόνου, οι σκέψεις της για το θέμα άλλαξαν, ακόμη κι όταν η καλύτερή της φίλη της είχε πει ότι θα το μετανιώσει.

ΠΟΛΙΤΙΚΌ ΣΚΗΝΙΚΌ

Σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις που έχει δώσει σε παγκόσμιο επίπεδο, η Oprah, μίλησε ανοιχτά για την πολιτική και ανέφερε ότι ποτέ δεν θα μπορούσε να ασχοληθεί με την πολιτική δομή, διότι δεν είναι καθαρή δουλειά. Παρόλα αυτά, δημοσκόπηση που είχε γίνει κατά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, είχε αναδείξει την Oprah ως πρόεδρο.

Η ΠΡΙΓΚΊΠΙΣΣΑ DIANA ΚΑΙ Η ΦΆΡΣΑ

«ΚΑΤΕΨΥΓΜΈΝΗ

ΠΊΤΣΑ»

Η πολυπράγμων Οprah, δεν ησύχαζε εύκολα γι’ αυτό και τόλμησε ένα νέο εγχείρημα. Πρόκειται για τη συνεργασία της με την αμερικανική εταιρεία Kraft Heinz για τη δημιουργία μιας «κατεψυγμένης πίτσας». Οι εν λόγω πίτσες κοστίζουν $6,99 και είναι φτιαγμένες με μοτσαρέλα με χαμηλά λιπαρά και δεν περιέχουν συντηρητικά. Σε όλες τις πίτσες, η ζύμη περιέχει ένα μέρος από κουνουπίδι, προσθέτοντας μία «νότα θρεπτικότητας. Η ίδια έχει πει σε γνωστό περιοδικό, ότι «υπάρχει χώρος για πίτσα στη ζωή της και στη ζωή του καθενός, αλλά πρέπει να βρεθούν οι ισορροπίες». Στην ίδια συνέντευξη συμπλήρωσε, ότι «κάθισε μαζί με τους ανθρώπους της εταιρείας και δοκίμασαν όλες τις διαφορετικές εκδοχές της ζύμης και τις αναλογίες των λαχανικών και του τυριού μέχρι να πετύχουν τις σωστές.

Κατά καιρούς γράφονται διάφορα βιβλία στα οποία ο συγγραφέας γράφει τις δικές του «αλήθειες». Έτσι ένα από τα δημοφιλέστερα βιβλία του βασιλικού συγγραφέας, Robert Lacey, ισχυρίζεται ότι η πριγκίπισσα Νταϊάνα «δεν είχε ποτέ πολύ χρόνο» για την παρουσιάστρια. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, σύμφωνα με τον Lacey, η Oprah ήθελε να εξασφαλίσει μια συνέντευξη με την πριγκίπισσα της Ουαλίας και μάλιστα πέταξε στο Λονδίνο για να την πείσει. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, τότε ήταν που η πριγκίπισσα Diana αποφάσισε να κάνει μια μικρή φάρσα στη διάσημη τηλεπαρουσιάστρια και την κάλεσε στο παλάτι του Κένσιγκτον για μεσημεριανό γεύμα. Εκείνη την εποχή, η παρουσιάστρια είχε σημειώσει μεγάλη απώλεια βάρους, χάνοντας περίπου 40 κιλά μέσω μιας νέας διατροφής. Όταν η πριγκίπισσα Νταϊάνα την προσκάλεσε να φάει μαζί της, ζήτησε, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον προσωπικό της σεφ να ετοιμάσει τη φημισμένη μους ντομάτας, η οποία ήταν η σπεσιαλιτέ του. Καθώς η Αμερικανίδα παρουσιάστρια απολάμβανε το γεύμα της, ρώτησε την πριγκίπισσα: «Diana, πώς μένεις τόσο λεπτή τρώγοντας πλούσια τροφή όπως αυτό;». Τότε εκείνη απάντησε ότι έτρωγε μικρές μερίδες και έκανε γυμναστική τακτικά. Ωστόσο, ήταν όλα όπως φαίνονταν. Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ της «Mirror», η πριγκίπισσα Diana έδωσε προσεκτικές οδηγίες στον σεφ της και του ζήτησε να δώσει στην ίδια την ελαφριά εκδοχή -χωρίς λιπαρά- του φημισμένου του μους ντομάτας, ενώ σέρβιρε στην Οprah τη λιπαρή εκδοχή της, με βαριά κρέμα και μαγιονέζα. Ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι ο σεφ ανέφερε πως «η Diana δεν είπε ποτέ την αλήθεια». Επιστήθια φίλη της πριγκίπισσας, δήλωσε στον συγγραφέα ότι «η Diana ένιωθε πολύ άβολα με την Όπρα. Νόμιζε ότι η Οprah κυνηγούσε μόνο τον κιτρινισμό». Σύμφωνα με πληροφορίες, η πριγκίπισσα ανησυχούσε ότι η Οprah ήθελε να της μιλήσει για να αυξήσει τα ποσοστά τηλεθέασής της. Πάντως, μπορεί η πριγκίπισσα Diana να μην εμπιστευόταν την Oprah και να μην της έδωσε ποτέ συνέντευξη, αυτό όμως έκανε χρόνια αργότερα ο μικρός γιος της, πρίγκιπας Harry, ο οποίος μαζί με την Αμερικανίδα σύζυγό του, της έδωσαν μια συνέντευξη που προκάλεσε τριγμούς στο παλάτι του Buckingham ενώ έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο.

EconomyToday 97

ΘΕΜΑ

EVA LONGORIA:

Τα «ατίθασα νιάτα» της εκρηκτικής λατίνας σταρ του Hollywood ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

Ε

ίναι ηθοποιός, παραγωγός, ακτιβίστρια, επιχειρηματίας, σκηνοθέτρια και μητέρα. Η Eva Longoria, είναι μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες στον κόσμο που δίνει «φωνή» και «βήμα» στον κόσμο και μάλιστα δεν είναι λιγοστές οι φορές που βοήθησε με τα έργα και τις πράξεις της.

ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η «ΝΟΙΚΟΚΥΡΆ ΣΕ ΑΠΌΓΝΩΣΗ»

Η Eva Longoria γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου, του 1975, στο Texas και ήταν η μικρότερη κόρη της οικογένειας. Η ίδια μεγάλωσε μέσα σε μια όμορφη οικογένεια που της προσέφερε αγάπη και θαλπωρή. Όταν ενηλικιώθηκε αποφάσισε ότι ήθελε να σπουδάσει κινησιολογία. Λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1998, κέρδισε στα καλλιστεία τον τίτλο «Miss Corpus Christi» . Αυτό ήταν και το εφαλτήριό της για να μετακομίσει στη πόλη των Αγγέλων (Λος Άντζελες) όπου εκεί συμμετείχε σε διαγωνισμούς ταλέντων, ενώ παράλληλα έγινε μέλος σε θεατρικές ομάδες. Ένα χρόνο αργότερα (1999), η Longoria κατάφερε να κερδίσει τον πρώτο της τηλεοπτικό ρόλο, πραγματοποιώντας έκτακτη συμμετοχή σε ένα επεισόδιο της σειράς «Χτυποκάρδια στο Beverly Hills». Μετά από την παρθενική της εμφάνιση, ήρθε και ένας δεύτερος ρόλος στη σειρά «General Hospital». Από τη συγκεκριμένη σειρά βγήκε κερδισμένη καθώς οι «άνθρωποι» του καναλιού CBS την είδαν και την κάλεσαν σε audition για τον ρόλο της Ισαμπέλας Μπράνια για λογαριασμό της σειράς «Ατίθασα Νιάτα». Η σειρά αυτή, διήρκησε από το 2001 μέχρι και το 2003. Η ίδια εμφανίστηκε και στις σειρές «Dragnet»και «Señorita Justice». Παρά τους ρόλους που είχε παίξει, εκείνος που την καθιέρωσε ήταν ο ρόλος της Γκαμπριέλ Σολίς στην 98 EconomyToday

Η ΊΔΙΑ ΈΧΕΙ ΙΔΡΎΣΕΙ ΚΑΙ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΌ EVA LONGORIA FOUNDATION, Ο ΟΠΟΊΟΣ ΈΧΕΙ ΣΤΌΧΟ ΝΑ ΕΞΑΛΕΊΨΕΙ ΤΟ ΚΕΝΌ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΆΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΚΟΡΊΤΣΙΑ ΜΕ ΛΑΤΙΝΟΑΜΕΡΙΚΆΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΉ

κωμική-δραματική σειρά του ABC «Νοικοκυρές σε Απόγνωση». Η εν λόγω σειρά αγαπήθηκε όσο καμία άλλη, γι’ αυτό και το 2006, η ερμηνεία του ρόλου της, τής χάρισε υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα για καλύτερη ηθοποιός σε τηλεοπτική σειρά ενώ, παράλληλα, την ίδια χρονιά έλαβε και το βραβείο ALMA. Οι «Νοικοκυρές σε Απόγνωση» ήταν ο προάγγελος για να κατακτήσει τη βιομηχανία του Hollywood. Ταινία σταθμός στην καριέρα της, ήταν το θρίλερ «The Sentinel», όπου ήταν ο πρώτος πρωταγωνιστικός ρόλος της σε κινηματογραφική ταινία και μάλιστα έπαιζε πλάι στον Michael Douglas. Το 2011 η Longoria, σύμφωνα με το περιοδικό Forbes, ήταν η υψηλότερα αμειβόμενη ηθοποιός της τηλεόρασης. Εκτός από ηθοποιός, η ίδια δοκίμασε την τύχη της και ως παραγωγός. Η τύχη ήταν με το μέρος της, καθώς το «Devious Maids» έγινε μεγάλη επιτυχία. Έπειτα, ακολούθησαν άλλα projectς, τα οποία ανέδειξαν την αξία της. Το 2008, έγινε επιχειρηματίας, καθώς άνοιξε το δικό της εστιατόριο στο Λος Άντζελες με το όνομα «Beso», ενώ λίγο αργότερα έκανε τη δική της σειρά ρούχων. Η ίδια δεν έμεινε μόνο σ’ αυτά, καθώς ίδρυσε τον Οργανισμό Eva’s Heroes, ο οποίος προσφέρει χρήματα για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες.

Τρία χρόνια αργότερα, η ίδια βρήκε για τρίτη φορά τον έρωτα στα μάτια του μεγιστάνα Jose Baston, με τον οποίο παντρεύτηκαν τον Δεκέμβριο του 2015 σε μια εντυπωσιακή τελετή, στην έπαυλη του ζευγαριού, στην πόλη Valle de Bravo, βορειοδυτικά του Μεξικού. Η τελετή πραγματοποιήθηκε με την παρουσία περίπου 300 καλεσμένων του ζευγαριού, από τον ευρύτερο καλλιτεχνικό χώρο της νύφης αλλά και τον στενό επιχειρηματικό κύκλο του γαμπρού. Ανάμεσα στους καλεσμένους ήταν το ζεύγος Βeckham, o Ricky Martin, o Mario Lopez, η Κaty Perry και η Penelope Cruz. Το νυφικό τής καθόλου «desperate housewife» ήταν δημιουργία της καλής της φίλης, Victoria Beckham. Το 2018 έφεραν στον κόσμο τον καρπό του έρωτά τους, τον Σαντιάγο. Οι τρεις τους ζουν στο Λος Άντζελες και είναι πραγματικά ευτυχισμένοι.

Η ΕΞΕΡΕΎΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΞΙΚΆΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆΣ

ΤΟ «ΤΡΙΣ ΕΞΑΜΑΡΤΕΊΝ»

Η πανέμορφη ηθοποιός έχει κάνει τρεις γάμους στη ζωή της. Ο πρώτος έγινε το 2002, με τον ηθοποιό Tyler Christopher και έληξε άδοξα, δύο χρόνια αργότερα. Παρόλα αυτά, δεν άργησε να βρει και πάλι τον έρωτα στο πρόσωπο τού μπασκετμπολίστα και σταρ του NBA Τony Parker. Οι δυο τους παντρεύτηκαν στη Γαλλία, από όπου και κατάγεται ο Tony, το 2007 και αντάλλαξαν όρκους αιώνιας πίστης. Μικρό χρονικό διάστημα αργότερα, ο γάμος τους πέρασε κρίση, καθώς ένα μοντέλο υποστήριξε ότι είχε σχέση με τον σύζυγό της. Ο ίδιος δεν παραδέχτηκε ποτέ τη φημολογούμενη σχέση και η Eva ανέφερε ότι ο σύζυγός της δεν θα έκανε ποτέ κάτι τέτοιο και ότι τον εμπιστεύεται. Η φήμη δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Τρία χρόνια αργότερα, ο γάμος τους έληξε καθώς βγήκαν προς τα έξω κι άλλες φημολογούμενες απιστίες του Parker. Σύμφωνα πάντως με το περιοδικό Enquirer, ο Tony είχε συνάψει εξωσυζυγικές σχέσεις και με άλλες γυναίκες, ενώ λίγο διάστημα αργότερα η Longoria ανακάλυψε γυμνές φωτογραφίες του άνδρα της με μια άλλη γυναίκα. Αυτό έφερε και τον χωρισμό στη σχέση τους.

Η ηθοποιός, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Texas, από Μεξικανο-αμερικανούς γονείς, θα κάνει μια νέα ταξιδιωτική εκπομπή γαστρονομίας για το CNN, η οποία θα εξερευνά τη μεξικανική κληρονομιά. Το «Searching for Mexico», θα αναδείξει τη μεξικάνικη κουλτούρα, το φαγητό και τους ανθρώπους του πολιτισμού αυτού. Η ίδια δηλώνει ενθουσιασμένη γι’ αυτό το καινούργιο project, λέγοντας «Εξερευνώ το Μεξικό για να δω πώς οι άνθρωποι, τα εδάφη τους και το παρελθόν τους έχουν διαμορφώσει τις γαστρονομικές παραδόσεις τους τόσο διαφορετικές όσο και οι 32 πολιτείες του. Αυτό το ταξίδι, μου επέτρεψε να εκτιμήσω και να ερωτευτώ ακόμη περισσότερο τις ρίζες μου και αισθάνομαι τιμή που το CNN μου εμπιστεύτηκε αυτήν την αξέχαστη, μοναδική εμπειρία». Το πρώτο επεισόδιο της σειράςντοκιμαντέρ, προβλήθηκε φέτος στις 26 Μαρτίου.

ΤΑ ΙΣΧΥΡΆ ΔΕΣΜΆ ΤΗΣ ΦΙΛΊΑΣ

Η Victoria Beckham και η Eva Longoria, έχουν αποδείξει ότι στη βιομηχανία του θεάματος δεν είναι όλα φτιαχτά και ότι μπορεί να υπάρξουν και αληθινές φιλίες. Ο ισχυρός δεσμός της φιλίας του κρατά χρόνια και μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που οι δυο γυναίκες έχουν μιλήσει με διθυρμαβικά σχόλια η μία για την άλλη, τόσο μέσα από συνεντεύξεις όσο και μέσα από τα Social Media.

Mάλιστα, αν και οι φωτογράφοι και τα tabloid έχουν γράψει αρκετά άρθρα για την Beckham ότι δεν χαμογελά, η Longoria ισχυρίζεται ότι η Victoria είναι η πιο όμορφη γυναίκα μέσα και έξω ενώ την έχει περιγράψει και ως τον πιο αστείο άνθρωπο εν ζωή με ιδιαίτερο χιούμορ.

EconomyToday 99

ΘΕΜΑ

ΆΘΛΗΜΑ ΤΩΝ ΨΗΛΏΝ; ΜΠΑ…. ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

100 EconomyToday

να τραβήξουν πιο μακριά τη γραμμή του φάουλ), μπας και περιοριστεί. Λίγο αργότερα το φαινόμενο εμφανίζεται και στην Ευρώπη με τον 2,20 Σοβιετικό (εκ Λετονίας) Γιάνις Κρούμνις. Άπιαστη η Ρίγκα, άπιαστη και η ΕΣΣΔ. Αλλά ας μείνουμε στις ΗΠΑ. Ο Μάικαν δίνει τη σκυτάλη στον επόμενο πύργο. Ουίλτ Τσαμπερλέιν. Στα 2,18 παρακαλώ. Και με καλή τεχνική για το μπόι του. Ο μόνος παίκτης που έβαλε 100 πόντους σε αγώνα. Ένας ψηλός που απλά δεν παιζόταν. Το ΝΒΑ άλλαξε έξι κανονισμούς για χάρη του ή και για τη χάρη των άλλων καλύτερα. Ακόμη και το αντίπαλο δέος του στην εποχή, ο Μπιλ Ράσελ είχε δηλώσει πως κάποιες φορές φοβόταν μην τον ταπεινώσει ο Τσάμπερλεϊν. Πάντως, ο τρόπος αντιμετώπισης ενός φοβερού ψηλού, ήταν να έχεις και εσύ κάτι ανάλογο. Όπως ο Ράσελ, όπως ο Ουόλτ Μπέλαμι. όπως ο Ουίλις Ριντ.

Γ

ια δεκαετίες οι σέντερ και γενικά οι κυρίαρχοι της ρακέτας, ήταν σημείο αναφοράς στο ΝΒΑ. Το μπάσκετ της περιφέρειας και η ανάγκη για ταχύτητα και ευελιξία άλλαξαν άρδην την κατάσταση. Τα σούπερ ντερέκια είναι εξαίρεση στον κανόνα. Ποιος είναι πρώτος σκόρερ του ΝΒΑ στη φετινή χρονιά; Τζοέλ Εμπιίντ. Ποιος ο καλύτερος παίκτης στο πρωτάθλημα σήμερα; Ο Γιάννης. Ο πρώτος βλέπει τον κόσμο από τα 2,13, ο δεύτερος από τα 2,11. Έναν πόντο κάτω ένα πόντο πάνω, αφού στις ΗΠΑ μετρούν ακόμη το ύψος με πόδια και ίντσες (οπότε είτε είσαι 2,04 ή 2,06 καταγράφεσαι ως 6’9). Με όριο τα 2,08, το κλασικό σύνηθες ύψος εκκίνησης για τους σέντερ του μπάσκετ, θα δούμε σήμερα στο ΝΒΑ τον Άντονι Ντέιβις, τον Καρλ Άντονι Τάουνς, τον Νίκολα Γιόκιτς, τον πολλά υποσχόμενο Τζάρετ Τζάκσον Τζούνιορ (των Μέμφις). Σπουδαίοι παίκτες. Οπότε έχει ουσία η συζήτηση περί κρίσης των ψηλών στο ΝΒΑ; Ότι το μπάσκετ κόντυνε; Άλλωστε ο μέσος όρος ύψος των ομάδων στο ΝΒΑ είναι στα 2+ μέτρα. Όμως είναι πραγματικότητα, το ύψος χάνει όλο και περισσότερο την αξία του τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Αλλά ας το πάμε ιστορικά.

Ω ΤΙ ΨΗΛΌΣ ΠΟΥ ΕΊΣΑΙ ΓΙΕ ΜΟΥ; Ω τι ψηλός που είσαι γιε μου. Και καπάκι η ερώτηση. Παίζεις καθόλου μπάσκετ. Λογικός ο συνειρμός. Μπάσκετ ίσον ύψος… για δεκαετίες. Από τότε που στα μέσα των 40’ς εμφανίστηκε ο Τζορτζ Μάικαν. Στα 2,10, ένα βουνό για την εποχή. Το μπόι του ήταν το σημείο αναφοράς για την κυριαρχία των Μινεάπολις Λέικερς. Ήταν ασταμάτητος, σε σημείο που οι αρχές του ΝΒΑ άλλαξαν κανονισμούς (όπως

ΟΙ «ΠΎΡΓΟΙ» ΣΥΝΕΧΊΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΊΑ ΤΟΥΣ Ω ΤΙ ΨΗΛΌΣ ΠΟΥ ΕΊΣΑΙ ΓΙΕ ΜΟΥ. ΚΑΙ ΚΑΠΆΚΙ Η ΕΡΏΤΗΣΗ. ΠΑΊΖΕΙΣ ΚΑΘΌΛΟΥ ΜΠΆΣΚΕΤ. ΛΟΓΙΚΌΣ Ο ΣΥΝΕΙΡΜΌΣ. ΜΠΆΣΚΕΤ ΊΣΟΝ ΎΨΟΣ… ΓΙΑ ΔΕΚΑΕΤΊΕΣ

Η ισχύς ενός εξαιρετικού ψηλού ήταν πλέον τεράστια. Οπότε την ώρα που έβαζαν τέλος στην καριέρα τους οι Τσαμπερλέιν, Ράσελ, προέκυψε ίσως ο κορυφαίος όλων. Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ. Τι να πει κανείς για αυτόν τον άνθρωπο. Την ίδια εποχή υπάρχουν και άλλα σπουδαία πεντάρια. Μπομπ Λανίερ, Άρτις Γκίλμορ. Σε λίγο θα εμφανιστούν ως νο1 στο ντραφτ ο Μπιλ Ουόλτον και ο Μίκαλ Τόμσον, αλλά πολύ περισσότερο ο Μόουζες Μαλόουν. Από το 1980 μέχρι και το 1990, σε 11 χρονιές, τα εννέα νο1 στο ντραφτ ήταν σέντερ (που έκαναν και από μεγάλη μέχρι σπουδαία καριέρα). Τζόε Μπάρι Κάρολ, Τζέιμς Ουόρθι (αν και έκανε θραύση σαν 4άρι), Ραλφ Σάμσον, Χακίμ Ολάτζοουν, Πάτρικ Γιούινγκ, Μπραντ Ντόχερτι, Ντέιβιντ Ρόμπινσον, Ντάνι Μάνινγκ, Ντέρικ Κόλεμαν. Σε μία εποχή που υπήρχαν εξαιρετικά άλλα 5άρια, όπως ο Τζακ Σίκμα, ο Ρόμπερτ Πάρις ο Μπιλ Κάρτραϊτ, ο Μαρκ Ίτον. Γενικά η δεκαετία του ’80 ήταν η εποχή του ύψους. Άσος στα 2,06 ο Μάτζικ, τριάρι στα 2,07 ο Μπερντ. Είχαμε και τα φαινόμενα των Twin Towers (ο όρος αποσύρθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου), με το Χιούστον να κατεβάζει Ολάτζοουν-Χιούστον (2,14 και 2,20). Όπου ψηλός είχε θέση στο ΝΒΑ. Ο σπουδαίος Ολλανδός Σμιτς 2,21, οι Τιραμόλα Μουρεσάν και Μπολ των 2,30, που άρχισαν να βαράνε και τρίποντα στα μέσα των 90’ς. Τρίποντα, εδώ ξαναερχόμαστε Ευρώπη. Οι σπουδαίοι Γιουγκοσλάβοι Ντίβατς και Ράτζα έκαναν καριέρα (σπουδαία ο Ντίβατς) στο ΝΒΑ, αλλά ήταν οι Σοβιετικοί που στα ύψη έδειχναν τον δρόμο. Μέσα της δεκαετίας του ’70, παρουσιάζουν τον Τκατσένκο. Στα 1980 τον βάζουν σε πεντάδα με τον Μπελοστένι (2,12) και να σου τους πρώτους δίδυμους πύργους. Στα 1982 εμφανίζουν το δίδυμο ψηλών στα 4,40 συνολικά (και με τριάρι τον 2,07 Ανατόλι Μίσκιν),

EconomyToday 101

ΘΕΜΑ

νας, μα κανένας σέντερ δεν μπορεί να τα με τους 2,20 Τκατσένκο και Σαμπόνις. Το βάλει μαζί του μέσα στη ρακέτα. Ούτε ο θαύμα της φύσης από τη Λιθουανία έγινε εξαιρετικός Ντικέμπε Μουτόμπο, ούτε ο και ντραφτ, αν και οι Αμερικανοί ήξεραν ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΊΟΙ Ντέιβιντ Ρόμπινσον, ούτε ο Γιάο Μινγκ, πως το Κρεμλίνο δεν θα άφηνε ποτέ τον ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΆΒΟΙ ΝΤΊΒΑΤΣ ΚΑΙ ούτε ο Ρασίντ Ουάλας. Το… αντιμετωΣαμπόνις να πάει Αμερική (πήγε μετά τη ΡΆΤΖΑ ΈΚΑΝΑΝ ΚΑΡΙΈΡΑ πίζω ένα τρομερό σέντερ με έναν άλλο διάλυση της ΕΣΣΔ). Και γιατί θαύμα της (ΣΠΟΥΔΑΊΑ Ο ΝΤΊΒΑΤΣ) ΣΤΟ ΝΒΑ, δεν δουλεύει. Κάπου έτσι αρχίζει, κοντά φύσης; Γιατί μπορούσε με τα 2,20 μέχρι ΑΛΛΆ ΉΤΑΝ ΟΙ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΊ ΠΟΥ στο 2005 η στροφή της ιστορίας των και τον πλέι μέικερ να κάνει, γιατί μοίραζε ΣΤΑ ΎΨΗ ΈΔΕΙΧΝΑΝ ΤΟΝ ΔΡΌΜΟ ψηλών με ένα πολύπλευρο τρόπο. Οι ασίστ αλά Μάτζικ Τζόνσον, γιατί είχε σώπροπονητές του ΝΒΑ μεταφέρουν όλο μα-άγαλμα και γιατί εν έτει 1985 βάραγε και περισσότερο το παιχνίδι μακριά από τρίποντα. Ιδού το μέλλον του μπάσκετ τη ρακέτα. Ποντάρουν σε ένα άλλο μοντέλο ψηλών είχε γράψει στα 1986 το Sports Illustrated, 20 και όπως ο Τιμ Ντάνκαν (έκανε και αυτός μία εποχή πλέον χρόνια πριν αλλάξει η ροή των ψηλών. δίδυμο Πύργων με τον Ντέιβιντ Ρόμπινσον) και ο ΑΛΛΆΖΕΙ Η ΡΌΤΑ ΓΙΑ Κέβιν Γκαρνέτ. Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές φέρνουν ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΎΝ ελαφριά κορμιά όπως ο Παού Γκασόλ ή καλούς ΤΑ «ΚΆΣΤΡΑ» σουτέρ όπως ο Μαρκ Γκασόλ. Ο Νοβίτσκι των 2,11 Στα 1992 στην απόλυτη εποχή κυριαρχίας του μεταφέρεται στο τριάρι. Τα κολέγια δίνουν περισΤζόρνταν, οι Ορλάντο επιλέγουν στο νο1 τον σότερη σημασία στους περιφερειακούς παίκτες. θηριώδη Σακίλ Ο Νιλ, πανζουρλισμός. Ένα «τέρας» Τα γρήγορα πόδια κυριαρχούν. Εντάξει οι ομάδες κάτω από τα καλάθια. Που χρόνο με τον χρόνο και συνεχίζουν στα ντραφτ να επιλέγουν ύψος, αλλά με ειδικά όταν πάει στους Λέικερς και ανταμώνει με λιγότερη συχνότητα. Από το 2008, μόνο 4 στις 15 τον Κόμπε Μπράιαν, γίνεται ασυναγώνιστος. Κανέεπιλογές αφορούσαν σέντερ.

102 EconomyToday

ΔΎΣΚΟΛΗ ΕΠΟΧΉ ΓΙΑ ΠΡΊΓΚΙΠΕΣ…ΨΗΛΟΎΣ Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξαν όμως οι Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς. Δεν ήταν οι πρώτοι που κατέβασαν τα ύψη και μείωσαν τη δράση (επιθετικά και αμυντικά) κοντά στο καλάθι. Το ξεκίνησαν το 2011 οι Μαϊάμι Χιτ. Αλλά το small ball με κοντό σχήμα και χωρίς κλασικό ψηλό στην αρχική πεντάδα) και το επιθετικό παιχνίδι από την περιφέρεια με έφεση στα τρίποντα το παρουσίασε η ομάδα του Στεφ Κάρι. Οπότε στην εξίσωση μπαίνει ο άλλος ρόλος.

Floor Spacing. Ανοίξτε το γήπεδο. Άρα τρέξτε. Πλέον ένα σουτ από τα 8-9 μέτρα είναι σύνηθες και τα ποσοστά ευστοχίας στα τρίποντα είναι κοντά στο 40%. Σκεφτείτε πόσο χώρο χρειάζονται οι παίκτες να καλύψουν τις άμυνες. Πόσο ευέλικτοι πρέπει να είναι σε άμυνα και επίθεση. Οπότε τι να σου κάνει ο βαρύς ψηλός; Ενώ αν είσαι ταχύς και με καλό σουτ από μακριά είσαι χρήσιμος. Αν σουτάρεις και τρίποντα είσαι σούπερ. Είσαι ο ιδανικός στο να ανοίγεις το γήπεδο. Δεν είναι εύκολο να είσαι ευέλικτος και ντερέκι, εξού και όπως είπαμε είναι λίγοι οι άνω των 2,08 ψηλοί που είναι και

ΣΤΑ 2012 ΟΙ ΟΜΆΔΕΣ ΕΊΧΑΝ ΚΑΤΆ ΜΈΣΟ ΌΡΟ 8,8 ΠΑΊΚΤΕΣ ΣΤΟ 15ΜΕΛΈΣ ΡΌΣΤΕΡ ΜΕ ΎΨΟΣ ΠΆΝΩ ΑΠΌ 2 ΜΈΤΡΑ, ΤΏΡΑ Ο ΑΝΤΊΣΤΟΙΧΟΣ ΜΈΣΟΣ ΌΡΟΣ ΕΊΝΑΙ ΣΤΟ 6,1

παίκτες ελίτ. Σέντερ, πεντάρια και μόνο 5άρια είναι οι Εμπιίντ και Γιόκιτς. Ο Γιάννης, ο Τάουνς είναι 4άρια. Ας δούμε και μία άλλη στατιστική. Το 39% των σέντερ που ξεκίνησαν στις πεντάδες του ΝΒΑ την τρέχουσα χρονιά είναι μεταξύ 2,01 και 2,06.

To αντίστοιχο ποσοστό το 2013 (μία δεκαετία πριν) ήταν 12% και το 2016 στο 15%). Στα 2012 οι ομάδες είχαν κατά μέσο όρο 8,8 παίκτες στο 15μελές ρόστερ με ύψος πάνω από 2 μέτρα, τώρα ο αντίστοιχος μέσος όρος είναι στο 6,1. Διαβάζεις ρεπορτάζ και βλέπεις σχόλια του τύπου… «με τον τάδε που είναι 2,01, η ομάδα προσθέτει κάτω από τη ρακέτα» ή με τον τάδε που είναι 2,03 η ομάδα αποκτά ένα αξιόλογο rim protector (φύλακα της στεφάνης). Θα μου πείτε τώρα, ο Λεμπρόν και ο Ντουράντ είναι 2,06. Ναι, αλλά όπως στην περίπτωση των δίμετρων Τέιτουμ, Λέοναρντ, Τζορτζ, Ίνγκραμ κανένας δεν έδωσε τόση σημασία στο ύψος τους. Η all around ικανότητα και η ισχύς μακριά από τη ρακέτα έκανε τη διαφορά. Γενικώς άλλαξαν όλα. Είναι δύσκολες εποχές για τους πολύ ψηλούς. Και όσο πάνε τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο.

EconomyToday 103

Ν Ε Α Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν ΤΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΧΟΡΗΓΙΩΝ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

Σχέδιο χορηγιών που αφορά την ανάπτυξη της Οικονομίας της Μέλισσας με χορηγίες που φτάνουν μέχρι και τις €5.000 ανακοίνωσε το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ). Η Οικονομία της Μέλισσας αναφέρεται στην: παραγωγή, αναπαραγωγή και επεξεργασία αγαθών που προέρχονται από τη μέλισσα, π.χ. κερί μέλισσας, μέλι, γύρη, πρόπολη, βασιλικό πολτό, κ.λπ., παροχή υπηρεσιών ή/και δραστηριοτήτων με θέμα τη μέλισσα. Οι χορηγίες απευθύνονται σε φυσικά πρόσωπα, μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις και μη κυβερνητικούς Οργανισμούς (NGOs), ενώ το ποσό χορηγίας κυμαίνεται από €2.000 - €5.000. Οι χορηγίες για ενίσχυση της «Οικονομίας της Μέλισσας» υλοποιούνται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου MedBEESinessHubs(link is external) που συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. στο πλαίσιο του διασυνοριακού προγράμματος ENI CBC MED, με συνολικό προϋπολογισμό €1.110.609,71 και συγχρηματοδότηση €999.548,74 (90%). Η κοινοπραξία του έργου αποτελείται από 6 Oργανισμούς από Κύπρο, Αίγυπτο, Ιταλία, Λίβανο και Παλαιστίνη, ενώ συντονίζεται από το ΚΕΒΕ. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα https://enicbcmed.eu/projects/medbeesinesshubs. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν την αίτησή τους μέχρι και τη 10η Μαΐου 2023 και ώρα 6.00 μ.μ., στην ηλεκτρονική διεύθυνση mBEEShubs@gmail.com(link sends e-mail). Για διευκρινίσεις επικοινωνείτε με το ΚΕΒΕ, τηλ. 22889840.

«KORANTINA HOMES - LEADING THE FUTURE»

Τα έργα της για το 2023, συνολικής επένδυσης 400 εκατομμυρίων παρουσίασε η εταιρεία Korantina Homes την Πέμπτη 30 Μαρτίου. Οι παρουσιάσεις των έργων πραγματοποιήθηκαν στο ξενοδοχείο Cap St Georges Hotel & Resort, σε ομολογουμένως εντυπωσιακές και πρωτότυπες εκδηλώσεις για τα δεδομένα της Κύπρου με αρκετές τεχνολογικές καινοτομίες. Στις πρώτες παρουσιάσεις παρευρέθηκαν εκπρόσωποι των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Κτηματομεσίτες καθώς και Νομικοί Σύμβουλοι από όλη την Κύπρο. Η γενική διευθύντρια της Korantina Homes, Μελίνα Ράφτη μιλώντας στο πλαίσιο της πρώτης παρουσίασης αναφέρθηκε στη δεσπόζουσα θέση που κατέχει σήμερα η εταιρεία στην κυπριακή οικονομία. «Το 2023 θα είναι για την εταιρεία χρονιά ορόσημο. Το μέλλον της Korantina Homes διαγράφεται ακόμη πιο λαμπρό από το σπουδαίο και η πορεία επιτυχίας αναμένεται να συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερους ρυθμούς». Την εκδήλωση χαιρέτισε ψηφιακά, μέσω ολογράμματος, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Γιώργος Ιωάννου. Ο κύριος Ιωάννου ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους για την παρουσία τους, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι το 2023 θα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό από τα προηγούμενα χρόνια. Μετά την παρουσίαση των έργων οι παρευρισκόμενοι παρακάθησαν σε δείπνο που τους παρέθεσε η εταιρεία, ενώ η όλη βραδιά ολοκληρώθηκε με ένα ωραίο μουσικό δρώμενο με τους Γιώργο Θεοφάνους και Δέσποινα Ολυμπίου.

104 EconomyToday

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΕΒΕ ME ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΟΤΥΠΑ

Το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) ενημερώνει ότι στο πλαίσιο της συνεχούς προσπάθειας που καταβάλλει για παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών προς τα μέλη, τον επιχειρηματικό κόσμο και την κοινωνία γενικότερα, πιστοποιήθηκε με τα διεθνή πρότυπα ISO 9001:2015 που αφορούν στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και ISO 14001:2015 που αφορά στην περιβαλλοντική διαχείριση. Τα συστήματα παρέχουν «εργαλεία ποιοτικής διοίκησης» και «εργαλεία περιβαλλοντικής διαχείρισης», όπως η παρακολούθηση της επίτευξης στόχων αναφορικά με τις διεργασίες του ΚΕΒΕ, περιβαλλοντικούς στόχους καθώς επίσης και περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένο προσωπικό και συνεργάτες. Πρωταρχικός και διαχρονικός στόχος του ΚΕΒΕ είναι η δέσμευσή του στη διαρκή βελτίωση των λειτουργιών του, μέσα από την άρτια εξυπηρέτηση τού επιχειρηματικού κόσμου από την αρχική επικοινωνία μέχρι και μετά την ολοκλήρωση της κάθε εργασίας. Η επιθεώρηση που διεξήχθη από την εταιρεία TUV Cyprus, πιστοποίησε ότι τα Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας & Περιβάλλοντος του ΚΕΒΕ καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις των προτύπων, επιβεβαιώνοντας με τον πιο εμφατικό τρόπο την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών του.

ΝΕΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΩΤΣΟΒΟΛΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΦΟ Μετά τη Λευκωσία και τη Λεμεσό η Κωτσόβολος εγκαινίασε το τρίτο κατάστημα της στην Κύπρο και πιο συγκεκριμένα στην Πάφο. Σε ένα διώροφο μοντέρνο κτήριο ο καταναλωτής έχει την ευκαιρία να διαλέξει τα προϊόντα που είναι κατάλληλα για τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, βιώνοντας μια εμπειρία σ’ ένα διαδραστικό περιβάλλον με τις ίδιες τις συσκευές. Μέσα από μια πληθώρα προϊόντων μπορεί να βρει προσφορές και διευκολύνσεις πληρωμών με δόσεις ανά μήνα. Όπως ανέφερε ο CEO της εταιρείας Γιάννης Βασιλάκος στα σχέδια της Κωτσόβολος είναι η δημιουργία άλλων δύο καταστημάτων σε Λάρνακα και ακόμη ένα στη Λευκωσία. Το νέο διώροφο κατάστημα της Κωτσόβολος 1.500 τετραγωνικών μέτρων στην Πάφο βρίσκεται στην εμπορική Λεωφόρο Μεσόγης 102 και είναι προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρίες, διαθέτοντας δωρεάν χώρο στάθμευσης.

INDRIVE ΣΤΗ ΛΕΜΕΣΟ

Η διεθνής διαδικτυακή εφαρμογή inDrive με παρουσία σε 47 χώρες, λανσάρεται για πρώτη φορά στην Κύπρο και συγκεκριμένα στη Λεμεσό. Η εφαρμογή inDrive δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να ζητήσει μεταφορά με ένα άνετο, ιδιωτικό όχημα γρήγορα και εύκολα, από και προς την τοποθεσία της επιλογής του, χρησιμοποιώντας μόνο το κινητό του τηλέφωνο. Επιπλέον, η εφαρμογή παρέχει απόλυτη ασφάλεια, αφού επιτρέπει στους χρήστες της να μοιράζονται την τοποθεσία τους σε πραγματικό χρόνο. Το inDrive χρησιμοποιεί μόνο εγγεγραμμένους οδηγούς ταξί, ενώ η χρέωση της διαδρομής ακολουθεί κατά γράμμα τις σχετικές ρυθμίσεις από την κυβέρνηση, σύμφωνα πάντα με την εδώ νομοθεσία. Αυτό διαφοροποιεί την inDrive υπηρεσία στη Λεμεσό - σε σχέση με τις αντίστοιχες σε άλλες χώρες, όπου ο ναύλος διαπραγματεύεται μεταξύ επιβατών κι οδηγών, κατά τη διάρκεια της κράτησης. Ωστόσο, οι επιβάτες εφόσον το επιθυμούν, μπορούν να καθορίσουν ένα ποσό ως φιλοδώρημα εξαρχής, διευκολύνοντας έτσι την κράτηση μιας διαδρομής κατά τις ώρες αιχμής, όταν ο διαθέσιμος αριθμός αυτοκινήτων είναι περιορισμένος.

ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΓΙΑ ΣΤΕΓΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Τρία νέα μοναδικά και σύγχρονα εμπορικά ακίνητα, στο κέντρο της Λευκωσίας, προσφέρει στην αγορά η Cyfield. Πρόκειται για ολοκαίνουργια κτήρια που βρίσκονται σε κεντρικές τοποθεσίες στη Λευκωσία και είναι ιδανικά για τη στέγαση επιχειρήσεων διαφόρων μεγεθών. Το ένα κτήριο, με την ονομασία «The Loop», βρίσκεται στη λεωφόρο Καλλιπόλεως, διαθέτει ευρύχωρους και σύγχρονους γραφειακούς χώρους με όλες τις τεχνολογικές υποδομές και ανταποκρίνεται πλήρως στις σημερινές ανάγκες των επιχειρήσεων. Επιπρόσθετο πλεονέκτημα του κτηρίου αυτού είναι το ότι διαθέτει και ένα κατάστημα, που μπορεί να αξιοποιηθεί ως σημείο προβολής της επιχείρησης. Το άλλο κτήριο, με την ονομασία «The Hill B.Center» είναι κομψό, βρίσκεται σε κεντρική αρτηρία της Λευκωσίας, στη Λεωφόρο Αθαλάσσας και διαθέτει εξαιρετικούς και ευρύχωρους γραφειακούς χώρους με εκπληκτική θέα την πόλη. Το τρίτο κτήριο, με την ονομασία T-Capital (εμπνευσμένο από την τοποθεσία και το σχήμα του) βρίσκεται στην οδό Δασουπόλεως και Βασίλη Μιχαηλίδη και είναι ιδανικό για επιχειρήσεις που αναζητούν στέγη με σύγχρονες εγκαταστάσεις και λειτουργικότητα χώρου. Το κτήριο αποτελείται από 6 επίπεδα και 2 υπόγεια, ενώ στο ισόγειο υπάρχει μεγάλος χώρος υποδοχής και ανελκυστήρας.

EconomyToday 105

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1915 Η ιστορία μας ξεκινά το 1915 στο Ναύπλιο, σε ένα μικρό συσκευαστήριο λαχανικών και ντοματοπολτού. Η συναρπαστική πορεία προς την κορυφή, είναι μια ιστορία φροντίδας και αγάπης που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά.

1928

Το 1928 ιδρύεται το εργοστάσιο της εταιρείας στο Ναύπλιο. Εδώ, η εταιρεία εγκαθιστά τους πρώτους ταχυσυμπυκνωτές χυμού ντομάτας για παραγωγή ντοματοπολτού.

1963

Η ΕΤΑΙΡΕΊΑ ΙΔΡΎΕΙ ΕΡΓΟΣΤΆΣΙΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΌ ΣΑΒΆΛΙΑ ΤΟΥ Ν. ΗΛΕΊΑΣ, ΑΞΙΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΛΟΎΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΝΤΟΜΆΤΑΣ ΤΟΥ ΚΆΜΠΟΥ ΤΗΣ ΗΛΕΊΑΣ.

1965

Αξιοσημείωτο είναι ότι η Κύκνος προχωρά σε παραγωγή κέτσαπ σε γυάλινη συσκευασία το 1965 και τη λανσάρει για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά.

1970 Τη δεκαετία του ’70, η εταιρεία αποκτά παγκόσμια εξαγωγική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα αποτελεί διακεκριμένο προμηθευτή ντοματοπολτού παγκοσμίως σε γνωστές εταιρείες τροφίμων.

1990 Εισάγεται στην οικογένεια KYKNOS ένα καινοτόμο προϊόν -για τα ελληνικά δεδομένα- το «Tomatino», προϊόν ντομάτας σε χάρτινη συσκευασία.

2002-2003 Η KYKNOS μεταφέρει όλη την παραγωγική της δραστηριότητα στο εργοστάσιο του νομού Ηλείας, τον τόπο παραγωγής της πρώτης ύλης. Έκτοτε, χάρη στη στενή ενσωμάτωση της διαχείρισης καλλιεργειών και της παραγωγής, η KYKNOS συνεχίζει να είναι ο ηγέτης στον κλάδο, δημιουργώντας προϊόντα κορυφαίας ποιότητας, οδηγώντας στην απόκτηση πολλαπλών βραβείων.

106 EconomyToday

2005

Λανσάρει τον διάσημο πλέον κλασικό ντοματοπολτό της σε χάρτινη τριγωνική συσκευασία μιας χρήσης.

2008

Η KYKNOS διαθέτει στην αγορά ένα από τα πιο επιτυχημένα προϊόντα της, τριμμένες ντομάτες σε χάρτινη συσκευασία.

2012

Η KYKNOS ΒΡΑΒΕΎΕΤΑΙ ΜΕ GOLD TASTE AWARD ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΤΟΜΑΤΟΠΟΛΤΟΎ ΤΗΣ.

2013

Πιστοποιείται σύμφωνα με τα πρότυπα BRC και IFS.

2020

Γίνεται πράσινη στο πλαίσιο της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης με τη νέα επένδυση φωτοβολταικου σταθμού.

2021

Νέο καινοτόμο προϊόν, Ντομάτα Περαστή στο Μύλο! Μοναδικό προϊόν με άγρια υφή και ζωντανό κόκκινο χρώμα σαν να βγήκε μόλις από τον μύλο, χωρίς τους σπόρους και τις φλούδες δίνοντας ένα πιο ελαφρύ δεμένο μαγειρικό αποτέλεσμα.

2021-2023

Με σταθερά πιστοποιημένη ποιότητα η KYKNOS συνεχίζει να καινοτομεί με την είσοδο της σε δύο νέες κατηγορίες Μαγιονέζα και Μουστάρδα και με τη νέα γεύση Ketchup με 0% πρόσθηκη ζάχαρης για απόλαυση χωρίς ενοχές.

From insights to opportunities At KPMG we are shaping the future of audit by harnessing the power of leading technologies and new ways of working in an accelerating digital world. kpmg.com.cy

©2023 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved.

The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.